l.ill. - historical papers, wits university file- 82 - i. rani. what time were youtaken to the place...
TRANSCRIPT
- 81 - 1. RANI.
BY THE COUR T (to accused No.5)
Well now let me remind you. You seem to have heard
some evidence and other s yo u did not ~ He told me that he re-
ceived a box of cigarettes. Inside there was anaddress.
When they arrived at the station and waited some time and
the person who was to have met them didnot turn up, they
went to another place, to this address given inside this box
and there they met the person to whom they were designed to
go. Did you hear him give that evidence?---No my lord I must
haven a t u~r stood him well. 10
Very well. That is his evidence. Di you wish to csk
him any questions <bout it ?_--My lad I will leave that alone,
and I will go further.
CR[lS5-EXAMINATIQlL.BY ACCUSED NO 5 (CONTINUED):
When you got to Dar-Es-Salaam did you arrive at the
Trade Union offices?---Yes.
Who were you advised by to go there, to the Trade
U.lion Cffices?---Khabaniso my lord, the man that was sup-
posed to have fetched us at the station.
The next day were yoo taken to the offices of the 20
A. N.C.? ---ltVe went there alone my lord. We were not taken them
Did you know where it was?
BY THE COURT: Yes he toldme that the previous day he was
taken there and it was locked, then he was taken to the Trade
Union Office. So the next morning he knew where it was, and
they went there.
C R 0 S S- E X AM I N ,1\ TI 0 N B Y N C. 5 ( CO N TIN U l.ill. :
From there where were you taken to? From the A.N.C.
offices?---We went to the place where we were staying atthe
time-.
- 82 - I. RANI.
What time were youtaken to the place where you
had to go and receive the vaccination?---I don It know what
the time was. I take it that ~he man pu~ting questions does
not know the time either, what the time was at the time.
Don It you question me, just reply to my questions.
BY THE COUR T:
Yes you are perfectly right, he must answer
questions and not ask questions.
que st io n.
Yes, put your next
eRO 55- EXAMI N A TI ON BY ACCUSED N C. 5..J....m ntinued) :
BY THE WITNESS: I remerT'ber it was 3 weeks, about the 4th
week we went there.
Were you called by Tennessee alone to say
that you are going and not to tell anybody about it?--He
cameto me alone, and he called me aside my lord. He said
I must not tell anyone there about it.
What did he say, when ar e you to leave?--He
told me to wake up early the next morning at 5 0 Iclo~k,
end come to the office.
Did you get up at that time the next morning?
---Yes I did.
After you WJke up, what happened?---I took my
luggage and I went.
Why did you take your luggage because you were
to Id to go to th e a ffic e ?- __ B ecau s e I ~~as to Id to co me to
the office at 5 in the morning and take my lU'!J3ge 8S well
w hen co min 9 to t h P 0 f f ice at 5.
At the time when you arrived at Nairobi who were
you with?---You, all these people with the exception of
accused No . s 1 and 2 . No fur th er qu es tio ns.
- 83 - I . R AN I.
C R 0 S S- E X AM I NAT 10 N B Y A C C USE D NO . .6.:
Mybrd I just have a Ehort question to this witness
in Cour there. When we left ronduma you saLd someone was
arrested? Janes Chirwa and Magaz. Did you mak e any mention
that you and I turngd back?---Oh I Was not mating a mistake,
yes my lord I did.
Am I now correct in saying that the first time I saw
you I Saw you in Southern Rhodesia when we were arrested by
the police? Am I correct in saying so?---No.
NO FURTHER QUESTIONS.
CRCSS-EXAMINATION BY ACCUSED I\JO . 7:
My lord may I make a reques t to th is Cour t, that
the witness should just reply to the questions put and nothing
else. BY THE CCURT: Yes - don't repeat questions that have
been put before.
You have said, when being asked by a certain man
here in Court, that you were trying to get him into diffi-
culty, and you said to this effect trat it was a serious case o
Do you know it to be a serious ,.,
case! My lord, I am pu tting
this to the Court, the witness has taken an oath the evi-
dence that he is about to give, that it will be the truthQ
He talks about what he knows. My question to the witness
is this: you were asked by one of the membEn> here certain
questbns, and you were asked, you said that the Case was a
sex io usc a s e. Do you know that?---I said my lord this was
a Case that was as soft as fat. That was my replYQ
You m us t r ep 1 y to my que s t io n • Do you k no w th e
seriousness of this case?---I never said so , that is my reply.
i said the case was not one of fat , my lord . Those were my
word,
- 84 - I" R AN I •
What have you to prove to this Court that you
were a member of this organisation?---Because I am here o
My lord, the witness du8 3 no t ~cply ~o my questions"
I must ask that the Court insists . . assists me.
BY THE COURT: (in accused No . 7)
How must I assist you? He says he has come here
to tell you under oath what he knows about the case . He
has produced a document herlf he does not say that you were
in Abyssinia, but he has produced a document here to show
tha t he was over ther e. And the document was shown
to you , and he says at the time he was there , exercising
the right under that cbcument, you were there too . That is
what he told me.---My.brd , this man is only spe aking in
regard in the charge we are facing, and I am entitled to
ask him these questions .
INTERPRET ER: He puts the same question again , what proof
has he to show to this Court that he is a mamer of the
organisationo
BY THE COU R T:
Yes, you have asked that question, and he has answered
it . Next question .
(Accused says somethingin his language) .
BY THE COUR T:
I am not going to tolerate any cheek from you . I can
understand your language and you are doing your case no !}Jod
by being impertinent. You ar e th e re t o a s k him questms, if
you wish to, and he i s ther e to reply to th em. And I shall
1 0
decide if y ou h av e gone far enough, if you persist in putting
th e same qu e stions ov er and ov er again .
CR OS S- EX AM I NATI Cf\1 BY ACCU SE D NG..:.-l (continu e d)
- 85 - I. R AN I •
You say when you arrived at Dsr - es-Salaam did
you get to the office of the Trade Union7---Yes.
Now who to 1 d you ab au t the [,fflce sof th e T rad e
Union7--~My lord, we were tdd by the people that we found
there on our anivaJ there.
You say the next morning dil we go to the offices
of the A.N.C.?
BY T HE CO UR T:
Yes, he has already said that three times nowl
ACl~ED NO. 7(continued) 10
Did we all go there?---We were in groups my lord.
When we got these J:Epers at Dar-es-Salaam, these
endorsements, the st,amp that they were franked with, did
you look at them?--No my lord Idid not.
Did you no t say wh en yo u go t ther 8 you did no t know ...
where the A.N.C. Cffices were?---Yes.
You saw some people that were ther e7--- Yes.
Who did you get to?--I said Oliver Tambo told me,
James Radebe and ?
Did you know them from before these people? --- 20
The others I did not know.
Do you say that we were given instructions at Marabi
not to pu t any q~ es tio ns ?-- Yes.
Do you know my name, and if so, where did you get
hold of my name?---You told me yrur name. At Maraba Hotel
in Johannesburg.
Did you ask me for my name?---I did.
As you said thoseinstructions weregiven, or didn't
you take any notice of those instructions?--I knew that it
was your false name and not YO":!" p""'oper name o
- 86 - 1. RANI.
I asked my name, wh ere did you get to know my
name and you said at Marabi.---Y es I said You told me so .
your name p and if I am not mistaken your nick-name is Ismail?
yo ur f al sen am e •
Where does that come from?-- .. ONTERPRETE,B.: My lord
I am in a bit of difficulty here. - I am not going to
reply to that question, I don't keep your records, lam not
going to reply to that.
You say at Tonduma I and No .4. we got 10 st?
BY THE COUR T:
No he never said you got 10 s t. You wer e concealin 9
yourselves in th e trees, he said •
.cB..QSS)EXAMINATION BY ACCUSED NO .7 (continued):
Did you see us?--I passed you .
I said let us go back to Tonduma.---l left you there G
DidN't we disappear from you people without I::eing
seen?--I said so. You were brought back by the Police Van.
Were we broucj1t to you?--You said so yes. You
wer e brought by Van.
The man does notreply to questions my lord •
..81.....THE COUR T: He has repli ed to ques tio ns. Any further
que st ion s?
MCUSE D NO .7; No fur ther que stio ns.
MR . TERBLANCHE (through theCourt)
Will you just look at this Exhibit and tell me whethe..
you know it?--I do my lord. I know it.
What document is that?--- This lS mine.
Where did you get it?--I gotit at Ethiopia.
And what is it? Why did you get it?-- This circle here,
we were told the distances at 12 a 'clock or 8 degrees.
- 87 - I. R AN I •
This is the diagram we were given Q (Exhibit 8D)
BY THE COUR T:
That is for sighting your target?-- That is so my lord.
MR . TERBLANCHE (CONTINU.ill:
And this E"hibit - do you know that?--I don 't know~
~J ho s e i sit 0
jus t rea d to him wh a tis 0 nit. This thing says
Dar-es-Salaam Motor Transport Company Limited. Name: Mrd
Rani. Servic e fro m Dar- es- Sal aam to Mb aya. Da· te of
Travel: 18-1-63. Second class. "-- That is my bus ticket"
You have told th e Court about this perso n you met
in Johannesburg Kan dil al Moodie .--Y es .
What nationality is he!---He is an Indian.
In Cape Town wh en you met ~Jguhla and he said you
had to go to a certain bouse •• -- Yes •
•• where you met him and where he gave you the in
structions about going to Johannesburg.--That was at the
hou se of his brothe r-in-law.
Wha t is his name ?---Arch ib ald Sib eko •
. Ha.e you eVer seen this book? ---Yes~
~lIhere did you see it?---At Ethiopia.
In whose possession did you see it?--Matthews
Makh alib a .
Accu sed No ?--- No.3. ( Ex h ib it 3 G ) •
MR.!,.. TERBLANCHE: I have no further questions .
BY THE COUR T:
Tell accused No.3 that this evidence that has
now emerged roncerning him does not arise out of the cross
examination.---I have a question to put .
Very well , he may put a qJe~tion concerning the book
and the identification of it.
- 88- I. R AN I • F.J. VAN ZYL
Do you say that you saw that book in my possession
At Ethiopia7---Yes.
Is it only thesebooks of EJ;hiopia that are of the
same kind?---Th:lt is an Ethiopian one, that one.
How can you see that?---I know because I also
possessed one.
Can't one get one elsewhere with the exception of
Ethiopia?--I don't know. I am tal king of these documents
that I know of Ethiopia.
Wh at ar e you sure by th at th is do cume nt which was 10
shown to YJU is the one that was in my possession, and that
you had seen in my possession at Ethiopia7--1 am certain
that this document waS found in your possession at Bula-
wayo at the time when we were arrested. Your name is also
written in there. Mack M •• 7 the false name. Yes I
saw it in your possession when we wer e arrested at
BUlawayo .
At BUlawayo did you know that it was a document
which h ad come from Ethiopia 7-- I s aid-- fro m Ethiopia.
knew that you were in possession of it, yes .
NO~: No further questions.
FRIKKIE JOHM\f\£S VAN ZYL, b.v.
VERHOOR DEUR MNR . TERBLANCHE:
I
Mnr . Van Zyl, u is n treinkontroleur op die Suid--
Afr ik aa ns e spoor wee ?--- Ja. , En waar is u gestasioneer7---In Johannesburg .
20
Cnthou u die 13 de Ju nie 19627--- Ek 0 n thou van ek di e
trein planne nagegaan het.
Is dit die trein plan van daardie datum?---Ja.
En dit is vir die trein van waar tot waar7--Van Kaap- 30
- 89 - F.J. VAN ZYl.
5 • J • DEL P 0 R T •
stad na Johannesburg.
Op die13de Junie 1962?---J a •
Nou het u daar sekere bantoes op daardie trein
gehad?---Ek sien hier was baniDes bespreek en daar het twee
nie opgedaag nie o
Wat was die name waaronder hulle bespreek was?
- - - E k s i end it isM 0 k e t s i, Ron a, So z a end i 8 an d er e en is
Qrnzi.
En u se van daardie persone het nie opgedaag nie .. ?
Watter het nie opg edaag nie?---Daardie lollu het nie opge- 10
daag nie.
M N R. T ER B LAN C H E (G e e n v er d er e v rae) •
GEEN VRAE DEUR BE5KUlDIGDE5 •
...8 E FHA N U 5 J A C CB U 5 D El P 0 R T, b. v.
VERHOOR DEUR MNR. TERBlANCHE:
U is Jfl speurderkonstabel in die Suid-Afrikaanse
Po1isie gestasioneer te Pretoria?---Hee1temal korrek.
Op die 20ste julie hierdie jaar het u vinger-
afdrukke geneen van die 7 beskuldigdes?---Ek was teenv.oor-
dig.toe dit geneem gewees het.
D i t wa son d er u to e s ig ? - - - 0 n d er m y to B S i 9 •
5al u net hierdie bewysstukke nagaan? Ditis
if'll , 2l, 3L, 4G, SF, 6B, en 7E. en net se of dit die vin-
• gerafdrukke is wet onder u toesig geneem is?---KOl::rek u E:d~lB
my handtekeninge en datum is onderaan aangebring.
En u het dit op die ~2de Augustus 1963 aan mnr.
Nieuwoudt •• ---van die Eewysburo oorhandig .
GEEN KRUISVERHCOR DEUR DIE EE5KUlDIGDES NI E.
- 90 - A. J AN T J IE S.
lUUOLGENDE GETUIE. ALFRED JANTJIES WORD DEUR DIE HOF GE-
Jt.8ARSKU, EN 'N VRYWARING IAORD AAN HOM EELOWE INJIEN HY DIE
VR AE EEVREDIG END 8~JTWOOR D •
..81FR ED JANTJIES, b~v. (praat Afrikaans. Word deur mnr . Dearlove aan beskuldigde nr. 3 in Engels getolk)o
VERHOOR DEUR MNR . TERELANCHE:
A 1 f red, i s j yap die a a mb 1 i kin die 9 e van 9 en is?
---Ja.
Dien jy tr1 vonnis uit?--Ja.
Hoelank is die va nn i s ?--- Twee j a ar •
Waarvoor het jy die vonnis gekry7---0mdat ek die
land verlaat het sander n paspoort.
Wat h et jy gepleit op daardie aankIag?--- Ek h et
skuldig gepleit.
Hoever is jy geleerd?--Std. 1.
Waar was jy op skoal ?--In die Paarl op skoal"
Voordat jy die land verlaat het son:!:.r n paspoort
waar h et j y 9 ewoon 7--- Ek het in die Kaap ge~ on.
Watter plek in die Kaap?--In Lan g8 East.
Nou ken jy n organisasie bekend as die African
National Congress?---Ek weet van hom.
Was j y n lid va n ho m 9 ewees ?-- - E k was voorh e81"1
in die Football Club, toe gaan ek oar in die African National
Co ngr ess You th Le agu e.
Ken jy oak vir Isak Rani?---Ek ken hom baie goed.
Sal jy die Hof se hoe dit gebeur het dat jy die
land ver laat h et, van die b egi n af. --- Daar he teens a p f1 tyd
f1 man gekom met die naam van IVlcumbela .
W:: nneer omtrent was dit? Wet hy by jou gekom het?
--Vroeg in Meimaand.
Ve n w a t t er j a ax ? - - Van 1 9 5 2.
- 91 - A. JANTJIES.
Ja7---Dit was in ~ yard gewees. Toe kom hy by
my en vra of ek by die football gewees het. Toe se ek nee
ek het nie gegaan nie, ek het laat van die werk gekom n
Dit is nie nodig om die hele gesprek te gee nieo
--Toe vra hy vir my noeVer is ek geleer? Toe sl§ ek vir
hom ek het standerd een gemaak. Toe vra hy vir my as ek of ek sal d ita ann e em,
nag miskien ~ skoal plek kan kryl, toe seek ek het nie
di e gel d n i e • Toe See k as e k d i t k a n kr y sal e k d it
aanneem •• verniet skool. Toe 58 hy later sal daar skole
\ oopgaan vir die wat nie geleer het nie, die jongelinge.
Toe was ek baie bly gewees.
Is julIe daarop uitmekaar?-- Toe gaan ors uit-
me k aar.
1\1R • TERBLANCHE TELLS THE COURT THAT MR . DEARLOVE COULD NOT
BE FOUND AI'iJ1D ACCUSED NO . 2 HAS NOT BEEN ABLE TO FOLLOW THE
EVID-ENCE. THE COURT SUMS THE EVIDENCE UP AND ADVISES ACCD.
NO . 2 ~vH AT HAS TR AN SP IRE D. TH E CO UR T A DJOUR ~JS TO ENABL E
AN INTERPRETER TC BE FOUND TO TRANSLATE INTO ENGLISH FOR THE
BENEFIT OF ACCUSED NO .2.
COURT ADJOURNS.
o N R E SU MIN G :
BY THE COU R T:
You can tell the accused as there is no in terrreter
available today, the interpreter will onlyb e available to-
morrow at 10 0 'clock, I propose adjourning this case now
until that time.
COURT ADJOURNS UNTIL 10 a .m. I
on the 25th SEPTEMBER _____________ l~L. ______________ __
- 92 - A • N J AN T J I E S.
eN RESUMING AT 10 a.m. an the 25th SEPTEMBER 1963.
ALFRED JANTJIES still under farmer oath:
VERHOOR DEUR MNR. TERBLANCHE (CONTINUED):
Alfred, ons het gister gekom waar jy ons vertel het
da t Mcumb el a met jJ u lJep raat h et die eer ste ke er!, in die
begin Van Mei 1962.--Dit is reg .
Daarna het hy weer met jou gepraat oar dieselfde
onderwerp?---Daarna het ek ham weer gekry in die straat,
toe het ek ham 9 evra, ek is ernstig oar die skoolgaan, wanneer
sal die tyd aanbreek dat ek moet skooltoe gaan.
J a ?--- Toe het hy my geantwoord en gese ek moet
wag hy sal my weer later kom sien.
En daarn a 7---D aar na he t di t so 'I'l tydj ie 9 ebly .
Toe kom hy later na my, toe vertel hy vir my hulle het nau
die regte maand gekry, June maand, maarhy het nognie die
regte datum v ir my n ie.
Goed. To e Juniemaand wat gebeur toe 7--- Toe June
maand toe kom hy een aand daar, toe was ons besig met kaarte
by 'I'l ander huis, toe laat roep hy vir my met my broertjie.
Vir jou aIleen 7-- ~J ee vir ek en Rani. 20
Wat gebeur? Het julIe toe na hom gegaan?---Toe het
ek gekom na ham to e . Daar toe se hy Vll' ons d3ar is mense
wat ons wil sien. Toe neem hy ons na die m ense toe.
Waar was dit toe gewees?---Dit was omtrent daar
by sy hUis .
Naby sy huis7--Ja .
Maar nie in sy huis nie?---Nee dit W3S nie in sy huis
nie.
En toe, wet het daar gebeur?--Toe kom ons daar by
die ander huis, dear was twee mense in gewees. Hulle het vir 30
ons gevra wetter standerd ans op skoal gemaak het. Toe het ons
-93- A. JANT JIES.
hulle verduidelik. Hulle het gese fJa dis goo '.
Toe is julIe weg?-- Toe ~s ons weer terug.
Wat gebeur weer daarna?---Daarna het hy weer gekom
toe S8 hy vir ons die Maandagaand , dit was nag June maand,
dat ons nie moet rondloop nie, hy wil ons graag sien. En
toe weer daarna, toe het hy by ons gekom, die Dinsdagaand,
toe se hy ons moet 6uur bymekaar wees, sodat ons hom 6uur
b y s Y h u is k an k r y, d a thy vir 0 n s k an w y s n a w at t er h u is
to e moe ton s 9 a an •
Ja?--Ons het toe gegaan die Dinsdagaand na sy 10
huis toe , en daar van sy huis het hy ons geneem na Archie
Sibe~o se huis toe .
En is julIe toe wes?---Ons is toe weg na Archie
Sibeko se huis toe.
IE" julIe toe die volgende oggend na Archie
Sibeko se huis?---Die volgende aand. Dit was die SDinsdag
aand wat ons toe na Archie Sibeko se huis toe gegaan het.
Goed, wat gebeur daarna?---Dearna toe kom ons
weer terug van Archie Sibeko se huis die aand, toe kom ons
weer terug. Toe se hulle die oggend 5 uur moet ons vroeg 2C
by Archie Sibeko se huis weese
Het julIe toe gegaan die volgende oggend?---Ons
het toe die va 1gende ogJ:!nd vro eg gegaan met 0 ns case .
En wie kry julIe by Sibeko se huis?--To e ons die
oggend daar kom toe kry ons vir Nguhla.
En julIe het toe instruksies gekry van Nguhla?--
On s h et to e instru ks ies 9 ekry.
Wat was die instrukies?---Nguhla het vir sy vrou
bevele gegee dat sy moet vir ons swart ties gee en swart arm-
belde en sy het dit vir ons gegee. 30
Ja?--En toe gee Nguhla nog vir ons elkeen £1.6.0.
-- 94 -- A • J AN T J IE S.
Toe he t Nguhla vir die vro u 9 es@ dat die vro u mo et vir 0 ns
o n spa d k 0 s reg m a a k • En to e h e t die v r 0 u v ir 0 n spa d k 0 sin - •
gepak en vir ons gegee.
Ja?--En toe se Nguhla ons moet maar na die huurkarre
toe gaan wat ons na die sldsie Bellville toe neem. En toe
gaan hy na die Kaap toe om vir ons te gaan inboek by die
trein. Toe vat ons huurkarre na Bellville toe. En to e
het ons hom daar gewag. Hy het ons gese ons moet hom 'Il
tydjie daar wag. Ons het daar gewag en later toe kom hy
aan, voor die train wat ons moet rYe
l"'aarmeF. het hy gekom?---Hy het met 'Il trein gekom
Van die K a ap •
Ja?---Toe S8 hy vir ons ons moet kyk, hier sal
netnou n trein kom. C'ns moet kyk, daar sal kaartjies buite-
kant hang wat die name het van Rona, Solo, Mzwake (?). En
toe het hy n pakkie tien gekoop, en in die p akkie tien het
hy die adres gagee van Johannesburg.
Pakkie tien - pakkie tien wat?--n Pakkie tien
sigarette. Toe het hy gese miskien as daar nie iemand
uitgedaag het nie, moet ons die adres neen na daardie
plek toe.
Ja?---En to e het die rerig nog so gekom ••
Het jUlIe kaartjies gehad vir die trein?--Ja, hy
hE!t vir ons die kaartjies van die Kaap af gebring.
En het die trein gekom?---Die trein het toe gekom .
En het jUlIe die name geooek?--Hy het gese ons
moet help kyk, en gelukkig toe kry hy weer die name.
Toe is julIe in die trein weg?--Toe is ~ns in die
trein.
Cp pad het jy enigiemand gesien wat jy ken?--Op
pad het ek iemand gesi en wa t e k ken, maar voor ek we'Wg aan
- 95 - A. JAN T J I E S.
het van die plek het ek my broer ontmoet. My broer het
gegaan vir 'Il ander saak, getuienis gegee in die Kaapo
In elk geval, jy het jou broer ontmoet, en toe
het julIe gery?--Toe het ons gery.
En op pad?--Dp pad het ek my skoonsuster gekry.
Waar?--Op de Doorns.
Het sy na die trein gekom en julIe ontmoet?--Ek
heh vir my bra er gese ••
J a toemaar wat jy gese het toe. Jou skoonsuster
het gekom na die trein?--Sy het gekom na die trein.
Het sy jou iets gegee?---Sy het my iets gegee.
Ken jy onthou die datum wat julIe gery het van
die Kaap af?---Ek kan dit onthou.
IJvat was die datum ?-- Di twas die 13de Ju nie.
Va n I 96 2? -- - J a •
Toe kom julIe op Johannesburg aan uiteindelik?--
Ja .
En wat gebeur daarso?--Ons het in Johannesburg
gekom by Park Station . Voor ons in Johannesburg gekom het
het ons die tie aangesit. ~vat ons op die stasie kom, het ons 20
afgeklim . Hy het vir ons beveel gagee dat ons moet 'Il bietji e
staan, d aar sal 'Il man by ons kom, hy salons sommer aansien
aan diedaste en die armbelde .
Goed . JulIe:: het daar gestaan op die stasie ne?--
Ja .
Wat gebeur toe?--Ons het daar 'Il rukkie gestaan
toe sien ons daar daag nie iemand op nie. En to e he ton s 'Il
stasie polisieman gevra waar ons huurmotors kan kry. Toe
het hy uitgegaan en a ns gewys waar a ns huurmotors kan kr y.
En julIe is met 'Il huurmotor na die adres toe wat 30
julIe gehad het?---Ja .
- 96 - A. JAN T J I E 5.
Toe julIe daar kom het julIe ingegaan by daardie
plek?--Toe ons daar kom toe het twee van ~ns ingegaan, iDe
isdit Isaac Rani en Goodman ?
DEUR DIE HOF:
Wat het hulle gedoen?--Hulle het toe ingegaan
by die v.inkel om met die eienaar van die winkel te praat.
Toe bly ek by die tas op die stoep.
M NR • T ER BL ANCH E (V ER VO LG ) :
Maar jy is toe ook later in?--Later gaan ek in.
En het iemand julIe daar kom haal ?---Daar het 10
iemand ons daar kom haal.
INie was di6 persoon?---Die persoon hat daar by ons
9 ek 0 m n a 111 b a a s d a ar b yon s 9 ewe e s h et •
Ja maar die persoon, kan jy onthou wat sy naam is?
--Ek kan dit onthou.
Wat was sy n aam 7--- Sy naam was gewees Kumalo.
En waar het hy julIe heen geneem?--Hy het ons
geneem na die Marabi Hotel.
Hoe het hy julIe 9 eneem?--H y het met ons met 111
huurmotor soontoe geneem.
Nou by die Marabi Hotel, was jUlIe daar ingebaek
9 e w 8 8 S ? - - - Wa ton s d aa r k 0 m h 8 thy 0 0 e k wee t n i e 0 f d i t die
eienaar Van die Hotel gewees het, na Ifl vrou toe gegaan,e n
9 8 S e s y moe t V ir 0 n s dr i e b e d::E 9 8 e e n V ir 0 n S 111 k am er gee,
en koso Daar sal iemand korn wat betaal vir ons.
20
En julIe is toe 111 kamer gege8?---Toe kry ors 111 kamero
Het iemand anders jul1e kom besoek daar?--Iemand
anders het ~ns gekom beso ek.
Wie was dit?---Sy naam was gew8es Joe Modise.
Was julIe gese gewees deur enigie mand, as julIe
gevra word wat julIe daar deen, wat jul1e moet st§?-- Wat ons
- 97 - A. J AN T J I E 5 •
in d ie Hotel bly?
Ja. --- Ja.
Wat was julIe gesB'?---Ons was vertel as iemand
ons vra waarvoor ons hier is , dat ons moet S8 ons is 'Il
fa otb all te am.
Wie het dit vir julIe ges~?-- Dit was gewees Joe
Modise .
Nou daar by die Hotel, het jy ander mense oak
daar ontmoet?--- Ja by die Hotel het ek ander mense ontmoet.
Het jy enige Van die beskuldigdes daar a ntmoet?--- 10
Van die beskuldigdes het ek daar ontmoet vyf .
vyf Sal jy net wys watter ?--Van Nr. 3 af tot
na Nr . 7 to e •
Nou hoelank het julIe daar by die Hotel gebly?
---Ek dink ongeveer 3 weke .
Nou toe julIe weg is van die Hotel af, waar het
jUlIe toe heen gegaan?---Toe ons Van die Hotel af weg is,
toe word ons geneem na 'Il lang huis, 'Il doublestorey huis.
Hoe het julIe daar gekom?--- Ons het met die voet
soontoe gegsan.
En die huis , is hy naby of ver van die treinspoor?
---Hy is oak nie naby nie 00 k nie te ver nie , net 'Il goeie
dis tan sie .
Moet jy oar die treinspoor gaan?-- Oor die trein-
spoor met 'Il voet brug .
Ek si en 0 Wie het jUlIe geneem daar na daardie
huis?- -- Wfl t ons geneem het , dit was Elias gewees.
Ken jy sy van?-- - Np8 , ek ken hom net op die naam
van Eliss .
En to e j u 11 e d a ar by die dub b el- v er die pin 9 h u i s
kom , wat gebeur toe?- -Wat ons by die dubbel-verdieping huis
- 98 - A. JAN T J I E S.
kom toe sien ons daar is n klomp manne.
Het julIe ingegaan in die huis?--Ons het ingegaan
in die huis in.
Eo of onder?--Ons het bo opgegaan.
Toe si en j y d a ar is nag and er nan n e ? - - - To e is
daar nag ander manne.
Hoeveel omtrent?---Ek kan toe nie geskat het,
want r'it was op n hoop bymekaar gewees.
Hoeveel was julIe toe almal gewees, kan jy skat?
--Ek kannie skat hoeveel ons almal in die huis was. Ek kan 10
se hoeveel ons daar Van die huis af vertrek het.
Nou go ed - was di t di e aand wat julie na die huis
gegaan het?--Dit was die aand gewees.
En het julIe later dieselfde aand weer vertrek
van die Huis ?--Ons het later dieselfde aand weer vertrek
van di e h u i s a f.
Hoe het julIe vertr ek van die huis af7---Wat ons
uit die huis uitkom toe si81 ons daar staan twee kombis en
een paneelwa.
Ja?-- Toe If.Ord ons daar ingelaai. 20
Wie het gese jUlIe mOBtinklim?--Ek kan maar
nou regtig nie se nie - ek het maar net gesien die mense loop
toe moet on s oak maar loop
Ek sien. En het julIe almal ingeklim?--Dns het toe
almal 9 ek lim.
In witt er een het jy gery7--Ek het in die een gery
wat die twee van die vantjie was. Ek was in die middelste
een If.J8t ekin gary het.
Inn k am b i ? - - - Inn k am b i j a.
Nou sal jy ons v ertel hO D julIE: gory het, en waar 30
julIe heen gery hat?
- 99 - A • J AN T J I E S.
DE UR DIE H 0 F :
Hoeveel van julle was toe ln die voertuie?---Ons
was omtrent, die ~nse wat ingelaai was was gewees 32, wat oar die grens moet gaan. VERHOOR DEUR MNR. TERBLANCHE VERVOLG:
Het julle toe geweet julle moet oar die grens
gaan?---Ek het nie geweet waarheen toe gaan ons nie.
Toe ry julle?-- Toe ry ons.
Sal jy netdie Hof vertel wat gebeur het oppad?
-- Toe ry ons. Toe ons nou 1fl goeie distansie gery het, toe 10
kom ons deur 1fl dorpie. Ek ken nie die dorpie nie. Daar hat
ons 1fl traffic ontmoet.
1fl Traffic?---Ja.
Het hy julle gestop?---Hy het toe die vantjie voor
ons gestapo Hy het gepraat met die vantjie, ek kon toe nie
gehoor het wat hy gese het vir die vantjie nie, en toe is
OilS weer later aan verby met die pad.
Toe r y j u 11 ewe er v er d er ? - - - To e r yon s wee r
verder.
Goed, wat gebeur nag ?---Ek kan nie meer on thou 20
hOG was dit, maar'll goeie distansie, toe raak die vantjie
se ligte voor, toe raak hulle uit.
En toe'?--Toe vat hulle die vantjie, toe sit hulle
·dievantjie in die middel, toe ry ons kombi heel voor.
J a goed en toe?--Ons het toe gery en gary. Later
van tydtoe hoar ek die vantjie het uit die pad uit gehardlooD o
Toe stop hulle a ns met ligte, toe sien ons daar stop hul.
Toe praat een van ons, ek kannie s~ wie dit is nie. Toe stop
hy. Toe stoat ons terug, toe kom help ons die vantjie in die
pad in te druk, toe gaan ons weer vorentoe . Toe ry ons en 30
ons het gery, ons het gery en gery, tae is daar 'Il plek, daar
- 1 00 - A. JANTJIES.
is sUlke huise, en oar die pad is 'Il paal wat oar die pad
dwarslee Ons was baie naby hierdie paal toe ons stilhou.
Net so 'Il rukkie na ons stilgehou het toe sien ek hier kom
Joe Modise.
Dieselfde man wat jy daar by Murabi ontmoet het?-.-
J a. H y was toe s a an met on 5 to t d a ar • Toe kom hy vir
die driver 58 'Jong jy weet jy mag nie gery het tot hier.
Dit ~s mas nie die eerste keer wet jy hiernatoe ry nie.
Hoekom hou jy hier stil'. Toe het die driver 9 esoebat,
toe stoat hy weer die kombi agteruit.
Ja?---En toe S8 hulle ons moet ons goed in een
kombi inpak.
Is dit nou julle' bagasie?--Ja. Toe pAl ons di.t in
oo.v' een kombi. Toe lei hulle ons deur die boste,
Wie lei julIe deur die bosse?---Dit was Joe Modise.
Ons het daar deur die bosse gegaan. Daar was nag 'Il paar van
Ebemfontein klein kindertjies, een het gehuil. Toe gaan
ons daar deur die bosse. Ons het lank geloop en die olJ}3nd
omtrent 5uur, ek het nie die tyd dopgehou hoelaat was dit
nie, toe kom ons by 'Il plek wat die naam van Lobatsi is. 20
DE UR DIE H 0 F :
Wat het jy gese van mense van Bloemfontein wat
gehuil het?---Daar was party kindertjies van Bloemfontein
wat oak saam met ons in die pad was.
VERHOOR DEUR MNR. TERBL AN CHE (VE RVOL G):
Ja, nou is julle in Lo batsL Wat gebeur daar?---
Toe kem ons by 'Il huis ••
58 net vir my, net voor ons verder gaan. Jy het
neu gese julIe het gegaan na die dubbel verdieping huis.
Wie ,.was enige van die beskuldigdos ffiammet julIe toe jul 30
gegaan het na die dubbelverdieping huis?---AI vyf van die
- 101 - A. J AN T J I E S.
beskuldigdes was saamgewees.
Die vyf wat jy uitgewys het?--O wet saam met ons
gegean he t?
Ja. ---Nr~ I is voor ons soontoe.
Nee maar wat saam met julIe gegaan het was 3, 4,
5, 6, 7?---Ja.
En hulls is ook saam met julle oor die grens na
Lob at ~J. ?--- J a.
Goed, nou is julIe in Lobatsi.---Toe ons in Lobatsi
kom to e kom ~ns by f1 hui s wat f1 afdak h et. Ons ~s te baie 10
gewees vir f1 huis wat f1 dak het, toe was d aar v uur gem aak
en ons het bietjie warm gemaak want di t was koud gewees,
winter • Toe gee h ulle vir 0 ns ko s. Na o ns geeet het het
hulle gese naderhand ons moet maar die trein neem, dit sal
omtrent eenure daar kom, dan moet ons maar die trein neem
na Palapye to e.
Wie hetvir julIe kaartjies gegee vir die trein7--
Een wat vir ~ns kaartjies gekoop het was Jack.
Kan jy sy eerste naam se7---EI< kannie S8 of fiY
naam Joseph Jack is maar ek het hom altyd op die naam geken 20
van Jack.
En het julIe toe die ,trein geneem?---Hy het toe
kaartjies gekoop en toe vat ~ns die trein.
Na Palapye toe ?--Na Palapye to e. To eons op
Palapye kom ~ns het in die nag by Palapye gekom, omtrent so
by 2uur. Toe kry ons f1 lorrie daar. En toe het Jack en
Johnny Makatini, toe het hulle met die manne van die lorrie
gepraat, en toe laai die man ~ns in die lorrie. Toe neem die
man Van die lorrie ons na die huis van Mpo en daar kom ons ook
by on huis wet nie f1 dek het nie , D a flr he ton s 0 0 k 9 e lb 1 y
tot die anderdag oggend. Di e vdgende dag toe verdeel hUlle ore;.
30
, ,
- 102 - A. JAN T J IE 5.
Ja ? '1'1 Klompie daar en '1'1 klompie daar.
By verskillende huise, is dit wat jy bedoe17--
By verskillende huiso.
Ja?--Die dag daarna iDe neem hulle ons daar waar
ons almal bymekaar moet wees by een plek.
Ja?---En daar het ons bymekaar gekom. Daar het ons
oak '1'1 aand geslaap, en iDe het hulle met f1 ander man ge
praa"' dat ons '1'1 ryding moet kry daarvandaan af na Francis
to wn to 8.
Ja?- ... Voor OI1S by Francistown kom toe S8 hulle, 10
toe hoar ek die drywers se 'dis nag net f1 myl dan is ons
in Francistown.' Toe kry ons '1'1 pad wat uitdraai op reg
terkant, toe draai ons regs uit, toe ry ons net '1'1 klein
distansie van die pad uitdreai, toe hou ons stile Toe
laai hulle ons aft toe se hulls ons moet daar in die
bosse bietjie vertoef, Toe het ~s in die bosse bietjie
vertoef. f1 Goeie tyd daarna toe sien ons hier kom
'1'1 lorrie en na dit toe sien ons hier kom Joe ~Jlodise .
Ja?--Wat hulle daar bymekaar toe salons sien
h ier is Joe.
twee manne~
In die lorrie wat ek gesien het, toe is daar 20
Wie is hulle?---Dit was gewees, een was gewees
Jane s Ch ir w a.
Is h ulle hEr 7-- Di t is nr. 2. En die ander
een wat saam met hom gewees h et, sy naam is nou net u it my
kop uito
Jy k ann ie sy n aam onthou nie?---N ee •
Wat 9 eb eur toe ?--- T 06 Ion Joe Modise - hy het
vir on s geld uitgedeel, elkeen £11 9 eg ee. Toe sal ek hoar
dat hy se, vir die eerste keer wat ek dit gohoor het, toe 30
hoar ek hy se "Ek sal eers rus wanneer julle Tanganyika gehaal
- 103 - A. JAN T JI ES.
het ~" Toe sal ek vir die eerste keer weet waar gaan ek dat
Ek na Tanganyika toe gaan •. En toe se hulle elkeen moet
sy geld hou as daar miskien dinge kom dat hy kan weghaxdloop.
Nou go ed. Is julIe to e weg d aar van F ra nc i sto wn ?
---G-s is daarvanaf weg, toe later weer.
Waarmee is julIe weg?--Met n lorrie.
Wa a r h e en is j u 11 e to e h e en? - - - To ega an 0 n s by
n plek by n hoteltjie, dit is so n klein hoteltjie, Masolundji.
Ja?---Daar het ons oorgeslaap die aand. Die
volgende dag omtrent so 2 uur.toe kom daar twee drywers 10
van oorkant die rivier. Toe soek hullemense wat BUlawayo
to e wil 9 aen. Toe het die leier van ons met hulle reelings
gemaak dat hulle ons geneem het, toe is ons oor die ri\lier
in BUlawayo se grens en toe kry ons daar twee drie-kwart
vantj ies. Toe word ons daar in gelaai.
Wa ax r y j u 11 e to e h e en met hUll e ? - -- To e r yon s
BUlawayo toe. Toe kom ons in Bulwayo omtrent bietjie later
as B uur. Toe is die trein wat ons moet geneem het van
Bulawayo na Lusaka toe, toe is hy net weg.
En toe?--Toe wil ons n bietjie vertoef op die 20
stasie, to e S8 hUlle ons kannie 0 p die stasie vertoef nie
want ons h et nie kaartjies om hier te slaap nie. Toe h et
een van ons n plan gemaak dat hy n slaapplek vir 0 ns jn die
hande moes gekry het. Toe het hy n slaapplek gekry by n
ho tel.
IrJ ie was die een, kan jy onthou?---Ek kan nou nie
goed se wie dit was nie.
Ek sien. Toe het julIe gaan slaap by die hotel?
- - Toe sl a ap 0 n s b y die hot e I •
Die volgende dag?--- Die volgende dag toe kry ~ns 30
- 104 - A. J ANT JIE S.
Member s Van Zabo. Hulle h et ons gen eem na die stasie an-
derkant Bulawayo, die stasie se naam is Mpompo, soiets o
Ja?---Daar het Looi(?) hy het daar die geld van
ons collect, elkeen se kaartjie, toe koop hy ons almal se
kaartj i es •
En het jUlle dietrein daar gehaal op daardie
stasie?--Ons het die trein daar gehaal.
En toe het julle gery na Lusaka?-- Toe ry ons na
Lu sak a j a.
Wat 9 eb eur toe op Lusaka7--To8 ons op Lusaka
op die stasie een ding wat ek 9 emis het - Jo seph Jack en
Joh nny Makatini hetomg edr aai saam met Modise. Wat o ns op
kom
di e stasie kom, to e sien a ns h ier is die mense op die plat-
form .
Watter mense7---Die Joseph Jack en John Makatini.
Is hulle weer op Lusaka op die stasie7--- Toe is hul
voor ons daar a p diestasie .
J a 7--Daar het ons n tydjie vertoef. Toe S8
hulle die aand hulle gaan vir ons n voertuig kry wat ons
10
kan neem na dieplek waar ons na toe gaan, na Tanganyika ine.20
En toe kry hulle een, dit was n drie-kwart vantjie gewees.
Toe gaen ons deur die dorp gekom by n garage. Dear het
ons ons case in d i e vantjie gelaai, en toe is dit net
orrtrent genoeg vir die case . Toe is die van a~r vol van die
case . Toe se hulle ons moet probeer ingaan. Toe gaan ons in.
To 8 pre s son s m e k a ar " Toe se hulle ons moe t staan die een
op die ander, toe sien hulle ons kannie want dit is n groat
getal, 32 .
Ja?-- Toe klim ons maar weer uit die vantjie uit,
toe gaan ons weer na die stasie toe c Daar het ons by die 30
stasie weer geslaap" Die volgende dag toe gaan soek hulle fl
Bel t 16
- 105 - A. JANTJIE5
groot lorrie, III 5 ton trokQ Omtrent so 2 uur kom die lorrie
by 0 ns to e het hy 'Il dram p etrd op en 'Il dram water op _
i son sop die 10 ni e 9 en e em •
Toe
IN aar ry julIe toe heen?---Toe gaan ons na die plek
Tanganyika toe.
'Na t is die volgende plek waar julIe aangekom het?
-- Tunduma.
I s dit op die l!1ens?-- o ns het duskant die grens
gekom, toe klim ons daar af, toe het ons met die veete daar
oorgeloop. Toe het daar 'Il man by ens gekom met waterskoene,lo
hy hetens gelei na die plek Tonduma toe.
En toe ?--- Toe kom a ns in Ton duma. To e gaan Jack
en John Makatini die office van Unip toe. Hulle het toe
reeHings gehad daar, toe II>ep hulle ons almal bymekaar toe
gaan ons oak in die office. Toe vra hulle waar ons van-
daan kom, toe het die leiers van ons gese waar ons vandaan
kom. 'Il Rukkie daarna toe kom daar 'Il ander man by ons.
Hy was private aangewees. Toe praat hy met hulle rret die
leiers, toe het ek nie gehoor wat hy gese het met hulle nie.
Na hy weg is toe sal ek hoor dit was 'Il polisieman geweeswat 20
byons is. To e wi 1 die po 1 is i em a n wee t 0 fan spa s poor t e
het, of wat •• was ms b y die Immigrasie, ek weet nie wat alles
ni e. To e S e h u 11 e ne e • To e s e h y'n 0 u j a k y k 0 n s s al j u.lle
moet guard met p::lisie hierso. I Toe het die polisie oor ons
waggehou daar. Ons het probeer die nag daar slaap, en to e
in di e nag kom die poli sie 0 ns wakkerrnaak. Toe n eem hulle
vir ons na 'Il ander klein hoteltjie toe. Daar het ons die
nag gEEiLaap.
Ja?---En die volgende dag toe kom 'Il polisie lorrje
by ons. Hy het ons toe daarvanaf geneem na die plek Mbeya toe.
- 1 06 - A. JANTJIES.
Toe ons in Mbaya kom toe kom ons by n polisiekantoor.
Toe S8 hulle ons moet n tydjie ~n die polisiekantoor staan
hulle sal uitvind of die mense wat ons na to e gaan ~ of
hulle weet van ons. En toe het ons daardie tydjie ver-
toef , en naderhand toe kom hulle weer en laai ons in die
s elf e lor r i e in, to e n e em h l ' 11 eon s weer nan and er k am p
toe~ Daar het ons omtrent sn 3 dae gebly .
Ja?---Later kom dieselfde polisie weer vir ons
neem na die busstop toe, van MEaya. Toe kom ons by die
bus S +..0 P to e was a n sin gel a a i i n die bus in . .
Waar gaan julIe toe h een' ?---Nou gaan ons Dar- 1 0
es- Salaam to e . Toe ry die bus met ons , toe kom die bus
met ons in Dar-es- Salaam .
Ja 7--- Toe h et on s n vrou a ntmoet d ear met die
naam van Mrs. Khabanisa ; toe het sy n paar v an a ns geneem
glo na die office toe, en n paar van ons is toe met ander
voertuie na ander huise geneem . Daar het ons bymekaa\
gekom by die huise waar die groep ons geneem het . Ek
myself was nie by die sJaln wat gewees het na die office tJ e .
Ek sien . Hetjulle toe almal by die huis by-
mekaar gekom?---Ons was almal by die huis .
Die hele groep---J a•
Insluitend e die beskuldigdes?- -J a almal .
Watter a lm a l nou ?--Van nr . 2 af.
Van nr . 2 tot nr . 7?---Ja .
Goed, wat gebeur verder?---Die volgende dag
to e s i en hull e die h u i sis t e k 1 e i n d a a r w a ar on sal mal i n
WJon , to e neem hulle ons na die huis by Mrs . Khabanisa.
Dit was n groat huis gewees. Daar h et ons gebly . Daar
het ons oak omtr e nt 3 weke gebly, en toe word ons geneem
na die plekke wear hull e ons ent vir pokkies.
20
- 107 - A. JANTJIES.
58 vir my voor jy daarby kom, het enigiemand julIe
besoek daar by die huis waar julle gebly het?---J a •
\IIJ ie het j u lle d aar b eso ek ?--- Di twas 9 ewee s
Oliver Tambo,
En nag iemand anders?---En James Radebe ..
En nag iemand ?---Later toe kom Tennyson Makiwane
00 k gekom.
Nou S8 jy is jull e 9 eneem na die p lek waar
julle geent word?---Ja.
En is julle geent?--- Toe word ons vir yellow fever 10
en go ed ing espui t.
En het julle toe III sertifikaatjie gekry vir die
in en tin 9 ? -- J a •
Sa l jy net kyk na die twee sertifikaatjies hier
Efl kyk of jy hulle ken?---Dit is net h..ille.
Is dit die sertifikaatjies wat jy gekry het.
{Exhibits 9B and [1. Nadat julle ingespuit was, wat
gebeur toe?---Toe n eem hulleons af toe se hulle ons moet
offices toe gaan dat hulle kan vir ons paspoorte maak.
Watter office is dit?---Immigration Office.
Ja?--Toe het ons gegaan en toe maak hulle vir ons
p aspoor teo
Was jy afgeneem vir die paspoort?--Jack het ons
afgens8m vir die paspoort. Dit was op III Sondag g:lW88S.
Toe e eta n s, en to e k a mOl i verT a mba b yon s Fm Ten n y so n
Makiwana en Radebe. Hy het nie gepraat, hy het net so
gemaak 9 en roep hy a ns eenkant toe. Daardie een wat so
gemaak is by hom dan moet hy gaan na hom toe. En toe se
hy ItKyk, more jy gaan vertrek. Jy moet nie jou maat se, al
20
s 1 a a p h Y s a am met j 0 ulan 9 s j 0 u • J Y mo e t net s till e t j i e s 3 0
opstaan en dan moet jy uitgaan."
- l re - A. J AN T J It. 5.
Het jy to e al jru p fspoort gehaci?--Toe was al my
paspoort by my ,
5al jy kyk r'1 hierdie dokumei )~ en sien of jy dit
ken?---Dis net hy, my paspoo::::t wat ek m3e getravel het.
lli.'6'.¥~_ .3M .
Nou wat gebeur toe die volgende o~nd?--Die vol
gende oggend 5 uur toe staan ons maar vroeg op, elkesn het
maal:' opgestaan. Toe salons uitvind wie en wie gaan, eel's
d is a 9 9 end to eon s by m e k a ark am.
Hoeveel was dit to e 7--- TaB Was 0 ne in If') sam Van 10
15.
Nou wie wae dit almal geweeB? Ek wil ' nie 81 die
nane he nie - dit was Jy gewees?---Dit waS ek gewe8s.
Was Rani een7--Rani was een.
En was van die beskuldigdes by ?--Dit was van nr,
3 af tot by nr. 7 almal by.
Wat het van nr. 2 geWJrd?---No. 2 het nou agter-
gebly.
Goed, waar gaan julle toe heen, toe julle nou
opgest aan het 7--- Toe stean ons op t toe wat ons in die 20
teerstr~at kom, toe kry ons If') kar, Toe is dit Oliver Tambo
en to e i s d itT en n y so n M a k i wan e •
in die kar gery na die Office toe,
Toe WJrd If') paar van ons
Watter office?--Na Tennyson se huis.
Ja?---En toe het ons daar gekom. Hy het ons so
halfpad gaan haal tot ons bymekaar almal is.
Ja?---Wat ons daar kom ine se hulle vir ons 'Kyk,
julle gaan vandag weg. En daar waar jUlle gaan, julle moet
respek he, en hier is een wat nie saam met julie sal gaan nie. '
On 5 h etta e n i e r:I i pre d e 9 e v raw a t die red e is
- 109 - A. J ANT J IE S.
hoekom hy nie saar" met ons ga3n nie, want dit was ons
voorg~e ons mag nle vra nie, ons moet nie nuuskierig wees
ni e. En toe het ons OOK Illaar net stilgebly en gehoor o
Toe kry ons nou b ro e ke ? skipperso En to e pr aat hulle nou
me t die een wat nie mo et ~ FlRn ni e, en i:r, e is ons 14 van
die huis af na die bu~ stop to e. Tee word ons 9 ela ai :in
bus in~ Toe bly die een ag +- er 0 Toe n eem die bus ons na
die plek Nairobi toeo Toe kom ons in Nairobi. Daar het
ons nog '!l ander 5 ontmoet .
Toe is julle19?-- Toe lS ons daar 19 .
\ \
Ja?-- Toe hoor ek met die leier van ons daar
n
hulle het n dinges gekry hiersal een weer kom , ons sal 20
bymekaar wees voor ~ns Nairobi verlaat . D a ar h e ton s n
tydjie gebly, ek kan nie meer so goed onthou hoeveel dae
nie . ens was dar e m n i e b a i e 1 a n k d a ar n i e • Toe s al 0 n s
sien nr . 2 hy het gese hy het met 'Il aeroplane gekom Van
Dar-es- Salaam af. Toe is ons 2C' byrnekaar . Toe vat die
leier van ons, na ons oyrnekaar is, • •
S~ vir my, nr. 1 was hy ooit by julle?--Ons het
hom in Nairobi gekry.
Het hy daar by julIe aangesluit?--- Hulle het vir
o n s d a ar by die bus s to p ko m h aa 1 •
Wie ? -- Nr . 1 .
10
20
Ek sien; hy het julIe by die busstop kom haal ?-- Ja~
Ja en toe?- - Toe neem hy ons na die plekke toe, daar
waar ons kan slaap, hotel. Daar het ons vertoef tot nr. 2
by ons korn aansluit het. En toe korn die leier Van ~ns
MacDonald rv; asala, hy het die paspoorte van ons bymekaar
geneem toe gaan hy weg. Ek weet nie waar het hy gegaan nie.
Maar toe die paspoorce by ons kom toe het hulle n stamp. 30
- 110 - A. JANTJIES.
Sal jy net kyk en wys watter stamp hy toe gehad
het7---Hy het net die st C' mp g c ~ad a
Goed, wat gebe" r toe verder?- - -Toe het ~ns daar
vertoef en to e die Saterdag oggend 7 tenminste dieVrydag
aand toe vertel hy ans ' Ky k moreoggend gaan ons vertrek"
Dns moet omtrent sewenuur moet ons daar wees' hy weet toe
.... Jaar moet on s wees. Toe het ans oak maar ons goedjies by
m ek aar gemaak wat ~ns 9 ehad het, en na die p le k toe gegaan
daar waar h y 9 ese het daar waar ons 7uur moet weese Toe
het ~ns Ifl b ie tj ie daar ver to ef , to e kom Ifl Kombi by 0 ns.
To e laai hulle v ir a ns in die Kombi in. Toe gaan ons na die
v 1 i e gv e1d e to e, air par t •
Ja?--Daar het ons bietjie rondgestaan, toe kry
ons vorms wat ons moet invul. Die wat nie kon in\Lllnie,
ek was 0 a k e en v an hull e w at n i e k 0 n in 9 e v u 1 h e t n ie, die
hBt maar vir die gegee wet moes invul, en hulle het toe
daar ingevul vir ons. Toe het daar Ifl tyd gekom wat hulle
gese het 0 ns moet nou 'Jaan, daar staan die 'plane, toe h et
ons na di e c:a:'oplane gegaan.
10
Het julle ingeklim in die aeroplane?----Bi e tjie 20
baie geweier omin t s gaan want dit is toe di e eerste keer
wat ek so Ifl ding neby sien in my lewe.
Ja?--Maar toe ek sien my maters wat ek mee saam
gaan, hulleis gewillig, toe moet ek maar net gaan want ek
is nOll klaar hier.
Toe klim jy ook in?--Toe klim ek oak in.
Goed. En toe?-- Toe neem die 'plane ons weg.
Waar gaan sit hy toe weer?--- Toe gaan sit hy in
Ethiopia in Ifl dorpie, die naam is Da-Bra-Zid. Daar het
die I P 1 an e d a ar 9 81 and met a n s • Wat ans daar uit die
- 111 - A. JANT ·JIES.
plane uitkom toe sien ons daar staan III captain.
self sommer gese' trEk is Captain Mama."
Hy het
J a, wat set a alp r a a thy met j u 11 e ? - - - H y he t to e
En gels 9 epr aat.
Ja?---En daar het nag een by hom ges-~aan, maar hy
was private aangetrek. Toe staan daar III Kombi, toe word
ons in die kombi gelaai daar. Toe ons by die plek kom
to e sien ek maar dit k ann ie III skool wees nie. Hoe is die
skoal dan hier ? Wat ek reg kyk toe sien ek dit is so 1 date
wat ek hier s ien.
Ja?---Latt:JI' is ons 9 en eem en is vir ons gewys waar
ons gaan bly en waar ons goe dj i es is en later van tyd toe
kom hulle by ons met klere. Drie broeke , drie h emde, twee
was eners, dit:is omtrent so van III donkergroen, en die ander
een, die kakie broek en hemp ~s toe kakie. Toe kry ons III
rooi beret, toe kry ons twee komberse.
10
J a ?--- Toe kry on S III paar lakens, twee, en III wat erkan,
en III band en III jas. Ons het later staalhoede gekry. Daar
het ons III tyd vertoef daar, omtrent 14 dae, toe leer hulle
on s dr i 1, va et dr i 1.
Voor jy verder gaan, sal jy net kyk na daardie
pClrtret?---Dit was een vandie wat ons vo etdril gegee het.
Hy is III lieutenant. (Bewysstuk 2J).
20
Nou het julle vir III tyd lank voetdril gehad.--Ja.
En toe daarna?---Naderhand toe leer hulle ons hoe
am met gewere te werk.
En het jullegeskiet oak met die gewere?--Later van
tyd toe neem hulle a ns na III plekkie en het ons ge9d.et met
die gewere.
En watse gewer e was dit alles ?--- Die eerste 30
geweer wat ons mee geskiet het was III geweer hulle s@ vir
- 112 -
hom Aim L
Is dit on groot geweer?--Dit is on lang geweer o
En he -I; julIe no g an der ?.--Ons h et nog and er ge-
wer e g ehad. Een so on ko:rtetj ie ~ hulle h.- t vir hom g ese
dis on carbine., en toe met rewolwer.3 oak geleer skiet,
En toe het hulle daar f1 masjien gun ook, ek kannie meer
sy naam onthou, so on kortetjie, nie on lange nie.
Machine gun. Het julIe met hom ook geskiet?--
Toe het ons geleer met bomme oak. Maar ek sal dit nie
bomme noem nie, dit was pakkies goed, en hulle het gese 10
di tis T. N. T 's.
Wat het julIe daarmee gedoen?---Hulle het ons
gewys hoe die ding kan werk am on dam miskien te breek.
Om hom te laat antplof?--Ja.
Nag iets wat j.Jlle geleer het?---Soos opklim aan
r i em e h e ton s 0 0 k g e do en .
Nog iets?---Ons is geleer swem , ~ns 1S geleer
F iret Aid .
Nog iets wat julIe geleer het7---Tae hetons
geleer hoe am die mine bomme te soek as ans kom by on plek. 20
Ja, nag iets?---Daar is baie meer dinge wat ek mis
kien vergeet het. Ons het met on groat machine gun ook
geskiet, on lange. ens het geleer hoe om in die veld te
loop , ook.
Nou ken jy hierdie bewysstuk?--(aan getuie getoon).
--- Ja my Agb are.
Wat is dit?---Hulle het gese die ding se na8m
1. S on IS k etc h d raw i ng , •
Was dit aan jou gegee daardie?---Daardie was aan
my per soonlik gegee.
Wat moes julIe daarmee doen?---Ons was gevat na '~
- 113 - A • J AN T J I E 5 •
tydjie sommer i!l 'Il woestyn, weggegooi s en toe ons moet
met daardie map loop by die dorpie, die naam is Nazareth,
maar voor ons die dorpi,:] ontmoet moet ons die treinspoor
ontmoet, dan kom ons duskant die treinspoor, dan kry ons
die kamp ons na tJe moet gaan.
JUll e moes die ding gebruik am julle pad terug te
kry na die kamp?---Dis net !Oo .
Nou goed, is daar nog ipts wat jy kan onthou wat
jy daar geleer het?--C'ns is daar geleer hoe mens met 'Il draad-
laos kan praat. Daar is nog dinge wat ek miskien 10
no u v er gee the t •
Ek sien, was al die beskuldigdes saam met jou?---
Van nr. 1 tot nr. 7, ons almal was bymekaar gewees.
Almal hierdie selfde goed geleer?--Almal het
dieselfde goed geleer.
Se my was julle net die goed buite geleer, of was
daar mense ook wat vir julle vertel het hoe dit gedo en
word? ---Voor ons die goed geleer word buitekant, word ons
in n klas ingesit, dan word ons daar geleer.
En die taal wat gebruik word?---Hulle gebruik En§els .
Het jy dit verstaan?---Ek is baie swak in Engels, 21
maar ons word gemix - p.en wat nie kan praat nie moet
tussen die klomp sit wat kan praat, wat dit kan verstaan,
en na dit, daar by die tent, moet hy dit vir jou verd u i -
del i k .
Hetparty van jul18 oak notas geneem van wat daar
A
gese war d?--- Ja.
kan jy enigeen onthou wat nou notas geneem hst?---
Soos ek se , om die waarheid te se, aan ons almal was n
exercise book gegee: 30
En julIe moes toe notas neem daar?---Ja.
- 114 - A. JANTJIES.
Nou 8'10S ~ns Wa ~ nou nie k an reg verstaan ~ skrywe nie,
dan vra ons die een wa 'c kan skrywe, dan most hulle dit
vir ~ns oorskrywe.
Nou, ek wil jou net nag n foto wys - ken jy daar
die foto?---Die foto ek ken hom baie goed,
Watse foto is dit?-- Di t ~ n foto, na ons die werk
gedoen het, voor ons vertrek het, toe word ons afgeneem .
Is dit in Ethiopia afgenecm?---Ja .
(Ditis ~ewysstuk~. En wie kom daarop voor?--
Ek is ook self daarop.
En die beskuldigdes?---Die beskuldigdes lS alTaI
d aaro p.
Nou hoelank h et julle hierdie opleiding ondergaan?
---Dit~ vir ons 3 maande gegee.
En n a die d r i e m a and e, wa t 9 e b e u r toe? - - N a die
drie maande?
J a t na die 3 maande om was7-- Toe neem hulle vir
~ns na die dorp toe. Toe word ~ns klere gekoop. n
Broek, nbaadjie , n paar skoene , en n hemp.
Ja,?--En n handsak.
J a en daarna?---To e ~ns klaar is, ons het daar n
tyd gemaak, ons het Krismis ook daar omgemaak. En to e
10
2G
na dit word ans weer teruggestuur Ila die plek Dar-es- Sa laam
to e.
Ek sien. Hoe het jUlle Df'r-es-Salaam toe gegaan?--
Dns lS met n 'plane gevat van Ethiopia na Dar-es-Salaam toe.
In Dar-es-Salaam wi e hat julle ontmoet ?-By Daar-es
Salaam het ~ns ontmo e t James Radebe , e n nog sen.
Ek sien?---En to e het hulle ons gery na die office
to e.
Na watter office?---Na die office van die A.N .e.daar .
- 115 - A • JAN T J I E 5 .
Goed, en daarvandaan 7---Van die office toe word ~ns
gevat na f1 ander plekkie toe~ uit die dorp ujt" III Ander huis.
Daar het ~ns die t y d d3e~ omgemaak voor ~ns weer terugkeer.
Hoe het jUlle toe teruggekeer?-.. -Hulle hRt by ~ns
gekom, in die dag, dit was die voormiddag gewees. Toe
was dit Tennessee Mak iwane, en Cliver Tambo, hulle het
by ons maar we er dieselfde ding wat hUlle gemaak het voor
~ns vertrek het na Nairobi toe .
In elk geval, Van Dar-es-Salaam is julle waarheen?
-- - Van Dar-es-Salaam is ons na Mbaya toe.
En Van Mbaya7--Van Mbaya het ons die bus geneem
tot Tonduma.
En wat het dal<lr op Tonduma gebeur 7--0ns 1S gese as
~ns op Tonduma kbm ons kannie almalmet die bus gaan, ons
het nie III paspoort wat kan deurlei anderkant die grens,
Noord-Rhodesie se grens nie . Die anders moet afklim,
dan moet hulle 'Il ompaadjie vat, dan moet daar een in die
bus bly om die goed o p tp pas. Ons het ook die beveel
aangeneem en ~ns het so gemaak. wet ons andprkant kom toe
wag ons die bus in di e pad. Ons het di e bus probeer stop20
maar d ie bus wou ni e stop nie . Toe sien ek die driver van
die bus maak net so vir ons en hy is toe voort . En to e
het ons maar daar rondgestaan en rondgestaan , ons weet
toe nie waarnatoe ni e , en toe naderhand sal ek sien daar
staan 'Il polisieman met twee Van ~ns manne . Toe wil ek
nou nie eintlik reguit soontoe ~aan nie, ek koes maar
nadertoe en koes en tot ek by hulle uitgekom het. Toe
het die polise met die manne gesels~ Ek kannie eintlik
se wat het hUlle met die manne gesels nie, en toe het ek
10
maar weer ma2r prohoer omdraai na Tonduma toe .
'Il vribnd in die bo sse on tmo et van my .
Toe het ek 3 G
- 116 - A, JANTuIE5.
WatteD een? Wie is hy?---Dit is nr c 3 0 Toe het
ons t er u 9 9 eke P. r d"' e "':' 'v aar ons vir nr . 1 ontmoet het.
In aIle geval, julIe is eindelik daar oor die grens,
en waar is julIe toe h e en?--- Wat ons moet t er ugkeer ?
Ja, j ulIe het ei ll delik oor die gren s g 3kom, ne,
en waar is jUlIe toe heen?---Toe gean ons weer na Tonduma
to e.
Ja, en daarvandaan?--- Daar het ons 'Il tydjie vertoef
by die Hotel. En to e is daar twee van ons, die Ender het
weer teruggekom, tr) e is ons nou 7 bymekaer, en to e is dear 10
twee van ons nie by ons ni e.
Watter twee wa s dit?-Dit is nr. 4 en nr. 7. Hulle
het toe weer by ons aangesluit die aand. Toe het ons maar
daar vertoef. Die volgende •• ek kan ook nie onthou of dit die
volgende een is nie, maar dit is op 'Il nag, toe het hulle 'Il
reeling gehad het mense wat lorries het, dat die lorries
moet deur die grense gaan, dat ons moet ompaadjies loop.
Toe het ons die lorri e ontmoet aan die voorkant.
se vir my, was dit toe nog julIe hele groep by _
mekaar, jy e n al die beskuldigdes ?--- Wat ons die lorrie 20
ontmoet het?
Ja.--- Een het agtergebl y .
Wie was dit?---By Tonduma.
Wie was d it ?--- Dit was nr. 6 .
Ja, en waar het hy weer b y julIe aang e sluit?--Hy
h et by ons aangesl uit, dit is 'Il goei e , ek kannie nou 5e
hoeveel my 1 was dit, maar hy het ons die volgende dag, met
die bus wat ~ns die oggend gery het, hy h e t by ons daarop
gary.
Ek sien. En toe, waar is julIe to e heen?--Toe gaan 30
- 117 - A. J AN T J I E S.
on s vo 0 r t n a die pIe k L Usa k a to e.
En op Lusaka, ~oe sou julIe daarvanaf verder
9 a an? - - - 0 n s sou met die tr e in 9 ega a n h e t •
Het julIe kaartjies gekry?--Cns het kaartjies gekry.
Sal jy net kyk na hiprdie Bewysstuk en vir my se
of jy dit ken?---Dit is die kaartjie swat ~ns gehad het.
( Be w v sst u k 9 D) • En j u 11 e h e t to e e i n del i k met
die t~n in BUlawayo aangekom waar julIe arresteer was?
---Ja.
Hoe het julIe die kaartjies gekoop? H et elkeen 10
sy eie kaartjie gekoop?--Nee, ~ns was twee-twee aan n
kaartjie gewees.
En julIe het twee-twee gery?--Aan n kaartjie ja.
Ek wil nou net vir jou twee prentjies wys )Edele
di t sal later konnekteer word) waar h ierdie merkies in is~
Sal jy net kyk na die eerste een, die rewolwer.---ons het
met sUlkes gewerk.
DEUR DIE HOF: Wa t s~ jy? Wa t is daardie?--Dis n rewolwer.
MNR . TERBLANCHE rvERHOoR HERVAT)
Hoe lyk hy vir jou'~-Hy lyk nes die ene wat ons 2 0
daar mee gewerk het.
Net so ---- Net so.
Nou is daar prentjies van gewere.---DIe een het
on s 00 k me e 9 ewer k • (Dui aan).
MNR . TERBLANCHE: Geen verdere vrae.
KRUISVERHooR DEUR BESKULDIGDE [\IR . 1:
Jy het gese jUlI e het in die pad gegaan?--Ja.
Toe ek Van jUlIe af is, waar hat ek julIe laat
staan? Jy het gese ~ns was saam by Marabi gewees maar nou
wil ek weet waar het ek julIe gelaat, laatstaan?
DEUR DIE HOF: Hy het nie gese dat hiar:!ie beskuldigde by
30
- 118 - A. JAN T J I E S.
Marabi was. Hy het jou gekry bo by f1 busstop by Nairobi.
NR. 1 (deur die tolk)
U Edele, die ge--tl'ie het gesB voordat ons by Mbaya
aan gekom h et is nr. 1 eer st e van 0 ns af weg.
DEUR DIE HOF (aan die getui e)
Het jy soiets gese?--Laat ek hom net bietjie
vra esseblief my Agbare?
Ja vra hom laat ons hoor.
GETUIE (aan beskuldigde) Wearvanaf?
BESK. NR ,..L:. Voordat julIe by daardie dorp gekom het wet 10
iI gesB het, het jy die eerste mention gemaak van nr. 1.
Jy het nie die naam van die dorp verstrek nie, jy het
gese die dorp wat julIe by was.---Ek het geen dorp
genoem nie.
Dit lyk vir my jy wil nie my \Eae beantwoord n ie.
Ek sal maar liewers gaan sit. J y het van f1 kombi
gepraat voordat ons by Bechuanaland aangekom het. Ek
het daardie goed gelL' ister wat jy gess het. Nou wil jy
nie antwoord gee daarop. Nou gaan ek sit ,
CROSS-EXAMI NATION BY ACCU SED NC . 2:
Befo re I ask a question sir I want to ask his
lordship something. I have got any right to attend this
Court when I am foreign?
BY THE CCURT (to accused No . 2)
20
Yes, you say because you are a foreigller whether you
have a right to a ttend to the Court, is that your question?
- - - Yes, t hat ism y que s t io n •
Well , we will deal with your question later on .. Have
you any questions to ask this witness at the moment?
NO.2: Yes I was asking this because I have got to ask
- 119 - A. J AN T J I E S.
my question.
BY THE COUR T: Well you are here as an accused person.
I can It g.i.e a decision about your case in the middle of
the trial. I have got to hear all the evidence, and the
argument , if thEre are arguments to be presented,, --Th ankyou o
CROSS-EXAMINATION BY ACCUSED NO.2:
Did you say you met me at Palapye?---Ek het gese
dat ek hom ontmoet het duskant Francistown.
I was with who at Francistown?-- Toe ek jou gesien
het by Francistown het jy gekom met 'Il ander man.
Who was that man, the driver of the lorry who
Die drvwer I<F.Jn el< ni~ qe nie •. Maar ek was with me?---
kr se dat hy saam met sy swaer gekom hr=t.
10
Before you said my brother-in-law IrBS there before,
after that we came, we three, with the lorry.---Ek het
9 ese d aar h et 'Il lorr ie gekom. Toe s i en e k t wee m en s e •
En toe is dit die eerste keer wat ek vir nr. 2 daar ge-
sien het, met 'Il ander een. En naderhand toe het ek ge-
sien sy swaer. Toe het ek gesien Joe Modise, en hy het
gese "Die een is my swaer." Toe is dit voor ons die
geld ontvang het.
So what did he say? Did you ask him what nation
are you?---Ek het 'Il bevel geneem wat vir my gese het ek
mag nie vrae vra nie.
And from there you say you were with me up to
BUlawayo?--Ons het saam gery tot ons die plek ontmoet het
Tanganyik a.
AT THIS STAGE THE COURT ADJCURNS FCR 15 MINUTES.
eN RESUMHJG:
CROSS-EXAMIMTICN BY AC~USED NO.2 OF WITNESS ALFRED JANTJIES
!CONTINUED) :
- 120 - A. JANTJIES.
I want to know vhich place is Francistown?---Ek
het myself nie gesien w3tter plek dit is nie, maar ek het
9 e h 0 0 ron sis 0 m tre n t ·n my 1 v an F ran cis to w n a L
Is that in South Africa or Bechuanaland?--_Dit
is wat ek nou nie kan se nie, of dit in BEtsjoeanaland is
want ek was nie by hom gewees nie.
From there to Dar-es-Salaam, yousay you left me
behind in Dar-es-SalaaM?--- Dit is nie altemit , dit is
seker dat ek dit ges~ het.
Why you leave me behind in Dar-Es-Salaam?---Ek 10
het hom by Khabanisa se huis agtergelaa~
Why you left me in Dar-es-Salaam?---Ek dink daar
die vraag kan hy nie vir my vra nie, want vir my is ges8
ek mag nie vra nie wat gebeur.
ACCUSED NO . 2; No further questions.
KRUISVERHOOR D~~B...._BE9<ULDIGDE NR. if;
Cnthou jy nog wat jy gister gedoen het?---Ek weet .
Ek wil vra, d ie t yd toe jy by di e Kaap was, was
jy n lid gewees?---Ek sal hom ilie kan a ntwoord, hoekom
hy weet nie van die Kaap nie. Hy kannie van die !<.a ap s e 20
dinge \lEn my wil kom weet nie.
Ja, ek bedoel ~aapstad . --Ek S8 sk glo nie hy kan
my i ets vra van die Kaap nie .
Kaap nie .
Wan t hy weet niks Van die
Moet ek nou SB dat jy nie my vraag antwoord nie?
DEUR DIE HOF; Vra maar jou vrae - e k sal b esluit wannes:
hy jou nie antwoord nie.
KRUISVERHOOR DEUR BESK NR . 3 (VERVOL G) :
Was jy gesB om watter tyd van die Kaap af te ver -
trek ?-- Di t was vir my gese.
Wie het vir jou daardie informasie gegee, daardie
30
- 121 - A. J ANT wI ES.
gese?---Nghula.
~vat het hy ges2?--· ·~k dink die VI'ae wat hy my
vra, dit kom my nie tGa ;lie, want ek en hy ••
DEUR DIE HOF (aan die gotui ~)
Antlif"\ord ma"'"(' s y V:-Cle - wat r-,et hy vir jou gese7---
A
Hy het vir my ge8r. ek moet n swart das om my nek sit en
n armb and dra.
KRUISVERHCCR DEUR BESKULDIGDE ~'R. 3 VERVOLG:
\fJat het hy gese, waarvoor is daardi£! dasse bedoel,
die ties ?---Hy het vir my ge58 die dasse is If) teken om 10
dat dit die eerste keer is wat ek in Johannesburg kom,
sal die mense my aan daardi e ti e kan sien.
Het hy jou niks anders gese behalwe dit nie?---
Hy het my nik s ges8 nie.
Is jy toe Van die Ka ap af met da:erdie boodskap
Van die swart das?--Nie dit alleenlik nie, hy het my toe
n adres nog boonop gegee.
J y het niks anders gehoor behalwe dit nie, toe
jy van me Kaap af is nb ?--N ee •
Toe jy op J ohannesburg kom , wie het j!l,t daar ge- 20
sien?---Jy sal my nou net moet verduidelik, want Johannes-
burg is groote Ek het op die stasie, die stasi~blisieman
gesien, die eers t e op Joha~nesburg.
Het jy met 11 0m gepraat?---Ek het met h~rr ~epraat ja.
Wat het hy vir jou gese7--Ek het hom geV~a waar
ons n huurmotor kan kry.
Jy het hier in die Hof ge8e nadat jy met ~aardi8
persoon gepraat het,het jy •• het hy jou gewys waar jy n
huurmotor kan kry, en wat het toe daarna gebeur?-... En to e
kry ons die huu:.::mc ~:Jr, en toe \.cI'a ons vir die man of hy 80- 30
- 122 - A. J .~.N T J : E S ..
en-so '11 plek keno
(Die besk. sit -iit i,l [ngels, :': dele) Giv8 us a
brief discussion bblJut i . •
DEUR DI. E_tiQ.~: WGl~ hy het al ve!'duidell~ vanmGre. Hy
het met die huurmc' ~ r gnry n I 'll plek w~p~ da pr '11 winkel
was, die adres wat hy gehad het. Daar het tW 3 8 ingegaan
en met die eienear van die 'liinkel gaan praat. Hy het in
die kar gebly om na die go ed te ky k. Wil jy he hy mo et di t
nou weer herhaa17
~ESK~~~ Nee, Edele, ons sal verder eangaan.
KRU I SVER HO OR (V ERVC LG)
Watter plek was jullo gewees toe7---0ns was in die
winkel ingeneem en na '11 plek in die basement geneem.
Het jUlle in die plek geslaap waar julle ingegaan
het?-- Ons het by rvlarabi gebly en geslaap.
Het jy mense daar by Mt'3rabi gesien?--Ja.
Toe jy nou daardie mense besigtig het, gekyk het,
was d it nou vir jou IT'£ .lse wat daar CJlbly het, of mense wat
nangekom het en weer wcg:;jeg .3 C;n het en so ,ar>?---Die eerste
keer wat ek d aar aangegaan het, na Joe Modise by ons aan- 20
gesluit het, toe het hy vir ons geneem. Toe het ons fl
klomp mense gesien wat by 'II tafel gesit het.
My vraag is san jou dit: die mense wat jy daar
gesien het, ne jy Ilulle bekyk h et, het dit nou voorgekom
vir jou of dit mense is wat dear bl y , en of dit mense ~
wet net daar kom e n weeT weggaan e n so?--rm die waarheid te
re, ek sou se wat ek hull e dear omnoet het het ek nie geweet
of hulle hier bly. Ek het hulle nie gevre nie.
Is dit die mense wat JY gesien het?--Dit is diD
men sew ate k y e b iG 11 he t • 3 0
.. 123 .. A. JANT~IE S •
Van dir ~ense wat ~y da ET by die H8tel gesien het,
kan jy nie se nie dat Van Lii J mense wa '\: jy .:jaar gesien het,
van hulle is mense wat L8ar ~ly ni s?
DEUR DIE HOF: (a Poil b ~sl< uldigde nr. 3).
Hy S8 nc,-- o
JulIo is Van Marabi af weg ne?---Ja.
Waar to e he en ?---Na di e cubb el v er diep in g 0
~-Ja s jUlIe drie toe jUlIe na die dubbel storey
toe gega8n het?--- Ne e. 10
Hoeveel was julle?---Ek het nie hulle getel n~ ,
maar almal van hUlle wat hUl1 8 ons attent gemaak het en
gese met die en d ie vriend moet jy gaan injoin, hulle is
saam met ons daar weg.
Het jy d aardie mense geken?--- Na Ifl tydjie wat
ons bymekaar was, ia 9 toe het ek hulle geleer ken.
Hoe hat jy hulls geleer ken,?---N a ons daar gekom
~
het tOG het hulle vir. ons ges e "Kyk, die is julIe vriende.
Jy moet met hUlle injoin."
DEUR DIE HOF (aa n die beskull:DJde voor die vraag deur di e 20 to lk weerg ee is)
Hy sal ni a weet wat al die name is, en wat maak
dit s aak wat die name is!---I am just asking one question
sir, if he recognised anybody among tho se people.
He said h e recognised the 5 of you sitting in the
dock there.
KRUISVERHOOR DEU R BESK. NR. 3 (VERVC LG) :
Toe jy nau daer by Marabi was, nadat jy nau uitgekam
het daar, het jy van die mense, die naam van een of ander
van hulle wat daar gewe ~ s hat, g ekry, of gehoor?---Om die
w a a r h e i d t e s e, e k k ann 0 u n i e s e k er m a a k d ate k 9 e s e h e t
- 124 - A. JANTJIC:S.
vir elkeen "Hoe is jou naam" nie 1 maar ek het hulle gaeer
k en d a ar by Mar ab i •
My vr aag is dit: van di e ses wat jy daar gesien
het, is daar een van die ses wat jy die naam Van ken wat
jy daar by Marabi gesien h et ?---J a •
Wie is hy?--- Ma tthews Makal ima.
Is die di e een wat jy by Marab i geken het?---
Dis reg.
Van Marabi sf het julIe na ~ dubbel storey
building gegaan. Wa t het jUlIe gesien?--EI<- dink ek het 10
dit ges8 a1.
Wa t het jy gese?---Dat ons van die Marabi Hotel
na die double sto~ huis gegaan het.
Hoeveel Van julIe was daar toe julIe van daardie
double-storey plek af weg is, ho eve el v a n julIe was daar?
---Ek het nie get El op die oomblik nie, maar na ons die
grens e verlaat het toe is ons ongeveer 32.
Het jy gesiE-;l dat daar 32 is toe julIe nog dus
kant die grens was?---Ek het ges@ om v as te se dat dit
3 2 was was to eon s 00 r die 9 r ens was ~
Die 32 wat jy van prast, het ons toe by Palapye
aangekom?--Ek dink ek het al voorheen al gese a1.
Ons is by Palapye verby toe is ons na ~ander
pIe k to e • Wa tis die n aa m van d a ar die pIe k ? - - Die pIe k wa t
ons by gekom het?
Ja?--Waar ons by geslaap het?
Ja.---As ek nie ~ mistake het nie, ek kan miskien
n mistake he, was dit Masalonji.
5e jy nou by Masalonji het ons ander manne ook
ontmoet?-- Twee.
Modise het ons by die ander saamgevat, hy het ons
20
30
- 125 - A. NANTJIES.
die ander laat o...,tmoet,? -Hy het die twee by ons gebring.
Is daar enigie;s W1::l~ hy sou gese he:.t, nadat hy
ons •• die twee rranne by 0 IS J FFlt aanslu::.t het?--Ek dink dat
hy ons gese het dAt een wat ;lY by ons gebring het sy skoonbroer
sy swaer is tenminst~
Ek neem Ran dat jy die Hof gos3 het cat ~ns
geld gegee was. Nou wat se en hoeveel geld was ons gegee?
--Ek dink daar •• ek maak gladnie Ifl mistake nie. Ek s80ns
het elkeen £11 ontvang.
Was ons enige iets ges~ nadat ons die geld gegee 10
was?
DEUR DIE HOF: Ja, hy het vroeer gese dat hulle die geld
aan hom gegeehet en gese elkeen moet sy eie geld luu, 50dat
as daar iets verkeerd verloop en hulle moet weghardloop,
dan hat elkeen syeie geld.
L~~ISVERHOOR DEUR BESKULDIGDE ~JR. 3 (VERVOLG):
Soos ons nou daar was, aangekom het, het elkeen
s y £ 11 a an ho m 9 e had? - - D i the t e k 9 e s e . Het ons saam alCJer daar by Bulawayo aangekom?---
Ek dink ek het gese duidelik dat twee wat by ons was om- 20
9 e d r a a i he t.
Die twee wat jy nou gess het wat sou omgedraai hat,
die anders Van ons is toe alger saaM?--Die anders is in e
alg er saam.
Was 8k toe by julle gewees op daard:ie tyds+io
toe ons nou voortgegaan het?----Ek dink hy was •• ons was
saamgewees.
lliat het daar by Bulawayo gebeur?--By BUlawayo, toe
het ons by die stasie gekom. To e h e ton s p x 0 b e ex 0 m by die
stasie te slanp. Tue hat die p'Jlisis vir ons geweier. E.n 30
- 126 - A • J AN T J I E S.
toe het hulle ~ pl ~ k loop soek vir ons in die Hotel, en
toe het (Ins in die Hotel gaan s laap
Van daardi e g~l~e wa t ons gegee Was deur Modise,
was daar enigeen pe::missie goges am allaen in besit Van
daardie geld te gaan?---Ek d i nk ek h et a1 heel oggend die
selfde ding, ek dink dit is die derde keer wst ek dieselfde
ding prast.
Dit is nou duidelik dat enigeen wat die goed aan
hom gehad het, sUlks as die kos en dinge, dit was alles
aan hom uitgereik, dat hy moet gaan.--Ek dink dit was die 1 0
bevel wat ons ontvang het daar.
Toe ons nou daar voar by Lusaka kom, wat •• hat ons
iat sd aar gesien.--Toe ons in Lusaka kom toe sien orsvir
Jack and Johnny Makatini.
wat hat hullegemaak7--Toe kry ons hulle op die
stasie,
Wa the t hUll e 9 em a a k ? - - En to e h u lIe b yon s k am
to e vind hulle ui t dat ons ni e die geld gena eg he t n ie,
p arty van ons h e t di e geld g emors.
Is dit a1 die mense daardie wat die reg Qahad het 20
am die geld van ons te neem, is dit hulls wat die reg ge
had het'?--Ek sal ni e se dit was hulle aIleen nie, maar vol
gens ek hulle gesien hat, na hulls by ons gekom het, to e
hulle sien ons het -:li e geld nou gemors, hulle was die serste
mense wat die geld by ons afganeem het.
Ha t julIe to e vir ho m die geld gegee 7-- 0ns hat vir
hulle die geld oorhandig.
Van Bulawayo af tot by Lueake, al daardie tyd was
die geld by jull ~ gewees7---Ek gee verseker dat my geld nag
altyd by my gell/ e es h e t, En nag f1 p aar van die ander, 30
Ek n e em aan d a t Malai oak daardie geld gagee was.
- 127 - A. JANTJIES.
Met wie se geld het hy gekoup?---Ek dink ek het die heel
oggend verduidelik dat (1nS by die stashl gekom het, toe
hat Maloi die geld gekollect om die kaartjies aan ons te
koop.
Kyk jy het gese c:tt julle was gese dat die gelde
wat julle ontvang het moet elkeen sy geld hou, en hy moet
dit gebruik, indien dacit' enige moeilikhede ontstaan, vir
s y e i e doe 1. - - - D it js die w a ar h e i d wa t e k 9 e s ~ h e t, maar
Maloi , hy het by ons aangesluit, dat hy is ~ member van
die Zabo, dat hy ~ reeling gehad het dat hy die kaar1(jies 10
moet uitneem sodat hulle n ie kan uitvind ons is sander
p aspoor te
Toe ons nou daar gekom het het ons Jack daar
ontmoet en hoeveel ander van sy mense? Daar by Lusaka?
--- Van wie s e men se ?
MaloL Jack se mense.--Wat ons by die stasie
korn wat hulle by ons gekorn het was daar net twes van
hulle, JOe Jack and ~ohnny Makatini .
That is not my q~est.ion. My ques+.ion is: top- ons
nou alger daar by Lusaka gekom het, hoeveel was ons?--- 20
Dns was 32 gewees.
Laat ons bietjie agter toe gaan nou. Laat ons
nou na Maealonji toe gaan. Jy het die Hof vertc31. dat ill e
ons hier van die hepubliek af weg is, toe was ons 32.---Ja.
Toe ons nou daar by Masalonji aangekorn het, hat
twae manne ons daar gacollect?---Dis reg.
J y het hulle genoem, die swaer van nr. 2. Gaan
dit nie van jou af weg daardie ding nie ?--Net een punt wat
ek wil bietjie duidelik maak. Ons was 32 oar die grense,
dit was gew~es Jo~ Modise on die een wat die Kombi gery het.3D
- 128 - A, JANTJIEJ.
l,.Jat ek 'IOU va" jnu ",~l wC~t:is9 kyk jy het genoem
3 2 en to e h e t j y 9 l) sed . ...:r h c t t wee 1 [' + :-: :c 6 a ~ 9 e s 1 u it.
No u wi 1 e k wee t 0 f j Y ~o . m e en 3 2 0 f 3 4 ? 32 en T.wee
by meen 34.--Joe Modise en die drywer ~an die Kombi het
omgedraai. ande~k~'lt die grense. Toe j _ son s 3 C •
Het jy die Hof daarvan gese?---Ek lS me s~ker nie.
Kyk wat jy hier in die Hof vertel moet ,iy baie
seker Van wees, want dit kan mense in maeilikheid besorg.
---Maar ek dink dat ek hom ges~ het dat toe hulle by ~ns
aange 'join' het toe kom maak hulls 32 by ons, die twee t 10
Jy het my gehelp, dankie.
KRUI5VERHOOR DE~R EE5KULDIGDE NR. 4:
Ek sal net so een vragie stele Het jy gesB in
hierdie Hof, toe ~ns van Lusaka af terugkom, was daar
twee D~n ons op een kaartjie?---Ek het dit gese.
Ek is seker daarvan dat die Hof geen getuienis
het dat daar is geen ander persoon op my kaartjie, behalwe
ek . --Ek sal nie stry 'lie maar dan het hy teen die wet
gegaan waar ons die beve] e gpkry het. Die man wat ons by
die stasie gebring het, hy het die geld oorhandig, hy 20
het die geld van OI3S gevat van elkeen toe kom hy daar en
se JulIe lS twes op n kaartjie .
Ek wil nou seker ~aak, is jy seker dat dit gese
was dat daar twee up elke kaartjie, twee moet wees?---Ek
sal nie vastig se dit was nie, maar toe hul.J.e by my kom
toe s@ hulle "Gee jou geld hier." Toe ek vra waarvoor ,
toe se hulle "Ons gaan vir julIe kaartjies koop _." Na hulle
die kaartjie gekoop het, toe se hulle " JulIe is twee aan
n k a art j i e . " En to e h e t e k 9 e k y k, to e is d i t n i e net e k
en die ander p Gra:.::;n nie, toe is daar nog a nder wa t oak 30
twee- twee aan 'Il kaartjie is . Toe het ek voorgeneem dit is
.. 129 - A • J AI\! T J ~ E 5 •
die bevele van die man wat ons op die stasie gebring het.
Het jy nou maar gedin k dat daar mess twee op een
kaartjie wees, of was dit n bevel wat g8gee was?
DEUR DIE HOF:
NEE, hy h e -c die posisie bai s duidelik gemaa " . Hy
se dit is wat gese was. Hy het toe gesien dat hy met n
ander man n kaartjie deel. Hyk het oak gesien dat daar
twee andere op een kaartjie is. Toe het hy aangeneem dat
met almal di e posisi e sO is, omdat die bevele sO was.
lillU1SVERHOOR DEUR EESKULDIGDE NR. 4 .,ULsRVCLG): 10
As dit die bevele was, waarom was ek dan alleen
op die kaartjie, dat daar nie iemand anders saam met my
was nie?
DEUR DIE HOF:
Wel hy h e t nie di e kaartjies gekoop nie . Hy weet
n i e • H y n e em maar a and a t d i t so is .
~~ Dis al, u Edele •
.!SEJll5VE ~_HC O R DEUR BE r,KULDIGDE NR. d.l.
Ek wil jou dio! l/ r2 2 g stel: wat jy nou hi e r in
die Hof gese het, het jy nou need geneem dat dit alles 20
die w a a r h e ids a 1 wee s w at j y hi er in die Ho f 9 e s e h e t?
DEUR DIE HOF:
Ja hy het die eer:! so geneem .
KRUISVERHO OR DEUR NR, 5 (VERVGLG):
Jy het hier in die Hof gister gese daar by die
Kaap was jy n lid van een of ander voetbal beweging.---Ek
dink ek erken dit dat ek gese het dat ek n lidmaat gewe e s
het van di G footbElll~ WAT onder die Youth League aan behoort.
Wat was die naam Van jou span? - --Die naam van my
span gewees hct WeS Ponie Express.
- 130 - A. JAf\JTJIES.
Watter pI ek het j y S esp eel ?- .. Ek was n go alkEEp er.
Di t was so cce:: gew e es.
He t j y g e 'III e e t ~ J -o e j y a s 1 ida a n s 1 u it, by d a a r d i a
voetbalbeweging dat die wbS onder hierc.!ie Youth League
soos jy se?- ·~Voor ek hom gejoin het was dit rcie vi:: r:. y so
duidelik gemaak nie.
Het jy enige wete gehad, het jy geweet daarvan,
voer dat jy n lid van die 'ball I gekom het dat dit onder
die Youth League is? Het jy enige Idesi~e I gehad daarvan?
Laat jy by die Youth League moet aansluit voor jy by die 10
voetbalJ kan aansluit? n Eegeerte gehad? ---Na ek die
aan die 'ball I besluit het, toe het ek gesien, en toe hat
hulle my baie verduidelik, wat die 'African youth League'
se doel is met n mens.
My vraag is, voordat jy aan geslui t het as lid,
was jy begerig om n lid van daardie Youth Le ague to wees?
---Ek dink n mens, voor n mens begeerte het, sal n mens
eers sien wat die dinq werd is.
Was jy verduidelik gewees, nadat jy n lid van daar
die span gewees het, dat jy sal n lid daarvan ook wees?-- 20
Na ek verduidelik is. en toe het ek gesien di t sal vir my
n voor deel wees om hom aan te I jo in '.
Nadat jy duidelik gemaak is van hierdie, as die
lid van hierdie YOl·th League, het jy gesien tot wattere voor
deel dit jou sal str e k?--Ek het dit self met my eie oe gesienr
"Jat is dit wat vir jou verduidelikis ?----Dit is
vir my verduidelik, as jy hia:aan belong~ en as jy die dag
doodgaan, dan word daar n bus gehuur vir jou, en dan word
jy na n groot lykstasie geneem, en jy sal niks kortkom as
jy saam met die Youth League is nie.
- 131 - A • J AN T J I E 5 •
Wat is die naam van dio Youth League1---Ek dink
dat ek hom net geken het in die naam Youth League.
D a ar is n i e 'fl and er n a am wa t j Y m i ski en w Bet n i e ?
--Ek sou nie se d aar is nie ? ek sal ook niB se daar is ~
ek ken hom net aan die naam 'African Youth League'.
Het jy gister hier aa n die Hof gese dat jy 'fl lid
was v an die A. N • C • You t h Lea g u e ? - - E k din k d i the t n i e ffi 1 f
uit my mond gekom nie.
Het jy dit nie gese hier in die Hof nie?---A.N.C.
Youth League?
Ja,---DlB Youth League het ek gese.
Het jy nie hier in die Hof gest§ det jy 'fl lid is
van die A.N.C. Youth League nie?---Uit my eie mond dit
het ek dit niB gese nie.
Is jy sek!er? ---Ek dink ek ken dio Youth League
op die naam Van Youth League.
DEUR DIE HOf:
Jy het die vraag gevra, en jy het die antwoord
gekry. Ek weet hy ( het gister gepr aat \1.an die A.N.C. Youth
League. Gaan nou maar aan met jou vrae.
BESKULDIGDE NR. 5: GEEN VERDERE VRAE.
K R U I SV ER H 0 OR D E UR B E SK U L DI G DEN R. 6:
Jy as getuie van die Hof, het jy die naam van
nr. 6 genoem dink ':!I< .---Ek erken dit.
Het jy hier gese toe jUlle van Tonruma is het nr.
6 agtergebly?---Ek dink •• ak het dit gese.
10
20
Hier is nou my vraag: waar hot jy my weer toe gesien?
-_Ek het hom gesien by die bus wat ons toe geneem het aan
die voorkant, wat ons inklim toe sien ons, hier klim hy af,
wat hy ons sien.
Het jy dit aan die Hof ge8e, hierdie verklaring
- 132 -
wat jy ~ou maak a3n die Hof?
DEUR DIE HCf :
A. JANTJIE5.
Ja hy het dit gese vir my. Het jy nog vrae?
KRUI5VERHCOR DEUR BE5KULDIGDE.~R. 6 (V~B.\LO.ill:
:is di t nouni r= W8"l:t' n::'e, dat ek lost jou gesien by
5uid-Rhodesie waar ons by die polisie gearresteer was?--
Ek dink toe ek dit gese het het ek nie III 'mistake I gehad
nie. As hy dit nie wil glo nie, ek sal hom I)og op III
ander mElnier verduidelik dat ek nie verkeerd het nie,
dt ek en hy in Ethiopia was. Daar het ons valse name gehad. 10
My naam was gewees Apiri Lange - dit was my valse naam
gewees, en jou naam was gewees Asani Evia.
My vraag aan jau is, is dit nie die eerste ke~
wat ek jou gesien het, in 5uid-Rhodesie, nadat ons by die
polisie gearresteer is, was dit nie die eerste keer dat ek
jou daar toe g'Jsier het?---Die antwoord se, dit is nie die
eerste keer nie.
Voordat ek a, ·tree wil ek net aan die getuie se
waar ek hom die eerste keer gesien het is by Jie polisie
voertuig by 5uid-Rhodesie.
KRUISVERHOOR DEUR BESKULDIGDE~NR. f'l:
Hat jy hier in die Hof ges8 dat die plek wat ons
van vertrek het, van JohaneBsburg af, toe was ons 327--
Joe Modise saam, asaok die drywer?---Ek het ges8, waar ek
die som gekry het om te s~ dit is 32, is na ons die grense
oorgegaan hat.
Tel jy nou die drywer van die Kombi en Modise ook
by.
DE U R DIE H Q F: E k 1 a at n i e d a a r die v r a a 9 to e n i e • 0 i twas
dieselfde vraag as deur beskuldjgde nr. 2 gastel is.
20
30
. - 133 .. A. JA NTJIE::i •
Dit maa~ nie saa l< of hulle 1') of 25 of 35 was nie o Dis
vraag is '.vat het hullc 'Gar:: J gemi:1 ak .
K£lUI~Y':JiHC.Q£LDEUR .. F1ESK~L ~l.q :J ~~.B...t... 7._C'/-}YQ..LjJL:
Het jy ges e ~ toe jul' e by Ethi~pia kam, by daardie
plek ~ to ~ he~ jy ~~~k~ik wart dit was ~i~ die skool?---Dit
is wat ek gese hpt .
Het jy nie voordat jy daar gekom het nie, gehoor
nie dat jy gaan rlaarbeen na Ethiopia om -te gaan o e fen, om
t ega a n I tr a in I? - - - E k h e t 9 e h 00 r die 0 9 9 end w a ton s w e g-
gaan dat ons gaan vandag, en daar waar ons gaan, most ons 10
aanneem wat ons geleer word.
Wat gaan geleer word?--My hele verstand was gewees
dat ons in die skoal is.
Jy het gepraat van die inspuitings ne?---Ja.
Het ons alger saam die inspuitings gekry, saem
met jou ook?---Ons was in groepe gevat, 5, 3, 6, so een,
tot ons daar gebring is.
Was dit all e s ~ieselfde dag gedaan?---Ek kannie
meer so goed onthou of di t r::!ieselfde •• nee
Toe ons nou hier weg is, nadat ons by Dar-es- 20
Salaam aangekom het, het jy nie na die A.N.C. se kantore
gegaan nie na die Offices ni e?---Ek wil net weet of dit
dieselfde dag is wat ons g 2kom hpt in D8r-es-Salaam, of n
paar dae daarna?
Dp die dag wat ons mar gekom het, oieselfde dag.
--Om die waarheid te se, ek my persoonlik en nog n pear
was nie tot by die office gewees nie.
En die vOlgende dag?---Die vOlgende dag was ek ook
nog nie daar gewees nie.
Ek ~ J il n:::..J mooi verst <3a n van jou - jy S8 by
Nairoui is hiar:lie stamp 9 esit op hierdie papiere van ons?--
30
- 134 - A. JAN T J ~ E S.
Ek mee,., dit het ,. k gesee
Het jy vontevo.le al ;liElI'die s 'campe gesien cp die
papiere?--Vantevore het uk n:. e aandag CJ3neem op die stempel
nie, maar na ons in Nairobi ~9kom het, na MacDonald die
paspoorte gecollec'. het by ons,
Het jy nie vantevore gekyk daarna nie, na die
stamp nie wat daarop gedruk was?--Nee, ek het nie daarna
gekyk nie.
Hoe het jy dan geweet dat daar sesls opgesit was
die stafTlP, as jy nie vantevore gekyk het om te sien of li'
daar ietsop is?
DEUR DIE HOF:
Nee, hy S8 MacDonald het na hom toe gekom en
almal jUlle boeke geneem. Hy het toe weggegaan en truggekom
met die paspoorte. Toe sien hy binne in die paspoorte is
die stempel a;qngebl:':i..ng.
KRUISVERHOOR DEUR BESKUlDIGDE NR. 7 (VERVOlG):
Jy het ges8 hy het vantevore nie gekyk nie 7--Nee.
HOe het jy dan ~ewe~t dat daardit eag is ~
stamp op daardie goed gesit, as jy di. t nie vantevore gesien 20
het nie7--Hy het vir ons gese on~ rooet dit oorhandig aan
hom, want hy gaan dit loop regmaak.
TOlK AAN DIE HOF: Dieselfoe vraag weer u Edele.--Ja, volgende
vraag?
BESKUlDIGDE NR. 7 (VERV): J y se ons is van julle af weg
daar by Tonduma!--Ek erken dit.
Hoe i son s d a ar we 9 ? - - - N a 0 n s van die bus a f 9 e k 1 i m
het, dat daar een man by die goed op die bus gebly het, toe
is ons agter ! om. Toe b 1 y d a are e nag t er in Ton dum a b y die
bus, om die bus aan die anderkant •• •
- 135 - A • J AN T J ~ E S.
Wat ek eintlik van jou wil weet is, hJ e het jy
agtergekom dat ons nou \'e::-d~': "" J l he"t\ of verlc,re gegaan het?
--Om na ons omged::-aai :l r:. '~ We e :.:' na die plek waar ons die
een persoon ontmoE'~ het waa:':' ons rom gelaat het, toe sal
ons hulle twee nip by ons sien nie.
Jy se toe jy omdraai toe sien jy hulle is nie
daar ni<=:!?--Ja.
Wanneer het jy ons toe weer ontmoet?--Hulle het
weer na ons 'Il hele tyd daar is, 10 e kom hulle weer by ons
aan,
Daardie aand?---Ek myself kannie persoonlik s8
was dit dieselfde aand nie, maar ek was 'Il bietjie dronk
gewees, want ons het daar gedrink.
Jy het gese ons het toe weer teruggekom. Nou
wil ek weet of ons daardie selfde aandweer teruggekom het.
--Hull e het nie dieselfde aand daar gekom nie, miskien ••
se maar die volgende dag.
BESKULI~IGDE NR . 7: GfEN VERDERE VRAE .
HERVERHOOR DEUR MNR. TERBLANCHE:
10
Jy het gese dat jou vals naam en nr. 6 se vals 2C
naam •• het jy gegee. Kan jy onthou of nr. 3 'Il vals naam
gehad het ?--Ja.
Wat was sy vals raam7---Sy vals naam was Mac
Koebelaganda .
~TILAL MOODI, SeSe
EXAMINATION BY MR. TERBLANCHE:
Have you a business in Johannesburg?---YGs.
On yo ur 0 wn or in par tner sh ip 7-- In partner ship.
WhcrG is -:his business situated?--At 39b Commission
er Street.
- 136 - KA NTILAL MOOD : .
And th e , f.! me of this bu s iness?-- Commercial Tracing
Comp any.
How long have you had this business?---Since
about 1947.
Now do yo u :'ememb o :, June 1 962 !·· -Ye c;,
Did certain natives come to your place of busi ...
ness?--Yes.
And enquire rr you?--Yes.
How many were there?---I am not sure were there
two or three. 10
For whom did they enquire?-- They first asked for
me from the shop a s sistants, and then when I Came forward
they asked for Mr. Hodgson.
Who is th i s Mr. Hodgson? Do you know Mr. Hodgson?
--Ye s , h e occupied a shop right next to us.
Wh a t io his fir s t name?--J a ck Hodgson.
As a r e sult of th e enquiries, what did you do?-
I told th e m to wait in the basement,
Yes ?---And Mr, !l odgson had given me a telephon e
number t so I phon e d up Mr, Hodgsen ~ and told him that some 20
people were waiting for him, !!nd he said he would attend
to that immediatel y . And then when I enquired again,
they had l e ft.
You don't know who came for them,)---No I was
very busy on that day .
Has h, stllJ. got that business there, Hodgson?
---No he has l e ft the country.
MR. TERBLANCHE: No furth~ questions.
r-,JO CRO S S-EXAM INAID N BY ANY OF_ THLlliUSED,
- 137 - J. MOFOKENG.
JEREMIAH MOFOKENG" s os.
EXAMINATI.DN BY MR_"_ TERE '_ ANG1~ !.
lA/here do you ..:'f.3ide Jeremiah? --I live at Orlando.
At Johannp.sburg?-- .. At Johannesburg yes.
Are you +~ (' owner of 8 Hotel? ·· ··That is sao
What is ~he name of your Hotel ?----Mirabi Hotel.
Do you visit this hotel daily?---My loru, I visit
this place daily. I go in the morning, then I g:; to the
garage, and then I go to thi s place again.
Now during June 1962, did you notice a 18rge 10
number of m81e persons 8t your hotel?---Yes.
These persons. wh8t were they supposed to be7--
My lord I am not sure now. I did not go there frequently,
but they were either Xhosas or Zulus. They were not
Basu to s.
But did you l earn to know them as •• as •• did you
know what they were doing there at your Hotel, for what
purpose they wer e th8-""e7 .. --My lord of what I he8rd from
my foreman th8t I had put the::-e at the hotel, of what hE)
had told me why they Came there.
Sorry my lord. No further questions.
CROSS-EXAMINATION BY ACCUSED NC . 5:
I want to know from you that in June, was that the
first tim e that 8 r,umber of people Came to your Hotel ?--
No it is not the first time.
Do you remember who thes e people were that came
there beflre thos e that came there in June?---I remember
that before that some people would calle there in groups,
and so on, and leave again.
Do y"'u:'.:' E)'; 3mber the m'Jnths that those oth er people 30
came b8fore tho se trat came there in June?---No my brd I do
- 138 -
no t r em em b er •
J. MOFGKENG. E. A. SU L 1 MAN.
Do you still remembEr now, is it still in ~ur
mind, that in June a large number of people came to your
Hotel? __ 1 do not remombor about the others my lord, but
as far as these large numbers that had ~.ome there, I re-
membered about them when I was spoken to about them by
the police.
Were you told by the police that th9 month that
these people were at your place was June? --- The recep-
tionist went to the book, and there they saw that these 10
people had come chers in June.
Was this the last lot of pEPple that were there,
that were written down the names in your book? I,.Jere there
also no others in numbers , that were there, that were
written in your book?---My lord I was not concerned to
look about the 0 thers who had been there before. I had
only looked about these after the police
had spoken to me about them,
Did yo u k now the n am e S 0 fall the prop 1 e th at
were there in June? Had you written their names separately,
having been there in June only?---My lord I only looked in
the bo'{k, and that is where I saw it.
lill.....-2..t No fur ther qu estions.
NO QUEST[ON BY ANY OF THE OTHER ACCUSED.
E550P AHMED, SUI 1M AN, s, s.
EXAMINATION 1Y MR . TERBLANCHE:
Essop, do you own any motor vehicles?---Yes.
How man .y?--- Three .
What are!! they?----Volkswagen Kombi bus.
Ho w m an:-/?-- Thr ee al to geth er.
- 139 - E. A. SU LIM AN •
Now who are the djrivers of th ese vehicles of yours?
---Pie'c Coetsee, he is a driver. My brother Ebrahim, and
I have ar,~~IIt:: ... ~.I.' ~\ler Fox.
And what kind of business do you do with these
vehicles?---These are pirate taxis.
D ur in g the beg inn in 9 0 f 196 2, a s are s u 1 t 0 f a
message which you received, did you go and see somebody--
Yes.
~/hom did you go and see?--Sisulu.
What is his first name {--- INalter Max Sisulu. 10
vJhere d~d you go and see him?---In Commissioner
street, Makosa House.
Was anything arranged between you and Sisulu?---
Yes. Sisulu asked me to convey people to Lobatsi for a
meeting.
Now as a result •• and did you agree to this?--Yes.
And did your vehicles in fact convey people to
Lobatsi as a result of this agreement?---Y es •
Can you remember who the drivers were?--Piet
Coetzee was one and Ebrahim was the other driver.
BY THE COURT: How many Kombis left?--Tv.o Kombisleft on
a Saturday and one Kombi left ona Friday.
EXAM IN ATICr--1 BY MR. TERBLANCHE:
Now you remember that during June 1962, did you
again see vJal ter 5isulu--- Yes your lordship.
And the result of that meeting •• what happened?---
5 i s u 1 u ask e d m e to con v e y two K 0 m b i san d a Van 0 f p eo p 1 0
to Lob atsi.
\rJ hat anangements were made, where were you to
pickup thes e people? -- The people wer, e supposed to be 30
pickEd up at Marabi Garage. They must be there, and from
- 140 - E. A. SU LIM AN.
th er e we trevelled to Merab i Ho t e1-
Who did you meet there?--Modise.
Now you had the three vehicles - who were the
drivers?---Thf.. one drier was Ebrahim and the other driver
was Piet.
Piet Coet~ee7--Yes and tho other driver was Fox.
Yes and then wher e did you go there from?--vJe
went to Mara~e Hotel and there we waited for about an hour,
and then Modise came out with about 30 people. We then
proceeded to Lobatsi border.
,~ro you sur e it was from the Marabi Hotel 7--- Yes.
First we went to the Marabi Garage, and from there Modiae
told us to follow and we went to the Marabi Hotel.
Did you go along with these people?---Yes.
Could you tell us something about this •• what
happened on your way to Lobaisi.? What you can remember?-
Ebrahim was thE: dri€r of the van, and Modise was sitting
with him, and me and Piet Coetzee was in the other Kombi,
and on the other Kombi was Fox.
10
Yes7---We weht through Roodepoort, Krugersdorp 20
Zeerust.
Yes7---0n the way we had trouble with the generator
of the van, and the van drove in between the two Kombis.
Yes and then what happened further?--~ve reached
the border and then the people all got out and walked
acroo s the veld.
l-vhat happened to the vehicles?--- The one van and
the Kombi came to Johannesburg. In the red Kombi them was
the luggage. Me and Ebrahim went across the border with the
luggage and the Kombi .• ['1 odise told us that on the border, 30
if anybody asked, we Trust say th fl luggage is samples.
- 141 - E. A. SULIMAN.
We crossed the bOl' der and we parked the Kombi a few hunde:ed
yards In front. Then Modise arrive~ . Modi~e then got in
with the Kombi 1 O ll u \tI:e reachcc: Lobatsi which is very near.
Then the bantu men walked it out to Lobc:tsi. Modise spoke
to them for about an hour. And then we returned back to
Jchannesburg. ~~odise seid th at these bantus were going to
Kenya and Tanganyika to become soldiers.
Now do you know a double storey building in Or-
lando7--1 know a double sto~ building in Orlando .
What is it called7---They call it Marabi Hotel. 10
MR . TERBLANCHE: [\Jo further questions.
CROSS-EXAMINATION BY ACCUSED NO . I and No , 2: NO QUESTIONS.
CR05S-EXAMINATION BY ACCUSED NO.3:
The day you met Sisulu, what did he say, where
were these people going to7--Sisulu said I must convey these
p eop Ie up to the bc::lIrler, and drop th em a ff at the border.
Did he pay you for that?---Yes.
IAlhat did he say, how many were these people that
yo u had to co n v e y ? - - - Th i r t y •
What did he say, where were they heading for, 20
where were they going to?--From the oorder they were gaing
to Kenya and Tanganyika .
Is that what Sisulu told you? No-one else told you
about this? --- And Modise W1 en we were on t he return~
ACCUSED NO 3: NO FURTHER QUE STIO NS.
CROSS-EXAMINn.TION BY ACCUSED NO t 4: No quest:i::ns,
C R 0 S S- E X AM I N A l1D N B Y ACe USE D NO .5:
Did you find these people at the Marabi Hote17---
We reached the Marabi Garage .• There Modise was waiting
for us. And from there Modise took us to the Marabi 30
Hotel .
- 142 - E. A. SULIMAN.
DieJ yOIJ find trme people at the Marabi Hotel ?---
Yes, they all came out of Marabi Hotel.
Is this a double storey or a s::'",,:i.l:: w ~ ~. ::ey?---A
DoUb..1.I:.:Y ::;Cl..J£'r:;y Illy
It is a double storey hotel. Did you kno~" thaL ..
was the Marabi Hotel ?-.. From what Modise told me, that thElt
is the Marabi Hotel o
Yes but you did not know yourself?---No.
CRO~E~~!'r:vulQj\J BY .ACJ..!dSJD NO.1 5 (continued): I '
You personally) did you not know that that was in
fact the Marabi Hote17--- Well I personally did not know
that was an hotel.. fvlodise told me, follow on to Marabi
Ho tel.
Is that at Orlondo?---Yes.
Do you know Orlando ?--- Yes.
NO QUESTI.Q.~~ . . BJ ACCU SED NO.6,
CROSS-EXAMINATION BY ACCUSED No.1:
I"'as that the first time that you 10 aded people
and take them across the border?--No it's not the first 2"
time.
The pro pIe that you took across the border, did
you take them during the night across the border?
BY THE COURT:
Well now you must listen to the evidence .. The IIIli t-
ness says he drove ~p to the border. There he was told tc
stoPe All the luggage was put into a red combi o The van
and the other Combi came back to Johannesburg" Whoever
those bantus were that were with them,walked through the
bush across thp border. 30
- 143 E) E. A. SULIMAN. P.A . COETZEE.
IB.J..~~S:: P<AM I.ti~ TION _~y AC~U SED _NO . 7 (CON II NUE Dl;.
The first lot :hat you took over, were you t 01 J
by Sisu'::'u to 'caKe ··. :lem .! ver?· · .. ~yes~ I was.
AT TH IS S TA GE TH E CD UR T ADJOUR N SUN TIJ--..2..JU...L..m . .,_
ON RESU~lING:
PI~QAM COETZEE, b.v.
LE;,RHOOR DEUR HNR •. TERBLANCHE:
Waar woo n jy P io t 7._~ In Joh ann esbur g.
Wat doen jy?--Ek is ~ drywer. ~ 0
Vir wie?---Essop Suliman.
Watse voertuig dryf jy vir hom?---~ Kombi .
No u 0 nth 0 u j y a and i e beg i n van 1 96 2 h e t j y v ir
hom met die Kombi mense e:.:'ens heen geneem?--Ja.
Waar hat jy hUll s haen g en8em?---B e chuanaland,
Haeveel het jy geneem?---Ek hot 13 in my kar gehad,
Wa t hat die mense in Lobatsi gaan maak, hot jy
geweet?--Hull e het gegaan vir ~ vargadering. Hulls hat
so a n to e 9 ega an, a n she t hUll e :irg e vat, to ega a n h u 11 e b y ~ ? n
huis daarsa,vergadering gaan hou.
Het jy oak die vergadering bygewoon?--E k het by-
gewoon~
Watse vergadering was dit?--Dit was van African
National Congress?
Wi e h e t die v er g ad ar i n 9 by 9 e wa an? - - H u lie n a me is
almal daar9 Sisulu p Man dela 1 Nakwop Luthuli en nag ander
paar I hulle name het ek bietj ie vergeet o
Die LLi:huli wat jy van praat , is dit Chie:rff Luthuli?
---Nee nie chief Luthuli nie.
- 144 - P.A. COETZEE.
Nou kan jy vir die Hof iets se wat op daardie
vergadering besluit gewees het?--By die vergadering was
besluit gewees dat hUlle nou gaan manne uitstuur am soldate
te word.
Vir watter IEde?--Om teen die wltmense van Suid
Afrika te baklei.
Nou onthou jy die begin Van Junie 1962 het jy
weer met jou Kombi erans heen gegaan?--\;Ileer Lobatsi 1ne.
Op daardie geleentheid hoeveel voertuie was daar?
---Ek het alleenig gegaan daardie tyd, die Vrydagaend. l ~
Hulle was drie voertuie.
Wet was hUlle gewees?--Dit was vir die groot
General Meeting. Dit was die groot, laaste vergadering.
Wag bietjie, ek dink ons twee is nou op n verskil-
lende ding. Ek wil nou verwys na n geval waar jy nie oar
die grens gegaan het nie. \rJat jUlIe mense opgelaai het
by n sekere plek in Orlando.---Ja.
Nou kan jy my s~e waar julle gegaan h et am die
mense op t e laai ?--Ons het gegaan by n double storey
building in G:iando.
Hoe het julle daar gekom?--Ons het gery tot by
Marabe Garage, toe kry ons Modise daar.
Hoeveel voertuie was jUlIe bymekaar ?--Ons was 3.
Wet was dit gewees?--Dit was n van en twee kombis~
Goed~ JulIe het toe gery tot by die dubbelvGTr4~ '"'n~ - -
h u is. --- Ja.
En toe?--Toe gaan Modise daar in.
J a ? IrJeet jy wie se huis dit is?--Ek kannie die huis
a nthou, maar ek waet dit was n dokter se huis gewees. Ek
vergeet net sy naam. Ekdink ek het sy huis dal;lr binnekant,
ek het dit net vergeet.
- 145 - P.A. COETZEE.
Toemaar~ dit was 'Il dokter se huis. Nou goed, e'l
hat julle die menSEJ daar opgelaai ?-_Cns het daar diD mr- nse
opgelaai,
Hoeveel mensa was dit omtrent?--Wel, dit was 30
tot 40~ Dit moet 30 gawees hat.
Om en by 30. Nou toe julle nou gery het, watter
vo ertuig hat voorgary?--DiB van.
Sal jy net vertal vir die Hof wat op jUlle reis
gebeur het, enigiets wat jy kan onthou?--Ons het gery.
Toe gaan ons hier deur Roodepoort. Wet ons by Roodepoort 10
kom toe gaan die van se lig uit. Toe kom die traffic
inspector, toe stop hy hom. Toe staan ons agter die van.
Toe praat die trafficinspector met die van, en toe sien ek
net to e r yon s a B n •
Ja, wat het toe verder gebeur?--Toe ry ons Ban
Lobatsi toe.
Het die ligte toe geed gedoen verder?--wel hy hat
dit raggemaak. Toe lig dit weer. Hy het bietjie gepla,
maar nie so b aie gepla nie.
Kan jy onthou of die van 81 die tyd voorgery hot 2 C
of nie?---Die Van het al die tyd voor gery.
En toe julle by die grens kom, wat gebeur?--
Duskant die grens toe het ons hulle afgelaai, en ons het
daar omgedraai, en die van wat die luggage gehad het, die
het deurgegaan.
JYJ het omgedraai en een van die voertuia?--··
Ja die van en die kombi het omgedraai.
DEUR DI E HOF:
Jy se een is deur met die 'luggage'?---Ja.
Een kombi ?--Ja , saam met Essop en sy broer Ebrahim.
Ek waet nie of hy deurgegaan het of waar het hy omgedraai nie
- 1!l6 - P.A~ CDETZEL
want hy het lu~age gehad.
MNR. TERELANCHE: Geen verdere Vrae,
KRUISVERHOOR DELR EESKULDIGDES~S. Len 2: Geonvrae.
KRUISVERHOOR DEUR EESKULDIGDE NR. 3:
Het jy gese dear by daardie plek was l-uthuli en
Mandela en Sisulu?---Dit was by die vergadering ja.
J y het hulle nie van Johannesburg geneem na die
vergadering toe nie?--- Ne e , ek het hUlle nie soontoe gevat.
Hulle het met hulle karre gegaan.
Was jy by daardie vergadering toe die vergadering Ie
gehou was?--Ja, ek was daar.
Het jy die grens van Lobatsimgegaan?--Ja meneer.
Waarmee?--Saam met die Kombi.
Jy alleen7--Ek het allenig inge~aan met die Kombi
die Vrydagaand. Die anders het die Sondagmdre eers gekom,
die ander twee Kombis .
Wa t was die eird::! vcr. die vergadering?--Die einde
van die vergadering was dat hulle qaan ooldate deLJrstuu"(' ,
Hulle gaan nou soldate opmaak en hulle uitstuur om te gaan
train vir soldate. 20
Watter jaar was die vergadering daar?---1962, June.
Was daar sOldate by daardie vergadering?---Nee,
daar was nie so Ida te nie .
Hoe weet jy?---Ek was daar.
Was jy ges§ daar is nie?--Ek weet daar was nie~
Het jy enige kennis gedra dat daar soldate moet
wees en geweet wie di e soldate was?-- Nee ek het nie geweet
wie soldate is nie , HUlle het gese hulle gaan hulleopmaak om
hulle deur te stuur.
Wat was dit gese, vanwaar sou hulle geneem gewees 30
- 147 .. P, A. CDETZEL
het?--.·Van allover VEin die plekke af t hier in JchannesQu:t',J
enige plek, net waar hUlle mense kry, vo1un~aers ~
Onthou jy die maanCJ wat die vergaderillg i,1 Loba+
si gehou was?--Dit is in Junie.
Was dit in die begin Van June, teen die midd8~
van June, of teen die einde?---As •• dit is hia' na die
begin van June.
Kom a1 hierdie mense, Mandela en die wat daar
by die vergadering bymekaar gekom het, hi~andaan?--- 1r
HUlls is nie alma1 Van Johannesburg af nie. Hulle is Van
allover, van Port Elizabeth af, East London, Cape Town,
Durban.
~vat ek eintlik wil weet is, 1<0 m al daer die manr,p,
wat by die vergadering was, hier van Suid-Afrika?--Hulle
is Van SUid-afrika, een is van Rhodesie. Jumbo.
Is hy nie n Rhodesian nie?--Nee , hy is nie
n Rhodesi8n nie, hy was n rpan van Suid-Afrika hierso.
Dit meen Mandela, Sisu1u en die manne?--Hulle is
almal hier van Johannesburg.
BESKe NR, 3: GEEN VERDERE VRAE.
KRUISVERHDOR DEUR BESKULDIGDE NR. 5:
Jy het oor di e grens in Bechuanaland ingegaan met
die Kombi?---Je.
het jy papiere tot die effek wat jou toe1aat, of
permisee gee om die grens oor te gaan hiervandaan na
Lobatsi toe?---Ek het die permit gehad wat ons laat deu:t'gaanc
Is jy deur die polisie van Bechuanaland toegelaat
om in te gaan?--Ek is deurgelaat deur die polisie van
Suid-Afrika en "an Lobatsi, van die border, om deur te gaan~3G
- 148 - 4 4 P.A. COE TZEE.
wat jy nou din ~ vir jouself, waarvoor is die
Polisi e daa.!' op die gr e :ls?--Hulle het n " t ons nam e geva t ?
en afgeskryf.
D i 8 30m ens e It! a t j y 9 e vat he t, h e t j Y h u 11 e 0 IJ r
die grens gen e em na die vergadering toe wat daar by Lobatsi
was?---Ja.
Di e dri e manne wat jy die name van genoem het,
is dit van hulle wat j y na die vergadering toe geneem het?
---Nee hulle het met hulle kar gery.
Toe jy nou daar kom met die kombi ~oe sien jy 1 0
dat hulls ook daar kom met hulle motorkar wat van Suid-
Afrika af kom?--J a toe kry ~ns hulle daar.
Jy S8 die dr'ie voertuie wet die 30 mense opgelaai
het, jy S8 voor dit het die 'van' moeilikheid gegee metsy
ligte. Het hy voorgery die 'van '?--Voorgery, ja.
Die twee kombls agter?--J a .
Toe hulle nou die grens oorsteek na Bechuamaland
toe was die twee kombis nog agter?--Ons het nie in
Betsjoeanaland ingegaan met daardie ni e , ons het hulle
afgelaai duskant die grens. 2 0
Vanaf die tyd wat julIe van Orlando af is, het
di D 'van' altyd voorgegaan?--Die 'van' was v~~r.
Hy het geen a nder plek gegaan nie, behalwe voor ?
---Hy het net voor ger y .
KRUI SVERH OOR DEUR BE Sk ULDIGDE NR. 7:
Jy S8 nou jy was by daardie 'conference' of by
die vergadering gewees. Wat jy gehoor ht, wanneer sou die
mense nou na die plek toe geneem word waar hUlle sou ge 'train'
word7--Hulle het ons me gese wanneer nie want hulle gaan
manne bym e kaar maak wat gewillig is om te gaan, laat hUlle
gaan 0
- 149 -
BESK. NR. 7: Geen verdere vrae.
DAN1EL JACCBUS GREEFF, b.v.
VERHOOR DEUR MNR. TERBLANCHE:
P.A. CCETZEE. D.J. GREEFF.
gestasioneer ts kaapstad en jy is verbonde aan die Veiig-
heidsafdeling7-- Dit is so.
Van wanneer af is jy aan daardie Afdeling verbonde?
--Ek is I!:Eds vanaf 1958 verbonde aan die Veiligheidspolisie
Ll Ed ele.
Het u gedurende daardie tyd •• wat was messtal u , ~
werk gewees?--Ek is belas met en behulpsaam in die onder-
soek van bantoe a~ngeleenthede, en het dus in n nou voeling
met die aktiwiteite van die tans onwettige African National
Congress gskom u Edele.
Het u vergaderings bygewoon van daarlie organisasi o ?
___ Ek hat baie vergaderings bygewoon van die African
National Congress, en west det dit African National Con-
gressvergader!ngs was, eh wel om die volgende drie redes:
ten eerste is die African Natio nal Congress se vlag by
sulke geleenthede 9 ehys. Dit is n vlag met drie horisontale 20
gekleurde v 1 ak k e, swart, gro en en goud. Die swart st81
die bantoebevelking van Afrika voor, die groan stel die
uitgestrek~heidvan di e land, die weivelde voor,en die goud
stel die goudpot e nsiaal in Afrika voer, Ten tweede het
die Voorsitter op sUlke geleenthede aangekondig dat dis
v erg ad er ing geho u word 0 n der b esk erm ing van di e A fr ic an
National Congress, Ten derde is n salwt gegee by hierdio
vergaderings en wel in die volgende woorde "Afrika Mayebuya"
Dit beteken "Africa, our country." Hie:die saluut is die
eerste gedeelte deur die Voorsitter gegee, gewoonlik en 30
- 150 - D.J. GREEFF .
die gehoor hat dan die "mayebuya tl gedeelte geant\lJOord.
Cp hierdie stadium wil ek net onder die Hof se aandag
bring dat teen daardie tyd was daar r. organisasie wet baie
nou in voeling met die A. N.C. gewees het en gekontrolleer
was cElJr die A. N. C. n1. die African National Congress Youth
L~ague. HieDdie organisaSe was gekontrelleer deur die
A. ~J .C. en het geen konsti tusie van sy eie gehad nie.
Toe die African National Congress op 8 April 1960 as on
wettige organisasie verklaar is is dit aangeneem dat die
African National Congress Youth L[:ague, wat geaffilieer 10
is tat die A. N.C. ook in die ban gedoen is. Na die on-
wettigverklaring van die African National Congress, u
Edele, en veral gedure~ 1961/62, is vergaderings voort-
gesi t onder die naam African Youth League . Die INat.io nal
Congress' is toe weSij31aat. Hierdie organisasie het die-
selfde bestuur I dieselfde lede gehad, en ek het baie ver
gaderings van hierdie organisasie bygewoon . Dp sulke ge-
l een th ede is di t 00 k d eur dis voor si tter aan 9 eka ndig dat
die vergadering gehou word onder die beskerming van die
African Youth League . Al verskil was dat daar nie III vlag 20
was nie en dat die $luut verander is . Die saluut is tOG
verander na "Amandla Ngwetu" wat beteken "Power is Ours."
Het u gedurende daardie tyd III persoon leer ken
met die naam van Archibald Sibeko?-·--Ek ken Archibald
5ibeko baie goed. Hy het opgetree as spreker sowel as
voarsitter op A.NC. Vergaderings, op African National
Congress Youth League Vergaderings, en op die Youth Le a gue
v er g ad er ing s.
En ken jy oak III persoon met die naam van ANkwandla?
--U Edele, ek ken hom onder die naam Van Looksmart Solwandlr~
of Looksmart Ngudle.
Collection Number: AD1901
SOUTH AFRICAN INSTITUTE OF RACE RELATIONS, Security trials Court Records 1958-1978
PUBLISHER: Pub/isher:- Historical Papers, University of the Witwatersrand Location:- Johannesburg ©2012
LEGAL NOTICES:
Copyright Notice: All materials on the Historical Papers website are protected by South African copyright law and may not be reproduced, distributed, transmitted, displayed, or otherwise published in any format, without the prior written permission of the copyright owner.
Disclaimer and Terms of Use: Provided that you maintain all copyright and other notices contained therein, you may download material (one machine readable copy and one print copy per page) for your personal and/or educational non-commercial use only.
People using these records relating to the archives of Historical Papers, The Library, University of the Witwatersrand, Johannesburg, are reminded that such records sometimes contain material which is uncorroborated, inaccurate, distorted or untrue. While these digital records are true facsimiles of the collection records and the information contained herein is obtained from sources believed to be accurate and reliable, Historical Papers, University of the Witwatersrand has not independently verified their content. Consequently, the University is not responsible for any errors or omissions and excludes any and all liability for any errors in or omissions from the information on the website or any related information on third party websites accessible from this website.
This document is part of a private collection deposited with Historical Papers at The University of the Witwatersrand.