วนวสาขบชา

วนวสาขบชา ตรงกบวนขน 15 คำ�า เดอน 6วนวสาขบชา แปลวา การบชาพระพทธเจาในวนเพญเดอนวสาขะ (เดอน 6)

(ถาปใดเปนปอธกมาส นยมเล�อนไปเปนวนขน 15 คำ�า เดอน 7)

ความสำาคญของวนวสาขบชาวนวสาขบชา เปนวนสำาคญทเกยวกบชวตของพระพทธเจาโดยตรง

เหตการณทเกดขนในชวตของพระพทธองค ตรงกนถง 3 ครง คอ ประสต ตรสร และปรนพพาน ในวนขน 15 คำา เดอน 6 แตตางปกนคอ

1. ประสต ในวนขน 15 คำา เดอน 6 กอนพทธศกราช 80 ป ณ สวนลมพนวน (ปจจบนอยในประเทศเนปาล) พระนางสรมหามายา ไดใหการประสตพระราชโอรส นามวา สทธตถะ

2. ตรสร ในวนขน 15 คำา เดอน 6 กอนพทธศกราช 45 ป ณ อรเวลาเสนานคม (ปจจบน คอ พทธคยา) เจาชายสทธตถะ ทรงเปนอจฉรยบคคลผคนพบความจรงอนประเสรฐ ทเรยกวา อรยสจ “ 4” ดวย พระองคเอง ซงหลกธรรมทพระองคทรงคนพบนไดชวยใหชาวโลกทงหลาย นำาพาชวตของตนเองใหรอดพนจากความทกขทงมวล

อรยสจ 4 คอ ความจรงอนประเสรฐ 4 ประการ ทพระพทธเจาทรงคนพบดวยพระองคเอง ประกอบไปดวย

1. ทกข2. สมทย3. นโรธ4. มรรค

3. ปรนพพาน ตรงกบวนเพญเดอน 6 กอนพทธศกราช 1 ป ณ ปาสาลวน เมองกสนารา พทธศาสนกชนทงหลาย ตองพากนเศราโศกเสยใจ เพราะเปนวนจากไปแหงองคพระสมมาสมพทธเจา และถงแมวา กาลเวลาจะผานเลยไป 2,500 กวาปแลว แตพระธรรมคำาสอนของพระพทธองค ยงคงอยใหชาวโลกไดศกษาและปฏบตสบตอมาจนทกวนน

วนวสาขบชา เปนวนสำาคญทสดของพทธศาสนา เพราะพระพทธองคไดทรงประสบผลสำาเรจในการคนพบความจรงอนประเสรฐ (อรยสจ 4) ดวยความพากเพยร ไมยอทอตออปสรรค เพอนำาหลกธรรมนนมาสงสอนประชาชนใหไดพบแสงสวางแหงชวต และนำาหลกธรรมคำาสอนเหลานนมาประพฤตปฏบต

วนวสาขบชา ชาวพทธทวโลกถอวาเปนวนพเศษทเกยวของกบชวตของพระพทธเจา จงถอวาเปนวนพระพทธ

การปฏบตตนในวนวสาขบชาวนวสาขบชา เปนวนสำาคญของชาวพทธทวโลก ไดนอมรำาลกถงคณของ

พระพทธเจา และเหตการณตางๆ ทเกดขน โดยปฏบตดงนตอนเชา1. บำาเพญกศลดวยการทำาบญตกบาตร หรอนำาภตตาหารไปถวายพระภกษ

สงฆทวด2. รกษาศล ฟงธรรม3. เจรญสมาธภาวนา4. บำาเพญประโยชนตางๆตอนคำ�า นำาดอกไมธปเทยนไปเวยนเทยนรอบพระอโบสถ หรอศาสนสถานในวด

อาสาฬหบชา

วนอาสาฬหบชา ตรงกบวนขน 15 คำ�า เดอน 8วนอาสาฬหบชา หมายถง การบชาในวนเพญ เดอน 8 (ถาปใดเปนปอธกมาส

จะตรงกบวนขน 15 คำ�า เดอน 8 หลง)

ความสำาคญวนอาสาฬหบชา มความสำาคญ 3 ประการ คอ1. เปนวนทพระพทธเจาทรงแสดงปฐมเทศนา (แสดงธรรมครงแรก) แก

พระปญจวคคย ณ ปาอสปตนมฤทายวน เมองพาราณสหลกธรรมทพระองคทรงแสดงในวนนน คอ “ธมมจกรกปปวตนสตร”

(พระธรรมคำาสอนของพระพทธเจา)ธมมจกรกปปวตนสตร มใจความสำาคญดงน

- การไมปฏบตตน สดขวทง 2 ทาง คอ- การทำาตนใหลำาบากเกนไป เรยกวา อตตากลมถานโยค และ- การปลอยตนไปตามความใครหรอหมกมนในกามคณ เรยกวา กาม

สขลลกานโยค แตควรปฏบตตนตามทางสายกลาง ทเรยกวา มชฌมาปฏปทา ซงไดแก

อรยมรรคเหตการณเหลานเกดขนในวนเพญเดอน 8 วนนถอวาเปนวนแหงพระสงฆ

2. เปนวนทเกด สงฆรตนะ ขนเปนครงแรกในโลก คอ เมอพระพทธเจาเสดจมาแสดงธรรมโปรดพระปญจวคคย พระอญญาโกณฑญญะซงเปนหนงใน พระปญจวคคย เมอไดรบฟงพระธรรมเทศนาจากพระพทธเจาแลวบรรลธรรม ไดทลขออปสมบท พระพทธองคไดทรงอปสมบทใหโดยวธเอหภกขอปสมปทา ทานจงไดเปนพระสงฆองคแรกในพระพทธศาสนา 3. เปนวนแรกทมพระรตนตรยครบองค 3 คอ พทธรตนะ (พระพทธเจา) ธรรมรตนะ (พระธรรมคำาสอนของพระพทธเจา) และสงฆรตนะ (พระสงฆ)

การปฏบตตนในวนอาสาฬหบชา

เพอใหพทธศาสนกชนไดระลกถงวนทพระพทธเจาทรงแสดงปฐมเทศนา ทำาใหเกดมพระสงฆองคแรกของโลก จงถอวาวนน เปนวนแหงพระสงฆ

ในตอนเชา1. พทธศาสนกชนจะไปประกอบพธ ทำาบญตกบาตร หรอนำาภตตาหารไป

ถวายพระภกษ2. รกษาศล ปฏบตธรรม3. ฟงพระธรรมเทศนาเวลาคำ�านำาดอกไมธปเทยนไปเวยนเทยนรอบพระอโบสถ หรอ ศาสนสถานในวด

วนมาฆบชา

วนมาฆบชา ตรงกบวน ขน 15 คำา เดอน 3 เรยกอกชอหนงวา วนจาตรงคสนนบาต“ ”

วนมาฆบชาวนมาฆบชามาจากคำาวา มาฆะ กบคำาวา บชาพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน ไดแปลไววา มาฆะ คอ ชอของเดอน 3 ฉะนน มาฆบชา คอ การบชาในวนเพญเดอน 3(หากปใดเปนปอธกมาส นยมเลอนไปบชาในวนเพญ เดอน 4)

ความเปนมาของวนมาฆบชาวนมาฆบชา เปนวนสำาคญ เพอเปนการระลกถงคณของพระธรรมและ

เหตการณสำาคญทเกดขนคอ เมอครงพระพทธเจายงทรงมพระชนมชพ หลงจากทพระองคทรงตรสรแลว ทานไดเสดจไปแสดงธรรมโปรดพระปญจวคคยเปนครงแรกในวนขน 15 คำา เดอน 8 และเผยแผพระธรรมคำาสอนสบตอมา เมอถงวนเพญเดอนมาฆะ ซงตรงกบพธศวาราตรของพราหมณ พระสงฆสาวก ไดพรอมใจ

กนมาเฝาพระพทธองค ณ เวฬวนมหาวหาร กรงราชคฤห พระพทธเจาจงไดประชมพทธสาวกครงใหญเปนครงแรกและมเพยงครงเดยวในพระพทธศาสนา เรยกวา จาตรงคสนนบาต แปลวา การประชมประกอบดวยองค “ ” 4

ความสำาคญของวนมาฆบชา

เนองจากในวนขน 15 คำา เดอน 3 หลงจากทพระพทธองคตรสรแลว 9 เดอน มเหตการณสำาคญ 4 ประการ คอ

1. เปนวนขน 15 คำา เดอน 3 วนนเปนวนทพระจนทร เสวยมาฆะฤกษ หรอ ทเรยกวา มาฆะปรณม

2. มพระสงฆสาวก 1,250 รป มาพรอมกน โดยมไดนดหมาย ณ เวฬวนมหาวหาร กรงราชคฤห

3. พระสงฆสาวกทมาพรอมกนนน ลวนแตเปนผทรงคณวเศษ คอ บรรล พระอรหนต ทงสน

4. พระอรหนตสาวกเหลาน ลวนเปน เอหภกขอปสมปทา (พระพทธเจา เปนผบวชให) ทงสน

พระพทธเจาทรงแสดงโอวาทปาตโมกขใหพระอรหนตสาวกฟง มใจความสำาคญ 3 ประการ คอ

1. การไมทำาชวทงปวง2. กระทำาแตความด3. กระทำาจตใจของตนใหบรสทธ

ในวนเพญเดอน 3 ของปท 80 แหงพระชนมชพของพระพทธเจา (กอนปรนพพาน 3 เดอน) พระองคทรงประชวรและกำาหนดพระทยวา อก 3 เดอนขางหนา คอ ในวนเพญ เดอน 6 พระองคจะเสดจดบขนธปรนพพาน (ตาย)พทธศาสนกชนถอวาวนน เปนวนพเศษ มความสมพนธกบพระพทธเจา 2 ประการ คอ

1. เปนวนทพระพทธเจาทรงแสดงธรรม เพอใหพระสงฆสาวกนำาไปสงสอนใหตรงกน โอวาทปาตโมกขนเปนแมบทเหมอนกบรฐธรรมนญของประเทศ ชาวพทธจงถอวา วนนเปนวน “แหงพระธรรม”

2. เปนวนทพระพทธเจาทรงปลงพระชนมายสงขาร

การปฏบตตนของพทธศาสนกชนในวนมาฆบชาในตอนเชา1. พทธศาสนกชน จะไปประกอบพธทำาบญตกบาตร ฟงพระธรรมเทศนา2. รกษาศล ปฏบตธรรม3. บำาเพญสาธารณประโยชนตางๆ

ในตอนคำ�า จะนำาดอกไม ธป เทยน ไปประกอบพธเวยนเทยนรอบพระอโบสถ เปนการ

ระลกถงคณของพระรตนตรย

วนอฎฐมบชา

ตรงกบวนแรม 8 คำ�า เดอน 6 (หากปใดเปนปอธกมาส จะตรงกบวนแรม 8 คำ�า เดอน 7)

ความสำาคญ

วนอฎฐมบชา เปนวนคลายวนถวายพระเพลง พระพทธสรระ ณ มกฎพนธนเจดย เมองกสนารา หลงจากทพระพทธเจาปรนพพานได 8 วน โดย ชาวพทธไดประกอบพธสกการะบชา พระบรมศพของพระศาสดาอย 7 วน ครน วนแรม 8 คำา เดอน 6 จงไดมพธถวายพระเพลง

ดงนน ในวนแรม 8 คำา เดอน 6 จงเปนวนทพระภกษ และพทธศาสนกชน ควรระลกถงและถอเปนวนสำาคญทางพทธศาสนาอกวนหนง

การปฏบตของพทธศาสนกชน1. ทำาบญ ตกบาตร หรอนำาภตตาหารไปถวายพระภกษทวด2. รกษาศล ฟงธรรมเทศนา เพอนอมนำาจตใจใหระลกถงคณของ

พระพทธเจา

วนเขาพรรษา

วนเขาพรรษา ตรงกบวนแรม 1 คำ�า เดอน 8 (หากปใดเปนปอธกมาส จะเล�อนไปเปนเดอน 8 หลง)

วนเขาพรรษา คอวนทพระภกษตงใจวาจะอยประจำา ณ วดใดวดหนง ตลอดเวลา 3 เดอน ไมไปคางแรม ณ สถานทอนโดยปราศจากความจำาเปน ตามพระธรรมวนย ตงแตวนแรม 1 คำา เดอน 8 ถงวนขน 15 คำาเดอน 11

ความเปนมาเนองจากในสมยพทธกาลยงไมมการบญญตเรองการเขาพรรษา ภกษทง

หลายไดออกประกาศพระพทธศาสนาในทกฤดกาล แตพอถงฤดฝน การสญจรไมสะดวก พระพทธเจาและสาวกกจะหยดเดนทาง จะสญจรเฉพาะเทาทจำาเปน แตตอมาเมอพระภกษมากขน ภกษบางรปมไดคำานงถงกาลควรไมควร ไดออกประกาศพระพทธศาสนาบางครงไดไปเหยยบขาวกลาในนา ทำาใหไดรบความเสยหาย สตวเลกสตวนอยตาย ซงเปนการไมสมควรอยางยง เมอพระพทธองคทรงทราบจงทรงบญญตพระวนยใหพระภกษจำาพรรษา ตงแตบดนนเปนตนมา เวนแตมเหตจำาเปน เชน

ไปรกษาพยาบาลบดามารดา อปชฌาย อาจารย เจบปวย แตตองกลบภายใน 7 วน ถาเกนนนถอวาขาดพรรษา ความสำาคญ

แมวาพระพทธเจาจะทรงบญญตใหพระภกษจำาพรรษาเปนเวลา 3 เดอน แตกมความสำาคญทพทธศาสนกชนควรร คอ

1. เพอใหพระภกษไดศกษาพระธรรมวนย และเตรยมตวสำาหรบ การจารก สงสอน พทธศาสนกชน

2. เพอใหประชาชนไดนำาบตรหลานทเปนชายมาบวชเพอการศกษาพระธรรมวนย

ระเบยบปฏบตของพระสงฆในวนเขาพรรษา

1. ทำาวตรเยน2. แสดงพระธรรมเทศนาเรองการเขาพรรษา3. ขอขมาโทษตอกน4. อธษฐานการจำาพรรษา5. เจรญพระพทธมนต6. สกการบชา ปชนยวตถภายในวด

การปฏบตตนของพทธศาสนกชน

การเขาพรรษาแมเปนวธปฏบตของสงฆโดยเฉพาะกตาม แตพทธศาสนกชนเหนเปนโอกาสดทจะไดบำาเพญกศล ถวายไทยธรรมแกพระสงฆทมาอยรวมกนเปนจำานวนมาก จงถอวาเปนเทศกาลแหงบญกศล

1. ในวนเขาพรรษาหรอกอนวนเขาพรรษา 1-2 วน พทธศาสนกชน มธรรมเนยมปฏบต ไดแก การถวายผาอาบนำาฝน เครองไทยธรรม จดเตรยมดอกไม ธป เทยน เพอนำามาถวายพระภกษสามเณรไดใชในชวงเขาพรรษา

2. มการหลอเทยน สำาหรบจดบชาพระประธานในพระอโบสถ ไดตลอด 3 เดอน เพอนำามาถวายเปนพทธบชา

3. ในวนเขาพรรษา พทธศาสนกชนจะทำาบญตกบาตร รบศล ฟงธรรม และบางคนกนยมอธษฐานจต งดเวนอบายมขบางชนด ตลอด 3 เดอน เชน งดดมสรา เลนการพนน เปนตน

บางคนกอธษฐานจต รบศล 5 หรอศล 8 (อโบสถศล) ตลอดพรรษา

วนออกพรรษา

ตรงกบวนขน 15 คำ�า เดอน 11

\

วนออกพรรษาวนออกพรรษา คอ วนสนสดระยะการจำาพรรษาของพระภกษ สามเณร ตามท

พระพทธเจาไดทรงบญญตไว

ความสำาคญวนออกพรรษา เปนวนสนสดระยะการจำาพรรษาของพระสงฆ ในวนนพระ

ภกษทจำาพรรษามาตลอด 3 เดอน จะทำาพธออกพรรษา ซงถอเปนสงฆกรรมอยางหนงของพระสงฆ เรยกวา มหาปวารณา คอการยนยอมใหพระภกษสงฆ วากลาวตกเตอนกนไดในทกกรณ เมอมขอของใจในเรองความประพฤต หรอเกยวกบวนยสงฆ ไมควรนงไว ทรงอนญาตใหแจกแจงกนได และจะมาถอเปนเรอง โกรธแคนกนไมได

ตนเหตของการปวารณา แตเดมวนออกพรรษายงไมมพธกรรมแตอยางใด เมอครบกำาหนด เขตจำาพรรษา พระสงฆกทำาอโบสถสงฆกรรมกนตามปกต ตอมา พระพทธองค ทรงเหนวาในระหวางทจำาพรรษาอยนน มภกษบางรป เกดความประมาท ประพฤตตนไมเหมาะสม แตกไมมผใดกลาวากลาวตกเตอน เพราะคดวา

ไมใชหนาทของตน มความเกรงใจและหวนเกรงวาจะกอใหเกดการแตกแยกใน หมคณะสงฆได จงไดนงเสย ครนออกพรรษา พระภกษเหลาน ตางกแยกยายกนไป เผยแผพระพทธศาสนา ความประพฤตอนไมเหมาะสมจงไมไดรบการแกไข และยงไปปรากฏตอสาธารณชน ทำาใหชาวบานพากนตเตยน และเสอมศรทธาในพระพทธศาสนา พระพทธองค จงทรงบญญตใหพระภกษ ทำาการปวารณากนในวนออกพรรษา

การตกบาตรเทโว

นอกจากนในวนออกพรรษา หรอหลงวนออกพรรษา คอ ในวนแรม 1 คำา เดอน 11 พทธศาสนกชน จะไปรวมทำาบญตกบาตรในเทศกาลพเศษ ทเรยกกนวา ตกบาตรเทโว คำาวา เทโวยอมาจากคำาวา เทโวโรหนะ แปลวา การเสดจลงมาจาก “ ”

เทวโลก ตามตำานานกลาววา เมอครงพระพทธเจาดำารงพระชนมชพอยนน ไดเสดจไปแสดงธรรมเทศนา โปรดพทธมารดายงสวรรคชนดาวดงส และทรงจำาพรรษาอยทนน เมอครบพรรษาแลว พระผมพระภาคเจาไดเสดจกลบมายงโลกมนษย ชาวบานชาวเมองพากนมาถวายการตอนรบ พรอมทงถวายอาหาร บณฑบาตกนมากเปนพเศษ

การตกบาตรเทโวนกำาหนดใหมขนในวนขน 15 คำา เดอน 11 หรอวนแรม 1 คำา เดอน 11 กได แตพทธศาสนกชนสวนใหญ พรอมใจกนจดงาน ตกบาตรเทโว ในวนแรม 1 คำา เดอน 11 บางวดพทธศาสนกชน พรอมใจกนจดงานอยางใหญโต และอาหารทพทธศาสนกชนนำามา นอกจากขาว อาหารแหงแลว ยงจะมขาวตมผด และขาวตมลกโยน อกดวย

วนธรรมสวนะ (วนพระ)

วนขน และวนแรม 8 คำ�า 15 คำ�า หรอแรม 14 คำ�า ในเดอนขาด (เดอนค�)

วนธรรมสวนะ หรอวนพระวนธรรมสวนะ (หรอวนพระ) หมายถง วนประชมถอศล และฟงธรรมของผท

นบถอศาสนาพทธ ทงพระภกษ สามเณร และคฤหสถ วนธรรมสวนะ (วนพระ) ไดแก วนขน และวนแรม 8 คำา 15 คำา หรอแรม 14

คำาในเดอนขาด (เดอนค) ในหนงเดอนจะมวนพระ 4 วน ปหนงจะม 48 วน

ความเปนมาและความสำาคญเมอพระพทธเจาตรสรแลว ในระยะแรกๆ ยงไมมการกำาหนดวนพระ ตอมา

ภายหลง เมอมพระภกษสงฆมากขน พระพทธเจาทรงอนญาต ใหมาประชมฟงธรรมกน 7 วนตอครง โดยการกำาหนดวนตามวธทางจนทรคตทชาวบานใชกนอย ในครงแรกๆ นน การฟงธรรม จะมแตพระภกษเทานน ตอมาชาวบานมาขอฟงธรรมดวย พระพทธเจากทรงอนญาต จงถอโอกาสนนทำาบญ ใหทาน รกษาศลในวนนนๆ ดวย เมอชาวบานมากนมากขน จงเกดเปนธรรมเนยม ปฏบต และกลายเปนหนาทในเวลาตอมา บดน ชาวพทธถอเปนหนาทวา วนแรมสวนะ (วนพระ) เปนวนหลกแหงการทำาบญทำากศล โดยพระพทธเจาไดทรงอนญาตใหประกอบศาสนกจทสำาคญ เปนประจำาทกสปดาห

การปฏบตตนของพทธศาสนกชนเมอถงวนพระ พทธศาสนกชน ควรไปวด และปฏบตดงน1. ทำาบญ ตกบาตร หรอนำาภตตาหารไปถวายพระภกษทวด2. รกษาศล 5 หรอศล 8 ตามอธยาศย

3. ฟงธรรม เจรญสมาธภาวนา และนำาขอธรรมเหลานน มาประพฤตปฏบต และถอเปนประเพณทางพระพทธศานาทพทธศาสนกชนทงหลายจะงดเวนการทำาบาปทงหลายทงปวงในวนน