Jose saramago KRLK Trkesi AYKUT DERMAN ISBN 975-510-928-5 Jose Saramago & Editorial Caminho, SA-1995 by arrangement with Dr. Ray-Giide Mertin, Literarische Agentur, Bad Homburg, Germany / Akal Telif Ajans / Can Yaynlan Ltd. ti. (1997) Bu kitap, stanbul'da Can Yayinlan'nda dizildi, zal Basmevi'nde basld. (1999) Dizgi: Glay Altunkaynak ROMAN Trkesi AYKUT DERMAN CAN YAYINLARI LTD. T. Hayriye Caddesi No. 2, 80060 Galatasaray, stanbul Telefon: (0-212) 252 56 75 - 252 59 88 - 252 59 89 Fax: 252 72 33 zgn ad Ensaio sobre a Cegueira

Portekiz'in en tannm yazarlarndan olan Jose Saramago, 16 Ekim 1922 tarihinde dodu. Henz yandayken, ailesi Lizbon'a tand. Ekonomik skntlar nedeniyle yksekrenim yapamayarak, baka ilere ynelmek zorunda kald; salk grevlisi, yaync, evirmen, gazeteci olarak alt. 1947 ylnda ilk roman olan Gnah l-kesi'n yazd. On iki yl boyunca bir yaynevinde yayn ynetmenlii ve Yeni Seara dergisinde edebiyat eletirmenlii yapt. 1972-1973 yllarnda Lizbon'da siyasi makaleler yazd. Portekiz Yazarlar Birli-i'nin ynetim kurulunda grev ald. 1976 ylndan beri ise, yalnzca yaptlarndan gelen gelirle yaamaktadr. Saramago'nun uluslararas dzeyde tannmasn salayan yapt, 1983 ylnda yaynlanan Memorial do Convento'dur. Fernando Pessoa'mn takma isimlerinden biri olan Ricardo Reis'in Lizbon'a dnp yaratcsyla karlamasn konu alan O Ana da Morte de Ricardo Reis, 1984 ylnda yaynland. Saramago'nun en ironik yapt saylan Historia de Cerco de Lisboa da (1988) tarih zerine kurulu bir denemedir. 1995 ylna ait Ensaio sobre a Cegueira (Krlk) insan varoluunun z, tanr ve eytan hakknda bir romandr. 1997 ylnda ise, sradan bir memur olan Senhor Jose'nin evresinde dnen bir roman olan Todos os nomes yaynland. Saramago'nun yaptlarnn arasnda iki iir kitab, birok deneme, oyun ve roman vardr. Bunlarn arasnda zellikle romanlaryla birok dller alm olan Saramago'nun edebiyat yaamnn asl meyvesi, 1998 ylnda ald Nobel Edebiyat dl'dr. Yaptlarn-daki hayal gc, sevecenlik ve ironiyle, anlalmas zor gereklerin kavranmasn salayarak amzn en nemli edebiyatlar arasnda yerini alan Saramago, halen Kanarya Adalar'nda yaamaktadr. Plar'a Kzm Violante'ye Bakabiliyorsan, gr. Grebiliyorsan, gzle. Nasihatler Kitab

Sar k yand., ndeki iki araba, krmz k yanmadan ileri atld. Yeilli adamn silueti yaya geidinde belirdi. Beklemekte olan yayalar, kara asfalta ekilmi beyaz eritlerin zerinden yrmeye balad, zebraya bundan daha az benzeyen bir ey olamaz, oysa bu geitlere 'zebral geit' diyorlar. Ayaklarn kavrama pedalnn zerinde tutan sabrsz srcler arabalarn yksek devirde altryor, krbacn havada saklayacan nceden duyumsayan sinirli atlar gibi bir ileri bir geri gidiyorlard. Yayalarn hepsi gemiti, ne var ki yolu arabalara aacak olan n yanmas birka saniye daha gecikecekti ve kimi insanlar, grnrde nemsiz olan bu gecikmenin, kentteki binlerce trafik lambas ile arpldnda ve bu lambalarn her biri iin ayr renkteki n art arda yanmas hesaba katldnda, ara trafiinin skmasnn ya da yaygn deyimiyle tkanmalarn en byk nedeni olduunu ileri sryor. Yeil k sonunda yand, arabalar ok gibi ileri frlad ama hepsinin ayn hzla ileri frlamad hemen anlald. Orta eritte en ndeki araba yerinde duruyordu, mekanik bir arza sz konusuydu anlalan, gaz pedal yerinden km, vites kolu skm ya da hidrolik sistemde bir arza meydana gelmi, frenler bloke olmu, elektrik devresi kesilmiti herhalde ya da yalnzca benzin bitmiti, buna da ilk kez rastlanmyordu. Kaldrmlarda biriken yeni yayalar, durmakta olan aracn iindeki srcnn, arkadaki aralar sinirli sinirli korna alarken, n camn ardnda bir eyler gevelediini gryorlar. Daha imdiden arabalarndan frlayan birok src, arzal arabay trafii aksatmayacak bir yere kadar itmeye hazr, arabann kapal camlarna vuruyorlar, ierdeki adam ban onlara eviriyor, nce bir yana, sonra teki yana, bararak bir eyler sylediini gryorlar ve az hareketlerinden, bir szc durmadan yineledii anlalyor, hayr, bir deil iki szc, evet, bunu zaten, ilerinden biri kapy amay baardnda anlayacaklar, Kr oldum. Hi de yle grnmyor. lk bakta, yle bir gz atnca, ki imdilik bundan baka bir ey yaplamaz, adamn gzleri salkl grnyor, gzbebekleri saydam, parlak, gzlerinin ak porselen gibi beyaz ve sk dokulu. ri iri at gzkapaklar, yznn krm derisi, birden atlm kalar, btn bunlar, bunu herkes gzleyebilir, iine dt bunalmn ykc izleri. Gzle grlen bu belirtiler, adamn beyninin iinde son yakalad grnty, trafik lambasnn krmz ve yuvarlak n korumak istiyormuasna yapt ani bir hareketle, skl yumruklarnn ardnda kayboldu. Kr oldum, kr oldum, diye yineliyordu umutsuzca, evredekiler arabasndan kmasna yardm ederlerken boanan yalar, l olduklarn ileri srd gzlerini daha parlak kld. Geecek, greceksiniz, geecek, kimi zaman yalnzca sinir bozukluundan ileri gelir byle eyler, dedi bir kadn. Trafik deimiti, merakl yayalar, orada toplananlara yaklayor ve arkadaki arabalarda, ne olup bittiini bilmeyen srcler, sradan bir trafik kazasndan, krlan bir far, ezilen bir amurluktan baka bir ey olmadn, bu kadar grltye ne var, diye dndkleri olay protesto ediyorlar, Polis arn, diye baryorlard, kaldrn u klstr yolun ortasndan. Kr adam yalvaryordu, Ne olur, biri beni evime gtrsn. Sinir bozukluundan sz eden kadn, bir ambulans arp zavall adam hastaneye gtrmek gerektiini syledi, ama kr adam buna kar kt, o kadarn istemiyor, onu yalnzca oturduu evin kapsna kadar gtrmelerini istiyordu. Buraya ok yakn, bana byk bir iyilikte bulunmu olacaksnz. Peki, ya araba, dedi bir ses. Bir baka ses ona yant verdi, Anahtar stnde, arabay kaldrma park ederiz. Buna gerek yok, diye sze kart bir nc ses, ben arabayla ilgilenirim, bu beyi de evine gtrrm. Onaylayan mrldanmalar iitildi. Kr adam, birisinin onu kolundan tuttuunu duyumsad, Gelin, benimle gelin, diyordu ayn ses. Srcnn yanndaki koltua oturmas iin yardm ettiler, emniyet kemerini baladlar, Grmyorum, gr- 10

myorum, diye mrldanyordu adam, alarken. Nerede oturduunuzu syleyin bana, dedi teki adam. Arabann camna, yeni bir eylere susam merakl yzler yapmt. Kr adam, ellerini gzlerinin hizasna kaldrd, hareket ettirdi, Hibir ey grmyorum, youn bir sisin ortasnda kalm, bir st denizine batm gibiyim, yi ama krlk byle olmaz, dedi teki, krlerin karanlk iine gmldkleri sylenir, yi de ben her eyi bembeyaz gryorum. Kadnn hakk vard, bu durum belki de sinirlerle ilgilidir, sinirlere gelince, eytans eylerdir onlar, Bir felaket, biliyorum bunu, bir felaket, Nerede oturduunuzu syleyin bana, ltfen, ve ayn anda motorun alt duyuldu. Kr adam, grememe durumu sanki belleini zayflatm gibi kekeleyerek adresini verdi, sonra, Size nasl teekkr edeceimi bilemiyorum, dedi, teki yant verdi, Haydi canm, teekkr edecek bir ey yok, bugn size, yarn bana, yarnn neler getireceini kimse bilemez, Haklsnz, bu sabah evimden ktmda, byle bir felaketin bama geleceini kim syleyebilirdi. Arabann hl hareket etmemi olmas onu artt, Neden ilerlemiyoruz, diye sordu, Krmz k yanyor, diye yantlad teki. Ah, dedi kr adam ve yeniden alamaya balad. Bundan byle ne zaman krmz k yandn bilemeyecekti. Syledii gibi, kr adamn evi ok yakndayd. Ne var k kaldrm kenarlar araba doluydu. Arabay park edecek bir yer bulamadlar ve yan sokaklarda bir park yeri aramak zorunda kaldlar. Arabay park ettikleri yerde, srcnn yanndaki koltuk, kaldrmn darl yznden nnde duracaklar binann duvarna yaklak yirmi santim mesafede kalacakt, sonradan vites kolunun zerinden geip dar ofr koltuundan kmak zorunda kalmamak iin kr adam arabadan nceden indi. Sokan ortasnda yalnz bana ylece kalakalmt, aknd, bast zemin ayaklarnn altndan kayyordu sanki, boazna dmlenen bunalm yenmeye alyordu. Kollarn yznn hizasna kaldrm, biraz nce st denizi olarak adlandrd eyin iinde sinirli sinirli yzmeye abalyor gibiydi, azn ap yardm istemek iin baracakt ki son anda teki adamn eli koluna hafife dokundu. Sakin olun, sizi gtreceim. Ar ar yola koyuldular, kr adam dmekten korkuyor, bu yzden ayaklarn sryerek ilerliyordu, ama bu kez de yolun kk 11 engebelerine taklarak sendeliyordu, Sabrl olun, neredeyse geldik, diye mrldanyordu adam, biraz tede sordu, Evde sizinle ilgilenecek biri var m, kr adam yant verdi, Bilmiyorum, karm kukusuz iinden dnmemitir daha, bugn ondan daha nce ktm ya, bama gelecek varm, Banza hibir ey gelmeyeceinden eminim, bir insann byle birdenbire kr oluverdi-ini imdiye kadar hi duymadm, Oysa ben gzlk kullanmamakla, gzle hi gerek duymam olmakla vnyordum, Gryorsunuz ite. Binann kapsna gelmilerdi, komu iki kadn bu sahneyi merakla izliyordu, Bak sen, kolundan tutularak gtrlen bir komu, ama ikisinin de sormak aklna gelmedi, Gznze bir ey mi kat, byle bir dnce akllarndan bile gemedi, dolaysyla o da onlara yant veremezdi, Evet, gzme bir st denizi kat. Eve girdiklerinde kr adam, ok teekkr ederim, size verdiim rahatszlk iin beni balayn, artk bamn aresine bakabilirim, Durun, durun, ben de sizinle yukar kyorum, sizi burada brakrsam iim rahat etmez. Darack asansrn iine dikkatle sktlar, Hangi katta oturuyorsunuz, nc katta, size ne kadar minnettar olduumu bilemezsiniz, Teekkr etmeyin bana, bugn sra bende, Evet, haklsnz, yarn sra bana gelecek. Asansr durdu, sahanla ktlar, Kapy amanza yardm edeyim mi, Teekkr ederim, bunu baaracam sanyorum. Cebinden kk bir anahtar demeti kard, eliyle her birinin dilerini teker teker yoklad ve Bu olmal, dedi, kilidi sol elinin parmak ularyla yoklayarak kapy amaya alt, Bu deilmi, zin verin de ben bakaym, size yardm etmi olurum. nc anahtarda kap ald. Bunun zerine kr adam koridora doru bard, Evde misin? Yant veren olmad, adam, Ben de byle dnmtm, daha eve dnmemi, dedi. Ellerini ne doru uzatarak, koridorda el yordamyla ilerlemeye balad, sonra dikkatle geri dnd, yzn adamn olmas gerektii yne doru dndrerek, Size nasl teekkr edebilirim, dedi, Ben yalnzca grevimi yaptm, dedi, iyiliksever adam, bana teekkr etmeyin, ve ekledi, Yerlemenize yardmc olabilirim, isterseniz, karnz gelinceye kadar size arkadalk edebilirim. Bu gayretkelik kr adamn birden kukulanmasna neden oldu, o anda belki de kendisini, korunmasz zavall bir kr adam zararsz hale getirmek iin kskvrak balamaya, i- 12 lemeye, sonra da bulaca her trl deerli eyay almaya hazrlanan bir yabancnn evine girmesine hibir ekilde izin veremezdi herhalde. Buna gerek yok, zahmet etmeyin, dedi, ben bamn aresine bakarm ve kapy yavaa kapatarak yineledi, Zahmet etmeyin.

Aa inen asansrn sesini duyduunda rahat bir nefes ald. Mekanik bir hareketle, durumunu unutarak, kapnn stndeki gzetleme deliinin kapan kaldrd ve dar bakt. Karsnda beyaz bir duvar vard sanki. Gzetleme deliinin madeni kresinin kann altna temas ettiini duyumsuyordu, kirpikleri kck mercee deiyordu ama hibir ey gremiyordu, dipsiz bir beyazlk her eyi rtyordu. Kendi evinde olduunu biliyordu, evini kokusundan, havasndan, sessizliinden tanyordu, mobilyalar ve eyalar dokunur dokunmaz, parmaklarn onlara hafife dedirir dedirmez ayrt edebiliyordu ama te yandan, daha imdiden her ey tuhaf, yn yordam, kuzeyi gneyi, st alt olmayan bir boyutta birbirine karyor gibiydi. Kukusuz herkes gibi o da genliinde olaslkla, Ya kr olsaydm oyununu oynam, gzlerini be dakika yumulu tuttuktan sonra, sonuta krln tartmasz korkun bir felaket olduu, bununla birlikte, talihin byle bir darbesini yemi kurbann, yalnzca renklerin deil, biimlerin ve planlarn, yzeylerin ve konturlarn ansn da belleinde koruduu durumda, grece olarak katlanlabilir bir ey olduu sonucuna varmt, tabii doutan kr olmad varsaylrsa. Hatta krlerin iinde yaad karanln sonuta basit bir k yokluu olduunu, krlk denen eyin varlklarn ve nesnelerin grnn basite rten, onlar kara perdelerinin ardnda el dememi klan bir ey olduunu dnd de olmutu. imdiyse, tersine, ylesine kl, ylesine btnsel bir beyazln iine dalmt ki, bu beyazlk nesneleri ve varlklar emmek yerine, onlar yutarak iki kat grnmez klyordu. Oturma odasna yneldiinde, admlarn dikkatle ve ar ar atmasna, elini duraksama dolu bir hareketle duvar boyunca kaydrmasna karn, bir iek vazosunu yere drd, bunu hi beklemiyordu. Onun oradaki varln unutmu ya da kars o vazoyu iine gitmeden nce, sonradan daha uygun bir yere koyma dncesiyle oraya brakmt. Yapt kazann ciddiye- 13 tini anlamak iin yere eildi. Su, cilal parkenin zerine yaylmt. Dalan iekleri toplamak istedi ama cam krklarn dnmemiti, uzun, ok ince bir cam kym parmana girdi, acdan ve bir ocuk gibi terk edilmi olma duygusundan, le sonrasnn ilerleyen saatinde lolamaya balayan bir evin ortasnda, beyaz bir krlk iinde alamaya balad. iekleri elinden brakmakszn, parmann kanadn duyumsayarak, cebinden mendilini karmak iin bedenini bkt ve parman iyi kt sard. Sonra el yordamyla, bir yerlere taklarak, mobilyalarn evresini dolanarak, ayan hallara takmamaya alarak yryp, karsyla birlikte televizyon izledikleri kanepeye ulat. Oturdu, iekleri dizlerinin zerine koydu ve mendili zenle zd. Dokununca eline adal gelen kan, iini kaldrd, ama bu duygunun onda, kan gremedii iin uyandn dnd. Kendi kan, bir biimde ona yabanc ama ona ait olan, kendinde kendine kar bir tehdit oluturan adal bir svya dnmt. Usul usul, salam eliyle hafife dokunarak, minicik bir kl kadar keskin, ince cam kymn aratrd ve iaret parma ile ba parmann trnaklarn kska gibi kullanarak kym etinden karmay baard. Yaral parman yeniden mendiliyle sard, kann phtlamas iin skt ve bitkin, tkenmi olarak kanepenin arkalna yasland. Bir dakika kadar sonra, baz bunalm ya da umutsuzluk anlarnda kendini yalnzca manta teslim etse tm sinirlerin gergin ve uyank kalacan bildiinden, bedenin kendini brakvermesi yznden zerine bir bitkinlik kt, gerek bir uykudan ok, bir sersemlik haliydi bu ama gzkapaklar uykusu varm gibi ard. Hemen, Ya kr olsaydm dn grmeye balad, dnde gzlerini birok kez ap kapatarak bekliyor ve bildii, tand dnyay her defasnda, sanki bir yolculuktan dnmesine, biimleriyle ve tm renkleriyle deimemi olarak, brakt gibi buluyordu. Bu gven verici kesinlii yine de bir kuku kemiriyordu, belki de aldatc bir dt ve kendini hangi gerekliin beklediini bilemedii bu dten er ge uyanacakt. Hemen sonra, ancak birka saniye sren bu duruma dermanszlk ad verilebilirse, uyankln yakn olduu bu yar uyku durumunda, uyanaym m, uyanmayaym m, uyanaym m, uyanmayaym m diyerek kararszlk iinde kalmann doru olmadn, sonunda her za- 14 man, iin dozunu ayarlama nnn geldiini ciddi olarak dnd, Kucamda iekler, gzlerim kapal burada byle ne yapyorum ben, sanki gzlerimi amaya korkuyorum, Kucanda ieklerle burada byle neden uyuyorsun, diye soruyordu kar- s. Verecei yant beklememiti. Vazo krklarn toplamaya, parkeyi snger paspasla silmeye koyulmutu, bunlar yaparken de saklamaya gerek grmedii bir sinirlilikle homurdanyordu, Seni hi ilgilendirmiyormu gibi orada yatp uyuyacana, bu ileri sen de yapabilirdin. Adam,

hi sesini karmad ve gzlerini kapal gzkapaklarnn ardnda gizledi. Birden aklna gelen bir dnceyle irkildi, Ya gzlerimi ap grmeye balarsam, dedi kendi kendine, kaygl bir umut iinde. Kars yanna yaklat, kanlanm mendilini grd, iindeki kt niyet birden kayboldu, acma duygusuyla, Zavall yavrum, ne oldu sana byle, diye sordu, acemice yaplm bandaj aarken. te o anda adam karsn, olduunu bildii yerde, ayaklarnn dibinde diz km durumda grebilmeyi o kadar ok istedi ki, ama gzlerini, onu bir daha gremeyeceinden emin olarak at, Sonunda uyandn, koca uykucu, dedi kadn, glmseyerek. Bir sessizlik oldu ve adam, Kr oldum, seni gremiyorum, dedi. Kars sylendi, Sama akalar yapmay brak, akas yaplmayacak eyler vardr, aka olmasn ne kadar ok isterdim, ama doru, gerekten kr oldum, hibir ey grmyorum, Yalvarrm sana, korkutma beni, bak bana, buraya, buradaym ben, k da ak, Burada olduunu ok iyi biliyorum, sesini duyuyorum, sana dokunuyorum, yakm olacan dnyorum, ama krm ben. Kadn, alamaya balad, ona sk sk sarld, Doru deil bu, doru olmadn syle bana. iekler yere dmt, kan lekesi olmu mendilin zerine yaral parmandan yeniden kan damlamaya balamt, adama gelince, baka szlerle ifade etmek istiyor, fakat baaramyormu gibi, Ktnn iyisi durumdaym, her eyi bembeyaz gryorum, dedi ve hznle glmsedi. Kars yanna oturdu, ona olanca gcyle sarld, alnn, yzn, gzlerini dikkatle, tatl tatl pt, Greceksin geecek, bir hastaln falan yoktu, kimse byle birdenbire kr olmaz, Belki, Ne olup bittiini anlat bana, neler duyumsadn o anda, ya da hayr, dur, gzlerinden bir doktora sz etmemiz gerekir 15 nce, tandn bir doktor var m, Hayr yok, sen de, ben de gzlk kullanmyoruz ki, Seni hastaneye gtreyim bari, Grmeyen gzler iin bir acil servis olacan sanmyorum, Haklsn, en iyisi, yaknlarda muayenehanesi olan bir gz doktoruna gitmek, telefon rehberine bakaym. Kadn ayaa kalkt, adama sordu, Bir deiiklik var m, Hibir deiiklik yok, dedi adam, ok dikkatli ol, imdi sndreceim, ne olduunu bana syleyeceksin, ite yaptm, Yok, Nasl, Fark etmedi, ayn beyazl grmeyi srdryorum, sanki hi gece olmam gibi geliyor bana. Karsnn, gzyalarn tutabilmek iin burnunu ekerek, i geirerek telefon rehberini kartrdn duyuyordu, sonunda, Bu, iimize yarar, bizi kabul edeceini sanyorum, dediini iitti. Numaray evirdi, orasnn doktorun muayenehanesi olup olmadn sordu, doktorun orada olup olmadn, oradaysa onunla grp gremeyeceini rendi, Hayr, hayr, beni tanmyor, zel bir durum iin aramtm, ltfen, anlyorum, tamam, durumunu size anlatacam, ama kendisi iin doktordan bir randevu almanz rica ediyorum, kocam birdenbire kr oldu, evet, evet, aynen size sylediim gibi, birdenbire, hayr, kendisi doktorun hastas deil, kocam gzkik kullanmaz, imdiye kadar hi kullanmad, evet, gzleri ok iyiydi, benim gibi, ben de ok iyi gryorum, ah, ok teekkr ederim, bekliyorum, bekliyorum, evet, doktor, evet, birdenbire, her eyi bembeyaz grdn sylyor, nasl olduunu bilemiyorum, bunu ona sormaya vakit bulamadm bile, biraz nce eve dndm ve onu o durumda buldum, ona sormam ister misiniz, ah, size ok ok teekkr ederim, doktor, hemen geliyoruz, hemen. Kr adam, ayaa kalkt, Dur, dedi kars, dur da nce parmana pansuman yapaym, ksa bir sre ortadan kayboldu, elinde bir ie oksijenli su, bir ie cval krom, pamuk ve bir kutu gazl bez ile geri dnd. Pansuman yaparken sordu, Arabay nereye braktn, ve birden aklna geldi, yi ama bu durumda araba kullanamazdn, ya da eve geldikten sonra, Hayr, sokakta bama geldi bu durum, krmz kta durduumda, biri beni buraya kadar getirme nezaketini gsterdi, arabay yandaki sokaa braktk, Tamam, inelim yleyse, ben arabay aramaya gittiimde sen kapda beklersin, anahtarlar nereye koydun, Bilmiyorum, 16 adam anahtarlar bana vermedi, Hangi adam, kim o, Beni eve getiren kii, bir erkekti, uraya brakm olmas gerekir, bir bakaym, Yarar yok, ieri girmedi, yi ama anahtarlarn bir yerlerde olmas gerekir, Vermeyi unuttu herhalde, farknda olmadan gtrmtr, Bir bu eksikti, Kendi anahtarlarn kullan, tekilere sonra bakarz, Peki, gidelim, ver elini bana. Kr adam, Bu durumda kalacak olursam, canma kyarm, dedi. Ne olur samalama, bamzda zaten bir felaket var, bu kadar fazlasyla yeter, Gzlen kr olan benim, sen deilsin, bunun ne demek olduunu anlayamazsn, Doktor seni iyiletirecek, greceksin, Greceim. Dar ktlar. Aada, evin giriinde, kadn otomat yakt ve adamn kulana fsldad, Beni burada bekle, komulardan biri gelecek olursa, onunla doal bir ekilde konu, beni beklediini syle, ilk bakta kimse senin kr olduunu anlayamaz, bu davrann bizi, bamza gelen

felaket hakknda bir de bakalarna dert anlatmaktan kurtarr, Tamam, ama gecikme. Kadn, koarak dar kt. Komulardan hibiri ieri girmedii gibi, dar kan da olmad. Kr adam, zaman saatinin tik taklarn duyduu srece, otomat lambasnn snmeyeceini biliyordu, dolaysyla, sesin her kesiliinde dmeye bast. Ik, orada yanan k onun iin bir sese dnmt. Karsnn neden bu kadar geciktiini anlamyordu, yandaki sokaa gitmiti, seksen ya da yz metre ileriye. ok gecikirsek, doktor gidecek, diye dnd. Dnd bir hareketi mekanik olarak yapmaktan kendini alamayarak sol kolunu kaldrd, saate bakmak iin ban edi. Bir yerine ani bir sanc saplanm gibi dudaklarn skt ve komulardan birinin o anda belirmemi olmasna dua etti, nk kendisine sylenecek ilk sz, hngr hngr alamasna neden olacakt. Sokakta bir araba durdu, Pek de abuk olmad, diye dnd, ne var ki motorun sesi onu artt, Bir dizel motor bu, bir taksi, dedi kendi kendine ve elektrik dmesine bir kez daha bast. Kars ieri giriyordu, sinirliydi, alt st olmutu, Seni korumasna alan o aziz, o iyi yrekli kii arabamz alp gitmi, Olamaz, arabay grememisindir, Neden gremeyecek-miim, gzlerim iyi gryor benim, bu son szler azndan istemeden kt, Arabann yan sokakta olduunu syledin bana, diye dzeltti, orada yok, ya da baka bir sokaa braktnz, Hayr, Krlk 17/2 hayr, o sokakta braktk, bundan eminim, yleyse yok oldu, Bu durumda anahtarlar, Senin aknlndan, skntl durumundan yararlanp arabamz ald, Oysa ben, korkumdan onu eve almadm, sen gelinceye kadar yanmda kalsayd, arabay a-lamayacakt, Haydi gidelim, taksi bizi bekliyor, yemin ederim ki o dolandrcnn da gzlerinin kr olmas iin, yaammn bir yln verirdim, O kadar yksek sesle konuma, Ve birilerinin onu soyup soana evirmesi iin, Belki geri gelir, Ha evet, yarn kapmz alp bize bu ii dalgnlkla yaptn syleyecek, zr dileyecek, senin nasl olduunu soracak. Doktorun muayenehanesine kadar konumadlar. Kadn, arabann alnm olduunu dnmemeye alyor, kocasnn ellerini ellerinin arasnda sevgiyle skyordu, oysa adam, ofrn dikiz aynasndan gzlerini grmemesi iin ban ne emi, bu kadar byk bir felaketin bana nasl geldiini kendi kendine sorup duruyordu, Neden ben? Araba durduunda, trafiin kard grlt kulana bir-iki ton yksek geliyordu, bu bazen olur, hl uyumaktayzdr, oysa d dnyadan gelen sesler, bizi beyaz bir rt gibi saran bilinsizlik perdesini delip geer. Beyaz bir rt gibi. geirerek ban sallad, kars yavaa yanana dokundu, bu, Sakin ol, ben yanndaym, anlamna geliyordu, adam, ofrn ne dneceine aldrmadan ban onun omzuna koydu, Benim yerimde sen olsaydn, araba bile kullanamazdn, dedi kendi kendine ocuka, ve bu dncenin samaln dikkate almakszn, iinde bulunduu umutsuz duruma karn hl mantkl akl yrtebildii iin kendini kutlad. Karsnn yardmyla taksiden inerken sakindi ama yazgsnn ksa sre sonra ne olacan renecei muayenehaneye girerken, ona dudaklar titreyerek, mrlt halinde sordu, Buradan karken nasl olacam, ve ban, artk umudu kalmam bir insan gibi sallad. Kars, sekreter kza, yarm saat nce kocasnn hastal hakknda telefon eden kii olduunu syledi ve kz onlar, teki hastalarn bekledii kk bir salona ald. ierde, gznn biri siyah bir bantla rtl bir ihtiyar, annesi olduu anlalan bir kadnn yannda oturan ehla bir erkek ocuk, koyu renk caml gzlk takm bir gen kz, gzle grlr bir belirti tamayan ama kr olmadklar belli olan -krler gz doktoruna gelmez- 18 ler- iki kii daha vard. Kadn, kocasn oturacak bo bir yere gtrd, baka yer olmad iin, onun yannda ayakta durdu. Beklememiz gerekecek, diye fsldad kulana. Adam bunun nedenini anlad, orada bulunan insanlarn seslerini duymutu, ama imdi akln baka bir ey kurcalyordu, doktor onu ne kadar ge muayene ederse, krlnn o lde ilerleyeceini, dolaysyla da iyiletirilemez hale geleceini, tedavi kabul etmez duruma deceini dnyordu. skemlesinin zerinde kprdand, tedirgindi, kayglarn karsna aktaracakt ki kap ald ve sekreter kz onlara, Ltfen ieri girin, dedi, sonra, teki hastalara dnenerek, Doktorun talimat byle, acil bir durum sz konusu, dedi. ehla ocuun annesi itiraz ederek, srann sra olduunu, kendisinin oraya en nce geldiini ve bir saattir beklediini syledi. teki hastalar onu alak sesle destekledi, ne var ki hepsi, hatta kadnn kendisi bile bu konuyu fazla stelememek gerektiini dnd, doktor belki bu davrana sinirlenecek ve bu sabrszlklarn onlara, onlar daha uzun sre bekleterek detecekti, bu daha nce grlmemi

bir ey deildi. Gz siyah bantl ihtiyar cmertlik gsterdi, Brakn zavally, iimizde en zor durumda olan o. Kr adam onu duymad, muayene odasna giriyordu, kars da, Bu iyiliinizden dolay size ok teekkr ederim doktor, diyordu, kocam, ve durdu, dorusunu sylemek gerekirse, neler olup bittiini tam olarak bilmiyordu, bildii tek ey, kocasnn kr olduu, arabalarnn da alndyd. Doktor, Oturun, rica ederim, dedi, hastann oturmasna yardm etti, sonra, elini onun elinin stne koyarak, dorudan onunla konutu, Banza ne geldi, anlatn bakalm. Kr adam, arabasnn iinde yeil n yanmasn beklerken, birden hibir ey grmez olduunu, insanlarn onun yardmna kotuklarn, yalca bir kadnn -bunu ses tonundan karyordu elbet-, bunun belki sinirsel bir durum olduunu sylediini, daha sonra bir adamn ona evine kadar elik ettiini, nk evine yalnz bana dnecek durumda olmadn anlatt, Her eyi bembeyaz gryorum, doktor. Arabasnn alndndan sz etmedi. Doktor ona sordu, Byle bir ey daha nce banza gelmi miydi, yani imdi banza gelen ya da bunun benzeri, Hi gelmedi doktor, Ve bunun birdenbire olduunu sylyorsunuz, Evet doktor, Snen bir k gibi, Daha dorusu yanan bir k 19 gibi, Son gnlerde, grnzde bir deiiklik fark ettiniz mi, Hayr doktor, Ailenizde krlk vakalarna rastlanyor mu ya da daha nce rastlanm m, Tandm akrabalarm iinde ya da bana anlatlan yaknlarm iinde hi kr yok, ekeriniz var m, Yok doktor, Frengi geirdiniz mi, Hayr doktor, Kan basncnz ya da kafa ii basncnz yksek mi, Kafa ii basnc iin bir ey diyemem ama kan basncmn yksek olmadn biliyorum, nk iyerimde bizi periyodik olarak salk denetiminden geiriyorlar, Bugn ya da dn, banz bir yere serte arptnz m, Hayr doktor, Ka yandasnz, Otuz sekiz yandaym, Peki, gzlerinizi muayene edelim bakalm. Kr adam, muayeneyi kolaylatrmak istiyormuasna gzlerini aabildii kadar at ama doktor onu kolundan tutarak bir aygtn nne oturttu, biraz d gc olan biri bunun, szlerin yerini gzlerin ald, gnah karann gnahkrn dorudan ruhuna bakt yeni model bir gnah kartma yeri olduunu dnebilirdi, enenizi uraya dayayn, gzlerinizi ak tutun ve kprdamayn. Kadn kocasna yaklat, elini omzuna koydu, Greceksin her ey yoluna girecek, dedi. Doktor, ift mercekli dzenei kendi tarafndan indirip kaldrd, ince ayar vidalarn dndrd ve muayeneye balad. Saydam tabakada bir ey bulamad, gza-knda bir ey yoktu, gzbebeinde bir ey yoktu, atabakada, billur cisimde, san noktada, gz sinirinde de bir ey yoktu, hibirinde bir'ey yoktu. Aygttan gzlerini ayrd, sonra hibir ey sylemeden, incelemeye en bandan yeniden balad, bir kez daha bitirdiinde, yznde akn bir ifade vard, Hibir doku bozukluuna rastlamadm, gzleri kusursuz. Kars, sevinle ellerini kavuturarak bard, Sana sylemitim, her ey yoluna girecek, diye. Kr adam onun szlerine kulak asmadan sordu, enemi ekebilir miyim doktor, Tabii ekebilirsiniz, zr dilerim, Sizin de sylediiniz gibi, madem ki gzlerimde bir ey yok, neden kr oldum yleyse, u anda bunu size syleyemem, daha derin incelemeler, tahliller, ekografi, ansefalog-ram yaptrtmamz gerekecek, Beyinle ilgili bir ey olduunu dnyor musunuz, Olabilir ama sanmyorum, Bununla birlikte, gzlerimde hibir kusur bulmadnz sylyorsunuz doktor, Doru, Anlamyorum, Sylemek istediim ey, pratik olarak kr olduunuz, buna karn krlnzn u an iin bir akla- 20 masnn bulunmay, Kr olup olmadmdan kukunuz var m, Kesinlikle yok, sorun, byle bir vakaya ok ender rastlanmasndan kaynaklanyor, kiisel olarak meslek yaamm boyunca byle bir vakaya ben hi rastlamadm, hatta daha ileri giderek bylesine gz hekimlii alannda da hi rastlanmam olduunu ileri sreceim, iyileebileceimi dnyor musunuz, lke olarak evet, nk hibir doku bozulmasna, aileden gelen yap bozukluuna rastlamadm, dolaysyla bu soruya olumlu yant vermem gerekiyor, Ama yantnz olumlu deil, Tedbirli davranm olmak iin, sonradan tersi kabilecek bir durum hakknda size mit vermek istemediim iin, Anlyorum, Gzel, Peki, tedavi grecek miyim, ila alacak mym, u an iin size reete yazmayacam, bunu yaparsam krlemeden gitmi olurum, te, cuk diye tam yerine oturan bir deyim, dedi kr adam. Doktor, bu szleri duymazdan geldi, muayene iin oturduu tabureden kalkt, bir reete kdnn stne, gerekli grd incelemeleri ve tahlilleri, yerine oturmadan yazd. Kd kadna uzatt, te bayan, sonular alnca kocanzla birlikte gelin, bu arada durumunda bir deiiklik olursa, bana telefon edin. Borcumuz, doktor, Sekreter kza dersiniz. Onlar kapya kadar geirirken, Greceiz, greceiz, umutsuzlua dmemek gerek, gibi rahatlatc bir eyler mrldand, yalnz kalnca da yandaki kk

banyoya geerek, aynada yzne uzun uzun bakt. Ne olabilir bu, diye mrldand. Sonra, muayene odasna geri dnd, sekreter kz ard, Sonraki hastay ieri aln. Kr adam o gece, dnde kr olduunu grd. 21 Sonradan arabay alan adamn, kr adama yardmn sunduu anda hibir kt niyeti yoktu, tam tersine, cmertlik ve zgecilik ad verilen duygulara uymaktan baka bir ey yapmamt, ki bunlar, herkesin bildii gibi, insan soyunun en iyi iki yann oluturur, hatta bu duygulara, mesleinde ilerleme ans bulunmayan ve bu ii yaparken, tersine, zavalllarn aresiz durumda olmalarndan yararlanan gerek patronlar tarafndan smrlen ve yrei bizim basit araba hrsznnkinden ok daha kat sulularda bile rastland olur. Sonuta, kr bir adama nce yardm edip sonra arabasn almak ile mark bir ihtiyarla ilgilenirken, laf aznn iinde geveleyip onun mirasna gz dikmek arasnda ok da byk bir fark yoktur. Bu dnce bizimkinin aklna, kr adamn evine yaklat srada, yapaca ey dnyann en doal eyiymi gibi geliverdi, tam olarak, kazanaca iine doduu iin deil de, yalnzca karsna bileti kt iin piyango bileti almaya karar veren, o bileti, bakalm ne olacak diye, byk ikramiyeyi kazanmak umuduyla deil, belki ufak bir ey vurur ya da hibir ey vurmaz diyerek alan birinin yapt gibi, denebilir, kimileri bunu, kiiliinden kaynaklanan koullu reflekse uyarak yaptn da ileri srebilir. nsan doas hakknda kukucu olanlar -ki bunlarn says olduka fazla olduu gibi, byleleri dncelerinde inatdrlar-, nne kan frsatlarn, insan ille de hrsz yapmad doru olsa bile, hrsz olmasna anak tuttuu da zard edilemez, derler. Bize gelince, kr adam, hem gerek, hem de sahte iyiliksever Samaral-nn' kendisine son anda yapt ikinci neriyi kabul etmi olsayd -ki bu durumda iyilik yapma istei ar basabilirdi-, yani 1 ncil'de ad geen iyiliksever kii. (ev.) 22 kars gelinceye kadar yannda kalmasna izin verseydi, kendisine bahedilen gven duygusunun salayaca ahlaki sorumluluun etkisi, onun sua eilimini dizginler, bylelikle de en sefil ruhlarda bile her zaman rastlayabileceimiz parlty ve soyluluu yzeye karrd, diye dnmemize izin verilmesini rica ediyoruz. Sonu olarak, Pleblere zg eski bir zl szn bize teden beri bkp usanmadan rettii gibi, kr adamn erkek kurttan kaarken dii kurda yakalandn syleyebiliriz. Bir sr bilind enin saldrsna urayan, bir o kadar baka enin yok sayd ahlak bilinci, varolan bir niteliktir, her zaman da varolagelmitir, Drdnc Zaman filozoflarnn, ruh denen ey henz basit, belirsiz bir taslak olduu sralarda icat ettii bir ey deildir. Birlikte yaamann getirdii etkinlikleri ve genetik deimeleri bir yana brakacak olursak, bilincimizi giderek damarlarmzda dolaan kann rengine ve gzyala-rmzn tuzuna bulatrdk, bu da yetmiyormu gibi, gzlerimizi iimize dnk birer aynaya dntrdk, sonuta gzlerimiz, azmzla yadsmaya altmz eyleri ou zaman hi saknmadan gzler nne serer hale geldi. Bu genel olguya bir de ilenen suun basit zihinlerde yol at pimanla ou zaman en eski atalarmzdan miras kalan her trl korkunun da karmasnn getirdii zel durum eklendi, bunun sonucu olarak da, sulunun iledii su, henz sopay yemeden ya da taa tutulmadan nce, cezas iki kez hak edilmi bir su haline geldi. Dolaysyla, bizi ilgilendiren durumda, hrszn arabay almak zere altrr altrmaz, sz konusu korkularn ve pimanlkla kvranmaya balayan bilincinin iin iine ne lde kartn belirleme olanan bulamayacaz. Ne var ki, kr olduu anda ayn direksiyonu iki eliyle tutan, ayn n camdan dar bakan ve birden hibir ey gremez hale gelen kiinin oturduu koltua oturmam olsak da, bu tr dncelerin bunu yapan kiinin iinde o srngen, korkun korku hayvann uyandracan dnememek iin, insann en kk d gcnden bile yoksun olmas gerekir, oysa, o hayvan hrszn iinde daha imdiden ban kaldrd bile. Ama bu ayn zamanda, daha nce szn ettiimiz gibi, doruk noktasna varm bilincin ifadesi olan pimanlkt, ya da daha etkileyici biimde ifade etmi olmak iin, src dileri olan, kr adamn kapy kapad andaki are- 23 siz imgesini hrszn gznn nne getiren bir bilincin ifadesiydi diyelim, Gerei yok, gerei yok, demiti zavall, bundan byle birisinin yardm olmadan tek bir adm bile atamayacak halde olmasna karn.

Hrsz, bylesi korkun dncelerin akln iyice kartrmasn engellemek iin, arabay her zamankinden ok daha dzgn kullanmaya dikkat etti, en kk hataya, en kk dalgnla dmemesi gerektiini biliyordu. Polis, mahallede dolap duruyordu, ilerinden birinin onu durdurmas yeterliydi, Sigortanz ve src belgeniz, ltfen, ve bu onun iin, yeniden hapsi boylamak anlamna geliyordu, hem de yaam boyu. Trafik lambalarna hatasz uyuyor, krmz kta hi ilerlemiyor, sar kta dikkat ediyor, yeil sabrla bekliyordu. Bir an geldi, lambalara uymann onda saplant haline geldii dncesine kapld. Bunun zerine, arabann hzn, bazen hzlanp bazen yavalayarak arkasndan gelenleri sinirlendirmek pahasna, her defasnda yeil a rastlayacak ekilde ayarlad. Sonunda, akn ve son derece gergin durumda, trafik lambalarnn olmadn bildii bir yan sokaa sapt ve ok iyi ofr olduundan, arabay neredeyse gz kapal park etti. Sinir krizi geirmek zere olduunu duyumsuyordu ve bu durumu kendi kendine ayn szlerle ifade etti, Burada imdi bir sinir krizi geireceim. Arabann iinde bouluyordu. Her iki yandaki cam indirdi, ama dardan giren hava ierdeki atmosferi serinletmedi. Ne yapyorum ben, diye sordu kendi kendine. Arabay gtrmesi gereken hangar uzakta, kentin d semtlerinden birindeydi, iine dt duruma baklrsa, oraya hi ulaamayacakt. Bir aynasz beni enseleyecek ya da bir kaza yapacam, ki bu daha da kt, diye mrldand. Bunun zerine, en iyisinin arabadan biraz karak kafasn serinletmek olduunu dnd, Bu belki de kafamn iindeki kara dncelerden syrlmama yardmc olur, o adam kr oldu diye, ayn eyin benim de bama gelmesi gerekmez, insan krle gribe yakalanr gibi yakalanmaz, u evlerin evresinde bir tur atarsam rahatlarm. Arabadan kt, kaplar kilitlemeye gerek yoktu, nasl olsa hemen dnecekti ve uzaklat. Otuz adm atmamt ki kr oldu. Muayene odasnda en son muayene olan iyi yrekli ihtiyar oldu, hani u birdenbire kr olan adam hakknda o ok sevimli 24 szleri syleyen kii. Doktora gelmesinin tek nedeni, elinde kalan ve katarakt olan tek gznn ameliyat gnn saptamakt, teki gzndeki bant, zaten grmeyen gzn saklamak iindi ve imdiki rahatszlyla hi ilgisi yoktu. Bunlar, yan getirdii felaketler, demiti doktor bir sre nce, zaman gelince alrz, iyiletikten sonra, iinde yaadnz dnyay tanyamayacak kadar gzel bulacaksnz. Gz siyah bantl ihtiyar ktktan, sekreter kz da bekleme salonunda baka hasta kalmadn syledikten sonra doktor kr olan adamn fiini alp yeniden okudu, sonra ikinci kez okudu, birka dakika dnd, sonunda bir meslektana telefon etti ve aralarnda yle bir konuma geti, Bugn ne kadar tuhaf bir vakayla karlatm bilemezsin, grme yetisini bir anda yitiren bir adam geldi, inceleme sonunda fark edilebilir hibir doku bozukluuna rastlamadm gibi, doutan gelme bir hatal oluum da gremedim, her eyi bembeyaz grdn sylyor, gzlerine yapm bir tr sts, kaln bir beyazlk, bana sylediklerini sana olduu gibi aktarmaya alyorum, evet, tabii tek bir vaka, hayr, adam gen, otuz sekiz yanda, benzeri bir vakaya rastladn m hi, bu tr bir ey okundun mu ya da bilgin var m, evet, ben de ayn eyi dndm, u an iin bir zm gremiyorum, zaman kazanmak iin tahlil yaptrmaya gnderdim, evet, nmzdeki gnlerde birlikte muayene edebiliriz, akam yemeinden sonra kitaplarm kartrp bibliyografyaya bir daha gz atacam, belki bir ey bulurum, evet, biliyorum tabii, tanyamamazlk, psiik krlk, bu da bir olaslk, ama bu belirtilerle ilki sz konusu olabilir, nk adamn kr olduu kuku gtrmez, tanyamamazlk, bilindii gibi, insann grd eyi tanyamamasdr, evet, bunu ben de yeterince dndm, aslnda belki de bir bakarkrlk vakas sz konusudur, ama unutma ki szmn banda sana bu krln beyaz bir krlk olduunu sylemitim, buysa gzn btnyle kararmas olan bakarkrln tam tersi, tabii beyaz, yani beyaz bir kararma tablosu oluturan bir bakarkrlk de varsa, o baka, evet, biliyorum, imdiye kadar hi grlmemi bir ey, tamam, yarn ona telefon ederim, onu birlikte muayene etmek istediimizi sylerim. Konuma bittikten sonra, doktor srtn iskemlesine dayad, birka dakika yle kald, sonra kalkt, yorgun hareketlerle ar ar nln kard. 25 Gidip banyoda ellerini ykad, ama bu kez aynaya bakp o metafizik soruyu, Ne olabilir acaba, sorusunu sormad, bilimsel tutumunu yeniden yakalamt, tanyamamazlk ile bakarkrl-n kitaplarda ayrntlaryla tanmlanm olmasna karn bu, pratikte baz deikelerin, deyim yerindeyse mutasyonlarn ortaya kmayaca anlamna gelmezdi, ite o gn gelmi gibi grnyordu. Beynin kilitlenmesi iin binbir neden vard, bir uyarnn biraz ge kalmas,

kaplarn kapanm olmas iin yeterliydi. Gz doktorunun edebiyat zevki vard ve yapt bir alnty yerine oturtmay bilirdi. Akam, yemekten sonra karsna, Bugn muayenehanede tuhaf bir vakayla karlatm, psiik krln ya da bakarkrl-n bir deikesi olabilir, ne var ki imdiye kadar hi rastlanmam bir vakaya benziyor dedi, O hastalklar, bakarkrlk ve teki, ne tr hastalklar, diye sordu kars. Doktor, karsnn merakn giderebilmek iin, meslee yabanc bir insann anlayabilecei bir aklama arad, sonra, gidip kitaplarn durduu raftan o konuyla ilgili kitaplar ald, bazlar eski, faklte zamanndan kalma, bazlar yeni, birka da en son yaymlanm, henz gz atmaya frsat bulamad kitaplard. lerindeki konular gsteren dizinleri tarad, sonra, tanyamamazlk ve bakarkrlk hakknda bulduu her eyi yntemli biimde okumaya balad, bunu yaparken, kendine ait olmayan bir alana, hakknda fazla bilgisinin bulunmad sinir cerrahisi alanna davetsiz girmi bir yabancym izlenimine kapld. Gecenin ge bir saatinde, bavurduu kitaplar yana itti, yorgun gzlerini ovuturdu ve srtn oturduu iskemlenin arkalna dayad. O anda, belirtilerin oluturduu seenek, ona btnyle ak seik geliyordu. Tanyamamazlk vakas sz konusu ise, hastann her zaman grd eyleri grmeyi srdrmesi, yani grme yetisinde hibir azalmann olmamas gerekiyordu, yalnzca, beyni, bir iskemle grdnde, onun bir iskemle olduunu tanyamaz hale gelmiti, ksacas, gz sinirinin tad uyarlara doru tepki vermeyi srdryordu ama konu hakknda bilgisi olmayan kiilerin anlayabilecei gnlk dille ifade edecek olursak, bildii eyleri bildiini anmsama yeteneini yitirmiti, stelik, bunu syleme, ifade etme yeteneini de yitirmiti. Bakarkrle gelince, bu konuda hibir kukuya yer yoktu. Bu hastaln sz konusu 26 olabilmesi iin, hastann her eyi kapkara grmesi gerekiyordu ama bu durumda grmek szc tartmalyd, nk hasta iin mutlak karanlk sz konusuydu. Kr adam, grdn ak seik ifade etmi -bu eylemin kullanmnda yukarda sz edilen tartmal durum sakl kalmak kaydyla tabii-, grd eyin tekdze, youn, beyaz bir renk olduunu sylemiti, ak gzlerle bir st denizinin iine dalm gibi. Beyaz bir bakarkrlk, bu, szck temelinde bir eliki olaca gibi, sinirsel bakmdan da bir olanakszlk oluturacakt, nk bu durumda gerekteki grntleri, biimleri ve renklerini alglayamayacak olan beynin, deyim yerindeyse, normal gre sahip birinin grd -tabii normal gr denen eyin ne olduunun kesin olarak ortaya konmasnn her zaman ok zor olduu da hesaba katlmak kaydyla- renklerin, biimlerin ve grntlerin ton fark olmayan beyaz bir rtyle kaplanmasna da olanak bulunmayacakt. Doktor, k olmayan bir durumla kar karya bulunduunun btnyle bilincinde olarak, ban aresizce sallad ve evresine baknd. Kars ortalkta grnmyordu, bir an ona yaklap salarna pck kondurduunu belli belirsiz anmsyordu, Ben yatyorum, demiti olaslkla, ev imdi sessizlie gmlm, kitaplar masann zerine dalmt, Ne oluyor, diye dnd ve birden iini korku sard, bir an sonra kendisi de kr olacakt sanki ve bunu imdiden duyumsuyordu. Nefesini tuttu, bekledi. Bir ey olmad. Ne var ki bir dakika sonra kitaplar rafa koymak zere toplarken olan oldu. nce ellerini grmediini fark etti, sonra kr olduunu anlad. Koyu renk gzlkl gen kzn ikyeti nemli deildi, basit bir gz zar yangs sz konusuydu, ki bu da doktorun yazd reetedeki ilalarn hafif dozda kullanlmasyla birka gnde geerdi. Ve bildiinize kukum yok, o sre iinde, gzlklerinizi yalnzca yatarken karmanz gerek, demiti ona. Bu aka hi de yeni saylmazd, hatta gz doktorlarnn bunu kuaktan kuaa aktardklar bile ileri srlebilir, ne var ki her defasnda etkisini gsteriyordu, doktor sylerken glmsyor, hasta dinlerken glmsyordu ve bu durumda da sz konusu akay yapmaya demiti, nk gen kzn gzel dileri vard ve onlar gsterme frsatn da karmyordu. nsanlarda doal olarak bulunan ikiyzlln drtsyle ya da yaamnda gereinden 27 ok d krklna uram olmak yznden, bu kadnn yaamnn ayrntlarn bilen sradan, kukucu bir kii, onun gl-ndeki gzelliin mesleki kurnazlktan kaynaklandn ileri srebilirdi -ki bu, kt niyetli ve temelsiz bir iddia olurdu-, bu iddiasn da bunun, yani kadnn glnn, ok uzak saylmayacak bir sre nce, kadn henz kz olan kzken -anlamn yitirmi bir szck-, gelecek onun iin henz zarf almam bir mektupken ve zarf ama meraknn henz iine domad sralarda da ayn olmasna balard. Basite indirgeyecek olursak, bu kadn fahie ad verilen kategoriye sokabiliriz ama toplumsal ilikilerin izledii karmak yol, bu ilikiler ister gndz, ister gece ilikileri, ister dikey, ister yatay ilikiler olsun,

kadncazn burada sz edilen yaam dnemi iin kestirme ve kesin yarglara varma eilimimizi frenlemeye itiyor bizi ve bu eilim, kendimizi her konuda gereinden ok yeterli grmemiz yznden, bizim belki de kurtulmay hi baaramayacamz bir kusur oluturuyor. Tanra Hera'nn ok oynak bir yapya sahip olduu bilinse de, bir Yunan tanras ile, onun yannda atmosferde aslt haldeki bir su damlas kadar sradan bir ktleye sahip gibi duran bir karakteri onun karakter yapsyla karlatrmakta diretmek hi de doru olmaz. Bu kadnn para karlnda yataa girdii su gtrmez bir gerek, buysa onu hi duraksamadan gerek fahie kategorisine sokmamz salayabilir ama te yandan bunu yalnzca istedii zaman ve can kiminle isterse onunla yapt da ortadayken, tekilerle arasnda beliren bu fark yznden ve tedbirli davranm olmak adna, korporasyo-nun -bu szc burada birlik anlamnda alalm- dnda tutulmaya hak kazandn da sylemeden gemeyelim. Normal her insan gibi onun da bir meslei var ve normal her insan gibi o da bo zamanlarndan, birazck bedensel zevk almak, bu arada zel ve genel baz gereksemelerini gerektii gibi karlamak iin yararlanyor. Yapt eyi ilkel bir tanmlamaya indirgemek istemiyorsak, sonuta onun hakknda genel olarak sylememiz gereken, can nasl istiyorsa yle yaad, bunun dnda da yaamdan elinden geldii lde zevk almaya altdr. Gen kz muayenehaneden ktnda gece olmutu. Gzlklerini karmad, nk sokak lambalarnn, zellikle de reklam panolarnn gzn rahatsz ediyordu. Doktorun yaz- 28 d ilac almak iin bir eczaneye girdi, onunla ilgilenen kalfa, baz gzlerin koyu camlar ardna gizlenmesinin hi de doru olmadn sylediinde, bu szleri duymazdan gelmeye karar verdi, bir eczacnn, onun hastal hakknda fikir yrtmeden yapt bu gzlem son derece kabayd, stelik, onun dncesiyle de eliiyordu, nk o, koyu renk gzlklerin kendisine mthi bir gizem kazandrdndan, bu gizemin, gelen geen erkeklerin ilgisini ektiinden, hatta bu gizemi zmek iin onlarda para deme istei uyandrdndan emindi, srf bu yzden bugn bir erkek onu bekleyecekti, bu, maddi vdoyum bakmdan ve baka bakmlardan kendisine iyi eyler salayacan hakl olarak dnd bir bulumayd. Bulumaya hazrland adam tanyordu, onu gzlklerini karamayaca konusunda uyard zaman sesini karmamt, ki bu uyary ona, doktorun bu konuda kendisine yapt uyary renmeden nce yapmt ve bu tuhaf rastlant onu gldrd. Gen kz, eczaneden ktnda bir taksiye el etti, ofre gidecei otelin adresini verdi. Koltua yaslanm, tensel zevkin, dudaklarn tene ilk dokunuundan, ilk ateli sarlmadan balayp onu gz kamatran ve ba dndren bir armha gerilmi gibi -bu benzetmeyi balayn- bitkin ve mutlu klacak bir orgazmn art arda gelen patlamalarna kadar farkl ve ok eitli duyularn daha imdiden tadn karyordu, tabii bu deyi ne kadar yerindeyse. Dolaysyla, koyu renk caml gzlkl takan gen kzn cinsel ilikiden -tabii ki partneri grevini zamanlama ve teknik asndan gerektii gibi yaparsa- sonradan aldnn her zaman iki katn ald sonucunu karabiliriz. Gen kz bu dncelere dalp gitmiken, doktora muayene paras dedii iin olacak kukusuz, bugnden balayarak, akayla kark bir rtmece deyile 'hak edilen dl' olarak adlandrd eyin dzeyini ykseltmenin zamannn gelip gelmediini kendi kendine sordu. Taksiyi inecei yerden bir blok nce durdurdu, gidecei yne doru ilerleyen kalabaln arasna, grnte hibir kusuru olmayan sradan biri,gibi kart, kendini onlara tatyordu sanki. Otele doal bir hava iinde girdi, hol geip bara yneldi. Birka dakika nce geldiine gre, beklemesi gerekecekti, nk buluma saati kesinlikle belirlenmiti. Serinletici bir ey smarlayp sakin sakin, kimseye bakmadan iti, onu sradan bir 29 erkek avcs sanmalarn istemiyordu. Biraz sonra, leden sonrasn mzelerde geirdikten sonra, dinlenmek iin odasna kan bir turist edasyla asansre yneldi. Erdem, herkesin artk bildii gibi, yetkinlie giden etin yolda her zaman engellerle karlar, gnaha ve ktle gelince, ans onlar her zaman ylesine sever ve kollar ki, gen kz daha asansrn kapsna gelir gelmez kaplar ald, ierden yal bir ift kt, gen kz ieri girdi, nc katn dmesine bast, arad odann numaras yz ikiydi, ite buras, kapya hafife vurdu, on dakika sonra rlplakt, on be dakika sonra inliyordu, on sekiz dakika sonra aldatmacalara bavurmaya gerek duymadan ak szckleri fsldyordu, yirmi dakika sonra akl bandan gitmeye balyordu, yirmi bir dakika sonra bedeni zevkten eriyip gidiyordu, yirmi iki dakika sonra bard, imdi, imdi, ve bitkin, mutlu olarak yeniden bilincine kavutuunda, Her eyi hl bembeyaz gryorum, dedi.

30 Oto hrszn evine bir polis memuru getirdi. Sivil gvenlik glerinin bu saknml ve iyiliksever yesi, yalnzca tkezleyip dmemesi iin kolundan tuttuu adamn kaarlanm bir sulu olduunu, baka koullarda olsa, kamamas iin koluna sk sk yapacan dnemezdi. Buna karn, hrszn karsnn kapy ap da niformal bir polis memuru ile burun buruna geldiinde ve yannda da, yzndeki hznl ifadeye baklrsa, tutuklanm olmaktan daha beter bir eyin bana geldii anlalan kocasn grdnde kapld korkuyu kolaylkla dleyebili-riz. Kadn bir an iin, kocasnn sust yakalandn, polisin de evde arama yapmaya geldiini dnd, elikili gibi grnse de rahatlatc bir dnceydi bu, nk kocas arabadan baka bir ey almazd, boyutlar dnlecek olursa, araba denen meret yle yatan altna falan saklanacak ey deildi. Kukusu ok ksa srd, nk polis memuru, Bu beyin gzleri grmyor, onunla ilgilenin, dedi ve sonuta polis memuru ona yalnzca elik ettii iin iine su serpilmesi gereken kadn, gzlerinden szlen lk yalarla, bandan geen, bizim de bildiimiz yky anlatarak kocas kendini onun kollarna braktnda, balarna ne byk bir felaketin geldiini kavrayverdi. Koyu renk gzlkl gen kz da annesiyle babasnn yanna bir polis memuru tarafndan getirildi, ne var ki, onun kr olduu anda iinde bulunduu koullar bir hayli iticiydi, bir otelde lklar atan, otel sakinlerini ayaa kaldran plak bir kadn, bu arada, birlikte olduu ve pantolonunu yarm yamalak ayana geirdikten sonra, oradan svmaya alan bir erkek, btn bunlar, aslnda trajik olduu su gtrmeyen durumu bi- 31 raz sulandryordu. Grme yetisini yitirmesinin, kendisini kaptrd zevkin geici, yeni ve beklenmedik bir sonucu olmadn anladnda avaz avaz barmaya balaynca, alelacele giydirilen kr kadn, hi de ho olmayan davranlarla ve neredeyse yaka paa otelden dar atldnda, sklma ve utanma duygular iinde olduundan, bu davran karsnda alamaya ve szlanmaya, kalkmad, ki bu duygular, onun para karl ak satan biri olduunun ortaya kmas karsnda ikiyzllerin ve namus ant geinenlerin homurdanmalarna karn, o anda du-yumsadklaryla btnyle badayordu. Polis memuru, biraz kaba, biraz da alayl bir ses tonuyla ona nerede oturduunu sorduktan sonra, taksi cretini deyecek parasnn olup olmadn renmek istedi, Byle durumlarda, devlet deme yapmaz, diye uyard onu, yle bir anmsatlp geilen bu tutum, bu kiilerin yaptklar ahlak d ticaretten kazandklar parann vergisini vermedikleri dnlecek olursa, belirli bir mantktan yoksun saylmazd. Gen kz, bayla 'var' anlamnda bir iaret yapt, ama kr olduundan, -sizin de dneceiniz gibi- polis memurunun bu iareti belki de grmediini dnerek mrldand, Evet, param var, ve ta iinden gelen bir sesle ekledi, Keke olmasayd, bu szler bize konuyla ilgisiz gibi gelebilir ama insan aklnn iinde dncelerin halka halka yayldn, orada kestirme ve dz yollarn bulunmadn dikkate alacak olursak, gen kzn sylediklerinin ok ak seik olduunu kabul edebiliriz, nk o, kt davran, ahlakszl yznden cezalandrldn sylemek istiyordu, hepsi bu. Annesine, akam yemeinde evde olmayacan sylemiti, oysa eve vaktinde, hatta babasndan bile nce dnecekti. Gz doktorunun durumu biraz farkl oldu, bu yalnzca onun kr olduu srada evde bulunmasndan deil, doktor oluundan dolay, bir bedenleri olduunun yalnzca bir yerlerine bir ey olduunda farkna varan teki insanlarn tersine, bana gelen bu durum yznden kendini hemen ve btnyle umutsuzlua teslim etmeye niyetli olmamasndan kaynaklanyordu. ok kt bir durumda bulunmasna, bunalmn kskacna yakalanm olmasna ve gzlerinin nnde kahredici bir gece olmasna karn, Homeros'un, her eyden nce lm ve aclar anlatan bir iir olan lyada'snda syledii eyi anmsayabildi, 32 Bir doktor tek bana birok insana bedeldir, ki bizlerin bu aklamay, salt niceliksel bir deyi olarak deil, niteliksel zelliiyle anlamamz gerekir, doktor da zaten bunun byle olduunu anlamakta gecikmeyecekti. Karsnn, yar uykulu durumda bir eyler mrldanarak sokulmak iin kprdanmasna karn, onu uyandrmadan yatana yatma yrekliliini gsterdi. Uzun saatler boyunca uyank kaldktan sonra, artk btnyle tkendii iin ksa sren bir uykuya dald. Karsna, meslei bakalarnn gzlerindeki hastalklar iyiletirmek olan bin sfatyla, Kr oldum, demek zorunda kalmamak iin, gecenin hi bitmemesini isterdi, ama ayn zamanda, gn nn abuk gelmesini de isterdi ve bu dnce aklna, onu bir daha gremeyeceini bilmesine karn bu s7,cklerle, 'gn ' szckleriyle geldi. Gzleri kr bir gz doktoru

hibir ie yaramazd elbette, ama salk otoritelerini durumdan haberdar etmeyi, olayn ulusal bir felakete, imdiye kadar grlmemi bir krlk salgnna dnebileceini onlara bildirmeyi kendine grev sayyordu, iin akas yoktu, bu hastalk son derece bulac bir tablo oluturuyor ve insanlar, nceden iltihaplanma, mikrop kapma ya da herhangi bir deformasyon gibi patolojik belirtiler gstermeden ya-kalayveriyordu, ki buna, gzlerini uzun uzun inceledii hastada ya da kendisinde tank olmutu, kendi gzleri hafif miyoptu, biraz da astigmat vard ve bu iki deformasyon o kadar nemsizdi ki imdilik gzlk takmamaya karar vermiti. Artk grmeyen gzler, btnyle kr olmu, buna karn, farkl blmlerinde hibir kusur bulunmayan, eski ya da yeni, doutan gelme ya da sonradan olma en kk doku bozukluuna rastlanmayan gzler. Kr adamn gzlerini byk bir dikkatle incelediini, muayene aygtnda bakt o gzlerin salkl grndn, hibir bozulma belirtisi tamadn -ki otuz sekiz yanda bir insanda ender rastlanr bir durumdu bu, hatta daha gen insanlarda bile- anmsad. Bir an iin kendisinin de kr olduunu unutarak, o adamn kr olmamas gerektiini dnd, insan denen yaratk ite bylesine byk zveriler gsterebiliyordu, buysa eskiden beri sregelen bir davrant, baka biimde ifade etmi gibi grnmesine karn, Homeros'un da ayn eyi sylemi olduunu unutmayalm. Krlk 33/3 Kars kalktnda, uyuyormu gibi yapt. Daldn sand derin uykusundan uyandrmamak iin, alnna kondurduu hafif pc duyumsad, O. adamcazn sergiledii olaanst krlk vakasn aratrmak iin ok ge yatmtr zavall, diye dnd belki de. Gsne ken, burun deliklerinden iine giren, onu ierden kr eden ar bir bulut yznden yava yava bouluyormu duygusuna kaplan doktorun, ksa bir inlemeden sonra, gzlerinden iki damla ya akt, gzlerini boan, iki yanandan szlen bu yalar iin, Bunlar beyaz gzyalar olmal, diye dnd, hastalarn ona, Doktor, kr oluyorum galiba, dediklerinde, kendilerini nasl bir korkuya kaptrm olduklarn imdi anlyordu. Ev yaamna zg baz grltler, yatt odaya kadar geliyordu, kars, hl uyuyup uyumadna bakmak iin gelmekte gecikmeyecekti, birazdan, hastaneye gitme zaman gelecekti. Dikkatle kalkt, robdambrn el yordamyla arayp bulup srtna giydi, banyoya girdi, iini yapt. Sonra odaya, nerede bulunduunu bildii aynann nne dnd, ama bu kez, Tanrm, ne olabilir bu, diye kendi kendine sormad, Bir insan beyninin kilitlenmesi iin binbir neden olabilir, demedi, ellerini aynaya deecek kadar ileri uzatt yalnzca, grntsnn orada olduunu ve kendisine baktn biliyordu, grnt onu gryor, buna karn o, grnty grmyordu. Karsnn odaya girdiini duydu, Ah, kalktn m, dedi ona, Evet kalktm, diye yant verdi. Sonra, yaknnda olduunu duyumsad, Gnaydn sevgilim, bunca yllk evlilikten sonra birbirlerine hl sevgi szckleriyle sesleniyorlard, bunun zerine doktor da ona, tiyatro oynuyorlarm da sz sras kendisine gelmi gibi, lerin iyi gideceini sanmyorum, gzmde bir ey var, dedi. Kadn, cmlenin yalnzca son szlerine dikkat etti, Dur da bakaym, dedi ve onun gzlerini dikkatle inceledi, Hibir ey grmyorum, dedi, kukusuz repliini armt, nk bu szler, onun rolnde yoktu, kocasnn sylemesi gereken szcklerdi, ne var ki adam kendini daha yaln biimde yle ifade etti, Grmyorum, ve ekledi, Hastal dnk adamdan aldm sanyo- rum. Doktor karlar, kocalarna yakn olmalar sayesinde tp konusunda zamanla baz bilgiler edinirler, kocasna her bakmdan ok yakn olan bu kadncazn da, krln bir salgnda 34 olduu gibi hastadan hastaya gemediim, bir insann kr birine bakt diye kr olmayacan, krln o kii ile onun doarken sahip olduu gzleri arasndaki kiisel sorun olduunu bilecek kadar bilgisi vard. te yandan, bir doktor da azndan kan szlerin ne anlama geldiini her durumda bilirdi, tp faklteleri bunun iin vard ve hal byle iken bu doktor, kr olduunu ileri sryor ve hastaln kendisine bakasndan bulatn sylyorsa, tp konusunda bir sr bilgi krnts edinmi bile olsa, bu kadncaz kim oluyordu da ondan kukulanmaya kalkyordu yani. Dolaysyla, zavall kadnn gzlerinin nndeki r-tlemez kant karsnda, sonunda sradan bir e gibi -ki bunlardan ikisini daha nce tanmtk-, kocasnn boynuna sarlp, iine dt byk acnn tm belirtilerini da vurmas anlalr bir davrant, Ne yapacaz imdi, diyordu, gzyalar iinde, En ksa srede tm salk birimlerine, bakanla haber vereceiz, gerek bir salgn sz konusuysa, nlemler almak

gerekecek, Ama imdiye kadar hi krlk salgn grlmedi ki, diye karlk verdi kars, bu son dnceye umutla sarlarak, Durup dururken, nedensiz kr olan insan da grlmedi, oysa u anda bu durumda olan en az iki kii var. Son szlerini henz bitirmiti ki, yz allak bullak oldu. Karsn neredeyse kabaca iterek geri ekildi. Uzakla benden, yaklama, hastal sana geirebilirim, sonra, skl yumruklarn kafasna vurarak, Ne apal, ne salak, ne kafasz doktorum ben, nasl oldu da daha nce dnemedim, tm bir geceyi ayn yatakta geirdik, muayenehanemde kalp kapy da ierden kilitlemem gerekirdi, Konuma byle, ltfen, ne olacaksa olacak, haydi gel, sana kahvalt hazrlayaym, Brak beni, brak beni, Seni brakmayacam, diye bard kadn, ne yapmak istiyorsun sen, Tanr akna, evin iinde sendeleye sendeleye dolamak, telefonu ararken mobilyalara arpmak, bulmak istediin numaray grmeyen gzlerinle telefon rehberinde aramak m, bu arada ben de kristal bir fanus iinde kendimi korumaya alm olarak bu manzaray sakin sakin izleyeceim, yle mi? Kocasnn koluna skca yapt ve Haydi gel, sevgilim, dedi. Doktor, karsnn ona srarla hazrlad bir fincan kahve ile kzarm ekmei bitirdiinde, bunu ne byk bir zevkle yaptn dnebiliriz, vakit henz ok erkendi, yani uyarmas ge- 35 reken kiileri brolarnda bulmas iin ok erkendi. Akl ve mant, karlat vakalar en ksa srede salk bakanlnn yksek bir yetkilisine iletmesi gerektiini sylyordu ama kendini yalnzca nemli ve ivedi bilgiye sahip bir doktor kimliiyle tantmasnn, ne kadar stelerse stelesin sekreter kzn onu nceden dert anlataca orta dereceli bir yetkiliye bile balamasna yetmeyeceini anladnda, bu dncesinden ksa srede vazgeti. Adam, onu bir stne balamadan nce, ne olup bittiini kesin olarak renmek istiyordu, nk iinde en kk bir sorumluluk duygusu tayan bir doktor, karsna ilk kana pat diye, krlk salgn olduunu syleyecek olursa, hemen bir panik kmas kanlmazd. Telefondaki memur, Size inandm sylememi istiyorsanz, syleyeyim, size inanyorum, ne var ki benim de uymak zorunda olduum ynetmelikler var, bana ne olup bittiini sylersiniz ya da bu konumay burada keseriz, dedi. Gizlilik tayan bir durum bu, Gizlilik tayan durumlar telefonla bildirilmez, kalkp buraya gelseniz iyi olur, Evimden dar kamam, Hastala siz de mi yakalandnz, Evet, ben de yakalandm, dedi kr doktor bir an duraksadktan sonra, Bu durumda, kendinize bir doktor armaksnz, gerek bir doktor, diye karlk verdi memur ve verdii bu yanttan honut, telefonu doktorun yzne kapad. Bu kaba davran, doktorda bir amar yemi etkisi brakt. Karsna, kendisine ne byk bir kabalkla davranldn dinginlik iinde anlatabilmesi iin, birka dakika kendine gelmesi gerekti. Sonra, aklna uzun sre nce kefetmesi gereken bir ey gelmi gibi, hznl bir sesle mrldand, Yar ilgisizlik, yar kt kt niyetten oluan bir irkef iinde yzyoruz. Ve artk zaman yitirdiini, bilgiyi gitmesi gereken yere en gvenli biimde ulatrmann, brokratlarn ii savsaklatma giriimini atlayp alt hastanenin klinik efiyle doktor doktora karlkl konumak olduunu anlamt, daha sonra da o kahrolas re"smi mekanizmann dililerini harekete geirmeye alacakt. Kadn, hastanenin ezbere bildii numarasn evirdi. Doktor, kardan ses geldiinde kimliini syledi, sonra hzla geitirerek, yiyim, teekkr ederim, dedi, sekreter kz, Naslsnz, doktor, diye sormutu kukusuz, o da insan iyi olmad, hatta lecek durumda olduu halde bunu yiitlie dk srdrmemek iin itiraf et- 36 mek istemediinde sylendii gibi, yiyim, demiti, olaylar onun yapt gibi bilinsiz olarak tersine dndrmek, yalnzca insan trne zg bir davrant. Telefona klinik efi kp, Ee, ne oluyor bakalm, dediinde, doktor ona yalnz olup olmadn, ona syleyeceklerini evrede duyacak birinin bulunup bulunmadn sordu, ekinecek bir ey yoktu, sekreter kzn gz hastalklaryla ilgili konumay dinlemekten daha iyi ileri vard yapacak, zaten o yalnzca kadn hastalklaryla ilgili konumalarla ilgilenirdi. Doktorun anlattklar ksa fakat kesindi, sz dolatrmad, gereksiz eyler sylemedi, ayn eyi iki kez aklamad, syleyeceklerini klinik bir kurulukla aktard, bu tutumu, doktorun iinde bulunduu koullar dikkate alan klinik efini artt, Gerekten kr m oldunuz, diye sordu, Hi kukum yok, Her ey bir yana bu bir rastlant olabilir, belki de tam anlamyla bir bulama sz konusu deildir, Tamam, bunun bulama ile getii henz kantlanm deil ama byle bir olaslk var, Kukusuz yle ama sonu karmak iin vakit henz erken, birbirinden ayr iki vaka istatistik olarak bir anlam ifade etmez, Bu say birden hzla anmazsa tabii, inde bulunduunuz ruh durumunu anlyorum ama

sonradan aslsz kma olasl bulunan bir konuda kendimizi ktmserlie kaptrmaktan kanmamz gerekir, Teekkr ederim, sizi sonra ararm, Hoa kaln. Yarm saat sonra doktor, karsnn da yardmyla acemice tra olmay bitirmiti ki telefon ald. Klinik efi yeniden aryordu ve ses tonu farklyd, Burada, birdenbire kr olmu kk bir ocuk var, her eyi bembeyaz gryor, annesi, oluyla birlikte dn sizin muayenehanenize gittiini sylyor, Sol gznde alk vard, da bakyordu sanrm, Evet, Tamam yleyse, hi kuku yok, ayn ocuk bu, Bu konu beni kayglandrmaya balad, durum gerekten ciddi, Bakanla..., Evet, hastane ynetimine hemen telefon edeceim. saat sonra, doktor ve kars sessizlik iinde le yemei yiyorlard, adam, elinde atal, karsnn kk kk kestii et paralarn tabanda el yordamyla bulmaya alrken telefon yeniden ald. Kadn telefonu amaya gitti ve hemen geri geldi, Seni aryorlar, bakanlktan. Ayaa kalkmasna yardm etti, alma odasna kadar gtrd ve ahizeyi eline tututurdu. Ksa bir konuma oldu. Bakan, dn onun muayenehanesine gelen hastalarn kimliklerini bilmek is- 37 tiyordu, doktor, her biri iin tutulan klinik fite kimlikleriyle ilgili btn bilgilerin, adlarnn, soyadlarnn, medeni durumlarnn, mesleklerinin, adreslerinin bulunduunu syledi ve evine gelecek yetkiliye ya da yetkililere elik etmeye hazr olduunu bildirdi. Hattn teki ucundan, kestirip atan tonda bir yant geldi, Buna gerek yok. Telefon ahizesi el deitirdi, bu kez baka bir ses duyuldu, Gnaydn, ben salk bakanym, zaman yitirmeden hareket ettiiniz iin, hkmetim adna size teekkr ederim, uyank davranmanz sayesinde, gerekli nlemleri alp duruma egemen olacamzdan eminim, bu arada ben sizden, evinizde kalp dar kmama inceliini gstermenizi rica edeceim. Bu son szler, son derece nazik bir ses tonuyla sylenmiti ama bir buyruk olduuna kuku yoktu. Doktor yant verdi, Elbette bakan bey, oysa kar taraf telefonu kapatmt. Birka dakika sonra, telefon yeniden ald. Klinik efiydi, sinirli bir sesle geveleyerek konuuyordu, u anda aldm bir habere gre, polis iki ani krlk vakas saptam, Polislerden mi, Hayr, biri erkek, teki kadn, erkek sokakta bulunmu ve kr oldum diye baryormu, kadn da kr olduu srada bir oteldeymi, anlaldna gre bir yatak maceras, Onlarn da benim hastalarm olup olmadklarn dorulamak gerekiyor, adlarn biliyor musunuz, Sylemediler, Bakan benimle temasa geti, muayenehaneme gidip filere bakacaklar, Ne kark bir durum, Bunu bana siz mi sylyorsunuz. Doktor telefonun ahizesini brakt, ellerini gzlerine gtrd, daha da byk ktlklerden korumak istiyormuasna ylece tuttu, sonra ksk bir sesle, O kadar yorgunum ki, dedi, Uyu biraz, seni yatana kadar gtreyim, dedi kars, Gerei yok, uyuyamam, zaten akam da olmad, zaman ktlkler^ gebe, buna hi kuku yok. Son kez telefon aldnda, saat neredeyse akamn alts olmutu. Doktor, telefonun yannda oturuyordu, ahizeyi kaldrd, Evet, evet, benim, dedi, hattn teki ucundaki kiinin sylediklerini dikkatle dinledi ve telefonu kapatmadan nce hafif bir ba iareti yapmakla yetindi. Kimdi, diye sordu kars, Bakand, yarm saat iinde bir cankurtaran beni almaya gelecek, Byle bir ey bekliyor muydun, Evet, byle bir olaslk vard, Nereye gtrecekler seni, Bilmiyorum, hastaneye sanrm, Bir bavul karaym, iine amar, giysi koyaym, yolculua kmyorum, 38 Ne olduunu bilmiyoruz. Onu kollayarak yatak odasna gtrp yatan zerine oturttu, Burada sakin sakin otur, ben her eyle ilgilenirim. Karsnn, odann iinde oraya buraya gittiini, ekmeceleri, dolaplar ap kapattn, giysileri karp yerdeki bavula yerletirdiini duydu ama bavulun iinde, kendine ait giysilerden baka, birka etek ve bluz, iki pantolon, bir entari ve kadn ayakkablar da olduunu gremezdi. Bu kadar giysiye gerek duymayacan dnd ama sesini karmad, ayrntlar konumann sras deildi. Bir kilitlenme sesi duyuldu ve kadn, Tamam, cankurtaran artk gelebilir, dedi. Bavulu, merdivene bakan kapnn yanna koydu, kocasnn, Brak, bu ii ben yapabilirim, her tarafm sakat deil, diyerek yardm etme isteini geri evirdi. Sonra, oturma odasndaki kanepeye oturarak beklemeye baladlar. El ele tutumulard, adam, ne kadar bir sre iin ayr kalacamz bilemiyorum, dedi, kadn, Kt eyler dnme, diye yantlad. Bir saate yakn beklediler. Zil aldnda, kadn kapy amak zere kalkt ama kapda kimse yoktu. Konuma aygtna yneldi ve yant verdi, Tamam, aa iniyor. Kocasnn yanna dnd, Seni aada bekliyorlar, yukar kmamak iin kesin buyruk almlar, dedi, Anlalyor ki

bakanlk gerekten korkuyor, Haydi gidelim. Aa inmek iin asansre bindiler, kadn kocasnn son basamaklar inip cankurtarana binmesine yardm etti, sonra bavulu almak iin merdivene geri dnd, tek bana kaldrd ve cankurtarann iine itti. Kendisi de cankurtarana binip kocasnn yanna oturdu. Arabann ofr itiraz etti, Yalnzca beyi gtrebilirim, byle buyruk aldm, sizin inmeniz gerekiyor bayan. Kadn, dinginlik iinde yant verdi, Beni de gtrmeniz gerekiyor, ben de u anda kr oldum. 39 O dnce bakann kendi kafasndan kmt. Hangi adan incelenirse incelensin yalnzca durumun ortaya koyduu salk sorunu bakmndan deil, douraca toplumsal sonular ve bunlarn siyasal uzantlar bakmndan iyi, hatta kusursuz bir dnce gibi grnyordu. Hastaln nedenleri ne kadar uzun sre aydnlanmazsa, daha dorusu, uygun bir deyim kullanm olmak iin, bu beyaz felaketin nedenleri -dgc paalarndan taan ok zeki bir yetkili yardmcs, kulaklar rahatsz eden krlk szc yerine bu deyimi kullanmay daha uygun bulmutu- nedenbilme uygun olarak aklanamazsa, diyelim, yani hastalkla savama ve iyiletirme yntemleri, hatta yeni vakalarn ortaya kmasn nleyecek bir ann bulunmas ne kadar gecikirse, krle yakalanm kiiler, bu kiilerle fiziksel temasta bulunmu ya da bu kiilerin yaknnda olmu kiiler bir araya toplanp karantinaya alnacak, bylelikle sonraki bulamalarn n alnm olacakt, bu yaplmayacak olursa, hastaln yaylmas, bilimsel deyimiyle geometrik dizi halinde artard. Bakan, quod erat demonstrandum, diyerek szlerini balad. Herkesin kavrayna seslenecek biimde aklayacak olursak, bu kiilerin hepsini, kolera ve sarhumma salgnlar dneminden miras kalm eski uygulama uyarnca -o dnemlerde hastaln grld ya da var olduundan kukulanld durumlarda gemiler limana alnmaz, krk gn akta bekletilirdi karantinaya alarak, olaylarn gelimesini beklemek sz konusuydu. Olaylarn gelimesini beklemek, syleyi tonu bakmndan belirli bir amaca ynelik gibi grnen oysa belirsizliiyle bilmeceden farkl olmayan bu szler bakann kendi azndan 40 mt, sonradan bu szlerine yine kendisi aklk getirdi, Demek istiyordum ki, sz konusu karantina krk gn srebilecei gibi, krk hafta, krk ay, hatta krk yl da srebilir, yaplmas gerekli olan, bu kiilerin kapatldklar yerden dar kmamalar, imdi karar vermemiz gereken ey, bu insanlar nereye toplayacamz, dedi, ok ivedi olarak kurulan ve grevi hastalan tamak, teki insanlardan ayrk tutmak ve beslenmelerini salamak olan lojistik ve gvenlik komisyonu bakan, u anda elimizde hangi olanaklar var, diye sordu bakan, Elimizde bo, baka bir ama iin kullanlmay bekleyen bir Akl hastanesi, son zamanlarda ordunun yeniden yaplandrlmas dolaysyla artk bir ie yaramayan askeri tesisler, yapm neredeyse bitmek zere olan bir sanayi fuar, ayrca, nedenini bir trl kendime aklayamadm, iflas halinde bir supermarket var. Size gre, bizim gereksemelerimizi bu meknlarn hangisi en iyi biimde karlayabilir, Gvenlii en ok kla salayabilir, Elbette, Ama kk bir sakncas var, ok byk bir mekn, oraya kapattmz insanlarn gzetimi hem zor, hem de klfetli olur, Anlyorum, Spermarkete gelince, bu konuda olaslkla birok hukuksal engelle karlaabiliriz, karmzdakilerin baz yasal haklarn gz nne almamz gerekir, Peki, ya fuar alan, Fuar alann, sayn bakanm, dnmesek daha iyi ederiz, Neden, Sanayiciler buna kesinlikle kar kacaklardr, o alana milyonlar yatrld, Bu durumda, geriye akl hastanesi kalyor, Evet, sayn bakanm, akl hastanesi, Eh, yleyse akl hastanesini kullanalm, akl hastanesi zaten bize her bakmdan en iyi kullanma koullarn sunuyor, drt bir yannn duvarlarla evrili olmasnn dnda, iki kanattan olumasnn avantaj da var, bunlardan birini gerek krlere ayrr, tekine de kukulu olanlar yerletiririz, buras bylelikle, sonradan kr olanlarn daha nce kr olanlarn yanna gnderilecei bir no man's land, bir tarafsz blge oluturur, Ben bunda bir saknca gryorum, Nasl bir saknca bakanm, Oraya, hastalar gerektiinde teki yana aktaracak personel yerletirmek zorunda kalrz, oysa bunu yapacak gnllleri bulma konusunda pek umutlu deilim, Bunu yapmak gerekeceini sanmyorum, sayn bakanm, Nasl, aklayn, Hastal kapm olduundan kuku duyulanlardan biri kr olduunda -bu durum doal olarak er ge meydana gelecektir- tekiler, 41 yani grme yetisini henz yitirmemi olanlar, o kiiyi nnda kap dar edeceklerdir, bundan emin olabilirsiniz, bakanm, Hakknz var, Ayrca, te yanda can sklan bir krn de aralarna katlmasna kesinlikle izin vermeyeceklerdir, ok doru bir akl yrtme, Teekkr ederim,

sayn bakanm, yleyse, planlarmz uygulamaya geirebilir miyiz, Evet, size ak kart veriyorum. Komisyon, hzl ve etkin biimde harekete geti. Henz akam olmamt ki kr olduklar bilinen krlerin tamam evlerinde ve iyerlerinde yaplan bir yldrm harektyla topland gibi, hastal kapm olduklar dnlen belirli sayda insan da, yani en azndan durumlar ve yerleri saptanabi-lenler ele geirilmiti. Doktor ve kars, akl hastanesine ilk gnderilen kiilerdi. Askerler kapda nbet tutuyordu. Kap ancak onlar geebilecei kadar araland, sonra hemen kapand. Binadan ana kapya kadar kaln bir ip gerilmiti ve trabzan kpetesi grevi gryordu, Biraz daha saa yanan, bir ipe dokunacaksnz, o ipi yakalayp doru, dosdoru gidin, basamaklara kadar, alt basamak var, diye uyard bir avu. Binann iinde, ip ikiye ayrlyor, biri saa, biri sola dnyordu, avu, Dikkat edin, siz sa tarafa gideceksiniz, diye barmt. Kadn, bir yandan bavulu srklerken, bir yandan da kocasn, giriten sonraki en yakn koua gtryordu. Buras.griye boyanm ama boyalar uzun sre nce kalkmaya balam iki sra karyolann bulunduu eski revirlere benzeyen upuzun bir salondu. Yatak rtleri, araflar ve yorganlar da ayn renk, yani griydi. Kadn, kocasn kouun en dibine gtrd, yataklardan birinin zerine oturtarak, Bir yere kprdama, burann neye benzediini grmek iin gidip yle bir evreye bakacam, dedi. Baka koular, uzun ve dar koridorlar, doktor odalar olduu anlalan odalar, kir pas iinde tuvaletler, kt yemek kokularndan henz arnmam bir mutfak, zeri inko plakalarla kapl masalar olan bir yemekhane, duvarlar iki metre ykseklie kadar minder kaplanm, zeri mantar levhalarla kapatlm hcre vard. Binann arkasnda, duvarla evrili, iinde kendi haline braklm, gvdeleri soyulmu izlenimi veren aalar olan terk edilmi bir bahe vard. Her yana pler salmt. Doktorun kars ieri girdi. Kapaklar yar ak bir dolabn iinde, deli gmlekleri grd. Kocasnn yanna geri dndnde, Bizi ne- 42 reye getirmiler, biliyor musun, diye sordu, Bilemezsin, diye ekledi, Bir akl hastanesine, kocas onun szn kesti, Sen kr deilsin, burada kalmana raz olamam, Evet, haklsn, kr deilim, Seni eve gtrmelerini, benimle birlikte kalabilmek iin onlara yalan sylediini anlatacam, Hi zahmet etme, burada seni kimse duymaz, duysa bile dinlemez, Ama senin gzlerin gryor, imdilik gryor ama yarn ya da br gn, belki de bir dakika sonra benim de kr olacam kesin, ek git buradan, yalvarrm, steleme, zaten askerlerin merdivene adm bile atmama izin vermeyeceklerinden eminim, Seni bunu yapmaya zorlayamam, Hayr sevgilim, zorlayamazsn, sana yardm etmek iin burada kalyorum, ayrca gelecek olan tekilere de, Hangi tekilere, Burada yalnz olacamz dnmyorsun sanrm, lgnlk bu, Elbette yle, bir akl hastanesindeyiz biz. teki krler hep birlikte geldiler. Evlerinden teker teker alnmlard, ilk nce otomobildeki adam, ardndan onun otomobilini alan hrsz, koyu renk gzlkl gen kz, ehla ocuu, yok hayr, ehla ocuu evinden deil, annesinin tedavi iin gtrd hastaneden almlard. Annesi yannda yoktu, doktorun kars kadar kurnaz davranamam, kr olmad halde kr oldum demeyi akl edememiti, basit bir insand, kendi iyilii iin yalan sylemeyi bile beceremiyordu. Yatakhaneden ieri, birbirlerini ite kaka, elleriyle boluu yoklaya yoklaya girdiler, ierde onlara klavuzluk edecek ip yoktu, doru yne gitmeyi, kendilerine zarar vererek, oralarn buralarn actarak reneceklerdi, ocuk alyor, annesini istiyordu, koyu renk gzlkl gen kz onu sakinletirmeye alyor, Gelecek, gelecek, diyordu, ve gznde gzlklerle hem kr gibiydi, hem de deil, tekiler gzlerini saa sola eviriyor, fakat hibir ey grmyordu, oysa gen kz, gznde gzlklerle, Gelecek, gelecek, dedii iin, umutsuz anne birazdan kapda belirecekmi izlenimi brakyordu. Doktorun kars, azn kocasnn kulana yaklatrarak fsldad, eri drt kii girdi, bir kadn, iki erkek ve bir ocuk, Erkeklerin grnleri nasl, diye sordu doktor, alak sesle, Kadn, adamlar ona tarif etti, o da, lkini tanmyorum, ama teki benim muayenehaneme gelen kr olacak, Kk ocuk ve kadn gzlk takyor, gzelce bir kadn, kisi de bana muayeneye geldi. Krler, grlt patrt iinde, kendilerini gven- 43 de hissedecekleri bir yer aradklarndan, bu konumalar duyamadlar, orada kendileri gibi baka insanlarn da bulunduunu dnmyorlard kukusuz, ayrca kr olduklarndan bu yana az bir sre getiinden, iitme duyularn normalin stnde gelitirmeye henz vakit bulamamlard. Sonunda, eldekinden de olmamaya karar vermi olacaklarki her biri ilk arpt yatan stne oturdu, iki erkek yan yanayd, ama bundan ikisinin de haberi yoktu. Gen kz, kk ocuu alak sesle avutmay srdryordu, Alama, greceksin bak, annen

birazdan burada olacak. Sonra bir sessizlik oldu, bunun zerine doktorun kars, yatakhanenin ucundan, herkesin duyabilecei bir sesle, Burada iki kii var, siz ka kiisiniz, dedi. Bu beklenmedik ses, yeni gelenleri yerinden sratt, iki erkek, sessiz kalmay srdrd, yant veren, gen kz oldu, Sanrm drt kiiyiz, u kk ocuk ve ben varz. Baka kim var, tekiler neden ses vermiyor, diye sordu, doktorun kars, Ben varm, dedi, bir erkek sesi, sanki bu szleri sylemek ona zor geliyordu, Ben de varm, diye mrldand, can skkn bir baka erkek sesi. Doktorun kars kendi kendine, Bu ikisi birbirlerini tanmaktan korkuyorlar sanki, dedi. kisi de bzlm, gergindi, boyunlar bir koku alyormuasna ileri uzanmt, ne var ki yzlerindeki ifade hayret uyandracak biimde aynyd, tehdit altnda olduu izlenimini veren, korkuyla kark bir ifade, oysa birinin korkusu tekininkiyle ayn olmad gibi, tehdit edilme duygusu da ayn nedenden kaynaklanmyordu. Kadn kendi kendine, Bu ikisinin arasnda ne olabilir acaba, diye sordu. Tam o anda, gl ve keskin bir ses duyuldu, buyruk vermeye alkn bir insan sesi. Ses, ieri girdikleri kapnn zerine yerletirilmi bir hoparlrden geliyordu. Dikkat, szc kez yinelendikten sonra, ses konumaya balad, Hkmetimiz, hakk ve grevi olarak grd eyi, iinden gemekte olduumuz ve grnte bir krleme salgn olarak ortaya kan ve imdilik 'beyaz felaket' deyimiyle ifade edilen kriz dnemi iinde, elindeki tm olanaklar seferber ederek, halk koruma grevini enerjik biimde yerine getirmek zorunda kaldndan dolay zgndr, ve salgnn daha fazla yaylmasn -bu durumun yalnzca, aklanamaz bir dizi rastlantdan ibaret olmayp, gerek bir salgnla kar karya bulunduumuz varsayldndan- 44 nlemek iin tm yurttalarn yurtseverliine ve dayanma duygusuna gvenebileceini mit eder. Hastala yakalanm kiileri ayn mekn iinde ve bu yere yakn, fakat ayr bir yerde de bu kiilerle herhangi bir biimde temas etmi kiileri toplama karar, uzun uzun dnldkten sonra alnmtr. Hkmetimiz, sorumluluunun kesin olarak bilincindedir ve bu iletinin ulat kiilerin de, zerlerine dt gibi, sorumluluklarnn bilincinde kiiler olarak, disiplin iinde hareket edeceklerini ve u an iin teki insanlardan ayrk tutulmalarnn, her trl kiisel dncenin tesinde, ulusun geriye kalan kesimiyle bir dayanma hareketi oluturduunu teslim edeceklerini mit eder. Bu cmleden olmak zere sizi, aklayacamz u talimatlar dikkatle yerine getirmeye davet ediyoruz, bir, klar srekli olarak ak kalacaktr, elektrik dmeleriyle oynamann hibir yarar yoktur, nk kumanda etmez duruma getirilmilerdir, iki, binadan izinsiz olarak ayrlmak, kendi lm fermann imzalamak anlamna gelecektir, , her yatakhanede yalnzca salk ve temizlik gereleri istekleri iin kullanlabilecek birer telefon vardr, drt, ierdekiler amarlarn elde ykayacaklardr, be, yatakhane sorumlular seilmesi nerilmektedir, bu bir buyruk deil, neridir, ierdekiler, uygun grdkleri en iyi biimde rgtleneceklerdir ve bundan byle, yukarda sraladmz kurallara uyacaklardr, alt, yiyecek kasalar gnde kez, giri kapsnn sana ve soluna braklacak, yiyecekler yalnzca hastalar ve zanllar tarafndan tketilecektir, yedi, tm artklarn yaklmas gerekmektedir, yiyeceklerin dnda, yanacak malzemelerden retilmi kasalar, tabaklar ve rtler de artk olarak kabul edilmektedir, sekiz, yakma ilemi i avluda ya da bahede duvarlarn yannda yerine getirilecektir, dokuz, sz geen yakma ileminden doacak tm olumsuz sonulardan ierdekiler sorumlu tutulacaklardr, on, kazara ya da kasten bir yangn karlacak olursa, itfaiye arlmayacaktr, on bir, ierdekiler, aralarndan bazlarnn hastalandn sylemesi, karklk kmas ya da saldr olmas durumunda dardan gelecek hibir yardma bel balamayacaklardr, on iki, nedeni ne olursa olsun bir lm meydana geldiinde ierdekiler ly hibir dinsel tren yapmadan bahe duvarlarnn dibine gmeceklerdir, on , hastalar kouu ile zanllar kouu arasndaki balant yalnzca 45 ana binadan, ieri girdikleri kapdan yaplacaktr, on drt, zanllar arasnda krle yakalananlar, daha nce kr olmularn kouuna hemen gtrlecektir, on be, bu anons, yeni gelenleri durumdan haberdar etmek iin her gn bu saatte yinelenecektir. Hkmetimiz ve ulusumuz, her birinizin zerine den grevi yerine getireceinizi mit eder. yi geceler. Bu szleri izleyen ilk sessizlikte, kk ocuun przsz sesi iitildi, Annemi istiyorum, ne var ki bu szler ifadeden yoksundu, daha nce sylenen bir cmle onlar askda brakm, o cmle bitince de sylenenlerle ilgisiz biimde birdenbire boalm, otomatik olarak yinelenen bir mekanizma gibi sylendi. Doktor, Biraz nce duyduumuz buyruklar hi kuku brakmyor, karantinaya alndk biz, olaslkla da yakalandmz hastala bir ila bulununcaya kadar

buradan kma umudu olmakszn karantinaya alndk, dedi, Sizin sesinizi tanyorum ben, dedi, koyu renk gzlkl gen kz, Ben doktorum, gz doktoru, Siz, beni dn muayene eden doktorsunuz, bu onun sesi, Evet, peki siz, siz kimsiniz, Gzmde bir zar yangs olmutu, sanrm hl var ama artk kr olduuma gre bunun o kadar da nemi yok, Peki, ya sizinle birlikte olan kk ocuk, Benim deil o, benim ocuum yok, Dn, gznde kayma olan bir ocuk muayene ettim, o sen misin, diye sordu doktor, Evet, bendim efendim, ocuun yantndaki ses tonunda gcenme var gibiydi, bu fiziksel zrn sylenmesinden holanmamt sanki, hakk da vard, nk bunun gibi, dikkat edilmeyince fark edilmeyen zrler, sz edilir edilmez gze batmaya balard. Burada, tandm daha baka kiiler de var m, diye sordu doktor yeniden, dn karsyla birlikte muayenehaneme gelen hasta burada m, arabasnn direksiyonunda birdenbire kr olan kii, Benim o kii, diye yant verdi birinci kr, Aramzda bir kii daha var, o da bize kim olduunu syler mi, burada bilemediimiz bir sre birlikte yaamak zorunda kalacaz, dolaysyla kanlmaz olarak birbirimizi tanmamz gerekiyor. Oto hrsz geveleyerek yant verdi, Evet, evet, bu szlerin oradaki varln belli etmeye yeteceini dnerek ama doktor steledi, Olduka gen bir insann sesine sahipsiniz, siz gznde katarakt olan hasta deilsiniz, Hayr doktor, ben o kii deilim, Nasl kr oldunuz peki, Sokakta, Ee sonra, Sonras yok, sokaktaydm ve 46 birden kr oldum. Doktor, onun krlnn de beyaz krlk olup olmadn soracakt ama sustu, bunu renmek ne ie yarard ki, yant ne olursa olsun, ister kara krlk, ister beyaz krlk sz konusu olsun, durumlarnda ne gibi bir ilerleme salayabilirdi ki, nasl olsa hibiri oradan kamayacakt. Duraksa-yarak karsna doru uzatt elini, yar yolda eline dokundu onun. Kars, yanana bir pck kondurdu, o solgun aln, o gevek az, grr izlenimi veren ama aslnda grmeyen korku dolu cam gibi gzleri ondan baka kimse gremezdi, Benim de sram gelecek, diye dnd, ne zaman, belki hemen, kendi kendime sylediim bu szleri bitirmeye zaman bulamadan, herhangi bir anda belki de onlar gibi kr olarak uyanacam, uyumak iin gzlerimi kapattmda, bunu yalnzca uyumak iin yaptm dneceim ama kr olarak uyanacam. Ayaklarnn dibinde, toparlayp getirebildikleri azck teberiyle yataklarnn stnde oturan drt kre bakt, kk ocuun okul antas, tekilerin de kk bavullar vard, hafta sonu tatiline gider gibi gelmilerdi. Koyu renk gzlkl gen kz, kk ocukla gevezelik ediyordu, kar sradaysa, birinci kr ile oto hrsz birbirine yakn, aralarnda farknda olmadan yalnzca bo bir karyola brakm durumda kar karya oturuyorlard. Doktor, Buyruklar dinledik, bamza ne gelirse gelsin hi kimsenin bize yardm etmeyeceini biliyoruz, bu yzden imdiden bir dzen kurmaya balasak iyi olur, nk bu kou ksa srede dolacak, bu ve teki koular, Baka koular da olduunu nereden biliyorsunuz, diye sordu gen kz, Buraya yerlemeden nce evreyi biraz kolaan ettik, buras kapya en yakn yatakhane, diye aklad doktorun kars, bu arada daha dikkatli olmas iin kocasnn kolunu skarak. Gen kz, En iyisi, doktoru yetkili kii semek, her ey bir yana o bir doktor, dedi, Gzleri grmeyen, yannda ila olmayan bir doktor ne ie yarar, Doktor, sz dinlenir bir kiidir. Doktorun kars glmsedi, Bu neriyi kabul etmen gerekiyor sanrm, tekiler de ayn dncedeyse elbette, Bunun iyi bir dnce olduunu sanmyorum, Neden, u anda burada yalnzca alt kiiyiz, yarn daha kalabalk olacamz kesin, her gn daha baka insanlar gelecek, bu insanlarn hepsinin kendilerinin semedii bir yetkili-, nin szn dinleyeceklerini, stelik bunu, szn dinledikleri, 47 onun yetkesini ve konulmu kurallar kabul ettikleri halde kendilerine hibir ey salayamayacak durumda olan birine kar yapacaklarn dnmek saflk olur, yleyse burada yaamak zor olacak, Yalnzca zor olsa, yine de ansl saylrz. Koyu renk gzlkl gen kz, Doktor gerekten hakl, her koyun kendi bacandan aslacak, dedi. Bu szlerle sarslan ya da fkesini daha fazla bastrmay baaramayan erkeklerden biri birden ayaa frlad, Bamza alan belann sorumlusu bu herif, gzlerim grseydi onu u anda ldrrdm, diye kkredi, doktorun bulunduunu sand yeri iaret ederek. aret ettii yer konusunda fazla yanlmamt ama bu hareketi gln bir etki yaratt, nk sulayan parman dramatik biimde masum bir baucu masasna yneltmiti. Sakin olun, dedi doktor, bir salgn hastalk sz konusu olduunda sulu yoktur, herkes kurbandr, Yapm olduum gibi, iyiliksever grnmeye kalkmasaydm, onun evine gitmesine yardm etmemi olsaydm, deerli gzlerimi u anda yitirmemi olacaktm, Kimsiniz siz, diye sordu doktor ama sulayan adam

yant vermedi, konutuuna piman olmu gibiydi. Bunun zerine teki erkein sesi iitildi, Beni evime gtrd, bu doru, ama daha sonra, durumumdan yararlanarak arabam ald, Yalan, ben hibir ey almadm, Evet efendim, aldnz, Sizin klstr biri aldysa, o ben deilim, yaptm iyilie karlk, dl olarak kr oldum, ayrca tanklar nerede, tanklarnz var m, Tartma sizi hibir yere gtrmez, dedi, doktorun kars, araba orada darda, oysa ikiniz de ierdesiniz, birbirinizle ba-rsanz iyi olur, burada birlikte yaamak zorunda olduumuzu da unutmayn, Ben, burada onunla birlikte yaamak istemeyecek birini tanyorum, dedi birinci kr, siz ne isterseniz yapn ama ben gidip teki koua yerleeceim, bu herif gibi, bir krn arabasn alabilecek tynette bir serseriyle ayn yerde kalacak deilim, benim yzmden kr olduunu ileri sryor, iyi ki kr olmu, bu kavanoz dipli dnyada biraz olsun adalet kaldn gsterir bu. Bavulunu kavrad ve tkezlememek iin ayaklarn sryerek, bota kalan eliyle boluu yoklayarak, iki .yannda kt yataklarn dizili bulunduu gei yoluna yneldi, Koular nerede, diye sordu ama yantn iitemedi -zaten yant veren de olmad-, nk birden, zerine tekme tokat birinin *48 yklendiini fark etti, bana gelen ktlklerden onu sorumlu tutan ve almak iin tehditlerini uygulamaya geiren oto hrsznn saldrsna uramt. Alt alta, st ste, karyolalarn bacaklarna arparak dar arala yuvarlandlar, bu arada yeniden korkuya kaplan a ocuk alayarak annesini istemeye balamt. Doktorun kars kavgay tek bana ayramayacan bildiinden, kocasnn koluna yaparak fkeli kavgaclarn boaz boaza debelendikleri arala gtrd. Kocasnn ellerini ynlendirdi, kendisi de en yakndaki krle ilgilendi, kavgaclar byk glkle ayrabildiler. Aklszca davranyorsunuz, diye azarlad doktor ikisini de, burada kaldmz sreyi cehenneme evirmek istiyorsanz kavga etmeyi srdrn, doru yoldasnz, burada kendi bamza brakldmz da anmsayn yalnz, dardan hibir yardm gelmeyecek, sylenenleri duydunuz, Arabam ald benim, diye homurdand birinci kr, teki krden ald darbeler yznden pestili km, iflah kesilmi durumda, Brakn dalamay, u anda bunun ne yarar var, dedi doktorun kars, arabanz alnd anda zaten onu bir daha kullanamayacak durumdaydnz, Evet, doru, ama benim arabamd o ve bu hrsz onu bilmediim bir yere gtrd, Arabanz byk bir olaslkla bu adamn kr olduu yerde duruyor, dedi doktor, Akll bir insansnz, doktor, orada ylece duruyor, dedi hrsz. Birinci kr, kendisini tutan ellerden kurtulmak ister gibi bir hareket yapt, ama fazla zorlamadan, aalanmasnn cn almakla arabasnn geri gelmeyeceini, geri gelse bile, yitirdii gzlerini ona yeniden kazandrmayacan anlamt sanki. te yandan hrsz tehditlerini srdryordu, Buradan elini kolunu sallayarak kabileceini sanyorsan fena halde yanlyorsun, Araban aldm, tamam, araban alan benim, oysa sen benim gzlerimi aldn, syle bakalm, hangimiz daha rezil, sen mi, ben mi, Kesin unu, diye kar kt doktor, burada hepimiz krz, bunun iin yaknp durmadmz gibi, kimseyi de sulam-yoruz, Bakalarnn derdi beni hi ilgilendirmez, dedi hrsz, aalayc bir ses tonuyia, Baka koua gitmek istiyorsanz, dedi doktor birinci kre, karm size yardmc olabilir, yn bulma duygusu benimkinden daha gl, Fikir deitirdim, burada kalyorum. Hrsz, onunla alay etti, Yalnz banza kalmaktan korkuyorsunuz, hepsi bu, canavarlara yem olmaktan dnz Krlk 49/4 patlyor, Yeter artk, diye bard, sabr tkenen doktor, Yava ol doktor amca, diye homurdand hrsz, burada hepimizin eit olduumuzu unutma, bana buyruk veremezsin, Buyruk verdiim yok, bu adam rahat brakmanz istiyorum yalnzca, Tamam, tamam, ama benimle dalamak iin bahane aramayn, fkem burnumdadr, tepem atnca da adam katr gibi teperim, herkes gibi ben de uslu ocuk olabilirdim ama balamasz bir adamm ben. Hrsz, hrn el kol hareketleriyle biraz nce zerinde oturduu yata arad, bavulunu yatan altna itti, sonra seslendi, Ben yatyorum, ses tonuna baklacak olursa, Arkanz dnn, soyunuyorum, demek istemiti sanki. Koyu renk gzlkl gen kz ehla ocua, Senin de yatman gerekiyor artk, dedi, sen u tarafta yatacaksn, gece bir ey istersen bana seslen, iimi yapmak istiyorum, dedi ocuk. Onu duyan herkeste birden ve ivedi olarak ieme istei uyand ve ayn eyi onun szleriyle ya da daha baka szlerle dndler, Bir de o ii nasl yapabileceimizi bilebilsek, birinci kr, lazmlk olup olmadna bakmak iin eliyle yatan altn yoklad, bu arada iinden, nallah yoktur, diyordu, nk tekilerin nnde iini yapmaya utanacakt, onu gremezlerdi elbette, ne var ki i sesi duyulur, gizlemeye pek olanak yoktur,

erkekler, onlar en azndan, kadnlara oranla farkl bir yntem kullanabilirler, bu bakmdan onlardan daha ansl saylrlar. Hrsz, yatann stne oturmu syleniyordu, Allah kahretsin, bu barakada insan nereye ieyebilir ki, Szlerinize dikkat edin, yanmzda bir ocuk var, diye itiraz etti, koyu renk gzlkl takan gen kz, Tamam nonoum ama bir yer bulman gerekiyor, yoksa ocuk donuna yapacak. Doktorun kars, tuvaletleri bulmaya alacam, dedi, u taraftan burnuma bir koku geliyor gibi, Ben de sizinle geliyorum, dedi, koyu renk gzlkl gen kz, kk ocuu elinden tutarak, Oraya hep birlikte gitsek iyi olacak, dedi doktor, bylelikle, gerek duyduumuzda hangi yolu izleyeceimizi renmi oluruz, Kafann iini okuyorum senin, diye dnd oto hrsz, ne var ki yksek sesle, Ne zaman iim gelse, sevgili karnn beni iemeye gtrmesini istemiyorsun, demeye cesaret edemedi. Bu dnce, ierdii gizli anlam yznden kamnn hafife sertlemesine neden oldu, buysa onu artt, oysa kr 50 oldu diye cinsel istein azalmas ya da yok olmas gerekmiyordu, Tamam, dedi sonunda, her eyimi yitirmi deilim, llerin ve yarallarn arasndan paay kurtarm biri kar nasl olsa karma ve tekilerin konutuklarna kulaklarn tkayarak, kendini d dnyasna brakt. Ne var ki d kurmasna frsat tanmadlar, doktor, Arka arkaya durup kuyruk oluturacaz, karm nden yryecek, herkes elini nndekinin omzuna koyacak, bylelikle birbirimizi kaybetmeyeceiz, diyordu. Birinci kr, ben bu herifle gitmem, dedi, arabasn alan adam kastediyordu kukusuz. Birbirlerini bulmaya da, kamaya da alsalar darack gei yerinde zorlukla hareket ediyorlard, stelik, doktorun kars da gzleri grmyormu gibi hareket etmek zorundayd. Sonunda sra oluturuldu, doktorun karsnn arkasnda ehla ocuu elinden tutan koyu renk gzlkl gen kz vard, onun arkasnda, ayanda i donu, zerinde bir triko ile hrsz, sonra doktor ve kuyruun sonunda, imdilik saldrlma tehlikesi iinde bulunmayan birinci kr. Kendilerine klavuzluk eden kiiye gvenmiyormu gibi, botaki elleriyle havay yoklayarak, getikleri yerlerde duvar, kap kasas gibi destek alabilecekleri kat cisimler arayarak ok yava ilerliyorlard. Koyu renk gzlkl gen kzn arkasndan giden hrsz, ondan gelen gzel kokuyla ve biraz nce kamnn kalkmasnn ansyla uyarldndan olacak, ellerini daha yararl biimde kullanmaya karar vererek bir eliyle kzn salarnn altndan ensesini okarken, teki eliyle, perev yapmaya hi gerek grmeden gsn kavrayverdi. Gen kz bu kstaha davrantan kurtulmak iin silkindi ama adam ona skca sarlmt. Bunun zerine, ayan ifte atar gibi iddetle arkaya sallad. Ayakkabsnn ivi gibi ince topuu, hrszn yumuak ve plak baldrna sapland, adam aknlk ve acyla bard. Doktorun kars arkasna bakarak, Ne oluyor, diye sordu, Sendeledim, diye yant verdi koyu renk gzlkl gen kz, arkamdakinin cann yakm olmalym. Bir yandan inlerken, te yandan svp sayan ve yedii tekmenin yapt hasar anlamaya alan hrszn parmaklarnn arasndan kanlar akyordu. Yaralandm, bu nono ayaklarn koyaca yeri gremiyor, Ya siz, siz de ellerinizi nereye koyacanz bilmiyorsunuz, diye serte yant verdi gen kz. Doktorun kars, ne olup bitti- 51 ini anlad, nce glmsedi ama alan yarann pek de hafif bir yara olmadn hemen fark etti, zavall eytann bacandan aa kan szlyordu, oysa yanlarnda ne oksijenli su, ne cval krom, ne pansuman, ne bandaj, ne de mikrop ldrc toz vard, bunlarn hibiri yoktu. Sra bozulmutu, doktor soruyordu, Nerenizden yaralandnz, uradan, uradan nereden, Bacamdan, grmyor musunuz, nonoun topuu bacam deldi, Sendeledim, benim suum deil, diye yineledi gen kz, ama hemen ardndan, fkeye kaplarak patlad, Bu salak beni elledi, beni ne zannediyor. Doktorun kars araya girdi, u anda yaray temizleyip bantlamak gerekiyor, Peki, su nerede var, diye sordu hrsz, Mutfakta var, mutfakta su var ama oraya hepimizin gitmesi gerekmiyor, kocamla ben bu beyi oraya gtreceiz, tekiler bizi burada bekleyecek, fazla gecikmeyiz, Benim iim geldi, dedi ocuk, Tut biraz, hemen geri geleceiz. Doktorun kars, saa, sonra sola dnmesi, sonra da dik a oluturan uzun bir koridoru gemesi gerektiini biliyordu, mutfak en dipteydi. Birka dakika sonra, arm gibi yaparak durdu, geri dnd, sonra bard, Ah, tamam, anmsyorum, sonra dosdoru mutfaa gittiler, daha fazla vakit yitirmemek gerekiyordu, yaradan ok kan akyordu..Balangta, su ok kirli akt, berraklamas iin beklemeleri gerekti. Ilk bir suydu, borularn iinde kokumu gibiydi, bacana su deince yaral adam rahatlayarak i geirdi. Yarann grn iyi deildi, imdi bacan nasl bandajlayaca-z, diye sordu doktorun kars. Bir masann altnda, yer silmek iin

kullanld anlalan pis bezler vard ama onlar bandaj yapmak iin kullanmak byk tedbirsizlik olurdu, Grne gre, burada hibir ey yok, dedi kadn, aryormu gibi yaparak, Ama bu durumda kalamam doktor, kann akmas kesilmedi, yalvarrm size, yardm edin bana, biraz nce kt davrandm iin de beni balayn, diye szlanyordu hrsz. u anda size yardm etmekteyiz, dedi doktor, sonra, Srtnzdaki trikoyu karn, baka aremiz yok. Yaral adam homurdanarak trikonun kendisi iin gerekli olduunu syledi ama kard. Doktorun kars trikoyu hemen rulo haline getirerek adamn bacana sk sk sard, kollarn eteiyle birletirerek kaba bir dm atmay baard. Bunlar, bir krn kolayca baaraca hareketler deildi ama kr taklidi yapmay srdrerek daha fazla zaman 52 yitirmek istemedi, gelirken yolunu kaybetmi gibi yapmakla roln fazlasyla oynamt. Hrsz, durumu biraz anormal buldu, doru mantk yrtlecek olursa, gz doktoru bile olsa bandaj onun yapmas gerekirdi ama tedavi edilmesinin getirdii avunma duygusu, iinde uyanan kukular bastrd, bunlar aklndan gelip geen belli belirsiz kukulard zaten. tekilerin bulunduu yere geri