•Oc. XiU DISPUTATIO XIPHTSICA. MED1CA l I-

1%.Dt, " -

TEMPERAMENTEQuam-» - im

D. O. M- A.In Regia HJpfaltenfmhl^cademia^

P R AE SIDS ffå?

D. JOHANNE CHE.SNE.COPHERO, Medicinac Dc&ore & in Academ.

UpfalienC Phyfiologi® Profcffore publico>ae Re¬giorum alumnorum p. t» infpedtoro

PublicePro ingenij viribus defcndcre conabitur

m N1Q0LAVS OLM BRVZELIVS.~ Ad diem , Iunij in majori audkorio

' horis folitis*

j^9©ee©69QQQQG^a.•§^f5O®©o©eo00©eS#

HOLMIAE,Excudcbac Ingnatius Meurerus

Anno m, ccé x x v*

mfa?M'få?

(få

rMmifå?»jfrfjfår*

i få?

MiWm

xjcnoYoJö ac J*x*gmfico Drt+

motÄankI MAGNI Slfflparrc»dtljUfÉ & Berga, quondam fyprem i regij ju-öicij AfiefTori Confultifsimo, nunc verö Borea-

lium rcgionum Gubernatotidextexrimo» *

Ne cÄ

Noir

Bmditione^mukarumqsircrum ufu>acexperientia,morum:que intcgritate, politifsimis viris, in regio gramatophyla«tio apologiftis, & arehigrammatiftis & pracftantifr

fimis, ( quod Holmia? eft ) inclyti regniSueticL

Dm HHNRIGO GAGO,Dm MARTINO PETRl BLIXDm ERICO IO HA NN I S,Dm SALOMON1 PETRI BLIX>Dm IOANNI ERICI,Dm IOHANNI ERICI,Dm IACOBO GREGORYDm ERICO LAURENTI,Dm BENEDICT O ARVIDI,Dn, NICOLAO ANDREA JWfflOf/Dm PETRO ERICI,Dm IOHANNI CAROLI.Dm CHRISTIAN O ©%(/IlliPatrono magno, & Promotori fuoquovrsdemifsionis

& honorh cultu perpetim obfervando & c o ten do. ißisfaatori-bus &amicis, omni ftudio femper evehendis, hoc exercitiumMedic o-P h y s i c u m confecrat & offert faboaiiTé

(Rsßs r0NDEt

DI SPUTA TIO XI IL ' ^P H Y 5 I C A MEDICA v„.

Do

TemperamentisRe fpo ndento

Nicolao Olat Bru^eliti^ngermann&.I.

QUalitatum ac mlftionis confinio proximé juncta ajtq;connexa eftf Temperdrnenti prop riet as, qua: quon.dammodo propago & Sobolespermiftionis & polt raiftlformam tanquam ellentiale confequens cenfetur.

IL

T"emperamentum feu temperatura Grascis ayUnstlatino barbaris. Complexio dicitur, & definitur quatuorelementorum congrua & proportionalis miltia, adadio-nes obeundas* € omplexionem vocant barbari , quia fitElementorum complexus, quidam & mutuus conienfus»proveniens ex adione & palsione primarum qualitatum,itaut ipfie partes elementorum redigantur in minima &perfedifiimé mifceanturac confenfumefficiant.

III.

Definitur tcmperämentum congrua & proportio¬nalis miltio, quia quemadmodumin proportione requi-ritur äequalitas five difFerentiarum five rationum, ita inTemperamento requiritur idonea & accommadota mi¬ltio per quatuor Elements.

A z IV. Rede

W • rwlrf^quoq; Temperaméi&um å Fernclio I. 3. detrmonia feu concentus locatur, ut eniminrtu & fidibus fonilongis locorum intervallis djftracH,iutfonjunäiquidem, feddifpares &: non pro pata por-tlaue diftinäii, concentum haudquaquam efftciunt nifiprimi cum ultimis temperati & mcdij utrisq; refp.onden-tes sequaliter dulci fono aures compleant; Itaneqjdi-yulforum elementorum qualitates , neq; coéuntes illequidem Temperamen'-nm efficiunt , nifi moderata &concorde quadam mediocritate fefe mutuo compleÖan-tur+ Kon igitur ipfa rerum primordia, per fe & abfolutéperpenfaTemperamentum funé, neq; illorum mifiio, fedmifiorum comparatio* ,

„ V*Tametfi autem reipfa & fubje&o finitima fint & plu-iiinum conferviant Elementorum mifiio & eorumpro-portio, rationibus tarnen illa disjun&a funt+Yl..

Nec defunt, qui Temperamentum å mifiione hoc;difcrimine fejungunt, quod. hasc maxime Elementorumpropriafit, illud yero qualitatum: Tametfi autem hxcqucydam ordine fe confequi videmus, fic tamen jun&afunt, ut neq; miftio citra efficientium qualitatum opem,neq; fine Elementorum omnium fubfiantia Tempera¬mentum induci poffit : Quocirca reöifiimé Tempera-mentnm concentus quidam efi quatuorprincipum qua¬litatum ex omnium Elementorum permifiione. Per Ele-menta vero non folum qualitates ipfas, fed & fubftantias,qiiibus qualitates infunt exaudiendasefle cenfemus, namqualitates feorfim fine fubfiantia fubfifiere non pofiunt*

VII. Hane

J

m <Hane Temperament! rationem cum minimé perfpl-

eeret, ncc fatisanimö cornplederetur Avicennas Fin. i.can. i. dod. 3. c. i + fub abfurdam excogitavit opinionem,qua quaiitatum primarum! eifedione mutua quintamqualitatem earnq; fimplicem primarum vires com-ple&entem emergere putavit, qua? una reliquis omnibusin congreflu pereuntibus, fuperftes maneret.

VIII.Hoc quam abfonum& abftödumfit, hincinprimis

patet u quod fieri nequerat, ut omnes per adionem qua-litates diflolutac evanefcant ac ea tantum fuperet, qua?validior cum eilet conflidus principia dedit..

IX.

^ 2. Si exado Temperamente omnes illa; qualitatesperiiflent, qnaenam' ingenito corpore cum redaret con-trariorum repugnantia ? 3+ Si plura illi non in fint, eaq;contraria, quomodo det Temperament! per fingulas ci-tatis immutatio ? 4. Qua; infita erit illi caufa morbi feni& interitus. 5. Neq; dum corpus diflblutione occidetjpoterunt fimplices naturs in univerfitatem recurrere fuisindrudis qualitatibus , illas enim undeTibi refument,qua; jam diilipata; in compolito non manent. Nositaq;Clariilimorum Philofophorum Medicorumq; imitationeut elementorum fubdantias, iic omnia &: qualitates incompolito teneri , ex harumq; mixtione le concentuconlidere fatemur,

X.Ån Temperamentum fubdantia fit an vero acci-

dens, inter Philofophos ac Medicos dideiltio ed; Ferne-iius 1+ 3. phyf.c.i. Fernelius 1.1. indit. C 3. c*i. Maginp+3.c.n.theor. 6* Temperamentumfubdantiarum ClaflI ad-

A 3 fcri-

mentum fubftaiitiam appellat; neq; id fåne temeré ; Niflenim Medicus fciat Temperamentum efle fubftantiam,&abeo omnesprodire a&iones imovitam ipfampende-re, nunquam eins confervandi curam habebit,.. adeoq;nec präsentem fanitatem tuebitur , nec amiflam re-cuperabit.

XI.Sed hic diftingvendum eA inter materiale & forma-le Temperamenti Tttmperamentum formaliter & in fefumptum accidens eft, & materiale & fuppofitum ejusfubftantia, Hinc Fernelius 1. z. de abditis rerum Caufis.

c.9. & 19+ Temperamentum accidens omnino eile, & in¬ter fubftantiarum penus yeré conflitui non pofle, pro-nunciat.

XII,Neq; qualitates fumma; & integrae in Temperamen¬ts manent,ut Fernelius 1,}. phyfiol. c.2. fentire videtur, i,Siquidem qualitates remiflas vires in Temperaments ob-tinent: Pofitoautem efFeftu, necefle, etiam eA caufamefle vel fn ille: Si igiturponamus efFe&um cum Fernelio,

nempe viriumremiflionem,utiq; etiam caufamponamus,nempe qualitatum remiflionem anteceflfifle : Quare Itremiflas vires habent qualitates, neceflum efle qualitatesetiam remitti, nam remiflio virium ex remiflione gra-duum dependet. z- Quinetiam mixtio efl: alteratorumunio; Si autem qualitates manerent fumm# in tempera-mentis non alterarentur & per confequcns non mifce-rentur,quod quidem manifeflam involvit abfurditatem.

XIII.Sic igitur inveftigata Temperamenti eflcntia feu na¬

tura, relrquum nunc efl ut difFerentiasperfequamur.XIV. Tem-

XW.^ j

Temperamentum ef! vel Arithmetica: proportio¬nis, vel Geometrien.

"

XV.Arithmetica? proportionis Temperamentum eil,

qnando sequalia Elementa nqualibtis pondenb as moleatqi-magnitudine concurrunt , quod nquale ad|pondasdicitur,

XVI.Temperamentum hoc Afkhmeticn proportionis

appellatur, quia quemadmodum in proportione Arith¬metica diflferentiarurn nqualitas confideratur, ut nume¬rus numerum non nifi aequali & pari differentia excedat,014*6.8+10. ubi diredé& conversé terminorum eftnqua-litas , feu nquus exceflus antecedentium cernitur, diffe-rentia enim eft binarius: Item in 15.11.8.4. ut 15« fuperant11+ quaternario, ita odonarius iuperat 4. eodem: I ta inhoc Temperamento praccifa quaiitatum eft ?;qualitas, Scparquantitas omnium Elementorum, ut nentrum alte¬rum prnponderet. Gal. Iii. de fand, tuend. UndeMediciTemperatum ad pondus vocant, quando non plus de cali-do adefl, quam de frrgido, non plus de humido qnam deficco ; Sed aqua plané eftproportio.

XVII,Hoc quod pondere temperatum intelligitur, nec in

natura? ordinem admitti pofle contentione decertantAvicennas Averrhoes, & quicunq; in Arabum familiamfe tradiderunt r Fieri enim non pofle exiftimant, ut exparibus contrariorum viribus miftum quippiam emergat,quodnulla adio, nulla admoderationem repreflio illo-rum concurfu obtingat, Gaienus auté l+i. de fand.tuend,hoc Temperamentum non negat haberi,fed ne memento

quidem

4

Riem dura" ait i P-Tam eOTTpar cöntfariofum pomoiit in aliquo hdmine,tarnen non diudorarepotefhpropte-rea qifod corpus fit in afliduo fluore & quotidie ficcius

' >evadat : Pari pofie temperanientum ad pondus duabusrationibus probat Ferneliusl, 3+ Phyfiol. c. 4. Revera 6cabfolute loquendo non admittendum eflet cenfet Cratoin Ifagoge Medica, quo adfenfum vero h» e. medicélo-quendo , aliquem locum habere poffe aflerit. Riolanusin Phyfiologia Medica, dicit hoc Temperamentumponiå Medicis do6trina?gra*ia , quo facilius intelligatur opti¬mum in genere Temperamentum, quod fit reliquorumyeluti exemplar, ut qua?cunq; illi fuerint\fimiliora tem-peratiora, qua? diflimiliora,intemperatiora judicentur*

XVIIITemperamentnm geometrien proportionis efl qua-

llscunq; optimé tarnen confentiens & cuiq; rei adpecu-liaremlui naturam conveniens Elementorum coitio, vo-catur Temperamentum ad juftitiam ; quemadmodumenim in juftitia diflributiva fuum cuiq; tribuitur: Ita ju-fta natura Geometricé res fuas difpenfat cum cuiq; plan-tnvel animanti pro operationibus feu funddonibus fuisobeundis tantum Symmetrie elementorum datur, quan-tum animantis & ftirpis natura? maximé convenit: Sic os

quamvis ficciffimum-, eft tarnen ad juftitiam: Tempera-tum, quia tale Temperamentum illius ufus poftulabat«.

XI X+Et quemadmodum in Geometrica proportione non,

differentiarum, fed rationum fpedlatur nqualitas, ita inhoc Temperamento non confideratur qualitatum adpondus feu &quilibrium a?qualitas, fed talis qualitatuminter fe confenfio, quse optimé natura unius cujusq; fpe-cieicongruatt Convenit autemut modo humidumuni-

/ ac

<cat ficcum, Sc ficcum humMum; & Aigns ealofem. Videplura apud Galenum lib+i+ de Temperament.

XI 'Temperamentum ad juftitiam dividitur in fimplex

Sc compohturn+ Gal.d.i. Simplex, in quo una tantum qua-litas excellit: Sic dicitur calidum tantum, frigidum tan-dum, humidum duntaxät, Sc ficcum duntaxat* Compo-fitum eft calidum humid um , calidum ficcum,Frigidum hu¬midum, frigidum ficcum. Ex quibus manifehé apparet,quod o&o lint Temperament a non temperata , ut G ale-nus lib. d. ea nominat, item Fernel. I.3. phyf. c. 3. nempefimplicia quatuor, Sc totidem conjugatafeu compofita :His ii addatur Temperamentum ad pondus, in univerfnmcrunt novem Temperamentorum genera, qu?j permihio-nis differentias Sc proprietates confequuntur : De Eisprseclare Lucretius in poémate cecinihe vifus eh:

Debent nimirum non omnibus omnia prorfumEhe pari hio. Et rurfunus::

Semina muiti modis in rebus miha tenentur,Conhituunt eadem fruges, arbuha animantes,Verum alijs alioq; modo commiha*

XXLSi affines inpermihionequalitates fuerint, conhanS

diuturnumq; Temperamentum het : Sin difcordes , in-eonhans& prorfus mutabile: quod medioere Sc infum-masequalitate conhitütum, omnium diutihimé fpecienifuam tuetur, Sc fuhinet idq; tumåfe, tum ab externiscaufis minus afficitur j quacunq; autemhuic confiniaSchnitima funt, durationem quoq; longiorem habent 3 quaeab hoc abfeeherunt longiore intervallo Celerius interci«duat Sc diholvuntur.

- \

B XXII. Quo-

Quömodb de cujusvis individui Te mperam cnto*sedé judicare & pronunciare poffimus , cquidem valdé;difHcile efle putamus, v ix enim quisqtiam re'periri poterit:in quo citius 5c facilius aberramus> quam in Tempera^-menti determinatione , aliud enim inanimatorum, aliudftirpium Temperamentum, aliud quoq; anirnantium, 5cIii.animantibus aliud; mrfum hominis, aliud leonis, equi,.& canis. Neq; leo temperatus e.odem elt ternperamen-to atq; homo temperatus; Quando ergo qua?ritur cu~jus Temperamenti fit liomo, leo &c. Refpondendum eftqsro<r% non abfolute, nam homo cälidus & humidus dici-tur refpedutemperamenthSic Leo potefl dici frigidus re»{pedu calidioris Leonis Sic herba dicitur caliida, veifri?-gida refpeduxorporis, culapplicatujx

^ imi..Hominis corpus Temperatinimum eft, aeproptere^

regulä 5c norma omnium Temperamentorum conftituen-dus eft homo, quippe cum adiones< edat admirahiles ?;

Heq; obfiat qupd animalia diutius vivant arboribusq;quibusdam natura vitam longiorem dederit, cum Tem¬peramentum folum 5C in totum vita? longioris non fi£caüfa, fed extrinfecus quoq; advenientia , utpote eibusdeficiens, intempeftivus non conveniens, aliaq; incom-moda, Temperamentum quamvis optimum, dilfolyunt»quibus omnibus cum minus homo refiflat, ipfius quoq;Temperamentum folvitur : Addimus quoq; quod non.optimum fit in natura diutilTime vivere..

XXIV.Gum Temperamentum fit primarium inftrumentumi

©perationum in partibus humani corporis , fingularumpropterea partium Temperamentum abfolute 5c quoad

nativam

siätivam conftitutionem, tiihi stTamfefpe£hiconPututio-3iis adventitise in comparatione ad States anni tempora■& regionum diverfi tåtes confiderabimus,

XXV.Inter partes humani corporis cutis tempera'ta efl}

conftat enim ex carne moili & nervo duro, ac proptereaduri moilisq; humidi ficciq; medium occupavit : Spiri¬tus, omniuni qux in corpore funt., calidifiimuseft, hocipfo cor minus calidum, deinde fangvis, pofthunc caroiimplex, pofl hanc-fequitur jecur, hoc lien,lienem renes.In frigidarum partium ordine eft adeps, deinde cere-brum: Hoc frigidior fpinae,medulla, hac frigidioresfuutnervi molies ; Deinde fequuntur auriores motibus ac-commodati^ abhis eftvena, deinceps arteria, pofl hanernembrana : His omnibus frigidior tendo, hoc rurfumirigidius vinculum chondrofyndefinos proximus eft:Deinde cartilago, osei finitimum, ab hoc pilus eft, ulti¬mo loco pituita oninium qua? in corpore funt frigidiilima-*Siccarum partium hic ordo eft : Pilus ommum eft ficciffi-mus, huncfuoqua'q; ordine deinceps confequuntur, os,cartilago, chondrofyndefinos, vinculum, tendo, rnem¬brana , arteria, vena, nervus motui deftinat us+ In hu-midarum ordine eft nervus fenfui defignatus, cor hocipfo eil humidius, deinde funt renes, jecur, lien, caro fim-plexhis fuccedit, pulmo, poft hane efl fpina? medulla,deinde cerebrum, mox affium medulla, adeps proximéillieft, fublequitur fangvis , < poftremé pituita omniumqua? innobisiunt utfrigidiffima, ita humidifllma.

XXVI.Ex Iiis omnibus partibus potiflimum autem con-fcinentibus ipüsq; principalibus conftderatis , tot ins

B z corporis

corporis i emperäin-cntum- Imntafur ac- ctctetmiSic ilium hominem Temperamentum Habere modera¬tum judicamus, qui omnium partium pr^cipué verdce-rebri, cordis & hepatis, aptam ac juftam obtinet conftitu-tionem Galen, in arte Medicinare c. 51* & lib. 3. de fimphmed+fac. cf.i3f.

xxvi r.Ab hac mediocritateprsmimia caliditaterecedunt

eorum corpora, quibus latse-uri'nae cum arterijs propter !cordis & jecoris caliditatem excedentem: SicalidumSeliumidum fuerit Temperamentum., homines magis car-noli funt;,. colore cutis ex albo rubicante conftantes , ani-mus ipfis convenit magnus, nec tarnen ferox nec im-placabilis. Si calida fuerit conftitutio corpus erit gra¬cile macilentum &: maxima ex parte pitis miftis ac crifpisabundat, cum animi moribus inquietis & inconflanti-bus funt tales homines, ideoq; ad i ram pra? reliquis pronifönt;. XXVI Iis

Frlgldlöns Temperatura? indicia funt, pilorum pra?-ventus rarior, color albus vel flavus animus demifliotac fegnior ,, exiguitas yenarum & arteriarum : Quod üjungatur frigiditas cum humiditate5, corpus pingvereddi-tur, nervi & mufculiimbecilliores funt, Ingenium maxi-mc tardum, fomntis muftusy C ontra- vero flccitas cum

frigiditate conjunda. corpusredditdurius , magisgraci-le, animum conftantem, fedtimidum.. Ita humani cor-»

poris Temperamentum ex collatione omnium concur*rentium pro complemento corporis colligitur & cali-dum. Frigidum,humidum velficcumaut fimpliciter, autconjundim dicetur.

XXIX.Licet hominis temperies nativa tot modis fefe ha¬

best*

dis variari poflit, multo eniitimos aflidue circumftant in-commoda, quorum vi huc illucq; traducimurt Sed in-primis setatum diverfitas fefe offert, in qua maximé Tem¬peramentorum. aceidit miitatio : Efl: autem setas vita;fpacium in quo r a&ione calidi in fuum humidum corpo¬ris conflitutio fponte fenfibiiem mutatione-m patitur.Gal*1. 2+ de témp.1+2* Hxc calidi in humidum a&io, fta-tim a prima g;eneratione incipit &" in extremamusq; fe-ne&utem tendit;; Unde diverfle: ftatuuntur States fuisTemperamentis infignita;;..XXX.

Cum autem alij aliter a;tates digeflerinfc, nos de Ga¬len.. fententia in lib* 8* de placitis Hipp. &Plut* quinq;omnind^tates fuis Temperamentis diflin&as ftatuimus*

XXXF.Prima ^tas efl: adoTefcentia, in annum feré quintum

&viceflmum producta, hinc dicta, quod tunc corpora obhumoris ubertatem plurimum adolefcant : Pro humorisautem majore r minoreq; copia, quatuor illius ordinesrecenfentur ab Hippocrate in tertia jÅphorifmorum fe-£tione aphor. 24*25.26. & 27*.

xxxrr.r. Infåntium setas omniura humidifllma, qua; efl: ä

dieortususq; ad annum quartum : Sub hac aetateinfan-tes obnoxij funt ulceribus oristufli, vigilijs, pavoribus,umbilici inflammationibus ,, aurium fluxionibus, morboeomitiali, vermibus* Hipp.l.3. aphor. 24.

XXXIII*2. Pueritia efl: äquartoanno , usq; ad annum fepti*

mum vel decimum : Dicitur a;tas hsec minns temperata :Sub hac setate magna ex parte afficiuntur gingivarum

B $ pruritu#

v.ijs, verrrTibus", epilepfia. yf. Hinctertia a^tas magis tem- »s

perata pubertas di£ta,ad annum 18. In hac altare ut pluri-mum infeftantur calculo afthmate, tonftliarum in flarn-grnationibus, vermibus roturidis, ftrumis, tuberculis, fan-gvinisprofluvio 4. Deniq, adolefcentiaproprié didta to-tius appeliationem fortita, ficca magis eft : Inhacsetatemagna ex parte laborant homines morbo comitiali,tabe, febfibus acutis, pleuritide, herpete &c* *XXXIV.

Secunda vitx setas, qua- florida appellatur, juventuseft, adtricefimurq/quintum, aut quadragefimum annumexcurrens; cujus propria eft venuftas, agilitas & ferocia,Callida quidem parceq; humida, qua idcirco progrefluatatis comparatione fölet calida ficcaq; cenferi : Subhac atate frequenter homines laborare folent morbismelancholicis, Athmate, pleuritide, pulmonis inflam-matione, lethargo, phrenitide, ardore, diuturno proflu-vipjcholera, inteftinorum difficultate & brevitate , ha-*more hoidibus»XXXV.

Succedit tertia setas conftans Sc natura virilis diftaab anno 35+ ad 40. vel. 50. annum fefe extendens : Tem-perata eft, in qua a&iones adnuc optimé Sc conftanterperficiuntur,

XXX V L4. Ad quintum Sc fexagefimum annum lngravef-cens eft setas prima lene&us di&aqua? ficcumfrigudumq;corpus efficit ; frigidum tarnen minus. 5. Quinta &omnium poftrema setas vitam clauaens eft de crepita fri*gidiflima Sc flcciilima, qwx Sc ultimum fenium dici fölet.*Gal.l.5.d. fanit, tuend* cf 12» Vitse autem finis magna ex

-

parte

* tnoinftat. Inbis jetatibus fi hobnines'jegrotaverint, tancprsecipué laborant corizis, deitiiiationibus, articulari-bus morbis, vertiginc, malo hab itu, fpirandi difficulta-te urinx ftiiiicidiis, apoplexiä, pruritu potius corporis*faumiditate oculorum & narium, obrulione virus-, audi-tus gravitate &c»

XXX Vit* Ix anm T'emporibus, ut ex xtatc calor innatus

quoq; mufcatur, atq; inde in Temperamentoquoq; fit al-teratio, proinde de quatuor anni temporibus aliquid di-eendum eft. Sunt anni tempora quatuor, ver, kftas>au*tumnus, hyems. Ver Temperatum eft & faluberrimumJEftas calida & ficca ; Autumnus frigidus & ficcus, fednon perpetud, propter ina;quaiitatern , in eo enim modofijigus,. modo calor eodem etiam die intenditur : Sicneq; in humido Sc ficco asqualitatem retinet , atq; eacaufa eft, qua; maximé autumnum morbifictimfacit, ut

v ait Hippoc*, fed, 3. aphor. 44 Sc % Hyems frigida Sc.ficcaf

XX XVI IT.Re&iflime quoq; Hippocrates 1. d. ver faluberri-

mum , minimeq; exitiale pronunciat , licet in eademfedione aphorifm.20.mukös verni temporis morbos enu-meret : Nam morbi qui in vere fiunt, non alia rationeaccidünt, quam quodprofundum corporis hoc temporeexpurgetur & quod vitiofi humoreså partibus principa-tum in corpore obtinentibus ad euté detrufi perveniant:Proinde corpori quod praecedentibus temporibus pravoshumores coacervavit potius imputandum erit , fi vernotempore quifpiam lethaliter aegrotaverit quamtempo-ri ; Si eniiti aliquod corpus bonis huruotibus refertum

Vernum

vefr um ExcIpiatlenjpuS^: ^iiiDewimum confervat:Kon lic vero^llas, autufinus, vei hyems; H#c enim tem- fpora etli purum corpus & omni vacans reprcehenfion®exceperint, tarnen hsec quidem flavam bilem, ille atram, ;hyems veropituitam generat .ut fusé in libro de naturahumana docet Hippocrates.

XXXIX.Deniq; ut anni tempora, fic etiam 'locorum regio*

numq; diverfitas, ex varia climatum, pofitu cadi, alia- \rumq; circumftantiarum conftitutione , externüm ar-tem alterat, & multumad mutationes temperamento-lum facit. Hipp* in üb. de arte aq, .& locis.

XL.Sic licet varie mutenturTemperamenta in hornlne

fefpe&u humorum , non tarnen dicimus Temperamen¬tum fangvineum, biliofum, pituitofum aut Melancholi-cum : Ratio enim Temperament! ut ClarilTimus docetlernelius, non ad humores, fed ad elementa ed referen¬da : Itaq; biliofum quidem hominem eum dicimus , inquo efl copia bilis, fed non biliofo Temperamento pras-ditum rede dicimus ; Imö & humores proprias tempera-turas habent,quomodo ergo Temperamentum ad humo¬res extendum ?.

XLT.Mores animi plerumq; fequuntur Temperamentum

corporis tanquam caufam inllrumentalem quoad incli-nationem, non autem tanquam caufam princip a lem.* :Si enim fimpliciter dependerent mores:Et affeclus åTem-peramentis redta difciplina & congruente educationecorrigi, emendariq; rion polfent. Necnegamus quin ad

^excellentiam ingenij & ftudia liberalia magis idoneumjudiceturTemperamentum quod partim ad caliditatem

&

& ficcitatem, partin i higial^em & ficcitatém incli-f

nat Sunt enim gj I c mp c r a mcn to r u m di ver/itatem,alij homines timidiffimi, alij audaces,alij inexplébiles,

, alij fobrij, alij verecundi , alij deniq; admodum impii-dentes vide Galenum in libro de anima: moribus &c.Scaliger exer+ 274. Si mores (inquit) a Temperaturacum Galeno ducere conabere jffacilejobjebtionummulti-tudine obrueris.

Verum qua? fequuntur Temperamentum, duplicis- funt conditionis, nonnulla necelfario illud fequuntur

adeo ut emendari nequeunt, veluti fapores, odores, co-lores & fimilia+ Ålia vero illud fequuntur nonadeöne-celfario, fed nata funtftudio & afluetudineemendari, équorum genere funt animiperturbatienes & mores. Sicper Phyfiognomicam artem valemus naturales hominumad varia ftudia propenfones & facilitates cognofcere,frequenter enim evenit, ut homines naturalem illam

> Temperamenti conftitutionem leu propenfionem vel•penitus, velin parte fequantur : Unde Auguft. Uy. deKepub. dicebat homines fieriprobos natura* ratione, &cafliietudine*. Piccof grad.i. c+3of Timpler+phyfiognom*I.1.C.2, q.7; Senec* epifb. 555+ Cicero in exilio lib-3^ Tufcu-

lan+ qujeft* inquit, funt ingenijs noftris femina inna-ta virtutum quar adolefcere liceret ipfa

nos ad beatamvxtam natura

perduceretf

XLir*

v

kI I N I S.