1

AGF Banja Luka šk. 2010/2011 god.

ININŽŽENJERSKA ENJERSKA HIDROLOGIJAHIDROLOGIJA

Bočac, http://www.panoramio.com/photo/26952079

InInžženjerska hidrologijaenjerska hidrologija

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

2

InInžženjerska hidrologijaenjerska hidrologija

InInžženjerska hidrologijaenjerska hidrologija

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

3

HIDROLOGIJAHIDROLOGIJA

Definicija: geofizička nauka koja proučava vode na Zemlji, njihove osobine,

prostorni i vremenski raspored i kretanje u prirodi nauka o hidrološkom ciklusu (neprestanom kruženju vode na

Zemlji)

Attribution: Merlin077 at the German language Wikipedia

ININŽŽENJERSKA ENJERSKA HIDROLOGIJAHIDROLOGIJA

Praktična primena hidrologije kao nauke u rešavanju inženjerskih zadataka, posebno u hidrotehnici i vodoprivredi

http://en.wikipedia.org/wiki/File:Vrbas_reka.jpgRadojinsko jezero

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

4

HidroloHidrološški cikluski ciklus

padavinena kopno

atmosferskavlaga

padavinena okeane

isparavanjesa okeana

isparavanjesa kopna

isparavanjei transpiracija

površinskitokovi

podzemni tokpodzemne vode

potpovršinski tok

nepropusnotlo

zemljišnavlaga

površinskioticaj

infiltracija

HidroloHidrološški cikluski ciklus

Nauke koje se bave delovima hidrološkog ciklusa hidrologija u praksi: obično se bavi slatkim vodama okeanografija: vode u morima i okeanima meteorologija: voda u atmosferi hidrogeologija: voda u litosferi (podzemne vode) klimatologija, geografija, hidrogeologija, ekologija...

Delovi hidrološkog ciklusa značajni za hidrotehniku prevashodno površinske

i podzemne vode

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

5

Globalne koliGlobalne količčine vodaine voda

Ukupna količina vode na Zemlji je približno konstantna i iznosi 1386 miliona km3 ili 1.36 milijardi milijardi m3

Reke0.0002%

Zemljišna vlaga0.0012%

Biološka voda0.0001%

Jezera i močvare0.014%

Atmosferska voda0.001%

Okeani96.5%

Ostali led i sneg0.025%

Podzemne vode1.7%

Polarni led1.7%

Ukupne slatke vode: 2.5%

RaspoloRaspoložžive vode u razliive vode u različčitim delovima itim delovima svetasveta

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

1950 1960 1970 1980 2000

103 m

3 /god

. po

stan

ovni

ku

EvropaSeverna E.Centralna E.Južna E.

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

6

Dinamika koriDinamika koriššććenja voda po aktivnostimaenja voda po aktivnostima

Dinamika koriDinamika koriššććenja voda po aktivnostimaenja voda po aktivnostima

2000

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

Pol

jopr

ivre

da

Indu

strij

a

Sna

deva

nje

stan

ivni

štva

vodo

m

Aku

mul

acije

mili

jard

i m3

zahvaćenopotrošeno

UKUPNO

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

1900

1940

1950

1960

1970

1975

1980

1990

2000

milij

ardi

m3

zahvaćenopotrošeno

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

7

Uloga hidrologije u hidrotehnici Uloga hidrologije u hidrotehnici i vodoprivredii vodoprivredi

KORIŠĆENJE VODA

ZAŠTITA VODA

ZAŠTITA OD VODA

Objekti, radovi, mere za ispunjenje vodoprivrednih ciljeva

} Upravljanje vodamaili

VODOPRIVREDA

HIDROTEHNIKA}

Uloga hidrologije u hidrotehnici Uloga hidrologije u hidrotehnici i vodoprivredii vodoprivredi KORIŠĆENJE VODA – Potrebe za vodom

za piće i pripremu hrane za proizvodnju hrane za održavanje higijene za proizvodnju električne energije za plovidbu za rekreaciju...

Problem raspoloživosti voda

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

8

Uloga hidrologije u hidrotehnici Uloga hidrologije u hidrotehnici i vodoprivredii vodoprivredi ZAŠTITA VODA – Kvalitet voda

kontrola zagađenja prečišćavanje voda kontrola malih voda ...

Problem upotrebljivosti voda

Uloga hidrologije u hidrotehnici Uloga hidrologije u hidrotehnici i vodoprivredii vodoprivredi ZAŠTITA OD VODA – Štetna delovanja vode

poplave odvodnjavanje erozija ...

Problem smanjenja rizika od štetnog dejstva voda

Jaša Tomić, april 2005.Beograd, jun 2003.

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

9

IIzmene prirodnog hidrolozmene prirodnog hidrološškog ciklusakog ciklusa

Navodnjavanje

Navodnjavanje

Snabdevanje naselja vodom

Snabdevanje industrije vodom

Odbranaod poplava

akumulacija

rezervoar

Snabdevanje naselja vodom

Odvođenje otpadnih voda

Odvođenje otpadnih voda

vodotok

Proizvodnja el. energije

Plovidba,turizam

Prečišćavanje vode za piće

Prečišćavanje otpadnih voda

+ promene na slivovima:-seča šuma-urbanizacija-zahvatanje voda-đubrenje zemljišta

Predmet inPredmet inžženjerske hidrologijeenjerske hidrologije

Praktična primena hidrologije kao nauke u inženjerskim zadacima

Procena količina i kvaliteta vode, njenog rasporeda i dinamike

Osnova za planiranje i projektovanje hidrotehničkih objekata i vodoprivrednih sistema i upravljanje njima

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

10

Zadaci inZadaci inžženjerske hidrologijeenjerske hidrologije

Inženjerska hidrologija utvrđuje: za hidrocentrale: raspložive količine vode u reci za navodnjavanje: potrebe biljaka za vodom, analiza kiša,

analiza podzemnih voda, raspoložive količine vode za zahvatanje (određivanje MANJKA vode)

za odvodnjavanje: ... (određivanje VIŠKA vode) za zaštitu od velikih voda (poplava) i malih voda (suša): analiza

verovatnoće pojave ekstremnih protoka/zapremina ...

Zadaci inZadaci inžženjerske hidrologijeenjerske hidrologije

Odgovori na pitanja kao što su: Koliki protok velike vode se može

očekivati na prelivu brane, ispod mosta, kroz propust, u sistemu kišne kanalizacije?

Kolika treba da bude zapremina akumulacije da bi se obezbedilo navodnjavanje ili snabdevanje naselja vodom tokom sušnih perioda?

Kakvi su efekti uređenja vodotoka (nasipa, akumulacija...) na velike vode jedne reke?

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

11

Metode i postupci u hidrologiji Metode i postupci u hidrologiji za poznavanje koliza poznavanje količčina, rasporeda i dinamike vodaina, rasporeda i dinamike voda

OSMATRANJA I MERENJA HIDROLOŠKIH PROCESA najdirektniji način za dobijanje potrebnih informacija o režimu

voda što više, to bolje! potrebna kontinualna merenja i što gušće po prostoru (ideal koji

se retko dostiže)

Metode i postupci u hidrologijiMetode i postupci u hidrologiji

MODELIRANJE proračuni veličina koje se ne mere na osnovu

izmerenih veličina vrste modela/proračuna:

modeli fizičkih procesa (hidrodinamički zakoni i sl.): neophodan veliki stepen uprošćenja zbog složenosti procesa

konceptualni modeli (sistemski pristup): različit stepen pojednostavljenja

– najjednostavniji: model crne kutije

statistički modeli (razmatranje verovatnoće pojave hidroloških veličina, korelacija i regresija)

model(sliv)

ulaz(P)

izlaz(Q)

01

de IIxh

xv

gv

tv

g

P(x)

x

xp

p

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (http://www.novapdf.com)