Laat vernieuwing groeien!

Een onderzoek naar de begeleidingskenmerken van leerkrachten die actieonderzoek uitvoeren

Frank CornelissenInter-Actie, advies in leren en ontwikkelen

VELON Congres, 13 maart 2007

BegeleidingBegeleidingActieonderzoekActieonderzoek ConclusieConclusie

Actieonderzoek: Leergemeenschap & kennisontwikkeling

Hoe begeleid je actieonderzoek? (kenmerken)

Conclusie en discussie

Overzicht

Actieonderzoek:Leergemeenschap & kennisontwikkeling

• Actieonderzoek werd in de onderzoekssituatie toegepast door leerkrachten om:

het eigen handelen en de eigen onderwijspraktijk te onderzoeken om

zo (gezamenlijk) professionele kennis te ontwikkelen en de eigen onderwijspraktijk te verbeteren.

• Een leergemeenschap wordt omschreven als (Senge, 2003):

‘een diverse groep van mensen die samenwerken aan het verzorgen en

behouden van een kenniscreërend systeem’

Actieonderzoek:Leergemeenschap & kennisontwikkeling

• Kennisontwikkeling binnen zo’n leergemeenschap gebeurt continu in de vorm van het ontwikkelen van (Senge, 2003):– nieuwe theorie – nieuwe gereedschappen en methodes – nieuwe praktische kennis (tacit/impliciet)

• Zowel in een kenniscreërend systeem in het algemeen als specfiek in actieonderzoek hangen deze drie basiselementen nauw samen en zijn van elkaar afhankelijk (Senge, 2003).

Een kenniscreërend systeem

Onderzoekssituatie

Een leergemeenschap?• In het kader van een post initiële opleiding voerden leerkrachten

individueel actieonderzoek uit in hun eigen onderwijspraktijk.

• De resultaten en voortgang van hun actieonderzoek werden besproken in bijeenkomsten met collega’s (3) en een begeleider.

• Tijdens de bijeenkomsten fungeerden ze als ‘Critical Friends’.

Kennisontwikkeling?• Ontwikkeling van nieuwe praktische kennis van de leerkrachten met

praktische resultaten voor hun eigen onderwijspraktijk.

• Ontwikkeling van nieuwe theorie en/of nieuwe gereedschappen & methoden.

<<

De begeleiding van actieonderzoek

De bijdrage van actieonderzoek aan de professionele

(kennis)ontwikkeling van leerkrachten komt voornamelijk

tot stand onder invloed van de begeleiding.

(Ponte, Beijaard & Wubbels, 2002)

Begeleidingskenmerken

Motieven: Wat waren de kenmerkende uitgangspunten van de

begeleiders van leerkrachten die actieonderzoek uitvoerden?

Leerkracht:”De begeleiding geeft je eigenlijk alle ruimte om het onderzoek zo in te vullen zoals het jou goed dunkt, zoals het bij jouw

onderwijs, persoon en omgeving past.”

Begeleidingskenmerken

Houding: Welke houding nemen deze begeleiders van de leerkrachten

aan?

Leerkracht:“Je wilt niet een begeleider die zegt of het goed of fout is.

Je wilt een begeleider die met jou mee beweegt, maar die

wel jouw spiegel blijft.”

Begeleidingskenmerken

Kennis: De deskundigheid en kennis die de begeleiding van actieonderzoek door leerkrachten nodig heeft.

Leerkracht: “De begeleiders zijn wel mensen die meer ervaring hebben in ‘het begeleiden van’; als zodanig zijn ze expert: deskundig in de begeleiding en deskundig op het gebied van actieonderzoek.”

BegeleidingskenmerkenVaardigheden: Vaardigheden in de ondersteuning van leerkrachten in:

Taken: de methode en uitvoering van actieonderzoek Communicatie: de interactie in de begeleidingssetting Kennisgebieden: de professionele (kennis)ontwikkeling

De begeleider van actieonderzoek

<<

Conclusies

1. De begeleidingskenmerken worden bepaald door de gekozen motieven.

2. De begeleidingskenmerken vormen één samenhangend geheel.

3. De begeleiding van actieonderzoek is afhankelijk van de persoon en de situatie.

4. De begeleiding van actieonderzoek kenmerkt zich door de beweging van een sturende naar een ondersteunende rol.

Discussie

• De ontwikkeling van welk soort kennis moet de begeleiding van de leerkrachten vooral aanmoedigen?

Praktische kennis (tacit/implicit) of theorie/methode (explicit)?

• Hoeft de begeleider helemaal geen verstand te hebben van het onderzoeksthema?

• Moet je heel bewust proberen de begeleider en de onderzoeker te matchen?

• Hoe ga je om met verschillende behoeftes aan sturing en ondersteuning van de onderzoekers?

Vragen

Hartelijk dank voor uw aandacht!

Het onderzoeksverslag is te downloaden op:

www.inter-actie.com

<<