�

�

INLEIDING.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3DE.wErELD.vEraNDErt,.ZEELaND.vEraNDErt.mEE.... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4vErbruGGE/vErstraEtE.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4LIjkEN.IN.DE.kast.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4toch.DE.cIjfErs.bovEN.tafEL.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7havENoNtwIkkELINGEN.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8NooIt.wEEr:.EN.Dus.Esm.I.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8Nv.havEN.vaN.vLIssINGEN.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9Erfpacht.buItENhavEN.vLIssINGEN.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9EEN.hoGE.prIjs?.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . �0EvEN.tEruG.Naar.DELta.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ��fLushING.marINE.tErmINaL.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ��NIEuwE.mENsEN,.ouDE.ZakEN.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ��Esm.II.��.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ��rENDEmENt.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . �3opEN.of.GEsLotEN?.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . �3vastLopENDE.samENwErkING.IN.Esm.II. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . �4EN.hoE.Gaat.hEt.vErDEr.IN.DE.havEN?.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . �5wct.of.vct?.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . �5tENsLottE.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . �5wIE.Gaat.oNDErZoEk.DoEN?.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . �6NawoorD.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . �6coLofoN.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . �6

INhouD

3

INLEIDING

Over een paar belangrijke dingen in Zeeland wordt al jaren gediscussieerd, of wordt juist de discussie uitgesteld/ vermeden.• structuur en eigendom van DELTA.• beleid en beheer van Zeeland

Seaports en annex daarmee, de sa-menwerking met Rotterdam

• de WCT die is een geheel eigen le-ven gaan leiden.

De verbindende factor bij de bovenstaande kwesties is de ontwikkeling van de Zeeuwse economie en de verhouding tussen de overheid en de markt. Het is de Statenfractie van GroenLinks opgevallen dat deze discussies vaak geïsoleerd plaatsvinden, en niet in de juiste context worden behandeld. Sommige onderwerpen, bijvoorbeeld structuur en eigendom van DELTA worden juist uit de discussie gehouden. Wie een goede tien jaar van de ontwikkelingen overziet komt tot de conclusie dat deze drie onderwerpen nauw met elkaar samenhangen. En dat er ook gebeurtenissen hebben plaatsgevonden die, in samenhang met elkaar, op z ’n minst vragen oproepen. Die vragen hebben betrekking op:

• het beheer van Zeeland Seaports, waarbij de indruk is dat er wel erg vaak zaken worden gedaan met één specifiek bedrijf, en dat het optiebeleid (nauw verbonden met ruimtegebruik en financiële rendementen) niet altijd consequent is geweest.

• de binding tussen DELTA en een havenbedrijf, waarbij niet inzichtelijk is welk financieel en/of maatschappelijk rende-ment is behaald.

• de grote moeite die door PS leden gedaan moet worden om feiten boven tafel te krijgen bij het college van GS, dan wel om GS gemaakte afspraken te laten nakomen.

In dit ‘zwartboek’ zet de GroenLinks fractie de haar bekende ontwikkelingen en feiten op een rij. Daarbij is geprobeerd om de ontwikkelingen zoveel als mogelijk is op de feiten te baseren. Maar niet altijd zijn de werkelijke feiten openbaar. Dat heeft ons genoodzaakt ook te werken met informatie van derden, die niet altijd te verifiëren viel. Al was het maar omdat we vaak, zeer vaak de bron niet mochten vermelden. Naar eer en geweten hebben we deze mededelingen gewikt en gewogen. En een deel is benut een ander deel weggelaten.

De GroenLinks fractie meent dat er, op grond van de ontwikkelingen, feiten en aanwijzingen, voldoende reden is voor een gedegen onderzoek naar een aantal beleidsmatige, financieel-technische en politiek/bestuurlijke vragen. Om die reden wordt dit zwartboek niet alleen aan de betrokken organisaties en de daarin deelnemende organen aangeboden, maar ook aan de Rekenkamer Zeeland, vergezeld van het verzoek om na te gaan hoe (o.a.) de hierin vermelde vragen onderdeel kunnen uitmaken van het onderzoeksprogramma van de Rekenkamer.

We benadrukken dat wij de handel en wandel en wandel van overheden en aan de overheid verbonden bedrijven onder de loep nemen. Dat daarbij ook commercieel opererende bedrijven betrokken zijn spreekt vanzelf. Dat die bedrijven gebruik maken van de omstandigheden is begrijpelijk. Dat is nu eenmaal het functioneren van de markt en daar is in principe weinig mis mee. Het gaat fout als het marktevenwicht is verstoord. Bijvoorbeeld door te weinig ‘cheks and ba-lances’.

Middelburg, februari 2007,Statenfractie GroenLinks.

4

DE.wErELD.vEraNDErt,.ZEELaND.vEraNDErt.mEE..Het is eind jaren ’90 van de vorige eeuw. In de Zeeuwse politiek is men er langzamerhand aan gewend ge-raakt minder over de bedrijfsvoering van (toen nog) DELTA Nutsbedrijven te vertellen te hebben. Er is een ‘new deal’ in de maak, waarbij de zeggen-schap van de aandeelhouder in over-eenstemming wordt gebracht met de gebruiken binnen een structuur NV. Die aandeelhouder heeft daarin wei-

nig te vertellen. Daar tegenover staat een hoger dividend. Dat dat ooit de hoogten van 50 miljoen Euro per jaar zou bereiken kan men dan nog niet dromen. Sommigen meenden toen dat de politiek zich voor 12 zilverlin-gen de mond laat snoeren…

DELTA moet zich oriënteren op de toekomst. Alles moet in Europa im-mers marktconform, liberalisering is

het nieuwe heilsadagium, de bescher-mende handen van de overheidsaan-deelhouder werken niet meer. Onder-nemersgeest treedt binnen bij DELTA Nuts, en ‘Nuts’ wordt vervangen door N.V. Vervolgens gaat DELTA expande-ren en dat vindt plaats door bedrijven aan te kopen. Daarbij voorop gegaan door een liberale President Commis-saris, gedeputeerde Jaap Hennekeij van de VVD.

vErbruGGE/vErstraEtE.Bij de noodzakelijk geachte expan-sie van DELTA is men eigenlijk wel gedwongen om naar de ‘milieupoot’ van DELTA te kijken. Gedwongen om-dat er in de traditionele sectoren gas, water en elektriciteit domweg niets te koop is. De markt mag niet of wacht af. ‘Milieu’ is wel te koop, al was het maar omdat de gouden ‘Lekkerkerk’-jaren achter ons liggen. Meerdere mi-lieubedrijven kwijnen, en het VROM magazine ‘Handhaving’ maakt bij voortduring melding van minder fraaie praktijken in deze sector. Het is -op het eerste gezicht- niet on-logisch dat DELTA zijn oog laat val-len op de milieu- en reinigingspoot van Verstraete-Verbrugge, een van oorsprong Terneuzens bedrijf. Maar merkwaardigerwijs omvat de aan-koop van dit milieu en reinigings-bedrijf óók een belang van 37,5 % in de havenactiviteiten van genoemd concern: Verbrugge Terminals. Over havenactiviteiten verderop meer in deze notitie.

De aankoop zelf, in de eerste maanden van 1996 gepresenteerd, veroorzaakt nogal wat politiek rumoer. Vooral om-dat er in december 1995 uitvoerig over de kerntaken van DELTA wordt gedis-cussieerd in de Staten van Zeeland. Om enkele maanden daarna een ‘niet terug te draaien’ acquisitie te doen, met daarin een bedrijfsvreemde ha-

venactiviteit. Dat doet menig Staten-lid en enkele fracties steigeren. Om-dat dat in flagrante tegenstelling lijkt met de eerder gemaakte afspraken en vastgestelde beleidsrichting. Maar, en dat blijkt later gebruikelijk te worden, een meerderheid gaat (al dan niet tandenknarsend) akkoord. In de PS vergadering van 19 april 1996 kan na een lang debat niets méér worden afgedwongen dan een extra vergade-ring van de Aandeelhouders van DEL-TA. Om stoom af te blazen, ook deze gedane zaak neemt geen keer.

Op 20 juni 1997 vindt de goedkeu-ring van de statutenwijziging plaats in Provinciale Staten die DELTA meer commerciële vrijheid geeft. Slechts de RPF/GPV, GroenLinks en Delta An-ders stemmen tegen.

In de loop der tijden werd de (gedeel-telijke) aankoop van Verbrugge uitge-breid tot 100 %. De participatie in de havenpoot blijft ongewijzigd op 37,5 %. Opvallend is dat kort na de aan-koop blijkt dat er ook een bedrag van 31 miljoen guldens is besteed aan im-materiële activa, oftewel ‘goodwill’, een begrip dat door de gebeurtenis-sen daaropvolgend in een merkwaar-dig daglicht komt te staan. Het rendement op het moment van overname van Verstraete – Verbrugge bedraagt volgens de toenmalige ge-deputeerde, Jaap Hennekeij 5 %. Vier procent minder dan het rendement dat DELTA van haar overige activi-teiten eist in het kader van de actie ‘Vliegwiel’, waarmee beoogd wordt de rentabiliteit te verhogen en de bedrijfscultuur van ambtelijk naar marktgericht om te buigen.

5

DE.wErELD.vEraNDErt,.ZEELaND.vEraNDErt.mEE..

vErbruGGE/vErstraEtE.

LIjkEN.IN.DE.kastOp 29 april 1998 vindt een vergadering plaats van de gezamenlijke commis-sies Algemeen Bestuur en Economie. De combinatie van deze twee com-missies betekent vrijwel altijd dat er zwaar weer is. Dat is ook nu het geval. Er zijn twee belangrijke onderwerpen: de (mogelijke) vorming van een Groot-schalig Elektriciteits Productiebedrijf -waarin DELTA zou moeten deelne-men- én de grote problemen die zich voordoen bij de nieuwe loot aan de DELTA stam: Verbrugge. Die proble-men vallen in drie delen uiteen:

• Bij de Rotterdamse tak, Tanker Clea-ning Rotterdam (TCR) geheten, is niet alleen een lijk in de kast aan-getroffen, eerder valt te spreken van een compleet knekelhuis. Schanda-len in de bedrijfsvoering en overtre-dingen van milieuwetten uit het ver-leden moeten gerepareerd worden, en leiden tot enorme investeringen en kosten. Justitie en Milieu inspec-tie komen er aan te pas. DELTA trekt de portemonnee. De kosten lopen op van 46 miljoen naar 80 miljoen guldens. Wat dat uiteindelijk ge-kost heeft, of er ooit rendement uit voortkwam: de Zeeuwse klant en belastingbetaler weet het niet. En hun volksvertegenwoordigers in de Staten ook niet. Naderhand wordt dit bedrijf, een gezamenlijk bezit van het (Vlaamse) WATCO en DELTA via de dochter Verbruggen-Verstrae-ten, blijkbaar geheel aan WATCO overgedaan.

• Bij Sandieson, een Terneuzense doch-ter, vindt een gerechtelijk onderzoek plaats naar onregelmatigheden, waardoor de omzet en het rendement onder druk is komen te staan.

• En of dat nog niet genoeg is, bij de directie van Verbrugge is een knal-lende ruzie tussen de twee directeu-ren uitgebroken. De oplossing daar-van is niet alleen een tijdrovende zaak, het kost klanten en geld.

Meerdere commissieleden spreken hun zorg uit, en wijzen op de nood-zakelijke ontvlechting van commer-cie en Nutstaken. De PvdA meldt ‘het redden van Verstraete/Verbrugge een goede zaak te vinden’. In de commissievergadering blijft de gedeputeerde die het beleid van DEL-

In december 2006 meldt ‘DEL-TA signalen op opgewekte toon de geboorte van een dochter: WATCO Rotterdam! DELTA heeft dit bedrijf (en de vestiging Bergen op Zoom) (opnieuw) verworven. Is men na het gelopen blauwtje bij de verwerving van de Afval Ver-branding Rijnmond toch op zoek gegaan naar een Haven Ontvangst Installatie?? Het lijkt erop, men stelt dat ‘DELTA nu ook een voorzichtige voet aan de grond krijgt in de Rot-terdamse haven en de Botlek..’

TA verdedigt, dhr. Hennekeij, over-eind. Voornamelijk omdat de zaak toch niet meer terug te draaien is. Opmerkelijk is de vermelding in het verslag dat ‘DELTA (financieel) zijn verantwoordelijkheid heeft geno-men’. Ook is ‘een gecorrigeerd bedrag aan Verstraeten betaald ten opzichte van de oorspronkelijke afspraak’. En dat de heer Hennekeij ‘een eventuele beursgang van DELTA bespreekbaar acht’. Ondertussen is het niet zo gemakke-lijk om, acht jaar later, de feitelijke ge-gevens over deze affaire boven tafel te krijgen. Een verzoek om feitelijke in-formatie, via de weg van een verzoek om ambtelijke bijstand ingediend, lijkt te stranden in de bureaucratie van het provinciehuis, getuige deze (geanonimiseerde) mailberichten:

Beste XXXXX Op 16 oktober heeft het statenlid Marten Wiersma van GroenLinks enke-le feitelijke vragen gesteld die door de Statengriffie zijn doorgeleid naar ZZZZZZ en vervolgens naar jou. Op deze vragen is door het statenlid Wiersma nog geen reactie ontvangen. Ook over de voortgang van de beant-woording is hij in het ongewisse. Ik geef hier nog kort de vragen weer:

In de jaren 96/97/99 (van de vorige eeuw), ik weet dat niet meer zo precies, heeft DELTA, in het kader van een strategische aankoop van de milieubedrijven van Verbrugge, ook een aandeel genomen in de havenactiviteiten van genoemde Ver-brugge Terminals. Als ik goed ben ingelicht betreft het hier een deelname van 37,5 %. Graag zou ik geïnformeerd worden hoe groot het aankoopbedrag was van deze 37,5% in de havenactiviteiten van Verbrugge door DELTA, en in welk jaar deze transactie plaatsvond. Deze vraag zou ik graag aanvullen met de vraag wat de waarde van de aan-koop van de milieupoot van Verstraete Verbrugge is geweest, (inclusief de good-will van 31,25 miljoen guldens). En misschien kan dan ook uit de doeken worden gedaan wat de financiële gevol-gen zijn geweest van de affaires rondom Sandison (vestiging Terneuzen) en de verkoop van tanker Cleaning Rotterdam (op 29 april 1998 besproken in de com-missies Algemeen bestuur en Economie) Met andere woorden: welk verlies leed DELTA op de aankoop van Verstr/verbr, en welke waarde vertegenwoordigde de definitieve deelname in Terminals en de 100 % verwerving van Verstraete-Ver-brugge (die een paar jaar in beslag heeft genomen voordat de 100 % aandelen in bezit waren).Indien u niet bereid of in staat bent deze vragen te beantwoorden, wilt u dan de motieven daarvoor aangeven? Graag ontvang ik deze week een afschrift van de reactie (over de voort-gang) naar het statenlid Wiersma. Met vriendelijke groet,YYYYYYY

6

En het antwoord dat op deze voorgaande vragen werd verkregen luidt als volgt:

30-11- 2006Geachte heer Wiersma, Allereerst excuses voor de late beantwoording van uw vragen. Naar aanleiding van de door u gestelde vragen hebben wij contact opgenomen met DELTA. De gegevens die nodig zijn voor de beantwoording van uw vragen zijn immers niet in het bezit van de Provincie Zeeland, maar van DELTA. DELTA heeft echter te kennen gegeven de gevraagde gegevens niet ter be-schikking te willen stellen aangezien het gaat om bedrijfsvertrouwelijke informatie die niet voor openbaarmaking geschikt is. Helaas kan ik u dus niet verder helpen. Met vriendelijke groet,AAAA

toch.DE.cIjfErs.bovEN.tafELEnig speurwerk in het Provinciaal Archief brengt het verslag van de extra aandeelhoudersvergadering van DELTA op 23 februari 1998 aan het licht, waarin o.a. wordt de waarde van de deelnemingen gemeld in de milieubedrijven:

• Milieu I ( Verbrugge-Verstraete Milieu) 25% van 33 miljoen guldens• Verstraete – Verbrugge 25% van 66 miljoen guldens• Havens (Verbrugge Terminals) 25% van 66 miljoen guldens

In het zelfde verslag wordt melding gemaakt van het omzetten van de deelnemingen, die een totaal van 103 miljoen guldens omvatten.

Met andere woorden: de cijfers zijn zeker voor een deel bij de provincie aanwezig, men weigert doodgewoon een ant-woord te geven op feitelijk gestelde vragen. Of anders gezegd: men doet een aanslag op de speurzin en de vrije tijd van Statenleden. Het ergste geval, het bewust onthouden van informatie, durven wij niet te vermoeden. En als dit nu een uitzondering zou zijn. Maar dat is het niet. Daarover meer in het vervolg van deze nota.

Opvallend is dat de cijfers die in de Statencommissies Economie en Al-gemeen Bestuur werden genoemd en die in de Aandeelhoudersvergadering van elkaar afwijken. In de commis-sies wordt steevast gesproken van een deelname van 37,5 % van DELTA in Verbrugge Terminals, tijdens deze aandeelhoudersvergadering wordt er –in de Power Point Presentatie- ge-wag gemaakt van een participatie van 25%. In de jaarrekening 2004 van DELTA N.V. wordt nog immer gespro-ken van een 37,5 % deelneming (pag 28, niet geconsolideerde deelnemin-gen). In de genoemde aandeelhouders-vergadering wordt opgemerkt dat de havenpoot van Verbrugge Terminals goed presteert, in ieder geval veel be-ter dan de milieupoot, die in zware problemen verkeert.

7

toch.DE.cIjfErs.bovEN.tafEL

baLaNs.opmakEN?De recente verwerving van Watco anno 2006 kan, gezien de omvang en de geldende mandaatregeling voor de directie en de Raad van Commissaris-sen, wellicht buiten de aandeelhou-ders om plaatsvinden, dat neemt niet weg dat er aanleiding is om enkele vragen te stellen. Want als de ver-onderstelling klopt dat WATCO Rot-terdam de opvolger is van TCR / Te-bodin, doen zich vragen voor over de opbrengst bij de verkoop, de behaalde rendementen en de kosten van de (terug) aankoop in 2006. Men zou een ‘negatieve goodwill’ kunnen veron-derstellen, gelet op het verleden.

Daarnaast is het van belang om een meer structurele modus te vin-den om de aandeelhouder –op af-stand- in staat te stellen te toetsen of algemeen aanvaarde beleidsvisies omtrent te behalen (rendements)doelstellingen in individuele transacties leidraad zijn en blijven. Dat geldt niet alleen het moment van aankoop, (er zijn dan immers verwachtingen?), maar ook in de daaropvolgende jaren. De werkelijke resultaten ‘verdrinken’ dan in het geconsolideerd resultaat deelnemingen. De accountant zou bijvoorbeeld de benodigde informatie / kengetallen kunnen aanreiken.

ouDE.koEIEN?.Gebeurtenissen in turbulente tijden voor voormalige Nutsbedrijven kun-nen nogal wat beroering veroorza-ken in doorgaans kalme politieke en maatschappelijke vijvers. Turbulen-tie, die achteraf bezien gemakkelijk in een tijdsbeeld te plaatsen zijn en hooguit nog wat meewarigheid op-roepen.

Zo zou het in dit geval ook gegaan kunnen zijn, ware het niet dat er sprake lijkt van een ‘continuing story’ waarbij de contouren van een net-werk van belangen tussen provincie, DELTA, havenbedrijven en Zeeland Seaports vaag zichtbaar worden. In-cidenten krijgen een structureel ka-rakter.

DE.LIjNtjEsDe banden tussen het pro-vinciebestuur en DELTA zijn –ook in de jaren ‘90 al- hecht. VVD gedeputeerde Hennekeij is President Commissaris bij DELTA. En na verloop van tijd wordt de directeur van DELTA, dhr. Luteijn, commissaris bij Verbrugge. Ook (voormalig) CDA burgemeester Barbé van Terneuzen is daar commissa-ris. Dit gezelschap, op dhr. Lu-teijn na, maakt(e) ook deel uit van het bestuur van Zeeland Seaports. En datzelfde Zeeland Seaports blijkt weer veel zaken te doen met Verbrugge…

8

NooIt.wEEr:.EN.Dus.Esm.I.Deze onaangename gebeurtenissen blijken aanleiding om een beleid te voeren ‘dit nooit weer’. De beste ma-nier daarvoor is natuurlijk om zoveel mogelijk grond te verkopen, zodat die niet opnieuw tot onverantwoord hoge rentelasten leiden. De braakliggende haventerreinen móeten in gebruik genomen worden. En mede daarom wordt er toenade-ring gezocht tot de haven van Rot-terdam waar Willem Scholten, (ook PvdA) de scepter zwaait. Begin 1995 leiden deze contacten en ambities tot de vorming van ESM I. Deze ‘Ex-ploitatie Maatschappij Schelde Maas’ neemt de aanleg van de Scaldiahaven voor zijn rekening. Door de aankoop –door ESM- van deze gronden wordt in feite de sanering van de schulden van het Havenschap Vlissingen vol-

tooid. Bestuurders slaken een zucht van verlichting. Maar de markt re-ageert niet erg willig, klanten voor deze mooie haven blijven uit. De ren-telasten lopen dan ook weer hoog op dankzij de noodzakelijke investerin-gen in o.a. de Scaldiahaven. Het duurt tot in 1999 voor de eerste klant zich meldt. In tegenstelling tot wat Rotter-dam beoogt is dat geen klant die uit de Waalhaven afkomstig is. Het is ook geen nieuwe klant. Het is een Zeeuws bedrijf met een intussen bekende naam: Verbrugge.

In juni 1999 kondigt de provincie trots aan dat Verbrugge een nieuwe termi-nal aanlegt in de Scaldiahaven ten behoeve van het bedrijf Gearbulk. Op 1 september in dat zelfde jaar wordt in de Statencommissie Economie een

subsidieverzoek besproken van Zee-land Seaports om ten behoeve van Gearbulk (en Verbrugge) de haven uit te diepen. De Provincie Zeeland is bereid deze subsidie te verlenen. Het CDA is kritisch, omdat er in verschil-lende stukken verschillende bedragen circuleren. D’66 vindt de begroting ‘gebrekkig’. Gedeputeerde Bruinooge ‘ontsnapt’, de meerderheid van de commissie is blij dat er tenminste één bedrijf komt…

havENoNtwIkkELINGEN

Dat het in de jaren ’80 van de vo-rige eeuw met de havens in Zeeland niet goed gaat is al lang duidelijk. In deze jaren worden de verliezen van

het Grondbedrijf van het (toenma-lige) Havenschap Vlissingen jaar op jaar gestapeld en dat levert uiteinde-lijk een loden (rente)last op voor het

schap. Uiteindelijk betalen de deel-nemers, de gemeente Vlissingen en Borsele, de Provincie en de Rijksover-heid deze schulden. In februari 1992 besloot Zeeland Seaports ( de nieuwe naam van het Havenschap) om deze schuld te saneren, e.e.a. ten laste van de deelnemers. Een totaal bedrag van liefst f 74,4 miljoen wordt als schuld gesaneerd, en door de participanten overgenomen. Dit alles onder leiding van gedeputeerde Daan Bruinooge (PvdA), en voormalig wethouder van Vlissingen. De sanering is een voorwaarde voor het (beleidsmatig)samengaan van de Havenschappen Terneuzen en Vlis-singen. Ze gaan verder door het leven als ‘Zeeland Seaports’. Nog jaren heb-ben gemeenten en provincie er last van, de saneringskosten zijn immers boekhoudkundig geactiveerd. Iets wat door nieuwe voorschriften in Be-groting en Rekening in de afgelopen jaren onmogelijk wordt gemaakt. De ‘restschuld’ is toen in één keer vol-daan.

9

NooIt.wEEr:.EN.Dus.Esm.I.

havENoNtwIkkELINGEN Nv.havEN.vaN.vLIssINGENEen ander staaltje van voortvarend-heid van gedeputeerde Bruinooge is de verkoop van de NV Haven van Vlis-singen. De overheidsaandeelhouders, gemeenten, provincie, Rijk (en ook de Kamer van Koophandel) stellen vast dat het bezitten van een havenbedrijf geen kerntaak meer is en ze besluiten

tot verkoop. Die verkoop gaat uiteinde-lijk door nadat met het Rijk afspraken zijn gemaakt over o.a. de verantwoor-delijkheid van historische bodemver-ontreinigingen. In een speciale vergadering van de Statencommissie Economie op13 de-cember 2000 wordt de verkoop be-

sproken. De GroenLinks fractie is kri-tisch op de relatie tussen Verbrugge en DELTA. Het bedrijf, dat bij de verkoop een eigen vermogen bezat van f 38,1 miljoen, werd voor f 45 miljoen ver-kocht aan…: Verbrugge. Op 15 decem-ber 2000 keuren de Staten van Zeeland deze deal goed.

Erfpacht.buItENhavEN.vLIssINGEN.Wat toen niet door de Staten geweten is of bekend wordt gemaakt is de min of meer gelijktijdige deal tussen Ver-brugge en Zeeland Seaports omtrent de erfpacht van de Buitenhaven in Vlissingen. Het erfpachtrecht voor ex-ploitatie wordt door Zeeland Seaports overgenomen van Verbrugge, die dat

recht via de aankoop van de NV Ha-ven van Vlissingen heeft verkregen. Aan Verbrugge wordt –door Zeeland Seaports- een afkoopsom van f 17 miljoen betaald. Dit bedrag wordt door Zeeland Seaports lineair afge-schreven (tot juni 2009). Sommige rekenaars menen te kunnen conclu-

deren dat Verbrugge de financiering van de aankoop van de NV Haven van Vlissingen kreeg aangeleverd door Zeeland Seaports. Een ingewijde meldt: ‘Voor dat bedrag had ik het ook graag willen hebben…’

�0

EEN.hoGE.prIjs?.Ook de hoogte van de prijs die is betaald voor het erfpachtrecht lijkt extreem hoog.De jaarrekening 2003 is basis voor conclusies.• Blz 53 Balans : Overlopende post Afbetaling als gevolg voortijdige beëindi-

ging erfpachtcontract per 31 dec. 2003 groot 4.821.416 euro ( restant na 3 jaar afschrijven )

• Blz 71 Lasten : Afkoop afkoopsom van 2001 jaarlijks 890.107 euro ( conform eindrapport Vermogenspositie Zeeland Seaports, dd 17 maart 2004 verschul-digd t/m 2009 )

• Totaal lasten wegens afdracht geïnde afvalstoffenheffing ( 62541 ) stijgen tot 952.648 euro

• Blz 60 Opbrengst havengelden Binnen en buitenhavenTotaal opbrengst 2003 969.923 euroRaming opbrengst 2003 1.065.000 euroTotaal opbrengst 2002 908.567 euro

Kortom gedurende bijna 9 jaar gaan de opbrengsten vrijwel volledig op aan de betaalde afkoopsom ineens. Gedurende 9 jaar loopt Zeeland Seaports als on-dernemer risico zonder dat het nauwelijks een cent oplevert !!!

optIEsIn de havenwereld is het uitgeven van opties een normale zaak. Be-drijven willen de ruimte hebben voor groei, en niet bij de eerste de beste uitbreiding al klem zitten. In de Zeeuwse havens zijn tal van opties uitgegeven. De voorwaar-den waaronder zijn echter niet bekend. Of daar wel of niet voor wordt betaald, of ze wel of geen einddatum hebben: onbekend. In-tussen worden, zo blijkt uit mede-delingen van de zijde van Gedepu-teerde Staten van Zeeland vanaf 2004 wel voorwaarden aan opties gesteld. Het gaat daarbij om ‘of-wel een te betalen bedrag per m2, dan wel om een ‘waarschuwings-regeling’.’( GS brief van 9-5-2006 aan de fractie van GroenLinks.)

bEDENk.bIj.DE.vErkoop.vaN.DE.Nv.havEN.vaN.vLIssINGEN.aaN.vErbruGGE.EN.DE.Erfpacht.traNs-actIE,.Dat.GENoEmD.vErbruGGE.NoG.stEEDs.voor.37,5.%.EIGENDom.Is.vaN.DELta,.Dat.DELta.voor.50.%.EIGENDom.Is.vaN.DE.provINcIE,.EN.Dat.DE.provINcIE.IN.ZEELaND.sEaports.EvENEENs.EEN.bE-LaNG.vaN.50%.hEEft,.aLs.hEt.om.GrotE.uItGavEN.Gaat.

omGaNGsvormEN

Bedrijven, zeker als ze in dezelfde bran-che actief zijn worden elkaars ‘concul-lega’s’ genoemd. Iemand sprak ooit dat de beste vorm van havensamenwer-king is elkaar niet tegen te werken. In de Zeeuwse havens gaat het er –naar oog- en oorgetuigen verzekeren- ruig aan toe. Een reeds gevestigd bedrijf in auto-overslag beweegt hemel en aarde om een grote concurrent (Cobelfret) te-gen te houden. Het spel wordt stevig ge-speeld, en men schuwt niet om ook de commissarissen in stelling te brengen. Dat gebeurt o.a. bij de vestiging van een concurrerend logistiek bedrijf. Intimi-datie wordt daarbij niet geschuwd, zo wordt uit betrouwbare bron vernomen. Bij die omgangsvormen hoort ook dat bronnen nimmer vermeld mogen wor-den. ‘Ik moet nog langer mee….’is een meer dan eens gehoord argument.

��

EEN.hoGE.prIjs?. EvEN.tEruG.Naar.DELtaDelta gaat eind jaren ’90 van de vorige eeuw op haar eigen wijze de slag te-gemoet op de energiemarkt en maakt zich gereed voor het ondernemen in de liberale Europese markt. De basis daarvoor is de ZMZ strategie: Zeeuws, Multi Utility en Zelfstandig. Intern wordt de bezem er door gehaald en

‘Operatie Vliegwiel’ aangekondigd. Onderdeel daarvan is een rendement-seis van 9%. In de navolgende jaren blijkt dat de milieupoot van DELTA in de jaarverslagen bij voortduring met enige zorg wordt genoemd omdat in die tak van sport de financiële doel-stelling niet wordt gehaald. Wat de

investering in de havenpoot van Ver-brugge waard is/was, en welk rende-ment die in de loop van de jaren ople-vert is niet bekend, de resultaten van deelnemingen worden immers niet afzonderlijk vermeld in de jaarreke-ning van DELTA.

In 1999 en 2000 lijkt het druk in de Vlissingse haven. Niet alleen wordt er veel geld en tijd besteed aan de voor-bereiding van de Westerschelde Con-tainer Terminal, die later jammerlijk bij de Raad van State zal stranden, ook wordt een haventerrein verkocht aan FMT, (Flushing Marine Terminal) een onderneming van Vervat (2/3e)en PMR (1/3e). PMR is een 50% dochter van het Havenbedrijf Rotterdam en de Nederlandse Investerings Bank. Door de koper wordt in de PZC gemeld dat dit een acquisitie is met het oog op de vestiging van de WCT. Er worden 450 directe arbeidsplaatsen beloofd. Dit aantal is zo hoog, zo verklaart gede-puteerde Bruinooge in de commissie Economie op 24 november 1999, om-dat er over 5 jaar twee miljoen ton goederen zal worden overgeslagen en er veel logistieke werkzaamheden zul-len plaatsvinden zoals verpakken en kwaliteitscontrole. In deze vergadering wordt een subsidie van f 1,9 miljoen verstrekt aan Zeeland Seaports tbv het bevorderen van de ‘modal split’.

De aankoop van de gronden vergt voor FMT een investering van pakweg 3,5 miljoen euro. Er wordt een kade ge-bouwd –heel bijzonder niet door de beheerder, Zeeland Seaports, maar door de ondernemer-, en er verschij-nen loodsen. In de loop der jaren ver-schijnt er één schip voor de kaai: dat kost tragisch genoeg het leven aan een kraanmachinist als de kraan door de kaai zakt. Daarna gaat de zaak failliet.

fLushING.marINE.tErmINaL

In 2002 wordt ESM II gestart, een nau-were samenwerking tussen Rotter-dam en Zeeland. Dit ESM II wordt de nieuwe exploitant van alle gronden in de Zeeuwse havens. De realisatie van de WCT is beider grootste belang. Dat niet iedereen staat te juichen blijkt uit de protesten van de onder-nemingsraad van Zeeland Seaports tegen deze gang van zaken. Er wordt een keiharde strijd uitge-vochten tussen bestuur van Zeland Seaports en de ondernemingsraad. De rechter moet er aan te pas komen.

Ook wordt de directeur de laan uit-gestuurd. Waarom? Dat blijft gissen. Maar menigeen van de betrokkenen veronderstelt dat de directeur een zelfstandige koers wenste te varen en de bestuursvoorzitter een op Rot-terdam georiënteerde koers. Dat le-vert een machtsstrijd op tussen een voorzitter (Bruinooge) die op het Rot-terdamse paard wed, en een directeur die zijn eigen (onafhankelijke) positie met verve verdedigt. Men moet zoe-ken naar een nieuwe directeur. Dat verloopt niet zo vlotjes.

��

Esm.IIDe ellende in de haven is nog niet voorbij. Nog lang niet. De nieuwe haven-bestuurders zien het samenwerkingsavontuur van ESM II niet het rende-ment opleveren dat verwacht werd. Misschien heeft het er ook wel mee te maken dat de grote animator van ESM, Willem Scholten na een groot finan-cieel schandaal in de Rotterdamse haven het veld moest ruimen. Heel het jaar 2006 vechten Zeeland en Rotterdam met elkaar. Zeeland denkt mak-kelijk weg te komen door uitsluitend de WCT aan te bieden als samenwer-kingsobject. Die komt er namelijk niet en GS van Zeeland weet dat eind 2006 wel. Rotterdam ook, en die wil daarom ‘alle containeractiviteiten’, ook in bestaand havengebied. Kortom de ruzie gaat door.

NIEuwE.mENsEN,.ouDE.ZakEN

Maar dan zijn we al in 2003 aange-land, het moment waarop na de ver-kiezingen van maart in datzelfde jaar, de grote roerganger Daan Bruinooge het gedeputeerdenstokje en het ha-venbestuur overdraagt aan zijn opvol-ger Gert de Kok, ook uit de PvdA stal. Die valt met de neus in de boter: Niet alleen is de WCT door de Raad van State volstrekt met de grond gelijk ge-maakt, in de loop van het najaar 2004 koopt hij –als voorzitter van Zeeland Seaports- de FMT Terminal terug uit het faillissement waarin deze onder-neming is terechtgekomen voor 19,2

miljoen euro, en meldt dat opknap-kosten een slordige 9 miljoen euro gaan bedragen. Gelukkig voor hem is er een exploitant voor deze kade. Wat een verrassing: het is Verbrugge die in december 2004 een erfpachtover-eenkomst zal afsluiten. Het contract is ‘zo goed als rond’. Aldus het college van GS. Echter in januari 2007 is er nog geen enkele activiteit, en kost de FMT Terminal per jaar aan rente een slordige € 600.000,--., zo blijkt uit het antwoord op vragen van GroenLinks door van het College van GS op 13 de-cember 2005.

De opvolger van de Kok, mevrouw le Roy heeft geen antwoord als de Groen-Links fractie haar eind 2005 vraagt waarom Verbrugge de FMT terminal nog niet heeft betrokken en Zeeland Seaports nog steeds de financiële las-ten draagt. Vastgesteld kan worden dat deze terminal inmiddels zeker 1,5 mil-joen euro aan rente heeft gekost aan Zeeland Seaports. Het is vrij zeker dat er andere gegadigden zijn (geweest) voor deze FMT terminal. Menigeen vraagt zich af waarom de eer aan Ver-brugge werd gegund. Ook GS geeft daar geen antwoord op hoewel ze in ant-woord op de GroenLinks vragen zeggen dat er voor de FMT terminal voldoende belangstelling is, zowel binnen de ha-ven als daarbuiten. (brief 13-12-2005 van GS aan de GroenLinks fractie)

Nog los van de bovengenoemde kos-ten die ten laste van Zeelans Seaports komen, is het van belang te weten of het af te sluiten (of misschien al afge-sloten) erfpachtcontract voor de FMT Terminal voldoende voorziet in de doorrekening van de herstelkosten van de niet functionerende en zwaar beschadigde kade.

baNENDe haven is geen doel in zich-zelf, het is een economische activiteit waar mensen werken, en daarmee zichzelf en de eco-nomie een goede dienst bewij-zend. Veel achteraf te betreu-ren ontwikkelingen zijn met het argument werkgelegenheid verdedigd. Zo zouden (in 2000) op de FMT terminal minimaal 450 mensen gaan werken, anno ultimo 2006 werkt er nie-mand. En het aantal manjaren dat daar ooit gewerkt is kan op de vingers van 1 hand worden geteld. Bij de WCT zouden ooit 1500 mensen gaan werken. In-middels blijkt uit mededelin-gen van de afdeling economie van de provincie dat voor de behandeling van een miljoen containers niet meer dan 60 mensen nodig zijn. (Horvath consulting, 2006)

�3

Esm.II

rENDEmENtDat Verbrugge een vooraanstaande positie heeft, sommigen zeggen een beschermd monopolie, in de haven van Vlissingen is onmiskenbaar. Het lijkt erop dat Zeeland Seaports een speciale band met genoemd bedrijf heeft ontwikkeld. Immers, zowel van de zijde van ondernemers als van de zijde van GS is gemeld dat er van meerdere kanten belangstelling is voor de braakliggende FMT Terminal. En die is toch gegund aan-, maar niet afgenomen door Verbrugge. Of een dergelijke (voorkeurs)strategie past in het beleid van een Gemeenschappelij-ke Regeling –tenslotte een overheid- is de vraag. Die laat zich niet zo gemak-kelijk beantwoorden. Het zou bijvoor-beeld kunnen zijn dat met deze –door velen als voorkeurspositie beschouwd - het financiële en maatschappelijke rendement van de haven zeer wordt gediend. Of dat daardoor de aande-len van DELTA in Verbrugge Terminals zeer sterk in waarde zijn gestegen. Maar dat is niet te beoordelen. Noch uit de jaarstukken van DELTA, noch uit de jaarstukken van Verbrugge is af te leiden wat het rendement is / is ge-weest van de deelneming van DELTA

in dit havenbedrijf. Evenmin wat het rendement –over een lange termijn – zal zijn van de FMT Terminal. De aan(deel)houder lijkt hier echter niet te winnen…

Evenmin is vast te stellen of bij een ander beleid, waarin de concurrentie meer zichtbaar geweest zou zijn, bv

bij de uitgifte van de FMT terminal, de baten hoger geweest zouden zijn ge-weest dan thans het geval is. Het blijft de GroenLinks fractie verbazen dat men zich een renteverlies van meer dan 1,5 miljoen euro (in ruim twee jaar) veroorlooft, terwijl er alternatie-ven zijn.

opEN.of.GEsLotEN?.De fractie van GroenLinks was de enige die op 20 september 2002 in Provinciale Staten tegen de vorming van ESM II stemde. Omdat de doelen niet helder waren. Naarmate de eco-nomische mislukkingen mbt ESM II zich aaneenregen, wenste de Groen-Links fractie inzicht in de financiën van ESM BV en ESM CV. Dat kostte nog een hele strijd, waarbij na drie weigeringen door zowel het college van GS en Zeeland Seaports de Wet Openbaarheid Bestuur er aan te pas moest komen om deze stukken boven tafel te krijgen. Ondanks de besluit-

vorming in de Staten (20-9-2002)dat deze stukken in alle openbaarheid besproken zouden worden. Op 18 ok-tober 2005 schrijft GS aan de Groen-Links fractie dat men tot het inzicht is gekomen dat de stukken beschik-baar gesteld moeten worden, hoewel het beroep dat de GroenLinks fractie deed op de Wet Openbaarheid Be-stuur formeel niet voor honorering in aanmerking komt. De jaarstukken 2004 werden uiteindelijk op 30 janu-ari 2006 vastgesteld, de allerlaatste dag dat zulks mogelijk was binnen de Wet op de Vennootschappen. Dat de

stukken zo laat werden aangeleverd, letterlijk op de rand van de uiterste termijn die de wet toestaat, maakt eens te meer duidelijk dat de interne zaken niet soepel verlopen. Daarmee is de zaak nog niet gesloten, de jaar-rekening 2005 van ESM heeft ons in december 2006 nog niet bereikt. Een GroenLinks – PvdA motie om eens per twee jaar de Staten te rap-porteren over de vermogensbehoefte van Zeeland Seaports (niet onbelang-rijk omdat ZSP de helft van de ESM tekorten dient aan te zuiveren) wordt niet uitgevoerd door GS.

�4

vastLopENDE.samENwErkING.IN.Esm.IIInmiddels werd –december 2006- duidelijk dat de samenwerking met de haven van Rotterdam dramatisch verloopt. Er is, zo blijkt uit een stu-die van Carel van den Driest en Arie van der Hek, geen enkel vertrouwen in elkaar, de schulden zijn aanzien-lijk en de inzichten mbt de toekomst zeer uiteenlopend. Positieve resulta-ten zijn er niet geboekt. Na het ver-trek van Scholten en Bruinooge is er geen samenwerkingsbasis meer. Wie de schulden betaalt? Dat is Zeeland. Contractueel is vastgelegd dat Rotter-dam tot 2025 recht heeft op haar deel van de verwachte winst. (zie daarvoor het ESM I contract zoals besproken in de gemeenteraad van Rotterdam op 23 mei 1995) En als nu de Scaldia-haven ooit volloopt met containerbe-drijven kan dat behoorlijk oplopen. Sea-Invest gaat zich daar vestigen en van der Hek cs berekenden dat in bestaand havengebied ongeveer 8 miljoen containers per jaar kun-nen worden afgehandeld. Voorlopige schattingen komen in de buurt van

een bedrag van minstens 50 miljoen Euro. En dan is bv de Axelse Vlakte buiten beschouwing gelaten. Stel dat de glastuinbouw daar voorspoedig verloopt: deelt Rotterdam dan mee in de baten?

Het is januari 2007 geworden, en in de bestuursorganen vinden diverse debatten plaats over de positie van de Zeeuwse havens ten opzichte van Rotterdam en wordt driftig gespecu-leerd over de kosten van ontvlechting tussen het Havenbedrijf Rotterdam en Zeeland Seaports. De bedragen die daarbij circuleren variëren van een kleine 10 miljoen tot 140 miljoen euro. De marge bij die schattingen zijn veelzeggend over het volstrekt ontbreken van de juiste informatie over de consequenties van de eerder –enthousiast- aangegane verplichtin-gen. In een advies van de accountants Deloitte en Touche in deze ontvlech-tingskwestie wordt gerept van een zeven miljoen Euro. Niemand praat over de ‘winstdervingsclaim’ die wel

tENsLottEDit verhaal is niet af. Enerzijds ge-lukkig. De zaak kan worden omge-bogen in een meer gunstige richting voor ondernemend en bestuurlijk Zeeland. Met name het maatschap-pelijk draagvlak voor haven en (voor-malig) Nutsbedrijf lopen een knauw op, wanneer er niet serieus gewerkt wordt om de zaak doorzichtig te ma-ken. Misschien kan er nog wat terug worden gewonnen van het verloren maatschappelijke en financiële ka-pitaal. Maar daarvoor zal een flink aantal vragen beantwoord moeten worden. En daarvoor zal onderzoek moeten plaatsvinden. Hieronder een aantal te beantwoorden vragen.

a..bEstuurLIjkE.vraGEN• Op grond van het bovenstaande

relaas is de vraag gerechtvaardigd of de betrokken controlerende be-stuursorganen, dat wil zeggen de gemeenteraden en de Staten van Zeeland, vertegenwoordigd in Zee-

land Seaports en haar rechtsvoor-gangers, voldoende in staat zijn ge-steld om hun controlerende taak te vervullen, bij gebrek aan éénduidige en samenhangende informatie.

• Een volgende vraag is of de Ge-meenschappelijke Regeling Zeeland Seaports voldoende openheid heeft betracht om deze democratische controle mogelijk te maken.

• Hoe is het mogelijk dat in 2002 alle betrokken deelnemers –provincie en gemeenten- con amore instem-den met de samenwerking in ESM II, terwijl vier jaar later de meerder-heid van de deelnemers in Zeeland Seaports deze samenwerking willen beëindigen?

• En kenden / kennen deze bestuurs-organen de gevolgen van deze éénzijdige verbreking van de sa-menwerking met Rotterdam. Met andere woorden: kon en kan men verantwoord tot deze stellingname komen?

b..poLItIEkE.vraGEN• Een belangrijke politieke vraag is of

de informatieverschaffing van de besturen aan Raden en Staten al-tijd juist en volledig is geweest. In dit verband is de mogelijkheid om in bestaand havengebied containers aan te landen belangrijk. Zowel in 1999 als in 2003 is door achtereen-volgende colleges van GS ten stel-ligste beweerd dat er in bestaand havengebied géén alternatief was. Nu, begin 2007 blijkt dat alternatief er wél te zijn. Er zijn mensen die dit misleiding noemen. Het verdient uitgezocht te worden omdat het rechtstreeks de vertrouwensbasis raakt tussen bestuur en volksverte-genwoordiging.

• Een tweede politieke vraag is de vraag waarom er ooit wél stevig protest in de aandeelhoudersvergadering van DELTA was tegen de deelname van dit Nutsbedrijf in een commercieel havenbedrijf, maar waarom dat pro-

degelijk in het ESM I en ESM II con-tract is opgenomen. Rotterdam kan haar deel van de (verwachte) winst opeisen tot het jaar 2029. Opvallend is dat de PvdA gemeenteraadsfractie in Vlissingen met stelligheid de bewe-ringen van het bestuur van Zeeland Seaports bestrijdt dat de financiële gevolgen van de ontvlechting meeval-len. Het wekt de indruk dat sommige participanten in Zeeland Seaports over meer informatie beschikken dan de andere.

�5

vastLopENDE.samENwErkING.IN.Esm.IIDe wereldeconomie trekt aan, alle ha-vens in de Hamburg –le Havre range groeien. Behalve Zeeland Seaports. Natuurlijk, er zijn incidentele oorza-ken: weinig kolenoverslag in 2006. Maar liggen de problemen niet dieper? Want waar is Sea-invest gebleven, na de juichende verhalen over deze ves-tiging. Na maanden en maanden is er nog geen spoor van enige activiteit. De tweede fase van de Scaldia haven –ten behoeve van Sea-Invest- wordt nog niet gegraven. En men heeft toch volgens de publicaties 60 ha haventerrein nodig? Maar is er ook zoveel verkocht? Zeer waarschijnlijk niet. En hoe zat dat ook al weer met opties voor nog niet betrok-ken terreinen? Met andere woorden: de aanleg van 900 meter kade wordt ge-realiseerd voor een betrekkelijk klein terrein. Is dat een gezonde investering of is het een noodsprong?

En dan de berichten over de vestiging van nieuwe bedrijven in de Autriche-polder? Aanbestedingsprocedures voor kades, sporen en wegen worden in gang gezet en weer tot staan gebracht. Waarom? Aannemers fronsen hun wenkbrauwen, en zij niet alleen.

wct.of.vct?.EN.hoE.Gaat.hEt.vErDEr.IN.DE.havEN?.

tENsLottE

En dan: de WCT. Het paradepaard dat strompelend en wel uiteindelijk uit de wedstrijd genomen zal worden. In dit zwartboek zal niet het WCT dos-sier worden behandeld. Wel moet worden gewezen op een paar opvallende zaken. In de eerste plaats op de opzichtige manier waarop Zeeland Seaports (en haar politiek betrokken bestuur) opereert. Immers: voor containeraanlan-ding was er geen plaats in bestaand havengebied. Haskoning zocht dat uit in opdracht van Zeeland Seaports. Is het niet een veeg teken dat de havenauto-riteit geen weet heeft van de (nautische) mogelijkheden van de haven die ze zelf hebben aangelegd?

Is het ook niet opmerkelijk dat het college van GS zich overvallen voelde door Verbrugge Terminals toen die begin februari 2007 haar plannen voor 1800 meter containerkade publiceerde? Hetzelfde Verbrugge waarmee tot nu toe zeer innige relaties werden onderhouden?

En waarom moest adviesbureau Ecorys eind 2006 nog een rapport opstel-len waaruit zou moeten blijken dat de grootste containerschepen níet in bestaand havengebied terecht zouden kunnen?

Het lijkt erop dat na jaren van innige samenwerking Zeeland Seaports (en haar deelnemers) de strijd met Verbrugge aangaan, alleen om de WCT, die tot doel in zichzelf verheven lijkt, te redden?

En mogen de inwoners / belastingbetalers van Zeeland weten wat de kosten (en opbrengsten) van deze titanenstrijd zijn?

test nooit is omgezet in handelen. Ook niet toen duidelijk was dat deze verstrengeling een weinig transpa-rant conglomeraat van belangen en bedrijven vormde.

• Een derde vraag gaat over de in-formatievoorziening: zowel bij de informatie over ESM, in casu de be-handeling van de jaarstukken, waar zelfs de Wet Openbaarheid Bestuur van stal gehaald moest worden, als de feitelijke gegevens m.b.t. de aan-koop van Verstraete-Verbrugge door DELTA, waar na eigen speurwerk de gegevens wél op tafel kwamen, bleek het provinciebestuur op z’n zachtst gezegd weinig medewerkingsbe-reid. De vraag is of het college van GS zich hier houdt aan de openbare en actieve informatieplicht aan Sta-tenleden.

c..bEhEEr.Door.ZEELaND.sEaports• De gemeenschappelijke regeling

Zeeland Seaports is, als ‘verlengd lo-

kaal bestuur’, voluit een overheids-organisatie. En zeker aan overheden dient de eis te worden gesteld van zorgvuldig beheer van de (publieke) middelen. In dat verband valt nog wel het een en ander te verhelde-ren: of de contracten en overeen-komsten onderling vergelijkbaar en commercieel verdedigbaar zijn geweest.

• Met betrekking tot het optiebeleid is de vraag te stellen of dit beleid voor een ieder dezelfde rechts-grond had en dat gelijke monniken ook gelijke kappen hadden. Was er voorkeursbeleid?

• En hoe heeft het optiebeleid uitge-werkt in het gronduitgiftebeleid? Met andere woorden, zijn er, bij-voorbeeld omdat gronden door (gra-tis of betaalde) opties niet beschik-baar waren klanten teleurgesteld, dan wel nieuwe bedrijfsvestigingen onmogelijk geworden?

• Ook de wijze waarop de overdracht

van de NV Haven van Vlissingen, gecombineerd met de transactie inzake de afkoop van de erfpacht van de Buitenhaven is gerealiseerd vraagt nader onderzoek.

• De merkwaardige gang van zaken bij de verkoop / aankoop/ en in erf-pacht uit te geven Flushing Marine Terminal is het onderzoeken waard. Waarom draagt Zeeland Seaports al jaren de rentelasten voor deze ter-minal waarvoor van meerdere kan-ten in de markt belangstelling is?

• En de condities waaronder Sea-In-vest zich (misschien nog) gaat vesti-gen. Is die investering verantwoord gelet op de verhouding verkochte oppervlakte en de daarbij behoren-de kadelengte?

• en de vertraging bij de bouw van de Sea Invest Terminal en de infra-structuur Autrichepolder. Hoe is dat te verklaren?

�6

De Zeeuwse havens zijn belangrijk voor Zeeland. En de havens moeten goed functioneren. De markt moet daar, binnen door de overheid vastgestelde (en gehandhaafde) regels zijn werk doen. De schijn van belangenverstrengeling moet voorkomen worden. Over-heden moeten niet ondernemer gaan spelen, ondernemers moeten geen voorkeurpositie van overheden krijgen. Besluitvorming moet inzichtelijk zijn voor burgers. Pas dan kunnen de havens de plaats weer innemen die ze verdienen, en krijgen de Zeeuwen de havens die zíj verdienen. De Zeeuwse GroenLinks Statenfractie hoopt met dit zwartboek er aan bij te dragen dat aan de voorwaarden voor ge-zonde havens wordt voldaan.

NawoorDFebruari 2007

Fotografie:Marten Wiersma

Vormgeving en productie:Nilsson BV, Goes

Oplage:300 exemplaren

coLofoN

Gezien de technische en perso-nele capaciteit die nodig is om dit onderzoek te doen lijkt de Reken-kamer de aangewezen instelling om het onderzoek, een samen-hangende mix van financieel-technisch-, beleidsonderzoek en evaluatie van het gevoerde beheer, te verrichten. Bijkomend voordeel is dat ‘de haven’ toch al op het on-derzoeksprogramma 2006 -2008 van de Rekenkamer Zeeland staat. Dit programma vermeldt o.a.: Met name uit het oogpunt van economische ontwikkeling hecht de provincie Zeeland waarde aan een sterke haven. Een voorbeeld daarvan is de ontwikkeling van de Westerschelde Container Termi-

nal. Daarnaast vormen de havens het grootste industriegebied van de provincie waar behoud van na-tuur en milieu naast economische ontwikkeling staan. Het havenge-bied is regelmatig onderwerp in de media maar ook in de provin-ciale staten.Zowel op economisch als op fina-cieel gebied is dit onderwerp van groot belang binnen de Zeeuwse samenleving. Als mogelijke on-derzoeksonderwerpen op dit ter-rein zien we de doelmatigheid van gekozen organisatievormen, doel-matigheid/doeltreffendheid van samenwerkingsverbanden en/of een combinatie met de thema’s werkgelegenheid en ruimtelijke ordening.

Na dit gewenste onderzoek kun-nen de politiek-bestuurlijke vragen worden beantwoord. Daarvoor is in eerste instantie Provinciale Staten aan zet, terwijl ook de gemeente-raden van de in Zeeland Seaports deelnemende gemeenten nauw be-trokken zijn. Eveneens betrokken zijn de aandeelhouders van Delta, deels samenvallend met de partici-panten in Zeeland Seaports.

wIE.Gaat.oNDErZoEk.DoEN?

D..roL.DELta• Om te kunnen bepalen of de

investering van DELTA in Ver-brugge het gewenste rendement heeft opgebracht is een nader onderzoek nodig van de gespe-cificeerde jaarrekeningen van DELTA en een actuele waardebe-paling van het huidig aandelen-pakket van DELTA in Verbrugge.

Daarmee kan worden bepaald of de –omstreden- investering heeft bijgedragen aan de versterking van het rendement en eigen ver-mogen van DELTA. Of -bij een laag rendement- dat die inves-tering in indirecte zin een vorm van subsidiëring (door DELTA) aan Verbrugge heeft betekend.

De jaarrekening van Verbrugge Ter-minals over 2005 vermeldt een om-zet van ruim 104 miljoen euro, en een netto winst van € 2.238.000,-. Op het eerste gezicht is dat betrek-kelijk ver verwijderd van de ‘vlieg-wiel doelstelling’ van DELTA, die op 9% rendement ligt.