hazırlayan: elif Şehitoğlu y.mimar, restorasyon uzmanı · 2015-10-08 · 1) kroki hazırlama...
TRANSCRIPT
Bursa orhangazi ünİversİtesİ
MİMARLIK VE TASARIM FAKÜLTESİ
MİMARLIK BÖLÜMÜ
2015-2016 güz YARIYILI
Tarİhİ yapI çözümleme dersİ
Hazırlayan: Elif Şehitoğlu
Y.Mimar, Restorasyon Uzmanı
2) Restorasyon Projesinin Hazırlanması
a) Rölöve Çalışmaları
b) Fotoğrafla Belgeleme
c) Analiz Çalışmaları
Malzeme ve yapım tekniği özelliklerinin belirtilmesi
Hasar ve bozulmaların belirtilmesi
Farklı dönemlerin belirtilmesi
d) Restitüsyon çalışmaları
e) Restorasyon Projesinin Hazırlanması
RÖLÖVE
•Anlamı yeniden ayağa kaldırmak olan “relever” kelimesi Fransızca’dır.
•Mimarlıktaki anlamı bir yapının mevcut durumunun ölçülerinin alınarak
iki boyutlu ölçekli çizimlerle -plan, kesit ve görünüşlerle- anlatımıdır.
•Mimari tasarımda çizimden yapıma doğru gelişen süreç , rölövede
mevcut yapıdan çizim elde etme yönündedir. Restorasyon Projesi anıta
ait ayrıntılı bir rölöveye dayanılarak hazırlanır.
•Rölöve bir proje değildir. Kent dokusunun veya arkeolojik kalıntının
yakından incelenmesi ve restorasyon projesinin hazırlanması için bir
araçtır.
•Yapının çalışmanın yapıldığı andaki durumunu yansıtır.
•Başarılı bir rölöve için yapıyı önceden iyice tanımak, ölçülüp çizilecek
önemli noktaları bilmek ve doğru bir ölçüm için aletleri etkin kullanmak
gerekir.
•Rölöve sırasında yapı yakından ilişki kurularak ayrıntılar, malzeme ve
detaylar yakından gözlemlenir.
•Rölöve çalışması eğilmek, uzanmak, tırmanmak gibi hareketler
gerektirdiğinden çalışmaya rahat ve elverişli kıyafetlerle gidilir. Rahat
ayakkabılar, bol cepli yelek veya ceket …
Gerekli araçlar;
•A4 veya A3 boyutunda altlık (duralit, kontrplak, sekreterya)
•Kareli veya milimetrik A3 kağıt veya A4 blok
•HB kurşun kalem, silgi, seloteyp
•Renkli kalemler ve renkli tebeşir
•5/10/20-50 metrelik şerit metreler,marangoz metresi, gönye
•Lazer metre- var ise
•Çekül ve ip
•Teleskobik mira
•Su terazisi veya şeffaf hortum (veya lazer terazi)
•Profil tarağı
•Kumpas
•Fotoğraf makinesi
•Elfeneri, çakı, küçük çivi, ip, çekiç gibi yardımcı materyal
•Kağıt mendil, mendil, su
Terazi hortumu
Çekül (şakül)
Teleskobik mira
Lazer metre
Su terazisi
kumpas
Profil tarağı
• 3 boyutlu tarayıcılar yapıyı ve
öğelerini -milyon nokta ölçeğinde-
detaylı bir şekilde tarayabilmekte
ve verileri iki veya 3 boyutlu çizim
halinde düzenleyebilmektedir.
Lazer tarayıcı (3d scanner)
Total station
•Total station bulunulan noktadan yapı yüzeyinde belirlenen noktaya
lazer ışığı gönderilerek uzaklık ölçümü ve bu verilerle belirlenen
noktanın koordinatlarının belirlenmesi temeline dayanır.
Ölçümde teknoloji ilerledikçe gelişmiş alet ve cihazlardan yararlanılmaktadır.
Son yıllarda en çok kullanılan cihazlar
total station ve 3Boyutlu tarayıcı (3d scanner) dır.
Ölçek:
•Yapılış amacına göre rölöve çizimi değişik ölçeklerde olabilir.
•Sokak silüeti için 1/200 ölçek uygundur. Ölçümün ayrıntısı buna
göre belirlenir.
Sokak silüeti ölçek: 1/200
Ölçek
•Restorasyona yönelik rölöve 1/50 ölçeklidir.
•Çok büyük yapıların pafta boyutları büyük olacağından 1/200
ölçekli anahtar plan üzerinden 1/50,1/20 ölçekli ayrıntılar verilir.
•Sistem kesiti ve merdiven 1/20 ölçek
•Kapı pencere detayları 1/10 ölçek
•Saçak, korkuluk, pervaz, kat silmesi vb profillerinden, kapı,
pencere nokta detayları ihtiyaca göre 1/5, 1/2, 1/1 ölçekli detaylar
verilir.
•Detaylar plan-kesit-görünüş düzeninde verilir.
Alan Çalışması:
•Rölöve yapılacak alana gidildiğinde yapı önce içten ve dıştan iyice
incelenir.
•Bir kişi kroki hazırlarken diğer kişi ayrıntılı fotoğraflama yapar.
1) Kroki Hazırlama
Vaziyet planı, planlar, kesit, görünüş ve detaylar için elle ve mümkün
olduğunca ölçekli krokiler hazırlanır.
•Her krokinin sağ üst köşesine sıra numarası, yapının adı ve nereye
ait olduğu, tarih, ölçek ve çizenin adı yazılır.
•Kağıt boyutu A3 veya A4 olabilir.
•Kroki resim gibi karalama şeklinde değil, kesin ve net çizgiler ile,
herkesin anlayacağı çizim tekniğinde olmalıdır. Gereksiz detaydan
kaçınmalı, bilgi içermesine dikkat edilmeli.
Vaziyet planı krokileri
1) Vaziyet planı krokisi elle hazırlanır:
•Ana yapı ve parseldeki agac, duvar, kuyu,
ek yapılar işlenir ve çevredeki sokak,
cadde isimleri yazılır. Açıklamalar
eklenmesi önemlidir.
•Silüet ve arazi kesiti için gerekli krokiler
hazırlanır.
2) Planların krokileri elle hazırlanır. Mekan isimleri yazılır. Detayı
alınacak kapı, dolap, ocak vb. öğelere kod verilir. ZKD1,…
1/50 ölçek plan krokisi
1/50 ölçek plan krokisi
4) Kesit geçirilmesi gereken noktalar
belirlenir ve kesit krokileri elle çizilir.
En az iki kesi çizilir ve en az biri
merdivenden geçmelidir.
Görünüş krokisi
3) Her yöndeki
görünüşler elle çizilir.
Yön belirlenerek kuzey,
güneydoğu gibi isimler
verilir.
• Krokilerin üzerine ölçülerin rahatça okunacak şekilde
yazılabilmesi ilk çalışmada mümkün olmayabilir, deneyim
gerektirir. Kolaylık için rakamların küçük yazılması ve renkli
kalemlerin kullanılması denenebilir. Eksik, unutulan veya krokiye
sığmayan ölçüler için ek çizimler yapılabilir.
• Çizilen krokiler şeffaf poşetlere konularak dosyalanır.
2) Ölçüm
Ölçüm ideal olarak 3 kişiyle yapılır. İki kişi metre tutar, üçüncü kişi alınan ölçüleri
krokiye geçirir.
Sürekli okuma: Rölövede temel ölçüm sistemi sürekli okuma şeklindedir. Bu
yöntem ölçülerin tek tek alınıp toplandığında yapılacak hata payını azaltır.
•Ölçüm aracı ölçüsü alınacak cephede bir kişi metreyi “0” noktasına sıkıca
yerleştirilerek tutar.
•Diğer kişi cephede ölçülecek kapı , pencere, niş öğelerini sırayla okuyarak köşe
noktasına kadar ilerler. Üçüncü kişi ölçülen yerleri gözüyle izler ve okumaları
krokiye işler.
•Metre iki kişi tarafından eşit yüksekliklerde tutulmalı, okumalar yüksek sesle
yapılmalıdır. Okumalar aynı kottan yapılmalıdır.
•Kapı pencere vb. Profilli kısımlarda hassas okuma için gönye yardımı ile izdüşüm
kullanılabilir.
•Plan ölçümlerinde “0” noktası mekana girişe göre saat yönünde ilerlenir.
Üçgenleme:Plan üçgenlere bölünerek hassas ölçüm elde edilir. Dik olmayan
duvarların veya dik gibi görünen fakat açılı duvarların birbiriyle olan ilişkisini tespit
etmek için kullanılan temel bir yöntemdir.
•Üçgenlerin tepe açılarının çok dar olmamasına özen gösterilmelidir. Çok dar açılı
üçgenlerde hata yapılabilir.
Ölçüm İşlemi:
•Ölçüme binanın dışından başlanır. Zemin katta dış duvarlar ve ölçülebilen
kapı/pencere boşlukları , çıkıntılar, köşe pervazı vb her eleman ölçülür. Not yazılır.
•İçeride her mekanın kenar boyutları, kapı pencere boşlukları köşegenleri ölçülür.
Ölçümde kapı, pencere, niş, ocak iç boşlukları okunur.
•Bir mekandan diğerine geçerken aradaki duvar kalınlığı ve iki mekan arasında
köşegenlerin ölçümü yardımıyla bağlantı kurulur.
•Bir duvar üzerinde farklı sıva veya kaplama türleri varsa planda bunlar da
ölçülerek krokiye farklılıklar not düşülür. Sıva, mermer kaplama, ahşap kaplama…
Cephe ve Kesitlerin Ölçümü:
Tabanı düz olmayan mekanlarda ve eğimli arazilerde kesit ve
görünüşlerde alınan yükseklik ölçülerini birbirine bağlamak için
temel olarak yatayda oluşturulan sabit bir referans düzleminden
yararlanılır.
Bu düzlem nivo, lazer terazi gibi aletlerle yapılabileceği gibi, daha
basit olarak su terazisi veya hortum terazi ile de elde edilebilir.
Hortum terazi nasıl kullanılır?
Bileşik kaplar ilkesine göre çalışan bu sistemde 1 cm kalınlığında 10-12
mt şeffaf bir hortum kullanılır.
•Hortum yere uzatılır, su dolu bir kovadan içinde hava kabarcığı
olmayacak şekilde sifon yapılarak su hortuma çekilir.
•Hortumun iki ucu açık olarak duvarın iki köşesine konur, suyun
hareketi durunca her iki seviye renkli tebeşirle işaretlenir.
•Bir uç sabit tutularak diğer uç üçüncü köşeye götürülür, su seviyesi
başta işaretlenen noktaya gelene kadar hortum oynatılır, seviye
yakalandığında işaretlenir. Böylece tüm köşelerde renkli tebeşirle
işaretleme yapılır.
•Sağlama için köşelere çivi çakılarak ip gerilir ve iplerin birbirine
kırılmadan değiyor ve aralık kalmıyorsa hata yok demektir.
•Duvarlara çekilen ve çiviyle sabitlenen ip yatay düzlemdir. Bu düzlem
tüm mekanlara aynı yöntemle taşınarak devam ettirilir.
•Kapı, pencere korniş üst noktaları, tavan yüksekliği yatay düzlemden
yukarı, döşeme, süpürgelik vb aşağıdan ölçülerek belirlenir.
•Cephede alınacak yüksek ölçüler için teleskobik mira kullanılır.
•Tonoz, kemer, saçak genişliği gibi üst örtülerin izdüşüm ölçümünde
teleskobik miranın ucuna çekül bağlanarak ölçülmesi istenen noktadan
sarkıtılır ve izdüşümün plandaki yeri ölçülür.
Tavan ve döşeme planları:
•Tavan ve döşemelerde kroki hazırlanır veya daha önce çizilen
planlardan bir kopya alınarak üzerine işlenir.
•Temel olarak basit bir tavan ise kaplama genişlikleri ölçülür, yönleri ve
sayıları krokiye işlenir.
•Profilli çıtalı süslemeler var ise genel şema krokiye işlenir, çıtaların
duvardan ve birbirinden uzaklıkları ölçülür.
•Paftanın kenarlarına her profilin detaylı bir çizimi yapılır ve plandaki
yeri okla işaretlenir.
Detay ölçümü nasıl yapılır?
•Ölçümlerde çift gönye, metre ve profil tarağı kullanılır.
•Dairesel öğelerin çapı kumpas veya ip yardımı ile ölçülür.
•Profilli öğeler gönye ve su terazisi yardımı ile yatay düşey ölçüler
alınarak veya profil tarağı ile ölçülür.
Detay ölçümü nasıl yapılır?
•Kapı, pencere detayları plan –kesit-görünüş üçlemesi ile ifade edilir. Sistem
oluşturulduktan sonra nokta detayları detayın alındığı kısma isim verilerek ayrı
bir yerde çizilir.
Kapı detay kroki ve ölçümü Nokta detayı
Detay ölçümü nasıl yapılır?
•Kemer/tonoz ölçümü
Rölöve çizimi:
•Çizime düz olduğu belirlenen bir duvardan başlanır. Pergelleme yardımı ile
kenarlar kesiştirilerek diğer köşe bulunur, mekanlar oluşturularak ilerlenir.
•Yapının her katı için plan çizilir, ara katlar için ek çizimler yapılır. Planlara
isimlerle birlikte kot verilmelidir. Zemin kat planı(0,00 kotu) 1. Kat planı,
(+3,50 kotu) gibi…
•Mekanların üzerindeki eğrisel örtüler plana noktalı çizgilerle izdüşüm
olarak işlenir.
•Girilemeyen, ölçülmesi mümkün olamayan mekanlara (girilemedi)
açıklaması konur. Tahmine dayalı çizimlerde açıklama yazılır ve (?) işareti
konur.
•Her paftanın sağ alt yanına yapının ve paftanın adı, bir anahtar şema ile
çizimin yapının hangi seviyesine, cephesine ait olduğu gösterilir. Ölçek,
tarih, rölöveyi yapan ekibin isimleri bulunur.
Fotoğrafla belgeleme nasıl yapılır?
Fotoğraf rölöve çizimleri için çok önemlidir. En titiz ölçümler bile fotoğraf
olmadan çok zor çizilir.
Fotoğraflar bize genel görünüm yanında malzeme, doku, şekil, boyut,
yapıdaki bozulmalar, sayılar ve yapı elemanları hakkında bilgi verir.
Fotoğraf çekimi sırasında bu verilerin sağlanması amacı unutulmamalıdır.
Doğru çekilmiş fotoğraflar oranlama yolu ile ulaşılamayan yerlerin
ölçüsünün çıkarılmasında yardımcı olur.
Masabaşı çizimi sırasında kontrol ve sağlama yapmamıza yardımcı olur,
tekrar tekrar alana gitmeye gerek kalmaz.
Fotoğraflar genel plan ve detay olarak alınır. Mümkün olduğunca
perspektifsiz çekim yapılmalıdır.
Fotoğrafla belgeleme:
•Fotoğraf çekilirken vaziyet planı, planlar, cepheler, kesitler vb yapılacak
çizimler düşünülerek en çok veriyi elde edilecek şekilde pozlama yapılır.
•Bahçe duvarı, yol, yapı ilişkileri fotoğraflanır.
•Her katta her odanın zemini, duvarları, tavanları ve bunlar arasındaki
geçişler fotoğraflanır.
•Kesitin geçtiği merdiven, korkuluk, döşeme, pencere, kapı, eşik, çıkma,
saçak ve ilişkiler fotoğraflanır.
•Cephelerde çekim cepheye paralel yapılır. Tüm cepheler ve tüm cephe
birleşimi köşeler fotoğraflanır.
•Çatıyı görebilecek yüksek bir yer bulunur ve çatı yukarıdan fotoğraflanır.
Analitik Rölöve
Değişik yapım evrelerinin kronolojik sıralanışı, malzemelerin niteliklerinin
ve bozulmaların saptanması, yapılacak müdahalelerin seçiminde altlık
olarak kullanılır. Tüm analizler çizilen rölöveye (ölçüsüz) işlenir. Değişik
etkilerin belirtilmesi için farklı renk ve doku kullanılır, ve sağ alt köşeye
lejant yapılır.
1)Malzeme ve yapım tekniği özelliklerinin belirtilmesi
Yapım sistemini oluşturan ahşap, taş, kerpiç vb malzemeler ve karkas,
kargir vb yapım sistemleri plan,kesit ve görünüsler üzerine işlenir
2)Hasar ve bozulmaların belirtilmesi
Çatlaklar, oyuklar, yüzey kayıpları, tabakalaşan ve ayrışan yüzeyler,
çiçeklenmeler, bitkiler, kirlenme, biyolojik bozulma, niteliksiz ekler tespit
edilerek ölçüsüz rölöve paftaları üzerine işlenir.
3) Farklı Dönemlerin Belirtilmesi
Araştırmalar ile elde edilen yazı, fotoğraf, arşiv kayıtları vb belgeler ve
yapı üzerindeki incelemeler ışığında;
Yapım tekniği, üslup benzerliği veya farklılığı gösteren bölgelerin
saptanması ve analiz edilerek farklı dönemlerin belirlenmesi gerekir.
Fotoğraflarda ve çizimdeki yerinde (plan/kesit/görünüş) analiz sonuçları
(sıva, boya ve harç analizi) birbirine referans verilerek rapora bağlanır.