KOŠARKA

Doc. Dr DRAGANA ALEKSIĆ

Povrede u košarci

Sportske povrede u osnovi zauzimaju visoko mesto u

redosledu učestalosti povreda u savremenom svetu. Zbog

toga je od velikog značaja prevencija. Ona proizilazi iz

razumevanja njihove suštine i mogućnosti različitih

tokova u procesima izlečenja. Od naročitog je značaja

postupak neposredno posle povređivanja. Ove povrede su,

po svojoj prirodi, najčešće lake povrede, ali mogu postati

problem u odnosu na takmičarsku sposobnost, zbog

varljivog uverenja da je moguće brže izlečenje nego što

dozvoljavaju prirodni procesi. Oporavak sportiste mora

biti potpun, jer se, inače, rizikuje ponovno povređivanje,

koje je najčešće teže.

Sportske povrede učestvuju u ukupnom broju povreda sa 10% -

15%.

Distribucija po godištima izgleda ovako:

* do 20. godine 20%

* od 20-30.god. 50%

* od 30-40.god. 15%

* od 40-50.god. 15%

Najčešće su povređeni sledeći regioni tela (redosled po učestalosti

povređivanja): 1. koleno

2. nadkolenica

3. skočni zglob

4. rame

5. šaka

6. glava

7. stopalo

8. list

9. prepona

10. leđa

Priroda povreda

Sportske povrede su, najčešće lake, ali sa velikim

uticajem na takmičarsku sposobnost.

One se dele na akutne i hronične.

Sledeća podela je na endogene i egzogene.

ENDOGENE- anatomske i fiziološke promene tkiva

usled premora i prenaprezanja.

EGZOGENE- nastaju delovanjem spoljnjih sila ili

agensa.

Takođe, postoji podela i na direktne i indirektne, po

načinu delovanja povređujuće sile.

Kod direktnih povreda, povreda nastaje direktnim i

isključivim dejstvom povređujuće sile, a kod indirektnih,

povređujuća sila dovodi npr. do pada, a taj pad dovede

do povrede.

Najčešća moguća povređivanja su u košarci izražena u

donjem delu tela, tačnije donjih ekstremiteta, što je i u

statisici prethodno napomenuto, dakle:

1. Povrede kolena

2. Povrede skočnog zgloba

Preporuke za očuvanje zglobova

1. jedite što više jaja, belog i crnog luka - oni su bogati

vlaknima, koji su neophodni za oporavak i nadogradnju

kostiju, hrskavice i vezivnog tkiva

2. uzimajte dosta svežeg povrća, narocito zelenog, lisnatog,

sveže voće, zobeno brašno, ribu, proizvode soje

3. ananas jedite što češće, bogat je enzimima koji redukuju

upalu

4. hrana bogata vlaknima neizostavni je deo jelovnika

5. smanjite unos masti, mleka i mlečnih proizvoda

6. što više vremena provodite na svežem vazduhu i suncu,

time osiguravate stvaranje vitamina D

7. vežbajte

8. pokušajte smanjiti prekomerenu telesnu težinu, ako je

imate

9. postoje naucni dokazi da su se tegobe osoba sa

Reumatidnim artritisom smanjile nakon višemesečnog

uzimanja preparata ribljeg ulja

Doping u košarci

Prema jednoj teoriji reč "dope" potiče iz Južne Afrike i odnosila se na

primitivno alkoholno piće koje se koristilo kao stimulans u ceremonijalnim

plesovima.

Prema drugoj teoriji, pretpostavlja se da reč doping dolazi od holandske reči

"dop", naziva alkoholnog pića od kore grožđa koje su koristili Zulu ratnici da

pojačaju svoju snagu u borbi.

Naziv se ukorenio u periodu prelaska u 20. vek. Prvi se put pojavio u

engleskom rečniku 1879. godine, a izvorno se odnosio na ilegalno drogiranje

trkaćih konja.

Definicija o dopingu ima mnogo. Iz godine u godinu ta se definicija stalno

proširuje, izmenjuje, dopunjuje kako bi se sportistima i stručnjacima skrenula

pažnja na doping, ali okvirno možemo reći da se pod dopingom danas u

savremenom sportu podrazumeva upotreba bilo koje strane supstance ili

fizioloških supstanci u velikim količinama, kao i korišćenje fizioloških

sastojaka različitim putevima unosa sa namerom da se na veštački način

povećaju radne i sportske sposobnosti.

Lista zabranjenih supstanci i metoda Antidoping agencije Republike

Srbije.

Zabranjene supstance:

C1. ANBOLIČKI AGENSI

C2. HORMONI I SRODNE SUPSTANCE

C3. BETA-2 AGONISTI

C4. ANTAGONISTI I MODULATORI HORMONA

C5. DIURETICI I DRUGI MASKIRAJUĆI AGENSI

C6. STIMULANSI

C7. NARKOTICI

C8. KANABIONOIDI

C9. GLUKOKORTIKOSTEROIDI

P1. ALKOHOL

P2. BETA BLOKATORI

Zabranjene metode :

M1. POBOLjŠANjE TRANSPORTA KISEONIKA

M2. HEMIJSKE I FIZIČKE MANIPULACJE

M3. GENSKI DOPING

FIBA je podigla borbu protiv

nedozvoljenih supstanci na šampionatu

planete na dodatni nivo: još u januaru

2014. počela su preliminirana ispitivanja

onih košarkaša za koja su postojala

čvrsta verovanja u svetskoj kući košarke

da će se učestvovati na Mundobasketu

U saradnji sa brojnim nacionalnim anti-

doping institucijama, FIBA je formirala

"Sportske biološke pasoše", uzimajući

uzorke krvi i urina košarkaša iz svih

reprezentacija koje su se potom nadmetale u

Španiji od 30. avgusta do 14. septembra.

Kada su reprezentacije stigle u Španiju,

obavljeno je dodatno, nenajavljeno,

testiranje pojedinaca iz svih timova, koje je

obavljeno u saradnji sa NADO, španskom

agencijom koja se bori sa problemima

dopinga u sportu.

Ukupno je uzeto 117 uzorka, koji su testirani i

pojedinačno, u smislu da se vidi da li je neka

nedozvoljena supstanca u vidu dopinga korišćena

neposredno pred početak Mundobasketa, ali su

posmatrane i vrednosti određenih važnih pokazatelja u

krvi i urinu. To je učinjeno kako bi se uporedili sa

prethodnim vrednostima, koji su bili upisani u "biološke

pasoše" sportista, a sve u skladu borbe protiv "hGH"-a,

ljudskog hormona rasta koji je jedna od modernijih

"tekovina" nesportskom pristupu ostvarivanja sportskih

ostvarenja, što je bilo prvi put da FIBA na to testira

košarkaše pred svoje veliko takmičenje. Na sve to, tokom

takmičenja su birani igrači iz svih timova, koji su potom

prolazili kroz klasične, a i dalje rigorozne kontrole, čije

uzorke je analizirala Svetska anti-doping agencija.

Amerikanci, nisu nijednom bili izuzeti iz ovih testiranja.

"Kada neko šutira trojke 6-od-6, to

nema veze sa dopingom - ima veze sa

satima i satima vežbanja, treninga od

kojih bismo svi mogli da naučimo

nešto, samo kada nove generacije ne

bi mrzelo da ih i sami sprovode,

individualno, pre ili posle ekipnog

rada u klubovima".

Доминатне моторичке способности у кошарци

KOORDINACIJA U KOSARCI

Koordinacija predstavlja sposobnost da se ispune

zadaće kretanja koje zahtijevaju saradnju više

delova tela bez mentalnih tenzija ili grešaka i s

minimalnim trudom (Drabik, 1996).

Koordinacija bi se najjednostavnije mogla opisati

kao sposobnost izvođenja jednostavnih i složenih

pokreta, tj. sposobnost izvođenja kompleksnih

kretanja, ali i brzog učenja novih pokreta i brze

izmene jednoga kretanja s drugim

(Drabik, 1996).

Sportisti s dobro razvijenom ovom sposobnošću

mogu ispravljati greške tokom samog izvođenja

pokreta.

Za dobru koordinaciju karakteristično je da se

uključuju mišići najprimereniji za određene

zadatke po najefikasnijem redu, inhibirajući

pritom antagoniste i regulišući frekvenciju

živčanih impulsa.

Za rešavanje koordinacijskih problema nužna je

potpuna sinhronizacija viših regulacijskih

centara i perifernih delova lokomotornog

aparata (Metikoš i sar., 2003).

Na koordinaciju utiče više faktora:

1. inteligencija sportiste (mogućnost rešavanja

kompleksnih, nepredvidivih motoričkih zadataka),

2. sastav treninga (unapređuje kinestetičke osećaje i na

taj način koordinaciju, preciznost i brzinu pokreta);

3. stečena motorička znanja (motoričko iskustvo)

4. nivo razvijenosti drugih motoričkih sposobnosti

(niska razvijenost brzine, snage, izdržljivosti,

fleksibilnosti i drugih motoričkih sposobnosti loše

utiče na koordinaciju).

Koordinacija se može podeliti na opštu i specifičnu.

Opšta koordinacija je osnova, baza za razvoj

specifične koordinacije.

Svestrani razvoj sportiste i raznovrsnost u daljim

etapama sportske specijalizacije razvoja zavisiće o

satavnom radu na opštoj koordinaciji, odnosno o

izloženosti višestrano usmerenim vežbama i veštinama

tokom detinjstva i adolescencije

Specifična koordinacija dozvoljava sportisti da brzo,

precizno i s lakoćom izvodi kompleksne tehničke i

taktičke strukture u različitim uslovima.

Za ostvarivanje ciljeva koordinacijskog treninga predlaže se:

– da trening koordinacije sadrži velik broj raznolikih sadržaja

– koristiti različite prirodne oblike kretanja (hodanje, trčanje,

skakanje, balansiranje, penjanje, bacanje, hvatanje) s ciljem

planiranog i sastavnog razvoja ove motoričke veštine

– usavršiti osnovne faktore koordinacije (kinestetičko

diferenciranje, prostorna orjentacija, ravnoteža, osećaj za ritam,

reakcija na signal)

– treba krenuti od jednostavnijih vežbi prema složenijima, od

poznatih prema nepoznatima.

– poznate vežbe izvoditi iz novih pozicija, s dodatnim pokretima

te u izmenjenim uslovima.

Koordinacija se može razvijati u nekoliko

osnovnih etapa:

1. izvođenje standardnih tehničkih struktura

sportske grane

2. izvođenje svih vežbi na suprotnoj strani

(levoruki na desnoj i obratno)

3. promene brzine i ritma u izvođenju vežbi

4. promena elemenata poznatih tehnika

5. dodavanje novih pokreta poznatim tehnikama

6. povećanje opterećenja u situacijskim vežbama

7. učenje tehničkih veština drugih sportova

Ravnoteža

Ravnoteža je sposobnost uspostavljanja i

zadržavanja određenog statičkog položaja

ili održavanje stabilnog položaja tokom

dinamičkih struktura kretanja.

Najbolje razdoblje za razvoj ravnoteže je

kod dečaka između 10. i 11. godine, a kod

devojčica između 9. i 10. godine.

Za razvoj ravnoteže koriste se različite statičke i dinamičke

vežbe:

Ritam

Osećaj za ritam je sposobnost za određivanje dužine ili

opsega pokreta u odgovarajućim vremenskim razmacima

zadane vežbe.

Orjentacija u prostoru (spacijalna orjentacija)

Spacijalna orjentacija je sposobnost položaja oseta

vlastitog tela ili dela tela u prostoru.

Ovu sposobnost najbolje je razvijati u senzitivnim

fazama, odnosno između 12. i 14. godine.

Brzina reakcije

Brzina reakcije je sposobnost brzog odgovora

pokretom na određeni nadražajj, poput vidnog,

slušnog ili taktilnog nadražaja.

Sinkronizacija pokreta u vremenu

Sinhronizacija pokreta u vremenu usavršava se

vežbama koje sadrže nepovezane pokrete dva ili više

delova tela.

Najbolje je razvijati ovu sposobnost između 6. i 8.

godine

Kinestetičko diferenciranje

Kinestetičko diferenciranje je sposobnost da se koristi

odgovarajuća količina snage za određeni pokret te da

se korektno proceni razlika u formi, udaljenosti i

vremenu izvođenja (timing).

Ovu sposobnost najbolje je razvijati između 6. i 7. i

10. i 11. godine.

Adekvatnost kretanja

Adekvatnost kretanja je sposobnost kretanja na način da se

zadatak izvede sa što manjim trudom.

Najbolje ju je razvijati između 8. i 13. godine kod dečaka i

između 9. i 12. godine kod devojčica.

U treningu se mogu koristiti sledeće vežbe:

1. proći poligon prepreka (slalom, vođenje, preskok, provlačenje,

bacanje) sa što manjim trudom i u što kraćem vremenu

2. preći zadanu udaljenost u zadanom vremenu sa što manjim

brojem pokreta

3. primanje lopte (košarka, odbojka, fudbal) tako da je što pre

možemo dodati saigraču

4. preći zadanu udaljenost na neravnom terenu za što kraće vreme

i s minimalnim trudom.