kilavuz plakali delme kesme kaliplari4

7/24/2019 Kilavuz Plakali Delme Kesme Kaliplari4

http://slidepdf.com/reader/full/kilavuz-plakali-delme-kesme-kaliplari4 1/37

T.C.

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP(MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN

GÜÇLENDİR İLMESİ PROJESİ)

MAK İNE TEKNOLOJİSİ

KILAVUZ PLAKALI DELME KESMEKALIPLARI 4

ANKARA-2006



Milli Eğitim Bakanlığı taraf ından geliştirilen modüller;

• Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Karar ı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlar ındakademeli olarak yaygınlaştır ılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim

programlar ında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelikgeliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlar ıdır).

• Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeyerehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış,denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul veKurumlar ında uygulanmaya başlanmıştır.

• Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliğikazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir veyapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.

• Örgün ve yaygın eğitim kurumlar ı, işletmeler ve kendi kendine meslekiyeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerindenulaşılabilirler.

• Basılmış modüller, eğitim kurumlar ında öğrencilere ücretsiz olarakdağıtılır.

•

Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanı

lamaz ve ücret kar şı

lı

ğı

ndasatılamaz.



i

AÇIKLAMALAR ...................................................................................................................iiiGİR İŞ .......................................................................................................................................1ÖĞRENME FAALİYETİ –1 ....................................................................................................31. KALIP MONTAJINI YAPMA............................................................................................3

1.1. Alt Grup Montajını Yapma...........................................................................................41.1.1. Kalı p Alt Plakası.................................................................................................... 41.1.2. Dişi Kalı p Plakası ..................................................................................................51.1.3. Dayamalar..............................................................................................................61.1.4. K ılavuz Plaka......................................................................................................... 71.1.5. Pimler.....................................................................................................................7

1.1.6. Cıvatalar.................................................................................................................81.2. Üst Grup Montajını Yapma...........................................................................................81.2.1. Zımbalar.................................................................................................................81.2.2. Yan Çak ı ................................................................................................................ 91.2.3. Zımba tutucu plakası............................................................................................101.2.4. Üst Plaka.............................................................................................................. 111.2.5. Kalı p Bağlama Sapı .............................................................................................111.2.6. Cıvatalar...............................................................................................................12

1.3. Eksantirik Presler ........................................................................................................121.3.1. Pres Çeşitleri........................................................................................................121.3.2. C Tipi Presler.......................................................................................................12

1.3.3. H Tipi Presler.......................................................................................................131.3.4. Pik Gövdeli Presler ..............................................................................................131.3.5. Çelik Konstrüksiyon Gövdeli Presler ..................................................................131.3.6. Sütun Gövdeli Presler ..........................................................................................131.3.7. Preslerin K ısımlar ı ...............................................................................................141.3.8. Volan Dişli........................................................................................................... 141.3.9. Hareket İletme Sistemi ........................................................................................141.3.10. Kavrama ve Frenler ...........................................................................................151.3.11. Eksantrik Mili veya Krank Mili.........................................................................161.3.12. Koçbaşlığı ..........................................................................................................171.3.13. Tabla ..................................................................................................................17

1.4. Preslerde Emniyet Sistemleri ve Bak ım......................................................................181.4.1. Mekanik Sigortalı Presler ....................................................................................181.4.2. Hidrolik Sigortalı Presler..................................................................................... 181.4.3. Preslerde Günlük, Aylık, Yıllık Bak ım ............................................................... 19

1.5. Preslerde Çalışanın Emniyeti Ve Kullanılan Sistemler, Araçlar.................................191.5.1. Çift El Kumanda Sistemleri.................................................................................191.5.2. Koruma Perdeleri.................................................................................................201.5.3. Fotosel Gözler, Uyar ıcı Işık ve Sesler .................................................................201.5.4. Çalışma Konum Seçici Anahtar ve Sistemler......................................................211.5.5. Kalı p Koruma Sistemleri (Sınırlayıcılar).............................................................21

UYGULAMA FAALİYETİ ..............................................................................................22

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ....................................................................................23

İÇİNDEK İLER



ii

ÖĞRENME FAALİYETİ –2 ..................................................................................................24

2. KALIPLARI PRESE BAĞLAMAK VE TEST ETMEK .................................................. 242.1. Pres Tonajını ( Kesme Kuvveti) Hesaplama...............................................................242.2. Pres Kurs Değerini Belirleme .....................................................................................252.3. Pres Kurs Ayar ını Yapma ...........................................................................................252.4. Pres Başlığını Alt Ölü Noktaya Alma......................................................................... 262.5. Kalı p Üst Gurubunu Pres Koç Başlığına Bağlama .....................................................262.6. Alt Kalı p Gurubunu Pres Tablasına Bağlama.............................................................262.7. Pres Volanına Bir Tur Yaptır ılarak Kurs Kontrolü Yapma ........................................262.8. Presi Çalıştırma ve Parça Üretme ...............................................................................272.9. Preslerde Emniyetli Çalışma Yöntem ve Kurallar ı .....................................................27UYGULAMA FAALİYETİ ..............................................................................................28

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ....................................................................................29CEVAP ANAHTARLARI.....................................................................................................30KAYNAKÇA.........................................................................................................................31



iii

AÇIKLAMALARKOD 521MMI139 ALAN Makine TeknolojisiMESLEK/DAL Endüstriyel KalıpMODÜLÜN ADI K ılavuz Plakalı Delme Kesme Kalıpları 4

MODÜLÜN TANIMIKalı p montajının yapılarak, prese bağlanı p, bask ı

yapılmasını anlatan öğrenim materyalidir.SÜRE 40/24ÖN KOŞUL Bu dersin ilk üç modülünü almış olmak.

YETERLİKKalı p oluşturan elemanlar ın montajını yapmak ve

prese bağlayı p test etmek.

MODÜLÜNAMACI

Genel AmaçParçalar ı daha önceden tek tek yapılan delme kesme

kalı plar ının montajının yapabilecek, kalı bı uygun prese bağlayacak ve kalı p basımını yapabilecektir.

Amaçlar K ılavuz plakalı delme kesme kalı p parçalar ının

montajını resmine uygun yapabilecektir. K ılavuz plakalı delme kesme kalı plar ını prese

tekniğine uygun bağlayarak test edebilecek.

ÖĞRENMEORTAMLARI VEDONANIMLAR

Ortam: Sac metal pres atölyesi , bilgi teknolojilerisınıf ı, laboratuar ,işletme, kütüphane gibi öğrencinin kendikendine veya grupla çalışacağı tüm ortamlar.

Sınıf: Televizyon, VCD, DVD oynatıcı, tepegöz, projeksiyon cihazı, bilgisayar ve donanımlar ı, sınıfkütüphanesi, dijital kayıt cihazı, öğrenim materyalleri vb

Atölye: Sac metal pres atölyesi, ölçme kontrol aletleri

ÖLÇME VEDEĞERLENDİRME

Modülün içinde yer alan her bir öğrenmefaaliyetinden sonra verilen ölçme araçlar ı ile kendinizideğerlendiriniz. Modülün sonunda ise kazandığınız bilgi,

beceri, tavırlar ı ölçmek amacıyla öğretmen taraf ındanhazırlanan ölçme araçlar ı ile kendinizi değerlendireceksiniz.

YÖNTEM VETEKNİKLER

Modül uygulamalar ı sırasında, atölye, sınıf ve bireyselfaaliyetlerde grup çalışması; gerçek yaşantı ortamlar ındagözlem yapma, gezi, deney, araştırma, görüşme, projehazırlama, sunum yapma, uygulama, bireysel öğrenme, vbtekniklerle çalışabilirsiniz.

ARAŞTIRMA VEUYGULAMA YERLER İ

Sac metal pres atölyesi, fabrikalar, internet ortamı,kütüphanelerden bilgi ve doküman alınız.

AÇIKLAMALAR



iv



1

GİR İŞ Sevgili Öğrenci,

Hızla gelişen teknoloji çağında, kalı pçılığın birkaç cümleyle açıklanamayacağı birgerçektir. Çünkü kalı pçılık, günlük hayatımıza girmiş pek çok parçanın üretiminigerçekleştiren en önemli mesleklerden biridir. Bu parçalar ın üretiminde; zaman, kalite veölçü tamlığı, malzeme tasarrufu ve özdeşlik sağlayan, ayr ıca işçilik giderlerini asgari düzeyeindiren bir meslektir.

Bu meslekle, tı p, otomobil, uçak, bilgisayar, cep telefonu, inşaat sektörü ve oyuncaksanayisi, saatçilik, eğitim, elektrik v.b alanlarda çok hızlı gelişim göstermiştir. Ülkeleringelirleri neredeyse bu sanayi girdileri ile ölçülmektedir. Gün geçtikçe kalı pçılık teknolojisiönem kazanmaktadır.

Bu modül sonunda sac metal preslerini çalıştırabilecek, kalı p bağlayı p değiştirmeyapabilecek, kalı plar ın sorunlar ına çözüm üretebileceksiniz. Sanayinin bu konuda istediğiniteliklere sahip olacaksınız.

GİR İŞ



2



3

ÖĞRENME FAALİYETİ –1

Temel plastik enjeksiyon kalı plar ını enjeksiyon presine tekniğine uygun ve emniyetli biçimde bağlayabileceksiniz.

Sac metal kalı plar ının çeşitleri, üretimdeki önemi hakk ında bilgi toplayınız. Sac metal preslerinin çeşitlerini araştırarak kar şılaştır ınız.

1. KALIP MONTAJINI YAPMA

Şekil 1.1: Sac rondela kalıbı


AMAÇ

ARAŞTIRMA



4

4 ALT GRUP BAĞLAMA CİVATASI 13 . HAZIR M8X1001 KALIP ALTLIĞI 12 01.12 Ç1040

2 MERKEZLEME PİMİ 11 01.11 CİVA ÇELİĞİ 52 RC1 KILAVUZ PLAKA 10 01.10 Ç10801 DAYAMA 9 01.09 Ç10501 DİŞİ PLAKA 8 01.08 Ç2080 58 RC1 BAĞLAMA SAPI 7 01.07 Ç10604 ÜST GRUP BAĞLAMA CİVATASI 6 . HAZIR M8X501 BAĞLAMA SAPI TUTUCU PLAKA 5 01.05 Ç10601 TAMPON PLAKA 4 01.04 Ç10801 ZIMBA TUTUCU PLAKA 3 01.03 Ç10801 DELME ZIMBASI 2 01.02 Ç 2080 58 RC1 KESME ZIMBASI 1 01.01 Ç 2080 58 RC

SAYI PARÇANIN ADIMONTAJ

NORESİM NO GEREÇ AÇIKLAMA

Çizelge 1.1: Şekil 1.1’deki sac rondela kalı

bı

na ait Montaj antediŞekil 1.1’de Sac rondela kalı bının montaj resmi verilmiştir. Bu kalı ba ait montaj resim

antedi de Çizelge 1.1’de gösterilmiştir.

1.1. Alt Grup Montajını Yapma

1.1.1. Kalıp Alt Plakası

Kalı p alt plakası, tüm kalı p alt grubunu üzerinde taşıyan ve kalı bın prese bağlanmasını sağlayan kalı p elemanıdır. Kalı p alt plakası üzerinde gelişi güzel delik, öne yana aşır ı

fazlalık, olmamasına özen gösterilmelidir. Diğer kalı p elemanlar ının şekil, biçim veölçülerine uyumlu olmalıdır. Kalı p atölyelerinde ekonomi ve zaman kazanmak açısından boyutlar ı aynı olan kalı plara, aynı alt plaka bağlanabilir. Malzeme gereci olarak platina veçelik döküm tercih edilir.

1 0

A A

3 7

0.81.6

0.8

Şekil 1.2: Kalıp alt plakası



5

1.1.2. Dişi Kalıp Plakası

Kalı p gövdesi veya kesici plaka dediğimiz dişi kalı p plakası, kalı bın temelelemanlar ından biridir. Kesme olayı zımba ile çalışarak meydana gelir. Bu eleman avadanlıkçeliğinden (hava çeliği veya yağ çeliği) yapılır. Basit şekilli ve ucuz olması istenen kalı plaadi karbonlu çelikten yapılır. Çeliğin sertleştirme işleminden sonra ölçü ve biçimdeğiştirmesi gerekir. Bunun için çelik imal eden firmalar ın kataloglar ı incelenmelidir. Kalı pgövdesi ve zımbalar için “SPASİYEL” (special) “Na-2080” olarak adlandır ılan çelik veyadengi çelikler kullanılmaktadır. Kesici plaka, yapımından sonra sertleştirilir ve menevişlenir.Sertliği 59-61 Rc olmalıdır. Kalı p gövdesi tek parçalı olduğu gibi, gerektiği zaman iki veyafazla daha parçalı da olabilir.

Kalı p gövdesi, kalı p alt plakasına çeşitli usullerle bağlanır. Sabitliğin sağlanması içinvidalar, pimler, faturalar, yuvalar ve kamalardan yararlanılır. Patlamaya kar şı kalı p gövdesiniemniyete almak için, gövde kalı p altlığında açılacak kanala (yuvaya) sık ı geçirilerekgömülebilir (Şekil1.3).

Aşağıdaki hallerde kalı p gövdesi parçalı yapılır. Geniş kalı p gövdeleri İşlenmesi zor küçük kalı p delikleri Kar ışık biçimli kalı p delikleri Sık sık aşınma hallerinde Deliklerin taşlanması istenirse

A

A

ØØ

ØØ20

3 7

Şekil 1.3: Dişi kalıp plakası



6

Otomatikdayama

Parmak dayama

K ılavuz plaka

Dişi Kalı pSabit Pim dayama

İlerleme Yönü

Zımba

1.1.3. Dayamalar

Dayamalar şeridin istenen adımda ilerlemesini sağlayan elemanlardır. Pek çok çeşitlerivardır, tek başlar ına kullanıldıklar ı gibi k ılavuz pimlerle birlikte de kullanılır. Başlıcadayama çeşitleri:

İlk dayamalar İkinci, üçüncü vb dayamalar Son (ana) dayama

Yukar ıda yapılan sınıflandırma genel bir sınıflandırmadır. Dayamalar ayr ıca tiplerinegöre çeşitlere ayr ılır. Sıralı (ardışık) kalı plarda kesime başlarken sırası ile 1. ve 2. dayamalarkullanılır (Şekil 1.4). Son olarak son dayama şerit bitinceye kadar kullanılmaktadır. Tiplerine

göre dayama çeşitleri aşağıda belirtilmiştir:

1. Plaka dayamalar2. Silindirik pim dayamalar

Düz silindirik pim dayamalarBaşlı silindirik pim dayamalarGizlenebilir silindirik pim dayamalar

3. Yaylı dayamalar4. Destekli otomatik dayamalar vb

Dayama yönüne göre dayama çeşitleri: İtme dayamalar Çekme dayamalar

Şekil 1.4: Dayamalar



7

1.1.4. K ılavuz Plaka

Adından da anlaşılabileceği gibi zımbaya k ılavuzluk ederek tam ağızlamasını sağlayanelemandır. İkinci bir görevi ise şeridi zımbadan sıyırmaktır. İmalat çeliğinden yapılır. Çoğuzaman sertleştirilmez. Kalınlığı zımba biçim ve üçlüsüne göre 18-30 mm arasında seçilir.Zımbalar boşluksuz tatlı bir şekilde alıştır ılmış olmalıdır. K ılavuz plaka, yan kayıtlar vekesici plaka ile birlikte kalı p alt plakasına pimler ve vidalar yardımıyla bağlanır. Kenarölçüleri genelde kalı p dişi plakası ile aynı ebatta olur (Şekil1.5).

0.80.8

0.8M8

A

A

Şekil 1.5: K ılavuz plaka

1.1.5. Pimler

Pimler kalı p elemanlar ının iki veya daha çok parçayı birleştirmek için kullanılır.Birleştirilecek parçalar matkapla beraber delinmelidir. Matkap çapı, pim anma çapımdandaha küçük bir delik çapı verecek şekilde seçilir. İstenen çap ve yüzey kalitesi için deliğerayba salınılır. Pim deliğe bastır ılır. Pimin sonuna kadar deliğe geçirilmesi için plastik veyatahta takozla vurulur. Kalı pçılıkta düz silindirik pimler kullanılır. Montaj esnasında pimin

boyunun parça kalınlığını aşmamasına özen gösterilmelidir (Şekil 1.6).



8

Şekil 1.6: Pimler

1.1.6. Cıvatalar

Kalı p plakalar ını birbirine bağlamayı sağlayan elemanlardır. Vidalar iki parçayı birbirine batırarak tespit eder. Fakat vida boşluğundan dolayı yanal kaymayı önleyemez.Kalı p bağlantısı yapılırken metrik vidalar tercih edilmelidir. Çünkü metrik vidalar,whitworth vidalara göre daha incedir. Alyan başlı veya Tornavida başlı olanlar tercih edilir(Şekil 1.7).

Şekil 1.7: Cıvatalar1.2. Üst Grup Montajını Yapma

1.2.1. Zımbalar

Zımbalar kalı pta ürünün delme işlemini gerçekleştiren elemandır. Dış yüzeylerisertleştirilmiş ve taşlanmış olmalıdır. Ağız k ısımlar ının keskin olmasına özen gösterilmelidir.Bu nedenle çeliğin sertleştirme işleminden sonra ölçü ve biçim değiştirir. Bu nedenle çeliküreten firmalar ın kataloglar ı incelenerek kesilecek olan malzeme cinsine göre delme zımbası malzemesi seçilir. Seçilen malzeme işlemlerden sonra 57 RC sertliğe kadar sertleştirilmelidir

(Şekil 1.8).



9

Zımbalar çeşitli yönlerden sınıflandır ılabilir.

Gövdelerine göre:• Kesici zımbalar (kama ve dalma)• Kesici olmayan zımbalar (bükme, çekme, şekillendirme)• Kar ışık zımbalar (kesici ve şekillendirici)

Biçimlerine göre:• Düz zımbalar• Başlıklı zımbalar• Silindirik başlı zımbalar• Flanşlı zımbalar• Ökçeli zımbalar• Memeli zımbalar• Kademeli başlı zımbalar

Şekil 1.8: Zımbalar

1.2.2. Yan Çak ı

Dayamalarda belli bir hassasiyetten ileri geçilemez. İlerlemenin daha hassas olması istenen hallerde bilhassa sac kalınlığı 0,3 mm’den az, delikleri dayama pimi giremeyecekkadar küçük ve sıralı kalı plarda yan çak ılar kullanılmalıdır. Yan çak ılar kalı p içerisine üçşekilde yerleştirilir:

İleri yerleştirilmiş yan çak ı Geri yerleştirilmiş yan çak ı Çapraz yerleştirilmiş yan çak ı

Yan çak ılar, yalnız tek kenarlar ı ile kestikleri için radyal olarak itilir. Bunu önlemekiçin, yan çak ılar ökçeli yapılır veya kalı p içerisine çok iyi k ılavuzlanır. Yan çak ı çeşitleri:

Düz yan çak ılar Ökçeli yan çak ılar Çeneli ve ökçeli yan çak ılar



10

Düz yan çak ıda ara çapaklar banttan yan kayıtlar arasına sık ışmasına sebep olabilir.

Bu nedenle çeneli ve ökçeli olan yan çak ı

lar tercih edilir. Ayr ı

ca bu tip çak ı

lar bask ı

ya kar şı

daha dayanıklı olur. Bu parçanın malzemesi seçilirken firmalar ın ürün kataloglar ındandikkatli bir şekilde seçilmelidir. Seçilen malzeme işlemlerden sonra 57 RC sertliğe kadarsertleştirilmelidir (Şekil 1.9).

Şekil 1.9: Yan çak ı

1.2.3. Zımba tutucu plakası

Kalı p zımbalar ını tutma görevi yapan kalı p elemanıdır. Zımbalar ı, zımba tutucu plakaile bağlamak en elverişli ve etkin yoldur. Zımbalar plakaya bağlanırken tam dik olmasınadikkat edilmelidir. Zımba tutucunun ebatlar ı dişi plaka ile aynıdır. Kalınlığı ise zımba

boyunun 1/3’ ü alı

nmalı

dı

r. Genel olarak zı

mba tutucu plakalar sertleştirilmemektedir.Yüksek hassasiyet ve üretim hacmindeki kalı plarda plakalar, 48–50 Rc’ ye kadarsertleştirilebilir. Zımba tutucunun malzemesi genel olarak 1.1020 kodlu çeliktir (Şekil 1.10).

0.8

1.6 0.8

A A

ØØ

Şekil 1.10: Zımba tutucu plakası



11

1.2.4. Üst Plaka

Kalı bın prese bağlanmasını sağlayan kalı p elemanıdır. Ayr ıca kalı bın üst grubunda bulunan diğer elemanlar bağlantı elemanlar ı yardımı ile bu plakaya bağlanmaktadır. Diğerkalı p elemanlar ının şekil, biçim ve ölçülerine uyumlu olmalıdır. Kalınlığı bağlama sapınınyeteri kadar bağlanabilmesi için en az 18mm olmalıdır. Malzeme gereci olarak platina veçelik döküm tercih edilir (Şekil1.11).

0.81.6

0.8M16

Ø

Ø

A A

Şekil 1.11: Zımba tutucu plakası

1.2.5. Kalıp Bağlama Sapı

Kalı bın üst grubunun presin koç grubuna bağlanmasını sağlayan elemandır. Bağlamasaplar ı kalı ba vida yardımı ile monte edilir. Kesme işlemi bittikten sonra presin sıyırmakuvvetine bağlama sapı da maruz kalır. Bu nedenle bağlama sapı üst plakaya çok iyi monteedilmelidir. Bağlama saplar ı çok büyük kuvvetlere maruz kalır, bu nedenle prestekideliklerden dışar ı çıkmamalar ı için sap etraf ına koniklik verilmelidir. Bağlama sapı

malzemeleri 1.1035 veya 1.1060 kalitesindeki malzemelerdir (Şekil 1.12).

Ø

18

M

Şekil 1.12: Kalıp bağlama sapı



12

1.2.6. Cıvatalar

Cıvatalar kalı p plakalar ını birbirine bağlamaya yarayan elemanlardır. Vida ile bağlamalarda, vida boşluğundan dolayı yanal kayma meydana gelir. Kalı p bağlantısı yapılırken metrik vidalar tercih edilmelidir (Şekil1.13).

Şekil 1.13: Cıvatalar

1.3. Eksantirik Presler

1.3.1. Pres Çeşitleri

Bir kalı p tasar ımcısı veya yapımcısının, kalı plama işlemini yapacak pres tezgahı veözellikleri hakk ında geniş bilgiye sahip olması gerekmektedir. Çalıştığı müessesede çoksayıda, değişik tip ve özellikte pres tezgahı bulunabilir. Veya tek bir pres tezgahı olabilir.Her ne şekilde olursa olsun kalı p imalatçısı üreteceği parçanın kalı p tasar ımını, çalışmaşartlar ını ve özelliklerini bildiği pres tezgahına göre yapmak zorundadır. Bu nedenle, ilk

önce pres tezgahlar ının özelliklerinin ve çalışma prensiplerinin bilinmesinde fayda vardır. Bu bölümde genellikle sac metal kalı pçılığında kullanılan presler ve özellikleri üzerindeduracağız.

1.3.2. C Tipi Presler

Küçük tonajlı presler genellikle “C” gövde tipi preslerdir ve aşağıdaki şekildesınıflandır ılır.

Arkası açık eğilebilen “C” gövde tipi presler Sabit “C” gövde tipi presler

Alt tablası

ayarlanabilen “C” gövde tipi presler Boru presleri

Arkası Açık Eğilebilen “C” Gövde Tipi Presler: Bu tip presler arkaya 30˚ eğilebilmektedir. En çok kullanılan bu tip presler 1 tondan 250 ton kapasiteyekadar yapılmaktadır. Küçük tonajlı tipine sehpalı, büyük tonajlı olanlar ına dazemin tipi presler denir. Kalı planan parçanın kolayca kalı bı terk edebilmesi içineğilebilen “C” gövde tipi presler tercih edilir. Bu preslerle kesme,

biçimlendirme, küçük boyutlu kalı plama işlemleri yapılır. Bu preslerinminimum kurs boyu 25 mm ve dakikadaki vuruş sayısı 1000 civar ındadır.



13

Sabit “C” Gövde Tipi Presler: Bu tip preslerin gövdesi sabittir ve istenilen

açı

da eğilmezler. Arkası

açı

k veya kapalı

olarak yapı

lı

rlar. Bu tip presler 1000tona kadar işlem yapabilmektedir ve vuruş sayılar ı çok fazladır.

Alt Tablası Ayarlanabilen “C” Gövde Tipi Presler: Bu tip preslerde pres-kalı p bağlantısı sağlanmaktadır. Bu özellikten dolayı boyutlar ı küçük olankalı plar, bu tip preslere kolaylıkla bağlanabilir. Ancak, alt tablanın ayarlanabilirolması, büyük tonajlı hassas kalı plama işlemine uygun değildir.

Boru Presleri: Boru preslerine, k ısa bacaklı “C” gövde tipi preslerde denir. Butip preslerle boru veya tüp biçimindeki parçalar ın delme, biçimlendirme,oluklama vb. işlemleri yapılmaktadır. Özel amaçlı işlemler için

kullanılmaktadır. Bu tip presler 100 tonun altında olup boru mafsallar ı farklı ölçülerde ve değişebilen özellikte yapılmaktadır.

1.3.3. H Tipi Presler

Kalı plama alanı çok büyük preslerde dört dişlili hareket sistemi uygulanır. Bu tip presler için genellikle iki adet krank mili tercih edilir ve her krank mili iki ucundan dişlerleçevrilir.

1.3.4. Pik Gövdeli Presler

Bu tip presler pik dökümden küçük tonajlı yapılır. Okullarda küçük kalı plar ındenenmesi matbaacılık ve deri kesme işlerinde sıkça kullanılan pres türüdür.

1.3.5. Çelik Konstrüksiyon Gövdeli Presler

Bu tip presler genellikle hidrolik pres olarak yapılmaktadırlar. Bu tip preslerde vurucu başlığı hareket ettiren pistonun istenilen noktada durdurabilme özelliğinden dolayı, faydalı kurs boyunun ayar ı ve kalı bın bağlanması çok kolaydır. Hidrolik devrede bulunan emniyetsübabı sayesinde aşır ı yüklemelerde pres tezgahı ve kalı p emniyete alınmıştır. Çalışma

basıncına ve kalı planacak malzemenin özelliklerine bağlı olarak çalışma hızı ayarlanabilir.

Böylece derin çekme ve inceltme çekme işlemleri kolaylıkla yapılabilmektedir. Kurs boyusüresince pistonun her noktadaki basıncı sabittir. Fakat çalışma hızlar ı, bak ım ve tamirleriçok zordur.

1.3.6. Sütun Gövdeli Presler

Düz sütun gövdeli sökülebilir presler daha büyük tonajlı kalı plama işlemlerindekullanılır. Tabla ölçüleri 5000 mm kadar olabilen bu tip presler 7000 tona kadar kalı plamayapabilmektedir. Bu preste iki düz sütun. Alt tabla (yaban) ve üst başlık vardır. Gövdesisökülüp tak ılamayan (yekpare) presler, taşıma kolaylığı bak ımından küçük tonajlı ve küçük

boyutlu yapılır. Büyük tonajlı ve büyük boyutlu olan presler ise taşıma esnasında kolaylık

olması amacıyla ana parçalar ı sökülüp tak ılabilecek şekilde yapılmaktadır.



14

1.3.7. Preslerin K ısımları

GövdePreslerdeki en önemli özelliklerden biri gövde biçimi, gövdenin yapıldığı malzemenin

cinsi ve konstrüksiyon şeklidir. Küçük tonajlı preslerin gövdesi döküm, büyük tonajlı preslerin konstrüksiyonu döküm ve çelik plakalı kaynak birleştirmedir.

MotorPreslerde güç kaynağı elektrik motorlar ıdır. Elektrik motorlar ının güleri kilowatt ve

BG cinsinden açıklanır. Eğer pres tezgahı hareketini doğrudan elektrik motorundan alıyorsa,motor gücü oldukça yüksektir. Ayr ıca motor sabit tutabilmek veya güç kaybını azaltmak içinilave yükseltici (amplifikatör) konur. Büyük güçlü motor ve ilave yükseltici, pres maliyetini

artır ır. Bu maliyeti düşürmek için motor ile krank mili kasnağı arasına hareket aktarmaorganlar ı konmaktadır.

Krank mili dişlisi veya kasnağı kendi üzerinde enerjiyi depo ettiği için, preslerde büyük güçlü motor kullanılmasına gerek yoktur. Krank mili kasnağı, üzerinde depo ettiğienerjinin tamamını pres hareketli başlığının her vuruşunda harcayamaz. Ancak depo ettiğienerjinin bir miktar ını harcar. Harcanan enerjiyi kar şılamak için bu defa elektrik motoruenerji depo eder kasnağın serbest hareketinde. Elektrik motoru depo ettiği enerjiyi krank milikasnağına iletir. Krank mili kasnağı depo ettiği enerjinin çoğunu harcıyorsa, motor çok fazlaçalışacağından çok fazla ısınır ve bu da motorun yanmasına neden olur.

1.3.8. Volan Dişli

Volan dişli, motordan almış olduğu dairesel dönme hareketini doğrusal hareketeçeviren makine elemanıdır.

1.3.9. Hareket İletme Sistemi

Hareket sistemi denince, pres vurucu (hareketli) başlığını hareket ettiren sistem aklagelmektedir. Bu nedenle, pres vurucu başlığı hareket sistemi aşağıdaki şekildesınıflandır ılabilir:

A. Mekanik sistem Krank milli Eksantrik milli Eksantrik dişlili Kamlı Mafsal kolluB. Hidrolik sistem



15

Krank milli: Mekanik preslerde vurucu başlığın hareketi, kasnak (veya dişlili

kasnak) ve krank mili yardı

mı

yla sağlanı

r. Mekanik preslerdeki krank miligenellikle otomobil krank miline benzer, ancak ölçüleri farklıdır. Presgövdesine iki ucundan yataklanan krank miline bağlı kasnak, aldığı dönmehareketini krank miline iletir. Krank mili dönme hareketi, krank mili biyel koluyardımıyla doğrusal harekete çevrilerek pres vurucu (hareketli) başlığına iletir.

Eksantrik milli: Mekanik preslerin pek çoğunda pres vurucu başlığınınhareketi, eksantrik millerle sağlanmaktadır. Krank milinde olduğu gibi eksantrikmilde aktarma kolu yoktur. Eksantrik çapı, muylu mili çapından fazla ve kaçıkeksenli olarak işlenmiştir. Böylece, eksenler arası fark ının iki katı kadar presvurucu başlığına hareket sağası (kurs boyu) sağlanmıştır.

Eksantrik dişlili: Bu tip eksantrikli mekanik pres tezgahlar ında hareket, bir milüzerine monte edilmiş dişli ve eksantrik yardımıyla sağlanmaktadır. Dişliler birkerterinin içerisine yerleştirilmiştir. Eksantrik dişli ve vurucu başlık beraberhareket eder. Pres gövdesi üst başlığı içerisine iyi yataklanmış olan eksantriklidişli, kalı plama anında bağlantı millerini de desteklemiş olur. Ancak hareketlikurs boyunun sınırlı olması nedeniyle büyük kurslar için krank milli prestezgahlar ı tercih edilir.

Kamlı: Kam sistemli preslerde, vurucu başlık biyel kolu yoktur. Bu nedenle,kam etkili preslerle eksantrik presler arasındaki en büyük fark, hareketli başlık

biyel kolunun olmayışıdır. Dönen kam etkisiyle vurucu başlık aşağı doğru iner.Bununla beraber basma yayı da basılır. Vurucu başlık üzerindeki kam etkisikalk ınca, basma yayı vurucu başlığı yukar ı konuma getirir. Kam hareketli presinkurs boyu sabittir ve özel amaçlar için kullanılır.

Mafsal kollu: Mafsal kollu pres tezgahlar ında değişik ölçüde krank milikullanılabilir. Mafsal kollu krank milinin dönüş hareketi soldan sağa doğrudur.Hareketli mafsal kollar ından biri, pres üst başlığına ayarlanabilir şekildeyerleştirilmiştir. Diğer mafsal kolu ise hareketli başlığa monte edilmiştir. Biyelkolu yardımıyla iki mafsallı kol hareketini krank milinden alır ve pres vurucu

başlığına iletir.

1.3.10. Kavrama ve Frenler

Kavrama frenler, mekanik preslerin en önemli elemanlar ındandır. Pres tezgâhlar ınınemniyetli ve verimli çalışmasının sağlanması, kavrama ve frenlerin hatasız çalışmasına

bağlıdır.

Krank mili kasnağının dönme hareketini doğrudan veya dişli ve kamalarla krankmiline ileten sisteme kavrama denir. Kasnak dönüş hareketinin krank miline iletilmesiistendiğinde kavrama devreye girer. Tek vuruşlu kalı plama durumunda hareket iletimi

sadece tek devir için söz konusudur ve hareketli başlı

k tek vuruş yaptı

ktan sonra kavramadevreden çıkar. Hareket iletim sistemini sağlayan kavrama sistemi, belli bir dönüş açısında



16

krank miline maksimum değerde bir döndürme momenti iletir. Kavrama devre dışı kaldığı

anda fren sistemi devreye girer ve krank milinin Üst Ölü Noktada (Ü.Ö.N) durması

nı

sağlar.Kalı p sık ışması veya hatalı kalı plama sonucu meydana gelebilecek ar ızalar ı önleyebilmekiçin, kavrama devre dışı kalabilmeli ve frenleme sistemi anında devreye girmelidir (Resim1.1).

Resim 1.1: Kavrama ve Frenler

Bazı preslerin kavrama flanşı ile kasnağı arasına esnek bir malzeme yerleştirilmiştir.Esnek malzeme kasnakla beraber dönmektedir. Pres tezgâhının aşır ı yüklenmesi halindeesnek malzeme, kavrama flanşı ile kasnak arasındaki kaymaya müsaade eder. Böylece ,

doğabilecek tehlikede önlenmiş olur. Yeni yapı

lan preslerde elektro-magnetik etkili modernkavrama sistemi kullanılmaktadır.

1.3.11. Eksantrik Mili veya Krank Mili

Eksantirik milinden kalı plara uygun kurs mesafesi ayarlanır (Resim.1.2).

Resim.1.2: Eksantrik mili veya krank mili



17

1.3.12. Koçbaşlığı

Eksantrik milinin istenilen ayarlarda çalışma kolaylığı sağlar (Resim 1.3).

Resim 1.3: Koçbaşlığı

1.3.13. Tabla

Pres tabla boyutlar ı genellikle kapasite ve kalı plama sisteminin cinsine bağlıdır.Büyük çekme kalı plar ıyla yapılacak üretim için tabla boyutlar ı ve tonajı büyük pres tezgahı seçilir. Arkası eğilebilen 200 tonluk bir presin tabla boyutlar ı verilmiştir (Şekil 1.14).

Şekil 1.14: Tabla



18

TON A B C D E F G H J25 500 300 170 150 250 250 250 240 25

35 600 380 225 190 300 300 300 300 25

45 700 450 275 225 375 350 375 350 35

60 800 530 325 265 425 400 475 400 40

75 900 600 400 300 425 450 475 450 40

110 1050 680 425 340 525 525 525 500 40

150 1250 750 475 375 575 625 650 550 40200 1450 850 525 425 675 725 750 650 40

Tablo 1.2: Standart tabla ölçüleri

1.4. Preslerde Emniyet Sistemleri ve Bak ım

1.4.1. Mekanik Sigortalı Presler

Mekanik presler de kalı p kursu ayarlandıktan sonra, bask ı sırasında oluşan bir hataveya hatalı ayar sonucu, pres elemanlar ına ve kalı ba zarar verilmemesi için şekildeki gibidökümden yapılmış elemandan faydalanılır aşır ı yükte bu eleman parçalanır pres bask ısı

boşa çıkarak, presin diğer elemanlar ını zarardan korur (Şekil 1.15).

Şekil 1.15: Mekanik sigortalı presler

1.4.2. Hidrolik Sigortalı Presler

Hidrolik preslerde istenen tonaja ulaştıktan sonra daha fazla yük oluşmaması içinsınırlayıcı konur. Bu Sınırlayıcı sayesinde istenen tonaj sınırlaması gerçekleştirilir. Bu siviş sayesinde tezgaha ve kalı ba zarar verilmesi önlenir (Resim 1.4).



19

Resim 1.4: Hidrolik sigortalı presler

1.4.3. Preslerde Günlük, Aylık, Yıllık Bak ım

Pres makinalar ının imalatçılar ı taraf ından düzenlenen kullanım kitabı presoperatörünün elinin altında olmalı tezgahla ilgili günlük, aylık, yıllık bak ımda dikkatetmemiz gereken hususlar ı pres imalatçısının önerilerini dikkate almalıdır. Bu önerilerdoğrultusunda aşağıdaki hususlar dikkate alınmalıdır:

Tezgah temiz tutulmalıdır. Tezgahın iyi yağlanması için çok dikkat edilmelidir.

Herhangi bir sık ı

şma, bozulmaya meydan vermeden giderilmeye çalı

şılmal

ıdır. Tezgahta çekiç kullanmak gerekiyorsa, pirinç, lastik, plastik çekiçlerden

faydanılmalıdır. Yeni tezgahlar, ilk çalışmalarda yüksüz olarak küçük devirlerde en az 1-1,5 saat

çalıştır ılmalıdır. Yeni tezgahlar ın yağlanmalar ına da büyük önem verilmelidir. Tabla üzerine çeşitli avadanlıklar konarak tablanın bozulmasına meydan

verilmemelidir.

1.5. Preslerde Çalışanın Emniyeti ve Kullanılan Sistemler, Araçlar

1.5.1. Çift El Kumanda Sistemleri

Genellikle açık kalı plarda, çalışanın ,el ve parmaklar ının korunması için çift elkumanda sistemi kullanılır.kumanda kollar ı elle kumanda edilmeden pedalle pres çalışmaz(Resim 1.5).



20

Resim 1.5: Çift el kumanda sistemi

1.5.2. Koruma Perdeleri

Kalı p çalışırken operatörü ve kalı bı korumak içindir (Resim 1.6).

Resim 1.6: Koruma perdeleri

1.5.3. Fotosel Gözler, Uyarıcı Işık ve Sesler

Günümüzde üretilen tezgahlara bu uyar ıcı sistemler tak ılarak can güvenliği açısındanson derece güvenli hale getirilmiştir (Resim 1.7).



21

Resim 1.7: Fotosel gözler, uyarıcı ışık ve sesler1.5.4. Çalışma Konum Seçici Anahtar ve Sistemler

Resimdeki gösterilen anahtarlar istenen konumlara iki elle getirilmeden tezgahçalışmaz. Böylece tezgah ve operatör güvenliği önlemi alınmıştır (Resim 1.8).

Resim 1.8: Çalışma konum seçici anahtar ve sistemler

1.5.5. Kalıp Koruma Sistemleri (Sınırlayıcılar)

Genellikle hidrolik preslerde sık ıştırma istenen tonajı gerçekleştirdikten sonra,güçsınırlaması gerçekleştirilir bu da istenen güçten fazlasını önler kalı p ve tezgahı korur.



22

UYGULAMA FAALİYETİ İŞLEM BASAMAKLARI ÖNER İLER

Alt kalı p plakası üzerine dişi plakayı yerleştirme

Alt kalı p plakası üzerine, dişi plakayı doğru biçimde üst üste koyunuz.

Dayamalar ı plaka üzerine yerleştirme Kalı p için seçilen dayamalar ı uygun biçimde tak ınız.

K ılavuz plakayı dişi plaka üzerineyerleştirme

K ılavuz plakayı, dişi plaka üzerineuygun konumunda olmasını sağlayınız.

Pimleri yerine takma Kalı p pimlerini, temiz ve plastiktakozla tak ınız. Pimlerin boyunun alt gurup dandışar ı taşmamasına özen gösteriniz.

Cıvatalar ı yerine takma Pim tak ılan alt grubu uygun aylan başlı cıvata ile bağlayınız.

Zımbalar ı zımba tutucu plakaya bağlama Kalı p da kullanılacak delme vekesme zımbalar ını, zımba tutucusunauygun şekilde bağlayınız.

Üst kalı p plakasını yerine takma Üst kalı p plakasını tak ınız. Kalı p bağlama sapını yerine takma Zımbalar ın ağırlık merkezine gelecek

şekilde kalı p bağlama sapını güvenli

sabitleyiniz. Kalı p üst grubunu alt gruba takmak Kalı p üst grup ile alt grubu uyguntak ınız.

UYGULAMA FAALİYET

İ



23

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Aşağıdaki ölçme ve değerlendirmede 1’den 11. soruya kadar boşluk doldurmakriterleri uygulanmıştır.

1. Sac metal kalı plar ında dişi plaka malzeme cinsi …………………’dır.

2. Bant ilerleme kanalı ………………plakadadır.

3. Zımbalar ve dişi plaka …………..sertlik değerinde olmalıdır.

4. Zımba boylar ı ………………..olmalıdır.

5. Delme kesme kalı plar ında sacın düzenli yürümesini sağlayan eleman …………..’dır.

6. Delme kesme kalı plar ında kalı p ayar ı yapılırken zımbalar ın …………..plakasındançıkmamasına özen gösterilmelidir.

7. Bant genişliği uygun seçilmezse kalı p ……………

8. Açık kalı plarda operatörün bask ı yapılırken ellerin korunmas için…………kumanda

sistemi kullanılmıştır.

9. H tipi mekanik preslerde kalı p ve tezgah ayar ı hatasından kalı ba ve tezgaha zararvermemek için …………..sigortalı güvenlik sistemi kullanılmıştır.

10. Pres volanına bir tur yaptır ılarak …………..kotrolü yapılır.

11. Delme kesme kalı bında üründe eksenel hata sözkonusu ise sebeb …………..’dır .




24


Temel sac metal kalı plar ını, prese tekniğine uygun ve emniyetli biçimde bağlayabileceksiniz.

Temel plastik sac metal kalı bını tekniğine uygun test edebileceksiniz.

Atölyenizde mevcut preslerinin yapısını ve çalışma prensiplerini inceleyiniz. Preslere kalı p bağlanırken uzaktan gözlemleyiniz.

2. KALIPLARI PRESE BAĞLAMAK VETEST ETMEK

2.1. Pres Tonajını ( Kesme Kuvveti) Hesaplama

Bir parçanın kesilmesi için kaç tonluk prese ihtiyaç olduğu ve kalı p elemanlar ının biçim ve ölçüleri kesme kuvvetinin hesaplanması ile tespit edilir. Kesme kuvveti aşağıdakiformülle bulunur:

τd = Saçın kesilme direnci (kg/mm²)

Fk = Kesme kuvveti (kg) L = Kesim uzunluğu (mm) T = Saç kalınlığı (mm)

MALZEME KESİLME DİRENCİ (kg/mm²)

Alüminyum 16Düralüminyum 30

Prinç 25

Bak ır 18

Fiber 18Deri 5

Kâğıt 9

Yumuşak çelik 40

Silisyumlu çelik 45

Paslanmaz çelik (18–8) 55

Çinko 20

Çizelge 2.1: Malzemelere göre kesme dirençleri

Fk = L x T x τd


AMAÇ

ARAŞTIRMA



25

ÖRNEK:

Fk = L x T x S;

L = 40 + 50 + 50 + 2 x 3.14 x 10 + 3.14 x 20;L = 140 + 62,8 + 62,8 = 265.6mmT = 25mm

τd = 40 kg/mm² (Çizelge 2.1)Fk = 265,6 x 25 x 40 = 26560Kg = 26,56Ton

2.2. Pres Kurs Değerini Belirleme

Pres kurs değeri, kalı p büyüklüğüne, zımbalar ın boyuna ve biçimine bağlı olarak

belirlenir. Presin maksimum ve minimum hareketleri dikkate alı

narak pres kurs seçimiyapılır.

2.3. Pres Kurs Ayarını Yapma

Zımbalar ın k ılavuz plakadan çıkmamasına ve dişi zımbaya yeterince girmesine dikkatedilerek kurs ayar ı yapılır (Resim 2.1).

Resim 2.1: Pres kurs ayarını yapma

Kalınlık: 25mm



26

2.4. Pres Başlığını Alt Ölü Noktaya Alma

Presin tabla vidalar ı gevşetilerek kalı p büyüklüğü kadar açılması sağlanır. Pres koç başlığı alt ölü noktaya mekanik olarak alınır (Resim 2.2).

Resim 2.2: Pres başlığını alt ölü noktaya alma

2.5. Kalıp Üst Gurubunu Pres Koç Başlığına Bağlama

Kalı p üst grup emniyetli ve tablaya paralel konumda bağlanır.

2.6. Alt Kalıp Gurubunu Pres Tablasına BağlamaKalı p alt grup üst grupla birleştirilerek aynı eksende güvenli bağlanması yapılır.

2.7. Pres Volanına Bir Tur Yaptırılarak Kurs Kontrolü Yapma

Pres volanına şekildeki gibi mekanik yollarla bir tur attır ılır. Zımbalar ın k ılavuz plakadan çıkmamasına ve dişi zımbaya yeterince girmesine özen gösterilir (Resim2.3).

Resim 2.3: Pres volanına bir tur yaptırılarak kurs kontrolü yapma



27

2.8. Presi Çalıştırma ve Parça Üretme

Preste birkaç parça basıldıktan sonra pres durdurulur. Basılan parça, hurda ve bantincelenir. Ürünün ölçüleri kusursuz ve kalı ptan ayr ılıyor ise bask ıya devam edilir. İşinhassasiyetine göre bu işlem zaman zaman tekrarlanmalıdır.

2.9. Preslerde Emniyetli Çalışma Yöntem ve Kuralları

Tezgahın çalışma prensibini bilmiyorsanız tezgahı çalıştırmayınız. Tezgahın kayış kasnak tertibatının, çevresinin, kapalı olmasına dikkat ediniz. Pedal düzeneğini çalıştırmaya başlamadan önce kontrol ediniz. Pres kurs mesafesi çizelgesini inceleyiniz. Kalı plar ı sorumlu öğretmen gözetiminde söküp tak ınız. Kurs botunun dikkatli ayarlayınız. Tabla sabitleme cıvatalar ını kontrol ediniz. Kalı p bağlama elemanlar ını kontrol ediniz. Alt ve üst kalı p açılma mesafesine elinizi sokmayınız. Saç parçalar ının, elinizi kesmemesi için eldiven kullanınız. Mamül madde çekmecesini, pres çalışırken açmayınız. Tezgahın hidrolik seviyesini kontrol ediniz. Tezgahı kapasitesinin üstündeki kuvvetlerde çalıştırmayınız. Pistonun açılma mesafesini düşünerek fazla açmayı p parça altına destekler ilave

ediniz. Herhangi bir ar ızayı gidermeye çalışmayınız. İlgili öğretmene haber vererek,“DİKKAT ARIZALIDIR ” levhasını görünen bir yere asınız.

Tezgahın gerekli yerlerini yağlayınız. İstenmeyen yağlar ı temizleyip bir kazayameydan vermeyiniz.

Tezgahta uygun bir k ıyafetle çalışınız. Tezgah çevresini ve dolaplar ı temiz tutunuz. Hiçbir elektrik ar ızasını, kendiniz gidermeye çalışmayınız. Tezgahın emniyet sivişlerini devre dışı bırak ılmaz. Ar ıza durumunda ivedilikle

değişimini sağlayınız.



28

UYGULAMA FAALİYETİ İŞLEM BASAMAKLARI ÖNER İLER

Kesme kuvvetini hesaplama Sizden istenen kalı bın kesmekuvvetini hesaplayınız.

Pres kursunu kalı ba uygun ayarlama Pres kursunu kalı ba uygunayarlayınız.

Pres koç başlığını alt ölü noktaya ayarlama Pres koç başlığını mekanik olarak altölü noktaya ayarlayınız.

Kalı p üst grubunu koç başlığına bağlama Kalı p üst grubunu koç başlığına bağlayınız.

Kalı p üst grubunu koç başlığına bağlama Kalı p alt grubunu pres tablasına bağlayınız.

Yapılan tüm bağlantılar ı kontrol etme Yapılan tüm bağlantılar ı kontrolediniz.

Elle yada motor yar ım devri ile çalışmaöncesi pres volanına bir tur yaptırarak kontroletme

Elle yada motor yar ım devri ileçalışma öncesi pres volanına bir turyaptırarak,kalı p ve zımbalar ın durumunukontrol ediniz.

Presi çalıştırma Presi çalıştır ınız. Bant yoluna şerit malzemeyi sürerek parça

üretme

Bant yoluna şerit malzemeyi sürerek

parça üretiniz. Üretilen parçalar ı inceleme Üretilen parçalar ı inceleyiniz.

UYGULAMA FAALİYETİ



29

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRMEEğer faaliyette gözlediğiniz eksiklik varsa, faaliyete tekrar dönüp öğretmeninize

danışarak bunlar ı tamamlayınız.

Aşağıdaki cümlelerde boş bırak ılan yerleri doldurunuz.

1. Kurs ayar ı yapılırken pres başlığı …………..noktaya alınır

2. Kalı bın pres tonajı hesaplanırken …………..formülü kullanılır.

3. Tezgahın kayış kasnak tertibatı çalışırken ………….. olmalıdır.

4. Pres kurs değeri ………….. elemanına göre ayarlanır.

5. Mekanik pres ………….. kalı plarda kullanılır.

6. Hidrolik pres ………….. kalı plarda kullanılır.

DEĞERLENDİRME

Eğer faaliyette gözlediğiniz eksiklik varsa, faaliyete dönüp öğretmeninize danışarak bunlar ı tamamlayınız.




30

CEVAP ANAHTARLARIÖĞRENME FAALİYETİ-1 CEVAP ANAHTARI

Sorular Cevaplar

1- Ç 20802- K ılavuz3- 58 Rc4- Eşit

5-Adım

ayarlayıcı 6- Klavuz

7-Verimliçalışmaz

8- Çift el9- Mekanik10- Kurs

11-Adım

ayarlayıcı

ÖĞRENME FAALİYETİ-2 CEVAP ANAHTARI

Sorular Cevaplar

1- Alt

2-Fk = L x T x

τd3- Kapalı 4- Zımba

5-Delmekesme

6- Çekme

CEVAP ANAHTARLARI



KAYNAKÇA UZUN İ brahim, ER İŞK İ N Yakup, Sac Metal Kalıpçılığı, İstanbul, 1983.

YELBEY İ brahim, YELBEY Bar ış, Kalıp Konstrüksiyonu ve Kalıp Yapımı,Bursa, 1999.

ATAŞİMŞEK Sami, Saç Metal Kalıpçılığı, Bursa, 1973.

KAYNAKÇA

kilavuz plakali delme kesme kaliplari4

Documents