LABORATUVAR GÜVENLİĞİKimyasal Riskler ve Diğer Acil Durumlar

Doç. Dr. Handan Ak Çelik

2007 Mayıs2007 Mayıs

Öğrenme HedefleriÖğrenme Hedefleri

• Bu sunumun sonunda:– Laboratuvar güvenliği eğitiminde kimyasal riskler g ğ ğ yve diğer acil durumlar ile ilgili temel bilgiler

– Uyulması gereken başlıca güvenlik standartlarıUyulması gereken başlıca güvenlik standartları

– Acil durumlarda uyulması gereken kurallar ile ilgiliilgili 

temel bilgilere sahip olacaksınız.

Çevre Sağlığı ve Laboratuvar Güvenliğine Genel Bakış

GENEL GÜVENLİK RADYASYON GÜVENLİĞİGENEL GÜVENLİK• Kimyasal Riskler• Biyolojik Riskler

RADYASYON GÜVENLİĞİ• Parçacık hızlandırıcı ve X‐Ray 

güvenliğiBiyolojik Riskler• Kaza araştırmaları• Bina denetimleri

• Kullanım onayı ve lisansı• Materyellerin teslimi ve 

radyasyon atıklarının• Doğal afetler & Acil eğitim• Ergonomi• Yangın güvenliği

radyasyon atıklarının toplanması

• Denetimler• Yangın güvenliği• Mesleki güvenlik• Güvenlik politikasının

• Kazalar/ Eğitim/sorumluluklar

Güvenlik politikasının geliştirilmesi

Çevre Sağlığı ve Laboratuvar Güvenliğine Genel Bakış

BİYOLOJİK VE KİMYASAL TEHLİKELİMATERYALLERİNBİYOLOJİK VE KİMYASAL GÜVENLİK

TEHLİKELİ MATERYALLERİN UZAKLAŞTIRILMASI

•Düzenli protokoller

• Düzenli kontroller• Kimyasal, biyolojik   atıkların imhası• Düzenli kontroller

• Sertifikasyon

atıkların imhası

• Çevre kirliliğini önleme

• Bazı maddelerin   kullanımının izne bağlı 

• Geri kazanım

olması

• Eğitim

Çevre Sağlığı ve Ç ğ ğGüvenlik Konusunda 

Günümüzdeki Eğilimler

ARTAN EĞİLİMLER

• Düzenleyici kontrol mekanizmaları ( EPA, OSHA, CDC, DOT )y ( , , , )

• Güvenlikle ilgilenmek

• İhlallerin cezalandırılmasıİhlallerin cezalandırılması

• Yerel Kuruluşların Sorumluluğu

Nasıl Gerekli Eğitim Alınmalı?Nasıl Gerekli Eğitim Alınmalı?

• Laboratuvar Güvenliği ile ilgili eğitimler d l k h l k l l dstandart olarak her yıl tekrarlanmalıdır

veya• Eğitim slaytları internet üzerinde çalışanların erişimine açık olmalıdır.ç ş ş çhttp://www.labguvenligi.com

Güncel Güvenlik GirişimleriGüncel Güvenlik Girişimleri...

Ü• Üniversitelerde Biyolojik, Kimyasal ve Radyasyon Güvenlik Komitesi kurulmalıdırKomitesi kurulmalıdır.

Bu KomiteninBu Komitenin,

• Biyolojik Kimyasal ve Radyasyon• Biyolojik, Kimyasal ve Radyasyon güvenliği sorumluları tespit edilmelidir.edilmelidir.

Laboratuvar Güvenlik GirişimleriLaboratuvar Güvenlik Girişimleri...

• Lab sağlığı için tehdit teşkil eden• Lab.sağlığı için tehdit teşkil eden ajanların kaydı ve izlenmesi gereklidir.

• Çok tehlikeli madde sınıfındaki ajanların laboratuvarda kilit altında muhafazası gereklidiraltında muhafazası gereklidir.

• Laboratuvarda kimse çalışmadığı zaman kilitlenmelidir.

• Bu maddelere erişim kontrol altında tutulmalıdır.

• Yabancılara geliş sebebi sorulmalı ve rapor edilmelidir.

ACİL İRTİBAT İÇİNACİL İRTİBAT İÇİN....

ükl ili l• Hastalık veya hasar 

ld ğ d

• Nükleer Bilimler Enstitüsü 

olduğunda

3434343/3333

H il i i

(kim., tehlikeli , enf. ve radyasyon içeren 

• Hastane acil servisi ambulansı 

• Halk Sağlığı

maddelerin dökülme. durumunda)3886466/2033/2040• Halk Sağlığı

3882855/3117/3118 

3886466/2033/2040• Yangın 110 veya 

Diğer acil durumlar içinDiğer acil durumlar için kampüs güvenlik 3882866/3327

Tehlikeli Maddelerin TaşınmasıTehlikeli Maddelerin Taşınması

T hlik li j l• Tehlikeli ajanların taşınmasında izlenecek olan uluslararası veolan uluslararası ve ulusal kurallar (RID,ADR,IMDG,(RID,ADR,IMDG,IATA‐DGR,ICAO‐TI )eğitimi gereklidir.eğitimi gereklidir.

• Eğitim için eğitim bölümü ile iletişimebölümü ile iletişime geçin!

Kanalizasyon SistemiKanalizasyon Sistemi

Z l ki ll l• Zararlı kimyasallar aslaLAVABOLARA DÖKÜLMEMELİDİR!DÖKÜLMEMELİDİR!– Bu kimyasallar önce nötralizasyona tabinötralizasyona tabi tutulmalı daha sonra atık şebekesine şdökülmelidir.

• İlgili kuruluş gün içinde herhangi bir saatte kontrol için örnek alabilmelidir.

HatırlatmaHatırlatma....

• Bu kuralları ihlal eden bölümler için sorumlular cezalandırılmalıdır.

• Belgeler ve gerekli dökümanlar güncel olmalı ve herBelgeler ve gerekli dökümanlar güncel olmalı ve her an ulaşılabilecek şekilde el altında tutulmalıdır.

• Belgeler konusundaki eğitim eksikliği en sık• Belgeler konusundaki eğitim eksikliği en sık raslanan ihlaldir. 

Laboratuvarlardaki Güvenlik SorunlarıLaboratuvarlardaki Güvenlik Sorunları

• Keskin uçlu lansetler• Keskin uçlu lansetler• Kimyasal spreyler• Gözün korunması• Toksik maddelere maruz 

kalma• Küçük yangınlar• Küçük yangınlar• Tekrar eden pipetleme 

esnasındaki tehlikeler• Radyoaktif materyallere 

maruz kalma• Elektrik manyetik alan• Elektrik, manyetik alan 

ve lazer kazaları• Kriyojenik kazalar

Laboratuvar Güvenliği‐Önce Güvenliği ğ ğDüşünün !!!

• Toksik enfeksiyöz veyaToksik, enfeksiyöz veya radyoaktif materyal bulunan laboratuvarlarda 

k iyemek yemeyin ve yiyecekleri saklamayın!

• Yemek ve içmek için sadeceYemek ve içmek için sadece belirlenen alanları kullanın!

• Tüm güvenlik kurallarına uyun ve uygun laboratuvar kıyafetleri giyin!A l ğ il i tl• Asla ağız ile pipetleme yapmayın!

Laboratuvar Güvenliği‐Temel BilgilerLaboratuvar Güvenliği‐Temel Bilgiler

T hlik li kti it l i• Tehlikeli aktiviteleri ve durumları bildirin!

• Acil durumlarda yapılmasıAcil durumlarda yapılması gerekenleri bilin!

• Tehlikeli maddeler ile çalıştıktan sonra ellerinizi yıkayın!

• Eğer bilmiyorsanız SORUN!• Eğer bilmiyorsanız, SORUN!

Dışarıdan Gelen ÖrneklerDışarıdan Gelen ÖrneklerLaboratuvar dışında eldiven kullanmayınLaboratuvar dışında eldiven kullanmayın

ĞDOĞRU YANLIŞ

Tehlikeli ve enfeksiyoz ajanları laboratuvar dışına kırılmaz sızdırmayan taşıyıcılar ile nakledin!kırılmaz, sızdırmayan taşıyıcılar ile nakledin!

Laboratuvar Güvenliği‐Materyal Güvenliği VerileriMateryal Güvenliği Verileri

L b d b l• Laboratuvarda basılı olarak bulunmalı ve internetteninternetten ulaşılabilmelidir.

• Kimyasallar ile• Kimyasallar ile çalışırken önceliklerinizi gözdenönceliklerinizi gözden geçirin

• Anlamıyorsanız,Anlamıyorsanız, SORUN!

Güvenlik Duşları ve Göz BanyolarıGüvenlik Duşları ve Göz Banyoları

Gö b l h• Göz banyolarını her ay kontrol ederek rapor tutun!

Ö ü ü k t !• Önünü kapatmayın!

Göz KazalarıGöz Kazaları

İ• İlk Yardım‐ Su ile 15 dakika yıkayın!

A il i i (3333) !• Acil servisi (3333) arayın!

• Acil yaralanmalar ve hastalık formunu dolduruphastalık formunu doldurup hemen gönderin!

Ki ll M K lKimyasallara Maruz KalmaEğ h l il bi j• Eğer hava yolu ile bir ajana maruz kalmışşanız, TEMİZ HAVAYA ÇIKIN!

• Tüm kontamine olmuş KIYAFETLERİNİZİ ÇIKARIN!

• Su ile hemen YIKANIN!

• Temiz kıyafetler giyin!Temiz kıyafetler giyin!

• Acil servisi arayın (telefon 3333)

Y l H t l k f• Yaralanma ve Hastalık formunu doldurun! 

Spesifik Laboratuvar DizaynıSpesifik Laboratuvar Dizaynı

K l ( ik• Kapıların (otomatik veya manuel) kapanmasıkapanması

D k• Depreme karşı korunma(b i li f i i)(bariyerli raf sistemi)

V k i i i• Vakum sisteminin korunması

Laboratuvar Güvenliği‐ Kişisel Güvenlik Gereçleri

• Göz ve yüz korunması• Elleri korunması

– Eldiven kullanınK ö lük i il• Koruyucu önlük ve giysiler giyin– Lab önlükleri – Koruyucu ayakkabılar

• Solunum korunmasıl l d ih l– Halvalandırma cihazları, 

hava temizleyici ileMedikal olarak kontrolMedikal olarak kontroledilmeli standartlara uygun olmalıdır!

Göz ve yüz korunmasıGöz ve yüz korunması:

Tü öğ il l l i il• Tüm öğrenciler, çalışanlar ve ziyaretcileruygun göz ve/veya yüz koruması yapmalıdırlar.

1‐ Zararlı materyellerin yada doğası bilinmeyen maddelerin depolandığı yada kullanıldığı her yerde

2‐ Olası sıçramaların, uçuşan objelerin, hareketli partiküllerin olabileceği her yerdeolabileceği her yerde

3‐ UV yada laser ışını gibi diğer göz hasarlayıcıların olduğu3‐ UV yada laser ışını gibi diğer göz hasarlayıcıların olduğu her yerde

Laboratuvar önlükleriLaboratuvar önlükleri• Tehlikesi olan maddelerin kullanıldığı deneyselTehlikesi olan maddelerin kullanıldığı deneysel alanlarda uygun önlükler kullanılmalıdır.

Koruyucu laboratuvar önlüklerini seçerken:y ç• Diz boyunda, düğmeli veya çıt çıtlı önlükler

Old k t k ik d i f k i ö j l l l l ö ü t k l• Oldukça toksik yada infeksiyöz ajanlarla çalışanlar önü tamamen kapalı, arkadan kapanan önlükler

• Korosiv materyallerin transferi gibi işlerde özel koruyucu önlükler

• Laboratuvardan ayrılırken yada şüphelenilen kontaminasyonLaboratuvardan ayrılırken yada şüphelenilen kontaminasyon durumlarında koruyucu önlüklerin çıkarılması

Ellerin KorunmasıEllerin Korunması

Ki l ü ü l d bi l jik hlik liKimyasal ürünler, radyasyon, biyolojik tehlikeli maddeler, aşırı sıcaklık ve çatlak, çizilme,yaralar gibi 

fiziksel hasarlardan korunmaya karşı eldivenfiziksel hasarlardan korunmaya karşı eldiven kullanılır.

• Lateks eldivenler ve deri reaksiyonları• Eldiven seçim rehberi• Eldiven seçim rehberi• Kimyasallar için eldiven seçimi• Koruyucu eldivenlerin seçimi, kullanımı ve bakımıKoruyucu eldivenlerin seçimi, kullanımı ve bakımı

RespiratörlerRespiratörler• Respiratörler sadece acil durumlarda pkullanılmalıdır. Tehlikeli maddelerin dökülmesi yada sızması gibi durumlarda!!!yada sızması gibi durumlarda!!!

• Respiratörler havayı temizleyen ve hava desteği l l k ü iki f lverenler olmak üzere iki sınıfa ayrılır:

• Havayı temizleyenler birçok laboratuvar için uygundur. Ortamdaki partikülleri, gazları ve buharları uzaklaştırır.

• Hava desteği verenlerle komprese edilmiş hava tankından yada ortam dışı atmosferden hava desteği yapılır.

Laboratuvar Güvenliği‐ğGüvenlik Kuralları

• Kimyasallar zeminde• Kimyasallar zeminde olmamalıdır!

• Dökülen maddeler olup olmadığı kontrol edilmelidir!

• Bunzen bekleri, cihazlarBunzen bekleri, cihazlar ve keskin uçlu aletler kullanılmadığı zaman kapatılmalı!kapatılmalı!

• Yüzeyde yürüme ile ilgili problemler (kaygan zeminler)zeminler)

• Unutulan atık kapları!

Laboratuvar Güvenliği‐Kimyasalların DepolanmasıKimyasalların Depolanması

• Sadece belirlenen alanlardaSadece belirlenen alanlarda maddeleri saklayın!

– Zeminde ve kabinlerin t i d dd l itepesinde maddeleri saklamayın!

– Dolap içinde olsa bile– Dolap içinde olsa bile koridorlarda maddeleri bırakmayın!

– Dolap içinde saklayın!

– Dolapların içinde maddeleri saklamak içinmaddeleri saklamak için bölmeleri kullanın! 

Laboratuvar Güvenliği‐Kimyasal Depolama

• Maddeleri uygun sınıflandırma • Ciddi bir izleme sistemi kurun• Maddeleri uygun sınıflandırma ile ayırın!

• Düzenli olarak maddelerin son kullanım tarihlerini kontrol edin!

Ciddi bir izleme sistemi kurun• Özellikle YANICILAR için özel 

olarak tasarlanmış buzdolaplarını kullanın!kullanım tarihlerini kontrol edin!

• Sadece ihtiyacınız kadar maddeyi saklayın!

• Maddeleri etiketleri okunacak

• Kimyasalların saklandığı buzdolaplarında ASLA yiyecekleri saklamayın!Maddeleri etiketleri okunacak 

şekilde raflara yerleştirin!• Çeker ocak volatil maddeleri 

saklamak için kullanılmıyor ise ç yasla kimyasalları çeker ocakta saklamayın!

• Günü geçen kimyasalları imha di !edin!

Laboratuvar Güvenliği‐Kimyasalların Etiketlenmesi

• İkincil kimyasal kapları• İkincil kimyasal kapları(Reaktifi orijinal şişesinden ikinci bir şişeye transferikinci bir şişeye transfer ederken)

Etiketin üstüne;;

• Adı (kısaltmasız)

• Tehlike sınıfı

• Zarar vereceği hedef organ

• Tarihi (eğer peroksideTarihi (eğer perokside olabilen bir materyel ise)

Gaz silindirlerin güvenliğiGaz silindirlerin güvenliği

Gaz silindirleri her zaman zincir ile sabitlenmeli ve kullanılmadığı zaman kapakları kapatılmalıdırkapatılmalıdır

Laboratuvar Güvenliği ile ilgili Organizasyonlar

Uluslarası organizasyonlar:

• CDC (Center for Disease Control and Prevention )

• OSHA (Occupational Safety and Health Administration)

• EPA (Enviromental Protection Agency)• EPA (Enviromental Protection Agency)

İlimizdeki organizasyon:İlimizdeki organizasyon:

• İzmir Valiliği Çevre ve Orman İl müdürlüğü

OSHA Laboratuvar StandartıOSHA Laboratuvar Standartı

• Kimyasal hijyen planı bulunmalı• Kimyasal hijyen planı bulunmalı– Çevresel Güvenlik Servisi ile bağlantı kurulmalı– Plan yıllık olarak yenilenmelia y o a a ye e e– Toksik ajanlara maruz kalmayı önleyecek veya en azından azaltacak önlemler yürürlüğe konmalıT it dil li itl i ü tü d dd l k l– Tespit edilen limitlerin üstünde maddelere maruz kalma durumunda tıbbi olarak çalışan belli bir süre karantina altında tutulmalı

• Kimyasal çeker ocaklar sertifikalanmalı• Biyolojik güvenlik kabinleri sertifikalanmalı• Acil göz yıkama, yangın söndürme tüplerinin etiketleri aylık olarak kontrol edilmeli

Soru?Soru?

• Laboratuvarınız ;

Uluslararası Laboratuvar StandartlarınaUluslararası Laboratuvar Standartlarına (OSHA, EPA, CDC vs) uygun mu?

Bu sorulara cevap verebiliyormusunuz?Bu sorulara cevap verebiliyormusunuz?

L b d h i hlik li j l b l k ?• Laboratuvarınızda hangi tehlikeli ajanlar bulunmakta?• Kendinizi ve diğer şahısları nasıl bu tehlikeli ajanlardan 

koruyorsunuz?koruyorsunuz?• Tehlikeli atıkları depolama ve imha için uygun bir planınız var 

mı?• Havaya/suya veya toprağa bulaşan atıkların miktarını 

azaltmak için hangi atık önleme tekniklerini kullanıyorsunuz?ll h l d ğ h ld l b d h l• Kullanma ihtiyacınız olmadığı halde laboratuvarda hala 

bulunan maddeler var mı?• Zararlı atık sınıflamasını kim belirliyor?• Zararlı atık sınıflamasını kim belirliyor?

Laboratuvar Güvenliği‐Kimyasal Madde Dökülmesi

• Tehlikeyi belirleyin! güvenli bir şekilde temizlik• Tehlikeyi belirleyin! güvenli bir şekilde temizlik

yapılabilir mi?

Ç i i i ! (H i d i lik i k i i)• Çevre servisini arayın! (Hastanemizde temizlik şirketini)

• Gerekirse kampüs güvenliği arayın!

Kullanılmayan ve fazlalık kimyasallarKullanılmayan ve fazlalık kimyasallar

• Genel olarak gözden geçirilmesi

• Etiketleme

• Maddeleri tehlike sınıfına göre ayırmaayırma

• Tehlikeli kimyasallar

• Taşıyıcılar ile ilgili gereklilikler• Taşıyıcılar ile ilgili gereklilikler

İstenilmeyen zararlı kimyasal atıklarİstenilmeyen zararlı kimyasal atıklar

• Kullanılmış maddeleri uygun taşıyıcılarda toplayın!p y

T l kild ik l i !• Taşıyıcıları uygun şekilde etiketleyin!

• Atık madde kapları dolduğu zaman, 

gerekli formu doldurup atık toplama ünitesine bildirin.

ATIKLAR İLE İLGİLİ DÜZENLEMELERATIKLAR İLE İLGİLİ DÜZENLEMELER

Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği 20 05 1993 tarih veTıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği 20.05.1993 tarih ve 21586 sayılı Resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. g ş

Tıbbi atıkların geçici atık depolarında veya konteynerlerden alınarak taşınması, nihai depolanması işlemleri Belediyelerin sorumluluğu altındadır.

Radyoaktif atıkların bertarafı ise 9/7/1982 tarih ve 2690 sayılı Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Kanunu’na ilişkin tüzük y y j şhükümler çercevesinde yapılır.

ATIKLAR İLE İLGİLİ DÜZENLEMELERATIKLAR İLE İLGİLİ DÜZENLEMELER

/ /• Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği: 14/3/1991 tarihli ve 20814 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan yönetmeliği 

• Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği: 14/3/2005 tarihli ve 25755 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan yönetmeliği25755 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan yönetmeliği

• Ambalaj ve Ambalaj Atıklarının kontrolü Yönetmeliği:• Ambalaj ve Ambalaj Atıklarının kontrolü Yönetmeliği: 3077/2004 tarihli ve 25538 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan yönetmeliğiyönetmeliği

Kimyasal Atıkların MaliyetiKimyasal Atıkların Maliyeti

At kl il il iliAtıklar ile ilgili oluşan maliyetin hangi kurumlar, 

bölümlertarafından 

karşılanacağıkarşılanacağı belirlenmelidir! 

Konteynerler ve EtiketlerKonteynerler ve Etiketler

İ İ• HER ATIK KABINI HER ZAMAN ETİKETLEYİN,kimyasalı ve miktarını belirtin!

• Atık kabında birbiri ile uyumlu kimyasallarınAtık kabında birbiri ile uyumlu kimyasalların bulunmasına dikkat edin!

• Madde ekleme ve çıkarılması dışında bu kapların her zaman kapalı tutun!

Zararlı Atıklara ÖrneklerZararlı Atıklara ÖrneklerT bil l• Tutuşabilen ve tutuşmayan uçucular

• Koroziv (aşındırıcı) maddeler, asid ve bazlar• Okside ediciler nitrik asid nitratlar hidrojen peroksit• Okside ediciler‐ nitrik asid, nitratlar, hidrojen peroksit, 

sülfirik asid• Reaktifler‐ hidridler, azidler, pikrik asidReaktifler hidridler, azidler, pikrik asid• Toksik ajanlar‐ zehirler, mutajenler, karsinojenler, kontrole 

tabii ajanlar, boyalar, cıva ve diğer ağır metaller• UV germisidal lambalar• Atıkları temizlemede kullanılan kağıt ve bez parçaları• Fotoğraf banyo malzemeleri, x‐ışını filmleri

Zararlı Atıklara ÖrneklerZararlı Atıklara Örnekler

• Kapasitörler• Kapasitörler• Fluoresans ve HID lambaları• Piller: Ni‐Cd, kurşun‐asid• Bilgisayar devreleri ve monitörlerBilgisayar devreleri ve monitörler• Vakum pompası yağları• Bazı boyalar• Cıvalı termometreler

Zararlı Kimyasal AtıklarZararlı Kimyasal Atıklar

Eğ i i d ki dd• Eğer içindeki madde bilinmiyorsa, kapağı güvenli bi kild k t lbir şekilde kapatılmamışsa,

• Uygun olmayan şekilde imha edilmişse bu durum

CEZALANDIRILMALIDIR!

Problemli Tehlikeli AtıklarProblemli Tehlikeli Atıklar

G ili di l i l tü l i• Gaz silindirleri, aeresol tüpleri– Atıkların hangi firma tarafından toplanacağı belli olmalıdırtoplanacağı belli olmalıdır.

• Şok‐sensitif materyalŞok sensitif materyal– Perokside eterler, pikrik asit

• Doğal olarak oluşan radyoaktif ajanlar‐uranil nitrat, toryum nitrat, v.d. 

Problemli Tehlikeli AtıklarProblemli Tehlikeli Atıklar

• Nötralize edilebilir!

• Yeniden kazanılabilir!Yeniden kazanılabilir!

• Yakıt olarak k ll l bili !kullanılabilir!

• Yakılarak yok yedilebilir!

Biyolojik Atık KaplarıBiyolojik Atık Kapları

• Kesici ve delici atıklar için atık kabı bulunmalıdır!– Kırmızı renkli atık kapları iğne uçları ve lansetler için k ll l l dkullanılmalıdır

– Plastik atık torbaları temin edilmelidiredilmelidir.

– Atıkların toplanması belli bir düzen altında organizedüzen altında organize edilmelidir.

Biyolojik Atık KaplarıBiyolojik Atık Kapları

• Biyolojik atıklar nereye gidiyor?– Otoklav ile dezenfekte edilip,Otoklav ile dezenfekte edilip, çöplüğe dökülebilir. 

VeyaVeya

– Yakılabilir.

Kırık Cam AtıklarKırık Cam Atıklar

K k l l ö• Kırık cam malzeme normal çöp kutularına konmamalı

• Sorumlu kişiler tarafından toplanan özel tik tli k t l i i k letiketli kutular içine konmalı– Kutunun toplam ağırlığı 27 kg’ı 

geçmemelidir.K ğ k t l bil lidi– Kapağı kapatılabilmelidir.

• Tüm kırılmış veya çatlamış kontaminant içermeyen en az 3 kere yıkanmış cam malzeme atılabilirmalzeme atılabilir.

• Kontamine madde içermeyen Pasteur pipetleri, serolojik cam pipetler, Mohr volümetrik ve transfer pipetleri, incevolümetrik ve transfer pipetleri, inceduvarlı test tüpleri. 

Boşalan kimyasal madde şişeleriBoşalan kimyasal madde şişeleri

• Kapağını açıp, çeker ocak altında uçucu maddelerden tamamen arınmasını sağlamakğ

• 3 kez musluk suyundan geçirdikten sonra kurutmakkurutmak

• Etiketini uzaklaştırmak

• İçine öteberi (çöp) koymak için bir yere bırakmak (eğer ihtiyaç varsa)bırakmak (eğer ihtiyaç varsa)

Pipet ve Pipet UçlarıPipet ve Pipet Uçları

• Kontamine olmayan plastik ve cam pipetleri ve pipet uçlarını kırık cam toplama kabına koyabilirsiniz.

• Atık toplama servisi eğer bu atıklar normal çöpe dökülmüş iseatıklar normal çöpe dökülmüş ise toplama yapmamalıdır!!. 

İhlaller !!!!!İhlaller !!!!!.....Kapağı açık sişeler en sık rastlanan ihlal çeşitidir.

Gün içinde tespit edilen her açık kap için ceza verilmelidirGün içinde tespit edilen her açık  kap için ceza verilmelidir.

Soru?Soru?• Çalışma alanınızı kliniğinizi veya laboratuvarınızı• Çalışma alanınızı, kliniğinizi veya laboratuvarınızı daha güvenli bir ortam haline getirmek için danışabileceğiniz Çevresel Güvenlik Bölümünüz var ş ğ Çmı?

KarsinojenlerKarsinojenler

• Karsinojenlerin kullanımı için standart kullanım çişlemleri bulunmalıdır.

• Kayıtlar ve çalışmalar• Kayıtlar ve çalışmalar belgelenmelidir.

• Eğitim, laboratuvar sorumlusu tarafındansorumlusu tarafından sağlanmalıdır.

Klinik ve Laboratuvarlarda Yaygın Olarak Kullanılan Reprodüktif Ajanlar

Gl t ld hit ( k k ü i t i i i l )• Glutaraldehit (erkek üreme sistemi için zararlı)– Bu ajan aynı zamanda aşındırıcı ve toksiktir– Bazı dezenfektanların içeriğinde bulunmaktadır– Bazı dezenfektanların içeriğinde bulunmaktadır.

• Formaldehit (erkek ve kadın)– Ayrıca karsinojen, mutajen ve teratojendir.Ayrıca karsinojen, mutajen  ve teratojendir.– Doku fiksatörü olarak kullanılır

• Radyoaktif materyaller ve kaynaklar• Akrilamid• Kloroform• Ve birçok diğer ajan

Bir Araştırma Laboratuvarına Sanal Tur

Sanal turun sonuSanal turun sonu

Güvenlik ve Yangın EğitimiGüvenlik ve Yangın Eğitimi• Hastane güvenlik• Hastane güvenlik koordinatörü eğitim sağlamalıdır:sağlamalıdır:– Mesleki güvenlik– ErgonomiErgonomi– Yangın güvenliği– Asansörlerin güvenliğig ğ– Doğal afet hazırlıkları– Kan yolu ile bulaşan patojenler

– Yangın söndürücüler

Soru?Soru?

Y l t hlik li dd lYangın, yaralanma, tehlikeli maddelere maruz kalma gibi acil durumlarda görevlilerinizkimlerdir?

Serpinti/Yaralanma/Yangın/PatlamaSerpinti/Yaralanma/Yangın/Patlama

• Acil durumlarda acil servise kazazedeyi nakledin!

• Bölüm sorumlusuna haber verin!

G kli f l d ld !• Gerekli formları doldurun!

Yangın GüvenliğiYangın Güvenliği

Yangın üçgeni

• HavaHava 

• Ateş

• Yakıt

Yangın GüvenliğiYangın Güvenliği

• Bunzen bekleri• Bunzen bekleri

• Kontrolsüz kimyasalların k i l

Laboratuvar l

reaksiyonları

• Elektrikli ısıtıcılaryangınları  • Arızalı cihazlar

• Elektriksel devrelere aşırıElektriksel devrelere aşırı yüklenme

Laboratuvarda Patlayıcılar ve Yangın

Küçük Yangınlarda Uyulması Gereken Kurallar

• İtfaiye aranmalı• İtfaiye aranmalı• En yakın alarm aktive edilmeli• Tahliye alanına gidilmeliTahliye alanına gidilmeli• Kapıları kapatılmalı• Asansörler yerine sa sö e ye e

merdivenler kullanılmalı• Olay yerine varan polis veya 

f l d d l litfaiyecilere yardım edilmeli• Yangın söndürücüleri 

kullanılmalıkullanılmalı

Büyük Yangınlarda Uyulması Gereken Kurallar

• Yangınımüdahale etmeyin!• Yangını müdahale etmeyin!• Alarmları aktive edin!• İtfaiyeyi arayın!• İtfaiyeyi arayın!• Güvenli bölgeye tahliye 

olun!• Kapıları kapatın !(duman ve 

alevlerin yayılmasını ö l k i i )önlemek için)

• Merdivenleri kullanın, asla asansörü kullanmayın!asansörü kullanmayın!

Yangın Güvenliği İçin ÖnlemlerYangın Güvenliği İçin Önlemler

A il k l• Acil yangın çıkışları,• Yangın söndürücüleri• Engelli kişilerin yerini• Engelli kişilerin yerini

ÖĞRENİN!!• Birincil ve ikincil öncelikli tahliye• Birincil ve ikincil öncelikli tahliye 

rotalarını,• Alarmların nerelerde bulunduğunu,ğ• Acil malzeme kullanımını,• Engelli sahışları nasıl ortamdan 

İ İtahliye edeceğinizi BİLİN!!

Yangın GüvenliğiYangın Güvenliği

• Koridor ve merdiven boşlukları güvenli bölgeler olarak düzenlenmeli!– Bu bölgeler herhangi bir depolanma için kullanılmamalı

– Patlayıcı madde, cihaz ve kimyasallar kl t l luzaklaştırılmalı

– Kapılar kapatılmalı

Ki ll li i bili li– Kimyasalların listesi bilinmeli

Yangın güvenliğiYangın güvenliği

NFPA (ulusal yangın koruma birliği)

Yananın türüne göre yangınları 4 sınıfa ayırmıştır.

• Sınıf A yangınlar; kağıt, tahta, kumaş, kauçuk ve plastiklerin çoğunu kapsar.p ç ğ p

• Sınıf B yangınlar; benzin, yağlar, boyalar, solventler.

• Sınıf C yangınlar; elektriksel kaynaklı sigorta kutuları• Sınıf C yangınlar; elektriksel kaynaklı sigorta kutuları, elektrik tesisatı, elektrik motorları gibi. 

• Sınıf D yangınlar; fosfor ve Na K Mg gibi yanabilir• Sınıf D yangınlar; fosfor ve Na, K, Mg gibi yanabilir metaller.

Yangın çeşitleri ve bunlara uygun söndürücüler

Yangın Çeşitleri Yangın Sınıfı Önerilen söndürücüg Ç ş g

Kolayca yanabilen materyaller (tahta, elbise, 

A Su, kuru kimyasa, köpük, yüklü buhary (

kağıt)y

Çabuk yanabilen sıvı ve gazlar (çözgenler, yağlar, doğal

B Kuru kimyasal, karbon dioksit, yüklü buhar,Halongazlar (çözgenler, yağlar, doğal 

veya üretilmiş gazlar)dioksit, yüklü buhar,Halon 1211 veya 1301 köpüğü

Kuru kimyasal, karbon Elektrikli aletler C

ydioksit, Halon 1211 veya 1301 köpüğü

Karışık yangınlar A‐B Kuru kimyasal köpük yüklüKarışık yangınlarKolayca yanabilen katılar, sıvılar, gazlarAlevlenebilen  sıvılar, gazlar 

A B

B‐C

Kuru kimyasal köpük, yüklü buhar

Tripleks kuru kimyasalAlevlenebilen sıvılar, ga larve elektrikli aletler

C Tripleks kuru kimyasal

Yangın Söndürücülerin KullanılmasıYangın Söndürücülerin Kullanılması

Pi i ki !• Pimi çekin!

• Mekanizmayı eliniz yile bastırarak çalıştırın!çalıştırın!

• Hortumun ucunu yangının merkezine doğru tutun!

Tehlikenin Önüne Geçmek İçinTehlikenin Önüne Geçmek İçin

• Aşağıdaki durumları• Aşağıdaki durumları yöneticiye rapor edin:– Düzenli olmayan merdiven– Düzenli olmayan merdiven boşlukları ve koridorlar

– Loş merdivenler ve şkoridorlar

– Çalışmayan yangın ö dü ü ülsöndürücüler

– Uygun olmayan çalışma koşullarıkoşulları

– Uygun olmayan depolama ve kullanım koşulları

Doğal Afetlerde Alınan ÖnlemlerDoğal Afetlerde Alınan Önlemler

• Doğal afetlere hazırlık komitesi

• Bölüm sorumlusunu belirleyin

• Sorumluluklarınızı bilin

• Eğitim için planlar yapın• Eğitim için planlar yapın

• Laboratuvarı, sınıfları ve ofisleri kapama plan ap nkapama planı yapın

• Eğitimleri güvenlik koordinatörü ile organize edin

• Yıllık provalar yapın

Deprem ÖncesiDeprem Öncesi

• Devrilebilen objeler

• Depreme güvenli raflarDepreme güvenli raflar 

• Güvenli araç‐gereç

• Güvenli sığınak seçimi

• Kaçış yolununKaçış yolunun belirlenmesi

Deprem EsnasındaDeprem Esnasında

• Sallantı başladığında• Sallantı başladığında bulunduğunuz yerde kalın!kalın!

• Sağlam bir platformun altına sığının!altına sığının!

• Başınızı ve vücudunuzu örtün!örtün!

• Asansörü kullanmayın!• Üstünüze düşebilecek• Üstünüze düşebilecek herhangi bir şeyden uzakta durun!uzakta durun!

Deprem SonrasındaDeprem Sonrasında

Y l l k l• Yaralanmaları kontrol edin!İlk d l f k• İlk yardım uygulayın fakat hayati tehlike varsa yaralıyı hareketyaralıyı hareket ettirmeyin!

• Güvenli bölgeye gidin!• Güvenli bölgeye gidin!• Gerekli güvenlik izni verilmeden binaya geriverilmeden binaya geri dönmeyin!

Elektrik kazalarıElektrik kazaları

• Elektrik kabloları ve bağlantılarının olduğu her yerde elektrik çarpması y ç p

veya

hlik i dyangın tehlikesi vardır.

Elektrik kazalarına karşı önlemler 1Elektrik kazalarına karşı önlemler‐1

• Elektrikli aletlerin çıplak kabloları derhal değiştirilmeliğ ş

• Elektrikli cihazların tümü topraklanmalı

Ü k l fi i iki k b• Üç kutuplu fiş yerine iki kutbu 

birleştirilmiş cihazlara izin verilmemeliş ş

• Uzatma kablolarına izin verilmemeli. Ancak bazı d l d k bl (k ll l ) b 12durumlarda kablonun (kullanımı onaylı) boyu 12 feet’ten daha uzun olmamak şartıyla kullanılabilir.

Elektrik kazalarına karşı önlemler 2Elektrik kazalarına karşı önlemler‐2

• Uzatma kablosunun uçuna birden fazla priz takılacaksa bir grup halinde yapılarak üzerine g p y pözel bir sigorta takılmalıdır. Masa seviyesinden en az 7 5 cm yükseklikte olmalıdıren az 7.5 cm yükseklikte olmalıdır.

• Elektrik kablolarındaki aşırı voltajı, yüksek l b l h l b l l ldirenci ölçebilen cihazlar bulundurulmalıdır.

Elektrik kazalarına karşı önlemler 3Elektrik kazalarına karşı önlemler‐3

• Elektrikli cihazlar ve bağlantıları ıslak elle tutulmamalıdır.

• Üzerine sıvı dökülmüş cihazlar kullanılmamalıdır Cihaz derhal kapatılmalı fişikullanılmamalıdır. Cihaz derhal kapatılmalı, fişi prizden çekilmeli, saç kurutma makinası gibi h l l k l lcihazlarla kurutulmalıdır. 

• Cihazın üzerine bir NOT bırakılmalıdır.Cihazın üzerine bir NOT bırakılmalıdır.

Laboratuvar Havalandırması ve Çeker Ocaklar

• Genel Havalandırma Sistemi

• Lokal havalandırma araçları

Isıtma, havalandırma ve soğutma sistemi,

Kimyasal çeker ocaklar

DavlumbazlarEski yapılarda 

açılıp/kapanabilen 

Davlumbazlar

Laminar flowlar

Bi l jik ü lik k bi iaç p/ apa ab epencereler.

Biyolojik güvenlik kabini

Güvenliğiniz Sizin Elinizde!Güvenliğiniz Sizin Elinizde!

Gö ü ü ü k !• Gözünüzü koruyun!• Uygun lab önlüğü giyin ve eldiven 

takın!takın!• İğne uçlarının ve kırık camların 

atıldığı atık kaplarını aşırı doldurmayın ve çeker ocaklara aşırı madde koymayın!

• Bölümünüzdeki diğer kişiler ile acil• Bölümünüzdeki diğer kişiler ile acil güvenlik işlemlerini gözden geçirin!

• Tüm bilgileri kolayca ulaşılabilirTüm bilgileri  kolayca ulaşılabilirdökümanlar halinde saklayın!

Sorular ve Katkılar?Sorular ve Katkılar?

TEŞEKKÜRLER!!!