mbështjetja e komunave të kosovës përmes ndihmës së akk në

Mbështjetja e komunave të Kosovëspërmes ndihmës së AKK në zbatimin e politikave për

EE

Boštjan Krajnc ‐ KSSENA | October 2020

1

2

Mbështetje për komunat e Kosovëspërmes ndihmës së AKK në zbatimin e politikave për EE

Trajnim 2 ditor

Dita 2 – 28 tetor 2020:

Sesioni 2:Raporti i Qeverisë Qendrore –qasja e autoriteteve lokale në fondet për EE ( roli i Kryetarëve tëkomunave)- Analizat e kosto benefitit, analizat financiare dhe ekonomike, dokumentacioni bankar për

përkrahje të fondeve të BE‐së dhe donatorëve ndërkombëtar (EIB, EBRD, USAID, BB,..)

- Proceset adekuate të tenderit‐ parapërgatitje për fondet e BE‐së dhe fondeve të donatorëvendërkombëtar (kërkesat e organizatave ndërkombëtare)

3


Trajnim 2 ditor

Dita 2 – 28 tetor 2020:

Sesioni 3:Mësimet e nxjerra nga Shtetet Europiane për qasjen në fondet e BE‐së për EE- Financimi i projektit EE– kombinim i burimeve të ndryshme financiare

- Kontraktim për performancë të energjisë dhe furnizim me energji

- Fondet e BE‐së dhe asistencë teknike, kombinimi i burimeve financiare

Sesioni 2: Raporti i Qeverisë Qendrore‐ qasja e autoriteteve lokale nëfondet për EE (Roli i Kryetarëve të komunave)

- Analizat e kosto benefitit, analizat financiare dhe ekonomike, dokumentacioni bankar për fondetmbështetëse të BE‐së dhe donatorëve ndërkombëtar (EIB, EBRD, USAID, BB,..)

- Proceset adekuate të tenderit – parapërgatitja për fondet e BE‐së dhe donatorëve ndërkombëtar(kërkesat e organizatave ndërkombëtare)

4

Shërbimet e komunave për efiçiencë të energjisë

5

Energy audit in buildings and building energy performance certificates

Financial engineering for energy efficiency investments in

buildings

Support for the preparation of

tender documentation for energy efficiency

projects in buildings

Recommissioning and fine tuning of building energy consumption

Financimi: Historiku

Qëllimi kryesor i instrumenteve financiare është përkrahja e projekteve që janë ekonomikisht dhe financiarisht të qëndrueshme dhe ofrimi i kthimit të qëndrueshëm në burimet e alokuara.

Inxhinieringu financiar synon zgjidhjen e problemeve financiare përmes analizës dhe optimizimit të parametrave dhe variablave të lidhura me projektet për efiçiencë të energjisë

POR: …nuk lidhet gjithçka me paratë….

6

Financimi: Historiku

Financimi i projekteve të efiçiencës së energjisë në ndërtesa

Financimi i projekteve të efiçiencës së energjisë ballafaqohet me një numër të barrierave specifike në krahasim me projektet për furnizim me energji ose projekte tjera investuese.

Disa nga këto barriera janë:o Benefitet janë në formë të kursimeve e jo në formë të të hyrave,o Kursimet vështirë se verifikohen pa matje të përshtatshme dhe protokole të verifikimit,o Projektet e efiçiencës së energjisë janë zakonisht të vogla për nga financat në krahasim me

projektet e furnizimit të energjisë,o Masat e efiçiencës së energjisë zakonisht janë të përfshira në projekte më të mëdha me qëllime

tjera në lidhje me modernizimin e ndërtesës,o Ndarja e incentivave në pronën komerciale ose rezidenciale: benefitet e përdoruesve nga kursimet

e energjisë përderisa pronari duhet të bëjë investime.

7

Financimi:

Atraktiviteti aktual financiar i projekteve për efiçiencë të energjisë infkuencohet drejtëpërdrejtë nga:

‐ Tarifat e energjisë dhe kostot‐ Kostoe investimit në masat për përmirësim në efiçiencë të energjisë‐ Potencial për kursime në energji ‐ Kursime të arritura nga kosto tjera sikurse për shembull operacioni i reduktuar dhe kosto e mirëmbajtjes‐ Kursime në kosto që rezulton nga kosto e zvogëluar e mirëmbajtjes

‐ SJELLJA E NJERIUT

8

Financimi:

Inxhinieringu financiar përfshinë fushëveprimin e punës dhe shërbimeve, si vijon:

• Të kuptuarit e sfondit dhe idesë bazë të projektit

• Rishikimi thelbësor i të dhënave të rëndësishme të projektit

• Kosto për dizajn të projekit, kostot e organizimit të vendpunishtes ( vendosja e skeleve, zyra në terren, rrethoja etj),

• Kostot e investimit për masa të selektuara të përmirësimit të efiçiencë të energjisë,

• Kostot e mbikëqyrjes së projektit,

• Kostot e përgjithshme të kontraktorit,

• Rezervat

9

Financimi:

Inxhinieringu financiar zakonisht përfshinë fushëveprimin e punës dhe shërbimeve, si vijon:

• Planin e investimeve prioritare

• Planin financiar

• Projeksionin financiar

• Planin për zbatimin e projektit

• Aplikacionin për financim

10

Fushëveprimi i zakonshëm i punës

• Plani financiar Burimet financiare ( buxheti i komunës, grantet, fondet debitore komerciale, burimet financiare të

jashtme sikurse fonet nacionale, rajonale, të huaja debitore), Plani i disbursimit Shenjimi i elementeve kyçe të projektit ( për shembull lloji i veprimit, rreziqet, benefitet direkte

dhe indirekte, kthimet ekonomike dhe financiare)

• Projeksioni financiar Rrjedha e parasë së gatshme në projekt, Analiza e sensitivitetit, Analizat e riskut, Analizat financiare;

11


• Plani për zbatimin e projektit Organizimi i njësive për zbatim të projektit , Orari i zbatimit të aktiviteteve , Leja kryesore e kërkuar dhe rregulloret, Si strukturohet projekti në lidhje me buxhetimin buxhetimin komunal dhe kontabilitetin;

• Aplikimi për financim

12


13

Ofruesi i shërbimit mund të ofrojë pako të shërbimeve të veta dhe ti adaptojë ato për t’i plotësuar nevojat e komunës duke përfshirë një apo më shumë shërbime:

1. Rishikimi i burimeve të financimir për projektin e efiçiencës së energjisë në ndërtesa që janë pronë e komunës, ku ofruesit e shërbimeve e mbështesin komunën me një analizë të opsioneve të mundshme për financim të projektit: • Ndërkombëtar (EIB, EBRD, BB, USAID, KfW, NEFCO, …)• Programe rajonale dhe nacionale:

Fondi zhvillimor rajonal shtetëror, Programet bashkë‐financuese rajonale për efiçiencë të energjisë, Programet rajonale për promovimin e zhvillimit të burimeve të ripërtëritshme të energjisë;

• Burimet publike, private ose të kombinuara,• Financimi nga pala e tretë përmes një kompanie për shërbim energjie (ESCO),• Grantet

Analiza e kosto benefitit të projekteve investuese ‐ vlerësimi ekonomik për politikën e kohezionit 2014‐2020

• Hyrje

• Përshkrimi i projektit

• Definimi i objektivave

• Identifikimi i projektit

• Fizibiliteti teknik dhe qëndrueshmëria mjedisore

• Analiza financiare

• Analiza ekonomike

• Vlerësime të riskut

• Lista e kontrollit

14


Sektori i energjisë

• Hyrje dhe përshkrim

• Parashikimi i kërkesës dhe ofertës për energji

• Analiza e opcionit/ versionit

• Analiza financiare

• Analiza ekonomike

• Konsumi efikas i energjisë për ndërtësa dhe sisteme produktive

• Vlerësimi i riskut

15



Analiza financiare

• Kosto e investimit (sigurimi i tokës dhe blerja e së drejtës së mënyrës se si barten kostot e çaktivizimit / çmontimit / prishjes kur bëhet rehabilitimi i objekteve të vjetra për gjenerim të energjisë, kostot e fuqisë punëtore me shkathtësi dhe pa shkathtësi, teknologjive informative, sidomos ato që janë relevante në rastin e projekteve të rrjetit të mençur,…);

• Kostot e operimit dhe mirëmbajtjes ( kosto për tarifa të koncensioneve publike ose leje tjera, shpenzime të përgjithshme, kosto të sigurimit, kosto të fuqisë punëtore, mirëmbajtje fikse periodike dhe kosto të riparimit) – kostot operuese variabile më relevante janë kostot e lëndëve djegëse të energjisë.

• Të hyrat (shitjet e energjisë ose lëndëve djegëse, transporti apo shitje e ndonjë shërbimi tjetër, shitja e energjisë shtesë,…).

Source: https://ec.europa.eu/regional policy/sources/docgener/studies/pdf/cba guide.pdf16

Analiza e kosto benefitit të projekteve investuese ‐ vlerësimi ekonomik për politikën e kohezionit 2014‐2020 Sektori i energjisë

Analizat ekonomike

Projektet e energjisë mund të prodhojnë benefite të ndryshme sociale dhe kosto, varësisht nga tipologjia e projektit të zbatuar siç krahasohet me skenarin kundërfaktik.

Projektet që përfshijnë renovimin e ndërtesave publike dhe private ose punët për përmirësimin e sistemeve produktive industriale shoqërohen mee një rritje të efiçiencës së energjisë, ose të ndërtesës ose sistemit të prodhimit që reflektohet në reduktim të kostos së konsumit të energjisë. Poashtu, punët e izolimit dhe përmirësimit të sistemeve të ngrohjes në ndërtesa mund të përcaktojnë një rritje në nivelin e temperaturës së brendshme dhe kështu edhe të komforit.

Sikurse me çdo projekt tjetër të energjisë, projektet që synojnë përmirësimin e efiçiencës së energjisë poashtu janë të karakterizuara nga faktorët mjedisor sikurse variacionet e emetimeve GHG dhe ndotjes * për shembull në veçanti ndotësit që barten me ajr sikurse SO2, NOx, PM, VOC, merkuri dhe metake tjera të rënda etj.)Burimi: https://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docgener/studies/pdf/cba_guide.pdf

17

Analiza e kosto benefitit të projekteve investuese ‐ vlerësimi ekonomik për politikën e kohezionit 2014‐2020 Sektori i energjisë

Analiza ekonomike

Konsumi efikas i energjisë për ndërtesa dhe sisteme produktive‐ benefitet produktive të konsumit efikas të energjisë

18Source: https://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docgener/studies/pdf/cba_guide.pdf

Benefiti ekonomik Lloji i efektit Shembuj të projektit

Rritja e efikasitetit të konsumit Direkt ‐ Renovimi I ndërtesave publike‐ Renovimi i banesave dhe ndërtesave

private për përmirësim të karakteristikave të energjisë. Masat për kursim të energjisë dhe përmirësim të efikasitetit të sistemeve produktive

Rritja e komforit Direkt ‐ Renovimi i ndërtesave publike‐ Renovimi i banesave dhe ndërtesave

private për përmirësim të karakteristikave të energjisë

Reduktimi i emetimeve të GS Jashtëm Të gjitha llojet e projekteve të energjisë

Reduktimi i emetimeve të ndotësve të ajrit Jashtëm Të gjitha llojet e projekteve të energjisë



Vlerësimi i riskut

Rreziqet e zakonshme në projekte të

Energjisë


Faza RiskuRregullatore ‐ Ndryshime të kërkesave mjedisore

‐ Ndryshime të instrumenteve ekonomike (p.sh.skemambështetëse të burimeve të ripërtëritshme të energjisë, dizajni ETS BE)

‐ Ndryshime në politikën e energjisë (p.sh. Ndalimi i llojeve të caktuara të burimeve të energjisë dhe lëndëve djegëse(

Kërkesë ‐ Mungesë e kërkesës‐ Rritje e papritur e çmimeve të lëndëëve djegëse konkurrente‐ Analiza jo‐adekuate të kushteve klimatike që ndikojnë në

kërkesën për energji për ngrohje dhe / ose ftohje

Dizajni ‐Anketa dhe hetime të papërshtatshme në terren‐ Vlerësime të papërshtatshme të kostos së dizajnit ‐ Inovacione në prodhimin/ transmisionin e energjisë

ose teknologjinë e ruajtjes së energjisë duke bërë që ajo e projektit të shihet si e vjetruar

Administrative ‐ Leje për ndërtim apo tjetër‐ Miratime të komunalive

Sigurimi i tokës ‐ Kosto e tokës më e lartë se sa është parashikuar‐ Kosto më të larta për fitimin e të drejtave ‐ Vonesa procedurale në prokurim‐ Vonesa procedurale



Vlerësimi i riskut

Rreziqet tipike në projektet e energjisë:


Faza Risku

Ndërtimi Tejkalimi i kostos së projektitVonesa për shkak të vështirësive të papritura teknike ( sikurse instalimi i tubacionit nënujor ose kabllove nëntokësore të energjisë elektrikeVonesa në punët komplementare jashtë kontrollit të udhëheqësit të projektit (për shembull projekte ndërkufitare) Vërshime, rrëshqitje të dheut etjAksidente

Operimi Kostot e mirëmbajtjes dhe riparimit që janë më të larta se sa është parashikuarAkumulimi i prishjeve teknikeKoha e gjatë jashtë‐shërbimit për aksidente ose shkaqe të jashtme ( tërmete, vërshime, sabotime etj)

Financiare Ndryshimet në sistemin e tarifave Ndryshimet në sistemin e incentivaveVlerësimi i papërshtatshëm i trendeve të çmimit të energjisë

Shërbimet e reja të komunave për efiçiencë të energjisë

21

Rikomisionimi dhe akordimi i konsumit

të energjisë në ndërtesë

Auditimi i energjisë në ndërtesa dhe certifikatat e

performancës së energjisë në ndërtesa

Inxhinieringufinanciar për investime në

efiçiencë të energjisë në ndërtesa

Mbështetje për përgatitje të

dokumentacionit të tenderit për projekte

të efiçiencës së energjisë në ndërtesa

Tenderimi: Sfondi i përgjithshëm

22

Prokurimi publik i referohet blerjes së mallrave, shërbimeve dhe punëve, që e bëjnë entitetet publike. Janë disa opstione dhe metoda për prokurimin publik. Selektimi varet nga madhësia, lloji dhe kompleksiteti i projektit. Komunat do të adaptojnë procedurat e përshtatshme për prokurimin e projekteve të efiçiencës së energjisë , konsistente me njërën nga metodat në vijim:

‐ Procedurat e hapura me publikim në portale të prokurimit publik‐ Procedura të kufizuara,‐ Ofertim kompetitiv nacional ,‐ Blerje,‐ Kontraktim direkt,‐ Llogari e detyrueshme që mund të arsyetohet kur për shembull shërbimet përfshijnë të

drejtat e pronës intelektuale ose ka ndonjë emergjencë që kërkon veprime të shpejta.

23


Metodat në vijim janë të mundshme nën ligjin e Ukrainës për prokurimin publik edhe pse rrallëherë përdoren për shkak të kompleksitetit dhe kohës së gjatë që marrin:

‐ Dialogu kompetitiv me publikimin në portalin e prokurimit publik

‐ Procedura kompetitive me negocijata dhe publikim në portalin e prokurimit publik,

‐ Procedura të negocijuara me listën e kandidatëve direkt të përpiluar nga organizata.


Pavarësisht nga metoda e selektuar e prokurimit, parimet kyçe në vijim nxisin tenderët e mirë në projekte të efiçiencës së energjisë:

‐ konkurencë e drejtë ndërmjet pjesëmarrësve,

‐ vlera më e mirë për para (investimi, kursimet në energji, kosto operative),

‐ sjellja etike,

‐ shmangia e konfliktit të interesit,

‐ transparenca në procesin e tenderimit dhe në selektimin e ofertuesit të suksesshëm.

2 aspekte kryesore për tu konsideruar në tenderin e mirë: Specifikacionet teknike, Kriteret e vlerësimit të tenderit

24


Megjithëse sektori publik ka një traditë të gjatë të përdorimit të ofertës më të ulët në përputhje dhe teknikisht të përgjegjshme si kriteri i vetëm i dhënies, rritja e vëmendjes gradualisht u atribuohet edhe kritereve jo të çmimeve të tilla si për shembull:

• Menaxhimi i cilësisë dhe cilësia e shërbimit, mallrave, punëve

• Ndikimi mjedisor ‐ Prokurimi publik i gjelbërt(GPP),

• Performanca e kaluar dhe përvoja e ofertuesve ,

• Shkathtësitë teknike të stafit ,

• Menaxhimi i shëndetit dhe sigurisë,

• Garancioni i performancës ,

• Shërbimi i garancionit ,

• Kohëzgjatja e periudhës së garancionit ,

• Vonesa në pagesë ,

• Pajisjet e disponueshme teknike për kryerje të punës 25

Fushëveprimi tipik

• Kontraktimi i jashtëm: Asistenca për komunë në procesin e tenderimit të projektit të efiçiencës së energjisë përkthehet në fushëveprimin në vijim:

• Mbështetje e përgjithshme para përgatitjes së dokumentacionit të tenderit ( konsultim dhe mbështetje për gjetje të burimeve efektive, identifikim të procedurave të përshtatshme të tendeirt sipas fushëveprimit të projektit – strategjia e projektit, adaptimi i tenderit);

• Përgatitja e dokumentacionit të tenderit ( fushëveprimi i tenderit, specifikacioni teknik, kriteret e vlerësimit…);

• Mbështetje gjatë tenderit ( menaxhimi i tenderit: selektimi dhe sigurimi i tenderëve, aplikimi dhe modifikimi i ndryshimeve gjatë procesit …);

• Mbështetje për finalizim të kontratës ( vlerësimi dhe selektimi i furnitorëve të përshtatshëm, sigurimi i përputhjes në procedurat e kontraktimit dhe negocijimit, përgatitja e dokumenteve të dhënies së tenderit, kontratat, raportet për procedurat e tenderit …)

26

Fushëveprimi tipik

Mbështetja në përgatitjen e dokumentacionit të tenderit

Ofruesi i shërbimit mund ta mbështesë komunën me shërbimet në vijim:

• Sigurimi se dizajnet, specifikacionet teknike, fatura e sasive, kërkesat mjedisore dhe sociale janë konvertuar në një formë të përshtatshme përpërfshirje në dokumentacionin e tenderit;

• Asistencë dhe udhëzime në përpilimin e dokumenteve të tenderit ose madje edhe përgatitje të tyre në vend të komunës;

• Asistencë në përgatitjen e dokumentacionit së kërkuar nga udhëzimet e prokurimit të institucioneve financiare ndërkombëtare.

• Asistencë në menaxhimin e procesit

• Problemet me gjuhë: nëse tenderi përgatitet për institucionin financiar ndëkombëtar, gjuha e punës duhet të qartësohet. Kjo mund të përfshijë shërbimet e përkthimit që duhet të përfshihen në fushëveprim.

27

Prokurimi publik në SLLOVENI Prokurimi publik në SLLOVENI

Në portalin publik të prokurimit ( NACIONAL) GJITHMONË (vlera mbi € 20,000 / € 40,000)!

Portali i BE-së për prokurimin publik: a) Hapësira e përgjithshme: 135.000 € - prokurimi publik i mallrave dhe shërbimeve ( tender) ose 207.000 € (entitetet

publike, agjencitë publike,…); 5.225.000 € - prokurimi publik i kontratave të ndërtimit; 750.000 € - prokurimi publik i shërbimeve nga Lista e shërbimeve sociale dhe tjera të veçanta,

b) Hapësira infrastrukturore: 418.000 € - prokurimi publik i mallrave dhe shërbimeve (tender); 5.225.000 € - prokurimi publik i kontratave të ndërtimit; 1.000.000 € - prokurimi publik i shërbimeve nga Lista e shërbimeve sociale dhe të tjera të

veçanta

Ndryshimi i pragjeve çdo 2 vite (2018.2020, ..)

Kredia nga EBRD + Asistenca teknikeKredia nga EBRD + Asistenca teknike

TERMET E REFERENCËS PËR PËRGATITJEN E AUDITIMEVE TË ZGJERUARA TË ENERGJISË,

CERTIFIKATA TË PERFORMANCËS SË ENERGJISË DHE DOKUMENTACIONIN PËR INVESTIM

– PROJEKTI EoMO ELENA – Komuna CELJE, Slloveni


Kontrata është zbatuar përmes granteve të Bankës Europiane për Rindërtim dhe Zhvillim (EBRD) nën asistencën teknike të Qendrës Europiane për Asistencë Lokale për Energji (ELENA).

është e domosdoshme të përgatitet baza – dmth.:- Dokumentacioni për investim, - Auditimi i zgjeruar i energjisë dhe - Certifikatat e performancës së energjisë


Sipas kontratës ELENA-2015-12-29, që është nënshkruar ndërmjet Komunës Novo Mesto (partner udhëheqës në konzorcium + Komuna (Celje dheKranj) dhe EBRD, pritet që investimet do të bëhen në formë të modelit të partneritetit publiko – privat për parimin e kontraktimit për energji (PPP EnPC).


Rezultatet që duhet të arrihen nga Kontraktori ( Komuna Celje) :

Përgatitja e 15 auditimeve të zgjeruara të energjisë; Përditësimi i 8 auditimeve të zgjeruara të energjisë; Përgatitja e 23 certifikatave për performancë të energjisë ; Përgatitja e 23 dokumenteve për identifikim të investimeve (DIIP); Përgatitja e 1 studimi para – fizibiliteti (PIZ); Përgatitja e 1 studimi të fizibilitetit (INVP);


Kalkulimi i indikatorëve financiar dhe ekonomik ( periudha e kthimit, përqindja e kthimit, përqindja e brendshme e kthimit) mund të përdoret nga pozicionet e ndryshme ku duhet domosdo të tregojë kalkulimin që merr parasysh:

Përqindjen minimale të kthimit për partnerin privat : 7% Normën e skontimit për partnerin privat: 5% Normën e skontimit për partnerin publik : 4% Periudhën e kontraktimit për 15 vite , Pjesëmarrrjen minimale brenda kursimeve, nga perspektiva e partnerit

publik : 1%.


Auditimi i zgjeruar i energjisë dhe dokumentacioni i investimeve janë dokumente që janë të lidhura me njëra tjetrën dhe në terme të relevancës ato duhet të adresohen së bashku ( analiza e masave, analiza e kostos etj) me qëllim të selektimit të skenarit optimal për performancë ekonomike dhe teknike.

Dokumentacioni vijues do të jetë i disponueshëm për kontraktorin e selektuar :a. Lista e ndërtesave, lokacioni i tyre dhe qëllimi i përdorimit,b. Të dhënat bazike për ndërtesat,c. Përdorimi aktual i energjisë sipas llojit të energjisë dhe sipas ndërtesës,d. Dokumente tjera në lidhje me ndërtesat individuale publike ( auditimet

ekzistuese të energjisë) që janë të disponueshme në autoritetin kontraktues.


KËRKESAT1. Kapaciteti bazik i tenderuesit.2. Kapaciteti ekonomik dhe financiar i tenderuesit3. Kapaciteti profesional i tenderuesit.4. Kapaciteti teknik i tenderuesit.

Kredia nga EBRD + Asistenca teknikeKredia nga EBRD + Asistenca teknikeKËRKESAT

Kapaciteti bazik i tenderuesit.

Tenderuesi dhe përfaqësuesit e tij të ligjshëm ( nëse janë persona juridik) nuk janë në ndonjë situatë përjashtuese.

Dëshmia për kapacitetin bazë:

Deklaratë e plotë, e nënshkruar dhe e vulosur në formën e aneksit XX - e dhënë nën përgjegjësinë penale dhe materiale.


KËRKESATKapacitet financiar dhe ekonomik i tenderuesit . Qarkullimi mesatar vjetor ( tri vitet e fundit) i tenderuesit duhet të tejkalojë buxhetin vjetor maksimal të kontratës

Në datën e dorëzimit të tenderit…….obligimet e papaguara në lidhje me pagesën e kontributeve të sigurimit social ose pagesën e taksave në vlerën prej 50 Euro apo më shumë


KËRKESAT

Kapaciteti profesional i tenderuesit:Tenderuesi duhet të verifikohet për të lëshuar certifikata të performancës së energjisë ( të lëshuara nga Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor);

Tenderuesi duhet të sigurojë së paku 3 ekspertë kyç: Auditimet e zgjeruara të auditimit: së paku 3 ekspertë kyç me së paku 5 vite përvojë

në përgatitjen e auditimeve të zgjeruara të energjisë së ndërtesave publike. Duhet të flasë rrjedhshëm gjuhën Sllovene;

Certifikata e performancës së energjisë: së paku 1 ekspert kyç me licencë valide që i jipet ekspertëve të pavarur për përgatitjen e certifikatave të performancës së energjisë. Duhet të flasë rrjedhshëm gjuhën Sllovene;

Dokumentacioni i investimit: së paku 2 ekspertë kyçme së paku 5 vite përvojë në fushën e planifikimit të investimit publik dhe përgatitje të dokumentacionit për investim dhe në përputhje me ligjin vendor. Duhet ta flasë rrjedhshëm gjuhën Sllovene.


KËRKESAT

Kapaciteti teknik i tenderuesit .Në 3 vitet e fundit,, tenderuesi ka prodhuar së paku: 5 (fpesë) auditime të zgjeruara të energjisë në ndërtesa publike; 3 (tri) dokumente për investim për renovim energjie në ndërtësa

publike, zbatuar përmes – modelit PPP ( garancioni për kursime në energji).

Shembuj

Blerja e autobusëve me hidrogjen‐ Komuna Velenje

Subjekt i prokurimit: 6 autobusë me hidrogjen, 2 ofrues të shërbimeve që e mbështesin komunën:

• Konsultime ligjore: përgatita e kontratës ( struktura e kontratës, përmbajtja e obligueshme,.,.

• Konsultimet teknike: specifikacionet teknike të autobusëve, qelizat e karburantit dhe baterive; periudha e garancionit, mirëmbajtja,…

40

Shembuj

Prokurimi i shërbimit për dokumentacionin teknik dhe mbikëqyrjen e ndërtimit të banesave– Komuna Velenje

Struktura e tenderit:

• Autoriteti kontraktues: Komuna Velenje

• TITULLI I KONTRATëS DHE ETIKETA: Dokumentacioni teknik, Objekti nr. xxx, JNMV nr 541xxx/2019

• SUBJEKTI I TENDERIT PUBLIK: përshkrimi i detajuar (lloji i dokumentacionit, …

• LLOJI I PROCEDURëS: Prokurimi publik i tenderit të hapur me vlerë të ulët (min. 3 ofertues)

• BAZA LIGJORE: Ligji për prokurimin publik, Mbrojtja ligjore në procedurat e prokurimit publik, Ligji për financat publike, …

41

42

ShembujProkurimi i shërbimit për dokumentacionin teknik dhe mbikëqyrjen e ndërtimit për objekt banesor–Komuna Velenje

• Struktura e tenderit:

PëRMBAJTJA E DOKUMENTACIONIT Të TENDERIT:

• udhëzime,

• Forma për ofertë,

• draft kontrata,

• informata për nënkontraktuesin ,

• autorizimi për sigurim të të dhënave nga regjistri penal

• Kambiali i një prokure për përmbushjen e obligimeve kontraktuale

• Personat përgjegjës, referencat

Shembuj

Prokurimi i shërbimit për dokumentacion teknik dhe mbikëqyrje të ndërtimit për objekt banesor –Komuna Velenje


Afati kohor dhe vendi i dorëzimit

PËRCJELLJA PUBLIKE E OFERTAVE TË DORËZUARA: kur (data, ora) dhe ku (adresa)

HAPJA PUBLIKE E OFERTAVE TË PRANUARA : kur (data, ora) dhe ku (adresa)

GJUHA E OFERTËS

OFERTAT OPSIONALE: të lejuara, të palejuara (vetëm për dokumentim, jo për mbikëqyrje)

DORËZIMI I OFERTËS SË PËRBASHKËT TË PARTNERËVE TË SHUMTË : po/jo

43

Shembuj

• Prokurimi i shërbimit të dokumentacionit teknik dhe mbikëqyrjes së ndërtimit për objekt banesor–Komuna Slavutych, Ukrainë


GARANCIONI

CMIMI: në €, USD, TVSh e përfshirë, duke përfshirë të drejtën autoriale,

KUSHTET E PAGESËS: 3, 10, 30 apo më shumë ditë, pagesa në avans,...

SIGURIMI FINANCIAR PËR PERFORMANCË TË MIRË TË OBLIGIMEVE KONTRAKTUALE: garancioni bankar

PASQYRA E PËRGJITHSHME E LOKACIONIT e shpërndarjes së autobusëve: ku dhe kur

KOSTO E PËRGATITJES SË OFERTËS: të gjitha kostot e mbuluara nga ofertuesit

44

Rast studimor

Prokurimi i shërbimit të dokumentacionit teknik dhe mbikëqyrjes së ndërtimit për objektin banesor–Komuna Slavutych, Ukrainë

Struktura e tenderit:

RISTRUKTURIM: autoriteti kontraktues do të japë tre tenderat e parë që do të kenë pikët më të larta:1. 1,000 Euro bruto,2. 700 Euro bruto,3. 500 Euro bruto.

45

Rast studimor


KRITERET PëR SELEKTIMIN E OFERTUESIT Më Të MIRë

Tenderi me më shumë përparësi në aspektin ekonomik do të selektohet si më i favorshmi, që merr më shumë pikë nën A, B, C dhe D. pikët maksimale janë 100.

A = “totali i ofertës" (maksimum 45 pikë)T = 45 x C min /C

T = numri I [pikëve sipas kriterit të cmimit

C min = minimumi i totali të cmimit total të ofertës në Euro duke përfshirë TVSH

C = totali i cmimit të ofertës në Euro duke përfshirë TVSH e ofertës së vlerësuar

46

Rast studimor


KRITERET PëR SELEKTIM Të OFERTëS Më Të MIRë

B = “konsum më i ulët i energjisë" (maksimum 10 pikë)

Xi = ( Q pmin / Q pi) / X max ; X max ≥ 0,1

Q pmin = vlera më e ulët e përdorimit vjetor të energjisë primare në ndërtësë

Q pi = vlera e përdorimit vjetor të energjisë primare në ndërtesën e ofertës së vlerësuar

X max = raporti i proporcionit

Mënyra e dëshmisë: tenderuesi do të dorëzojë një deklaratë e cila paraqet vlerën maksimale të përdorimit vjetor të energjisë primare në vendbanimet e dhëna.

47

48

Rast studimorProkurimi i shërbimit të dokumentacionit teknik dhe mbikëqyrjes së ndërtimit për objektin banesor–Komuna Slavutych, Ukrainë


C = “produktet e ndërtimit të bazuara në materialet e ripërtëritshme ose të ricikluara” ( maksimum 10 pikë)

>30 % të materialeve të ripërtëritshme ose të ricikluara në vëllimin total të ndërtesës

49

Rast studimor

Prokurimi i shërbimit të dokumentacionit teknik dhe mbikëqyrjes së ndërtimit për objektin banesor– Komuna Slavutych, Ukrainë


D = “Cilësia e zgjidhjeve të propozuara" (maksimum 35 pikë)

Cilësia e zgjidhjeve të propozuara është vlerësuar në bazë të përfaqësimit gjeografik dhe prezantimit tekstual si dhe shpjegimit të konceptit në pajtim me udhëzimet në Termet e Referencës .

Kriteret PIKëT MAKSIMALE

Dizajni gjithëpërfshirës arkitekturor 25

Dizajni funksional i objektit ‐ Vendosja e objektit në hapësirë, duke përfshirë aranzhimet e jashtme ‐ faktori i përdorimit i vendbanimeve të planifikuara përkundër hapësirës totale 10

Rast studimor


KUSHTET E PËRGJITHSHME

Kushti: asnjë e dhënë penale

Dëshmia e kërkuar: deklarata, certifikata e lëshuar nga gjykata

Ofertuesi është regjistruar për të kryer aktivitetin që është subjekt i prokurimit publik

Ofertuesi duhet të ketë siguruar obligimin e vet në rast të ndonjë dëmi që mund t’i shkaktohetKlientit dhe palëve të treta në lidhje me performancën e aktivitetit të tyre

Ofertuesi duhet të sigurojë se subjekti i prokurimit publik ekzekutohet në pajtim me kërkesat thelbësoretë Rregullores së prokurimit publik të gjelbërt gjatë kohëzgjatjes së kontratës me AutoritetinKontraktues

50

Udhëzimet e BB për prokurimPROKURIMI I MALLRAVE, PUNËVE DHE SHëRBIMEVE JO‐KONSULTUESE (GWNcS)

Kur Banka Botërore të ketë ofruar financim për shtetet e veta anëtare për projekte investuese, secili projekt qeveriset nga marrëveshja ligjore ndërmjet Bankës Botërore dhe agjencisë huamarrëse qeveritare që i pranon fondet.Një nga obligimet kryesore në “marrveshjen për kredi” është se qeveritë veprojnë sipas politikave të Bankës për prokurim, sic detajohet në Udhëzimet për prokurim dhe Udhëzimet për konsulent.

51Burimi : https://www.worldbank.org/en/projects‐operations/products‐and‐services/brief/procurement‐policies‐and‐guidance

Kërkesa për prezantim të cmimit: Metodë kompetitive e kërkimit të cmimit për metodat e gatshme të selektimit. Nuk ka ndonjë dokument standard të prokurimit për prezantim të cmimit.

Kërkesa për oferta: Metodë kompetitive e përdorur kur Huamarrësi specifikon kërkesat dhe dëshiron të mbajë një nivel të lartë të kontrollit në ofrim të shërbimit.

Kërkesa për propozime: Metoda kompetitive e përdorur kur Huamarrësi specifikon nevojat funksionale/ performuese dhe tregu sugjeron zgjidhjet. Zakonisht përdoren kriteret e vlerësuara.

Selektimi i drejtëpërdrejtë: Qasje dhe negocijim vetëm me një kompani, Cmimi duhet të jetë i arsyeshëm . 1 Direct

2 RFQ

3 RFB

4 RFP

Metodat e selektimit(GWNcS)

Source: https://www.worldbank.org/

Proces i krijimit të listës së shkurtë zakonisht të përdorur me RFBs. PQ është opsional varësisht nga kategoria e prokurimit, madhësia, rreziku dhe kompleksiteti.

SELEKTIMI FILLESTAR

PARA KUALIFIKIMIT5

6 Proces i krijimit të listës së shkurtë zakonisht përdoret me RFP. Duhet të përdoret zakonisht kur adoptohet dialogu kompetitiv .

E përshtatshme kur huamarrësi mund ti përshkruajë kërkesat në specifikacionet e detajuara

SHUMË FAZA

NJË FAZË 7

8E përshtatshme kur Huamarrësi përshkruan kërkesat në terme të nevojave të biznesit/ funksionit. Shembuj: plani kompleks, dizajni dhe punët ndërtimore, kontrata TIK me celes në dorë

Opsionet e qasjes në treg

4 PAS KUALIFIKIMIT Verifikimi i kualifikimeve dhe aftësitve të ofertuesit të rekomanduara për dhënie të kontratës

Source: https://ëëë.ëorldbank.org/

Mund të jetë i përshktatshëm për: Zgjatjen e kontratave ekzistuese ku konkurrenca nuk arsyetohet dhe termet e

kushtet që përfshijnë cmimet janë të arsyeshme. Ri‐angazhimi i kompanisë që ka zbatuar kontratën në 12 muajt e fundit kur

konkurrenca nuk është arsyetuar, cmimet janë të arsyesshme dhe kompania ka performuar kënaqshëm.

Vlerë e ulët, prokurim me risk të ulët Rrethana të jashtëzakonshme p.sh. Situatë emergjente Standardizim i mallrave Pajisje të pronarit Arrijtje e performancës thelbësore ose garancionit funksional Shërbimet ose mallrat e siguruara nga SOE, qendër hulumtimi e natyrës unike dhe

të jashtëzakonshme Selektimi i Agjencisë së KB

Selektimi i drejtëpërdrejtë


Oferta më e mirë dhe përfundimtare (BAFO) ose Negocijatat mundtë përdoren pas vlerësimit të ofertës/ propozimit nëse shpalosen në dokumentet RFB / RFP.

Jepuni ofertuesve/ propozuesve që përgjigjen një mundësi për të përmirësuar ofertat/ propozimet e tyre

BAFO dhe Negocijatat janë ekskluzive në mënyrë të ndërsjellë pra ju nuk mund të përdorni të dyja në të njejtin prokurim

Për aplikim të presionit kompetitiv, propozimet financiare nuk janë hapur në publik Për mirëmbajtje të integritetit, propozimet financiare janë hapur para ofruesit të

sigurimit të integritetit.

BAFO ose Negocijata


• Konkurrenca nacionale (qasja në tregun vendor) mund të jetë e përshtatshme kur prokurimi nuk ka gjasa të tërheqë konkurrencën e huaj për shkak të :• Madhësisë dhe kushteve në treg• Vlerës së kontratës• Distribuimit të shpërndarë gjeografik• Shpërndarjes në kohë ose punës intenzive ose • Mallrave, punëve ose shërbimeve jo‐konsulente që janë në dispozicion me cmim nën

tregun ndërkombëtar

• Kompanitë e huaja lejohen të marrin pjesë nën kushtet e njejta si kompani vendore

• Procedurat nacionale të prokurimit mund të përdoren nëse pranohet një gjë e tillë

Konkurrenca nacionale


GeneralAplikimi i konkurrencës ndërkombëtare ( qasja në tregjet ndërkombëtare) mund të jetë e përshtatshme kur pjesëmarrja e kompanive të huaja: Do ta rrisë konkurrencën dhe Mund të dërgojë kah VfM dhe rezultatet e synuara. Konkurrenca e hapur ndërkombëtare është qasja e preferuar për kontrata që janë: komplekse me rrezik të lartë dhe/ose Kur tejkalohen pragjet e aplikueshme të prokurimit me konkurrencë

vendore.Dokumentet e prokurimit Për prokurimin ndërkombëtar konkurrent, huamarrësi duhet të përdorë dokumentet e aplikueshme të Bankës për prokurim standard (SPD).

Konkurrenca ndërkombëtare


Kur ka vetëm një numër të kufizuar të kompanive në treg dhe ato mund të identifikohen ose

Ka ndonjë arsye tjetër të pazakonshme që e arsyeton largimin nga konkurrenca e hapur.

Konkurrenca e HAPUR përkundër asaj të KUFIZUAR


“Praktika e korrupsionit” do të thotë ofrimi, dhënia, pranimi ose kërkimi, direkt ose indirekt i cfarëdo vlere për të ndikuar në mënyrë jo të duhur në veprimet e palës tjetër.

“Praktika e mashtrimit” do të thotë cfarëdo veprimi apo lëshimi duke përfshirë keqprezantimin, që me dije apo pa dije dërgon kah, ose tenton të dërgojë kah pala që përfiton benefitin financiar ose i shmanget obligimit.

Në ndjekje të kësaj politike, Ofertuesit mund të lejojnë dhe të bëjnë që agjentët e tyre ( kur deklarohen apo jo), nën‐kontraktorët, konsulentët, ofruesit e shërbimeve, furnitorët dhe stafi ta lejojnë Bankën të inspektojë llogaritë e tyre, të dhenat dhe dokumentet në lidhje me cfarëdo procesi të parakualifikimit, dorëzimi të ofertës dhe performancë të kontratës ( në lidhje me dhënien) dhe të auditohen nga auditorët e zgjedhur nga Banka

Praktikat e korrupsionit dhe mashtrimit



Trajnim 2 ditor

Sesioni 3: mësimet e nxjerra nga shtetet Europiane për qasjen në fondet e BE‐së për EE

-Financimi i projektit EE – kombinim i burimeve të ndryshme financiare

-Kontraktimi i performancës së energjisë dhe furnizimit me energji

-Fondet e BE‐së dhe asistenca teknike, kombinim i burimeve financiare

Pyetje dhe përgjigje

60

Financimi i projekteve EE – kombinim i burimeve financiare‐ Fondet vetanake

‐ ESCo

‐ Asistencë teknike

‐ Grante/ subvencione

61

Përmbajtja e studimit të investimit/ fizibilitetit financiarRast studimor– Komuna Celje, Slloveni:

Rindërtim i energjisë së 8 ndërtesave publike:

‐ grup i 25 ndërtesave: auditimi i energjisë, analiza të thjeshtuara financiare, 5 variante të ndryshme:

Varianti 1 – mbetet situata aktuale – pa investim

Varianti 2 – të gjtha ndërtesat, investimi në total i siguruar nga Komuna Celje

Varianti 3 – të gjitha ndërtesat, modeli ESCo

Varianti 4 – 13 ndërtesat, modeli ESCo, 11 ndërtesa buxheti komunal

Varianti 5 ‐ 10 ndërtesa modeli ESCo, 14 ndërtesa buxheti komunal

62

Titulli

Adresa

Personi pergjegjes

Telefoni

Telefax

Email

Personi pergjegjes per zbatimin operativ

Përmbajtja e studimit të investimit/ fizibilitetit financiar

1. Basic data: investitori (Komuna), zbatuesi i projektit dhe menaxherët e ardhshëm të energjisë për ndërtesa

2. Analiza të situatës aktuale në ndërtesa

Të dhëna bazike të ndërtesave dhe menaxherëve

Kushtet ekzistuese të ndërtesave individuale

Arsyet për qëllimin e investimit

3. DEFINIMI I MUNDËSIVE PËR ZHVILLIM DHE OBJEKTIVAVE TË INVESTIMIT DHE KONSISTENCËS ME STRATEGJI DHE POLITIKA TË ZHVILLIMIT

Definimi i caqeve të zhvillimit sipas kushteve të tenderit dhe termeve dhe arsyetimi i investimit‐ Caqet e projektit‐ Qëllimi i projektit ‐ Objektivat e projektit‐ Krahasimi i konsistencës së operimit me strategjitë, politikat dhe programet zhvillimore‐ Baza e ekspertëve për përgatitje të dokumentacionit të investimit

Legjislacioni adekuat 63

Rast studimor– riparime të energjisë në Komunën Celje, Slloveni25 ndërtesa, kombinim i granteve të BE, shërbimi ESCo dhe buxheti komunal

Kostot e pranueshme: 7.095.360 EUR

Kostot e papranueshme:

146.338 €Të gjitha kostot= KomunaCelje

64Rikomisionimi dhe akordimi

Varianti 2: ndërtesa Investimi (prfs.dokumentacionin e dizajnit dhe 22% TVSH) në Euro

65Recommissioning and fine tuning

Vartianti 5 pjesa 1 Investimi (duke përfshire 22 % të TVSH

ESCoPa TVSh51 % pjesëmarrje

Kosto të pranueshme (pa TVSH)

Kosto të papranueshme

Pjesëmarrja e Komunes40% financim nga shteti plus 9% nga komuna ) 49%

Totali

66Recommissioning and fine tuning

Analizat financiare– Varianti 5

Totali i kostove të pranueshme ( pa TVSH)TVSHDokumentacioni i planitKostot e pranueshme të monitorimitTotali i kostove të pranueshmeTotali i kostove të papranueshmeTVSHInvestimi në totalKursimet ( vjetore) Përqindja e skontimitAdaptimi i cmimit, inflacioniPeriudha e kthimit me përqindjen e skontimit 4%Vlera aktuale neto financiare pas 15 viteve ( në Euro ) Vlera e brendshme financiare e kthimit pas 15 viteve Vlera aktuale relative fianciare neto pas 15 viteveRaporti financiar i dobisë relative Periudha e kthimit me përqindjen e skontimit 7%

• Kontraktimi për furnizim me energji (ESC)I referohet në rend të parë furnizimit për ngrohje, ftohje, energji elektrike, avull, ajr të kompresuar ose forma tjera të energjisë së dobishme në një mënyrë efikase.

Kompania për shërbime

të energjisë

Furnizimi ose kursimet duke përfshirë funksionin, performancën dhe garancionet e cmimit

Klienti ESCo

• Kontraktimi për performancë të energjisë (EPC)

Masa e përmirësimit të efiçiencës së energjisë, e verifikuar dhe monitoruar gjatë gjithë kohëzgjatjes së kontratës, ku paguhen investime (punë, furnizim ose shërbim) në atë masë në lidhje me një nivel të dakorduar në kontratë për përmirësimin e efiçiencës së energjisë.

Njohurite Paratë

Inxhinierët, arkitektët, kapitali vetanak, bankat

Konsulentët, inovacioni TPF, subvencionet

Teknologjia Legjislacioni

Furnitorët, ndërtimi, Ligjet, prokurimi,

Operacionet dhe mirëmbajta rregullat teknike

Energjia

Gaz, naftë, solare, pelet

Kontraktimi për energji

Kontraktimi për performancë të energjisë

Kostot vjetore të energjisë Bashkëfinancimi per pronarin e ndertesësgrantet e pakthyeshme vlera e mbetur per pagesë

Kostot ekzistuese₌Gjendjen fillestare

Kostot operueseKostot pas masave dhe mirembajtjatë zbatuara

kohaGJENDJA INVESTIMI

VLERA GJATë JETëGJATëSISëAKTUALE KONTRAKTIMI

I ENERGJISë MBYLLJA E KONTRATëS

INVESTIMET Në

Kostot e zakonshmeNaftaEnergjia elektrikeMirembajtja e operacioneveMirembajtja e investimeve SigurimiTë tjera

Kostot e kontraktimit të energjisë‐investimi në masaKostot e financimit, rreziqet Kostot e financimit të komforit Kostot oeperative dhe mirëmbajtja

Kursimet në kosto tëenergjisë për pronarin e ndërtesës

Kostot e energjisë pas zbatimit të masaveNdryshime në kosto, varësisht ngaCmimi i energjise në treg Temperatura e jashtmeNdryshimet në përdorimin e ndërtesës

Kontraktimi për performancë të energjisë‐ proceset

Klienti

Vendimi për të përdorur

EPC

Mbyllja e kontratës

Zbatimi i masave tjera

Facilitatori Kompania ESCO

Identifikimi Analizat Procedura e Instalimi i Operacioni iprojektit preliminare prokurimit masave garantuar

Grumbullimi i të dhënave, negocijatat

Propozimi i masave EE

Verifikimi i të dhënave, dosjes së tenderit

Menazhimi i instalimit

M dhe V e kursimeve në energji

Modelet për implementimin e kontraktimit të energjisë në sektorin publik

• Subjekt i entitetit publik është një investitor

• Subjekt i entitetit publik kur partneri publik hyn në PPP kontraktual

• Subjekt i entitetit publik është një investitor dhe ofron fonde me PPP

Contract Notice

5 ‐ 10ESCOs

ESCOs ‘ Expression of interestPrequalification

Invitation to submit initial tendersTender dossier release

Elaboration and submission of initial tenders

3 ‐ 5ESCOs

Evaluation of initial tendersSelection of ESCOs for further negotiation

Negotiations – specification of tendersInvitation to submit final tenders

2 ‐ 3ESCOs Submission of final tenders

SelectedESCO

Evaluation of final tendersEPC contract award

EPC contract close

Lajmerimi për kontratë

Parakualifikimi i “ Shprehjes së interesimit’ të ESCo‐s

Ftesa për dorëzim fillestar të tenderit

Lëshimi i dosjes së tenderit

Elaborimi dhe dorëzim i tenderëve fillestar

Vlerësimi i tenderëve fillestar

Selektimi i ESCos për negocijata tjera

Negocijatat‐ specifikacioni i tenderëve

Ftesë për dorëzim të tenderëve përfundimtar

Dorëzim i tenderëve përfundimtar

Vlerësimi i tenderëve përfundimtar

Dhënia e kontratës EPC

Mbyllja e kontratës EPC

RREZIKU KOMUNA KLIENTE

Contraktori(ESCO)

Rreziku i planifikimit dhe dizajnimit

Rreziku i pranimit të miratimeve të kërkuaa, udhëzimeve, licencave dhe dokumenteve tjeraRreziku i realizimit të projektitRreziku i punëve shtesë Rreziku i vonesave Rreziku i performancës cilësore Rreziku i financimit Rreziku i mirëmbajtjes dhe menaxhimit

Rreziku për funksionim të sistemit dhe furnizim me energjiRreziku i përditësimeve Rreziku i pronësisë Rreziku i sigurimitRreziku i përdorimit të sistemit

Rreziku i kontraktimit të performancës së energjisë

Kontraktimi për furnizimin me energji Kontrata për furnizim me energji (ESC) është model i punës me të cilin masat për renovimin esistemeve të ngrohjes dhe ftohjes në ndërtesa dhe ndërtimi i sistemeve të ngrohjesqendrore (për shembull sistemet për biomasë druri dhe burime tjera të ripërtëritshme)financohen nga kontraktori. Kontraktori paguhet nga shërbimet e furnizimit me energji nëperiudhën kontraktuale. Nëse përmbushen kushtet e caktuara, përdorimi i parimit në sektorinpublik nuk konsiderohet si huazim i autoritetit kontraktues publik.

Kosto e enegjisë

Time

Duration of the contactLifetime of implemented

projects

Periudha e garancionit Kontrata perfundon Kohafillon

Kursimet e garantuara mbulojnë vlerën e investimit

Kursimet e klientëve

Kostot

paraprake

Kostot e reja të reduktuarame kontraktim tëperformancësKostot e ene

rgjisë/op

erim

it

Benefitet e kontraktimit të energjisë• Reduktimi i kostove operative ;

• Përmirësimi i objektit, zgjidhje për nevojat specifike sikurse renovimet e sistemit të ngrohjes;

• Burime alternative të financimit – zbutje e barrës në buxhet dhe rrezik të financimit;

• Kontraktim i aktiviteteve jo‐thelbësore për fokus në mision ;

• Thjeshtësim me një ofrues të vetëm burimor;

• Menaxhim teknik i riskut dhe performancë e garantuar ;

• Benefite mjedisore ku përfshihen përmirësimi i cilësisë së mjedisit të brendshëm dhe

• Reduktim në emetime të GS të shkaktuara nga kursimet në energji

Kontraktimi për furnizim me energji

ESC EPCFushëveprimi i aplikimit

Investimet në pajisje të reja, zëvendësime ose shtesë per furnizim me energji, investimet në masat e efiçiencës së energjisë në tërë fushën e furnizimit dhe përdorimit të energjisë

Investimet në masat e efiçiencës së energjisë në tërë fushën e furnizimit me energji dhe përdorimin e energjisë

Fushëveprimi i shërbimeve Planifikimi, financimi, instalimi dhe operimi e mirëmbajtja e pajisjeve dhe komponentëve Kthimi i invcestimeve.

Planifikimi, financimi, zbatimi dhe monitorimi i masave të efiçiencës së energjisë dhe motivimi i përdoruesve për sjellje të eficiencës së energjisë

Kthimi i investimevePagesa për energjinë e ofruar ( energgjis elektrike, ngrohje, ftohje); pjesë fikse që varet nga suksesi i arritjes së rezulateve dhe kursimeve dhe pjesa e variablave që varet nga konsumi aktual i energjisë

Pagesa me shumën e caktuar dhe të dakorduar që varet nga suskesi i arritjes së kursimeve dhe rezultateve të dakorduara

ESC përkundër EPC

ESC vs EPC

Përparësitë

Pozicionimi i tregut të kontraktorit do të thotë kushte më të favorshme për furnizim të energjisë, instalimi ipajisjeve moderne rritë efiçiencën e energjisë

Ekspertiza e kontraktorit ofron arritjen e reduktimeve të mëdha dhe të garantuara në kostot e energjisë gjatë projektit

Kontrata

• Furnizimi për ngrohje, energji elektrike ose ftohje dhe ekzekutimi i investimeve në aparate të zëvendësuara, të reja, ose shtesë për furnizim me energji

• Alokimi i rreeziqeve • Kohëzgjatja e kontratës• Përcaktimi i kufijve të kontraktorëve • Identifikimi i nevojës për furnizim me energji ( përdorim

referent)

• Sigurimi i reduktimit të konsumit të energjisë dhe kështu kostot operativedalin nga investimet në masa të efiçiencës së energjisë

• Alokimi i rreziqeve• Kohëzgjatja e kontratës • Përcaktimi i përdorimeve referente

EPC përkundër ESC

Instrumenti për asistencën para anëtarësimit (IPA)

Nga janari 2007 e tutje, Instrumenti për Asistencën e para‐anëtarësimit (IPA) zëvendëson një seri tëprogrameve të Bashkimit Europian dhe instrumenteve financiare për shtetet kandidate ose shtetetpotenciale kandidate, respektivisht PHARE, PHARE CBC, ISPA, SAPARD, CARDS dhe instrumentifinanciar për Turqi.

76


IPA 2007‐2013 ("IPA I") përbëhet nga pesë komponente të ndryshme:

• Asistenca për tranzicion dhe ndërtim të institucioneve ;

• Bashkëpunimi ndërkufitar ( me shtetet anëtare të BE‐së dhe vendet tjera të pranueshme për IPA, sikurse Kroacia, që në atë kohë nuk ishte shtet kandidat);

• Zhvillimi rajonal ( transporti, mjedisi, zhvillimi rajonal dhe ekonomik );

• Burimet njerëzore (përforcimi i kapitali njerëzor dhe luftimi i përjashtimit);

• Zhvillimi rural.

burimi: https://ec.europa.eu/regional_policy/en/funding/ipa/

77

+27°C


• Shtetet përfituese IPA janë ndarë në dy kategori:

• Shtetet kandidate të BE‐së (Turqia, Shqipëria, Mali i Zi, Serbia dhe Republika e Maqedonisë së Veriut) janë të pranueshme për të gjitha pesë komponentet të IPA;

• Shtetet kandidate potenciale në Ballkanin Perëndimor ( Bosne Hercegovinë, Kosovë nën Rezolutën e Këshillit të sigurimit të KB 1244/99) janë ytë pranueshme vetëm për dy komponentet e para.

• Korniza ligjore IPA 2014‐2020 ("IPA II") dhe asistenca financiare janë përgjegjësi e DP për politikat e vendeve fqinje dhe negocijatat për zgjerim me përjashtim të bashkëpunimit ndërkufitar ndërmjet Shteteve Anëtare dhe shteteve IPA.

IPA i përgatitë shtetet kandidate për të menaxhuar me fondet Europiane në të njejtat fusha: Fondi Europian për zhvillim rajonal (ERDF), Fondi i Kohezionit, Fondi Europian Social (ESF), Fondi Europian Bujqësor për Zhvillim Rural (EAFRD).

78Burimi: https://ec.europa.eu/regional_policy/en/funding/ipa/


1 korrik 2013 , data kur Republika e Kroacisë i’u bashkangjit Bashkimi Europian dhe u bë shtet anëtar. Më pas programi i bashkëpunimit ndërkufitar ndërmjet Sllovenisë dhe Kroacisë është bërë pjesë e programit të politikës së kohezionit që si objektivë të tretë definon Bashkëpunimin Europian Territorial ( ETC) që është drejtuar kah përforcimi i bashkëpunimit ndërkufitar, transnacional dhe interajonal.

Source: https://ec.europa.eu/regional_policy/en/funding/ipa/

79

80

Asistenca teknike e BE-së për vendet e treta BE siguron asistencë financiare për shtetet kandidate, shtetet potenciale kandidate dhe partnerët në përkrahje të përpjekjeve të tyre për zbatim të reformave politike, ekonomike dhe institucionale.

Bashkëpunim i afërt ndër‐institucional (Binjakëzim)

Asistencë teknike dhe Shkembim i informatave (TAIEX)

Burimi: https://www.gov.si/en/topics/eu‐technical‐assistance‐to‐third‐countries/

Asistenca teknike e BE‐së për vendet e treta Bashkëpunimi i afërt ndër‐institucional (Binjakëzimi) është mekanizëm i asistencës së synuar financiare për vendet e treta dhe instrument kryesor për zhvillimin e kapacitetit të administratës publike në shtetet përfituese.

Shtetet përfituese

• Shtetet e pranueshme për instrumentin e asistencës para‐anëtarësimit (IPA): Shqipëria, Bosna dhe Hercegovina, Mali i Zi, Kosova,Maqedonia e Veriut, Serbia, Turqia dhe për Instrumentin Europian për vendet fqinje (ENI): Algjeria, Armenia, Azerbeigjani, Bellarusia, Egjipti, Gjeorgjia, Izraeli, Jordania, Lebanoni, Libia, Maroko, Moldavia, Palestina, Siria, Tunisi dhe Ukraina.

Source: https://www.gov.si/en/topics/eu‐technical‐assistance‐to‐third‐countries/

81

Asistenca teknike e BE‐së për vendet e tretaAsistenca teknike dhe shkëmbimi i informatave (TAIEX)

TAIEX është instrument i BE‐së që ofron mbështetje për shtetet përfituese për harmonizimin e legjislacionit të tyre nacional me acquis dhe adaptimin e legjislacionit të tyre . Ky është një instrument me kërkesë i adaptuar për nevojat e shtetit aplikues. Një nga përparësitë e këtij instrumenti është koha relativisht e shkurtër nga plotësimi i aplikacionit deri në zbatimin aktual.

TAIEX mund të ketë tri forma:

• Vizita studimore në shtetet anëtare të BE‐së ,

• Misionet e ekspertëve të shteteve anëtare të BE‐së në shtetin përfitues,

• Punëtoritë për përfituesit e ndryshëm, të organizuara në shtetin përfitues ose në një shtet anëtar të BE‐së.

Shteti përfitues

• Përfituesit TAIEX janë shtetet e pranueshme për IPA dhe ENI dhe komuniteti Turk në Qipro.

82Burimi: https://ëëë.gov.si/en/topics/eu‐technical‐assistance‐to‐third‐countries/

USAID në UkrainëBujqësi

USAID promovon politika efektive bujqësore dhe të drejtave në pronë, kanalet e tregut ndërkombëtar, dhe mekanizmat e financimit për prodhues të vegjël dhe të mesëm.Kredi për prodhuesit bujqësor: Projekti i kredive për pordhues bujqësor mbështetë rritjen ekonomike fleksibile të bazë së gjerë duke përforcuar kapacitetin e sindikatave kreditore në Ukrainë që të zgjerojnë huadhënien për bujqësi dhe ta rrisin punësimin si dhe mundësitë për të ardhura në pjesët rural të Ukrainës.

Mundësitë për zhvillim bujqësor në zona rurale(AGRO): AGRO e USAID-it ndihmon në përshpejtimin e zhvillimit ekonomik të komuniteteve rurale të Ukrainës me nevojë më të madhe përmes sektorit bujqësor me qeverisje më të mirë, që inkurajon ndërmarrjet më produktive, më moderne, bujqësore, si dhe ndërmarrjet e vogla dhe të mesme që janë integruar me sukses në tregje konkurrente në Ukrainë dhe ndërkombëtarisht.

Energjia

Aktivitetet e USAIDit fokusohen në zhvillimin e energjisë elektrike, gazin natyror, energjinë e ripërtëritshme dhe sektorët e ngrohjes qëndrore.Projekti për siguri të energjisë (ESP): Qëllimi i projektit për siguri të energjisë (ESP) është të përmirësojë sigurine e energjisë në Ukrainë. Përmirësimi Ii mjedisit ligjor dhe rregullator dhe rritja e reziliencës së furnizimit me energji do ta ndihmojë ukrainën të arrijë zhvillimin ekonomik rezilient të bazës së gjerë si mjet për qëndrueshmëri të demokracisë

83Burimi: https://www.usaid.gov/ukraine/economic‐groëth

Kfw dhe GIZ në UkrainëKfë:Brenda iniciativës së ashtuquajtur "Energji e Qëndrueshme për të Gjithë" e Kombeve të Bashkuara, bashkësia ndërkombëtare i vuri vetes objektivin e dyfishimit të pjesës së energjisë së rinovueshme në konsumin e përgjithshëm të energjisë në 36% deri në vitin 2030. Burimet e ripërtëritshme janë të rëndësishme për Bankën e Zhvillimit të Kfë sepse ato një kontribut thelbësor në mbrojtjen e mjedisit dhe klimës. Hidrocentralet, fermat diellore dhe të erës promovohen të gjitha, por edhe projekte në lidhje me bioenergjinë dhe energjinë gjeotermale.

GIZEfiçienca e Energjisë në Komunat I dhe IIReforma e Efiçiencës së Energjisë në UkrainëNë emër të Qeverisë Federale Gjermane, GIZ po mbështet sektorin energjetik të Ukrainës në përgatitjen e reformave të nevojshme. Duke këshilluar institucionet e interesuara - veçanërisht Ministrinë e Zhvillimit Rajonal, Ndërtimit, Banimit dhe Shërbimeve dhe Agjencinë Shtetërore për Efiçiencën e Energjisë dhe Kursimin e Energjisë - GIZ synon të sigurojë që reformat të hartohen me sukses.

84Burimi: https://www.usaid.gov/ukraine/economic‐groëth

TERMET E REFERENCËS SË kfW– Për projektin e asistencës teknike në mbështetje të reformës së Gjeorgjisë për sektorin e energjisë• KfW si partner financues për Asistencë Teknike në emër të Bashkimit Europian (EU)Objektivat e edhe rezultati i projektit është mbështetja e reformave të tregut Gjerogjian të energjisë elektrike në një që është në përputhje me tregun e brendshëm të BE-së për energji elektrike

85

Komponenti Elementi Masa e asistencës teknike Nr.MAT Afati kohor Lloti

Komponenti 1 i Efiçiencës së energjisë : Hyrje në standardet minimale të efiçiencës së energjisë

Komponenti 2 i Efiçiencës së energjisë : Certifikimi dhe inspektimi

Monitorimi dhe mbështetja e zbatimit të NEEAP I⁵, Direktiva2012/27/EU dhe Direktiva 2010/30/EUMbështetje për zhvillimin e planit për raundin e dytë të eficiencës sëenergjisë dhe vizionitMbështetje në zbatimin e pakos legjislative EPBD Mbështetje në krijimin e skemës së eficiencës së energjisëMbështetje për zhvillimin dhe zbatimin e metodologjisë së kalkulimitkombëtar për performancën e energjisë në ndërtesa dhemetodologjisë për kalkulimin e nivelit me kosto optimale tëperformancës minimale të energjisëSigurimi i softuerit për kalkulim të performancës së energjisë dhetrajnimi për përdorim të tijStudimi për qeverisje dhe vendosje institucionale të masave tëeficiencës së energjisë në përputhje me standardet ndërkombëtaredhe kërkesat e cilësisë dhe mbështetja për institucionalizimin e auditimitMbështjetja për zbatimin e inspektimitNdërtimi i kapacitetit për certifikim dhe inspektim të masave tëeficiencës së energjisë

Mbështetja e krijimit të mjedisit legjislativ dhe rregullator për Efiçiencë të energjisë

Mbështetje për kalkulimin e efiçiencës së energjisë

Zhvillimi i modelit të certifikimit dhe inspektimit ( si dhe mbështetja e vendosjes dhe zbatimit)

Gjendja e COVID ‐ 19

Si ti kthejmë EE prapa në Agjendën e Komunës pas COVID – 19?

Cilat do të ishin pasojat (financiare, organizative,…)?

COVID – 19 i kontribuon parashikimit më të mirë dhe menaxhimit të klimës?

Kriza me COVID‐19 është një ndryshues i situatës për gjendjen ekzistuese të energjisë në BE dhe politikat e klimës

BE: Planet për klimën 2030 : asnjë skenar për COVID‐19

BE definitivisht do të mundohet të minimizojë shkallën e recesionit të planifikuar dhe përqindja e papunësisë do të rritet në tërë kontinentin

Autoritetet nacionale ( dhe kur është e përshtatshme, rajonale) duhet të kenë një rol më të madh në qeverisjen e klimës në nivel vendor dhe Europian dhe planeve të energjisë.

Transporti pas COVID – 19? Kërkesë negative për transportin publik.

Pasojat në cmimet e naftës dhe energjisë? Statusi i projekteve ESCo të kombinuara me disponueshmërinë e kapitalit dhe pasigurinë e tregut?

Marrëveshja e gjelbërt e BE – në kornizën e ndihmës shtetërore të derivateve fosile ??

Gjendja e COVID ‐ 19

Mënyra për të rihapur ndërtesat tona, kështu që biznesi dhe kultura mund të lulëzojnë prapë.REZILIENCA COVID‐19 : PASTRIMI I AJRIT Në PORTFOLIO TËNDËRTESAVE Për të rihapur me kujdes ndërtesat publike, rezilienca HVAC është prioritet:

‐ Mirëmbajtja e standardeve të shëndetit publik ‐ Sigurimi i komforit dhe besimi i kthimit të banorëve, punonjësve dhe mysafirëve‐ Përmirësimi i operacioneve HVAC në skenare të paparashikueshme dinamike të zënies‐ Menaxhim i energjisë së ndërtesës nga distanca

Source: Carbon Lighthouse01.12.2020

SI MUND TË REAGOJMË NDAJ COVID‐19

NDRYSHIMET SHTESË: Afarizëm i përkohshëm për shkak të Covid ‐ 19; rishikimi i faturave të energjisë (konsumi, emetimi, devijimet ndër vite,…), rishikimi i dokumenteve strategjike komunale (AP (SE)), PRO PRODUKTET E REJA: rishikimet e faturave dhe kontratave për furnizimin me energji,NEVOJAT E REJA: rinovimi i sistemeve të kondicionimit të ajrit dhe ventilimit,…

01.12.2020

SI MUND TË REAGOJMË NDAJ COVID‐19

Ndryshime të modelit të biznesit për shkak të dimenzioneve Covid‐19

NDRYSHIMET SHTESëKompanië adaptojnë punën për të luftuar krizën shëndetësorePRODUKTE/SHëRBIME Të REJAKompanitë që luftojnë për mbijetesë: produkte të reja , shërbime dhe klientë të rinjNEVOJA Të REJAKompanitë që shikojnë nga nevojat e reja që shfaqen


90

Fundi i trajnimitFaleminderit

mbështjetja e komunave të kosovës përmes ndihmës së akk në

Documents