1

اولین کنفرانس بین المللی پژوهش های نوین در ISCو ISIو منتخب چاپ در مقالات لمی پژوهشیعمقاله

عمران، معماری و شهرسازی

دهی منطقه وژه احداث و سامانپرو مدیریت ریسک مهندسی ارزشتلفیق ت مطالعا

شهید رجایی یمجتمع بندر غربیخور

3، مصطفی خانزادی2، علیرضا چاله کایی*1میثم صادقی

بابل ندانشجوی کارشناسی ارشد رشته عمران گرایش مهندسی و مدیریت ساخت، موسسه آموزش عالی علوم و فناوری آریا -1

Meysam.sadeghi.007@gmail.com دانشجوی دکترای رشته عمران گرایش مهندسی و مدیریت ساخت، دانشگاه علم و صنعت ایران -2

a_chalekaee@civileng.iust.ac.ir

Khanzadi@iust.ac.ir ایرانعضو هیأت علمی دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه علم و صنعت -3

چکیده:

های مهندسی ارزش شهید رجایی هرمزگان از پروژه یندرغربی مجتمع بدهی منطقه خورامانارزش پروژه احداث و س مطالعه مهندسیهای حاصل، بسیار ، منافع و صرفه جوییاست گردد و علیرغم اینکه مطالعه ارزش در فاز اجرای پروژه به انجام رسیدهایران محسوب می

از سوی دو آبراهه تهدید این بندر میان ایمنی و اقتصاد گردید. در حین این مطالعه سبب حل تضاد قابل ملاحضه است. پیشنهادهای خلاقانه، این مورد منطقه غربی کارکرد کنترل و انتقال سیلاب را بر عهده دارد و با توجه به وضعیت نامناسب و غیر همسنگید و لذا خوروشمی

طالعه مهندسی ارزش و البته به هنگام طبق برنامه زمانبندی بدون هیچگونه تاخیر و تغییر وضعیت بندر را پر مخاطره نموده بود. با اجرای مهای ساخت پروژه به همراه ارتقا همزمان کیفیت و عملکرد و کاهش ن مطالعات بود که سبب کاهش هزینهدر برنامه از نکات برجسته ای

در همین راستا با استفاده از ورد پذیرش کلیه عوامل ذینفع قرار گرفت.ریسک پروژه از دستاوردهای مطالعات ارزش این پروژه بود که مهای کارگاه ارزش صورت تلفیق مدیریت ریسک در فاز ارزیابی و توسعه مهندسی ارزش طرح فوق نتایج جدیدی در راستای پذیرش ایده

پذیرفت.

.، هزینه، سیلابتحلیل کارکرد، مدیریت ریسک کلیدی: مهندسی ارزش، واژگان

2

مقدمه. 1

شهید رجایی یغربی بندرمهار و هدایت سیلاب در منطقه خورهای بهبود در طرح کنترل، با هدف استفاده از پتانسیلاین مطالعات

گرفت. بدین منظور کارگروه مطالعات مهندسی ارزش سازمان بنادر و دریانوردی و شرکت آبراه سازه شرق مشاور و شرکت صورت پذیرفتهغربی، بر مبنای یک نامه کار مطالعه مهندسی ارزش خوربر سامان گستر شریف مشاور ارزش پروژه عهده دار این امر گردیدند. مهندسی

ق این برنامه های ضروری مطالعه ارزش تعریف شده است. اجرای دقیفرآیند سیستماتیک و یک چارچوب کار جهت انجام تمام فعالیتسپس با استفاده از مطالعات ارزش به آنالیز مدیریت ریسک طرح و نیز تلفیق آن در فاز نه خواهد شد.ترین گزیارزشموجب دستیابی به پر

ارزیابی و توسعه مهندسی ارزش پرداخته شد.

معرفی طرح. 2

22ناحیه عباس به بندر پل و درمز و در ناحیه غربی شهرستان بندرعباس و در مسیر بندرشهید رجایی، در شمال تنگه هر یمجتمع بندر

شود، این دو آبراهه در ضلع شمال غربی مجتمع کیلومتری غرب آن واقع است. این مجتمع در جانب غربی از سوی دو آبراهه تهدید میای است که از سمت شمال غرب و از نواحی کوه گلچین نشات دهند. آبراهه اصلی، آبراههغربی را تشکیل میهم متصل شده و خوربه

گردد و آبراهه دیگر نیز از ناحیه شمال شرق حوزه مذکور و پس از عبور از وارد خور غربی می 2براهه پس از عبور از پل شماره گیرد، این آمیاز جانب غرب 3شود. البته آبراهه شمال غرب یک شاخه فرعی دیگر نیز دارد که پس از عبور از پل شماره به خور وارد می 1پل شماره

.شودمجتمع به خور متصل میغربی در بندر شهید رجایی، کارکرد کنترل و انتقال سیلاب را بر عهده دارد و وضعیت کاملا نامناسب و غیر همسنگی دارد. یک کانال خور

دهد. این وضعیت برای بندر عریض در ابتدا مسیر با یک کالورت به یک کانال کم عرض و در ادامه به چند لوله با مقاطع کم تغییر مقطع می ار پر ریسک خواهد بود و در مطالعات ارزش نیز بر ساماندهی آن در اسرع وقت اشاره گردیده است.بسی

بینی هکتاری بندر شهید رجایی به منظور پیش 2022مطالعات طرح مبنا در مورد شناسایی وضعیت هیدرولیک حوضه خور غربی و اراضی ریزی بلند مدت کنترل سیلاب سیل در حوضه آبریزهای مشرف بر اراضی سیلاب صورت گرفته است. هدف از مطالعات این طرح برنامه

باشد لذا مطالعات غربی میایت سیلاب و همچنین ساماندهی خورهای هدهای داخلی و کانالهکتاری و انحراف آنها از طریق زهکشی 2022 های ذیل مورد مطالعه قرار گرفت:مذکور در قالب یک طرح جامع شامل پروژه

غربیمرحله دوم خور مطالعات .1

هکتاری 2022های حفاظتی مرز اراضی مطالعات مرحله دوم سازه .2

کانال هدایت سیلاب .3

هکتاری 2022های داخلی اراضی زهکشی .0

متر مربع به دریاچه موقت کیلو 8/21دست با مساحت کل های بالاهای زیر حوضهلیه سیلابغربی حجم کدر مطالعات بازنگری خور ر آینده از طریق کانال هدایت سیلاب به دریا منتقل خواهد شد.منحرف و سپس د

]1[ مهندسی ارزش معرفی مطالعات. 4

( و کارشناسان مستقلی از شرکت 1-1این مطالعات با همکاری سازمان بنادر و دریانوردی ایران، عوامل ذینفع کلیدی طرح ) جدول

مهندسی ارزش که از سوی ار گردید. مطالعات با پیروی از برنامه کار ریف برگزهندسی مشاور سامان گستر شآبراه سازه شرق و شرکت م المللی مهندسی ارزش تهیه شده است، در مراحل زیر انجام گردید:انجمن بین

3

های کارفرما از طرح، بررسی خلاصه گزارش طرح پایه، ) پیش مطالعه ( شامل : کسب اطلاع از نیازها و خواستهمطالعات مقدماتی تعیین اعضای گروه مهندسی ارزش، تعیین تاریخ بازدید از محل و تعیین کارگاه.

: مطالعات مهندسی ارزش شامل

گردآوری، بررسی و تکمیل مجموعه اطلاعات -

تحلیل کارکرد -

خلاقیت -

ارزیابی -

توسعه -

ارایه -

) مطالعات تکمیلی ) پس مطالعه

داشتند. (. عوامل ذینفع طرح ) که در مطالعه مشارکت 1-1جدول

بهره بردار و مجری و کارفرمای پروژه اداره کل بنادر و دریانوردی استان هرمزگان

مشاور شرکت آبراه سازه شرق

مشاور ارزش پروژه شرکت سامان گستر شریف

فاز اطلاعات .4-1

ر گرفت. برخی از اطلاعات مورد نیاز آوری و مورد بررسی قراژه، کارگاه، هیدرولوژی منطقه جمعدر این فاز اطلاعات مربوط به پرو های منتخب کارگاه به شرح زیر درخواست گردید:متناسب با ایده

.افزایش ایمنی پروژه .1

.سهولت عملیات بندری .2

.کاهش زمان اجرا .3

.های توسعهکاهش تداخل با طرح .0

.سهولت اجرا .2

.گذارانکنندگان و سرمایهامنیت خاطر تامین .6

.حیطیکاهش اثرات نامطلوب زیست م .7

.برداریاهمیت ریسک در بهره .8

فاز تحلیل کارکرد .4-2 عات که به تبادل اطلاعات، غربی مجتمع بندری شهید رجایی، پس از انجام فاز اطلاروژه احداث و ساماندهی خوردر مطالعه ارزش پ

ای تیم ارزش به روش سیستم اجزا کارکردهای اری اجماع در اعضای تیم و تدقیق نهایی اطلاعات پرداخته شده، با مشارکت کلیه اعضگذپایه

( ترسیم شد. در این مطالعه ارزش، سه گام تحلیل کیفی، تحلیل اجبار، FASTطرح مبنا تعریف و مدل سیستم تکنیکی تحلیل کارکرد ) بر شناسایی ری و هزینهیا پرهزینه کارکردهای ثانویه غیرضروتحلیل کمی با همراهی تیم ارزش پیاده شد. به این ترتیب نقاط پرفرصت

(FAST)فرصت برای فاز خلاقیت انتخاب شدند. کارکردهای طرح در قالب نمودار پرهزینه، ند. چهار کارکرد اهرمی از جنس پرریسک، پرشد مدل شدند. 1-1و مطابق شکل

4

( جاییغربی بندر شهید رسیستم تکنیکی تحلیل کارکرد خورطرح ) FAST. نموادر 1-1شکل

پیشنهاد ایده –فاز خلاقیت .4-3

بازآفرینی به فاز ظور نوآوری و عارف و چارچوب شکنی ذهنی و به منکارکردهای منتخب از فاز تحلیل کارکرد برای عبور از الگوهای مت

و های شهریبازدید و نقشهو مرور چند باره فیلم STC روش در این مرحله با استفاده از قواعد طوفان فکری وشود. خلاقیت برده میکارکرد منتخب فاز تحلیل کارکرد برای 7خلاقیت پرداخته که در این مطالعه آشوب ذهنی و ایجاد فضای مناسب به ایجاد های هوایینقشه گردند.ارائه می 3-1و 2-1های طرح شده توسط اعضای تیم ثبت شدند که به شرح جدول پردازی مطرح و ایدهایده

2 . -1جدول

های ایده فهرست

در مرحله پیشنهادی

خلاقیت

های پیشنهادی در مرحله خلاقیتایده. 3-1جدول

تعداد کل ایده نام کارکرد کد ایده

OS 8 جمع آوری سیلاب

FW 7 انتخاب مسیر

RW 6 برآورد سیلاب، انتقال سیلاب

GW سازی اراضی، استفاده بهینه از اراضی و آماده

های بالادستتطابق با طرح0

22 هاجمع کل ایده

ایده پیشنهادی ردیف

0انحراف طرح مبنا در امتداد محور 1

امتداد خندق جنوبی تا انتهای محدوده بندر و واریز به کانال هدایت سیلاب 2

5

ها فاز ارزیابی ایده. 4-4

( به 2-1مانده ) جدول های باقی( و ایده 0-1ها حذف ) جدول های غیر ممکن و غیر فنی از فهرست ایدهدهها ابتدا، ایبرای ارزیابی ایده

ارزیابی شدند. رفتن معیارها ر نظر گدهی و با دکمک شیوه امتیاز

های غیر ممکن. تعیین ایده4-1جدول

ایده پیشنهادی ردیف

) بصورت کانال روباز ( 0انحراف طرح مبنا در امتداد محور 1

تلفیق کردن سیستم تخلیه سیلاب 3

انحراف سیلاب از بالادست 0

یر تا محدوده غربی بندرانتقال مسیر بالای اتوبان خم 2

جنوبی و غربی -انتقال مسیل از سه شاخه شرقی، شمالی 6

تغییر مسیر از خندق جنوبی به محل واریز سیل به دریا بصورت مدفون 7

تنظیم خروجی آب دریاچه 8

هکتاری 222خروج کانال از اراضی 9

انتقال مسیر فعلی به منتهی الیه غربی بندر 12

توام از کالورت و کانال بازاستفاده 11

سرپوشیده کردن کانال 12

تخصیص سهم بیشتر به دریاچه 13

انتقال سیلاب با چند مرحله تاخیر 10

نال از ذوزنقه به مستطیلتبدیل مقاطع کا 12

بازنگری در سیلاب طراحی 16

هکتاری 2022احداث دریاچه بزرگتر در ازاضی 17

کاهش دوره بازگشت طرح 18

تقسیم حجم سیلاب به دو حوضچه بالا و پایین بزرگراه 19

هکتاری 2022هکتاری تا اراضی 222احداث جاده دو منظوره ) کانال و جاده ( از اراضی 22

انحراف سیلاب از بالادست و سیستم داخلی 21

ادامه خندق جنوبی به غرب بصورت روباز 22

جاده کانال با بازگشت های متفاوت 23

شبکه انتقال تلفیقی ) ثقلی، مخزنی و پمپاژ ( 20

ایجاد شبکه زیر سطحی 22

6

امتداد خندق جنوبی تا انتهای محدوده بندر و واریز به کانال هدایت سیلاب 2

خت کانال خاکی ) بدون ساماندهی اساسی خور (ایجاد بند کانال در جاده خمیر و سا 3

انحراف سیلاب از بالادست 0

بصورت جاده کالورت 0انحراف مسیر طرح مبنا در امتداد محور 2

جنوبی و غربی -انتقال مسیل از سه شاخه شرقی، شمالی 6

تغییر مسیر از خندق جنوبی به محل واریز سیل به دریا بصورت مدفون 7

د کانال در جاده خمیر و ساخت کانال خاکی هدایت سیلاب ) با ساماندهی اساسی خور (ایجاد بن 8

هکتاری 222خروج کانال از اراضی 9

انتقال مسیر فعلی به منتهی الیه غربی بندر 12

استفاده توام از کالورت و کانال باز 11

سرپوشیده کردن کانال 12

بصورت جاده کالورت 0ر انحراف طرح مبنا در امتداد محور ایجاد بند کانال در غرب اتوبان خمی 13

انتقال به زیر یا غرب اتوبان خمیر تا محدوده دیوار غربی بندر 10

تبدیل مقاطع کانال از ذوزنقه به مستطیل 12

بازنگری در سیلاب طراحی 16

هکتاری 2022اضی احداث دریاچه بزرگتر در ار 17

کاهش دوره بازگشت طرح 18

تقسیم حجم سیلاب به دو حوضچه بالا و پایین بزرگراه 19

هکتاری 2022هکتاری تا اراضی 222احداث جاده دو منظوره ) کانال و جاده ( از اراضی 22

کالورت و ایجاد بند کانال در غرب اتوبان خمیر _صورت جاده ب 0مسیر طرح مبنا در امتداد محور انحراف 21

به غرب بصورت روباز ادامه خندق جنوبی 22

های متفاوتجاده کانال با بازگشت 23

هدایت سیلاب به شرق اتوبان خمیر به محدوده دیوار غربی بندر 20

انتقال مسیر طرح مبنا به غرب اتوبان خمیر و تا محدوده دیوار غربی بندر ) حذف دریاچه ( 22

های حذف شده در ابتدای مرحله ارزیابیگزینه

های مورد بررسی در مرحله ارزیابیایده .5-1جدول ایده پیشنهادی ردیف

) بصورت کانال روباز ( 0انحراف طرح مبنا در امتداد محور 1

بصورت جاده کالورت 0انحراف مسیر طرح مبنا در امتداد محور 2

اسی خور (ایجاد بند کانال در جاده خمیر و ساخت کانال خاکی هدایت سیلاب ) با ساماندهی اس 3

بصورت جاده کالورت 0ایجاد بند کانال در غرب اتوبان خمیر انحراف طرح مبنا در امتداد محور 0

انتقال به زیر یا غرب اتوبان خمیر تا محدوده دیوار غربی بندر 2

یرکالورت و ایجاد بند کانال در غرب اتوبان خم _صورت جاده ب 0مسیر طرح مبنا در امتداد محور انحراف 6

7

هدایت سیلاب به شرق اتوبان خمیر به محدوده دیوار غربی بندر 7

انتقال مسیر طرح مبنا به غرب اتوبان خمیر و تا محدوده دیوار غربی بندر ) حذف دریاچه ( 8

ی توسط تیم ارزش به باشند. در بخش انتهایی فاز اطلاعات معیارهای ارزیابهای مختلف میزیابی الگوی سنجش و مقایسه گزینهمعیارهای ار

برداری در فاز توسعه تعیین گردید که نتیجه جهت بهره دهی به معیارهای ارزیابی خلاصه وحاصل از وزندهی شد. نتایج وزن AHPروش درج شده است. 6-1در جدول

. معیارهای مورد استفاده در مرحله ارزیابی6-1جدول وزن نسبی معیارها

6222 حیطیکاهش اثرات نامطلوب زیست م

11211 های توسعهکاهش تداخل با طرح

16267 کاهش زمان اجرا

1202 سهولت اجرا

12222 سهولت عملیات بندری

12228 گذارانکنندگان و سرمایهامنیت خاطر تامین

13289 افزایش ایمنی پروژه و بندر

13289 برداریاهمیت ریسک در بهره

122 مجموع

معیاری ( نهایی کل اعضای تیم مهندسی ارزش به _ها مورد بررسی در مرحله ارزیابی، ارزیابی کیفی ) وزنی ایده 2-1توجه به جدول با

انتخاب گردند.های برگزیده مشخص و برای بررسی بیشتر تا ایده بندی گردیدتعیین و رتبه 7-1شرح جدول

هاخلاصه نتایج ارزیابی ایده. 7-1جدول رتبه نسبی بیاولویت نس گزینه

1 22160 1گزینه

2 22109 2گزینه

2 22102 3گزینه

7 22112 0گزینه

.............................................................................. 2گزینه

3 22108 6گزینه

6 22137 7گزینه

0 22106 8گزینه

رگزیده، برای بررسی بیشتر به شرح زیر به مشاور طرح ارجاع شدند:های بدر انتهای مرحله ارزیابی ایده

) بصورت کانال روباز ( . 0نحراف طرح مبنا در امتداد محور ا (1

.بصورت جاده کالورت 0انحراف مسیر طرح مبنا در امتداد محور (2

.ب اتوبان خمیرکالورت و ایجاد بند کانال در غر _صورت جاده ب 0مسیر طرح مبنا در امتداد محور انحراف (3

) حذف دریاچه ( .انتقال مسیر طرح مبنا به غرب اتوبان خمیر و تا محدوده دیوار غربی بندر (0

8

]7[فاز توسعه . 4-5

) بصورت کانال روباز ( ( 4تشریح و طرح ایده یکم ) انحراف طرح مبنا در امتداد محور .4-5-1

شرح گزینه : (1

تا انتهای اراضی واگذار شده به صورت کانال بتنی روباز و 0ماند. لیکن از محور بدون تغییر می 0ور در این گزینه طرح مبنا تا امتداد مح های اجرایی طراحی و اجرا خواهد شد.جویی در هزینهاب و دریا به صورت خاکی جهت صرفهدر ادامه تا مسیر کانال هدایت سیل

اجزا گزینه : (2 0ل شمالی، کانال غربی و کانال جنوبی تا ابتدای محور دریاچه موقت، بند کانال و سرریز، کانا. 722 متر با مشخصات طرح مبنا 12متر کانال بتنی با عرض کف. 1722 متر 22متر کانال خاکی با عرض کف. 0احداث یک دهانه پل در محل تقاطع جاده موجود داخل اراضی بندری و امتداد محور. دستگاه حوضچه آرامش 2احداث.

4: مقطع کانال بتنی روباز در امتداد محور 2-1شکل

مزایا و معایب گزینه (3

: مزایا ماند.کلیه مزایای طرح مبنا بدون تغییر باقی می صورت خواهد پذیرفت. 3های پشتیبان فاز در چارچوب طرح مبنا، کمترین تداخل با زمین هکتاری ضروری خواهد 222، در داخل اراضی 0محور با توجه به تاکید نمایندگان محترم کارفرما در تیم ارزش ادامه

هکتاری را خواهد داشت. 222بود، لذا احداث کانال در مجاورت این جاده کمترین تداخل با طرح احتمالی توسعه نیست. 1الزامی به ساخت کانال هدایت سیلاب در فاز : معایب

0های شمال و جنوب محور کاهش سطح دسترسی کاربری. مشابه طرح مبنا( .ناشی از احداث دریاچه موقت هایریسک( اما نسبت .متر مکعب بر ثانیه به محدوده عملیات بندری 122های مقطعی با دبی برآوردی حدود ریسک ورود سیلاب(

به طرح مبنا شرایط تا حدودی بهتر می شود( برداری خارج خواهد شد.ط بهرههای احداث بخشی از ظرفیت کانال بتنی خور غربی که در آینده از شرایهزینه متر مکعب بر ثانیه. 32بند خاکی تا زمان سیلاب بعدی و بروز سرریز ب پشتآوری سیلاهای ناشی از جمعریسک

های اعمال گزینهشرایط و حساسیت (4

برداری است و باید آزاد گردد.در مرحله بهره 0بخشی از اراضی در محور

9

و طرح هکتاری 222هکتاری مشخص نیست. به دلیل نامشخص بودن طرح توسعه 222قطعیت انطباق با طرح توسعه .بندر شهید رجایی به سمت غرب بندر 0و احتمالا 3های توسعه جامع بندر و فاز

کالورت ( ( -) بصورت جاده 4تشریح و طرح ایده دوم ) انحراف طرح مبنا در امتداد محور .4-5-2

شرح گزینه : (1 –تا انتهای اراضی واگذار شده به صورت جاده 0ماند لیکن از محور بدون تغییر می 0سیر طرح مبنا تا امتداد محور در این گزینه م

کالورت و در ادامه تا مسیر کانال هدایت سیلاب و دریا به صورت خاکی طراحی و اجرا خواهد شد.

اجزاء گزینه (2 غربی دریاچه موقت، بند کانال و سرریز، کانال شمالی، کانال. و سپس شرقی غربی تا 0متر شمال؛ در مسیر طرح مبنا بعد از پل جاده کشوری تا محور 2222جاده کالورت به طول

باشد.هکتاری دریا می 222محدوده واگذار شده اراضی 1722 متر 22متر کانال خاکی با عرض کف. دستگاه حوضچه آرامش 2احداث.

برای جاده کالورت متری پیشنهادی 15: مقطع 3-1شکل

متری پیشنهادی برای جاده کالورت 24مقطع :4-1شکل

مزایا و معایب گزینه (3

:مزایا ماند.کلیه مزایای طرح مبنا بدون تغییر باقی می های پشتیبان این فاز صورت خواهد پذیرفت.و زمین 3در چارچوب طرح مبنا، کمترین تداخل با فاز هکتاری قطعی خواهد 222اراضی ، در داخل 0ان محترم کارفرما در تیم ارزش ادامه محور با توجه به تاکید نمایندگ

هکتاری را خواهد داشت. 222لذا احداث کانال در مجاورت این جاده کمترین تداخل با طرح احتمالی توسعه بود، :معایب

های ناشی از احدا دریاچه موقت )مشابه طرح مبنا(ریسک اما نسبت بر ثانیه به محدوده عملیات بندری. متر مکعب 122مقطعی با دبی برآوردی حدود هایریسک ورود سیلاب(

شود(به طرح مبنا شرایط تا حدودی بهتر می

11

برداری خارج خواهد شد. ) اما نسبت به غربی که در آینده از شرایط بهرهای احداث بخشی از کانال بتنی خورههزینه شود(توجه ای بهتر می طرح مبنا شرایط تا حدودی قابل

متر مکعب بر ثانیه 32بند خاکی تا زمان سیلاب بعدی و بروز سرریز آوری سیلاب پشتهای ناشی از جمعریسک.

های اعمال گزینه شرایط و حساسیت (4

های هشدار مناسب برای جاده کالورت باید طراحی و نصب شود.سیستم باید آزاد گردد.دارای معارض هست و 0بخشی از اراضی در محور 2022هکتاری و 222هکتاری مشخص نیست. به دلیل نامشخص بودن طرح توسعه 222قطعیت انطباق با طرح توسعه

.بندر شهید رجایی به سمت غربی بندر 0و احتمالا 3هکتاری و طرح جامع بندر و فازهای توسعه عدم اطلاع دقیق از معارضین و طرحهای کلان و جامع توسعه بندر.

کالورت و _بصورت جاده 4تشریح و طرح ایده سوم ) انحراف مسیر طرح مبنا در امتداد محور .4-5-3

ایجاد بند کانال در غرب اتوبان خمیر (

شرح گزینه : (1نال غربی با ایجاد بند کانال در غرب جاده خمیر به سمت غرب و کاه حداکثر سیلاب حوزه بالادست خوردر این گزینه فرض شده است ک

کند. پس کانال های شمالی و غربی های موجود جاده کشوری عبور نمیهدایت سیلاب منحرف شود و بدین ترتیب تقریبا سیلابی از زیر پلو بعد از آن شرقی غربی تا 0ور شود. مسیر این طرح تا محاحداث میشود و جاده کانال از بعد از پل جاده کشوری طرح مبنا حذف می

هکتاری به صورت جاده کانال و از این مقطع به بعد تا کانال هدایت سیلاب و در ادامه در مسیر کانال هدایت 222واگذار شده انتهای اراضی باشد.سیلاب به دریا بصورت کانال خاکی می

اجزا گزینه : (2

.بند کانال و سرریز بند کانال شمال جاده کشوری. .احداث دو دستگاه پل کانال هدایت سیلاب. و سپس شرقی غربی تا محدوده واگذار 0متر، در مسیر طرح مبنا بعد از پل جاده کشوری تا محور 1322کالورت به طول جاده

باشد.هکتاری دریا می 222شده اراضی 1222 متر 22متر کانال خاکی با عرض کف.

مزایا و معایب گزینه (3

مزایا

ماند.کلیه مزایای طرح مبنا بدون تغییر باقی می های پشتیبان این فاز صورت خواهد پذیرفت.و زمین 3ا، کمترین تداخل با فاز چارچوب طرح مبندر .حذف ریسک های ناشی از احداث دریاچه موقت های مقطعی با ممانعت از ورود سیلاب غالب به محدوده عملیات بندری.کاهش ریسک ورود سیلاب متر مکعب بر 32کی تا زمان سیلاب بعدی و بروز سرریز بند خاب پشتهای ناشی از جمع آوری سیلاکاهش ریسک

ثانیه.

معایب

برداری خارج خواهد شد.غربی که در آینده از شرایط بهرهنه احداث بخشی از کانال بتنی خورهزی آوری سیلاب بند خاکی شمالی جاده کشوری.های ناشی از جمعریسک

11

های اعمال گزینه شرایط و حساسیت (4 ر مناسب برای جاده کالورت باید طراحی و نصب شود.های هشداسیستم دارای معارض هست و باید آزاد گردد. 0بخشی از اراضی در محور .عدم اطلاع دقیق از معارضین و طرح های کلان و جامع توسعه بندر

ربی تشریح و طرح ایده چهارم ) انتقال مسیر طرح مبنا به غرب اتوبان خمیر و تا محدوده دیوار غ. 4-5-4

بندر ) حذف دریاچه ((

شرح گزینه (1

هکتاری به منظور آزاد سازی اراضی بیشتر در محدوده بندر جهت 222هدف اصلی مسیر کانال هدایت سیلاب به بیرون از محدوده الیه ی به منتهیباشد. در این روش، آب سیلاب مناطق شمال بندر از طریق یک کانال خاکبرداران و نیز حذف دریاچه میواگذاری به بهره

عوارض زمین در بالادست ) غرب ( جاده خمیر هدایت شده و پس از عبور از زیر جاده خمیر، پس از تجمیع با آب خروجی از خندق جنوبی شود.نهایتا توسط توسط یک کانال خاکی به دریا هدایت می

اجزا گزینه (2

بند کانال شمال جاده کشوری. احداث دو دستگاه پل. حوضچه آرامش یک دستگاه. متر 19و 8، 2کانال خاکی با عرض های. متر 7کانال بتنی انتقال سیلاب خندق جنوبی با عرض.

مزایا و معایب (3

مزایا ماند.یای طرح مبنا بدون تغییر باقی میکلیه مزا هکتاری را خواهد داشت. 222کاهش تداخل با طرح احتمالی توسعه اچه موقت.های ناشی از احداث دریکاهش ریسک .کاهش ریسک ورود سیلاب مقطعی با ممانعت از ورود سیلاب غالب به محدوده عملیات بندری متر مکعب بر ثانیه. 32بند خاکی تا زمان سیلاب بعدی و بروز سرریز آوری سیلابهای ناشی از جمعریسککاهش

معایب ه کشوری که باید توسط مشاور طراح کنترل شود.بند خاکی شمال جادهای ناشی از جمع آوری سیلاب پشتریسک هکتاری که باید توسط مشاور طراح کنترل شود. 222ریسک ناشی از کانال خاکی در غرب جاده خمیر برای اراضی

های اعمال گزینهشرایط و حساسیت (4

باشد.هکتاری مشخص نمی 222قطعیت انطباق با طرح توسعه های کلان و جامع توسعه بندر.عدم اطلاع دقیق از معارضین و طرح

فاز ارائه : .4-6

ارائه شده اند: 1-8با توجه به بررسی صورت گرفته در مرحله توسعه نتایج حاصل از آن، ارزیابی نهایی شده که نتایج در جدول

12

های منتخب و محاسبه شاخص ارزشمقایسه کل گزینه . 8-1جدول

ول عمری میلیارد ریال می باشد () هزینه ها میلیون ریال و هزینه ط

فردی

شرح گزینه

کد گزینهت

هزینه ساخ

ت و تکمیل طرح ) هزینه ساخ

ب (ت سیلا

کانال هدای

ی ی جمع آور

ت براجمع هزینه ساخ

ی سطحیب ها

کل آ

جمع هزینه طول عمر ) میلیارد

ریال (

نرمال هزینه

یی و عملکرد

نمره کیفی

ی و عملکردنرمال کیف

شص ارز

شاخ

1

کانال بتنی با مقطع متغییر در محل خور غربی ساخت بند کانال و دریاچه

و کانال هدایت 1موقت در فاز 2سیلاب در آینده و فاز

طرح مبنا 1912222

922222 2812222

22332 22112

2

22282

2272

2 ) 0انحراف طرح مبنا در امتداد محور

بصورت کانال روباز (

2

1902262

922222 28022262

22213 22120

222 22283

2267

3 ) 0انحراف طرح مبنا در امتداد محور

کالورت ( -بصورت جاده

2

2282762

922222 3082762

12012 22272

2

22282

1212

0 انحراف مسیر طرح مبنا در امتداد

کالورت و _بصورت جاده 0محور ایجاد بند کانال در غرب اتوبان خمیر

2

1712822

922222 2612822

12088 22270

220 22287

1218

2 انتقال مسیر طرح مبنا به غرب اتوبان خمیر و تا محدوده دیوار غربی بندر )

حذف دریاچه (

2

1032232

622222 2282223

12229 22261

627 22127

1277

ارد بوده است که با اجرای به هنگام مطالعات میلی 92میلیارد ریال و احداث کانال هدایت سیلاب حدود 192برآورد ساماندهی خور غربی های ساخت پروژه به ارزش طبق برنامه زمانبندی بدون هیچگونه تاخیر و تغییر در برنامه از نکات برجسته این مطالعات بود. کاهش هزینه

و کاهش ریسک پروژه از دستاوردهای درصد برآورد اولیه پروژه به همراه ارتقا همزمان کیفیت، عملکرد 82میلیارد ریال معادل 102میزان مطالعات ارزش بود، که مورد پذیرش کلیه عوامل پروژه قرار گرفت.

. پیشنهادیه مطالعه مهندسی ارزش:5

13

طرح مبنا : .5-1

اند از:اجزاء طرح مبنا عبارت

جنوبی –غربی -کانال بتنی شمالی

دو دستگاه حوضچه آرامش

دستگاه پل 3احداث

ساحلی کانال خاکی

بند کانال و دریاچه موقت

کانال هدایت سیلاب

د از:انتشاخص های طرح مبنا عبار

:227شاخص ارزش

:2نمره کیفی و عملکردی

:میلیارد ریال 2232هزینه طول عمری

:میلیارد ریال 281هزیته ساخت

غربیپلان کلی طرح ساماندهی خور . 5-1شکل

گزینه منتخب:. 5-2

های طول عمری ها و نیز هزینههای منتخب و محاسبه شاخص ارزش برای هریک از گزینهو مقایسه کل گزینه 1-8جدول با توجه به

شاخص ارزش بر مبنای طول عمری های پیشنهادی،بندی گزینهبرای رتبهگردید، ملاک مهندسی ارزش و تعیین بندیرتبهگزینه منتخب محدوده عملیات ها و نیز شرایط امی ریسک. گزینه منتخب از جنبه تمگزینه منتخب انتخاب گردیدالذکر فوقبه جدول و با توجه باشدمی

های و نیز شاخصو نیز مزایای حاصل از انتخاب که اجزا گزینه منتخب انتخاب گردید به دقت بررسی و کنترل و هابندری و نیز هزینه منتخب در زیر ارائه شده است.

اند از:اجزا گزینه منتخب عبارت

بند کانال شمال جاده کشوری.

احداث دو دستگاه پل.

کانال هدایت سیلاب.

222غربی در زیر خندق جنوبی فقط برای انتقال سیلاب خندق جنوبی و روان آب ساماندهی کانال خاکی در مسیر فعلی خور .هکتاری

اند از:مزایای گزینه منتخب عبارت

ماند.قی مییای طرح مبنا بدون تغییر باکلیه مزا

هکتاری را خواهد داشت. 222کمترین تداخل با طرح احتمالی توسعه

های مقطعی با ممانعت از ورود سیلاب غالب به محدوده عملیات بندری.حذف ریسک ورود سیلاب

ه.متر مکعب بر ثانی 32بعدی و بروز سرریز بند خاکی تا زمان سیلاب آوری سیلاب پشتهای ناشی از جمعکاهش ریسک

های گزینه منتخب:شاخص

2223شاخص ارزش

:620نمره کیفی و عملکردی

14

:میلیارد ریال 1220هزینه طول عمری.

:میلیارد ریال 102هزینه ساخت.

. بکارگیری تکنیک مدیریت ریسک در فاز ارزیابی و توسعه کارگاه مهندسی ارزش6

. مقدمه 6-1

ها در برای ایجاد تعادل بین ارزش "مدیریت ریسک "و "مهندسی ارزش "دی طرح پیشنهادی درباره تلفیق در تکنیک کاربر

باشد. می " مهار سیلاب در منطقه خور غربی بندر شهید رجایی "های وارد بر پروژه نظر گرفته شده و ریسک

مدیریت آنها نسبت به های پروژه، درجه احتمال وقوع، میزان خسارت نسبی و درجه قابلیتدر این طرح ابتدا شناسایی ریسک

پردازیم.شود، سپس به تلفیق نتایج دو تکنیک میهای منتخب در کارگاه مهندسی ارزش انجام میایده

ها و درجه تاثیر آنها . شناسایی ریسک6-2

از های موجود در این پروژهشوند، برای شناسایی ریسکبندی میهای پروژه شناسایی و دستهدر این مرحله ابتدا ریسک

های زیر استفاده شده است:روش

مصاحبه با عوامل کلیدی پروژه.

های انواع ریسکاستفاده از چک لیست.

استفاده از تجربه متخصصان تحلیل ریسک و مهندسی ارزش.

های کارگاه مهندسی ارزش ) گزارش فاز توسعه (مطالعه و بررسی ریسک ایده.

هندسی ارزش عبارت اند از:های مشخص وارد بر ایده های کارگاه مریسک

بصورت کانال رو باز 4ایده یکم : انحراف مسیر مبنا در امتداد محور

ریسک کاهش کارکرد مناسب.

دهی مناسب راهسرویس.

هازدگی آب از کانالریسک بیرون.

کالورت _بصورت جاده 4ایده دوم : انحراف مسیر طرح مبنا در امتداد محور

طقهزدن آب در منریسک پس.

آثار زیست محیطی.

گذر سیلاب از تراز طراحی پایه.

) نرخ بهره ) تورم.

های اتصالریسک گرفتگی لوله.

ریسک کاهش عملکرد و کیفیت طرح.

کالورت و ایجاد بند کانال در غرب اتوبان خمیر _بصورت جاده 4ایده سوم : انحراف مسیر طرح مبنا در امتداد محور

ریسک خطر پذیری منطقه.

عملکرد نامناسب کانال به دلیل تراز نامناسب آن.

هاریسک بیرون زدگی آب از کانال.

) ایده چهارم : انتقال مسیر طرح مبنا به غرب اتوبان خمیر و تا محدوده دیوار غربی بندر ) حذف دریاچه

ریسک گذر از طراحی و ماندآب.

هاریسک استحصال وسعت زیادی از زمین.

15

ریسک افزایش سیلاب.

شوند: ) در این در مرحله دوم، ابتدا ضریب تاثیر نسبی سه عامل زمان، هزینه و کیفیت با توجه به نوع پروژه در نظر گرفته می

های کارفرما، نقش زمان و کیفیت اجرا بسیار مهم بوده و ضریب پروژه با توجه به استراتژیک بودن آن و در نظر گرفتن خواسته

ته شده است. (برای آنها در نظر گرف 4.4

= 0/4دیضریب تاثیر عملکر = 0/2ایضریب تاثیر هزینه = 0/4مانیزضریب تاثیر

ای بردد. میگر اوردبری صدر درهزینه بطو ن وما، زبرسه عامل مهم کیفیتوژه بر پری وارد یسکهااز رجه تاثیر هریک درسپس

دد.گرمیده ستفاا( 9-1 ) ولجد، ازین سه عاملا بر جه تاثیرهادرتعیین

1-9 . جدول

احتمالی دامنه

عوامل بر تاثیر

ایده ها

ید:آبدست می ( 1-1) بطه از رایسک رجه تاثیر هر ، درین سه عامل ابا توجه به ضریب تاثیر و

(1-1)

جه در = ن(مازجه در × نمازضریب تاثیر + (جه هزینه(در × )ضریب تاثیرهزینه +د(جه عملکردر × د)ضریب تاثیرعملکر

تاثیر

قتد و دشو تردهسات محاسبام نجاای ابر تا یدآنها بدست میی آستهبنددبا توجه به یسکهارجه تاثیر درمیانگین ،نهایت در

ینا د.(شونسبی محاسبه می ریسکها بطورجه تاثیر درمیانگین ،بهترت عملیا ومقایسه ای )بر دد.نظرگرفته گر درنیز ت محاسبا

هد.دمین نشارا ین مرحله ت امحاسبا ( انجام 14-1 ) ولباشد جدنها میآهمیت ی اهارمعیاان نسبی بعنوی هاجهدر

Very High High Medium Low Very Low

%28از کمتر % 11تا 21بین % 68تا 11بین % 18تا 61بین % 11از بیشتر

ای وارد بر پروژه(. شناسایی و ارزیابی درجه تاثیر ریسک ه 14-1جدول )

4.4ضریب تاثیر عملکردی = 4.0ضریب تاثیر هزینه ای = 4.4ضریب تاثیر زمانی =

یسکاع رنوا تاثیر جهدر

مانیز

تاثیر جهدر

ایهزینه

درجه

تاثیر

عملکردی

درجه تاثیر

درجه

تاثیر

نسبی

4.1.0 4.040 مالی

4..4 %04 %144 %94 جهدبود یسک کمبور. 1

...4 %4. %144 %94 وژهضعیت مالی پروتاثیربر ارداد و قرد مفادرتغییر. 0

4.00 %04 %144 %4. یسک صحت تخمین هزینه هار. .

4.00 %04 %94 %04 لستحصاا ایبر مینز قیمت یسکر. 4

0..4 %5. %144 %04 ختهاداپر و ینقد یها نجریا یسکر. 5

4.50 %54 %4. %54 شیرین و نباشتها آب ارزش یسکر. 0

4.110 .4.04 دیقتصاا

4.00 %54 %94 %04 حیاطرارمقدازبیشتر( هبهر خنر)رمتو یسکر. 0

16

ها و میزان خسارت آنها. ارزیابی ریسک1-5-3(، .-1ولجد ه ازمدآ) بدست ژهوپرع قوی ویسکهاربر ابرارزش را در مهندسی ه گارکادی پیشنهای هاه ید، این مرحلهدرا

در شوند. یابیارزیسکها ر نسبیع قول وحتماه، اگارین کای اهابا توجه به گزینه تاد شومیداده ارقر( 11-1 ) ولجدرت بصو

ه مقایساز یابی ارز ینای است برابهتر ید.آنسبی بدست میر ها بطویسک نیز با توجه به گزینهرهر ع قورت وخساان میز، مقابل

شاخص رت و خساان میز ل وحتمااجه درنهایت درید. آها بهتر بدست هیدابر ابر دریابی ارزیر نسبی دتا مقاد شوده ستفااستونی

ید:آیر بدست میزبط از رواها یسک گزینهرنسبی

4.00 %54 %94 %04 بها فهرستو ها تغییرتعرفه. .

4..4 %04 %144 %4. جامعه نامناسب دیقتصاا یطاشر یسکر. 9

4.4.0 4.454 جتماعیا

4.54 %04 %54 %54 بومی منطقهاد فرش اپذیرم یسک عدر. 14

عملکرد بر تاثیر و ورمجا یستاهارو جمعیت تغییر یسکر. 11

پروژه04% 04% 04% 4..0

4.149 4.044 قانونیو سیاسی

.4.4 %4. %04 %04 مینز ایبر قانونی و حقوقی مسایل یسکر. 10

4.00 %04 %4. %4. وژهپر بر ارثرگذا جامعه سیاسی یطاشر یسکر. .1

4.1.0 4.040 طبیعیی یسکهار

0..4 %04 %04 %04 یست محیطیر زثاآیسک ر. 14

4.90 %144 %4. %94 (گتگرن،توفا،سیل)ژیلوروهید یها یسکر. 15

4.04 %4. %54 %04 هنباشته شدآب ایسک کیفیت ر. 10

4.00 %4. %54 %54 آب بجذو لنتقاا هنحو ، مینز جنس یسکر. 10

.4.9 %144 %94 %144 نهمزما یها بسیال عقوو یسکر. .1

4.94 %94 %94 %94 ساخت حین لزلهز عقوو یسکر. 19

4.140 44..4 حیاطرو تکنیکی

مناطق از منطقه مسیر و ژیلوروهید تمشخصا صحت یسکر. 04

مجاور04% .4% 94% 4..4

.4.0 %94 %04 %04 زیمدلساو حیاطر ییسکهار. 01

4.90 %4. %144 %144 نماز و ها هزینه تخمین صحت یسکر. 00

4.00 %94 %54 %54 اتتجهیز و هااربزا یخطاها یسکر. .0

4..4 %94 %4. %4. رانپیمانکا ناییاتو و تخصص ، تجربه یسکر. 04

4.1.4 4.0.5 ارینگهدداری و بره بهر

0..4 %94 %4. %5. داریبر هبهر در سیلو لزلهز عقوو یسکر. 05

4.00 %4. %4. %04 داریبر هبهر در( پل) دهجا نیایرو و سیل عقوو یسکر. 00

یا کانال ،یزرسر، یکدا ده،جا اتتعیرو ارینگهد یها یسکر. 00

کالورت44% 44% .4% 4.50

4.00 %144 %04 %04 حطرا جزد اکررکاو یسک کیفیت ر. .0

4.141 .4.00 مدیریتی

4.00 %54 %144 %4. ها هزینه لکنتر و مالی مدیریت ضعف یسکر. 09

4.00 %144 %4. %54 ضمانت هال کنترو یسک ضعف مدیریت کیفیت ر. 4.

4..4 %94 %4. %4. اتتجهیز و نسانیا منابع مدیریت ضعف یسکر. 1.

17

ijp iα∑ pI

در آن :که Ip : یسکع رقول وحتمااجه درشاخص نسبی

iα : یسکها ( رتاثیر نسبی یبا)ضروژه پری یسکهارهمیت انسبی ی هارمعیا

ijP : یسک ع رقوونسبی ل حتمااجه درiه یدام در اj ارزشمهندسی ه گارکاام

ijl iα∑ lI

در آن :که

l I : یسکع رقورت وخساان شاخص نسبی میز

iα : یسکها (ریب تاثیرنسبی ا)ضروژه پری یسکهارهمیت اسبی نی هارمعیا

ijl : یسک رنسبی رت خساان میزiه یدام در اj شاخص و ارزشمهندسی ه گارکاام

ید:آیر بدست می زبطه رایسک با توجه به ر

یسکر =یسک ع رقول وحتماا *یسک رتاثیر

lI pI rI

تمال وقوع ریسک(. ماتریس ارزیابی درجه اح 11-1جدول )

کد ایدهک

سنوع ری

) شرح ایده (

یمال

ی صاد

اقت

ای

جتماعی و

سیاس

یقانون

ی طبیع

ی و تکنیک

یطراح

ی و بهره بردار

ینگهدار

ی مدیریت

جمع

یمقادیر نسب

4.1.0 4.110 4.4.0 4.149 4.1.0 4.140 4.1.4 4.141

%0..0 %55.0 %54 %04 %54 %54 %04 %44 %54 %4. ایده یکم 1

%04.4 %50.0 %54 %05 %55 %54 %05 %44 %54 %4. ایده دوم 0

%..00 %04.0 %04 %04 %04 %54 %04 %54 %54 %94 ایده سوم .

%04.0 %4..5 %54 %05 %55 %54 %05 %54 %54 %4. ایده چهارم 4

بصورت کانال روباز ( 4ایده یکم : انحراف طرح مبنا در امتداد محور (

کالورت ( -) بصورت جاده 4اف طرح مبنا در امتداد محور ایده دوم : انحر

کالورت و ایجاد بند کانال در غرب اتوبان خمیر _بصورت جاده 4ایده سوم : انحراف مسیر طرح مبنا در امتداد محور

) ایده چهارم : انتقال مسیر طرح مبنا به غرب اتوبان خمیر و تا محدوده دیوار غربی بندر ) حذف دریاچه

(. ماتریس ارزیابی میزان خسارت وقوع ریسک 10-1دول ) ج

(1-0)

(1-.)

(1-4)

18

ده ای

کد

ک س

نوع ری) شرح ایده ( ی

مالی

صاداقت

ای

جتماعی و

سیاس

یقانون

ی طبیع

ی و تکنیک

یطراح

ی و بهره بردار

ینگهدار

ی مدیریت

جمع

یمقادیر نسب

4.1.0 4.110 4.4.0 4.149 4.1.0 4.140 4.1.4 4.141

%0..0 %09.0 %44 %04 %4. %04 %5. %54 %94 %4. ایده یکم 1

%04.4 %01.4 %44 %05 %4. %05 %5. %55 %94 %4. ایده دوم 0

%00.1 %00.1 %44 %04 %4. %95 %94 %04 %94 %94 ایده سوم .

%00.0 %00.4 %44 %4. %4. %94 %5. %4. %94 %4. ایده چهارم 4

، باال باشد نیزآن لی قابلیت مدیریت وشته باشد داباالیی رت خساان یا میزع قول وحتمااجه دریسکی رست انجاییکه ممکن از آ

تمامی گزینهها حالت ای )شاخص مدیریت بر دد.گروارد یسک رشاخص س درمعکور ین عامل نیز بطوا تاثیرست زم االا لذ

ید.(آبدست می( .1-1 ) ولجددارد و از یکسانی

مدیریت ریسک (. ماتریس ارزیابی درجه قابلیت .1-1جدول )

شرود ک

یسکر ع نو

ی هاروش

مدیریتی

جتماعیا دیقتصاا مالیسیاسی و

قانونی طبیعی

تکنیکی و

طراحی

بهره

برداری و

نگهداری مدیریتی

83136 83110 83812 83180 83136 83116 83131 83111

%4. %54 %54 %4 %14 %44 %14 %54 یسکب از رجتناا 1

%4. %94 %94 %54 %04 %54 %14 %04 رتاخسل کنتر 2

%04 %04 %4. %04 %04 %54 %14 %04 زیساه کنداپر 3

%54 %04 %4. %14 %14 %14 %14 %44 ترکیب 1

%54 %04 %4. %14 %44 %54 %14 %04 یسکل رنتقاا 5

%04 %04 %54 %44 %04 %54 %14 %44 یسکش رپذیر 6

%14 %4. %4 %4. %14 %14 %14 %4. بیمه 0

%..44 %05.0 %01.4 %4.4. %0..1 %0.1. %14.4 %..44 مدیریتیی شهارومیانگین

%14.0 %01.1 %19.0 %9.0 %0.4 %11.9 %0.. %14.0 قابلیت مدیریتی نسبی

Im 10.94%

می کنیم:ح صالایر رت زیسکها بصورنظر گرفتن قابلیت مدیریت دربا را ( 5-1 ) بطها رالذ

mI1 I p I rmI

در آن :که

(1-5)

19

m I : یسکهارشاخص قابلیت مدیریت

نتایج قابل تاد نظر گرفته شودریسک ل رکنتری و پیگرو مقابله ی شهاروست زم ایسکها الرجه قابلیت مدیریت ل درعماای ابر

ید.آبدست ی ترنطمیناا

از :تند رعباه شناسائی شدی یسکهارتعامل با و مقابله ای ساسی بردو روش ا

یسکل رکنتری هااربزاز ا دهستفاا .1

یسکب از رجتناا (1

رتخسال کنتر (0

زیساه کنداپر (.

ترکیب (4

یسکل رنتقاا (5

یسکرتامین مالی ی هااربزده از استفاا .0

یسک(ش ریسک )پذیراری از رنگهد (1

یسک )بیمه(رمالی ر بال نتقاا (0

ید:آیر بدست می زبطه از راجه قابلیت مدیریت ا درلذ

iM iα ∑ mI

m I : یسکرقابلیت مدیریت ان ص نسبی میزشاخ

iα : یسکها (ریب تاثیر نسبی ا)ضروژه پری یسکهارهمیت انسبی ی هارمعیا

iM : یسک رقابلیت مدیریت ان میزi یا ترکیبی (ادی نفری اشهارویسک ) رمقابله با ی شهارونظر گرفتن درباام

میباشد:( 14-1 ) ولجدو ( 0-1 ) مطابق شکلارزش سی مهنده گارکای هاهیدایسک رمحاسبه شاخص دار و نهایت نمودر

های کارگاهشاخص نسبی ریسک ایده (. 0-1 ) شکل

%42.9

%45.5%55.1

%50.1

شاخ ریسک

(. تعیین شاخص ریسک 14-1جدول )

(1-0)

21

شاخص ریسکارزیابی میزان

خسارت وقوع

ریسک

ارزیابی درجه

احتمال وقوع

ریسک

ارزیابی درجه

قابلیت مدیریت

شرح ایدهده

ایکد

1 ایده یکم 12301% 2336% 2336% 1230%

0 ایده دوم 12301% 2131% 2132% 1535%

. ایده سوم 12301% 2033% 2631% 5531%

4 ایده چهارم 12301% 2130% 2632% 5831%

یسکرمدیریت ارزش ومهندسی ی تلفیق تکنیکها .1-5-1

میکنیم. یسک ترکیبرتلفیقی مدیریت ه گارکااز با نتایج حاصل ارزش را مهندسی ه گارکاه از مدآنتایج بدست ،ین مرحلهدرا

در یسک رشاخص یرز بطهراطبق ،ستاجنس هزینه از یسک رینکه ابا توجه به و حل قبل امره از مدآبا توجه به نتایج بدست

آورد:بدست راک یسربا عامل ه شدح صالارزش اشاخص ان میتوو ددمیگرارزش وارد کسر شاخص ج مخر

r I /v صالحیارزش اشاخص =ارزش(شاخص / یسکر)شاخص I

vm I

(. نتایج کارگاه مهندسی ارزش 15-1جدول )

ده ای

کد

معیارها

شرح ایده

آثار

زیست

محیطی

هماهنگی

سایر با

اجزا

زمان

بهره

برداری

سهولت

اجرا

استفاده

از

هاسازه

آثار

اجتماعی

استفاده

بهینه از

آب

اهمیت

ریسکشاخص

ارزش

شاخص

ارزش

نسبی0.05 11.11 10.00 14.40 10.5 15.0. 1...9 1...9

ایده یکم 1

نتایج ارزیابی در کارگاه مهندسی ارزش

0.1 40.9%

%05.4 0.11 ایده دوم 0

%04.4 1.00 ایده سوم .

%09.0 0.5 ایده چهارم 4

4.090 0.5 ن شاخص ارزش =بالاتری

یر رت زبصو شاخص نسبیارزش و شاخص در آن ست که ا( 15-1 ) ولمطابق جدارزش مهندسی ه گارکاه از مدآنتایج بدست

ست :ه اشدن نمایا

محاسبه ( 0-1 ) بطهرامی باشد که طبق ( 10-1 ) ولجدرت یسک بصورمدیریت ارزش و تلفیق مهندسی از نتایج حاصل و

ست.اه یددگر

(. تلفیق مهندسی ارزش و مدیریت ریسک 10-4جدول )

ده ای

کد

نوع ریسک

شرح ایده شاخص ریسک شاخص ارزش

تلفیق شاخص ارزش و

شاخص ریسک

1 ) بصورت 4انحراف طرح مبنا در امتداد محور

کانال روباز (40.9% 40.9% 5..4.%

%55.44 %45.5 %05.4) بصورت 4مبنا در امتداد محور انحراف طرح 0

(1-0)

21

کالورت ( -جاده

.

4انحراف مسیر طرح مبنا در امتداد محور

کالورت و ایجاد بند کانال در _بصورت جاده

غرب اتوبان خمیر

04.4% 55.1% .0.45%

4 انتقال مسیر طرح مبنا به غرب اتوبان خمیر و تا

ذف دریاچه (محدوده دیوار غربی بندر ) ح09.0% 54.1% 59.19%

باشد:( می .-1و ) ( 0-1 ) یشکلهارت صالحی بصوو اگاهی رکاارزش شاخص دار نموو

(. شاخص ارزش اصلاحی با ریسک 0-1شکل )

(. شاخص ارزش کارگاهی .-1شکل )

ن داد:یر نشارت زبصوان میتورا ایابیهارزین انتایج

مسیر منطقه ژی و لوروهیدت یسک صحت مشخصار ) حیاطرو تکنیکی ی یسکهار وژه،پره لیست شدی یسکهاربین .1

و ها اربزی ایسک خطاهان، رماو زیسک صحت تخمین هزینهها زی، رمدلسا وحی اطری یسکهاور، رمناطق مجا از

د عملکر ن وماز ،هزینه بر راجه تاثیر در( بیشترین ورانمشاران ومانکانایی پیاتوو تخصص ، تجربه یسکات، رتجهیز

22

د یجا، ابومی منطقهاد فرش اپذیرم یسک عد)رجتماعی ی ایسکهاربه ط یسک مربورتاثیر جهدرپایینترین و دارد

عمومی( میباشد.ت مشکال

گزینه یکم با شاخص ،زینهیسکترین گرکمو %55.1یسک رشاخص نسبی بام گزینه سو ه،گاریسکیترین گزینه کار .0

میباشد. %40.9نسبی

داری و برهبهری یسکهاو رجه قابلیت مدیریت درکمترین دی قتصای ایسکهاوژه، رپری یسکهارجه قابلیت درنظر از ..

را دارد.جه دربیشترین اری نگهد

با شاخص م سوگزینه و %09.0با شاخص ار باالترین مقدرم گزینه چهاه، گارکای نسبی گزینههاارزش بین شاخص .4

ار را دارد.پایینترین مقد 04.4%

صالحی باانسبی ارزش باالترین شاخص رم گزینه چها، یسکرتحلیل ارزش و مهندسی ه گارحالت تلفیقی نتایج کادر .5

ار رادارد.پایینترین مقد %0.45.با شاخص م گزینه سوو %59.19ار مقد یسک بار

ه نظر گرفته شددرنسبتا مهم ر یک معیاان بعنوارزش مهندسی ه اگرکای هارمعیادر یسک رهمیت اینکه اباتوجه به .0

یک بهم هستند.دنزارزش با نتایج مهندسی دی یاود زحد ین تلفیق تااین نتایج ابنابرد، بو

ینتیجه گیر .1-6ارزش سی مهند هگارکادر یسک رمدیریت ی گیرریافت که بکاان درمیتووژه، بر پری وارد یسکهارتاثیر و همیت اتوجه به با

ازبه تمامی مسائل ارزش،مهندسی ه گاریک کا درست ابهتر وست وژه ابر نتایج پرار تاثیرگذو مند دسوی مراتلفیقی رت بصو

قابلیت مدیریت ( نگریسته رت وخساان میزع، قول وحتماه ایدگااز دهمه جانبه ) یعنی ر بطووژه بر پری وارد یسکهارجمله

دارای ینکه د اجوو باردی مو ین مطالعهدرا دد.گره وارد گارکای هاهیده و در اتبدیل شدم قااراد و عداها به شین نگرد، اشو

ه شدن داده مجموعه نتایج تلفیقی نشا ویسکی رطالعاتی ایک بانک رت لی نتایج حاصل بصوو ،میباشددی متعدت شکاالا

ست.ا یسکرمحاسبه دن بو برنماز رزش،امهندسی ی هاهگارکادریسک رمدیریت وتحلیل ده از ستفااضعف ط نقا از. ستا

ف و ازطر یکازها حشکست طرط حاطه کامل به نقام اعد ومختلف ی قطعیتهام عدد جوو زی،کمیسا درینکه اباتوجه به

ه یددگران تمایل تصمیمگیرم عد زان وعلل مختلف شکست سبب گریز تصمیمسال حتمااورد ابردن بوه پیچید ،یگردطرفی

تحلیل ازه نداگرچه به )ا د.شو گرفتهریسک بکارجهت تحلیل راکاو مناسب اری بزاند امیتو ،یسکریل کیفی تحل و،ینرا از ،ستا

ارد.(قت نددکمی

. تشکر و قدردانی:7

ی همه اساتید، دوستان و همکارانی که بی دریغ در راستای تدوین این مقاله یاری ها و همکاری صمیمانهنگارندگان؛ زحمات، راهنمایی

دارد.اند ارج نهاده، سپاسگزاری و قدرشناسی خویش را به حضور ایشان بیان میدهنمو به ویژه :

حمید خلیلی سرپرست محترم اداره نظارت بر سواحل و دریانوردی و مسئول دبیرخانه کمیته مطالعات مهندسی ارزش . جناب مهندس1 سازمان بنادر و دریانوردی.

رشناس دبیرخانه کمیته مطالعات مهندسی ارزش سازمان بنادر و دریانوردی.. جناب مهندس محمدرضا راکبی کا2

. منابع: 8مهندسی ارزش خور غربی بندر شهید "سازمان بنادر و دریانوردی ج.ا.ا، شرکت آبراه سازه شرق، شرکت مشاور سامان گستر شریف، ] 6[

.1393. تهران، دیماه "رجایی

23

طرح کنترل، مهار و هدایت "ه شرق، شرکت مشاور سامان گستر شریف، گزارش مهندسی ارزش شرکت مهندس مشاور آبراه ساز] 7[ .1393، تهران، "سیلاب در منطقه خور غربی بندر شهید رجایی