1

ေမ ၂၀၁၅ / အတြ(၁) အမတ (၁)

ဆးရးယားႏငငေရးေလလာဆနးစစခက

မငးေသ

ဤစာတမးသည ဆးရးယားႏငငေရးအား ေလလာဆနးစစထားသည စာတမးတစေစာငျဖစသည။ စာတမးသညဆးရးယားႏငငေရးေနာကခသမငးက အေတာအတန ေဖာျပထားသည။ ထ႔အျပင လကရ ဆးရးယားႏငင၏အေျခအေနက ေယဘယသေဘာ တငျပထားသညကေတြ႕ရသည။ ျမနမာစာေပအေနျဖင ဆးရးယားႏငငအေၾကာငးက တစသးတစသန႔ေရးသားထားျခငးသည လြနစြာ နညးပါးသညျဖစရာ ဤစာတမးသည ဆးရးယားႏငငအေၾကာငး အေတာအတန စစညးတငျပထားသည ေယဘယေကာကေၾကာငးမားက ေတြ႕ရမညဟေမာလင၍ လမႈသပၸဂာနယ၏ ေမလ ထတ စာတမးအျဖစ တငျပလကပါသည။

အယဒတာ

1

ေမ ၂၀၁၅ / အတြ(၁) အမတ (၁)

ဆးရးယားႏငငေရးေလလာဆနးစစခက

မငးေသ

ဤစာတမးသည ဆးရးယားႏငငေရးအား ေလလာဆနးစစထားသည စာတမးတစေစာငျဖစသည။ စာတမးသညဆးရးယားႏငငေရးေနာကခသမငးက အေတာအတန ေဖာျပထားသည။ ထ႔အျပင လကရ ဆးရးယားႏငင၏အေျခအေနက ေယဘယသေဘာ တငျပထားသညကေတြ႕ရသည။ ျမနမာစာေပအေနျဖင ဆးရးယားႏငငအေၾကာငးက တစသးတစသန႔ေရးသားထားျခငးသည လြနစြာ နညးပါးသညျဖစရာ ဤစာတမးသည ဆးရးယားႏငငအေၾကာငး အေတာအတန စစညးတငျပထားသည ေယဘယေကာကေၾကာငးမားက ေတြ႕ရမညဟေမာလင၍ လမႈသပၸဂာနယ၏ ေမလ ထတ စာတမးအျဖစ တငျပလကပါသည။

အယဒတာ

1

ေမ ၂၀၁၅ / အတြ(၁) အမတ (၁)

ဆးရးယားႏငငေရးေလလာဆနးစစခက

မငးေသ

ဤစာတမးသည ဆးရးယားႏငငေရးအား ေလလာဆနးစစထားသည စာတမးတစေစာငျဖစသည။ စာတမးသညဆးရးယားႏငငေရးေနာကခသမငးက အေတာအတန ေဖာျပထားသည။ ထ႔အျပင လကရ ဆးရးယားႏငင၏အေျခအေနက ေယဘယသေဘာ တငျပထားသညကေတြ႕ရသည။ ျမနမာစာေပအေနျဖင ဆးရးယားႏငငအေၾကာငးက တစသးတစသန႔ေရးသားထားျခငးသည လြနစြာ နညးပါးသညျဖစရာ ဤစာတမးသည ဆးရးယားႏငငအေၾကာငး အေတာအတန စစညးတငျပထားသည ေယဘယေကာကေၾကာငးမားက ေတြ႕ရမညဟေမာလင၍ လမႈသပၸဂာနယ၏ ေမလ ထတ စာတမးအျဖစ တငျပလကပါသည။

အယဒတာ

မငးေသ

2

ဆးရးယားႏငငေရးေလလာဆနးစစခက

နဒါနး

ဤစာတမးသည ဆးရးယားႏငင၏ ႏငငေရးျဖစစဥႏင ျဖစပကခမႈမား၏ တစစတတစပငးက ေရးသားျပစ

တငျပထားျခငးျဖစပါသည။ ထ႔အျပင ဆးရးယား၏ သငခနးစာက ေလလာ၍ မမတ႔ႏငငအေနျဖင ဒမကေရစ

အသြငကးေျပာငးေရး၌ သငခနးစာယစရာ အျဖစအပကမား ရရႏငမညျဖစသည။

ရညရြယခက

အာဏာရငတ႔၏ သဘာဝ ႏင အာဏာရငတ႔ လကထ အာဏာျမျမေနရျခငး၏ အေၾကာငးတရားမားက

ေလလာသရႏငရန ရညရြယခကျဖင ေရးသားျပစတငျပထားျခငးျဖစသည။

ႏငင/ တညေနရာ

ဆးရးယားႏငင၏ တရားဝငအမည အျပညအစမာ

ဆးရးယား အာရပသမၼတႏငင ျဖစသည။ ဆးရး

ယား ႏငငသည ေျမထပငလယ၏ အေရ႕ဖက

တြင တညရျပး အာရတက၏ အေနာကေတာင

ဖကတြင တညရသည။ ေျမာကဖကတြင တရက

ႏငင၊ အေရ႕ႏင အေရ႕ေတာငဖကတြင အရတ

ႏငင၊ ေတာငဖကတြင ေဂာဒနႏငင၊ အေနာက

ေတာငဖကတြင အစၥေရးႏငငႏင အေနာကဖက

တြင လဘာႏြနႏငငတ႔ ရၾကသည။

ပထဝဝင အေနအထား

ေျမမကႏာျပငက ေျမထပငလယ ကမးရးတမးေဒသ၊ ေျမဩဇာ ေကာငးမြနေသာ အာလပပ လြငျပင၊ ေတာင

ပငး ေတာငထထပေသာ ေဒသ၊ အေရ႕ေတာင သကႏ ရေျမာကပငးရ ယဖေရးတးျမစဝမး ေဒသႏင သကႏ ရ

ေတာငပငးရ ေတာငကနးမား ေပါမားေသာ လြငျပငဟ၍ ခြျခားထားသည။ ကမးေျခေဒသမားတြင

ေဆာငးတြငးမးရြာေသာ ေျမထပငလယ ရာသဥတမးျဖစသည။ ကနးတြငးပငးတြင သမပငးရာသဥတမး

ျဖစသည။

မငးေသ

3

သယဇာတ

ဆးရးယားႏငငသည ေဖာစဖတ၊ ခ၊ ေၾကးန၊ ခေနာကစမး၊ နကယ သတ၊ ခရမယသတႏင

မငးဂနးစတ႔ ထြက ရသည။ ေရနႏင သဘာဝဓာတေငြ႕ စသည ရပၾကြငးေလာငစာမားလညး

ထြကရသည။

အကယအဝနးႏင လဥးေရ

ဆးရးယားႏငင၏ အကယအဝနးမာ ၇၁,၄၇၉ စတရနးမင ကယဝနးသည။ လဥးေရမာ -

၂၂,၄၅၇,၇၆၃ (ႏစဆယႏစ သနးေကာ) ရသည။

လမးစမားႏင ကးကြယသည ဘာသာ

အာရပလမး ၉၀ % ေနထငေသာ အာရပႏငငတစချဖစသည။ အာရပလမးအမားစေနထငၾကျပး

အာေမးနးယနး၊ ကာဒစ၊ တရကႏင ျပငသစလမးမားလညး ေနထငၾကသည။ တရားဝငရးသး

ဘာသာစကားမာ အာရပဘာသာျဖစျပး အာေမးနးယနး၊ တရက၊ ဆာေကးရငး1 ဘာသာစကားတ႔

ကလညး ေျပာဆၾကသည။ အဂၤလပဘာသာႏင ျပငသစဘာသာတ႔သည ဒတယ အမားဆးေျပာဆ

သည ဘာသာစကားမားျဖစၾကသည။

အာရပလမးအမားစေနထငေသာ ႏငငျဖစ၍ အမားဆးကးကြယရာ ဘာသာမာလညး အစၥလာမဘာသာျဖစ

သည။ ခရစယာနႏင ဟဘရးဘာသာအျပင အျခားဘာသာမားက ကးကြယသမားလညး ရသည။

ျမ႕ေတာ

ျမ႕ေတာမာ ဒါမတစကပ ျဖစသည။ ျမ႕ၾကးမားမာ အလကပ၊ ဟမးစ၊ ဟားမား၊ လကတားကးယား၊ ေဒရကဇာ

ျမ႕မားျဖစၾကသည။

ဆးရးယားႏငငဆငရာ အခကအလကမား

လကရသမၼတမာ ဘရားအယလ-အာဆတျဖစသည။ ဖခငမာ ဆးရးယားႏငင၏ ကာကြယေရးဝနၾကးျဖစခဖး

ေသာ ဟာဖစအယလ-အာဆတျဖစသည။ လကရဆးရးယားႏငငသည တစျပညေထာငစနစ (Unitary

System) ကငသးသည ႏငငျဖစျပး အစးရအပခပမႈ စနစမာ Semi-presidential System က ကငသးေသာ

အပခပေရး စနစျဖစသည။

1 Circassian

မငးေသ

4

စးပြားေရးစနစ

ဆးရးယားေငြေၾကးမာ - ဆးရးယား ေပါင ေငြေၾကးျဖစသည။ ၁၉၆၃ ခႏစ မတလတြင ဘာသဆရယလစ

ပါတအစးရ အာဏာရရျပးေနာက ဆရယလစစးပြားေရးစနစျဖင ႏငငေတာစးပြားေရးက တညေဆာကခသည။

၁၉၆၅ ခႏစ ေမလတြင ဆးရးယားႏငငအတြငးရ အၾကးစားႏင အလတစားလပငနးမားက ဘာသပါတ အစးရ

က ျပညသပငသမးခသည။ ပ႔ကနသြငးကနလပငနးမားက အစးရက ခပကင၍ တခါးပတစးပြားေရးစနစက

ပေလာငးယခသည။ ၁၉၆၅ ခႏစတစဝကတြင ထတလပခေသာ တငးျပညထတကန စစေပါငး၏ ၈၅ % မာ

ျပညသပင စကရ (ႏငငပငစကရ) မားမ ထတလပခသညခညးျဖစသည။

၁၉၆၃ ခႏစတြင ေျမယာျပျပငေျပာငးလမႈမား ျပလပခေသာလညး ေအာငျမငမႈ မရခေခ။ စကပးေရးႏင

ေမြးျမေရးလပငနးတ႔သည ဆးရးယားႏငင၏ အဓက စးပြားေရး လပငနးမားတြင ပါဝငသည။ သ႔ေသာ

ေရရားပါးမႈ ျပနာေၾကာင စကပးေျမ ဧက ၄၅ သနးခန႔ ရသည အနက သနး ၂၀ ခန႔ကသာ စကပးထတ

လပႏငခသည။ ေမြးျမေရးတြင ကၽြ၊ ႏြား၊ သး၊ ဆတ၊ ျမငး၊ ျမညးႏင လားမားက အဓကေမြးျမသည။ သ၊

သမဏ၊ေလာငစာဆ၊ စကကရယာႏင စကမႈလပငနးသးဓာတေဗဒပစၥညးမားက အဓကထား တငသြငးသည။

ေနာကခသမငးအကဥး

ဆးရးယားႏငငသည ဒမကစကပႏင အလကဟေသာ ေဒသၾကးႏစခေပါငးစပ၍ ျဖစတညလာေသာ ႏငငတစ

ႏငငျဖစသည။ အဆပါ ေဒသၾကး ႏစခေပါငးစညးခနမာ ၁၉၂၅ ခႏစျဖစျပး ေနာက (၅) ႏစအၾကာ ၁၉၃၀

ခႏစ တြင ဆးရးယားသမၼတႏငငအျဖစ တညေထာငႏငခသည။

၁၉၂၅ မတငမက ယခ ဆးရးယားႏငငရနယေျမမားသည အငပါယာအသးသး၏ လကေအာကသ႔

ကေရာကခသည။ ေရာမ၊ အဂစ၊ ေဘဘလ၊ ေအာတမနႏင ပါရားအငပါယာ စသည အငပါယာ အသးသး

လကေအာက ေရာကရခသည။ တရကႏင ျပငသစဩဇာခနယေျမလညး ျဖစခဖးသည။ ၁၉၂၀ ခႏစတြင

ျပငသစဩဇာခနယေျမျဖစချပး ၁၉၃၀ ခႏစေရာကမ ဆးရးယားသမၼတႏငငအျဖစ ထေထာငႏငခသည။

ထသ႔ထေထာငလကႏငေသာလညး ျပငသစဩဇာချဖစျမ ျဖစဆပငျဖစသည။

၁၉၄၁ ခႏစတြင ျပငသစႏင ျဗတသတ႔ စေပါငးထားေသာ မဟာမတတ႔လကေအာကေရာကခသည။ ဒတယ

ကမာၻစစၾကးအျပး ၁၉၄၆ ခႏစ ဧျပလ ၁၇ ရကေန႔သည ဆးရးယားသမၼတႏငငအတြက တငးတပါးလက

ေအာက မ လးဝ လြတလပေသာ ႏငငအျဖစေရာကရခသည။

မတခက။ ။ ရကစြသမငးစဥ 2 က ေနာကဆကတြတြင ရႈရန

2 ေနာကဆကတြ

မငးေသ

5

ဟာဖစ အယလ-အာဆတ

ဟာဖစ အယလ-အာဆတ မာ ဆးရးယားႏငင၏ အပစးသျဖစခသည။ စစဘက အရာရမ အပစးသ

သမၼတျဖစလာျခငးျဖစသည။ ကာကြယေရးဝနၾကးတာဝနကလညး ရယခသျဖစသည။ ၁၉၇၀ ခႏစ စစဘက

တြင ေသြးမထြကေသာ အာဏာသမးမႈက ဥးစးဥးေဆာငသလညးျဖစခသည။ ဘာထပါတတြငး အာဏာသမး

မႈသည ထငရားေသာ အာဏာသမးမႈျဖစခသည။ ဆးရးယားႏငငသည အာဏာသမးမႈ အမးမးၾကခရာ

ဟာဖစ အယလ-အာဆတ၏ အာဏာသမးမႈသည ေနာကဆးအာဏာသမးမႈဟ ေခၚရမညပငျဖစသည။

အေၾကာငးမာ သကြယလြနခနအထ ဆးရးယားႏငင၏ ႏငငေတာအာဏာက ရယသြားႏငချခငးေၾကာငျဖစ

သည။ သကြယလြနအျပးတြငလညး သ၏ သားငယျဖစသ ဘရား အယလ-အာဆတက အာဏာလႊအပေပး

မႈအား ေသသပပရစြာ စြမးေဆာငႏငခသျဖစသည။ ဟာဖစ အယလ-အာဆတသည ၁၉၇၀ ခႏစမ ၂၀၀၀

ခႏစအထ ႏစေပါငး (၃၀) အထ ႏငငေတာအာဏာက ဆပကငထားသည။ ဟာဖစ အာဆတသည ၂၀၀၀

ခႏစတြင ကြယလြနခသည။

ဘရား-အယလ-အာဆတ

ဘရား အယလ-အာဆတက ၁၉၆၅ ခႏစ စကတငဘာလ ၁၁ ရကေန႔တြင ေမြးဖြားခသည။ ဘရား အယလ-

အာဆတမာ ဒမတစကကတကသလမ ဘြ႕ရတစေယာကျဖစခသည။ မကစဆရာဝနဘြ႕ အထးျပျဖင ဘြ႕

ရရခသည။ ဘရားသည ဆးရးယားႏငငသမၼတျဖစသ ဟာဖစ အယလ-အာဆတ၏ ဒတယသားျဖစသည။

၂၀၀၀ ခႏစ ဖခငေသဆးအျပး ႏငငေတာသမၼတျဖစခသျဖစသည။

အမနတကယမာ ဘရားသည ဆးရးယားသမၼတအျဖစ မေမာလငဘ ျဖစလာခသဟ ဆရမညပငျဖစသည။

အေၾကာငးမာ ဖခင ဟာဖစ ထမ သမၼတရာထးက လာထားျခငးခရသမာ သ၏ အစကၾကးျဖစသ ဘဆးလ

အယလ-အာဆတျဖစသည။ ဘဆးလမာ ဆးရးယားႏငင၏ စစဘကအရာရတစေယာကျဖစသည။ ဘဆးလ

သည ၁၉၉၄ ခႏစတြင ဒမတစကတျမ႕ ေလဆပအျပငဘကရ လမးဆအဝငးတြင ကားေမာက၍ ေသဆးခ

သည။ ဘဆးလေသဆးခသည အခနမစ၍ သမၼတ ဟာဖစသည ဒတယ သားျဖစသ ဘရား အယလ-

အာဆတက သ၏ေနရာဆကခရန အစအစဥမား ခမတခသည။ ထစဥက ဘရားမာ လနဒနျမ႕၌

ဆရာဝနအလပျဖင အလပလပကငလကရသည။ ထ႔ေနာက သား ဘရားက လနဒနမ ျပနလညေခၚယချပး

အပခပေရးပငးတြင ရာထးၾကးမားက အဆငဆင ေပးခသည။ ဘရားသည စစဘကတာဝနရာထးၾကးမား

အျပင ဆးရးယား ကြနျပတာအသငးဥကဌအျဖစလညး တာဝနယခသည။ ထတာဝနမာလညး သ႕အစကယ

ခေသာ တာဝနပငျဖစသည။

ဘရားသည စစဘကတြင ရာထးအဆငဆင ရယခရာ သ၏ဖခင ဟာဖစ ေသဆးခနတြင စစဘကရာထးၾကး

ျဖစေသာ ဗလမးခပရာထးအထပင ရရထားသည။ ၁၉၉၈ ခႏစတြင ဒသမၼတ ရယထားေသာ အေရးပါသည

ရာထးမားက ျပနသမးကာ ဘရားကပင တာဝနယေစခသည။

မငးေသ

6

သမၼတဟာဖစ ေသဆးအျပး ၂၀၀၀ ခႏစ၊ ဇြနလ ၁၁ ရကေန႔တြင ဘာထပါတက ဘရားက သမၼတအျဖစ

အမညစာရငးတငသြငးခသည။ အျခား ယဥျပငစာရငး တငသြငးခရသ မရခေခ။ ဆးရးယားလႊတေတာက

ဆးရးယား အေျခခဥပေဒ အပင ၈၃ က အလငအျမန ျပငဆငေပးခရသည။ အေျခခဥပေဒအရ အသက (၄၀)

ျပညမသာ သမၼတျဖစႏငခြငရသည။ ထစဥက ဘရားမာ ၃၄ ႏစပင ရေသးသည။ ၂၀၀၀ ခႏစ၊ ဇြနလ ၂၄ ရက

ေန႔တြင ကငးပေသာ (၉) ၾကမေျမာက ဘာထပါတကြနဂရကတြင ဘရားက ပါတအေထြေထြ အတြငးေရးမး

အျဖစ တငေျမာကခသည။ အဆပါ ကြနဂရကမာ (၁၅) ႏစအတြငး ပထမဆးအၾကမကငးပေသာ

အစညးအေဝးျဖစသည။ ဆႏၵခယပြတြင ဘရားမာ ေထာကခမ ၉၇ ဒသမ ၂၉ ရာခငႏနး ေထာကခမရချပး

ဆးရးယားႏငင၏သမၼတျဖစလာခသည။

တပတြငးအေျခအေန

ဆးရးယားတပမေတာအတြငးတာဝနထမးေဆာငေနၾကေသာ ဗလခပအမားစမာ အလာဝတလမးစမားျဖစ

ၾကသည။ အလာဝတမားသည ဆးရးယားႏငင၏ လနညးစ မြတဆလငလမးစမားျဖစျပး ႏငငလဥးေရ၏ ၁၂

ရာခငႏနး၊ ၁၃ ရာခငႏနးမသာ ရၾကသည။ ထအလာဝတလမးစမားသည ၁၉၆၀ ျပညလြနႏစမားကတညး

က ဘာထပါတႏငအတ အပခပေရးပငးတြင ပါဝငလာခသမားျဖစသည။ အလာဝတတ႔သည ရယာအစၥလာမ

ဘာသာမ ဆငးသကလာၾကသမားျဖစသည။ ယခငက အဖႏပခ လနညးစမားျဖစခၾကသည။

အလာဝတတ႔ႏင ပကသက၍ ဆြနနအစၥလာမဘာသာေရးပညာရင အဘနတာမယာ က ၁၃၊ ၁၄ ရာစႏစမား

တြင ေျပာခသည မတခကတစခရခသည။ “အလာဝတတ႔သည ဂးမား၊ ခရစယာနမားထကပင ဒဌဆနၾက

သျဖင သတ႔အား ဂဟဒစစပြဆငႏႊရန” ပငေျပာခဖးသည။

အလာဝတမားႏင ဆးရးယား

ရယာအစၥလာမဘာသာမ ဆငးသကလာသမားက အလာဝတဟ ေခၚသည။ ဘရား အယလ-အာဆတသည

အလာဝတတစေယာကပငျဖစသည။ ဘရား၏ ဖခငမာလညး အလာဝတတစေယာကျဖစသည။ ၁၉၅၀ ျပည

ႏစမားတြင ဆရယလစႏင အာရပဝါဒမားၾကးစးေသာ ဘာထပါတက ပါလမနတြင ေနရာအမားအျပားရလာ

သည။ ဘာထပါတသည ႏငငေရးအာဏာ ျမျမေစရန စစဘကႏင ပးေပါငးလာသည။ စစတပအတြငးတြင

အလာဝတတ႔သည ေနရာမားစြာရရထားသည။ ႏငငေရးပါတႏင စစတပပးေပါငးလာေသာအခါ တပသည

ႏငငေရးပါတက လပေဆာငရေသာ ႏငငအပခပေရးတာဝနမားတြင ပါဝငပကသကလာသည။ အပခပေရး

၏ အေရးၾကးေသာ အခနးက႑မားတြငပါ ပါဝငလာၾကသည။ ၁၉၆၆ ခႏစတြင ဘာထပါတတြငး

အာဏာသမးမႈ ျဖစပြားေသာအခါ ဟာဖစ အယလ-အာဆတသည ကာကြယေရးဝနၾကးႏင ေလတပစစဥးခပ

ျဖစလာသည။ ဟာဖစမာ အလာဝတတစဥးပငျဖစသည။

မငးေသ

7

အလာဝတတ႔သည ၁၉၆၆ ႏင ၁၉၇၀ အထ အပခပေရးတြင ပါဝငခသည။ ဟာဖစ၏ အပခပမႈေအာကတြင

စစတပ၏ စြမးရညကပါ ျမငတငႏငခသည။ ထသ႔ျဖစခရာမ ယခ ဘရားအာဆတလကထကေရာကေသာ

အခါ စစဘကအျပင အစးရအဖြ႕အတြငးတြငပါ အေရးပါေသာ ေနရာမားတြင အလာဝတတ႔ ေနရာရရလာခ

ၾကသည။

အလာဝတတ႔သည ႏငငေရးဩဇာႏင ႏငငေတာအာဏာက အျမမျပတရရေအာင အားထတလာခသည။

ထသ႔ ႏစေပါငးမားစြာ ၾကးစားခသညျဖစ၍ ႏငငေတာအာဏာက လြယလြယကက လကလႊတခမညမဟတ

ေခ။

ဟာဖစႏင ဘရားတ႔သည အစးရအဖြ႕အတြငးတြင အလာဝတတ႔ကသာမက ေနာကပငးတြင ဆြနန

မြတဆလငမားကပါ ေနရာေပးလာၾကသည။ ဤသ႔ျဖင တပတြငး၌ အလာဝတတ႔ ၾကးစးလာျပး အစးရအဖြ႕

အတြငးတြင ဆြနနမား ၾကးစးေနရာရလာၾကသည။ အစးရအဖြ႕တြင အမားဆးပါဝငသည ဆြနနမားသည

ဆးရးယား၏ စးပြားေရးအသကအဝနးတစခလးက ခပကငထားႏငေသာ အေနအထားတြင ရသည။

ဘရားတစေယာက ႏငငေရးအာဏာရရလာခန၌ အသကငယရြယျခငး၊ ထငေပၚေကာၾကားျခငးႏင ဘရား

ကယတငက အလာဝတတစေယာကျဖစသညအျပင သမၼတ ဟာဖစအာဆတ၏ သားလညးျဖစေသာေၾကာင

တပႏင အစးရအဖြ႕တြင ဘရားမာ ေရပနးစားသည ေခါငးေဆာငျဖစလာခသည။

စးပြားေရး ပရပ

ဟာဖစႏင ဘရားတ႔သည ဆးရးယားႏငင၏ စးပြားေရးလြတလပမႈက တစစတစရာအတငးအတာအထ

မၾကာခဏ ေပးခသည။ ထသ႔ေပးခတငးလညး တကယျပညသလထက အကးေကးဇးမခစားရဘ အစးရ

အသငးအဝငးႏင နးစပေသာသမားသာ အကးအျမတရရသြားၾကသည။ ဤသ႔ျဖင ခမးသာသမား ပ၍

ခမးသာလာျပး ဆငးရသမား ပဆငးရသြားသည အျဖစမား ျဖစခသည။

စးပြားေရးနယပယတြင ျပငညကြငးအေနအထားမးမရခေခ။ စးပြားေရးမညမမႈမာ အထးသျဖင ဘရားလက

ထပတြင ျဖစခသည။ အစးရဝနထမး ျဗရကရကမားသညလညး ဘရား၏ အစအစဥမားျဖင စးပြားေရးအကး

အျမတမား မားစြာ ရရခသည။ အစးရဝနထမးႏင ခရနတ႔ ေပါငးစားေသာ စးပြားေရးျဖစစဥၾကးလျဖစေန

သည။ ခရနစးပြားေရးသမားမား၏ လမႈစးပြားေရးေရခနသည အစးရ၏ အေနအထားေပၚမားစြာ မတညေန

သညျဖစရာ စးပြားေရးသမားမားသည အစးရႏင ပ၍ ပးကပေစေသာအေၾကာငးတရားမားက ျဖစေစခသည။

စးပြားေရးသမားမား စဥးစားၾကသညမာ အကယ၍ လကရအစးရသာ ႏငငေတာအာဏာက ဆကလကကငစြ

ထားျခငး မရေတာလင မမတ႔၏ အကးစးပြားမား ထပါး/ေပာကပကမညက စးရမသည။ ထ႔ေၾကာင အစးရ

က သစၥာပကေစေသာ ကစၥမားႏင အစးရအၾကညညပကေစေသာကစၥရပမားက လကခေသာအေနအထား

မျဖစေတာေခ။

မငးေသ

8

ဟာဖစအာဆတလကထကတြင ဆရယလစစးပြားေရးစနစက အေကာငအထညေဖာခသည။ ႏငငအတြငးရ

စးပြားေရးလပငနးမားက ျပညသပငသမး၍ အစးရက တာဝနယ လပကငခသည။ ျပညသပငလပငနးမား

ေၾကာင ႏငငသည ဝနထပဝနပးျဖစခရသည။ ထ႔အျပင အျခားျပနာမားလညး မားစြာရသည။ ထ႔ေၾကာင

ပင ဆးရးယား၏ စးပြားေရးသည ဆငးရခမးသာကြာဟမႈျမငမားမႈျဖစလာသည။ ယငးသ႔ျဖစရာျခငးအေၾကာငး

မာ -

ဘဏစနစအားမေကာငးျခငး၊ ဘဏစနစသည အကန႔အသတ တငးကပလြနးျခငး

ေငြေၾကးအရငးအႏးရရႏငမည စေတာေစးကြကမရျခငး

အစးရ အငစတကးရငးမားျဖစသည ဥပေဒမား၊ နညးဥပေဒမား၊ လပထးလပနညး၊

စညးမဥး၊ စညးကမးမား မဖြ႕ျဖးျခငးႏင အသကဝငမႈ အားနညးျခငး

ျဗရကေရစယႏ ရားသည အဂတလကမႈ၊ ျခစားမႈ ျမငမားျခငး၊

ႏငငျခားရငးႏးျမပႏမႈ မရျခငး

ပဂၢလကက႑သည စစညးအားမေကာငးျခငးေၾကာင ရငးႏးမတညမႈ တးတကမလာျခငး

ေမာငခေစးကြကၾကးထြားလာျခငး စသညအေထြေထြအခကမားေၾကာင ဆးရးယား

ႏငင၏ စးပြားေရးသည ခၽြတျခကေနျခငးျဖစသည။

၂၀၀၂ ခႏစ ကလသမဂၢ ေလလာမႈအရ3 အာရပကမာၻတြင ဗဟသတေခါငးပါးသညက ေတြ႕ရသည။ ႏငငတြငး

ပညာရညနမပါးမႈေၾကာင ပါဝငသလ ဥးေႏာကယစးမႈေၾကာငဟလညး ေကာကခကခခသည။

ဒမတစကတေႏြဥး

ဘရားအာဆတ သမၼတျဖစလာျပးေနာက ဆးရးယားသည ႏငငေရးတစစတစရာလြတလပခြငရလာသည။ ထ

သ႔ ရလာေသာကာလကပင ဒမတစကတေႏြဥးဟ ေခၚခၾကသည။ ဘရားအာဆတသည

- ႏငငေရးအကဥးသားမားက လြတျငမးခမးသာခြငေပးျခငး

- ပဂၢလကပင သတငးစာမားက ထတခြငေပးျခငး

- ႏငငပငမဒယားမားက ျပျပငေျပာငးလျခငး

- ႏငငေရးဖရမမား,အစညးအေဝးမား ျပလပခြငေပးျခငး စသညတ႔က ျပလပျပး အစးရက လြတလပ

စြာ ေဝဖနမႈမားက ခြငျပေပးခသည။

ဘရားသည ထသ႔ ႏငငေရးလြတလပမႈမားျပလပေသာေၾကာင လကရ အစးရအတြငးမ သေဘာထားတငးမာ

သမား၏ စးရမမႈ ေရခနျမငတကလာသည။ ဒမကရကတစအတကအခအငအားစမားသညပင မညသ႔ မညပ

လပရမညဆသညက ခန႔မနးမရျဖစလာသည။ သ႔ေသာ ဒမတစကတေႏြဥးမာ ၾကာၾကာမခ ေနာကေၾကာငး

3 အာရပလ႕အခြငအေရးအစရငခစာ

မငးေသ

9

ျပနလညသြားသည။ အတကအခအငအားစမား ျပနလညအဖမးခရသည။ မဒယာက ျပနလညထနးခပသည။

ႏငငေရးျပျပငေျပာငးလမႈ လးဝမရေတာ။ ဆးရးယားႏငငသည တစပါတစနစ၊ သကဥးဆပင အာဏာရင

စနစျဖစေနသညအျပင အဆပါ အပခပေရး ယႏ ရားက အာဆတမးဆက၊ အာဆတမသားစကပင အဓက

ခပကငထားႏငဆပငျဖစေနသညက ေတြ႕ရသည။

အာရပေႏြဥးေတာလနေရး

၂၀၁၀ ခႏစတြင တနးရား၌ လငယတစေယာက ကယကယက မးရႈ႕ဆႏၵျပရာမ အာရပေႏြဥး ဆသည အျဖစ

အပကမား ေပၚေပါကလာျခငးျဖစသည။ (၂၆) ႏစအရြယ လငယတစေယာကသည တနးရားႏငင

ဆစဒဘဇစျမ႕တြင သစသးမားႏင ဟငးသးဟငးရြကမားက လညးျဖင ေရာငးခ အသကေမြးသျဖစသည။

ရက ခြငျပမန႔မရဟ၍ သ၏ပစၥညးမားက သမးယသည။ ထသ႔ ခြငျပမန႔ရရန လာဘထးမ ရမည။ ထ႔ေၾကာင

လငယ သည ၂၀၁၀ ခႏစ ဒဇငဘာ ၁၇ ရကေန႔တြင မမကယက မးရႈ႕ကာ အေသခလကသည။ ထလပရပ

သည အာရပကမာၻတစခလးက ကးစကျပန႔ႏ႔သြားသည။ ထလငယ၏ အမညမာ မဟာမကဘြာဇဇ ျဖစသည။

တနးရားႏင အဂစႏငငတ႔တြငျဖစပြားေသာ လထအၾကြမႈျဖစစဥမားတြင လမႈမဒယာကြနယက၏ ထေရာက

အေရးပါမႈသည မားစြာ ရခသည။ ဆးရးယားႏငငတြငလညး အၾကြမႈ၊ အတကအချပလပရားမႈမား၊ ႏငငေရး

စညးရးမႈမား၌ လမႈမဒယာမားသည အေရးပါေသာ အခနးက႑မ ပါဝငခသည။ အထးသျဖင ဆးရးယားတြင

ျဖစပြားေသာ အာရပေႏြဥးျဖစစဥမားအတြငး (၁၃) ႏစသားကေလးတစေယာက၏ အျဖစအပကျဖငဥပမာျပ

ႏငသည။ ထကေလး၏ အမညမာ ဟမဇာ အယလ-ခတတကျဖစသည။ ထကေလးသည သေနထငရာ

ဂးဇားရြာမ ေပာကသြားသည။ ေနာကတစလၾကာေသာအခါ ေျခလကျဖတထားေသာ ထကေလး၏ အေလာငး

သည သ႕အမသ႔ေရာကလာသည။

ထေျချပတလကျပတျဖစေနေသာကေလးအေလာငး၏ ဓာတပမားက ကမာၻသ႔ လမႈကြနယကမားက တစဆင

အစးရအတြက ရကခတမႈတစစတစရာရခသည။

မတခက။ ။ အာရပေႏြဥးျဖစစဥဇယား 4

အာရပေႏြဥး ရကခက

အာရပကမာၻ ေတာလနေရး၏ ရကခကမားျဖင ဆငကာ ဆကကာျဖစခသည။ အာရပေႏြဥးရကခကျဖင

အဓကဆကစပေနေသာႏငငမားရသည။

တနးရား၊ အဂစ၊ လစဗား၊ ယမင၊ ဆးရးယား၊ ဘာရမး စသည ႏငငမားသည အာရပေႏြဥးေတာလန

ေရး၏ ဇာတေဆာငႏငငမားပငျဖစသည။

4 ေနာကဆကတြတြင ၾကညရန

မငးေသ

10

အာရပေႏြဥးေၾကာင တနးရားမ ဘငအလ ျပတကသြားသည။ အဂစမ မဘာရက ျပတကသြားသည။ ယမငမ

အဗၺသြာလလာဆေလး ျပတကသြားသည။ လစဗားတြင ကဒါဖ ျပတကသြားသည။

ႏငငတကာ ဖအားႏင ေဒသတြငး အေျခအေန

လထအၾကြမႈႏင ဆးရးယားအစးရ၏ တ႔ျပနမႈမားအေပၚ ႏငငတကာ၏ တ႔ျပနမႈမားလညး အမးမးေျပာငးလ

ေနသည။ အစပငးတြင သ႕ဘာသာျပးသြားမညဟ ႏငငတကာက မတယသည။ သ႔ေသာ ထသ႔ျဖစမလာခ။

ပ၍ပငဆးဝါးေသာ အေနအထားသ႔ ေရာကရလာသည။

လစဗားတြင ကဒါဖ ျပတကသြားသည။ သ႔ေသာ လစဗားႏင ဆးရးယားမတသညက ဆးရးယားတြင

တတကကအေျဖမရျခငးႏင ဥးတညရာလမးေၾကာငးတတကကမရျခငးပငျဖစသည။ ဘရားအစးရက ျငမး

ခမးစြာ ဆႏၵျပေနသမားက အၾကမးဖကျဖခြေနေသာလညး ႏငငတကာက တ႔ျပနရန လကေႏးေနသည။

အထးသျဖင ႏငငတကာက ဆးရးယားက ဒတယေျမာက အရတပစမး မျဖစေစလေခ။

အရတတြင ဆဒမဟစနမရေသာအခါ ဗဟခပကငမႈမရေတာသညအတြက မတညျငမမႈမား ျဖစကနသည။

ဆးရးယားတြင ဤသ႔ျဖစလင ပ၍ပငဆးလမမညဟ ႏငငတကာအသငးအဝငးက ယဆသည။ ဆးရးယား

သည အရတလပင လမးကြ၊ ဘာသာကြ မားစြာရေနသည။ အရတကသ႔ပင အာဏာရေနသည လနညးစ

တငးရငးသားအပစက အဆငတငးတြင ႏငငေတာအာဏာက ခပကငထားသည။ ထမမက လလတတနးစား

လညး မဖြ႕ျဖးေခ။ လမႈအရပဘကအဖြ႕အစညးမားလညး အားမေကာငး။ ဘရားအစးရျပတကသြားလင

လညး အသငဆကခႏငေသာ အရပသားႏငငေရးအဖြ႕အစညးမရ။ ထသ႔ေသာ အေျခအေနအရပရပေၾကာင

ဆးရးယား၏ အာရပေႏြဥးသည လြန၍ ေဆာငးသ႔ပင ျပနေရာကေနျပျဖစသည။

ဘရားအာဆတ ရပတညႏငျခငး၏အေၾကာငးတရားမား

အာရပေႏြဥးေတာလနေရးတြင ဒမကေရစသ႔ အသြငကးေျပာငးႏငေသာ ႏငငမားရသည။ ဥပမာ

တနးရားျဖစသည။ ဒမကေရစလမးေၾကာငးသ႔ ဥးတညေသာလညး အလညလကေန၍ တန႔ေနေသာ

ႏငငလညး ရသည။ စစအာဏာသမးမႈျဖင ေနာကေၾကာငးျပနလညသြားေသာ ႏငငလညးရသည။ ဆးရးယား

မ ဘရားအာဆတသည ယခအထ ႏငငေတာအာဏာက ခပကငထားႏငဆျဖစသည။ ထသ႔ျဖစရျခငး

အေၾကာငးအရငးမားရသည။ ယငးတ႔မာ ေအာကပါအခကမားေၾကာင ျဖစတနရာသည။

(က) အစၥလာမအမးသားေရးဝါဒဆးရးယားျပညသမားမာ ဘရားအာဆတက ေထာကခသည

အေျခခအတျမစျဖစေနျခငး

(ခ) ဘရားအာဆတကယတငက အာရပအမးသားေရးဝါဒက ကငစြထားျခငး

(ဂ) စစဘကက အလာဝတမား လႊမးမးထားႏငျခငး

မငးေသ

11

(ဃ) အစးရအဖြ႕၊ ျဗရကရကမားႏင ဆးရးယားစးပြားေရးထပတနးအလႊာတ႔၏ ကယကးစးပြားမား

သည ဘရား သမၼတရာထးအေပၚ မခေနျခငး

(င) တရတႏင ရရားတ႔သည ဘရားႏင ပလပနသငေနျခငး (အထးသျဖင ရရား၏ အကးစးပြားသည

ဆးရးယားအေပၚ တစစတစရာသကေရာကမႈ ရေနျခငး)

(စ) တစပါတ၊ အာဏာရငႏငငေရးစနစျဖင အပခပသည သကတမးသည အလြနရညၾကားေနျခငး

(ဆ) အာဆတမသားစသည ၁၉၇၀ ခႏစကစျပး ယေန႔အထ အာဏာကငစြထားျခငး

(ဇ) လြတလပေရးရအျပး အာဏာသမးမႈမား အထပထပျဖစခသည သမငးေနာကခရျခငး

(စ) ဒမကရကတစအတကအခ အား မေကာငးျခငး

(ည) ႏငငေရးဖႏပမႈျပငးထနေသာ အပခပေရးစနစရျခငး

(ဋ) အစးရႏင အစးရဝနထမးမား၏ အဂတလကမႈေရခနျမငမားျခငး

(ဌ) အေမရကန၏ အၾကမးဖကဆန႔ကငေရးသည အာရပလမးမားႏင တကရကဆကစပေနသည

ဟ ဆးရးယားျပညသမား ထငျမငေနျခငး

စသည အေထြေထြအခကမားေၾကာင ယေန႔အထ ဘရားအာဆတသည ဆးရးယားႏငင၏ ႏငငေတာ

အာဏာက ကငစြထားႏငဆရေနျခငးဟ မတယႏငသည။ အဆပါအေၾကာငးအခကမားထမ အဓက

အခကမားက ေရြးထတေသာ အခက (၃) ခကက ေတြ႕ႏငသည။

(၁) အာရပအစၥလာမအမးသားေရးဝါဒ

(၂) အကးစးပြားမား

(၃) ရရား၏ ေထာကခအားေပးမႈ ဟ၍ လရငးအခက (၃) ခကက ရာေဖြေတြ႕ရႏငသည။

နယနမတႏင ဆကစပအေၾကာငးမား

အာရပ-အစၥေရး

အစၥေရးႏငငစတငတညေထာငခနမစ၍ အာရပႏငငမားျဖစေသာ အဂစ၊ အရတ၊ လကဘႏြန၊ ဆးရးယားႏင

ေဂာဒနႏငငတ႔သည ဆန႔ကငတကခကခၾကသည။ အာရပ-အစၥေရး စစပြတြင ေဂာဒနႏငငမအပ

ကနအာရပႏငငမားသည စနစတက လကနကတပဆငထားျခငးမရေသာေၾကာင ရႈးနမခသည။ ဆးရးယား

ႏင အစၥေရးနယစပတစေလာကတြင နယစပတကပြမား အၾကမၾကမျဖစပြားခသည။ ထတကပြမား၌

ဆးရးယားသည အာရပလမးမား၏ အခြငအေရးဟေသာ ေၾကြးေၾကာသက ဆပကငျပး အစၥေရးသည

အၾကမးဖကမႈက ကာကြယျခငးဟ ေၾကြးေၾကာသည။

မငးေသ

12

ေျခာကရက စစပြ

၁၉၆၇ ခႏစ ဇနနဝါရလ ၁ ရကေန႔မစ၍ အစၥေရးႏင ဆးရးယားတ႔ နယစပတကပြမား ျပနလညျပငးထနလာ

သည။ ထႏစ ဧျပ ၇ ရကေန႔တြင အျပငးအထန တကပြျဖစပြားသည။ ဇြနလ ၅ ရကေန႔တြင အာရပႏငငမား

ႏင အစၥေရးတ႔ ေျခာကရကစစပြ အျပငးအထနျဖစပြားျပး ဇြနလ ၁၁ ရကေန႔တြင စစပြျပးဆးသည။

အာရပ-အစၥေရး စစပြတြင အစၥေရးတ႔ဖကမ အေမရကနႏင ျဗတနတ႔ က ေထာကပကညမႈျပသည။

ဆဗယကႏင အေမရကနဥးေဆာငေသာ အေနာကအပစသည အေရ႕အလယပငးအေရးက သတမနနညးျဖင

ေျဖရငးရန ညႏငးသည။

နဂး

ဤအျခငးအရာက ေထာကရႈျခငးအားျဖင အာရပႏင အစၥေရးတ႔၏ သမငးေနာကခ ရနညးရနစသည ယခင

ကတညးက အျမစတြယေနသညက ေတြ႕ရသည။ အစၥေရးသည အေမရကနဥးေဆာငေသာ အေနာကအပစ

၏ မဟာမတျဖစျပး ယခင ဆဗယက၊ ယခ ရရားသည အာရပကမာၻ၏ အရငးနးဆး သဟာယမားျဖစသညက

ေတြ႕ရသည။ အေရ႕အလယပငးသည စစေအးကာလတြင အငဒေယာလဂလြနဆြရာ ကြငးျပငျဖစခသည။

ထ႔အတ အေနာကကမာၻအတြက စြမးအငအရငးအျမစမားက အာရကစရာအေနအထားတြငလညးရေနသည။

ရရားအတြက ပထဝႏငငေရးမဟာဗဟာကြငးလညးျဖစေနသည။

အထးသျဖင ဆးရးယားသည ရရားအတြက ပထဝႏငငေရးမဟာဗဟာ ထြကေပါကတစချဖစေနသည။

စစေအးကာလ ျပးဆးသြားေသာလညး ႏငငတကာအခငးအကငးတြင ပါဝါလြနဆြပြသည ရေနဆပငျဖစ

သည။ ေနာကလညး ရအးမညပငျဖစသည။ ထ႔အျပင အေရ႕အလယပငးတြင မဟာဗဟာကနစညမားရေန

သည။ ထမဟာဗဟာကနစညဆသညမာ ေရနပင ျဖစသည။ အျခားတစဖကတြငလညး အေမရကနႏင

အေနာကအပစ ဗဟျပထားသည အၾကမးဖကဝါဒ တနျပနေတာလနေရးလညး ရေနေသးသည။

အေရ႕အလယပငးေဒသတြင ပါဝငေသာ အာရပႏငငတစႏငငျဖစသည ဆးရးယားအေနျဖင ရရားႏင

အေမရကနတ႔အၾကား ပါဝါခနခြငလာညေရးျဖစစဥတြင မညသ႔ မညပ ခငးကငးမညနညး။ ထ႔အျပင ဘရား

အာဆတသည အာရပအမးသားေရးဝါဒက ကငစြ၍ ႏငငေရးအာဏာက မညသညအခနထ ဆပကငသြား

မညနညး။ ဆးရးယား၏ အကညးတနလေသာ ျဗရကရကဆးစနစ၏ ျခစားမႈဒဏက ဆးရးယားျပညသမား

မညသညအခနအထ ခစားရမညနညး။ အစၥလာမမစႏငငထေထာငေရး လပရားမႈမားသည ဆးရးယားႏငင

ေရး အေပၚမညမသကေရာကမညနညး။ မညသညဘကတြင သကေရာကသြားႏငသနညး စသည ေမးခြနး

မားသည ေတြးခငေလလာစရာေကာငးသည။

ဆးရးယားႏငငေရး ႏငငေရးအျဖစအပကမားသည အာဏာသမးမႈမား၊ တကပြမား၊ စစပြမားႏင အာရပ

လမးေရး အားျပငမႈမားျဖင ရႈပေထြးသည။ အစးရ၏ ျခစားမႈ၊ ႏငငတကာ၏ ပါဝါကစားကြငး၊ တစပါတ

မငးေသ

13

အာဏာရငစနစ၏ အျမစတြယမႈ ၊ အာရပအမးသားေရးဝါဒ၏ ရပတညခက စသည အေၾကာငးအခကမား

ျဖင လြနဆြလကရသည။ ထအေၾကာငးမားေၾကာင ဆးရးယားသည အနာဂတတြင မညသ႔မညပျဖစလာမည

ဆသညကမ ဆကလကေစာငၾကညရန လသညဟ ယဆမပါသည။

ကကားစာရငး

(၁) ကမာၻ႕ႏငငမား အမတ (၂) / ျမနမာဆရယလစလမးစဥပါတ ဗဟေကာမတဌာနခပ

(၂) Syria, The Fall of the House of Assad by David W. Lesch

(၃) Modern history of Syria - Wikipedia, the free encyclopedia.htm

(၄) History of Syria - Key Figures in Syria’s history.htm

(၅) Syria Maps, History, Geography, Government, Culture, Facts, Guide &

Travel_Holidays_Cities _ Infoplease.com.htm

(၆) Syria - Wikipedia, the free encyclopedia.htm

(၇) Syrian Civil War - Wikipedia, the free encyclopedia.htm

(၈) Arab Spring - Wikipedia, the free encyclopedia.htm

မငးေသ

14

ေနာကဆကတြ

ရကစြ သမငးစဥ

ခႏစ ျဖစစဥဘစ ၁၄၇၁ အဂစႏငင၏ လကေအာကချဖစခ၊ ထ႔ေနာက ေဘဘလအငပါယာ၊ အဆးရးယား

အငပါယာ၊ ပါရားအငပါယာ တ႔၏ လကေအာကချဖစခ။ဘစ ၆၄ ေရာမ ဘရင ပြနပ လကထကတြင ေရာမႏငငပင ျပညနယျဖစခ။ေအဒ ၆၃၅ အာရပလမးမားသမးပကျခငး ခရသည။၁၅၁၆ ေအာတမနလမးမား သမးပကျခငး ခရသည။၁၇၈၉-၉၉ ျပငသစအပစးမႈေအာကေရာကရခသည၁၈၃၁-၁၈၃၃ အဂစဘရင၏ သမးပကျခငးခရ၁၈၃၉ - ၄၀ အဂစဘရင၏ သမးပကျခငးခရ၁၉၁၇ တရကတ႔လကေအာကမ ပနကန၍ လြတေျမာကလာခ၁၉၂၀ ျပငသစဩဇာခ နယေျမျဖစလာ၁၉၂၅ ဒမကစကပႏင အလက ေဒသတ႔ ေပါငးစညး၍ ဆးရးယားႏငငက ထေထာငရန

ၾကးစား၁၉၃၀ ဆးရးယား သမၼတႏငငထေထာငေၾကာငး ေၾကညာ၁၉၄၀ - ၄၁ ျပငသစဗရအစးရ၏ စစအပခပေရး လကေအာကကေရာက၁၉၄၁ မဟာမတတပမား၏ သမးပကမႈက ခရ၁၉၄၁ စကတငဘာ ၁ လြတလပေရး ေၾကညာ (သ႔ေသာ မညကာမတ သေဘာသာျဖစ)၁၉၄၄ ဇနနဝါရ ၁ ျပငသစအစးရက ႏငငေတာအာဏာက လႊအပ၁၉၄၆ ဧျပ ႏငငျခားစစတပမား အလးစ ဆတခြာ၍ လးဝလြတလပေသာ ႏငငအျဖစေရာကရ၁၉၄၆ ဧျပ ၁၇ ဆးရးယားႏငင လြတလပေရးေန႕အျဖစ သတမတ အတညျပ ျပဌာနး၁၉၄၈ အစၥေရးႏငငသစ ထေထာငမႈေၾကာင အာရပ-အစၥေရး စစပြတြင ပါဝင၁၉၄၉ ဇလင အစၥေရးႏင အပစအခတရပဆေရးစာခပက လကမတေရးထး (အာရပႏငငမားထမ

ေနာကဆးႏငငျဖစသည)၁၉၄၉ ဆးရးယားအမးသားအစးရက အေမရကန စအငေအ အေထာကအပျဖင Hussni

al-Zaimy က အာဏာသမးမႈ ျပလပ၊ ထ႔ေနာက Sami al-Hinnawi က ေတာလနပနကန၊ လအနညးငယအၾကာတြင ဗလမးၾကး Adib al-Shishakli က Hinnawi ကပနကန၊

၁၉၅၁ Shishaki အစးရက ႏငငေတာအာဏာက ထနးသမးထားႏငဆ၁၉၅၄ ႏငငေတာအာဏာသမးမႈျဖစပြား၊ ဤတြင အာရပအမးသားေရးဝါဒႏင ဆရယလစ

ဝါဒမား ႏငငေတာအာဏာက ရယထားႏငခ၁၉၄၆ - ၁၉၅၆ (၁၀) ႏစအတြငး ဆးရးယားအစးရအဖြ႕အေျပာငးအလ (၂၀) ျဖစခ။ ဖြ႕စညးပ

မငးေသ

15

အေျခခဥပေဒ (၄) ၾကမတတ ျပငဆငေျပာငးလခရ၁၉၅၆ စးအကတးေျမာငး အကပအတညးျဖစပြား၊ ဆးရးယားသည အဂစႏငငဖကမ

ရပတည၁၉၅၆ ႏဝငဘာ ဆဗယကျပညေထာငစႏင ဆးရးယား ႏငငေရးပဋညာဥတြင လကမတေရးထး၊

အဆပါ ပဋညာဥတြင စစေရးအကအည၊ အေထာကအပမား ဆးရးယားက ကညရနပါရ၊ တရက၏ ရနကခခရန ဆးရးယားက စစေရးစြမးရညျမငတင

၁၉၆၃ ပထမ ဘာထပါတ အစးရတက၁၉၆၄ ေမ အမးသားေတာလနေရးေကာငစမ အာမင ဟာဖလ သမၼတျဖစလာ၁၉၆၅ စကတငဘာလ၁၁

ဘရား အယလ-အာဆတက ေမြးဖြား

၁၉၆၆ ေဖေဖာဝါရ ၂၃ ပါတတြငး အာဏာသမးမႈျဖစေပၚ သမၼတ ဟာဖလက ျဖတခ၍ ပါတတြငးစစဗလခပမား ၾကးစးေနရာရလာ

၁၉၆၆ ဒတယေျမာက ဘာထ အစးရတကလာ၊ အာဏာသမးေခါငးေဆာငက ရယဒကယဆရယလစအစးရတစရပက အတျမစခ၍ ထေထာင

၁၉၆၇ ဇနနဝါရလ ၁ ဆးရးယားႏင အစၥေရး နယစပ တကပြမား ျဖစပြား၁၉၆၇ ဇြန ၅ အာရပႏငငမားႏင အစၥေရးတ႔ စစပြမားျဖစပြား၁၉၆၇ ဇြန ၁၀ အာရပ-အစၥေရး (၆) ရကစစပြျပးဆး၁၉၆၇ ဇြႏ ၁၁ ကလသမဂၢလျခေရးေကာငစက ဆးရးယားႏင အစၥေရးတ႔ အပစအခတရပစေရး

လကမတထး၍ ဝငေရာကဖနေျဖ၁၉၇၀ ဘာထ ပါတသည ဟာဖစအယလ-အာဆတ ၏ လကေအာကက ကေရာက၁၉၇၀ ေဖေဖာဝါရ ၂၈ ကာကြယေရးဝနၾကး ဟာဖစအယလ-အာဆတက ေသြးမထြကေသာ စစအာဏာ

သမးမႈက ေအာငျမငစြာ ေဆာငရြကႏငခ၁၉၇၀ - ၂၀၀၀ ဟာဖစအယလ-အာဆတက ဆးရးယားက ႏစေပါငး (၃၀) အထ တရပစပအပစး

သည ကာလ၂၀၀၀ ဟာဖစ အယလ-အာဆတ ကြယလြန၂၀၀၀ ဇြန ၁၁ ဘာထပါတက ဘရားက သမၼတအျဖစ အမညစာရငးတငသြငးခ၂၀၀၀ ဇြန ၂၄ (၉) ၾကမေျမာက ဘာထပါတကြနဂရကကငးပ/ ဘရားက ပါတအေထြေထြ

အတြငးေရးမး အျဖစ တငေျမာက၂၀၀၀ ဆႏၵခယပြတြင ဘရားမာ ေထာကခမ ၉၇ ဒသမ ၂၉ ရာခငႏနး ေထာကခမရချပး

ဆးရးယားႏငင၏သမၼတျဖစလာခ၂၀၁၀ ဒဇငဘာ ၁၇ တနးရားမ (၂၆) ႏစအရြက မဟာမကဘြာဇဇ မမကယက မးရႈ႕သတေသသည

ျဖစရပျဖစပြား၂၀၁၀ အာရပကမာၻ၌ အာရပေႏြဥးေတာလနေရးစတင/ လထအၾကြမႈ အရနျမငလာ…….

မငးေသ

16

မငးေသ

16

မငးေသ

16

မငးေသ

17

မငးေသ

17

မငးေသ

17