1

Kujdesi infermierorë te fëmijët me dhimbje

Agron Bytyqi, BSc, Msc kand. & Ramiz Bytyqi, BNMësimdhënës i Infermierisë

2

Objektivat Identifikimi i njohurive të infermierëve për vlerësimin dhe

menaxhimin e dhimbjes te fëmijët,

Identifikimi i njohurive të fëmijëve dhe familjarëve për vetkujdes dhe

Përpilimi i protokolit për menaxhimin e dhimbjes.

3

HyrjeEdhe pse lehtësimi i dhimbjes është një e drejt elementare e çdo njeriu, trajtimi i saj është problem i nën-vlerësuar pothuaj në gjithë botën. Dhimbja e pa trajtuar e pësuar në fillim të jetës mund të ketë efekte të thella, afat-gjate dhe të qëndrueshme në zhvillimin social dhe fizik, të cilat mund të shkaktojnë ndryshime të përhershme në sistemin nervor.

4

Çështjet e dhimbjes tek fëmijëtMadje edhe foshnjat e porsalindura dhe të parakohshme ndiejnë dhimbje.

Kur fëmija vuan nga dhimbjet kronike bën që prindërit e tyre, familjarët dhe dhënësit e kujdesit shëndetësorë të kenë stres emocional dhe financiar. Dhimbja kronike mund të ketë prognozë më të mirë në qoftë se trajtohet në fillim të jetës sesa nëse ajo lejohet të vazhdojë në moshën e rritur.

Dhimbja e fëmijëve nuk trajtohet siç duhet, edhe pse ne themi që kemi aftësinë për të trajtuar, parandaluar ose reduktuar shumë nga dhimbjet duke përdorur barna jo të shtrenjta dhe teknika psikologjike dhe/ose fizike. Përkundër kësaj shumica e fëmijëve në botë nuk marrin trajtim adekuat (IASP).

5

FaktorëtSëmundjet kërcënuese të jetës (psh. Kanceri)Lëndimet e ndryshme, Ndërhyrjet kirurgjike, Djegiet, Infeksionet, Eksperiencat e kaluara te dhimbjes

Ndikimet tjera:Luftërat, terrorizmi dhe dhunimiVlerat etnike dhe kulturoreAmbienti dhe perkrahja e njerezveKuptimi i dhimbjes (shpirteror dhe social)

6

Plani i kujdesit infermieror Vlerësimi fillestarë, Diagnoza infermierore, Planifikimi, Zbatimi ose ndërhyrjet dhe Vlerësimi përfundimtar

7

Vlerësimi fillestar Vet - raportimi

Standart i artë

Të dhënat objektive Sjellja

Qarja, shprehja e fytyrës, lëvizjet e përgjithshme të trupit

Fiziologjike Pulsi, TA, frymëmarrja, saturimi me O2 Zbehja, dilatimi i bebzave, diaforeza (djersitja), distresi gastrik,

neveria dhe vjellja, anoreksia, lodhja, tërheqja (mbyllja ne vetvete)

8

Diagnoza infermieroreËshtë formulim i një gjykimi klinik, mbështetur mbi reaksionet individuale ndaj problemit të pranishëm (aktuale) dhe të pritshme (potenciale) të shëndetit të një personi, të nje familje ose të një grupi (sipas NANDA 1990)

Dg. inf. është e përbër prej tre elementeve: 1. problemi i klientit (mundet me qenë real apo potencial) 2. etiologjia (është kërkim i një shkaku të këtij problemi) 3. shenjat (simptome të dukshme të observueshme)

9

Shembull i planit të kujdesit infermieror

Dhimbje e mundëshme për shkak të prerjes kirurgjike

Pacienti nuk do të ketë dhimbje pas operimit gjatë qëndrimit në spital

Vlerësimi i intensitetit të dhimbjes në shkallëzuesin për vlerësimin e dhimbjes Matja e shenjave vitaleSigurimi i pushimit, vendosja e pacientit në pozitë të përshtatshmeMësimi i teknikave relaksuese të muskujveOfrimi i përkrahjes pacientit Aplikimi i analgjetikëve të përshkruar

Evaluimi: Pacienti do të vlerëson me 0 dhimbjen në shkallëzuesin e vlerësimit

Diagnoza infermierore Objektivi Ndërhyrjet infermierore

10

Plani i trajtimit• Synimet dallojnë në bazë të diagnozës dhe definimit

të karakteristikave

• Zgjidh matësit e përshtatshëm për largimin e dhimbjes për klientin, bazuar në vlerësimin e të dhënave nga klienti dhe personi ndihmës

11

ZbatimiSyminet e trajtimit

Zvogëlimi i dhimbjes fizike dhe jorehatise

Lehtësimi i ankthit

Parandalimi i mundshëm i reagimeve të dëmshme

fiziologjike në lidhje me dhimbjen

12

Trajtimi jofarmakologjik i dhimbjes Komunikimi Trajtimi psikologjik Terapia fizikale Tërheqja e vëmendjes (argëtimi) Biofeedback Transcutaneous electrical nerve

stimulation (TENS) Akupunktura

13

Implementimi i terapisë

Më shumë komunikim Jepi përkrahje Shpjegoi se si veprojn barnat Vlerëso dhimbjen e pacientit Zhvillo diagnozën infermierore

14

Trajtimi farmakologjik i dhimbjes Jo opioidet Opioidet Analgjetiket ndihmes Anestetiket lokal

Rruget e administrimit Epidurale Intravenoze Intramuskulare Intrathekale Orale Nazale Supozitoret Lokale

15

Dokumento Nivelin fillestar të dhimbjes (0-10) Secilin hap të procesit infermieror Përmbledhjen e ndërhyrjeve Nivelin e dhimbjes pas ndërhyrjeve (0-10)

Nëse dhimbja nuk largohet: Sheno metodat alternative të përdorura në vazhdim Nivelin vlerësues të dhimbjes (0-10)

16

Barrierat në menagjimin efektiv të dhimbjes

• Mungesa e njohurive për efektet jo të favorshme të dhimbjes

• Keq-informata në lidhje me përdorimin e analgjetikëve

• Idetë e gabuara rreth dhimbjes

• Mundësia e mosraportimit të dhimbjes

• Frika nga varshmëria

17

PërfundimNë spitalin e Prizrenit nuk ekziston njësi e veqantë për trajtimin e dhimbjes së fëmijëve, por edhe aty ku trajtohen fëmijët, statusi i dhimbjes matet nga profesionistët shëndetësorë me anë të të dhënave subjektive por jo edhe nga ato objektive.

Lidhur me trajtimin e dhimbjes infermierët intervenojnë me dhënien e barërave të përshkruara në listën e terapionit ndërsa nuk zbatojnë ndonjë teknikë tjetër për qetësimin apo lehtësimin e dhimbjes.

Nuk zbatohet plani i kujdesit infermierorë si plan në tërësi

Edukimi i profesionistëve shëndetësor (infermierëve) lidhur me teknikat e vlerësimit dhe menaxhimit të dhimbjes që janë të veçanta tek foshnjat dhe fëmijët është nevojë dhe duhet të jetë prioritet për të gjithë profesionistët e kujdesit shëndetësor.

18

RekomandimetDhimbja e fëmijëve duhet të jetë prioritet për të gjithë profesionistët e kujdesit shëndetësor.

Profesionistët shëndetësor duhet të jenë të trajnuar në teknikat e matjeve dhe menaxhimin e dhimbjes që janë të veçanta tek foshnjat dhe fëmijët, dhe duhet të jetë pritja nga fëmijët dhe prindërit e tyre që dhimbja do të vlerësohet dhe do të menaxhohet.

Zbatimi/jetësimi i planit të kujdesit infermieror duke përfshirë 5 fazat e saja.

19

Rekomandimet (vazh.)

Zyrtarët e shërbimeve shëndetësore duhet të inicojnë programe për të siguruar që barnat dhe burimet e duhura për menaxhimin farmakologjik janë të mundshme dhe që dhimbja është e vlerësuar, parandaluar dhe e trajtuar. Të gjitha vendet e botës duhet ta shpallin se fëmijët kanë të drejtë në menaxhimin më të mirë të mundur të dhimbjes dhe të vihet në rend mekanizmi për të parë se kjo e drejt është e realizuar.Hapja e qendrës për trajtmin e dhimbjes në Spital/Klinik

20

Referencat: Carter B (1994). Child and Infant Pain. Principles of Nursing Care and

Managemen. Chapman & Hall. London. Gaukroger P (1993). Patient Controlled Analgesia in Children in Pain in

Infants, Children and Adolescents. Edited by Schecter, Yaster & Berde. Macintyre P & Ready L (1996). Acute Pain Management A practical Guide.

Saunders Company Ltd. London. Schecter N, Yaster M, Berde C (1993). Pain in Infants, Children and

Adolescents. Williams & Wilkins. U.S.A. Finley, GA and McGrath, PJ (eds). Measurement of Pain in Infants and Children. Progress in Pain Research and Management, vol 10. IASP Press

(1998) Children’s Pain Matters!, International Association for the Study of Pain,

Updated 21 Sep 2009, web access: http://childpain.org/ H. Jaze Prof. ass. Dr. Pediatria Infermierore, 2005, Vlorë Persis Mary Hamilton, R.N.,Ed.D. Former Assistant Professor Napa Valley

College, Napa, California. Basic Pediatric Nursing. Sixth edition 1991 Printed in the United States of America.

M. Qatipi. Dr. Neonatologjia, 2002 Tiranë.

21

Faleminderit për vëmendjen