ksuy 5328 hafta 5

103
KSUY 5328 Metropoliten Alanlarda Kentsel Yapı ve Ulaşım Davranışları Hafta 5: Kentsel Ulaşım Sistemleri DOÇ. DR. DARÇIN AKIN [email protected] http:77www.slideshare.net/dr_darcinakin http://gyte.academia.edu/DarcinAkin

Upload: drdarcinakin

Post on 07-Jul-2015

765 views

Category:

Education


0 download

DESCRIPTION

KSUY 5328 Metropoliten Alanlarda Kentsel Yapı ve Ulaşım Davranışları

TRANSCRIPT

Page 1: KSUY 5328 Hafta 5

KSUY 5328Metropoliten Alanlarda Kentsel Yapı ve Ulaşım

Davranışları

Hafta 5:

Kentsel Ulaşım Sistemleri

DOÇ. DR. DARÇIN AKIN

[email protected]

http:77www.slideshare.net/dr_darcinakin

http://gyte.academia.edu/DarcinAkin

Page 2: KSUY 5328 Hafta 5

Kentsel ulaşımın hedefi nedir?

Daha hızlı ve daha uzağa mı hizmet

etmeli?

Ucuz mu olmalı?

Güvenli mi olmalı?

Konforlu mu olmalı?

Mobilite hedef midir?

Peki erişilebilirlik?

Doç. Dr. Darçın AKIN, [email protected],

http://www.slideshare.net/dr_darcinakin, http://gyte.academia.edu/DarcinAkin

Page 3: KSUY 5328 Hafta 5

İçerik Kent içi Ulaşım sistemleri

◦ Yaya yolları

◦ Bisiklet yolları

◦ Karayolu sistemi Otomobil

Yük taşımacılığı

◦ Toplu taşıma sistemi Lastik tekerlekli araçlar Otobüs

Minibüs

Dolmuş

Raylı sistemler Tramvay

HRS

Metro

Denizyolu Yolcu

Feribot

Page 5: KSUY 5328 Hafta 5

Amerika’da büyük şehirlerde iş yolculuğu

türel dağılımı: 2008

Toplu Taşıma Kullanımı

Oto

mobill

e Y

alnız

Ula

şım

ın p

ayı

Büyük Amerikan Şehirlerinin Ulaşımı,

2008

Page 6: KSUY 5328 Hafta 5

Amerika’da ve 4 büyük şehrinde iş

yolculuklarının türel dağılımı

Tek başına sürüş Araç paylaşımı Toplu taşıma Diğer türler

Yüzd

e

Page 7: KSUY 5328 Hafta 5

İstanbul: Bugün ve Yarın?

Aktivite oranı (istihdam / nüfus) 0,285 0,305 0,332 0,369 1,29

1000 kişi başına öğrenci sayısı 211,9 223,3 238,6 257,5 1,22

1000 kişi başına otomobil 137,5 176,6 208,6 251,8 1,83

Kişi başına yolculuk 1,81 1,79 1,91 2,03 1,12

Doç. Dr. Darçın AKIN, [email protected],

http://www.slideshare.net/dr_darcinakin, http://gyte.academia.edu/DarcinAkin

Page 11: KSUY 5328 Hafta 5

İstanbul’da Yaya ulaşımı

Page 12: KSUY 5328 Hafta 5

Yaya yolları

Yürüme çeşitleri

◦ Hızlı yürüme: hız=6,4 km/sa

◦ Acele etmeden yürüme: hız: 4,8 km/sa

Dolanarak yürüme (meandering)

Oyalanarak yürüme (tarrying)

◦ Yürümenin Teşvik edilmesinin nedenleri

Ekonomik oluşu

Sağlıklı oluşu

70-kg’lık bir kişi hızlı yürüme ile 1 saatte 280 kalori harcamakta.

Yavaş yürümede bunun yarısı harcanır.

Merdiven çıkmada normal yürümenin 2 katı enerji harcanmakta.

Doç. Dr. Darçın AKIN, [email protected],

http://www.slideshare.net/dr_darcinakin, http://gyte.academia.edu/DarcinAkin

Page 13: KSUY 5328 Hafta 5

Yaya yolları

◦ Yürümenin Teşvik edilmesinin nedenleri

...

Kolaylığı

Farkındalılığı ve çevre (insanlar ve mekan) ile

etkileşimi arttırması

Çevreci oluşu

Doç. Dr. Darçın AKIN, [email protected],

http://www.slideshare.net/dr_darcinakin, http://gyte.academia.edu/DarcinAkin

Page 14: KSUY 5328 Hafta 5

Yaya yolları

◦ Yürümeyi zorlaştıran etmenler

Mesafe:

Herkesin yürüyebileceği mesafe 400 m.

%25 ila 50’lik kesimini yürüyebileceği mesafe : 800 m

Az bir kesimini yürüyebileceği mesafe ise 1600 m.

%80 ve daha azının yürüyebileceği 900 m’nin altında.

Büyük kentlerde yaşayanlar küçüklerdekilere göre daha fazla

benimsemektedirler.

Büyük aktiviteler ve kutlamalar yürüme mesafesini

arttırmakta ve 1600 m oldukça kolay kabule edilen bir

mesafe olmaktadır.

ABD’de bir millik çapın dışında yaşayan öğrenciler okul

otobüsü ile taşınmaya hak kazanmaktadırlar.

Doç. Dr. Darçın AKIN, [email protected],

http://www.slideshare.net/dr_darcinakin, http://gyte.academia.edu/DarcinAkin

Page 15: KSUY 5328 Hafta 5

Yaya yolları

◦ Yürümeyi zorlaştıran etmenler

Hız: Ortalama yürüme hızı 4,8 ila 6,4 km/sa’tir.

Koşucular saate 24 km/sa’e erişebilirler.

Trafik mühendisliğinde sinyalize kavşaklarda yeşil süresi 4,4 km/sa’e göre tasarlanır:

Gençler için bu hız 5,8 km/sa

Yaşlılar için ise 3,3 km/sa’tir.

Karşı çalışmalarla doğrulanmamış araştırmalar Amerikalıların Japonlar dışında diğer ülke vatandaşlarından daha hızlı yürüdüğünü ifade etmektedir.

Ayrıca bu çalışmalar kalabalık kentlerde yaşayanların küçük kentlerdekilere göre daha acele hareket ettiklerini söylemektedir.

Doç. Dr. Darçın AKIN, [email protected],

http://www.slideshare.net/dr_darcinakin, http://gyte.academia.edu/DarcinAkin

Page 16: KSUY 5328 Hafta 5

Yaya yolları

◦ Yürümeyi zorlaştıran etmenler

Yükselti değişimi:

Yükselti değişimi (inip-çıkma) aynı düzeyde yürümeye göre

daha az tercih edilmektedir.

Zorunluluk olmadıkça alt ve üstgeçitler pek tercih

edilmemektedir.

Özellikle alt geçitler güvenlik problemleri de

yaşanabilmektedir.

İklim şartları

Eşya taşıma

Engelli olma hali

Emniyet ve güvenlik

Doç. Dr. Darçın AKIN, [email protected],

http://www.slideshare.net/dr_darcinakin, http://gyte.academia.edu/DarcinAkin

Page 17: KSUY 5328 Hafta 5

Yaya yolları

Yaya yollarının elemanları

◦ Kaldırım ve yürüme yolları

Kaldırımın kendisi en az 1,5 olmalı. Burada kişinin

değil iki bebek arabasının ya da tekerlekli

sandalyenin yan yana geçebileceği genişlik dikkate

alınmalıdır.

Daha yoğun mekanlarda kaldırımlar 2,4 m, alışveriş

mekanlarında ise en az 4,6 m genişliğe sahip

olmalıdır.

Doç. Dr. Darçın AKIN, [email protected],

http://www.slideshare.net/dr_darcinakin, http://gyte.academia.edu/DarcinAkin

Page 18: KSUY 5328 Hafta 5

Yaya yolları

Yaya yollarının elemanları

Doç. Dr. Darçın AKIN, [email protected],

http://www.slideshare.net/dr_darcinakin, http://gyte.academia.edu/DarcinAkin

1,8-3,6 m kaldırım: ticaret-kafe zonu

1,8-3,0 m yaya

sirkülasyon alanı

0,9-1,2 m ağaç,

direk, altyapı zonu

Yoğun kaldırım kullanımlı bir aktivite caddesi (yeşil cadde)

Page 19: KSUY 5328 Hafta 5

Yaya yolları

Yaya yollarının elemanları

Doç. Dr. Darçın AKIN, [email protected],

http://www.slideshare.net/dr_darcinakin, http://gyte.academia.edu/DarcinAkin

Kaldırımlı sıradan bir kentsel cadde

2,4-3,6 m kaldırım

0,9-2,4 m ağaç, direk, altyapı

ve otobüs durağı zonu

3 m kaldırım kenarı şeridi:

otobüs ve park zonu

Trafik şeridi

Page 20: KSUY 5328 Hafta 5

Yaya yolları

Yaya yollarının elemanları

Doç. Dr. Darçın AKIN, [email protected],

http://www.slideshare.net/dr_darcinakin, http://gyte.academia.edu/DarcinAkin

Yaya konforu öğeleri ile banliyöde bir cadde

Banklı dinlenme alanı, çöp

kutusu ve duyuru panosu

1,8-2,4 m kaldırım

0,9-1,2 m ağaç,

direk, altyapı zonu

Page 21: KSUY 5328 Hafta 5

Paris’te bir cadde köşesinde yaya

konfor öğeleri

Page 22: KSUY 5328 Hafta 5

Dublin’de basit fakat etkili bir

şekilde oluşturulmuş yaya caddesi

Page 23: KSUY 5328 Hafta 5

Yaya yolları

Doç. Dr. Darçın AKIN, [email protected],

http://www.slideshare.net/dr_darcinakin, http://gyte.academia.edu/DarcinAkin

Düşük yoğunluklu bir yerleşimde yaya geçitlerinin ve bisiklet şeritlerinin

düzenlenmesi

Page 24: KSUY 5328 Hafta 5

Yaya yolları

Doç. Dr. Darçın AKIN, [email protected],

http://www.slideshare.net/dr_darcinakin, http://gyte.academia.edu/DarcinAkin

Yüksek yoğunluklu bir yerleşimde yaya geçitlerinin düzenlenmesi

Page 26: KSUY 5328 Hafta 5

Yaya Geçidi İşaretlemesi

Doç. Dr. Darçın AKIN, [email protected],

http://www.slideshare.net/dr_darcinakin, http://gyte.academia.edu/DarcinAkin

İngiltere ve diğer İngiliz müstemleke ülkelerinde, sürücülerin yaya

geçitlerinin her iki yanındaki zig-zag çizgilerin üzerine park etmesi

yasaktır. Bu yasak yayaların gelen trafiği görmelerine engel olmamak

içindir.

Page 28: KSUY 5328 Hafta 5

Doğrusal Yaya Kapasite Hesabı Örneği- Kentsel Kaldırım

Kapasite= 10x5,5=55 yaya / dakika veya 3300 yaya / saat

Seçilen hiz. düz.

Mevcut yaya akımı 1400 yaya sola 1600 yaya sağa doğru ise, hizmet düzeyi ne

olur?

Dakikada yaya sayısı=

1 ft genişlikte yaya sayısı=

Bu da Tablo 2.1’den hizmet düzeyi C’ye karşılık gelir.

Etkin genişlik

Hizmet düzeyi C ile D’nin kırılma noktası

Akım = 10 yaya / dak / genişlik (ft)

Kenar engelleri

Park metre Posta kutusu

Bina çizgisi

Kaldırım

Yaya Akımı

Yaya AkımıNet

genişlik

Page 29: KSUY 5328 Hafta 5

Ala

nsa

l Yay

a K

apas

ite H

esa

pla

mas

ı Ö

rneğ

i

Turnikeler

Gazete standı

Kullanılmayan alan

Caddeye

açılan

merdivenler

kişi saniyeSaatlik yaya hareket miktarı:

A. Merdivenlerden turnikelere

B. Merdivenlerden jeton kulübesine oradan da turnikelere

C. Merdivenlerden gazete standına oradan da turnikelere

D. Merdivenlerden jeton kulübesine oradan da gazete standına

ve turnikelere

E. Turnikelerden gazete standına ve merdivenlere

Kişi Süre

Toplam alan 40x30=1200 ft2 olmasına rağmen 3’te 2 si kullanılmakta.

C hizmet seviyesi hedefleniyorsa, kişi başına 24 ila 40 ft2, örneğin ort.

30 ft2 alan düşecektir.

Jeton kulübesi

Toplam alan 40x30=1200 ft2 olmasına rağmen 3’te 2 si

kullanılmakta.

C hizmet seviyesi hedefleniyorsa, kişi başına 24 ila 40 ft2, örneğin

ortalama olarak 30 ft2 alan düşecektir.

Alansal Yaya Kapasite Hesaplaması - Metro girişi merdiven sahanlığı

Page 30: KSUY 5328 Hafta 5

Ala

nsa

l Yay

a K

apas

ite H

esa

pla

mas

ı Ö

rneğ

i

Buna göre saatlik alan talebi:

Saatlik zaman-alan arzı:

Alanın 2/3’ü etkin

kullanılıyordu

1 saat=3600 saniye

Talep= 2 062 500 ft2.s < Arz= 2 894 400 ft2.s. olup, kişi başına düşen alan =

2 894 400 / 2 062 500 * 30= 42,1 ft2. Buna göre talep, B hizmet düzeyinde

(40-60 ft2, Bkz Tablo 2.1) daha konforlu olarak karşılanabilmektedir.

Alansal Yaya Kapasite Hesaplaması - Metro girişi merdiven sahanlığı

DEVAM...

Doç. Dr. Darçın AKIN, [email protected],

http://www.slideshare.net/dr_darcinakin, http://gyte.academia.edu/DarcinAkin

Page 32: KSUY 5328 Hafta 5

Bisiklet yolları Bisiklet yolları sınıflaması (Los Angeles

metropoliten alanı):[1]

Sınıf I Bisiklet şeridi- Trafikten tamamen ayrılmış, kendine ait güzergahı olan yollar.

Sınıf II Bisiklet şeridi- Şehrin caddelerinin kenarında sadece bisiklet kullanımı için tahsis edilmiş yollar.

Sınıf III Bisiklet yolu- Şehirde bir yerden diğerine bisikletle güvenli bir şekilde ulaşımı sağlama iddiasında olan caddeler üzerindeki bisiklet kullanımı (karma trafikte).

Doç. Dr. Darçın AKIN, [email protected],

http://www.slideshare.net/dr_darcinakin, http://gyte.academia.edu/DarcinAkin

Page 33: KSUY 5328 Hafta 5

Bisiklet yollarıGeleneksel Bisiklet Yolları

Trafik akımı yönünde yolların kenarlarında

bisiklet kullanımı için yatay ve düşey

işaretlemelerle ayrılmış yollar.

Ayrılmış Bisiklet Yolları

Yolların kenarlarında bisiklet kullanımı için

yatay ve düşey işaretlemelere ek olarak bölücü

bir etkenle ayrılmış yollar.

Karşıt Akışlı Bisiklet Yolları

Bisikletlerin trafik akımına karşıt yönde hareket

ettikleri yollar. Tek yönlü caddeleri 2 yöne

çevirip, birinde trafik ve bisiklet, diğerinde ise

sadece bisikletler yer almakta.

Sol Yanda Bisiklet Yolları

Geleneksel bisiklet yolları gibi olup, tek yönlü

yollarda solda ya da 2-yönlü olup refüjle

bölünmüş yollarda solda yer alan şeritlerdir.

Sağ şeritte yük indirme bindirmenin, toplu

taşımanın ve park etmenin veya potansiyel

çatışmaların fazla olduğu yollarda avantaj

sağlarlar.Doç. Dr. Darçın AKIN, [email protected],

http://www.slideshare.net/dr_darcinakin, http://gyte.academia.edu/DarcinAkin

http://nacto.org/cities-for-cycling/design-guide/

Page 34: KSUY 5328 Hafta 5

Bisiklet Kullanma AmaçlarıBisiklet çok amaçlı kullanıma sahip olmakla beraber en

temel kullanım amaçları:

1. Çocuklar için oyun amaçlı

2. Eğlence amaçlı: Yürüme ve yüzmeden sonra en popüler eğlence amaçlı aktivitedir.

3. Spor amaçlı

◦ Tour de France: 1903’den beri 2. Dünya savaşı dışında her yıl sürekli yapılmakta.

4. Kentsel ulaşım

◦ İşe, okula, alışverişe vb gitme amaçlı kullanım

5. Hizmet aracı

◦ Gelişmekte olan ülkelerde kentlerde turistlerin, eşyaların taşınması amaçlı.

Doç. Dr. Darçın AKIN, [email protected],

http://www.slideshare.net/dr_darcinakin, http://gyte.academia.edu/DarcinAkin

Page 35: KSUY 5328 Hafta 5

Bisiklet Kullanma Amaçları

Bisiklet çok amaçlı kullanıma sahip olmakla beraber en

temel kullanım amaçları:

....

5. Hizmet aracı

◦ ....

◦ Polis ve özel güvenlik timlerinin kullanımı

◦ Paket ve posta teslimatında kullanım

Doç. Dr. Darçın AKIN, [email protected],

http://www.slideshare.net/dr_darcinakin, http://gyte.academia.edu/DarcinAkin

NY’da bisikletli posta

teslimatçısı

Page 36: KSUY 5328 Hafta 5

Bisikletin Desteklenme Nedenleri

1. Doğrudan erişim

2. Düşük enerji tüketimi

3. Kirlilik oluşturmaması

4. Sağlıklı egzersiz

5. Düşük alan ihtiyacı

◦ Ayakta iken 2 m2, hareket halindeyken 5 m2.

6. Düşük kamu yatırım gereksinimi

7. Düşük harcama

◦ 150-300 TL arası bir fiyata normal bir bisiklet satın

alınabilmekte.

Doç. Dr. Darçın AKIN, [email protected],

http://www.slideshare.net/dr_darcinakin, http://gyte.academia.edu/DarcinAkin

Page 37: KSUY 5328 Hafta 5

Dikkat Gerektiren Hususlar1. Trafikte uyumsuzluk

◦ Gerek motorlu araçlarla gerekse de

◦ Yayalarla

2. İnsan kabiliyetleri ve tavırları/tutumları

3. Emniyet ve Güvenlik

4. Doğal çevre ve İklim

5. Menzil ve Hız : Her gün düzenli olarak pek az kişi 16 km’den fazla yol yapabilir, ki bu mesafe saatten daha az sürede alınabilir.

8 km’den az bir mesafe pek çok bisiklet kullanıcısı için konforlu olarak alınabilecek bir mesafedir.

İstanbul’da ortalama yolculuk uzunluğu 6,4 km’dir (2006 yılı Yolculuk Anketleri).

Doç. Dr. Darçın AKIN, [email protected],

http://www.slideshare.net/dr_darcinakin, http://gyte.academia.edu/DarcinAkin

Page 38: KSUY 5328 Hafta 5

Dikkat Gerektiren Hususlar

6. Park etme

7. Kentsel Form ve Tesisler

◦ Büyük çaplı tesisler, bunların

kentsel dağılımı ve çevredeki

yoğun trafik aktivitesi bisikletin

kullanımını etkilemektedir.

8. Resmi Tavır

Doç. Dr. Darçın AKIN, [email protected],

http://www.slideshare.net/dr_darcinakin, http://gyte.academia.edu/DarcinAkin

Page 39: KSUY 5328 Hafta 5

Fiziksel ağın bileşenleri

Doç. Dr. Darçın AKIN, [email protected],

http://www.slideshare.net/dr_darcinakin, http://gyte.academia.edu/DarcinAkin

Bisiklet Şeridi Genişlikleri

Yatayda herhangi bir görüşe engel nesnenin olmaması durumunda Minimum

şerit genişlikleri

Tek şerit

Aynı yönde 2 şerit

Farklı yönde 2 şerit (tavsiye edilmemekte)

Çoklu kullanımlı 2 şerit

Yatayda kenar boyunca görüşe engel bir objenin olması

durumunda (park etmiş araçlar, duvar, bariyer veya viraj)

Düşey açıklık

Maksimum eğim

60 m’den kısa olursa

Ortalama Hız

Tasarım (proje) hızı Düz zeminde

Aşağı eğimde

Yatay viraj genelde dikkate alınmamakta, fakat:

32 km/sa hızı sağlamak için

40 km/sa hızı sağlamak için

Kapasite 2000 bisiklet/sa/şerit

Aynı yönde 2 şerit

Aynı yönde 4 şerit

Çinde yüksek yoğunluklu alanlarda tecrübeli sürücüler tarafından oldukça

yüksek hacimler gözlemlenmekte.

Page 40: KSUY 5328 Hafta 5

Fiziksel ağın bileşenleri

Doç. Dr. Darçın AKIN, [email protected],

http://www.slideshare.net/dr_darcinakin, http://gyte.academia.edu/DarcinAkin

Amerikan Eyalet ve Karayolu Ulaştırma Yetkilileri Birliği’nin tavsiyesi:

Minimum genişlik:

Kırsal yollarda 90 cm kaplamalı yol

1,2 m genişlik yatayda görüşse engel bir nesne yoksa

Tavsiye edilen genişlik 1,5 m

Tek yönlü yollarda bisiklet şeritleri yolun sağında olmalı.

Page 41: KSUY 5328 Hafta 5

Fiziksel ağın bileşenleri

Doç. Dr. Darçın AKIN, [email protected],

http://www.slideshare.net/dr_darcinakin, http://gyte.academia.edu/DarcinAkin

Caddede bisiklet şeridi

1,8-2,4 m kaldırım

0,9-2,4 m ağaç, direk ve

altyapı zonu

2,4-2,7 m park zonu

Trafik şeritleri

Page 42: KSUY 5328 Hafta 5

Fiziksel ağın bileşenleri

Doç. Dr. Darçın AKIN, [email protected],

http://www.slideshare.net/dr_darcinakin, http://gyte.academia.edu/DarcinAkin

Paylaşılan bisiklet şeridi

1,8-2,4 m kaldırım

0,9-2,4 m ağaç, direk ve

altyapı zonu

2,4-2,7 m park zonu

4,2 m-5,4 m paylaşılan

trafik ve bisiklet şeridi

Çizgiler

Page 43: KSUY 5328 Hafta 5

Fiziksel ağın bileşenleri

Doç. Dr. Darçın AKIN, [email protected],

http://www.slideshare.net/dr_darcinakin, http://gyte.academia.edu/DarcinAkin

Tek yönlü bisiklet şeridi (park yok)

1,8-2,4 m kaldırım

0,9-1,2 m ağaç, direk ve

altyapı zonu

1,2-1,8 m bisiklet şeridi

Trafik şeritleri

Çizgiler

Page 44: KSUY 5328 Hafta 5

Fiziksel ağın bileşenleri

Doç. Dr. Darçın AKIN, [email protected],

http://www.slideshare.net/dr_darcinakin, http://gyte.academia.edu/DarcinAkin

Tek yönlü bisiklet şeridi (trafik şeridi ile park

şeridinin arasında)

1,8-2,4 m kaldırım

0,9-1,2 m ağaç, direk ve

altyapı zonu

1,2-1,8 m bisiklet şeridi

Trafik şeritleri

Çizgiler

2,4-2,7 m park şeridi

Page 45: KSUY 5328 Hafta 5

Bisiklet yolu planlama kriterleri

1. Karma trafikte bisiklet

2. Trafik şeritleri üzerinde

3. Ayrılmış/korunmuş şeritler

4. Ayrı bisiklet yolları

1. Eğer ort. günlük trafik (OGT) 2000’den az ve trafiğin hızı 50 km/sa’den az ise

2. Eğer OGT 8000’e kadar ve trafiğin hızı 58 km/sa’e kadar ise

3. Eğer OGT 14000’e kadar ve trafiğin hızı 75km/sa’e kadar ise

4. Eğer OGT 14000’den ve trafiğin hızı 75km/sa’den fazla ise

Doç. Dr. Darçın AKIN, [email protected],

http://www.slideshare.net/dr_darcinakin, http://gyte.academia.edu/DarcinAkin

Page 46: KSUY 5328 Hafta 5

Fiziksel ağın bileşenleri

Doç. Dr. Darçın AKIN, [email protected],

http://www.slideshare.net/dr_darcinakin, http://gyte.academia.edu/DarcinAkin

Kaldırımda bisiklet şeridi

(Münih, Almanya)

Kaldırımda Bisiklet Yolları

Eğer kaldırımlar ve kenarındaki yeşil şeritler

yeterince geniş ise, yani, yayalar için yeterli alan

kalıyorsa, bisiklet şeridi bu alanın dışında

oluşturulabilir.

Bisiklet yolu ile yayalar ve bisikletlerle motorlu

araçlar (park halinde olsalar bile) arasında

tampon şeritleri olmalı.

Bu türden ağlar özellikle Batı Alman

şehirlerinde yaygındır.

Page 47: KSUY 5328 Hafta 5

Fiziksel ağın bileşenleri

Doç. Dr. Darçın AKIN, [email protected],

http://www.slideshare.net/dr_darcinakin, http://gyte.academia.edu/DarcinAkin

Bariyerle ayrılmış bisiklet şeridi (6. Cadde, NY)

Kaldırımda Bisiklet

Yolları

Eğer kaldırımlar ve

kenarındaki yeşil şeritler

yeterince geniş ise, yani,

yayalar için yeterli alan

kalıyorsa, bisiklet şeridi bu

alanın dışında oluşturulabilir.

Bisiklet yolu ile yayalar ve

bisikletlerle motorlu araçlar

(park halinde olsalar bile)

arasında tampon şeritleri

olmalı.

Bu türden ağlar özellikle

Batı Alman şehirlerinde

yaygındır.

Page 48: KSUY 5328 Hafta 5

Fiziksel ağın bileşenleri

Doç. Dr. Darçın AKIN, [email protected],

http://www.slideshare.net/dr_darcinakin, http://gyte.academia.edu/DarcinAkin

Otobüs durağında bisiklet park yeri

(Ottawa, Kanada)

Bisiklet deposu (San Diego, CA)

Page 49: KSUY 5328 Hafta 5

Fiziksel ağın bileşenleri

Doç. Dr. Darçın AKIN, [email protected],

http://www.slideshare.net/dr_darcinakin, http://gyte.academia.edu/DarcinAkin

Bisiklet park yeri (Yeni Delhi,

Hindistan)

Bisiklet yolları (Xian, Çin)

Page 50: KSUY 5328 Hafta 5

Fiziksel ağın bileşenleri

Doç. Dr. Darçın AKIN, [email protected],

http://www.slideshare.net/dr_darcinakin, http://gyte.academia.edu/DarcinAkin

Tavsiye Edilen Paylaşılan Şerit Genişlikleri

24 saatlik trafik akımı

2000 birimin altında ise

24 saatlik trafik akımı 10000

birimin üstünde ise

Cadde kenarında Park yok ise

park var ise

Cadde kenarında Park yok ise

park var ise

50 km/sa’tin altında

50-65 km/sa

65-80 km/saTavsiye edilmez

Tavsiye edilmez

HIZ Sınıflaması

TRAFİK AKIMI Sınıflaması

Page 53: KSUY 5328 Hafta 5

İstanbul’da yolların fonkisyonel

sınıflaması: 2006

Doç. Dr. Darçın AKIN, [email protected],

http://www.slideshare.net/dr_darcinakin, http://gyte.academia.edu/DarcinAkin

Fonksiyonel Sınıflama

Ana yol

Tali yol

Toplayıcı/Dağıtıcı yol

Karayolu/Oyotol

(D100, E-80)

Kavşak kolları

Page 54: KSUY 5328 Hafta 5

Kentsel caddeye ait bir enkesit

Kamusal kullanım-

en az 15 m

2,4 m

park

şeridi

2,4 m

park

şeridi

2x2 yada 2x4

3-3,30 m

trafik şeritleri

Banket

Kaldırım

Yaya

yolu

Bin

a çi

zgis

i

Mülk

iyet

çizg

isi

Mülk

iyet

çizg

isi

Ön bahçe

ya da geri

çekme

Düşük yoğunluklu

bölgedeki caddeOrta-yüksek yoğunluklu

bölgedeki cadde

Doç. Dr. Darçın AKIN, [email protected],

http://www.slideshare.net/dr_darcinakin, http://gyte.academia.edu/DarcinAkin

Page 55: KSUY 5328 Hafta 5

İSTANBUL’DA 2006 YILI ARZU

HATLARI

Page 56: KSUY 5328 Hafta 5

İSTANBUL’DA 2023 YILI ARZU

HATLARI

Page 58: KSUY 5328 Hafta 5

Karayolu Sistemi

Karayolu ulaştırma sistemi üç temel

kategoriye ayrılabilir:

Kategori C: Kent sokakları, genelde yerel

trafiğin hizmet verilen alana erişimine

hizmet eder

Kategori B: Ana caddeler

Kategori A: Otoyollar yada bölünmüş,

erişme kontrollü yollar, yalnızca doğrudan

giden trafiğe hizmet eder.

Doç. Dr. Darçın AKIN, [email protected],

http://www.slideshare.net/dr_darcinakin, http://gyte.academia.edu/DarcinAkin

Page 59: KSUY 5328 Hafta 5

Karayolu Sistemi

Mobilite

Arazi Erişimi

Ana yollar

Toplayıcı/Dağı-

tıcı yollar

Caddeler

Mobilite?

•Yolculuk sayısı

•Yolculuk süresi

•Yolculuk uzunluğu

•Toplam, kişi başına

veya araç başına

Arazi erişimi

•Yola bağlantı sayısı

Page 60: KSUY 5328 Hafta 5

Karayolu Sistemi

Kapasite: Bir şeritten bir saatte geçen araç sayısı (araç/sa/şerit)

LOS: Hizmet seviyesi, A’dan F’ye(hacim/kapasite)

Yandaki araç yoğunluğuna ve aralarındaki mesafeye dikkat edin.

Page 61: KSUY 5328 Hafta 5

Otomobil-Toplu Taşıma Payları

Page 62: KSUY 5328 Hafta 5

Otomobil ve toplu taşıma araçları için ortalama yolculuk maliyeti eğrileri (Vuchic, 1999).

Page 63: KSUY 5328 Hafta 5

Otomobil ve Toplu Taşıma’da yolcu

başına alan tüketimi

Page 64: KSUY 5328 Hafta 5

Toplu Taşıma Sistemleri

Toplu taşıma türleri ve sistemleri üç

temel özellikle tanımlanırlar:

1. ROW –(right of way)- yol kullanım

hakkı,

2. Teknoloji (çoklukla karayolu veya

demiryolu taşıtları),

3. İşletme Tipi (yerel, ekspres ve özel).

Doç. Dr. Darçın AKIN, [email protected],

http://www.slideshare.net/dr_darcinakin, http://gyte.academia.edu/DarcinAkin

Page 65: KSUY 5328 Hafta 5

Toplu Taşıma Sistemleri

Üç tür “yol kullanım hakkı” (ROW) tanımlanmaktadır.

- Kategori C

◦ En alt düzey, karışık trafikte hizmet vermekte, Toplu taşıma seviyesi oto ile hız ve güvenilirlik anlamında rekabet edemez. Daha çok Toplu Taşımaya bağımlı kişilere hizmet verir.

- Kategori B

◦ Bu tip yol kullanımında (ROW) kısmi olarak karışık trafikten ayrışma vardır (cadde tramvayı). Burada işleyen toplu taşıma sistemleri, otomobil ile rekabette, Kategori C’de bulunan TTS’lerinden daha avantajlıdır.

- Kategori A

◦ Bu kategoride yollar tamamen ayrılmıştır ve yalnızca Toplu Taşıma araçları kullanılmaktadır. Yatırım maliyeti yüksektir, bu nedenle trafik hacminin fazla olduğu ve dolayısı ile raylı sistemi gerektiren durumlarda daha uygundurlar.

Doç. Dr. Darçın AKIN, [email protected], www.slideshare.net/dr_darcinakin

DÜŞÜK GÜVENİRLİK-KATEGORİ C

ORTA GÜVENİRLİK-KATEGORİ B

YÜKSEK GÜVENİRLİK-KATEGORİ A

Page 66: KSUY 5328 Hafta 5

Toplu Taşıma Sistemleri

Kapasite:

◦ Araç büyüklüğü

◦ Araç sıklığı

◦ Ticari hız

Page 67: KSUY 5328 Hafta 5

Toplu Taşıma Sistemleri Hizmet Düzeyi (LOS):

YOLCU BAKIŞ

AÇISIYLA “HİZMET

KALİTESİ”

LOS Kapasite ve Hizmet Kalitesi ile ilişkilidir.

MEVCUDİYET

UYGUNLUK

Hizmet kapsamı

Hizmet saatleri

Kaldırım şartları

Park-et-bin kapasitesi

Konfor

Güvenlik

Yolcu bindirme

TT/oto yolculuk süresi

Page 68: KSUY 5328 Hafta 5

Toplu Taşıma Sistemleri

Hizmet Düzeyi (LOS):Otobüs Raylı

Yorumlar

Hiçbir yolcu yan yana oturmuyor

Yolcular nereye oturacağını seçebiliyor

Bütün yolcular oturabiliyor

Ayaktaki yolcu yükü konforlu düzeyde

Maksimum yolcu yükü

Çok kalabalık

Yolculuk süresi

farkı, dak. Yorumlar

TT ile yolculuk otomobilden hızlı

TT otomobil ile aynı hızda

Tercih eden yolcular için tolere edilebilir

Gidiş-dönüş TT ile en az 1 saat daha uzun

Bıktırıcı, küçük şehirler için belki en iyi

Yolcuların çoğu için kabul edilemez.

* Karşılaştırma için yaklaşık değerler. LOS yolcu başına düşen alan üzerinden tanımlanmaktadır.

TT/Oto Yolculuk süresi LOS

Page 70: KSUY 5328 Hafta 5

Toplu Taşımanın Payı

Page 71: KSUY 5328 Hafta 5

Kentsel ulaşım sistemlerinde uygulanan politikalarla bireysel denge (IE)

konumundan sosyal optimum (SO) dengesine geçiş (Vuchic, 1999).

Page 72: KSUY 5328 Hafta 5

Ulaşım Türlerine Dair Negatif Dışsallıklar

Yolcu ulaşımı CO2 emisyonu (kg/kişi/yıl)

Özel ulaşım emisyonu Toplu taşıma emisyonu

Page 76: KSUY 5328 Hafta 5

Kentsel ulaşım türlerinin sistem performansı-yatırım maliyeti ilişkisi (ROW A:

kendine ait işletim hattı/yolu olan türler, ROW C: karma trafikte işletilen

türler, ROW B: iki işletim tarzının karma hali) (Vuchic, 1999).

Page 77: KSUY 5328 Hafta 5

Ulaşım türlerinin sayısal karşılaştırması

Cadde

üzerinde

Otomobil

Otoyolda

Otomobil

Karma

trafikte

otobüs-HRS

Yarı-hızlı

TT

Hızlı

TT

Araç

doluluğu

Hız

(km/sa)

Araç/saat

Kapasite

(kişi/saat)

Page 78: KSUY 5328 Hafta 5

Raylı Sistemler-Geçmişten geleceğe

Page 79: KSUY 5328 Hafta 5

Raylı Sistemler-Geçmişten geleceğe

Page 80: KSUY 5328 Hafta 5
Page 81: KSUY 5328 Hafta 5

2011’de

BİTTİ

2010’da

BİTTİ

Raylı Sistemler-Geçmişten geleceğe

Page 82: KSUY 5328 Hafta 5
Page 83: KSUY 5328 Hafta 5

Raylı Sistemler-Geçmişten geleceğe

Page 84: KSUY 5328 Hafta 5

Raylı Sistemler-Geçmişten geleceğe

Page 85: KSUY 5328 Hafta 5
Page 86: KSUY 5328 Hafta 5

Raylı Sistemler-Geçmişten geleceğe

Page 87: KSUY 5328 Hafta 5
Page 88: KSUY 5328 Hafta 5
Page 89: KSUY 5328 Hafta 5

Raylı Sistemler-Geçmişten geleceğe

Page 90: KSUY 5328 Hafta 5

Raylı Sistemler-Geçmişten geleceğe

Page 91: KSUY 5328 Hafta 5

Şekilde karayolları ve raylı sistem projelerinin tamamlanma dönemlerine göre yatırım

miktarları gösterilmektedir. 2011 yılı için yaklaşık 0,6 milyar $’lık bir yatırım planlanmakta ve

2020 yılı plan döneminin en yüksek yatırım yılını göstermektedir. 2018 yılından sonra tünel

projeleri planlandığı için karayolu yatırımlarının toplam yatırımlar içindeki payında artış

görülmektedir.

Page 92: KSUY 5328 Hafta 5
Page 94: KSUY 5328 Hafta 5

Park-et-devam-et ve transfer alanları (İUAP, 2011).

Page 95: KSUY 5328 Hafta 5
Page 96: KSUY 5328 Hafta 5
Page 98: KSUY 5328 Hafta 5
Page 99: KSUY 5328 Hafta 5

İSTANBUL’DA OTOPARK BÖLGELEMESİ

Page 100: KSUY 5328 Hafta 5

İstanbul merkez alanındaki 2010 yılı ortalama park ücretleri

(İUAP, 2011).

Page 101: KSUY 5328 Hafta 5

İstanbul’da 2023 yılında günlük ortalama otopark ücretlerinin değişimi (İUAP, 2011).

Page 102: KSUY 5328 Hafta 5

Yoğunluk ve Tür seçimiT

ür

seçi

mi (%

TT

+ b

isik

let

+ y

aya

Yoğunluk (kişi/hektar)

Yoğunluk-Tür Seçimi İlişkisi

Page 103: KSUY 5328 Hafta 5

Tür Seçimi-Ulaşım Maliyeti

Tür seçimi (% TT + bisiklet + yaya

Ula

şım

mal

iyeti

(%

GD

P)

Tür Seçimi-Ulaşım Maliyeti İlişkisi