Matisse en Picasso

Matisse tot Malevich

4

© Succession Henri Matisse, De rode kamer (Harmonie in rood), 1908 c/o Pictoright Amsterdam 2010

Hij krijgt de tekening Hooibergen van Vincent van Gogh, koopt een schilderij van Gauguin en in 1899 – op afbetaling – het doek Drie Baadsters van Cezanne.

Paul Cezanne, Drie Baadsters (1879-82 ) Musee du Petit Palais, Parijs c/o Pictoright Amsterdam 2010

Henri Matisse (1869 –1954) is naast schilder ook verzamelaar.

Vincent van Gogh, Hooibergen (1888 ) Art Museum Philadelphia c/o Pictoright Amsterdam 2010

Cezanne’s gebruik van kleur en compositie is een grote invloed op zijn werk. Ook de energie in de penseelstreken van Gogh is een inspiratie voor Matisse.

Henri Matisse, Vaas met zonnebloemen (1898 ) © Succession Henri Matisse c/o Pictoright Amsterdam 2010

In 1901 schildert Henri Matisse een stilleven waarin de invloeden van Cézanne, Gauguin en Van Gogh samenvallen.

Dat je niet precies kunt zien wat voor vruchten hij heeft geschilderd, is niet van belang.

Henri Matisse, Stilleven met serviesgoed en fruit (1901) © Succession Henri Matisse c/o Pictoright Amsterdam 2010

De contouren van de kleurvlakken zijn sterk aangezet. De kleuren zijn met onvermengde verfkleuren geschilderd.

Matisse heeft de natuur niet geïmiteerd maar getransformeerd.

De kleuren van de bomen zijn kleurvlakken geworden die op het schilderij intenser zijn dan in de werkelijkheid. Hier is vooral de invloed van Gauguin te zien.

Henri Matisse, Jardin du Luxembourg (1901) © Succession Henri Matisse c/o Pictoright Amsterdam 2010

In hetzelfde jaar schildert Matisse een park in Parijs waarbij hij de details in de bomen weglaat.

Paul Gauguin, Aan de voet van de berg(1892) Hermitage St.-Petersburg, c/o Pictoright Amsterdam 2010

Henri Matisse, Open raam, Collioure (1905) National Gallery of Art, Washington © Succession Henri Matisse c/o Pictoright Amsterdam 2010

Het werk van Matisse wordt in de eerste jaren van de 20ste eeuw steeds feller van kleur en hij neemt steeds meer afstand van de werkelijkheid.Matisse krijgt navolging van bevriende kunstenaars als Albert Marquet en André Derain met wie hij in 1905 naar Zuid Frankrijk trekt om te schilderen.

In de herfst van 1905 laten Matisse en zijn vrienden hun werk zien op de Salon d’Automne in de Parijse tentoonstellingsruimte het Grand Palais.

Albert Marquet, De haven van Menton (1905) c/o Pictoright Amsterdam 2010

Critici spreken schande van de felle kleuren. Iemand schrijft ‘een pot verf is het publiek in het gezicht gegooid.’ Een andere criticus noemt de schilderijen ‘wilde beesten.’ Vooral het portret van Matisse moet het ontgelden.

Henri MatisseVrouw met hoed (1905) San Francisco Museum of Modern Art © Succession Henri Matisse c/o Pictoright Amsterdam 2010

De Amerikaanse schrijfster en verzamelaar Gertude Stein koopt Vrouw met hoed.

Haar appartement aan de Rue de Fleurus in Parijs wordt een ontmoetingsplaats voor de avant-garde

Matisse besluit de term wilde beesten (les fauves in het Frans) te gebruiken als naam voor zijn groep.

De Fauvisten zijn geboren.

De schilderijen van de Fauvisten hebben over het algemeen de volgende kenmerken:

- pure kleuren- eenvoudige vormen- weinig aandacht voor perspectief- weglaten van schaduw

Kees van Dongen, Voorjaar (1908) c/o Pictoright Amsterdam 2010

In 1906 legt Matisse nog meer nadruk op kleur.

Hij doet dat door de grenzen van de kleurvlakken aan te geven met lijnen in complementaire kleuren.

De gele heuvel wordt afgezet met een rode lijn en de oranje rok met een groene.

Henri Matisse, Dame op een terras (1906) © Succession Henri Matisse c/o Pictoright Amsterdam 2010

‘De kunstenaar hoeft zich niet meer druk te maken over onbenullige details. Daar is de fotografie voor, die daar ook veel beter voor geschikt is […]

Voor ons heeft de schilderkunst een hogere betekenis. Zij stelt de kunstenaars in staat om zijn innerlijke visioenen tot uitdrukking te brengen.’

In 1909 zegt Matisse over de moderne kunstenaar:

Matisse is niet de enige schilder die dat doet.

In 1900 gaat de jonge Spaanse schilder Pablo Picasso (1881-1973) voor het eerst naar Parijs.De meeste schilderijen die hij maakt worden gebruikt om de kachel mee te stoken.

Pablo Picasso, Le Moulin de la Galette (190o) Gugenheim Museum, New York c/o Pictoright Amsterdam 2010

Picasso maakt in Parijs kennis met het werk van Cézanne. Hij ziet zichzelf als diens artistieke zoon.Cézanne’s nadruk op de geometrische essentie van de vormen in de natuur is een uitgangspunt voor Picasso’s werk.

Paul Cézanne, Fruit, servet en melkkan (ca. 1880) Musée de l'Orangerie, Parijs c/o Pictoright Amsterdam 2010

Picasso koopt tijdens zijn leven vier doeken van Cézanne en schaft in 1959 zelfs een deel van de Monte Sainte-Victoire aan, de berg die Cézanne meer dan zestig keer schilderde

Picasso woont tussen 1901 en 1904 afwisselend in Barcelona en Parijs. Hij schildert prostituees, bedelaars en alcoholisten in voornamelijk blauwe en groenblauwe tinten. Dit is Picasso’s Blauwe Periode.

Pablo Picasso, Absintdrinkster (1901) c/o Pictoright Amsterdam 2010

Pablo Picasso, Hoofd van een vrouw (1903) c/o Pictoright Amsterdam 2010

Van 1904 tot 1906 is zijn wat vrolijker Roze Periode. In 1906 ontmoeten Picasso en Matisse elkaar in het huis van Gertrude Stein.

Pablo Picasso, Jongen met hond (1905) c/o Pictoright Amsterdam 2010

Pablo Picasso, Portret van Gertrude Stein (1905) Metropolitan Museum, New York c/o Pictoright Amsterdam 2010

Naar verluidt laat Matisse Picasso een Afrikaans masker zien dat hij heeft gekocht. Tussen 1907 en 1909 is de invloed van de Afrikaanse beeldhouwkunst duidelijk te zien in Picasso’s werk.

Pablo Picasso, Les Demoiselles d'Avignon (1907) Museum of Modern Art, New York c/o Pictoright Amsterdam 2010

Picasso ontkent zelf de Afrikaanse invloed op zijn werk.

Picasso’s Afrikaanse Periode en zijn liefde voor het werk van Cézanne vormen de aanloop naar het kubisme.

Picasso ontleedt de werkelijkheid tot geometrische vormen: cirkels, driehoeken, cilinders enzovoorts.

Pablo Picasso, Karaf en drie schalen (1908) c/o Pictoright Amsterdam 2010

Pablo Picasso, Vrouw met een waaier (1908) c/o Pictoright Amsterdam 2010

In 1909 begint Picasso’s Kubistische periode: De voorstellingen die hij schildert , worden als het ware uit elkaar gehaald en vanuit verschillende standpunten weer in elkaar gezet.

Het gebruik van verschillende gezichtspunten is geïnspireerd door Einstein’s relativiteitstheorie: wat je waarneemt is afhankelijk van waar je staat.

Pablo Picasso, Tafel in een café (Fles pernod) (1912) c/o Pictoright Amsterdam 2010

Matisse en Picasso worden gezien als de belangrijkste kunstenaars van de 20ste eeuw. Ze hebben grote invloed gehad op de ontwikkeling van de beeldende kunst.

Henri Matisse, Zelfportret (1906) Statens Museum

for Kunst, Kopenhagen © Succession Henri Matisse c/o Pictoright Amsterdam

2010

Zelfportret (1907) Pablo Picasso, Nationale Galerie, Praag c/o Pictoright Amsterdam 2010

Verdiepingsopdrachten:

Webquest:

* Zoek uit welke musea er speciaal aan het werk van Picasso zijn geweid.

* Welk Nederlands museum heeft de meeste Picasso’s?

* Welk internationaal museum heeft de meeste Picasso’s?

Einde van de vierde les.

In de volgende les meer moderne schilders.

in opdracht van:Roelof Jan Minneboo

Kunst-Cultuur Educatie Advies