islamic characters in dhivehi language.pdf

296
1 ؽمي أخ إس وؽ إبراىيم فار عبد

Upload: saif-

Post on 21-Oct-2015

687 views

Category:

Documents


32 download

DESCRIPTION

Islamic characters in Dhivehi Language

TRANSCRIPT

Page 1: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

1

إسالمي أخالؽ

عبد هللا فاروؽ إبراىيم

Page 2: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

2

فهرست

1–އޚލސތރކނ االخالص 2-ކތތރކނ الصرب

3-ތދވރކނ الصدؽ 4-އޙސނތރކނ االحساف

5-އމނތތރކނ االمانة 6-މއނބފއނނށހޔކށހތނ بر الوالدين

7- މނވރށރހނ القناعة 8- ކނކމގއ މދމނ އޚތޔރކރނ االعتداؿ

9-ދލތކނ الكـر 11-އހނމހނނށ އސކނދނނ االيثار

11-ނފސގމއޗއގދވނ احللم 12-އގތރކނ الرفق

-13-އނސފނކނތއކރނ العدؿ 14-ލދވތކނ احلياء 15-ވފތރކނ الوفاء

16-މޝވރކރނ الشورى 17-ޝކރވރވނ الشكر

18-ދރއކއތރކރނ حفظ اللساف

Page 3: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

3

19-އތފތތރކނ العفة 21-ތވޟއވރކނ التواضع

21-އބރވރކނ العزة 22- އއބތއބޒރނކރނ السب

23-ސއރތއ ފރވނ الكتماف 24-ހތވރގދކނ الشجاعة

25-މފކރނ العفو 26-މސއކތކރނ العمل

27- އކކއނކކށވގވރވނ التعاوف 28-ރހމކރނ الرتة

ނޑނލނ االمل 29-އއމދކ 31-އވސވނގތނ التاين

Page 4: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

4

މސލމއގ أخالؽ-1

ފލވޅ ފރތމ

ތރކނ إخالص

احلمد والصالة والسالـ على رسوؿ هللا زلمد وآلو وصحبو وبعد

. ސފއވ ތރކމގإخالص އއސފއކ ހނނނޖހ ކބއގއ އއގ مسلم . ނވނއވ ފރހމ أخالؽއއގ مسلم ނލއ އއއ

ޢބރތތރފލކވހކއއ އހނސ ވރށ ކރ

. އޅނވ އޅވރޔކ ބގއގއ بب إسرائيل ހމކށވރނ. ބނވއވ

. ދނނވއވ އދ. ދޔއވ މހނ ގ قـو އނގ އރހށ އނގ ފހ شريك އށهللا އދ. ފށފއވ ކރނ އޅކނ ގހށ މހނ ބޔކ ހމކށވރނ

. އސކރއވއވ ރޅ ގދފދއށ އޅވރޔ އހނދ. ގނދއވ އބ ކރމނ މގމތނ ދޔ އދ. ހނގގތވ ކޑމށ އގސ ނނގވމށފހ ކރޑއއ އދ

އނ އދ. ކރއވ ބއދލ ސރއގއ މހއގ މތ މސކޅ، إبليس އނއއ. ވދޅވއވ އޅވރޔ ފހ ؟ހއޔވ ކނތކށ ދނ ތޔ ތބ. އހއވ ކރނ

ގހއ ގނދ ކރމނ އޅކނ ފޔވއ هللا މހނ ބޔކ މދނ ތމނނ ނޑށވ ކރވނ ތޔކނ ހލ ތބއށ ތމނނ . ބނޏވ އބލސ ފހ. ކނޑމސރއށ އއ އޅވރޔ އބލސ އދ. ނދނމވ . ބއދނފށއވ އޅލ ބ

Page 5: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

5

ބނމއޗށ އސރ އދ. ގދވއވ އޅވރޔ މއޗށ އސރގ ނމވސ ތބއށ ތމނނ ހމކށވރނ. ބނޏވ އބލސ އހނދ.ޖހލއވ އނބރ. މހކވ މދލއނތ. ވއކفقب ތބއކ އއ. ހށހޅމވ ގތއ ރގޅ ތއށވރ ފއސ މގނ ދދރހމގ ދވހކށ ކނމ ދކށލއފނމ ނކޑ އގސ

. ވއވ އއބސ އގތއމދ އޅވރޔ ފހ. ދމނގނދނމވ

އދ . އތލގތވ ދދނރ އޅވރޔ ދވހ ފރތމ އނމ . ނލބނވ ދނރއ ދވހ ތނވނ ނމވސ. އތލގތވ ދދނރ ދވނދވހ. ވދޅވއވ އދ. އއނނގވއވ ކރޑ އދ. އސކރއވއވ ރޅ އހނކމނ

މހއގ މތ މސކޅ إبليس އހނދ. ދނކރނމވ ނކނޑ އގސ ދނ ތޔ ތބ. އހއވ ކރނ އނ އދ. ކރއވ ބއދލ އނއއ ސފއގއ ގސ އއކލ މދނ. ވއވ ވދޅ އޅވރޔ ފހ ؟ހއޔވ ކނތކށނޑށވ . ނނވ ލހކއއ ކރނ ތކނ ތބއށ. ބނޏވ އބލސ އހނދ.ކ މހނދ ބނމނ އހނ. ނދނމވ ވޔ ތޔކނ ތބއށ އހރނ

ނޑމސރޔށ މއޗށ އޅވރޔގ މފހރ ނތޖއކށވ. ބއދއގތވ ބ. ޖހއލމވ އނބރ ބނމއޗށ އޅވރޔ އދ. ދޔމވ ގދވގނ އބލސ ގދވގތ ތބ މއޗށ ތމނގ މފހރ. އއސވއވ އޅވރޔ އހނދ

އނމ ތބ ހމކށވރނ އހނ. ބނޏވ އސރ ؟ހއޔވ ކނގތކނ

ވފއ خالص عمل ތބގ އދ. އވ އށޓކއ هللا އސކރ ރޅ ފހރ ފރތމ ތބ ފށނ ތމނނގ وتعاىل سبحاف هللا އހނކމނ . އއލހށވ އތ

Page 6: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

6

އމއލ ތބގ އސކރ ރޅ ތބ މފހރ ނމވސ . މނޖކރއވއވ ތމނނއށ އހނކމނ. މއޗށވ ނލބމގ ދނރ އއ. ނފސށޓކއއވ

(ނމނ. )ލބނއވ ގދކނ މއޗށ ތބގ އދ. ލވނއވ ބލކށ ތބ

ސހބނގ އނހނ ތރއނ މސލމނގ އށ مدينة އނ مكة أصحاب އއށފހ. އވاـ قيس ނމކ އކމނގ. ކރއވއވ ހޖރ ކނބލކ

ކއވނ އކމނއއ ހޖރކރއވ އބކލކ. ކރއވއވ ހޖރ ބކލކيو وسلم رسوؿ هللا صلى هللا عل އހނކމނ. ނނވ ދނމކށنصر ގދނށهللا .ކރމށވ

.ކރއވއވ حديث

طاب رضي هللا عنو ، قاؿ : مسعت رسوؿ هللا صلى هللا عليو وعن أمب المؤمنب أيب حفص عمر بن اخلا لكل امرئ ما نػوى ، فمن كانت » وسلم يقوؿ ا األعماؿ بالنيات ، وإن ىجرتو إىل هللا ورسولو إن

فهجرتو إىل هللا ورسولو ، ومن كانت ىجرتو لدنػيا يصيبها ، أو امرأة يػنكحها فهجرتو إىل ما ىاجر إليو متػفق عليو «

ފނކބއނ ގ امبادلؤمنب ابو حفص عمر ރއސނލއވهللا މތ ތމނ ކރއވނކށرسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم حديث . ވދޅވއވ.ރވވގނވއވ

ނޔތގ ތއވނعمل ހމކށވރނ. ކރއވއވ حديث އކލގފނ.އޑއހމވ. މއޗށވ ނޔތގ އމހއގ ލބނވނ جزاء ތކގ عمل އ އދ. މއޗށވ

ىجر މހގ ހދއފ އށޓކއ އ رسوؿ އއ هللا ކރނىجر އމހއގ ފހ ހދމށ ހވއ ދނޔގ ކރނ ىجر އމހއގ އދ. ވގނނވقبوؿ ކރނވނ

ދވހނاخرة ކށފމހއކށ ގއمقصد ކރމގ ކއވނ އނހނކއ ނވތ . ނތވ އއ ثواب ކރމގىجر

Page 7: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

7

؟ހއޔވ ކބއ ތރކމކإخالص

. ކރމވ خالص ޓކއ އށ هللا އއ عمل ކނމ ކރ މސލމކ އއ ކނދއކމއ އކމގއ އދ. އދގނނވ ރއސވނ އލހގ އ ހމއކނ

. ނބއވމވ އފލމއ އޑ ނވތ

ތކގއ عمل އނމހ އމހއގ ވޖބވގނވނ މއޗށ މސލމއގ

އ ހމއކނ ކރއވނ هللا سبحانو وتعاىل قبوؿ އހނ. ކރމވ خالص ނޔތ ވހ އލހ އ ފތގއ އލހގ އ. ކނތއތކވ ކރވ خالص އލހށ

.ކރއވއވ

وما أمروا إال ليػعبدوا الل سللصب لو الدين حنػفاء ويقيموا الصالة ويػؤتوا الزكاة قاؿ هللا تػعاىل : 5البينة : وذلك دين القيمة

އށ الل حاؿ، ކރخالص އޅކނ އށالل ،އއކބވތބ މގނ باطل : މނއ

އއރނނށ ،މނވ ޒކތދނމށ ،ކރމށއ قائم ނމދ ،ކރމށއއޅކނ .އއއވ އކدين ސދވގނވ އދ. ނވތވ އމރކރއވފއއ

3الزمر: اخلالص الدين لل أال .ކރއވއވ وحى އލހ އ އދ

.އށވ الل މތ ދނވނ ސދ ސފ! ދނނށވ -: މނއ

إف هللا ال يقبل من العمل إال ما كاف لو . ކރއވއވ رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم حديث އދ (النسائي (خالصا، وابػتغي بو وجهو

Page 8: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

8

ރއސވނ އއލހގ އދ ކރވ خالص އއލހށ هللا ހމކށވރނ -: މނއ

. ނކރއވއވ قبوؿ ނނ އއ عمل ކރވ އދގނ

އއ . ސފއކވ ކރ ލޒމ ހރނ ކބއގއ މސލމއގ ތރކމކ إخالص

އދ ވޔސ ކމގއ ވރޔކ ވޔފރ އދ ވޔސ ކމގއ މހހ މސއކތ ވޔސ ކމގއ މހކ އހނ އނނ ނވތ ވޔސ ކމގއ ކއޖކ ކޔވهللا އހނ. ޖހއވ ކރނ ފރހމ މސއކތ އނގ މހ މސއކތ. މއވ

އދ . ކރމށވ ފރހމ ތށ عمل ކރ ވނ އނގވފއ އނއށ سبحانو وتعاىل އށ هللا ރގއވޔފ އނގ ވރޔ ވޔފރ އދ. ނނމމށވ ކށ ހޔގތގއ

އދ. ނކރނއވ އގބޑ މސތކނނށ އނ އގތނ. ވނޖހއވ ބރވތ އނގ ކއޖ ކޔވ އދ. ފއދއވ حالؿ ކރނ މސއކތ ހދނ އބދވސ هللا އދހށ އކއޖ އކމގއ އދ . ކރނޖހއވ މސއކތ ދސކރނ ފލވޅ

. ވމވ ފއދ މސލމނނށ އކނ علم އ އދ. ރއސވމވ ގ

. ސފއކވ ބކލނގ ނބ ސފއކ ތރކމގ إخالص

هللا وحى މތ ކރއވމނ ބޔނ ސފ ތރކމގ إخالص ގ موسى عليو السالـ

[.55]مرن: نبيا رسوال وكاف سللصاإنو كاف موسى الكتاب واذكر ف .ކރއވއވ

! ކޔއދއވށވ ވހކ ގފނގموسى މފތނ ކލގފނ -: މނއ އދ . ވއވ އކލގފނ ކމގއ ބކލކ ކރއވފއވخيار ،ހމކށވރނ

.ވއވ އކލގފނ ކމގއ ނބއޔކ ،ކމގއޔއ އކرسوؿ

Page 9: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

9

هللا ތރބކލނ إخالص ގފނކ يعقوب ގފނއ إسحاؽ ގފނއ إبراىيم އދ . ސފކރއވއވ سبحانو وتعاىل

واألبصار إنا األيديأول ويػعقوب وإسحاؽ إبػراىيم عبادناواذكر .ކރއވއވ وحى هللا މތار وإنػهم عندنا لمن ذكرى بالصة أخلصناىم ﴾--﴿ صاألخيار المصطفب الد

،ގފނއإبراىيم ކމގއވ އޅނ ތމނރސކލނގ އދ -: މނއ ހޔ (އބކލނނ)! ހނދމކރއވށވ ގފނيعقوب ،ގފނއإسحاؽ

،ހމކށވރނ .ވރނނވأىل ބއދގ ،ބރގދ ކރއވމށعمل ،މތކރއވއ އކނخصيلة ސފ އބކލނ ތމނރސކލނގ

،ހމކށވރނ އދ . ހނދމކރއވމވ آخرة އއ. ކރއވމވخيار ހޔލފ ކރއވފއވخيار ގއحضرة ތމނރސކލނގ ،އބކލނވނ

.ތރއނނވ ބކލނގ

ނދނ ބކރވގނއ ނކރވނސ އކމއ އވއޖނމ ތރކނإخالص ނޔތގއ

އމހނ ފހ. އއވ ބޔކ އރހށ ގرسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم ތބކ އކ ފނއ ކލގ ތމނނމނ. އވ رسوؿ ގهللا އ. ދނނވއވ

އއވސ އތގއ ތމނނމނ އދ. ބނމވ ބއވރވނ ހނގރމއގއرسوؿ هللا صلى هللا އވގތ. ދނނއވ. ނވއވ މދލއ އއވސ އދ ހތޔރއ

. ނތވ އއޗއ ދނ އހއއ އމހނނށ އތޕޅގއވސ ގعليو وسلم

އހނދ . ކރއވއވ އމރ ދއމށ އނބރ އމހނނށ އހނކމނ

Page 10: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

10

ކރމގ جهاد މގގއ ގ هللا ކބއގއ އމހނގ ދޔއ އބއމހނ

هللا سبحانو ހފ. ރމނނވ އދ ކރމނ ހތމ މއޗށ ނތމގ ތނވސކނ قرآ ދނހނ ކރވމނ تالوة ދނ ޖހނ އއ قيا مة ގއ حق އމހނގ وتعاىل

.ލއވއވ ބވއف

.ވހކރއވއވ هللا މތ

لل نصحواإذا حرج يػنفقوف ما يدوف وال على الذين ال المرضى وال على الضعفاء ليس على قػلت لتحملهم أتػوؾ رحيم وال على الذين إذا ما غفور والل سبيل من المحسنب ما على ورسولو

لكم ما أجد ال ﴾- التوبةما يػنفقوف ﴿ يدواأال حزنا الدمع من تفيض وأعيػنػهم تػولواعليو أت

އދ ،މއޗކށވސ ބލމހނގ އދ ،މއޗކށ ނކމތނގ -: މނއ މއޗކށވސ މހނގ ނލބ އއޗއ ހދކރނ (ހނގރމޔށޓކއ)

،ތދވރވ އއރނ އއށرسوؿ އކލނގ ،އށއالل . ނތވ ކށފފއއ (ކރކށ ކށވރ އއރނ) މއޗކށ ތރނގإحساف. ވނމއވ ތރإخالص

ވނތ رحيم ފފފއސވ ގނގނއނ ،އالل . މގއނތވ އއވސ ކލގފނގ (އދ) ގނދވމށ އރހގއ ކލގފނގ އދ .ރސކލނގއވ

ކލގފނ. ނތވ ކށފފއއ މއޗކށވޔސ މހނގ އއ އރހށ ސވރއއ އފއލވނ ތޔބއމހނ އގމތގއ. ވދޅވމއވ (އއރނނށ)

އއރނ (އހނދ). ނވއވ ލބވޑއގނފއއ ތމނކލގފނކށ

އއރނ. ގއވحاؿ އހ ،ކރނއނފރ އލތ އއރނގ ،އނބރދޔއ

.ހތމއގއވ ނލބނކމގ އއރނނށ އއޗއ ހދކރނ

Page 11: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

11

أصحاب ގތމށފހ ނކމވޑއ އހގރމއށصلى هللا عليو وسلم އ نيب ފހ

. މދނނވނއވ ތރގއ حديث އ .ކރއވއވ حديث ބކލނނށ

هما قاؿ :كنا مع النيب صلى هللا عليو وسلم وعن أيب عبد الل جابر بن عبد الل األنصاري رضي هللا عنػ« واديا إال كانوا معكم حبسهم المرض إف بالمدينة لرجاال ما سرت مسبا ، وال قطعتم » ف غزاة فػقاؿ :

رواه مسلم . «إال شركوكم ف األجر »وف رواية :

ކބއނ ގ عبد ابو عبد جابر بن ރއސނލއވ އދބފއކލނނށ هللا މތ ގ صلى هللا عليو وسلم އنىب ތމނމނ. ވދޅވއވصحايب އ. ރވވގނވއވ

ފހ. ބއވރވމއވ( ހނގރމއގއ تبوؾ: އބހ) ހނގރމއއގއ އރހގއ ތޔބއމހނ. ވއވ ބޔކ ގއمدينة ހމކށވރނ. ކރއވއވحديث އކލގފނ

ހނގމއގއޔއ ކނމ ހނގ ޔއފޔވޅއގއ ކނމ އޅ ކރމށޓކއجهاد ގأجر ވދއއގއ ކނމ ހރސކރ ކރމށޓކއ جهاد ތޔބއމހނ އދ

މނކރ ނކތމނ އމހނ . އމހނވއވ އކގއ ތޔބއމހނނއ ގތނ . އވعذر ބލކމގ އބއމހނގ

ތޔބއމހނނއ ލބމގއ ثواب ނމވސ. ރވޔތއގއވއވ އހނ އދ . ބއވރކރވގނވއވ އމހނ އކގއ

::رجعنا من غزوة تػبوؾ مع النيب صلى هللا عليو وسلم فػقاؿ عن أنس رضي الل عنو قاؿ ورواه البخاري األماـ އދ .«إف أقػواما خلفنا بادلدينة ما سلكنا شعبا وال واديا إال وىم معنا ، حبسهم العذر »

ގފނأنس. ރވކރއވއވ ކބއނ ގފނانس ރއސނލއވ هللا މތالبخاري، ހނގރމއނ تبوؾ އރހގއ ގ صلى هللا عليو وسلم އنيب ތމނމނ. ވދޅވއވ

ގއمدينة ތމނމނވނ ހމކށވރނ. ކރއވއވحديث ފހ. އއމވ އނބރ

Page 12: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

12

ފރބދ ކރމށޓކއجهاد ) ތމނމނ ( ނމވސ ) .އއސފއވ ބޔކފސކށފއ ކނމ ކރ ހރސ އދ މގއޔއކރ ހރސ ކނމ ހރސކރ( މތނ

ނކތމށ އމހނ. އކގއވއވ ތމނމނނއ އމހނ (ގގތނأجر) ވދއއގއ . އވعذر ބލކމގ އމހނގ ކރ މނ

ބނނވކނ ތރކނ إخالص ކރމގއ އޅކނތއ

ކރމގއ އޅކނ އށ الو އ ކރމގއޔއ އދ ތރކނ ކޔމނ އށهللا

ޙޟރތނ ގ هللا .ނކރވއވقبوؿ އކމއ ނމ ތރކނނތއޖإخالص . ކރއވއވ صلى هللا عليو وسلم رسوؿ އއގއ حديث قدسي އއސފއވ

قاؿ الل تعاىل :» رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم يػقوؿ :وعن أيب ىريػرة رضي الل عنو قاؿ : مسعت رؾ ، من عمل عمال أشرؾ فيو معى غبى ، تركتو وشركو رواه مسلم . «أنا أغب الشركاء عن الش

رسوؿ الل .ވދޅވއވ. ވއވރވވގނ ކބއނ ގ أبو ىريػرة ރއސނލއވهللا މތ އކލގފނ. އޑއހމވ ތމނ ވނކށ ކރއحديث صلى هللا عليو وسلم

ވޑގނވނ ތމނއލހ. ކރއވއވ وحى هللا سبحانو وتعاىل .ކރއވއވحديث އއކށعمل މހކ. ހސތހރވގނނވ ކރމނشريك ކރމހނގشريك އދ އމހކއ ތމނއލހ ބއވރކށފނމ އހނފރތއ އއإلوތމނ އކމގއ އމހކ ނثواب އކމގ އބހ. ދކށލއވމވ ކޅކމކއއކ شريك އމހކ .ކރއވމވباطل އއعمل އ އދ ކރއވއ މހރމ

ހށ ކރ ކރމތ ކރމގއ ނމދ ނ مسلم އހނކމނ ކރނ ނމދ އކ ވރކމއ خشوع އގތނ. އއއވ الو ވރ ޢލމތކގ

Page 13: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

13

ހމހމނ އދ. ހއޓވ ކރނ ނމދ އކ މޑމއތރކމއ އދ. ހއޓވ ކރހށ އޅކމއވސ ހރހ ހރ ދނ އދ. ހއޓވ ނމދކރނ އކ ކމއ

ކރ ނމދ އނއކ މސތކނ. އދގނނވ ދރމ ނ حضرة ގ هللاހމއކނ ގ هللا ހމއކނ. ނނވ ބނވކށ މހކ ރދހފ ނވތ ދ زكاة ނވތ މހކ

. އވ ޓކއ ފޅށ وجو

ފއދތއ ލބވ ތރނނށ إخالص

އމހކށ އދ. ދރވނއވ އ شيطاف ކބއނ ގ ނ مسلم ތރإخالص

އގ شيطاف , هللا سبحانو وتعاىل އއ. ނދވނއވ ވސވހއ ޝއތނނނކށ ވއވ ގއقرآف ކރތ. ވތއވ ކރއވފއ ރއކތރ ތރނ إخالص ނބއކމނ

هم المخلصب ﴿ عبادؾ أتعب إال وألغويػنػهم األرض ذلم ف ألزينن أغويػتب با رب قاؿ احلجرمنػ-﴾

އބރސކލނގ ! ވރރސކލކ ތމނއޅގ. ދނނވއވ އކލގ -: މނއ ،ހމކށވރނ ،މގ ނބއކމގ ،ސބބނ މގފރއދވކމގ ތމނއޅ

،ހމކށވރނ އދ. ޒނތތރކށދހށމވ ތމނއޅ ބމގއ އއރނނށ އބރސކލނގ ،ތރއނ އއރނގ .މގފރއދހށމވ އނމނ އ ތމނއޅ .ވމނވއ ތރނ إخالص ކރއވފއވخيار އޅނކރ وحى މދ އއ ދރމ ގآخرة އއ ثواب ގ سللصب ,هللا سبحانو وتعاىل އދ

. ވއވ ކރއވފއ

Page 14: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

14

الل يػؤت وسوؼ المؤمنب فأول ئك مع لل دينػهم وأخلصوا بالل واعتصموا وأصلحوا تابواإال الذين ﴾ النساءعظيما ﴿ أجرا المؤمنب

ގދޔށ ގއدين ގالل އދ، ކށإصالح ތއعمل އދ، ވتوبة އއރނ -: މނއ އއރނވނ، ފހ. މނވއވ މހނ ކޅخالص އށدين، الل އއރނގ، ހފހއޓއ

.ދއވނތވ الل ، ދރމ ބޑވގނވ ނނށ، مؤمنއދ. ތރއނނވ ނގمؤمن

ދއކނ ކނ الػريػاء

ހވގވ ފނނނމ މހނނށ އހނ ކރމގއ ކނތއތއ ހޔ މހ އއ މސތކނގ އދ. އޅމވ ވގނ ކނނތ ހނނއރ އކނ އދ. އޅމވ އދ . ކރމވ މސއކތ ގދފދއށ މއޗށ އކމއގ އޑއވނމ ސނ ފށނ ނގ منافقب އއ. ކރމވ މޑ ކރނ އކމއ ރއދކށފނމ ދރބހއ މހކ

. ކރއވއވ هللا މތ. ސފއކވ

الل يذكروف وال الناس يػراءوف كساىل قاموا الصالة إىل قامواوإذا خادعهم وىو الل يادعوف المنافقب إف ﴾ النساءإال قليال ﴿

އޅވއލމށކރ: އބހ). އޅވއލތވ އށ ، الل ނ، منافقހމކށވރނ -: މނއ

އޅވއލނ އ މއޗށ އއރނގ އކލނގ (.ކރތވ ތއعمل ކހލ މސތކނނށ ، ތދވއރ ނމދށ އއރނ، އދ. ހށޓވ ރއދކރއވ

الل އއރނ، މދނމނވ ވރށ، އދ. ތދވތވ ތބ ކނނތވ ކނދއކމނ އކނމ مسلم ވތ ސފއކށ ނގمنافقب ކނދއކމކ.ނކރތވ ހނދމއއ

Page 15: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

15

އށ هللا ހނނނ ދއމށ ހތ ނޔތއ އނގ އދ. އޅނއވ ދރވ އސފއނ

.ވފއއވ خالص ޓކއ

إف هللا » وعن أيب ىريرة عبد الرتن بن صخر رضي هللا عنو قاؿ : قاؿ رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسػلم: رواه مسلم . «نظر إىل أجسامكم ، وال إىل صوركم ، ولكن يػنظر إىل قػلوبكم وأعمالكم ال يػ

. ރވވގނވއވ ކބއނ ގأبو ىريرة عبد الرتن بن صخر ރއސނލއވ هللا މތ ބއލވ ( ރހވޑގތމގއ ދއވމގއޔއ ثواب) هللا سبحانو وتعاىل، ހމކށވރނ

ތޔބއމހނގ އދ. ނނވ ހށގނޑކށ ތޔބއމހނގ ވޑގނނވނ ވޑގނނވނ ބއލވއ އކލނގ ،ކއއތ އދ. ނނވ ސރތކށ

.ތކށވ عملތޔބއމހނގ އދ. ހތތކށވ ތޔބއމހނގ

.އކވ شرؾ ވވ އށهللا ކނދއކމކ

قالوا: وما الشرؾ األصغر يا رسوؿ هللا؟ قاؿ صلى هللا .()إف أخوؼ ما أخاؼ عليكم الشرؾ األصغر (عليو وسلم: )الرياء

ހވ ބރ ތމނކލގފނ މއޗށ ތޔބއމހނގ ހމކށވރނ: މނއ هللا އ. ދނނވއވ އބކލނ . މއޗށވ ގ شرؾ ކޑ ކމކ ބޑ އނމ

އއ . ކރއވއވ حديث ؟ ހއޔވ ކބ އކ شرؾ ކޑ. ރސލއވ ގ

. ކނދއކމވ

. ވކމކވباطل ތއ عمل ކނދއކމކ

Page 16: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

16

.ކރއވއވ هللا މތ

-- ادلاعوفساىوف الذين ىم يػراءوف وينػعوف الماعوف ﴿ صالتم فػويل للمصلب الذين ىم عن -﴾

ގއލމއ މހނނށ ނމދކރ ،ތބ ވغافل ނމދމދ އއރނގ ،ފހ -:މނއ އދ. މހނނވ ނމދކރ ކނދއކމށ ،ހމ ،އއރނނ. ހށޓވ ހލކ

.މހނނވ މނކރ ،މހނނށނދ ތކތ ހފއގނގޅ

. ކރއވއވ هللا މތ

﴾ الفرقافىباء منثورا ﴿ فجعلناه عمل من عملواوقدمنا إىل ما

ތމނރސކލނގ ،ކނތކށ އއރނކޅ ތރއނ ގعمل އދ -: މނއ .ލއވހށމވ ފދއނ ކނޑފއތކއ ވޔބރއގނދ ތއعمل އ ،ބއލވއ

إف هللا حيب أحدكم إذا عمل عمال أف يتقنو،قيل: وما إتقانو يا رسوؿ هللا؟ قاؿ: " : وقاؿ رسوؿ هللا .""يلصو من الرياء والبدعة

ތޔބއމހނގ ވޑގނނވނ ލބވތވ هللا سبحانو وتعاىل ހމކށވރނ : މނއ

. ދނނވނވ. ކރމށވ ފރހމއށ އކމއ ކރނނމ އއ عمل މހކ ތރއނ حديث ؟ކބހއޔވ ކރމކ ފރހމޔށ އކމއ. އއވرسوؿ ގ هللا އ

.ސލމތކރމވ ކނދއކމނ ބދޢތކނނއ އކމއ އއ. ކރއވއވ

آلو وصحبو وسلمعلى وصلى هللا على زلمد و

Page 17: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

17

މސލމއގ أخالؽ-2

ދވނފލވޅ

الصرب

ކތތރކނ

دى رسوؿ هللا زلمد وآلو وصحبو وبعاحلمد والصالة والسالـ عل

އދ . ލއފއވޑއގތވ ކއރނ އއ قربصلى هللا عليو وسلم ، އ نيب އއފހރކ ކއޖއގ މރވފއވ ގއމހ އދ. އނވ އށނދގނ ކއރގއ އގ އނހނކ އށ މހއصلى هللا عليو وسلم އنيب ދކވޑއގނފއ އތނ. ގނދޔއވ ރމނ މއޗށ

އދ . ވރވށވتقوى އށ هللا ކބލގ -:މނއ( اتقي هللا واصربي. )ވދޅވއވ .ފޅވحديث އ ތރގއމދނނވނ ......ކތތރވށވ

اتقي هللا » عند قػرب فػقاؿ : مر النيب صلى هللا عليو وسلم بامرأة تػبكيوعن أنس رضي الل عنو قاؿ : عليو فػقالت : إليك عب ، فإنك ل تصب بصيبب، ول تعرفو ، فقيل ذلا : إنو النيب صلى هللا «واصربي

» تد عنده بػوابب ، فقالت : ل أعرفك ، فقاؿ :وسلم ، فأتت باب النيب صلى هللا عليو وسلم ، فلم ر عند الصدمة األوىل ا الصبػ متفق عليو. «إن

ސލވލއވ ސލމއ. ރވވގނވއވ ކބއނ ގފނގأنس ރއސނލއވ هللاމތ ކއރނ އނހނއގ އނ ރއރއ ކއރގއ މހނއއގ ފނނބކލގ

تقوى އށ هللا ކނބލގ. ކރއވއވحديث އދ. ވޑއގތވ ހރސކރއވއ. ބނވނވ ނގ ކނކނބކލއ އށ އއނހނ ފހ. ކތތރވށވ އދ. ވރވށވ

Page 18: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

18

އއمصيبة ދމވފއވކހލ ތމނނއށ ތބއށ. ދށވ ދރށ ގތނ ތބތމނގ ދނ) .ނވއވ އނގފއ ކނބކލއކނ އއ އކނބލގއށ !ދމނވނތއވ

ހމކށވރނ. ބނވނވ އހނދ ކއރގއ އއނހނ(. ވޑއގތވ އކލގފނ ފހ . ނބކލގފނވ ސލވލއވ ސލމއ ބކލކ އވދޅވލއވ އބސފޅ އކނބލގ އދ) .ދޔއވ ކއރއށ ދރކޅގ އކލގފނގ އދ އށمعاؼ އއނހނ

ތބގތށ ދރށކއރގއ ރސކލނގ ކއރގއވސ ދރށ އކލގފނގ ހކރ ދރށ އކލގފނގ ފހ.( ކމށވ ތބނ ފރއށ މހނ އދދއގ ގނ ވރށ

އކމއ . ނފނނވ އކށ އކނބލގ މހކ ވސ އއ ފރއށ ކއރގއ ތޔއ ތމނނއށ . ދނނވއވ (އދ އށ)معاؼ އކނބލގ .ހއރނވއވ

ހމކށވރނ . ކރއވއވ حديث އކލގފނ. ނގނއވ އވގތ ކނބކލއކނ . ކތތރވމވ ކތތރވ ވގތ ފރތމ ޖހ އއސ مصيبة ކތތރވމކ

سلم : . «تػبكي على صيب ذلا » وف رواية دل

. އނހނކވ އނ ރނ މއޗށ މރވމގ ދރއކ. ރވޔތއގއވއވ މސލމގ އދ

ކރވހކއއ

ބއޕފޅ ގއބކލއ ބކލކއصحايب ކޔނ ނމކށ عمار بن ياسر)رضي هللا عنو( އދ. ގތވ އސލމވވޑއ ގފނمسية މނމފޅ ގއބކލއ ޔސރގފނއ

މއޗށ އކމގ ކފރނ އދ. ލބނވ ކފރނނށ خرب އސލމވ އބކލނ هللارسوؿ ފހ. ފށއވ ދނ އޒބތއ ގދފދ އދ. ކރއވ ހއޔރ ބކލނ އއނމހ

حديث ވޑއގނނވހނދ ލފއ ތނނ ދވ އޒބ އބކލނނށ صلى هللا عليو وسلم

Page 19: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

19

ގއއލގ ياسر އ-:މނއ( موعدكم اجلنةصربا آؿ ياسر! فإف . )ގނދވއވ ކރއވމނ ނމމކ ތޔބއމހނގ ހމކށވރނ އހނ. ކތތރވށވ. ބކލނނވ އށعذاب އ ގނދވ އއލގބކލނ ގ ياسر އހނކމނ. ސވރގއވ

ވގނشهيد ނ عذابއ ބއޕފޅ ގ ياسر ފހނގސ އނމ. ކތތރވމނނވ ياسر ފހނ އގ . ދޔއވ ވގނشهيد ނ عذابއ މނމފޅވސ ގ ياسر އދ. ދޔއވ ކތތރ އ. ދޔއވ ވގނ شهيد ކރއވނކނ جهاد އށهللا ހނގރމއއގއ ގފނ ވޞލވގނ ދރޖއށ މތވރ ސވރގގ ބކލނވސ އހރހ މއޗށ ކމގ

. ދޔއވ

؟ކބ ކތތރކމކ

ދމވ ހރ ދރހލވ ކނތކނ ކރއވ هنى ކޔމނގނ އމރތކށ ގ هللا އއ . އޅމވ ރހގނ އނދގތކށ މސބތތކށއ

އދގތއ ނمسلم. ސފއވ ކތތރކމގ އއސފއކ ރތވ ނمسلم . ނތބނއވ ހތމވރވގނ މއޗށ ގ مصيبات ދނޔވ އދ. ކރނއވحتمل

.ކރއވއވ هللا وحيމތ

﴾ البقرةمع الصابرين ﴿ الل إف والصالة بالصرب استعينوا آمنوايا أيػها الذين

ވގ ތޔބއމހނ ނމދނ ކތތރކމއ! މސތކނނވ ވއޖإياف އ -:މނއ .އކގއވ ކތތރނނ ވޑގނވނالل ހމކށވރނ! އދށވ

Page 20: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

20

ސފފޅއ احالؽބކލނގ نيب ކތތރކމކ

އށ دين ގهللا. ބކލނނވ ނމނވރ ލމސލ ކތތރކމގ ބކލނނކ نيب . ބކލނނވ ކރއވފއވ حتمل ދތކނ އދގތކއ އބކލނނކ ގވއލއވމގއ

ބރ ނހނ ތފތ ފތރވމށޓކއ دين صلى هللا عليو وسلم ، اسالـ އرسوؿ އހރމނގ މއޗށ ލއވމގ ގވއ އށ دين އކލގފނ. ވއވ އފއލވފއ ދތކނ އދގތކއ

އކލގފނށ އގތނ.ވމނނވ ދކޅވރ ކރމނ އނކރ ދޔއ ނ مشركن އނދގ އސހބނނށ އކލގފނގ އދ. ދޔއވ ދމނ އނދގ ސދވގތށ

ތކތ ކނވފއވ ކރގހރފދ ދރމއޗށ ގގ އކލގފނގ. ގނދޔއވ ދމނ އކނތއ ގނދވ އކލގފނ ނމވސ. ކރމނނވ ކރމތ އދގތއ އޅނފދ

عبد هللا بن مسعود )رضي ރއސނލއވ هللا މތ. އސކރއވމނނވ ކތތރކނ ތކށ ރވ ކށދއވމނ ބޔނ މނވރ ހރ ނއރގ ކތތރކނ އކލގފނގ هللا عنو(

. ކރއވއވ

كأين أنظر إىل رسوؿ الل صلى هللا عليو وعن أيب عبد الرتن عبد الل بن مسعود رضي الل عنو قاؿ :عن وسلم حيكي نبيا من األنبياء ، صلوات الل وسالمو عليهم ، ضربو قػومو فأدموه وىو يسح الدـ

متفق عليو . «وف اللهم اغفر لقومي فإنػهم ال يعلم » وجهو ، يقوؿ :

.ރވވގނވއވ ކބއނ ގ عبد الرتن عبد الل بن مسعود أبو ރއސނލއވ هللاމތ ނބބކލނގ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم، ލމތގއ ތމނނގ އދވސ . ވދޅވއވ. އބހއޓވ މނޒރ ދއވ ކޔއވ ކނތއތއ މދވރވ ނބބކލކށ ތރއނ

ފހ. އނޔކރއވ ތޅ އނބއޔއށ މހނ ގقـو އނބއޔގ. ކރއވއވحديث

Page 21: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

21

عذاب ވއޓއޖއޔ ބމށ އލތއ އނބއޔގ އދ. ވރކރއވ އހރ ލތއ. ހނނވއވ ފހލ ފހލ ވއޓޔނދއވ ބމށ އލތއ ބރނ ކމގ އތވދނ

ހއދވއ اللهم. ގނދވއވ ކރއވމނدعاء ( ހނނވއގނވސ ގއحاؿއ) ހމކށވރނ ! ފއސވނދވ ފފ މހނގ ގقـو ތމނނގ! ރސކލނކ ބޑކރއވ . ނނގތއވ މކނކރވނ އމހނނށ

هللا سبحانو ތކގއ ايو ގނ ވރށ ގ قراف ކރތ ސފއއކނ ނބބކލނގ ކތތރކމކ . ވއވ ކރއވފއ ބޔނ وتعاىل

.ކރއވއވ هللا وحي މތ

إنػهم من الصاحلب ﴿ رتتناوأدخلناىم ف كل من الصابرين الكفل وذا وإدريس وإمساعيل ﴾- األنبياء

އއނ ! ހނދމކރށވ ގފނذوالكفل ،ގފނއإدريس ،ގފނއإمساعيل އދ -: މނއ ގرتة ތމނރސކލނގ އބކލނ އދ.ތރއނނވ ކތތރނގ ،ބކލކވނ ކނމ

.ތރއނނވ ނގصاحل ،އބކލނވނ ،ހމކށވރނ. ވއދވމވ ތރޔށ .ކރއވއވوحي هللا މތ

إال يػلبثوال يوعدوف ما يػروف يػوـ كأنػهم ذلم تستػعجل وال الرسل من العزـ أولو صبػر فاصرب كما ﴾ األحقاؼالفاسقوف ﴿ القوـ إال يػهلك فػهل بالغ نػهار من ساعة

ގ أولوالعـز: އބހ) ނرسوؿ ގދހތވރފޅގވރ ތރއނ ނގرسوؿ ،ފހ: މނއ އދ ! ވޑއގނނވށވ ކތތރވ ކލގފނވސ ފދއނ ކތކރއވ( ބކލނ

އއރނނށ ! އދވޑއނގނނވށވ ކލގފނ އވސވމށ( عذاب) އއރނނށ

Page 22: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

22

އނމގޑޔއގ ދވލކނ ،ދކދވހ އއރނ( عذاب: އބހ) ކނތއ ކރއވوعد( މއ . )ނވފދއވ އއރނ ކމގއ ތބބޔކ ލސވ ދނޔގއ ،އރވސ

.ނދނތވ ހލކވގނ މނވ ވމހނفاسق ،ފހ. އއވވމކވ އއވވ ސފގތގއ موسى عليو السالـ އ إبراىيم عليو السالـ އއ نوح عليو سالـ : ބކލނނކ ގ أولو العـز

. އވصلى هللا عليو وسلم زلمد އއ عيسى عليو السالـއ

.ކރއވއވوحي هللا މތ

الل لكلمات مبدؿ وال نصرنا أتاىم حب وأوذوا كذبواعلى ما فصبػروا قػبلك من رسل كذبت ولقد ﴾ األنعاـالمرسلب ﴿ نػبإ من جاءؾ ولقد

ދނ . ދގކށފއވއވ ނތކއرسوؿ ކރނވސ ކލގފނގ، ހމކށވރނ -: މނއ ތމނރސކލނގ އދ . ކތކރއވއވ ނرسوؿ އ މއޗށ ދގކރކމގ އ

ދއތރ އބކލނނށ ދނދނ އތވއޖއމށ ހމޔށ އބކލނނ ވރކނنصر ދއވނކމށنصر ނނށرسوؿ އކލނގ: އބހ) ކލމފޅތކށ ގالل އދ. ކރއވ

. ފރތއނތވ އއވސ ގނނނ ބދލއ (ބސފޅތކށ ގوعد ކރއވފއވ .ކށވރވ އއސފއވކނ ހމޔށ ކލގފނ ތއخرب ނގرسوؿ ކރގ، ހމކށވރނ

.ކރއވއވوحي هللا މތ ﴾إنو أواب ﴿ص العبد نعم صابرا وجدناه إنا

ތމނރސކލނގ ކމގއ ކތތރޔކ އކލގފނ ،ހމކށވރނ: މނއ ގނގނއނ ،އކލގފނ ،ހމކށވރނ! ރނގޅކމއވ އއޅގ. ދކވޑގނވމވ

.ބކލކވ ވވޑއގނނވتوبة

Page 23: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

23

سبحانو وتعاىل هللا. ބކލކވ ގނ ކދނ އދ. ބކލކވ މދވރ އކأيوب عليو السالـ ކރމތ ބލމޑކމއ އދ. އރދކރއވއވ ކރއވމށ އމތހނ އކލގފނ އހނކމނ . ކރއވއވ ހދ ތކއ ދވސ ގނ ވރށ އބލގއ. ކރއވއވ އކލގފނގ ހރއއ مصيبةއ. ގއލނވ ކދނތއ މދތކއ ހރ އތޕޅގއ

ނޑއވ ގޅނ އކލގފނއ ބޔކ ހރހ އހނ ފޔވއ އނބކބލނ ނމވސ. ކ ކތތރ މނވރފޅށ ގ هللا. ނގނނވއވ ދރވވޑއ އކމށ އކލގފނ

ޝކރ ހތނ އދ .ގނދވއވ ކރއވމނذكر ދލނ އށ هللا .ވވޑއގނނވއވ ސލމތ ނ مصيبة އ ދމހނނވނކށ މތ އގތގ. ގނދވއވ ކރއވމނ އމރ ޖއސވމށ ފއތލ ބމގއ އދ . ކރއވއވ އރދ هللا ކރއވމށ

ޖއސވމނ ފއތލ ބމގއ އކލގފނ އމރފޅށ ގ هللا ދނ. އމރކރއވއވ އމރ ހއޕވމށ ފނފދ ފނވރމށއ އއނ އދ. ފޅއރއވ ފނއރއ ބމނ

ހށކޅނ އކލގފނގ ކރއވމނ އކނ އގތށ އކލގފނ. ކރއވއވ. ލބވޑއގތވ ދޅހޔކނ ސއހތއ ފރހމ އދ. ދޔއވ ފލއގނ ބލމޑކނ

ދރނ صاحل މދތކއ ގނ ކރއށވރ އދ. ލބވޑއގތވ ޗލކނ ރތކމއ އދ . ވއއގގތނނޖޒ ކތތރވމގ އށ مصيبة ދމވ ނއމތއ އހރހ. ލބވޑއގތވ

.ކރއވއވ هللا وحي މތنا لو ﴾ألول األلباب ﴿ص وذكرى منا رتة معهم ومثػلهم أىلو ووىبػ

،ވރނދއވއأىل އކލގފނގ އކލގފނށ ތމނރސކލނގ އދ -: މނއ ލއވ ނحضرة ތމނރސކލނގ (އއ). ދއވމވ ބޔކ ހމއފދ އއރނނއކ

.ކމގއވ އއنصيحة ،އކއعربة ވރނނށވأىل ބއދގ ،ކމގއޔއ އއرتة ފފފއސވމއ ގނގނ އއ ثواب ބޑތ ކތތރނނށ سبحانو وتعاىلهللا

.ކރއވއވ هللا وحي މތ. ވއވ އނގވފއ ދއވނކނ ހޔދރމ

Page 24: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

24

لونكم ر والثمرات واألنػفس األمواؿ من ونػقص واجلوع اخلوؼ من بشيء ولنبػ الصابرين وبشمن صلوات أول ئك عليهم ﴾وإنا إليو راجعوف ﴿ لل إنا قالوا مصيبة أصابػتػهم ﴾الذين إذا ﴿

البقرة﴾ وأول ئك ىم المهتدوف ﴿ ورتة ربم

. ކރއވހށމވامتحاف ތޔބއމހނ ތމނރސކލނގ ހމކށވރނ -: މނއނޑހއހނކމގ ބރވރކމއ (އއ) އދ. މދވރކރއވމނނވ ކމއ ތރއނ ބ

އފވރކމގ ކތތރނނށ އދ. އނކރއވމނނވ މވތއ ފރނތކއ މދތކއ !ދއވށވ ކލގފނخرب،

އށ ، الل ތމނމނނ ހމކށވރނ، ޖހއޖނމ އއ مصيبة އއރނނށ އއރނނ އށ حضرة އކލނގ، ތމނމނނ ހމކށވރނ އދ ، ބޔކ މލކވވޑގނވ

.މހނނވ ބނ ބޔކ އނބރދނ ހރ މއޗށ އއރނގرتة އއمغفرة ނحضرة ވރރސކލނގ އއރނގ، އއރނނ .އއރނނވ ހމ މހނނ ލބގނވ ތދމގ އދ. މހނނވ

. ކރއވއވهللا وحى މތا ﴾ الزمربغب حساب ﴿ أجرىم الصابروف يػوف إن

.އއނތއވحساب ކށވރ ދއވހށކނ ދރމ އއރނގ ކތތރނނށ -: މނއ . ކރއވއވ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم حديث

هما أف ناسا من األنصار سألوا رسوؿ هللا ى صل وعن أيب سعيد بن مالك بن سناف اخلدري رضي الل عنػكل شيء بيده هللا عليو وسلم فأعطاىم ، ث سألوه فأعطاىم ، حب نفد ما عنده ، فػقاؿ ذلم حب أنػفق

يػغنو الل ، ومن يػتصبػر ما يكن من خب فػلن أدخره عنكم ، ومن يستعفف يعفو هللا ومن يستػغن » : . وما أعطى أحد عطاء خبا وأوسع من الصرب ه الل متػفق عليو . «يصرب

. ރވވގނވއވ ކބއނ ގ أبو سعيد بن مالك بن سناف اخلدري ރއސނލއވ هللاމތ

Page 25: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

25

އހއކށ ގއރހނ صلى هللا عليو وسلم هللا رسوؿ ކޅއ ބކލނ ނގىانصار ހމކށވރނ ދނ. ދއވވއވ އހފޅއ އބކލނނށ އކލގފނ ފހ. ދނނވއވ އދ

އހ އކލގފނ އބކލނނށ ފހ. އދވޑއގތވ އހއކށ ފހރ އނއ އބކލނ އއޗއ ހރހއ ހރ އތޕޅގއ އކލގފނ ގސ ފހނ އނމ. ފޅއދއވވއވ ދއވއ އއޗއ ހރހއ ހރ އތޕޅގއ އކލގފނގ އދ . ހސވއޖއވ ތނވސކމކނ ލބފއވ ތމނރސލއށ. ފޅކރއވއވحديث ފހ ނނމވމށ

މސތކނގ އދ. ނވއވ ކށފއއ ރއކ އއޗއ އއވސ ނދއވ ތޔބކލނނށ ފދނތރކނ سبحانو و تعاىلهللا މހއށ އދ ފދގތމށ އދސނކށ ކއރ

ކތތރކނ سبحانو وتعاىل هللا މހއށ ކތތރވއޖ ތކށمصيبات އދ . ދއވއވ މތސފއއ ވކނ ސފއށވރ ކތތރވމގ މހކށ އއވސ އދ. ދއވއވ

. ނލބނއވ

هما عن النيب صلى هللا عليو وسلم قاؿ : ما يصيب المسلم »وعن أيب سعيد وأيب ىريرة رضي الل عنػمن ا من نصب وال وصب وال ىم وال حزف وال أذى وال غم ، حب الشوكة يشاكها إال كفر الل ب

متفق عليو . «خطاياه

ސލމއ ދބކލނ އއ أبوىريرة އއ أبو سعيد ރއސނލއވ އދބފއކލނނށ هللا މތ އކލގފނ .ރވކރއވއވ ކބއނ ނބކލގފނގ ސލވތލއވ

ލބއޖއޔ ވރބލކމއ އދ ވއޖއޔ އނދގލއ މސލމކށ .ކރއވއވحديث އނމ) އދ ވއޖއޔ ކރމތ ހތމއއ އދ ވއޖއޔ މދވރ ދރކމއ އދ

هللا سبحانو ސބބނ އކމގ ވޔސ ހރނކމގއ ކށޓއ ފޔށ އނގ( ކޑވގނ .ވޑގނނވއވ ފއސވ ކށފފތއ އމހއގ وتعاىل

ބވތ ކތތރވމގ

Page 26: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

26

މއޗށ އޅކނތކގ ތރގއ އގ. ގނއވ ވރށ ބވތތއ ކތތރވމގ ކމގ ބލމޑ. ވއވ ކތތރވނ މއޗށ ދރހލވމގ ފފއނ. ވއވ ކތތރވނ

ތކގ އދގ. ވއވ ކތތރވނ މއޗށ ފގރކމގ. ވއވ ކތތރވނ މއޗށ . ވއވ ކތތރވނ މއޗށ

ކތތރވނ މއޗށ އޅކނތކގ

އޅކނތއ އހނ. ކތތރވނއވ މއޗށ އޅކނތކގ ނމ އއ مسلم އދކރމށ ގއ تاعة ފސނމދ فرض. ކރމތލނޖހއވ އދގތކއ ކރމގއ. ހލނޖހއވ ނދނ ދކޅށ ނފސއ ފހރށ ބއއ އދ . ބނނވއވ ހވގކނ

އކނކމށ އކނމمسلم.ޖހއވ ހގނވސ އވގއ ފނގއޔއ ފހރށ ބއއ އދ ހމއހނމ . ގނދނއވ އދކރމނ ބރބރށ އއޅކނ ހރ ކތތރވގނ

މސލމނ ދތތކށ ހރހ ދމވ އދކރމގއ އޅކނތއ އނމހ ދނގ އސލމ وحى އށصلى هللا عليو وسلم އ نيب އއލހގ سبحانو وتعاىل هللا މތ. ޖހއވ ކތތރވނ . ކރއވއވ

ناؾ وال تػعد وجهو يريدوف والعشي بالغداة ربػهم يدعوف مع الذين نػفسك واصرب هم عيػ زينة تريد عنػنػيا احلياة ﴾فػرطا ﴿الكهف أمره وكاف ىواه واتػبع ذكرناعن قػلبو أغفلنامن تطع وال الد

،ހނދނއ އކލނގއށ ،އދގނ ފޅوجو ވރރސކލނގ އއރނގ އދ -: މނއ ،ހފހއޓވއنفس ކލގފނގ ،މހނނއކ އޅކނކށއޅ ކށدعاء ހވރ

ކލގފނގ ،އދވޑއގނ ޒނތތރކނ ދރއޅމގ ދނޔގ އދ! ކތކރއވށވ ތމނރސކލނގ އދ! ދޔނދއވށވ ފހނޅއ ފޔވއ އއރނ ،ލފޅ

Page 27: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

27

،ވتبع އދމށ އމއލ އމހއގ އދ ،ކރއވއغافل ހތ އމހއގ ،ހނދމކރމނ ކލގފނ ،މހކށ އފއވހއދފހނޅ( ނބއކމގއ) ކނތއ އމހއގ އދ

!ވޑއނގނނވށވ ކޔމނވ

. ކރއވއވ وحى هللا މތ އދވސ

ها واصطرب بالصالة أىلك وأمر ﴾ طوللتػقوى ﴿ والعاقبة نػرزقك ضلن رزقا نسألك ال عليػ

އކމގ އދ! ކރއވށވأمر ނމދކރމށ ވރނނށأىل ކލގފނގ އދ -: މނއ ކބޔކނ ކލގފނގ ދއވމކށرزؽ! ކތތރވވޑއގނނވށވ މއޗށ

، ދއވނ رزؽ ކލގފނށ. ނގނނވމވ އދވޑއއ ތމނރސކލނގ .ވރނނށވ، تقوىނމނވނ ރނގޅ. ތމނރސކލނގއވ

ކތތރވނ މއޗށ ދރހލވމގ ފފއނ

އހނ . ދރހލވނއވ ކނތކނ އނމހ މގފހކށދ ފފއށ އކނމمسلم މއޗށ އކމގ އދ ޝއގވރވ އކމށ طبيعة ކނތއތކކ މގފހކށދ ފފތކށرسوؿ . ޖހއވ ކތތރވނ ދރވއޅމނ އކނތކނ. ކނތކވ ދހވތވ ނފސ

. ކރއވއވ حديث صلى هللا عليو وسلم

( -عز وجل-هللا )أفضل ادلهاجرين من ىجر ما هني هللا عنو، وأفضل اجلهاد من جاىد نفسو ف ذات) .[]الطرباين. ދއމވ ދރށދ ކރއވކނތކނ هللا هنى ކރމކ ىجر އނމމތވގނވ -: މނއ

Page 28: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

28

އދމއ ގ نفس ތމގ އދކރމގއ ކޔމނތރކނ އށ هللا އކ جهاد މތ އނމ އދ . ޖހދވ ކރ ދކޅށ

ކތތރވނ މއޗށ ކމގބލމޑ

هللا ބދލގއ އކމގ . ކތތރވނއވ މއޗށ ބލމޑކމގ އކނމ مسلم صلى هللا عليو رسوؿ. ކރއވއވ މދވރ ހޔގތ އއށވރ އމހކށ سبحانو وتعاىل

. ކރއވއވ حديث وسلم

.(ا على هللا أف يغفر لو)من أصيب بصيبة ف مالو أو جسده، وكتمها ول يشكها إىل الناس، كاف حق .[الطرباين]

ނޑއ އމހއގ މހކ -: މނއ އކނ ކރމތވހނދ މސބތއ މދލށ ހށގ އއވސ ކއރގއ މސތކނގ މއޗށ އކމގ އދ ހރއޖނމ ފރވގނ سبحانو وتعاىل هللا ފއސވދއވނ ފފތއ އމހއގ ހރއޖނމ ނކށ ޝކވއއ . ކރއވއވ ލޒމ މއޗށ އއލހގ

ބދލގއ އކމގ ކތތރވމކ މއޗށ ބލމޑކމގ ދމވ ނށ ނ مسلم ކޔނ ނމކށ )رضي هللا عنو( أـ زفر ލއވ ރއސނ هللا މތ. ކމކވ ހސލވ ސވރގ

ގ صلى هللا عليو وسلم އ نيب އހނކމނ އދ. ޖހނވ ބލ ވއޓ ހނތގނ އނހނކށ އ نيب އހނދ. ދނނވއވ ކށދއވނއދدعاء ލބމށ شفاءމއޗށ އކމގ އރހނ

. ކރއވއވحديث އކމނއށصلى هللا عليو وسلم

Page 29: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

29

قاؿ ل ابن عباس رضي الل عنهما أال أريك امرأة من أىل اجلنة ؟ فػقلت رباح قاؿ :وعن عطاء بن أيب تكشف ، : بلى ، قاؿ : ىذه ادلرأة السوداء أتت النيب صلى هللا عليو وسلم فقالت : إين أصرع ، وإين أ

«إف شئت صبػرت ولك اجلنة، وإف شئت دعوت الل تعاىل أف يعافيك » اؿ :فادع الل تعاىل ل ق متفق عليو . فقالت : أصرب ، فقالت : إين أتكشف ، فادع الل أف ال أتكشف ، فدعا ذلا .

( އއދވހކ. )ވދޅވއވ. ރވވގނވއވ ކބއނ ގ عطاء بن أيب رباح ލއވرتة هللاމތ ވނތވރ ސވރގ ތބއށ. ވދޅވއވ ތމނނއށ ابن عباس ރއސނލއވ هللا މތ

. ވދޅވއވ . ދއކވށވ. އދހވ. ދނނވމވ ތމނނ ؟ ދއކނހއޔވ އނހނކ( އއދވހކ) އކނބލގ. ވރއކވ ސވރގވނތ އނހނއކ ކޅ އފނނ. ދނނވއވ އދ. ދރވއވ އރހށ ނބކލގފނގ ސލވތލއވ ސލމއ އގތށ ) ހމކށވރނ އދ . އބދއވ ވއޓމނ ހނތގނ އރއރކޅ ތމނނ އބލނ ) ވމ. އބވއވكشف އއރ( ގސ ގޅގނ ހދނ) ތމނނގ( ވގތ ދމވ

އކލގފނ. ކށދއވށވدعاء އށ هللا ތމނނއށޓކއ( ސލމތވތ ލބ ސވރގ އދ . ކތކރށވ ( ތޔބލއށ) ބނމއޔ ކނބލގ. ކރއވއވحديث

އދ އށشفاء ކނބލގއށ ތމނރސލ ބނމއޔ ނބލގކ ނވތ. ގނނށވ ކތކށގނ ( މބލއށ) ތމނނ. ދނނވއވ އކނބލގ ފހ. ހށމވ ކށދއވدعاء

އގތށ . ދނނވއވ އރހގއ އކލގފނގ އކނބލގ އދ. ހދނއވ ސވރގ. ކށދއވށވدعاء އށ هللا ނވވތكشف ޢއރ ތމނނގ ވގތ ދމވ ތމނނއށ

.ކށދއވއވ دعاء އގތށ އކލގފނ ފހ

ކތތރވނ މއޗށ ދރއޅމގ ތދ

އނގ . ވނއވ ކތތރ އނދގތކށ ދތ ދމވ ދރއޅމގއ އކނމ مسلم ދނނވނ އނ ޝކވތއ ހރހ އފދ ހތގއ އނގ މއޗށ ދރކމގ ދރއޅނ

Page 30: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

30

ގ صلى هللا عليو وسلم رسوؿ ބލނ ނމނއކށ އކމގއ އނ އދ. އށވهللا ހމއކނ اصحابމތ ކޅއ حاؿ އއލ އނބއނބކބލނގ އކލގފނގ ދރއޅމއ. ރވކރއވއވ ގފނ )رضي هللا عنها( عائشة ރއސނލއވهللا މތ. ސރތވ ބކލނގ

أنو كاف ير الشهراف الكامالف دوف أف يوقد ف بيت رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم نار، وكانوا يعيشوف ) ( على التمر وادلاء. ]متفق عليو

އލފނ އދނގއ ގކޅގއ ގ صلى هللا عليو وسلم رسوؿ ހމކށވރނ:މނއ އބކލނ މއދތގއ އ އދ. ހރއވ ވނދނ ދވސ ދމސ ފރހމ ރނކރވ

. މއޗށވ ފނގ ކދރއ ގނދވ ދރއޅއވމނ

ކތތރކނ މކރހވގނވ، ކތތރކނ ނދވ

ނކށ މސއކތ ދކޅށ އކމއ ނވތ ނބނ އއޗއ ތކގއ حالة ބއއ ފޑ އއ! ކއއތ އދ. ކމއނނވ ކތތރ އއ. ކމކވ ވގނވ مكروه ހރމކ . ދނނވލނމވ ތއ حالة ބއއ އފދ އހނކމނ. ކމކވ

. ފނނ ވތނ އހމލ ކމކއމދ ދނގ -1 . ފނނ ވތނ އހމލ މދ އއ قانوف -2

ދށ އނމ ފޑކމގ ހރމކ އނކރނކށ އކމކއ ތކގއ حالة އފދ ކރމގއއސލމދނ އނކރ މނކރތތކށ ފނނ މޖތމޢނ. ދރޖއވ

ނޑއޅއވފއވ ނޑ ކ ގ އصلى هللا عليو وسلم رسوؿ . އކނ. ތކއވއވ މނގ . ކރއވއވحديث އކލގފނ. އގވ ނ حديث އނނނވ

Page 31: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

31

رأى مػػن » عػػن أيب سػػعيد اخلػػدري رضػػي الل عنػػو قػػاؿ : مسعػػت رسػػوؿ الل صػػلى هللا عليػػو وسػػلم يقػػوؿ : ه بيده ، فػإف ل يسػتطع فبلسػانو ، فػإف ل يسػتطع فبقلبػو وذلػك أضػع رواه «ف اإيػاف منكم منكرا فػليغب

مسلم .

رسوؿ الل .ވދޅވއވ. ރވވގނވއވ ކބއނ ގ أبو سعيد اخلدري ރއސނލއވ هللاމތ އކލގފނ . އޑއހމވ ތމނ ކރއވނކށحديثصلى هللا عليو وسلم

ފހ ފނއޖއޔ މނކރތއ މހކށ ތރއނ ތޔބއމހނގ. ކރއވވއވحديث ފހ . މނކރށވ އތނ އކނ ލބގނވނމ ކޅދނކނ މނކރމގ އތނ އކނ

ފހ . މނކރށވ ދލނ ދނ ނވނމ ލބގނ ކޅދނކނ( މނކރމގ އތނ) ކމގއ ނބއކމއ އކމކ ހތނ( ލބގނނވނމ ކޅދނކނ މނކރމގ ދލނ)

.ދށދރޖއވ އނމ އމނކމގ އއ . ދކށވ

ކނތއތއ މގފހވ ކތތރކމށ

.ގބލކރނ ތނއކނ ހނގއދނ ފނވގނ ދނޔއކ ހމކށވރނ -1 ފރތކ ދނޖހ އނބރ އއކމއ މލކއ ގ هللا އކ އނސނ ހމކށވރނ -2

.ގބލކރނ އއކނ .ގބލކރނ ރގޅވނކނ ތއنعمة ލބ ނآخرة ދތކމށވރ ދނޔގ -3 .ގބލކރނ އނނނކނ ކމއ ފގތ އފ ދތކމކށފހ -4 . ގނކރނ އސތޢފރކރނ ދނނވމއ އދ އށهللا ވގތ މސބތގ -5 ކތތރވވޑއ އބކލނގ ތކއ مصيبة ދމވ ބކލނނށ نيب ވގތ މސބތގ -6

. ގނއނ ހނދނށ ކތތރކނ ގسلف الصاحل ގތނތކއ

Page 32: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

32

.ވނ إياف މނވރށ ނބއ ހޔމނވރއ -7رأىا قػبل من كتاب إال ف أنػفسكم وال ف األرض ف مصيبة من أصاب ما لك أف نػبػ إف ذ

فخور سلتاؿ كل حيب ال والل آتاكم با تػفرحواوال فاتكم على ما تأسوايسب لكيال الل على ﴾ -احلديد﴿

ވޖދށ އއمصيبة އ ތމނރސކލނގ ،އއمصيبة އއވސ : މނއ ،މނވ ގއحاؿ ލޔއވފއވ( ގއاللوح افوظ: އބހ) ފތއގއ ނރއވމގކރނ

. ނޖހއވ އއސ ތކށވޔސنفس އމއލ ތޔބއމހނގ ނވތ ބމށވޔސ .ކމކވ ދދފސހ އށالل އކނތކކ ،ހމކށވރނ

ހތމ ތޔބއމހނ މއޗށ ކމއގ ފއތވހނގއޖ ކބއނ ތޔބއމހނގ ( އއ) އފކށ މއޗށ ދއވއފކމއގ ތޔބއމހނނށ އކލނގ އދ ،ނކޅއމށއ

ލބވވޑގނއ الل މހކދކ އއވސ ވރވفخر ،ކބރވރވ. ނގތމށޓކއވ ބޑވ .ނވތވ

آلو وصحبو وسلمعلى وصلى هللا على زلمد و

Page 33: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

33

މސލމއގ أخالؽ-3

ތނވނފލވޅ

الصدؽ

ތދވރކނ

احلمد والصالة والسالـ على رسوؿ هللا زلمد وآلو وصحبو وبعد

ކރވހކއއ

އނގ އދ. އޅނވ ކށ ފފތއ މހކ ހމކށވރނ. ބނވއވ ކނތކނ އނބއ އނ އދ. ހއޓވ ސފތއ ނދވ ގނ ވރށ ކބއގއ

. ދޔއވ އރހށ ދނނބކލއގ އނ އހނކމނ . ވއވ ބނނ ސލމތވމށ. ސވލކރއވ އތތ ގތއ ވނ މހކށ އނރގޅ އރހނ އބކލއގ އދ

ވނ މހކށ ރގޅ ތބ. ވއވ ވދޅ އނއށ ވރޔ علمއ އހނދ

ދގހދނ ހމއކނ އއ. ދއކށވ ކށފއ ކމއ އނމ ބނނވނނމ ތމނނއށ މއޗށ ކމގ ނހދނ ދގއ ދވހކވސ އދ. ހއޓލމވ

އއދވހކ ނދވސކޅއފހ ދނ. ކށފއވ އކނ އނ އހނކމނ .ދށވعهد

އދ. ގތވ ރފޅއއ އހނކމނ . އވ ގސތކރ ރބއމށ އމހ ތބށދރތނ އތށ އދ. އޅއވ ބގރ އއނ ތށޓކށ އބއމށޓކއ ކނޖވބއ ދނ ސވލކށފނމ ރލއމދ ވރޔعلم މދމ. ހތށއރއވ

ނމގރނ عهد ކރ ؟ބވއވ ނޖހނ އރހގއދގބނނ އނގ ؟ބވއވ

Page 34: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

34

އދ . އއލއލއވ ރތށ ބނ ނހދނމ އހނ އއގތކށވސ ؟ބވއވ އހނ އމހ އއދވހކ ދވސކޅއފހނ ދނ. ދރހލވގނފއވ ރލއ

މދ ބނމއ ދގ ކއލއކށ ނމވސ. ހތލއވ ކރނ ގސކމއ އކނނކށ އދވހވސ އހނވ. ހދނވއވ عهد އކވފއވ ވރޔއއعلم

މހކށ މތ ރގޅ މޅނ ހރ އނ ފއތވހނދ ދވސތކއ. ހއޓލއވ .ވފއވ ބދލ

ކރވހކއއ

ސމސ. ކއޖކވ ދގހދ އއ. ހއޓވ ކއޖކ އއދވހކ ދގބނމކ. ދގވ ވހކތކގއވސ މހއމ އދ. ދގވ ވސ ވހކތކގއ

އދ. އތވ ފތނ މދގއ އކއޖ އއދވހކ. އދއކވ އކއޖގ !ސލމތކށދށވ !ގބނއވ !ވނއވ غرؽ. ހޅލވއގތވ ކއލއކށ

ކއރވމނ އއސ ދވފއ އކވރނ އނގ ށއއޑ! ސލމތކށދށވ އނބރ ރޅއއސގނ އމހނ. ހސދގވ ހދ. ހގތވ ކށކށޖހ

އކމ . ތކރރކށފއވ عملއ ފހރކ ކތނމ އގތށ އދ. ހނގއޖއވ އއދވހކ އގފހނ. ރޅވތވފއވ ބޑށ ވރށ ތބ އކވރނ އކއޖގ ލނގޑ . ނގއވ ރޅއ ބޑ މދގއ ކއލއކށ. އތވ މދގއ ފތނ އކއޖ މހކ އއވސ ލވ ހޅލވ އކއޖ. ކއރވއވ ހރނ މދށ ބޑވ

ކމށ ހދނ ދގއ އފހރވސ ކއޖކށވތ ދގހދ އއ. ނދޔއވ ރއހރ . ތދކވ އބނ ރގޅށވސ އދވހ ނމވސ. ވސނއގނނވ

Page 35: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

35

. ނތވ ކމކދކށ ދޔއރ މހކ އތނނ ގނއރވމނ ގދވ ހޅލވއޑ ރއޑ . ވނހނ އރއފއ ފތބލށ ދލހރ. އވ ދނ އޑއށ އހރ އކއޖ

އކއޖ ފއބއގނގސ މދށ އމހ ދނ. އވއވ ގވޑށ ދހ ދވހކވސ ތމނނ ފހނ މގ. ބނޏވ އކއޖ އހނދ. ސލމތކރއވ . ސބބނނވ މގދގހދ އލބނ އލނޑ ތމނނއށ . ދގއނހދނމވ

؟ކބހއޔވ ތދބނމކ

. ބނމވ ބނ އއގތކށ އއ حقيقة ބހއ ރގޅ އއ ބނމކ ތދ

هللا ފހ. ކރއވފއވއވ އމރ ތދބނމށ هللا هللا سبحانو وتعاىل މތ . ކރއވއވ سبحانو وتعاىل وحى

﴾ مع الصادقب ﴿ التوبة وكونوا الل اتػقوا آمنوايا أيػها الذين

! ވށވ ވރتقوى އށالل ތޔބއމހނ! މސތކނނވ ވއޖإياف އ -: މނއ !ވށވ ތޔބއމހނ ،އކގއ ތދވރނނ އދ

.ކރއވއވ هللا وحى މތ

الل وعد أبدافيها خالدين األنػهار حتتهامن تري جنات سندخلهم الصاحلات وعملوا آمنواوالذين النساء﴾قيال ﴿ الل من أصدؽ ومن حقا

ފނކރތއ ދށނ ސވރގތކގ އ، ކޅމހނ، صاحل عملވ، إيافއދ -: މނއ. ވއދވހށމވ އއރނ ތމނރސކލނގ، ސވރގތކށ ހނނ ހނގހނގ

Page 36: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

36

، وعد. ގތގއވ ދމތބނވ އބދށ އތނގއ . ތދވ حق ކރއވފއވނالل

؟ކކހއޔވ ތދވރކނބޑ އށވރالل ބސބނމގއ

އދ . ފރތއނވއވ އހނ ބޑ ތދވރކނ ވރ އއލހއށ އހނކމނ .ފތވ ގ هللا ފތކ އކލވގނވ ތދބސ އނމ

. ކރއވއވ هللا وحى މތ

ذا ما قالوا األحزاب المؤمنوف رأىولما إياناإال زادىم وما ورسولو الل وصدؽ ورسولو الل وعدناى ﴾وتسليما ﴿األحزاب

. ބނއވ އއރނ ،ފނނހނދ ނނށ مؤمن ތއتاعة (ނގ)كافر އދ -:މނއ ،އއالل އދ. ކނތކވ ކރއވوعد އرسوؿ އކލނގ ،އއالل ތމނމނނށ މއ

ސބބނ އކމގ އއރނނކށ އދ. ތދބހވ އއވވ އرسوؿ އކލނގ .ނވތވ އތރއ މނވ ކޔމނތރކނ ،ކމއإياف ތދވރކނ ބކލނގنىب

ثناء ބކލނނށ نىب ގނ ވރށ ސފއނ ތދވރކމގ هللا سبحانو وتعاىل .ކރއވއވ ثناء وحى އށإبراىيم عليو السالـ އގތނ. ކރއވއވ وحى

﴾نبيا ﴿ مرن صديقاإنو كاف إبػراىيم الكتاب واذكر ف

ހމކށވރނ ! ކޔއދއވށވ ވހކ ގފނގإبراىيم މފތނ ކލގފނ -: މނއ .ކމގއވއވ ނބއޔކ ތދވރކނބޑ ،ލގފނކއކ

Page 37: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

37

.ކރއވއވ ثناء وحى އށعليو السالـ إمساعيل އދ

﴾مرن نبيا ﴿ رسوال وكاف الوعد صادؽ إنو كاف إمساعيل الكتاب واذكر ف ! ކޔއދއވށވ ވހކ ގފނގإمساعيل ފތނ މ ކލގފނ -: މނއ

އދ . ވއވ އކލގފނ ކމގއ ތދވރޔކ ފއދމގއوعد ،ހމކށވރނ .އކލގފނވއވ ކމގއ ނބއޔކ ،ކމގއޔއ އކرسوؿ .ކރއވއވ ثناء وحى އށعليو السالـ يوسف އދ

ديق يوسف أيػها وأخر خضر سنبالت وسبع عجاؼ سبع يأكلهن مساف بػقرات سبع ف أفتنا الص ﴾لعلهم يػعلموف ﴿يوسف الناس إىل أرجع لعلي يابسات

ހތ ހކ! ތދވރޔއވ އ! ގފނވيوسف އ.( ދނނވއވ އނ) -: މނއ ކރއމދ ހތ ހކ ،ކރއއ ހތ ރ ،ގރއއ ހތ ފލ ،ކ( ވގނ) ގރ( އއ! )ދއވށވ އޅނފލއވއ އހރމނނށ( ހވފނމދ އ: އބހ)

އއރނނށ( އއ. )ކޔއދނމށޓކއވ އނބރގސ ގތށ އއރނ ތމނ .އނގމށޓކއވ( އކނ)

.ކރއވއވ ثناء وحى އށعليو السالـ إدريس އދ

﴾نبيا ﴿مرن صديقاإنو كاف إدريس الكتاب واذكر ف ،ހމކށވރނ! ކޔއދއވށވ ވހކ ގފނގإدريس މފތނ ކލގފނ -: މނއ

.ކމގއވއވ ނބއޔކ ބޑ ތދވރކނ ،އކލގފނކ الـز ހށކޅގއ ގزلمد صلى هللا عليو وسلم އ نىب މއއމތގ ތދވރކމކ އދ

އކލގފނށ މހނ ގ قـو ގ އކލގފނ އހނކމނ. ސފއކވ ވފއވ

. ދއވފއވއވ ނނ ގ لقب ގالصادؽ األمب

Page 38: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

38

ވއތރތއ ތދވރކމގ

ތމކރ ތދވރވމކ އށ هللا. ތދވރވމވ އށ هللا އބހ :الصدؽ مع هللا -1

އއވސ އކމގއ ފހ. ކރމވخالص އށالو އ ތއعمل އނމހ ގ ތރކމ إخالص. ނބއވމވ އޑއރވމއ އދ ކނދއކމއ ބވތއގ

. ނކރއވނއވ އއ قبوؿ هللا މތ ތއعمل ބނނކރވ މއޗށ ނޔތގ ކށ خالص އށ هللا ތއ عمل އނމހ އމހނގ ނ .مسلم އހނކމނ

. ޖހއވ ކރނ ފރހމ ގތށ އނގވފއވ ކރމށ އކނ މސތކނނށ . ތދވރވމވ މސތކނނށ އބހ :الصدؽ مع الناس -2

. ނހދމވ ދގ ވހކގއ ދއކ ކއރގއ އމހނގ ތދވރވމކ ރވވގނ ކރއވކމށ زلمد صلى هللا عليو وسلم حديث އ نىب ހމކށވރނ

. ވއވ .أتد-)كبػرت خيانة أف حتدث أخاؾ حديثا، ىو لك مصدؽ، وأنت لو كاذب(

ތބގ އމހ ދއކމނ ވހކއއ ކއރގއ އޚކ ތބގ ތބ-: މނއ އނއށ ތބ ހގގތކ ހނނއރ ކށގނ قبوؿ ތދކމށ ވހކ . ޚޔނތކވ ވގނވ ބޑ އއ ކމގއވނނމ ބނ ދގ

نفس ތމގ. ތދވރވމވ މއޗށ ގ نفس ތމގ އބހ :الصدؽ مع النفس -3 ކނތއތކށ އނ ހނނ ކބއގއ ތމގ ތދވރވމކ މއޗށ ގ

Page 39: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

39

رسوؿ صلى هللا عليو وسلم حديث. ކރމވ އސލހ އކނތއ އއތރފވ

. ކރއވއވ

عن أيب زلمد احلسن بن علي بن أيب طالب ، رضي الل عنهما ، قاؿ حفظت من رسوؿ الل صلى دؽ طمأنينة، والكذب ريبة » هللا عليو وسلم : رواه «دع ما يريبك إىل ما ال يريبك ، فإف الص

البمذي وقاؿ : حديث صحيح .

أبو زلمد احلسن بن علي بن أيب طالب ރއސނލއވ އދބފއކލނނށ هللاމތ

رسوؿ الل صلى هللا عليو( މފފޅ ތމނނގ . )ވދޅވއވ. ރވވގނވއވ ގކބއނ އކލގފނ . އބހއޓވ ހނދނ ބރބރށ وصية ވކރއ ތމނނއށ وسلم

ދރހލވގނ ކނތއތކނ ފދ އފދشك މއޗށ ތމގ. ދއވއވ إرشاد( ނދނމށޓކއ ފތރޔ ވހކތއ ދގ މއޗށ ތމގ) އދ .އޅށވ

ނއފދ شك މހނ ފހ. ނކރށވإختيار މނވ ކނތއތއ ފދ ނއފދشك

އދ . ކމކވ ލބގނދނ ހމނކނ ހމ ނފސނ ހރމކ ސދވ ގތގއ ހމހމނކނ ނފސނ އފދ ތއ شك ދއމކ ފތރގނ ވހކތއ ދގ

. ކމކވ ހނގއދނ ގއލގނ

މތކނ ތދބނމގ

ކރއވ وحى ގތގއ އއގ ثناء ތދވރނނށ سبحانو وتعاىلهللا تقوى އބއމހނނކ އދ . ކމގއވ ވރނ اىل ސވރގގ އބއމހނނކ

Page 40: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

40

މހނ އބއ ދޔއ ވގނ نصيب ސވރގ އބއމހނނށ. ކމގއއވ ވރނ

. ކރއވއވ هللا وحى މތ. ކމށޓކއވ ކމގއވ ތދވރނ

والمالئكة الخر واليػوـ بالل آمن من الرب ول كن والمغرب المشرؽ قبل وجوىكم تػولواأف الرب ليس وف والسائلب السبيل وابن والمساكب واليتامى القرب ذوي حبو على الماؿ وآتى والنبيب والكتاب

ـ الرقاب وحب والضراء البأساء ف والصابرين عاىدواإذا بعهدىم والموفوف الزكاة وآتى الصالة وأقا ﴾وأول ئك ىم المتػقوف ﴿البقرة صدقواأول ئك الذين البأس ހޅނގފރތށ ނވތ އރމތފރތށ (ހމއކނ) ހޔކމކ -: މނއ

ހޔކނކރ ، ކމކ އހނއ . ނނވ ކރމއ ކރމތ މނތއ ތޔބއމހނގ. މހއވ ވ إياف ނބއޔނނށ ފތށއ ނނށއ مالئكة ދވހށއآخرة އށއ، الل މހއ ނނށއيتيم މހނނށއ ގތތމގ، ލބހރމއކވސ މއޗށ މދލގ އދ

ކރسؤاؿ އހޔށއދ ދތރވރނނށއ (ޖހފއވ ގއ)حاؿ ނނށއمسكب، ކށقائم ނމދ އދ. މހއވ ހދކރ މދ މނވނކރމގއ އޅނ މހނނށއ

އދ . މހނނވ ފއދعهد އއރނގ ކށފނމ އއعهد އދ. މހއވ ދއޅزكاة ތދވރވ. މހނނވ ކތކރ ވގތގއ ހނގރމއގ ބލމޑކމއ ތދމޑކމއ .އއރނނވ ހމ ވރނނކވސتقوى އދ. އއރނނވ، މހނނކ

.ކރއވއވ هللا وحى މތذا الل قاؿ فع يػوـ ى أبدافيها خالدين األنػهار حتتهامن تري جنات ذلم صدقػهم الصادقب يػنػهم الل رضي لك عنو ورضواعنػ ﴾العظيم ﴿ ادلائدة الفوز ذ

، وحى -: މނއ ، ތދވރކނ އއރނގ، ތދވރނނށ، މއ. ކރއވނތވالل ހނނ ހނގހނގ ފނކރތއ ދށނ އތނގ. ދވހވ މނފކށދނ ދމތބ އބދށ އއރނ، ސވރގތކގއ އ . ހށޓވ އއރނނށ، ސވރގތއ

Page 41: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

41

، . ގތގއވ އކލނގއށ، އއރނވސ އދ. ރހވޑގނވއވ އއރނނށالل .އއއވ ލބމކ نصيب ބޑވގނވ. ރހގނވއވ

.ކރއވއވحديث رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم

إف الصدؽ يػهدي إىل الرب وإف » رضي الل عنو عن النيب صلى هللا عليو وسلم قاؿ : عن ابن مسعود ر دي إىل الفجو الرب يػهدي إىل اجلنة ، وإف الرجل ليصدؽ حب يكتب عند الل صديقا ، وإف الكذب يػه

ابا متفق عليو . «وإف الفجور يػهدي إىل النار ، وإف الرجل ليكذب حب يكتب عند الل كذ

އރހނ ގ وسلم صلى هللا عليو އنيب عبد هللا بن مسعود ރއސނލއވ هللا މތ

ތދބނނ ހމކށވރނ. ކރއވވއވحديث އކލގފނ. ރވކރއވއވ އނސނނނށ ހޔމގ ހމކށވރނ އދ. ދއކއވ ހޔމގ އނސނނނށ ގނދނ ތދބނމނ މހކ ހމކށވރނ އދ. މގދއކއވ ސވރގއށ ތރގއ ނގ صديق ނނ އމހގ ގއحضرة ގهللا ގސ އނމފހނ ފށއފނމ އނސނނނށ ދގހދނ ހމކށވރނ( ޚލފށ މއއ . )ލޔވދއވ ނރކޔށ އނސނނނށ ނބއމގ ހމކށވރނ އދ. ދއކއވ ނބއމގ

ފށއފނމ ގނދނ ހދމނ ދގ މހކ ހމކށވރނ އދ. ދއކއވ މގ ތރގއ ދގވރނގ ނނ އމހގ ގއ حضرة ގ هللا ގސ ފހނ އނމ

. ލޔވދއވ

؟ހއޔވ ކބއ ދގބނމކ

. ބނމވ ގތށ ފށއރ އއ حقيقة ބހއ ނރގޅ ބނވ އއ ދގބނމކ

Page 42: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

42

صلى هللا عليو رسوؿ هللا . ނޝނކވ ތރއނ ނޝނތކގ ގنفاؽ އއ . ކރއވއވ. ކރއވއވحديث وسلم

نافق ثالث: إذا حدث » عن أيب ىريرة ، رضي الل عنو ، أف رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم قاؿ :آية ادل

متفق عليو. «كذب ، وإذا وعد أخلف ، وإذا آؤتن خاف

رسوؿ الل ހމކށވރނ. ރވވގނވއވ ކބއނ ގ أبو ىريرة ރއސނލއވ هللاމތ ވހކއއ އއ. ތނކވ ތއعالمة އގ منافق. ކރއވވއވحديث صلى هللا عليو وسلم

އއ أمانة ދއ. ވމވخالؼ އއވއޖނމوعد އދ. ދގބނމވ ދއކއފނމ .ތރވމވخيانة އއށ ކރވއޖނމ ހވލ

صلى هللا އ نيب. ނނވ ބއއ ދގބނނ ހލއގއ އއވސ ނނކ مؤمن ފރހމ ނޑމހކށ އކ مؤمن. ސވލކރވނވ އރހނ ގ عليو وسلم ؟ހއޔވ ވދނ ފ މހކށبيل އކ مؤمن. ދނނވނވ. އނއކވ. ކރއވއވحديث

ދގވރއކށ އކمؤمن. ދނނވނވ. އނއކވ. ކރއވއވحديث ؟ވދނހއޔވ . ނނކވ. ކރއވއވحديث ؟ހއޔވ ވދނ

އމހކ. ނކރވނއވ ވނހނ ދގ ހދ އމހ ދގވރއކށ އއވސ ކޅކލއގ ދގއ ހދކލއގ ދގބނމގއ. އރމނނވ ފޅ ދނދގ ހދ

ފރތތކނ عاـ ބއއ ކމށ ވކމށ ދގތއ ބޑތ ދގއ ކޑކޑ ދގއ ގއشريعة ދގކ. ނނވ ކމއ ހގގތއވ އއ ނމވސ . ބނއވ

Page 43: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

43

حراـ ބނނ ވގތއގއވސ ހރހ އހނ ފޔވއ خاص حالة އސތސނވފއވ . އއޗކވ ވގނވ مكروه ނވތ ވގނވ

ورسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم قاعد -قاؿ: دعتب أمي يوما -رضي هللا عنو-وعن عبد هللا بن عامر )قالت: أردت أف أعطيو ترا. فقاؿ فقالت: تعاؿ أعطك، فقاؿ ذلا: )ما أردت أف تعطيو؟(. -ف بيتنا

.[أبوداود] (النيب صلى هللا عليو وسلم: )أما إنك لو ل تعطو شيئا كتبت عليك كذبة .ރވވގނވއވ ކބއނ ގ عبد هللا بن عامر ރއސނލއވ هللا މތ -: މނއ

އވގތ . ގވލއވއވ ތމނނށ މނމ ތމނނގ އއފހރކ. ވދޅވއވ ތ މނމފޅ. އނނވއވ ގގއ ތމނނގ رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم

ފހ. ދނމވ އއޗއ! ބލށވ އއސ.( ދރފޅއވ . )ވދޅވއވ މނނއށ ކމނ. ކރއވއވ ސވލ އރހނ މނމގ رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم

ތމނނ . ދނނވއވ މނމ ؟ހއޔވ އއޗއ ކނ ގސދކރ ދނ އދރފޅށ رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم އހނދ . ދނމށވ އށއ ކދރ ގސދކރ

މއޗށ ކމނގ ނދއވނމ އއޗއއ އދރފޅށ ކމނ.ކރއވއވ حديث

. ލޔވނއވ ފފ ބނމގ ދގ

. ވއވ އއحالة ހއދދއވފއވ ގއشريعة ބސބނމށ އށخالؼ ހގގތއ

ކރނއއވސ ހއދ ދގބނނ ގއشريعة އއ އދ. ނނވ ދގބނމއ އއ އށ خالؼ އއ حقيقو އގ ބހއ އކލވގނވނ شرعى مصلحة އއ. ނނވ

އ. ހއދވއވ ކރމށ އގތށ އކނ ކމށވތވ ބނނ އނބރއގނ -: ހލތތކކ

Page 44: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

44

ކރމށޓކއ صلح ދމހނގމދ ދބސވރވފއވ -1 އކނ ދބސވރވފއވނކށ ދމދގއ ދމހއގ. އކށمثاؿ

ނލހކ އނއމހ އނދކ ކއރގއ އކކ އތނނ ކރމށޓކއ ރގޅ. ބސބނމވ ފދ ބނނ ކޔނ ثناء ވރށ ނވތ ފޅކރއ ހތހޔކނ

.އނބނމވ އފދ ކރގއވސ އނއމހ އދ ދއކވހކތކގއ ގތގއ އދއވނގ ނގمسلم -2

އދއވނގ އކ مسلم ދވސވރ ހގރމއގ މސލކށ ފލވމށ އޅނ معلومات އއބހ قـو އނގ އދ. ވމވ އތދށގއ

معلومات އ ކމށޓކއ ގއލނދފނ އށ قـو އނގ އދއޖނމ. ދނމވخالؼ معلومات އއ حقيقو ބނމގއ ނދނމގ އޅނފލވއ

. ހއދކމކވ އއ ވހކއގއ ބއއ ދކވ ގއ حياة زواجي -3

ނވތ މހކ ހޑ ކބލގއކ ކއރގއ އނބމހގ އނގ ފރމހ ކމގއ حقيقو އއ އދ ނވމ ލބ ތބދކ ތމނނ ނވތ މހކ ހތރ މއޗށ ފރމހގ. ކމކވ خالؼ އދބވރކމއإسالمى ބނމކ ވޔސ

ތބ އކށ مثاؿ އބރތތކނ އފވފދ އނބމހ އނގ އދވގނވނ ތކކ ކރއރނ މލބ ތމނނއށ ނވތ މޅ ހދހ ނވތ ރތއ ހދ

ހމ އދ. ބނމވ ޢބރތފދ ތކކ ކރއރނ ލބ ސބބނ ތބގ ކނތއ އފދއނ އދވގނވނ މއޗށވސ އނބމހގ އހނމ

Page 45: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

45

ވހކތކގއ ދއކ އނކކށ އކކ ދމފރނ މމރމނ . ކރމވ އށ ވހކދއކނ ހއދއވ.خالؼ އއ حقيقو

هللا عنها قالت : قاؿ رسوؿ الل صلى الل عليو وسلم : ) ال حيل الكذب إال عن أمساء بنت يزيد رضي (حيدث الرجل امرأتو ليػرضيػها ، والكذب ف احلرب ، والكذب ليصلح بػب الناس : ف ثالث

ގ ކބއނ ރވވގނވއވ. أمساء بنت يزيدރއސނ ލއވ هللاމނއކ: މތ ޙދޘ ކރއވއވ. ތނ ޙލތއގއ މނވ ދގ ހދނ رسوؿ الل صلى الل عليو وسلم

އނބމހ ރއސމށ ފރމހ ދގ ހދމއ، އއ ހއދވގނ ނވއވ. މސތކނގ މދގއ ޞލޙ ގއމ ، މއ މއދނގއ ދގ ހދނގރމއގ ހ

މވ.ދގ ހދކރމށޓކއ

. ނނވ ބއއ ދގހދ ގތނ ގ ސމސ އއ ކޔމގއ مدح ނނކ مسلم

.[]مسلمفقاؿ صلى هللا عليو وسلم: )إذا رأيتم ادلداحب فاحثوا ف وجوىهم الباب( ފނއޖނމ ބނތނ ދގ މދޙވރނ ތޔބއމހނނށ -: މނއ

.ޖހށވ ވލ ތކށ މނ އބއމހނގ

؛ فيكذب، ويل لو، ويل لو( فقاؿ صلى هللا عليو وسلم: )ويل للذي حيدث باحلديث ليضحك بو القـو .[]البمذي ހލކ މހއށ ދއކ ދގވހކތއ ހއވމށޓކއ މސތކނ -: މނއ .ހއޓވ ހލކ މހއށ އ.ހއޓވ ހލކ މހއށ އ. ހއޓވ

م آلو وصحبو وسلعلى وصلى هللا على زلمد و

Page 46: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

46

މސލމއގ أخالؽ-4

ހތރވނފލވޅ

اإحساف

ރކނ އޙސނތ

على رسوؿ هللا زلمد وآلو وصحبو وبعداحلمد والصالة والسالـ

އޅކ އދ. ވޑއގތވ( رضي هللا عنهما)عبد هللا بن عمر بن اخلطاب އއފހރކ އޅމހ އ އދ. ދކވޑއގތވ ހއޕނކށ ހއ ބކރ މހގ ވރ އނގ

ކރއށ އއޅމހގ އހނކމނ. ގސތކރއވއވ ކރއވމށ އމތހނ އޅމހ. ވއކށވ ތމނނއށ ބކރއއ ތޔއނ. ވދޅވއވ އދ. ވޑއގތވ

. ތކވ ބކރ ގބޑމހ ތމނގ އއ. ނނވ ބކރތކއ ތމނގ އއ . ބނޏވ. ނގނއވ އނއކށ ؟ނނހއޔވ ނތއ ބޑމހ . ވއވ ވދޅ عبد هللا بن عمر

ވރށ އޅމހ އ އހނދ . ބނށވ ކލއ މނކވގ އބކރ ކއރގއ އނ ބޑމހއށ ތމނގ. ބނޏވ އޑކނ ރޅވތކމގ އދ. ރޅވތވއވ ބޑށعبد މއޗށ ގجواب އ ފހ ؟ހއޔވ ވޑނގނނވނ ބއލވއ هللا ނމ ނފނ

ގތށ ވރޔ އއޅވތމހގ އދ. ކރއވއވ އފފޅ ވރށ هللا بن عمر

. ކރއވއވ މނވނ ގތމށފހ އއޅވތމހ ވޑއގނ

؟ކބ ކމކ إحساف

Page 47: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

47

. ހރމވ ގތށ ރއސވ هللا އމލނ ބހއ، ފޅގއ ސއރއ އއ

ވފއވ ލޒމ ހރނ މއޗށ އއގمسلم ކނމ އއ ތރވމކ إحساف

. ސފއކވ

ވއތރތއ ތރވމގ إحساف

އނސނ އއ. ތރވމވ إحساف އށޓކއ هللا އބހ: اإحساف مع هللا -1

ހދނކށގނ ދކދނވޑގނވކނ ތމ هللا މތ ވގތއގއ ހރހ . ހނދގއވ އޅކނކރ ޚއސކށ. ހރމވ

. ކރއވއވ حديث رسوؿ صلى هللا عليو وسلم

بػينما ضلن جلوس عند رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم ، »عن عمر بن اخلطاب ، رضي الل عنو ، قاؿ: نا رجل شديد بياض الثياب ، شديد سواد الشعر ، ال يػرى عليو أثر السفر ، وال ذات يػوـ إذ طلع عليػ

لى هللا عليو وسلم ، فأسند ركبتػيو إىل ركبتيو ، ووضع كفيو على يػعرفو منا أحد ، حب جلس إىل النيب ص ـ أف تشهد أف فخذيو وقاؿ : يا زلمد أخربين عن اإسالـ فقاؿ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم : اإسال

مدا رسوؿ الل وتقيم الصالة ، وتؤي الزكاة ، وتصوـ رمضاف ، وحت البيت إف ال إلو إال الل ، وأف زل استطعت إليو سبيال.

ومالئكتو ، : أف تػؤمن بالل قاؿ : صدقت . فعجبنا لو يسألو ويصدقو ، قاؿ : فأخربين عن اإياف . قاؿ قاؿ: صدقت قاؿ : فأخربين عن اإحساف . وكتبو ورسلو ، واليوـ الخر ، وتؤمن بالقدر خبه وشره .

ما الساعة . قاؿ :قاؿ : فأخربين عن أف تػعبد الل كأنك تراه . فإف ل تكن تراه فإنو يراؾ قاؿ :ها بأعلم من السائل . أف تلد األمة ربػتها ، وأف ترى احلفاة قاؿ : فأخربين عن أماراتا . قاؿ ادلسؤوؿ عنػ

يا عمر ، أتدري من ليا ، ث قاؿ :ث انطلق ، فلبثت م العراة العالة رعاء الشاء يتطاولوف ف البنياف ورسولو أعلم قاؿ :السائل رواه مسلم.« فإنو جربيل أتاكم يعلمكم دينكم قلت : الل

Page 48: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

48

އއދވހކ. ރވވގނވއވ ކބއނ ގ عمر بن اخلطاب ރއސނލއވ هللاމތ ހދކނ ތއބ އށނދގނ އރހގއ ގ وسلم رسوؿ الل صلى هللا عليو ތމނމނ

ނޑގ ބލގ، ހނނވ ތރކރއވގނ ފރމއ ގދ ވރށ ކޅކނ އސތށގ ނތ ފނނނ އސރއ ވރބލކމގ އއވސ ދތރގ އދ ގދ އހއމ އކކވސ ހރ ދނ ކނބކލއކނ އއ އދ. ހއޓއޖއވ އއސ ބކލކ

ސލމއ އއ އއގތށ ވޑއގނ މބކލކ . ނތވ ތރގއ ތމނމނގ ކކ ފޅގއ ކކ އކލގފނގ ދނ. އރހށވ ކލގފނގ ނބ ލއވ ސލވތ

ދއތ މތ ފއފނދ އކލގފނގ އދ. ވޑއގނފއވ އށނދ ޖއސވއގނ. ގފނވ زلمد އ. ސވލކރއވއވ ހނނވއގނ އދބވރވ ޖއސވ رسوؿ الل صلى هللا عليو ފހ. ދއވށވ ބނ ތމނނއށ ކބއކނ ކމކ އސލމ

ފޔވއ هللا މތ ތބ ހމކށވރނ ކމކ އސލމ. ކރއވއވ حديث وسلم ގ هللا ފނކ ގ زلمد ހމކށވރނ އދ ހކވމއ ކމށ ނވ އލހކ އހނ

رمضاف އދ ދނމއزكاة އދ، ކރމއ قائم ނމދ އދ ހކވމއ ރސލކމށ ދނ . ވމވ ح ގސ ގފޅށ ލބގނވނމ ކޅދނކނ ،ހފމއ ރދ މހ

އމއލއނ މބކލކ މގތށ. ރނގޅށވ ވދޅވ ތޔ. ވދޅވއވ އބކލކ ތމނމނ ގނދތވ ނނމމނ ރނގޅކމށ މދ ޖވބއ ލބ އދ ސވލކށ

ކބއކނ ކމކإياف . އވލއވ ސވލކށ ދނ. ވގނނވ حباف ތބ އމނ އށ هللا ތބ އއ. ވދޅވއވ އކލގފނ. ބނދއވށވ ތމނނއށ

ފތކށ ބވއލއވ އކލނގ ވމއإياف ބކލނނށ مالئكة އކލނގ ވމއإياف ދވހށآخرة ވމއ إياف ބކލނނށ ރސލ ފނއވ އކލނގ ވމއإياف . ވދޅވއވ މބކލކ ދނ. ވމވإياف މނވރށ ނބއ މނވރއ ހޔ ވމއ ކބއކނ ކމކإحساف .ސވލކރއވއވ ދނ. ރނގޅށވ ވދޅވ ތޔ

Page 49: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

49

ތބއށ ހމކށވރނ އއ. ވދޅވއވ އކލގފނ. ބނދއވށވ ތމނނއށ ދނގނ ކނ ދކވޑގނވ ތމ އކލނގ ނވޔސ ކމގއ ފނނ އކލނގ

ވދޅވ ތޔ. ވދޅވއވ މބކލކ . ކރމވ އޅކނ އކލނގއށ ހރ ކބއކނ ދވހކ އނނނ ދވސقيامة .ސވލކރއވއވ ދނ. ރނގޅށވ މހއކ ވވނ ސވލ. ވދޅވއވ އކލގފނ. ބނދއވށވ ތމނނއށ

ޖވބ އސވލގ އބހ. )ނނވ ވރއއ علم މޅ މހއށވރ ކރއވ ސވލ ދނ.( ނގއވ ވސ އކކށ ކރ ދމހނ ތމނކލގފނއ ކލގފނއ ތއ عالمة ބއއ ތރއނ ތކގ عالمة ވމގ قيامة. ވދޅވއވ އބކލކ

ހމނ ތރގއ ތކގ عالمة ވމގ قيامة. ވދޅވއވ އކލގފނ. ބނދއވށވ ވހނ ގނއނ ގނ ދރނ ސހބނނށ އމހނގ އނހނނ އޅ އއކމކ ގނވމގ އޅނ ތއގނވ إسالمى فتوحات މރދކ އބހގ. ދނނއވ). ފށމވ. ފނމވ އނނތނ ދތނ ދށވގނ ބޑށ އހމ ފނވރأخالقي ސބބނ ނވތ. ފށނއވ އޅނ ކށލއގނ އޅވތ މއނ އމހނގ ދރނ އނހނ އޅ ނކރ އނގ ހވނ ހނނއރ މނމ ކރމތގއ ދރނގ އނހނ

ހވނ ހނނއރ ބއޕ ކރމތގއ ދރނގ ފރހނ. ހނނވ ހރ އނހނކ ދވނ. ކރއވއވ حديث އދ (.ހނނވ ހރ ފރހނކ އޅ ނކރ އނގ

އނ ،ނތ މނވރވސ ފއވނއގ އރނ ވގނގސ ނކމތ ތކ عالمة މދވރ އހމބޑށ މހނ ދރއޅ ހއހއޕގނ ބކރ، ނކރވ ފރހމ ފރނ ކރމށޓކއ އސ، ގ އނކކގ ވރ އކކށ ދނ އމހނ. ދނއވ ވގނ ގފނعمر. ވޑއގނފއވ އނބރ މބކލކ ދނ. ނގމނނވ މއޗށ މތ

ދއމނ އރހށ އކލގފނގ ތމނނ ފހނ ތނދވސ އގ. ވދޅވތވ ކނބކލއކނ ރއވވކ އސވލ އދވހ! ފނވ ގعمر އ. ކރއވއވحديث

Page 50: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

50

. އވ هللا ނވނ ދނވޑގނ މޅށ. ދނނވމވ ތމނ؟ ހއޔވ އނގނ ތބއށ އބކލކ ހމކށވރނ. ކރއވއވحديث ދނ. ރސލއވ އކލނގ ދނ

ދނ ތޔބއމހނގ ތޔބއމހނނށ އވޑއގތ އހނދ. ގފނވجربيل . ފލއވދއވމށވ އޅނ

ތރވނإحساف މއނބފއނނށ -2

އދ . ތރވނއވإحساف މއނބފއނނށ އބދވސ އކނމ مسلم ތއحق އދމހނގ އދ. އދކރނއވ ކޔމނތރކނ އދމހނނށ ކނތއތކނ އދގވ އދމހނނށ އދ . ކރނއވ މސއކތ އދކރމށ

.ކރއވއވ هللا وحى މތ . ދރހލވނއވلغن إما إحسانا وبالوالدين إال إياه تػعبدواأال ربك وقضى تػقل أو كالها فال أحدها الكبػر عندؾ يػبػ

هرهاوال أؼ ذلما ﴾ اإسراءكريا ﴿ قػوال ذلما وقل تػنػ، ނކޅއމށއ އޅކނ ތޔބއމހނ، މނވ އކލނގއށ -:މނއ

ނޑއޅއވއ ވރރސކލނގ ކލގފނގ، ހތމށ ހޔކށ މއނބފއނނށ ކ، ތބ ތބގގތގއ ދމހނ އ ނވތ، އކކ ދމހނކރ އ. އނގވއވ: އބހ! )ނބނށވ ވސأؼ އދމހނނށ ، ފރއޖނމ ހމޔށ މސކޅކމ އޑލއ ، ދމހނނށ އ އދ!( ނބނށވ ބހއވޔސ ކޑ ކތނމ ނރހމގ !ބސބނށވ ދމހނނށ އ ބހކނ މތ އދ! ނހދށވ

ތރވނ إحساف މހނނށ ތމގ -3

. ކރނއވ رحم ތކގއ ت معامال ކރވ މހނނއކ ތމގ އކނމ مسلم

މއނބފއނގ ވރނނއ اىل ގގ ނނއاخ އމހއގ ކށخاص އދ

Page 51: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

51

އމހނނށ އގތނ. ކރނއވ ބދހ ގޅނ މހނނއއކ ގތތމގ ކނތކށ ފދ ހޔކށހތނ ކރމއ ފރ އހތރކނ ދއމއ ގވލނ .ކރއވއވ هللا وحى މތ. ދނއވ އސކނ

ها وخلق واحدة نػفس من خلقكم الذي ربكم اتػقوا الناس يا أيػها هما وبث زوجهامنػ كثبا رجاال منػـ بو تساءلوف الذي الل واتػقوا ونساء ﴾ النساءكاف عليكم رقيبا ﴿ الل إف واألرحا

ތޔބއމހނ ވރރސކލނގއށ ތޔބއމހނގ! މސތކނނވ އ -: މނއ ހއދވ ތޔބއމހނ އކނنفس އނމ ، އކލނގއ! ވރވށވتقوى

އ ، އދ. ހއދވއވجنس އނއ އގ ކބއނ ގنفس އ، އދ. ގއވރސކލނ .ފތރއވއވ އނހނނ ގނ، ފރހނނނއ ގނ، ކބއނ ދކނބލނގ

މދވރކށ އކލނގ، އކލނގއ! ވރވށވ تقوى އށالل ތޔބއމހނ، އދ، އދ. ރސކލނގއވ އދއޅ ކނކމށ، ކށسؤاؿ އނކކ އކކ ތޔބއމހނ، ހމކށވރނ! ރއކތރވށވ ތޔބއމހނ ގޅނތކށ ތމގކމގ

.ވޑގނވއވ ، الل ކމގއ ކލކ ބއލވވޑގނވ ކނތއ ތޔބއމހނގ

.ކރއވއވ حديث رسوؿ صلى هللا عليو وسلم)

مػن أحػب أف يػبسػل لػو ف رزقػو ، » وعن أنس رضػي الل عنػو أف رسػوؿ الل صػلى هللا عليػو وسػلم قػاؿ : متفق عليو .« ويػنسأ لو ف أثره ، فػليصل رتو

ހމކށވރނ.ވދޅވއވ.ގފނކބއނރވވގނވއވأنس ވރއސނލއ هللا މތ ބރކތ ރދ ގއ رزؽ އމހއގ. ކރއވވއވ حديث رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم

Page 52: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

52

ތމގ ގތ ފހ މހ އދ ލއވމށ ބރކތ ގއعمر އމހއގ އދ ގނވ . ހއޓވ ކރ ބދހ ގޅނ ކމގ

.ކރއވއވ حديث عليو وسلمرسوؿ صلى هللا )

إذا أفطػػػر أحػػػدكم » وعػػػن سػػػلماف بػػػن عػػػامر رضػػػي الل عنػػػو ، عػػػن النػػػيب صػػػلى هللا عليػػػو وسػػػلم قػػػاؿ : صػػدقة علػػى ادلسػػكب ال» وقػػاؿ: «فػليػفطػػر علػػى تػػر ، فإنػػو بركػػة ، فػػإف ل يػػد تػػرا ، فادلػػاء ، فإنػػو طهػػور

. «صدقة ، وعلى ذي الرحم ثنتاف : صدقة وصلة

ކލގފނގنيب ސލވތލއވ ސލމއ سلماف بن عامر ރއސނލއވ هللاމތ

ތޔބއމހނގ . ކރއވވއވ حديث އކލގފނ. ކރއވވއވ ރވ ކބއނ މހނ ފހ. ހއޓވ ރދވއލނ ކދރނ ފހ ވއލނމ ރދ މހކ ތރއނ

ފނނ ފހ ނލބއޖނމ ކދރ ފހ. ބރކތވއވ އގއ ހމކށވރނ އދ . ވއވ ސފތހރކނ އގއ ހމކށވރނ ފހ މހނ. ހއޓވ ރދވއލ

. ލބހއޓވثواب އއގصدقة އއކށފމހކށصدقة އކށمسكب. ކރއވވއވحديث صدقة އއ. ހއޓވ ލބ ثواب ދ ކށފމހކށ صدقة މއޗށ މހއގ ތމގ

.އވ ثواب ދ އއ ثواب ބދހކރމގ ގޅނ ކމގ ތމގ އއثواب ކރމގ

ތރވނ إحساف އވށޓރނނށ -4 އنيب . ތރވނއވ إحساف އވށޓރޔއށ އނގ އކނމمسلم

.ކރއވފއވއވ حديث صلى هللا عليو وسلم

Page 53: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

53

مػػا زاؿ جربيػػل » وعػػن ابػػن عمػػر وعائشػػة رضػػي الل عنهمػػا قػػاال : قػػاؿ رسػػوؿ الل صػػلى هللا عليػػو وسػػلم: متفق عليو . «باجلار حب ظننت أنو سيػورثو يوصيب

ކބއނ ގފނގعائشة ގފނއعمر بن عبدهللا ރއސނލއވ އބކލނނށ هللاމތ

حديث رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم .ވދޅވއވ އދބކލނ. ރވވގނވއވ ތމނކލގފނށ ގފނ جربيل ހތމށ ހޔކށ އވށޓރޔއށ. ކރއވވއވ

ވދނހނ ވރއކށ ވރތ އވށޓރޔ ބޑކމނ ގނދވލއ ކރއވމނ وصية .ދޔއވ ހކރވގނ ތމނރސލއށ

ވމގ ފރހމ އމނކނ ނދނނވނ އދގ އވށޓރނނނށ . ތރއނނވ

.ކރއވއވحديث رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم

من كاف يػؤمن بالل واليػوـ الخر، فال يػؤذ جاره ، » وعنو أف رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم قاؿ : لخر ، فػليكرـ ضيفو ، ومن كاف يػؤمن بالل واليوـ الخر ، فػليػقل خبا أو ومن كاف يػؤمن بالل واليػوـ ا

متفق عليو . «ليسكت

. ރވވގނވއވ ކބއނ ގ( ابوىريرة ރއސނލއވهللا މތ އބހ) صحابއ އދ އށ آخرة އއ هللا. ކރއވވއވ حديث عليو وسلمرسوؿ الل صلى هللا ހމކށވރނ

އއ هللا. ހއޓވ ނކރ އނދގ އވށޓރޔއށ އނގ ފހ ވމހاياف ދވހށ އއ هللا އދ. ހއޓވ ކމހތ މހމނށ އނގ ފހ ވމހاياف ދވހށ އށآخرة ހމނނ ހމ ނވތ. ބނހއޓވ ހޔބސ ފހ ވމހاياف ދވހށ އށ آخرة

. ހއޓވ ހނނ

Page 54: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

54

ތރވނ إحساف ފގރނނށ -5 އމހނގ އދ. ތރވނއވ إحساف ނނށفقب ފ އކނމ مسلم

ދހވތ ހދކރމށ މއޗށ އމހނގ. ކރނއވ صدقة މއޗށ

މއސނދމހގ ދވހ قيامة މހ فقب . ވރދވފއވއވ. ނވނއވ. އވالو ގނގޅއވ ހއދވއ އތ. ބނއވ އދ. އލގނނނއވ ކރގއ

ނދނ ތމނނއށ މދލނ މނގ މނ. ކރއވށވ ސވލ މނކރނ ކއވގނ ލއޕއގތ ދރ ގގ ދއމނ ތމނނ އދ ؟ހއޔވ ކއވގނ

؟ހއޔވ ތރވނ إحساف ނނށ مسكب ނނށއ يتيم -6

يتيم އމރކރއވފއވނ صلى هللا عليو وسلم އنيب އހރމނނށ މހއށ ތރވ إحساف ނނށ يتيم އދ. ތރވމށވ إحساف ނނށ

.ކރއވއވ حديث . ދއވފއވއވ خرب އފވރ ލބގނވކމގ ސވރގ

أنا وكافل اليتيم ف »وعن سهل بن سعد رضي الل عنو قاؿ : قاؿ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم : نػهما وأشار بالسبابة والوسطى ، وفػرج «اجلنة ىكذا . رواه البخاري. «بػيػ

. ވދޅވއވ . ރވވގނވއވ ކބއނ ގ سهل بن سعد ރއސނލއވ هللا މތ ޔތމނ އދ ތމނކލގފނއ. ކރއވއވ حديث رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم

، އކލގފނ އދ. ކރގއވ ކރ މހ ތބހށ ސވރގގއ ބލމހނ ކށ اشارة ކރއވ ހރކތ އނގލފޅ شهادة ފޅއ މދއނގލ އކލގފނގ

.ލއވއވ

Page 55: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

55

.ކރއވއވ حديث صلى هللا عليو وسلم އ نيب އދވސ

جاىد ف سبيل الل الساعي على األرملة » وعنو عن النيب صلى هللا عليو وسلم قاؿ : «وادلسكب كادل

متفق عليو .«وكالقائم الذي ال يػفتػر ، وكالصائم ال يػفطر » وأحسبو قاؿ :

ސލމއސލވތލއވ (أبو ىريرة ރއސނލއވ هللا މތ އބހ) صحايب، އ އދ. ކރއވއވ حديث އކލގފނ. ރވކރއވއވ ކބއނ ކލގފނގ ނބ

އއ ثواب) ވމހ އހތރ މސކނނނށ އނހނނނއ ވފއވ ހވފތ މޖހދކއ ކރ ޖހދ މގގއ ގ هللا سبحانو وتعاىل( ގތނ ދރމއގ .އއފދއވ

. ހވއވ ތމނނއށ ފޅކރއވހނ حديث އކލގފނ. ވދޅވތވ ރވ ނޑ އދ. އވ މހއފދ ކރ ރއޅކނ މޑނކށ ހނނ ރދއށ މދނކ .އވ މހއފދ

ތރވނإحساف އށنفس ތމގ

. ދރކށބހއޓމވ نفس ކނތކނ حراـ ތރވމކ إحساف އށ نفس ތމގ އގތށ. ހދމވ ކނތއކމގއ ރއސވ هللا ކމކ ކނމ ނކރ نفس އދ

އ އބއޖވރކމނ އދ. ވގނނވ طاىر ދނ އށ نفس އ ގނގޅފނމ نفس .ކރއވއވ هللا وحى މތ . އވ ދނ ސލމތވގނ އއ نفس

وليدخلوا وجوىكم ليسوءوا الخرة وعد جاء فإذا فػلها أسأت وإف ألنػفسكم أحسنتم أحسنتم إف وا مرة أوؿ دخلوه كما المسجد ﴾ اإسراءتػتببا ﴿ علواما وليترب

Page 56: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

56

ހމ ، ކޅއ ހޔކނތއ އ، ކޅނމ ކނތއ ހޔކށ ތޔބއމހނ -:މނއ އ) ، ކޅނމވސ ކނތއ ނބއކށ އދ. ތކށވنفس އމއލ ތޔބއމހނގ އއހނދ ފޅوعد ދވނފހރށ ، ފހ. ތކށވ نفس އ ހމ( ކޅއ ނބއކނތއ

ތޔބއމހނގ ސބބނ އއރނގ.( ފނއވމވ ތރނعداوة ތޔބއމހނގ) އއރނ ފހރ ފރތމ އދ . ފޅވމށޓކއވ އސރތއ ހތމއގ މނމތނ އދ. ވނމށޓކއވ( އށاألقصى ادلسجد: އބހ) މސކތށ، ވނފދއނ އތނށ .ކރމށޓކއވ ސނނފތ، ހލކކށ ތނތނ ވރވގތ އއރނ

ތރވނ إحساف ބސތކގއ ބނމތ

ރގޅ އގތނ. ތރވނއވ إحساف ބނމއގއ ކނމ ބނ އކނމ مسلم .ކރއވއވ هللا وحى މތ. ނދއކނއވ ނނ ވހކ

واليتامى القرب وذي إحسانا وبالوالدين الل إال تػعبدوف ال إسرائيل بب ميثاؽ أخذناوإذ منكم وأنػتم معرضوف ﴿ قليال إال تػوليتم ث الزكاة وآتوا الصالة وأقيموا حسنا للناس وقولوا والمساكب

﴾ البقرة

ކށވރވގނވ ތމނރސކލނގ، ކބއނ ގދރނގإسػرآءيػل-:މނއ އޅކނ ތޔބއމހނ މނވ އށ، الل އއ! ހނދމކރށވ، ހއޕވހނދعهد

،ނނއيتيم ،މހނނއ ގތތމގ ،މއނބފއނނއ އދ. ނކޅއމށވ މސތކނނށ ޔބއމހނ ތ އދ. ހތމށވ ހޔކށ ނނށ مسكب

ދނ ! ދށވزكاة އދ! ކރށވقائم ނމދ ތޔބއމހނ އދ! ހޔބސބނށވ މނވ ބޔކ މދ ތރއނ ތޔބއމހނގحاؿ، ދކޅވރވގނވ ތޔބއމހނ

.ފރގސދނއވ( ފއދމށ)عهد

Page 57: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

57

ތރވނإحساف ކރމގއ މސއކތ

މސއކތގއ . ތރވނއވ إحساف އއގއ عمل ކނމ ކރ އކނމ مسلم

ކރ ނ مسلم . ކރމވ ބރބރށ ފރހމއށ އމސއކތއ ތރވމކإحساف ދރމ އއ ثواب މއޗށ އކމގ ކރމކ ބރބރށ ފރހމކށ ތއ عمل

.ކރއވއވحديث صلى هللا عليو وسلم هللارسوؿ . ކމކވ ލބގނވ

إف هللا حيب أحدكم إذا عمل عمال أف يتقنو،قيل: وما إتقانو يا رسوؿ هللا؟ قاؿ: " : وقاؿ رسوؿ هللا .""يلصو من الرياء والبدعة

ތޔބއމހނގ ވޑގނނވނ ލބވތވ هللا سبحانو وتعاىل ހމކށވރނ : މނއ

. ދނނވނވ. ކރމށވ ފރހމއށ އކމއ ކރނނމ އއ عمل މހކ ތރއނ حديث ؟ކބހއޔވ ކރމކ ފރހމޔށ އކމއ. އއވرسوؿ ގ هللا އ

.ސލމތކރމވ ކނދއކމނ ބދޢތކނނއ އކމއ އއ. ކރއވއވ

ތރވނ إحساف ކރމގއ ސލމ

ސލމކރމގ . ތރވނއވ إحساف މއޗށ ސލމކރމގ އކނމ مسلم ސލމ މހނނށ ނދނނ މހނނށއ ދނނ ތރވމކ إحساف މއޗށ

.ކރއވއވ وحى هللا މތ . ދނމވ ޖވބ ސލމށ އދ. ދއމވ ކރމނގނ

ها أو فحيوا بتحية حييتم وإذا ﴾ النساءحسيبا ﴿ شيء كاف على كل الل إف ردوىابأحسن منػ

Page 58: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

58

އކނسالـ ރވތ އއށވރ، ކށފނމسالـ ތޔބއމހނނށ -: މނއ

ކނމ ، ހމކށވރނ! ރއދކރށވ سالـ އ ނވތ! ކރށވسالـ ތޔބއމހނ .ވޑގނވއވ الل ކމގއ ކލކ ބއލވحساب ކމއގ

. ވއވ ދރމ ވ ބޑވގނ ތރނނށإحساف

.ކރއވއވ وحى هللا މތ

﴾ البقرةالمحسنب ﴿ حيب الل إف وأحسنوا التػهلكة إىل بأيديكم تػلقواوال الل سبيل وأنفقوا ف

އތތކނ ތޔބއމހނގ އދ! ހދކރށވ ތޔބއމހނ މގގއ ގالل -:މނއ !ތރވށވإحساف އދ! އއލނލށވ ތރޔށ ހލކގ ތއنفس ތޔބއމހނގ .ލބވވޑގނވއވالل ތރނދކ، إحسافހމކށވރނ

م آلو وصحبو وسلعلى وصلى هللا على زلمد و

Page 59: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

59

މސލމއގ أخالؽ-5

ފސވނފލވޅ

األمانة

އމނތތރކނ

احلمد والصالة والسالـ على رسوؿ هللا زلمد وآلو وصحبو وبعد

އކލގފނ އދ . ކރވނވفتح مكة އތޕޅށ ގصلى هللا عليو وسلم އنيب. ކރއވއވ طواؼ ވށއގނ ގكعبة، އދ. ވދވޑއގތވ އށمسجد احلراـ

عثماف بن ހނނވ ވ حواؿ އއ ތޅދޑ ގ كعبة ނމވޑއގތމނ ކށ طواؼއދ. ހޅއވވއވ كعبة އދ. ހއދވއވ ތޅދޑ ގكعبة އދ. ގނނވއވ طلحة

ހއޓވޑއ މތ ދރކޅ كعبة އދ. ގތވ ވދވޑއ އތރއށ އކލގފނ ދނ ال إلو إال هللا وحده، صدؽ وعده، ونصر عبده وىـز األحزاب وحده. ވދޅވއވ ދނ. ގތވ

. އވ إلو އއކއވނތ އއ. ނވއވ އކ إلو އހނ ފޔވއ هللا -: މނއ އޅއށ އކލގ އދ . ކރއވއފއވ ތދވރ ފޅ وعد އކލނގ

އއކއވނތ އއ. ބލކރއވއފއވ ލޝކރތއ އދ. ދއވއފއވنصر . އވإلو

ގފނ على އހނދ. ގތވ އށނދވޑއ ހރމފޅގއ އކލގފނ ދނ

ލއޕމއ ހޅވ كعبة ތމނމނއ. އއވ رسوؿ ގ هللا އ. ދނނވއވ ތދވ على بن أيب طالب. ދއވށވ ކރއވ حواؿ ވރކނ ބނދނމގ ފނފރކށ އދ

Page 60: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

60

އކނ އގތށ އކލގފނ ނމވސ. ފޅކވދރ ބޑބގ އކލގފނގ ގފނކ އ نيب އހނދ. ވތއވ އކށحق މހއގ އހނ އއ ސބބކ. ނކރއވއވ

ބކލކ އ ދނ ؟.ކބހއޔވ عثماف بن طلحة. ކރއވއވ صلى هللا عليو وسلم حديث

. އވعثماف بن طلحة އ . ކރއވއވصلى هللا عليو وسلم حديث އ نيب ނވމށފހނގނޑއވ ތބގ މއތ އގ أمانة އދ. ދވހކވ ހޔކމގ މއދކ. ތޅދ

(سبة ابن ىشاـ. )ދވހކވ ރއދކރވނ ވރފރތށ

.އވބވއލއވهللا سبحانو وتعاىل قراف ގޅގނ މކމއ

نعما الل إف بالعدؿ حتكمواأف الناس بػب حكمتم وإذا أىلهاإىل األمانات تػؤدواأف يأمركم الل إف يعاكاف الل إف بو يعظكم ﴾ النساءبصبا ﴿ مس

،އދކރމށ ވރނނށأىل އގ ،ތއأمانة ،ހމކށވރނ -: މނއ ތޔބއމހނ މދގއ މސތކނގ، އދ. ކރއވތވأمر ތޔބއމހނނށ الل

الل ،ހމކށވރނ. ކރއވތވ، أمرކރމށވސحكم އށ، عدؿކރނމحكم

، ހމކށވރނ! މޅކމއވ އއވވކމއގ وعظ ތޔބއމހނނށ، އކމކމދ .ކމގއވއވ ކލކ ބއލވވޑގނވ މޅށ، އއސވވޑގނވ މޅށ، އالل

؟ކބހއޔވ ތރކމކأمانة

. ރއކތރވމވ މއޗށ އކމގ އދކރމއ ތއحق އއ

Page 61: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

61

އއ އދ. ސފއކވ މތ ވރށ ގތރއނވاسالمي أخالؽ ތރކމކأمانة

ބޑ އޅވފއވ ކޑގއ އނގ އانساف އއ އދ. އއއސސވ ގاسالمي أخالؽ .ކރއވއވ هللا وحي މތ. އކވ މސއލއޔތ

ها وتلها وأشفقن أف حيملنػها فأبػب واجلباؿ واألرض السماوات على األمانة عرضناإنا نساف منػ اإ ﴾ األحزابجهوال ﴿ ظلوماإنو كاف

ތމނރސކލނގ ފރބދތކށ ،ބމށއ ،އޑތކށއ ،ހމކށވރނ -: މނއ އފލމނ އކނ ތކތ އ ،ފހ. ހށހޅއވމވ (ތއتكليف: އބހ) أمانة

އإنساف އދ. ބރވތވއވ އތކތ އކމމދ އދ. މނވގތވ އއކބވ ނދނނ ތނދރ ،އނޔވރ އވإنساف އ ،ހމކށވރނ. އފލއވأمانة އ

. ކމގއވ މހކ)ال إياف دلن ال أمانة لو، وال دين دلن ال عهد . ކރއވއވ وسلم حديث صلى هللا عليو رسوؿ هللا

.أتد -لو

عهد އދ. ނވއވ ކމއ އމނތރ މހކށ ނވ ކމއ އމނތތރ -: މނއ

.ނވއވ ދނއ މހކށ ރއކތރނވ އށ

ވއތރތއ އމނތގ

އމނތތރވނ އދކރމގއ އޅކނ -1

އދކރމގއ އޅކނތއ ކރވފއވ فرض މއޗށ އނގ އކނމمسلم

ގތގއ ފރހމ އނމ އގ އޅކނތއ އނ އގތނ. ވނއވ އމނތތރ

Page 62: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

62

. ފރވތރވނއވ ރދއށ . ރއކތރވނއވ ނމދށ. އދކރނއވ އހނ އނނސ އދ . އދކރނއވ ކޔމނތރކނ މއނބފއނނށ

. ކރނއވ ގތގއ ފރހމ އނމ އގ ވސ އޅކނތއ

އމނތތރވނ މއޗށ ގނވނތކގ -2. އމނތތރވނއވ މއޗށ ގނވނތކގ އމހއގ އކނމ مسلمނޑގ . އމނތތކކވ ހވލކރވފއވ ގނވނތކކ އނމހ ހށގ ބނނ ކރމށ ކމއ ނރއސވ هللا ގނވނއ އއވސ އހނކމނ

ކރވފއވ ހވލ ލލކ. ވމވ ޚޔނތތރ އއމނތށ ކރމކ واجب ކރމކ ސލމތ އގނވނ ބލމނ ތކއޗށحراـ . އމނތކވ

އޑއހމނ ތކއޗށ حراـ. އމނތކވ ކނފތކ. ކމކވ ވގނވ. އމނތކވ އތކ. ކމކވ ވގނވ واجب ކރމކ ސލމތ އގނވނ

ވގނވ جبوا ކރމކ ސލމތ އގނވނ ކރމނ ކނތއ حراـ . އވ މފދ ގނވނތއވސ ހރހ އގތނ. ކމކވ

އމނތތރވނ ތކއޗށ ބހއޓ ރއކކރމށ -3حق އގ ބލހއޓއ އކ ސމލކމއ ތކތ ބހއޓ ކރމށ ރއކ ގ عليو وسلم مكةصلى هللا هللا رسوؿ. އމނތކވ ރއދކރމކ ވރފރތށ

ބޑކމނ އމނތތރކނ އކލގފނގ. ބލހއޓވއވ އމނތ ގނمشرؾ مكة އކލގފނ. ފއވއވވޑއގނލބ لقب ގ االمب އކލގފނށ

ކރވފއހރ حواؿ އކލގފނއ ހނދ ކރއވىجر އށمدينة އނ

Page 63: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

63

ގފނއ على بن أيب طالب ރއދކރމށޓކއ އހލވރނނށ އގ އމނތ

. ކރއވއވ حواؿ އމނތތރވނ ކރމގއ މސއކތ -4

އދކރމކ ފރހމއށ މސއކތ ހވލކރވފއވ އނއއ މހ މސއކތ މދރސ އކދނގ ކދނ ކޔވ އގތނ. އމނތކވ މސއކތ ގދއޅ ހސލކރމށ علم އދކރމއ ފރހމއށ

ތރވނ احساف މއނބފއނނށ އމހނގ ދރނ އދ . ކރނޖހނއވ މސއކތ އމހއގ މސއކތތރނ އނމހ އގތނ . ޖހއވ

.ޖހއވ ކރނ އދ ފރހމއށ އމނތތރވނ ދއކމގއ ވހކ -5

. އމނތކވ ދއކމކ ވހކ ތދވރކމއއކ ދއކމގއ ވހކ ދލނ އއ. އގނޖހނއވ قدر ބހގ ބރވ ދލނ އށ ވހކދއކމހ

. ހގއދނއވ ހލކވގނވސ މހކ ސބބނވސ ބހއގ އނމ ބރވ ވގނ ވސ ބއޖވރއކށ މހކ ބހކވސ އނމ ބރވ ދލނ އދ

ނރކ މހކ ސބބނ ބހއގ ބރވ ދލނ ބއއފހރށ. ދނއވ ހގއ ބރވ ދލނ ބއއފހރށ އދ. ހގއދނއވ ވގނ ވރއކށވސ

ވގނ ވނތވރއކށވސ ސވރގ މހކ ސބބނ ބހއގ . ކރއވއވ هللا سبحانو وتعاىل وحي މތ. ހގއދނއވ

﴾ف السماء ﴿إبراىيم وفػرعها ثابت أصلها طيبة كشجرة طيبة كلمة مثال الل ضرب كيف تػر أل

Page 64: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

64

، -: މނއ ކލގފނ ކނފދއކނކނ ޖއސވمثاؿ ބހއގ ރނގޅ الل ހރލފއ ( ބމގއ) މތއ ގހއގ އ ،އއ ؟ނގނނވމތއވ ދކވޑއ ގހއގ އފލފއވ މއޗށ( ބޔކށހދ) ގފތއ ގހއގ އ އދ ،ހނނ

.އވمثاؿ

.ކރއވއވ هللا سبحانو وتعاىل وحى މތ ﴾ما ذلا من قػرار ﴿ إبراىيم األرض فػوؽ من اجتثت خبيثة كشجرة خبيثة كلمة ومثل

އ ( އދ) އފރލ ބނމތނ ،އކمثاؿ ބހއގ ނބއ އދ -: މނއ .އވمثاؿ ގހއގ ނބއ ،ސބތކމއނވ އއވސ ގހކށأمة ارشاد ވނ صلى هللا عليو وسلم هللا رسوؿ ކނ أهية ބހގ ބރވ ދލނ

. ދއވފއވ. ސފއވ ދއކމގ ވހކ ރތބހނ ސފއކ ކރ އޚތޔރ ނގمسلم

رسوؿ. ކރމވحاصل ރއސވނإ ذلى ދއކއގނ ވހކ ބހނ ރތ އދ . ކރއވއވ صلى هللا عليو وسلم حديث هللا

كل سالمى من الناس عليو » عن أيب ىريرة رضي الل عنو قاؿ : قاؿ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم:ها ، صدقة كل يػوـ تطلع فيو الشمس : تعدؿ بب االثػنػب صدقة ، وتعب الرجل ف دابتو ، فتحملو عليػ

ها متاعو صدقة ، والكلمة الطيبة صدقة، وبكل خطوة تشيها إىل الصالة صدقة ، وتيل أو ترفع لو عليػ متفق عليو . «األذى عن الطريق صدقة

رسوؿ . ވދޅވއވ. ރވވގނވއވ ކބއނ ގأبو ىريرة ރއސނލއވ هللا މތ އރމނ އރ ދވހއގވސ ކނމ . ކރއވއވ حديث الل صلى هللا عليو وسلم

Page 65: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

65

ހރ ސލމތނ ސހ އގނވނތއ) ގނވނކށ ކނމ ހށގނޑގ އނސނގ މދގއ ދމހއގ!(. ދނނށވ. )ވއވ (އދވގނ) ދނނ صدقة( ކމށޓކއ ސވރވމގއ އޅނދށ އމހގ މހކށ. އކވ صدقة ކނކރމކ އނސފށ

އއ ވހކ ރނގޅ. އކވ صدقة ދނމކ އހތރވ އރވމގއ ސމނ ނވތ މގނ. އކވ صدقة ފޔވޅކ ކނމ އޅ ނމދށ. އކވ صدقة ދއކމކ .އކވ صدقة ދރކރމކ ވތކތ އނދގ

އމނތތރވނ އދކރމގއ مسئولية -6

އމނތތރކމއمسئولية ވފއވحواؿ އމހކއ އކ إنساف ކނމ .ކރއވއވصلى هللا عليو وسلم حديث هللا رسوؿ.މހކވ ޖހފއވ އދކރނ އކ

مسئوؿ عن كلكم راع، وكلكم » وعن ابن عمر رضي الل عنهما عن النيب صلى هللا عليو وسلم قاؿ :كم راع ، رعيتو ، واألمب راع ، والرجل راع على أىل بػيتو ، وادلرأة راعية على بيت زوجها وولده ، فكل

متفق عليو . «وكلكم مسئوؿ عن رعيتو

ސލވތލއވ ސލމއعبد هللا بن عمر، ރއސނލއވ ށ އދބފއކލނނ هللا މތ. ކރއވވއވ حديث އކލގފނ. ރވކރއވއވ ކބއނ ކލގފނގ ނބ

އދ. މހކވ ޖހފއވ ބލހއޓނ ބލ މހކ ކނމ ތރއނ ތޔބއމހނގ ޖހފއވ ބލހއޓނ ބލ އމހ މހކ ކނމ ތރއނ ތޔބއމހނގ

ބލބލހއޓނ އކامب. މހކވ ސވލކރވނ ދވހނ قيامة މދ މހނނއ ބލބލހއޓނ އހލބއތނ އނގ ފރހނއކ އދ. މހކވ ޖހފއވ ދރނ އނގ އދ ގއއ ފރމހގ އނގ އނހނއކ އދ. މހކވ ޖހފއވ

Page 66: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

66

މހކ ކނމ ތރއނ ތޔބއމހނގ ވމ . މހކވ ޖހފއވ ބލބލހށޓނ ޖހފއވ ބލބލހށޓނ އމހކ އދ. މހކވ ޖހފއވ ބލހއޓނ ބލ

.ނއވކރވ ސވލ އމހކއ ދވހނ قيامة މދ މހނނއ

އމނތތރވނ ރއކތރވމގއ ށސއރ -7 އނއއ އދ. ރއކތރކރނއވ ސއރ އގأخ އނގ އކނމمسلم

. ކރއވއވ حديثصلى هللا عليو وسلم އنيب. ނވނއވ ތރއއ خيانة މދ

( .[أمانة( ]أبو داود والبمذي)إذا حدث الرجل باحلديث ث التفت فهي )

އނބރގނ ދނ ދއކމށފހ ވހކއއ ކރ ގހއއނއމ މހކ -:މނއ

.އމނތކވ އއ ގސފނމ

ވނއމނތތރ ވޔފރގއ -8 ތރ خيانة އދ. ނހދނއވ މކރ ވޔފރގއ އކނމ مسلم

.ނވނއވ .ކރއވއވ حديث صلى هللا عليو وسلم هللا رسوؿ

الح ، » قاؿ : وعن أيب ىريرة رضي الل عنو أف رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم نا الس من تل عليػ رواه مسلم . «فػليس منا ، ومن غشنا ، فػليس منا

رسوؿ الل ހމކށވރނ. ރވވގނވއވ ކބއނ ގأبوىريرة ރއސނލއވهللا މތ މހއކ އފލއފ ހތޔރ މއޗށ ތމނގ. ކރއވއވحديث صلى هللا عليو وسلم

Page 67: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

67

ކ މހ ހދއފ މކރ ތމނމނށ އދ. މހއނނވ ތރއނވ ތމނމނގ . މހއނނވ ތރއނވ ތމނމނގ

رة طعاـ ، فأدخل يده فيها ، فنالت أص ابعو وف رواية لو أف رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم مر على صبػأفال جعلتو فػوؽ » قاؿ: أصابتو السماء يا رسوؿ الل قاؿ « ما ىذا يا صاحب الطعاـ ؟بػلال ، فػقاؿ :

« .الطعاـ حب يراه الناس ، من غشنا فػليس منا

رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم ހމކށވރނ. ރވޔތއގއވއވ މސލމގ އދ އގ އކލގފނ ފހ. ވޑއގތވ ކއރނ ގނޏއގ ހރ އޅއފއ ކތކތ

އނގލތކގއ އކލގފނގ ފހ. ވއދވއވ އތޕޅ އކލގފނގ އތރއށ މއ . ވރޔއވ ކތކތގ އ. ކރއވއވحديث ފހ. ޖހނވ ތތކނ

. ވހނއވ ވރ އއށ. ރސލއވ ގهللا އ. ދނނވއވ އމހ ؟ކނކމއތއވ

އނމ ތކތ ޖހނ ވރ ގތށ ފނނ މސތކނނށ ތބ. ކރއވއވ حديث މހއކ ހދ މކރ ތމނމނށ ؟ކއވގނހއޔވ ނބހއޓ މތގއ

. ނނވ މހއ ވ ތރއނ ތމނމނގ

ހޔގތ އމހނނށ ރއކތރވގނފނމ އކމށ މސތކނ ތރކމކ أمانة

. ކމކވ ބޑވ ކލނ މދގއ އބއއގ އދ. ކމކވ މދވރވ

. ކރއވއވ وحى ސނ މއމނނނށ ވރأىل ގ هللا سبحانو وتعاىل أمانة މތ .ކރއވއވوحى ފހ

﴾ ادلعارجراعوف ﴿ وعهدىم ألماناتم والذين ىم

Page 68: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

68

ތކށعهد އއރނގ ،ތކށއأمانة އއރނގ ،އއރނނ ،އދ -: މނއ

.މހނނވ ރއކތރވ

. ބޔކވ ނރއސވهللا سبحانو وتعاىل މތ ތރނނކ خيانة ﴾أثيما ﴿النساء خوانامن كاف حيب ال الل إف أنػفسهم يتانوف عن الذين تادؿ وال

، ފރތނ މހނގ ތރވخيانة ތކށنفس އމއލ އއރނގ -:މނއ މހކ ތރވخيانة ފފވރވ، ހމކށވރނ! ނކރއވށވ ޖދލ ކލގފނ

.ނވތވ ލބވވޑގނއ الل ދކ .ކރއވފއވއވوحىهللا سبحانو وتعاىل މތ

﴾ األنفاؿوأنػتم تػعلموف ﴿ أماناتكم وتونوا والرسوؿ الل تونواال آمنوايا أيػها الذين

ތޔބއމހނ އއށرسوؿ ،އށއالل ! މސތކނނވ ވއޖإياف އ -:މނއ ތޔބއމހނ އނގއނގތބ ،ތކށأمانة ތޔބއމހނގ އދ! ނވށވ ތރخيانة !ނވށވ ތރخيانة

م آلو وصحبو وسلعلى وصلى هللا على زلمد و

Page 69: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

69

މސލމއގ أخالؽ-6

ހވނފލވޅ برالوالدين

ހތނ ހޔކށ މއނބފއނނށ

احلمد والصالة والسالـ على رسوؿ هللا زلمد وآلو وصحبو وبعد

މއނބފއނދކ. ބފޅކވ ތއތ އހނދ އކ عليو السالـ إمساعيل އދ . އވ އވއދކރ ތރކނ ކޔމނ އމހނނށ އދ. ލބވއވ ނލހކ

އއދވހކ ދމހނނވނކށ މތ އގތގ. ހތތވއވ ހޔކށ އމހނނށ މސތކނ އނދގވފއ ނލހކ. ވޑއގތވ عليو السالـ إبراىيم ބއޕފޅ

ވދޅވކމށ. ވދވޑއގތއ ބޑކމކށ ފއކޑވރގ ބރނ އދ އޖއބވފދ . ގއވއވقرآف

﴾﴿الصافات تػرى ماذا فانظر أذبك أين المناـ ف أرى إين بػب يا قاؿ

،ކރތقرباف ތބ އހރނ ،ހމކށވރނ! ދރފޅއވ ލބވ އ -: މނއ ފނނގތއ ( އކމމދ) ތބޔށ ،ފހ . ފނތވ އހރނނށ ހވފނގއ

!ބލށވ ވސނއ

އދ. ގތވ ރހވޑއ މނވރފޅށ ގ هللا ގފނعليو السالـ إمساعيل ޖވބގއ

. ވދޅވއވ

Page 70: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

70

﴾من الصابرين ﴿الصافات الل شاء إف ستجدين تػؤمر ما افػعل أبت يا قاؿ ކރއވأمر ކލގފނށ! ބއޕއވ އ. ދނނވއވ ދރކލނ އ -: މނއ

ނޑ އރދކރއވއޔ الل ! ކރއވށވ ކލގފނ ކނތއ ،ވނ އޅގ .ފނވޑއގނނވނތވ ކލގފނށ ،ތރއނކނ ކތތރނގ

މއނބފއނނށ إمساعيل عليو السالـ ދއވމނ ޖވބ އގތށإبراىيم عليو ދނ. ދއކވއވ ނމނ ފރހމ ކރއވމގ އދ ކޔމނތރކނ

ޅއވގތއ ކރއވމށ ذبح إمساعيل عليو السالـ ނނގވގނ ހނޖރالسالـ ، އ އދ. ފނއވވއވ ބކލކ މލއކތ އޑނ وتعاىل سبحانو هللا މތ ވގތ

ކނބޅ ކތލއވމށ ބދލގއ ގ عليو السالـ إمساعيل އތޕޅގއ އގمالئكة إبراىيم عليو السالـ ބދލ ގ إمساعيل عليو السالـ އހނކމނ. ފނއވވއވ ބކރއއ

. ލއވވއވ ބވއ هللا وحى މއޗށ އކމގ. ކތލއވއވ ބކރ ކނބޅ އ . ކރއވއވ وحى

.[507) وفديناه بذبح عظيم( ]الصافات:

ކތލއވއގނ ( ބކރއއ ކނބޅ) ބޑވގނވ قدر އދ -: މނއ . ކރއވމވ ސލމތ އކލގފނ ،ތމނރސކލނގ

؟ކބހއޔވ ގތމކ ކޔމނ މއނބފއނނށ

ތރކނ ކޔމނ އދމހނނށ އދ. ތރވމވ أحساف އދމހނނށ އއ

. އހތރވމވ އދމހނނށ އދ. އދކރމވ

Page 71: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

71

އދމހނނށ ވސ މރވމށފހ އދ އރގއޔއ ތބ ދނޔގއ މއނބފއނ . އކވديب واجب ތރވމކ إحساف

. ކރއވއވ هللا وحى މތ

لغن إما إحسانا وبالوالدين إال إياه تػعبدواأال ربك وقضى تػقل أو كالها فال أحدها الكبػر عندؾ يػبػهرهاوال أؼ ذلما ﴾ اإسراءكريا ﴿ قػوال ذلما وقل تػنػ

މއނބފއނނށ ، ނކޅއމށއ އޅކނ ތޔބއމހނ ، މނވ އކލނގއށ އ. އނގވއވ ކނޑއޅއވއ ވރރސކލނގ ކލގފނގ، ހތމށ ހޔކށ

ހމޔށ މސކޅކމ، ތބ ތބގގތގއ ދމހނ އ ނވތ، އކކ ދމހނކރ ކޑ ކތނމ ނރހމގ: އބހ! )ނބނށވ ވސأؼ އދމހނނށ، ފރއޖނމ މތ އދ! ނހދށވ އޑލއ، ދމހނނށ އ އދ!( ނބނށވ ބހއވޔސ

!ބސބނށވ ދމހނނށ އ ބހކނ القرب ذي واجلار والمساكب واليتامى القرب وبذي إحسانا وبالوالدين شيئابو تشركواوال الل واعبدوا

سلتاال من كاف حيب ال الل إف أيانكم ملكت وما السبيل وابن باجلنب والصاحب اجلنب واجلار ﴾ النساءفخورا ﴿

شريك އއޗއ އއވސ އކލނގއށ، އދ! އޅކނކރށވ އށ، الل ތޔބއމހނ، ނނށއ، يتيمމހނނށއ ގތތމގ، މއނބފއނނށއ، އދ! ނކރހށކމވ

ކއރ ، އވށޓރޔއށއ ދރ، އވށޓރޔއށއ ގތ، ނނށއمسكب އޅނނށ މލކވގނވ ތޔބއމހނނށ، ދތރވރޔއށއ، އކވރޔއށއ

އޅ ބޑވގނ ، ތމޔށފނ މޅކނ ތމގ ، ހމކށވރނ! ހތށވ ހޔކށ .ނވތވ ލބވވޑގނއ ، الل މހކދކ ވއޖ މހކކމގއ

Page 72: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

72

نا نساف ووصيػ إل المصب ولوالديك ل اشكر أف عامب ف وفصالو وىن على وىنا أمو تلتو بوالديو اإ ﴾ لقماف﴿

( ހތމށ ހޔކށ) މއނބފއނނށ އނގ ،އނސނއށ -:މނއ ،މއޗށ ނކމތކމގ ބލ މއމހ އނގ. ކރއވމވوصية ތމނރސކލނގ

ތނބނ ކރ އނ އދ. އފލއވ އނ މބނޑގއ ކމއކ ނކމތ ބލ.( ވމވ ކރއأمر ތމނރސކލނގ . )ދއހރގއވ ،ވއލނވނ

ވނرجوع އނބރ! ކރށވ شكر މއނބފއނނށ ތބގ ،ތމނރސކލނގއށއ

. އށވحضرة ތމނރސކލނގ ހމ ،ވނ

ތރވނ أحساف އމހނނށ މރވމށފހ މއނބފއނ

(1)އއ ؟ކހނއތ ތރވނ أحساف އމހނނށ މރވމށފހ މއނބފއނ

އދ (2). ކރމވدعاء އދ ލއވނ رتة ފފފއސވމށއ އދމހނނށ ކމ ރއޓހނނށ އދމހނގ އދ(3). ކރމވ ފރހމ ތއ عهد އދމހނގ

. ހތމވ

ގ هللا عليو وسلمصلى އ نيب ބކލކ ގ بنو سلمة ހމކށވރނ. ރވވގނވއވ

ތމނނގ . އއވ رسوؿ ގ هللا އ . ވދޅވއވ. ވޑއގތވ އރހށ أحساف އދމހނނށ މއޗށ ތމނނގ ދޔމށފހ ދކށ ދނޔ މއނބފއނ

دعاء ހޔ އދމހނނށޓކއ އއ. އއނކވ. ކރއވއވحديث ؟ވނވހއޔވ

Page 73: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

73

އދ. ދނނވމވ ފއސވމށ ފފ އދމހނނށޓކއ އދ. ކރމވ . ކރމވ ފރހމ ތއ عهد އދމހނގ

އދ ލއވނ رتة މއނބފއނނށ އމހއގ މއޗށ މސލމއގ ކނމ وحى. ދއވއވ އރޝދ وتعاىل سبحانو هللا މތ ކރމށ ދޢ ގނގނއނ

.ކރއވއވ

﴾ إبراىيماحلساب ﴿ يػقوـ يػوـ وللمؤمنب ولوالدي ل اغفر ربػنا

އޅގ ،އޅއށއ ،ދވހ ވحساب قائم! ވރރސކލކ އޅމނގ -: މނއ ! ފފފއސވނދވ ތކނނށمؤمن ،މއނބފއނނށއ މތކނ ހތމގ ހޔކށ މއނބފއނނށ

هللا ދރމ އކމގ. އޅކމކވ ބޑވގނވ ހތމކ ހޔކށ މއނބފއނނށ عمل ހތމކ ހޔކށ މއނބފއނނށ. ވއވ ބޑވގނ އހމ ގއحضرة ގ

ލބވތކނ އނމ ގއ حضرة ގ هللا އދ ވފއ މތ އނމ ތރއނ ތކގ . ދނނވނވ سواؿ އރހނ ގ صلى هللا عليو وسلم އ نيب. އވ عمل ބޑވގނވ

سألت النيب صلى هللا عليو وسلم: أي عن أيب عبد الرتن عبد الل بن مسعود رضي الل عنو قاؿ : قلت : « بر الوالدين » قػلت : ث أي ؟ قاؿ: «الصالة على وقتها » تعاىل ؟ قاؿ : العمل أحب إىل الل

متفق عليو . «اجلهاد ف سبيل الل »ث أي ؟ قاؿ :

. ރވވގނވއވ ކބއނ ގ ابو عبد الرتن عبد الل بن مسعود ރއސނލއވ هللاމތ. ކރއވމވ ސވލ ތމނނ އރހނ ގ صلى هللا عليو وسلم އ نيب. ވދޅވއވ

Page 74: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

74

. ކރއވވއވ ؟ حديث ކބހއޔވ ކعمل ބޑވގނވ ލބވތކނ އނމ އށ هللا. ކނކމއތއވ ދނ. ދނނވމވ ތމނ. ކރމވ އދ ވޤތގއ އގ ނމދ ދނ. ދނނވމވ ތމނ . ހޔކށހތމވ މއނބފއނނށ. ކރއވވއވحديث .ކރމވ جهاد މގގއ ގ هللا .ކރއވވއވ حديث ؟ކމއތއވ ކނ

އހނކމނ . މއޗށވ ރހމގ މއނބފއނގ ލބނވނ ރއސވނ ގ هللا . ލބތއވ ރހނ ބއނބފއނގ ކރނ މސއކތ އބދވސ އކނމ مسلم

مسلم އދ. ހސލކރމށޓކއއވ ރއސވނ ގهللا މއޗށ އކމގ އއ ގ هللا އއ. ދރހލވނއވ ކނތކނ ނރހ މއނބފއނ އކނމ

.ދނތއވ ހށހޅ ނރއސވމށ

.ކރއވއވ حديثصلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا

)رضا الرب ف رضا الوالد، وسخل الرب ف سخل الوالد( ]البمذي[

ރހމގ މއނބފއނގ ލބނވނ ރއސވނ ގ وتعاىل سبحانو هللا -: މނއ ކފގ މއނބފއނގ ދއނވނ ހށހޅގނ އށ ކފ ގهللا އދ. މއޗށވ

.މއޗށވ

. ކރއވއވ حديثصلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا

.[البخاري] ()من أرضى والديو فقد أرضى هللا، ومن أسخل والديو فقد أسخل هللا

Page 75: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

75

وتعاىل سبحانو هللا ހމކށވރނ މހ ރއސފ މއނބފއނ އމހއގ -: މނއ

މހ ރޅއރވފ މއނބފއނ އމހއގ އދ. އވށފހސލކ ރއސވނ ގ . ފއވ ހށހޅގނ ކފއށ ގ وتعاىل سبحانو هللا ހމކށވރނ ފހ

އއދވހކ . ޚދމތކރމގއވ މއނބފއނނށ ލބނވނ ސވރގ އށجهاد އދ. ވވޑއގތ އރހށ ގ صلى هللا عليو وسلم އ نيب ބކލކ

. އއސވއވ ކރނ ބކލކއ އހނދ. ވވޑއގތއދ ހއދއކށ ނކތމށ. ދނނވއވ ބކލކއ ؟ހއޔވ ތބ އބ ދނޔގއ މއނބފއނ ތބގ

. ކރށވ جهاد ކރމގއ خدمة އދމހނނށ. ކރއވއވ حديث! އދހވ

أقبل رجل إىل نيب الل صلى هللا عليو وسلم، وعن عبد الل بن عمرو بن العاص رضي الل عنهما قاؿ: «فهل من والديك أحد حي ؟ » فقاؿ: أبايعك على اذلجرة واجلهاد أبتغي األجر من الل تعاىل . قاؿ:

فارجع إىل والديك ، » قاؿ : نعم . قاؿ :« ؟فػتبتغي األجر من الل تعاىل» قاؿ : نعم بل كالها قاؿ : متفق عليو . فأحسن صحبتػهما .

ކބއނ ގ عبد الل بن عمرو بن العاص ރއސނލއވ އދބފއކލނނށ هللاމތ ކލގފނގ نيب ސލމއސލވތލއވ ބކލކ. ވދޅވއވ. ރވވގނވއވ

ލބގތމށޓކއ اجر ހޔ ނ حضرة ގ هللا. ދނނވއވ ފހ. ވޑއގތވ ހށއރ. ބނމވ ހފނبيعة ކލގފނށ ނކތމށ ކރމށ جهاد ކރމށއ ىجرة

މހކ ތރއނ މއނބފއނގ ތބގ. ކރއވވއވ حديث އކލގފނ. ކއތއވ އދ. އދހވ. ދނނވއވ އނ ؟ހއޔވ އބހރ ދނޔގއ

އހނވއޖއޔ. ކރއވވއވ حديث އކލގފނ. ތއބވ އބ އދމހނވސ

Page 76: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

76

ހޔކށ އދމހނނށ ފހ. ދށވ އނބރ ގތށ މއނބފއނގ ތބގ . ހތށވ

ففيهمػػػا » قػػػاؿ: نػعػػػم ، قػػػاؿ:أحػػػي والػػػداؾ ؟ » فاسػػػتأذنو ف اجلهػػػاد فقػػػاؿ:وف روايػػػة ذلمػػػا : جػػػاء رجػػػل . «فجاىد

ނކތމށ އށجهاد ވޑއގނ ބކލކ. އއގއވއވرواية ގمسلم އއباري އދ ދނޔގއ މއނބފއނ ތބގ. ކރއވވއވحديث ފހ. އދނވ ހއދއކށ

حديث އކލގފނ. އދހވ. ދނނވއވ ބކލކއ ؟އބތބހއޔވ .ކރށވ جهاد ކރމގއ خدمة އދމހނނށ. ކރއވވއވ

. ހސލވކމކވ ދރޖ ކރމގ جهاد ތރވމކ أحساف މއނބފއނނށ . ދނނވއވ އދ. އއވ އރހށ ގ صلى هللا عليو وسلم އ نيب މހކ އއދވހކ

އފދ އތގއ ތމނނގ ނމވސ. ވމވ ޝއގވރ ކރމށ ޖހދ ތމނނ ތބގ . އއސވ ކރނ އމހނ ފނ އކލގ އހނދ. ނތވ ކމއ ތނވސ

. އދހވ. ދނނވއވ އނ ؟ހއޔވ އބހރ ދނޔގއ މހކ މއނބފއނކރ

)فاسأؿ هللا ف برىا، فإذا فعلت ذلك . )ކރއވއވ حديث. އބހއޓވ މނމ ތމނގ ހތމގ ހޔކށ އކބލގއށ ތބ -: މނއ ( .[فأنت حاج ومعتمر ورلاىد( ]الطرباين

. ފދއވ ކރމހއ ح ތބ އއރނ. ވކރށ دعاء އށهللا އދ އށ توفيق . ފދއވ ކރމހއجهاد އދ. ކރމހއފދއވ عمرة އދ

. ވދޅވތވ (رضي هللا عنها)السيدة أمساء بنت أيب بكر ރއސނލއވ هللا މތ ގތށ ތމނ މނމ ތމނގ ދވސވރ ގ صلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا

Page 77: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

77

ތމނނ ފހ. އވ ގތގއ އއގ مشرؾ ހނނވ އކމނ އހނދ. ވޑއގތވ

މނމ ތމނނގ ހމކށވރނ . ދނނވމވ އށصلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا ތރކމށ أحساف . ފރތނ ތމނނގ އދ. އއސފއވ ގތށ ތމނނ

މނމއއ ތމނނގ ތމނނ ވމ. ވއވ އހސސ ތމނނއށ ބނނވކނ ކމނގ ކމނ. އއކވ . ކރއވއވ؟حديثކހނއތއވ ތރވނ أحساف މދ

( متفق عليو. )ވށވ ތރ أحساف މނމއށ

އރދނ މއނބފއނނށ

އގތނ. ކމކވ ކރއވފއވ حراـ އރދމކ މއނބފއނނށ اهاؿ މދ ކނކމއ އދމހނގ ނކޔމނތރވމ އމރތކށ އދމހނގ

هللا މތ. ނރއސވކމކވ هللا ބނމކ ބސ އދގވގތށ އދމހނނށ ވމއ . ކރއވއވوحى

لغن عنػدؾ الكبػػر أحػده وقاؿ هللا تػعاىل : ا أو وقضى ربك أال تػعبدوا إال إياه وبالوالدين إحسانا إما يػبػهرهػا وقػل ذلمػا قػػوال كريػا واخفػض ذلمػا جنػاح الػذؿ مػن الرتػة وقػل رب كالها فال تػقل ذلمػا أؼ وال تػنػ

[ . 32-33] اإسراء : ارتهما كما ربػياين صغبا

ކލގފނ، އދ އޅކނނކރމށއ ތޔބއމހނ، މނވ ރސކނފޅށ އކލނގ ،އދ . އނގވއވ ،ނޔކރއވއ ކލނގ ބޑކރއވ ހއދވއ

ކނމމހކ އދމހނކރ، ކރމށއ ކނތއ ހޔކށ މއނބފއނނއމދ މސކޅކމއހމޔށ ،ޙލ ގތގއވ ކލގ އކކ އދމހނކރ ނވތ

ނވތ ،ފހވމގ ،އބހ. )ނބނށވ ވސ " އފ" އދމހނނށ ފރއޖނމ

Page 78: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

78

އޑލއ އދމހނނށ ،އދ .(ނބނށވ ވޔސ ކޑބހއ ކތނމ ހތނވމގ އގވރކމގ. ބނށވ އދމހނނށ ބސ ދލތ މތ، އދ. ނހދށވ دعاء އދ! ތރކށލށވ އދމހނނށޓކއ، ފޔ ނކމތވމގ ،ސބބނ ތމނވ ކމގއ ކޑކޑކއޖކ! ރސކލނކއ ހއދވއބޑކރއވ! ކރށވ .! ލއވނދވ رتة އދމހނނށ ބޑކރފދއނ ބލއحاؿ ތމނގ ދވހ

ކރނފދ شرؾ. ފފއކވ ބޑވގނވ އރދމކ މއނބފއނނށ . ވއވ އއގއ حديث. ކމކވ ހމނ އއގއ އއދރޖ ބޑފފއކއ

أال أنػبػئكم » بكرة نفيع بن احلارث رضي الل عنو قاؿ : قػاؿ رسػوؿ الل صػلى هللا عليػو وسػلم : وعن أيب ، » ثالثا قلنا : بلى يا رسوؿ الل : قاؿ : «بأكرب الكبائر ؟ وكاف متكئا «وعقوؽ الوالدين اإشراؾ بالل متفق عليو.فما زاؿ يكررىا حب قلنا : ليتو سكت .«أال وقوؿ الزور وشهادة الزور »فجلس ، فقاؿ:

.ރވވގނވއވ ކބއނ ގ ابو بكرة نفيع بن احلارث ރއސނލއވ هللاމތ ބނޑ އނމ . ކރއވވއވ حديث الل صلى هللا عليو وسلمرسوؿ .ވދޅވއވ ތނފހރ މގތށ. ހއޔވ ބނދނ މހނނށ ތޔބއ ކބއކނ ފފތކކ

.ރސލއވ ގ هللا އ. އދހވ. ދނނވމވ ތމނމނ. ކރއވވއވحديث. އރދމވ މއނބފއނނށ އދ. ކޅއމވ شريك ށއ هللا. ކރއވވއވحديث

ދނ. ހލގއވ އރމގއވ ލގގނ ދނކޅއގއ އނނވ އކލގފނ މހނދ އދ .ދނނށވ. ކރއވވއވ حديث ފހ . އށދވޑއގތވ ސދވ އއށފހ

ނހއޓވ މބސފޅ އކލގފނ ފހ. ދނމވ ހކ ދގ އދ. ދގހދމވ ބރހވތ ކމގ އތވދނ ކފއއ ދގކމނ ހނނވލއ ތކރރކރއވ

ކހ ހނނވއފނމ ހނ އކލގފނ. ބނމވ ހތހތ ތމނމނ .ރނގޅތއވ

Page 79: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

79

ނލބ މތނ ދނޔ އމހކށ ސނޕކނ އކމގ އރދމކ މއނބފއނނށصلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا . ވކމކވ ސބތ ތކނ حديث ކމއކނ ނދނ .ކރއވއވ حديث

ر هللا منها ما شاء إىل يـو القيامة إال عقوؽ الوالدين، فإف هللا يعجلو لصاحبو ف ) )كل الذنوب يؤخ .[ادلمات( ]البخارياحلياة قبل

މއޗށ ފފއއގ ހރހ އހނ ފޔވއ އރދނ މއނބފއނނށ -: މނއ އރދ މއނބފއނނށ ނމވސ. ކރއވއވ ފސ وتعاىل سبحانو هللا ހއޕވނ

މދވރ ސނޕކނ އކމގ وتعاىل سبحانو هللا މތ ކރނ މރވމގ މހ

.ކރއވއވ

م آلو وصحبو وسلعلى وصلى هللا على زلمد و

Page 80: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

80

މސލމއގ أخالؽ-7

ހތވނފލވޅ

القناعة

ރހނ މނވރށ ލބ

احلمد والصالة والسالـ على رسوؿ هللا زلمد وآلو وصحبو وبعد

އދ . ފނނވ ޚޒނއއ ދތރކރނކށ ތނމހކ އއފހރކ. ބނވއވ. ވއވ އއބސ މދ ބހމއ އޚޒނ ހމހމއށ މދގއ އތނމހނގ

ނޑހއގތވ އމހނ ނނމނސ އކނ ނމވސ އތނނ އހނކމނ . ބ މށ ސއރކރ އވހކ އދ. ފނއވއވ ރށތރއށ ގނއމށ ކތކތ އކކ

. ނގތމށޓކއއވ ދހވތވ އކމށ މހކ އހނ އއ. ކރއވ ވސއޔތ އދ . ވނވ ދހވތކނ މދލގ ހތށ ދމނ ހދނ ކތކތ އމހ ދނ

ކއއޗށ އދމހނގ އހނކމނ. ކރއވ ގސތ މރމށ އދމހނ އއމނ އނބރ ހފއގނ ކތކތ އނ ތބ އދމހނވސ އހނދ. ވހލއވ

އއމނ އނބރ އނ އހނކމނ . ވގނނވ އއބސ މރލމށ އނ އރ ކއނމނ އދ. ފށއވ ކނ ކތކތ އދ. މރލއވ އނ އދމހނ

އޚޒނއނ އކކށވސ އތނމހނކރ ނތޖއކ . މރވއޖއވ އދމހނވސ ލބ އއ. ދނޖހމވ ދނޔއނވސ އދ. ނލބމވ އއޗއ އއވސ . އވ ހތނތޖ ބޑކރމގ އދނ އމއލ ނރހ މނވރށ

Page 81: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

81

صلى هللا عليو އ نيب ބކލކ صحاب ކޔނ ނމކށحكيم بن حزاـ އއފހރކ އހނދ. ދނނވއވ އދ އހއކށ އދ. ވވޑއގތ އރހށ ގ وسلم

ދވނފހރށ صحايب އ ދނ. ދއވއވ އހފޅއ އށصحايب އ އކލގފނ

އހފޅއ އށصحايب އ އކލގފނ އހނދވސ. ދނނވއވ އދ އހއކށ އހނދވސ. ދނނވއވ އދ އހއކށ އތރصحايب އ ދނވސ . ދއވއވ

حديث ގތނ ނހހތއގ އށصحايب އ އކލގފނ ދނ. ދއވއވ އހފޅއ . ކރއވއވ

وسلم فأعطاين ، ث سألتو سألت رسوؿ الل صلى هللا عليو وعن حكيم بن حزاـ رضي الل عنو قاؿ : اؿ خضر حلو، فمن أخذه بسخاوة » فأعطاين ، ث سألتو فأعطاين ، ث قاؿ :

يا حكيم ، إف ىذا ادل

يأكل وال يشبع ، واليد نفس بورؾ لو فيو ، ومن أخذه بإشراؼ نػفس ل يػبارؾ لو فيو ، وكاف كالذي قاؿ حكيم فقلت : يا رسوؿ الل والذي بعثك باحلق ال أرزأ أحدا بعدؾ «العليا خب من اليد السفلى

نيا ، فكاف أبو بكر رضي الل عنو يدعو حكيما ليعطيو العطاء ، فػيأب أف يػقبل منو شيئا حب أفارؽ الدسلمب ، أشهد

كم شيئا . ث إف عمر رضي الل عنو دعاه ليعطيو ، فأب أف يػقبلو . فقاؿ : يا معشر ادل

، فيأب أف يأخذه . فػلم يػرزأ حكيم على حكيم أين أعرض عليو حقو الذي قسمو الل لو ف ىذا الفيء متفق عليو . أحدا من الناس بػعد النيب صلى هللا عليو وسلم حب تػوف .

. ވދޅވއވ . ރވވގނވއވ ކބއނ ގحكيم بن حزاـ ރއސނލއވ هللاމތ އހއކށ އރހނ ގ هللا صلى هللا عليو وسلم رسوؿ( އއފހރކ( ތމނނ އއށފހ ދނ. ދއވއވ އތކޅއ ތމނނއށ އކލގފނ އހނދ. އދނމވ ފހ. އދނމވ އހއކށ އތނ އކލގފނނގ ދވނފހރށ ތމނނ

އއށފހ ދނ. ދއވވއވ ފޅއއހ ދވނފހރށ ތމނނއށ އކލގފނ މވ ފނފހ މމދލކ ހމކށވރނ. އވ حكيم އ. ކރއވވއވ حديث

Page 82: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

82

އގއ މހކށ ހދ ނލއ ކމއ ދހވތ އމދ ފހ . އއޗކވ އއފދ ބރކތ އގއ މހކށ ހދ އކ ކމއ ދހވތ އމދ ފހ . ވއވ ބރކތ ނފރ ބނޑ ކޔސ( ވރކށ ކތނމ ) މސލކ މހގ އފދ. ނވއވ

މތކނ އތށވރ ހދމހގ އތ މހގ، ދ.( ދނނށވ)އދ. މހއގމސލވ. ރސލއވ ގ هللا އ . ދނނވމވ ތމނނ . ވދޅވތވ حكيم. ވއވ ބޑވގނ ކލގފނގ. ހވކށބނމވ ގނދ އލހ ފނއވ ހއޤއގނ ކލގފނ ގސފމށދނދނ ދކށފއ ދނޔ ތމނނ އއޗކށފހ ހދ މ އތޕޅނ މތގއ އގތގ. )ނހދނމވ އއޗއ އއވސ އތނ މހއގ އއވސ

(އށصحابއ އބހ)އށحكيم ދވސވރ ފނނގ ގأبو بكر ފހ( ވނކށصحابއ ދނ. ކރއވއވ އނކރ އބލއގތމށ ގވމނ ދއވމށޓކއ އތކޅ

އތކޅ އށصحابއ ދވސވރ ގފނގ عمر ހމކށވރނ( އއށފހ) ގފނ عمر ފހ. އވ ކރއވ އނކރ އބލއގތމށ ގވމނވސ ދއވމށ

މއޗށ حكيم މ ތޔބކލނ ! ބކލނނވ ގتاعة މސލމނގ އ. ވދޅވއވ އނއށ هللا سبحانو وتعاىل މމދލނ ތމނނ ހމކށވރނ. ހކވލއވށވ

. ކށފއވ އނކރ އކމށ އނ ކރމނ ހވލ ހއޤ އނގ ކރއވ މނވރ އތނ މހއގ އއވސ އށފހصلى هللا عليو وسلم އحكيم، نيب މ. ދނނއވ ދޔއވސ އވހރވގނ އނމފހނ . ހނނވއވ ނކށ ބނނ އއޗއ .ނނވނކށވހ ދމ މތގއ އގތގ

ވރކނ ރށއގ އކ (رضي هللا عنو) سلماف الفارسي ލއވ ރއސނ هللا މތ

. ލބލއވއވ ދރހމ ފސހސ މހކ މސރފޅށ. ބކލކވ ކރއވވ ދއވފއ ދރހމއ އދ. ކށލއވއވ ސދގތ ތކއޗއ އހރހ ނމވސ

Page 83: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

83

ތނ ހއދވމށފހ ނވތ ވށއއ ތށޓއ އއނ އދ. ގނނވއވ އއސޓ ގތގއ އއގ صدقة ދރހމ އއ އގތރއނ ދނ. ވއކވއވ ދރހމށ

ބކ އދ. ހދކރއވއވ ބއމށ ކއނ އއދރހމ އދ . ހދކރއވއވ . ގނނވއވ އއ ސޓ އ ދރހމނ އނނ

؟ކބ ފދގތމކ

ކމގއ މނވރއ ކޑ ކތނމ އއ. ރހގތމވ މނވރފޅށ ގ هللا އއ

. ނވމއވ ދހވތ ތކއޗށ ހނނ އތގއ މސތކނގ އދ . މއވ ވޔސ .ކރއވއވ حديث صلى هللا عليو وسلم هللارسوؿ

قد أفلح من أسلم » وعن عبد الل بن عمرو رضي الل عنهما أف رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم قاؿ : رواه مسلم . «، ورزؽ كفافا ، وقػنػعو الل با آتاه

ކބއނ ގ بن عمرو عبد الل ރއސނލއވ އދބފއކލނނށ هللاމތ. ކރއވވއވ صلى هللا عليو وسلم حديث އ نيب ކށވރނ ހމ .ރވވގނވއވ އނއށ رزؽ އމހއގ ،ހރމއކ ކށގނ ޤބލ އސލމދނ) ހމކށވރނ

ކމޔބއ ،މހކ ފދގނވ މއޗށ އއޗއގ ދއވ هللا އނއށ އދ ،ލބމނދ .( މހކވ ލބގނފ ބއޖވރކނ

ނމނ ރހގތމގ މނވރށ ހށކޅގއވ ގ صلى هللا عليو وسلم هللارسوؿ

މއޗށ އއޗއގ ހރ އތޕޅގއ އކލގފނގ صلى هللا عليو وسلم هللارسوؿ

އދ އއޗކށ އއވސ ފށނ މސތކނގ އދ. ރހގނނވއވ

Page 84: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

84

މދ ތކއޗއ ހނނ އތގއ މހނގ އހނ އދ. ވޑއނގނނވއވ އދ . ކރއވއވ ތއ މސއކތ ދނޔވ އކލގފނ. ނއޅއވއވ ދހވތވ

ވރށ މދލނ ގ غنيمة އކލގފނށ. ފއދވއވ އއޗކނ ލބ އމސއކތނ މދގއ ބކލނގاصحاب މދތއވސ އހރހ ނމވސ. ލބއވ މދތއ ގނ

. މތގއވ ކނލއގ ކރއވ ނދ صلى هللا عليو وسلم هللارسوؿ . ބއސވލއވއވ ބކލނ اصحاب ހނނތވ ފނނނ ހށކޅނ އކލގފނގ ނޝނ އގ އދ

ވޑއ އދ ހއދއކށ ކރއވމށ ތއޔރ މޑދނކޅއ އކލގފނށޓކއ . ކރއވއވ حديث ގތމނ

ـ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم على حصب وعن عبد الل بن مسعود رضي الل عنو ، قاؿ : ـ نا فػقانػيا إال » وقد أثػر ف جنبو ، قػلنا : يا رسوؿ الو لو اتذنا لك وطاء ، فقاؿ : نػيا ؟ ما أنا ف الد مال وللد

رواه البمذي « .كراكب استظل حتت شجرة ث راح وتػركها

. ވދޅވއވ. ރވވގނވއވ ކބއނ ގعبد الل بن مسعود ރއސނލއވ هللاމތ އދ . ކރއވވއވ ނދ މތގއ ކނލއގ رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم (އއފހރކ)

އގ ރހ ފރތގއ ވ އރކށޓއ އކލގފނގ އރ ވޑއގތ ތދވ ނދނ ގ هللا އ. ދނނވމވ ތމނމނ ( އހނކމނ. )ނގފއވ ތއ نشاف

ކހނތ ތއޔރކރނ ތނމތކޅއ ކލގފނށޓކއ ތމނމނ. ރސލއވ ހރ ދނޔއއ ތމނކލގފނއ . ކރއވވއވحديث އހނދ؟ ވނތއވ

ދތރވރޔކ މހރ ދނޔމތގއ ކލގފނ ތމނ ؟ހއޔވ ކނގޅމއ . ދފދއނނވ އނބރ އދކށލފއ ދނ ވދފއ ހޔލކށ ދށށ ގހއގ

Page 85: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

85

. ނވއވ ނމމއ ކރމގއ ހޔކނތއ

ކނތއތކގ ދނޔވ ލބ މހނނށ އބއ ޖހނ ރހގނނނ ނ مسلم

. ކނތއތކވ ނމމއނވ އގ ކނތއތކކ ދނ އށ خالؼ އއއ. މއޗށވ

. އދގނނވ އތރށ އކމށ ޖހނ ހނނނ އބދވސ

.ކރއވއވ هللا وحي މތ ر الزاد التػقوى ﴾البقرة ول األلباب ﴿واتػقوف يا أ وتػزودوا فإف خيػ

މޅ އނމ ހމކށވރނ، ފހ. ލބގނނށވ ކއތ ތޔބއމހނ -: މނއ

ތމނރސކލނގއށ ތޔބއމހނ ! ވރނނވأىل ބއދގ އ. އވتقوى ކއތކ !ވރވށވتقوى

.ކރއވއވ هللا وحي މތ

آؿ عمراف للمتقب ﴿ أعدت واألرض السماوات عرضها وجنة ربكم من مغفرة وسارعوا إىل

ފފފއސވނ ނحضرة ވރރސކލނގ ތޔބއމހނގ، އދ -: މނއ

ތޔބއމހނ ސވރގޔށ ތނވސކނހރ ބނފދ އޑތކއ، ލބގތމށއ .ވރނނށވ، تقوىތއޔރކރއވފއވނ ސވރގ އ! އވސވގނނށވ

މތކނ ފދގތމގ

Page 86: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

86

هللارسوؿ . މއސނދކމވ ބޑ އނމ އއ. ކމކވ ލބނވ بركاة ފދގތމކ . ކރއވއވ حديث صلى هللا عليو وسلم

ليس الغػب عػن كثػػرة العػرض ، ولكػن » عن أيب ىريػرة رضي الل عنو عن النيب صلى هللا عليو وسلم قاؿ : متفق عليو . «الغب غب النفس

އރހނ ގ صلى هللا عليو وسلم އنيب ىريػرة ابو ރއސނލއވ هللاމތ މދ މއސނދކމކ. ކރއވވއވحديث އކލގފނ. ރވކރއވވއވ . ކމވ މއސނދ ނފސގ މއސނދކމކ( حقيقي)ނމވސ. ގނވމއނނވ

. ކރއވއވ حديث صلى هللا عليو وسلم هللارسوؿ

وعن عبيد الل بن زلصن األنصاري اخلطمي رضي الل عنو قاؿ : قاؿ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم : نػيا » ا حيزت لو الد من أصبح منكم آمنا ف سربو ، معاف ف جسده ، عنده قوت يومو ، فكأن

رواه البمذي . بذافبىا

. ރވވގނވއވ ކބއނ ގ عبيد الل بن زلصن األنصاري اخلطمي ރއސނލއވ هللاމތ ތޔބއމހނގ. ކރއވވއވحديث رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم. ވދޅވއވ

އނބދރނނށ މދލށއ ނފސށއ ހނދ ހލވ ހނދނ މހކ ތރއނނޑ އދ ލބފއ އމނކނ އދވހ އދ ހރފއ ކނމތ ދޅހޔ ހށގ

ނޑފރނ ދނޔގ މޅ އމހކ ފހ ހރއޖނމ ކއއޗއ ވރގ މއތކރނ ބ . މހކވ މހއފދ ލބފއވ މޅއ ހރހ

. ކރއވއވ حديثصلى هللا عليو وسلم هللارسوؿ

Page 87: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

87

( .البمذي وأتد()وارض با قسم هللا لك تكن أغب الناس)

ވހށ ތބ އއރނ. ރހށވ ތކއޗށ ކރއވ މނވރ هللا ތބއށ -: މނއ

. މހއށވ މއސނދ އނމ ތރގއވ މސތކނގ

ގއވ رزؽ އފދމހއށ. ނފރނއވ ބޑ ދވހކވސ މހ ދހވތ

.ކރއވއވ حديث صلى هللا عليو وسلم هللارسوؿ . ނކރވނއވاحساس ބރކތ

ال تػلحفوا ف » وعن سفياف صخر بن حرب رضي الل عنو قاؿ : قاؿ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم : فػيبارؾ لو فيما ادلسألة ، فوالل ال يسألب أحد منكم شيئا، فػتخرج لو مسألتو مب شيئا وأنا لو كاره ،

رواه مسلم . «أعطيتو

ކބއނ ގ عبد الرتن معاوية بن ابو سفياف صخر بن حرب ابو ރއސނލއވ هللا މތ حديث رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم ހމކށވރނ. ވދޅވއވ. ރވވގނވއވ އދސކށ ތމނރސލއށ އދ ތކއޗށ ތޔބއމހނ. ކރއވވއވ ތޔބއމހނގ . ބނމވ ހވކށ ގނދ هللا މތ. ނކރށވ އދ ސލނޖހނ

އއޗއ ކނމވސ ސލނޖހމނ ކއރގއ ތމނރސލގ މހކ ތރއނ އހނކމނ . ނރހގނނވ އކމށ ހނނނ ތމނރސލ ވޔސ ދނކމގއ ނލއވ ބރކތއ އއވސކހލ އއޗއގއ އދނ އމހއށ ތމނރސލ

.ޓވހއ

.ކރއވއވ حديث صلى هللا عليو وسلم هللارسوؿ

ر من اليد السفلى وابدأ بن تػعوؿ ، وخيػر » وعنو عن النيب صلى هللا عليو وسلم قاؿ : اليد العليا خيػ ، ومن يستػغن يػغنو الل رواه البخاري . «الصدقة ما كاف عن ظهر غب ، ومن يستعفف ، يعفو الل

Page 88: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

88

ސލވތލއވ ސލމއ (أبو ىريرة ރއސނލއވ هللا މތ އބހصحاب ) އ އދ

. ކރއވވއވ حديث އކލގފނ. ރވކރއވއވ ކބއނ ކލގފނގ ނބ( ވރ ހދމހއށ އބހ ) އތށވރ ދށގއވ ( ދމހ އބހ) އތ މތގއވ މހނގ ގތތމގ ( ބހނނމ އއއޗ) ތބ އދ. ބޑވގނވއވ ހޔކނ صدقة ކރ ހރ ފދގނ އކ صدقة މތވގނވ އނމ އދ. ފށށވ ފރތނ

هللا سبحانو وتعاىل މތ މހއށ ކރ މސއކތ ވތ ސލނނޖހ އދ. އވ

ފއދއގތމށ މނވރނ ލބ އދ. ކށދއވއވ ސލމތ ޖހމނ ސލނ .ދއވއވ ފއދވ هللا މތ މހއށ ކރ މސއކތ

މގފހވކމއ ސވރގއށ ފދގތމކ

ހނނމހގ ފއދއގނ މނވރނ ލބ ނކށ އދސ ކރ މސތކނ . ކރއވފއވއވ حديث صلى هللا عليو وسلم هللارسوؿ ސވރގކނ އޖރއކ

من تكفل ل أف ال يسأؿ » وعن ثػوباف رضي الل عنو قاؿ : قاؿ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم : ود بإسناد رواه أبو دافقلت : أنا ، فكاف ال يسأؿ أحدا شيئا ، «الناس شيئا ، وأتكفل لو باجلنة ؟

صحيح .

رسوؿ هللا . ވދޅވއވ. ރވވގނވއވ ކބއނ ގ ثوباف ރއސނލއވ هللا މތ ސލނޖހގނ ކއރނ މސތކނގ. ކރއވވއވ حديث صلى هللا عليو وسلم

އމހކށ އދ އރވއ ތމނކލގފނށ ޔޤނކނ ކމގ ނހދނ އއޗހ އދނ ކށދއވމށ ކށވރ ތމނރސލ ކމށ ދވނ ސވރގއށ

Page 89: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

89

. މވ ދނނވ ތމނ . ވދޅވއވ ثوباف ؟ކކހއޔވ ތރއނ ތޔބއމހނގ

އއވސއއޗކށ ގތނ އއވސމހއގصحايب އ ފހ. ތމނނއމވ އއ . ނގނނވއވ އދވޑއ

ހފހއޓކމއ غزة ގ نفس ފދގތމކ

އހނ މއޗށ އނގ. މނވނކވ ފރހމ އކ މހ ހނނ ފދގނ އގ ނރހ މނވރށ ލބ އށ خالؼ އއ. ނހގނއވ ނފޒއ މހނގ

އޅވތކމގ މހނގ އހނ ވހށ މހ އޅ ނކށ މސއކތ ފއދނ މއޗށالطمع . )ވދޅވއވ ގފނ ( )رضي هللا عنو علي ރއސނލއވ هللا މތ. ދށގއވ

. ކމކވ އޅވތ ދއމ ދހވތކމކ -: މނއ( رؽ مؤبد

ވތކރމށ މނވނކމއއކ ދވސތއ ހޔތގ. ވދޅވއވ ބއދވރއކ . ނކރށވ ކރ ހތއ އނގ ދހވތކނ މހ ގސތކރ

އދމގ އޅވތކމއ ގنفس އއ. ތނބޔކށވ އޅވތކނވނ. ބނވއވ

. އޅވތކމވ ދހވތކމގ އޅވތކމއ

ލބކމއ ހމހމނކނ ނފސނ ފދގތމކ

ޖހމގ ހތހމ ކމއ އފފގތ ވތވގނދނ ދރއޅނ މހގ ހނނ ފދގނ ވތވގނދނ ދރއޅނ މހގ ދހވގނވ އށخالؼ އއއ. ތރއނނވ

އއގއ قدسى حديث. ތރއނނވ ކމގ ނތނވސ ހސކމއ ފކރބޑވމއ

Page 90: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

90

وإف ل تفعل، مألت صدرؾ شغال، .)يابن آدـ تفرغ لعبادي أمأل صدرؾ غب، وأسد فقرؾ. )ވވއ (ول أسد فقرؾ( ]ابن ماجو

އޅކނކރމށ އލހށ ތމނ ތބ. ދރޔއވ އދމގ އ -: މނއ މއސދކނ ހތށ ތބގ އލހ ތމނ އއރނ.އވސވގނނށވ

ތބ އދ. ކށދއވހށމވ ސލމތ ފގރކމނ ތބ އދ . ދއވހށމވ ވ ވއދ ނތނވސކނ ހތށ ތބގ އލހ ތމނ ނހދއފނމ އގތށ .ނދއވހށމވ ސލމތކށ ފގރކމނ ތބ އދ. ހށމވ

م آلو وصحبو وسلعلى زلمد و وصلى هللا على

Page 91: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

91

މސލމއގ أخالؽ-8

އށވނފލވޅ

االعتداؿ

އޚތޔރކރނ މދމނ ކނކމގއ

احلمد والصالة والسالـ على رسوؿ هللا زلمد وآلو وصحبو وبعد

. އޅވރބކލކވ ބޑ އކ( أبو الدرداء )رضي هللا عنو ރއސނލއވ هللا މތ ގصحابއ އއދވހކ. މތގއވ ދމނމދ ރގޑ އދ. ރދމތގއވ ދވލގއ

. ކރއވއވ ޒޔރތ سلماف الفارسي)رضي هللا عنو( ރއސނލއވ هللا މތ އރއހށ. ވޑއގތވދކ އޅއވތނ މބރކށ އޅކމގއ ( أبو الدرداء )رضي هللا عنو އދ

ތބ ހމކށވރނ. ވދޅވއވ ގތނ ގنصيحة އށ صحاب އ ކމނ އހނ އދ . މއޗށވއވ ތބގ ތކއحق އދކރނޖހ އށ الو ގނގޅއވ ހއދވއ

ތބގ އދ. މއޗށވއވ ތބގ ތކއ حق އދކރނޖހ އށޓކއ نفس. ތބގ އއނ ވމ. މއޗށވއވ ތބގ ތކއحق.އދކރނޖހ އހލބއތނނށޓކއ

خرب އ ކނމއކސ . ކރށވ އދ ބރބރށ ތއ حقއފރތއގ ކނމފރތކއسلماف .ކރއވއވحديث އހނދ. ލބވޑއގތވ އށصلى هللا عليو وسلم هللا رسوؿ

. ތދފޅކވ ވދޅވ الفارسي

ނޑވރކށ ގصلى هللا عليو وسلم އ نيب ބކލކ ތނ އއދވހކ ވޑއގނ ގ މނވރއ އޅކނތކގ އކލގފނގ އރހނ އނބކނބލއގ އކލގފނގ

Page 92: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

92

އކލގފނގ ލބމނ خرب އކމގ ކލނނށއބ އދ. ފލއވއވ އޅނ މދ

އޅބލއރ އކލގފނއ. ބނފއވ ދކގނ މދކމށ އމހނނށވރ އޅކނ އސވދޔހ އކލގފނގ އކލގފނކ އދ ؟ހއޔވ ކނބއއ ތމނމނނކ

އތނނ ދނ. ބކލކވ ފއސވގނވ ފފތއ އނނނހ ފސވ އދ ފފއއނޑ ތމނނ. ވދޅވއވ އއބކލކ . މތގއވ ކރނ ނމދ ހނނނ މޅރގ

. އށވ ރދ ހނނނ ދވލގއ މޅ ތމނނ ،ވދޅވއވ ބކލކ އނއ އދ

ނޑވސ އދ ،ވދޅވއވ ބކލކ އނއ އދ. އށވ ރދ ހނނނ ރގصلى هللا އ نيب ފހ. ހއޓލފއވ ކރނ ކއވނ އނހނނނއ ތމނނމވނ

سلاطب އބކލނނއ ލބވޑއގތމނ خرب އވހކއގ އބކލނގ އށ عليو وسلم މދ އއޅކމ ލގފނގކ ތމނ މހނ ތޔބއ. ކރއވއވ حديث ކރއވ

ހމ . ބނމވ ކށފއ ހވ ގނދ هللا މތ ؟ހއޔވ ބނނ ގތށ އވނ އވނ ބރވތވ އނމ އށ هللا ތރއނ ތޔބއމހނގ ކލގފނކ ތމނ ކށވރނ

) ކލގފނ ތމނ ނމވސ. މހއވ ވރވ تقوىބޑށ އނމ އށ الو އ އދ ނހފވސ ރދއފދ އދ. ހފމވ ރދ ( ނފލ ރދއއ ސނނތ

އދ . ހދމވ ނދވސ އދ. ކރމވ ނމދ އދ. ހރމވބއއދވސތކގއ ފރގސދ ސނނތށ ފހތމނކލގފނގ. ކރމވ ކއވނވސ އނހނނނއ

.ނވއވ ތރއނ ގأمةކލގފނގ ތމނ ފހ މހ

.މވނއވ ތރގއ حديث އ

Page 93: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

93

جػاء ثالثػة رىػل إىل بػيػوت أزواج النػيب صػلى هللا عليػو وسػلم يسػألوف عػن وعن أنس رضي الل عنو قػاؿ :ػا أخػربوا كػأنػهم تػقالوىػا وقػالوا : أيػن ضلػن مػن النػيب صػلى هللا عليػو عبادة النيب صلى هللا عليو وسػ لم ، فػلم

الخػر : وسلم قد غفر لو ما تػقدـ من ذنبو وما تأخر . قاؿ أحػدىم : أمػا أنػا فأصػلي الليػل أبػدا ، وقػاؿـ الدىر أبدا وال أفطر ، وقاؿ الخر : وأنا اعتػزؿ النسػاء فػال أتػزوج أبػدا، فجػاء رسػوؿ الل صػلى وأنا أصو

أنػتم الذين قػلتم كذا وكذا ؟، أما والل إين ألخشاكم لل وأتػقػاكم لػو لكػب » هللا عليو وسلم إليهم فقاؿ : متفق عليو. «أصوـ وأفطر ، وأصلي وأرقد، وأتػزوج النساء، فمن رغب عن سنب فػليس مب

. ވދޅވއވ . ރވވގނވއވ ކބއނ ނގގފأنس ރއސނލއވ هللاމތ އނބކނބލއގ ގ صلى هللا عليو وسلم އ نيب ތނބކލކ( އއފހރކ)

ނޑވރށ ފހ . ސވލކރއވއވ ބހގތނ އޅކމއ އކލގފނގ ވޑއގނ ގ އބކލނ ދއވމނ ވހކކޔއ އޅކމގ އކލގފނގ އބކލނނށ އޅބލއރ ނބކލގފނއ. ވދޅވއވ އދ. ކމށވ މމދ އވރ ދކވޑއގތ އކލގފނގ ހމކށވރނ އދ ؟ހއޔވ ބއއ އދއގ ކހ ތމނމނނ

. ފއސވފއވ ފފތއވނ ހފސވއނނނ އދ ފފތކއ އސވދޔހ.( ހއޔވ ކޑ ކހ އޅބލއރ ތމނނއ އޅކނތއ އކލގފނގ އކމކ)

ރގނޑ މޅ ތމނނ .( ބލށވ ނކނ. )ވދޅވއވ އއބކލކ އއނ ތމނނ އދ. ވދޅވއވ ބކލކ އނއ އދ. ނމދކރމގއވ ހދކރނأياـ ދދވހއ އދ ދ . )ރދއށވ ދވސތކގއ ހރހ އހރގ މޅ މހނނނ

ވއލފއ ރދ ދވހއގއ އއވސ( ފޔވއ ދވސތއ ތނ ގاتشريق ހރ އޅކމއ މހނނނ ތމނނ. ވދޅވއވ އނއބކލކ އދ. ނވނއވ

އވހކ އބކލނގ) ފހ . ނވ ހއޓލއގނ ކރނ ކއވނ އނހނނނއ

Page 94: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

94

ގތށ މބކލނގ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم (އއވވމނ އކލގފނށ

އޅކނތއ ކލގފނނގ ތމނ. ކރއވވއވ حديث ފހ . ވޑއގތވ އމރނ ދކގނ ކމށ ބޑ އޅކނތއ ތޔބއމހނގ އދ ދކ ށކޑކމ هللاމތ . ބހއޓށވ ހދނ ؟ ހއޔވ ތޔބއމހނ ދއކ އވހކތއ އގތށ ތރގއވ ތޔބއމހނގ ތމނކލގފނ ހމކށވރނ. ހވކށބނމވ ގނދ

ވރވ تقوى ބޑށ އނމ ކބއށ އކލނގ ބރވތވ އށهللا އނމބޑށ

ދވހ ބއއ އދ. ހފމވ ރދވސ نفل ކލގފނ ތމނ ނމވސ . މހއމވ އރމވސ އދ. ކރމވ ވސ ނމދ نفل އދ . ހރމވ ވސ ނހފ ރދ نفل

ތމނ ފހ.( ދނނށވ) .ކރމވ ކއވނވސ އނހނނނ އދ. ކރމވ ގތގއވ ގނނވ ތމނރސލ މހއ ފރގސދ ސނނތއ ކލގފނނގ .މހއނނވ

؟ކބ ކރމކ اختيار މދމނ ކނކމގއ

މނގނޑ ދމދގ ދއމއ ހއދފހނޅއ ވމއاهاؿ ކނކމގއ އއ

. ހފހއޓމވ

ގއ حق މހނގ އހނހނ މދގއޔއ އއ نفس މހނގ އބއ ނمؤمن އއ

ހމކށވރނ އދ. ގތވ މތ އނމ އދކރމގއވ ތއ واجبޖހ ކރނ އދ .ކރއވއވ حديثصلى هللا عليو وسلم އ نيب

Page 95: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

95

إف الػدين يسػر ، ولػن يشػاد الػدين إال غلبػو الل عنو النيب صػلى هللا عليػو وسػلم قػاؿ :عن أيب ىريرة رضي جلة رواه البخاري . «فسددوا وقاربوا وأبشروا ، واستعينوا بالغدوة والروحة وشيء من الد

އރހނ ގ صلى هللا عليو وسلم އ ىريرة ، نيب أبو ރއސނލއވ هللا މތ

އސލމ ހމކށވރނ. ކރއވވއވ حديث އކލގފނ. ރވކރއވވއވ ހރކށވގނފ ކނތއތކގއ ދނ އދ. ދނވ ކމގ ލއފސހ ދނކ ތޔބއމހނ ވމ . ހއޓވ ނވނދ އނދގ ދއނ ކރއށ ދނއކ މހކށ

ވރކނ ވގނވ ކޅދނ އދ. ކރށވإختيار މދމނ( ކނތއތކގއ ދނ)( ވޔސ ކމއވސ ކޑ ކތނމ) އދ. އޅށވ ކރނ ފރހމ( ހޔކނތއ)

ވގތއ ކޅގ ހނދނ ދވލގ އދ. އޅށވ ދ خرب އފވރ ކމގ ލބނثواب

މ) ވގތގއ ބއގ އނމފހ ރގނޑގ އދ، ވގތއ ފހކޅގ ދވލގނޑގ ވގތތކކ ލބގނވ ހމހމނކނ ނފސނ ކމއ ތޒ ހށގ ފސހ ކށލނ ތކގއ މވގތ އޅކނތއ ވތވ ވގތކށ

. ބލށވ ކރވތ އޅކނތއ( މވގތތކގއ ވގނވކމށޓކއ

لغوا » وف رواية لو جلة ، القصد القصد تػبػ . «سددوا وقاربوا واغدوا وروحوا ، وشيء من الد

إختيار މދމނ(އޅކމގއ) ތޔބއމހނ. އހނރވޔތއގއވއވ ބޚރގ އދ އއއވދގނ ދނ(ނކރވނމ އނމފރހމއށ ކރމގއعمل) އދ. ކރށވ

ކރކޅނ ހދނގ އޅކނކރމގއ އދ .ކރށވ إختيار ކރގތ އނމ އތނޑގ ބޔކއ ނޑގ ބޔކއ ކރކޅނ ރގ . ކރށވ إختيار ބޔއ ފހބއނ ރގ

ވގތތކގއ އނނ ތޒކނ އނމ ހށގޑށ ބރނކށ ހށގޑށ އބހ)

Page 96: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

96

އކމއ އއރނ.ކރށވ إختيار މދމނ ކނކމގއ އދ.(ކށގތމވ އޅކނ

. ފރހމވނހށޓވ

مسلم. ގނގޅމށވ މދމނ ވނ މސތޙއބވގނ ކރމގއ ކނތއ އދ . މއވ އޅކނތކގއވސ އއ. އއއވ ސފއކ ގނގޅނޖހ ނ

. މއވ ބއމގއވސ ކއނ ބރދއخرد ކރމގއޔއ މސއކތ

ނމނ މދމނގ ގނގޅއވ صلى هللا عليو وسلم هللا رسوؿ

اخالؽ ގނގޅއވ صلى هللا عليو وسلم هللا رسوؿ ބލނޖހނ އކށ ނމނ ނ مسلم އގތނ . މދމނވ ކމއގއވސ ކނމ ގނގޅއވ އކލގފނ. އވ

މދމނ ދއވމގއ خطبةއދ . ކރއވއވ اختيار މދމނ ނމދގއ އކލގފނ ދވހ ބއއއ އދ. ހނނވއވ ރދއއ ބއއދވހ. ކރއވއވ އޚތޔރ. ކރއވއވ އޅކނ ބއއގއ ރގނޑނ އދ. ހނނވއވ ނލއ ރދއކއ

. ކރއވއވ ނދ އނއބއގއ އދ

ވއތރތއ މދމނގ

އޚތޔރކރނ މދމނ ކރމގއ ޚރދ

ދހވމކއ އދ ނލއ ކރމކއ އސރފ ހސލވނ މދމނ ކރމގއ ޚރދ . ކރއވއވ هللا وحىهللا މތ. ކރމނނވ خرد ނލއ

([.39}وال تعل يدؾ مغلولة إىل عنقك وال تبسطها كل البسل فتقعد ملوما زلسورا{ ]اإسراء: )

Page 97: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

97

އތ ތބގ، އއޗއކމގއ އޅގނވ ކސތޅ ކނދރއއކ ތބގ -:މނއ ، މލމތލބ އރނ، ފހ! ފތރއވސނލށވ މޅނ އތ އ އދ! ނހދށވ

.ޖހދނއވ އނނނ ތބحاؿ، ލބގނވ ހތމ وحىهللا މތ. ސފއވ އޅތކނގصاحل ކރމކ اختيار މދމނ ކރމގއ خرد

. ކރއވއވ

لك قػواما ﴿ وكاف يػقتػرواول يسرفوال أنػفقواوالذين إذا ﴾ الفرقاف بػب ذ

އދ ،ނކރ إسراؼ ކށފނމ ހދއއ އއރނ ،އއރނނ އދ -:މނއ . ތބމހނނވ މދމނވ އދމދގއ އދ ،ނކރ މށބރވސ

އރޝދ صلى هللا عليو وسلم هللا رسوؿ ކރމށاختيارމދމނ ކރމގއ خرد

خرد -: މނއ)االقتصاد ف النفقة نصف ادلعيشة(. )ކރއވއވحديث. ދއވފއވއވ . އއބއވ ކޅ ދބއ ދރއޅމގ ކރމކ اختيار މދމނ ކރމގއ

މސތކނ ސލމތވ ފގރކމނ ކރމކ اختيار މދމނ ކރމގއ خرد

ކށވރނ ހމ. ވއވ ރވވގނ. ކމކވ ފރޖހނ ނޖހ ސލނ ކއރގއ خرد -: މނއ(ما عاؿ من اقتصد. )ކރއވއވحديثصلى هللا عليو وسلم އ نيب

އށخالؼ އއއ. ހއޓވ ނވ فقب މހ ކއފ اختيار މދމނ ކރމގއ

އމހކށ. ކމކވ ކރ ވރތ ކމށ ފގރ ކރމކ اسراؼ މދލނ އހނ ހރ އމހކއ އދ. ނފދނއވ ނޖހ ސލމ ކއރ މސތކނގ

. އނދގވފއވ ތބނ މހނ

.ކރނ އޚތޔރ މދމނވރ ބއމގއ ކއނ

Page 98: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

98

خرد އތރށ ފދވރށވރ ހޖތށ ކރމކ އޚތޔރ މދމނ ބއމގއ ކއނ

އއ . އވ خرد އސރފގ އއ خرد ކރވ އތރށ އގ. ނކރމވ ކރއވއވ حديث صلى هللا عليو وسلم هللا رسوؿ. ކމކވ މނކރވގނވ

صػلى هللا عليػو وسػلم يقػوؿ وعن أيب كرية ادلقداـ بن معد يكرب رضي الل عنػو قػاؿ : مسعػت رسػوؿ الل ـ أكالت يقمن صلبو ، فػإف كػاف ال زلالػة ،» : فثلػث ما مأل آدمي وعاء شرا من بطنو ، بسب ابن آد

. رواه البمذي «لطعامو ، وثػلث لشرابو ، وثػلث لنػفسو

. ރވވގނވއވ ކބއނ ގ كرية ادلقداـ بن معد يكرب ابو ރއސނލއވ هللاމތ

. އޑއހމވ ތމނނ ކރއވނކށحديث رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم. ވދޅވއވ ތރއނ ގޅތކގ އޅ ތކތ އނސނނ . ކރއވވއވحديث އކލގފނ

ނޑށވރ އނގ ކއމށ ދރޔއށ އދމގ. ނވއވ ގޅއއ ނބއ ބނޑ އތރށ ) ފހ. ފދނއވ އތކޅއ ވރގ ހރވ ކޅށ ހށގ

ނޑގ ކނބނނވއޖނމ ކޅ ތނބއ އދ. ކށވ އއބޔށ ކޅ ތނބއ( ބ . ބހއޓށވ ނވލމށ އއބއ ކޅ ތނބއ އދ. ބށވ ފނ އއބޔށ

.ކރނ އޚތޔރ މދމނ އނފރމގއ

އސރފ އކމގއ. ކރއވ އޚތޔރ މދމނ ލމގއ ފރނ އނ ނ مسلم

ބޑކމއ ލމގއ އނފރނ . ކމކވ މނކރއވފއވ އސލމދނ ކރމކ. މނކމކވ އޅމކ ހދނ ހނނ ޖރކރވފ ގތއ ހމވ ވރކނ ތކއބރ

. ކރއވއވحديث صلى هللا عليو وسلم هللا رسوؿ

Page 99: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

99

.[ـ القيامة ثوبا مثلو، ث تلهب فيو النار( ]أبو داود وابن ماجو)من لبس ثوب شهرة ألبسو هللا يو ދވހ ގޔމތهللا އޅއފނމ ހދމއ ކނދއކމގ މހކ -: މނއ

ނރކޔށ އމހކ އއށފހ ދނ . ވނއވ އޅއ ހދމއ އފދ އމހކށ އއލއލވނއވ

ހދނ ނކމތ ދރ ވހވސ އނ مسلم މނއކ ގ حديثމ. ދނނއވ އގ ހދނއޅމގއ ނمسلم މރދކ އގ. ނނވ ވހކއއ ޖހނ އޅނ

. ވއވ ބހއގއ ހރ . ކރމވ اختيارމދމނ ބލއ ފނވރ އގ ކލއށއ ނކޔގތށ އއބ ވރނނށ އހލ ބއދގ އދ ގތއ ހޖނކޔ މޔއނނށ

. އޅށވ ހދނ

. އޚތޔރކރނ މދމނ އރމކރމގއ ކރމއ މސއކތ

. ޖހނއވ ކރނ އޚތޔރ މދމނ އރމކރމގއ ކރމއ މސއކތ ނمسلم

ވގނވ ވޖބ މއޗށ ތމގ ނވތ ވރށ ގއލނވ ހށގނޑށ އގތނ ނވތ އކށ ދރޖ ކށފނ އސރ ނދވ މއޗށ ކރމގ އދ އޅކނތއ

ބރކށއޅމނ މސއކތގއ އޅގތށ ހރސ ތކށحق ޖހ އދކރނ ތމ

އހނ . ޖހއވ ކރނ އރމ ތކގއ ވގތ ޖހ އރމކރނ އޅމއ ދރހލވ ވނ ރއކތރ އއށ އހނކމނ . އއޗކވ އގބޑވގނވ ވގތކ ގ ނمسلم

އނގ އނކރނ. ޖހއވ ހފނ ބނނ އގ ގތގއ ފއދހރ އދ. ޖހއވ . އވ ކރވނ ސވލ އމރމދ

Page 100: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

100

.ކރނ އޚތޔރ މދމނވރއ ދއކމގއ ވހކ

صلى هللا عليو هللا رسوؿ. ޖހއވ ވނ ރއކތރ ދއކމނ ވހކ ބކރ ނ مسلم . ކރއވއވ حديث وسلم

إف من أحبكم إل ، وأقػربكم مب » وعن جابر رضي الل عنو أف رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم قاؿ :اروف رللسا يوـ القيامة ، أحاسنكم أخالقا . وإف أبػغضكم إل وأبػعدكم مب يوـ القيامة ، الثػرث

تػفيهقوف تشدقوف وادل

تفيهقوف ؟ قاؿ :قالوا : يا رسوؿ الل قد ع «وادل

تشدقوف ، فما ادل

لمنا الثػرثاروف وادل

وف » تكرب رواه البمذي وقاؿ : حديث حسن «ادل

رسوؿ الل ހމކށވރނ. ރވވގނވއވ ކބއނ ގ جابر ރއސނލއވ لل މތ ތރއނ ތޔބއމހނގ ހމކށވރނ . އވކރއވ صلى هللا عليو وسلم حديث

ދވހނ قيامة އދ ބޑވފއ ލބވތކނ އނމ ގތގއ ތމނރސލގ އޚލޤ ތރއނ ތޔބއމހނގ މހކ ވނ ކއރގއ އނމ ތމނކލގފނއ

ގތގއ ތމނރސލގ ތރއނ ތޔބއމހނގ އދ. މހނނވ ރތ އނމ ދރގއ އނމ ތމނކލގފނއ ދވހނ قيامة އދ ބޑވފއ ރޅވތކނ އނމ އދ މހނނއ މގނ ބސތއ ދލގ ވ ތރއނ ތޔބއމހނގ މހކ ވނ ދއކމގ މށނތރކނ ބސ ފސހކމއ ދލގ ތމގ ދއކމގއ ވހކ)

ތކއބރ އދ މހނނއ ދއކ ބރލފއވހކ ގޔށ ( ގސތގއ ތޔބސފޅގއ . )ރސލއވ ގهللا އ. ދނނވއވ އބކލނ. ވރވމހނނވتشدقوف މނއއ ލފޒގ ގ الثػرثاروف ( ވދޅވލއވ

ތމނމނށ މނ ގލފޒ ގ ادل

Page 101: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

101

تػفيهقوف ނމވސ. އބއނގއވ ؟ حديثކބއތއވ ފހ މނއކ ގ ادل

تػفيهقوف .ކރއވއވ .ވރވމހނނވ ތކއބރ އކ ادل

. ކރއވއވ حديث صلى هللا عليو وسلم هللا رسوؿ

من كاف يػؤمن بالل واليوـ الخر ، » وعنو أيضا رضي الل عنو أف رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم قاؿ : فو ، ومن كاف يػؤمن بالل واليـو الخر ، فػليصل رتو ، ومن كاف يػؤمن بالل و يوـ الخر ، ال فػليكرـ ضيػ

متفق عليو. «فليقل خبا أو ليصمت

. ރވވގނވއވ ކބއނ ގ(ابوىريرة ރއސނލއވ هللاމތ އބހ) صحابއ އދވސ آخرة އއ هللا. ކރއވވއވ حديث رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم ހމކށވރނ

هللا އދ. ހއޓވ ކމހތ ށمهماف އމހގ ފހ އމނވމހ ފރހމޔށ ދވހށ ގޅނ ގތތމގކމގ އމހގ ފހ އމނވމހ ފރހމޔށ ދވހށ آخرة އއ

ހޔ ފހ އމނވމހ ފރހމޔށ ދވހށ آخرة އއ هللا އދ. ބދހކރހށޓވ . ހއޓވ ހނނ ހނ ނވތ. ވހކދއކހއޓވ

ދޔމނ ވޓގނ ތރޔށ ހލކގ ކރމކ އޚތޔރ މދމނ ދއކމގއ ވހކ މނ އގ މދވފއ އކ ވހކ ރނގޅ އނމ . ބނވއވ. ކމކވ ސލމތވ

އހނވހކ ފޔވއ ވހކ ދއކވ މގނ ތޤވގ ހޔކމއ. ވހކއވ ފނ . ނވނއވ ކއދގނ މގފހ ތކށ

.ފއދ ލބ ތޔރކރމނއޚ މދމނ ކނކމގއ

Page 102: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

102

ރހނ މސތކނގ އދ ހސލވ ރއސވނ ގ هللا އމހކށ އއ -1

. ކމކވ މގފހވ ލބމށ . ކމކވ ސފލބވ ނ الؽخأ ބކލނގ نيب އއ -2 މގފހވ ދޔމށ ނމގނ ބރބރ ކނތއތއ އނމހއ ގحياة އއ -3

. ކމކވ . ކމކވ ލއވ حساب ދވހގ قيامة އއ -2

م آلو وصحبو وسلعلى وصلى هللا على زلمد و

Page 103: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

103

މސލމއގ أخالؽ-9

ނވވނފލވޅ

الكـر

ދލތކނ

احلمد والصالة والسالـ على رسوؿ هللا زلمد وآلو وصحبو وبعد

عائشة ލއވ ރއސނ هللا މތ ،ދރހމ ހސ އށޑހ ސތކ معاوية ) رضي هللا عنو( صدقات މގގއ ގ هللا މދތއ އހރހ އކމނ އހނދ. ފނއވއވ އރހށ ގފނގ

އކމނ އދވހ އދ. ނނމވއވއސވ ބ މދތއ އހރހ އދ. ޓވއވށފ ނއވކރ ވއލމށ ރދ ތޔ ރށޓއ އކ جارية ގނގޅއވ އކމނ އދ. ރދއށވ ހނނވ

އހރހ ބއސވ މއދ ކނބލގ. ވދޅވއވ އކމނ އހނދ. ކރއވއވ ކރ ! ރނގޅވހ ކހ ގނލނމ މސކޅއ އއގމ ދރހމކށ މދލނ

އހމގނ . މސލވ މތވރ ހދކރމގ މގގއ ގ هللاއ އ! ބއލވށވ ނކނ

މސކޅއ ވއލނ ރދ ކށދރހމ އނމ ރވސއވއހދކރ މދތކއ .ނތވ ހނދނތ ވސބއލވގތމށ

ގ رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم ގފނ عمر ރއސނލއވ هللا މތ އއދވހކ

عمر . އއސވއވ އކލގފނ އހނދ. ގނނވއވ މދތކއ ގނ ވރށ އރހށ. ވދޅވއވ ؟ހއޔވ ވރކށ ކހ ދކރ މހނނށޓކއ ގގ ތބގ! ގފނވ

ބއވރ ވރށ ގފނވސأبو بكر ރއސނލއވ هللا މތ އދ . ދބއކޅއއބއވ

رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم އރހނ ގފނ أبو بكر އހނދ. ގނނވއވ މދތކއ

Page 104: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

104

؟ހއޔވ ކހވރކށ ދކރ ބއތނނށޓކއ اىل ތބގ! ގފނވ أبو بكر އ. އއސވއވ . އވ ( رسوؿ )صلى هللا عليو وسلم ގ الو އ އއ هللا ދކރ އބއމހނނށޓކއ. ވދޅވއވ

؟ހއޔވކބ ދލތކމކ

ރގޅ ހދކރމއ ދހވތނވމއއކ ހދކރމގއޔއ ކރމގއޔއ خرد އއ

.ހޔކށހތމވ މސތކނނށ ސފތކނ

ކބ މހކ ދލތ އނމ. ސވލކރވނވ އރހނ ގ رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم

. މހއވ ބޑ ވރކނ تقوى އނމ ތރއނ މސތކނގ އއ. ކރއވއވ حديث ؟ހއޔވ

. ނނވ ފލވމކށ އޅނ ތޔކނ ކރނ ސވލ ތމނމނ. ދނނވއވ އބކލނ يوسف މހކ ދލތ އނމ ތރއނ މސތކނގ އހނވއޖއޔ. ކރއވއވحديث

ގ هللا އއ އދ. ދރކލކވ ބކލއގ نيب އދ. ބކލކވ نيب ގ هللا އއ. ގފނވ

(البخاري . )ދރކލކވ މތރގ

ނސބތ ގފނށ يوسف ސފ ދލތކމގ رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم ގއ حديث އ

އއ ނސބ އއحسب ކމގ نيب އއ ސފ ކމގنيب ގފނށ يوسف އހނ. ކރއވއވ

دين ރޔސތއ ދނޔގ ވރކމއعدؿ އއ أخالؽ މތ ތރކމއ عفة ރތކމއ އއعلم .ވފއވތއވ حاصل އމމކނ ގ

. މދނނވނއވ ތރގއ حديث އ

فقالوا : ليس عن ىذا «أتػقاىم » قيل : يا رسوؿ الل من أكرـ الناس ؟ قاؿ : عن أيب ىريػرة رضي الل عنو قاؿ : قالوا : ليس عن ىذا نسألك ، قاؿ : . «فيوسف نيب الل ابن نيب الل ابن نيب الل ابن خليل الل » نسألك ، قاؿ :

متفق عليو . «يارىم ف اإسالـ إذا فػقهوا فعن معادف العرب تسألوين ؟ خيارىم ف اجلاىلية خ

Page 105: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

105

( އއފހރކ. )ވދޅވއވ. ރވވގނވއވ ކބއނ ގ أبو ىريػرة ރއސނލއވ هللا މތ

ތރއނ މސތކނގ. ރސލއވ ގ هللا އ. ދނނވނވ އރހގއ އކލގފނގ އތރ

އނމ ތރއނވ އމހނގ. ދއވއވ ޖވބ އކލގފނ؟ ކބއތއވ މހކ މތ އނމ

ކލގފނގ ތމނމނ. ދނނވއވ ބކލނ أصحاب އހނދ. މހއވ ބޑ ވރކނتقوى

ފލވމކށ އޅނ މހކ މތވގނވ އނމ ގއحضرة ގ هللا މކރނ ސވލ ކބއނ މތ އނމ ގތނ ނސބގ) އހނވއޔ. ދއވއވ ޖވބ އކލގފނ އހނދ. ނނވ ނބބކލއގ އދ. ނބބކލކވ އކލގފނކ .އވ سيدنا يوسف عليو السالـ( ވނ ވގނ

އކ يعقوب عليو السالـ އދ . ދރކލކވ ގ( سيدنا يعقوب عليو السالـ އބހ. ) ދރކލކވ

سيدنا إسحاؽ عليو އބހ. )މއވ ދރކލއވސ ނބބކލއގ އދ. ނބބކލކވ ވސ ނބބކލއގ އދ .ނބބކލކވ އކވސإسحاؽ عليو السالـ އދ.( ދރކލކވ ގ السالـ

ކމނ އހނ.( ދރކލކވ ގسيدنا إبراىيم اخلليل عليو السالـ އބހ. މއވ ދރކލއވސ

؟ ކކހއޔވ ހނނނ ދނ މޅމހކ ވކ ގތނ ނސބގ އށވރ سيدنا يوسف عليو السالـ މތ އނމ ތރއނ ނބބކލނގ ބނނވނ ތމނނމނ. ދނނވއވ ބކލނ اصحاب

ބނނވނ ތޔބއމހނ . ކރއވއވ حديث އހނދ. ނނވ ފލވކށއ އޅނ ބކލކ

ވނޏ އހނކމށ ؟ތއވ ދނގނނނ ކބއކނ މހކ އނމމތ ތރއނ ނގعاـ عريب

މތ އއމށފހވސ ދނ އސލމ ވނ މތމހނ ވސ ޒމނގއ ޖހލއޔ. ދނނށވ . ތބގނފނމއވ ކށގނ عمل އއށ ދސކށގނ ދނ އމހނ. ކމގއވ މހނ

ސފ ދލތކމގ ގ هللا

. ނސބތވއވ އށ هللا ސފ ކމގ ދލތ

ދލތކނ ގصلى هللا عليو وسلم އنيب

Page 106: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

106

. ސހބއވ ދލތ އނމ ތރއނވ މސތކނގ އކ صلى هللا عليو وسلم އ نيب

ވ ތރއނ މސތކނގ. ސހބއވ މތ އނމ ގތނ ގب سن އއ حسب އއ شرؼ

އއފހރކ. ވއވ ރވވގނ. އވ ސހބ ދލތ އނމ އދ ހދކރއވ ބޑށ އނމ ހރ ފރއގނ ދމދ ދފރބދ މހކށ ދޔ އދގނ އހއކށ އރހށ އކލގފނގ އނބރ ރށށ އމހގ ހފގނ ބކރތއ އހރހ އމހ. ދއވއވ އއކށ ބކރތކއ

ގފނށ زلمد. މހނނވ ގ قـو އ . ބނޏވ ގސ ފޅމނ އފލނ އދ. ދޔއވ

ވދނތ فقب މހކ ނ އވދ އއޗހތއ މހނނށ ފނ ގ زلمد އހނ. ވށވ ތބ

. ނނވ ގތކށ ފދ ބރގނނ

. ރވވގނވއވ ކބއނ ގފނގ عائشة ރއސނލއވ هللا މތ

قالت : ما بقي «ما بقي منها؟» هللا عليو وسلم :وعن عائشة رضي الل عنها أنػهم ذبوا شاة ، فقاؿ النيب صلى رواه البمذي «بقي كلها غب كتفها» منها إال كتفها ، قاؿ :

صلى އنيب ހމކށވރނ .ރވވގނވއވ ކބއނ ގ ގފނގ عائشة ރއސނލއވ هللاމތ صلى هللا عليو وسلم އنيب ފހ. ކތލއވއވ ބކރއއ އހލބއތނ ގهللا عليو وسلم

އތގ . ދނނވއވ ގފނ عائشة؟ އއޗއތއވ ކނ ހރ ބކ އއނ. އއސވއވ އތގ . ކރއވވއވ حديث. ނތވ އއޗއ އއވސ އހނ ފޔވއ މސކޅބބފޅގ . އބހއޓވ ތކއޗއ ހރހ އހނ ފޔވއ މސކޅބބފޅގ

ވއތރތއ ދލތކމގ

ދލތކނ ވ ގއحق ގهللا -1 އދކރމގއ އޅކނ އށ هللا ދލތވމކ ގއ حق ގهللا ނمسلم

ކށمعرفة އޅކމއވސ ކނމ އދ. ކރމވ އދކރ އއޅކނ އކ ތރކމއاحساف

Page 107: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

107

هنى އދ . ކރމވ ކމއ ކނމ އމރކރއވގނވ އދ. ހރމމވ އގގނ

. ދކށލމވ ނކށ ކމއ ކނމ ކރއވ

ދލތވނ ގއحق އގ نيب -2 އކލގފނގ ދލތވމކ ގއ حق ގ صلى هللا عليو وسلم އ نيب ނ مسلم

އދ. ހނގމވ ތދމގނ ދއކވ އކލގފނ އދ. ތބވމވ ސނނތށ . އޅމވ އއގތށ އއ ނމނ މތވރ ދއކވ އކލގފނ

ދލތވނ ގއحق ގنفس އމއލ ތމގ -3

نفس ތމގ މނއކ ދލތވމގ ގއحق ގنفس އމއލ އބއމހނގ ނمسلم

ނވތ . ނދއކނއވ ވހކތއ ބކރ އނ އގތނ. ނވމވ އހނތތރ އއމދ ދރވ ވހކތކނ އފދ ސފއކ ނ مؤمن. ނދއކނއވ ވހކތއ ވޔނދ

. ކރއވއވ هللا وحى މތ. ތބމވ ( 73وإذا مروا باللغو مروا كراما)الفرقاف:

ފހނޅއދ ގތގއ މތމހނގ ،ދމވހނދ ކނތއ ބސތކއ ބކރ އދ -:މނއ

.މހނނވ

ދލތވނ ގއ حق އއލގ ތމގ -4

ހޔކށ ހދކރމގއޔއ ދލތވމކ ގއ حق ގعائلة މހނގ އބއ ނ مسلم

حديثرسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم . ދނމވ އސކނ އބއމހނނށ ހތމގއ

.ކރއވއވ

Page 108: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

108

أنػفقتو دينار أنػفقتو ف سبيل الل ، ودينار »وعن أيب ىريرة رضي الل عنو قاؿ : قاؿ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم : قت بو على مسكب، ودينار أنفقتو على أىلك ، أعظمها أجرا الذي أنػف رواه «قتو على أىلك ف رقػبة ، ودينار تصد

مسلم .

رسوؿ الل صلى هللا . ވދޅވއވ. ރވވގނވއވ ކބއނ ގ أبو ىريرة ރއސނލއވ هللا މތ އޅނ ތބ އދ ދނރކއ ހދކރ މގގއ ގهللا ތބ . ކރއވވއވ حديث عليو وسلم

قة މސކނކށ ތބ އދ އކއ دينار ހދކރ ކރމށޓކއ ސލމތ އޅވތކމނ ކރ صد

ތރއނ ހދއގ މހރހ، އކއ دينار ހދކރ އއލއށ ތބގ ތބ އދ އކއ دينار .މއޗށވ ގ دينار ހދކރ އއލއށ ތބގ ތބ ހށ اجر ބޑވގނވ އނމ

ދލތވނ ގއحق މސތކނގ -5 ހނ އގތނ. ވގނވއވ ތފތ ވވގތ ދލތ ގއحقމސތކނގ

رسوؿ هللا صلى هللا عليو . ދލތކމކވ ވސ ބއދލކރމކ މހނނއ މނކއގނ . ކރއވއވ حديث وسلم

الحتقػػرف مػػن ادلعػػروؼ شػػيئا ولػػو أف تلقػػى » وعػن أيب ذر رضػػي هللا عنػػو قػػاؿ : قػػاؿ ل رسػػوؿ هللا صػػلى هللا عليػو وسػػلم رواه مسلم . «أخاؾ بوجو طليق

رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم .ވދޅވއވ. ރވވގނވއވ ކބއނ ގذر أبو ރއސނލއވ الل މތ ކޑކމއ ކމކ އއވސ ތރއނ ހޔކނތކގ ތބ. ކރއވއވ حديث ތމނނއށ

ކމގއ ބއދލކރނ އކ ހނމނކއ އއاخا ތބގ އއ އދ. ނދކށވ ކމގއ

.ވޔސމއވ

. ކރއވއވ حديث رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم

Page 109: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

109

رواه البخػاري ، ورواه «كػل معػروؼ صػدقة » وسػلم : عن جابر رضي الل عنو قاؿ : قاؿ رسوؿ الل صػلى هللا عليػو مسلم من رواية حذيفة رضي الل عنو .

رسوؿ الل صلى هللا عليو . ވދޅވއވ. ރވވގނވއވ ކބއނ ގجابر ރއސނލއވ هللاމތ . އކވصدقة (ވސ)ހޔކމކ ފދ ކނމ. ކރއވއވ حديث وسلم

ދލތވނ ގއحق ނގمسلم -6. ދލތވނޖހނއވ ދނމގއ ފއދ ތއ حق އގ اخ އނގ އކނމمسلم

ކނކމށ ބސފރވފދ ދނމށއ تعليم ކރމށއ جهاد ނނށمسلم އގތނ

ކރސއއ ނވތ ފތރއޖނމ ވބއއ ރށއގއ ނގمسلم. ހދކރނޖހއވ

. ޖހއވ ވނ އހތރ އކމށ މދވރވއޖނމ

ފއދ ދލތވމގ

ވކމކވ މއތ ނރކއނ އދ. ކމކވ މގފހވ ސވރގއށ ދލތވމކ . حديث صلى هللا عليو وسلمرسوؿ هللا . ކމކވ ލއވ ބރކތ ގއ މދލގއ ވމކ ދލތ

.ކރއވއވ

عنو أف النيب صلى هللا عليو وسلم قاؿ : ما من يوـ يصبح العباد فيو إال ملكاف يػنزالف ، » وعن أيب ىريرة رضي الل متفق عليو . «الخر : اللهم أعل شلسكا تػلفا فيقوؿ أحدها : اللهم أعل منفقا خلفا ، ويقوؿ

ހމކށވރނ . ވދޅވއވ. ރވވގނވއވ ކބއނ ގ ىريرة أبو ރއސނލއވ هللا މތ

ބކލނ ދމލއކތ. ކރއވވއވحديث ނބކލގފނގ ސލވތލއވ ސލމއ

. ނވއވ ހނދނ ދވހކވސ އއވސއޅކށ ދވހއގއ ނކރއވ ދޢ ފއބވޑގނ ބޑކރއވ ހއދވއ اللهم . ކރއވއވ دعاء ބކލކ މލއކތ އއ އއނ ފހ

މލއކތ އނއ އދ! ކރއވނދވ ގނ މހއށ ހދކރ( ހޔގތގއ! )ރސކލކ

Page 110: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

110

( ހޔގތގއ ! )ރސކލކ ބޑކރއވ ހއދވއ اللهم . ކރއވވއވ دعاء ބކލކ

! މދކރއވނދވ މހއށ ހފހށޓ ހދނކށ

އއ قيامة އއ އދ . ހސލވކމކވ شرؼ ގ آخرة އއ عزةދނޔގ ދލތކމކ

. ކމކވ ލބގނވ ސނ ރވތ ނމމއނވ ދނ ޖހނ ކމކވ ލބވނ ދރމ އއثواب ބޑވގނވ ދލތކމކ .

.ކރއވއވ وحى هللا މތ

ائة حبة مثل الذين ينفقوف أمواذلم ف سبيل الل كمثل حبة أنبتت سبع سنابل ف كل سنبػلة يضاعف لمن م والل واسع عليم ){ البقرة: يشاء 365والل

ކނމ، އمثاؿ ތކތގ ހދކރ މހނ ހދކރ މދ އއރނގ ، މގގއ ގالل -:މނއ

ނޑއގއ ނޑ ހތ ހނނ އށ ސތކ ކރގ الل . އވمثاؿ އށއގ އފއދ ކރގ މޅށ ،ތނވސވނތ، އ، الل އދ. ކރއވއވ ގނގނ )ثواب( މހކށ އރދކރއވ

.ކރއވއވ وحى هللا މތ.ރސކލނގއވ ދނވޑގނވ

(373وما تنفقوا من خب يػوؼ إليكم وأنتم ال تظلموف)البقرة:

ފރހމއށ (ދރމ އއ ثواب ގ) އއޗއ ހދކރ ތޔބއމހނ މދލނ ، އދ -:މނއ

.ހށޓވ ނކރއވ ބއނސފއ ތޔބއމހނނށ، އދ. ލބނތވ މހނނށ ތޔބއ

.ކރއވއވ وحى هللا މތ

)البقرة: ؼ عليهم وال ىم حيزنوف الذين ينفقوف أمواذلم بالليل والنػهار سرا وعالنية فػلهم أجرىم عند ربم وال خو 372)

Page 111: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

111

. މހނނވ ހދކރ މދތއ އއރނގ، ފޅގއ ސއރއ، ރއއދވލ، އއރނނ -:މނއ

، އދ . ހށޓވ އއރނނށ، ދރމ އއރނގ ގއحضرة ވރރސކލނގ އއރނގ، ފހ އއރނ ބޔކކމގއވސ ހތމކރނ އދ. ނތވ ބރއ މއޗކށ އއރނގ

.ނމވމއވ

نفس އބއމހނގ ސފ ދލތކމގ އދވގނވނ މއޗށ ގ ނمسلم އހނކމނ

. ކރއވއވ حديثرسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم . އށގނނވމވ ގއرلتمع ތކގއޔއ

ال حسد إال ف اثنتب: رجل آتاه الل ماال ، » النيب صلى هللا عليو وسلم قاؿ :وعن ابن مسعود رضي الل عنو ، عن متفق عليو . «فسلطو على ىلكتو ف احلق ، ورجل آتاه الل حكمة ، فػهو يػقضي با ويػعلمها

އރހނ ގ وسلم صلى هللا عليو ނބއޔ بن مسعود ، عبد هللا ރއސނލއވ هللا މތ ވރވނ حسد މނވ ދކމއގއ. ކރއވއވحديث އކލގފނ. ރވކރއވއވ

حق އމދތށ އމހ ދއވމނ މދ هللا سبحانو وتعاىل މހކށ އއ. ނވއވ ހއދވގނ އދ . ވދކރމވ ވދކރ މހކށވތ އފދ ތމވސ ދކފއ ކރތނ ހދ މގގއ

އ މހނނށ އހނ އމހ ދއވމމނ މއ علم هللا سبحانو وتعاىل މހކށ( ކމކ އނއ) .ވދކރމވ ވދކރ ވތ ވރއކށ علم އފދ ތމވސ ދކފއ ދތނ އގނނއ علم

ސފ ދލތކމގ އދވގނވނ މއޗށ ނގمسلم ވމ

ގ هللا މދލކ އގތނ. ތމރނކރމށވ نفس ޅފތގއ މއޗށ އކމގ އށގނމށޓކއ އދ . އގނނދނމވ ކނ هللا ފރތކ ވރملك ގنفس އދ . ދނމވ ބނ އށنفس މދކނ

. ދރކރމވ ނنفس ބރވރކނ ކމގ ވދނفقب ސބބނ ވމގ ދލތ

ކނبيل

އނމހ އދ. ސފއކވ ނރއސވ هللا އއ . ސފއކވ މޑދރ ހޑ ކމކ بيل

. ސފއކވ ނފރތކރ އކމނ މސތކނވސ

Page 112: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

112

. ކރއވއވ وحى هللا މތ

م را ذل من فضلو ىو خيػ م وال حيسب الذين يػبخلوف با آتاىم الل سيطوقوف ما بلوا بو يػوـ بل ىو شر ذل با تػعملوف خبب)آؿ عمراف: ولل مباث السماوات واألرض القيامة 580والل

، -:މނއ ދހވތވ ، ތކއޗމދ ދއވ އއރނނށ ތރއނ ވނތކމގفضل އކލނގالل

، އއ! ކއއތ އދ! ހނކރހށކމވ ކމގއ ހޔކމއ އއރނނށހރ، އކނއއ، މހނ ކރގއ އއރނގ ދވހނقيامة ތކތނ ދހވތވ އއރނ. ނބއކމކވ އއރނނށހރ

، އ، الل އދ . އށވ الل ވރކނވނملك ބމގ އޑތކއ . ހށޓވ އޅއވ ކސތޅ .ރސކލނގއވ ދނވޑގނވ މޅށ ކނތއ ތޔބއމހނކރ

.ކރއވއވ وحى هللا މތ

من فضلو وأعتدنا للكافرين عذابا مهينا)النساء: الذين يػبخلوف ويأمروف الناس بالبخل ويكتموف ما آتاىم الل37

ކރأمر މސތކނނށ ދހވތވމށ ،އދ. މހނނވ ދހވތވ ، އއރނނ -:މނއ

، އދ. މހނނވ ތކއޗއ ދއވފއވ އބޔކށ ތރއނ ވނތކމގفضل އކލނގ، الل

ތމނރސކލނގ عذاب އހނތތރ ، ނނށޓކއكافر. މހނނވ ވނހނކރ ކނތއ

.ކރއވމވ ތއޔރ

ބޚލމހގ . ވއވ ހރބހއގއ. ނހނނއވ އކވރއއ ބޚލމހގ. ވއވ ގއހރބހއ. ބހކވ ކއމކ ދލތމހގ. ވއވ ހރބހއގއ އހނ އދ. ނހނނއވ އކވރއއ

. ބލކމކވ ކއމކ ބޚލމހގ އދ

السخي قريب من الل قريب من الناس بعيد من " : قالت : قاؿ رسوؿ الل صلى الل عليو وسلم ،عائشة عن " من العابد البخيل والبخيل بعيد من الل بعيد من الناس بعيد من اجلنة ، واجلاىل السخي أحب إىل الل النار ،

Page 113: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

113

. ވދޅވއވ. ރވވގނވއވ ކބއނ ގ عائشة ރއސނލއވهللا މތ: މނއ

އއ هللا ވނ މހ ދލތ. ކރއވވއވ حديث رسوؿ الل صلى الل عليو وسلم ހމކށވރނ

. ދރވގނނވ އއ ނރކ އދ. ކރވގނނވ މސތކނނއ އދ. ވގނނވ ކއތނ އދ. ދރވގނނވ މސތކނނއ އދ. ވގނނވ ދރ އއ هللا ވނ މހبيل އދ

އކށވރ بيل އޅވރ ގއ حضرة ގ هللا ޖހލމހ ދލތ. ދރވގނނވ އއ ސވރގ

ވއވ.ބޑވގނ ލބވތކނ

مآلو وصحبو وسلعلى وصلى هللا على زلمد و

Page 114: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

114

މސލމއގ أخالؽ-11

ދހވނ ފލވޅ

اإيثار

ދނނ އސކނ އހނމހނނށ

احلمد والصالة والسالـ على رسوؿ هللا زلمد وآلو وصحبو وبعد

ބކލކ صحاب ކޔނ ނމކށ حذيفة العدوي ހނގރމއގއ يرموؾ. ވޑއގތވ މއދނށ އއވ ލޝކރ ދރކލކފނތ ބޑބބގ ގއބކލކ

ފނފދއވސ އކގއ ހތ ދނމ ފނފދއ ފނއޖނމ އބކލކ އދ އބކލކ ދކވޑއގތ ގނދވނކށ ހއދވމނ އމއދނ. ގނދވއވ ސވލ ހތބވނތ ފނފދއ އރހނ އބކލއގ އދ. ވނކށވ ޒޚމވފއ ހތޕވނ ފނފދ އބކލކ އދ. ވދޅވއވ "އނއކ" އބކލކ. ކރއވއވ

. އވވޑއގތވ އޑ ގވލ "އ އއދޔއ" ބކލކ ދރނ ތއޔރވތނ އބކލށ ވޑއގނ ކރއށ އބކލއގ އދ. ހއޕވއވ ނ ފނފދ އހނދ އބކލއގ ހފއގނ ފނފދ ދނ. ކރއވއވ އޝރތ ދއވމށ ފނފދ އދ. އވ ىشاـ بن العاص ރއސނލއވ هللاމތ އއ ދވނއރ ކރއށ

ގވލއޑ އބކލކ އހނ ދރނ ތއޔރވތނ ދނ ފނފދ އބކލކށ އފލ އއޑ އދ. ނހއޕވއވ ފނފދ ވސ އބކލކ އހނކމނ . އވނވ

. ކރއވއވ އޝރތ ދނމށ ފދ ފނ އބކލކށ ގސ ކރއށ އބކލއގ

Page 115: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

115

އބކލކ ދވނއރ ކއރއށ އބކލއގ ހފއގނ ފނފދ އއއރ ކރއށ ގ ىشاـ بن العاص އނބރ އވސއވހށ ދނ. އވހރވއޖއވ

ދރފޅ ބޑބބގ ހލއކށ އއށވރ ދނ . ވފއވއވހރ ނނވއ އބކލކ މއނ (انا وانا اليو راجعوف).ވފއވއވހރ އތ ވސ އބކލކ ދޔއރ ކރއށ

ތމގ ދއވ އސކނ އށވރنفس ތމގ ބކލކވސ ކނމ އއނ ދހވނ . ކމށވ އށ أخا

ىدية ރދއއ އށ رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم ބކބލކ އއފހރކ ވ ބނނވފއ ނހނ ރދއކށ އފދ އކލގފނށ އވގތކ އދ. ކރއވއވ ގ ނاصحاب އދ. ތރކރއވއވ އރދ އކލގފނ އހނކމނ. ވގތކވ

ތޔ. އވ رسوؿ ގ هللا އ. ވއވ ވދޅ އދ. ފނނވ ރދއ ބކލކށ ތރއނ ؟ނނހއޔވ ދއވނވ ތމނނއށ ރދ ތޔ! ހއޔވ ރތ ކހ ރދކޅ. ދއވއވ އށ صحاب އ ބއލވމށފހ އރދ صلى هللا عليو وسلم އنيب އހނދ ހމ ހތޕޅ ނ اصحاب ބއއ މދ އއ صحاب އ މއޗށ އކމގ

رسوؿ هللا صلى ކޅ އރދ ތބ. ވދޅވއވ އށ صحاب އ އދ. ނޖއސވއވ އކލގފނވނ ؟ވހއޔވ ރގޅ ކހ ދކރއވނމ ތރކރއވމށ هللا عليو وسلم

ގނދ هللا މތ. ވދޅވއވ صحاب އ. ބނނފޅވފއވ ނހނ ރދއކށ އފދ. ނނވ ބނނކރކށ ތމނނ ހދ އރދކޅ ތމނނ . ބނމވ ހވކށ . ބނނކރމށވ ކފނށ ތމނނގ އހދ ތމނނ

؟ ކބއހއޔވ ދނމކ އސކނ މހނނށ އހނ

Page 116: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

116

މހނގ އހނ ބނމށވރ ތމގ އސކނދނމކ އހނމހނނށ .ކރއވއވحديث رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم .ދނމވ އސކނ ބނމށ

ال يػػػؤمن أحػػدكم حػػب حيػػب ألخيػػو مػػا » عػػن أنػػس رضػػي الل عنػػو عػػن النػػيب صػػلى هللا عليػػو وسػػلم قػػاؿ : متفق عليو . «حيب لنػفسو

ކބއނ ގ صلى هللا عليو وسلمنيب ފނ ގأنس ރއސނލއވ هللا މތ ނފސށ އމއލ ތމގ. ކރއވވއވحديث އކލގފނ. ރވކރއވވއވ

ހނދއގއ ނދހ އށޓކއ أخا ތމގ ގތތއ ރނގޅ އދފދ .ނވހއޓވ ފރހމ އމނކނ މހއގ އއވސ ތރއނ ތޔބއމހނގ

އސކނދނމގ ވއތރތއ

ގ ރއސވމށ هللاމސތކނގ ރހމށ އސކނދނމށވރ ބޑށ މތ -1 އސކނދނނ.

هللاގ ރއސވމށވ. މތ هللاމސލމކނމ އނމ އސކމއދނ މތ ރއސނލއވ ޢއޝތގފނށ هللاސޓފޅއ މތ معاوية بن أيب سفيافރއސނލއވ

ފނއވއވ.އދ ވދޅވއވ. ކމނތމނ ކލގފނށ ވޞއޔތއ ލޔއވށވ.އދ حديث وسلم عليه هللا صلى هللا رسولދގނކރއވށވ. އހނދ އކމނ ލޔއވއވ.

ނ ޙދޘކރއވއވ.ކރއވނކށ ތމނއޑއހމވ. އކލގފ

سخل هللا من التمس رضا هللا بسخل الناس رضي هللا عنو وأرضى عنو الناس، ومن التمسك رضا الناس بسخل هللا رواه ابن حبػػاف ف " صحيحو" - عليو وأسخل عليو الناس

Page 117: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

117

ގ ރއސވނ އދގނ هللاމހކ މސތކނ ނރހކމގއވއސ -މނއ:

ގ ރއސވނ ލބއވ. އދ މސތކނގ هللاނއމއފނމ( އމހކށ )ކމއ

ނރއސވކމގއވއސ މސތކނގ ރހނ އދގނ هللاރހނވސލބއވ. އދ މހކ

ވ. ނރއސވއވ. އދ މސތކނގ ރހނވސނލބއ هللا)ކމއނއމއފނމ( އމހކށ

ދނޔއށވރ އޚރތށ އސކނދނނ -2

މހކށ އޚރތށ އސކނ ދވ ކމގ އނމ ބޑ ދލލކ އމހކ ދނޔވ ކނތއ މދކރމވ.

يا استحيوا من هللا حق احلياء. قلنا:»عن عبد هللا بن مسعود رضي هللا قاؿ: قاؿ رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم: رسوؿ هللا إنا لنستحي واحلمد ، قاؿ: ليس ذاؾ، ولكن االستحياء من هللا حق احلياء أف حتفظ الرأس، وما وعى، :وحتفظ البطن، وما حوى، ولتذكر ادلوت والبلى، ومن أراد الخرة ترؾ زينة الدنيا، فمن فعل ذلك فقد استحيا. يعب

(سنو األلباينروى البمذي ف سننو وح) .من هللا حق احلياء

رسوؿ هللا ގ ކބއނ ރވވގނވއވ. ވދޅވއވ. عبد هللا بن مسعودރއސނލއވ هللاމތ ގތގއ ލދވތވށވ. حقއށ ލދވތވނ هللاކރއވއވ. حديث،صلى هللا عليو وسلم

އށ هللاރނ ތމނމނ ގ ރސލއވ. ހމކށވ هللاތމނމނދނނވމވ. އ

ގތގއ حقއށ هللاކރއވއވ. حديثހއޓވ. تد އށ هللاއކމށޓކއ ލދވތވމވ.

ގތގއ حقއށ هللاލދވތވމކ ތޔބއމހނ ތޔދކގތއނނވ. ނމވސ

ފޔވއ އހނފރތކށ އޅކނކރމނނއ އކލނގފޔވއ هللاލދވތވމކ)

އހނފރތކށ ސޖދ ކރމނނއ ކނދއކމށ ނމދކރމނނއ އކލގ ނނއހނފރތކށ ލބގތމނ( ބރއކތރކރމއ އދ ބލއ ގޅފއވ)ލލއ ދލއ

ނޑ ކނފތ ފދ ( ގނވނ ތކނ ހއދނނ ކނތއތއ ނކރމވ.އދ ޙރމތކތނ ބނޑއ ގޅފއވ ގނވނތކނ އބހ ފރޖއ ފޔއ އތއ ރއކތރ ކރމއ އދ ބ

Page 118: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

118

ހތގ ގނވނނ ފފ ނކރމވ. އދ މރ ހނދނ ކރމއ އދ ތމ މރވފއ އދމހ ދނޔގ آخرة އ ފނވފއ އނނނ ގތގ ސރ ހތށ ގނއމވ. އދ ޤބރގ

ގތގއ حقއށ هللاޒނތތރކނ ދކށލމވ.ފހ މކނތއތއ ކށފމހ

ލދވތވގނފއވ.

ތމ ގ މދލނ އހނ މހނނށ އސކނދނނ -3

ޖހފއވ ހނކމގއ ބޑހއ އރހށ ގ هللا صلى هللا عليو وسلم رسوؿ އއފހރކ

رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم އހނދ. އދނވ އއޗކށ ކ އދ. އއވ މހކ އތރ ފނފޔވއ ނމވސ . ފނއވއވ ހދމށ ކއއޗއ ގއށ އކލގފނގ

رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم اعالف ދނ. ނތވ ގއކ އކލގފނގ އއޗއ އހނދ ؟ހއޔވ ކކ ވނ حواؿ އއ ދރ މހމނ މރގ މމހގ. ކރއވއވ

رسوؿ ) صلى هللا عليو ގ هللا އ. ދނނވއވ ބކލކ ތރއނ ބކލނގانصارى ގއށ ގވއގނ އމހ ދނ. ވގނފމވ حواؿ އކމއ ތމނނ . އވ وسلم(

އމހއށ އތގއ ކބލގ. އއސވއވ ކރނ އނބމހ އދ. ވޑއގތވ ކރޔ ކދނނށ. އވ ދނނވ އކބލގ ؟ހއޔވ އބވ ކއއޗއ ދނ

صحاب އ. ނތވ އއޗއ އއވސ އތރ ނނ ކއތކޅއ ފދވރގ

ތއޔރ މހމނށ އކއތކޅ އދ. ލށވ ނނދވ ލއސވ ކދނ. އނގވއވ އގތށ އދ. ނނވށވ ވތ އށނމނ ކނ އމހމނ އދ. ކރއވށވ

އނވސ ގއތރ ކމގ އއދރ އނނވ صحاب އ. ކރވނވ ކނތއ

އމހމނ ފހނ އނމ. އއވއވ އއވ އގއނ ހފއޑ ހދހދ ކނކމށ

Page 119: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

119

ކދނ އނހނނނއ އނގ އއ صحاب އ އދ. ނނމއވ ކއ ބޑފރ

ނޑހއ . ކރއވއވ ހދ ރގނޑ މޅ ހނކމގއ ބ

رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم މހމނ އއ ގވއގނ صحاب އ ވމނ ފތސ ރގއ . ކރއވއވ رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم حديث އދ. ވޑއގތވ އރހށ

ރއސވ هللا ގތއމދ ކރއވވ އދ އމހމނދރ ދމފރކބލނ ތބގ .ލއވނވ ބވ آية ގقراف ކރތ މއޗށ އކމގ ދނ. ވޑގތވ

ار تػبػوءواوالذين ياف الد على ويػؤثروف أوتواشلا حاجة صدورىم ف يدوف إليهم وال ىاجر من حيبوف قػبلهم من واإ احلشر﴾فأول ئك ىم المفلحوف ﴿ نػفسو شح يوؽ ومن خصاصة ولو كاف بم أنػفسهم

ވތބ قائم ކމގއإياف ،ވޒނވރވ ގއادلدينة ،ކރގއ އއރނގ އދ -: މނއ އއރނނށ އދ. ލބވތވ ނދކمهاجر ކރىجرة ގތށ އއރނގ ،ނأنصار

ނވތ ) ބނމއ އއވސ އއޗކށ އއވސ ދއވ( ނނށ مهاجر: އބހ) އދ . ނވއވ ހތތކގއ ގ( ނأنصار: އބހ) އއރނ( ކމއ ދހވތ

އއރނނށ. އސކނދތވ އއރނނށ ،މއޗށ ތކގنفس އމއލ އއރނގ ދހވތކމނ ގنفس އމއލ އމހއގ . ވނމވސމއވ ބޑވފއ ބނނތރކނ

.މހނނވ ދނނވނ ހމ އއރނނ ،ފހ!( ދނނށވ) މހ މނޖވއޖ

އސކނ ދނ ނޖހ ކނތއތއ )ނވތ ޝރތތއ(

ވގތށ އހނ މހކށ އސކނދނމއނވއވ. ތމގ ދރއޅމށ ހރކށ .1 ބކރވގނދގތށ އހނ މހކށ އސކނދނމއނވއވ. ތބގ ވގތ .2 އސކނދނމއނވއވ.ގމއޗށ އހނ މހކށނވތ ހޔކމއ ގމއޗށއޅކމއ .3

Page 120: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

120

.އސކނދވކމކ ޙރމ ކމއ ނވތ މކރހ ކމއކމގއނވމވ. 4

މހނނށ އސކނދނމނ ލބ ފއދތއ :އހނ

ގ ޘނ ޙޞލވނ هللا .1 ގ ލބލބނ هللا .2 ހވނ އމނކނ ފރހމ ވމށ މގ ފ .3 صلى هللا عليو وسلم () މޙއމދ ނބކލގފނގ އޚލޤނ ސފލބނ .4

ދނޔމތނ ރތ ޘނ ލބނ .5 ލބނ ރތ އޚލޤ .6 ރޒޤގއ ބރކތލއވނ .7 ބދހވނއޖތމޢ ގޅނ .8

م آلو وصحبو وسلعلى وصلى هللا على زلمد و

Page 121: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

121

މސލމއގ أخالؽ-11

ފލވޅ އގރވނ

ވރކނ احللم

(ގދވނ މއޗށ ނފސގ)

احلمد والصالة والسالـ على رسوؿ هللا زلمد وآلو وصحبو وبعد

. ވއވއސލމ ބކލކ ކޔނ ނމކށالطفيل بن عمرو ކމގއވ ބކލކ ވނހއގدوسي

رسوؿ هللا صلى هللا عليو އދ ހއދއކށ ގވމށ އށاسالـ دين މހނނށ ގ قـو އނގ އދ قبيلة އނގ އށ އނ ދނ . ދވނވ އގތށ އހއދ އދ. ދނނވއވ އރހގއ ގ وسلم

އއނ ނމވސ. އރވއވ ދއވތ ދނށ އސލމ އމހނނށ އނބރގސ ގތށ ގ ގ رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم އނބރ އނ އހނކމނ . ނކރއވقبوؿ އކނ އކކވސ

އދ . ވއޖއވ ނކޔމނތރ މހނ قبيلةدوسي . ދނނވއވ އދ. ވޑއގތވ އރހއ

. ދއވށވ ކށ دعاءބދ މއޗށ އމހނގ ވމ. ކށފއވ އނކރ ކރމށ قبوؿދނ

އތނ . ތއޔރވވޑއގތވ ކރނ دعاء އދ. އފއލވއވ ދއތޕޅ އކލގފނ އހނދ

. ގސފއވ ހލކވގނ މހނ ގ قبيلة دوسي. ފށއވ ބނނ މސތކނ ދކފއ

. ފއޓވއވ ކރނ دعاء އކލގފނ. ވގނނވ مستجاب ވނ دعاء އކލގފނގ

ތދމގ މހނނށ ގ قبيلة ދއސ. އވ الو އހއދވގނގޅއވ. ވދޅވއވ

اسالـ އދ. ދޔއވ ގތށ ގ قبيلة އނގ ފހރށ ދވނ صحاب އ ދނ. ދއކވނދއވمقاـ މ. ދނނއވ . ވއވ اسالـ އކގއ އނމނ ގ قبيلة އ އފހރ. ގވއވ އށدين . ފއވ އސކރށވ އވނ ވރކނ حلم އކލގފނގ ގއ

Page 122: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

122

އދ . ގތވ ނކމވޑއ ބއލވމށޓކއ ގކނތއރއޔތނخليفة عمر بن عبد العزيز އއރއކ

މސކތކށ މގމތގއ ވޑއގނނވ. ގނދވއވ ހށފރވރއކވސ އރހގއ ނދފއ މސކތގއ އހނކމނ . ނތވ އލކމއ އމސކތގއ އދ. ވދވޑއގތވ

މޔއއ ކލއކ. ބނޔވ ރޅއއސގނ އމހ އހނދ. އރނވ މހއގގޔށ އތ އނއށ މހ ފލސ އހނދ އދ. ނނކވ. ވދޅވއވ عمر بن عبد العزيز! ހއޔވ

އނ . ވދޅވއވ عمر بن عبد العزيز ނމވސ. ހރކތތރވއވ އދބއދނމށޓކއ

؟ހއޔވ މޔއއ ތމނނއކ ސވލކރ އނ. ނކރއވ ކށއ އނ. ދކއލށވ ގ عمر بن عبد العزيز ގއ مقاـ މ. ދނނއވ . ދފމވجواب ބނ ނނކ ތމނނ

. އސކރވފއވ އވނ ވރކނ حلم ވރ ރޅވރކމށ

؟ކބ ވރކމކ حلم

ލތބށ ނފރތ އދ. ލމވ ދރވއ ރޅ އދ. ގދވމވ މއޗށ ގ نفسއއ

. އސކރމވ ހޔކނ ބދލގއ ކމގ އދނބއ . ބދލކރމވ

އ އހނ . އވ الو ވނތ حليم އއ. ވއވ ނސބތވގނ އށهللا ސފ ވރކމގ حلم

އރދ އމރތއކށ ގ الو އ އއ. ވއވ ދނވޑގނ ދކ ފފތއ ތކނގ ގ خلق

. ވޑގނނވއވ އވސވ ދއވމގއعذاب ނމވސ . ވއވ ވޑގނ ބއލވއ އރދނ

هللا މތ. ގނދވއވ ދއވމނ އއمدة ފހ އކށ مدة ވމށتوبة އޅތކނނށ އދ ( 335واعلموا أف الل غفور حليم )سورة البقرة . ކރއވއވ

ރސކލނގކނ ،ވނތحليم ފފފއސވ ގނގނއނ، އ، الل ހމކށވރނ، އދ-:މނއ

!ދނނށވ ތޔބއމހނ

Page 123: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

123

މދ އއسيدنا ابراىيم عليو السالـ . ލބގނވއވ ވސ ބކލނނށ نىب ސފ ކމގ ވރ حلم

(552التوبة) }إف إبراىيم ألواه حليم{ . )ކރއވއވ هللا وحي

.ބކލކވ މޑ ކފ ،ގނ ކރއވނدعاء ،ގފނإبراىيم ،ހމކށވރނ -: މނއ) }فبشرناه بغالـ حليم{ . ކރއވއވ وحي هللا އއމދ سيدنا امساعيل عليو سالـ އދ

(111الصافات:

ދރކލކ ވރ حلم( އޖބކރއވއ دعاء އކލގފނގ ) ތމނރސކލނގ ،ފހ -: މނއ . ދއވމވ އކލގފނށ خرب އފވރ ދއވނކމގ

ވރކނحلم އނމ ތރއނވ މސތކނގ އކ صلى هللا عليو وسلم އ نيب އހރމނގ އދ

މއޗށ ދއތރތކގ އނޔތކއ ހރހ ލބނ ގފށނ މސތކނ. ސހބއވ ބޑ . އސކރއވއވ ވރކނحلم ބދލގއ ރޅވތކމގ

ބކލކށ رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم. ހސލވކމކވ ރއސވނ ގهللا ވރކމކ حلم

.ކރއވއވ އޝރތ

همػا قػاؿ : قػاؿ رسػوؿ الل صػلى هللا عليػو وسػلم ألشػ عبػد القػيس: عنػ إف فيػك خصػلتػب » وعن ابن عباس رضي الل : احللم واألناة رواه مسلم . «حيبػهما الل

. ރވވގނވއވ ކބއނ ގ عبد الل بن عباس ރއސނލއވ އދބފއކލނނށ الل މތ

ހމކށވރނ . ކރއވއވ حديث އށ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم أش عبد القيس .ވދޅވއވ

ނޑގއ ތބގ وتعلى الل سبحانو ޚޞލތށ އދ. ޚޞލތވއވ ދ ހށގ

. އވސވނގތމވ ނނމމގއ ކނތއ އދ ވރކމއ حلم އއ. ލބވތވވޑގނވއވ

.ކރއވއވ حديث صلى هللا عليو وسلم އ نيب . ކމކވ ހސލވ ސވރގ ވރކމކحلم

Page 124: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

124

مػن كظػم غيظػا ، وىػو قػادر علػى أف يػنفػذه ، » وعن معاذ بن أنس رضي الل عنو أف النيب صلى هللا عليو وسلم قػاؿ : ه مػػػػن احلػػػػ سػػػػبحانو وتعػػػػاىل علػػػػى رؤوس اخلالئػػػػق يػػػػػوـ القيامػػػػة حػػػػب يػػػػب رواه أبػػػػو داود ، «ور العػػػػب مػػػػا شػػػػاء دعػػػػاه الل

مذي وقاؿ : حديث حسن . والب

ސލމއ ހމކށވރނ . ވއވ ރވވގނ ކބއނ ގمعاذ بن أنس ރއސނލއވ هللا މތ

ކޅދނކނ ބދލހފމގ ބދލށ. ކރއވއވ حديث ނބކލގފނ ލއވ ސލވތ

هللا ދވހނ قيامة މހ ރޅމތކށގނނ ނހފ ބދލ ބދލށ ހލގއވސ ލބގނވ ވއތރއގ ބނނ އމހކ އނ ސވރގ ނރއވވއ މދށ ތކނގ މސسبحانو وتعاىل

.ދއވނތވ إختيار ފރހމ ގނދއމގ ކނބލކحور العب

. ކރއވއވهللا وحى މތ. ސފއކވ ކރވ ބދލ އކވރނނށ ނدمشن ވރކމކ حلم

يم )سورة فصلت نو عداوة كأنو ول ت نك وبػيػ ( 32ادفع بالب ىي أحسن فإذا الذي بػيػ

ތބއ އހރނ ،ފހ. ދރކރށވ (ނބއކނތއ) ތބ ރވތގތނ ،އނމހޔ -:މނއ .ވދނތވ ފދއނ ތރޔކرتة ގތ ،މހ ތރކމއވعداوة ދމދގއ އނއ

ހމޖހނ ގ نفس ރޅއކ . ސފއވ ރޅއސކރމގ ސފއކ އދކޅ ވރކމގ حلم

وعن . ވރދވފއވއވ އއގއ حديث. އކވ ސފ ހތރاخالقى އއ. ކމކވ ގއލގނދ عنو أف رجال قاؿ للنيب صلى هللا عليو وسلم : » فردد مرارا قاؿ ، «ال تغضب » قاؿ : أوصب ، أيب ىريػرة رضي الل

. رواه« ال تػغضب البخاري

މހކ ހމކށވރނ. ވއވ ރވވގނ ކބއނ ގ أبو ىريػرة ރއސނލއވ هللا މތ

( ރސލއވ ގ هللا އ . )ދނނވއވ ނބކލގފނށ ލއވ ސލވތ ސލމއ

(. ދނނއވ. )ކށދއވށވ އއوصية ރނގޅ ކހލ ކނމވސ ތމނނއށ

ފސހކމއއކ އޢމލއކރމނ. ރވވގނވއވ ބނކމށ މމހ އހނރވޔތއގއ މބޑށ އދ. ބނދއވށވ ތމނނއށ އއ عمل ފދ ވދވގނދ ސވރގއށ

Page 125: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

125

ފހރއގއ އއރނ. ނޖއސވށވ ތމނނއށ ކރމށ ކމއ އނދގވކހލ ރވ . ނކރށވ އސ ރޅ ތބ. ކރއވއވحديث .( ނކރވދނއވ އކމއ ތމނނއށ

ކށ ތކރރ ނވތ މހކށ ފލފއވ ތނދރ މބޑށ މމހއކ . ވދޅވއވ ފހރއގއވސ ކނމ އއނ. ހއޓވ ބނބނ ކށދއވށ އއ وصية ތމނނއށ . ނކރށވ ރޅއސ ތބ. ކރއވއވ ފޅ حديث އކލގފނ

حق .ރޅއވ ގތގއއރباطل ގތގއއރރޅއއحق އއ. ދވއތރވއވ ރޅވރކމގ

އނނ އނކރކށ އކމށ ހނދ ދކ އރތނ ތކއޗށ ކރއވފއވ هللا حراـ ރޅއކ

އގތރގއ ރޅވސ އސކރ ދކޅށ އނޔވރކމކއ ކނމ އގތނ. ރޅއވ . އވ ގރޅ باطل ރޅއކ އސކރވ އށ خالؼ އއއ. ހމނއވ

ފރވ ރޅގ

ކޔނ أعوذ بالل من الشيطاف الرجيم .1كنت جالسا مع النيب صلى هللا عليو وسلم، ورجالف يستباف سليماف بن صرد رضي الل عنو قاؿ: وعن

ألعلم كلمة لو قاذلا إين » وأحدها قد اتر وجهو . وانتفخت أوداجو . فقاؿ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم :فقالوا لو : إف النيب صلى هللا عنو ما يد . لذىب عنو ما يد ، لو قاؿ : أعوذ بالل من الشيطاف الرجيم ذىب

تفق عليو .م «.تعوذ بالل من الشيطاف الرجيم »عليو وسلم قاؿ :

. ވދޅވއވ . ވއވ ރވވގނ ކބއނ ގ سليماف بن صرد ރއސނލއވ هللا މތ

އށނދގނ އރހގއ ނބކލގފނނގ ލއވ ސލވތ ސލމއ ތމނނ( އއދވހކ) އކކ އތނނ އދ. ދކނމވ މނޒރ ގވހދ އއޗހ ހޑހތރ ދމހކ އދ. އނމވ

ފއޕއގނ ހރ ނރތއ ކރގ އދ. ރތވފއވ ކލ މނގ ގސ އއސގނ ރޅ ހރ އރހގއ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم( ދކވޑއގނފއ މނޒރ އ) ފހ. ގސފއވ

Page 126: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

126

. އބއނގއވ ކލމއއ އފދ ތމނކލގފނށ. ކރއވއވحديث ބކލނނށ ތއބވ

أعوذ با އނ . ހނގއދޔއހވ މޑވގނ ވގތނ ރޅ އނގ ކޔއފއޔ އކލމ އމހ حديث މހނ. ހނގއދނއވ މޑވގނ ވގތނ ރޅ އނގ ކޔއފނމمن الشيطاف الرجيم

رسوؿ الل صلى هللا عليو . ބނފއވ ދމލށ އމހއ ބކލނ ތއބވ އރހގއ ރއވމނ ކ . ކއމށވ أعوذ با من الشيطاف الرجيم ތބ ފޅކރއވނ حديث މހރ وسلم

هللا عليو وسلم حديثرسوؿ هللا صلى ބދލކރނ ހރކތކށ އހނ ހރކތނ ހރ .2

. ކރއވއވ

)إذا غضب أحدكم وىو قائم فليجلس، فإف ذىب عنو الغضب وإال فليضطجع )يناـ على جنبو أو يتكئ( أبوداود .وأتد

ތޔބއމހނގ ތރއނ މހކ ރޅއތވއޖނމ، އހނދ އމހކހރ -މނއ: ކޅށކމގއވނނމ ފހ އށނނށވ. ފހ ރޅ މޑވގނ ނގސފނމ ފހ އށނނށވ.

. ފނވރނ ނވތ ކރނ وضوء .3

)إف الغضب من الشيطاف، وإف الشيطاف خلق من النار، . )ވކރއވއ حديث رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم (.[وإنا تطفأ النار بادلاء، فإذا غضب أحدكم فليتوضأ( ]أبو داود

އ شيطافހމކށވރނ އގ ކބއނނވ. އދ شيطافހމކށވރނ ރޅ ވނ -މނއ:

ހމކށވރނ އލފނ ނއވލ އއޗކ ފނވ. ފހ އފދފއވނ އލފނނނވ. އދ ކރނހއޓވ. وضوءތޔބއމހނގ ތރއނ މހކށ ރޅ އތވއޖނމ ފހ

Page 127: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

127

އނމ ރޅގ އއ. ތމރނކރނ އކމށ ދސކށދނ ވރވނ حلم އށ نفس ތމގ -4

}خذ العفو وأمر بالعرؼ وأعرض عن اجلاىلب{ . )ކރއވފއވއވ هللا وحي މތ . ފރވއވ ބޑ ( 199 :]األعراؼ

އރޝދ އލމވރނ ކރމށ ބއއކނތއތއ ވސ މގއތރނ އދ ހނހރނ.-5 މސތކނނތ ގނއމއ ހނދނތ ގދރތތރކނ ގ هللا އގތނ. ދއވފއވއވ

ނحضرةގ هللا ،ގނއމއ ދރމ ހނދނތ ހރ މއޗށ ރޅމތކރމގ މފކރކރމއ

ދނނވނ ތއފގށއދ ރޅމތކރމގ މށއދމއ އދލބ ހލމވރކނ . ފދކނހމނއވ

م آلو وصحبو وسلعلى وصلى هللا على زلمد و

Page 128: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

128

މސލމއގ أخالؽ-12

ބރވނފލވޅ

الرفق

.އގތރކނ

احلمد والصالة والسالـ على رسوؿ هللا زلمد وآلو وصحبو وبعد

مسجد އދ. އސލމވއވ މހކ ރށފށ ދވސވރ ގ رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم ޖހހރ ފރތށ އއ މސކތގ ވދ މސކތށ އދ. އވދޔ ނމދކރމށ އށ النبوى

ދނ ދމލށ އއ އނ ބކލނاصحاب ފނމނ އތނ. ފށއގތވ ކޑކމދނ. ގސތކރއވއވ ހރސއޅއވމށ އނއށ މނކރމށޓކއއކނ އދ. ފށއވ އނ އދ ނލމށއ ކރމތ އނއއ އބކލނށ صلى هللا عليو وسلم އنيب އހނދ

ކރއވއގނ އނތޒރ ނމނދނ ގސ ކޑކމ އނ އދ. އނގވއވ ދކށލމށ حديث ދއވމނ އޅނފލއވ އގތރކމއއކ އނއށ އދ. ހނނވއވ އށ هللا ނކނތއތ އދ . ގކޅވ ގهللا މސކތކ ފދމ ހމކށވރނ. ކރއވއވ

ދއމށ ކޑކމނ ތނކށ އފދ. ތނތނވ ކރވފއވ ޚއސ އޅކނކރމށ ދޔތނށ ކޑކމނ އނ ދނ. ނވއވ ހއދވގނ ދއމށ ބޑކމނ ނވތ

. ކރއއވ حديث ބކލނނށ اصحاب އދ. ގވއވއނ އއސލމށ ފނބލދއއ އޚރޔރ ގތ ލއފސހ ފނއވފއވނ ތމނކލގފނ ހމކށވރނ ފހ

.ނފނއވއވ ކރމކއ މދވރ އނދގގތ ކލގފނ ތމނ އދ . ކރއވމށވ

Page 129: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

129

!އލހއވ ގނގޅއވ ހއދވއ އ. ބނޏވ އފލނ އމހވ އޑއވފއ އވހކ އދ ! ކރއވނދވ ރޙމ އކނ ދމހނނށ މހއމދގފނއ ތމނނއށއ

އހނދ ! ނކރއވނދވ ރޙމ މހކށ އއވސ އހނ ދމހނފޔވއ ތމނނގ

ތބ ހނތޔކރ ތނވސވގނވ .އއވ ކރ حديثއކލގފނ އމހއށ

އއޗކވ.

؟ކބހއޔވ އގތރކމކ

ހރކށކމއ ކމއ ގދފދ އދ . އޚތޔރކރވ ކނ މޑމއތރ ކނކމގއ އއ . ދރހލވހރމވ ނފރތނ ރޅވރކމއ

މޑމއތރކނ އނމހކނތއތކގއ ވނ އމރކރއވފއ هللا سبحانو و تعاىل މތ . ކރއވއވوحي ،هللا سبحانو و تعاىل .ވކރމށ އޚތޔރ

( 599خذ العفو وأمر بالعرؼ وأعرض عن اجلاىلب )سورة األعراؼ

އމރ ހޔކނތކށ އދ! ހއޕވށވ ކރއވމގއعفو ކލގފނ -:މނއ !ވޑއގނނވށވ އއކބވ ޖހލނނ އދ! ކރއވށވ

.ކރއވއވ هللا وحى މތ

يم وال تستوي احلسنة وال السيئة نو عداوة كأنو ول ت نك وبػيػ ادفع بالب ىي أحسن فإذا الذي بػيػ ( 32)سورة فصلت

Page 130: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

130

،އނމހޔ . ނވތވ ހމހމވގނއ ނބއކނތއ ،ކނތކއ ރނގޅ -:މނއ ދމދގއ އނއ ތބއ އހރނ ،ފހ. ދރކރށވ (ނބއކނތއ) ތބ ރވތގތނ

.ވދނތވ ފދއނ ތރޔކرتة ގތ ،މހ ތރކމއވعداوة

ނމނ އގތރކމގ ގصلى هللا عليو وسلم އنيب

އނމ އދ ބޑ އގތރކނ އނމ ތރއނ މސތކނގ އކ صلى هللا عليو وسلم އنيب . އއވ މހކ ރށފށގ އރހށ އކލގފނގ އއފހރކ . ސހބއވ މޑމއތރ

މދ ގތގއ އހގ އނއށ އއ. ދއކއވ ވހކ އބރތތކނ ހރކށ އދ وسلم صلى هللا عليو هللا رسوؿ އހނދ. ނޖހގނނވ ހމހތ އކމ ނލބގނ .ދއވއވ ކބތކތ ފރހރ ގ تل ދ އމހއށ

. ކޅއވއވ ކޅވރ އކ ގފނ حسب ފނއ ގحسن وسلم صلى هللا عليو هللا رسوؿ . ބސދއވއވ އދކދނނށ އދ

މޑމއތރ ގ صلى هللا عليو وسلم އنيب ކބއނ ގފނގعائشة ރއސނލއވهللا މތ .ވދޅވއވ އކމނ. ވއވ ރވވގނ ކމމދ

مػػا خػػػب رسػػوؿ الل صػػػلى هللا عليػػو وسػػػلم بػػب أمػػػرين قػػل إال أخػػػذ وعػػن عائشػػة رضػػػي الل عنهػػا قالػػػت : وما انػتػقم رسػوؿ الل صػلى هللا عليػو وسػلم أيسرها ، ما ل يكن إتا ، فإف كاف إتا كاف أبعد الناس منو .

متفق عليو. لنػفسو ف شيء قل ، إال أف تنتهك حرمة الل ، فينتقم لل تعاىل .

Page 131: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

131

. ވދޅވއވ އކމނ.ރވވގނވއވ ކބއނ ފނނގ ގ عائشة ރއސނލއވ الل މތ އމލ ކމއގއ ކނމ ދވ އޚތޔރ މއޗށ ދކމއގ އށ ؿ الل صلى هللا عليو وسلمرسو

ފފއއވ ފހ. ލއފސހގތށވ އނމ އތ އކމގއ ފފއއނވނމ ކރއވވرسوؿ އދ. ދރހލވގނވއވ ބޑށ އނމ މދ އފދކނތކއ އކލގފނ ކމއނމ

މހއގ ނފސށޓކއ އމއލ އކލގފނގ ދވހކވސ الل صلى هللا عليو وسلم މއޗށ ކމއގ ކރއވއފއވ ހރމ الل ނމވސ. ނހއޕވއވ ބދލ ކބއނ . ހއޕވއވ ބދލ ކބއނ އމހއގ އށޓކއ الل އރއފނމ މހކ

.ވދޅވއވ ނށ ނ اصحاب އކލގފނގصلى هللا عليو وسلم އنيب

ػروا وال تػنػفػروا » وعن أنس رضي الل عنو عن النيب صلى هللا عليو وسلم قاؿ : روا . وبش روا وال تػعس «يس متفق عليو .

. ރވކރއވއވ ގކބއނ صلى هللا عليو وسلم އنيب ،ގފނأنس ރއސނލއވ الل މތ ތޔބއމހނ އދ. ލއފސހކރށވ ތޔބއމހނ. ކރއވއވ حديث އކލގފނ ތޔބއމހނ އދ . ދށވ ޚބރ އފވރ ތޔބއމހނ އދ . ނކރށވ ދތއނދގ

.ނދށވ ޚބރތއ ވފދ ނފރތ

އދ . ރތވގނނވ ދނ ކމށ ކނމ އސފހރ. ސފއކވ މތ ކމކ މޑމއތރ .ކރއވއވ حديث صلى هللا عليو هللا رسوؿ. ޒނތތރވގނނވ

إف الرفق ال يكوف ف شيء إال زانػو » وسلم قاؿ : -وعن عائشة رضي الل عنها أف النيب صلى هللا عليو زع من شيء إال شانو رواه مسلم .« ، وال يػنػ

Page 132: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

132

. ވވގނވއވ ރ ކބއނ ގ ( ގފނعائشة ރއސނލއވ الل މތ އބހ) އކމނ އދ އގތރކމގ ހމކށވރނ. ކރއވއވ نيب صلى هللا عليو وسلم حديث ހމކށވރނ

ކނމ ނތއޖ އސފ އދ. ރތވގނނވ ޔޤނނ ކމއދނ ކނމ ހރއޖ ސފ . ހޑހތރވފއވ އނނނ ކމއ

ބއތއ ސފތއބހގނވ އގތރކމގ ހނނނޖހ ކބއގއ ގ ނمسلم

އގތރވނ މސތކނނށ -1

މސތކނނއމދ . އގތރވނއވ ކރކނތކގއ މދ އހނމހނނއ އކނމمسلم هللا މތ. އވ ނކރނ ހޚތޔރ ހރކށގތ އދ. ނކރނއވ އޚތޔރ އނދގގތ

.ވއވ ބސފޅގއ وحى ގ

( 559)سورة آؿ عمراف ولو كنت فظا غليظ القلب النفضوا من حولك

ކލގފނގ، ކލގފނވނމ ކމގއ ބކލކ ނބއ، خلق ހރކށ ހތޕޅ -:މނއ .ހނގއޖއހވ ވކވގނ އއރނ އރހނ

عنو أف رجال قاؿ للنػيب صػلى هللا عليػو وسػلم : «ال تغضػب » قػاؿ : أوصػب ، وعن أيب ىريػرة رضي الل رواه البخاري.« ال تػغضب » فردد مرارا قاؿ ،

މހކ ހމކށވރނ. ވއވ ރވވގނ ކބއނ ގ ىريػرةأبو ރއސނލއވ هللا މތ( ރސލއވ ގ هللا އ . )ދނނވއވ ނބކލގފނށ ލއވ ސލވތ ސލމއ

Page 133: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

133

. ނކރށވ އސ ރޅ ތބ. ކރއވއވحديث . ކށދއވށވ އއ وصية ތމނނއށ ބނބނ ކށދއވށ އއ وصية ތމނނއށ ކށ ތކރރ މމހ. ވދޅވއވ ރވ

ތބ. ކރއވއވ ފޅ حديث އކލގފނ ފހރއގއވސ ކނމ އއނ . ހއޓވ . ނކރށވ ރޅއސ

هللا رسوؿ ތކކعمل އފދ . ނގވނއވ ނބއ ނތ އކށ مسلم އނއ އކނމمسلم .ކނތކވ މނކރށވފއވصلى هللا عليو وسلم

» وعن ابن مسعود رضي الل عنو قاؿ : قاؿ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم :.ކރއވއވ حديثسلم فسوؽ ، وقتالو كفر

متفق عليو . «سباب ادل

رسػػػػػػػػػوؿ الل . ވދޅވއވ. ރވވގނވއވ ކބއނ ގابػػػػػػػػػن مسػػػػػػػػػعود ރއސނލއވهللا މތعمػػػل ނގمنػػػافق ގވމކ އގރނ މސލމނނށ. ކރއވއވحػػػديث صػػػلى هللا عليػػػو وسػػػلم

.އކވعمل ކފރގ ގތލކރމކ އމހނ އދ. އކވ

.އގތރވނ ނށ ނخادـ

ނމނވރ އނމ އގތރވމގއވ ނށ ނ خادـ އކ صلى هللا عليو هللا رسوؿ ނނށ خادـ ކއއޗކނ އމހކ އމރކރއވ އކލގފނ އދ . ސހބއވ

އމހނނށ އދ. ވދނމށ އނފރނ ނނށ خادـ ލއއޗކނ އމހކ ކނދނމށއ ގނވގތށ އމހނނށ އދ . ވލއވނކރމށ އމހނ ކނތށ ނވ ކޅދނވގނ . ކރއވއވ صلى هللا عليو حديث هللا رسوؿ. އނޔނކރމށވ ނތޅމށއ

Page 134: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

134

(من لطم شللوكو أو ضربو فكفارتو أف يعتقو )يعلو حرا( )مسلم( )

ތމއށ މލކވގނވ އޅއގ ކނކށމތ ތފލއ ޖހއފނމ ނވތ -މނއ: އހނތނއގއ ޖހއފނމ ފހ އގ ކއފރއކ އމހކ މނވނކރމވ.

.އގތރވނ ޖނވރތކށ -2

اسالـ دين އދބދނމކ އނޔކރމއ ތކއޗށ ފރނހރ ދނފދ ތކއ حيواف . މނކރށވފއވކމކވ

. ރވވގނވއވ ކބއނ ގ عبد الل بن عمر ރއސނލއވ އދބފއކލނނށ هللا މތ އހނދ . ދވނވ ލއފއ ކއރނ ޒވނނ ބއއ ގقريش އށ صحايب އ ހމކށވރނ

ދނގ އދ . އވ އކ އކ ތރ އމޒކށ އއށ ބހއޓއގނ ދނޏއ ތބ އމހނشرط ކމށ އއޗއ ލބނ އނއށ ތރކ ކނމ އމޒނވ އއއ ހރ ވރޔ

( ރއކ) ވކވ އމހނ ފނމނ عبد الل بن عمر އމހނނށ ފހ. ކށގނނވ އކނކރ ؟ހއޔވ ކރކމއ ކކ މއ. ވދޅވއވ عبد الل بن عمر ފހ. ވގނފއވ

ފރނހރ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم ހމކށވރނ. ވށއވلعنة ’ هللا މތ މހކށ . ލއވއވ لعنة މހއށ އކ ތކތ އމޒކށ ތކއޗށ

رسوؿ. ވޅތނކރމވ ކތލހނދ އތކތ ވއއކމކ އގތރވމގއ ނށ ނحيواف . ކރއވއވحديث صلى هللا عليو هللا

Page 135: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

135

اد بن أوس رضي الل عنو ، عن رسوؿ الل صػلى هللا عليػو وسػلم قػاؿ : كتػب إف الل » وعن أيب يعلى شدلػة وإذا ذبػتم فأحسػػنوا الذبػة وليحػػد أحػدكم شػػفرتو اإحسػاف علػى كػػل شػيء ، فػػإذا قتلػتم فأحسػػنوا القتػ

رواه مسلم . «ولبح ذبيحتو

اد بن أوس ، رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم ރއސނލއވ الل މތ ކބއނ ގ أبو يعلى شدالل ހމކށވރނ. ކރއވއވ حديث އކލގފނ. ވއވ އއގއ حديث ރވކރއވ

ތޔބއމހނގ އހސނތރވމށ ވސ އއޗކށ ކނމ ވޑގނވނ سبحانو وتعاىل( ރނގޅށ)ފހ ގތލކރނނމ ތޔބއމހނ ވމ. ކރއވއފއވ ވޖބ މއޗށ

( ރނގޅށ)ފހ ކތލނނމ ތޔބއމހނ އދ . ކރށވ ގތލ އހސނތރކމއކ އއޗއ މހކ ތރއނ ތޔބއމހނގ އދ. ކތލށވ އހސނތރކމއއކ

އރމ ކތލއއޗކށ އމހ އދ. ތނކރހށކމވ ވޅ އމހގ ކތލނނމ . ކތލހށކމވ ލބގތށ

މތކނ އގތރކމގ

. ކރއވއވحديث صلى هللا عليو هللا رسوؿ

إف الل رفيػق حيػب الرفػق ف » وعن عائشة رضي الل عنها قالت : قاؿ رسػوؿ الل صػلى هللا عليػو وسػلم : متفق عليو .« األمر كلو

رسػوؿ الل . ވދޅވއވ. ރވވގނވއވ ކބއނ ފނނގ ގ عائشة ރއސނލއވ الل މތ އގވރވނތ އކ الل سبحانو وتعلػى ހމކށވރނ. ކރއވއވ هللا عليو وسلم حديثصلى

. ވޑގނނވއވ ލބވތވ އގވރވމށ ކނތއތކގއ އނމހއ އއލހ. އލހވ

Page 136: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

136

رفيػػق حيػػب الرفػػق ، ويػعطػػي علػػى الرفػػق مػػاال يعطػػي إف الل » وعنهػػا أف النػػيب صػػلى هللا عليػػو وسػػلم قػػاؿ : رواه مسلم . «على العنف وما ال يػعطي على ما سواه

. ރވވގނވއވ ކބއނ ގ ( ގފނ عائشة ރއސނލއވ هللا މތ އބހ) އކމނގ އދ الل سبحانو وتعلى ހމކށވރނ. ކރއވއވ وسلم حديثنيب صلى هللا عليو ހމކށވރނ

ސފއށ އގތރވމގ އއލހ އދ . ލބވޑގނވއވ ސފ އގވރވމގ އށ މއޗށ އހނކމއގ މއޗށ ވމގ އގތރ އއލހ އދ. ލބވތވވޑގނވއވ

މނވރ (ހޔދރމ އޚރތނ އދ ރނގޅގތއ ދނޔމތނ) ބޑށ ނދއވހ . ކރއވއވ

زع مػن شػيء » وسلم قاؿ : -وعنها أف النيب صلى هللا عليو إف الرفق ال يكوف ف شيء إال زانو ، وال يػنػ رواه مسلم .« إال شانو

. ރވވގނވއވ ކބއނ ގ ( ފނ ގ عائشة ރއސނލއވ الل މތ އބހ) އކމނ އދ އގތރކމގ ހމކށވރނ. ކރއވއވ نيب صلى هللا عليو وسلم حديث ހމކށވރނ

ނމކ ނތއޖ އސފ އދ. ރތވގނނވ ޔޤނނ ކމއދނ ކނމ ހރއޖ ސފ .ހޑހތރވފއވ އނނނ ކމއ

م آلو وصحبو وسلعلى وصلى هللا على زلمد و

Page 137: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

137

މސލމއގ أخالؽ-13

ތރވނފލވޅ

العدؿ

ކނތއކރނ އނސފނ

احلمد والصالة والسالـ على رسوؿ هللا زلمد وآلو وصحبو وبعد

رسوؿ هللا صلى هللا އދ. ކރއވ ވއކނ އނހނކ ދވސވރ ކރވނفتح مكة އކމގ. ނނމވއވ ކރމށحد قائم ވއކމގ މއޗށ އއނހނގ عليو وسلم ގ أسامة بن زيد ލއވ ރއސނ هللا މތ މހނ އއލގ އއނހނގ މއޗށ

އއނހނއއ އރހގއ ގ رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم އދ . ދޔއވ ގތށ އހނ އތނކޑ އއނހނގ އއ. ހށހޅއވއވ އދ ތރވމށ شفاعةމދ

رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم އކأسامة بن زيد ދނނވނ އސވ. ބލމށވ ގތއވތشفاعة އއނހނއއމދ ،صحاب އ ފހ. ބކލކވ ދއވފއވ ލބ ދރކލއގ

ވވޑއގތލއ ކފ رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم ވއވ. އހނދދނނ އށއދ ގ هللا ތބ. ވދޅވއވ އދ. ދޔއވބދލވގނ ފޅކލ މނފޅގ ބޑކމނ

ދނ ؟ހއޔވ ތރވނ شفاعة މށއދށދނކ معاؼ އއ حد ތރއނ ތކގ حد. ކރއވއވ سلاطب މސތކނނއ އދ. ތދވވޑއގތވ رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم

. ކރއވއވ حديث އދ

Page 138: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

138

خزوميػػة الػػب سػػرقت فقػػالوا : مػػن يكلػػم فيهػػا وعػػن عائشػػة رضػػي الل عنهػػا أف قريشػػا أههػػم شػػأف ادلػػرأة ادل

مػن يػبيء عليػو إال أسػامة بػن زيػد حػب رسػوؿ الل صػلى هللا فقػالوا : رسوؿ الل صلى هللا عليػو وسػلم ؟أتشػػفع ف حػػد مػػن حػػدود الل » مػػو أسػػامة ، فقػػاؿ رسػػوؿ الل صػلى هللا عليػػو وسػػلم : فكل ؟ عليػو وسػػلمـ فاختطب ث قاؿ : «تعاىل ؟ ، إنا أىلك من قبلكم أنػهم كانوا إذا سرؽ فيهم الشريف تركػوه ، » ث قا

، وان الل ، لػػو أف فاطمػػة بنػػت زلمػػد سػػرقت لقطعػػت يػػدىا وإذا سػػرؽ فػػيهم الضػػعي «ف أقػػاموا عليػػو احلػػد متفق عليو .

. ރވވގނވއވ ކބއނ ފނ ގ عائشة ރއސނލއވ الل މތ އދ ވއކމގ މއޗށ އނހނއގ ޤބލގسلزومية މހނ ވނހއގقريش ހމކށވރނ

( މޝވރގއ) އމހނ ފހ. ކނބޑވއވ ވރށ އކމއ ސބތވމނ ކށ ކކ ދއކނ ވހކ އރހގއ ގ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم އކމއމދ . ބނޏވ ލބވތވ ى هللا عليو وسلمرسوؿ الل صل ތޔކނ. ބނޏވ އމހނ ފހ ؟ހއޔވ

މހއ އހނ ދވނ ކރވނ ފޔވއ أسامة بن زيد ދރކލއފދ، ވޑއގނނވ އކލފނގ އވހކ މތނ އދމގ އމހނގ) ގފނ أسامة އއށފހ. ނވއވ

އވހކއށ ގފނގ أسامة ) رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم ފހ. ދނނވއވ އރހގއނޑއޅއވފއވ هللا ތބ. ވދޅވއވ( ކރއވ އނކރ حد ތރއނ ގ حد ކ

އއށފހ ؟ހއޔވ ތރވނ شفأعة ދކށލމށ ނކށ قائم އއ ވހކދއކވނ ކރއވއ سلاطب މސތކނނއ ފހ. ތދވވޑއގނނވއވ

އޅނ ކރގ ތޔބއމހނގ ހމކށވރނ. ކރއވއވ حديث ދނ. ޓވއވށފ އބއމހނ ކށފނމ ވއކނ މޅމހކ ތރއނ އމހނގ ހލކވދޔއ މހނ ކށފނމ ވއކނ ދރމހކ ތރއނ އބއމހނގ އދ. ދކށލމނނވ އމހ

Page 139: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

139

. ބނމވ ހވކށ ގނދ هللاމތ. ކރއވ قائم حد މއޗށ އމހއގ އބއމހނ

ވއކނ ފނގ ގ فاطمة ދރކނބލނ ފނގ ގ زلمد ހމކށވރނނޑ އތވސ އކމނގ ތމނރސލ ހމކށވރނ ކރކމގއވޔސ ކ

. ހށމވ

. ވއދޔ އރހށ ( )رضي هللا عنو عمر بن اخلطاب ރށވއސކ ގ مصر އއފހރކ

الل މތ ހނނވ އސކރއވފއ ފނ ގ عمر ވރކމށ ގ مصر އދ އގތނ . އފލއވ ޝކވ ދރކލކއމދ ގ عمرو بن العاص ރއސނލއވ

ރއސނލއވ الل މތ ވރޔ ގ مصر ތމނނ . އވ أمب ادلؤمنب އ. ދނނވއވ އދ . ދއވމވ ރހއ އކ ފނއ ގ عبد هللا ދރކލނ ގ عمرو بن العاص

. އސކރއވއވ ކފ ތމނނދކ އބފޅ މއޗށ އކމގ. ވއވ މޅ ތމނނ ވދޅވމނ ދމލށ އއ ތމނނ އދ. ތޅއވ ޗބކކނ ގއގއ ތމނގ އދ

މއޗށ ޝކވގ އމހގ. ދރއކވ މހއގ މތ މއ ތމނނއކ. ގނދވއވ ރއސނލއވ الل މތ ،ގފނ عمر ރއސނލއވ الل މތ ބނކރއވއގނ ކލގފނށ . ލޔއވވއވ އގއ. ފނއވއވ ސޓއއ އށ عمرو بن العاص

ކލގފނގ އދ. ހޟރވށވ ގތށ ތމނނގ ލބމނ މސޓ ތމނނގ އރހށ ގފނعمر އދބކލނ އހނކމނ. ގނނވށވ ވސ عبد هللا ދރފޅ

މހގ އ ގمصر އދ. ނނގވއވ ދއރ ގފނعمر އހނދ. ވއވ ހޟރ ގއގއ ގ عبد هللا ޖހވރށ ތބގގއ. ވދޅވއވ އދ. ދއވއވ އތށ

. ފށއވ ތޅނ ގއގއ ދރކލނގ عمرو بن العاص މހ مصر އ އދ. ޖހށވ

Page 140: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

140

އތރށ . ވދޅވއވ ގފނ عمر. ހއޓލއވ މތނވލވމނ ތޅމނގސ އދ

ގއގއ ތމނނގ. އވ أمب ادلؤمنب އ. ނނކވ . ބނޏވ މހ مصر އ. ތޅށވ ޖހކށ އތރކށ ދނ . ޖހއފމވ ގއގއ އނގ ތމނނ ޖހވރށ

. ބނމއނނވ

އށح އނ އދ. އސލމވއވ ސރދރކ ނގ عرب ދވސވރ ގނގފ عمر طواؼ ކނށ ރދގ އނގ ދނކށ ކރމނ طواؼ ގފޅގއ އދ. ދޔއވ

އރއގނ ލޅނ އނއށ އހނކމނ . އރނވ ފއނ އހނމހކށ ހރ ކރނ ބރށ ވރށ ކނކށމތގއ އމހގ ރޅގއ އކމގ. ދޔއވ

ޝކވ ގސ އރހށ ގފނގعمر އމހ މއޗށ އކމގ. އތފހރއޖހއވ ދނ . ކރމށއނގވއވحاضر މހ އޖހ ގފނعمر އހނދ. އފލއވ

ކނކށމތ ތބ. އނގވއވ މހއށ އނއ ގފނعمر ވމނ حاضر އދމހނ ވގނ ހއރނ ހތހމނޖހ އކމއ. ޖހށވ ކނކށމތ އނގ ޖހވރށ ؟ހއޔވ ވގނވ ހމހމ ދމހނ އމހއ ތމނނއއ. ސވލކރއވ ޖހމހ

މދގއ މހނގ ތޔދ اسالـ دين. އނއކވ . ދއވއވ ޖވބ ގފނعمر

. ކރއވއވ ހމހމ

އއޑނއއ ގފނގ( رضي هللا عنو)على ލއވ ރއސނ هللا މތ އއފހރކ

القاضي شريح ލބގތމށޓކއ އއއޑނ އދ. ނގއވ ވގށ އކيهودى، دعوى ގފނ يعل އދ. ވޑއގތވ ގފނ يعل އށشريعة އރއހށ

. ނގގތވ يهودىމ އއޑނ ތމނނގ ހމކށވރނ . ވދޅވއވ. އފއލވއވ

Page 141: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

141

قاضى ގފނށ يعل އހނދ. ކރއވ އނކރ އށاصل ގ دعوى އ يهودى އ

ގފނ يعل ؟ހއޔވ ވ ހއކއ ފރތގއ ކލގފނގ. ދނނވއވ شريح. ގފނވ حسب ދރފޅ ތމނގ ހއކކ ފރތނ ތމނގ. އއކވ. ދނނވއވ

ތމނގ އއ. ވދޅވއވ އދ. ދއވއވ ހކބސ އކމށ ގފނ حسب އދ. ގފނވ يعل އ. ވދޅވއވ قاضى ނމވސ. އކވ އއޑނ ބއޕގ

. ވއވ ވދޅ ގފނ يعل ؟ވހއޔވ ހއކއ އހނ ފރތގއ ކލގފނގ އށ يهودى އއށޑނ ހމކށވރނ. އއވވއވ قاضى حكم ދނ. ނވއވ

مقاـ ގ أمب ادلؤمنب. ބނޏވ يهودى އ ނމމށފހ އށ شريعة ދނ. ލބދފމވ شريعة އއސ ގތށ ފނޑޔރއގ مسلم ކރވނ شريعة އދ ހނނވއގނ ގއ

هللا މތ. ރހގނފއވ އކމށ ނމމނ އށ شريعة ގއحق ތމނގ ކރމނ ކލގފނގ އއ ހމކށވރނ. އވ أمب ادلؤمنب އ. ބނމވ ހވކށފއ ގނދ

ދނ. ނގއވ ތމނނ ވއޓމނ އނلت ކލގފނގ އއއޑނ. އއޑނއކވدين قبوؿ اسالـ އނ ގފނ على. ވއވ اسالـ އނ ކޔއ كلمة ދ ގ شهادة

. ދއވއވ އށ ىدية އށޑނ އނއށ ބޑކމނ އފފޅވލއ ކރމނ

؟ހއޔވ ކބ ކރމކ ކނތއ އނސފނ

އދ ދނމއ ބރބރށ ތއحق ކރ الـز ލބނ މހއށ ކނކރމކ އނސފނ

. މނކރމވ ކނތއ ކރ الـز މނކރނ މއޗށ މހގ

Page 142: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

142

މތ. ވއވ އނގވފއ ވރވމށ عدؿ ތކގއ آية ގނ ވރށ ގއ قراف ކރތ

حساف وإيتاء ذي القرب )سورة النحل إف الل . ކރއވއވ هللا وحى ( 90يأمر بالعدؿ واإ

މހނނށ ގތތމގ ،ތރވމށއإحساف ،ވރވމށއعدؿ ،ހމކށވރނ -:މނއ

. އމރކރއވތވالل ހޔފރވމށ

[ 58وإذا حكمتم بػب الناس أف حتكموا بالعدؿ ]النساء: . ކރއވއވ هللا وحى މތ

އށ، عدؿކރނމحكم ތޔބއމހނ މދގއ މސތކނގ، އދ -:މނއ . ކރއވތވ، أمرކރމށވސحكم

. ސފފޅކވ ގهللا އއ( އނސފވރކނ) العدؿ

ވއތރތއ އނސފވރކމގ

ކރނ ކނތއ އނސފނ މދގއ ނގخصم ދ -1 ނމނ ފރހމ އނމ ކރމގ ކނތއ އނސފނ މދގއ ގ ނ خصم ދ

انصارى އއފހރކ. އވ زلمد صلى هللا عليو وسلم ސހބ މތ މއނމތގ ދއކވ މއސލ އރހށ ގ هللا صلى هللا عليو وسلم رسوؿ ދބކލކ ތރއނ ބކލނގ

حديث ކރއވވسلاطب ނއ ނخصم އދ އހނދ. ހށހޅއވއވ އއ އތލއފނމ ނހއގނ އއ حق އގأخ އނގ މހކ އއވސ. ކރއވއވ

އދ . ފށއވ ރނ ނ خصم އ އހނދ. އލފނވ އއތލނ އމހކށ އހނދނޑލއވحق އމހކގ އނކކށ އކކ އދމހނވސ .ކ

Page 143: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

143

.ކރނ ކނތއ އނސފނ މނކރމގއ -2. ކރމވ ކނތއ ހމހމޔށ އނސފނ މނކރމގއ ސފއކ ގ ނ مسلم

ގއ قراف ކރތ ތއ وعيد ގعذاب ހދމހނނށ މކރ މނކރމގއ

.ކރއވއވ هللا وحى މތ . އއސފއވއވ

وف أال يظن أول ئك ويل للمطففب الذين إذا اكتالوا على الناس يستػوفوف وإذا كالوىم أو وزنوىم يسر عوثوف ليػوـ عظيم ( 5)سورة ادلطففب أنػهم مبػ

.ހށޓވ ހލކ ގއލމއ ،މހނނށ އނކރ މނކރމގއ -: މނއ އދ .އދމހނނވ ހމކރނ ،މނނމ އއރނނށޓކއ ،އއރނނ

ގއލނކރ ،ކރއދނމ އހނމހނނށ ނވތ ،މނދނމ އހނމހނނށ يقب އއރނ ކމގއ ފނއވނ އއރނ ދވހކށ ބޑވގނވ. މހނނވ

؟ހއޔވ ނކރނ

( 9وأقيموا الوزف بالقسل وال تسروا الميزاف )سورة الرتن .ކރއވއވ هللا وحى މތ

އދ! ހމކރށވ މނކރނ ތޔބއމހނ މތނ ގعدؿ إنصاؼ -: މނއ

!ނކރށވ ގއލނ ތޔބއމހނ މނކރމގއ

.ކރނ ކނ އނސފނ މދގއ އނބނގ -3 އދ . ކނތއކރމވ އނސފނ އނބނނމދ ސފއކ ގ ނمسلم

ދށގއ އމހއގ. ދނމވ ބރބރށ ތއ حق އކނބލނގ އކނބލނނއ

ކރމގއޔއ خرد އމހނނށ ތބއޖނމ އނބނ ގނ ވރ އނބތ އއ

Page 144: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

144

ނޑއޅމގއ ރތށ ބޑށ އކކދކ އއނ ނމވސ. ކރނވނއވ ހމ ހމ ކ ވމކ ލބ ލބވ ބޑށ އކކދކ އގތށ އދ. ނހމނއވ އކމގއ ލބވނ

. ނބލވނއވ ކމގއ ނކރ އނސފ މދގއ އނބނގ

. ކރނ ކނތއ އނސފނ މދގއ ދރނގ -4 އގތނ. ކރމވ ކނތއ އނސފނ ދރނނމދ ސފއކ ގ ނ مسلم

އދ . ކށނލމވ މހރމ ދރ އނއ ދފއ ތއ ىدية ކށ خرد ދރއކށ

އފދ . ނދނމވ ގނއނ ދރއކށ ވކ ހރމދތއ ހމނ ގއ ملك ތމގ. ކނތކވ އފދދނ ނފރތ ރޅވރކމއ މދގއ ދރނގ ތކކ عمل

ދނމކ އސކނ ކނކމގއ އފދ އނއދރއކށ އއދރއއވރ އހނކމނحديث رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم. ކނތކވ ބރވގނވ އދކދއނ ރތ

.ކރއވއވ

هما أف أباه أتى بو رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم فػق إين ضللت اؿ :عن النػعماف بن بشب رضي الل عنػ فػقاؿ : «أكل ولدؾ ضللتو مثل ىذا؟» فػقاؿ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم : ابب ىذا غالما كاف ل ،

. «فأرجعو » ، فػقاؿ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم : ال

ކބއނ ގ النػعماف بن بشب ރއސނލއވ ނށ އދބފއކލނهللا މތرسوؿ الل ގވގނ صحايب އ ގބއޕ صحايب އ ހމކށވރނ. ރވވގނވއވ

ހމކށވރނ. ދނނވއވ ފހ. ވޑއގތވ އރހށ ގ صلى هللا عليو وسلمرسوؿ الل صلى هللا عليو ފހ. ދފމވ މދރފޅށ ތމނނގ އޅކ މވނ ތމނގ

ފހ ؟ދނހއޔވ އޅއ އފދ ދރއކށ ކނމ ތބގ.ކރއވއވحديث وسلم

Page 145: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

145

. ކރއވއވحديث رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم ފހ. ނނކވ. ދނނވއވ އނ .ނގށވ އނބރ އއޅމހ ފހ

، قاؿ : القاؿ : « أفػعلت ىذا بولدؾ كلهم ؟ » وف رواية : فػقاؿ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم : فػرجع أيب ، فرد تلك الصدقة . «اتػقوا الل واعدلوا ف أوالدكم »

حديث رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم ފހ . ރވޔތއގއވއވ އހނ އދ އނ ؟އމލކރހއޔވ އގތށ ތބ ދރނނއމދ ހރހ ތބގ. ކރއވއވ ތބގ އދ. ބރވތވށވ އށ هللا .ކރއވއވحديث .ނނކވ. ދނނވއވ

ބއޕ ތމނނގ ފހ.( ވދޅވތވ ރވ. )ކރށވ އނސފ ދރނނއމދ .ނނގވއވ އނބރ ހބ އ އދ. އއވ އނބރ

، قاؿ: نػعم قاؿ : يا بشب ألك ولد سوى ىذا ؟» وف رواية : فػقاؿ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم :.« فال تشهدين إذا فإين ال أشهد على جور » قاؿ : ال ، قاؿ : «أكلهم وىبت لو مثل ىذا ؟ »

حديث عليو وسلمرسوؿ الل صلى هللا ފހ . ރވޔތއގއވއވ އހނ އދ ފހ ؟ވހއޔވ ދރނ އހނ ތބއށ ފޔވއ މދރ! އވ بشب އ . ކރއވއވ

އއޗއ އފދ ކއޖކށ ކނމ އއނ .ކރއވއވحديث . އދހވ. ދނނވއވ އހނވއޖއޔ. ކރއވއވحديث .ނނކވ. ދނނވއވ ؟ހއޔވ ކށދނ ހބ

ހމކށވރނ އހނ . ހކކރނކމއނތވ ތމނރސލ މއޗށ މކމގ . ނވމއވ ހކވރ މއޗށ އނޔވރކމގ ތމނރސލ

. «ال تشهدين على جور » وف رواية :

Page 146: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

146

ތމނރސލ މއޗށ އނޔވރކމގ ތޔބއމހނ . ރވޔތއގއވއވ އހނ . ނކރށވ ހކވރ

قاؿ : «إليك ف الرب سواء ؟ أيسرؾ أف يكونوا» ث قاؿ : «أشهد على ىذا غبي ، » وف رواية : متفق عليو . «فال إذا » ، قاؿ : بلى

ފޔވއ ތމނރސލ މއޗށ އކމގ ތބ. ރވޔތއގއވއވ އހނ އދ ކދނ ހރހ ތބގ .ކރއވއވحديث ދނ. ހކވރކރވށވ މހކ އހނ އނ ؟ހއޔވ ނރހ ތބ ގނގޅމށ ކނ ހމހމ ހތމގއ ހޔކށ ތބއށ

އގތށ އކނ އހނވއޖއޔ .ކރއވއވحديث .އދހވ. ދނނވއވ ؟ކއވގނހއޔވ ނކރނވ

.ކރނ އނސފނކނތއ މދގއ ގ ނ عاـ -5 ކނތއ އނސފނ މދގއ މސތކނގ ވނ އމރކރއވފއ ނށ ނمسلم

.ކރއވއވ هللا وحى މތ. ކރމށވ

( 8)سورة ادلائدة اعدلوا ىو أقػرب للتػقوى وال يرمنكم شنآف قػوـ على أال تػعدلوا

، އއ ރޅވރކމއ އފދފއވ ތޔބއމހނގއ ކބޔކމހނދ އދ -:މނއ! ނހދށވ ކމގއ ބރއޅކމއ މއޗށ ނވމގ ވރ عدؿ ތޔބއމހނ

. ބޑވ ގތކނ ވރކމتقوى އގތ! ވރވށވ عدؿ ތޔބއމހނ

. ފއދ ކރމގ ކނތއ އނސފނ

Page 147: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

147

މތ. ކމކވ މތވރވވ ދރޖ حضرة ގ هللا ކރމކ ކނތށ އނސފނ-1

. ކރއވއވ هللا وحى

( 9إف الل حيب المقسطب )سورة احلجرات وأقسطوا

الل ނދކވރعدؿ ،ހމކށވރނ! ވރވށވعدؿ ތޔބއމހނ އދ -:މނއ

.ނވތވލބވވޑގ

. ބނވއވ. ކމކވ ލބވ އމނކނ ދނޔމތ ކރމކ އނސފނކނތއ -2 އއ وفد ކރމށ ބއދލ ފނއ ގ عمر ފރތނ ރސކލއގ އއފހރކ

ދށގއ ގހއގ ފނނ އރ ގނދވ ބލމނ ކބއތ ގފނ عمر ނ،އ. އއވ

. ބނޔވ ވގނ އޖއބ ދކފއ منظر އ އދ. އތވއވ ކރއވފއ ނދ ކލގފނ. ގފނވ عمر އ -:މނއ حكمت فعدلت فأمنت فنمت يا عمر

އދ . ކރއވއވ ކނތއ އނސފނ ކލގފނ ފހ. ވރކނކރއވއވ ތޔ ކލގފނ އހނކމނ. ލބއޖއވ ކނ އމ ފނށ ކލގ ސބބނ އކމގ . ނދކރއވފއވ އމނކމއއކ އނނވ

ނ ގދފދވކމކވ. ވރކ ކރމކ ކނތއ އނސފނ-3

ވރއކ ހނނވ އސކރއވފއ އމނކފނ އށ عمر بن عبد العزيز އއފހރކ ވށގނ ރށގއ ކރ ވރކނ ގسرحد އ. ދނނވއވ އދ. ލޔއވއވ

ފރއ ކއކރ . ވދޅވއވ އހނދ. ދއވށވ ފއސ ބނނވ ފރއލމށ

Page 148: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

148

އމނ މނކށ އނޔ މގތށ އރށގ އދ . ށވފރރނ އނސފނ ؟ހއޔވ

. ކރށވ

.ކމކވ ރހނލބ އނމނގ ކނކރމކ އނސފނ -4

އނޔވރކނ

މތ. ދއވފއވކމކވ އނޒރ هللا އއ. ވރކމވ އނޔ އދކޅކ އނސފގ .ކރއވއވ هللا وحى

رىم ليػوـ تشخص فيو األبصار ﴿ إبراىيم وال حتسب الل غافال عما يػعمل الظالموف ا يػؤخ ﴾إن

، -: މނއ ކލގފނ ކނފދއކނކނ ޖއސވمثاؿ ބހއގ ރނގޅ الل ހރލފއ ( ބމގއ) މތއ ގހއގ އ ،އއ ؟ނގނނވމތއވ ދކވޑއ ގހއގ އފލފއވ މއޗށ( ބޔކށހދ) ގފތއ ގހއގ އ އދ ،ހނނ

.އވمثاؿ ( 65فػويل للذين ظلموا من عذاب يػوـ أليم )سورة الزخرؼ . ކރއވއވ هللا وحىމތ

ގއލނ ހލކއ ގދވހعذاب ވނދނވ މހނނށ އނޔވރވ ،ފހ -:މނއ

.ވހށޓ

( 58أال لعنة الل على الظالمب )سورة ىود . ކރއވއވ هللا وحى މތ

.ހށޓވلعنة ގالل މއޗށ އނޔވރނގ ! ދނނށވ -:މނއ

Page 149: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

149

ޖއސވފއވ އނޒރ އކމށ ވސ رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم އނޔވރކމކ

. ކރއވއވحديث رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم.ކމކވ

اتػقوا الظلػم ، فػإف الظلػم ظلمػات يػوـ وعن جابر رضي الل عنو أف رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم قاؿ : لكم ، تلهػػم علػػى أف سػػفكوا دمػػاءىم واسػػتحلوا القيامػػة ، واتػقػػوا الشػػح ، فػػإف الشػػح أىلػػك مػػن كػػاف قػػػبػ

رواه مسلم . «زلارمهم

ހމކށވރނ. ރވވގނވއވ ކބއނ ގ جابر ރއސނލއވ هللا މތ މސތކނނށ ތޔބއމހނ. ކރއވވއވ حديث صلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا

ދވހނ ގޔމތ އނޔވރކނ މހނ. އޅށވ ދރހލވ އނޔވރވމނނޑ އނދރ( ކޅ ބޑ) އނނހށ ތޔބއމހނ އދ. ގތގއވ ގ ތކއ ގ

ކރ ތޔބއމހނގ ހމކށވރނ މހނ. ތބށވ ވ ދރހލ ދހވތކމނ. ދހވތކމވ އބއމހނގ ސބބކ މދވރވ ހލކވނ ތބމހނ

( ވސ) ސބބކ މދވރވ ލއހރވނ އނއބޔކށ އއބޔކ އބއމހނ މދވރވ ކށގތމށ ހލލ ތކތ ހރމ އބއމހނ އދ. އއއވ . އއއވ ވސ ސބބކ

.ކރއވއވ حديث رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم

)) ثالث دعوات مستجابات عن أيب ىريػرة رضي هللا عنو قاؿ : قاؿ : رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم :ظلوـ ، ودعوة ادلسافر ، ودعوة ادلسافر ، و

رواه أبو داود دعوة الوالد على ولده((ال شك فيهن : دعوة ادل

والبمذي

Page 150: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

150

رسوؿ الل .ވދޅވއވ. ރވވގނވއވ ކބއނ ގىريػرة أبو ރއސނލއވ الل މތ. ވގނވއވ مستجاب دعاء ތނބއއގ. ކރއވއވ صلى هللا عليو وسلم حديث

އއ دعاء މހގ އނޔލބގނވ އއ. ޝއކއނތވ އއވސ އކމގއ

.އވ دعاء ކރ މއޗށ ދރނގ މއނބފއނ އއ دعاء ދތރވރޔގ

. ކރއވއވ حديث رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم

ال حتاسػدوا وال تناجشػوا وال » صػلى هللا عليػو وسػلم :عن أيب ىريرة رضي الل عنػو قػاؿ : قػاؿ رسػوؿ الل سػػلم أخػػو المسػػل

م ال تباغضػػوا وال تػػدابروا وال يبػػع بعضػػكم علػػى بيػػع بعػػض ، وكونػػوا عبػػاد الل إخوانػػا. ادل

بسب امريء مػن الشػر ويشب إىل صدره ثالث مرات يظلمو وال حيقره وال يذلو . التػقوى ىاىنا ـ دمو ومالو وعرضو رواه مسلم . «أف حيقر أخاه ادلسلم . كل المسلم على المسلم حرا

ވގނ ރވ ކބއނ ގ (أبو ىريرة ރއސނލއވ هللا މތ އބހ) صحايب އ އދ އއބޔކ ތޔބއމހނ. ކރއވވއވ حديث رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم. ވއވ މޤސދކ ގތމގ އމދ ތޔބއމހނ އދ. ނވށވ ވރحسد ބޔކށ އނއ. ނދށވ ކޔމނ އގމއޗށ އގ އރވމށޓކއ މއޗށ އގ މދލގ ނލއ ތޔބއމހނ އދ. ރޅވތނވށވ ބޔކށ އނއ އއބޔކ ތޔބއމހނ އދ

އކކގ ތޔބއމހނ އދ. ނދށވ ފރގސ ބޔކށ އނއ އއބޔކ! އޅތކނނވ ގ هللا އ. އސނކރށވ ވޔފރ އނކކގ މއޗށ ވޔފރގ

މސލމކ. ކމގއވށވ އޚނތކއ ކމގއވހލ ގއޅނهللا ތޔބއމހނ އނ އދ. ނކރނއވ އނޔ އޚއށ އނގ އނ. އޚއވ މސލމގ އނއ އނ އދ. ނހނނނއވ އހނވ ވގތ ވ ބނނ އހތރކނ އޚއށ އނގ މތގއ ވނ ވރކނ تقوى. ނދކނއވ ލލނ ނކމތކމގ އށ އޚ އނގ

Page 151: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

151

ތމގ. ކރއވއވ އޝރތ މފޅށތނފހރ އމއލ ގ އކލގފނ ވދޅވ މހކށ ނބއ މހ ބލނ ލލނ ކމގ ނކމތ އޚއށ މސލމ އނއ އނގ ލޔއ އނގ މއޗށ މސލމއގ އނއ މސލމއއ . ފދއވ ވމށ

. ނވ ވގނ حراـ ވނ އބރ އނގ މދލއ

ހރގނ ބޒރގއ ވޔފރ އކالنجش ގއވ عبارة ގتناجشو ގއحديث: ނޓ ދރނ ނލއ ގސތކއ ގތމގ އމދ ހރގނ ތނއގއ އހނ އފދ ނވތ ހދގނ ކމގއ އކކ ގނނ އމދ ތމއކ ގތނ އޅވލމގ މހނ އނނ ނލމގ މއ. ގނދޔމވ އރވމނ އގއގ ކޔމނ މއޗށ އގ އގ ހރ

. ކމކވ حراـ މއ. ކމކވ ކރވ ޢއމކށ ބޒރގއ

. ވއތރތއ އނޔވރކމގ

.އނޔވރވނ އށ الو ގނގޅއވ ހއދވއ އނ އނސނ-1

هللا މހކށ އއވސ އހނކމނ. އލހވ ގދކރތވނތ އއކއވނތ އއ ފރތށ އނހއދވ އއ މނއކ އގ. ގއލމއނދވނއވ އކށسبحانو وتعاىل

.ކރމވ شريك އފރތށ އދ. އރދމވ އފރތށ އދ. ނވމވاحساف

رؾ لظلم عظيم )سورة لقماف وإذ قاؿ لقماف البنو وىو يعظو يا بػب ال تشرؾ بالل ( 53إف الش

ވދޅވހނދ ދއވމނ نصيحة ދރކލނނށ އކލގފނގ ގފނلقماف އދ ،ހމކށވރނ ! ނކރށވ شريك ތބ އށالل ! ދރފޅއވ އ ! ހނދމކރށވ

.އނޔއކވ ބޑވގނވ ކރމކشريك

Page 152: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

152

.އނޔވރވނ އނސނނނށ އހނ އނސނ-2 އގތނ. ގތމވ އރއ އބރށ މދލށއ އށއ نفس މސތކނގ އއ

ނހއގނ މދ އމހނގ . އނޔއކވ ގވމކ ނތނބއ ނނށ مسلم

.އނޔއކވ ދނމކ އށ عدواىن އމހނނށ . އނޔއކވ އތލމކ. ގތމވ އރއ ތކށ ފފ އއ. އނޔވރވނ އށ نفس އނގ އނސނ-3

. ހނގމވ މގނ އގ شيطاف އދ. ދޔމވ ދރށ ދނއ އދ م آلو وصحبو وسلعلى وصلى هللا على زلمد و

Page 153: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

153

މސލމއގ أخالؽ-14

ސދވނފލވޅ

ا حلياء

ލދވތކނ

وصحبو وبعداحلمد والصالة والسالـ على رسوؿ هللا زلمد وآلو

. ހއޓވ އސވޖ އސވޖ ލކ ކށވނތ ބކލأخ ގއބކލއ ބކލކأ نصارى އއދވހކ ހމ ޕޅހތ އކމއ ހނނތވ މބޑށ ލދވތކނ ކބއގއ ގއބކލއ އއ

. ވޑއގނވނވ އށ عليو وسلمصلى هللا رسوؿ هللا ލއފއ އތނނއވޤތ . ނޖހގނނވ. ދކށލއވށވ އނ. ކރއވއވ حديث ހނދއ. އވވޑއގތވ އޑ އވހކއގ އދ އގ އއمب ގحديث އ . ތރއނނވ އމނކމގ ކނވނ ލދވތ ހމކށވރނ ފހ

. މވނއވ ތރގއ ތރޖމ

اه ف احليػاء عمر رضي الل عنهما أف رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم مر علػى رجػل مػن األنصػار وىػو يعػظ أخػعن ابن متفق عليو . «دعو فإف احلياء من اإياف » ، فػقاؿ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم :

. ރވވގނވއވ ކބއނ ގ عبد الل بن عمر ރއސނލއވ އދބފއކލނނށ الل މތ އ ވޑއގތހނދ ކރނލފއ ބކލއގ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم ، انصارى ހމކށވރނ

ހއޓ ދއވނ ނސހތ މދ އކމއ ބޑވފއވތވ މ ލދވތކނ އޚކށ އނގب اصح ފހ . ދކށލއވށވ އނ . ކރއވއވ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم حديث ފހ . ފނވޑއގތވ . ތރއނނވ އމނކމގ ކނވނ ލދވތ ހމކށވރނ

؟ހއޔވ ކބ ލދވތކމކ

Page 154: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

154

. ދއމވ ދރށ نفس ކނތއތކނ ނރހވފދ ކނތއތކނނއ ވعيب އއ

. ކރއވއވ حديث صلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا. ބއކވ ތރއނ ކމގ اياف ލދވތކމކ

عوف ، أو بضػع وسػتوف شػعبة : » هللا عليػو وسػلم قػاؿ :عن أيب ىريرة رضي الل عنػو عػن النػيب صػلى اإيػاف بضػع وسػبػ ، وأدناىا إماطة األذى عن الطريق ، واحلياء شعبة من اإياف متفق عليو . «فأفضلها قوؿ ال إلو إال الل

. ކރއވއވ ރވ ކބއނ ގ صلى هللا عليو وسلم ނބއޔأبو ىريرة، ރއސނލއވ هللا މތ

ނވތ ހތދހއށވރ( ދރޖ އބހ) ގފ ކމގ އމނ. ކރއވވއވ حديث އކލގފނ

ވނ ( ގއ ދރޖއ ) މތވގނވ އނމ ތރއނ އގ . ވއވ ގނވގނ ވރ ފސދޅހށ ވތކތ އނދގ މގމތނ ވނ ދރޖއގއ ދށ އނމ އދ. އވ ކލމ ގ ال إلو إال الل

. އއގފއވ އމނކމގ( ވސ) ލދވތކމކ!( ދނނށވ) އދ. ދރކރމވ

އކވރ ގޅލމހފއވ އނއކނ އއކމކއ ދކމކ އމނކމއ ލދވތކމއ رسوؿ هللا. ހގއދނއވ ނތ އނއކނ ނތއޖނމ އއކނ ތރއނ އއގ. ދސފއވ

(احلاكم))احلياء واإياف قػرناء تيعا، فإذا رفع أحدها رفع الخر(. . ކރއވއވ حديث صلى هللا عليو وسلم

އއނއކތ ފހ . ދކމވ ގޅލމހފއވ އމނކމކ ލދވތކމއ -:މނއ . ހނގއދނއވ ގއލގނ އނކތ އނވއޖނމ

ނދވ ލދވތކނ

ހނނކށ ލދގނގނ އކމއ ހރ ފނގނ ތނ އއކރ خال ؼ عمل އއ د ين-1

ކމއ އފދ. ޖހނއވ ކރނ މނ ވގތނ ފނމނ އއ عمل އފދ. ނޖހނއވ

خيانة ބލވނ އކނ. ނނވ ލދވތކމއ އއ ހރއޖނމ ނކށ މނ އކމއ ފނވގތ .ކށވ

Page 155: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

155

ހނނކށ ވއދގނލދވތކނ ކށ ގތނ އޅނ ފލވނ ޖހ ކނތއތ ދނ2 - .ނޖހނއވ

رحم هللا نساء األنصار ، ل ينعهن )ވދޅވފއވއވ. ގފނ عائشة ރއސނލއވ هللا މތ هللا އނހނ ކނބލނނށ މތ މނއކ: އނޞރ( احلياء أف يتفقهن ف الدين

އކނބލނގ ލދވތކނ އޅނފލވމގއރޙމތލއވށއވ. ދނގ ކނތއތއ . ހރހކށ ނވއވ

ވއތރތއ ލދވތކމގ

. ލދވތވމވ އށ هللا -1

އ ދރހލވމއ ގތމނ އރއ ކނތކށ ކރއވފއވ هنى هللا ލދވތވމކ އށ هللا

ހދނކރމއ ކޅދނވނތކނ ގ هللا ވރވމއ شكر ހދނކށ ތއ نعمة ދއވވ الو

އކލނގ ހރމއ ދނގނ ކނ الو ދނވޑގނވ ދކ ކނތއތއ އނމހ އކ الو އ . ބރވތވއޅމވ އށعذاب

. ލދވތވމވ އށ صلى هللا عليو وسلم ރސލ -2

އކލގފނ އދ. ކރމވ عمل އށ سنة އކލގފނގ ލދވތވމކ އކލގފނށ

ނމނއކށ ކމއގއ ކނމ އދ . ހރމވ ގނ ހފހއޓއ މގގއ ގނނވ . ވތކރމވ ދވސތއ ދނޔގ ބލއގނ އކލގފނށ

. މވ ލދވތވނ މސތކނނށ -3

Page 156: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

156

ރގޅ އމހނކރ އރއނގތމއ ތކށ حق އމހނގ މކލދވތވ މސތކނނށ

ބނނ ހތރބސތއ ކރމގއ سلا طب އމހނނއ ނކރމއ އނކރ ކނތކށ

. ނކރމވ ބޒރ ތއ عيب އމހނގ ނކރމށއ

ދރހލވ ބލމނ އނހނނނށ ހލ އއކމކ ހމނ އތރގ ލދވތކމގ ނގمسلم

ލއގނނނ އކއ شرعى سببއނހނނނށ ހލ. އއރއކވ އނހނނނކ . ހރމވ

އމހނގ އރ ބގ ހގ މގމތ ފރހނނمسلم ކމނ އހނ. ކމކވ حراـ ބލމކ

ނޑގ އކބލނގ ތބނޖހނ އނހނނمسلم އދ. ޖހއވ ތރކރނ ބލނ ހށގ

. ކށގނނވ ނވ އއރ ގތށ ނފނނ ވނތއ

صلى رسوؿ هللا. ނބނމވ ބސތއ ހތރ ހޑ އއކމކ ހމނ ލދވތކމގއ ނގمسلمصلى هللا عليو -قاؿ: قاؿ رسوؿ هللا -رضي هللا عنو-الدرداء عن أيب . ކރއވއވ حديث هللا عليو وسلم

.(أخرجو البمذي وصححو)إف هللا يبغض الفاحش البذيء » :-وعلى آلو وسلم

رسوؿ هللا. ވދޅވއވ. ރވވގނވއވ ކބއނ ގأبوالدرداء ރއސނލއވ الل މތ -:މނއ

ކފވ هللا މތ އޅމހއށ ބސބނ ހޑހތރ .ކރއވއވ حديث صلى هللا عليو وسلم

.ވޑގނނވއވ

ފއދ ލދވތކމގ

ކށދ ސލމތ ކމނ ނބއ އދ. ކމކވ ދއކ ހޔމގ އނސނއށ ލދވތކމކ-1بركاة ލބއއ ފއދއއ ގތކނމ ހރހ އނސނއށ ލދވތކމނ އގތނ. ކމކވوعن عمراف بن حصب ، رضي . ކރއވއވ حديث صلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا. ވއވ حاصل

» متفق عليو .وف رواية دلسلم : «احلياء ال يأي إال بب » الل عنهما ، قاؿ : قاؿ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم :ر كلو ر » أو قاؿ : «احلياء خيػ « .احلياء كلو خيػ

Page 157: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

157

. ރވވގނވއވ ކބއނ ގعمراف بن حصب ރއސނލއވ އދބފއކލނނށ الل މތ މނވ ހޔކމއ ލދވތކނ. އވ ކރއވ حديث صلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا. ވދޅވއވ

އގ ރނގޅވގނވނ ލދވތކނ. ރވޔތއގއވއވ ގ مسلم އދ . މދވރނކރއވ ހރހ އގ ވނ ލދވތކނ. ވއވ ކރއވކމށ حديث ނވތ . ގތކނމއވ ހރހ

.ރނގޅވގނނވ ގތކނ

صلى هللا عليو رسوؿ هللاގ ރއސވނ ހސލވ ކމކވ. هللا سبحانو وتعاىلލދވތ ކމކ -2 . ކރއވއވ حديث وسلم

-رجال يغتسل بالرباز)اخلالء( بال إزار، فصعد ادلنرب فحمد هللا وأثب عليو وقاؿ -صلى هللا عليو وسلم -رأى النيب ر، فإذا اغتسل أحدكم فػليستب -عز وجل -إف الل ) :- صلى هللا عليو وسلم حيي ستب، حيب احلياء والستػ

ނޑ ނފރވ ފނވރނ ހއޓ -އ:މނ މހކ ހމތނއގއ ފރވނޖހމނވރށ ހށގއގތވ. ފހ މނބރކޅށ އރވޑއގތވ. އއށފހ ދކވޑ صلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا

އ هللا سبحانو وتعاىل ހމކށވރނ.ކރއވއވ حديثވދޅވއވ. އދ تد ثناءއށ هللاލދވތވ ވޑގނނވ އދ ގނގނއނ މސތކނގ ޢއބތއ ފރއވވ ރސކލގއވ. އދ އކލގ ލދވތކމށ ލބކރއވއވ. އދ ޢއބތއ ފރއވމށ ލބކރއވއވ.ފހ

ކރނ ހއޓވ. ތޔބއމހނގ ތރއނ މހކ ފނވރނމ ފހ ޢއރނވ

ކރއވއވ. حديث صلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللاއސލމދނގ ޚލގވ. ލދވތ ކމކ-3 .إف لكل دين خلقا ، وخلق اإسالـ احلياء

އޚލޤކ ވއވ. އސލމދނގއޚލޤއ ކށހމކށވރނ ކނމ ދނ" :މނއކ .ލދވތކމވ

حديث صلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللاވ. ކމކސވރގ އށ ވޞލކށދ މކލދވތކ-4 . احلياء من اإياف واإياف ف اجلنة , والبذاء من اجلفاء واجلفاء ف النار ކރއވއވ.

Page 158: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

158

)އބހ އމނކމގ ވ. އމނކނވނނ ތރއނ އމނކމގ ނވނ"ލދވތކމނއކ: ކމކވ. ނކޔމނތރކމގ ތރއނވ ސވރގގއވ. ލދނގތމކ އހލވރނވނ( . ގއވ ކއ ނރ މގ ނމނވނނކޔމނތރކ

. ސހބއވ ބޑ އނމ ލދވތކނ ތރއނ މސތކނގ އކ صلى هللا عليو وسلم އ نيب

ފހގ މނފޅމތނ އކލގފނގ އކނ ވއޖނމ ނރހނތރ ކމކއމދ އކލގފނ ކރ އކމއ ވއޖނމ ކމއކރމތ ނދވ މހއގފރތނ ވކ އކލގފނށ އދ. ވއވ

ޖހ ވދޅވލއވނ ބސފޅއ އފދ. ވދޅނވއވ ބސފޅއ ނސބތކށ މހކށ عمل މވނ މހނ ބޔކ ވދޅވފއވނ ގތއގއ عاـ ހނދ ވޑއގނނވ

. ނކރމށވ ފޟހތ ކރމތ މސތކނގ އމހކ އއ. އއކށފކމށވ

م آلو وصحبو وسلعلى هللا على زلمد و وصلى

Page 159: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

159

މސލމއގ أخالؽ55

ފނރވނފލވޅ

الوفاء

ވފތރކނ

احلمد والصالة والسالـ على رسوؿ هللا زلمد وآلو وصحبو وبعد

އއ .ނވވނވ حا ضر ހނގރމއށ ބދރ އށأنس بن النضر ރއސނލއވ هللا މތ. ކރއވއވ ހތމ ދރވ މއޗށ އކމގ އހނކމނ. މދވރވގނނވ އޒރއ

ނއ ނ مشر ؾ ކލގފނ. އވ )صلى هللا عليو وسلم(رسوؿ ގ هللا އ . ވއވ ދނވދޅ އދ. ނވނނވ ބއވރ ތމނނއށ ހނގރމއގއ ފރތމ އނމ ކރއވ

ހޔތއފގ ކރމގ ހނގރމއއ ނނއ مشر ؾ އރހގއ ކލގފނގ ތމނނއށ ކފރނނއ މތނ މގތގ. ދއކނމވ ކރނގތ ކނތއ ތމނނ ލބއޖނމ

ގއލފއވ އދ. ވއވعهدމއޗށ ގ نفس އނގ أنس بن النضر ހނގރމއށ ހނނވނކށ މތ އގތގ . ކޑއޅއވއވ عـز ލބގތމށ اجر މއޗށ މގހނގރ ނގ مسلم ވގތ ފރތމ ހނގރމއގ އދވހ .ވއވ ކރމތ ހނގރމ އހދ

. ވދޅވއވ ދކވޑއގނފއ ދމވތނ ބލވނ މސލމނ ގސ ރޅގނ ސފތއ ސވރގ. ބނމވ ހވކށފއ ގނދ ا لو ވރ ގقبيلة النضر .އވ سعد بن معاذ އ

މރވސ ސވރގގ ފރގހނ ފރބދއގ މއހދ ހމކށވރނ. ލބއޖއވ އދ . ފއޓވއވ ހނގރމ ކރޔށޖހ ދނ. އބކރވއވ އހސސ ތމނނއށ

Page 160: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

160

ނމގނ ހނގރމ. ގތވ ވވޑއ شهيد ފހނ އނމ ލމނގސ ކރމތ ގދފދއށ ވރ އށޑހއށ އހށކޅގއ އހނދ . ފނނވ ގނދޔއރ ހދމނ މހނ ވ شهيد

ނޑ ގނއނ ވފއވލއ ޒޚމ. ހއޓވ އރފއ نشا ف ތރގ ލނސއއ އއ ކ އނގ ނޝނކނ އނގލގ ސހބގ އ އގނ ކނބކލއކނ އއ ބޑކމނ

. ދއތއށވ

ނމނ ލމސލ ފއދމގ و عد އއ عهد ވނ ނ أصحاب ގ صلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا އސލމދނށ ހއޕވ بيعة އށ صلى هللا عليو وسلم އ نيب އބކލނ. ދއކފއވ

ކރއވ އބކލނ ގތގއ ފރހމ އނމ އގ އކނ އދ . ވގވރވމށވ ބކލނނށ ގ مهاجرى ކރއވ ހޖރ ގތށ އބކލނގ އގތނ. ދއކވއވ އހތރވ ހރމދތކނވސ އތގއ އބކލނގ އދ . ދއވއވ މހމނދރ ބކލނ ހމނވޑއގތ ތރގއ އބކލނގ. ވދޅވތވعوؼ بن مالك . ވޑއގތވ އއތ ކއރނ މހއގ ވއޓނސ ބމށ އސ އއނބކލއގ އއށފހ

.ދއވއ ނގދނމށވސނ

ކރވހކއއ

ގނއނ ވރށ އތގއ އނގ އދ. ހއޓވ މހކ ކޔނ عرقوب ގއ مدينة އއދވހކ ކދރ ގތނ އނގ އއސ މސކނކ އއދވހކ. އތވ ދޑއވސ ކދރ ކދރއޅ. ނތވ ކދރއ އތގއ ތމނގ މހރ. ބނޏވ އނ އދވހ. އދނވ ކޅކށނޑ ކދރ ތމނގ ކދރ އއރނ. އނނށވ އޅމނ ކދރ އނނއހރ ގއދ

Page 161: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

161

އދ . ދޔއވ ނކތމނ ކދރ މސމގއ ކދރ އއހރ އމގ ދނ. ދނމވ ކދރ ދނ. އނނށވ ހރވމ ކދރ. ބނޏވ عرقوب އދވހ. އދނވ ކދރކޅކށ ދނ. އނނށވ ދނވމ ކދރ. ބނޏވ عرقوب އދވހ . ދޔއވ އނ ހރވމނ

. އނނށވ ހކނމ ކދރ. ބނޏވ عرقوب އދވހ. ދޔއވ އނ ދނވމނ ކދރނޑ ކދރތއ ހރހ ކރކމކ عرقوب ދނ އއ . ފރވލއވ ކޑގނ އއރގ

ދހ މހނ ގ مدينة ފށގނ އދވހނ. ޖހދނތއވ ދނ ކޅއ ކދރ އމސކނށ އ ގނދޔއ ބނނކރމނ ޖހމށ ލމސ މހނގ ވފތރނވ އށ عهد މހނނއ

ދނކހލ عرقوب ތޔއ. ބނއވ ޖހމނ مثاؿ މސތކނ. ނމވ ގ عرقوب . އވ وعد ގ عرقوب ތޔއ. ބނއޅއވ ނވތ. މއދތކވ

؟ކބ ވފތރކމކ

ފރހމ ތއ واجب ތކއ وعد ތކއ عهد ލޒމވފއވ މއޗށ އނގ އނސނ އއ . ކރމވ

( 32إف العهد كاف مسئوال )سورة اإسراء وأوفوا بالعهد . ކރއވއވ وحىهللا މތ

( އއމދ) އކعهد ،ހމކށވރނ! ފއދށވعهد ،ތޔބއމހނ އދ -: މނއ .ވއވ ކމއކމގއ ކރއވނسؤاؿ

ވއތރތއ ވފތރކމގ

Page 162: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

162

އއ وعد ތރވގނވ حرمة ބޑ ވރށ ދމދ އއ އޅ އއ هللا. ވފތރވނ އށ هللا -5 އއޗއ އއވސ އއ الو އ ކރމށއ އޅކނ އށ الو އ ހމއކނ އއ. ވއވ މގނ އސރގ ހރމއ ދރވ ކރމނ އޅކނ އށ شيطاف އދ . ނކރމވ شريك .ކރއވއވ وحى هللا މތ. ހރމވ ދރވ

ـ أف ال تػعبدوا الشيطاف ذا صراط إنو لكم عدو مبب وأف اعبدوين أل أعهد إليكم يا بب آد ى ( 65مستقيم )سورة يس

ނކރމށ އޅކނ އއށشيطاف ތޔބއމހނ! ގދރނނވآدـ އ -: މނއ، ހމކށވރނ ؟ހއޔވ އމރނކރއވނ ތޔބއމހނނށ ރސކލނގތމނ

ތޔބއމހނ އދ .ތރޔކވعداوة ފޅވގނވ، ހރ ތޔބއމހނނށ އނޔކ .ތދމގވ ސދވގނވ މއ! އޅކނކރށވ ތމނރސކލނގއށ

إسالـ دين وصية .ވފތރވނ ތކށ عهد ކރވ އއބސވނތކށއ ވވ -2

إ حباـ ތކށ عهد ކރވ އއބސވނތކށއ ވވ އއކމކ ކރއވފއވ)ادلسلموف على شروطهم( .ކރއވއވ حديث صلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا. ކރމށވ ކރނ ފރހމ ޝރތތއ ކރ އބއމހނ މއޗށ ނގ مسلم -:މނއ ]البخاري[ .އވ ވގނ ވޖބ

އދ . އއކރއވއވ معاىدة ކފރނނއ صلى هللا عليو وسلم އ نيب ގއصلح احلديبية معاىدة އ ނ كافر ނމވސ. ކރއވއވ ފރހމ ބރބރށ ކނތއތއ ގއވ معاىدة

Page 163: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

163

އކލގފނ އދ . ލބވޑއގތވنصر އކލގފނށ މއޗށ އކމގ. ވއވ خالؼ އއ . ވގނދޔއވ مكة فتح އތޕޅށ

ވފތރވނ މނކރމގއ -3

.ކރއވއވ وحى هللا މތ. ވފތރވމވ ކރމގއ މނ ސފއކ ނގمسلم

وال تػبخسوا الناس أشياءىم وال تػعثػوا ف األرض مفسدين ويا قػوـ أوفوا المكياؿ والميزاف بالقسل ( 85)سورة ىود

އށ عدؿ ،ކރނ ،މނމއ ތޔބއމހނ! ގމހނނވقـو އހރނގ އ -:މނއ ނ فاسد އދ! އނނކރށވ ތކތ އއރނގ މސތކނނށ އދ ! ފރހމކރށވ !ނކރހށކމވفساد ބމގއ ތޔބއމހނ ކމގއވތބ

ވފތރވނ ފއދމށ ނދރ -4

އކ އއ هللا އނ ނދރކ އގތނ. ފއދނއވ ތއوعد ކރ އށ هللا އނ އކނމ مسلم . ސފއކވ ފއދމގ ނދރ ސފއކ އހލވރނގ ސވރގގ. އކވ وعد ވވ

( 7يوفوف بالنذر ويافوف يػوما كاف شره مستطبا )سورة االنساف

ފތރގނދ ނރއކތރކނ އދވހއގ އދ . ފއދތވ ނދރ އއރނ -:މނއ .ބރވތވތވ އއރނ (ދވހށقيامة: އބހ) ދވހކށ

ވފތރވނ ވއދށ -5

Page 164: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

164

މހނނކ ވ خالؼ އއއ ސބބކ. ކށވރވ ކނ ވފތރވނ އށ وعد އކނމ مسلم ارشاد ދފޅނ ގ هللا عليو وسلمصلى رسوؿ هللا ކނ ބއއ ސފލބފއވ ނގ منا فق

.ކރއވއވ حديث އކލގފނ. ދއވފއވތއވ

نافق ثالث: إذا حدث » عن أيب ىريرة ، رضي الل عنو ، أف رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم قاؿ :آية ادل

متفق عليو. «كذب ، وإذا وعد أخلف ، وإذا آؤتن خاف

رسوؿ الل ހމކށވރނ. ރވވގނވއވ ކބއނ ގ أبو ىريرة ރއސނލއވ هللاމތ ވހކއއ އއ . ތނކވ ޢލމތ އގ منافق . ކރއވވއވ حديث صلى هللا عليو وسلم

ހވލ އއ امانة އދ. ޚލފވމވ އއވއޖނމ وعد އދ. ދގބނމވ ދއކއފނމ . ވމވ ޚޔނތތރ އއށ ކރވއޖނމ

ـ وصلى وزعم أنو » وف رواية : . «مسلم وإف صا

ތމނނއކ އދ ނމދކށ އދ ހފއ ރދ އމހކ. ވއވ ރވޔތއގއ އހނ އދ منافق ހމ ވހށ މހ އފދ އބހ. )މއވ ވޔސ ކރކމގއ قبوؿ މސލމކކމގއ

.(އކށވ

ނޑ ހލތއ މކރއ އޅވއލމއ. ތރކމވ خيا نة ސފއކ އދކޅ ވފތރވމގ ލނޑ ދނމއ މތ. ތރއނނވ ގ خيانة ވނ ކނތއތއ އނމހ އބވތގ ދނމއ ބ

،ހމކށވރނ: މނއ ( 58ف الل ال حيب اخلائنب )سورة األنفاؿ إ. ކރއވއވ وحى هللا .ނވތވ ލބވވޑގނއالل ތރނދކخيانة

Page 165: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

165

. ކރއވއވ وحى هللا މތ

بو أف يوصل ويػفسدوف ف أول ئك األرض الذين ينقضوف عهد الل من بػعد ميثاقو ويػقطعوف ما أمر الل ( 37ىم اخلاسروف )سورة البقرة

އވއލعهد އކލނގ ގދކރމށފހ ކށވރކށعهد އށ، الل އއރނނ -:މނއ ކނތއތއ ކރއވالل أمر ދމހއޓމށ ގޅވއ، އއރނނ އދ. މހނނވނޑލއ ހމ ، މހނނ ގއލނވގނވ. މހނނވ އފއދ ފސދ ބމގއ، ކ

.އއރނނވ

مآلو وصحبو وسلعلى وصلى هللا على زلمد و

Page 166: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

166

މސލމއގ أخالؽ-16

ސޅވނފލވޅ

الشورى

މޝވރކރނ

احلمد والصالة والسالـ على رسوؿ هللا زلمد وآلو وصحبو وبعد

މދ ކރމއ ހނގރމ ބދރ ނއއކ ބކލނ أصحاب ،هللا عليو وسلمصلى އ نيب . ދއވއވ ހތވރ ކރމށ ހނގރމ ބކލނ أصحاب އހނދ. މޝވރކރއވއވ

ބނ. އވ އ رسوؿ ގ هللا އ . ވއވ ވދޅ (ادلقداد بن األسود )رضي هللا عنو އގތނ ކލގފނއ. ގފނވ مو سى އ. ބނޏވ ފނށ ގ سىمو މހނ އސރއލގ އށދގނ މތގއ ތމނމނ. ކރށވ ހނގރމ ދމހނ އއ الوވރ ކލގފނގ ކލގފނ . ނބނނމވ އފދއނ ކލގފނށ ތމނމނ ނމވސ . ތބނމވ

. އކގއވ ކލގފނއ މތބ ތމނމނ އދ. ނވށވ ވޑއގނ ނކމ ހނގރމއށ ކރމށ ހނގރމ އދ. ހމޖހވޑއގތވ ހތޕޅ އކލގފނގ އހނދ

. ނނމވއވ

އހނދ . މޑކރއވ ތނއގއ ލޝކރ މސލމނގ ގސ ހނގރމއށ ބދރ އކ އއ رسوؿ ގ ( هللارضي هللا عنو) احلباب بن ادلنذر ރއސނލއވهللا މތ

ތނކ މމޑކރ މލޝކރ. އވ رسوؿ ގ هللا އ . ވދޅވއވ. މޝވރކރއވއވ ވއޖނމ ކމގއ އނގވމއ ގ هللا އއ އދ ؟ގތތއވ އނގވ هللا ކލގފނށ

Page 167: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

167

އމއލފޅ ނވތ. ނކރހށމއވ އސފސ ތމނމނ މނވރކށ އއވސ އއނ އމއލ އއ . ކރއވއވ حديث ؟ހއޔވ އކޅއ އސކރ ހނގރމއގ އއ ޚޔލއ. ވދޅވއވ احلباب بن ادلنذر އހނދ. އކޅތކވ އސކރ ހނގރމއއ އއ ޚޔލއ

ދނ . ނނވ ތނއ އކށގނވ އނމ މޑކރނ ލޝކރ އއ އހނވއޖއޔ އޝރތ ކރވމށ މޑ ކއރގއ ވޅ ފނބ ބދރގ ލޝކރ އއށފހ

އދ ލބމށއ ފސހކނ ފނގ ވގތ ހނގރމއގ ނނށ مسلم އއ. ކރއވއވ އގތށ صلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا ދނ. ބނމގއވ ޖއސމގ ފނށ ކފރނނށ . ލބނވ ނސރ ނނށ مسلم އދ. ފށނވ ހނގރމ އދ. ނނމވއވ

( ހތދހ) 71 މޝރކނގ އތދށގއ މސލމނގ ނމނއރ ހނގރމ ބދރصلى هللا عليو رسوؿ هللا މދ ގތކއ ކރނ ކނތއ އމހނނއމދ އދ. މހނވއވ

ގފނގ أ بو بكر އހނދ. ކރއވއވ މޝވރ އކ ބކލނނއ أصحاب وسلم ކށވ ޚޔލފޅ ގފނގ عمر އދ. ނގމށވ ފދޔ މފކށ އމހނނށ ޚޔލފޅކށވ

أ بو بكر ކރއވ އޚތޔރ صلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا އހނދ . ކށލމށވ قتل އމހނ . ރވޔއވ

އނހނކ ކޔނ ނމކށ بلقيس ރސކލކށ ސބގ ދވސވރ ގ سليماف عليو السالـ سليماف عليو އހނކމނ. އރށވ ގނދޔއ ކރމނ އޅކނ މހނ ގقـو އ . ހއޓވ

އކމނ އހނދ. ފނއވއވ ދއވތ ކރމށ قبوؿ ދނ إ سال ـ އރނކމނއށ السالـ قرآف ކރތ މސލ ގތގ ކރ މޝވރ އކ މހނނއ ގ قو ـ އކމނގ މދ އކމއ

Page 168: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

168

هللا މތ. ގތށވ އނނނވ ވނ ގއ قرآف ކރތ އވހކ. ވއވ ކރއވފއ بياف ގއ . ކރއވއވ وحى

ت ن الرحيم أال تػعلوا علي قالت يا أيػها المأل إين ألقي إل كتاب كرن إنو من سليماف وإنو بسم الل الر 33 مسلمب قالت يا أيػها المأل أفػتوين ف أمري ما كنت قاطعة أمرا حب تشهدوف )سورة النملوأتوين

)

،ހމކށވރނ ! ބޑނނވ ގقـو އ. ވދޅވއވ އކމނ( ލބމނ ސޓ) -:މނއ ،ހމކށވރނ ،އއ.ލބއޖއވ ތމނކމނއށ ސޓފޅއ މތވގނވ

އނގވފއވނ އގއ ،ހމކށވރނ އދ. ސޓފޅކވ އއ އރހނ ގފނގسليماف .(ފށއގނނމވ ފޅނاسم ގالل ވނތرحيم ވނތرتن. )އވ[ بسػم الل الرتػن الرحيػم]

ތމނކލގފނގ ވގނإسالـ ،ބޑވނގނ މއޗށ ތމނކލގފނގ ތޔބއމހނ އހރނގ ! ބޑނނވ( ގقـو) އ. ވދޅވއވ އކމނ !އނނށވ އރހށ

ތޔބއމހނ! ބނދށވ އހރނނށ ފނނގތ ތޔބއމހނނށ މކނތކގއނޑއއ ގތއ އހރނ ނދނދ ވއޖއމށ حاضر އހރނނއކ .ނޅނމވ ކ ؟ހއޔވ ކބ މޝވރއކ

ވވ ބދލ އކ ދރނނއ ހޔލފ ދނގތމށޓކއ ގތ ރގޅ އނމ ކމއގއ އއ . ތކވ ޚޔލ

އ ىل نو وتعا سبحا هللا އދ. ދވފއވއވ ނނ ނމނ ގ الشورى ސރތކށ ގ قرآف ކރތ އމރ ކރމށ މޝވރ އކ މސލމނނއ އށ وسلم صلى هللا عليو އ نيب ގ الو

. ކރއވއވ هللا وحى މތ. ކރއވއވ

Page 169: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

169

هم واستػغفر ذلم وشاورىم ف األمر ( 559)سورة آؿ عمراف فاعف عنػ

އއރނނށ ، އދ! ކރއވށވ عفو ކލގފނ އއރނނށ، ފހ -:މނއ އމހނނ ކލގފނ ކނތކގއ، އދ! ދނނވށވ އދ ފފފއސވނ

! ކރއވށވمشورة

އދ . ކމކވ ލއވވފއވهللا ގތގއ ސފއއގ ނގ مسلم ކރމކ މޝވރ އދ. ވއވ ކރއވފއ بيا ف އކ އޅކމއ ހދކރމގ އޅކމއ ނމދގ ވހކ އކމގ

.ކރއވއވ وحى هللا މތ

ناىم ينفقوف نػهم وشلا رزقػ ( 38)سورة الشورى والذين استجابوا لربم وأقاموا الصالة وأمرىم شورى بػيػ

ނމދ އދ ،އޖބދ ވރރސކލނގއށ އއރނގ ،އއރނނ އދ -:ނއމ ގ مشورة މދގއވނ އއރނގ ،ކނތއތއ އއރނގ އދ. ކރމހނނވقائم

.ހދކރތވ އއރނ ،ދއވތކތނ އއރނނށ ތމނރސކލނގ އދ. މތނނވ

شرط ސއޙވމގ شورى

ކނތކއ ވވފއނވ އމރ ކރމށ ގތކށ ވކ ދނގއ ޖހނ ކރނ މޝވރ ދނގއ. ހމނއވ އކނ ގއ شرط ސއޙވމގ شورى އހނކމނ. މދގއވ

އކމކއމދ ދނ ވފއވނމ އމރ ކރމށ ގތކށ މވނ ކމއ ކޑއޅގނ . ނވނއވ މޝވރއއ

Page 170: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

170

ފއދ ކރމގ މޝވރ

ރގޅގތ އދ. ލބއވ ސލމތކނ މދވރވމނ ދރގތ މހއށ ކރ މޝވރ . މގފހވއވ މދވރވމށ

. ވކމކވ މއސދ خزانة ގ معلومات ތމގ އނ تربة މހނގ އހނ ކރމކ މޝވރأبو ىريرة)رضي هللا ރއސނލއވ هللاމތ. ކމކވ ދމހއޓ ވނތކނأخ إسالمى އދ . ވއވ ވދޅ عنو(

( .ما رأيت أحدا قل كاف أكثر مشورة ألصحابو من رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم)

أصحاب ގނއނ އށތރނ عليو وسلمرسوؿ هللا صلى هللا ތމނނ-: މނއ . ނދކމވ އހނބކލކ ކރއވ މޝވރ ބކލނނއއކ

. ދކނތކވ މގދއކ ހޔމގށ އސތޚރކރމކ މޝވރކރމއ ކނކމގއ

ނމދ ގ އސތޚރ

كػػاف رسػػوؿ الل صػػلى هللا عليػػو وسػػلم يػعلمنػػا االسػػتخارة ف األمػػور كلهػػا كالسػػورة مػػن عػػن جػػابر رضػػي الل عنػػو قػػاؿ :، فلبكػػػع ركعتػػػػب مػػػن غػػػب الفريضػػػة ث ليقػػػل : اللهػػػم إين أسػػػتخبؾ بعلمػػػك القػػػرآف ، يػقػػػوؿ إذا ىػػػم أحػػػدكم بػػػاألمر ،

عػػالـ الغيػػوب . وأسػػتقدرؾ بقػػدرتك ، وأسػػألك مػػن فضػػلك العظػػيم ، فإنػػك تػقػػدر وال أقػػدر ، وتعلػػم وال أعلػػم ، وأنػػت ػر ل ف ديػب ومعاشػي وعاقبػة أمػري عاجػل أمػري وآجلػو ، فاقػدره : » أو قػاؿ « اللهم إف كنت تعلم أف ىذا األمر خيػ

ػػػره ل، ث بػػػارؾ ل فيػػػو ، وإف كنػػػت تعلػػػم أف ىػػػذا األمػػػر شػػػر ل ف ديػػػب ومعاشػػػي وعاقبػػػة أمػػػر » أو قػػػاؿ : « ي ل ويسب بو عاجل أمري وآجلو ، فاصرفو عب ، واصرفب عنو، واقدر ل اخل ر حيث كاف ، ث رض ي حاجتػو .« يػ قاؿ : ويسػم

رواه البخاري.

Page 171: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

171

رسوؿ الل صلى هللا عليو . ވދޅވއވ. ރވވގނވއވ ކބއނ ގجابر ރއސނލއވ هللا މތ استخارة ކނމކމއގއވސ ފދއނ ދސކށދއވ ސރތއ ގقرآف ކރތ ތމނމނށ وسلم

ތޔބއމހނގ. ކރއވއވ حديث އކލގފނ. ގނދވއވ ދއވމނ ދސކށ ކރމށ ނމދއ ދރކއތ ނމދފޔވއ فرض ފހ ދމވއޖއޔ މހނމކމއ މހކށ ތރއނأستخبؾ بعلمك ، وأستقدرؾ بقدرتك ، وأسألك من فضلك العظيم اللهم إين. ކރށވ دعاء ދނ. ކރށވ

ـ الغيوب . اللهم إف كنت تعلم أف ىذ ر ل ف ديب ا األمر ، فإنك تػقدر وال أقدر ، وتعلم وال أعلم ، وأنت عال خيػره ل، ث بارؾ ل فيو ، وإف كنت تعلم أف ىذا األمر شر ة أمري ومعاشي وعاقب عاجل أمري وآجلو ، فاقدره ل ويس

ر ح يث كاف ، ث ل ف ديب ومعاشي وعاقبة أمري عاجل أمري وآجلو ، فاصرفو عب ، واصرفب عنو، واقدر ل اخليػب بو « رض

ގ ޙޟރތނ މޝވރއކށ އދ إله! ހމކށވރނ މއޅ އބ هللاއ -މނއ: ގ ކޅދނވނތކމނ މއޅ ވގވރކމށ އދ ދނނވމވ. إلهދނނވމވ. އދ އބ

އޅއށ ދއވނއދ ދނނވމވ. ފހ ގ މތވރ ފޟލވނތކމނ މ إلهއދ އބ ހރހކމކށ ކޅދނވނތވ ވޑގނވއވ. އދ މއޅއށއފދ إلهހމކށވރނ އބ

ހރހކމއ ދނވޑގނވއވ. އދ މއޅއށ إلهކޅދނކމއ ލބގނ ނވއވ. އދ އބގއވ ކނތއ އނމ މޅށ غيةއކ إلهގނ ނވއވ. އދ އބއފދ ކނތއތއ އނގ

! ހމކށވރނ މކމކ މއޅގ ދނއ އދމއޅގ هللاއވ. އ إلهދނވޑގނވ އތ ރނގޅ ގތކމގއ ވނނމ ފހ އކނ ދރއޅމއ ކމގ އޚރ ނތޖއ މދ

މނވރ ކރއވނދވ. އދ މއޅއށ އކނ ފސހކރއވނދވ. ދނ އއށފހ އކމގއ މއޅއށ ބރކތ ލއވނދވ. އދ އކމކ މއޅގ ދނށއ އދ މއޅގ

ނތޖއ މދ އތ ނބއ ގތކމގއ ވނނމ ފހ އކނ ދރއޅމށއ އދ ކމގ އޚރ އކމ ދރކރއވނދވ! އދ މއޅ ވކނމ ،މއޅއއ ދރ ކރއވނދވ! އދ މއޅ

ތނއގއ މއޅއށ ހޔގތ މދވރކރއވނދވ! އއށފހ އކމގ މއޗށ މއޅ ދއވނދވ! توفيقޔ ރހގތމގ ހ

Page 172: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

172

ވހސބށ އއމނ އމހކ އމހއގ أف ىذا األمر )ދނނއވ. މ ދޢ ކރމނދހނދ ގ ވހކ ނނގތނހއޓވ.( حاجة

ދނނބކލނގ ތރއނ އމމ ނވވއއ އބނ ޙޖރ ވދޅވނ މތނގއ ކނތކއ ސއނތ ކނތކއ ޙރމ ކނތކއ މކރހ ކނތއ ކމއގ މރދކ ވޖބ

ފޔވއ ހއދވގނވ އހނހނ ކނތއތކގ ވހކއވ.

އއ މބނވނ ފދކމއ ކރމށ ނވތ ނކރމކށ އސތޚރ ކރނ ހއދއއ ނވނއވ. އއ ޚލފށ ދނއ ދނޔގ ޢއމ ހއދކނތއ ކރމގއ އސތޚރ ކރނ

މޅއތރވގނވއވ.

ކރވދނއވ. މގތށ ޢމލ ގނގނއނ ތކރރވސ دعاءއއކމއގ މއޗށ މކރމނ މދވރވ ގތކ އނމ ހޔގތ ކމށ ޤބލކރށވ. ކމއ ނނމމގ ކރނ

މދޢ ކށފމހކށ ދރ ގތއ މދވރ ނވނއވ.

م آلو وصحبو وسلعلى وصلى هللا على زلمد و

Page 173: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

173

މސލމއގ أخالؽ-57

ސތރވނފލވޅ

الشكر

ޝކރވރވނ

احلمد والصالة والسالـ على رسوؿ هللا زلمد وآلو وصحبو وبعد

ސލމއ ހމކށވރނ .ރވވގނވއވ ކބއނ ގأبو ىريػرة ރއސނލއވ هللا މތ އކލގފނ . )އޑއހމވ ތމނ ކރއވނކށحديث ނބކލގފނ ލއވ ސލވތ

ޖހފއ مصيبة ތރއނ މހނގ ބގއގبب إسرائيل ހމކށވރނ (.ކރއވއވ حديث މހކ ދވނ . މހކވ ހރ ޖހފއ ބލ جزاـ އކކ އތނނ .ތއބވ މހކ ތނ ތބ

ތނވނ. މހކވ ހރ ބތލވފއ ބލމޑކމއހރ ދމވ( ނވނސ މސކޅ) މތ ކރއވމށ إمتحاف މހނ މތނ ފހ. މހކވ ހރ ގސފއ ފނނ ލލގ މހކ

مالئكة هللا سبحانو وتعاىل( އކމށޓކއ) ފހ. ކރއވއވ އރދ هللا سبحانو وتعاىل ބލ ޖޒމ އ مالئكة އ(ދނ) ފހ. ފނއވއވ( ސފއގއ އނސނއގ ) ބކލކ ބޑށ އނމ ތބ. ސވލކށލއވއވ އދ. ވޑއގތވ ކރއށ މހ ހރ ޖހފއ ކމކ ބނނވ ބޑށ އނމ ތމނނ. )ބނޏވ އނ؟ ކބހއޔވ ކމކ ބނނވ

ނޑގއ ނޑކއ ރތ( ހށގ ތމނނ މސތކނ އދ . ހރމވ ކލއއ ރތ ހނގ އނގ އހނދ. ވމށވ ސލމތ ތމނނ މބލނ ގނނ ފކރ ދކފއ

ނޑގއ ސލމތ އނ ބލނ ވރ އފކރ އނގ ފހ . ބއސވއވ އ مالئكة އ ހށގ

Page 174: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

174

ނޑގ އނގ އދ .ވއޖއވ ނޑ ހށގ ހނގނޑގ އނގ އދ . ވއޖއވ ރތ ހނގ ބނނވ އނމ ތބއށ .އސވލކރއވއވ مالئكة އ ދނ. ވއޖއވ ރތ ކލވސ. ގރއވ. ކމށވއވ ބނ އނ ނވތ. ޖމލވ. ބނޏވ އނ؟ ހއޔވ ކބއ މދލކ

އފދ شك ގތކމދ ބނ އނ ކރނ މދގތނ އށ ރވ ގ حديث މދނނއވ. )دعاء އދ. ދއވއވ ޖމލއ އނހނ އނ ވފއ ކރ ވހނ އނއށ ފހ.( ފއވއވ

ބލގ އ مالئكة އ ދނ !ލއވނދވ ބރކތ މދލގއ މ ތބއށ هللا މތ .ކރއވއވ ކރނ އނ އދ. ވޑއގތވ ކއރއށ މހ ހރ ވއޓފއ އސތށ

އސތށ ރތ. ބނޏވ އނ ؟ހއޔވ ކބއ ކމކ އދ އނމ ތބ. ސވލކރއވއވނޑކށވ ސލމތ ތމނނ ނعيب މދކ ހޑކމށ ތމނނ މސތކނ އދ. ގ

ނޑނ އނގ އހނދ . ބއސވއވ ގއގއ އނގ އمالئكةއ ފހ. ވމށވ ހށގ ދނ . ދއވނވ ގޑއ އސތށ ރތ އނއށ އދ . ހގއޖއވ ފލއގނ އބލ

. ބނޏވ އނ؟ .ހއޔވ ކބއ މދލކ އދ ބޑށ އނމ ތބ. ސވލކރއވއވ هللا މތ .ކރއވއވ دعاء އދ. ދއވއވ ގރއއ ބލވއނ އނއށ ފހ. ގރއވ ކއރއށ މހގ ލފނ އمالئكةއ ދނ! ލއވނދވ ބރކތ މދލގއ މ ތބއށ

؟ ހއޔވ ކބއ ކމކ ބނނވ ބޑށ މއނ ތބ. ސވލކރއވއވ އދ.ވޑއގތވ ފނނ ލލގ ތމނނގ هللا މތ ކމކ ބނނވ އނމބޑށ ތމނނ. ބނޏވ އނ

. ފނގނދއމވ މސތކނ( އއގތށ ކރއކ) ތމނނއށ އދ .އނބރދއވމވ ލލގ އނގ هللا سبحانو وتعاىل ފހ. ބއސވއވ ގއގއ އނގ އ مالئكةއ އ ފހ

އނމ ތބ .ސވލކށލއވއވ އނއ އ مالئكةއ ދނ. ދއވވއވ އނބރ ފނނ

Page 175: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

175

އނއށ ފހ . ބކށޓވ .ބނޏވ އނ؟ ތއވ މދލއ ކނކހލ ވނ ބނނ ބޑށ ބކށޓއ ( އތ ވފއ ކއރ ވހނ ނވތ. )ދއވއވ ބކށޓއ އތ ދރމއވފއ

އދވނ އދމހނނށ ފހ. ފއވ ވޑއގނ އނބރ އمالئكةއ އ ދނ. )ދއވއވ ބޑވގނ ޅބކރ އކގއއތ އދ ބކރއއ ދވނ މމހއށ އދ ގރއއ ޖމލއ އކކގ ފއތވއރ މއދތއ . ފށއވ ކރނ ރބ ތއ ޖނވރ މހރހއ ގސ

ފރއގނ އއ ވދ އތގއ އނކކގ .އތވ ތއ ޖމލ ފރއގނ ވދއއ އތގއ އ مالئكةއ ދނ .އތވ ތއ ބކރ ފރއގނ ވދ އތގއ އނކކ. އތވ ތއ ގރ

ބލ ޖޒމ ވޑއގނ ފއބ ބމށ ސފއގއ ދރއއގ އދމގ އއގތށ ކރއކ. ފއވ ވޑއގނ ހރސފގއ އރ އޅނ ޖހގނ އބލ އނ ކރއށ މހގ ޖހނ ސމނގއލފއވ ދތރގ .މވ މހކ މސކނ ތމނނއކ. ވދޅވއވ އދ

ފރތއ އހނ ފޔވއ هللا އދނ އހއކށ ތމނނ މއދ .ވރޔކމވ ދތރ މހތދނޑއ ރތ ތޔ ތބއށ ތމނނއށ ވމ. އވ ތބ ހރ ދނ. ނވއވ މދ ހނގ. ދއވށވ ޖމލއ އނމ ދނ ރށށ އނބރ ފޅށޓކއ ވޖހ ގ هللا ދއވ ވރކނ

ދކޅ ކމނ އހނ) .އވ ގނ ވރށ ތއ خرد ޖހ ކރނ ތމނނ. ބނޏވ އނ. ހވއވ އބ ހނ މހއ ދނނ ތމނނ ތބއކ .ވދޅވއވ އ مالئكةއ.( ނޖހއވ هللا) ހއޓ އޅއޅ ގނ ފކރ މހނ ޖހގނ ބލ ޖޒމ ކރގއ ތނކޅއ ތބއކ. ބނޏވ އނ؟ ތއވ ނނ މހއ ކރއވވ މދވރ( ކރއވއ ސލމތ އބލނ

ކބފއނގ ކމކ މމދވރ މރތކމއ( ؟ހއޔވ އއ ވހކ ދއކ ކކ ތޔއ)

Page 176: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

176

ތޔ ތބ .ކރއވއވدعاء ،އ مالئكةއ ދނ .އއޗކވ ލބފއވ ޒމނއސރނ !ކރއވނދވ ބދލ ތބ ގތށ އހހރ ވނނމ ކމގއ ދގ ހދނ

ނޑ ބލގ އ مالئكةއ ދނ ހރ ކރގއ އނ ކއރއށ މހ ވއޓނ އސތށގ އދސކށ ފދއނ އދނ ކއރގއ އސވދނނވނމހ އދ. ވޑއގތވ ސފއގއ. ކހލޖވބކވ ދނ ވސ މހގކރ ދނ އނ ހނދ އ .ވޑއގތވ އދ އހއކށ

ހރ އހ ވނނމ ކމގއ ދގ ހދނ ތޔ ތބ. ކރއވއވدعاء ،އ مالئكةއ ފހ !ކރއވނދވ ބދލ ތބ ގތށ

ސފއގއ ހރ ކރގއ އނ ކއރއށ މހ ލކނވ އ مالئكةއ ދނ ދތރގ . މސކނކމވ ތމނނއކ. ވދޅވއވ އދ. ވޑއގނނވއވ

އހއކށ ތމނނ މއދ. ވރޔކމވ ދތރ މހތދ ގއލފއވ ސމނ ސވރއއ ތމނނއށ ވމ. އވ ހރތބ ދނ. ނވއވ ފރތއ އހނ ފޔވއ هللا އދނ ދނ ރށށ އނބރ އށޓކއ هللا ދއވވ ވރކނ މދ ދއވއ ފނނ ލލގ ތބއށ .ބނމވ ހވކށ ގނދ هللا މތ. ބނޏވ އމހ އހނދ. ދއވށވ ބކށޓއ އނމ

هللا سبحانو ފހ . ގއލފއވ ފނނ ލލގ ގތށ ބނ ތޔ ހރ ތމނނ ހމކށވރނ ފހރށ ދވނ މހރ ފނނ ލލގ ތމނނއށ ވނތކމނفضل އއލހގ وتعاىل

ބނނވ ތބ.( ހއޓވ تد ثناء އށ هللا سبحانو وتعاىل އކމށޓކއ. )ދއވފއވ މއދ. ބނމވ ހވކށ ގނދ هللا މތ. ގނދށވ ބކރ ވއތރކނ ބނނ ވރކށ

ހރސ ކމކށ އއވސ މއޗށ ތބގ އދނތވ އހއކށ އށޓކއ هللا ތބ

Page 177: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

177

މދތއ ތބގ . ވދޅވއވ އ مالئكة ފހ. ގނދށވ މދ ގތކށ ބނނ. ނޅނއވ ފހ . އކވ إمتحاف ކށލ ތބ އދމކ އދނ ތމނނ ފހ. ބހއޓށވ އތގއ ތބ

.ފއވ ވޑގނ ރއސވ އށعمل ތޔ ތބގ هللا سبحانو وتعاىل މތ ހމކށވރނ އދމހނނށ އދ .ދނނއވ. )ފއވ ވޑގނ ކފވ އމލށ އކވރނގ އދ ތބގ

ކރއކ ކމށޓކއ ނކރ އދ شكر ހނދނނއތލއ ތއ نعمة ދއވވ هللا .(ކރއވވއވ ބދލ އދމހނ އއގތށ

؟ކބ މކވވރشكر

ބދލގއ ކރމގ ކނތއ ރގޅށ އއ ޖޒ ދވ ބދލގއ ކމގ ތރ إحساف އއ . ސނއވ ރތ ކޔވ

ޝކރވރވނ ނބބކލނގ

. ފޅކވ ސފ ލޒމވފއވ ހށކޅގއ ބކލނގ نيب ސފއކ ޝކރވރވމގ

نػعمو ކރއވއވ وحى هللا މތ إف إبػراىيم كاف أمة قانتا لل حنيفا ول يك من المشركب شاكرا أل ( 535اجتباه وىداه إىل صراط مستقيم )سورة النحل

މގނباطل ،ކޔމނތރވވޑއގނ އށالل ،ގފނإبراىيم ،ހމކށވރނ -:މނއ އއأمة އކލވގނވ ހރހކމއ ހޔކމގ ،ހނނވ ސދމގގއ ،އއކބވ

،ތކށنعمة .ނވތވ އކލގފނ ،ތރއނ ކރމހނގشريك އދ . ކމގއވއވ އކލގފނ ،ލނގއކ. އކލގފނވއވ ކމގއ ބކލކ ކރއވشكر .ދއކވއވ މގ އކލގފނށ ،މގށ ސދވގނވ އދ. ކރއވއވخيار

Page 178: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

178

. ކރއވއވ وحى هللا މތ

( 3إنو كاف عبدا شكورا )سورة اإسراء ذرية من تلنا مع نوح

! މހނނވ ދރފސކޅގ އފއލވ އކގއ ގފނنوح ތމނރސކލނގ -:މނއ .އކލގފނވއވ ކމގއ އޅކ ވރވ، شكرހމކށވރނ

. ކރއވއވ وحى هللا މތ

ـ أكفر لوين أأشكر أ ذا من فضل ريب ليبػ ا يشكر لنػفسو قاؿ ى ومن كفر فإف ريب ومن شكر فإن (20)سورة النمل غب كرن

ވނތ فضل ވރރސކލނގ އހރނގ މކނމވ. ވދޅވއވ އކލގފނ ، -:މނއ ދކޅވރވނތ ނވތ ،ކރނތشكر އށ نعمة އހރނ( އއ. )ކމނނވ

،ކށވރ ކރކނشكر އނ ،ފހ!( ދނނށވ) ކރމހشكر. ކރއވމށޓކއވامتحاف ،ފހ!( ދނނށވ) ދކޅހދމހ ( އށنعمة) އދ. އށވنفس އމއލ ހމއނގ

ދލތވނތ ،ފދވޑގނވ ،ވރރސކލނގއ އހރނގ ،ހމކށވރނ .ރސކލނގއވ

ޝކރ ބޑށ އނމ އށ هللا އކ صلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا ނބއޔ މތ އހރމނގ ގނގނއނ ދސކށދއވފއވނ އހރމނނށ އކލގފނ. ސހބއވ އދކރއވ

ނމދއގ ކނމ އކ دعاء އއ ދސކށދއވ އގތނ. ވމށވ ވރ شكر އށهللا عبادتك()أبوداودوالنسائي( وحسن م أعب على ذكرؾ وشكرؾ)الله ފހތގއ

Page 179: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

179

ވމށއ ޝކރވރ އޅކނކރމށއ ރގޅށ އބއލހށهللا، އ-:މނއ. ކޔމށވ !ދއވނދވ ވގވރކނ މއޅއށ ކޅއމށ ޒކރ

. ވދޅވއވ އކމނ. ރވވގނވއވ ކބއނ ގފނ عا ئشة ލއވ ރއސނ هللا މތނޑ صلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا ހމކށވރނ . ވޑއގނނވއވ ތދވ ދނވރ ރގ

ދގކމނ މނވރ ކރއވ ނމދ އދ. ގނދވއވ ކރއވމނ ނމދ އށ هللا އދ އރހގއ އކލގފނ އކމނ. އއސވގނދއވ ފއނޕޅ އކލގފނގ ކއވގނ ކރއވނ އޅކނ ބރކށ ތޔހ ކލގފނ. އވرسوؿ ގ هللا އ . ދނނވއވ

އހނދ . ބކލކވ ފއސވފއވ ފފތށ އނމހ ކލގފނކ ހމކށވރނ ؟ހއޔވ ވކށއ ނވ ކމގއ އޅކ ވރވ شكر އހނވއޔ އހރނ . ކރއވއވ حديث ؟ހއޔވ

ވއތރތއ ޝކރވރވމގ

ވރވނ شكر އށ هللا -1

. ކރނއވ އދ شكر އކމށ ހދނކށ ތއنعمة ދއވފއވ އނއށ هللا އކނމ مسلمفاذكروين أذكركم واشكروا . ކރއވއވ وحى هللا މތ. ނދނއވ ފރގސ ތކށ نعمة އ އދ

(553ل وال تكفروف )سورة البقرة

އރނ ! ކރށވ ހނދމ ތމނރސކލނގ ތޔބއމހނ، ފހ -:މނއ ތމނރސކލނގއށ އދ. ހށމވ ހނދމކރއވ ތޔބއމހނ ތމނރސކލނގ

!ނވށވكافر ތޔބއމހނ ތމނރސކލނގއށ އދ ! ކރށވشكر ތޔބއމހނ

Page 180: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

180

ناكم واشكروا لل إف كنتم إياه تػعبدوف ) (57سورة البقرة يا أيػها الذين آمنوا كلوا من طيبات ما رزقػ

ދއވ ތޔބއމހނނށ ތމނރސކލނގ! މސތކނނވ ވއޖإياف އ-:މނއ އށالل ހމއކނ ތޔބއމހނ އދ ! ކއއޅށވ ތޔބއމހނ ތކތނ ރނގޅ

.ޝކރވރވށވ އކލނގއށ ، ކމގއވނމ އޅކނކރوا وإف سألتموه تاكم من كل ما وآ. ކރއވއވ وحى هللا މތ نساف إف حتصوىاال الل نعمت تػعد اإ

(32كفار )سورة ابراىيم لظلوـ

އކލނގ އއޗއ ކނމ ދނނވ ތޔބއމހނ އށحضرة އކލނގ އދ -:މނއ ތޔބއމހނނކށ ،ތޔބއމހނގނނމ ތއ نعمة ގالل . ދއވއވ ތޔބއމހނނށ

،ބޑ އނޔވރވނ ،އނސނއކ ،ހމކށވރނ. ނކރވހށޓވ އއعدد ތއنعمة އ .ނތމހކވ ކރނشكر

ކނކމއތ؟ވރވމށ ޓކއ ކރނޖހނ شكر ތކށ نعمة ގ هللا

ވހކ ތކގ نعمة އ ވ إ عبا ؼ ތކށ نعمة އ އޅ ހސލވނ ވރވނ شكر އށ هللا -ހوأما بنعمة ربك فحدث )سورة . ކރއވއވ وحى هللا މތ. ދއކމނނވ ކއރ އހނމހނ

ގ نعمة ދއވ ވރރސކލނގ ކލގފނގ! ދނނށވ އދ -:މނއ (55الضحى !އޅއވށވ ދއކވއ ވހކ ކލގފނ ،ފހ ،ވހކއނ

Page 181: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

181

އކމށ ދއކމކ އވހކ އހނ. ދއކށވ ވހކ ގ نعمة. ވދޅވއވ عمر بن عبد العزيز . ވރވމވ شكر

މދވރ ރގޅކމއ ދސކށދއވފއވނ އހރމނނށ صلى هللا عليو وسلم އ نيب شكر އށ هللا ލބއޖނމ ސލމތކނ މސބތކނ ނވތ ބލއކނ ނވތ ވއޖނމ

. ކރމށވ ސޖދ ގ

.ބނނކރމވ މގގއ ގهللا ތށ نعمة އ އދ -ށ

ވރވނ شكر މއނބފއނނށ -2

އދ. ވރވމށވ شكر މއނބފއނނށ ކރއވފއވނ އމރ وتعاىلسبحانو هللاأف اشكر ل ولوالديك إل . ކރއވއވ وحى هللا މތ. އހސނތރވމށވ އދމހނނށ

(52المصب )سورة لقماف

އނބރ ! ކރށވشكر މއނބފއނނށ ތބގ ،ތމނރސކލނގއށއ -: މނއ . އށވحضرة ތމނރސކލނގ ހމ ،ވނ ވނرجوع

ވރވނ شكر މސތކނނށ -3

އގތނ . ދއވފއވ އރޝދ ވނ إ سال ـ د ين ވޒނކރމށ އގ ހޔކނތއތކގ صلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا. ހމނއވ ޝކރވރވނ ދނމއ ބދލ އނ جزاء ހޔ

)ال يشكر هللا من ال يشكر الناس( ]أبو داود والبمذي[. ކރއވއވحديث

. ޝކރވރނވއވ އށهللا މހ ޝކރވރނވ މސތކނނށ -: މނއ

Page 182: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

182

ކމއކށފ ރގޅ ދސކށދއވފއވނ އހރމނނށ صلى هللا عليو وسلم އ نيب . ކރއވއވحديث އކލގފނ. ކޔމށވ جزاؾ هللا خبا މހކށ

هما قاؿ : قاؿ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم : من صنع إليو معػروؼ » عن أسامة بن زيد رضي الل عنػ رواه البمذي « .فاعلو : جزاؾ الل خبا ، فػقد أبػلغ ف الثػناء ، فقاؿ ل

.ރވވގނވއވ ކބއނ ގأسامة بن زيد ރއސނލއވ އދބފއކލނނށ هللا މތ ފހ ހޔކމއލބއޖމހ އމހކށ. ކރއވއވحديث رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم ފހ

ثناء އނ ހމކށވރނ ފހ ކޔއފނމ ކލމ ގ جزاؾ الل خبا މހކށ ކރ އކނ . ވސލވއޖއވ ދރޖއކށ މތ ކޔމގއ

އކމގ އޅނފށއފނމ ކށ تد އށ هللا އދ ޝކރވރވ މސތކނނށ ނ مسلم ލބގނ ކމޔބ އޚރވ އދ. ދޔމވ އތރވގނ ތށ نعمة ދނޔވ އކ ނތޖ

(7)سورة ابراىيم لئن شكرت ألزيدنكم . ކރއވއވ وحى هللاމތ. ދޔމވ

ތމނރސކލނގ ،ހމކށވރނ ،ކށފނމشكر ތޔބއމހނ -:މނއ . އތރކށދއވހށމވ ތޔބއމހނނށ

بعذابكم إف شكرت وآمنتم . ކރއވއވ وحى هللاމތ شاكرا عليما )سورة ما يػفعل الل وكاف الل (527النساء

ދއވމށعذاب ތޔބއމހނނށ، ވގނތބނމ، إيافކށشكر ތޔބއމހނ -: މނއ ނދއވނކނ عذاب الل މހނނށ އފދ: އބހ) ؟ނކރއވނތވ އރދ الل

Page 183: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

183

ނޑއޅއވމވ الل ކލކކމގއ ދނވޑގނވ މޅށ، ކރއވقبوؿ شكر (.ކ .ވޑގނވއވ

شكر فإنا يشكر لنفسو ومن كفر فإف ريب غب كرن{ ]النمل: }ومن . )ކރއވއވ وحى هللاމތ20]. )

( އށنعمة) އދ. އށވنفس އމއލ ހމއނގ ،ކށވރ ކރކނشكر އނ ،ފހ -:މނއ ،ވރރސކލނގއ އހރނގ ،ހމކށވރނ ،ފހ!( ދނނށވ) ދކޅހދމހ .ރސކލނގއވ ދލތވނތ ،ފދވޑގނވ

م آلو وصحبو وسلعلى وصلى هللا على زلمد و

Page 184: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

184

މސލމއގ أخالؽ-18

އށރވނފލވޅ حفظ اللساف

ދރއކތރކރނ

احلمد والصالة والسالـ على رسوؿ هللا زلمد وآلو وصحبو وبعد

އށނދވޑއގނ ބކލނ اصحاب އރހގއ ގ صلى هللا عليو وسلم އ نيب އއފހރކ ނތ ގފނށ أ بو بكر ރއސނލއވ هللا މތ އއސ މހކ އތނށ އދ . ތއބވއވ

އމހ އދ . ނވއވ ވދޅއ އއޗއ އއވސ ގފނ أ بو بكر. ގވއވ ނބއ އއޗއ އއވސ ގފނ أ بو بكر ނމވސ. ގވއވ ނބއ ނތ ދވނފހރށ

ނބއ ނތ ގފނށ أ بو بكر ވސ ފހރށ ތނވނ އމހ އދ . ވދޅއނވއވ ބސފޅއ ރއދގއ އގ ގފނވސ أ بو بكر އފހރ އދ. ގވއވ

މޖލސ އދ. ގތވ ތދވވޑއ وسلمصلى هللا عليو رسوؿ هللا އހނދ. ވދޅވލއވއވ ވޑއގނ ފހތނ އކލގފނގ ގފނ )رضي هللا عنو(أ بو بكر ދނ. ލއވއވ ދކށ

ގތ ތދވވޑއ ކލގފނ. އއވ رسوؿ ގ هللا އ. ދނނވއވ އކލގފނށ صلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا ފހ ؟ހއޔވ އސކރއވ ކފ ކލގފނ ؟ކއވގނތއވ

ދގ ގވތކތ ތބއށ އމހ ވޑއގނ ބކލނ مال ئكة އޑނ. ކރއވއވ حديث އ شيطا ف އތނށ ދނމނ ރއދ އމހއށ ތބ ނމވސ. ގނދޔއވ ކރއވމނ

. ހށމވ ނހނނ އއގއ رللس ހރ އކ شيطا ف ލގފނކ ތމނ. ވއވ حا ضر

Page 185: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

185

މތ އނބކބލނ އކލގފނގ އރހގއ ގ صلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا އއފހރކ هللا މތ އތނށ އދ. އނނވއވ އށނދވޑއގނ ގފނعا ئشة ލއވ ރއސނ هللا

ވރށ އކމނއކ. ވޑއގތވ ގފނأـ ادلؤمنب السيدة صفية بنت حليي ރއސނލއވصفية بنت حيي . ވއވ ވދޅ عا ئشة)رضي هللا عنها( ފނމނ އކމނ. ބކބލކވ ކރ ތޔ ކމނ. ކރއވއވ حديث صلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا އހނދ. ކރވ ހދ

ނޑގ ބސ ވދޅވ ނބއކމނ އބހގ ލނގޑވސ އ އއކރނމ ލނގޑއ ކ .ދޔއހވ ވގނ ކލބ

قػلػػت للنػػيب صػػلى هللا عليػػو وسػػلم حسػػبك مػػن صػػفية كػػذا وكػػذا قػػاؿ وعػػن عائشػػة رضػػي الل عنهػػا قالػػت : زجتو ، » : تعب قصبة ، فقاؿ : بعض الرواة

قالػت : وحكيػت «لقد قػلت كلمة لو مزجت باء البحر دل

رواه أبػػو داود ، والبمػػذي وقػػاؿ : «مػػا أحػػب أين حكيػػت إنسػػانا وإف ل كػػذا وكػػذا » لػػو إنسػػانا فقػػاؿ : حديث حسن صحيح .

. ވދޅވއވ އކމނ. ރވވގނވއވ ކބއނ ގފނގ عائشة ރއސނލއވهللا މތ މވނ އއމދ صفية ކލގފނށ. ދނނވމވ އށ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم ތމނނ އހނދ . ކރވ ވރށ އބހ. ވދޅވއވ ރވނ ބއއ. ފދއވ ކނ މވނ

ބޑ އހމ ބހކ ތޔބނ ކމނ ހމކށވރނ. ކރއވއވحديث އކލގފނނޑގ އބސ. ބހކވ ނޑއ ކ ނޑގ އސރ އގ ކމގއވއސ އއކރ ލނގ ލނގ . ގދވގނފނއވ މއޗށ

މހއގ ކރމތގއ އކލގފނގ އއފހރކ ތމނނ. ރވކރއވއވ އކމނ މހއގ އއވސ ތމނރސލ. ކރއވއވحديث އހނދ. ކރމވ ނކލ

Page 186: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

186

އދ މދލއ މވނ މވނ ތމނކލގފނށ ހމކށވރނ. ނރހމވ ނކލކރނ . މއވ ހއޓސ މތކނ މވނ މވނ

؟ކބ ދރއކތރކރމކ

ހޑހތރބސ އދ. ނދއކމވ ވހކ ކމއގއ އހނ ނނ ހޔކމއ އ إ نسا ف އއ . ދރހލވމވ ތކނ ވހކ فا حش ދބއޑވމއ ބނމއ غيب ތކއ

)ال يستقيم إياف عبد حب يستقيم قلبو، وال . ކރއވއވ حديث صلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا )أتد(يستقيم قلبو حب يستقيم لسانو(

ނވ ފރހމ އމނކނ އމހއގ ނދއގއހ ނވހ ސދ ހތ އޅގ -: މނއ .ހއޓވ ނވ ސދ ހތ އމހގ ހނދއގއ ދރއކތރނވހ އމހގ އދ. ހއޓވ

و حى هللا މތ. ޖހއވ ވނ مسئوؿ މދ ބހކއ ކނމ ބރވ ދލނ އނގ އ إ نسا ف (58ما يػلفظ من قػوؿ إال لديو رقيب عتيد )سورة ؽ . ކރއވއވ

،އކނތمالئكة ވحاضر ކއރގއ އނގ ބލހއޓވނ (ތއعمل ކރ ) -: މނއ . ނބނވތވ ބހއ އއވސ އނޔކށ

ކނތއ ކރނޖހ މހ ބނނވ ވމށ ސލމތ ސބބނ ނބއކމގ ދލގ

ނވތ އށ نفس ތމގ އކމކނ އއ. ނދއކމވ ނނ ވހކއއ ހރ މނފ-1 އވހކއކނ ނވތ. ކމގއވމވ ވހކއއ ހރ މނފއއ މހކށވޔސ އހނ

Page 187: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

187

ދރކރނވ ގއލމއ ކބއނ މހއގ އހނ ނވތ ކބއނ ގ ނފސ ތމގ . ކމގއވމވ ވހކއއ

. ވހކދއކމވ ބލފއ ވގތ މނސބ-2

. ދގނކރމވ ހސލވވރއވރ މގސދ-3

.ކރމވ ބނނ ބހރވ ރތ-4

.ނދއމވ ފހނޅ ހއދ ކރމގއ مدح-5

.ބނނކރމވ ލފޒތށ ލއފސހ-6

.ނވމވ ތއوعد ނފއދވރގ-7

.ނދއކމވ ވހކ ހޑމޑދރ-8

މތކނ ދރއކތރކރމގ

އނމ ތރއނ މސލމނގ. ދނނވނވ ؿسوا އރހނ ގ صلى هللا عليو وسلم އ نيب . ތރގއއވނއވ ޖވބ އވވދ ؟ހއޔވ މތވގނވމހކކބއ

سلمب أفضل؟ وعن أيب موسى رضي الل عنو قاؿ :سلموف » قاؿ : قػلت يا رسوؿ الل أي ادل

من سلم ادل

متفق عليو . « .نو ويده من لسا

ތމނ. ވދޅވއވ. ރވވގނވއވ ކބއނ ގأبو موسى ރއސނލއވهللا މތ ކކ ވގނވނ މތ އނމ ތރއނ މސލމނގ. ރސލއވ ގهللا އ. ދނނވމވ

Page 188: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

188

ސލމތވފއވ އހނމހނ އތނ ދލނނއ އމހއގ. ކރއވއވحديث ؟ހއޔވ . މހއވ

المسػلم مػن »وعن عبد الل بن عمػرو بػن العػاص رضػي الل عنهمػا عػن النػيب صػلى هللا عليػو وسػلم قػاؿ : متفق عليو .« سلم المسلموف من لسانو ويده ، والمهاجر من ىجر ما نػهى الل عنو

نيب ، عبد الل بن عمرو بن العاص، رضي الل عنو ލއވ ރއސނ އދބފއކލނނށ هللا މތ .ކރއވވއވ حديث އކލގފނ. ކރއވވއވ ރވ ކބއނ ގ صلى هللا عليو وسلم އ

އހނ އނޔވރކމނ އތގ ނބއކމނނއ ދލގ އމހއގ މސލމކ ފރހމ ހކރއވވ ނ هللا އކ مهاجر ހގގ އދ. މހއވ ސލމތވގނވ މސލމނ

. މހއވ ހނނ ކށގނ ހޖރ ކނތއތކނ

. އވ رسوؿ ގ هللا އ .ވއވ ވދޅ عقبة بن عامر)رضي هللا عنو( ލއވ ރއސނ هللا މތ . ކރއވއވ حديث ؟ކބހއޔވ ލބމކ ނޖތ

أمسػك عليػك لسػانك » قػلػت يػا رسػوؿ الل مػا النجػاة ؟ قػاؿ : :وعن عقبة بن عامر رضي الل عنو قاؿ رواه البمذي وقاؿ : حديث حسن . «، وليسعك بيتك ، وابك على خطيئتك

ތމނ. ވދޅވއވ. ރވވގނވއވ ކބއނ ގعقبة بن عامر ރއސނލއވهللا މތحديث ؟ކބއހއޔވ ގތކ ލބނވ ނޖތ. ރސލއވ ގهللا އ. ނނވމވދ

هللا ގއކ ތބގ އދ . ހދއގނނށވ ރއކތރކނ މއޗށ ދލގ ތބގ. ކރއވއވ ކށތކގ ވވ ތބއށ އދ . ހދށވ ކމގއ ތނއ ހނގ ކނތއތއ ރއސވ . ރށވ މއޗށ

Page 189: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

189

ހޑހތރ އގތނ. ތބމވ ދރއކތރކށގނ އބއމހނގ ސފއކ ނގمسلم رسوؿ هللا. ހރމވ ދރހލވ ތކނ ވހކ ބކރ ބހމއ އބރއ މހނގ ވހކއއ

.ކރއވއވ حديث صلى هللا عليو وسلم

مػػػن كػػػاف يػػػػؤمن بػػػالل واليػػػوـ » وعػػػن أيب ىريػػػرة رضػػػي الل عنػػػو أف رسػػػوؿ الل صػػػلى هللا عليػػػو وسػػػلم قػػػاؿ : فو ، ومن كػاف يػػؤمن بػالل واليػـو الخػر ، فػليصػل رتػو ، ومػن كػاف يػػؤمن بػ اليػوـ الل و الخر ، فػليكرـ ضيػ

متفق عليو. «الخر ، فليقل خبا أو ليصمت

رسوؿ الل صلى ހމކށވރނ. ވއވ ރވވގނ ކބއނ ގابوىريرة ލއވ ރއސނهللا މތ ފހ އމނވމހ ފރހމޔށ ދވހށ آخرة އއ هللا. ކރއވވއވ حديث هللا عليو وسلم

ފރހމޔށ ދވހށ آخرة އއ هللا އދ. ހއޓވ ކމހތ އށ مهماف އމހގ آخرة އއ هللا އދ . ހށޓވ ކރ ބދހ ގޅނ ކމގ ގތތމގ އމހގ ފހ އމނވމހ

ހނނ ހނ ނވތ. ހއޓވ ދއކ ވހކ ހޔ ފހ އމނވމހ ފރހމޔށ ދވހށ . ހއޓވ

ބނނغيبة

މނ هللا މތ ބނމށ غيبة. ބލއވ ނރއކތރ އނމ ދމވ ދލށ ބނމކغيبة ކމގއ ކނ ނޅއގނ މސތއ ދރހއޓ ގ أخ އނގ މހ ބނ غيبة އދ. ކރއވއވ

. ކރއވއވ وحى هللا މތ. ޖއސވއވ مثا ؿ

واتػقوا الل أحيب أحدكم أف يأكل حلم أخيو ميتا فكرىتموه وال يػغتب بػعضكم بػعضا إف الل (53تػواب رحيم )سورة احلجرات

Page 190: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

190

ތޔބއމހނކރ! ބނށވނ غيبة އނއބޔކށ އއބޔކ އދ -: މނއ ތޔބއމހނ ،ފހ ؟ހއޔވ ލބކރނ ކއމށ މޅކށ މސ އގأخ އނގ އކކވސ ،އالل ،ހމކށވރނ! ވރވށވتقوى އށالل ތޔބއމހނ އދ. ނރހނއވ އކމކށ

.ރސކލނގއވ ވނތرحيم ކރއވتوبة قبوؿ ގނގނއނ

. ކމކވ ކރއވފއވ މނ ދފޅނ ގ صلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا ބނމކ غيبة . ކރއވއވ حديث އކލގފނ

قػالوا : الل «أتػدروف مػا الغيبػة؟» وعن أيب ىريرة رضي الل عنو أف رسوؿ الل صلى هللا عليػو وسػلم قػاؿ :إف » قيػل : أفرأيػت إف كػاف ف أخػي مػا أقػوؿ ؟ قػاؿ : «ذكػرؾ أخػاؾ بػا يكػره » ورسولو أعلم . قػاؿ :

ه مسلم .روا «كاف فيو ما تقوؿ فػقد اغتبتو ، وإف ل يكن فيو ما تػقوؿ فػقد بتو

رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم. ރވވގނވއވ ކބއނ ގ أبو ىريرة ރއސނލއވهللا މތ ؟ހއޔވ އނގ ތޔބއމހނނށ ކމއކނ ކނކހލ ބނމކغيبة . ކރއވއވحديث

ދނ . އށވهللا ދނވޑގނނވނ މޅށ އނމ އކނ . ދނނވއވ އބކލނ ބހ ނނއاخ ތބގ އއ. ކރއވއވحديث . އއށވرسوؿ އއލހގ އނގލއވނ

ވނ އކނ އސފހރނމ ކބއގއ އމހގ . ދނނވނވ. ދއކމވ ވހކ ސފ އބނ ތބ އގއކބ އމހގ. ކރއވއވحديث ؟ކހނއތއވ

އމހގ އދ . ބނއވغيبة އނއށ ތބ ހމކށވރނ ފހ ހރއޖކމގއވނނމ ބހތނ ދގ މއޗށ އނގ ތބ ހމކށވރނ ފހ ނތއޖނމ ސފ އބނ ކބއގއ . އޅވއވ

Page 191: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

191

ػة وعن أيب بكرة رضي الل عنػو أف رسػوؿ الل صػلى هللا عليػو وسػلم قػاؿ ف خطبتػو يػوـ النحػر بػب ف حجـ علػػيكم كحرمػػة يػػومكم ىػػذا ، ف شػػهركم ىػػذا ، ف » الػػوداع : إف دمػػاءكم ، وأمػػوالكم وأعراضػػكم حػػرا

متفق عليو . «ال ىل بلغت بلدكم ىذا ، أ

رسوؿ الل صلى ހމކށވރނ. ރވވގނވއވ ކބއނ ގ أبو بكرة ރއސނލއވ هللا މތ. ވދޅވއވ ގއخطبة ދއވ މނގއ ދވހ ކތލވނ ގއ هللا عليو وسلم حجة الوداع

ތޔބއމހނގ އދ މދލއ ތޔބއމހނގ އދ ލޔއ ތޔބއމހނގ ހމކށވރނ ތރވގނވ حرمة މދވސ އއ. ތރވގނނވ حرمة މއޗށ ތޔބއމހނގ އބރވނ

ތރ حرمة މރށ އދ. ފދއނނވ ތރވގނވ حرمة މމއސރ އދ . ފދއނނވ ؟ހއޔވ ނއއވމ މވހކ ތމނރސލ. ސމލވށވ. ވގނވފދއނނވ

دلػػا عػػرج يب مػػررت بقػػوـ ذلػػم » وعػػن أنػػس رضػػي الل عنػػو قػػاؿ : قػػاؿ رسػػوؿ الل صػػلى هللا عليػػو وسػػلم : صػدورىم ، فػقلػت : مػن ىػؤالء يػا جربيػل ؟ قػاؿ : ىػؤالء الػذين أظفار من ضلػاس يمشػوف بػا وجػوىهم و

رواه أبو داود.« يأكلوف حلـو الناس ، ويػقعوف ف أعراضهم ،

رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم. ރވވގނވއވ ކބއނ ގأنس ރއސނލއވهللا މތ. ދކނމވ ބޔކ އފދ ރގއ އރވޑގތمعراج ތމނރސލ. ކރއވއވث حدي

އނޔފތތކނ އބއމހނ. ރތލއނނވ ހރ ނޔފތތއ އބއމހނގ ތމނރސލ. ގނދޔއވ ވދމނ ވކއޅ ގއ މމތ މނއ އބއމހނގ އއ . ވދޅވއވ ؟ކނބއއހއޔވ މއ. ގފނވجربيل އ. ސވލކރމވ . މހނނވ ނގލ އބރ އމހނގ އދ. މހނނވ މސނޅއކ މސތކނގ

ـ : » وعن أيب ىريرة رضي الل عنو أف رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم قاؿ : سػلم حػراسلم على ادل

كل ادل

رواه مسلم . «دمو وعرضو ومالو

Page 192: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

192

رسوؿ الل صلى . ވދޅވއވ. ރވވގނވއވ ކބއނ ގ أبو ىريرة ރއސނލއވهللا މތ މއޗށ މސލމއގ އނއ ވނ މސލމކ ކނމ. ކރއވއވحديث هللا عليو وسلم

.ތރވގނނވ حرمة މދ އނގ އދ އބރއ އނގ އދ ލޔއ އނގ

ކحكم އވމހގ އޑ ބނغيبة ކރވފއވ حراـ އދ. ވގނވއވ حراـ އހނ އޑغيبة މނކރމށ އކނ ފހ. އނކރކރމވ އކމށ މއޗށ މހއގ ބނغيبة އ

މޖލސ އ ކޅދނވގނވނމ ނކށފނމقبوؿ އވހކ އނ ނވތ ނކޅދއޖނމ . ދކށދނޖހނއވ

(55وإذا مسعوا اللغو أعرضوا عنو )سورة القصص .ކރއވއވ وحى سبحانو وتعاىل ، هللا މތ

.އއކބވގނތވ އއނ އއރނ އވހނދ ވހކ ބކރ އއރނނށ އދ -:މނއ

(3والذين ىم عن اللغو معرضوف )سورة ادلؤمنوف .ކރއވއވ وحى سبحانو وتعاىل ، هللا މތ . ތބމހނނވ ދރހލވ ،ވހކތކއ ބކރ ،އއރނނ އދ -:މނއ

إف السمع والبصر والفؤاد كل أول ئك كاف عنو مسئوال .ކރއވއވ وحى سبحانو وتعاىل ، هللا މތ (36)سورة اإسراء

އއއމދ ،ކމކ ކނމ މއނ ،ހތއ ،ފނމއ ،އވމއ ،ހމކށވރނ -:މނއ. ކމއކމގއވއވ ކރއވނ ސވލ

Page 193: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

193

هم حب .ކރއވއވ وحى سبحانو وتعاىل ، هللا މތ وإذا رأيت الذين يوضوف ف آياتنا فأعرض عنػلقوـ الظالمب )سورة وإما ينسيػنك الشيطاف فال تػقعد بػعد الذكرى مع ا يوضوا ف حديث غبه

(68األنعاـ

ކލގފނށ މހނ ދއކއއޅ ދގވހކ އޔތތކއމދ ތމނރސކލނގ -:މނއ އއރނގ ދނދނ ދއކއފމށ ވހކއއ އނނ އއރނ ،ފނވޑއގނފނމ

ކލގފނ އشيطاف ( މތނ އކމގ) އދ! ވކވވޑއގނނވށވ ކބއނ ،ފހ މސތކނނއއކ އނޔވރވ ،ހނދމވމށފހ( އކނ) ހނދމނތކށފނމ

!ނނނވށވ ކލގފނ

رداء رضػي الل عنػػو عػن النػػيب صػلى هللا عليػػو وسػلم قػػاؿ : عػرض أخيػػو، رد الل مػن رد عػػن » وعػن أيب الػػد رواه البمذي وقاؿ : حديث حسن . «عن وجهو النار يوـ القيامة

رداء ، نيب ރއސނލއވهللا މތ . ރވކރއވއވ ކބއނ ގ صلى هللا عليو وسلم އ أبو الدقيامة މނ މހގ ރއކތރކށފ ބރއ އގاخ ތމގ. ކރއވއވحديث އކލގފނ

. ސލމތކރއވށއވ ނރކއނ هللا سبحانو وتعاىل ދވހ

غيبةގ ތރއނ ހއދވގނވ މނވރ ބޔނކރނ

األماـ النووي رتو هللا މކމއމދ ގއرياض الصاحلب މދނނވނ ތރގއ.ތރޖމއވ ލޔއވފއލޔމގ

އއއ އއ. ވގނވއވ ހއދ ބނނغيبة މގސދކށޓކއ شرعي ސއހ. ދނނއވ. ސބބކށޓކއވ ހ ވނ ހއދ އކނ އދ. ނވނނމއވ ހސލ މގސދ އ ނލއ

Page 194: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

194

ވރޔގ މހއށ ލބފއވ އނޔ އހނކމނ. އނޔވރކމވ :ފރތމއ އފދ ނވތ މހއ އތ ވރކމއ އފދ އނނސ އދ އއ قاضي ކރމތގއޔއ

ހދމށ ސލމތކނ ކބއނ އނޔވރޔގ ގސ ގތށ މހއގ ލބގނވ ބރއ ކމއކށ މވނ ތމނނއށ މހކ މވނ އދ. ވއވ ހއދވގނ ހށހޅނ

. ހއދއވ ކމށބނނ އނޔވރވއޖ

ބނމގއ ވސލކރމގ އށ حق ފފވރޔ އއ މނކރމށޓކއ މނކމއ :ދވނއ ކޅދނކނ މނކރމގ މނކރތއ މސލކށ. ހށހޅމވ އދ ފރތކށ އހނ

އނއށ ވމ ،ކށފއ ކމއ ނބއ މވނ މހކ މވނ ކއރގއ މހއގ ލބފއވ ހމއކނ މގސދކ އމހގ އކމގއ އދ. ކނކމވ ބނނފދ ޖހށ އނޒރ

حراـ އކނ ގސދނކރނމ އގތށ . ވނޖހއވ ކމގއ ނއތލނ މނކރތ . ވގނވއވ

. ބނމވ ބނ ގތގއ އއمفب މހކ އގތނ. ހދމށޓކއއވ ފތވއއ :ތނވނއ ބބ ތމނނގ ނވތ. އނޔވރވއޖއވ ތމނނއށ ބއޕ ތމނނގ( މސލކށ)

އނއށ އގތ ވމ ،ކމއކށފއ މވނ މހކ މވނ ނވތ ފރމހ ތމނނގ ނވތ ހދމށ حق ތމނނގ ނވތ ސލމތވމށ އއނ ނވތ އހނފދ ހއދވގނވހ

އފދ ކރ ފލވމށޓކއ އޅނ ކނކމއތ ކރނ ސލމތވމށ އނޔއނ ނވތ އދ ރނގޅ ބޑށ ނމވސ. ކމކވ ހއދވ ހޖތށޓކއ މއ . ސވލތކވ

މވނ ނވތ ފރޔކއމދ ކމއކރ މވނ ސވލކރހނދ އނ މޅއތރވގނވނ

Page 195: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

195

ބނ ކކތ ބނނ ތބ މދ ފރހނކއ ކމއކރ މވނ ނވތ މހކއމދ ކމއކރ އނގ ވޔސ ބނކމގއ ނކށ އއޔނ ކމހ ވކ އނ އހނ. ސވލކރމވ

ވކ އތކމގއވއސ އގތށ އކނ އދ. ހސލވދނކމށޓކއއވ މގސދىند ރއސނލއވ هللا މތ އރދކރއވއޔ. ހއދއވ ބނނވސ ކށ އއޔނ މހކ

. ބޔނވނއވ އވހކ ނحديث އނނނވ ރވވގނއއސފއވ ކބއނ ގ

نصيحة ދވ އނޒރތކއ ދވ ސލމތކރމށޓކއ މސލމނ ނބއކނތކނ ފފއގ ގތކ އއ ހމނ ތރގއ އގ. ގތވއވ ގނ އއގތށވރ މކމގއ. ތކވ

إتاع މސލމނގ އއ. ބޔނކރކރމވ ހލތ ހކނގ ރވނނއ ތހމތވފއވ މހނގ އފދ ހޖތށޓކއ ފހރށ ބއއ ؟ކއއތ އދ . ހއދވގނވކމކވ އނ ކއވނޏކނ މހކއ ގތކ އނއ. އދއވ ވސ ވޖބވތނ ބނދނނ ހލތ

އމނތއ ނވތ ،ވމށޓކއ ބއވރ ކރމގއ ކމއ ނވތ ،ގޅމށޓކއ ކމއ އނނވސ ނވތ ކރމށޓކއ އއمعامالت ކނމވސ ،ބއވމށޓކއمشورة އގތނ. އދމވ އކށمشورة ،ވމށޓކއ އވށޓރއކށ ނވތ ،ކރމށޓކއ

ނފރވއ ގސކނތއ ފނފއހރ މހކއމދ ކރވ އސވލ އނއށ ކރވމހ އނގ ނޔތއއކ ނސހތގ އގތނ. ވޖބކމކވ ދނމކ މއލމތތއ އގހރ

ގ بدعة އޖކކ އގނ علم ތނވނގތކ. ބޔނކށދނޖހނއވ ގސކނތއ ދރވރކ އގނعلم އދ. ހދތނފނމވعلم ގތނ އއގفاسق ނވތ އހލވރ ހރގތ ހލ އމހގ ވގތގއ އފދ. ބރހވމވ ކމށ މގފރދދނ އކމނ

نصيحة ހމއކނ އކشرط އގ. ކރނޖހނކމކވ ކނމހނވސ ބޔނކށދނމކ

Page 196: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

196

ހނގއދޔނ ކނތއ ގސކށ ފހރށ ބއއ މވއތރކ. ހދމވ އކށمقصد ދނނ އފދ ސބބނ ހސދވރކމގ ފހރށ ބއއ އއ އދ . ވއތރކވ އކށގނވحقيقة އނއށ އ شيطاف ފހރ ބއއ އދ . މދވރވދވއތރކވ ދއކގތ ވހކތއ

މއޗށ އކމގ ވމ. ވސވސދއވ ކމށ އއ نصيحة އއ އނއށ އދ. އޅވލއވ . ދހއޓވ ސމލކނ

އކމގ ނވތ އދނކރނ ފރހމއށ އކނ ހވލވހރ ވރކމއ ވނއ:ހތރ ފދ މހކށވނ ހމނޖހ ނވތ އކށވނ فاسق މސލކށ. ނވމވ އހލވރއކށ ވހކ އމހއގ ކއރގއ މހއގ ކރ އއޔނ އމހކ ވގތ އފދ . މހކށވމވ

އމގމށ މހކ ރނގޅ އއށވރ ދރކށ އކމނ އނ އއ. ހއދއވ ދއކނ އޅފއ އމހކ އދ. އޅވމށޓކއއވ ފޔވޅ އމހކއމދ ނވތ . އދއވ އއނ

ނވތ ނސހތތރވމށޓކއ ކރމށ ސދ އމހކ އދ. ނބހއޓމށޓކއއވ . ބދލކރވމށޓކއއވ އނ

ވހކ މހއގ ކރعمل ގ بدعة ނވތ ތއކރ فاسق عمل ފޅގއ :ވނއފސ މސތކނގ ،މހ ކރ އނޔ މސތކނނށ ،ރބމހ ފޅގއ މސލކށ. ދއކމވ

ގސކނތކގއ ،ފރމހ މދ މހނގ ގދކމނ، ނގމހ ފތއ ނހއގނ އތނ ދއކނ ވހކ ފފތކގ އކރ ފޅގއ މހނ އފދ. މހނނވ މހފދ ބއވރވ ނނ ލއގނ ސބބކއ އސވބޔނވދޔ އއބތއ މހނގ މސ އނނ. ހއދއވ

. ކމކވ ހރމ ކރމކ ބޔނ އހނގތކށ

Page 197: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

197

األعمش މސލކށ. ވފއވމވمشهور ވނމކނ ލގބ މހއގ :ހވނއ އދ ( ލކނމހ)األعمى އދ ( ބރމހ)األصم ،( ކރމހ) ، األعرج( ލއވރމހ)

ފލވއދނމށޓކއ އޅނ ކކކނ އއ ނނތއ އފދ . ނނތކވ އފދ އނނވސ މހނ އފދ. އވ حراـ ބނނ ބޔނކރމށޓކއ އނކނ އދ. ހއދއވ ބނނ

.މޅއތރވގނވއވ އގތ އނގއދވނނމ ކކކނ ނމކނ އނނއހނ

އނاألتاع ގނއ އނމ މއނ. ސބބވ ހ ބޔނކރއވފއވ ބކލނ ދނނ މއ ތއ مشهور صحيح حديث މއޗށ އކމގ އދ . ސބބތކވ އއބސވފއވ : ތކކحديث (ބއއ) އއސފއވ އގތނ ފހ. ހރސބބތކވ

ها أف رجال استأذف على النيب صػلى هللا عليػو وسػلم ائػذنوا لػو، بػئس » فقػاؿ : عن عائشة رضي الل عنػ متفق عليو . «أخو العشبة ؟

މހކ ހމކށވރނ. ރވވގނވއވ ކބއނ ގފނގ عائشة ރއސނލއވهللا މތحديث ފހ . އދނވ އޒނއކށ ބއދލކރމށ އއ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم

ނބއ ހމނ ތރގއ ގقبيلة އނގ އނއކ އއ . ދށވ އޒނ އނއށ . ކރއވއވ . މހކވ

احت بو البخاري ف جواز غيبة أىل الفساد وأىل الريب .

އހލވރނނއ ފސދގ ބނކރއވއގނ މއޗށ ގ حديث އސވދޔاماـ باري .ކރއވއވ ހއދ ބނނ ސފތއ އހލވރނގ ގنفاؽ

Page 198: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

198

هػػا قالػػت : قػػاؿ رسػػوؿ الل صػػلى هللا عليػػو وسػػلم : «مػػا أظػػن فالنػػا وفالنػػا يعرفػػاف مػػن ديننػػا شػػيئا » وعنػنافقب .

رواه البخاري . قاؿ الليث بن سعد أحد رواة ىذا احلديث : ىذاف الرجالف كانا من ادل

. ރވވގނވއވ ކބއނ ގފނގ( عائشة ރއސނލއވهللا މތ އބހ) އކމނ އދ މހކއ މވނ. ކރއވއވحديث رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم. ވދޅވއވ

ގހނއނ އއޗއ އއވސ މދނގ ތމނމނގ ( ދމހނނށ) މވނމހކއ . ހއއނވއވ ފނށ ތމނކލގ

. ވދޅވއވالليث بن سعد ރވއއކމގއވ ގحديث މ. ވދޅވއވ ގފނ عائشة. ދމހނނވ ހމނ ތރގއ ނގمنافق އދމހނނކ

أتيت النيب صلى هللا عليو وسػلم ، فقلػت : إف أبػا اجلهػم وعن فاطمة بنت قػيس رضي الل عنها قالت : أما معاوية ، فصػعلوؾ ال مػاؿ لػو ، وأمػا أبػو » ومعاوية خطباين ؟ فقاؿ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم :

متفق عليو . «اجلهم فال يضع العصا عن عاتقو

. ވދޅވއވ އކމނ. ރވވގނވއވ ކބއނفاطمة بنت قػيس ރއސނލއވهللا މތ. ދނނވމވ ތމނ އދ. އމވދޔ އރހށ ގ صلى هللا عليو وسلم އنيب ތމނނ

ކއވނޏށ ތމނނކރނ ދމހނ އއ معاوية އއأبو اجلهم ހމކށވރނحديث رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم ފހ .( ދއވށވ ލފފޅއ ވމ).އދފއވ

އނގ އކ أبو اجلهم އދ . ނވއވ މދލއ އނއކށ . ފޤރކވ އކ معاوية. ކރއވއވނޑނ . ނނވ މހއ އސތރކރ ކ

Page 199: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

199

«ال يضع العصا عن عاتقػو » وىو تفسب لرواية : «وأما أبو اجلهم فضراب للنساء » رواية دلسلم :وف وقيل : معناه : كثب األسفار .

ތޅ ގނގނއނ އނހނނ އކأبو اجلهم އދ. ރވޔތއގއވއވ ގ މސލމ އދ އދ . ރވޔތކވ އއސފއވ ތފސރގއ ގال يضع العصا عن عاتقو އއ އދ. މހކވ

.މހކވ ކރ ދތރ ގނގނއނ މނއކ އގ. ބނވއވ

ب النػاس وعن زيد بن أرقم رضي الل عنو قاؿ : خرجنا مع رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم ف سػفر أصػا فيو شدة ، فقاؿ عبد الل بن أيب : ال تػنفقوا على من عند رسػوؿ الل حػب ينػفضػوا وقػاؿ : لػئن رجعنػا إىل

فأرسػل إىل ادلدينة ليخرجن األعز منها األذؿ ، فأتػيت رسػوؿ الل صػلى هللا عليػو وسػلم، فأخربتػو بػذلك ،عبد الل بن أيب فاجتػهػد يينػو : مػا فػعػل ، فقػالوا : كػذب زيػد رسػوؿ الل صػلى هللا عليػو وسػلم ، فوقػع ف

نػافقوف { ة حػب أنػػزؿ الل تعػاىل تصػديقي: } إذا جػاءؾ ادل ث دعػاىم النػيب صػلى هللا نػفسي شلا قالوه شد

عليو وسلم ، ليستغفر ذلم فلووا رؤوسهم . متفق عليو .

ތމނނ. ވދޅވއވ . ރވވގނވއވ ކބއނ ގ زيد بن أرقم ރއސނލއވهللا މތ ދތރގއ އ. ނކތމވ ދތރއގއ އރހގއ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم

ތޔބއމހނ . ބނޏވعبد الل بن أيب ފހ. ކރމތވއވ ތދމޑކމއ މސތކނނށ އމހނ އއރނ. ހދނކރށވ މހނނށ ތބ އރހގއ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم

ދވމނ އނބރ މދނއށ މނމނތ. ބނޏވ އދ . ރއކވގނފނއވ ދވزيد بن أرقم ރވ. )ނރލއފނއވ މހނ ނކމތ މދނއނ އއޒތތރނخرب އ އދ . އއމވ އރހށ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم ތމނނ ފހ.( ވދޅވއވ ގތށ ގعبد الل بن أيب ( އކމއގޅގނ) صلى هللا عليو وسلم رسوؿ الل ފހ. އރވމވ

ނދއކކމށ އވހކ އނ ވعهد ހވކށ ބޑ އނ ފހ. ފނއވއވ( ބޔކ)

Page 200: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

200

ދގހދއފކމށ زيد އރހގއ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم ، އހނކމނ. ބނފއވ އވހކ ހތގއ ތމނނގ ސބބނ އކމގ. ފތރލއފއވ ވހކ ބނ މސތކނ

ތރވރކމއމދ ތމނނގ هللا سبحانو وتعاىل ފހ އހނމ. ޖހއޖއވ ބޑށ ވރށنافقوف އއ. ބވއލއވއވوحي

صلى هللا عليو وسلم އ نيب ދނ. ޔތވއ ގإذا جاءؾ ادل

ގވމނ އމހނނށ ގސދކރއވއގނ ދނނވމށ استغقار އމހނނށޓކއ .ދނވ ފރގސ އކމށ އބއމހނ ގތނ ވރވމގ ތކއބރ

قالت ىند امرأة أيب سفياف للنيب صلى هللا عليو وسلم : إف أبا وعن عائشة رضي الل عنها قالت : خذي » سفياف رجل شحيح وليس يػعطيب ما يكفيب وولدي إال ما أخذت منو ، وىو ال يعلم ؟ قاؿ :

متفق عليو . «ما يكفيك وولدؾ بادلعروؼ

.ވދޅވއވ އކމނ. ރވވގނވއވ ކބއނ ގފނގ عائشة ރއސނލއވهللا މތ . ދނނވއވ އށ صلى هللا عليو وسلم އ نيب ގފނ ىند އނހނނ ގ ابو سفياف

ނނ އޗއއ ނގ އނއތނ ތމނނ އދ. ދހމހކވ އކابو سفياف ހމކށވރނ ނއނގ އނއށ އގތށ ތމނނ އނ އދ. ނދއވ ކއޖއކށ ތމނނއށއ އނ

ފދ ދމހނނށ ކއޖއއ ތބއއ. ކރއވއވ حديث . ނދނއވ ނގކމއ .ނގށވ ހޔގތގއ މނވރށ

م آلو وصحبو وسلعلى وصلى هللا على زلمد و

Page 201: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

201

މސލމއގ أخالؽ-19

ނވރވނފލވޅ

العفة

ތރކނ عفة

احلمد والصالة والسالـ على رسوؿ هللا زلمد وآلو وصحبو وبعد

އދބފއކލނނކވސ . ދރކލކވ ގ عليو السالـ يعقوب އކ عليو السالـ-سيدنا يوسف ވރވ حسد ނކދ ބއއ ގފނގ يعقو ب މއޗށ ގފނގ يو سف. ބކލނނވ نيب ދ

މސރގ އދ . ވއކއވ ބޒރށ ގ مصر ގފނ يو سف ސއރނ އދ . އވ أ خال ؽ ރތ ގފނގ يو سف އދ. ގތވ ގފނ يوسف ވޒރ ބޑ އނމ ރސގފނގ

ދވސތކއ ދނ. ގނގޅނވ ގގއ ދކފއ ޅބޅކނ ކމށއ މޑމއތރ އއ އވޒރގ ދކފއ ނލކނ ރތކމއ ހނނވ ހނދ ބޑފޅވ ގފނ يو سف ފއތވ

އފއދމށ ގޅނ ނހމ އކ ގފނއ يوسف އދ . ހތކފރވއވ އނހނނ އދ . ބކލކށވ ތރ عفة ދޔއ ވގނ ގފނ يو سف ނމވސ. ކރއވ މސއކތ سبحانو وتعاىل هللا އދ . ކރއވއވ މސއކތ ގދއޅ ސލމތވމށ އކމނ

. ބއވއލއވއވ وحى هللا ގއقرآف ކރތ އވހކ. ކރއވއވ ސލމތ އކލގފނ .ކރއވއވ وحى هللا މތ

إنو ريب قاؿ معاذ الل وراودتو الب ىو ف بػيتها عن نػفسو وغلقت األبػواب وقالت ىيت لك (33إنو ال يػفلح الظالموف )سورة يوسف أحسن مثػواي

Page 202: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

202

އކލގފނގ ،ކނބލގ ހނނވ ގގއ އކނބލގ އކލގފނ އދ -: މނއ ކލގފނ . ދނނވއވ އކނބލގ ،ދރލއޕއ އދ. އދނވ ކމކށ ނބއ އރހނ

: އބހ. )އވ[ معاذ الل .]ވދޅވއވ އކލގފނ! ވޑއގނނވށވ( ގތށ ތމނނގ) އއ ( މހ އދ ތޔ ކނބލގ ތރވމށخيانة. ދމވއ ރއކތރކމށ ގالل

މތ ،ބހއޓފއވނ ތމނކލގފނ އނ. މހއވ ސހބ ތމނގ ،ހމކށވރނ .ނދނނތވ އނޔވރނ ،ހމކށވރނ. ރނގޅގތށވ

؟ކބ ތރކމކ عفة

. ހރމވ ފދގނ ފށނ މސތކނގ އދ ހރމއ ދރހލވގނ ކނތކނ حراـ އއ

ވއތރތއ ތރކމގ عفة

ފރޖއ ކނފތއ ފޔއ އތއ އމހގ އކނމ مسلم: ތރކނ عفة ގނވނތކގ ތރ عفة އދ . ދރކރނޖހނއވ ފފތކނ ގނވނތއވސ އހނހނ އދ ލލއ

.ކރއވއވ وحى هللا މތ . ޖހނއވ ދމހނނނ ގތގއ މހއގ

من فضلو (33)سورة النور وليستػعفف الذين ال يدوف نكاحا حب يػغنيػهم الل

،! ތބހށކމވ ތރވعفة މހނ ނފނނ މގއ ކވނވމގ އދ -: މނއ الل ފއދވއ އކނ ،މއސނދކރއވއ އއރނ ،ތރއނ ވނތކމގفضل އކލނގ

. ދނދނވ ދއވއފމށ

. ކރއވއވ حديث صلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا

Page 203: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

203

)يا معشر الشباب، من استطاع منكم الباءة )أداء حقوؽ الزوجية( فليتزوج، فإنو أغض للبصر وأحصن .للفرج، ومن ل يستطع فعليو بالصـو فإنو لو وجاء )وقاية(. متفق عليو

މނއ: އ ޒވނނގ ޖމޢތގ މހނނވ. ތޔބއމހނގ ތރއނ އނބމހގ އދކރމގ ކޅދނކނލބގނވމހނ ފހ ކއވނކރނހއޓވ.ފހ ހއގ

ހމކށވރނ އއ ލލގ ނބއ ބލނތކނ ސލމތކށދކމކވ. އދ ފރޖގ ފފއނ ރއކތރކށދކމކވ. އދ ކޅދނކނލބގނނވމހ ރދހފނ

މކށވރނ އއ އމހއށ ހރ ރއކތރގތވ.ފހ ހ ހއޓވ.

ކނތއތކނ އނމހ ކޝފވދނ عو ر އކނމ مسلم: ތރކނ عفة ހށގޑގ -1 عو ر އނހނގ އދ . ދމދވ ކކލއ ފޅއ އކ عو ر ފރހނގ. ދރހލވނއވ

އހނކމނ. އއރއކވ އޑކވސ އނހނނގ އދ. ހށގޑވ މޅ އކ ދއކނނޖހ ގތނ شرعى. ނވއވގނނވ މހނނށ ހލ ތބނޖހނ އނހނނ . ކރއވއވ و حى هللا މތ. ނވނއވ ދއކއގނ ވހކއއ އއވސ

زواجك و -2 لك أدىن أف بػناتك ونساء المؤمنب يدنب عليهن من جالبيبهن يا أيػها النيب قل أل ذ غفورا رحيما )سورة األحزاب يػعرفن فال يػؤذين (59وكاف الل

ކލގފނގ ،އނބއނބކނބލނނއ ކލގފނގ ! ނބއޔއވ އ-:މނއ ފރނތކނ އކނބލނގ ،އނހނނ ނގمؤمن ،ދރދރކނބލނނއ

އނގގނ އކނބލނ! ވދޅވށވ އކނބލނނށ ކލގފނ ނވއވތބމށ ،އالل . ބޑވ މގތކނ އގތ ނލބމށ އނދގ އކނބލނނށ ،ވމށއ

.ވޑގނވއވ ކމގއ ރސކލނގ ވނތرحيم ،ފފފއސވ ގނގނއނ

Page 204: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

204

حراـ ބލމކ ލއގނނނ ސބބކއ شرعى އނހނނނށ ހލ ފރހނނ مسلم : . ކރއވއވ وحى هللا މތ. ކމކވ

ها وقل للمؤمنات يػغضضن من أبصارىن وحيفظن فػروجهن وال يػبدين زينتػهن إال ما ظهر وليضربن منػناء وال يػبدين زينتػهن إال لبػعولتهن أو آبائهن أو آباء بػعولتهن أو أبػنائهن أو أبػ بمرىن على جيوبن

أيانػهن أو التابعب غب بػعولتهن أو إخواهنن أو بب إخواهنن أو بب أخواتن أو نسائهن أو ما ملكت ربة من الرجاؿ أو الطفل الذين ل يظهروا على عورات النساء وال يضربن بأرجلهن ليػعلم ما أول اإ

يعا يفب من زينتهن (35أيو المؤمنوف لعلكم تػفلحوف )سورة النور وتوبوا إىل الل ت

،ތރކރމށއ ބލނތއ އކނބލނގ އނހނނނށمؤمن އދ -:މނއ އކނބލނގ އދ! ވދޅވށވ ކލގފނ ރއކތރކރމށ ތއ فرج އކނބލނގ

(ފޔވއ ދއތތލ މނއ: އބހ) ފޔވއ ނފޅވގނވތ ތރއނ ޒނތގ އކނބލނގ ،ބރގތއ އކނބލނގ އދ! ފޅނކރހށކމވ ޒނތ އކނބލނގ ނވތ ،ފރނނށ އކނބލނގ އދ! އޅއނވއކރހށކމވ ކރވޅތކގއ ނވތ ،ބފއނނށ ފރނގ އކނބލނގ ނވތ ،ބފއނނށ އކނބލނގ ،ދރނނށ ފރހނ ފރނގ އކނބލނގ ނވތ ،ދރނނށ ފރހނ އކނބލނގ

ނވތ ،ދރނނށ ފރހނ ނގأخ އކނބލނގ ނވތ ،ނނށأخ އކނބލނގ ނވތ ތރއނވ އކނބލނގ ނވތ ،ދރނނށ ފރހނ ނގأخت އކނބލނގ ފރހނނގ ނވތ ،އޅނނށ މލކވގނވ އކނބލނނށ ނވތ ،އނހނނނށ

އނހނނގ ނވތ ،މހނނށ ގނގޅ ނހނގވރގ ކމއ އދނވރ ތރއނ

Page 205: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

205

! ފޅނކރހށކމވ ޒނތ އކނބލނގ ،މނވ ކޑކއޖއށ ނނގވރގ ތއعورة ތކތ ވނހނވފއވ ،ތރއނ ޒނތގ (ގހނއއ) އކނބލނގ އދ

! ނނވمؤمن އ! ނތޅހށކމވ އކނބލނ (ބމގއ) ފއތލތކނ ،އނގމށޓކއنصيب ،ދނނވއ ތޔބއމހނ (އއ)! ވށވتوبة އށالل އނމނ ތޔބއމހނ .ލބމށޓކއވ

.ތރވނ عفة އރއގތމށ ގތގއ ނހމ މދލށ އހނމހނގ -3

އއފހރކ. ނގނނށވ އރއ ގތގއ ނހއގ މދލށ މހނގ އހނ އކނމ مسلم ދއކނ ވހކ އކ ވޒރކއ މދ ބއއކނތކއ (رضي هللا عنو) عمر بن عبد العزيز

ކރޔށ ވހކއއ އމއލ އތރ و ز ير އ ނމމނ ވހކ ގ دولة އދ. އނނވއވ ވސ عمر بن عبد العزيز)رضي هللا عنو( ދޔއ ވގނ އވހކ އދ. ފއޓއވ ގނދނ ވދޅ ފއޓމނ އވހކ އހނކމނ. ވހކއކށވ ގޔވލއވވރށ ދއކވނ

އދ . ގތވ ވޑއ ތދވ ވދޅވމށފހ އހނ. ދއވށވ މޑކށލ ކޑކށ. ވއވ އވޒރ އހނދ. ދއލއވ ވށއ އހނ އދ . ނއވލއވއވ ވށ އތ ދއލފއ

އއވސ ވށގއ ނއވލއވ ތޔ. އވ أمب ادلؤمنب އ . ވއވ ވދޅ ވގނ حباف ނއވލއވފއ އވށ ވއރ އހނ. ރގޅވ އހމ އވސ . ނތވ މއސލއއ

ގ دولةއހނކމނ. ވށކވ ގدولة އއ. ވދޅވއވ. ކއވގނތއވ ދއލވ ތޔވށ އމއލ މދއކނ ތމނމނ މހރ. ބނނކރއވ އވށ ހނދ ވހކދއކ. ނއވއވ ވށ دولة އދ. ދއލއވ ވށ ملك އމއލ ތމނނގ އހނވ. ވހކއވ .ނމނއކވ ލލމސ ތރވމގ عفة މދލނ ނހމ މއ. ދނނއވ

Page 206: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

206

ނގ يتيم އ އދ . ޖހނއވ ރއކތރވނ މދލށ ނގيتيم އކނމ مسلم އހނމ ހމ فقب އކ މހ ހނނ ހވލވ މދ ނގ يتيم .ޖހނއވ ތރވނ عفة އރގތމނ މދލށ އދ. ހއދއވ ހދކރނ ބނނތކށ ضرورى ބއއ އމއލ އނގ އއނ އކނމ މއޗށ ނފސގ ތމގ އމދލނ ވއޖނމ އހލވރއކށ ތނވސކމގ އނއކ

.ކރއވއވ وحى هللا މތ. ހއޓވ ނކރނ ހދ

هم رشدا فادفػعوا إليهم أمواذل نػ وال تأكلوىا إسرافا م وابػتػلوا اليتامى حب إذا بػلغوا النكاح فإف آنستم مفإذا دفػعتم إليهم أكل بالمعروؼ ومن كاف فقبا فػلي ومن كاف غنيا فػليستػعفف وبدارا أف يكبػروا

(6وكفى بالل حسيبا )سورة النساء أمواذلم فأشهدوا عليهم

ފރވރށ ކވނ އކދނ! ބލށވ ގތ ކދނގيتيم ތޔބއމހނ، އދ-:މނއ ކބއނ އއރނގ ފރހމކނ ބއދ (މދލމދގއ، )ފހ. ދނދނވ

ގ ، إسراؼއދ! ދށވ އއރނނށ މދތއ އއރނގ، ފނއޖނމ ތޔބއމހނނށ މދ އ ތޔބއމހނ، އވސވގނގނ (ބރނ) ވދނތ ބޑތ އކދނ، ގތނނއ މދލގއ އ: އބހ)! ވހށކމވ ތރعفة ،ވއޖމހ ކމގއ މއސނޖކ ! ނކށވ (މދލނ އ ) ގތގއ ރނގޅ ހޔ، ވއޖމހ ކމގއ އކفقب ،އދ (!ހށކމވ ނޖހ

!ކހށކމވ

. ތރވނ عفة ކރމނ ބނނ ތކތ حراـ ބއމށ ކއމއ -4

ނޑށ އމހއގ އކނމ مسلم އއޗއ حراـ އހނ. ނފނވނއވ އއޗއ ހރމ ހށގ . އއނކރއވނއވقبوؿ هللا سبحانو وتعاىل ދއތއ ނމދއ ކއގނހނނމހގ

Page 207: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

207

النػاس إف الل طيػب ال أيػهػا» وعن أيب ىريػرة رضي الل عنو قاؿ : قاؿ رسوؿ الل صلى هللا عليػو وسػلم :رسلب ، فػقاؿ تػعاىل :

ؤمنب با أمر بو ادل

}يا أيها الرسل كلوا مػن الطيبػات يقبل إال طيبا ، وإف الل أمر ادل

نػػاكم { كلػػوا } يػػا أيػهػػا الػػذين آمنػػوا وقػػاؿ تعػػاىل : واعملػػوا صػػاحلا { الرجػػل ث ذكػػر مػػن طيبػػات مػػا رزقػـ ، ـ ، ومشػربو حػرا وملبسػو يطيل السفر أشػعث أغػرب يػد يديػو إىل السػماء : يػارب يػارب ، ومطعمػو حػرا

، فأىن يستجاب لذلك ، ؟ ـ ، وغذي باحلراـ رواه مسلم «حرا

رسوؿ الل صلى .ވދޅވއވ. ރވވގނވއވ ކބއނ ގأبو ىريػرة ރއސނލއވ هللا މތ ހސ هللا سبحانو وتعاىل ހމކށވރނ. އމސތކނނވ. ކރއވއވحديث هللا عليو وسلم

هللا ހމކށވރނ އދ. ނކރއވއވقبوؿ ނނ ތކތ طاىر އއލހ. ވނތއވ طاىر އމރކރއވ ބކލނނށ ރސލ އމރކރއވނ މއމނނނށ سبحانو وتعاىل އ . ކރއވއވ ވހ އމރކރއވމނ ބކލނނށ ރސލ ފހ. ފދއނނވ އމލތއ ޞލހ އދ . ވށވފރކޅއ ތކތ ރނގޅ حالؿ .ރސލނނވ

ވއޖ އމނ އ. އވކރއވ ވހ( މއމނނނށ) هللا سبحانو وتعاىل އދ. ށވކރއވ އކލގފނ ދނ. ކށވ ތކތނ حالؿ ދއވ ތޔބއމހނނށ! މސތކނނވ

( ދނނވނ އށهللا) ދތރކށފއ ދގރސތގއ އމހ. ދއވއވ ކޔ ވހކ މހއގ އދ . ވއސވހލވފއވއވ އސތށތއ ބލގ( ދގކމނ ދތރގ. )އދއވ

ހއދވއ އ. ގވއވ ހރ އފލއގނ އޑށ ދއތ އދ . ހރއވ ތއތޅފ ހރފހނ ހނނނ ކއގނ އނ އހނދ! އލހ ގނގޅއވ ހއދވއ އ! އލހ ގނގޅއވ

حراـ ހނނނ ލއގނ އދ . ތކއޗވ حراـ ހނނނ ބއގނ އދ . ތކއޗވ حراـނޑގއ އނގ އދ.ތކއޗވ ވމ. ލއވ ހނނ އފދފއ ތކތނ حراـ ހނނނ ހށގ

؟ ހއޔވ ކހނއ ވނ އޖބ دعاء އނގ

. ތރކރނ عفة ދ ބސތކނ ހތރ ހޑ-5

Page 208: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

208

ވހކ ރނގޅ އގތނ. ކށގނނވ ދރއކތރ އމހއގ ހނނނ ނމ އކ مسلم (83البقرة وقولوا للناس حسنا )سورة . ކރއވއވ وحى هللا މތ.ނދއކނއވ އނ އއނނ

.ހޔބސބނށވ މސތކނނށ ތޔބއމހނ އދ-: މނއ

.ވހރނ އތފތތރ ސލނޖހމނ ކރ މސތކނގ-6

ރހގނ މނވރށ އނލބ. ފދގނނވ ލބމނވރށ ހނނނ ނމ އކ مسلم އއ ރއބގ .ހނނވ މއސނޖއ އނއކ ހވނ މހޔށ ބލލ ބޑކމނ ހނނލއ

. ކރއވއވ وحى هللا މތ ކރތ ބހނ ސނލބގނވބޔކވ.

(373)سورة البقرة حيسبػهم اجلاىل أغنياء من التػعفف تػعرفػهم بسيماىم ال يسألوف الناس إحلافا

، ސބބނ ނދމގ އއޗއސށ، ހކރނ މހ ނދނނخرب އއރނގ -: މނއ. އނގނތވ އއރނ ތބޔށ، ތކނعالمة އއރނގ. ކމށވ މއސނދނ، އއ

. ނޅނތވ އދސކށއ މހނނށ، އއޗއސށއދ އއރނ

. ކރއވއވ حديث صلى هللا عليو وسلم هللارسوؿ

عنػػو عػػن النػػيب صػػلى هللا عليػػو وسػػلم قػػاؿ : ػػفلى » وعػػن أيب ىريػػرة رضػػي الل ػػر مػػن اليػػد الس اليػػد العليػػا خيػ ، ومػن يسػتػ ػر الصػدقة مػا كػاف عػن ظهػر غػب ، ومػن يسػتعفف ، يعفػو الل غن يػغنػو وابدأ بػن تػعػوؿ ، وخيػ

رواه البخاري . «الل

Page 209: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

209

ކބއނ ކލގފނގ ނބ ލއވ ސލމތ ސލމއ ،أبو ىريرة ރއސނލއވ هللا މތ( މހ ދ އބހ) އތ މތގއވ. ކރއވވއވ حديث އކލގފނ. ރވކރއވއވ

ތބ އދ . ވއވ ވގނ ބޑ ހޔކނ( ވރ އށ މހ ހދ އބހ) ވރ އތށ ދށގއވ ވގނވ މތ އނމ އދ. ފށށވ ފރތނ މހނގ ތމގ ގތ( ބހނނމ އއޗއ)

ކރ މސއކތ ވތ ނޖހ ސލމ އދ.ޞދޤތވ ކރ ހރ ފދގނ ޞދޤތކ ލބ އދ. ކށދއވއވ ސލމތ ޖހމނ ސލމ هللا سبحانو وتعاىل މތ މހއށ

.ދއވއވ ފއދވ هللا މތ މހއށ ކރ މސއކތ ފއދއގތމށ މނވރނ

. މތކނ ތރކމގ عفة

. ލބވކމކވ ދރމ އއ جواب ބޑ ނحضرة ގ هللا މތ އމހއށ އއ -1

.ކރއވއވ حديث صلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا

ف ظلػو » وعن أيب ىريرة ، رضي الل عنو قاؿ : قػاؿ رسػوؿ الل صػلى هللا عليػو وسػلم : عة يظلهػم الل سػبػسػػػ

ـ عػػػادؿ ، وشػػػاب نشػػػأ ف عبػػػادة الل تعػػػاىل . ورجػػػل قػلبػػػو معلػػػق بادل جد . ايػػػػوـ ال ظػػػل إال ظلػػػو : إمػػػا

. فػقػاؿ : إين ورجالف حتابا ف الل . اجتمعا عليو . وتػفرقا عليػو ، ورجػل دعتػو امػرأة ذات منصػب وتػاؿ ؽ بصػػدقة فأخفاىػػا حػػب ال تػعلػػم مشالػػو مػػا تػنفػػق يينػػو . ورجػػل ذكػػر الل خاليػػا أخػػاؼ الل . ورجػػل تصػػد

ناه متفق عليو . «فػفاضت عيػ

رسوؿ هللا . ވދޅވއވ. ރވވގނވއވ ކބއނ ގ ابوىريرة ރއސނލއވهللا މތ އބހ އގބޔ ހތ ދވހ ގޔމތهللا سبحانو وتعاىل . ކރއވވއވ حديث صلى هللا عليو وسلم

ފޔވއ ހޔވހކނ އއލހގ އދވހކ. ދއވނތވ ހޔވހކނ އއލހގ މއޗށ

Page 210: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

210

އދ . ވރޔއވ عدؿ އއ. ދވހކވ ނވނ ހޔވހކމއ ފރތއގ އއވސ އހނ މސކތއ ހތ އމހއގ އދ . ޒވނއވ ބޑވ ހރގނ ދމ އޅކނމތ އށ هللا

ވކވ އއލހށޓކއ އދ އކވރވ އށޓކއ هللا އދ. މހއވ ގޅފއވ ފފއއކރމށ އނހނކ ރތ ވފއވ މޅ ގތނ ނސބގ އދ. ދމހނނވ

. މހއވ ދރވގނނ އކމނ ބނ ވމ ބރވތ އށ هللا ތމނނ ހނދއގއ ގވލ އކނ އދ. ދމހއވ ސއރނ ނގހ ވއތށ صدقة ކރ ކނއތނ ތމގ އދ

. މހއވ އނނ އހރގނ ކރނ ލލނ ހނދ ކރ ހނދމ هللا ހރގނ

ކނތކނ حراـ ވޑގނވނ هللا މތ. ކމކވ ހސލވ ސނ ގ هللا އއ-2 . ކރއވއވ وحى هللا މތ. ސނކޔއވފއވ މހނނށ ދރހލވތބ

ر مل راء ومب فمن ابػتػغى و والذين ىم لفروجهم حافظوف إال على أزواجهم أو ما ملكت أيانػهم فإنػهم غيػلك فأول ئك ىم العادوف )سورة ادلؤمنوف (7ذ

އއރނގ.މހނނވ ރއކތރވ ތކށفرج އއރނގ ،އއރނނ އދ -: މނއ ،ފހ. މނވއވ އޅނގމއޗށ މލކވގނވ އއރނނށ ،އނބނގމއޗށއ

އއނ ،ފހ.މހނނވ ލބގނނވ މލމތ( އކމގއ) އއރނނ ،ހމކށވރނ( سرحد ހއދވގނވ) އއރނނ ،ފހ!( ދނނށވ ) އދއޖމހ ކމކށ ބރގއވ

.މހނނވ ފހނޅއދ

م آلو وصحبو وسلعلى وصلى هللا على زلمد و

Page 211: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

211

މސލމއގ أخالؽ-21

ވހވނފލވޅ

التواضع

ތވޟޢވރކނ

احلمد والصالة والسالـ على رسوؿ هللا زلمد وآلو وصحبو وبعد

ބރށޓއސކ އރހށ ގ اخلليفة عمر بن عبد العزيز އއދވހކ. ބނވއވعمر بن عبد އހނދ. ވއވ ގތ ބއތނވ ތއބ ދއކނ ވހކ އދ. މޑކރއވއވ

އތނ . ކރއވއވ ރނގޅ ބއތ އދ. ވޑއގތވ ތދވ އމއލފޅށ العزيز ތމނނޔށ މނކފނ. އވ امبގ ނ مؤمن އ. ދނނވއވ މހ އބރށޓހ ދކފއ ޅށ އމއލފ މނކފނ. ދނހވ ރނގޅކށ އބއތ ތމނނ ކރއވނމ އމރ އމރކށލވ ނކރކށ ކނމވސ މނކފނގ އދ . ނވއވ ބނމއ ކރމގ އކނ ތމނނ. ވދޅވއވ عمر بن عبد العزيز އހނދ. ކރހވ އނ އކނ ވސ ނމ

އރވސ އއ އނބރ އދ . އވ عمر بن عبد العزيز އކ ތމނނ ދޔއރވސ ތދވގނ ނ عزة އބރއ ތމނނގ ރނގޅކރމކނ އބއތ. އވ عمر بن عبد العزيز ތމނނއކ

މތ އނމ ގއحضرة ގ هللا. ދނނށވ އދ. ނދއވ މދވގނ އނމތނފކއވސ .އވ މހ ބޑ އނމ ވރކނ تواضع ތރއނ އއރނގ ބޔކ ވގނވ

ނކމތ ބއއ ގ ، مدينةبكر الصديق)رضي هللا عنو( ابو ލއވ ރއސނ هللا މތ. ބނވއވ މތ އގތގ އދ . ގނދވއވ ދއވމނ ނނގވ ކރ ބކރނ އހނނނށ

Page 212: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

212

އމހނ އހނދ. ލބވޑއގތވ ވރކނ خليفة ނގ مسلم ހނނވނކށ ކރއނނގވ ބކރނ ތމނނމނކށ ގފނ بكر ابو ދނއ. ބނނފށއވ ކރއކކ ގފނبكر ابو .ނނވ އހނނއ ވގނދޔއ އކނ ނމވސ. ނދއވނއވ

ވރކނ ގ خليفة. ގނދވއވ ފލދއވމނ ކރ ބކރނ އމހނނއޓކއ އއގތށ . ނއވ ބދލއ އއވސ ވރކމށ تواضع ލބވޑއގތމކނ

ލޝކރ ގ) أسامة بن زيد )رضي هللا عنو ވރކމގއ خليفة ގبكر الصديق)رضي هللا عنو( ابو ލޝކރއ ހނނވ ގފނبكر ابو އވގތ. ފނއވއވ ހނގރމއށ ޝމކރއއ

أسامة بن زيد އހނދ. މތގއވ ސވރއއގ އނނވ أسامة بن زيد އދ . މގގއވ އކ ނވތ . ގނނވށވ ވޑއ ސވރވ ކލގފނ. އވ خليفة ގرسوؿ ގ هللا އ. ވދޅވއވ އއޗއގ ނތމނ. ވދޅވއވ ގފނبكر ابو އހނދ. ހށމވ ފއބއ ބމށ ތމނނ ސވރނ ތބ ކޔފއ އހނނ. ނނވ ބނމއ ވކށ ސވރ މއޗއ

ހރފސ ހނގމނ މގގއ ގ هللا ތލގއ ފއ ތމނނގ. ނތވ ފއބނކމއވސ ؟ނބހނވހއޔވ

ގ كسرى ރސގފނ އކރއގ އކ وفد ފރސކރއނ އއފހރކ. ބނވއވ. ދޔއވ އށ مدينة އއމށޓކއ އރހށ ގ ގފނ عمر خليفة ހފއގނ ސޓއއ

ނޑވރ ރޔސ. އހއވ މހނކރ މސ އއސ އށ مدينة އމހ އދ . ހއޔވ ކބ ގނޑވރއ ރޔސ މރށ. ބނޔވ އމހނ ނޑވރއ ވރކމގ. ނހރއވ ގ ނތ ގ ބއދލކށ ގފނއعمر މހކ ގވއގނ އނ ދނ. ވއވ حباف އނ ބނމނ ކމށ

ކރއވނ ނދ ގފނعمر ދށގއ ގހއގ މގމތގއ ދޔ އދ . ގނދވއވ ދއވމށ

Page 213: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

213

އހނދ . ގފނވ عمر އއ ބކލކ އނނވ އ. ބނޏވ އނ އމހއށ އނނވނކށ ރމކރއގއ ކރއއ فارسވނ ފނފއ އށ އނ އއ. ވއވ حباف އތރށ އނ

ދކފއ ވރކނ تواضع ފނގ ގ عمر އދ . ތކވ منظر ވރ فخر ގތގ އޅ ރސކލނ އދ. ނޔއއވވއވ ކލގފނ. ގފނވ عمر އ. ބނޔވ ވގނ حباف އނ

އކމގ. އމނކނވނލބފއވ ކލގފނށ އކމނ. ވޑއގތވ ޢދލވރވ . ކރއވފއވ ނދ ބރއނތ ތޔއނނވ ކލގފނ ސބބނ

؟ހއޔވ ކބ ވރކމކ تواضع

މއޗށ މހއގ އއވސ އކ އހތރމކރމއ މސތކނނށ އނމހ އއ ކމގއ ދރމހކ ތމއށވރ އކ އނސނ އނއ ތމފދ އއ. ބޑވނގތމވ

އމހނނށ ވޔސ ކމގއ ބލކށމހއ ނވތ ވޔސ ކމގއ އއ فقبނވތ ވޔސ މހއގ އހނ އޅވއގނ ނއމތތކއ ލބފއވ އށ ތމ އކ ކރމއ އހތރމ . ބޑވނގތމވ މއޗށ

. ކރއވއވ وحى هللا މތ. އމރކރއވއވ هللا މތ ވރވމނ تواضع

(355واخفض جناحك لمن اتػبػعك من المؤمنب )سورة الشعراء

ފޔފޅ ކލގފނގ، މހނނށ ވتبع ކލގފނށ ތރއނ ނގمؤمن -: މނއ !(މޑމއތރވވޑއގނނވށވ: އބހ! )ތރކރއވށވ

އހނދ. ސވލކރވނވ ކބއތ ކމކ ވރ تواضع އރހނ ގ الفضيل بن عياض އދ ކޔމނތރކނ ފރހމއށ އށ حق އދ. ތބވމވ އށ حق އއ . ވދޅވއވ

Page 214: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

214

އށ އވހކ ވޔސ އވނކމގއ ކބއނ ޅކއޖއގ ބހއ حق އދ. ކރމވ ކމގއވޔސ ބހއ އޑއވނ ކބއނ މހއގ އދއގ އނމ އދ. ބލނބމވ

. މއވ

.ވރކމވ تواضع ރދއކ ގعزة. ވއވ ބހއގއ ހރ

.ވރކނ تواضع ގ رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم

އއ މތ އނމ ތރއނވاخالؽ ގ رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم ވރކމކ تواضع هللا މތ. ވއވ ތއ مثاؿ ގނ ވރށ ވ ثابت ވރކނ تواضع އކލގފނގ. ސފއވ

ދރއޅމމދ އކލގފނގ އރހނ ފނގ ގ)رضي هللا عنها( عائشة ރއސނލއވ ވރނނށ اىلގގ އކލގފނ . ވދޅވއވ އކމނ. ކރވނވ ސވލ

. ގނދވއވ ކރއވމނ މސއކތ ބއވރވވޑއގނ ގތނعملى އހތރވމގއ އކލގފނ އދ. ވޑއގނނވއވ ނމދށ ދނ ވމނ ވގތ ދނމ އދ

ރނގޅ ކރއވވއވ. ފއވނ އދ. ނނގވއވ ކރފދ ބކރ އމއލފޅނ

ވއތރތއ ވރކމގ تواضع

. ވރވނ تواضع އށ هللا -1

ދނގ ކރމއ اسالـ دين قبوؿ ގތގއ އއގ دين އޅނޖހ ތމ ވރވމކ تواضع އށ هللا ދނ ނކރމއ ޖދލ ބރވ މއޗއ ޚޔލގ ރވޔއ އމއލ ތމގ މދ ތކއ حكم

. ކރމވ އދ ތރކނ ކމނ ފރހމޔށ ކނތއތކށ

Page 215: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

215

.ވރވނ تواضع އށ صلى هللا عليو وسلم އرسوؿ -2

ކރމގއعمل އށ سنة އކލގފނގ ވރވމކ تواضع އށ صلى هللا عليو وسلم އرسوؿ އކ ތރކމއ ކޔމނ އދ އދބވރކމއ ހނގމއ މގނ ގނނވ އކލގފނ

. ވމވ اقتداء އކލގފނށ

ވރވނ تواضع ނނށمسلم -3

ތށ حق އމހނގ މއގތނ ވބޑ މއޗށ އމހނގ ވރވމކ تواضع ނނށمسلم . ކރމވ قبوؿ ބސތއ حق އވ އޑ ފރތނ އމހނގ އދކރމއ ފރހމއށ

މތކނ ވރކމގ تواضع

މދގއ މސތކނގ ސބބނ އކމގ. ސފއކވ މތ اخالقى ވރކމކ تواضع އނސނ މދގއ މސތކނގ އދ . އފދއވ އޚލސތރކނ އގތރކމއ ރޅވރކމއ ވރކމއحسد މދގއ މސތކނގ އދ . ކމކވ ދއކދ ހމހމކނ

އކ ފއދ ބޑ ވރނވސ ކމކށ މހރހ. ކމކވ ފލއގނދ ނރހނތރކނ . ލބމވ ރއސވނ ގ هللا އކމނ

.ކރއވއވ حديث صلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا

عنػو أف رسػػوؿ الل صػلى هللا عليػػو وسػلم قػاؿ : مػػا نػقصػت صػػدقة مػن مػػاؿ ، » وعػن أيب ىريػرة رضػػي الل عبدا بعفو إال ع عز وجل وما زاد الل رواه مسلم . «زا ، وما تػواضع أحد لل إال رفػعو الل

Page 216: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

216

هللا رسوؿ ހމކށވރނ. ރވވގނވއވ ކބއނ ގ ابو ىريرة ރއސނލއވ هللاމތ އނކމއ މދލކށ ދނމކނ صدقة .ކރއވވއވ حديث صلى هللا عليو وسلم

އދ. ދއވ އތރވގނ عزة ނ حضرة ގ هللا އޅއށ ނކރމ މޢފ އދ. ނލބއވهللا މއޗށ އކމގ ކށފނމ އޚތޔރ ވރކނ تػواضع އށޓކއ هللا މހކ އއވސ

. މތކރއވވއވ ދރޖ އމހއގسبحانو وتعاىل

ވރކނ تكرب

މނކރވފއވ މސލމނނށ އއ. ސފއވ އދކޅ ވރކމގتواضع ވރވމކ تكرب .ސފއކވ

أال أخربكم » عن حارثة بن وىب رضي الل عنو قاؿ : مسعت رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم يقوؿ : كل ضعيف متضعف لو أقسم على الل ألبره ، أال أخربكم بأىل النار؟ كل عتل جواظ بأىل اجلنة ؟

. متفق عليو . «مستكرب

الل صلى هللا رسوؿ . ވދޅވއވ. ރވވގނވއވ ކބއނ ގ حارثة بن وىب ރއސނލއވ هللا މތ ތމނރސލ . ކރއވވއވ حديث އކލގފނ. އޑއހމވ ތމނ ކރއވނކށ حديث عليو وسلم

هللا މތގއ ދނޔ އއ؟ ހއޔވ ބނދނ ސފއއ ވރނގ ސވރގވނތ ތޔބއމހނނށ ލލނ ނކމތކމގ ދރކމއ ނފސށ އމހއގ މސތކނ އޅތވ ވރވ تواضع އށޓކއ

އއޗއ ގނދއވ هللاމތ އމހއށ.( މހކވ މތ އމހއކ ތކ حقيقة ނމވސ . )ދކމހއވ ތމނރސލ އދ. ކށދއވއވ މނވރ އގތކށ އކމށ هللا سبحانو وتعاىلމތ ބނވއޖނމ

Page 217: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

217

މޒޖ ހރކށ ނބއ خلق އއ ؟ ހއޔވ ބނދނ ސފއއ ނރކވރނގ ތޔބއމހނނށ . ވރވމހއވ ތކއބރ މހއއ ނކރ ހދ އއނ ކށتع އއކށ މދ މހއއ ގނގޅ

م آلو وصحبو وسلعلى وصلى هللا على زلمد و

Page 218: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

218

މސލމއގ أخالؽ-21

ފލވޅ އކވސވނ

ا لعز ة

އބރވރކނ

احلمد والصالة والسالـ على رسوؿ هللا زلمد وآلو وصحبو وبعد

ދމވ އއގއ ހނގރމ ހނގ ދމދ މހނނއ ފރސކރއގ ނނއ مسلم ހނނވ އކށ قائد ފރސކރއގ އއފހރކ އވހކއކ . ދނމވ ކޔ ވހކއއ

. ހށހޅއވ އދ ދއކނ ވހކ އއގ صلح ނނއއކ مسلم މހކ ކޔނ ނމކށ رستم. އވ (سعد بن أيب وقاص)رضي هللا عنو ހނނވ ވރޔކށ ލޝކރގ ނގمسلم އހނދ

ކޔނ ނމކށ (ربعي بن عامر )رضي هللا عنو ފރތނ ނގ مسلم އބއދލވމށ އދ ދލތގ ވގނވ އގމތ ފތރލވފއވ ދޔއ ވދވޑއގނ ގޑވރށ ބކލކ صحايب މނ އކނ މހނ ތބ ފރއށ ދކފއ އތނ . ހނނވއގނނވ ސވރވ މތނ

صحايب އ ނމވސ. އނގއވ އއމށ ފއބއގނ ސވރނ އދ. އޅގތވ ކރމށ ވގނއ ބނނ ކރމށ ބއދލ ކލމނނއ ތމނމނ މއއ ތމނނ. ވދޅވއވ

މތނ އދމގ މހނގ ތޔބއ ބނގނ ތޔބއމހނ މއއ ތމނމނ. ނނވ ތޔބއ. މގތށވ ވދގނދނ ތމނނ ،ވމ. ބއދލކރށވ ނއމހނ ތޔބއ ވދގނ އގތށ އހނދ. ގސފނމވ އނބރ ތމނނ ނރހނމ މގތ މހނ

ރޅނ ތބ މހނ ތބ ފރއށ މދ އކމއ އދ . އޒނދއވނވ ދޔމށ

Page 219: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

219

އ . ވއވ ވދޅ ބއދލކށ އއ رستم ގސ ވދގނ صحايب އ އދ . ދތވކފއވ ފނއވވ ނބއކ ތރއށ އހރމނގ سبحانو وتعاىل هللا ހމކށވރނ. އވرستم

އދ . އދކރމށވ އޅކނ އށ هللا އއކއވނތ ދކށ އޅވތވނ މސތކނނށ ދނޔގ އދ ވއދމށއ އށ ؼإنصا ގ دين إسالـ އނޔވރކމނ ތކގ مذىب

ބނނނމ ތބ ،ވމ. ނރމށވ ކމށ ތނވސ ގ آخرة ތރއނ ނތނވސތރކމގ . ތއޔރވށވ ހގރމއށ ނވތ. ދއކށވ ޖޒ ނވތ. ވށވ إسالـ

ދރބރށ އށ اإماـ مالك ކމކށޓކއ مهم ކނމވސ الرشيد ىاروفخليفة އއފހރކ ގތށ ތމނނގ ތބ. ދނނވއވ ވމނ حاضر އދ. ދއވއވ ދއވތ ވމށ حاضر

ގނގނއނ ތށ حديث އނ موطأ ދރނނށ ތމނނގ ވ حاضر ގނގނއނ. ކރއވށވ އތރ عزة هللا އށادلؤمنب أمب . ވދޅވއވ اإماـ مالك އހނދ . ކޔދއވށވ

. ގއނނވ ކލގފނގ އފދފއވނ ގއސލ علم މ ހމކށވރނ. އވادلؤمنب أمب އ. ތރވގނދހއޓވ عزة ތޔބއމހނ ކށފނމ عزة އއށ ތޔބއމހނ އހނކމނ

އގ ޖހނ ދނ ހދނ علم އދ . ހއޓވ ވގނދ ނކމތ ނކމތކށފނމ އއށ އދ. ވދޅވއވ خليفة އހނދ. ނއނނނއވ ކރއށ މހއގ އއވސعلمއދ.ކރއށވ

އކ މހނނއ މސކތށގސ. ވދޅވއވ ކދނނށ އދ. ތދފޅކވ ވދޅވ ތޔ. ވއވ އއ شرط ތމނގ. ވދޅވއވ اإماـ مالك އހނދ . ދށވ އޑއހނ ތއ حديث ކނމ ޖގލބނ މނވރކނ އތ އއވފއ އވގތرللس އއސ އމހނ އއ

އރއގނ ކރޔށ ދރކށލއފއ މސތކނ އދ. މޑކށލމވ ތނއގއ .ރގޅވ އނމ. ވދޅވއވخليفة.ނދޔމވ

Page 220: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

220

؟ހއޔވ ކބ ތރކމކ عز ة

.ވމވ ދރހލވފއ ކމނ ނކމތ ދރކމއ އއ

ބޔއގގތގއ ތރعزة އބއމހނ އމރކރއވނ ނށ ނ مسلم سبحانو وتعاىل هللا ތބނ ނކމތވ. ނތބމށވ ނކމތވ ދރވ އއގދށވ زللوؽ އއވސ. ތބމށވ عمل އށ دين ގ هللا ލބގތނވނعزة ނ مسلم. އށޓކއއވ هللا ހމއކނ

ދރ ތބ މނ ތމނ. ވދޅވއވ عمر بن اخلطا ب ރއސނލއވ هللا މތ. ކރމގއއވ ގ دين إسالـ މތވރކރއވ ތމނމނ وتعاىل سبحانو هللا ފހ. ގއވ ގތ ނކމތނގ ނކމތކނ އދފނމ عزة އއޗކނ އހނ ފޔވއ އދނ އހނކމނ. މއޗށވ

. ލބހއޓވ

ވނތކނ عزيز ގهللا

( اف هللا عزيز احلكيم ). ކރއވއވ وحى هللا މތ

ވނތ އލހވ. حكيمވނތ عزيزއ هللاހމކށވރނ -: މނއ

ކރއވފރތއ އރދ هللا އދ. ދއވއވ عزة ފރތރކށ އރދކރއވ هللا އހނކމނ . ކރއވއވ ނކމތ

قل اللهم مالك الملك تػؤي الملك من تشاء وتنزع الملك شلن تشاء وتعز . ކރއވއވ وحى هللا މތر من تشاء وتذؿ من تشاء (36إنك على كل شيء قدير )سورة آؿ عمراف بيدؾ اخليػ

Page 221: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

221

ބޑކރއވ ހއދވ، މލކވގނވ ވރކނ! ވދޅވށވ ކލގފނ -: މނއ، އދ. ދއވމއވ ވރކނ މހކށ އރދކރއވ އބރސކލނގ! ރސކލކއވ

، އދ .ވކކރއވމއވ ވރކނ ކބއނ މހއގ އރދކރއވ އބރސކލނގ އބރސކލނގ ، އދ. މތވރކރއވމއވ މހކ އރދކރއވ އބރސކލނގ އބރސކލނގ، ހޔކނވނ އނމހ. ނކމތކރއވމއވ މހކ އރދކރއވ

ކޅދނވނތ މއޗށ ކނމކމއގ، އބރސކލނގއ، ހމކށވރނ. ފޅގއވއތ .ރސކލނގއވ

. ކރއވއވ وحى هللا މތ

(8ولل العزة ولرسولو وللمؤمنب ول كن المنافقب ال يػعلموف )سورة ادلنافقوف

،އތވއޖނމ އށمدينة އނބރ ތމނމނ ،ހމކށވރނ. ބނތވ އއރނ -: މނއ. ބރކށލނތވ އތނނ މހ ނކމތ ދރ އނމ ،މހ ތރعزة އނމ ،ހމކށވރނ

. ނނށވمؤمن ،އއށއرسوؿ އކލނގ އދ. އށވالل ،ވނعزة.( ނނވ އހނނކނ) .ނނގތވ( އކމއ) ނނކށمنافق އހނއކމކ

ކނތއތއ ހމނ ގތރއނعزة ގ مسلم

ފރދނގ انساىن އއمصلحة ގ رلتمع އއކމކ ހމނ ތރއނ ކމގ ތރعزة ގ ނ مسلم އނނގތށ އނކނ ތކށ حق ނގ مسلم އދމށޓކއ އމއލ ނގލ މނފ ލތބއ

މސއކތ ވޔނދނނމށޓކއ ميابكا ތށ مقصد މހނގ އޅ ފއދނ ކނތއތއ އބއ ދފއގއޔއ އބރގ މހނގ އބއ އއ ދފއގއ ގ نفس ނގ مسلم. ކރމވ

Page 222: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

222

ކރމގއ މސއކތ އގތނ. މސއކތކރމވ ދފއގއވސ މދލގ މހނގليو صلى هللا ع رسوؿ هللا ހކ އލގދ މކމގ. ވޔސމއވ ކމގއ ވދޔ بافنفس قر ތމގ .ވއވ ވފއ ثا بت ފޅތކނ حديث ގوسلم

جػاء رجػل إىل رسػوؿ الل صػلى هللا عليػو وسػلم فػقػاؿ: يػا رسػوؿ وعن أيب ىريرة ، رضي الل عنػو ، قػاؿ : » قاؿ : أرأيػت إف قػاتلب ؟ قػاؿ : «فال تػعطو مالك » الل أرأيت إف جاء رجل يريد أخذ مال ؟ قاؿ :

ىػو ف النػار » قػاؿ : أرأيػت إف قػتػلتػو ؟ قػاؿ : «فأنػت شػهيد » قاؿ : أرأيت إف قتلب ؟ قػاؿ : «قاتلو رواه مسلم . «

އއފހރކ. ވދޅވއވ. ރވވގނވއވ ކބއނ ގىريرة أبو ރއސނލއވهللا މތ އ . ދނނވއވ އއށފހ. ވޑއގތވ އރހށ ގ هللا عليو وسلم صلى رسوؿ الل ބކލކ

ތމނނ އޅފނމ ފރގނނނ މދ ތމނނގ އއސ މހކ. ރސލއވ ގهللا އނއށ މދ ތބގ ތބ. ކރއވއވ حديث ؟ކބއހއޔވ ގތކ ކނތއކރނ ހދނ ހނގރމކށގނފނމ ތމނނއއ އނ. ދނނވއވ އނ. ދކށނލށވ

އމހ. ފށށވ ކރނ ހނގރމ އނއއ ތބ. ކރއވއވحديث ؟ކހނއހއޔވ އހނދ. ކރއވއވحديث ؟ކބއހއޔވ އކحكم އމރގ ކށފނމ قتل ތމނނ

އމރގ ވއޖނމقتل އނ އތނ ތމނނގ. ދނނވއވ އނ. އކށވشهيد ވހށ ތބ . ނރކވރއކށވ ވހށ އމހ. ކރއވއވ حديث ؟ކބއހއޔވ އކحكم

ރއކތރވފއވ حرمة ތމމނގ. މތނނވ އސވދނނވގތގ އޅނޖހނ ނ مسلم ނކމތކނ އއގއحاؿ އއވސ އހނކމނ .ބއއގގތގއވ

Page 223: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

223

ތނފކއވސ އނމ ލބގތމގއ އއ حق ގ ނ مسلم އދ. ހމވޔދގނނވނއވ .ނވނއވ ޖހގނ ފހތށ

دين އދ އއ ބހއޓމށޓކއ ތރކރމށعزة އބރ މހނގ އބއ ނمسلم قرباين ބހއޓމށޓކއ ތރކށ عزة ދއލތ އދ އއ ބހއޓމށޓކއ އއޒތތރކށ

ކއގނ ހދގނ ކތކތ ހއތމނ މސމހނގ ނލއ މސއކތކއ. ދނޖހއވ . ނވއވ އއ عزة ބޔކށ އޅ

م آلو وصحبو وسلعلى وصلى هللا على زلمد و

Page 224: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

224

މސލމއގ أخالؽ-22

ބވސވނފލވޅ

السب

.ބޒރނކރނ ތއعيب މހނގ

احلمد والصالة والسالـ على رسوؿ هللا زلمد وآلو وصحبو وبعد

ކރވހކއއ

ކތބގ އ އދ . ހއޓވ ކތބކ ގ عقبة بن عامر رضي هللا عنو ހމކށވރނ. ބނވއވ هللا މތ ކތބމހ އ އއދވހކ ފހ. އޅނވ ބއ ބނގރ އވށޓރއކ ރބއ އވށޓރއކ ތމނގ ހމކށވރނ. ދނނވއވ ގފނށ عقبة ރއސނލއވ

. ގސތކރމވ އބ ތމނނ އނގނ ސފއނނށ ވހކ އމހގ އދ. އބއޅއވ ނމވސ. ނހދށވ ތގތށ. ވދޅވއވ ގފނ عقبة ރއސނލއވ هللا މތ އހނދ އނއށ ތމނނ. ދނނވއވ އކތބމހ އހނދ . ދށވ ނސހތ އނއށ އނ އހނވމ. ނވއވ ދރހލއއ އކމކނ އނ ނމވސ. ވމވ ތރ ނސހތ

. ވދޅވއވ ގފނ عقبة އހނދ. ގތއނތވ އހނ ނނ ކރނ حوا ؿ ސފއނނ ކނތށ ތޔގތށ ތބއއގތކށވސ. މދވރކރށވށއވ ހޔގތ هللا މތ ތބއށ

ކރށވފއވނކށ حديث صلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا ހމކށވރނ ފހ . ނކރށވ)من رأى عورة فسبىا كاف كمن أحيا . )ކރއވއވ حديث އކލގފނ. އހމވ އޑ ތމނ

(موءودة( )أبو داود

Page 225: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

225

މހއ މރވފއވ ވހށ ސއރކށފމހ އކނ ފނމނ އއ عيب މހއގ -:މނއ .ފދއނނވ ދރއވ

ސބބނ އކމގ އދ ތކރރކރނމ ނހއޓ ކށއ އފދ މހކ. ދނނއވ ފރތތކށ ބހ ކމއ އކނ މގފހވނމ ހލކވމށ އފރދނ އހނ މޖތމޢގ

.ހށހޅނޖހނއވ

ކރވހކއއ

އއގއ މޖލސ އނނވ ގފނ عمر ރއސނލއވ هللا މތ އއފހރކ. ބނވއވ ކރވމށ وضوء ނރ ބރށ އމހ އދ. ވއބރކރއވ މހކ ތރއނ މހނގ ތބ ކޔނ ނމކށ جرير ނވނސ ތނފޒ އކނ އދއގތށ. އވގސތކރއވ ފނ عمر

އނމނ ތބ ގއ މޖލސ މ. ގފނވ عمر އ . ދނނވއވ ގފނށ عمر ބކލކ ރވޔގ އލބނ އހނދ ؟ކހނއތއވ ވނނ އށ މޖލސ އބރ ކށގނ وضوء

هللاމތ. ވދޅވއވ ޝކރވރވމނ އފރތށ އދ. ކރއވއވ އފފޅ މއޗށ إ سال ـ އދ. ބކލކވ ހޔލފ ޒމނގއވސ ޖހލ ތބއކ. ލއވނވ رتة ތބއށ

. ބކލކވ ހޔލފ އފދ ވމށފހވސ

؟ކބ ފރވމކ އއބތއ

. ކރމވ ސއރ ބޒރނކށ ތއ عيبއމހނގ ސފތކއ އނ މސތކނގ އއ

Page 226: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

226

ގ الو އ. ސފއކވ ރއސވ هللا سبحانو وتعاىل ފރވމކ ތއ عيب މސތކނގ އކލނގ ފރއވމށ ދވހނ آخرة އދ ދނޔމތގއޔއ ތއ عيب އޅތކނގ

. ކރއވއވ حديث رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم . ކރއވއވ މނވރ

ػؤمن يػوـ » وعن ابن عمر رضي الل عنهما قاؿ : مسعت رسػوؿ الل صػلى هللا عليػو وسػلم يقػوؿ :يػدىن ادل

كػػذا ؟القيامػػة مػػن ربػػو حػػب يضػػع كنػفػػو عليػػو ، فػيػقػػرره بذنوبػػو ، فيقػػوؿ: أتعػػرؼ ذنػػب كػػذا؟ أتعػػرؼ ذنػػب نيا، وأنػػا أغفرىػػا لػػك اليػػوـ ، فػيعطػػى صػػح يفة فيقػػوؿ : رب أعػػرؼ ، قػػاؿ : فػػإين قػػد سػػبتػها عليػػك ف الػػد

متفق عليو . «حسناتو

.ރވކރއވވއވ ކބއނ ގرعبد الل بن عم ލއވ ރއސނ އބފއކލނނށ هللا މތ. އޑއހމވ ތމނ ކރއވނކށ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم حديث .ވދޅވއވ ކރ މއމނނ هللا سبحانو وتعاىل ގޔމތދވހ. ކރއވވއވ حديث އކލގފނ ގ زلشر އދ. ފނއވ ފރއވ އބއމހނ ގއ رتة އކލނގ ގސ ކރއވމނ ކރއވ اقرار ފފތކށ ކށފއވ އމހނ ލއވ އމހނ ގތށ ނނގ ބޔކށ އއވސ

؟އބހރހއޔވ ހނދނ ފފކރކނ އވނ ތބ . ކރއވނތވوحى އދ . ލއވނތވ ހއދވއ އ. ދނނވނއވ އނ ؟ހއޔވ އބހރ ހނދނ ކރކނ ފފ މވނ ތބ

ހމކށވރނ ފހ . ކރއވނތވوحى. އބހއޓވ ހނދނ. އލހއވ ގނގޅއވ މއދ އދ . ފރއވއގނނވ ދނޔއނ ފފތއ ތބގ ވޑގނވ ތމނރސކލނގ އއށފހ ދނ. ފމއވ ޑގނވ ފއސވއ ފފތއ އ ތބއށ ތމނރސކލނގ

.ފނއވ ދއވއ ފތ ހޔކމގ އމހކށ

ވއތރތއ ފރވމގ ސއރތއ

Page 227: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

227

ބއއވއތރތއ އގތރއނ.ވއވ ވއތރތއ ގނ ވރށ ފރވމގ ތއސއރ . މދނނވނއވ

ހރނ ތރވގނ عفة އއރކޝފކރމނ

މހކށ އއވސ އދ. ޖހއވ ކރނ ނވއ އރޔނ އބއމހނގ ނ مسلم . ކރއވއވ وحى هللاމތ. ނވނއވ ކޝފކށގނ އއރ ފނނގތށ

ر ملومب )سورة ادلؤمنوف والذين ىم لفروجهم حافظوف إال على أزواجهم أو ما ملكت أيانػهم فإنػهم غيػ6)

އއރނގ. މހނނވ ރއކތރވ ތކށفرج އއރނގ ،އއރނނ އދ -:މނއ ،ފހ. މނވއވ އޅނގމއޗށ މލކވގނވ އއރނނށ ،އނބނގމއޗށއ

.މހނނވ ލބގނނވ މލމތ( އކމގއ) އއރނނ ،ހމކށވރނ

وعن أيب سعيد رضي الل عنو أف رسوؿ الل .ކރއވއވ حديث صلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللارأة إىل عورة » صلى هللا عليو وسلم قاؿ :

رأة ، وال يػفضى ال يػنظر الرجل إىل عورة الرجل ، وال ادل

ادل

رأة ف الثػوب الواحد رأة إىل ادل

رواه مسلم . «الرجل إىل الرجل ف ثوب واحد ، وال تػفضى ادل

رسوؿ الل ހމކށވރނ. ރވވގނވއވ ކބއނ ގ أبو سعيد ރއސނލއވهللا ތމ. ނބލށވ އއރއށ ފރހނގ އނއ ފރހނ .ކރއވއވصلى هللا عليو وسلم حديث

ދފރހނނ އދ. ނބލށވ އއރއށ އނހނގ އނއ އނހނ އދނޑއގ ނޑއ ދއނހނނ އދ. ނނދށވ ތރ އއފތގ . ނނދށވ ތރ އއފތގ

Page 228: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

228

ނ عاـ ބރގއޔއ ގއނ އނހނނ ގނ ވރށ އއސ މހރކށ. ބނމވ މއށފހ ކޝފވފއ އއރ އދ އޅމއ އޅއގނ ހދނ ކޑ ނވއކނ ތނތނގއ އއވ އޝތހރ ޒނތތރކނ ތމގ އދ އޅމއ އޅއގނ ހދނ ހދނ ގތށ ހނނ ބޑވގނވ އޅމކ އޅ ބރވގނ ގގއގޑނاخالؽ ރތ ވރކމއادب އދ ކރމއ . ބއކވ އޅނޖހ ދރހލވ ސފތކނ އފދ އނހނނނކمسلم . ފފއކވ

ފރވނ ސއރތއ ތމގ ފނވރމގއ

ކރހނދ ހޖތ ގޟ ހދގއޔއ ފނވރ ވގނވނ މސތޙއބ މއޗށ ނގمسلم އހނ ސއރތއ ތމގ އދ ކޝފނވގތށ އއރ ތމގ ވރއތރއ ށضرورة

. ހރމވ ފރވގނ ނވގތށ ބޒރ މހނނށ

ފނނމނ منظر ކޑކމދ މގމއޗށ މހނ ބއއ އށ خالؼ މއއ ނމވސ ތނކސ ކނމވސ ނވވމއނތ ދމވއޖނމ ކޑކމދނ ނވތ. އބދއވ. އވ يقب ކމއކނ خالؼ އދބއ އކމކ. އބފނއވ ދތނ ކޑކމ ހރ ހއޓގނ

ކރމކ ގތށ ނދ ބރގނ ތކ އގ ގޔށ ތމގ ކރމގއ ކޑގފލ އދ ގޔށ ތމގ ތކތށ އގ އށ خالؼ އއއ. ކމކވ ކރނޖހ ކނމހނވސ އއގއ حديث. ލބވކމކވ عذاب ގ قربނވމކ ރއކތރ ދޔމށ ބރއގނދ .ވއވ ވރދވފއ

عن ابن عباس رضي اللهم عنهما مر النيب صلى هللا عليو وسلم بقربين ، فقاؿ : إهنما ليعذباف ، وما يعذباف ف كبب أما أحدها : فكاف ال يستب من البوؿ ، وأما الخر : فكاف يشي بالنميمة فأخذ جريدة رطبة ، فشقها نصفب ،

Page 229: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

229

ييبسا )اخرجو رسوؿ هللا ، ل فعلت ىذا ؟ قاؿ : لعلو يفف عنهما ما ل فغرز ف كل قرب واحدة فقالوا : يا البخاري ومسلم (

ގކބއނ ابن عباس ރއސނލއވ އދބފއކލނނށ هللاމތ: މނއ

. ވޑއގތވ ކއރނލއފއ އއގقرب ދ صلى هللا عليو وسلم އنيب އއފހރކ.)ރވވގނވއވ

އކމކނ އއ އދ . އބލބއވ عذاب އށقرب ދ މ ހމކށވރނ. ކރއވއވ حديث ފހ

ކޑގފލނ އކކ ތރއނ އގ ފހ.ލއގނނނވ ބޑކމކއ ނވނނފދ ސލމތ ރކދރއށގޑއ އކލގފނ ފހ. ދބއޑވމހކވ އނކކ އދ. ރއކތރނވމހކވ

އކށ قرب އއނކނމ އރއވމށފހ ދފޅއށ އއތކޅ އދ.ނނގވއވ

ތކރއވ ތޔގތށ ކލގފނ . ވދޅވއވ ބކލނ أصحاب ފހ. އތކޅއޖއސވއވ

عذاب އދމހނނށ ހދއގއ ނހކހ އދއތކޅ .ކރއވއވ حديث ؟ކއވގނތއވ

. އއމދކރވއވ ކމށ ލއކރވނ

ސއރކރނ ގޅނ ފރކމގ އނބ

ސއރކރނ ކނތއތއ ހނގ ދމދ ފރކމގ އނބ އބއމހނގ ނ مسلم. އމރކރއވފއވ ވނ اسالـ دين ތރނވމށ خيانةއއށ. އކވ امانة އއ. ޖހއވ

. ކރއވއވ حديث رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم

إف مػن أشػر النػاس » وعن أيب سعيد اخلدري رضي الل عنو قاؿ : قاؿ رسػوؿ الل صػلى هللا عليػو وسػلم : رأة وتفضي إليو ث يػنشر سرىاعند الل منزلة يػوـ

رواه مسلم . «القيامة الرجل يفضي إىل ادل

رسوؿ . ވދޅވއވ. ރވވގނވއވ ކބއނ ގ سعيد اخلدري أبو ރއސނލއވ الل މތ ނحضرة ގ هللا ދވހނ قيامة ހމކށވރނ. ކރއވއވ الل صلى هللا عليو وسلم ، حديث

Page 230: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

230

އވހކ އއދނކރމށފހ މހއއ އނބ އކކ ވނ ތރގއ މހނގ ނބއ އނމ.މހއވ ފތރ ކއރގއ މހނ އހނ

ސއރކރނ ސދގތ ކރވ

އހނ އނނ. އވ އށޓކއ هللا ކރނޖހނ خالصތއ صدقة ކރ އބއމހނ ނ مسلم ވރކށ ވހވސصدقة ތމކރ އހނކމނ. ނބއވމވ އކމގއ އއمقصد

އނމހ އޝތހރކރވނ ތއ صدقة އފދ އދ. ޖހނއވ ސއރކރނ .ކރއވއވ وحى هللا މތ. ހރމވ ދރހލވގނ ކނތއތކނ

ؼ عليهم وال ىم حيزنوف الذين ينفقوف أمواذلم بالليل والنػهار سرا وعالنية فػلهم أجرىم عند ربم وال خو (372)سورة البقرة

ހދކރ މދތއ ރނގއއ، ފޅގއ ސއރއ، ރއއދވލ، އއރނނ -: މނއ އއރނނށ، ދރމ އއރނގ ގއحضرة ވރރސކލނގ އއރނގ، ފހ. މހނނވ ބޔކކމގއވސ ހތމކރނ އދ. ނތވ ބރއ މއޗކށ އއރނގ، އދ. ހށޓވ .ނމވމއވ އއރނ

. ވރދވގނވއވ އއގއ حديث

عة يظلهػػم الل ف ظلػػو يػػػوـ ال » ىريػػرة رضػػي الل عنػػو عػػن النػػيب صػػلى هللا عليػػو وسػػلم قػػاؿ : وعػػن أيب سػػبػسػػ

ـ عػػادؿ ، وشػػاب نشػػأ ف عبػػادة الل عػػز وجػػل ، ورجػػل قػلبػػو معلػػق بادل ورجػػالف اجد ظػػل إال ظلػػو : إمػػا

: إين أخػاؼ الل حتابا ف الل اجتمعا عليو ، وتػفرقا عليو ، ورجل دعتػو امػرأة ذات منصػب وتػاؿ ، فقػاؿ

Page 231: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

231

ؽ بصػػدقة ، فأخفاىػػا حػػب ال تػعلػػم مشالػػو مػػا تػنفػػق يينػػو ، ورجػػل ذكػػر الل خاليػػا فػفاضػػت ، ورجػػل تصػػدناه متفق عليو . «عيػ

. ރވކރއވއވ އރހނ ގ صلى هللا عليو وسلم އ نيب ابو ىريرة، ރއސނލއވ هللا މތ އހނ ހޔވހކނނނ ގ هللا އދވހއގއ. ކރއވވއވ حديث އކލގފނ އބޔކ. ދއވނއވ ހތބޔކށ ހޔވހކނ އއލހގ ދވހ قيامة ނވ ހޔވހކމއ

ހތ އމހއގ އދ ޒވނއ ދމހނނ މއޗށ އޅކމގ އދ ވރޔއއ ވރ عدؿ އށޓކއ هللا އދ އފއދއ އކވރކނ އށޓކއ هللا އދ މހއއ ގޅފއވ މސކތއ

ނބއކމކށ އނހނކ މޅ ގތނ ނސބގ ކމއ ރތ އދ ދމހނނއ ވކވ އދ މހއއ ދރވގނނ އކމނ ބނ ބރވތވމ އށهللا ތމނނ ގވލހނދ هللا ހރގނ އކނ އދ ދމހއއ ސއރނ ނގހ ވސ ވއތނ صدقة ކރ ކނއތނ . މހއވ އހރގނދ ކރނ ލލނ ކރމނ ހނދމ

ސއރކރނ ހވފނ ނބއ

ހޔއދ އނއށ خرب އފވރ އކމގ ފނއޖނމ ރގޅކމއ ހވފނގއ އކށ مؤمن ފނނ ގތގތށ ނބއ އށ خالؼ އއއ. ވއވ ހއދވގނ ދނނ ފރތތކށ

އފދ . ޖހނއވ ސއރކރނ އކނ. ނވނއވ ދގނ ކޔ މހނނށ ހވފނ ހލވއޖނމ ފނ އހވފނއ އމހގ އދވގނވނ މއޗށ ފނއޖމހގ ހވފނއ. ކޔމވ اعوذ با هللا من شيطاف الرجيم ޖހމށފހ ޗއ ތނފހރ ފޅއށ ވއތ އމހގ

ބލއ އއކމށعمل އގ شيطاف އއ އދ. ނދނމވ މހކށއއވސ خرب އ އދ . ހރމވ ކށގނقبوؿ ކމށ ނވނ ގއލމއ އއވސ އކމނ

Page 232: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

232

ސއރކރނ ވސވސތރކނ އގ شيطاف އފދ ގއ نفس ތމގ

އރ ހތށ ކރމށ ފފއއ ސބބނ ތރކމގ ވސވސ شيطاين އފދ ގއ نفس ތމގ ކޔދގނ ކއރ މހނގ އހނ އރއރނ ހތށ ކރމށ ކމއ ނބއ ނވތ އރނ

ކޔ اعوذ با هللا من شيطاف الرجيم ވގތނ އރއފނމ ހތށ ކމއ އފދ. ނވނއވ ވސވސތށ شيطاىن ވރވ ހތށ އފދއނ އދ. ވހއޓ ކރނ استعفار ވގތނ

މއޗށ ނފސގ ތމގ ނކށ عمل އއގތށ ތކއ އވސވސ އދ ސއރކށرسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم . ނތވ ފފއއ މއޗށ އކމގ ހރއޖނމ ގދވގނ

تاوز ألمب عما حدثت بو أنفسها ما ل تعمل أو تتكلم -عز وجل-)إف هللا . ކރއވއވ حديث ( بو( )متفق عليو

ތމނ ރސލގ އއމތގ މހނގ هللا سبحانو وتعاىلހމކށވރނ -: މނއހތގއ އފދ ވސވސތށ ޢމލ ނކރނމ ނވތ އކމއގ ވހކ

ނދއކނމ ޢފ ކރއވވޑގނނވއވ.

ތއ شرط ފރވމގ ތއ غيب މހނގ

ހގއދނ ގއލގނ އއ حق މހއގ އހނ ސބބނ އކމގ ފފއކ ކރ މހކ -5 . ނވނ ކމކށ

ގއލގނ އއ حق މހއގ އހނ ސބބނ ފފތކގ ކރ މހނ އހނކމނނ ފރތށ ކމބހ ކނތއތއ އފދ . ނޖހނއވ ސއރކރނ އކމއ ހގއދނމ

Page 233: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

233

ނއނގ ފރތށ ކމބހ ކނތއ އފދ . ވގނވއވ مستحب އނގނ . ކށކވ ވސ ގތނ قانوىن އދ. ކމކވ މނ ގތނ ديب ސއރކރމކ

ދމހރމށ މތ އފފއއ އމހކށ ސބބނ ސއރކރމގ ފފއއ ކރ މހކ -3 ރއކތރކނ ސލމތއ ގ رلتمع ސބބނ އކމގ އދ. މދވރވނ މގފހވގތ

ފޅކރމކ ސއރނކށ عيب އ ވގތ އފދ . މދވރވނ ގއލގނދގތ . ވރގތވ انصاؼ އކމގއވ

. މދވރވނ ކރނ އދ ހކބސ މއޗށ އކމގ ގޅގނ ފފއކއ ކރ މހކ-3 وحى هللاމތ. އދކރނޖހއވ ހކބސ ބރބރށ ސއރނކށ عيب އ ގއ وقت އފދ

.ކރއވއވ

فإف أمن بػعضكم بػعضا فػليػؤد الذي اؤتن أمانػتو وإف كنتم على سفر ول تدوا كاتبا فرىاف مقبوضة با تػعملوف عليم )سورة البقرة ومن يكتمها فإنو آث قػلبو وال تكتموا الشهادة و وليتق الل رب والل

383)

ލޔނ މތގއވފއ ދތރއގ (ކރހނދ އއ معاملة ދރނގ) ތޔބއމހނ -:މނއ، ފހ! ދހށކމވ އއرىن ބއވ އތގއ، ފހ، ނލބނނމ ތޔބއމހނނށ މހކ

، މހ ވحواؿ އأمانة އ، ފހ ،ކށފނމحواؿ އއأمانة އނކކ އކކ ތޔބއމހނކރ އނ ، އށالل ކމގއވ ވރރސކލނގ އނގ ،އދ! ހށކމވ ރއދކރ أمانة އނގ

އކނ! ނކރހށކމވ ވނހނ ހކބސ ތޔބއމހނ އދ! ވރވހށކމވتقوى ފފވރވގނވ ހތ އނގ، އނއ، ހމކށވރނ، ފހ( !ދނނށވ) މހ ވނހނކރ

.ރސކލނގއވ ދނވޑގނވ މޅށ ކނތއ ތޔބއމހނކރ، އالل . މހކވ

Page 234: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

234

މތކނ ފރވމގ ތއ عيب މހނގ

. ކރއވއވ حديث صلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا

سػػلم ، ال » وعػػن ابػػن عمػػر رضػػي الل عنهمػػا أف رسػػوؿ الل صػػلى هللا عليػػو وسػػلم قػػاؿ :سػػلم أخػػو ادل

ادل

ف حاجتػػو ، ومػػن فػػػرج عػػن مسػػلم كربػػة فػػػرج يظلمػػو ، وال يسػػلمو ، مػػن كػػاف ف حاجػػة أخيػػو كػػاف الل الل متفق عليو . « يػوـ القيامة عنو با كربة من كرب يوـ القيامة ، ومن سب مسلما سبه الل

ކބއނ ގ رضي الل عنو) عمر بن عبدهللا ރއސނލއވ އދބފކލނނށ هللاމތ مسلم. ކރއވވއވ حديث رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم ހމކށވރނ. ވއވ ރވވގނ

އނ އދ . ނކރނއވ އނޔ އއށ أخ އނގ އނ. އއވأخ ގ އمسلم އނއ އކ ފއދحاجة އގ أخ ތމގ. ދކށނލނއވ އތމއޗށ ޢދވތތރނގ އ أخ އނގ

. ދމވޑގނނވނއވ هللا ދއވމގއ ފއދ حاجة މހގ މސއކތކރ ދނމށޓކއ هللا މތ މހކށ ދރކށދފ މސބތއ ތރއނ މސބތތކގ މސލމއގ އދ

مسلم އދ. ދރކށދއވނއވ މސބތއ ތރއނ މސބތތކގ ޤޔމތދވހގ ތއ عيب އމހއގ ދވހ ގޔމތ هللا މތ ފރވއފނމعيب އއގ

.ކރއވއވحديث رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم .ފރއވނއވ

سلم ، ال » وعن ابن عمر رضي الل عنهما أف رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم قاؿ : سلم أخو ادل

ادل

فػرج عن مسلم كربة فػرج الل يظلمو ، وال يسلمو ، من كاف ف حاجة أخيو كاف الل ف حاجتو ، ومن يػوـ القيامة متفق عليو . «عنو با كربة من كرب يوـ القيامة ، ومن سب مسلما سبه الل

ރވވގނ ކބއނ ގ رضي الل عنو عمر بن عبدهللا ރއސނލއވ އދބފކލނނށ هللاމތ އނއ އކ مسلم. ކރއވވއވ حديث رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم ހމކށވރނ. ވއވ

Page 235: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

235

އ أخ އނގ އނ އދ. ނކރނއވ އނޔ އއށ أخ އނގ އނ. އއވأخ ގ އمسلم ދނމށޓކއ ފއދ حاجة އގ أخ ތމގ . ދކށނލނއވ އތމއޗށ ޢދވތތރނގ އދ . ދމވޑގނނވނއވ هللا ދއވމގއ ފއދ حاجة މހގ މސއކތކރ هللا މތ މހކށ ދރކށދފ މސބތއ ތރއނ މސބތތކގ މސލމއގ

مسلم އދ. ދރކށދއވނއވ މސބތއ ތރއނ މސބތތކގ ޤޔމތދވހގ .ފރއވނއވ ތއ عيب އމހއގ ދވހ ގޔމތ هللا މތ ފރވއފނމعيب އއގ

سػلم أخػو المسػلم ال يونػو » وعن أيب ىريرة رضي الل عنو قاؿ : قاؿ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم :ادل

ـ عرضػو ومالػو ودمػو التػقػوى ىاىنػا ، بسػب امػرىء وال يكذ بو وال يذلو ، كل المسلم على المسػلم حػرا رواه البمذي وقاؿ : حديث حسن . «من الشر أف حيقر أخاه ادلسلم

رسوؿ هللا صلى هللا . ރވވގނވއވ ކބއނ ގأبو ىريرة رضي الل عنو ރއސނލއވ هللاމތ އޚއށ އނގ އނ. އޚއވ އގ مسلم އނއ އކ مسلم. ކރއވވއވ حديث عليو وسلم

އނގ އނ އދ. ނހދނއވ ދގއ އށ އޚ އނގ އނ އދ . ނވނއވ ތރ خيانة އނއ މސލމ އއ. ނހނނނއވ ނވ އހ ތއގއވގ ބނނވ އހއށ އޚ

ހރމ ލ އނގ އދ މދލއ އނގ އދ އބރއ އނގ މއޗށވނ މސލމއއގ އޚއށ ތމގ.( ހތގއވ:އބހ. )މތގއވ ވނ ވރކނ تقوى. ވގނނވ

.ފދއވ ވމށ މހކށ ނބއ މހ ނކމތކށހތ

ال حتاسدوا وال تناجشوا وال تباغضوا وال تدابروا وال » وعنو قاؿ : قاؿ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم : سػلم أخػو المسػلم ال يظلمػو وال حيقػره

وال يذلػو يبع بعضكم على بيع بعض ، وكونوا عباد الل إخوانػا. ادل

ػػر أف حيقػػر أخػػاه ادلسػػلم . ث مػػرات ويشػػب إىل صػػدره ثػػال . التػقػػوى ىاىنػػا بسػػب امػػريء مػػن الشـ دمو ومالو وعرضو رواه مسلم . «كل المسلم على المسلم حرا

Page 236: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

236

. ވއވ ވގނ ރވ ކބއނ ގ(أبو ىريرة ރއސނލއވ هللا މތ އބހ) صحايب އ އދ ބޔކށ އނއ އއބޔކ ތޔބއމހނ. ކރއވވއވ حديث لى هللا عليو وسلمرسوؿ هللا ص

އގ މދލގ ނލއ މޤސދކ ގތމގ އމދ ތޔބއމހނ އދ. ނވށވ ވރ حسد ތޔބއމހނ އދ. ނދށވ ކޔމނ އގމއޗށ އގ އރވމށޓކއ މއޗށ

ބޔކށ އނއ އއބޔކ ތޔބއމހނ އދ. ރޅވތނވށވ ބޔކށ އނއ އއބޔކ ވޔފރ އނކކގ މއޗށ ވޔފރގ އކކގ ތޔބއމހނ އދ. ނދށވ ފރގސ

ކމގއވހލ ގއޅނهللا ތޔބއމހނ! އޅތކނނވ ގهللا އ . އސނކރށވ އޚއށ އނގ އނ. އޚއވ މސލމގ އނއ މސލމކ. ކމގއވށވ އޚނތކއ

އހނވ ވގތ ވ ބނނ އހތރކނ އޚއށ އނގ އނ އދ. ނކރނއވ އނޔ تقوى. ދކނއވނ ލލނ ނކމތކމގ އޚއށ އނގ އނ އދ. ނހނނނއވ

އޝރތ މފޅށތނފހރ އމއލ ގ އކލގފނ ވދޅވ މތގއ ވނ ވރކނ މހ ބލނ ލލނ ކމގ ނކމތ އޚއށ މސލމ އނއ ތމގ. ކރއވއވ

ލޔއ އނގ މއޗށ މސލމއގ އނއ އއމސލމ . ފދއވ ވމށ ނބއމހކށ .ނވ ވގނحراـ ވނ އބރ އނގ މދލއ އނގ

م آلو وصحبو وسلعلى وصلى هللا على زلمد و

Page 237: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

237

މސލމއގ أخالؽ-23

ތވސވނފލވޅ

الكتماف

ވނހނކރނ ސއރތއ

احلمد والصالة والسالـ على رسوؿ هللا زلمد وآلو وصحبو وبعد

أنس بن مالك)رضي هللا عنو( ޓކއ ކރއވމށ خدمةއށ رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم ކޅނ އކ ބޔކއ ޒވނނގ ގ صحاب مدينةއ އއދވހކ އދ . އޅއވއވ مهم އއ صحاب އ އދ. ވޑއގތވ صلى هللا عليو وسلم އ نيب އތނށ ފހ. ހނނވއވ

އނބރ ކރއވމށފހ އކނ صحاب އ އދ. ފނއވއވ ކރއވމށފހ حواؿ ކމއ ތޔ މބޑށ! ދރފޅއވ. އއސވއވ މނމ ގ صحاب އ އހނދ. ވޑއގތވ ގއށرسوؿ هللا . އއ. ވދޅވއވ ގއ جواب صحاب އ ؟ބވއވ ކނކމކއ ފހ ލސވ

އމނމ އހނދ. ޖހގނނވ އޅނ ކރމގއ ކމއ ކރއވ حواؿ صلى هللا عليو وسلمرسوؿ هللا صلى هللا އއ. ދއވއވ ޖވބ صحاب އ ؟ހއޔވ ކނކމއ އއ. އއސވއވ

. ކރއވއވ އފ ބޑށ ވރށ އކމނ އއސވފއجواب އ . ސއރކވ ގ عليو وسلم މއޗށ ހރކމގ ސފ ވނހނކރމގ ސއރ ކބއގއ ދރފޅގ އކމނގ އދ

ގ رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم! ދރފޅއވ. ވދޅވއވ އދ . ލބނވ ފނކނ ހތށ . ފޅނކރށވ މހކށ އއވސ ސއރ

Page 238: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

238

ގފނގ حفصة بنت عمر بن اخلطاب ދރކބލނ عمر بن اخلطاب ލއވ ރއސނهللا މތ ރއސނ هللا މތ ބލމށޓކއ ގޅތ ގތނ ކއވނގ އއ އކމނ ހވފތވމނ

عثماف بن عفاف ލއވ ރއސނ هللا މތ އހނދ. ހށހޅއވއވ އށ عثماف بن عفاف ލއވ ދވސކޅއފހނ އދ. ވސނމވ އބ މދ ކމއ ތޔ ތމނނ. ވދޅވއވ ގފނ ލއވ ރއސނهللا މތ ބއދލކރއވ ފނއعمر بن اخلطاب . ލއވ ރއސނهللا މތ

ކއވނޏކށ ތމނނ މވގތ އދ. ވދޅވއވ. ދއވއވ جواب عثماف بن عفافهللا މތ ކއވނ އކމނގ ގފނ عمر ލއވ ރއސނهللا މތ. ނކރމވ ގސތއ ދކށ

އއވސ އކމށ ގފނ بكرابو އދ. ހށހޅއވއވ ގފނށ بكرابو ލއވ ރއސނهللا މތ މއޗށ އކމގ ފހ. އވއވކރ އޚތޔރ ހނހރނ އދ. ނދއވއވ جواب

ގފނދކ بكرابو ލއވهللا ރއސނ هللا މތ ގފނ عمر بن اخلطاب ލއވ ރއސނ އކމނއއ رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم ނވނސ ދނދވސކޅއ. ކފވވޑއގތވ

بكرابو އދ. ވއވ ބއދލ ގފނއعمر ގފނ بكرابو އއށފހ. ބއލވއވ ކއވނ ތމނ އދވހ ހނނވ ތޔ ކލގފނ. ގފނވ عمر އ. ވދޅވއވ ގފނ

عمر ލއވ ރއސނهللا މތ. ހމނޖހވޑއގނތއވ ހތޕޅ ގތނ ކނތއކރ ގފނ بكرابو ލއވ ރއސނهللا މތ އހނދ! އނއކވ. ވދޅވއވ ގއ جوابގފނ

އކމނއއ رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم ނދނ އއ جواب އކމށ ތމނނ. ވދޅވއވ އވގތ އދ. އޑއވފއވތއވ ކރއވފއވ އޝރތ ބއލވމށ ކއވނ

. ނވއވ ބނނ ތމނނ ކރމށ ބޒރ ސއރ އ އކލގފނގ

؟ހއޔވ ކބ ކރމކ ވނހނ ސއރތއ

Page 239: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

239

. ހރމވ ކށގނ ވނހނ ސއރތށ އކލވ مصلحة ތމއއ ތމގ ވށގނވ އއ

ވއތރތއ ކރމގ ވނހނ ސއރތއ

ކރނ ވނހނ ސއރތއ އނމ މސތކނގ -1

ސއރއކމގއ އމއލ އނގ އއ. ޖހއވ ކރނ ވނހނ ސއރތއ ނގ مسلم މހނގ އބއ ނ مسلم .ވޔސމއވ ސއރއކމގއ މހއގ އހނ އދ ވޔސ އތބރ މދގއ އމހނގ ސބބނ އކމގ ކރނނމ ވނހނ ސއރތއ މދގއ. އތރވގނދނއވ ތރކނ اخوة ބދހވ ކނ އކވރ އނއބޔކށ އއބޔކ ބޑވرسوؿ هللا صلى . އއދލލވ ވމގ ތރއކށ امانةމހ ކރމކ ވނހނ ސއރތށ އދ

. ކރއވއވ حديث هللا عليو وسلم

احلديث ث التفت فهي أمانة( البمذي )إذا حدث الرجل

ވހށ އވހކ އބރގސފނމ ދނ ފހ ދއކމށ ވހކއއ މހކ-:މނއ .އމނތކށވ

ބއއކނތއތއ އށޓކއمصلحة ގ امة ގ رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم އދ قصد ހނގރމއއކރމށ އކލގފނ އގތނ. ސއރކރއވއވ ވގތޖހނދނ

ނޑއޅއވނ އދ ވގތއ އކމގ ނމ ކރއވއފ ވގތޖހނދނ ތނކ . ފސކރއވއވ

. ސއރކރނ ހމނކނތއތއ مصلحة ގ رلتمع އއ مصلحة ތމގ -2

Page 240: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

240

ބއއކނތއތއ އކލވ مصلحة މޖތމއގ އދ އއ مصلحة އމއލ ގ ނ مسلم خربއގ މހނނށ ނބހ ކމއ އދ. އދވގނވއވ ސއރކރނ ކށނމނދނ

.ވއވ ވރދވގނ އއގއحديث. އދވގނވއވ ކޔދމނގނނދޔނ

.نعمة زلسود( الطرباين والبيهقي)استعينوا على إصلاح احلوائ بالكتماف، فإف كل ذي

ޙޖތތއ ސއރ ކށގނ ކމޔބލބގތމށ ވގލބގނނށވ. އހނ -: މނއ

ހމކށވރނ ކނމ ނޢމތކށ ޙސދވރއކވއވ.

ކރނ ވނހނ ސއރތއ ގގ -3

މސތކނގ ސއރތށ އފދ. ސއރތކކވ ވޖބ ވނހނކރނ ސއރތކކ ގގ ހނގ މދގއ ދމފރނގ ކށ خاص އދ. ނވނއވ ހމކށގނ ތރގއ

. ނވނއވ ދށކއގނ ކރގއ މހއގ عاـ އއގއ حاؿ އއވސ ވހކ ކނތއތކގ އމނތއ ކރމކ އވނހނ. ސއރކވ ކނތއތއކކ ދމދހނގ ދމފރނގ

. ކރއވއވ حديث رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم . ޚޔނތތރވމވ

إف مػن أشػر النػاس » وعن أيب سعيد اخلدري رضي الل عنو قاؿ : قاؿ رسػوؿ الل صػلى هللا عليػو وسػلم : رأة وتفضي إليو ث يػنشر سرىاعند الل

رواه مسلم . «منزلة يػوـ القيامة الرجل يفضي إىل ادل

رسوؿ . ވދޅވއވ. ރވވގނވއވ ކބއނ ގ سعيد اخلدري أبو ރއސނލއވ الل މތ ނحضرة ގ هللا ދވހނ قيامة ހމކށވރނ. ކރއވއވ الل صلى هللا عليو وسلم ، حديث

އވހކ އއދނކރމށފހ މހއއ އނބ އކކ ވނ ތރގއ މހނގ ނބއ އނމ.މހއވ ފތރ ކއރގއ މހނ އހނ

Page 241: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

241

ވނހނކރނ ތއ عيبނގمسلم -4

އނއ ނމ އއ مسلم އދ . ޖހއވ ވނހނކރނ ސއރތއ މހނގ އބއ ނ مسلم މދގއ ނގ مسلم އދ . ނވނއވ ދއކއގނ ވހކ ދރވގތކށ އކށمسلم

. ކރއވއވ هللا وحىމތ. ނވނއވ ވހކދއކއގނ އފދގތށ ފތނވރކނ

نػيا والخرة إف الذين حيبو يػعلم وأنتم ف أف تشيع الفاحشة ف الذين آمنوا ذلم عذاب أليم ف الد والل (59ال تػعلموف )سورة النور

عمل، ،ވހކއއ ފފއގ ހތރކނބޑ ތރގއ މހނގ ވ إياف ،ހމކށވރނ -:މނއعذاب ވނދނވ ގއ آخرة ދނޔއއ (!ދނނށވ ) ލބކރމހނ ފތރގނދއމށ

.ނނގތވ ތޔބއމހނނކށ އދ. ދނވޑގނވތވالل . ހށޓވ އމހނނށ

ކނކނ ހރމވގނވ ވނހނކރނ

ތކގއ حالة ބއއ ނމވސ . ބއކވ ނاخالؽاسالمى ވނހނކރމކ ސއރތށ ތކގ ކނތއ މދނނވ އގތނ. ކމކވ ވގނވ حراـ ކރމކ ވނހނ ސއރތށ . ނވނއވ ފރވއގނ ސއރކށ ވހކއއ ކމއގއ ތރއނ

ކރމގއ އދ ހކބސ -1

ފރވއގނ ކމއ ވއއވސ އކމގތރގއ އދކރނޖހއޖނމ ހކބސ ގތކށ ފނނ އކމއ ނވތ ގތކށ ހނގދޔ އކމއ! ކއއތ އދ. ނވނއވ

.ޖހނއވ ކރނ ހމ އކނ ގތކށ ލބހރ معلومات ގއކމއ ނވތ

Page 242: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

242

. ކރއވއވ هللا وحىމތ

با تػعملوف عليم )سورة البقرة ومن يكتمها فإنو آث قػلبو وال تكتموا الشهادة (383والل

ވނހނކރ އކނ! ނކރހށކމވ ވނހނ ހކބސ ތޔބއމހނ އދ -: މނއ. މހކވ ފފވރވގނވ ހތ އނގ، އނއ، ހމކށވރނ، ފހ( !ދނނށވ) މހ

.ރސކލނގއވ ދނވޑގނވ މޅށ ކނތއ ތޔބއމހނކރ، އالل

.ކރއވއވ هللا وحىމތ

بغافل ع ومن أظلم شلن كتم شهادة عنده من الل (520ما تػعملوف )سورة البقرة وما الل

މހކށވރނ ވނހނކށފ ހކ ލބފއވ އމހކށ ނحضرة ގالل -:މނއ ވޑގނވ ވ، غافلތކމދعمل ކރ ތޔބއމހނ އދ ؟ކކހއޔވ އނޔވރކނބޑ

.ނވއވ الل ކމގއ ކލކ

ވޔފރކރމގއ -2

ސއރކށގނ އކނ އއބއވނމ މދލގއ މހ ވއކ މދ ހނދ ކރ ވޔފރ އދ . އނގނޖހނއވ އކނ އށ މހ ގނނ ވނމ އއ عيب ފދ އ. ނވނއވ ވއކހނދ މދ އށ خالؼ އއއ. ދނޖހނއވ ތދވރކމއއކ معلوماتއމދލގ ގ هللا އވޔފރނ ހދއފނމ ހލއ މކރއ ސއރކށ އއ عيب ހނނ މދލގއ

. ކރއވއވحديث صلى هللا عليو وسلم އ نيب. ލއސވފނއވبركاة

Page 243: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

243

عنو ، قاؿ : قاؿ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم : البيعاف » عن أيب خالد حكيم بن حزاـ . رضي اللمتفق «باخليار ما ل يتفرقا ، فإف صدقا وبينا بورؾ ذلما ف بيعهما ، وإف كتما وكذبا زلقت بركة بيعهما

عليو .

صحايب މ. )ވއވ ރވވގނ ކބއނ ގ أبو خالد حكيم بن حزاـ ރއސނލއވ هللا މތ ޖހލއޔ ފޅކ ބއޕ ގصحايب އދ.( އހރގއވ ވمكة فتح ވޑއގތ އސލމވ

ނގ ބޑ ވނހއގقريش ދވސވރގއވސ ވރކމގ އސލމ އދ ޒމނގއޔއ حديث وسلم رسوؿ الل صلى هللا عليو. ވދޅވތވ( حكيم. )ބކލކވ ހމނނ ތރގއ

ހނގ ވޔފރ ދމހނ މހއއ ގނނ މދ ،ވއކމހއއ( މދ . )ކރއވއވ ކށފއވ އދމހނ މހނނށ އދ، ހނދއގއ ވކވގނނދހ މޖލހނ އގތނ ފހ. ވއވ ލބގނ( ގތނ شرعي) إختيار ލމގ ރޅ އނބރ ވޔފރ މދލގއ ވޔފރ މހ ވއކ އދ ހދ ތދ އނކކށ އކކ ދމހނ ކރ ވޔފރ

ރނގޅށ ގތ ގސދކރ އގދނ ގނނމހ އދ ހމކށދ ރނގޅށ حقيقة ހރ ބރކތލއވގނ ވޔފރގއ އދމހނގ ވޔފރކށފނމ ބނދގނ

އދ އޅވލ حقيقة އނކކށ އކކ އދމހނ( އށ خالؼ މއއ . )ހނގއދއވ ލއސވގނ ބރކތ ވޔފރނ އދމހނގ ކށފނމ ވޔފރ ދގހދގނ

.ދއވ ހނގއ

އގނނދނމގއ علم -3

Page 244: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

244

عاـ علم އނގނމ އއ علم ތމއށ. ކމކވ حراـ ސއރކރމކ ކށ ވނހނ ތއ علم هللا ކރމކ ވނހނ ތށ علم އދ. ޖހއވ ކރނ ބޔނ ފޅކށ އށޓކއ ފއދ ނގ .ކރއވއވ هللا وحىމތ. ދނކމކވ ހގއ ހށހޅގނ އއ ކފ އއ عذاب ގ

إف الذين يكتموف ما أنزلنا من البػينات واذلدى من بػعد ما بػيػناه للناس ف الكتاب أول ئك يػلعنػهم اللعنوف )سورة البقرة ( 559ويػلعنػهم الال

ތމނރސކލނގ ތރއނ ތދމގގ ހކތކއ ބޔނވގނވ ހމކށވރނ -: މނއ ބޔނކށ އފތގއ ތމނރސކލނގ މސތކނނށ ތކތ ބވއލއވ، އއރނނށ (!ދނނށވ) މހނ ވނހނކރ އތކތ، ހދއވމށފ الل

އއރނނށ މހނވސ ދ لعنة އދ . ލއވނތވلعنة . ދނތވلعنة

وعن أيب ىريرة ، رضي الل عنو ، قاؿ : قاؿ رسوؿ . ކރއވއވحديثرسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم . «من سئل عن علم فكتمو ، أجلم يوـ القيامة بلجاـ من نار » الل صلى هللا عليو وسلم :

سوؿ الل صلى ر . ވދޅވއވ. ރވވގނވއވ ކބއނ ގأبو ىريرة ރއސނލއވهللا މތ އކއމދ علم ދނ ކއރނ މހއގ. ކރއވއވحديث هللا عليو وسلم

އމހއގ ދވހނ قيامة ކށނދފނމ ހމ އތގތ އކނ ސވލކރވހނދނޑގއ .އޅވނއވ ލގނއ އލފނނވ ހށގ

م آلو وصحبو وسلعلى وصلى هللا على زلمد و

Page 245: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

245

މސލމއގ أخالؽ-24

ސއވސވނފލވޅ

ا لشجا عة

ހތވރގދކނ

احلمد والصالة والسالـ على رسوؿ هللا زلمد وآلو وصحبو وبعد

ހތތކގއ އމހނގ އދ . އވނވ އޑއ ހރ ވރނނށ أ ىل ގمد ينة އއރޔކ رسوؿ هللا އދ. ފއޓއވ ދނ ދރށ އއޑއ މސތކނ ފހ. އފދނވ ބރވރކނ

އމހނ އދ. އވ ބއދލވ މގމތނ މގމތނ އމހނނއ އށ صلى هللا عليو وسلم ދމލށ ތނއ އވނ އއޑ ހނނވގނ އސވ ތރ އމހނގ މޑކރވގނ)ل تػراعوا..ل . )ގނދވއވ ކރއވމނ حديث އދ . ފއޓވއވ ހނގވނ އކލގފނ

ތޔބއމހނ. ބރނގނނށވ ތޔބއމހނ: މނއ ( متفق عليو) تراعوا . ބރނގނނށވ

؟ހއޔވ ކބ ހތވރގދކމކ

ހތވރ ޖޝއއ އމނކމގ ހނދ މދވރވ ދތކނތއތއ އދގތކއ އއ ކރޔށ ނރގނހރ އކމކއކރމތލމވ.

ހތވރގދކނ ގ صلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا

Page 246: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

246

رسوؿ هللا ތއބވނ ބކލނ أصحاب ވގތ ހނވގނދ ހނގރމ ޒމނގއ ރސލ އފދ ހނނވނ އބދވސ އކލގފނ. ވދވޑއގނނވ ފހތށ هللا عليو وسلمصلى على ލއވ ރއސނ هللا މތ. ކރގއވ އނމ ތކގއވސ ވގތ ބރވތކމގ ހރހ ބޑށ އނމ ތރއނ ތމނމނގ ވގތ ހނވ ހނގރމ. ވއވ ވދޅވކމށ ގފނ صلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا ބކލކ ވޑއގނނވ ނކމ ކއރއށ ކފރނނއ އދކޅ

މހކ ދވނ އހނ ކއރވ ދޝމނނނއ އކލގފނށވރ ވގތ އފދ. އވ . ނހރއވ ތރގއ ތމނމނގ

ވދނ ގއލމއ ހގރމއނ ތމނމނށ. ވއވ ވދޅ لرباءا ރއސނލއވ هللا މތصلى هللا رسوؿ هللا ވގތމށޓކއ ސލމތ އކމނ ތމނމނ ހވއޖނމ ބރ ކމގ

. ހދމވ ސލމތކނ ވދ ފހތޕޅށ عليو وسلم

އދ . ވރގދވއވ ހމލތއ ރނގކފ މއޗށ މސލމނގ ހނގރމއގއ حنب އދ . ވއވ قتل މސލމނ ގނ ވރށ އދ. ފށއވ ފލނ ދވ މސލމނ ގނ ވރށ ހނނވ صلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا ނމވސ. ވއވ ޒޚމ މސލމނ ގނ ވރށ

ނޑކޅ އދ. ކރއވގނނވثابت ފއތލ ހނގރމކރނމތ އށއ ކނއތފޅ ކ. ގނދވއވ ވދޅވމނ އޑނ ހރ އދ. ގނދޔއވ ލއވމނ ހރވ އށ ވއތފޅ

ތމނ. ނނވ ދގވރއއ ކލގފނކ ތމނ. މވ ބކލކ نيب ކލގފނކ ތމނ) އފއލވނ އޑފޅ އކލގފނ މފދއނ.( ދރއކމވ ގ عبدادلطلب ކލގފނކرسوؿ ފހރށ ދވނ އދ. ވނވ ކނ ގދފދ ކމއ إ يا ف ހތށ ނمسلم ފއޓވމނ

އކލގފނއ އދ . ވއވ تع އށ ميد ا ف ހގރމއގ އރހށ ގ صلى هللا عليو وسلم هللا

Page 247: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

247

އދ . ފއޓވއވ ހނގރމއށ ހތވރކއއކ އ އޒމކއ އ ދވނފހރށ އކ . އވއދވހ ކމޔބ ނސރއ ގދވ މއޗށ ކފރނގ

ހތވރގދކނ ބކލނގ أصحاب

އބކލނގ ފނނނ އއކވލއވޔސ ސފހއއ ކނމ ސރތގ ބކލނގ أصحاب ނނއ صحا يب ބއއ ގތނ އއގ مثاؿ. ނމނއވ މތވރ ކމގ إ يا ف ކމއ ގދފދ

. ދނނވލނމވ ވހކ ހދސތކގ ހގފއފއވ މދ

ދތ އޅނ ހގބގ ސބބނ ކރވމގ އއފ އކ: (رضي هللا عنو)اجلموح عمربن ބއވރވމށ ގއ جهاد ފރތނ ކދނގ ގ يبصحا އ އހނކމނ. ބކލކވ

ތމނނ. ހވކރމވ ގނދ هللا މތ. ވދޅވއވ صحا يب އ އހނދ. މނކރއވއވ .ކރށވ ހސލ ސވރގ ސބބނ ކރކމގ މވ ފއގއ ތމނނގ ބނނވނ

ހއދއކށ ބއވރވމގ ގއ جها د އރހނ ގ صلى هللا عليو وسلم هللارسوؿ ދނ. ދއވއވ ހއދ ބއވރވމށ ގއ جها د އށ صحا يب އ އކލގފނ އދ. އދނވ

ހނގރމކރނ ކމއއކ ގދފދ އދ . ނކތވ މއދނށ ހގރމއގ އހނކމނ . ގތވ ވވޑއ شهيد ގސ އނމފހނ. ފއޓވއވ

އއ . ބކލކވ ނމނވރ ލމސލ ކމގ ގދފދ އކ (رضي هللا عنو) علي بن أيب طالب. ވތއވ ކމށ މއޗށ ކމގ ا يا ف ވވޑއގތ ތރބއޔތ އރ ތއޕޅ އކލގފނ

ނޑއ ގ يبصحا އ ދޔއ ވގނ ސފ ކމގ ގދފދ ސބބނ އކމގ ހށގ ގދފދ އށ إسالمي أمة އމރފޅގއވސ ޒވނ އނމ. ސފއކށވ ގޅލމހފއވ

Page 248: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

248

مد ينة صلى هللا عليو وسلم ރސލ ،އދ . ދއކވއވ މސލތއ ނމނ މތވރ ކމގ ތމގ ކރއވއ ނދ ގފނ علي ދނކޅގއ އކލގފނގ ކރއވހނދ ىجر ة އށ

ލބދނ ފރތނ ނގ كنمشر ކށ فقربا އރވމށޓކއ ކރ ينإسالـ د ނنفس ގ خيتار ميإسال ނމނއކ ދއކވ ނބހއޓ ފރވލއ އއވސ ގއލމކށ ލޔވފއވ އކރނ ކލގދ އނމ ގއ ސރޚ ކމގ ގދފދ ތރއނ ސފހތކގ

އއވސ މދ ކމއ ނހނނނ މހކ އއވސ ދބސވރވނ ކމއމދ އބރތ . ނތވ އޅމއ

ނޑގ ހމއކނ ކމކ ގދފދ ينإسال ـ د. ނނވ ކމއ އކލވ މއޗށ ބރގ ހށގނޑގ ތމގ އފލމށޓކއ كلمة ގ ކނމ ކރވ ވޔސ ގނވނކނ ކނމ ހށގ

أبو ذر الغفاري ރއސނލއވ هللا މތ. ކނތކވ ހމނ މނއގއ ކމގ ގދފދ ކމކ منكرا ت އމރކރމށއ ހޔކނތކށ ނމވސ. ބކލކވ ބލކށ އކ (رضي هللا عنو)

ތނވސ ގއ حق ނގ فقب صحايب އ. ބކލކވ ގދފދ ގތނ ކރމގ هني ތކނ ކރއވމނ އމރ ނރމށ ةصدقا ނރމށއ ةزكا މދލނ ވރނނށ أ ىل ކމގ

. ގނދވއވ ކރއވމނ އޝރތ އށ آية އނނނވ ގ قرآف ކރތ އދ . ގނދވއވ

ىب يكنزوف والذين رىم الل سبيل ف يػنفقونػهاوال والفضة الذ التوبة ﴾أليم ﴿ بعذاب فػبش

މހދ ގ މގގއ އތކތ ހދދކފ ތބالله ،ކފخزانةއދ ރދއ ރހ މދއ:

އއރދދފ ކލގފދ ދއވފވ!، خربހރކމގ عذابވދދދވ ،ފހ (ދދދފވ!)

ހތވރގދކނ ބކނބލނގ صحا يب އނހނ

Page 249: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

249

އދވސވރ. ބޔކވ ގދ ހތވރ ވރށ ނކވސ ބކނބލނ صحا يب އނހނ ދއރ މތވރ ގ جهاد ބއވރވ އކބލނ ތކގއވސ ހނގރމ ކރވނ

އތ ބނވފއ މއގޑ ގ جهاد އކބލނގ އގތނ. އދކށފއވއވ ޒޚމވ ދނމއ ފނ ލޝކރށ ތއޔރކރމށއ ފރއކޅ ހގރމވރނނށ

. ތކގއވ ކނތއ مهم ފދ ވނ އހތރ މހނނށ ބލ ދނމއ ފރވ މހނނށ ވވލއ ބއވރލއ ބކބލނ يبصحا އނހނ ކރމގއ جها د މފދއނ އދ

. ދޔއވ ވގނވސ މޝހރ ބކބލނ އނހނ ގނ ވރށ އރގނ ބޑކމނ السيدة أـ سليم އއالسيدة أـ عطية األنصارية ، އއأـ عمارة نسيبة بنت كعب އގތނ

. ކށލވއވ ފހގ ނ صحا يب އނހނ ކތނމ އދވސ އއالسيدة ليلي الغفارية ، އއ

ކނ ގދފދ ޒވނނގ ބކލނގ أصحاب

އރގއވސ ތއޕޅ. ބޔކވ ހތވރގދ ވރށ ކދނނކވސ ބކލނގ أصحاب هللا މތ އގތނ.ނޖހއވ ފސ ނކތމށ ތކށ ميدافބރވރކމގ ބޑތ ފދ جهاد

يبصحاއ އއފހރކ. ވހކއކވ مشهور ވހކއކ ގ عمب بن أيب وقاص ލއވ ރއސނ އދ. ކއޖކވ ކޑ އއ އހނދ . ބއވރވއވ ލޝކރއގއ ނކތ ހނގރމއކށ

صلى هللا عليو رسوؿ هللا ގސތކށގނ ފށމށ ދތރ އކ ލޝކރއ ސއރނ ސއރ. ހއޓވ ނވއވގނ މހނނއ ވދ ތރއށ ލޝކރގ ނފނނހނ އށ وسلم

ކޑކއޖކށ އދ . ފނވޑއގތވ صحا يب އ އށصلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا ނމވސ އނމ . ފށއވ ރނ ހރއޑނ صحا يب އ އހނދ. އނގވއވ ދއމށ އނބރ ވތ

Page 250: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

250

ނކތމށ އކ ލޝކރއ صحايب އ صلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا ފހނގސ . ހއދދއވއވ

ކނތއތއޖހ ކރނހތވރގދކނމހނ ވސ

ހތވރގދކރނ ކރމގއ هنى މނކރތތއ އމރކރމއ ހޔކނތކށ -1

ރޅ ވރކމއ ضعتوا ކމއ މޑމއތރ ފޅކ ؽاخال ގ صلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا ފނވޑއ ކޑލތނ މހކ مةحر ފޅއގއމރ ގ هللا ނމވސ. ކރއވމވމޑ

. ކރއވއވ މނ އކމށ އމހކށ ގނފނމ

. ކރއވއވحديث صلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا )قل احلق، ولو كاف مرا( أتد

. އވމ ވޔސ ހތކމގއ އއ އދ. ބނށވ ބސ حق -: މނއ

. ކރއވއވحديث صلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا

مػػن رأى » عػن أيب سػػعيد اخلػػدري رضػػي الل عنػو قػػاؿ : مسعػػت رسػػوؿ الل صػلى هللا عليػػو وسػػلم يقػػوؿ : ه بيده ، فػإف ل يسػتطع فبلسػانو ، فػإف ل يسػتطع فبقلبػو رواه «وذلػك أضػعف اإيػاف منكم منكرا فػليغب

مسلم .

. ވދޅވއވ. ވއވ ރވވގނ ކބއނ ގ أبو سعيد اخلدري ރއސނލއވ هللا މތ އކލގފނ . އޑއހމވ ތމނ ކރއވނކށحديث رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم

ފހ ފނއޖއޔ މނކރތއ މހކށ ތރއނ ތޔބއމހނގ. ކރއވވއވحديث ފހ. މނކރށވ އތނ އކނ ލބގނވނމ ކޅދނކނ ކރމގ މނ އތނ އކނ

Page 251: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

251

ފހ. މނކރށވ ދލނ ދނ ލބގނނވނމ ކޅދނކނ( މނކރމގ އތނ) ކމގއ ކމއ ނބއ އކމކ ހތނ( ލބގނނވނމ ކޅދނކނ ގމނކރމ ދލނ)

. ދރޖއވ ދށ އނމ އމނކމގ އއ . ދކށވ

ހތވރގދކރނ އގނމގއ علم -2

ކނމ ނގ ތމއށ އދ. ދނމވ އގނނއ އގނމއ އބދވސ ސފއކ ނގ مسلم. އކވ فرض އގނމކ علم ވޖބ އހނ. ފލވމވ އޅނ އހ ސވލކށ ކމކއމދ

أصحاب ގ صلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا. އކވ فرض ގ كفاية އގނމކ مندوب علم އދ އޅނ އއސވއ ސވލކރއވއ ޖހލމއނތ އއވސ އގނމށޓކއ علم ބކލނ

އއފދއނ ބކލނނކ ފރހނ ނވސيبصحا އނހނ އދ. ގނދވއވ ފލއވމނ . ގނދވއވ މނއވކރ ثا بت ފއތލ އގނމގއ علم

ކރނ ހތވރގދ ވމގއ إ عباؼ ކށށ ތމގ -3

ތމގ ސބބނ އކމގ އއ . އއކޅށވ އއ حق ޖހނ ބރވނ އބދވސ ނ مسلم ގދ ބސ ތމގ އއބސނވ ކށއ . މއވ ވޔސވސ ކމގއ ކށވރވ نفس

ނޑ އދ ހތވރބލ މހއކ މސއކތކރ ކރމށޓކއ ކށށ ތމގ. މހކވ ފ އކ ވމހ توبة އށ هللا ދރވ މއޗށ ކށގ ވވނ ވ رجوع އށ حق ވ إعباؼ

ދވހއ ދވހނ ގއ ميداف ތރއގގ ސބބނ އކމގ އދ. މހކވ ހތވރގދ توبة އށ هللا ވ إعباؼ ކށއ ސރތކވސ ބކލނގ نيب. މހކވ ދނ ޖހގނ ކރއށ ކރވނ حراـ ސވރގއނ މއޗށ އކލގފނގ ގފނ سيدنا أدـ ލއވ ސލމ. ވމވ

Page 252: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

252

. ގތވ ވވޑއ توبة ދނނވ استعفار ވ إعباؼ އކށށ ހނދ ފރއކޅއވވނ ގހނ . ދއވއވ معاؼ ކރއވއ قبوؿ توبة އކލގފނގ هللا سبحانو وتعاىل އހނކމނ

ހތވރގދކރނ ކރމގއ جها د -4

.ކރއވއވ وحى هللا މތ

وا ذلم ما استطعتم من قػوة ومن رباط اخليل تػرىبوف بو عدو الل وعدوكم وآخ رين من دوهنم ال وأعد يػعلمهم ن شيء ف سبيل الل يػوؼ إليكم وأنتم ال تظلموف )سورة األنفاؿ وما تنفقوا م تػعلمونػهم الل

60 )

މހނ ތޔބއ ބރއ ކޅދނވހއ މހނނށ ތޔބއ ދކޅށ އއރނނ-:މނއ ގ الل އކމނ! ކރށވ ތއޔރ ބނދ އސތއވސ އދ! ކރށވ ތއޔރ

ބރ އހނބޔކ އއރނނނ ،ނނއ عدو މހނގ ތޔބއ ،ނނއ عدو ،. ނނގތވ އއރނނއ ތޔބއމހނނކށ . ގނނވމށޓކއވ އއރނ الل ތޔބއ ،އއޗއ ހދކރ ތޔބއމހނ މގގއ ގالل އދ. ދނވޑގނވތވ

ބއނސފއ ނށ މހނ ތޔބއ އދ . ލބނތވ ފރހމޔށ މހނނށ .ނކރއވހށޓވ

.ކރއވއވ وحى هللا މތ

ياف مرصوص )سورة الصف ( 2إف الل حيب الذين يػقاتلوف ف سبيلو صفا كأنػهم بػنػ

Page 253: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

253

،އތރގނތބ ސފސފށ ފދއނ ބނއއ ހރދނ ،ރނހމކށވ -:މނއ .ލބވވޑގނވތވ الل ،މހނދކ ހނގރމކރ މގގއ އކލނގ

.ކރއވއވ هللا وحى މތ

( 25كثبا لعلكم تػفلحوف )سورة األنفاؿ يا أيػها الذين آمنوا إذا لقيتم فئة فاثػبتوا واذكروا الل

ބޔކ ހނގރމވރ ނގ كافرތޔބއމހނ! މސތކނނވ ވއޖإياف އ -:މނއ ގނގނއނ އދ ! ތބހށކމވ ސބތވ ބއދލވއޖނމ

.ލބމށޓކއވ ނސބ ދނނވއ ތޔބއމހނ (އއ)! ހނދމކރށވالل

.ކރއވއވ وحى هللا މތ

( 55يا أيػها الذين آمنوا إذا لقيتم الذين كفروا زحفا فال تػولوىم األدبار )سورة األنفاؿ

ތލއ ކރމ (މއދނގއ ހނގރމއގ)! މސތކނނވ ވއޖإياف އ -:މނއ ފރގސދ އއރނނށ ،ބއދލވހނދ ތޔބއމހނ މހނނ ވكافر ،އނނނކށ !ނދހށކމވ ތޔބއމހނ

ތކނ إرشاد އގމތވ ގ صلى هللا عليو وسلم އ نيب އޅމށ ހތވރގދކށގނ . ކރއވއވ حديث ފހ. ވއވ ގވލއވފއ

ػػؤمن القػػوي خػػب وأحػػب إىل » عػػن أيب ىريػػرة رضػػي الل عنػػو قػػاؿ: قػػاؿ رسػػوؿ الل صػػلى هللا عليػػو وسػػلم:ادل

فعػػك، واسػػتعن بػػالل وال تػعجػػز. وإف أصػػ ػػر. احػػرص علػػى مػػا ينػ ػػؤمن الضػػعيف وف كػػل خيػابك الل مػػن ادل

Page 254: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

254

، ومػػا شػػاء فػعػػل، فػػإف لػػو تػفػػتح عمػػشػػيء فػػ ر الل ل ال تقػػل: لػػو أين فعلػػت كػػاف كػػذا وكػػذا، ولكػػن قػػل: قػػد . رواه مسلم. «الشيطاف

رسوؿ الل . ވދޅވއވ. ވއވ ރވވގނ ކބއނ ގأبو ىريرة ރއސނލއވ هللا މތ ގ هللا ވރ އކށمؤمن ބލކށ އކ مؤمن ގދފދ .ކރއވވއވ حديث هللا عليو وسلمصلى

ދމހނ ހއސއޔތނ ކމގ އމނ.( ދނނށވ އދ ) .ވއވ ވގނ މތ ގއ حضرة . ކރށވ މސއކތ ކރނ ކނތއތއ ކރނވ ފއދ ތބއށ. ވގނވއވ ހޔ ވސ ކރމށ މސއކތ އދ .އދށވ ނ حضرة ގ هللا ކމޔބށ މސއކތގ ކރ ތބ

ތމނނއށ މވނކމއ ވއޖއޔ ކރމތ ދރކމއ އދ. ނގނނށވ ނކޅދ ނވހ ކނ އހނ ނކރވނނމ ކމއ އވނ، ނވހ ކނ މހނ ނމ ނކރވނ އރދކރއވ هللا އއ ދމވއޖއޔ އއمصيبة އފދ ނމވސ .ދށވ ނގނ ބނމނ ނމއ ނވ މހނ ހމކށވރނ ފހ ސބބކ. ބނށވ' ދޔއއ ނމގނ ގތށ ހނގއދނ ފހވގނ މގ ތކށعمل ގ شيطاف މހ އޅމކ ބނ ނމއ ނވ އހނ . ބހކވ

مآلو وصحبو وسلعلى وصلى هللا على زلمد و

Page 255: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

255

މސލމއގ أخالؽ-25

ފނސވސވނފލވޅ

ا لعفو

މފކރނ

احلمد والصالة والسالـ على رسوؿ هللا زلمد وآلو وصحبو وبعد

. ގނއވ ފނ ކރމށޓކއ وضوء މހ ސހބ އނގ އކ خادـ އއދވހކ . ބނވއވ. ކފވއވ ސހބމހ މއޗށ އކމގ. ވއޓނވ މއޗށ ފއ ސހބމހގ އފނ އދ. ދނނވއވ މހ خادـ އ އހނދ. ގސތކރއވ ދނމށ އދބ މހއށ خادـ އ އދ ادب މސތކނނށ އ. ސހބއވ އގނނވދއވ ހޔކނތއ އ. ސހބއވ އ

وحي ގ وتعاىل سبحانو هللا މކމގއ. ސހބމހއވ ދސކށދއވ ވރކނ وحي ގ هللا سبحانو وتعاىل. އއސވއވ އނ އހނދ . ކރއވށވ عمل ބސފޅއއގތށ

وحي هللا سبحانو وتعاىل ހމކށވރނ. ދނނވއވ خادـ ؟ހއޔވ ކކ ވނ ގއ (والكاظمب الغيظ. )ކރއވއވ

އހނވއޖއޔ . ވދޅވއވ ސހބމހ. މހނނވ ކރ މއތރ ރޅ -: މނއ. ކރއވއވ وحي هللا މތ. ދނނވއވ މހ خادـ. ރޅމތކށފމވ ތބއށ ތމނނ

(والعافب عن الناس)

Page 256: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

256

ތމނނ. ވދޅވއވ ސހބމހ. މހނނވ ކރ معاؼ މސތކނނށ-: މނއوهللا حيب ).ކރއވއވ وحي هللا މތ. ދނނވއވ މހ خادـ. ކށފމވ معاؼ ތބއށ

(اسنب

ސހބމހ. ލބވވޑގނވއވ ދކ ތރނ أحساف وتعاىلهللا سبحانو އދ -: މނއ . ކށފމވ މނވނ އށޓކއ هللا ތބ ތމނނ.ވދޅވއވ

ػػا قػفػػل رسػػوؿ الل عنػػو أنػػو غػػزا مػػع النػػيب صػػلى هللا عليػػو وسػػلم قبػػل صلػػد فػلم صػػلى هللا عػػن جػػابر رضػػي اللهم القائلػػة ف واد كثػػب العضػػاه ، فػنػػػزؿ رسػػوؿ الل صػػلى هللا عليػػو وسػػلم، عليػػو وسػػلم قػفػػل معهػػم ، فػػأدركتػ

فو ، وتػفػػرؽ النػػاس يسػػتظلوف بالشػػجر ، ونػػػزؿ رسػػوؿ الل صػػلى هللا عليػػو وسػػلم حتػػت مسػػرة ، فػعلػػق بػػا سػػ يػإف ىذا اختػرط علػي » فقاؿ : وننا نومة، فإذا رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم يدعونا ، وإذا عنده أعرايب

ول «ثالثػػػا سػػػيفي وأنػػػا نػػػائم، فاسػػػتيقظت وىػػػو ف يػػػده صػػػلتا ، قػػػاؿ : مػػػن ينػعػػػك مػػػب ؟ قػلػػػت : الل يعاقبو وجلس. متفق عليو.

އ نيب ، ތމނނ ހމކށވރނ. ރވކރއވތވ ގފނ جابر ރއސނލއވ هللا މތ ހނގރމއއގއ ކރއވ ދމލށ ކރއއ صلد އރހގއ ގ صلى هللا عليو وسلم

ވޑއގތ އނބރ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم މހނގރމއނ. ހރމވ ބއވރވ. އއމވ އނބރ ތމނނވސ އކ އއلشكر އރހގއ ގފނގ އކލ ހނދ ޖހނ އއސ( وقت ގقيلولة ) وقت އރމކރމގ މނދރގ އއސ ކރމނ ދތރ އހނ .ތރއށވ މއދނއގ އތ ހދފއ ގނގސތކއ އރހމވނ ނإتفاؽ އރ

އދ . ވޑއގނނވއވ ފއބ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم (މޑކށ قافلة) ކމނرسوؿ الل صلى هللا عليو އދ . ފށއވ އރމކރނ ހޔލގއ ގސތކގ މސތކނވސ

Page 257: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

257

ނޑ ގއކލގފނނ އދ މޑކރއވއ ހޔލގއ ގހއގ ވސ وسلم އގހގ ކޅ ކނޑއގއ وقت މނދރގ. ) ފއޓވއވ އރމކރއވނ އލވއލމށފހ ގފގ

رسوؿ الل ކއލއކށ އހތނނ .ލމރއޖއވ އނމނނށވސ ތމނމނ( ކމނ އވސ ( ބރނ) ތމނމނ. ގވލއވއވ ބރށ ހރއޑފޅނ صلى هللا عليو وسلم

ތމނމނ . ހށޓވ ބދވއކ ރށފށގ އރހގއ އކލގފނގ ދޔއރ އވހށ ތމނ މހ މހރ. ނކނބއލވށވ . ކރއވއވ حديث އކލގފނ ފނމނ ކލގފނގ ތމނ އއސ ސއރނ ސއރ އތވ ނދގއ ކލގފނ

ނޑނގއގތވ ނޑ ހރ މނ ހލވނއރ ކއލއކށ ތމނރސލ އދ. ކ އކ މހރ އތނ ތމނނގ. ފށއވ ބނނ އދ. މޅއގނނވ މއޗށ ގތމނރސލ

އގތށ އނ. އވ هللا. ދނނވމވ ތމނރސލ؟ ހއޔވ ކކ ކށދނ ސލމތ ތބ އނ ދނ. )އވ هللا ހމ. ބނމވ ޖވބގއ ތމނރސލ އހމނވސ ފހރ ތނ

ނޑ ކއލއކށ އތނ އކލގފނ މއޗށ މކމގ. ދނނއވ.( ވއޓއޖއވ ކ . ވޑއގތވ އށނދ ހނނވފއ ކޅށ .ވނދއވއ އދބއ އއވސ އމހއކށ

رسوؿ الل ތމނމނ. ވއވ ރވޔތއގއ އހނ އއސފއވ ކބއނ ގފނގ جابر މނދރގ. )ތބމވ ބއވރވ ހނގރމއގއ ذات الرقاع އރހގއ صلى هللا عليو وسلم

ރނގޅ އހނކމނ. އދއކވ ތމނމނގ އރމކރމކ އތވއޖއޔ وقت އކލގފނށޓކއ އގސ ތމނމނ ދމވއޖއޔ ގހއ އތ ހޔވހކނ ދމވމނ ގހއ ގދ ހޔވހކނ އފދ( މދތރގއވސ) ކނމއކސ.( ދކށލމވ އރމކރއވނ އކލގފނ. ދކށލމވ އކލގފނށޓކއ އގސ ތމނމނ

Page 258: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

258

ނޑކޅ އކލގފނގ މހކއއސ ނގمشرؾ އނނވނކށ އލވފއ އގހގއ ކ ނގނ ބރ މހރ! ކބ . ބނޏވ އދ . މޅއގތވ ނގއގނ ކއލއކށ ވނކށ. ބނޏވ އނ. ބރއނގނއވ. އއކވ. ދނނވއވ އކލގފނ ؟ ހއޔވ

؟ހއޔވ ކކ ދނ މހރ ކށދނ ސލމތ ތބ އތނ ތމނނގ އހނވއޖއޔ . އވ هللا سبحانو وتعاىل .ދނނވއވ އކލގފނ

އތނ ތމނނގ. ބނޏވ އމހ .ރވކރއވއވ ގއ صحيح އނގ أبو بكر اإمساعيلي هللا سبحانو وتعاىل .ކރއވއވ حديث އކލގފނ؟ ހއޔވ ކކ ކށދނ ސލމތ ތބނޑވއޓގނ އތނ އނގ އހނދ. އވ رسوؿ الل صلى هللا عليو ދނ. ހގއޖއވ ކނޑ موسل ތބ މހރ އތނ ކލގފނގ ތމނ. ވދޅވއވ ނނގވއގނ އކ

.ބނޏވ( ނތގނގސ ގތއ އއވސ ހދނ ) އނ ؟ހއޔވ ކކ ސލމތކށދނނޑގއ ކށ معاؼ އބހ. ވޑއގނނވށވ ކލގފނ ކމގއ ބކލކ ހޔ ހއޕވ ކ

ތބ. ރނގޅވ އނމ) .ދނނވއވرسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم. ކށދއވށވ عفو ތމނ އދ ނވކމށއ އލހކ އހނ ފޔވއ هللا ތބ( ؟ހއޔވ ވގނފނ އސލމ

ތކމއ. ބނޏވ އނ ؟ހއޔވ ކށފނނقبوؿ ރސލކކމށ އކލނގ ކލގފނކ. ވމވ وعد ކމށ ނކރނ ހނގރމ މގފހނ ކލގފނއ ނމވސ. ނކރވނއވ

އއބސ މ .ވމވ عهد ނވމށވސ ބއވރ ބޔކއ ހނގރމކރ ކލގފނއ އދ ރށށ އނގ އނ ދނ. ކށދއވއވ معاؼ އށ އނ އކލގފނ މއޗށ ވމގ

ދނހރނ ! މހނނވ ގقـو އ. ބނޏވ މހނނށ ގقـو އނގ ގސ އނބރ މތ އނމ ތރއނ އނސނނގ ވހއ މދނޔގއ މއއ ތމނނ ؟ހއޔވ

Page 259: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

259

ބ ތމނނގ ނނނމހ ބޑ އހމ ދލތކނ މތކމއ އނގ. )ގތނނވ އނސނގ .(ވކވފއވ ކދރއނ ތމނނގ މހރ އނނނ

؟ކބހއޔވ ކރމކ معاؼ

ދނމއ ލއ މއޗށ އކމގ ހނދ އރއގނވ ހއޤއކށ މހކއނކކގ އއ .ދނމވ ފރސތ އސލހވމށ އމހކ ނއޅ ފޔވޅ އކމގމށޗށ

ކށފފތށ . ދއވއވ معاؼ ފފވރނނށ الو އ. ސފފޅކވ ގهللا ދނމކ معاؼاللهم إنك عفو حتب العفو . ފޅއގއވއވ حديث ގ صلى هللا عليو وسلم އ نيب. ފއސވއވ

އލހކ އބ ހމކށވރނ !އލހ ގނގޅއވ އހއދވއ -:މނއ فاعف عب މއޅއށ ފހ . ލބވޑގނނވއވ ކރއވމށ އފ އލހ އބ. އލހވ އފކރއވ

!ވނދވކރއ އފ

ނމނ މތވރ ކރމގ معاؼ ހށކޅގއވ ގ صلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا

ضػػرب رسػػوؿ الل صػػلى هللا عليػػو وسػػلم شػػيئا قػػل بيػػده ، وال امػػرأة وال خادمػػا، إال أف مػػا وعنهػػا قالػػت : تعاىل : ياىد ف سبيل الل ، وما نيل منو شيء قل فػينتقم من صاحبو إال أف ينتػهك شيء من زلارـ الل

رواه مسلم . م لل تعاىل .فػيػنتق

. ރވވގނވއވ ކބއނ ގ(ގފނعائشة ރއސނލއވ لل މތ އބހ) އކމނ އދ ދވހކވސ އތޕޅނ އކލގފނގ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم. ވދޅވއވ އކމނ ގއގއވސ އއވސއނހނއގ އދ. އނޔއއނކރއވއވ އއޗކށ އއވސ

Page 260: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

260

ނމވސ. ނޖއސވއވ ދވހކވސ ގއގއވސ ޚދމއގ އއވސ އދ. ކރމގއއވ ޖހދ މގގއ ގهللا ޖއސވނ( ޖއސވނމ އއޗއގއ) އކލގފނ

انتقاـ ދވހކވސ ކބއނ އމހއގ ބދލގއ އނޔއއގ ލބ އކލގފނށ އދ ފހ އރއގނފނމ މހކ ކމކށ ކރއވފއވ حراـ هللا ނމވސ. ނހއޕވއވ

. ހއޕވއވ انتقاـ ކބއނ އމހއގ

كػػأين أنظػر إىل رسػػوؿ الل صػػلى هللا عليػػو الل عنػو قػػاؿ :وعػن أيب عبػػد الػػرتن عبػد الل بػػن مسػػعود رضػػي ـ عػػن وسػػلم حيكػػي نبيػػا مػػن األنبيػػاء ، صػػلوات الل وسػػالمو علػػيهم ، ضػػربو قػومػػو فأدمػػػوه وىػػو يسػػح الػػد

متفق عليو . «نػهم ال يعلموف اللهم اغفر لقومي فإ » وجهو ، يقوؿ :

.ރވވގނވއވ ކބއނ ގ عبد الرتن عبد الل بن مسعود أبو ރއސނލއވ هللاމތ ނބބކލނގ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم، ލމތގއ ތމނނގ އދވސ . ވދޅވއވ. އބހއޓވ މނޒރ ދއވ ކޔއވ ކނތއތއ މދވރވ ނބބކލކށ ތރއނ

ފހ. އނޔކރއވ ތޅ އނބއޔއށ މހނ ގقـو އނބއޔގ. ކރއވއވحديث عذاب ވއޓއޖއޔ ބމށ އލތއ އނބއޔގ އދ. ވރކރއވ އހރ ލތއ

. އވ ހނނވ ފހލ ފހލ ވއޓޔނދއވ ބމށ އލތއ ބރނ ކމގ އތވދނ ހއދވއ اللهم. ގނދވއވ ކރއވމނدعاء ( ހނނވއގނވސ ގއ حاؿ އ)

ހމކށވރނ ! ފއސވނދވ ފފ މހނގ ގقـو ތމނނގ! ރސކލނކ ބޑކރއވ . ތއވ ނނގ މކނކރވނ އމހނނށ

މތކނ ކރމގ معاؼ

.ކރއވއވ وحى هللا މތ

Page 261: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

261

( 52وإف تػعفوا وتصفحوا وتػغفروا فإف الل غفور رحيم )سورة التغابن

!( ދނނށވ) ނހދއފނމ ކށކށ އދ ،މފކށ ،ކށعفو ތޔބއމހނ -:މނއ .ރސކލނގއވ ވނތرحيم ،ފފފއސވ ގނގނއނ ،އالل ،ހމކށވރނ ،ފހ

.ކރއވއވ وحى هللا މތ

لكم وليػعفوا وليصفحوا غفور رحيم )سورة النور أال حتبوف أف يػغفر الل ( 33والل

ގތތމގ ،ވރނ ތނވސކމގ ،ދލތކމއ ތރއނ ތޔބއމހނގ -:މނއ ނދނމށ ،މހނނށ ކޅىجرة މގގއ ގالل ،ނނށއمسكب ،މހނނށއ

ތޔބއމހނނށ الل ! މފކރހށކމވ ކށعفو އއރނ އދ! ހވނކރހށކމވ ،ފފފއސވ ގނގނއނ ،އالل ؟ނދމހއޔވ ތޔބއމހނ ފފފއސވމކށ

.ރސކލނގއވ ވނތرحيم

عنػو أف رسػػوؿ الل صػلى هللا عليػػو وسػلم قػاؿ : مػػا نػقصػت صػػدقة مػن مػػاؿ ، » وعػن أيب ىريػرة رضػػي الل عز وجل عبدا بعفو إال عزا ، وما تػواضع أحد لل إال رفػعو الل رواه مسلم . «وما زاد الل

هللا وؿ رس ހމކށވރނ. ރވވގނވއވ ކބއނ ގ ابو ىريرة ރއސނލއވ هللاމތ އނކމއ މދލކށ ދނމކނ صدقة .ކރއވވއވ حديث صلى هللا عليو وسلم

އދ . ދއވ އތރވގނ عزة ނ حضرة ގ هللا އޅއށ ކރމކނ މޢފ އދ. ނލބއވهللا މއޗށ އކމގ ކށފނމ އޚތޔރ ވރކނ تػواضع އށޓކއ هللا މހކ އއވސ

. މތކރއވވއވ ދރޖ އމހއގسبحانو وتعاىل

م آلو وصحبو وسلعلى وصلى هللا على زلمد و

Page 262: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

262

މސލމއގ أخالؽ-26

ފލވޅ ސއބސވނ

العمل

މސއކތކރނ

احلمد والصالة والسالـ على رسوؿ هللا زلمد وآلو وصحبو وبعد

صلى هللا عليو رسوؿ هللا މހކ އއފހރކ. ރވކރއވއވ أبو داود ރހމތލއވ هللا މތ ކރނ އމހ އކލގފނ އހނދ . ސލމޖހއވ އއސ އރހށ ގ وسلم

! އދހވ. ދނނވއވ އނ ؟އބވހއޔވ އއޗއ އއވސ ގގއ ތބގ. އއސވއވ އށނމށ އނއބއ އދ. ބނނކރމވ ގތގއ ފރމގ އއބއ އގ. ރޖއއވއވ އ نيب ފހ. ބފނބނނކރމވ އގއ . ކނވރއވއވ ފނއޅ އދ. ބނނކރމވ

އމހ އހނދ. އނނށވ ހފއގނ އތކތ. ކރއވއވ حديث صلى هللا عليو وسلم މތކތ . ކރއވއވ އޢލނ صلى هللا عليو وسلم އ نيب ފހ. އއވ ހފއގނ އދއތ ދރހމކށ ތމނނ. ވދޅވއވ ބކލކ އތނނ ؟ހއޔވ ކކ ގނނނ

. އއލނކރއވއވ އނއފހރ صلى هللا عليو وسلم އ نيب ދނ. ގނފނމވ ބކލކ އހނ އހނދ ؟ހއޔވ ކކ ގނނނ ދގނ އތރށ ދރހމކށވރ

އދއތ އމހއށ އހނދ. ގނފނމވ ދރހމށ ދ ތމނނ. ވދޅވއވ حديث ފހދއވމށ މހއށ ސލނޖހ ދދރހމ އދ. ވއކވއވ ދދރހމށ. ދށވ ކބތކތގނފއ މހނނށޓކއ ގގ ތބގ އއދރހމށ މއނ. ކރއވއވ

Page 263: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

263

ދނ . އނނށވ އރހށ ތމނކލގފނގ ކރޑއއގނގނ ދރހމށ އނއ އދ حديث ދއވމށފހ އތށ އނގ އކރޑ ގނއމނ ގނގނ ކރޑ އމހ

. ދރވއކށވ އދ. ދރކށށވ މއނ އދ. ހފއގނދށވ މކރޑ ތބ. ކރއވއވ އކރޑ އމހ ދނ. ނފނނށވ ތމނކލގފނށ ނނ ފހނ ދވސ ފނރ އދ

އމހ، ދވސފހނ ފނރ އދ. ފށއވ ދރކށވއކނ ގސ ހފއގނ އނފރމއ އދ. އތވ ދހދރހމ އތގއ ހނދ ރވޒހ އރހށ އކލގފނގ

ސލމ. ކރއވއވ حديث އނއށ صلى هللا عليو وسلم އ نيب އހނދ. ހއޓވ ކބތކތ ކރމއޗށ މސތކނ ދވހ قيا مة ބހއޓއގނ ނތކރގއ ނޝނ ޖހކމގ

ސލމޖހނ ހމކށވރނ ؟ރނގޅނނހއޔވ މ ތބއށ މގތ އއމށވރ އދ ބޑވމއ ނހޔށ ކނ فقب އއ. ނވއވ ހއދވގނ މނވ ތނހލތއގއ

ދނމށ ދޔ މރގ ދއ ބދމއ އއގއ ޖރމނ ބޑ ވރގ ނވ ކޅދނ .ނކޅދމނނވ

؟ކބ ކރމކ މސއކތ

عاـ ބނނކރމނ لفظ މ. އކވ لفظ އކލވ މނ ގނ ވރށ އކ لفظ މ" މސއކތ" .މސއކތވ ا خر وى މސތކތއ ދނޔވ މނއކ ނރވ ގތއގއ

މސއކތ ا خر وى

Page 264: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

264

އދ އޅކނ އއލހށ ވމއ ކޔމނތރ އށ هللا ބނވގނވނ މސއކތ ا خر وى وحى هللا މތ. މއޗށވ މސއކތގ ކރވ ވމށ ކށތނ އށ الو އ ކރމއ

.ކރއވއވ

نكم من ذكر أو أنثى )سورة بػعضكم من بػعض فاستجاب ذلم ربػهم أين ال أضيع عمل عامل م ( 595آؿ عمراف

. ކރއވއވ އޖބ دعاء އއރނގ، ވރރސކލނގ އއރނގ، ދނ -: މނއ ކރعمل ، އނހނނކރ ނވތ ފރހނނކރ ތރއނ ތޔބއމހނގ، ހމކށވރނ

ތޔބއމހނކރ. ނކރއވހށމވ ގއލނ ތމނރސކލނގعمل، މހއގ . ކބއނނވ އނއބޔއގ އއބޔކވނ

» لى هللا عليو وسلم : أي العمل أفضل ؟ قاؿ :سئل النيب ص وعن أيب ىريرة ، رضي الل عنو قاؿ : ح مربور » قيل : ث ماذا ؟ قاؿ : «اجلهاد ف سبيل الل » قيل : ث ماذا ؟ قاؿ : «إياف بالل ورسولو

متفق عليو . «

نيب . ރވވގނވއވ ކބއނ ގ( ابو ىريرة ރއސނލއވهللا މތ އބހ) صحايب އ އދ އކ عمل މތވގނވ އނމ. ދނނވނވ ސވލ އރހގއ ގ صلى هللا عليو وسلم އ

ރސލއށ އކލނގ އމނވމއ އށهللا. ކރއވއވ حديث ؟ކބއހއޔވ ގމގގއهللا. ކރއވއވحديث ؟ދނކނކމއހއޔވ. ދނނވނވ. އމނވމވ

مقبوؿ ح . ކރއވއވحديث ؟ދނކނކމއހއޔވ. ދނނވނވ. ޖހދކރމވ .އކވ

މސއކތ ދނޔވ

Page 265: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

265

ކމއ ހނރވރ ތކއ حر كات ކރވ އތނ ވނ ބނވވގނ މސއކތ ދނޔވ ނޑވރކމއ އފއދނތރކމއ ޖނވރތށ އއ ވޔފރ ކރމއ ޝކރ ދ

. ކނތއތކވ އހނހނ ވސ އދ ގނގޅމއ

سئل الرسوؿ صلى هللا عليو وسلم: أي الكسب أفضل؟ فقاؿ: )عمل الرجل بيده( احلاكم

އނމ. ސވލކރވނވ އރހނ وسلمرسوؿ صلى هللا عليو ހމކށވރނ އދ -:މނއ މހ އއ. ހދޘކރއވއވ ފހ ؟މސއކތއތއވ ވއތރއގ ކނ މތވގނވނ

.މސއކތވ ކރ އމއލއނ އނގ

. ފޅކވ امر ގ هللا ކރމކ މސއކތ ކރމށޓކއ ބއޓނ ދރއޅނ ދނޔގ

.ކރއވއވ وحى هللا މތ

م تػفلحوف )سورة فإذا قضيت الصالة فانتشروا ف األرض وابػتػغوا من فضل الل واذكروا الل كثبا لعلك ( 50اجلمعة

ބމގއ ތޔބއމހނ ،ފހ ،އވދވއޖހނދ ނމދކށ ،ފހ -:މނއ ގ الل ތޔބއމހނ އދ (!ނކނނށވ މއދނށ ގ حياة: އބހ)! ފތރގނނށވ

ގނގނއނ ތޔބއމހނ އދ ! އދށވ (ދއވމށ) ވނތކމނفضل .ލބމށޓކއވ نصيب ދނނވއ ތޔބއމހނ އއ! ހނދމކރށވ الل

.ކރއވއވ وحى هللا މތ

(55وإليو النشور )سورة ادللك ىو الذي جعل لكم األرض ذلوال فامشوا ف مناكبها وكلوا من رزقو

Page 266: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

266

ނޑ ކމގއ ފސހތނއ ،ތޔބއމހނނށޓކއ ،އކލނގއ -:މނއ ލއވ ބނގ! ދތރކރށވ ހނގއ ތޔބއމހނ ކނކޅތކގއ އތނގ ،ފހ . ނގއވރސކލ

އކލނގ ،ފނއވނވނ ދރއވއ އލނ އދ ! ކށވ ނرزؽ ދއވ އކލނގ އދ .އށވحضرة

عملكم ورسولو والمؤمنوف .ކރއވއވ وحى هللا މތ 505)سورة التوبة وقل اعملوا فسيػرى الل)

ތޔބއމހނގ ،ފހ! ކރށވعمل ތޔބއމހނ! ވދޅވށވ ކލގފނ-:މނއ އދ . މއވ އވސرسوؿ އކލނގ އދ. ދކވޑގނވނތވ الل ތއعمل ދނވޑގނވ ކނތއ ފނނ ،ކނތކއ ނފނނ އދ. މއވ ތކނވސمؤمن

ތޔބއމހނ ދނ . ހށޓވ ރއދކރއވ ތޔބއމހނ އށحضرة ރސކލނގ .އނގވނތވ އކލނގ ތޔބއމހނނށ خرب ތކގعمل ކށއޅނ

ތމގ އދ . ގނދއމވ ކރމނ މސއކތ ދރއޅމށޓކއ ސފއކ ނގمسلم ކރމތގއ އހނމހނގ އކ މހ ނކރ މސއކތ ގއ حق އނބދރނގ ތރގއ ހތވރގ ދއވ ނނށ إسال ـ دين مسلم. މހއވ ގއވ مثاؿ ނކޅދމހއގ

. ކރމށވ މސއކތ ކރމށޓކއ ترقى ދރއޅނ އކމކދނއ އސކމއ އނމ . ކރއވފއވއވ حديث صلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا

(أتد))إف قامت الساعة وبيد أحدكم فسيلة؛ فإف استطاع أف ال تقـو حب يغرسها، فليغرسها(

Page 267: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

267

އވއޖނމ ގސނރއ އތގއ މހއގ ހނދ އނނ ދވސ ގޔމތ -: މނއ އގސ ލބއޖނމ ކޅދނކނ އނދމގ އގސ ކރގއ ވމގ ގޔމތ

! އނދށވ

އނ އކ މހ ސލމޖހ ކބއނ މސތކނގ ނކށ މސއކތ ދރއމށޓކއ ޖހމކ ސލނ އފދއނ އހނ. އނޔވރވފއވމހކވ މއޗށ ގ نفس އމހއގ

. ކމކވ ކރއވފއވ މނ صلى هللا عليو وسلم އ نيب

.ކރއވއވ حديث صلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا

ر من اليد السفلى وابدأ بن تػعوؿ ، وخيػر » وعنو عن النيب صلى هللا عليو وسلم قاؿ : اليد العليا خيػ ، ومن يستػغن يػغنو الل . رواه البخاري «الصدقة ما كاف عن ظهر غب ، ومن يستعفف ، يعفو الل

ނބ ސލވތލއވ ސލމއ (أبو ىريرة ރއސނލއވ هللا މތ އބހ صحاب ) އ އދ އތ މތގއވ . ކރއވވއވ حديث އކލގފނ. ރވކރއވއވ ކބއނ ކލގފނގ

. ބޑވގނވއވ ހޔކނ( ވރ ހދމހއށ އބހ) އތށވރ ދށގއވ( ދމހ އބހ) އނމ އދ. ފށށވ ފރތނ މހނގ ގތތމގ ( ބހނނމ އއޗއ) ތބ އދ

މސއކތ ވތ ސލނނޖހ އދ . އވ صدقة ކރ ހރ ފދގނ އކ صدقة މތވގނވ ލބ އދ. ކށދއވއވ ސލމތ ޖހމނ ސލނ هللا سبحانو وتعاىل މތ މހއށ ކރ

.ދއވއވ ފއދވ هللا މތ މހއށ ކރ މސއކތ ފއދއގތމށ ނމނވރ

Page 268: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

268

ألف » وعن أيب عبد الل الزبػب بن العواـ رضي الل عنو قاؿ : قاؿ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم : ، فػيأي بزمة من حطب على ظهره فػيبيعها ، فػيكف الل با وجهو ، يأخذ أحدكم أحبػلو ث يأي اجلبل

ر لو من أف يسأؿ الناس ، أعطوه أو منػعوه رواه البخاري . «خيػ

. ވދޅވއވ. ރވވގނވއވ ކބއނ ގ عبد الل الزبػب بن العواـ ابو ރއސނލއވ هللاމތ މހކ ތރއނ ތޔބއމހނގ. ކރއވވއވ حديث صلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا އރމށފހ މއޗށ ފރބދއގ ދނ ހފއގނ ވފށތކއ ހރ އތގއ އމހއގ

ނޑމތގއ ބދނގނ ދރބޑއއ هللا سبحانو މތ އވއކމނ ގނސ އފއލއގނ ކ ބޑފރނ އމހގ( ސބބނ އކމގ) ކރއވއ ސލމތ ނކމތކމނ އމހ وتعاىل

ލބފއ އއފހރ ޖހމނ ސލނ ކއރގއ މސތކނގ އނ ދއނ މއތވގނދ . ވގނވއވ ރނގޅ މ މތވމށވރނކ ނލބގނ އނއފހރ

ألف حيتطب » وعن أيب ىريرة رضي الل عنو قاؿ : قاؿ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم : -045ر من أف يسأؿ أحدا ، فػيػعطيو أو ينػعو .متفق عليو « أحدكم حزمة على ظهره ، خيػ

صلى هللا رسوؿ .ވދޅވއވ. ރވވގނވއވ ކބއނ ގ ابو ىريرة ރއސނލއވ هللا މތ ކށއގނ ކބރނ މހކ ތރއނ ތޔބއމހނގ. ކރއވވއވ حديث هللا عليو وسلمނޑއއ ނޑމތގއ ބދގނ ދރބ ކއބއ އވއކއގނ ގނސ އފއލއގނ ކ

ނލބގނ އނއފހރ ލބފއ އއފހރ ޖހމނ ސލނ ކއރގއ މސތކނ އޅނ .ވއވ ހޔވގނ މ ނކމތވމށވރ

Page 269: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

269

ال يقعدف أحدكم عن طلب الرزؽ، . )ވދޅވއވ عمربن اخلطاب ރއސނލއވ هللا މތ ( ارزقب، وقد علم أف السماء ال تطر ذىبا وال فضة.ويقوؿ: اللهم

މސއކތ ހދމށ އމދނ މހކ އއވސ ތރއނ ތޔބއމހނގ -:މނއ! ނގނދށވ ކރމނ ދޢ ބނ ދއވށ ރޒގ އޅއށ ތމނ! هللا އ ހރގނ ނކށ .ނވހނވ އޑނ ރހ ރނއ ކށވރނހމ. ދނނށވ އމހ އދ

ނމނ ބކލނގ نىب މސއކތކރމގއ

ހއ ބކރ އކ عليو السالـ يعقوب. ބކލކވ ކރއވ ކނބރކނ އކ نوح عليو السالـ ކރއވ ކނދރخزاف މލގ ބއތލ ގمصر އކ يوسف عليو السالـ. ބކލކވ ހއޕވ

އއއކވސ ނމވސ. ބކލކވ ފއސވ ހދނ އކ عليو السالـ إدريس. ބކލކވ ތނސވއދ ފހމށޓކއ ހދނ. އވ ކރނމތގއ ޒކރ އށهللا ހނނވ އބދވސ

سبحاف هللا ފހރކ ކނމ ނނގވ އދ. ވދޅވއވ سبحاف هللا ކނމފހރކ ހއޕވ ހއ ބކރ ވނދނ އހރ ދހ ވސ އކ عليو السالـ موسى. ވދޅވއވ ދއރ ރސކލއގ .ރސލކވ އކ. ބކލކވ نيب އކ عليو السالـداوود . ބކލކވ

މސއކތ އތޕޅނ އމއލ ފރއކޅއވވ ހނދވސ އދކރއވ . ބކލކވ ކރއވ ކނބރކނ ގފނކ داوود. ވގނވއވ ރވ. ކރއވއގނނވ

އދ. ހއދވއވ ހތޔރތއ ހނގރމއގ އއ އއޑނ ދނގޑނ އހނކމނ .ފރއކޅއވވއވ ފއސއނ ލބ އވއކއގނ

ކރއވއވ. حديث عليو وسلمصلى هللا رسوؿ هللا

Page 270: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

270

ـ ال يأكل إال من عمل يده » وعنو عن النيب صلى هللا عليو وسلم قاؿ : رواه « كاف داود عليو السال البخاري .

ގ وسلمصلى هللا عليو އ نيب ( ابو ىريرة ރއސނލއވ هللا މތ އބހ ) صحايب އ އދ އތޕޅނ އކލގފނނގ السالـ داود عليو . ވދޅވއވ. ރވކރއވއވ ކބއނ .ފރއނކޅއވވއވ ނނ މސއކތނ ކރއވ

ـ صلارا » وعنو أف رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم قاؿ : .رواه مسلم «كاف زكريا عليو السال

. ރވވގނވއވ ކބއނ ގ ( ىريرة ابو ރއސނލއވهللا މތ އބހ ) صحايب އ އދ އކ زكريا عليو السالـ .ކރއވވއވ حديث رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم ހމކށވރނ

. ބކލކވ ގނދވ ކރއވމނ މސއކތ ވޑމގ

ما أكل أحد طعاما » وعن ادلقداـ بن معد يكرب رضي الل عنو ، عن النيب صلى هللا عليو وسلم قاؿ : « عمػػل يػػده خػػبا مػػن أف يأكػػل مػػن عمػػل يػػده ، وإف نػػيب الل داود صػػلى هللا عليػػو وسػػلم كػػاف يأكػػل مػػن

رواه البخاري .

ރވ ކބއނ ގ صلى هللا عليو وسلم އمقداـ بن معد يكرب ، نيب ރއސނލއވ هللا މތ ހދ މސއކތނ އތފއގ ތމގ. ކރއވވއވ حديث އކލގފނ. ކރއވވއވ

މހކށ އއވސ ކއމއ އއވސ އހނ ނވބޑވގ މތކނ ވރ ތކއޗށ داود صلى هللا عليو وسلم އ نيب ގ هللا ހމކށވރނ.( ދނނށވ) އދ. ނލބނއވ .ނވ ކރއވއގނ މސއކތ އތޕޅނ އކލގފނނގ ފރއކޅއވ

Page 271: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

271

ތއޕޅ އކލގފނ. އވ صلى هللا عليو وسلم އ نيب ގ امة މ އކ ސހބ ބކލނގ نيب إ سال ـ د ين އދ. ކރއވއވ ވޔފރ ދވސވރ ޒވނ. ހއޕވއވ ހއ ބކރ އރ

. ކރއވއވ جهاد އށޓކއ

.މތކނ ކރމގ މސއކތ

އމއލ އމހނ ނ انساف. ވކމކވ حاصل މދ حالؿ އށانساف ކރމކ މސއކތ حراـ. މދލވ ހދ ގތގއ حالؿ މދލ ކރނޖހ خرد އނބދރނނށ މއޗށއ ގنفس . ނކރއވނއވ އއ قبوؿ هللا ތކތ

منو اخلبيث تػيمموا وال األرض لكم من أخرجناوشلا كسبتم ما طيبات من أنفقوا آمنوايا أيػها الذين يد ﴿ غب الل أف واعلموا فيو تػغمضواإال أف بآخذيو ولستم تػنفقوف ﴾البقرةت ރނގޅ ތރއނ ހދތކތގ ތޔބއމހނ! މސތކނނވ ވއޖإياف އ: މނއ

ބމނ ތޔބއމހނނށޓކއ، އދ! ހދކރށވ ތޔބއމހނ ތކތނ ދރ ، ހދކރމށޓކއ އއނ، އދ. މއވ ތކތނވސ ނރދއވ ތމނރސކލނގ

(ކމގއވނމ މހނ ނޖހހފ ތކތގއ އފދ) ތޔބއމހނ! ނކރށވقصد ތކތ ތޔބއމހނވސ ތކތގއ އ ނނ ލމރއގނ ނރހނވ ތކއޗމދ އ

ލބވޑގނވتد ގނގނއނ، ފދވޑގނވ، އ، الل ހމކށވރނ. ނހފނއވ !ދނނށވ ތޔބއމހނ ރސކލނގކނ

ލބ މސތކނގ އދ ރއސވމށއ އއ رسوؿ ގ الو އ އއ هللا ކރމކ މސއކތ .ކރއވއވ حديث صلى هللا عليو وسلم އ نيب. ކމކވ ލބވ

(الطرباين والبيهقي)إف هللا تعاىل حيب العبد ادلؤمن ابؼ

Page 272: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

272

. ވތވޑގނވއވ ލބވތ މއމނއށ ހނރވރ هللا تعاىل ހމކށވރނ -:މނއ

.މނގނޑ اخالقي މސއކތކރމގ

ނޑތކއ اخالقي ކރމގއ މސއކތ دين إسالـ ނޑއޅވއވ މނގ އއ . ކ ފށމއ މސއކތ ކރވ ދމދގއ ވރފރތއ މއސކތގ އއ މހ ކރ މސއކތ ބޔނކށދ ޒނމތއ އފލނޖހ ތކއ މސއލއޔތ ކރނޖހ އދ ނމމގއ އދ . ތކއވއވ حق ލބދ އށ މހ ކރ މސއކތ އގތނ. ތކކވ މނގނޑ

. ތކއވސވއވ حق އދކރނޖހ ވރފރތނ މސއކތގ

ތއ حق މސއކތކރމހގ

. ދނނ اجور ފރހމ މސއކތށ ކރ މސއކތކރމހ -1

. ކރއވއވ وحي هللا މތ

( 85وال تػبخسوا الناس أشياءىم وال تػعثػوا ف األرض مفسدين )سورة ىود

،ކރނ ،މނމއ ތޔބއމހނ ! ގމހނނވقـو އހރނގ އ -: މނއ އދ ! އނނކރށވ ތކތ އއރނގ މސތކނނށ އދ! ފރހމކރށވ އށعدؿ !ނކރހށކމވفساد ބމގއ ތޔބއމހނ ކމގއވތބ ނفاسد

ابن ))أعطوا األجب أجره قبل أف يف عرقو( . ކރއވއވ حديث صلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا ( ماجو

Page 273: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

273

އޖރދ އނގ ކރގއ ހކމގ ދ މހގ މސއކތކރ އޖރއށ -: މނއ .ނނމށވ

އބހ ނކރނ حواؿ މސއކތ ގތށ ކޅދނވގނނވ އށ ކރމހ މސއކތ -2 . ދނމވ ފރސތ ކރމށ އރމ

نػفسا إال وسعها . ކރއވއވ وحى هللا މތ (386)سورة البقرة ال يكلف الل

، -: މނއ މނވ ކމކށ ކޅދނވގނވ އކށنفس އ ، އކށنفس އއވސالل . ނޖއސވއވ އއتكليف

ކނތއ ވގނވ واجب މއޗށ ކރމހގ މސއކތ

މސއކތކރނ ތރކމއކ امانة -1

ހދމހ މކރ -: މނއ (مسلم وأبو داود والبمذي))من غش فليس مب( حديث . ނވއވ ތރއނ އއމތގ ތމނކލގފނގ

.ކރނ ފރހމ މސއކތ -2

( البيهقي))إف هللا حيب إذا عمل أحدكم عمال أف يتقنو( حديث

ތރއނ ތޔބއމހނގ ވޑގނނވނ ލބވތ هللا تعاىل ހމކށވރނ -: މނއ .ކރމށވ ފރހމޔށ އކމއ ކރނނމ މސއކތއ މހކ

م آلو وصحبو وسلعلى وصلى هللا على زلمد و

Page 274: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

274

މސލމއގ أخالؽ-27

ފލވޅ ސތވސވނ

التعاوف

އހތރވނ އނކކށ އކކ

احلمد والصالة والسالـ على رسوؿ هللا زلمد وآلو وصحبو وبعد

އތށ ކއޖއގ ކނމ އއނ އދ. އއކރއވ ކދނ އނގ މސކޅއކ. ބނވއވނޑއއދނވ ކއޖކށ އއވސ ނމވސ . އބނދނއނގއވ އދ. ދރބ

ނޑ ނޑ މސކޅޔ ދނ. ނބނދނވ އތވ އއކށ ދރބ ކނމ އދ. މހއވ ދރބނޑއދނވ ވކ ވކ އތށ ކއޖއގ ވރށ އދ . އދނވ ބނދނ އދ. ދރގ

ނޑ އކއޖއގ ކއޖކވސ ކނމ އކ ފސހކމއ . ބނދލއވ ދރގ

އދ . ކރއވއވ އމރهللا ކރއވމށ ބނ كعبة އށ سال ـالسيد نا إبراىم عليو އކމށ އހނދ. ފއޓވއވ އމސއކތ ތބވ ފޅށ امر އ އކލގފނ

.އހތރވވޑއގތވ ބއވރވ سيد نا إمساعيل عليو سال ـ ދރކލނ އކލގފނގ

إنك أنت السميع العليم )سورة البقرة وإذ يػرفع إبػراىيم القواعد من البػيت وإمساعيل ربػنا تػقبل منا 537 )

އފއލވއ ބނގ ގފޅގ ދބފއކލނ ގފނ إمساعيل ގފނއإبراىيم އދ -: މނއ އހނދ)! ހނދމކރށވ، ގނދވހނދ ބނކރއވމނ

Page 275: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

275

(މކނ) ކބއނ އޅމނގ! ވރރސކލކ އޅމނގ (.ކރއވއވدعاء އއސވވޑގނވ މޅށ އބރސކލނގއ، ހމކށވރނ! ކރއވއފނދވقبوؿ

.ރސކލނގއވ ދނވޑގނވ މޅށ

؟ކބހއޔވ އހތރވމކ އނކކށ އކކ

ޒރރ އހނމހނގ ވގވރވމއ އނއބޔކށ އއބޔކ ހޔކނތއތކގއ އއ . އހތރވމވ ކޅދނވގނވ މނވރކނ ބނނތކށ

ث والعدواف وتػعاونوا على الرب والتػقوى . ކރއވއވ وحىهللا މތ واتػقوا وال تػعاونوا على اإ ( 3إف الل شديد العقاب )سورة ادلائدة الل

އކކ ތޔބއމހނ މއޗށ ވރވމގ، تقوىކޅއމއ ހޔކނތއ އދ -: މނއ، މއޗށ ތރވމގعداوة ފފވރވމއ އދ ! ވގވރވށވ ،އހވ އނކކށ

އށ الل ތޔބއމހނ އދ! ނވށވ ވގވރ ،އހވ އނކކށ އކކ ތޔބއމހނ .ރސކލނގއވ ވގނވ ގދފދعقوبات އ، الل ހމކށވރނ! ވރވށވتقوى

انساف ނލއ އއއ. އވ ركن އއ مهم ގ انساين حياة އހތރވމކ އކކއނކކށ އޅ ދނޔގއ އނ އކށ انساف އއވސ. ވތނކރވނއވ حياة ދނޔވ ނނށ

سافان އހނކމނ. ފއދއނގނވނއވ އކނ ކމއ ހރހ ކރމތވ ދވސތކގއ އހތރކމގ ފރކށދ އނއބޔކށ އއބޔކ ބނވފއވނ ދރއޅނ ގ ނ

فطرى ހނގމނދ މދގއވސ ސފސފގ ދނ ނއ ނ حيواف މއ އދ . މއޗށވ . ކމކވ

Page 276: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

276

މތކނ އހތރވމގ އނކކށ އކކ

مثػل المػؤمنب ف » الل عنهمػا قػاؿ : قػاؿ رسػوؿ الل صػلى هللا عليػو وسػلم:وعن النػعماف بن بشب رضي هم وتعاطفهم ، مثل اجلسػد إذا اشػتكى منػو عضػو تػداعى لػو سػائر اجلسػد بالسػهر واحلمػى تػوادىم وتػرات

متفق عليو . «

ކބއނ ގ( رضي الل عنهما )النػعماف بن بشب ރއސނލއވ އދބފއކލނނށ هللاމތ އއބޔކ ނمؤمن. ކރއވވއވ حديث رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم. ރވވގނވއވ

މޘލކ ގއއގވރވމ އދ ކރމގއޔއ ރޙމ ހތމގއޔއ ހޔކށ ބޔކށ އނއނޑގ ނޑގ އ. މޘލވ ހށގ އސރނ އވނގ އޅފނމ ވނ ގނވނއގއ ހށގ

ނޑ މޅ ނޑގ ހނވއތރވ ހށގ ބއވރވ އގނވނއ ގނނތއ އނމހއ ހށގ . ފދއނނވ

يػػاف » صػػلى هللا عليػػو وسػػلم :وعػػن أيب موسػػى رضػػي الل عنػػو قػػاؿ : قػػاؿ رسػػوؿ الل المػػؤمن للمػػؤمن كالبػنػ متفق عليو . وشبك بػب أصابعو . «يشد بعضو بػعضا

رسوؿ هللا صلى . ވއވ ރވވގނ ކބއނ ގ أبو موسى رضي الل عنو ރއސނލއވ هللا މތ ބނއއ އށޓކއ އ مؤمن އނއ ވނ އمؤمن. ކރއވވއވ هللا عليو وسلم حديث

مثاؿ އގ ) އދ . ފދއނނވ ގޅލމހފއވ އނކއޗއ އކތ އގ. ނވ ފދއނ .މއސވއވ އނގލތއ އކލގފނގ (ޓކއ ދއކވމށ

مػػن نػفػػس عػػن مػػؤمن كربػػة مػػن » صػػلى هللا عليػػو وسػػلم قػػاؿ :وعػػن أيب ىريػػرة رضػػي الل عنػػو ، عػػن النػػيب نػ نيا ، نفػس الل عنػو كربػة مػن كػرب يػػوـ القيامػة ، ومػن يسػر علػى معسػر يسػر الل عليػو ف الػػد يا كػرب الػد

ا والخرة ، والل ف عوف العبد ما كاف العبد ف عػوف أخيػو ، والخرة ، ومن سب مسلما سبه الل ف الدنيومن سلك طريقا يلتمس فيو علمػا سػهل الل لػو بػو طريقػا إىل اجلنػة . ومػا اجتمػع قػوـ ف بيػت مػن بػيػوت

Page 277: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

277

نػهم هم الل تعاىل ، يتػلوف كتاب الل ، ويػتدارسونو بيػ هم الرتػة ، وحفػتػ إال نػزلت عليهم السػكينة ، وغشػيتػ رواه مسلم . «ادلالئكة ، وذكرىم الل فيمن عنده . ومن بطأ بو عملو ل يسرع بو نسبو

صلى هللا عليو وسلمرسوؿ هللا . ރވވގނވއވ ކބއނ ގأبو ىريرة ރއސނލއވ هللاމތ މޞބތއ ތރއނ ތކގ މޞބތ ދނޔވ އއގمؤمن. ކރއވވއވ حديث

މސބތއ ތރއނ މސބތތކގ ދވހގ ޤޔމތ هللاމތ ދރކށފމހކށ هللا މތ މހކށ ކށދފ ތނވސ މހކށ ދތވފއވ އދ. ދރކށދއވނއވ

ޢއބ އއގمسلم އދ . ކށދއވނއވ ތނވސ އޚރތގއ ދނޔއއ އނގ އޅ. ފރއވނއވ ޢއބ އޚރތގއ ދނޔއއ هللاމތ ފރވއފމހކށ

ފއދދނމގއ ތށحاجة އމހއގ هللاމތ ވހހނދއގއ ވމގއ އހތރ އޚއށ މހއށ ފށޓއފ ހދމށމސއކތ ޢލމއ މގގއ ގ هللا އދ. ދމވޑގނނވއވ

އއވ މސކތށ ބޔކ އދ . ފސހކށދއވހއޓވ މގއ ސވރގއށދނ هللاމތ ފށއފނމ މސއކތކރނ އގނމށ އސލމދނ ކށتالوة ކރތޤރއނގ

އބއއގ އދ. ބވއލއވއވ ކނ ހމހމނ ނފސނ هللاމތ މއޗށ އބއއގ ކށތނވ އމހނނއ މލއކތބކލނ ރޙމތގ އދ . ބރކތލއވއވ މއޗށ

އއލހގ ޚބރ އމޖލސގ وتعاىلهللا سبحانو އދ . ތއބވއވ ވށއލއވއގނ. ކރއވއވ ތއރފ އއވވއ ވޙ ބކލނނށ މލއކތ ތއބވ ދރބރގއ

މޅކމކނ ނސބގ އނގ ،މހ ހނނ އނކނ ޢމލތކގ އމހއގ.( ދނނށވ) .ފއދއއނވއވ ކރނވކ

އހތރކނ ކރވގނވ މނ

Page 278: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

278

މތ. ކމކވ ކރއވފއވ މނهللا މތ ވގވރވމކ މއޗށ އއވސކމއގ ނބއث والعدواف . ކރއވއވ وحىهللا إف الل شديد العقاب )سورة واتػقوا الل وال تػعاونوا على اإ

( 3ادلائدة

ކޅދނކނ ފނއޖނމ ކށއކރނކށ މހކ އކށ مسلم އހނކމނ -: މނއ ރހގނފނމ އކމކ. އކވ واجب ކރމކ އކމއމނ މނވރކނ ލބނ

. ބއވރވވނއވ އމހކ އފފއގއ

م آلو وصحبو وسلعلى وصلى هللا على زلمد و

Page 279: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

279

މސލމއގ أخالؽ-28

އށވސވނފލވޅ

الرتة

ރހމކރނ

احلمد والصالة والسالـ على رسوؿ هللا زلمد وآلو وصحبو وبعد

وسػلم احلسػن ابػن علػي رضػي الل عنهمػا ، وعػن أيب ىريػػرة رضػي الل عنػو قػاؿ : قبػل النػيب صػلى هللا عليػو هم أحدا فنظر إليو رسوؿ الل وعنده األقرع بن حابس ، فقاؿ األقػرع : إف ل عشرة من الولد ما قػبلت منػ

متفق عليو . «من ال يػرحم ال يػرحم » صلى هللا عليو وسلم فقاؿ :

. ވދޅވއވ. ވއވ ވގނ ރވ ކބއނ ގ ىريػرة رضي الل عنوأبو ރއސނލއވ هللا މތ ފނށ ގحسن ދރކލނ ގފނގعلي ނބކލގފނ ސލވތލއވ ސލމއ

ބކލކ ކޔނ حابساألقرع بن އރހގއ އކލގފނގ އދ . ބސދއވއވ. އބތއބވ ދރނ ދހ ތމނނގ ހމކށވރނ. ވދޅވއވ األقػرع ފހ. އނނވއވ

އ ) رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم ފހ. ބސނދމވ ތމނނ ކއޖކށ އއވސ އއނ حديث އދ . ބއލވއވ ދމއށ އނއ( ގނވޑއ ނރހނވ މއޗށ ވހކއގ

. ހށޓވ ނކރވ ރހމ މހއށ ނކރ ރހމ މސތކނނށ. ކރއވވއވ

بػينمػػا رجػػل يشػػي بطريػػق اشػػتد » عػػن أيب ىريػػرة رضػػي الل عنػػو أف رسػػوؿ الل صػػلى هللا عليػػو وسػػلم قػػاؿ:عليو العطش ، فوجد بئرا فنزؿ فيهػا فشػرب ، ث خػرج فػإذا كلػب يلهػث يأكػل الثػػرى مػن العطػش ، فقػاؿ

ػػر فمػػأل خفػػو مػػاء ث الرجػػل : لقػػد بلػػغ ىػػذا الكلػػب مػػن العطػػش مثػػل الػػذي كػػاف قػػد بػلػػغ مػػب ، فػنػػػزؿ البئػ

Page 280: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

280

لػػو فػغفػػر لػػو. قػػالوا: يػػا رسػػوؿ الل إف لنػػا ف البػهػػائم أمسػػكو بفيػػو ، حػػب رقػػي فسػػقى الكلػػب ، فشػػكر الل متفق عليو . «ف كل كبد رطبة أجر » أجرا ؟ فػقاؿ:

. ވއވ ރވވގނ ކބއނ ގ( أبو ىريرة ރއސނލއވ هللا މތ އބހ) صحايب އ އދ މހކ ( އއފހރކ. )ކރއވއވ حديث رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم ހމކށވރނ

ވޅއ އށ އނ ފހ. ފނބވގތވ ވރށގދއށ ދނކށ ހނގފއ މގއގއ ފނނ ކއލއކށ އރއރ ވޅނ ދނ. ފނބއވ ފއބ އވޅށ އނ ފހ. ފނނވ ގސ ފނބވގނ އދ. އއވއވ ނރނރ ދބރށ ގސ ގނގނ ފނބވ ކއތއއ

ނޑގއ ހރ މގމތގއ . ބނޏވ ހތހތ އމހ ފހ. ދކއތތނވ ޗކސގ ހލ ދމވ ތމނނއށވސ ގސ ފނބވއގނ މވނ މކއތއށ ހމކށވރނ

حف ހރ ލއގނ އނ އދ. ފބއވ ވޅށ މނ( ދކފއ މމނޒރ. )މދވރވފއވ ދތނ އގއ އޅއގނ ފނ ފރ ގ( އސޓކނ ހރ ހދފއ ހމނ ޖނވރގ އބހ)

މއޗށ އކމގ ފހ. ދނވ ފނބނ އކއތއށ އދ . އރއވ މއޗށ ވޅނ ހފގނ.( ގބލކރއވއވ عمل އ އނގ އބހ. )ވޑގތވ ރއސވ އނއށ هللا سبحانو وتعاىل

ބކލނ اصحاب ހނދ އ . ވޑގތވ ފއސވ ފފތއ އނމހ އމހގ އދ ثواب( ވސ) ހތމނ ހޔކށ ޖނވރތކށ. ރސލއވ ގ هللا އ. ދނނވއވ ދރމ ހތމގއ ހޔކށ އއޗކށ ކނމ ދރނހރ. ކރއވއވحديث ފހ ؟ލބތއވ

. ލބހއޓވ

؟ކބހއޔވ ރހމކރމކ

. އވ معامالت ކރވ އކ ކރމއ معاؼ ލއފސހކމއ އގތރކމއ އއ

Page 281: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

281

اىل ގ مصيبة ކރމއ ރހމ ފޅކރމއ ހމދރދ ހތނ ސފއކ ނގمسلم އހ ތރނނށ ހޖތ ކރމއ ކނތއތއ ފއދދނވ އހތރވމއ ވރނނށ احساف ޔތމނނށ ފރކށދނމއ އހތރކނ ނކމތނނށ ނއ ނ فقب ފރވމއ . މސއކތކރމވ ލބނހނ އފފގތކނ މހނނށ އފދ . ތރވމވ

. ސފފޅކވ ގ هللا ކރމކ رحم

. ކރއވއވ وحى هللاމތ

ـ عليكم عمل من أنو كتب ربكم على نػفسو الرتة وإذا جاءؾ الذين يػؤمنوف بآياتنا فػقل سال ﴾منكم سوءا بهالة ث تاب من بػعده وأصلح فأنو غفور رحيم ﴿

-:މނއ

.ކރއވއވ وحى هللاމތ

ر حافظا خيػ ( 62وىو أرحم الراتب )سورة يوسف فالل

އދ . ރސކލނގއވ ހޔ އނމ ،ރއކތރކރއވ ،އالل ،ފހ -:މނއ .ރސކލނގއވ ވނތرتة އނމ ،ލއވرتة އކލނގއ

.ކރއވއވ وحى هللاމތ

فسأكتبػها للذين يػتػقوف ويػؤتوف الزكاة والذين ىم بآياتنا يػؤمنوف )سورة ورتب وسعت كل شيء ( 556األعراؼ

Page 282: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

282

،ފހ.ވގނވއވ ތނވސ އއޗކށމ ކނމرتة ތމނރސކލނގ އދ-:މނއ ،ވރވتقوى

. ކރއވއވ حديث

عنػػو ، قػػاؿ : قػػاؿ رسػػوؿ الل صػػلى هللا عليػػو وسػػلم : اخللػػق ، » وعػػن أيب ىريػػرة ، رضػػي الل دلػػا خلػػق الل . «كتب ف كتاب ، فػهو عنده فػوؽ العرش : إف رتب تػغلب غضيب

متفق عليو . «سبػقت غضيب » وف رواية «غلبت غضيب » :وف رواية

رسوؿ هللا صلى .ވދޅވއވ. ރވވގނވއވ ކބއނ ގ ابو ىريرة ރއސނލއވ هللا މތ ހނދ ނނމވ ހއދވ ތއ خلق هللا سبحانو وتعاىل . ކރއވވއވ حديث هللا عليو وسلم ހމކށވރނ. ލޔއވވއވ ގއ لوح افوظ މތގއވ ކޅގ عرش ގއ حضرة އއލހގ

މއޗށ ކފގ ރސކލނގ ތމނ ރޙމތވނތކނ ރސކލނގ ތމނ .ގދވގނވއވ

. ކރއވއވ حديث

جعل الل الرتة مائة جزء، فأمسك عنده صلى هللا عليو وسلم يقوؿ :وعنو قاؿ : مسعت رسوؿ الل ابة حافرىا تسعة وتسعب ، وأنػزؿ ف األرض جزءا واحدا ، فمن ذلك اجلزء يػباحم اخلالئق حب تػرفع ال د

. «ا خشية أف تصيبو عن ولدى

. ވއވ ރވވގނ ކބއނ ގ( ابوىريرة ރއސނލއވهللا މތ އބހ) صحاب އ އދ. އހމވ އޑ ތމނނ ކރއވނކށ حديث صلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا .ވދޅވއވ

Page 283: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

283

ބއ ބޔށ ސތކرتة އއލހގهللا سبحانو وتعاىل ކރއވވއވ حديث އކލގފނ އދ . ބހއޓއވ ގއحضرة އއލހގ ބއ ނވދހނވ( އގތރއނ) އދ . ކރއވއވ

އއބޔކ ތކނ خلق އނމހ ފހ. އވ ބވއލއވ ބމށ ބޔއ އނމ އއނ ދރއށ އއތގ ޖނވރ ކޑވގނ އނމ. އބއނނވ ކށހދނ رحم އނއބޔކށ

ނޑ އތގ ވދނތ އނޔއއ . ތރއނނވ ގ رتة އ ވނވސ އފލނ އފލ މށގ

ނމނ މތވރ ކރމގ رحم ހށކޅގއވ ގ صلى هللا عليو وسلم އ نيب

މތވރ ވރށ ފޅގއވ اخالؽ އކލގފނގ އކ ސފ އގވރވމގ ކރމއ رحم ކރވ ބޔނ ގއވސ قرآف ކރތ މތކނ އސފފޅގ އކލގފނގ. ސފފޅކވ

.އސރއކގއވ އހމ

.ބސފޅގއވއވ وحى ގهللا މތ

ن أنفسكم عزيز عليو ما عنتم حريص عليكم بالمؤمنب رءوؼ رحيم )سورة التوبة لقد جاءكم رسوؿ م538 )

ގތށ ތޔބއމހނގ ،ހމކށވރނ އކرسوؿ ތރއނވ ހމތޔބއމހނގ-:މނއ އކލގފނށ ،ކމއ ކނމ ދތވއޖ އނދގވ ތޔބއމހނނށ. ވޑއގނފއވ

(މއޗށ ލބމގ ތދމގ ތޔބއމހނނށ) އކލގފނ. ވއވ ބޑކމކށ .ބކލކވ ހރرحم ،އގވރ ނހނ ނނށمؤمن. ބކލކވ ދހވތވވޑއގނވ

Page 284: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

284

.ކރއވއވ وحى އޔތއގއ އހނ

(117وما أرسلناؾ إال رتة للعالمب )سورة األنبياء

ކލގފނ ،ތމނރސކލނގ ،މނވ އއކމގއ رتة ތކށعال އދ -:މނއ .ނފނއވމވ

އނގ އގތނ . ކރނޖހއވ رحم މއޗށވސ ގ نفس އމއލ އބއމހނގ ނ مسلمނޑށ هللا حراـ. ޖހއވ ހނނނ ދރހލވ ކނތއތކނ އނމހ ދނވ ގއލނ ހށގ ތމގ އހނކމނ. ތކއޗވ ގއލނހރ ނނށ انساف ހރހތކއޗކ ކރއވފއވ

ނޑ . ކރމވ رحم އށ نفس ތމގ ކރމކ ރއކތރ ފފތކނ އފދ ހށގ

ل رسػػػوؿ الل صػػػلى هللا عليػػػو وسػػػلم همػػػا أف عػػػذبت امػػػرأة ف ىػػػرة » قػػػاؿ : وعػػػن ابػػػن عمػػػر رضػػػي الل عنػهػػا ها وال ىػػي تػركتػ هػػا وسػػقتها ، إذ ىػػي حبسػػتػ حبسػػتها حػػب ماتػػت ، فػػدخلت فيهػػا النػػار ، ال ىػػي أطعمتػ

متفق عليو . «من خشاش األرض تأكل

. ރވވގނވއވ ކބއނ ގعبد الل بن عمر ރއސނލއވ އދބފއކލނނށ هللا މތ ބޅލކއހރ އނހނކށ. ކރއވއވصلى هللا عليو وسلم حديث އ نيب ހމކށވރނ އހނކމނ . މރވއވ އތވ ބނދފއ އސރ އކނބލގ އއ. އޒބދވނވ

ކއއޗއ އސރށ އކނބލގ. ވއދވއވ ނރކއށ އކނބލގ މއޗށ އކމގ ފނފކސނ ބމގ އމއލއނ އސރ އދ . ނދނވ ބއއޗއ އދ . ނދނވ

. ނކރއވ ދލއވސ ކއގތމށ

م آلو وصحبو وسلعلى وصلى هللا على زلمد و

Page 285: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

285

މސލމއގ أخالؽ-29

ފލވޅ ނވވސވނ

األمل

ނޑ (ހރނ އއމދކށގނ )ނލނ އއމދކ

احلمد والصالة والسالـ على رسوؿ هللا زلمد وآلو وصحبو وبعد

އއމދ قائد އލޝކރގ ބލވނފށމނ ހނގރމއއގއ ކނމވސ. ބނވއވނޑލއވ އތ އތނގއ ނކމ ތރއށ ސހރ ދކށގސ ލޝކރ އދ. ކ

ނޑއގ ހނޏއ ފނނ ވނކށ އނ އގތގމތ. އށދގނފއވ ނވލގއ ހލގނޑގ ނގއގނ ކއތކޅއ އނ އދ . އޅތނވ އރނ މއޗށ އހލގ

އތގ އއތކޅ އރށ އރ ކޅކށ ތނ ކޑ އހނޏއ ހއޓ ބލހއޓއގނ ހފއގނ އއތކޅ ދވނފހރށ ހލވކށ ކރއއވރ ނމވސ. ވއޓދއވ އތނ ދބއކޅއއބޔށ ފހރކވސ މކނ ނމވސ. ކރއވ މސއކތ އރނ މއޗށ ނރ އރ ކރޔ ބއއފހރ އދ . ވއޓދއވ އރއރށ މއޗށ އއށވރ ނވތ އދ . އނވ އކ ވރކމ ޝއގ އހނގރމވރޔ ބލނ منظر މ. ވއޓދއވ ހއޓ އހނދ. އރގނދޔތނވ މއޗށ އއތކޅހފއގނ އހނޏށ ކއލއކށ ފނނ كامياب ކރމނ މސއކތ އޅ ގދ އތ ވސ އހނޏށ. ބނޏވ ހތ ހތ

ދވނފހރށ ލޝކރ ދނ. ނކޑނމވ اميد ތމނނވސ އހނވމ. ލބއޖއވ

Page 286: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

286

އނމފހނގސ އދ. ކރނފށއވ ހނގރމ އކ އއ عـزއ އދ. އއކރއވ . ހދއވ ކމޔބ

ނޑ އނމދ ؟ހއޔވ ކބ ނލމކ ކ

އއށވރ ހނދ މދވރވ مصيبات ހނދގއޔއ ކރމތލ އނދގލ އއ .ގތމވ ޖއސއ ހތހމ މއޗށ ކމގ މދވރވނ ރނގޅގތ

ނޑނލ އއމދ ދމތބނ މތ ކރނ މސއކތ ކ

ނޑނލ އއމދ اخالقي ބކލނގ نيب އއ ދމތބމކ މތ ކރނ މސއކތ ކ މތވރ އފދ ހށކޅނވސ ގ صلى هللا عليو وسلم އ نيب އހރމނގ އދ . ސފކވ މސތކނގ ހނނވ އބދވސ އބދއ އކލގފނ. ފނފއވ އށ امة ވނ ނމނ

دعوت ގ اسالـ دين މސތކނނށ އހނކމނ. އވ އދ އދ އށ ހދޔތށ .ނލއވއވ ކޑއއ ވސ اميد އދ. ނކޑއވއވ މދ ދވހކވސ ދއވމގއ

ނޑاميد އހރވނދނ 951 މހނނށ ގ قـر އކލގފނގ نو ح عليو سالـ ނލއވ ކނޑކ އދ. ދމހނނވއވ ގވލނމތ ދނށ فرؽ ދއވތދއވމގއ ދވލކ ރގ

އނމފހނ. ދއވއވ ދއވތ ފޅގއ އއ ސއރއޔތގއ އދ. އއނކރއވއވ އރއވޑއ އއށ އމނވމހނނއކ ބނދ ނވއ އމރފޅށ ގ سبحانو وتعاىل هللا

.ކއލވއވ غرؽ ލއވއ ބވއ ކފ ގ هللا ތބމހނނށ އމނނވ ގތމނ

Page 287: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

287

ހދސގއ ގއލނ ގފނ بن يامب. ގފނއ يوسف ދރކލނ ގ يعقوب عليو سالـ. ދޔއވ ގއލގނ ލލގފނނ ގ يعقوب عليو سالـ ކމނކރއވވލއބޑ ހތމ

ނޑ އނމދ އރވސ ދޔ ބޑވގނ مصيباة އހސބށ އކލގފނ . ނލއވއވ ކ . ކރއވއވ قرآف وحى ވދޅވކމށ

إنو ال يػيأس من روح الل إال القوـ يا بب اذىبوا فػتحسسوا من يوسف وأخيو وال تػيأسوا من روح الل ( 87الكافروف )سورة يوسف

އއވތ خرب އގأخ އނގ ،ގފނއيوسف! ދރނނވ އހރނގ އ -: މނއނޑއނލށވ اميد ތޔބއމހނ ނرتة ގالل އދ! ދށވ ތޔބއމހނ !ކ

ނޑއއاميد ނرتة ގ الل ،މނވ ވމހނكافر ،ހމކށވރނ) .(ނލނތވ ކ

އދ . ވޑއގތވ ލބ އނބރ ދރކލނ ގއލފއވ އނމފހނ ބޑކމނ އއމދގ . ވއވ އއދ ފހރށ ދވނ ފނނ ލލގ

ސލމތކނ ހނދ ހސރކށގތ އއސ ކފރނ ގފހތނ لشكر ގ موسى عليو سالـނޑއރ ގސ ދއވގތމނ މހނ ވ اياف އކލގފނށ ގފނއموسى ހދއގތމށ ކ

ނޑނލއވއވ އނމދ ގފނ موسى މވސނ. ބދނވ ހމވ ނحضرة ގهللا. ކނޑއރ. ކރއވއވ އތރ އނމދ ސލމތވނކމގ އރހގއތބ ހމވމނ ކ. ނވވނއވ ދނއސލމތއ. ބދފއވ މއތ މހރ ދނނވއވ ލޝކރގމހނ

Page 288: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

288

إف معي ريب سيػهدين قاؿ كال .ކރއވއވ وحى هللا ކމށ ވދޅވ ގފނ موسى ނމވސ ( 63)سورة الشعراء

، ހމކށވރނ. ނވނއވ އހނނކނ ހމހލ. ވދޅވއވ އކލގފނ -: މނއ އކލނގ. ވޑގނވއވ( ދއވމގއنصر) ތމނނއއކ ވރރސކލނގ ތމނގ

.މގދއކވނތވ ތމނނއށ

ނޑގއ ކޅ عصاء އކލގފނގ ގފނށ موسى هللا سبحانو وتعاىل އހނދ ކނޑ ކޅޖއސލމނ عصاء އ އދ . އމރކރއވއވ ޖއސވލއވމށ ދފޅއށ ކ

މހނ ގއމގ އކލގފނގ ގފނ موسى އމގނ ދ އ. ދޔއވ މގއހދގނ ފޅގނ އއގތށ ކރއކ ހރސވނމމނ އކލގފނ އދ. ހރސކރއވ އމނކމއކ

ނޑގ ނޑ ކ . މދގއވ މގގ އތ لشكر ކފރނގ އހނދ. އއވއވ ލނގ . ވއވ غرؽ އނމނ ކފރނ އހނކމނ

ސބބނ އބލމޑކމގ އދ. ޖހނވ ބލމޑކމއ ހށކޅށ ގ أيوب عليو السالـނޑގ ގއحاؿ އ ނމވސ. ވއވ ފޅވގނދވރ މސތއގރ މޅހށގ

ނޑ اميد ނ حضرة هللا އނނވއގނވސ هللا އދ شفاء އކމށ އދ. ނލއވއވ ކ އށ أميد ކރއވވ އކލގފނ ނތޖއކށވ. ހނނވއވ ދމ ދނނވނމތ حضرة

ކރތ އވހކ. ދއވވއވ شفاء އކލގފނށ هللا އބލނ އގތނ. ލބމވ كاميابالضر وأنت أرحم الراتب )سورة األنبياء وأيوب إذ نادى ربو أين مسب . ކރއވއވ وحى ގއ قرآف83 )

Page 289: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

289

،ހނދ ކރއވدعاء ވރރސކލނގއށ އކލގފނގ ،ގފނأيوب އދ އދ . ޖހއޖއވ އނދގ ،ދތކމއ މއޅޔށ ،ހމކށވރނ! ހނދމކރށވ

.ރސކލނގއވ ވނތةرت އނމ ،ލއވرتة ،އބރސކލނގއ

މސއކތކރނ އކ ކރމއ أميد

ކރކމއ أميد ތމ. މސއކތކރމވ ކރމށ حاصل އކމއ ބނގލކ ކރމގ أميد އނމހ ކރނޖހ ފޔވޅތއއޅ އނމހ އޅނޖހ ކރމށޓކއ حاصل

. ނވނއވ حاصل އކމއ އއއނލއ އބހ. ކމކވ واجب މސއކތއކރމކ ކރ އތފއނ މހނގ އބއ ބނވފއވނ ލބނ كامياب ނނށ انساف ދނޔއނ

. މއޗށވ މސއކތގ

شيطاين ހނނހރމކ އއމދކއގނ މއޗށ ކމގ ލބނ كامياب ނކށ މސއކތ. ކނނތކމވ މހގ ކމކ އއ ވނ ثابت އކމނ އދ . ތރކމކވ ސވސވ

ބކލނގ نيب. ގތގއވ އއގ عيب ބލވނ ނސބތވއޖނމ އކށ مسلم އސފ ބނވފއވނ ކރއވނ أميد ބކލނގ نيب އނމހ އސވދޔ ތރއނ ވހކއގ

ނޑމއނތ . އނގއވ އވހކތކނވސ މއޗއކނ މސއކތޕޅގ މދކ

فمن كاف يػرجو لقاء ربو فػليػعمل عمال صاحلا وال . ކރއވއވ وحى هللا މތ ގއ قرآف ކރތ ( 550يشرؾ بعبادة ربو أحدا )سورة الكهف

Page 290: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

290

!( ދނނށވ) އދމހ ބއދލވމށ ވރރސކލނގއ އމހއގ ،ފހ -: މނއ ވރރސކލނގއށ އމހގ އދ! ހށކމވ ކރعمل ނصاحل عمل އމހ ،ފހ

!ނކރހށކމވ ބއވރ އއވސމހކ ،އޅކނކރމގއ

إف الذين آمنوا والذين ىاجروا وجاىدوا ف سبيل الل . ކރއވއވ وحى هللا މތ ގއ قرآف ކރތ غفور رحيم )سورة البقرة أول ئك يػرجوف رتت الل ( 358والل

އ ،މހނ ކޅجهاد މގގއ ގ، الل ކށ، ىجرةމހނނއ ވإياف ހމކށވރނ -: މނއ ވނތ رحيم ފފފއސވ ގނގނއނ، އ الل . އދތވ އށرتة ގالل މސމހނ

.ރސކލނގއވ

ތރކނحكمة ސފދއވމގ ކރމގ أميد ނށ انساف

أميد އ. ބޑނއމތކވ ދއވފއވ ނށ هللا سبحانو وتعاىل انساف ސފއކ ކރމގ أميد. ނފށނހވ ކރނ މސއކތއ އއވސ އކށ انساف އއވސ ސފނތނމ ކރމގ ލބނ އކމކނ އމހކށ ފށނ ކރނ ކމއވސ ކނމ އކވސ انساف ކނމ

أميد އމހކށ نفس އމހއގ އކމގއ ވސނގނ ބއދއށ އމހއގ މނފތކއ ނމ ނލއވވ هللا ހށގޑގއ އނސނނގ ސފ ގ أميد މ. މއޗށވ އއގ

ކރނ އކ انساف ކމއ ކނމ އހނ. ދރނޅވނހވ ނނށ انساف ބނމތގއ ސފ ކރމގأميد ހށގޑގއ އނގ އބހ ކރވނމ أميد ނ އނއށ ފއޓއރށ ކރމށ ދޑގވނ ބނމތގއ އގތނ. ލނވ ދކށ ކރނ އކމއ އމހކ ނވނމ

އދ. ނތބނއވ ބޔކ ކރނ ވޔފރތއ އދ. ނތބނއވ ބޔކ ތއޔރވނ

Page 291: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

291

ތބނ އނމނވސ. ނތބނއވ ކބޔ ކޔވދނ އދ. ނތބނއވ ބޔކ ކޔވނ فضل ގ الو އ هللا سبحانو وتعاىل ނމވސ. ވފއވ حباف ނކށ މސއކތއ އއވސ

ސބބނ އސފއގ ލއވވމނ ގއ نفس ގ انساف ސފ ކރމގ أميد ވނތކމނ އނދނ ގސ އނދމހ ގސ އގތނ. އޅނއވ މސއކތކށ ދނޔމތގއ انساف

ކރވ އނއށ ވޔފރކރނ މހ ވޔފރކރ. މއޗށވ އއގ أميد ކރވ އނއށ. މއޗށވ އއގ أميد ކރވ އނއށ ކޔވނ ކއޖ ކޔވ. މއޗށވ އއގ أميد

ކރނ ބސ ބލމހ. މއޗށވ އއގ أميد ކރވ އނއށ ދނ މހށ މސވރޔ أميد ކރވ އމހނނށ ދނ ބސ ޑކޓރނ. މއޗށވ އއގ أميد ކރވ އނއށ ކރމއ ސފ ކނގޑ ސފކރމއ ވޅގޑ ފޚނ ކޑވގނ އނމ. މއޗށވ އއގ

ކރވ أميد މދނނވ ގއވ نفس އމހނގ އކރނ މސއކތ ނއތ ނޖސތކތ. ސފއވ ގ أميد ނ ގއވނ نفس އނމނ ނތނމ މސފ. މއޗށވ ސފއގ .ކށވރވ ނކރސކނ قبوؿ نفس މހއގ އއވސ ކމއކރމށ އއވސ އއރނ

م آلو وصحبو وسلعلى وصلى هللا على زلمد و

Page 292: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

292

މސލމއގ أخالؽ-31

ފލވޅ ތރސވނ

التأين

އވސވނގތނ

احلمد والصالة والسالـ على رسوؿ هللا زلمد وآلو وصحبو وبعد

ގ بنومصطلق މހކ ކޔނ ނމކށ الوليد بن عقبة صلى هللا عليو وسلم އ نيب އއފހރކ އނ މހނނށ ގ قبيلة އ އދ . ފނވއވ ކރމށتع صدقاة އއ زكاة ގތށ މހނގ

އހނދ. ފށއވ އނނނ ދމލށ އނއއ ކރމށޓކއ استقباؿ ފނމނ އނނތނ އނބރ އހނވ. ހނނވ ކރމށޓކއقتل އނ އނނނ އމހނ ހކރ އނ

قبيلة އ. ދނނވއވ އރހގއ ގ صلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا އއސ އށ مدينة ދވފއ. އއސފއވ އނބރ މހރ ތމނނ އހނވ. ވގނފއވ މރތއދ މހނ ގ

. ނޅއވވއވ ފޔވޅއ ވޑއގނ އވސވ މއޗށ ގ خرب އ އކލގފނ އހނދ އބއމހނގ ކރއވމށ ތއޔރ ލޝކރއ އސކރއވ الوليدخالد بن . ނމވސ

އދ . އނގވއވ ނގތމށ އވސވ އބއމހނނށ އދ. ފނއވވއވ ގތށ އ އލޝކރ އހނދ. އނގވއވ ނފއޓމށ ކރމށ ހގރމ ނބލ حقيقة އކމގ

ރށށ ބލމށ خرب އބއމހނގ ކޅއ އއނމސ މޑކރމށފހ ރގއރށބ ގ قبيلة މތގއ اسالـ دين ތބ މހނ ގ قبيلة އ އގނ ބލބލމނ އމހނ އދ. ފނއވވއވ

صلى هللا عليو رسوؿ هللا އއސ مدينة އބރ لشكر ނކށ ހގރމއއ އހނކމނ. ކމވ

Page 293: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

293

اية އނނނވ ގ قراف ކރތ މއޗށ އކމގ. ދނނވއވ އވހކ އރހގއ ގ وسلم . ލއވއވ ބވއ

ما فػعلتم نادمب لى يا أيػها الذين آمنوا إف جاءكم فاسق بنبإ فػتبػيػنوا أف تصيبوا قػوما بهالة فػتصبحوا ع ( 6)سورة احلجرات

އކއގނخرب އކفاسق ތޔބއމހނގގތށ! މސތކނނވ ވއޖإميان އ ތޔބއމހނނށ ،ނނގތބ( އއ ! )ހދށވ حقيقة ،ދގތދބލއ އގ ،އތވއޖނމ

ކރކނތކގ ތޔބއމހނ، އހނވއޖނމ ،ފހ. ގއލނދވދނތއވ ބޔކށ .ވދނތވ ތޔބއމހނ ބޔކކމގއ ހތމކރ މއޗށ

. ވއވ އތދށ ގ މހކމސލމނ ކޔނ ނމކށ سهيل بن عمرو ހނގރމއގއ ބދރ ވހކ ކޅދނ ވރށ އމހއކ. ގނވނވ ގތގއ އސރއގ ހގރމއގ އދ

ހތވރލބ ނނށ كافر ކޅދނކމނ ވހކއގ އނގ އދ. ތރއކވ ދއކނ މނގ . ކރވނވ ތއޔރ އމހނ ކރމށ ހގރމ ދކޅށ ނނއمسلم ކށ تقريرގތށ

އނ އހނކމނ. ވއވ މދވރވފއ ދރގތ ވރށ ނނށ مسلم ސބބނ ގعمل މ ނގޅއގތމށ ދއކމގއހނރ ވހކ ކބއނ އނގ ފހގކށ އކނ އތޖހމނ

ދތޕލއނ އމހގ. ދނނވއވ އށ صلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا ގފނ عمر ޓކއ ހދނ ގތށ ނކރވ تقرير ދކޅށ ނނއمسلمގތށއ އނއށ އފރލއގނ ދތތއ

. ނދއވއވ ހއދއއ އކމށ صلى هللا عليو وسلم رسوؿ هللا ނމވސ. ކހނތތއވ ރގޅ ނނށ مسلم ފށނ އނގ ދވހކނ ކނމވސ. ދކށލށވ އނ. ވދޅވއވ

Page 294: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

294

. އޅނވ ގސ އށمكة އބރ އމހ ދނ. ވއވ އކށގނ ވސ މދވރވނ ގތއصلى رسوؿ هللا އދ. ވއވ ބކލކށ ވރގދ ކނاسالـ. ވއވاسالـ ވދވހمكة فتح އދ

ހނދ އޅގތ ވމށمرتد މހނ ބއއ ގمكة ވޑއގތމނ ސވރގ هللا عليو وسلم . އޅވއވ ހމޔކށ އމހނ ކށ تقرير ނކމ މދށ އމހނގ

؟ހއޔވ ކބ ނގތމކ އވސވ

. ނނމމވ ކނތއ ވސނފކރކށ އކ ހރމއ ސބތވ ހޔގތގއ އއ

. ނގނނށވ އވސވ ކނކމގއ. ވދޅވއވ ގފނ على ރއސނލއވهللا މތ މދ އކއ حدة ނނމ ކމއ އހނ. ކރށވ ގތށ ފރހމ އނމ އތ އކމގއ ކމއ ފރހމ އކމއގ ދނ ސމލކނ މސތކނ ނމވސ. ކރނއވ މސތކނ . މދގއވ

އގނނ އފރހމވގތށ ފކރކށ ވސނ ހދގތމގއ ފލވޅ ކއޖ ކޔވ އކމގ އޅގތމކ އވސވގނ ދސކރމގއ ފލވޅ ހނދގއޔއ ކޔވ. ޖހއވ ދނމގއجواب. ވއވ ހރބހއގއ. ކމކވ ހގއދނ އޅގނ މގ ގ حق ސބބނ . ސބބވ ނބއވމގ ވގތމކ އވސ

އކ ފރވތރކމއ ނޅމއ ވގނ އވސ އދކރމގއ އޅކނތއ ހމއފދއނ. ގތވ ފރހމ ކރމގ އޅކނ ކރމކ اختيار ގތ ސނނތ އތނ ކރނ އކމއ اميد ވމގ قبوؿ އޅކނތކކ ނނމ ކށ ހލވކށ ގނގނ އވސވ އށ خالؼ އއއ . އޅކނތކވ ކޑލ

Page 295: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

295

ފއދ ނގތމގ އވސވ

همػػا قػػاؿ : قػػاؿ رسػػوؿ الل صػػلى هللا عليػػو وسػػلم ألشػػ عبػػد القػػيس: عنػ إف » وعػػن ابػػن عبػػاس رضػػي الل : احللم واألناة رواه مسلم . «فيك خصلتػب حيبػهما الل

. ރވވގނވއވ ކބއނ ގ عبد الل بن عباس ރއސނލއވ އދބފއކލނނށ الل މތ. ކރއވއވ حديث އށ رسوؿ الل صلى هللا عليو وسلم أش عبد القيس .ވދޅވއވ

ނޑގއ ތބގ ހމކށވރނ وتعاىل الل سبحانو ޚޞލތށ އދ. ޚޞލތވއވ ދ ހށގ ނނމމގއ ކނތއ އދ ވރކމއ حلم އއ. ވޑގނވއވ ލބވތވ

.އވސވނގތމވ އވސވގތނ ހޔކނތކށ

ކރވތ އވހކށ ވހވސ އކމއ ނޔތގނފނމ ކރމށ ހޔކމއ އކمسلم . ހޔކމކވ އވސވގތމކ ކރމށ ހޔކނތއތއ. ޖހނއވ ކރނ މސއކތ

އއގއ حديث. ހޔކމކވ ވސ އވސވގތމކ ވއލނ ރދ ވރޔ ރދ ހމއހނމ . ވއވ ވރދވފއ

ދނޔވ އށ خالؼއއއ. ހޔކމކވ އވސވގތމކ ހޔކމކށ ކނމ އހނކމނ ފކރކށ ވސނ. ނގތމވ އވސވ އދވގނވނ މއޗށ ނގمسلم ކނތއތކގއ

ނނނމ . ނނމމވ ކނތއތއ ހދބލމށފހ ކށ حتقيق މޝވރކށ ދރސކށ .ދކޅނޖހނއވ ތއ ކނތއ ކރ

ސފލބވނ ވސލތތއ ނގތމގ އވސވ

Page 296: Islamic characters in Dhivehi Language.pdf

296

. ދނނވނ دعاء އށهللا سبحانو وتعاىلއސފލބމށއދ -1

ލބނއދ أخالؽ ރގޅ އކލގފނ . ސބތވއވ ގއމލފޅނرسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم .ދނނވތވ دعاء އށ سبحانو وتعاىلهللا ގނގނއނ

.ގނއނ ހނދނށ ހދސތއ ހތމވރ ބއއ ދމވ ސބބނ އވސވގތމ -2 . އވ" މނމ ހތމތކގ " ދވނނމކ ކޔއޅ އވސވގތމށ މހނ ގ އރބނ

. ފކރކރނ އއމދ الرفيق އއ احلليم ސފފޅ ގ هللا سبحانو وتعاىل -3 .ފކރކރނ މދ ވރކމއ حلم ގ رسوؿ هللا صلى هللا عليو وسلم -4 .ހދނކރނ أخالؽ ބކލނގ ސލފގ -5 . ކރނ مشورةހޔލފދރނނއ ކރގއ އވސވގތމގ -6

م آلو وصحبو وسلعلى وصلى هللا على زلمد و