koncept dokumenti për ndryshime klimatike · ministria e mjedisit dhe planifikimit hapësinor...

Faqe 1 nga 48

Republika e Kosovës Republika Kosova - Republic of Kosovo

Qeveria – Vlada - Government Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor Ministarstvo Sredine i Prostornong Planiranja Ministry of Environment and Spatial Planning

Koncept Dokumenti për Ndryshime Klimatike

Përgatitur nga Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor/ Departamenti për Mbrojtjen e Mjedisit dhe Ujërave

Prishtinë, 2019

KONCEPT DOKUMENT PËR NDRYSHIME KLIMATIKE

of 48

PËRMBAJTJA

EKIPI I ZHVILLIMIT TË POLITIKAVE ........................................................................................................... 3

PËRMBLEDHJE E KONCEPT DOKUMENTIT............................................................................................... 4

HYRJE.......................................................................................................................................................6

KAPITULLI 1: PËRKUFIZIMI I PROBLEMIT ................................................................................................. 7

PËRSHKRIMI I POLITIKËS DHE KORNIZËS LIGJORE EKZISTUESE ............................................................... 8

PROBLEMI KRYESOR, SHKAQET, DHE PALËT E INTERESUARA ............................................................... 13

KAPITULLI 2: QËLLIMI DHE OBJEKTIVAT ................................................................................................ 17

Qëllimi…………………………………………………………………………………………………………………………………………….17

Objektivat ............................................................................................................................................. 17

KAPITULLI 3: OPSIONET ......................................................................................................................... 17

Kapitulli 3.1: Opsioni asnjë ndryshim .................................................................................................... 19

Kapitulli 3.2: Opsioni për përmirësimin e zbatimit dhe ekzekutimit pa ndryshime ligjore .................... 19

Kapitulli 3.3: Opsioni i tretë – Hartimi i Ligjit për Ndryshime Klimatike ................................................ 19

KAPITULLI 4: IDENTIFIKIMI DHE VLERËSIMI I NDIKIMEVE TË ARDHSHME ............................................. 24

Kapitulli 4.1: Sfidat me mbledhjen e të dhënave .................................................................................. 26

KAPITULLI 5: KOMUNIKIMI DHE KONSULTIMI ....................................................................................... 27

KAPITULLI 6: Krahasimi i opsioneve ...................................................................................................... 28

Kapitulli 6.1: Planet e zbatimit për opsionet e ndryshme ..................................................................... 30

Kapitulli 6.2: Tabela e krahasimit me të tre opsionet ........................................................................... 36

KAPITULLI 7: Konkluzionet dhe hapat e ardhshëm ............................................................................... 37

Kapitulli 7.1: Dispozitat për monitorimin dhe vlerësimin ...................................................................... 39

SHTOJCA 1: Forma e vlerësimit për ndikimin ekonomik ....................................................................... 39

SHTOJCA 2: Forma e vlerësimit për ndikimet shoqërore ...................................................................... 41

SHTOJCA 3: Forma e vlerësimit për ndikimet mjedisore ....................................................................... 44

SHTOJCA 4: Forma e vlerësimit për ndikimin e të drejtave themelore ................................................. 46


of 48

EKIPI I ZHVILLIMIT TË POLITIKAVE

Koncept Dokumenti përNdryshime Klimatike

Produkt Data e parashikuar e përfundimit

Koncept Dokumenti Koncept Dokumenti për Ndryshime Klimatike

Shënim shpjegues

Ekipi Emri

Udhëheqësi i ekipit Nezakete Hakaj

Zyrtari nga Departamenti i Integrimit Europian dhe Koordinimit të Politikave

Ekspert në lëndë

Zyrtari Ligjor

Zyrtari i buxhetit

Tjetër Orari për kompletimin e dokumentit Data

Data e fillimit

Përfundimi i Pjesës 1 dhe 2

Përfundimi i Pjesës 3, 4 dhe 5

Përfundimi i Pjesës 6

Konsultimet me palët e interesuara

Njoftim i shkurtër për Sekretarin Gjeneral dhe Ministrin

Përfundimi i Pjesës 7

Përfundimi i gjithë dokumentit

Konsultimi ndërministror

Rishikimet dhe Drafti përfundimtar nënshkruar nga Ministri

Dorëzimi në Sekretariatin Koordinues të Qeverisë

Rishikimet dhe Koncept Dokumentitfinal, i nënshkruar nga Ministri

Diskutimi në takimin e Qeverisë


of 48

PËRMBLEDHJE E KONCEPT DOKUMENTIT

Informacionet e përgjithshme

Titulli Koncept Dokumentipër Ndryshime Klimatike

Ministria bartëse Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor/ Departamenti për Mbrojtjen e Mjedisit dhe Ujërave/ Divizioni për Menaxhimin e Ndotjes Industriale

Personi kontaktues

Nezakete Hakaj Tel. 038 200 33 203

PVPQ Aktiviteti 1.1.9.

Prioriteti strategjik

Nuk ka

Vendimi

Çështja kryesore Problemi kryesor: 1. Menaxhimi jo i mirë i çështjes së ndryshimeve klimatike

Shkaqet e problemit: 1. Trashëgimi i një mjedisi të degraduar 2. Mungesa e legjislacionit në fushën e ndryshimeve klimatike 3. Mungesa e kapaciteteve profesionale 4. Mungesa e të dhënave historike 5. Mungesë e informimit të qytetarëve dhe shoqërisë civile për ndryshimet

klimatike 6. Vështërsitë në zbatimin e akteve nënligjore

Efektet e problemit: 1. Ndikimet në shëndet dhe mjedis 2. Ndikimet sociale

Përmbledhje e konsultimeve

[Përshkruani këtu konkluzionet kryesore nga procesi i konsultimit ndërministror që u zhvillua për koncept dokumentin. Në rastet kur nuk ekzistojnë mosmarrëveshje me ministritë tjera të linjës ose kur janë të gjitha mosmarrëveshjet fillestare janë të adresuara atëherë shënojeni këtë në mënyrë të qartë. Nëse ka mosmarrëveshje, listojini këtu dhe tregoni arsyet e mosadresimit të tyre.]

[Listoni aktivitetet kryesore të konsultimit publik të realizuar. Gjithashtu shënoni datën e fillimit dhe datën e përfundimit të konsultimit publik përmes internetit. Listoni numrin e organizatave që ofruan përgjigje në këtë konsultim, numrin e komenteve të marra dhe përfundimet kryesore nga procesi i konsultimit publik. Referojuni raportit për konsultimin publik që duhet të dorëzohet së bashku me koncept dokumentin për miratim nga Qeveria.]

Opsioni i propozuar

Opsioni 3 – Hartimi i Ligjit për Ndryshime Klimatike

Ndikimet kryesore të pritshme

Ndikimet buxhetore

Hartimi i Ligjit për Ndryshime Klimatike do të ket ndikim në buxhet, të cilat dalin si nevojë e ngritjes profesionale të stafit, dhe do të mbulohen nga buxheti i MMPH, nga vija buxhetor e paraparë për paga dhe meditje.


of 48

Ndikimet ekonomike

Me hartimin e Ligjit për Ndryshime Klimatike do të ketë ndikime ekonomike, por këto ndikime do të jenë të vogla.

Ndikimet shoqërore

Me hartimin e Ligjit për Ndryshime Klimatike do të ketë ndikime shoqërore, por këto ndikime do të jenë të vogla.

Ndikimet mjedisore

Me hartimin e Ligjit për Ndryshime Klimatike ndikime më të mëdha do të jenë ato mjedisore. Synimi i hartimit të Ligjit për Ndryshime Klimatike është prodhimi i ndikimeve pozitive mjedisore me qëllim të mbrojtejes së mjedisit dhe shëndetit.

Ndikimet ndër-sektoriale

Me hartimin e Ligjit për Ndryshime Klimatike do të ketë ndikime ndërsektoriale, sepse Ligji parasheh një bashkëpunim ndërsektorial më të madh me qëllim të zbatimit të sajë në nivel të vendit.

Ngarkesat administrative për kompanitë

Nga vet fakti se Ligji obligon kompanitë për raportim dhe dërgim të të dhënave, me zbatimin e këtij Ligji do të krijohen edhe ngarkesa administrative shtesë për kompanitë, mirëpo këto obligime nuk do të krijojnë kosto të lartë.

Testi i NVM-ve Me miratimin e LNK NMV-të do të detyrohen ti përmbahen obligimeve të parapara me ligj.

Hapat e ardhshëm

Afatshkurtër Pas miratimit të Koncept Dokumenti për Ndryshime Klimatike do të fillohet me hartimin e Ligjit për Ndryshime Klimatike dhe identifikimin e nevojave për hartimin e legjislacionit sekondar që derivon nga ky ligj.

Afatmesëm Pas hartimit të Ligjit për Ndryshime Klimatike dhe miratimit të tij do të organizohen tryeza të rrumbullakta për ta promovouar këtë ligj si dhe do të fillohet me hartimin dhe zbatimin e legjislacionit sekundarë që derivojnë nga ky ligj. (Zbatimi i ligjit)


of 48

HYRJE

Titulli Koncept Dokumenti përNdryshime Klimatike

Ministria bartëse Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor/ Departamenti për Mbrojtjen e Mjedisit dhe Ujërave/ Divizioni për Menaxhimin e Ndotjes Industriale

Personi kontaktues Nezakete Hakaj 038 200 33 203

PVPQ Aktiviteti 1.1.9.

PKZMSA Masa 3.27.4.

Prioriteti strategjik Prioriteti strategjik i Koncept Dokumentit është hartimi i Ligjit për Ndryshime Klimatike.

Grupi punues MMPH, MMPH/ AMMK, ZKM, MF, MIE, MAPL 1. Nezakete Hakaj, Kryesuese, MMPH 2. Abdullah Pirçe, Zëvendëskryesues, MMPH 3. Visare Hoxha, Anëtare, MMPH 4. Valmira Gashi Lipaj, Anëtare, MMPH 5. Lindita Morina, Anëtare, MMPH 6. Lendita Sopa, Anëtare, MMPH 7. Ismet Dërvari, Anëtar, MMPH 8. Miradije Aslanaj, Anëtare, MMPH 9. Vlora Osaj, Anëtare, MMPH 10. Lindita Xhemshiti, Anëtare, MMPH 11. Shpresa Sheremeti, Anëtare, MMPH 12. Sabit Restelica, Anëtar, MMPH/ AMMK 13. Fadil Maxhuni, Anëtar, MMPH 14. Besart Grabanica, Anëtar, ZKM 15. Remzi Sylejmani, Anëtar, MF 16. Erëza Abrashi, Anëtare, MIE 17. Ferdi Kamberi, Anëtar, MAPL 18. Lulzim Korenica, Anëtar, MZHE 19. Anëtar, MBPZHR

Informata shtesë Nuk ka informata shtesë


of 48

KAPITULLI 1: PËRKUFIZIMI I PROBLEMIT

Qëllimi i këtij Koncept Dokumenti është identifikimi i problemeve dhe sfidave që lidhen me përmirësimin e legjislacionit sekondar ekzistues që rregullon çështjet nga fusha e ndryshimeve klimatike nëpërmjet transpozimit të legjislacionit relevant të BE-së (Rregullorja për Menaxhimin me unionin energjetik dhe veprimin në fushën e ndryshimeve klimatike)1, duke pasur parasysh angazhimin e Republikës sëKosovës për përafrimin e legjislacionit të saj në sektorët përkatës, me atë të BE-së dhe për ta zbatuar atë në mënyrë efektive (Marrëveshja e Stabilizimit dhe Asocimit – MSA, ndërmjet Bashkimit Evropian dhe Kosovës).

Ligji për Ndryshime Klimatike hartohet për herë të parë, me qëllim të arritjes së një niveli më të lartë të mbrojtjes së mjedisit përmes parandalimit dhe kontrollit të emisioneve të gazrave serrë, që shkaktohet nga një gamë e gjerë e aktiviteteve industriale, trafikut, atyre bujqësore dhe nga sektorët tjerë.

Procesi i hartimit të Koncept Dokumentit për Ndryshime Klimatik edhe harmonizimin e legjislacionit Kosovar me acquis të BE-së, është iniciuar nga Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor (MMPH) dhe është në përputhje me Planin Vjetor të Punës së Qeverisë së Republikës së Kosovës për vitin 20192, në veçanti: Objektivi 1- Plotësimi i kornizës ligjore, zhvilllimi i politikave, menaxhimi dhe monitorimi i gjendjes së mjedisit, Aktiviteti 1.1.9. si dhe PKZMSA3, Masa 3.27. Për të pasur një pasqyrë të qartë të ndikimit të veprimeve të propozuara për tërë kornizën ligjore, janë kryer analiza të sakta të dokumentacionit ekzistues dhe një proces i gjërë të konsultimeve, ku janë përfshirë të gjitha palët e interesit. Për zhvillimin e këtij Koncept Dokumenti u morën në konsideratë dhe u analizuan këto burime të informacionit:

* Analiza e dokumenteve strategjike nga fusha e ndryshimeve klimatike;

* Analiza e kornizës ligjore aktuale;

* Kontributi i anëtarëve të grupit punues, që përfshinë anëtar nga institucionet

relevante të Qeverisë së Republikës së Kosovës.

Rezultatete procesit të vlerësimit dhe konsultimit të kryer janë:

1https://eur-lex.europa.eu/eli/reg/2018/1999/oj 2konsultimet.rks-gov.net/viewConsult.php?ConsultationID=40538 3 konsultimet.rks-gov.net/.../PKZMSA%202019-2023_draft%20[per%20konsultime%20p...

https://eur-lex.europa.eu/eli/reg/2018/1999/oj

http://konsultimet.rks-gov.net/viewConsult.php?ConsultationID=40538


of 48

- Ligji për Ndryshime Klimatike dhe legjislacioni sekondar që del nga ky ligj, duhet të harmonizohen dhe koordinohen me legjislacionin tjetër mjedisor (qasja e integruar);

- Legjislacioni për Ndryshime Klimatike duhet të përafrohet me standardet e përgjithshme aktuale për hartimin e akteve ligjore;

- Pjesëmarrja e publikut dhe qasja në drejtësi duhet të rregullohen qartë në Ligjin për Ndryshime Klimatike;

- Korniza ligjore kombëtare për ndryshime klimatike, duhet të përafrohet me acquis e BE-së, duke marrë parasysh kapacitetet e institucioneve kompetente dhe të operatorëvepër zbatimin e sajë.

Koncept dokumenti për Ndryshime Klimatike, përmban opsionet për zgjidhjen e problemeve të cilat krijohen si pasojë e emisioneve të gazrave serrë, duke përfshirë ndikimet në mjedis, në shëndetin e njeriut, në pronën dhe ndikimi ekonomik dhe social.

PËRSHKRIMI I POLITIKËS DHE KORNIZËS LIGJORE EKZISTUESE

MMPH në bashkëpunim me institucionet e linjës ka ndërmarrë një sërrë aktivitetesh në fushën e ndryshimeve klimatike. Me vendimin e Qeverisë së Republikës së Kosovës4 është themeluar Këshilli Kombëtar për Ndryshime Klimatike(KKNK)e përfaqësuar në nivel të Ministrave të shtatë (7) Ministrive (Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor; Ministria e Zhvillimit Ekonomik; Ministia e Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, Ministria e Infrastrukturës; Ministria e Tregëtisë dhe Industrisë; Ministria e Integrimeve Evropiane; dhe Ministria e Administrimit të Pushtetit Lokal), me vendimin e Qeverisë së Republikës së Kosovës; është hartuar Strategjia dhe Plani i Veprimit për Ndryshime Klimatike për periudhën 2019-2028/ 2019-2021;është hartuar Raporti për Inventarizimin e Gazrave Serrë për periudhën 2008-20135 dhe për vitin 2015 dhe 2016;është hartuar legjislacioni sekondar për fushën e ndryshimeve klimatike me qëllim të harmonizimit të legjislacionin vendor me atë të BE-së. Raporti e Progresit për Kosovën për vitin 20186 (Kapitulli 6 pika 20. Mjedisi dhe ndryshimet klimatike, faqe 80) ka dhënë një përshkrim të shkurtër për gjendjen në këtë fushë. Ndër të tjerat në këtë Raport theksohet se Kosova ka hartuar Strategjin dhe Planin e Veprimit për Ndryshime Klimatike dhe Raportin e Inventarit të gazrave serrë deri për vitin 2015. MMPH në bashkëpunim me Institucionet relevante qëndrore ka filluar edhe draftimin e Planit Kombëtarë për Energji dhe Klimë (PKEK), dokument i cili duhet të draftohet dhe të finalizohet deri në fund të vitit 2019, e që del si obligim ndaj Traktatit të Energjisë.

4http://kryeministri-ks.net/wp-content/uploads/docs/Vendimet_e_Mbledhjes_se_45-te_te_Qeverise_se_Republikes_se_Kosoves_2015.pdf 5http://www.ammk-rks.net/repository/docs/RAPORTI_GHG_2008-2013.pdf 6https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20190529-kosovo-report.pdf

http://kryeministri-ks.net/wp-content/uploads/docs/Vendimet_e_Mbledhjes_se_45-te_te_Qeverise_se_Republikes_se_Kosoves_2015.pdf

http://kryeministri-ks.net/wp-content/uploads/docs/Vendimet_e_Mbledhjes_se_45-te_te_Qeverise_se_Republikes_se_Kosoves_2015.pdf

http://www.ammk-rks.net/repository/docs/RAPORTI_GHG_2008-2013.pdf

https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20190529-kosovo-report.pdf


of 48

Korniza ligjore ekzistuese: MMPH, në fushën e ndryshimeve klimatike, deri më tani ka hartuar dokumente si në vijim:

- Strategjia dhe Plani i Veprimit për Ndryshime Klimatike (SPVNK) për periudhën 2019-2028/ 2019-2021

- Udhëzimi Administrativ (QRK) Nr.16/2013 për Substancat që Dëmtojnë Shtresën e Ozonit dhe Gazrat Serrë të Fluoruara;

- Udhëzimi Administrativ (QRK) Nr.19/2013 për Qasje në Informata për Shpenzimin Ekonomik të Karburanteve dhe Emisionin e CO2 të Automjeteve të Reja Personale;

- Udhëzimi Administrativ (QRK) Nr.20/2013 për Zbatimin e Mekanizmave Fleksibil për Zhvillim të Pastër,

- Udhëzimi Administrativ(QRK) Nr.01/2016 për Mekanizmin e Përcjelljes së Emisioneve të Gazrave Serrë;

- Udhëzimi Administrativ(QRK) Nr.09/2015 për Përcjelljen e Emisioneve të Gazrave Serrë;

- Udhëzimi Administrativ (QRK) Nr.14/2018 për Depozitimin e Dioksidit të Karbonit në Formacionet e Përshtatshme Gjeologjike.

Me hartimine SPVNK dhe legjislacionit sekondar për ndryshime klimatike (SPVNK-së dhe UA-ve) është përmbushur edhe obligimi i Republikës së Kosovës në aspektin e përafrimit të legjislacionit vendorë me atë të BE-së, me ç’rast janë transpozuar Direktivat dhe Rregulloret si në vijim:

- Direktiva Nr. 1999/94/KE e Parlamentit dhe Këshillit Evropian të datës 13 Dhjetor

1999, për disponueshmërinë e informacionit të konsumatorëve mbi ekonominë e

karburantit dhe emisionet e CO2 duke respektuar tregun e makinave të reja të

pasagjerëve;

- Direktiva Nr. 2003/87/KE e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit të datës 13 Tetor

2003, për krijimin e skemës për tregtinë e lejuar të emisioneve të gazrave serrë brenda

Komunitetit dhe amandamentimin e Direktivës së Këshillit 96/61/KE;

- Direktiva Nr. 2004/101/KE e Parlamentit dhe Këshillit Evropian të datës 27 Tetor

2004, e cila amandamenton Direktivën 2003/87/KE për krijimin e një skeme për

tregtimin e lejuar të emetimit të gazrave serrë brenda Komunitetit, në lidhje me

mekanizmat e projektit të protokollit të Kiotos;

- Direktiva Nr. 2009/29/KE e Parlamentit dhe Këshillit Evropian të datës 23 Prill

2009, e cila amandamenton Direktivën 2003/87/KE në mënyrë që të përmirësojë dhe

zgjerojë skemën e tregtimit të lejuar të emetimit të gazrave serrë të Komunitetit;

- Direktiva Nr. 2009/31/KE e Parlamentit dhe Këshillit Evropian të datës 23 Prill

2009, për depozitimin gjeologjike të dioksidit të karbonit dhe amandamentimit të

Direktivës së Këshillit 85/337/KEE, Direktivave të Parlamentit Evropian dhe Këshillit


of 48

2000/60/EK, 2001/80/KE, 2004/35/KE, 2006/12/KE, 2008/1/KE dhe Rregullores (KE)

Nr. 1013/2006.

- Direktiva Nr. 2011/83/BE e Parlamentit dhe Këshillit Evropian të datës 25 Tetor

2011, për të drejtat e konsumatorëve, e cila amandamenton Direktivën e Këshillit Nr.

93/13/EEC dhe Direktivën Nr. 1999/44/KE të Parlamentit dhe Këshillit Evropian dhe

shfuqizon Direktivën e Këshillit Nr. 85/577/EEC dhe Direktivën Nr. 97/7/KE të

Parlamentit dhe Këshillit Evropian.

- Rregullorja Nr. 219/2009/KE të Parlamentit dhe Këshillit Evropian të datës 11

Mars 2009, për përshtatjen e një numri të instrumenteve që i nënshtrohen procedurës së

përmendur në nenin 251 të Traktatit për Vendimin e Këshillit 1999/468/KE në lidhje me

procedurën rregullator me shqyrtim;

- Rregullorja Nr. 291/2011/BE të datës 24 Mars 2011, mbi përdorimet thelbësore të

substancave të kontrolluara, përveç atyre hidroklorofluorokarbonike, për qëllime

laboratorike dhe analitike në Union sipas Rregullores (KE) Nr 1005/2009 të Parlamentit

dhe Këshillit Europian për substancat që dëmtojnë shtresën e ozonit;

- Rregullorja Nr. 525/2013/KE e Parlamentit dhe Këshillit Evropian të datës 21 Maj

2013, për mekanizmat e përcjelljes dhe raportimit të emetimeve të gazrave serrë dhe për

raportimin e informatave të tjera në nivel kombëtar dhe të BE-së që lidhen me ndryshimet

klimatike dhe shfuqizimin e Vendimit nr. 280/2004/KE

- Rregullorja e Komisionit (BE) Nr. 744/2010 e datës 18 Gusht 2010, e cila e

amandamenton Rregulloren (KE) Nr. 1005/2009 të Parlamentit dhe Këshillit Evropian

për substancat që dëmtojnë shtresën e ozonit, në lidhje me përdorimet kritike të haloneve

- Rregullorja (KE) Nr. 842/2006 e Parlamentit dhe Këshillit Evropian të datës 17

Maj 2006, për gazra serrë të fluoruara;

- Rregullorja Nr. 1005/2009/KE e Parlamentit dhe Këshllit Evropian e datës 16

Shtator 2009, për substancat që dëmtojnë shtresën e ozonit

- Rregullorja e Komisionit Evropian (KE) Nr 1493/2007 e datës 17 Dhjetor 2007,

në bazë të Rregullores (KE) Nr 842/2006 e Parlamentit dhe Këshillit Europian, për

formatin e raportimit të dorëzuar nga prodhuesit, importuesit dhe eksportuesit e gazrave

serrë të fluorinuar

- Rregollorja e Komisionit (KE) Nr 1494/2007 e datës 17 Dhjetor 2007 e hartuar në

bazë të Rregullores (KE) Nr 842/2006 të Parlamentit dhe Këshillit Europian , për formën e

etiketave dhe kërkesat shtesë të etiketimit për produktet dhe pajisjet që përmbajnë gazra

serrë të fluorinuar

- Rregullorja e Komisionit (KE) Nr 1497/2007 e datës 18 Dhjetor 2007 e hartuar në

bazë të Rregullores (KE) Nr 842/2006 të Parlamentit dhe Këshillit Europian , për

standardet e kontrollit të rrjedhjeve për sistemet e palëvizshme të mbrojtjes nga zjarri që

përmbajnë gazra serrë të fluorinuara

- Rregullorja e Komisionit (KE) Nr. 1516/2007 e datës 19 Dhjetor 2007, e hartuar

në bazë të Rregullores (KE) Nr 842/2006 të Parlamentit dhe Këshillit Evropian , për

standarde të kontrollit të rrjedhjeve për pajisjet ftohëse stacionare, ajër të kondicionuar

dhe pompa të ngrohjes që përmbajnë gazra serrë të fluorinuar


of 48

Vlenë të theksohet se Direktiva Nr. 2011/83/BE për Informimim të Konsumatorit, është e

transpozuar tërësisht, ndërsa Direktivat dhe Rregulloret tjera janë transpozuar pjesërisht në aktet

nënligjore në fjalë (Shiko në PKZMSA 2019-2023, faqe 207)7.

Figura 1: Dokumentet përkatëse të politikave, ligjet dhe aktet nënligjore

Dokumenti i

politikave, Ligji ose

akti nën-ligjor

Lidhja me dokumentin e politikave përmes

internetit dhe lidhja me aktet ligjore në

Gazetën Zyrtare

Institucioni(et)

shtetërore

përgjegjëse

për zbatim

Roli dhe detyrat e

Institucionit(eve)

Strategjia dhe Plani

i Veprimit për

Ndryshime

Klimatike për

periudhën 2019-

2028/ 2019-2021

konsultimet.rks-

gov.net/viewConsult.php?ConsultationID=40487

MMPH, MI,

MBPZHR,

MTI, MF/DK,

MAPL,

MMPH është

përgjegjëse për

implementimin e

SPVNK.

Institucionet e linjës

kanë përgjegjësi për

përmbushjen e

obligimeve nga

fushat e tyre

përkatëse.

Udhëzimi

Administrativ

(QRK) Nr.16/2013

për Substancat që

Dëmtojnë Shtresën e

Ozonit dhe Gazrat

Serrë të Fluoruara

https://gzk.rks-

gov.net/ActDetail.aspx?ActID=10309

1.

MMPH, MTI,

MF/DK

MMPH është

përgjegjëse për

implementimin e

UA, ndërsa MF/DK

dhe MTI kanë

obligimin e

mbledhjes së të

dhënave

dheraportimit për

importin e gazrave

serrë të fluoruaranë

MMPH/AMMK.

Udhëzimi

Administrativ

(QRK) Nr.19/2013

për Qasje në

Informata për

Shpenzimin

Ekonomik të

Karburanteve dhe

Emisionin e CO2 të

Automjeteve të Reja

Personale

kryeministri-ks.net/.../udhezim-administrativ-

qrk-nr-19-2013-per-q...

MMPH, MI MMPH është

përgjegjëse për

përcaktimin e

rregullave për

vendosjen e tabelave

për infomim të

konsumatorëve për

emisionet e CO2të

automjeteve të reja

personale, ndërsa MI

ka përgjegjësi për

zbatimin e këtij UA.

Udhëzimi

Administrativ

(QRK) Nr.20/2013

për Zbatimin e

https://gzk.rks-


MMPH MMPH është

përgjegjëse për

zbatimine

aktivitetevedhe

7 konsultimet.rks-gov.net/.../PKZMSA%202019-2023_draft%20[per%20konsultime%20p...



https://gzk.rks-gov.net/ActDetail.aspx?ActID=10309


https://translate.google.com/translate?hl=en&sl=sq&u=https://gzk.rks-gov.net/ActDetail.aspx%3FActID%3D10309&prev=search

https://translate.google.com/translate?hl=en&sl=sq&u=https://gzk.rks-gov.net/ActDetail.aspx%3FActID%3D10309&prev=search

http://kryeministri-ks.net/documents/udhezim-administrativ-qrk-nr-19-2013-per-qasje-ne-informata-per-shpenzimin-ekonomik-te-karburanteve-dhe-emisionin-co2-te-automjeteve-te-reja-personale/

http://kryeministri-ks.net/documents/udhezim-administrativ-qrk-nr-19-2013-per-qasje-ne-informata-per-shpenzimin-ekonomik-te-karburanteve-dhe-emisionin-co2-te-automjeteve-te-reja-personale/



http://konsultimet.rks-gov.net/Storage/Consultations/15-31-43-09012019/PKZMSA%202019-2023_draft%20%5bper%20konsultime%20publike%5d.docx

http://konsultimet.rks-gov.net/Storage/Consultations/15-31-43-09012019/PKZMSA%202019-2023_draft%20%5bper%20konsultime%20publike%5d.docx


of 48

Mekanizmave

Fleksibil për

Zhvillim të Pastër

projekteve të

Mekanizmit për

Zhvillim të pastër

dhe për

implementimin të

Mekanizmave të

Përbashkëta në

territorin e

Republikës së

Kosovës dhe jashtë

saj.

Udhëzimi

Administrativ(QRK)

Nr.01/2016 për

Mekanizmin e

Përcjelljes së

Emisioneve të

Gazrave Serrë

kryeministri-ks.net/.../udhezim-administrativ-

qrk-nr-01-2016-per-...

MMPH,

MZhE, ASK,

MTI, MI,

MBPZHR,

MF/DK, AKK

MMPH është

përgjegjëse për

vendosjen e

rregullave për

mekanizmat e

përcjelljes së

emisioneve të

gazrave serrë, ndërsa

institucionet tjera të

linjës kanë obligim

që ti

respektojnëobligimet

e tyre për raportim

në MMPH/AMMK

sipas rregullave të

përcaktuara me këtë

UA.

Udhëzimi

Administrativ(QRK)

Nr. 09/2015për

Përcjelljen e

Emisioneve të

Gazrave Serrë

MTI, MI,

MBPZHR,

DK, AKK

MMPH është

përgjegjëse për

vendosjen dhe

zbatimin e

përcjelljes së

emisioneve të

gazrave serrë, ndërsa

institucionet tjera të

linjës kanë obligim

të dërgimit të

tëdhënave për

aktivitetet nga

fushatpërkatëse në

MMPH/AMMK.

Udhëzimi

Administrativ(QRK)

Nr.14/2018 për

Depozitimin e

Dioksidit të

Karbonit në

Formacionet e

Përshtatshme

Gjeologjike

https://gzk.rks-


MMPH,

MZhE

MMPH është

përgjegjëse për

përcaktimin e

mënyrës së

depozitimit të CO2

në formacione të

përshtatshme

gjeologjike, ndërsa

MZhE është e

http://kryeministri-ks.net/documents/udhezim-administrativ-qrk-nr-01-2016-per-mekanizmin-e-percjelljes-se-emisioneve-te-gazrave-sere/

http://kryeministri-ks.net/documents/udhezim-administrativ-qrk-nr-01-2016-per-mekanizmin-e-percjelljes-se-emisioneve-te-gazrave-sere/




of 48

obliguar që ti zbatoj

obligimet të cilat

dalin nga ky UA.

MMPH ka bërë edhe fushata të informimit për senzibilizimin e qytetarëve për pasojat e

mundshme nga ndryshimet klimatike sipsh. takimet me shoqërinë civile (nxënës, student, etj).

Figura 2: Pema e problemit, që paraqet problemin kryesor, shkaqet e tij dhe efektet

PROBLEMI KRYESOR, SHKAQET, DHE PALËT E INTERESUARA

Krahasuar me vendet e Evropës qëndrore, Kosova mund të llogaritet si shtet me shumë probleme mjedisore. MMPH gjat aktiviteteve të saja ka identifikuar problemet kryesore, shkaqet e problemeve dhe efektet si dhe ka identifikuar palët e interesuara. Si rezultat i kësaj është paraqitur edhe nevoja e hartimit të Ligjit për Ndryshime Klimatike. » Problemet kryesore:

1. Menaxhimi jo i mirë i çështjes së ndryshimeve klimatike, mungesa e mbrojtjes

së mjedisit në të kaluarën, veçanërisht në fushën e emisioneve të gazrave serrë nga sektorët e ndryshëm si industria, komunikacioni, bujqësia, pylltaria, etj. të cilat sot paraqesin burimine problemeve të mëdha mjedisore.

» Shkaqet e problemeve:

1. Trashëgimi i një mjedisi të degraduar Kosova ka trashëguar nga e kaluara një mjedis të degraduar nga aktiviteti i madh industrial në të kaluarën dhe me një mjedis të kontaminuar si pasojë e këtyre aktiviteteve. Impiantët e mëdhenj industrial, sektori i bujqësisë dhe ai i komunikacionit nuk kanë qenë të paisura me stabilimente të nevojshme dhe adekuate për pëcjelljen dhe/ose zvogëlimin e emisioneve të gazrave serrë.

Efektetet Ndikimet në shëndet dhe mjedis

Ndikimet sociale

Problemet kryesore

Menaxhimi jo i mirë i çështjes së ndryshimeve klimatike

Shkaqet

Trashëgimi i një mjedisi të degraduar

Mungesa e legjislacionit në fushën e ndryshimeve klimatike

Mungesa e kapaciteteve profesionale

Mungesa e të dhënave historike

Mungesë e informimit të qytetarëve dhe shoqërisë civile për ndryshimet klimatike

Vështërsitë në zbatimin e legjislacionit


of 48

2. Nevoja e plotësimit të legjislacionit për fushën e ndryshimeve klimatike Nevoja e transpozimit të Rregullores për menaxhimin me unionin energjetik dhe

veprimin në fushën e ndryshimeve klimatike8 të aprovuar nga Parlamenti dhe Këshilli Evropian me 11 Dhjetor të vitit 2018, me të cilën zëvendësohen Rregulloret (BE) Nr. 663/2009 dhe Nr. 715/2019 të Parlamentit dhe Këshillit Evropian, Direktivat94/22/BE, 98/70/BE, 2009/31/BE, 2009/73/BE, 2012/27/BE dhe 2013/30/BE të Parlamentit dhe Këshillit Evropia, Direktivat e Këshillit 2009/119/BE dhe (BE) 2015/652 si dhe shfuqizon Rregulloren (BE) Nr. 525/2013 të Parlamentit dhe Këshillit Evropian. 3. Nevoja për ngritjen e kapaciteteve profesionale Është evidente se MMPH ka nevojë për ngritjen profesionaletë zyrtarëve të cilët mirren me këtë problematikë përmes trajnimeve shtesë dhe pjesëmarrjes në punëtori regjionale dhe/ ose ndërkombëtare. Në anën tjetër, institucionet e linjës përballen me probleme të mungesës së stafit professional për çështjet e ndryshimeve klimatike, ku si rezultat i kësaj paraqitenvështërsi në komunikim të rregullt ndërinstitucional dhe në dërgimin e të dhënave në mënyrë të vazhdueshme. 4. Mungesa e të dhënave historike Republika e Kosovës, respektivisht MMPH, nuk posedon një bazë të të dhënave të kompletuar historike për emisionet e gazrave serrë, si pasoj e luftës së fundit ku një numër i konsiderueshëm i këtyre të dhënave janë asgjësuar. Kjo paraqet një problem të madh për përcaktimin e vitit bazë e cila duhet të përmbaj emisionet nga vitet 1980-1990. Mungesa e këtyre të dhënave historike pamundëson edhe krijimin e skenareve dhe përcjelljes së trendit të ndryshimeve si pasojë e emisioneve të gazrave serrë. 5. Mungesë e informimit të qytetarëve dhe shoqërisë civile për ndryshimet klimatike Mungesa e debateve dhe informimi i pamjafstueshem i qytetareve dhe shoqerise civile per ndryshimet klimatike dhe efektet negative te cilat i shkaktojnë. 6. Vështërsit në zbatimin e legjislacionit Mungesa e Ligjit ka për pasojë ngecjen në përmbushjen e obligimeve karshi kërkesave të institucioneve vendore dhe atyre ndërkombëtare në aspektin e adaptimit dhe zbutjes së efekteve negative nga ndryshimet klimatike

» Efektet e problemeve: 1. Ndikimet në shëndet dhe mjedis

8https://eur-lex.europa.eu/eli/reg/2018/1999/oj

https://eur-lex.europa.eu/eli/reg/2018/1999/oj


of 48

Ndryshimet klimatike kanë një impakt të madh në shëndetin e njeriut. Si pasojë e ndryshimeve klimatike shfaqen sëmundje të ndryshme epidemike me pasoja në shëndetin e popullatës. Si shembull mund të marrim verat të nxehta që kan si pasojë rrezikimin e shëndetit të njerëzve të cilët kanë probleme kardiologjike, hipertension, si dhe sëmundje tjera të cilat ndikohen edhe më tepër si pasojë e këtyre ndryshimeve. Në mjedis ndryshimet klimatike afektojnë negativisht si pasojë e shfaqjes së përmbytjeve, thatësirave të mëdha si dhe efekteve tjera. Si pasojë e kësaj dukurije rezikohen të gjithë përbërsit mjedisorë si ajri, uji dhe toka, si dhe flora dhe fauna.

2. Ndikimet sociale Ndryshimet klimatike kanë një impakt të madh në ndikimet sociale si pasojë e mundësisë së paraqitjes së përmbytjeve, thatësirave, temperaturave të larta, etj. rrezikohet jetegjatesia, shendeti, mireqenja e shoqerise.

» Identifikimi i palëve të interesuara dhe të ndikuara: MMPH gjat hartimit të Strategjisë dhe Planit të Veprimit si dhe akteve nënligjore ka identifikuar dhe bashkëpunuar me palët e interesit. Në bashkëpunim me institucionet e linjës dhe operatorët ka ndërmarrë aktivitete të ndryshme për kontrollimin dhe zvogëlimin e emisioneve të gazrave serrë. Zbatimi i Ligjit për Barazi Gjinore Sa i përket barazisë gjinore, pasi që dokumenti në fjalë rregullon pjesën ligjore të problematikës së ndryshimeve klimatike dhe pasi që në të njejtin dokument nuk parashihet rritja e numrit të stafit pas miratimit të ligji, i njejti nuk ka kurfar ndikimi në barazi gjinore.

Figura 3: Pasqyrë e palëve të interesuara bazuar në përkufizimin e problemit

Emri i palës së interesuar

Shkaku-qet me të cilat është e lidhur pala

Efekti-et me të cilat është e lidhur pala

Mënyra me të cilën pala është e lidhur me këtë shkak (shkaqe) apo efektin (efektet)

MMPH - Departamenti për Mbrojtjen e Mjedisit dhe Ujërave

-Mungesa e Legjislacionit primar (Ligjit) dhe nevoja e plotësim ndryshimit të legjislacionit në fuqi; -Nevoja për ngritjen profesionale të stafit.

-Nevoja për transpozimin e direktivave dhe rregulloreve të cilat nuk janë transpozuar ende në legjislacionin vendor, si dhe nevoja përplotësim ndryshimin e legjislacionit në fuqi (UA-ve) -Nevoja për pjesëmarrjen e vazhdueshme të stafit në punëtori dhe trajnime regjionale dhe ndërkombëtare.

Agjencioni për Mbrojtjen e

Nevoja për ngritjen profesionale të stafitpër

-Nevoja për pjesëmarrjen e vazhdueshme të stafit në


of 48

Mjedisit të Kosovës

mbledhjen dhe përpunimin e të dhënave

punëtori dhe trajnime regjionale dhe ndërkombëtare.

Institucionet publike të nivelit qëndror

-Mungesë e trajnimeve; -Mosraportimi në AMMK.

-Nevoja për organizimin e punëtorive me qëllim të trajnimit të stafit. -Mungesa e Memorandumeve për Bashkëpunimndërinstitucional në mes të institucioneve të linjës.

Qytetarët/ shoqeria civile

Mungese e informimit të qytetarëve dhe shoqërisë civile për efektet e ndryshimeve klimatike

Emisionet e gazrave serrë, ndikimet sociale.

-Qytetarët janë të rrezikuar si pasojë e këtyre ndryshimeve; -Shoqëria civile është joaktive.

ABGJ Zbatimi i Ligjit për Barazi Gjinore

Respektimi i përfshirjes së barabartë gjinor.


of 48

KAPITULLI 2: QËLLIMI DHE OBJEKTIVAT

Qëllimi

Qëllimi primar i kësaj politike është monitorimi dhe zvogëlimi i emisioneve të gazrave serrë dhe të përmirësimit/ zvogëlimittëndikimeve të ndryshimeve klimatike. Aprovimii këtij koncept dokumentit do të krijoj mundësinë për hartimin e Ligjit për Ndryshime Klimatike dhedo të ndihmoj në:

- Krijimin e një kornize për planifikimin e politikave për ndryshime klimatike në Kosovë dhe monitorimin e zbatimit të saj; - Zhvillimin dhe koordinimin e aktivitetevetë autoriteteve shtetërore në planifikimin e masave që kanë për qëllim zbutjen e efekteve të ndryshimeve klimatike dhe për të monitoruar rezultatet e tyre; - Kontribuimin për zbutjen e emisioneve të gazrave serrë dhe reduktimin e efekteve negative të ndryshimeve klimatike; - Monitorimin e progresittë veprimevetë ndërmarra me qëllim të përshtatjes në ndryshime klimatike; - Sigurimin e përmbushjessë detyrimeve sipas traktateve të detyrueshme për Kosovën dhe harmonizimine legjislacionit kombëtar me legjislacionin për ndryshimet klimatike të Bashkimit Evropian dhe të Komunitetit të Energjisë; - Sigurimin e një kornize për transpozimin e acquis të BE-së për ndryshimet klimatike, veçanërisht në lidhje me monitorimin, kapjen dhe depozitimin e dyoksidit të karbonit si dhe rrjedhjen e karbonit, me gazrat serrë të fluorinuara, me substancat që e dëmtojnë shtresën e ozonit, për standardet e performancës së automjeteve të lehta të udhëtarëve, etj.

Objektivat

Objektiva strategjike e Koncept Dokumentit është Hartimi i Ligjit për Ndryshime Klimatike, ndërsa kjo objektivë ngërthen në vete pesë (5) objektiva specifike të cilat janë paraqitur në Figurën 5. Figura4: Objektivat relevante të Qeverisë

Qëllimi i politikës Emri i dokumentit përkatës të planifikimit (burimi)

Objektivi strategjik

Rregullimi i problematikës së Ndryshimeve Klimatike

Sipas këtij Koncept Dokumenti

Objektivi specifik

Zhvillimi i kapaciteteve të Kosovës për Strategjia dhe Plani i Veprimit për Ndryshime


of 48

përmbushjen e obligimeve në kuadër të Konventës UNFCCC dhe BE-së

Klimatike 2019-2028/2019-2021

Zvogëlimi i emetimeve të GS Strategjia dhe Plani i Veprimit për Ndryshime Klimatike2019-2028/2019-2021

Zhvillimi i mekanizmave të ri dhe përmirësimi i atyre aktualë në zvogëlimin e rrezikut nga fatkeqësitë, në sektorët me rëndësi ekonomike që janë të cenueshëm ndaj ndryshimeve klimatike

Strategjia dhe Plani i Veprimit për Ndryshime Klimatike2019-2028/2019-2021

Ngritja e kapaciteteve për përshtatje të ekosistemeve natyrore

Strategjia dhe Plani i Veprimit për Ndryshime Klimatike 2019-2028/2019-2021

Ngritja e kapaciteteve të partnerëve, akterëve dhe hisedarëve qendrorë dhe lokalë për integrimin e çështjeve të ndryshimeve klimatik dhe përshtatjes në proceset e zhvillimit

Strategjia dhe Plani i Veprimit për Ndryshime Klimatike 2019-2028/2019-2021


of 48

KAPITULLI 3: OPSIONET

Gjat hartimit të këtij Koncept Dokumentijanë përzgjedhur tri opsione: 1. Opsionin pa asnjë ndryshim, 2. Opsionin për përmirësimin e zbatimit dhe ekzekutimit pa ndryshime ligjore, dhe 3. Opsionin për hartimine Ligjit për Ndryshime Klimatike.

Kapitulli 3.1: Opsioni asnjë ndryshim

Aktualisht, problematika e ndryshimeve klimatike është e përfshirë nëLigjin për Mbrojtjen e Ajrit nga Ndotja Nr.03/L-1609, në nenin 20, nga i cili nen derivojnë aktet nënligjore për këtë fushë. Detyrat dhe përgjegjësitë e MMPH-së dhe istitucioneve tjera të linjës janë të përcaktuara mirë, dhe në disa fusha kanë zbatim të mirë (në procesin e përcjelljes së gazrave serrë, hartimi i Inventarit të GS), ndërsa në fusha tjera nuk ka filluar zbatimi ende, si psh. UA per substancat qe e demtojne shtresen e ozonit,UA per automjete te reja personale, etj. Miratimi i opsionit të parë rezulton me ruajtjen e gjendjes pa ndryshime, dhe me përmbushje të pjesëshme të detyrimeve që rrjedhin nga neni 116 i MSA-ja per NK.

Kapitulli 3.2: Opsioni për përmirësimin e zbatimit dhe ekzekutimit pa ndryshime ligjore

Koncept dokumenti adreson problemin me rregulla ekzistuese, por me nevojë që të bëhet përmirsimi i zbatimit dhe fuqizimit të rregullave të përcaktuara në aktet nënligjore ekzistuese. Nuk parasheh transpozimin e legjislacionit shtesë të BE-së në atë vendor. Kërkesa e BE për transpozimin e Rregullores 2018/1999/BE Qeveria me aprovimin e Strategjisë (SPVNK) ka marr përsipër hartimin e Ligjit të ri për Ndryshime Klimatike, andaj ky opsion që është për përmirësimin e zbatimit dhe ekzekutimit nuk ka mund të zhvillohet më tutje nga grupi punues.

Kapitulli 3.3: Opsioni i tretë – Hartimi i Ligjit për Ndryshime Klimatike

Hartimi i Ligjit për Ndryshime Klimatike do të krijoj mundësinë më të mirë të menaxhimit të ndryshimeve klimatike si në aspektin e adaptimit ashtu edhe në aspektin

9https://gzk.rks-gov.net/ActDocumentDetail.aspx?ActID=2669

https://gzk.rks-gov.net/ActDocumentDetail.aspx?ActID=2669

https://gzk.rks-gov.net/ActDocumentDetail.aspx?ActID=2669


of 48

e

përshtatjes në ndryshime klimatike, duke ndërmarrë masa shtesë të nevojshme për monitorimin dhe zvogëlimin e emisioneve të gazrave serrë. LNK në mënyrë të qartë i përcakton rolet dhe detyrat e qdo pale të involvuar për përcjelljen (monitorimin) e emisioneve të gazrave serrë, mbledhjen e të dhënave, raportimin dhe ndërmarrjen e masave për redukimin e emisioneve të gazrave serrë. LNK obligon MMPH-në, që pas marrjes dhe përpunimit të të dhënave në CRF tabela, të përgadis Raportin e Inventarit të Gazrave Serrë. Palët raportuese dhe obligimet për fushën e raportimit janë dhënë në tabelën në vijim Afatet kohore për dërgimin e të dhënave nga palët raportuese dhe dorëzimin e Raportit të Inventarit të gazrave serrë janë dhënë në tabelën vijuese

Afati kohor për përgatitjen e Inventarit

Shtator - Dhjetor 01.Janar 01.Shkurt 01.Mars 01.Prill 15.Prill

CRF/NAI

tablelat

AMMK

Mbledhja e

të dhënave

nga nga

Ministritë

dhe

Agjencionet

relevante

AMMK

(A)

Llogaritja e

emisioneve

(B)

Gjenerimi i

CRF-së

MMPH

Për verifikim

të parë

Informacionet

kthyese

Nga Ministritë dhe

Agjencionet

relevante (MZhE,

MBPZhR, MTI, ...)

AMMK

Për

përgatitjen e

verzionit

përfundimtar

të CRF-së

MMPH

Për

verifikim

Dorëzimi

UNFCC-së

nga MMPH

CRF &

NIR

NIR/NC MMPH

Për verifikim

të parë

Informacionet

kthyese

Nga Ministritë

dhe Agjencionet

relevante (MZhE,

MBPZhR, MTI,

...)

AMMK

Për

përgatitjen e

verzionit

përfundimtar

të NIR-it

MMPH

Për

verifikim

Formulari Sektori Institucioni

CRF 1 Energjia (konsumi stacionar) MMPH1, MZHE

2, ASK

3,

CRF1/A3 Konsumi mobil i lëndëve djegëse MMPH, MI4, ASK

CRF 2 Proceset Industriale MMPH, MZHE, MTI5, ASK

CRF 3 Tretësit dhe Produkt tjera për përdorimi MMPH, MZHE, DK8

CRF 4 Bujqësia MMPH, MBPZhR6, ASK, DK

CRF 5 AFOLU MMPH, MBPZhR , ASK

CRF 6 Mbeturinat MMPH, ASK, AKK7


of 48

Vrejtje:

CRF tabelat dhe NIR (Raporti Kombëtar i Inventarit)

Si anëtare BE, që nënkupton edhe anëtarin në UNFCCC dhe Kyoto Protokollit

NAI tabelat të raportimit dhe Komunikatat Nacionale ( NC )

Si anëtare e Non-Aneksit I të Konventës (UNFCCC)

Me hartimin e këtij Ligj do të bëhet edhe transpozimi i Rregullores Nr. 2018/1999/BE për Menaxhimin me unionin energjetik dhe veprimin në fushën e ndryshimeve klimatike, obligim që del nga MSA dhe Traktati i Komunitetit për Energji. Rregullorja përcakton bazën e nevojshme legjislative për qeverisjen e besueshme, gjithëpërfshirëse, kosto-efektive, transparente dhe të parashikueshme të Energjisë dhe Veprimit Klimatik (mekanizmi i qeverisjes), që siguron arritjen e objektivave dhe caqeve afatgjate për vitin 2030 në përputhje me Marrëveshjen e Parisit mbi ndryshimet klimatike të hartuar në vitin 2015 pas Konferencës së 21-të të Palëve të Konventës Kornizë të Kombeve të Bashkuara mbi Ndryshimet Klimatike (“Marrëveshja e Parisit”), nëpërmjet përpjekjeve plotësuese, koherente dhe ambicioze të Bashkimit Evropian dhe shteteve anëtare të tij, duke kufizuar kompleksitetin administrativ. Rregullorja krijon një mekanizëm qeverisës për të:

zbatuar strategjitë dhe masat e hartuara për të përmbushur objektivat dhe caqet e Unionit të Energjisë dhe angazhimet afatgjata të emetimeve të gazrave serrë të Bashkimit në përputhje me Marrëveshjen e Parisit dhe për periudhën e parë dhjetëvjeçare, nga viti 2021 deri 2030, në veçanti caqet për vitin 2030 lidhur me energjinë dhe klimën;

stimuluar bashkëpunimin ndërmjet shteteve anëtare, duke përfshirë aty ku është e mundur, në nivel rajonal, të paraparë për të arritur objektivat dhe caqet e Unionit të Energjisë;

siguruar afatin kohor, transparencën, saktësinë, qëndrueshmërinë, krahasueshmërinë dhe plotësinë e raportimit tek sekretariati i UNFCCC-së dhe i Marrëveshjes së Parisit;

kontribuar për siguri më të madhe rregullatore si dhe në siguri më të madhe të investitorëve dhe për të ndihmuar në shfrytëzimin e plotë të mundësive për zhvillim ekonomik, nxitje të investimeve, krijim të vendeve të punës dhe kohezion social.

Mekanizmi i qeverisjes bazohet në strategjitë afatgjata, planet kombëtare të integruara të energjisë dhe klimës që mbulojnë periudha dhjetëvjeçare duke filluar nga viti 2021 deri në vitin 2030, raportet përkatëse kombëtare të integruara të progresit për energjinë dhe klimën nga shtetet anëtare dhe aranzhimet e integruara të monitorimit nga Komisioni. Mekanizmi i qeverisjes siguron mundësi efektive për publikun që të marrë pjesë në përgatitjen e atyre planeve kombëtare dhe atyre strategjive afatgjata. Ai përfshin një proces të strukturuar, transparent dhe përsëritës midis Komisionit dhe Shteteve Anëtare me qëllim finalizimin e planeve kombëtare të integruara të energjisë


of 48

dhe klimës dhe zbatimin e tyre të mëvonshëm, përveç tjerash në lidhje me bashkëpunimin rajonal dhe veprimin korrespondues të Komisionit. Rregullorja zbatohet për pesë dimensionet e Unionit të Energjisë, të cilat janë të lidhura ngushtë dhe përforcojnë njëra tjetrën:

siguria e energjisë;

tregu i brendshëm i energjisë;

efikasiteti i energjisë;

dekarbonizimi;

hulumtimi, inovacioni dhe konkurrueshmëria. Me këtë rregullore duhet të integrohen, ndryshohen, zëvendësohen dhe tërhiqen obligime të caktuara të planifikimit, raportimit dhe monitorimit që aktualisht janë të përfshira në aktet legjislative sektoriale lidhur me energjinë dhe klimën për të siguruar një qasje të strukturuar dhe integruar në fushat kryesore të planifikimit, raportimit dhe monitorimit. Për këtë arsye, aktet legjislative në vijim ndryshohen në mënyrë përkatëse:

Direktiva 94/22/KE e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit10;

Direktiva 98/70/KE e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit 11;


Rregullorja (KE) Nr. 663/2009 e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit13;

Rregullorja (KE) Nr. 715/2009 e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit14;


Direktiva e Këshillit 2009/119/KE16;

Direktiva 2010/31/BE e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit17;

Direktiva 2012/27/BE,

Direktiva 2013/30/BE e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit18;

10 Direktiva 94/11/KE e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit e datës 30 maj 1994 mbi kushtet e dhënies dhe përdorimit të

autorizimeve për zbulimin, eksplorimin dhe prodhimin e hidrokarbureve (GZ L 164, 30.6.1994, f.3). 11 Direktiva 98/70/KE e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit e datës 13 tetor 1998 lidhur me cilësinë e benzinës dhe karburanteve të

naftës dhe ndryshimin e Direktivës së Këshillit 93/12/KEE (GZ L 350, 28.12.1998, f. 58). 12 Direktiva 2009/31/KE e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit e datës 23 prill 2009 mbi ruajtjen gjeologjike të dioksidit të karbonit

dhe që ndryshon Direktivën e Këshillit 85/337/KEE, Direktivat e Parlamentit Evropian dhe Këshillit 2000/60/KE, 2001/80/KE, 2004/35/KE, 2006/12/KE, 2008/1/KE dhe Rregulloren (KE) Nr. 1013/2006 (GZ L 140, 5.6.2009, f 114).

13 Rregullorja (KE) Nr 663/2009 e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit e datës 13 korrik 2009 për krijimin e një programi për të ndihmuar rimëkëmbjen ekonomike duke dhënë ndihmë financiare të Komunitetit për projektet në fushën e energjisë (GZ L 200, 31.7.2009 , f.31)

13 Rregullorja (BE) Nr. 715/2009 e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit e datës 13 korrik 2009 mbi kushtet për qasje në rrjetet e transmetimit të gazit natyror dhe që shfuqizon Rregulloren (KE) Nr. 1775/2005 (GZ L 211, 14.8. 2009, f.36).

15 Direktiva 2009/73 / EC e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit e datës 13 korrik 2009 lidhur me rregullat e përbashkëta për tregun

e brendshëm të gazit natyror dhe shfuqizimin e Direktivës 2003/55 / EC (OJ L 211, 14.8.2009, f. 94). 16 Direktiva e Këshillit 2009/119/KE e datës 14 shtator 2009 që imponon një detyrim ndaj shteteve anëtare për të ruajtur rezervat

minimale të naftës së papërpunuar dhe/ose të produkteve të naftës (GZ L 265, 9.10.2009, f.9). 17 Direktiva 2010/31/BE e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit e datës 19 maj 2010 mbi performancën energjetike të ndërtesave (GZ

L 153, 18.6.2010, f.13). 18 Direktiva 2013/30 / BE e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit e datës 12 qershor 2013 mbi sigurinë e operacioneve jashtë vendit të

naftës dhe gazit dhe që ndryshon Direktivën 2004/35/KE (OJ L 178, 28.6.2013, f.66) .


of 48

Direktiva e Këshillit (BE) 2015/65219. Kjo rregullore gjithashtu duhet të integrojë në mënyrë të plotë dispozitat e Rregullores (BE) Nr. 525/2013. Si pasojë, Rregullorja (BE) Nr. 525/2013 duhet të shfuqizohet nga 01 Janari 2021. Megjithatë, me qëllim që të sigurohet se zbatimi i Vendimit Nr. 406/2009/EC vazhdon sipas Rregullores (BE) Nr. 525/2013 dhe se disa aspekte të lidhura me zbatimin e Protokollit të Kiotos mbeten të përfshira në ligj, është e nevojshme që disa dispozita të mbeten të zbatueshme pas asaj date. Hartimi i Ligjit për Ndryshime Klimatike do të ket si pasojë nevojën e hartimit të akteve të reja nënligjore ose ridraftimin e akteve nënligjore të lartëcekura nga fusha e ndryshimeve klimatike. Për këtë arsye Grupi Punues i Koncept Dokumentit për Ndryshimet Klimatike rekomandon këtë opsion si opsion më të përshtatshëm.

19 Direktiva e Këshillit (BE) 2015/652 e datës 20 prill 2015 që përcakton metodat e llogaritjes dhe kërkesat e raportimit në përputhje

me Direktivën 98/70/KE të Parlamentit Evropian dhe të Këshillit në lidhje me cilësinë e benzinës dhe karburanteve dizel (GZ L 107, 25.4.2015, f.26).


of 48

KAPITULLI 4: IDENTIFIKIMI DHE VLERËSIMI I NDIKIMEVE TË ARDHSHME

Gjat analizës së ndikimeve të cilat do të paraqiten me rastin e përzgjedhjes së Opsionit të tretë, Hartimin e Ligjit për Ndryshime Klimatike, grupi punues ka identifikuar dhe vlerësuar ndikimet si në vijim:

- Ndikimet ekonomike:

Detyrimi i bizneseve t’i përmbushin detyrimet e dhënjes së informatave të reja të cilat do të kërkohen me qëllim të monitorimit sa më të mirë të aktiviteteve të tyre;

Largimi nga tregu i produkteve të cilat janë në listen e BE-së për produkte të ndaluara për përdorim dhe zëvendësimin e tyre me produkte tjera.

- Ndikimet shoqërore:

Pjesëmarrja e qytetarëve në proces;

Trajtimi i qdo personi në mënyrë të barabartë;

Informimi më i mirë i publikut.

- Ndikimet mjedisore:

Ndikimi në zvogëlimin e emisioneve të gazrave serrë përmes përmirësimit të proceseve teknologjike ose zëvendësimit të teknologjive ekzistuese me teknologji të re;

Shumëllojshmëria e burimeve që përdoren për prodhimin e energjisë me qëllim të nxitjes së prodhimit të energjisë nga burimet e ripërtritëshme e cila do të rezultoj me zvogëlimin e emisioneve të gazrave serrë të cilat lirohen gjat përdorimit të lëndëve fosile (thëngjillit, mazutit, etj.);

Zvogëlimi i ndotjes nga aktivitetet në sektorë të ndryshëm si: kontrollimi i përdorimittë plehërave në sektorin e bujqësisë, parandalimi i përdorimit të lëndëve djegëse të cilat lirojnë sasi të mëdha të gazrave serrë, zëvendësimi i substancave të ndaluara me ato të lejuara për klimatizim, etj;


of 48

Përmirësimi i efiqiencës së energjisë në sektorin e furnizimit me energji dhe në sektorin e banimit;

Ndryshimi në përdorimin e tokës;

Ndryshimi i trajtimit të mbeturinave si rezultat I të cilit aktivitet do të vij deri te zvogëlimi i sasisë së gazërave të cilat lirohen nga ato;

Planifikimi në sektorin e ndërtimit me qëllim të shmangijes së ndërtimit në zonat e rrezikuara nga përmbytjet.

- Ndikimet në të drejtat themelore:

Që nënkupton të drejtën themelore të qytetarëve për të jetuar në një ambijent të pastër dshe të sigurtë.

- Ndikimi gjinor:

Në aspektin gjinor kategori më të rrezikuara janë identifikuar ato të fermerëve, grave dhe fëmijëve të cilët janë më të rrezikuara nga ndikimet e ndryshimeve klimatike

- Ndikimet tek të rinjtë:

Ndryshimet klimatike nuk kanë ndikim të veqantë tek të rinjët pasi që ndikimet e kësaj natyre i përfshijnë të gjitha gjeneratat në mënyrë të njejtë.

- Ndikimet në ngarkesën administrative:

Hartimi i planeve emergjente për reargim të shpejtë në raste të fatkeqësive natyrore

Hartimi i planeve emergjente për reargim të shpejtë në raste të përhapjes së epidemive ose sëmundjeve tjera si pasojë e ndryshimeve klimatike

- Ndikimi i NMV-ve:

Detyrimi i bizneseve për dhënjene informatave shtesë të cilat kërkohen me legjislacionin në fuqi;

Me hartimin e akteve nënligjore të cilat do të derivojnë nga ky Ligj do të punohet në thjeshtëzimin e mënyrës së dhënies së të dhënave (përpilimi i tabelave të reja për raportim të emisioneve);

Obligimi i bizneseve të kalojnë në shitjen dhe promovimin e produkteve të reja me qëllim të zvogëlimit të emisioneve të gazrave serrë.

- Ndikimet në shëndet:

Qëllimi i Ligjit për Ndryshime klimatike do të jet zvogëlimi i emisioneve të gazrave serrë e cila do të ketë impakt pozitiv në:


of 48

jetëgjatësi, rrezikun shëndetësor si shkak të përdorimit të substancave të dëmshme, rrezikun për grupe të veçanta që përballen me rreziqe shumë më të larta se të tjerat (të përcaktuar sipas faktorëve, të tillë si: mosha, gjinia, aftësia e kufizuar, grup shoqëror apo rajon)

Figura 5: Ndikimet më të rëndësishme të identifikuara për kategorinë e ndikimit

Kategoritë e ndikimeve

Ndikimet përkatëse të identifikuara

Ndikimet ekonomike Detyrimi i bizneseve t’i përmbushin detyrimet e dhënjes së informatave të reja; largimi nga tregu i produkteve të caktuara

Ndikimet shoqërore Pjesëmarrja e qytetarëve në proces;trajtimi i qdo personi në mënyrë të barabartë; informimi më i mirë i publikut.

Ndikimet mjedisore Ndikim në emetimin e gazrave serrë; Shumëllojshmëria e burimeve që përdoren për prodhimin e energjisë; Zvogëlimi i ndotjes nga aktivitetet e caktuara; Përmirësimi i efiqiencës së energjisë; Ndryshimi në përdorimin e tokës; Ndryshimi i trajtimit të mbeturinave; Planifikimi në sektorin e ndërtimit, etj.

Ndikimet në të drejtat themelore

E drejta e qytetarëve për të jetuar në një ambijent të pastër

Ndikimi gjinor Në këtë kategori më të ndikuarit janë fermerët, grat dhe fëmijët

Ndikimet e barazisë sociale

Ndikimi më i madh, në aspektin e barazisë sociale, do të paraqitet te shtresa e varfër e shoqërisë

Ndikimet tek të rinjtë Nuk ka ndonjë efekt të veqantë që ndikohen vetëm të rinjtë

Ndikimetnë ngarkesën administrative

Hartimi i planeve emergjente (te bartet te opsioni 3)

Ndikimi i NMV-ve Detyrimi i bizneseve për dhënjene informatave të reja; Thjeshtëzimi i mënyrës së dhënies së informatave; Obligimi i bizneseve të kalojnë në shitjen dhe promovimin e produkteve të reja

Ndikimet në shëndet Ndikimi në jetëgjatësi, rritja e shkallës së vdekshmërisë, rreziku shëndetësor si shkak i përdorimit të substancave të dëmshme, rreziku për grupe të veçanta që përballen me rreziqe shumë më të larta se të tjerat (të përcaktuar sipas faktorëve, të tillë si mosha, gjinia, aftësia e kufizuar, grup shoqëror apo rajoni)

Kapitulli 4.1: Sfidat me mbledhjen e të dhënave

Për hartimin e KD për NK janë përdorur të dhënat statistikore të cilat janë marrënga SPVNK, dhe nga Raporte e Invantarëve të gazrave serrë. Gjat procesit të mbledhjes së të dhënave nuk ka pasur sfida të mëdha.


of 48

KAPITULLI 5: KOMUNIKIMI DHE KONSULTIMI

Palët kryesore të involvuara në procesin e draftimit të këtij Koncept Dokumenti janë MMPH, MAPL, MIE, MF, ZKM, MZHE dhe MBPZHR Gjat hartimit të këtij Koncept Dokumenti janë mbajtur takime të Grupti Punues, gjatë të cilave është diskutuar qëllimi dhe përmbajtja e këtij dokumenti. Anëtarët e GP gjithashtu kanë komunikuar dhe kanë dhënë suxherimet e tyre edhe me anë të postës elektronike. Hapi tjetër gjat hartimit të këtij dokumenti ka qenë edhe organizimi i debatit edhe me përfaqësues të tjerë të institucioneve qëndrore dhe lokale të cilat nuk kanë qenë anëtarë të grupit punues si dhe me përfaqësues nga shoqëria civile dhe qytetarë të interesuar. Grupi Punues ka marrë qëndrim që pas përfundimit të draftimit të Koncept Dokumentit të njejtën ta publikoj në web faqen zyrtare të MMPH-së me qëllim të marrjes së komenteve nga palët e interesuara dhe për këtë të njejtit i ka njoftuar, dhe i ka ftuar për pjesëmarrje aktive. Figura6: Përmbledhje e aktiviteteve të komunikimit dhe konsultimit të kryera për një koncept dokument

Procesi i konsultimit synon: - Njoftimineinstitucioneve të nivelit qëndror dhe lokal si dhe të publikut të gjerë me procesin e hartimit

tëKoncept Dokumentit për Ndryshime Klimatike; - Përmbushjen e obligimeve në aspektin e harmonizimit të legjislacionit vendor me atë të BE-së; - Identifikimin epalëve të cilat do të kenë obligime për monitorim dhe raportimin e të dhënave; - Transparencën gjat hartimit të Koncept Dokumentit për Ndryshime Klimatike.

Qëllimi kryesor

Grupi i synuar Aktiviteti Komunikimi/ njoftimi

Afati indikativ/

kohor

Buxheti i nevojshëm

Personi përgjegjës

Takimi i hapur për të gjithë palët e interesuara

Të gjitha palët e interesuara (MMPH, MI, MZHE, MTI, MSH, MBPZHR, AS,

Takim publik Komunikimi përmes webfaqes dhe e-mailit

Për diskutim Nezakete Hakaj/ Adem Berisha


of 48

MF/DK, ABGJ, MCC, OJQ-të, Komuna e Prishtinës, Prizrenit, Pejës, Gjakovës, Ferizajit, Mitrovicës dhe Gjilanit)

Konsultimi ndërinstitucional

Institucionet publike (qëndrore dhe lokale)

Konsultim paraprak

Komunikimi përmes webfaqes dhe e-mailit

Nezakete Hakaj/ Adem Berisha

Konsultimi publik me shkrim

Të gjitha palët e interesuara

Publikimi i në portalin për konsultim publik

Komunikimi përmes webfaqes dhee-mailit

Nezakete Hakaj/ Adem Berisha

KAPITULLI 6: KRAHASIMI I OPSIONEVE

Gjat draftimit të Koncept Dokumentit Grupi Punues ka propozuar tri opsionet e mundëshme, dhe ka bërë analizën e qdo opsioni ndarazi.

Opsioni i përzgjedhur, Opsioni i tretë, është treguar më i përshtatshëm se Opsioni i parë, pasi që Opsioni i parë nuk parasheh ndonjë ndryshim, pra rruajtjen e status quo-së, opsion i cili nuk i plotëson kërkesat që dalin nga nevoja e transpozimit të legjislacionit vendor me atë të BE-së, nuk i përmbushë kërkesat e Traktatit të Energjisë ku parashihet hatimi i Ligjit për Ndryshime Klimatike si dhe paraqet pengesë për zhvillimin e projekteve në të ardhmën. Në rast të përzgjedhjes së Opsionit të parë nuk do të ketndikime buxhetore

Në krahasim me Opsionin e tretë, Opsioni i dytë parasheh përmirësimin e zbatimit dhe ekzekutimit pa ndryshime ligjore, opsion i cili gjithashtu bie në kundërshtim me kërkesat e lartëcekura. Në rast të përzgjedhjes së Opsionit të dytë do të ketndikime buxhetore, por me kosto më të vogël.

Opsioni i tretë, opsioni i përzgjedhur, bazohet në kërkesat reale me qëllim të avansimit të problematikës së ndryshimeve klimatike. Ky Opsion parasheh hartimin e Ligjit për Ndryshime Klimatike, me të cilën do të plotësohet të gjitha kërkesat që dalin nga nevoja e transpozimit të legjislacionit vendor me atë të BE-së, MSA-ja dhe Traktati iKomunitetit të Energjisë. Me përzgjedhjen e Opsionit të tretë do të ket ndikime buxhetore, por këto implikime do të mbulohen nga buxheti i MMPH-së (nga vija buxhetore për paga dhe meditje).


of 48

Faqe 30 nga 48

Kapitulli 6.1: Planet e zbatimit për opsionet e ndryshme

Figura 7: Plani i zbatimit për Opsionin 3

Qëllimi i politikës

Hartimi i Ligjit për Ndryshime Klimatike Hartimi i Ligjit për Ndryshime Klimatike do të krijoj mundësinë më e mirë të menaxhimit të ndryshimeve klimatike si në aspektin e adaptimit ashtu edhe në aspektin e përshtatjes në ndryshime klimatike, duke ndërmarrë masa shtesë të nevojshme për monitorimin dhe zvogëlimin e emisioneve të gazrave serrë. Ky ligj do të forcoj rolet, pëgjegjësitë dhe obligimet e çdo pale kontribuese në Republikën e Kosovës, për: monitorimin, mbledhjen e të dhënave, raportimin dhe përgatitjen e raporteve dhe inventarit të gazrave serrë, obligime të cilat dalin nga AEM, Sekretariati i Traktatit të Komunitetit të Energjisë, konventat ndërkombëtare dhe legjislacionit relevant të BE-së.

Shifra e kostos së pritur

Objektivi strategjik Hartimi i Ligjit për Ndryshime Klimatike

Outputi, aktivitetet, viti dhe organizata/departamenti përgjegjës

Objektivi Specifik 1 Zhvillimi i kapaciteteve të Kosovës për përmbushjen e obligimeve në kuadër të Konventës së UNFCCC-së dhe BE-së.

Outputi 1.1: Hartimi dhe zbatimi i politikave për ndryshime klimatike

Viti 1 Viti 2 Viti 3 Viti 4 Viti 5 Institucioni /departamenti përgjegjës

Aktiviteti 1.1.1 Hartimi i Koncept Dokumentit për Ndryshime Klimatike

x MMPH/ DMMU 7,000.00

Aktiviteti 1.1.2. Hartimi i Ligjit për Ndryshime Klimatik

x

Outputi 1.2: Krijimi i kornizës për themelimin e Sistemit Kombëtar për



of 48

Inventarin e G.S Aktiviteti 1.2.1. Zhvillimi i sistemit kombëtar të monitorimit dhe raportimit të gazëve serrë në përputhje me Rregulloren e BE, Nr. 525/2013 neni 5, 7, 12 për mekanizmin monitorues dhe raportimin

x x x MMPH/ DMMU 8,000.00

Aktiviteti 1.2.2. Rishikimi i Udhëzimit Administrativ QRK- Nr. 01/2016 për Mekanizmin e Përcjelljes së Emisioneve të Gazrave Serë

x MMPH

7,000.00

Aktiviteti 1.2.3. Përmirësimi i këmbimit dhe shfrytëzimit të informatave

x x x MMPH 2,000.00

Objektivi Specifik 2: Parandalimi/ zvogëlimi i emetimeve të

Outputi2.1:



of 48

gazrave serrë Aktiviteti 2.1.1. Parandalimi/zvogëli mi vetëndezjes së linjitit në minierat e thëngjillit në Kosovë përmes masave teknike (spërkatja me substanca të veçanta që pengojnë vetëndezjen në sipërfaqe të minierës së thëngjillit

x MZHE/KEK, mbikëq yrja: MMPH, respektivisht inspektorati mjedisor MMPH

50,000 – 100,000

Aktiviteti 2.1.2. Studimi i fizibilitetit për analizën e mundësisë së shfrytëzimit të mbeturinave të ngurta të parrezikshme, si karburant alternativ në industri;

MMPH; MZHE; MF

62,100.00

Outputi 2.2: Planifikimi i mobilitetit të qëndrueshëm dhe promovimi i tij në qendrat më të populluara të Republikës së Kosovës


Aktiviteti 2.2.1. Ngritja e kapaciteteve humane të nivelit qendror dhe local, për planifikim të mobilitetit të Qëndrueshëm Urban

X MMPH Komunat

10,000.00

Aktiviteti 2.2.2. Zhvillimi i Planit të qëndrueshëm të mobilitetit urban / Pilot projekt për qytetin e Prishtinës

X Komuna e Prishtinës MMPH

15,000.00

Objektivi Specifik 3: Outputi 3.1:


of 48

Zhvillimi i mekanizmave të ri dhe përmirësimi i atyre aktualë në zvogëlimin e rrezikut nga fatkeqësitë, në sektorët me rëndësi ekonomike që janë të cenueshëm ndaj ndryshimeve klimatike

Kufizimi i ndërtimit të vendbanimeve në zona që cenohen nga vërshimi dhe erozioni


Aktiviteti 3.1.1. Kufizimi i vendbanimeve/ndërti mit në zona të rrezikshme

x x x Qeveria; MMPH; MPB; MBPZHR/ APK; MF

10,000.00

Aktiviteti 3.1.2. Rregullimi i shtratit të lumit Sitnica

x x x MMPH 100,000.00

Aktiviteti 3.1.3. Promovimi i ndërtimit ekologjik (p.sh.gjelbrimi vertikal, kulmet e gjelbra, etj.)

x

x x MMPH 10,000.00

Aktiviteti 3.1.4. Planifikimi i terrenit për të përmirësuar bilancin ujor (p.sh. ndryshimi i shfrytëzimit të tokës

x x x Qeveria, MMPH, MBPZHR, AKP

Outputi 3.2: Përgatitja e paketave për taksa klimatike


Aktiviteti 3.2.1. Zhvillimi i një studimi mbi stimulimet e mundshme klimatike – në formë të taksave dhe tarifave, duke marrë në konsideratë praktikat ndërkombëtare dhe rrethanat ekonomike lokale

x x MMPH 7,000.00


of 48

Aktiviteti 3.2.2. Hartimi i Ligjit për Ekofondin

x x MMPH; MF 7,000.00

Aktiviteti 3.2.3. Formimi i Ekofondit

x x Qeveria; MMPH 10,000.00

Objektivi Specifik 4:Ngritja e kapaciteteve për përshtatje të ekosistemeve natyrore.

Outputi 4.1: Përmirësimi i balancit të ujit përmes masave për përmirësim të peizazhit


Aktiviteti 4.1.1. Mbjellja e drunjëve/ripyllëzimi, si masë parandaluese nga përmbytjet rreth brigjeve të lumenjëve

x x x MMPH/ DMMU/ARPL

290,000.00

Aktiviteti 4.1.2. Përgatitja e studimit për përcaktimin e koridoreve ekologjike për të ndihmuar migrimin e specieve

x x x x MMPH 400,000.00

Outputi 4.2: Krijimi i kushteve më të mira dhe të rezistueshme



of 48

me qëllim të mundësimit specieve për migrim në habitate më të favorshme

Aktiviteti 4.2.1. Analiza e 2020- 10,000.00 BRK MMPH - 5 analiza te 65 mangësive të sistemit të zonave të mbrojtura, në kuptim të mbulimit reprezentativ të habitateve dhe specieve; - Bjeshkët e Nemuna (Alpet shqiptare); - Shala e Bajgorës; - Anamorava; - Malet e Sharrit; dhe - Rajoni i Drenicës

x MMPH/ DMMU

10,000.00

Aktiviteti 4.2.2. Krijimi i korridoreve të ndryshme (përmes mbjelljes së drunjëve) në mënyrë që të zvogëlohet ndikimi i valëve të nxehtësisë dhe të ruhet lagështia në habitat

x x 100,000.00

Objektivi Specifik 5: Ngritja e kapaciteteve të partnerëve, akterëve dhe hisedarëve qendrorë dhe lokalë për integrimin e

Outputi 5.1: Ngritja e kapaciteteve për prodhimin e informative, shfrytëzimit të informatave dhe komunikimi

Aktiviteti 5.1.1. Trajnim për SIG për hartografimin e zonave të rrezikuar

x x 40,000.00

Aktiviteti 5.1.2. Trajnim për për vlerësimin dhe menaxhimin e riskut

20,000.00


of 48

Kostot e të gjitha aktiviteteve të lartëcekura janë të paraparë dhe mbuluar me SPVNK 2019/2027-2019/2021.

çështjeve të ndryshimeve klimatik dhe përshtatjes në proceset e zhvillimit

Aktiviteti 5.1.3. Modernizimi i sektorit të hidrometerologjisë, me avancimin e sistemit të parashikimit dhe paralajmërimit të hershëm të katastrofave

199,000.00

Outputi 5.2: Zhvillimi i programeve për vetëdijesim mbi ndryshimet klimatike

Aktiviteti 5.2.1. Organizimi i tryezave në lidhje me ndikimin e ndryshimeve klimatike në ekosistem dhe shëndet

x x 1,500.00

Aktiviteti 5.2.2. Fushata për ruajtjen e ujërave dhe mbledhja e të reshurave/ përgatitja e materialeve promovuese

x x 3,000.00

Faqe 37 nga 48

Kapitulli 6.2: Tabela e krahasimit me të tre opsionet

Figura 8: Krahasimi i opsioneve

Mjeti i krahasimit:

Ndikimet relevante pozitive Opsioni 1: Asnjë ndryshim Opsioni 2: Përmirësimi i zbatimit dhe ekzekutimit

Opsioni 3: Ligji për Ndryshime Klimatike

Hartimi i Ligjit për Ndryshime Klimatike

Nuk ka ndikim Nuk ka ndikim Ka ndikim

Përmbushja e kërkesave për transpozimin e legjislacionit të BE-së

Nuk ka ndikim Pjesërisht Ka ndikim

Përmbushja e kërkesave që dalin nga Traktati për Energji


Krijimi i kornizës për planifikimin e politikave për ndryshime klimatike


Zhvillimi dhe koordinimi aktivitetet në planifikimin e masave që kanë për qëllim zbutjen e efekteve të ndryshimeve klimatike dhe monitorimi i rezultateve të tyre


Kontribuimi në zbutjen e emisioneve të gazrave serrë dhe reduktimin e efekteve negative të ndryshimeve klimatike


Ndikimet relevante negative

Ruajtja e gjendjes ekzistuese Nuk ka ndikime Ka ndikime të pjesëshëm Ka ndikime

Mospërmbushja e obligimeve për raportim

Nuk ka ndikime Ka ndikime të pjesëshëm Ka ndikime

Mospërmbushja e obligimeve të cilat dalin nga Konventat dhe Marrëveshjet Ndërkombëtare

Nuk ka ndikime Ka ndikime të pjesëshëm Ka ndikime

Kostot relevante Nuk ka kosto Nuk ka kosto Ka kosto, por ajo mbulohet nga buxheti ekzistues

Vlerësimi i ndikimit të pritshëm buxhetor

Viti 1 Viti 2 Viti 3 Viti 1 Viti 2 Viti 3 Viti 1 Viti 2 Viti 3

Përfundimi

KAPITULLI 7: KONKLUZIONET DHE HAPAT E ARDHSHËM


of 48

Si u cek edhe më lartë, GP ka përzgjedhur Opsionin e tretë si Opsionin e preferuar, që parasheh Hartimin e Ligjit për Ndryshime Klimatike. Ligji trajton këtë problematikë në mënyrë të detajizuar dhe adreson përgjegjësitë për monitorim dhe mbledhjen e të dhënave tek institucionet kompetente. Ligji do të përmbaj kapitujt si në vijim:

Dispozitat e përgjithshme;

Zhvillimi i politikës kombëtare për ndryshimet klimatike;

Raportimi i emisioneve historike dhe kapjes së gazrave serrë;

Matja, raportimi dhe verifikimi i emisioneve të gazrave serrë;

Bashkëpunimi ndërkombëtar dhe raportimi;

Dispozitat e veçantë dhe përfundimtare. Ligji për Ndryshime Klimatike që ka për qëllim:

krijimin e një kornize për planifikimin e politikave për ndryshime klimatike në Kosovë dhe monitorimin e zbatimit të saj;

zhvillimin dhe koordinimin e aktiviteteve të autoriteteve shtetërore në planifikimin e masave që kanë për qëllim zbutjen e efekteve të ndryshimeve klimatike dhe për të monitoruar rezultatet e tyre;

kontribuimin në zbutjen e emetimeve të gazrave serrë dhe reduktimin e efekteve negative të ndryshimeve klimatike;

monitorimin e progresit dhe veprimevetë ndërmarra për t'u përshtatur në ndryshimet klimatike;

sigurimin në përmbushjen e detyrimeve sipas traktateve të detyrueshme për Kosovën dhe për të harmonizuar më tej legjislacionin kombëtar me legjislacionin për ndryshimet klimatike të Bashkimit Evropian dhe të Komunitetit të Energjisë;

sigurimin e një kornize për transpozimin e acquis të BE-së për ndryshimet klimatike, veçanërisht në lidhje me monitorimin, kapjen dhe depozitimin e dyoksidit të karbonit si dhe rrjedhjen e karbonit, me gazrat serrë të fluorinuara, me substancat që e dëmtojnë shtresën e ozonit, për standardet e performancës së automjeteve të lehta të udhëtarëve, etj.

Hartimi i këtij ligji do t’i eliminoj pengesat për zbatimin e të gjitha detyrave si në aspektin legjislativ ashtu edhe në aspektin e zbatimit praktik, me të cilën Kosova do t’i përmbushë obligimet të cilat dalin nga kërkesat e bashkësisë ndërkombëtare dhe nga Konventat dhe Marrëveshjet e ndryshme nga fusha e ndryshimeve klimatike.


of 48

Plani i zbatimit është paraqitur në tabelën 9 të Kapitullit 6.1: Planet e zbatimit për opsionet e ndryshme

Kapitulli 7.1: Dispozitat për monitorimin dhe vlerësimin

Monitrorimin e zbatimit të LNK e bënë MMPH/AMMK. Vlerësimi ex-post do të bëhet pas pesë viteve nga MMPH/ DMMU.

SHTOJCA 1: Forma e vlerësimit për ndikimin ekonomik


of 48

Kategoria e ndikimeve ekonomike

Ndikimi kryesor A pritet të ndodhë ky ndikim?

Numri i organizatave, kompanive dhe/ose individëve të prekur

Përfitimi i pritshëm ose kostoja e ndikimit

Niveli i preferuar i analizës

Po Jo I lartë/i ulët I lartë/i ulët

Vendet e punës

20

A do të rritet numri aktual i vendeve të punës?

x

A do të zvogëlohet numri aktual i vendeve të punës?

x

A do të ndikojë në nivelin e pagesës? x

A do të ndikojë në lehtësimin e gjetjes së një vendi të punës?

x

Bërja e biznesit A do të ndikojë në qasjen në financa për biznes?

x

A do të largohen nga tregu produkte të caktuara?

x

A do të lejohen në treg produkte të caktuara?

x

A do të detyrohen bizneset të mbyllen? x

A do të krijohen biznese të reja? x

Ngarkesa administrative

A do të detyrohen bizneset t’i përmbushin detyrimet e dhënjes së informatave të reja?

x U U U

A janë thjeshtuar detyrimet e dhënjes së informatave për bizneset?

x U U U

Tregtia A pritet të ndryshojnë flukset aktuale të importit?

x

A pritet të ndryshojnë flukset aktuale të eksportit?

x

Transporti A do të ketë efekt në mënyrën e transportit të pasagjerëve dhe/ose mallrave?

x

A do të ketë ndonjë ndryshim në kohën e nevojshme për të transportuar pasagjerë dhe/ose mallra?

x

Investimet A pritet që kompanitë të investojnë në veprimtari të reja?

x

A pritet që kompanitë t'i anulojnë ose shtyjnë për më vonë investimet?

x

A do të rriten investimet nga diaspora? x

A do të zvogëlohen investimet nga diaspora?

x

A do të rriten investimet e huaja direkte?

x

A do të zvogëlohen investimet e huaja direkte?

x

Konkurrueshmër A do të rritet çmimi i biznesit të x

20Kur ndikon në vendet e punës, gjithashtu do të ketë edhe ndikime shoqërore.


of 48

ia produkteve, siç është energjia elektrike?

A do të ulet çmimi i inputeve të bizneseve, siç është energjia elektrike?

x

A ka gjasa që të promovohen inovacioni dhe hulumtimi?

x

A ka gjasa që inovacioni dhe hulumtimi të pengohen?

x

Ndikimi në NVM A janë kompanitë e prekura kryesisht NVM?

x

Çmimet dhe konkurrenca

A do të rritet numri i mallrave dhe shërbimeve në dispozicion për biznesin apo konsumatorët?

x

A do të zvogëlohet numri i mallrave dhe shërbimeve në dispozicion për biznesin apo konsumatorët?

x

A do të rriten çmimet e mallrave dhe shërbimeve ekzistuese?

x

A do të ulen çmimet e mallrave dhe shërbimeve ekzistuese?

x

Ndikimet ekonomike rajonale

A do të ndikohet ndonjë sektor i veçantë i biznesit?

x

A është ky sektor i koncentruar në një rajon të caktuar?

x

Zhvillimi i përgjithshëm ekonomik

A do të ndikohet rritja e ardhshme ekonomike?

x

A mund të ketë ndonjë efekt në normën e inflacionit?

x

SHTOJCA 2: Forma e vlerësimit për ndikimet shoqërore


of 48

Kategoria e ndikimeve shoqërore






Vendet e punës

21

A do të rritet numri aktual i vendeve të punës?

x

A do të zvogëlohet numri aktual i vendeve të punës?

x

A ndikohen vendet e punës në një sektor të caktuar të biznesit?

x

A do të ketë ndonjë ndikim në nivelin e pagesës?

x

A do të ketë ndikim në lehtësimin e gjetjes së një vendi të punës?

x

Ndikimet shoqërore rajonale

A janë ndikimet shoqërore të përqendruara në një rajon apo qytete të veçanta?

x

Kushtet e punës A ndikohen të drejtat e punëtorëve? x

A parashihen apo shfuqizohen standardet për punën në kushte të rrezikshme?

x

A do të ketë ndikim mbi mënyrën e zhvillimit të dialogut social ndërmjet punonjësve dhe punëdhënësve?

x

Përfshirja sociale A do të ketë ndikim mbi varfërinë? x

A ndikohet qasja në skemat e mbrojtjes sociale?

x

A do të ndryshojë çmimi i mallrave dhe shërbimeve themelore?

x

A do të ketë ndikim në financimin apo organizimin e skemave të mbrojtjes sociale?

x

Arsimi A do të ketë ndikim në arsimin fillor? x

A do të ketë ndikim në arsimin e mesëm?

x

A do të ketë ndikim në arsimin e lartë? x

A do të ketë ndikim në aftësimin profesional?

x

A do të ketë ndikim në arsimimin e punëtorëve dhe të mësuarit gjatë gjithë jetës?

x

A do të ketë ndikim në organizimin apo strukturën e sistemit arsimor?

x

A do të ketë ndikim në lirinë akademike dhe vetëqeverisjen?

x

Kultura A ndikon opsioni në diversitetin kulturor?

x

A ndikon opsioni në financimin e organizatave kulturore?

x

21Kur ndikon në vendet e punës, gjithashtu do të ketë edhe ndikime ekonomike.


of 48

A ndikon opsioni në mundësitë për personat që të përfitojnë nga aktivitetet kulturore ose të marrin pjesë në to?

x

A ndikon opsioni në ruajtjen e trashëgimisë kulturore?

x

Qeverisja A ndikon opsioni në aftësitë e qytetarëve të marrin pjesë në procesin demokratik?

x U U U

A trajtohet çdo person në mënyrë të barabartë?

x U U U

A do të informohet më mirë publiku në lidhje me çështje të caktuara?

x U U U

A ndikon opsioni në mënyrën se si funksionojnë partitë politike?

x

A do të ketë ndonjë ndikim në shoqërinë civile?

x U U U

Shëndeti dhe siguria publike

22

A do të ketë ndonjë ndikim në jetën e njerëzve, siç është jetëgjatësia apo shkalla e vdekshmërisë?

x U U U

A do të ketë ndikim në cilësinë e ushqimit?

x U U U

A do të rritet apo zvogëlohet rreziku shëndetësor për shkak të substancave të dëmshme?

x U U U

A do të ketë efekte shëndetësore për shkak të ndryshimeve në nivelet e zhurmës apo cilësinë e ajrit, ujit dhe/ose tokës?

x U U U

A do të ketë efekte shëndetësore për shkak të ndryshimeve në përdorimin e energjisë?

x

A do të ketë efekte shëndetësore për shkak të ndryshimeve në deponimin e mbeturinave?

x

A do të ketë ndikim në mënyrën e jetesës së njerëzve, siç janë nivelet e interesimit për sport, ndryshimet në ushqyeshmëri, ose ndryshimet në përdorimin e duhanit ose alkoolit?

x

A ka grupe të veçanta që përballen me rreziqe shumë më të larta se të tjerat (të përcaktuar sipas faktorëve, të tillë si mosha, gjinia, aftësia e kufizuar, grup shoqëror apo rajoni)?

x U U U

Krimi dhe siguria A ndikohen gjasat që të kapen kriminelët?

x

A ndikohet fitimi i mundshëm nga krimi?

x

A ndikon në nivelet e korrupsionit? x

22Kur ka ndikim në shëndet publik dhe siguri, atëherë rregullisht ka ndikime mjedisore.


of 48

A ndikohet kapaciteti i zbatimit të ligjit?

x

A ka ndonjë efekt në të drejtat dhe sigurinë e viktimave të krimit?

x

SHTOJCA 3: Forma e vlerësimit për ndikimet mjedisore

Kategoria e ndikimeve mjedisore


Numri i organizatave, kompanive dhe/ose

Përfitimi i pritshëm ose kostoja e



of 48

individëve të prekur ndikimit


A do të ketë ndikim në emetimin e gazrave serë (dioksid karboni, metani etj.)?

x U U

A do të ndikohet konsumi i karburanteve?

x U U

A do të ndryshojë shumëllojshmëria e burimeve që përdoren për prodhimin e energjisë?

x U U

A do të ketë ndonjë ndryshim në çmim për produktet miqësore ndaj mjedisit?

x

A do të bëhen më pak ndotëse disa aktivitete të caktuara?

x

Cilësia e ajrit A do të ketë ndikim në emetimin e ndotësve të ajrit?

x U U

Cilësia e ujit A ndikon opsioni në cilësinë e ujërave të ëmbla?

x U U

A ndikon opsioni në cilësinë e ujërave nëntokësore?

x

A ndikon opsioni në burimet e ujit të pijshëm?

x U U

Cilësia e tokës dhe shfrytëzimi i tokës

A do të ketë ndikim në cilësinë e tokës (në lidhje me acidifikimin, ndotjen, përdorimin e pesticideve apo herbicideve)?

x U U

A do të ketë ndikim në erozionin e tokës?

x U U

A do të humbet tokë (përmes ndërtimit, etj.)?

x

A do të fitohet tokë (përmes dekontaminimit, etj.)?

x U U

A do të ketë ndonjë ndryshim në shfrytëzimin e tokës (p.sh. nga shfrytëzimi pyjor në shfrytëzim bujqësor apo urban)?

x U U

Mbeturinat dhe riciklimi

A do të ndryshojë sasia e mbeturinave të gjeneruara?

x U U

A do të ndryshojnë mënyrat në të cilat trajtohen mbeturinat?

x U U

A do të ketë ndikim në mundësitë për riciklimin e mbeturinave?

x U U

Përdorimi i burimeve

A ndikon opsioni në përdorimin e burimeve të ripërtëritshme (rezervave të peshkut, hidrocentraleve, energjisë diellore etj.)?

x U U

A ndikon opsioni në përdorimin e burimeve, të cilat nuk janë të ripërtëritshme (ujërat

x U U


of 48

nëntokësore, mineralet, qymyri etj.)?

Shkalla e rreziqeve mjedisore

A do të ketë ndonjë efekt në gjasat për rreziqe, të tilla, si zjarret, shpërthimet apo aksidentet?

x

A do të ndikojë në gatishmërinë në rast të fatkeqësive natyrore?

x

A ndikohet mbrojtja e shoqërisë nga fatkeqësitë natyrore?

x

Biodiversiteti, flora dhe fauna

A do të ketë ndikim në speciet e mbrojtura apo të rrezikuara apo në zonat ku ato jetojnë?

x

A do të preket madhësia apo lidhjet midis zonave të natyrës?

x U U\

A do të ketë ndonjë efekt në numrin e specieve në një zonë të caktuar?

x U U

Mirëqenia e kafshëve

A do të ndikohet trajtimi i kafshëve?

x U U

A do të ndikohet shëndeti i kafshëve?

x U U

A do të ndikohet cilësia dhe siguria e ushqimit të kafshëve?

x U U

SHTOJCA 4: Forma e vlerësimit për ndikimin e të drejtave themelore

Kategoria e ndikimit në të drejtat themelore







of 48

Dinjiteti A ndikon opsioni në dinjitetin e njerëzve, në të drejtën e tyre për jetë apo në integritetin e një personi?

x U U U

Liria A ndikon opsioni në të drejtën e lirisë së individëve?

A ndikon opsioni në të drejtën e një personi për privatësi?

x

A ndikon opsioni në të drejtën për t’u martuar apo krijuar familje?

x

A ndikon opsioni në mbrojtjen ligjore, ekonomike ose shoqërore të individëve apo familjes?

x

A ndikon opsioni në lirinë e mendimit, ndërgjegjes apo fesë?

x

A ndikon opsioni në lirinë e shprehjes?

x

A ndikon opsioni në lirinë e tubimit ose asociimit?

x

Të dhënat personale

A përfshin opsioni përpunimin e të dhënave personale?

x

A janë të drejtat e individit për qasje, korrigjim dhe kundërshtim të garantuara?

x

A është e qartë dhe e mbrojtur mirë mënyra në të cilën përpunohen të dhënat personale?

x

Azili A ndikon ky opsioni në të drejtën për azil?

x

Të drejtat pronësore

A do të ndikohen të drejtat e pronësisë?

x

A ndikon opsioni në lirinë për të bërë biznes?

x

Trajtimi i barabartë

A e mbron opsioni parimin e barazisë para ligjit?

x

A ka gjasa që grupe të caktuara do të dëmtohen në mënyrë direkte apo indirekte nga diskriminimi (p.sh. ndonjë diskriminim në bazë gjinore, racore, ngjyre, etnie, opinioni politik ose tjetër, moshe ose orientimi seksual)?

x

A ndikon opsioni në të drejtat e personave me aftësi të kufizuara?

x

Të drejtat e fëmijëve

A ndikon opsioni në të drejtat e fëmijëve?

x

Administrimi i mirë

A do të bëhen procedurat administrative më të

x


of 48

komplikuara?

A ndikohet mënyra në të cilën administrata merr vendime (transparenca, afati procedural, e drejta për qasje në një dosje, etj.)?

Për të drejtën penale dhe ndëshkimet e parashikuara: a ndikohen të drejtat e të paditurit?

x

A ndikohet qasja në drejtësi? x

koncept dokumenti për ndryshime klimatike · ministria e mjedisit dhe planifikimit hapësinor...

Documents