Koncept recovery organizacije i njegova primena u Srbiji

21.09.2009. 1

Sadržaj

• Princip “odgovornost proizvođača”

− Podaci za Srbiju

− Opšti ciljevi principa

− Ciljevi za povraćaj i reciklažu (Bugarska, Rumunija, Srbija)

− Alternativna rešenja za ostvarivanje ciljeva

• Ambalažni otpad

− Generisanje i tretman ambalažnog otpada

− Modeli primarne selekcije

− Faktori uticaja na visinu troškova

− Troškovi VS sakupljene količine

• Koncept recovery organizacije u Srbiji

− Opšte karakteristike

− Ugovor o ustupanju obaveza

− Podrška opštinama

− Privatni sakupljači i RO

− Država i RO

− Šema za uspostavljanje integrisanog sistema

2

Odgovornost proizvođača

• Glavni grad: Beograd

• Površina: 88.361 km2

• Stanovništvo: 7,4 miliona

• BDP 2007: 30 milijardi evra (4.000 evra po stanovniku)

• Čvrsti komunalni otpad (ČKO): 2,2 miliona tona (cca 300kg po stanovniku)

• Ambalažni otpad: cca 400.000 tona (50 kg po stanovniku)

Podaci za Srbiju

3

• Garantovanje postizanja ciljeva za recikliranje i ponovno iskorišćenje koji su definisani u Zakonu o ambalaži i ambalažnom otpadu

• Obezbeđenje dodatnog finansijskog toka i podsticaja za odvojeno sakupljanje, sortiranje i recikliranje

• Izbegavanje privremenih prekida u procesima sakupljanja u slučaju negativnih trendova reciklabilnog otpada

• Uključenje pitanja prevencije, ponovne upotrebe i recikliranja u dizajn proizvoda

Opšti ciljevi principa

Odgovornost proizvođača

4

Ciljevi za ponovno iskorišćenje i reciklažu

Ciljevi 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Ponovno iskorišćenje

20% 25% 35% 39% 42% 46% 48% 50%

Reciklaža 34% 38% 42% 45% 47% 49%

Specifični ciljevi po vrsti materijala

Plastika 8% 12% 14,5% 17% 19% 20%

Staklo 26% 33% 40% 46% 51% 55%

Papir 15% 60% 60% 60% 60%

Metal 15% 50% 50% 50% 50%

Drvo 15% 15% 15% 15%

Primer: Bugarska

Odgovornost proizvođača

5

Ciljevi 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Ponovno iskorišćenje

32% 34% 40% 45% 48% 53%

Reciklaža 26% 28% 33% 38% 42% 46%

Specifični ciljevi po vrsti materijala

Plastika 8% 10% 11,5% 12% 14% 16%

Staklo 21% 22% 32% 38% 44% 48%

Papir 15% 60% 60% 60% 60%

Metal 15% 50% 50% 50% 50%

Drvo 4% 5% 7% 9% 12% 15%

Primer: Rumunija

Odgovornost proizvođačaCiljevi za ponovno iskorišćenje i reciklažu

6

Primer: Srbija

Odgovornost proizvođačaCiljevi za ponovno iskorišćenje i reciklažu

•Predlog Sekopaka da ciljevi za Srbiju u prve dve godine budu tzv. tranzotorni

•Da se odnose na ukupnu količinu za povraćaj, bez ciljeva za specifične materijale

•Da se nakon isteka prve dve godine započne sa ostvarivanjem ciljeva prema vrsti materijala

•Dostizanje ciljeva EU, bi na taj način bilo harmonično tokom perioda od 7 godina, te tako ne bi predstavljalo previsok teret za srpske potrošače

7

• Pojedinačno (obaveza preuzimanja): proizvođači sami obezbeđuju sakupljanje ambalaže stavljene u promet

• Preko kolektivnih programa za ispunjavanje obaveza: prenos odgovornosti proizvođača na kolektivni program odobren od nadležnih organa (organizacija za ponovno iskorišćenje otpada), uz naknadu

Odgovornost proizvođačaAlternativna rešenja za ostvarivanje ciljeva

8

Sakupljanje Sortiranje i tretman

Reciklaža ili obnavljanje

Sakupljanje iz domaćinstava kontejneri ili vreće

Komercijalni, administrativni i industrijski

Reciklažni centri

Individualni sakupljači

Sortiranje mešanog komunalnog otpada

Transport

Generisanje i tretman ambalažnog otpada

Ambalažni otpad

9

Ambalažni otpad

Sistem sa “izbacivanjem”

(donošenje otpada)

Sistem sa “preuzimanjem”

Ulično sakupljanje

Centralizovano sakupljanje

Decentralizovano sakupljanje( “sa ivičnjaka”)

Sakupljanje baliranog otpada (papir iz preduzeća)

Sakupljanje velikih vreća (plastika iz preduzeća)

Sudovi za otpadStakloPapirMetaliLaka pakovanja (plastika, mešoviti materijali, drvo)Sudovi za više vrsta materijalaReciklažni centar

Sudovi/vrećeStakloPapirLagana pakovanjaMetali

= sakupljanje iz domaćinstava

Modeli primarne selekcije

10

• Faktori na koje se ne može uticati: – gustina naseljenosti, broj stanovnika, veličina oblasti;– standard života;– sezonske promene;– lokalne i regionalne ekonomske razlike, socijalna struktura;– broj osoba po domaćinstvu i po zgradi;– ostali postojeći sistemi sakupljanja (sakupljanje u neformalnom sektoru).

• Faktori na koje se može uticati:– sistem sakupljanja (kante ili kese, centralizovano – decentralizovano...);– sakupljene komponente (odvojeno ili kombinovano sakupljanje više materijala);– veličina kontejnera, tipovi kontejnera u kombinaciji sa učestalošću pražnjenja; – ponašanje potrošača.

Faktori uticaja na visinu troškova

Ambalažni otpad

11

Sakupljanje sa “ivičnjaka” Sistem sa “izbacivanjem” (donošenjem) otpada

Količina

Troškovi

Ostatak Preuzimanje uz nadzor

vreće kante kante

6

reciklažni centar

(*) količina ambalažnog otpada koji se sakupi u centrima za reciklažu bi mogla biti veća kada bi se otpad dopremao uz naknadu pojedinačnim sakupljačima

Troškovi VS sakupljene količine

kontejneri

Ambalažni otpad

12

• Komercijalno, ali neprofitno preduzeće • Nije direktno uključeno u sakupljanje i reciklažu otpada (ugovori sa opštinama i

kompanijama za sakupljanje i preradu otpada)• Dozvola i izveštavanje nadležnim organima države• Jednak tretman za sve članove• Osnivači:

– Proizvođači/uvoznici pakovane robe– Proizvođači ambalažnih materijala/prazne ambalaže– Maloprodaja– (nisu) kompanije za upravljanje otpadom

Opšte karakteristike

Recovery organizacija

13

• Rok: jun 2010.• Jednak tretman svih klijenata• Ugovor definiše:

– vrstu ambalaže i ambalažnog otpada; – očekivanu količinu/zapreminu ambalažnog otpada; – ciljeve za ponovno iskorišćenje i recikliranje; – načine putem kojih klijenti podnose izveštaje organizaciji;– iznos naknade dospele na plaćanje organizaciji za ponovno iskorišćenje otpada, kao i

rokove za uplate.• Pokriva svu ambalažu koja je proizvedena, uvezena ili se distribuira na nacionalnom

tržištu:– ambalaža koja je namenjena upotrebi u domaćinstvu;– industrijska/komercijalna ambalaža.

• Pravo na kontrolu

Ugovor o ustupanju obaveza

Recovery organizacija

14

• Odobravanje sredstava opštinama, srazmerno količini odvojeno sakupljenog i sortiranog ambalažnog otpada, kojima će se nadoknaditi troškovi vezani za ove aktivnosti

• Obezbeđivanje garancija za otkup i preradu otpada koji su opštine odvojeno sakupile

• Učešće u finansiranju kampanja za podizanje nivoa svesti javnosti

• Obezbeđivanje finansijske i tehničke pomoći tokom upravljanja pilot projektima

Podrška opštinama

Recovery organizacija

15

• Usluge koje ugovor pokriva (razjašnjenje odgovornosti)• Specifikacije• Javna mesta za sakupljanje, čišćenje i održavanje• Kontejneri za sakupljanje i/ili kese za sisteme za domaćinstva• Zahtevi vezani za prevoz:

– obim sakupljanja koji se obezbeđuje– učestalost sakupljanja – donja i gornja težinska granica za sakupljanje, u kilogramima po stanovniku godišnje– kvalitet sakupljanja (input)

• Uslovi sortiranja– frakcije koje se sortiraju, npr. PET boce, PE folije, razni predmeti od PEVG, PP– kvalitet izlaznih frakcija

Privatni sakupljači i RO

Recovery organizacija

16

• Na osnovu Zakona o ambalaži i ambalažnom otpadu, država uspostavlja ciljeve koje privredni subjekti na terenu ispunjavaju

• Rokovi koje je država odredila za usklađivanje teku od 23. maja 2009. i traju 12 do 18 meseci

• Izveštavanje državi o plasmanu ambalažnog otpada na tržište Srbije do kraja marta 2010.

• Organizacija preuzima sve obaveze privrednih subjekata ka državi, uključujući i obavezu ispunjavanja ciljeva

Država i RO

Recovery organizacija

17

Recovery organizacija

18

No comment…

19

Prijatelji

Članovi-osnivači

20