mục lụchdll.vn/fileupload/documents/hoi dong thang 9-2019 last.pdfxây dựng Đảng về...

Mục lục

SỰ KIỆN

3 NGUYỄN PHÚ TRỌNG:

Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh soi sáng con đường đi tớitương lai của dân tộc Việt Nam

NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI

12 HÀ BAN:

Xây dựng tổ chức bộ máy hệ thống chính trị và đội ngũ cán bộcủa Đảng Cộng sản Việt Nam trong tình hình mới

28 TẠ NGỌC TẤN:

Xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng ở Việt Nam trong điều kiệnhiện nay

LÝ LUẬN & THỰC TIỄNMỤC LỤC

1SỐ 73 (207) - 2019

45 ÙN-kẹo VụT-THị-lẠT: :

Củng cố bộ máy tinh gọn, vững mạnh và phù hợp thực tiễn ở lào

LÝ LUẬN - THỰC TIỄN

58 NGUYỄN VIẾT THẢo:

Thực hiện cơ chế Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làmchủ trong tình hình mới

THÔNG TIN - TƯ LIỆU

72 Góp phần hoàn thiện chủ trương, đường lối của Ðảng về phát triểnkinh tế tư nhân

LÝ LUẬN & THỰC TIỄN MỤC LỤC

2 SỐ 73 (207) - 2019

3SỐ 73 (207) - 2019

LÝ LUẬN & THỰC TIỄNSỰ KIỆN

Di chúc của chủ tịch hồ chí Minhsoi sáng con đường

đi tới tương lai của dân tộc Việt nam

Diễn văn của đồng chí Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng tại LễQuốc gia 50 năm thực hiện Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh và kỷ niệm 50năm Ngày mất của Người (2/9/1969 - 2/9/2019).

Thưa đồng bào, đồng chí, Hôm nay, trong không khí hào

hùng và xúc động của những ngàymùa u Hà Nội, kỷ niệm 74 nămCách mạng áng Tám và Quốckhánh nước Cộng hoà xã hội chủnghĩa Việt Nam, chúng ta họp mặttại đây để trọng thể kỷ niệm 50 nămNgày Chủ tịch Hồ Chí Minh muônvàn kính yêu của Đảng ta, dân tộc ta,nhân dân ta, đi vào cõi vĩnh hằng và50 năm thực hiện Di chúc của Người.

Với tất cả lòng thành kính và xiếtbao thương nhớ Bác, trong thời khắcthiêng liêng và ý nghĩa này, chúng tabày tỏ lòng biết ơn vô hạn đối vớicông lao trời biển của Chủ tịch Hồ

Chí Minh - Lãnh tụ thiên tài củaĐảng và dân tộc ta, Người thày vĩ đạicủa cách mạng Việt Nam - Anh hùnggiải phóng dân tộc, Danh nhân vănhóa thế giới. Trước lúc đi xa, Ngườiđã để lại cho toàn Đảng, toàn dân vàtoàn quân ta bản Di chúc thiêngliêng, một văn kiện lịch sử cực kỳquan trọng, kết tinh tư tưởng, vănhoá, trí tuệ, đạo đức và tâm hồn caođẹp của một bậc vĩ nhân, người “đãlàm rạng rỡ dân tộc ta, nhân dân tavà non sông đất nước ta”. Thưa đồng bào, đồng chí,

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dànhnhiều thời gian và tâm huyết tự mìnhlặng lẽ chuẩn bị rất công phu và chu

LÝ LUẬN & THỰC TIỄN SỰ KIỆN

4 SỐ 73 (207) - 2019

đáo để hoàn thành bản Di chúc trongvòng bốn năm (từ năm 1965 đến năm1969), giữa lúc cuộc kháng chiếnchống Mỹ, cứu nước của quân và dânta đang diễn ra rất ác liệt, đầy giankhổ, hy sinh. Chỉ với hơn một nghìntừ, vô cùng ngắn gọn, Di chúc củaNgười đã truyền cho toàn Đảng, toàndân và toàn quân ta ý chí và quyết tâmsắt đá, niềm tin mãnh liệt vào sứcmạnh vĩ đại của dân tộc Việt Nam,sức mạnh của chính nghĩa và chân lý:“Không có gì quý hơn độc lập, tự do”,sức mạnh của chủ nghĩa yêu nước vàchủ nghĩa anh hùng cách mạng ViệtNam. Trong Di chúc, Người khẳngđịnh: “Dù khó khăn gian khổ đếnmấy, nhân dân ta nhất định sẽ hoàntoàn thắng lợi. Tổ quốc ta nhất địnhsẽ thống nhất. Đồng bào Nam Bắcnhất định sẽ sum họp một nhà”. Dựbáo thiên tài đó của Chủ tịch Hồ ChíMinh đã sớm trở thành hiện thực, thểhiện tầm cao trí tuệ uyên bác và trithức thực tiễn hết sức phong phú, sâusắc, nắm vững và làm chủ quy luậtvận động khách quan của Người.Thưa đồng bào, đồng chí,

Chủ tịch Hồ Chí Minh là một nhàtư tưởng lỗi lạc, nhà tổ chức thiên tài,

đã sáng lập, lãnh đạo và rèn luyệnĐảng ta. Trong Di chúc, Người“trước hết nói về Đảng”, căn dặnnhững vấn đề trọng yếu nhất về xâydựng, chỉnh đốn Đảng, để Đảng taluôn là một đảng mácxít chân chính,“là đạo đức, là văn minh”, đại biểucho trí tuệ, lương tâm và phẩm giácủa dân tộc Việt Nam.

Với tầm nhìn sâu rộng, nhãn quanchính trị nhạy bén, sáng suốt, trongDi chúc, Chủ tịch Hồ Chí Minh đãchỉ rõ: “Ngay sau khi cuộc chống Mỹ,cứu nước của nhân dân ta đã hoàntoàn thắng lợi,... việc cần phải làmtrước tiên là chỉnh đốn lại Đảng, làmcho mỗi đảng viên, mỗi đoàn viên,mỗi chi bộ đều ra sức làm trònnhiệm vụ Đảng giao phó cho mình,toàn tâm toàn ý phục vụ nhân dân.Làm được như vậy, thì dù công việcto lớn mấy, khó khăn mấy chúng tacũng nhất định thắng lợi”.

Trong Di chúc, Người căn dặn,“Đoàn kết là một truyền thống cực kỳquý báu của Đảng và của dân ta”.Đoàn kết làm nên sức mạnh, là cộinguồn của mọi thành công mà nhờđó, “từ ngày thành lập đến nay, Đảngta đã tổ chức và lãnh đạo nhân dân ta

hăng hái đấu tranh tiến từ thắng lợinày đến thắng lợi khác”. Muốn xâydựng và củng cố khối đại đoàn kếttoàn dân tộc, trước hết phải có sựđoàn kết thống nhất trong toàn Đảng.Đoàn kết trong Đảng là tiền đề, là hạtnhân của khối đại đoàn kết toàn dântộc. Đoàn kết toàn dân tộc là cơ sở đểphát huy, kết hợp sức mạnh dân tộcvới sức mạnh thời đại, là tiền đề thắnglợi của sự nghiệp giải phóng dân tộc,thống nhất đất nước và xây dựng xãhội mới. Đoàn kết còn góp phần ngănngừa nguy cơ suy thoái của Đảng cầmquyền. Do đó, trong Di chúc, Chủ tịchHồ Chí Minh yêu cầu các cấp uỷ, tổchức đảng, từ Trung ương đến chi bộ,mỗi cán bộ, đảng viên phải ra sức “giữgìn sự đoàn kết nhất trí của Đảng nhưgiữ gìn con ngươi của mắt mình”;thường xuyên và nghiêm chỉnh thựchành tự phê bình và phê bình có lý, cótình, “phải có tình đồng chí thươngyêu lẫn nhau”. Đồng thời, phải đề caovà “thực hành dân chủ rộng rãi” tronghoạt động lãnh đạo, cầm quyền củaĐảng, để tập hợp lực lượng cáchmạng, phát huy trí tuệ, tiềm năng, sứcsáng tạo của cán bộ, đảng viên và cáctầng lớp nhân dân.

Ngay từ khi chuẩn bị thành lậpĐảng, cho đến khi trước lúc đi xa,mối quan tâm hàng đầu của Chủ tịchHồ Chí Minh là xây dựng Đảng vềđạo đức. Trong Di chúc, Người căndặn: “Đảng ta là một Đảng cầmquyền. Mỗi đảng viên và cán bộ phảithật sự thấm nhuần đạo đức cáchmạng, thật sự cần kiệm, liêm chính,chí công vô tư. Phải giữ gìn Đảng tathật trong sạch, phải xứng đáng làngười lãnh đạo, là người đày tớ thậttrung thành của nhân dân”. Nhữngchỉ dạy của Người vừa là sự tổng kếtsâu sắc về lý luận, vừa là vấn đề mangtính nguyên tắc để giữ vững và nângcao vai trò lãnh đạo của Đảng, sứcchiến đấu của tổ chức đảng, của độingũ cán bộ, đảng viên, tạo nên sứcmạnh quy tụ lực lượng, củng cố vànâng cao niềm tin của quần chúngnhân dân đối với Đảng, với cáchmạng.Thưa đồng bào, đồng chí,

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã hiếndâng trọn đời mình cho mục tiêu caocả độc lập, tự do của Tổ quốc ta, ấmno, hạnh phúc của nhân dân ta vànhững giá trị nhân văn, cao quý củanhân loại. Trong tư tưởng Hồ Chí


5SỐ 73 (207) - 2019

Minh, nổi bật và xuyên suốt là tưtưởng giải phóng dân tộc đồng thờivới giải phóng xã hội, giải phóng conngười, mở ra những triển vọng mớito lớn để phát triển con người và xãhội. Trong Di chúc, Người đặc biệtnhấn mạnh “Đầu tiên là công việcđối với con người”, Người chỉ rõ,ngay sau khi cuộc kháng chiến chốngMỹ, cứu nước thắng lợi, toàn Đảng,toàn quân, toàn dân ta phải ra sức vàmau chóng hàn gắn vết thương chiếntranh, chăm lo giải quyết các vấn đềchính sách xã hội, đền ơn đápnghĩa,... và kiến thiết, xây dựng đấtnước ta “đàng hoàng hơn, to đẹphơn”. Người cho rằng, đó là “cuộcchiến đấu khổng lồ” và “là một côngviệc cực kỳ to lớn, phức tạp và khókhăn, nhưng cũng rất vẻ vang”. Vìvậy, Đảng phải huy động được hết trítuệ, sức mạnh toàn dân tộc, “phải cókế hoạch thật tốt để phát triển kinhtế và văn hoá, nhằm không ngừngnâng cao đời sống của nhân dân”,đồng thời “phải có kế hoạch sẵnsàng, rõ ràng và chu đáo, để tránhkhỏi bị động, thiếu sót và sai lầm”.

Di chúc cho thấy tầm nhìn xatrông rộng, thấm đậm và tràn đầy

tinh thần nhân văn của Chủ tịch HồChí Minh về sự nghiệp giải phóng vàphát triển con người. Chủ tịch HồChí Minh quan tâm sâu sắc đến từngđối tượng cụ thể, nhất là chăm lo thếhệ trẻ. Người căn dặn: “Bồi dưỡngthế hệ cách mạng cho đời sau là mộtviệc rất quan trọng và rất cần thiết”.Đó là sự quan tâm chăm lo phát triểntoàn diện con người Việt Nam, vớitất cả phẩm chất chân - thiện - mỹ,có đức, có tài, trước hết là bồi đắp vềnhân cách, tu dưỡng đạo đức cánhân, giáo dục, bồi dưỡng tâm hồntrong sáng, cao đẹp của con ngườiViệt Nam. Một Hồ Chí Minh đầybao dung, nhân ái, suốt đời dànhtình yêu thương trọn vẹn đối với mọitầng lớp nhân dân và toàn thể nhânloại như nhà thơ Tố Hữu đã viết:

“Bác ơi tim Bác mênh mông thếÔm cả non sông mọi kiếp người”.

Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉlà một người cộng sản Việt Nam mẫumực, mà còn là người chiến sĩ cộngsản quốc tế trong sáng, thuỷ chung, làbiểu tượng vĩ đại, sáng ngời và lỗi lạccủa phong trào giải phóng dân tộc,của đoàn kết dân tộc và đoàn kết quốctế, của hoà bình và hữu nghị giữa các


6 SỐ 73 (207) - 2019


7SỐ 73 (207) - 2019

dân tộc. Trong Di chúc, khi bàn vềvấn đề quốc tế, Chủ tịch Hồ Chí Minhđã thể hiện một tầm nhìn lớn lao, mộtnhãn quan văn hóa rất mực nhân văn,sâu sắc và tinh tế. Người quan tâm tớiviệc củng cố sự đoàn kết trong phongtrào cộng sản, công nhân quốc tế vàra sức thúc đẩy sự hiểu biết, tin cậy lẫnnhau, hoà bình và hữu nghị giữa cácdân tộc. Đó là nhãn quan và đức độcủa một danh nhân văn hóa thế giới.Tư tưởng, đạo đức và phong cách củaNgười là hiện thân của những khátvọng lớn lao của các dân tộc trongviệc khẳng định bản sắc của dân tộcmình và tiêu biểu cho việc thúc đẩy sựhiểu biết lẫn nhau giữa các dân tộc. Thưa đồng bào, đồng chí,

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã trải quamột cuộc đời oanh liệt, đầy gian khổhy sinh, vô cùng cao thượng vàphong phú, vô cùng trong sáng vàđẹp đẽ. Trọn đời Người vì nước, vìdân, hết lòng, hết sức phụng sự Tổquốc, phục vụ nhân dân. Người làbiểu tượng, là tấm gương ngời sángvề đạo đức cách mạng “cần kiệm,liêm chính, chí công vô tư”. Tưtưởng, đạo đức, phong cách Hồ ChíMinh đã hun đúc nên sự nghiệp Hồ

Chí Minh, thời đại Hồ Chí Minh -thời đại rực rỡ nhất, vinh quang nhấttrong lịch sử dân tộc ta.

Trong những lời cuối của Di chúc,Người nói “về việc riêng”. Dù nói vềviệc riêng, nhưng vẫn hàm chứatrong đó biết bao suy tư, trăn trở,vẫn toát lên suy nghĩ và hành độnglo cho nước, cho dân; cho thấy,Người trọn đời “chỉ có một hammuốn, ham muốn tột bậc, là làm saocho nước ta được hoàn toàn độc lập,dân ta được hoàn toàn tự do, đồngbào ai cũng có cơm ăn, áo mặc, aicũng được học hành”. Vĩnh biệtchúng ta, Bác không có gì dành choriêng mình, ngoài những điều sâusắc nhất, lớn lao nhất, vĩ đại nhấtdành cho nhân dân, cho đất nước vàNgười chỉ tiếc là tiếc rằng “khôngđược phục vụ nhân dân lâu hơn nữa,nhiều hơn nữa”. Đó là lý tưởng chínhtrị, là văn hóa đạo đức và chủ nghĩanhân văn Hồ Chí Minh. Thưa đồng bào, đồng chí,

50 năm qua, Tư tưởng Hồ ChíMinh và Di chúc của Người luônđồng hành cùng dân tộc, soi rọi, dẫndắt toàn Đảng, toàn dân, toàn quânta luôn kiên định và trung thành với

sự nghiệp, lý tưởng cách mạng củaNgười, kế tục xuất sắc sự nghiệp cáchmạng vĩ đại mà Người đã trọn đờicống hiến và hy sinh; mang lá cờbách chiến bách thắng của Chủ tịchHồ Chí Minh tới đích cuối cùng.

Dưới sự lãnh đạo của Đảng, pháthuy sức mạnh đại đoàn kết, nghị lựcvà ý chí toàn dân tộc, kết hợp sứcmạnh của dân tộc với sức mạnh củathời đại, quân và dân ta đã giành đượcthắng lợi vĩ đại trong cuộc khángchiến chống Mỹ, cứu nước, giải phónghoàn toàn miền Nam, thống nhất đấtnước, thu non sông về một mối, “thoảlòng mong ước của Người”.

Trong công cuộc xây dựng và bảovệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, đặc biệtqua hơn 30 năm tiến hành công cuộcđổi mới đất nước, nhờ phát huy đượcsức mạnh toàn dân tộc, với sự chungsức, đồng lòng phấn đấu khôngngừng của lớp lớp cán bộ, đảng viênvà các tầng lớp nhân dân, đất nướcta đã đạt những thành tựu to lớn, cóý nghĩa lịch sử.

ành tựu của công cuộc đổi mớiđã tạo ra những điều kiện, tiền đềthuận lợi để đất nước ta vững bướctrên con đường xây dựng chủ nghĩa

xã hội và bảo vệ Tổ quốc Việt Namxã hội chủ nghĩa, đã minh chứng chonăng lực lãnh đạo, cầm quyền và bảnlĩnh chính trị vững vàng của Đảng ta,sức mạnh vĩ đại và tài năng sáng tạocủa nhân dân ta. Chúng ta có thể tựhào và tin tưởng báo cáo với Bác,dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhândân ta đã xây dựng đất nước ta mườilần to đẹp hơn và “ngày càng đànghoàng hơn, to đẹp hơn” như mongmuốn của Người. Điều đó càng củngcố thêm niềm tin của chúng ta vàothắng lợi của công cuộc đổi mới, xâydựng thành công chủ nghĩa xã hội. Thưa đồng bào, đồng chí,

ực hiện Di chúc của Chủ tịchHồ Chí Minh, Đảng ta luôn tự đổimới, tự chỉnh đốn để giữ vững vaitrò lãnh đạo, nâng cao năng lực cầmquyền và sức chiến đấu, đưa sựnghiệp cách mạng tiến lên. 50 nămqua, Đảng đã ra sức giữ gìn, củng cốsự đoàn kết nhất trí của Đảng, tăngcường đoàn kết trong Đảng làm hạtnhân cho đại đoàn kết toàn dân;“thực hành dân chủ rộng rãi,thường xuyên và nghiêm chỉnh tựphê bình và phê bình”, tăng cường,củng cố mối quan hệ mật thiết, gắn


8 SỐ 73 (207) - 2019

bó máu thịt giữa Đảng với nhândân; ra sức củng cố và nâng caonăng lực lãnh đạo, sức chiến đấucủa các cấp uỷ, tổ chức đảng và độingũ cán bộ, đảng viên; đề cao kỷ luậtnghiêm minh và tự giác. Nhữngnăm qua, bằng quyết tâm cao, nỗlực lớn, hành động quyết liệt, kiêntrì và đồng bộ, đã tạo ra nhữngchuyển biến tích cực, kết quả rõ rệttrong công tác xây dựng, chỉnh đốnĐảng, trong xây dựng Nhà nướcpháp quyền xã hội chủ nghĩa ViệtNam, xây dựng Mặt trận Tổ quốcViệt Nam và các tổ chức của hệthống chính trị. Qua đó, đã góp phầnquan trọng củng cố và tăng cườngniềm tin của nhân dân với Đảng.

Từ quá trình thực hiện những lờicăn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minhtrong Di chúc đã khẳng định, Đảng tacó đủ bản lĩnh, trí tuệ, kinh nghiệm,uy tín và khả năng lãnh đạo Nhà nướcvà xã hội, luôn ý thức được sứ mệnh,trọng trách của mình trước nhân dân,trước vận mệnh của dân tộc. Từ thựctiễn 50 năm thực hiện Di chúc, chúngta có cơ sở vững chắc để khẳng định,muốn xây dựng, chỉnh đốn Đảng cóhiệu quả, ngăn ngừa được những suy

thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức,lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyểnhoá”, phải thực sự thấm nhuần tưtưởng Hồ Chí Minh, học tập và làmtheo tư tưởng, đạo đức, phong cáchcủa Người.

ực hiện Di chúc của Chủ tịchHồ Chí Minh, 50 năm qua, toànĐảng, toàn dân, toàn quân ta đã thấmnhuần sâu sắc và phát huy tình cảmquốc tế trong sáng, thuỷ chung củaNgười, trên cơ sở bảo đảm lợi íchquốc gia, giữ vững độc lập, tự chủ, vìhoà bình, hữu nghị, hợp tác và pháttriển, trước sau như một ủng hộ cácđảng cộng sản và công nhân, cácphong trào tiến bộ xã hội trong cuộcđấu tranh vì mục tiêu chung của thờiđại; tăng cường hiểu biết, tình hữunghị và hợp tác giữa nhân dân ViệtNam với nhân dân các nước trên thếgiới. Với đường lối đối ngoại rộngmở, đa dạng hoá, đa phương hoá,Việt Nam là bạn, là đối tác tin cậy, làthành viên có trách nhiệm trongcộng đồng quốc tế, góp phần vào sựnghiệp hoà bình, độc lập dân tộc, dânchủ và tiến bộ xã hội trên thế giới.

50 năm thực hiện Di chúc là mộtchặng đường lịch sử quan trọng


9SỐ 73 (207) - 2019


10 SỐ 73 (207) - 2019

trong sự nghiệp cách mạng ViệtNam do Đảng lãnh đạo, khẳng địnhdù trong bất cứ hoàn cảnh nào, toànĐảng, toàn dân, toàn quân ta phảiđoàn kết một lòng, kiên định conđường cách mạng mà Đảng ta, nhândân ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh đãlựa chọn.

50 năm thực hiện Di chúc của Chủtịch Hồ Chí Minh để lại cho chúngta những bài học lịch sử hết sức quýbáu. Đó là bài học nắm vững ngọn cờđộc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội.Đó là bài học sự nghiệp cách mạnglà của nhân dân, do nhân dân và vìnhân dân. Đó là bài học khôngngừng củng cố, tăng cường đoàn kết;đoàn kết toàn Đảng, đoàn kết toàndân, đoàn kết dân tộc, đoàn kết quốctế. Đó là bài học kết hợp sức mạnhdân tộc với sức mạnh thời đại, sứcmạnh trong nước với sức mạnh quốctế. Đó là bài học sự lãnh đạo đúngđắn của Đảng là nhân tố hàng đầuquyết định thắng lợi của cách mạngViệt Nam.Thưa đồng bào, đồng chí,

Hiện nay, toàn Đảng, toàn dân,toàn quân ta đang nỗ lực phấn đấuthực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại

hội XII của Đảng, tích cực chuẩn bịnhững công việc cần thiết tiến tới tổchức đại hội đảng bộ các cấp và Đạihội đại biểu toàn quốc lần thứ XIIIcủa Đảng.

Chúng ta tự hào với tất cả nhữnggì chúng ta đã đạt được, song cũngkhông khỏi trăn trở, day dứt trướcnhững gì chúng ta chưa làm đượchoặc làm chưa trọn vẹn. Không ítnhững khuyết điểm, yếu kém và khókhăn, thách thức đang cản trở tiếntrình đổi mới, xây dựng đất nước,nếu không kiên quyết, kiên trì ngănchặn, đẩy lùi sẽ đe doạ tới vận mệnhcủa Tổ quốc, sự sống còn của chế độvà vai trò lãnh đạo của Đảng. Điềuđó đòi hỏi chúng ta phải nỗ lực phấnđấu, ra sức phát huy ưu điểm, sửachữa, khắc phục khuyết điểm, yếukém, tuyệt đối không chủ quan, tựmãn, không say sưa với thắng lợi, haybi quan dao động trước thử thách,khó khăn.

Ý thức được vai trò, sứ mệnh lịchsử của mình, Đảng ta càng cần phảithấm nhuần sâu sắc những di huấncủa Chủ tịch Hồ Chí Minh. Hơnbao giờ hết, càng cần phát huytruyền thống và bản chất tốt đẹp của


11SỐ 73 (207) - 2019

Đảng ta, với quyết tâm chính trị cao,kiên quyết, kiên trì đấu tranh vớinhững biểu hiện suy thoái về tưtưởng chính trị, đạo đức, lối sống,những biểu hiện “tự diễn biến”, “tựchuyển hoá” nội bộ; chăm lo xâydựng Đảng thật trong sạch, vữngmạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo,sức chiến đấu của tổ chức đảng,đảng viên, xứng đáng là đội tiênphong, là Đảng cầm quyền, ngangtầm nhiệm vụ. ấm nhuầnphương châm của Chủ tịch Hồ ChíMinh: “Dĩ bất biến, ứng vạn biến”,chúng ta quyết tận dụng tốt nhấtthời cơ, vận hội, hóa giải kịp thờinhững nguy cơ và vượt qua mọi khókhăn, thách thức, thực hiện thắnglợi công cuộc đổi mới, xây dựngnước Việt Nam hoà bình, thốngnhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnhtheo tâm nguyện của Người.

Toàn Đảng, toàn quân, toàn dânta nguyện kế tục trung thành vàxuất sắc sự nghiệp vĩ đại của Chủtịch Hồ Chí Minh, tiếp tục thựchiện lý tưởng cao cả của Người; kiênquyết, kiên trì đấu tranh bảo vệvững chắc độc lập, chủ quyền, thốngnhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ

quốc; xây dựng đất nước Việt Nam“dân giàu, nước mạnh, dân chủ,công bằng, văn minh”. Chúng tanguyện “giữ gìn sự đoàn kết nhất trítrong Đảng như giữ gìn con ngươicủa mắt mình”, tiếp tục xây dựng,chỉnh đốn Đảng ngày càng trongsạch, vững mạnh, làm hạt nhân chokhối đại đoàn kết toàn dân; tiếp tụchọc tập và làm theo tư tưởng, đạođức, phong cách của Người. Thưa đồng bào, đồng chí,

Chủ tịch Hồ Chí Minh sống mãivới non sông đất nước, với nhân dânta. Di chúc của Người toả sáng giá trịdân tộc và thời đại, thấm đậm vănhóa và nhân văn Hồ Chí Minh, mãimãi là ngọn cờ quy tụ sức mạnh toàndân tộc, đã, đang và sẽ tiếp thêm sứcmạnh, nguồn năng lượng to lớn choĐảng ta, dân tộc ta, nhân dân tatrong sự nghiệp xây dựng và bảo vệTổ quốc Việt Nam muôn vàn yêuquý của chúng ta.

Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩaViệt Nam muôn năm!

Đảng Cộng sản Việt Nam quangvinh muôn năm!

Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại sốngmãi trong sự nghiệp của chúng ta! n

LÝ LUẬN & THỰC TIỄN NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI

12 SỐ 73 (207) - 2019

1. Xây dựng tổ chức bộ máy hệthống chính trị tinh gọn, hoạt độnghiệu lực, hiệu quả

Xây dựng tổ chức bộ máy hệ thốngchính trị là vấn đề rất lớn, rất quantrọng nhưng cũng rất khó, rất phứctạp và nhạy cảm, liên quan mật thiếtđến những vấn đề lý luận cơ bản vềphương thức lãnh đạo của Đảng, vaitrò quản lý của Nhà nước và quyềnlàm chủ của nhân dân; về đổi mới hệthống chính trị đồng bộ với đổi mớikinh tế; về quan hệ giữa nhà nước, thị

trường và xã hội; liên quan đến quyềnlợi, tâm tư, tình cảm của cán bộ, côngchức, viên chức và người lao động.Trong mấy nhiệm kỳ đại hội Đảnggần đây, Đảng Cộng sản Việt Nam đãcó nhiều chủ trương nhằm đổi mới,sắp xếp tổ chức bộ máy hệ thốngchính trị gắn với tinh giản biên chế,cải cách tiền lương và tập trung lãnhđạo, chỉ đạo thực hiện tốt các chủtrương, nghị quyết quan trọng này.

Từ thực tiễn xây dựng tổ chức bộmáy hệ thống chính trị những năm

Xây Dựng tổ chức bộ Máy hệ thống chính trị

Và đội ngũ cán bộ của đảng cộng sản Việt nam

trong tình hình mớil TS Hà Ban

Ủy viên Trung ương Đảng,Phó Trưởng Ban Tổ chức Trung ương

NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI

LÝ LUẬN & THỰC TIỄNNGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI

13SỐ 73 (207) - 2019

vừa qua và kinh nghiệm rút ra trongquá trình thực hiện các nghị quyếtcủa Trung ương từ đầu nhiệm kỳ Đạihội XII đến nay, Việt Nam đã và đangtập trung vào một số định hướnglớn, có thể khái quát thành một sốkinh nghiệm sau đây:

Một là, phải thực hiện nghiêm,nhất quán nguyên tắc Đảng thốngnhất lãnh đạo xây dựng và quản lý tổchức bộ máy, biên chế của hệ thốngchính trị; phát huy đầy đủ, đúng đắnvai trò lãnh đạo của Đảng, sự quản lýcủa Nhà nước và quyền làm chủ củanhân dân.

Trong lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chứcthực hiện việc xây dựng tổ chức bộmáy hệ thống chính trị, phải bảođảm nguyên tắc đổi mới, tổng thể, hệthống, đồng bộ, liên thông; kết hợphài hoà giữa kế thừa, ổn định với đổimới, phát triển; đổi mới tích cực,mạnh mẽ, nhưng không được phépnôn nóng từ cực này nhảy sang cựckia; gắn đổi mới bộ máy tổ chức vớiđổi mới phương thức lãnh đạo, vớitinh giản biên chế và cải cách tiềnlương; xử lý hài hoà mối quan hệgiữa Nhà nước, thị trường và xã hội.

ứ hai, để xây dựng tổ chức bộ

máy hệ thống chính trị tinh gọn, hoạtđộng hiệu lực, hiệu quả, phải xác địnhrõ mục tiêu tổng quát và mục tiêu cụthể cho từng giai đoạn; đồng thời, phảicó quyết tâm cao, phân định rõ vai trò,trách nhiệm của các cấp, các ngành.

ực tế những năm vừa qua chothấy, sau khi Ban Chấp hành Trungương có Nghị quyết số 18-NQ/TW,với quyết tâm chính trị cao và sựvào cuộc của cả hệ thống chính trị,công tác xây dựng tổ chức bộ máyở các cấp, các ngành được triểnkhai rất hiệu quả. Quốc hội đã banhành Nghị quyết số 56/2017/QH14,ngày 24/11/2017 “Về việc tiếp tụccải cách tổ chức bộ máy hành chínhnhà nước tinh gọn, hoạt động hiệulực, hiệu quả” và Nghị quyết số 580/2018/UBTVQH14, ngày04/10/2018 “Về việc thí điểm hợpnhất Văn phòng Đoàn đại biểuQuốc hội, Văn phòng HĐND, Vănphòng UBND cấp tỉnh”. Chính phủban hành Nghị quyết số 10/NQ-CP,ngày 03/02/2018 “Về chương trìnhhành động của Chính phủ thực hiệnNghị quyết số 18-NQ/TW”, đồngthời quyết liệt chỉ đạo việc thực hiện.Tổng hợp số liệu bước đầu trong


14 SỐ 73 (207) - 2019

hơn nửa nhiệm kỳ thực hiện Nghịquyết Đại hội XII, toàn hệ thốngchính trị đã giảm 03 ban chỉ đạo, 09tổng cục và tương đương, 201 cục,vụ và tương đương, 65 ban, sở,ngành cấp tỉnh, 6.954 phòng vàtương đương; giảm hơn 50 lãnh đạocấp tổng cục, trên 300 lãnh đạo cấpcục, vụ; 172 lãnh đạo ban, sở, ngànhcấp tỉnh và tương đương, 9.332 lãnhđạo phòng.

ứ ba, xây dựng tổ chức bộ máycủa Đảng trong sạch, vững mạnh gắnvới đổi mới phương thức lãnh đạo vànâng cao năng lực cầm quyền.

Chú trọng hoàn thiện hệ thốngquy định về chức năng, nhiệm vụ,mối quan hệ công tác và quy chế làmviệc của cấp ủy các cấp. Quy định rõvề tiêu chuẩn, cơ cấu, số lượng, điềukiện, quy trình hợp lý để lựa chọncấp ủy viên, ủy viên ban thường vụcấp ủy các cấp. Hướng mạnh về cơsở, chú trọng việc hoàn thiện chứcnăng, nhiệm vụ, quyền hạn, tráchnhiệm, mối quan hệ công tác của cácloại hình tổ chức cơ sở đảng. Tiếp tụcđổi mới, hoàn thiện mô hình tổ chứcđảng trong các doanh nghiệp nhànước, đơn vị sự nghiệp công lập để

tăng cường sự lãnh đạo toàn diện củaĐảng và quản lý chặt chẽ đội ngũđảng viên. Chú ý đẩy mạnh xây dựngtổ chức đảng và phát triển đảng viêntrong các doanh nghiệp, đơn vị sựnghiệp ngoài nhà nước. ực hiệnthống nhất văn phòng cấp ủy phụcvụ chung các cơ quan tham mưu,giúp việc cấp ủy cấp tỉnh; trưởng bantuyên giáo đồng thời là giám đốctrung tâm bồi dưỡng chính trị cấphuyện. Hợp nhất một số cơ quantham mưu của Đảng, như hợp nhấtvăn phòng cấp ủy với văn phòng hộiđồng nhân dân, ủy ban nhân dân cấphuyện ở những nơi có đủ điều kiện.Tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạtđộng các cơ quan tham mưu của cấpủy các cấp; hoàn thiện các quy địnhvề chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn,tổ chức bộ máy, mối quan hệ côngtác của các cơ quan chuyên tráchtham mưu, giúp việc của cấp ủy từTrung ương đến địa phương.

ứ tư, kiện toàn tổ chức bộ máycủa Quốc hội, đảm bảo tính chuyênnghiệp, hiệu lực, hiệu quả trong hoạtđộng lập pháp, giám sát và quyếtđịnh những vấn đề quan trọng củađất nước.


15SỐ 73 (207) - 2019

Tăng tỉ lệ đại biểu Quốc hộichuyên trách theo mục tiêu đã đề ra;nghiên cứu việc giảm hợp lý số lượngđại biểu Quốc hội kiêm nhiệm côngtác ở các cơ quan hành pháp. Quyđịnh số lượng với tỉ lệ hợp lý giữalãnh đạo, ủy viên thường trực, ủyviên chuyên trách của Hội đồng Dântộc và các ủy ban của Quốc hội theohướng giảm số lượng. Sắp xếp, cơcấu lại tổ chức bên trong của Vănphòng Quốc hội. Phát huy vai tròquan trọng của Hội đồng dân tộc,các Ủy ban của Quốc hội trong việcxem xét để Quốc hội thông qua cácdự án luật và quyết định các vấn đềquan trọng của đất nước.

ứ năm, xây dựng Chính phủ kiếntạo, liêm chính, hành động và phục vụ.

Xây dựng tổ chức bộ máy Chínhphủ nhằm đáp ứng yêu cầu xây dựngnền hành chính dân chủ, hiện đại.Tổ chức bộ máy Chính phủ tậptrung vào quản lý vĩ mô, xây dựngchiến lược, quy hoạch, kế hoạch, luậtpháp, cơ chế, chính sách; nâng caonăng lực chỉ đạo, điều hành và hiệuquả tổ chức thực hiện. Đẩy mạnh ràsoát, sắp xếp, tinh gọn đầu mối bêntrong đối với các bộ, ngành, cơ quan

thuộc Chính phủ; giảm cơ bản sốlượng tổng cục, cục, vụ, phòng;không thành lập tổ chức mới, khôngthành lập phòng trong vụ, giảm tốiđa các ban quản lý dự án. Hoànthiện chức năng, nhiệm vụ, mốiquan hệ công tác giữa các bộ, ngànhvà các tổ chức trực thuộc các bộ,ngành; kiên quyết khắc phục sựtrùng lắp, chồng chéo chức năng,nhiệm vụ. Tuân thủ nguyên tắc mộttổ chức có thể đảm nhiệm nhiềuviệc, nhưng một việc chỉ do một tổchức chủ trì và chịu trách nhiệmchính. Hợp nhất, tổ chức lại các đơnvị sự nghiệp công lập để thu gọn đầumối, giảm biên chế; đẩy mạnhkhoán kinh phí theo nhiệm vụ đượcgiao và sản phẩm đầu ra. Chuyểnmột số nhiệm vụ và dịch vụ hànhchính công mà Nhà nước khôngnhất thiết phải thực hiện cho doanhnghiệp, các tổ chức xã hội đảmnhiệm. Đẩy mạnh phân cấp, phânquyền giữa Chính phủ với các bộ,ngành; giữa Chính phủ, các bộ,ngành với chính quyền địa phương;phát huy tính chủ động, sáng tạo, đềcao tinh thần trách nhiệm của từngcấp, từng ngành, từng địa phương.


16 SỐ 73 (207) - 2019

ứ sáu, xây dựng chính quyền địaphương vững mạnh.

Tiếp tục đổi mới mô hình chínhquyền địa phương theo đúng yêucầu của Hiến pháp và pháp luật. Ràsoát lại bộ máy các sở, ban, ngành ởđịa phương để kiện toàn các cơ quanchuyên môn thuộc ủy ban nhân dâncấp tỉnh, cấp huyện theo hướng thugọn đầu mối, giảm bớt khâu trunggian, thực hiện quản lý đa ngành, đalĩnh vực. Hoàn thiện thể chế chínhquyền địa phương theo hướng phânđịnh rõ hơn tổ chức bộ máy chínhquyền đô thị, nông thôn, hải đảo;giảm số lượng cấp phó, nâng caochất lượng đại biểu Hội đồng nhândân. Quy định khung số lượng cáccơ quan trực thuộc chính quyền cấptỉnh, cấp huyện và khung số lượngcấp phó của các cơ quan này, làmcăn cứ để các cấp uỷ địa phươnglãnh đạo việc sắp xếp, bố trí cho phùhợp. Rà soát, sắp xếp tổ chức bêntrong của các sở, ngành theo hướngkiên quyết cắt giảm số lượng đầumối trực thuộc. Tổ chức thực hiệncó hiệu quả mô hình trung tâm phụcvụ hành chính công, cơ chế một cửa,một cửa liên thông ở các cấp. Quy

định khung số lượng cán bộ, côngchức cấp xã cho phù hợp theohướng xác định rõ vị trí việc làm,tiêu chuẩn chức danh, đặc thù củađịa phương và bảo đảm giảm biênchế. Sắp xếp, kiện toàn, tổ chức lạiđơn vị hành chính cấp huyện, cấp xãchưa đủ tiêu chuẩn theo quy địnhcủa pháp luật; khuyến khích việc sápnhập, tăng quy mô các đơn vị hànhchính các cấp ở những nơi có đủđiều kiện để nâng cao năng lực quảnlý, điều hành và tăng cường cácnguồn lực của địa phương.

ứ bảy, hoàn thiện tổ chức bộ máycủa Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thểchính trị - xã hội gắn với đổi mới nộidung, phương thức hoạt động.

Đẩy mạnh việc kiện toàn, sắp xếptổ chức bộ máy, tinh gọn đầu mốibên trong gắn với hoàn thiện chứcnăng, nhiệm vụ, quyền hạn, tráchnhiệm, mối quan hệ công tác củatừng tổ chức; kiên quyết cắt giảm sốlượng ban, phòng có chức năng,nhiệm vụ trùng lắp, chồng chéo,hoạt động kém hiệu quả; sắp xếp, tổchức lại hoặc giải thể các đơn vị sựnghiệp hoạt động không hiệu quả.Đẩy mạnh việc tinh giản biên chế, cơ


17SỐ 73 (207) - 2019

cấu lại đội ngũ cán bộ chuyên tráchcác cấp. Đổi mới cơ chế phân bổngân sách nhà nước và quản lý tàichính; nghiêm túc thực hiện việckhoán kinh phí để phát huy tính tíchcực, chủ động và tự chủ; tăng cườngsử dụng đội ngũ cộng tác viên, tìnhnguyện viên nhằm nâng cao chấtlượng, hiệu quả hoạt động của Mặttrận Tổ quốc và các đoàn thể chínhtrị - xã hội. Quy định chặt chẽ việcthành lập tổ chức và hoạt động củacác hội quần chúng. ực hiệnnghiêm túc và nhất quán nguyên tắctự nguyện, tự quản, tự bảo đảm kinhphí hoạt động và tuân thủ pháp luật;Nhà nước chỉ cấp kinh phí để thựchiện những nhiệm vụ do Đảng vàNhà nước giao. Tiếp tục hoàn thiệnvà nhân rộng mô hình tự quản ởcộng đồng dân cư thôn, tổ dân phốdưới sự chủ trì của Mặt trận Tổquốc, bảo đảm sự lãnh đạo của cấpuỷ đảng, sự quản lý của chính quyền.Sắp xếp kiện toàn tổ chức bộ máycủa Mặt trận Tổ quốc và các đoànthể chính trị - xã hội phải gắn với đổimới căn bản về nội dung, phươngthức hoạt động theo hướng tậptrung cho cơ sở, gắn bó với đoàn

viên, hội viên, từng bước khắc phục“hành chính hoá” trong hoạt độngvà tình trạng “công chức hoá” độingũ cán bộ.

ứ tám, tiếp tục đẩy mạnh thựchiện một số thí điểm trong xây dựngtổ chức bộ máy hệ thống chính trị.

Điểm mới đáng chú ý trong nhữngnăm vừa qua là đối với những việc đãrõ, cần thực hiện thì thực hiện ngay;những việc mới, chưa được quyđịnh, hoặc những việc đã có quyđịnh nhưng không còn phù hợp thìTrung ương đã mạnh dạn chỉ đạothực hiện thí điểm, vừa làm vừa rútkinh nghiệm, từng bước hoàn thiện,mở rộng dần, không cầu toàn, nhưngcũng không chủ quan, nóng vội.eo đó, cần tiếp tục đẩy mạnh thựchiện thí điểm một số mô hình mớinhư: (1) Văn phòng cấp uỷ phục vụchung các cơ quan tham mưu, giúpviệc cấp uỷ cấp tỉnh; (2) Trưởng bantuyên giáo đồng thời là giám đốctrung tâm bồi dưỡng chính trị cấphuyện; (3) Hợp nhất văn phòng cấpuỷ với văn phòng hội đồng nhân dân,uỷ ban nhân dân cấp huyện ở nhữngnơi có đủ điều kiện; (4) ực hiệnkiêm nhiệm chức danh người đứng


18 SỐ 73 (207) - 2019

đầu hoặc hợp nhất một số cơ quancủa Đảng và chính quyền, cơ quancủa Đảng và Mặt trận Tổ quốc cóchức năng, nhiệm vụ tương đồng ởcấp tỉnh, cấp huyện những nơi có đủđiều kiện; (5) Bí thư cấp uỷ đồng thờilà chủ tịch hội đồng nhân dân cáccấp; (6) Bí thư cấp uỷ đồng thời làchủ tịch uỷ ban nhân dân cấp huyện,cấp xã ở những nơi có đủ điều kiện;(7) Tổng kết mô hình cơ quanchuyên trách tham mưu, giúp việcchung khối Mặt trận Tổ quốc và cácđoàn thể chính trị - xã hội cấp huyện;mở rộng thí điểm ở cấp tỉnh và thựchiện ở cấp huyện những nơi có đủđiều kiện...

ứ chín, để đảm bảo hiệu quảđổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy,phải thực sự phát huy sức mạnh tổnghợp của toàn hệ thống chính trị vànhân dân.

Cần tiếp tục phát huy vai trò chủđộng, tích cực vào cuộc các cấp, cácngành, cơ quan, đơn vị. Đổi mới tổchức bộ máy hệ thống chính trịkhông phải xuất phát từ lợi ích riêngcủa từng tổ chức, mà xuất phát từ lợiích chung của của đất nước. Lòngdân là tài sản quý giá của Đảng, do

đó quá trình đổi mới, sắp xếp tổ chứcbộ máy ở từng cấp, từng ngành phảithực sự dựa vào nhân dân, đáp ứngnguyện vọng của nhân dân. ôngqua đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy,tiếp tục hình thành các cơ chế, chínhsách, biện pháp để mỗi tổ chức trongbộ máy phục vụ nhân dân tốt hơn,chịu sự giám sát và chịu trách nhiệmtrước nhân dân về hiệu quả hoạtđộng của tổ chức mình.

2. Xây dựng độý ngũ cán bộ cáccấp đủ phẩm chất, năng lực và uytín, ngang tầm nhiệm vụ

Trong thời kỳ đổi mới, Đảng Cộngsản Việt Nam đã có nhiều chủtrương, nghị quyết nhằm đổi mớicông tác cán bộ, xây dựng đội ngũcán bộ đủ phẩm chất, năng lực, uytín, đáp ứng yêu cầu ngày càng caocủa sự nghiệp cách mạng. Công táccán bộ đã bám sát các quan điểm,nguyên tắc của Đảng, ngày càng đivào nền nếp. Ban Chấp hành Trungương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đãban hành nhiều nghị quyết, kết luận,quy định, quy chế, được Quốc hội,Chính phủ thể chế hóa, cụ thể hóathành luật, nghị định; sửa đổi, bổsung nhiều quy định, quy chế để


19SỐ 73 (207) - 2019

thực hiện. Các quy trình trong côngtác cán bộ đã có nhiều đổi mới, ngàycàng chặt chẽ, đồng bộ, công khai,minh bạch và dân chủ hơn.

Nhờ thực hiện đồng bộ, quyết liệtcác chỉ đạo của Trung ương, đội ngũcán bộ các cấp đã có bước trưởngthành, phát triển về nhiều mặt, chấtlượng ngày càng được nâng lên; cơcấu độ tuổi, giới tính, dân tộc, ngànhnghề, lĩnh vực công tác có sự cân đối,hợp lý hơn. Số cán bộ có trình độ đạihọc, sau đại học tăng nhanh. Trìnhđộ, năng lực và kinh nghiệm thựctiễn của đội ngũ cán bộ có nhiều tiếnbộ. Số lượng cán bộ được quy hoạchkhá dồi dào, cơ bản, bảo đảm sựchuyển tiếp vững vàng giữa các thếhệ. Tuy nhiên, bên cạnh nhữngthành quả quan trọng đạt được, côngtác cán bộ và xây dựng đội ngũ cánbộ những năm qua còn đối mặt vớikhông ít khó khăn, thách thức. Côngtác cán bộ đổi mới còn chậm so vớiđổi mới kinh tế, đội ngũ cán bộ tronghệ thống chính trị đông nhưng chưamạnh; tình trạng vừa thừa, vừa thiếucán bộ xảy ra ở nhiều nơi. Cơ cấugiữa các ngành nghề, lĩnh vực chưathật hợp lý; thiếu liên thông giữa các

cấp, các ngành; tỷ lệ cán bộ trẻ, cánbộ nữ, cán bộ người dân tộc thiểu sốchưa đạt yêu cầu đề ra. Độ tuổi bìnhquân của cán bộ lãnh đạo chủ chốt ởmột số ban, bộ, ngành, địa phươngcòn cao. Trong cơ cấu đội ngũ cánbộ, vẫn thiếu những cán bộ lãnh đạo,quản lý giỏi, nhà khoa học và chuyêngia đầu ngành trên nhiều lĩnh vực, tỷlệ cán bộ nghiên cứu khoa học trêntổng dân số còn thấp. Công tác lãnhđạo, chỉ đạo xây dựng đội ngũ cán bộở một số nơi còn chưa kịp thời, thiếuquyết liệt, hiệu quả thấp; nguyên tắctập trung dân chủ có nơi, có lúc thựchiện chưa nghiêm.

Hiện nay, Việt Nam đang đứngtrước những yêu cầu, nhiệm vụ mớivới nhiều thời cơ, thuận lợi và khókhăn, thách thức mới đan xen. Tìnhhình đó tác động mạnh mẽ, toàndiện, sâu sắc đến công tác cán bộ vàxây dựng đội ngũ cán bộ; đặt ra yêucầu phải tiếp tục tạo chuyển biếnmạnh mẽ về công tác cán bộ và xâydựng được đội ngũ cán bộ các cấp,nhất là cấp chiến lược, đủ phẩm chất,năng lực và uy tín.

Muốn vậy, công tác cán bộ và xâydựng đội ngũ cán bộ ở các cấp phải


20 SỐ 73 (207) - 2019

bám sát mục tiêu tổng quát mà BanChấp hành Trung ương đã đề ra. Đólà xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất làcán bộ cấp chiến lược có phẩm chất,năng lực, uy tín, ngang tầm nhiệmvụ; đủ về số lượng, có chất lượng, cơcấu phù hợp với chiến lược phát triểnkinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc;bảo đảm sự chuyển tiếp liên tục,vững vàng, đủ sức lãnh đạo đưa nướcta trở thành nước công nghiệp theohướng hiện đại vào năm 2030 và tầmnhìn đến năm 2045 trở thành nướccông nghiệp hiện đại, theo địnhhướng XHCN, vì mục tiêu dân giàu,nước mạnh, dân chủ, công bằng, vănminh, ngày càng phồn vinh, hạnhphúc. Đồng thời, phải quán triệt 5vấn đề có tính nguyên tắc:

- Cán bộ là nhân tố quyết định sựthành bại của cách mạng; công táccán bộ là khâu “then chốt” của côngtác xây dựng Đảng. Xây dựng độingũ cán bộ, nhất là cán bộ cấp chiếnlược là nhiệm vụ quan trọng hàngđầu, là công việc hệ trọng của Đảng,phải được tiến hành thận trọng,thường xuyên, có hiệu quả. Đầu tưxây dựng đội ngũ cán bộ là đầu tưcho phát triển lâu dài, bền vững.

- ực hiện nghiêm, nhất quánĐảng thống nhất lãnh đạo trực tiếp,toàn diện công tác cán bộ và quản lýđội ngũ cán bộ theo nguyên tắc tậptrung dân chủ. Chuẩn hóa, siết chặtkỷ luật, kỷ cương đi đôi với tạo môitrường, cơ chế thúc đẩy đổi mới, sángtạo và bảo vệ cán bộ; phân công, phâncấp gắn với giao quyền, ràng buộctrách nhiệm, đồng thời tăng cườngkiểm tra, giám sát, kiểm soát quyềnlực và xử lý nghiêm minh sai phạm.

- Tôn trọng và hành động theo quyluật khách quan, thường xuyên đổimới công tác cán bộ phù hợp vớitình hình thực tiễn. Xây dựng độingũ cán bộ phải xuất phát từ yêu cầu,nhiệm vụ của thời kỳ mới; thông quahoạt động thực tiễn và phong tràocách mạng của nhân dân; đặt trongtổng thể của công tác xây dựng,chỉnh đốn Đảng; gắn với đổi mớiphương thức lãnh đạo của Đảng;kiện toàn tổ chức bộ máy của hệthống chính trị tinh gọn, hoạt độnghiệu lực, hiệu quả và nâng cao dântrí, đào tạo nhân lực, thu hút, trọngdụng nhân tài.

- Quán triệt nguyên tắc về quan hệgiữa đường lối chính trị và đường lối


21SỐ 73 (207) - 2019

cán bộ; quan điểm giai cấp và chínhsách đại đoàn kết rộng rãi trong côngtác cán bộ. Xử lý hài hòa mối quanhệ giữa tiêu chuẩn và cơ cấu; giữa“xây” và “chống”; giữa “đức” và “tài”;giữa tính phổ biến và đặc thù; giữakế thừa, đổi mới và ổn định, pháttriển; giữa thẩm quyền, trách nhiệmcá nhân và tập thể.

- Xây dựng đội ngũ cán bộ là tráchnhiệm của cả hệ thống chính trị,trước hết là của các cấp ủy, tổ chứcđảng mà nòng cốt là các cơ quantham mưu của Đảng, nhất là cơ quantổ chức, cán bộ. Phát huy vai trò củaNhà nước, Mặt trận Tổ quốc, cácđoàn thể và cơ quan truyền thông,báo chí trong công tác cán bộ và xâydựng đội ngũ cán bộ. Sức mạnh củaĐảng là ở sự gắn bó máu thịt, mậtthiết với nhân dân; phải thực sự dựavào nhân dân để xây dựng Đảng, xâydựng đội ngũ cán bộ.

Từ thực tiễn những năm vừa quavà kinh nghiệm rút ra trong quátrình thực hiện các nghị quyết củaĐảng từ đầu nhiệm kỳ Đại hội XIIđến nay, cần tiếp tục bám sát và đẩymạnh thực hiện đồng bộ một số chủtrương, định hướng lớn sau đây:

Một là, nâng cao nhận thức, đẩymạnh giáo dục chính trị tư tưởng, đạođức, lối sống cho cán bộ, đảng viên.

Phải đẩy mạnh học tập, quán triệtsâu sắc chủ nghĩa Mác - Lênin, tưtưởng Hồ Chí Minh, Cương lĩnh,Điều lệ, nghị quyết của Đảng, chínhsách, pháp luật của Nhà nước chođội ngũ cán bộ, nhất là về công táccán bộ, xây dựng và quản lý đội ngũcán bộ. Tiếp tục đổi mới, nâng caochất lượng và hiệu quả công tác giáodục chính trị tư tưởng, bồi dưỡng,nâng cao kiến thức, trui rèn bản lĩnhchính trị cho đội ngũ cán bộ, đảngviên; chú trọng giáo dục truyềnthống lịch sử, văn hóa của dân tộc;kết hợp đào tạo qua trường lớp vớirèn luyện trong thực tiễn. ực hiệnnghiêm các quy định của Đảng vềchế độ học tập, bồi dưỡng lý luậnchính trị và cập nhật kiến thức mớiđối với cán bộ, đảng viên, trước hếtlà cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấptheo hướng nâng cao chất lượng,chú trọng tính hiệu quả và phù hợpvới từng đối tượng. Chú trọng bồidưỡng đạo đức cách mạng và lốisống trong sạch, lành mạnh, toàntâm, toàn ý phục vụ nhân dân; tu


22 SỐ 73 (207) - 2019

dưỡng đạo đức cách mạng suốt đời,nói đi đôi với làm.

ứ hai, tiếp tục đổi mới đồng bộvà mạnh mẽ, nâng cao chất lượng,hiệu quả công tác cán bộ.

Đổi mới mạnh mẽ công tác đánhgiá cán bộ theo hướng xuyên suốt,liên tục, đa chiều, theo tiêu chí, bằngsản phẩm, thông qua khảo sát, sosánh với chức danh tương đương vàcông khai kết quả; gắn đánh giá cánhân với tập thể và kết quả thựchiện nhiệm vụ của địa phương, cơquan, đơn vị. ống nhất việc kiểmđịnh chất lượng đầu vào công chức;trên cơ sở kết quả kiểm định đó, cácđịa phương, cơ quan, đơn vị căn cứvào tình hình cụ thể để lựa chọn,tuyển dụng theo yêu cầu của mình.Đổi mới công tác đào tạo, bồidưỡng cán bộ; kết hợp chặt chẽ giữalý luận với thực tiễn, học đi đôi vớihành; đánh giá chặt chẽ chất lượngđầu vào, đầu ra; chú trọng đào tạophương pháp tư duy, kỹ năng lãnhđạo, quản lý, điều hành, cập nhậttình hình, kiến thức mới. Gắn quyhoạch với đào tạo, bồi dưỡng theotiêu chuẩn chức danh và thực hiệnluân chuyển cán bộ lãnh đạo, quản

lý để rèn luyện qua thực tiễn ở cáclĩnh vực, địa bàn khác nhau. Xâydựng cơ chế cạnh tranh, công khai,minh bạch trong tuyển dụng, bổnhiệm, đề bạt cán bộ để thu hútngười thực sự có đức, có tài vào làmviệc trong các tổ chức của hệ thốngchính trị. Chú trọng xây dựng cấpủy các cấp có cơ cấu hợp lý, giảm sốlượng và nâng cao chất lượng; bảođảm chỉ tiêu cơ cấu cán bộ trẻ, cánbộ nữ, cán bộ người dân tộc thiểusố trong cơ cấu cấp ủy và tập thểlãnh đạo các cấp. Tiếp tục đổi mớicông tác cử trong Đảng, thực hiệnviệc lựa chọn, bầu cử có số dư. Nângcao tính cạnh tranh trong bổ nhiệmcán bộ, ứng viên trước khi bổ nhiệmphải trình bày chương trình hànhđộng và cam kết thực hiện. Quyđịnh trách nhiệm của lãnh đạo vàcấp ủy viên các cấp trong việc tiếncử người có đức, có tài; người đứngđầu có trách nhiệm đào tạo, bồidưỡng, tiến cử người thay thế mình.Xây dựng cơ chế phát hiện, quyhoạch, đào tạo, bố trí cán bộ có bảnlĩnh, năng lực nổi trội và triển vọngphát triển vào các vị trí lãnh đạo,quản lý, kể cả vượt cấp, nhất là cán


23SỐ 73 (207) - 2019

bộ trẻ. Hoàn thiện các quy định đểviệc nhận trách nhiệm, từ chức, từnhiệm trở thành nếp văn hóa ứngxử của cán bộ; tiếp tục rà soát, sửađổi các quy định về cách chức, bãinhiệm, miễn nhiệm để việc “có lên,có xuống”, “có vào, có ra” trở thànhbình thường trong công tác cán bộ.Tiếp tục mở rộng thí điểm thi tuyểncán bộ lãnh đạo, quản lý cấp vụ, sở,phòng. Đồng thời, thực hiện các thíđiểm: người đứng đầu lựa chọn, giớithiệu cán bộ trong quy hoạch để thựchiện quy trình bầu cử, bổ nhiệm cấpphó của mình; bí thư cấp ủy giớithiệu để bầu ủy viên ban thường vụtheo một quy trình nhất định, bảođảm nguyên tắc tập trung dân chủ vàphải chịu trách nhiệm về việc giớithiệu của mình; giao quyền chongười đứng đầu bổ nhiệm cán bộtrong quy hoạch, miễn nhiệm đối vớicấp trưởng cấp dưới trực tiếp và chịutrách nhiệm về quyết định của mình.

ứ ba, tập trung xây dựng độingũ cán bộ các cấp có phẩm chất,năng lực, uy tín, đáp ứng yêu cầutrong thời kỳ mới.

Tạo môi trường, điều kiện cho đổimới, sáng tạo và bảo vệ cán bộ dám

nghĩ, dám làm, dám chịu tráchnhiệm, dám đột phá vì lợi ích chung.Coi trọng trang bị kiến thức về côngtác cán bộ cho lãnh đạo các cấp. Tậptrung nâng cao chất lượng bí thư cấpủy, người đứng đầu các cấp và độingũ cán bộ cấp cơ sở. Đẩy mạnh thuhút, tạo nguồn cán bộ từ sinh viêntốt nghiệp xuất sắc, cán bộ khoa họctrẻ và đặc biệt quan tâm bồi dưỡng,rèn luyện lớp cán bộ kế cận. Chủđộng nắm, tuyển chọn, đào tạo, bồidưỡng, rèn luyện đối với sinh viêntốt nghiệp loại giỏi, xuất sắc ở trongnước và nước ngoài. Rà soát, sắp xếplại đội ngũ cán bộ các cấp, các ngànhtheo vị trí việc làm, khung năng lực,bảo đảm đúng người, đúng việc,giảm số lượng, nâng cao chất lượng,hợp lý về cơ cấu. ực hiện cơ chế,chính sách đồng bộ liên thông giữacán bộ, công chức cấp xã với cán bộ,công chức nói chung; giữa nguồnnhân lực ở khu vực công và khu vựctư; có cơ chế cạnh tranh vị trí việclàm để nâng cao chất lượng và tiếntới bỏ chế độ “biên chế suốt đời”.Quản lý chặt chẽ đội ngũ cán bộ cáccấp theo hướng: xây dựng hệ thốngdữ liệu quốc gia về cán bộ; địa

phương, cơ quan, đơn vị phải quảnlý cán bộ theo quy định; cơ quan sửdụng cán bộ xây dựng cơ chế quảnlý chặt chẽ, phù hợp cán bộ trong vàngoài giờ làm việc; người đứng đầuchịu trách nhiệm về quản lý cán bộtheo phân cấp. Mỗi cán bộ có tráchnhiệm thực hiện nghiêm các quyđịnh, quy chế, cam kết của mình.Kiểm soát chặt chẽ, sàng lọc kỹ càngnhững cán bộ năng lực hạn chế, uytín thấp, không bảo đảm sức khỏe,có sai phạm, không chờ hết nhiệmkỳ, hết thời hạn bổ nhiệm, đến tuổinghỉ hưu. Đẩy mạnh việc đổi mớichính sách cán bộ hợp lý gắn với cảicách chế độ tiền lương.

ứ tư, chú trọng xây dựng đội ngũcán bộ cấp chiến lược ngang tầmnhiệm vụ.

Cán bộ cấp chiến lược có vị trí đặcbiệt quan trọng. Do vậy, cần chú ýphát hiện, lựa chọn từ nguồn quyhoạch những cán bộ tiêu biểu, xuấtsắc đã được đào tạo, bồi dưỡng, rènluyện theo chức danh, nhất là nhữngngười đã được thử thách qua thựctiễn, có thành tích nổi trội, có “sảnphẩm” cụ thể, có triển vọng pháttriển; bổ sung kiến thức, nâng cao

trình độ lý luận chính trị, chuyênmôn, nghiệp vụ; bồi dưỡng toàn diệnvề kỹ năng lãnh đạo, quản lý, khoahọc tổ chức và định kỳ cập nhật kiếnthức mới theo từng nhóm đối tượng.Xây dựng kế hoạch cụ thể để luânchuyển, điều động giữ vị trí cấptrưởng ở địa bàn khó khăn, lĩnh vựctrọng yếu, nơi triển khai mô hìnhmới để thử thách, rèn luyện, nângcao bản lĩnh chính trị, nhân sinhquan cách mạng, năng lực lãnh đạotoàn diện của cán bộ. Tổ chức các lớpdự nguồn cán bộ cao cấp để chuẩn bịtốt nguồn nhân sự cán bộ cấp chiếnlược, nhất là nhân sự Ban Chấp hànhTrung ương, lãnh đạo chủ chốt cácban, bộ, ngành và các tỉnh, thànhphố. Phải đánh giá chính xác nhânsự được quy hoạch, giới thiệu bầu cử,bổ nhiệm vào các chức danh cấpchiến lược; định kỳ rà soát, bổ sungquy hoạch nhân sự. Tập trung xâydựng Ban Chấp hành Trung ươngtheo hướng nâng cao chất lượng, cósố lượng, cơ cấu hợp lý, thực sự tiêubiểu về đạo đức cách mạng, bản lĩnhchính trị, trí tuệ, gương mẫu về mọimặt. Xây dựng tiêu chuẩn và có kếhoạch đào tạo, bồi dưỡng, rèn luyện,


24 SỐ 73 (207) - 2019


25SỐ 73 (207) - 2019

thử thách đối với Ủy viên dự khuyếtTrung ương theo hướng chỉ lựa chọncán bộ trẻ, thật sự ưu tú và có cơ cấuhợp lý giữa Trung ương với địaphương, giữa các ngành nghề, lĩnhvực trong hệ thống chính trị.

ứ năm, thực sự đề cao tráchnhiệm nêu gương của cán bộ, đảngviên, trước hết là người đứng đầu cấpủy, cơ quan, địa phương, đơn vị.

Mỗi cán bộ, đảng viên, nhất là cánbộ lãnh đạo, quản lý, trước hết làngười đứng đầu phải phát huy vaitrò tiên phong, gương mẫu, khôngngừng tự tu dưỡng, rèn luyện; tựquản lý, kiểm soát, nghiêm khắc vớichính mình trước cám dỗ vật chấtvà tham vọng quyền lực; đề cao ýthức trách nhiệm, lòng tự trọng vàdanh dự; chức vụ càng cao càngphải gương mẫu. ực hiện nghiêmtúc, có hiệu quả các quy định củaBan Chấp hành Trung ương, BộChính trị, Ban Bí thư về tráchnhiệm nêu gương của cán bộ, đảngviên, nhất là Quy định số 08 về“Trách nhiệm nêu gương của cánbộ, đảng viên, trước hết là Ủy viênBộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư,Ủy viên Ban Chấp hành Trung

ương”. Chú trọng việc xây dựnghình ảnh người cán bộ, đảng viêntận tụy, liêm khiết, gần dân, trọngdân, hết lòng phục vụ nhân dân.

ứ sáu, đẩy mạnh kiểm tra, giám sát.

Phát huy vai trò của các cơ quankiểm tra, giám sát trong công tác cánbộ; coi trọng cả cảnh báo, phòngngừa và xử lý sai phạm. Đẩy mạnhcông tác kiểm tra, giám sát định kỳhoặc đột xuất; theo chuyên đề,chuyên ngành và công khai kết quả,bảo đảm công khai, minh bạch, côngbằng. Xử lý kịp thời, nghiêm minh,không có “vùng cấm” đối với nhữngcán bộ, đảng viên vi phạm kỷ luật củaĐảng, pháp luật của Nhà nước; lạmquyền, lộng quyền, quan liêu, thamnhũng, lãng phí, kể cả khi đã chuyểncông tác hoặc nghỉ hưu. Tập trung xửlý dứt điểm các vụ tham nhũngnghiêm trọng, phức tạp, nhữngtrường hợp sai phạm trong công táccán bộ mà dư luận xã hội, nhân dânquan tâm và công khai kết quả xử lý.Mở rộng dân chủ, phát huy vai trògiám sát của Quốc hội, hội đồngnhân dân; tăng cường cơ chế chấtvấn, giải trình. ực hiện nghiêm các

quy định về kê khai tài sản, thu nhập;cơ quan chức năng phải tiến hànhthẩm định, xác minh, đánh giá tínhtrung thực, giám sát việc tăng giảmtài sản của cán bộ, đảng viên và côngkhai theo quy định.

ứ bảy, kiểm soát chặt chẽ quyềnlực trong công tác cán bộ.

Quyền lực luôn có nguy cơ bị lạmdụng, lợi dụng. Tiếp tục siết chặt kỷluật, kỷ cương trong Đảng, thực hiệnnghiêm các nguyên tắc tổ chức củaĐảng. ực hiện nghiêm cơ chếkiểm soát việc thực thi quyền lực củangười có chức, có quyền theo hướngquyền hạn đến đâu trách nhiệm đếnđó; phân định rõ thẩm quyền vàtrách nhiệm của tập thể, cá nhântrong từng công đoạn giải quyếtcông việc và có chế tài xử lý nghiêmvi phạm. iết lập cơ chế kiểm soátquyền lực theo hướng rà soát, bổsung, hoàn thiện về thẩm quyền vàtrách nhiệm của tập thể, cá nhân. Đềcao trách nhiệm, đặc biệt là tráchnhiệm chính trị, trách nhiệm đạođức, trách nhiệm pháp lý của cán bộ,đảng viên, nhất là người đứng đầuvà tập thể lãnh đạo; thực hiện chế độtrách nhiệm liên đới khi cán bộ hoặc

cơ quan cấp dưới trực tiếp có saiphạm. Quy định rõ quyền hạn vàtrách nhiệm, tạo điều kiện chongười đứng đầu có đủ quyền hạntrong công tác tổ chức và cán bộ,trong chỉ đạo đấu tranh ngăn chặn,đẩy lùi suy thoái, tiêu cực. Bổ sung,hoàn thiện và thực hiện nghiêm cơchế công khai, minh bạch. Chútrọng giám sát việc sử dụng quyềnlực của cán bộ, nhất là người đứngđầu; tăng cường cơ chế giám sáttrong nội bộ tập thể lãnh đạo gắn vớicông khai quy trình sử dụng quyềnlực theo pháp luật để cán bộ, nhândân giám sát, bảo đảm quyền lựcphục vụ nhân dân, chịu trách nhiệmtrước nhân dân và tự giác chịu sựgiám sát của nhân dân.

ứ tám, phát huy vai trò của nhândân, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chứcchính trị - xã hội.

ực hiện nghiêm các quy định vềgiám sát, phản biện của Mặt trận Tổquốc, các tổ chức chính trị - xã hội;về sự giám sát và tham gia của nhândân, các cơ quan truyền thông, báochí trong công tác xây dựng Đảng,nhất là công tác cán bộ. Nâng caochất lượng, hiệu quả giám sát của các


26 SỐ 73 (207) - 2019


27SỐ 73 (207) - 2019

cơ quan dân cử đối với công tác tổchức xây dựng Đảng để bảo đảmđúng chủ trương, đường lối củaĐảng, pháp luật của Nhà nước.ường trực cấp ủy, chính quyền cáccấp ở địa phương định kỳ tiếp dân;hoàn thiện cơ chế để phân công cánbộ, đảng viên phụ trách hộ gia đìnhnơi cư trú để truyền đạt chủ trương,đường lối, chính sách của Đảng,pháp luật của Nhà nước, tiếp nhậnthông tin, lắng nghe, đối thoại và xửlý những phản ánh, kiến nghị củanhân dân về công tác tổ chức xâydựng Đảng; thông qua đó để nhândân thực hiện việc giám sát cán bộ,đảng viên. ực hiện việc lấy ý kiếnđánh giá sự hài lòng của người dânmột cách phù hợp, nhất là đối vớicán bộ lãnh đạo, quản lý, cán bộ trựctiếp giải quyết công việc của ngườidân và doanh nghiệp; có hình thứcxử lý đối với những tổ chức, cá nhâncó chỉ số hài lòng thấp. Khuyếnkhích, bảo vệ người dân tích cựcphản ánh, tố giác và đấu tranhphòng, chống tiêu cực trong công táctổ chức xây dựng Đảng.

ứ chín, coi trọng tổng kết thựctiễn, nghiên cứu khoa học, phát triển

lý luận về công tác cán bộ, xây dựngvà quản lý đội ngũ cán bộ.

ực tiễn đổi mới ở Việt Namnhững năm vừa qua cho thấy, côngtác tổng kết thực tiễn, nghiên cứukhoa học, phát triển lý luận về côngtác tổ chức xây dựng Đảng, xây dựngđội ngũ cán bộ có vị trí, vai trò vàtâm quan trọng đặc biệt. Do đó, phảiđầu tư thoả đáng về cơ chế, cácnguồn lực cho công tác tổng kết thựctiễn, nghiên cứu khoa học, phát triểnlý luận. Kịp thời sơ kết, tổng kết cácchỉ thị, nghị quyết, quy định, quy chếvà những chủ trương thí điểm, môhình mới, cách làm hay, sáng tạo,hiệu quả trong công tác tổ chức xâydựng Đảng. Khuyến khích phát triểntư duy lý luận phù hợp với đường lốiđổi mới của Đảng. Đồng thời, phảithực sự coi trọng và thường xuyênchăm lo xây dựng, củng cố cơ quantham mưu và đội ngũ làm công táctổ chức cán bộ thật sự trong sạch,vững mạnh, chuyên nghiệp, “trungthành, trung thực, gương mẫu, trongsáng, tinh thông”; đặc biệt coi trọngviệc lựa chọn, bố trí đúng ngườiđứng đầu cơ quan làm công tác tổchức, cán bộ các cấp n


28 SỐ 73 (207) - 2019

I. Xây dựng và tổ chức thực hiệnthành công đường lối cách mạng làvấn đề trung tâm của xây dựng Đảngvề chính trị, tư tưởng

Từ thực tiễn cách mạng Việt Nam,Cương lĩnh xây dựng đất nước trongthời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội(bổ sung, phát triển năm 2011) đãchỉ ra bài học kinh nghiệm lớn đầutiên là “nắm vững ngọn cờ độc lậpdân tộc và chủ nghĩa xã hội... Độc lậpdân tộc là điều kiện tiên quyết đểthực hiện chủ nghĩa xã hội và chủnghĩa xã hội là cơ sở bảo đảm vữngchắc cho độc lập dân tộc”. Đây cũngchính là mục tiêu hướng tới của toànbộ sự nghiệp cách mạng do Đảnglãnh đạo, là cơ sở nền tảng quyếtđịnh cho Đảng xây dựng, tổ chứcthực hiện đường lối trong các giaiđoạn cách mạng.

1. Kiên định mục tiêu độc lập dân tộcvà chủ nghĩa xã hội, vận dụng và pháttriển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin,tư tưởng Hồ Chí Minh trong xây dựngđường lối cách mạng

Độc lập dân tộc và chủ nghĩa xãhội là mục tiêu nhất quán, kiên địnhđồng thời cũng là đường lối chung,thống nhất quan trọng nhất củaĐảng Cộng sản Việt Nam ngay từnhững ngày đầu mới thành lập. Trêncơ sở đường lối chung ấy, ĐảngCộng sản Việt Nam đã vận dụngsáng tạo và không ngừng phát triểnchủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng HồChí Minh, phù hợp với đặc điểmtình hình, bối cảnh lịch sử, xã hội củatừng thời kỳ; kế thừa và phát huytruyền thống văn hóa tốt đẹp củadân tộc; tiếp thu có chọn lọc tinh hoavăn hóa nhân loại, học hỏi và vận

Xây Dựng đảng về chính trị, tư tưởng ở việt naM

trong điều kiện hiện nay l GS, TS Tạ nGọc Tấn

Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương

dụng hợp lý kinh nghiệm quốc tế, đểxây dựng đường lối, đề ra những chủtrương, kế sách thích hợp, lãnh đạocách mạng Việt Nam đi từ thắng lợinày đến thắng lợi khác.

Đường lối đổi mớido Đại hội VI củaĐảng Cộng sản ViệtNam đề ra là một biểuhiện tiêu biểu cho lậptrường kiên định mụctiêu cách mạng và sựsáng tạo của Đảngtrong nhận thức vàphát triển lý luận.Vượt qua những địnhkiến, khuôn mẫutrong nhận thức vềchủ nghĩa xã hộiđương thời, lần đầutiên, Đảng Cộng sảnViệt Nam đã quyếtđịnh phát triển nềnkinh tế nhiều thànhphần, sản xuất hànghóa, mở rộng các điều kiện kinhdoanh, thu hút nguồn vốn đầu tư từnước ngoài. Đường lối Đổi mới đãmở ra một thời kỳ phát triển mạnhmẽ của đất nước, mang lại những

thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử,cải thiện cơ bản đời sống nhân dân,góp phần củng cố chế độ, tăng cườngtiềm lực bảo vệ Tổ quốc.

Ngày nay, trong điều kiện mới, khimà mô hình chủ nghĩaxã hội hiện thực ở LiênXô và Đông Âu đã tan rã,cuộc cách mạng khoahọc - công nghệ tronglĩnh vực công nghệ thôngtin và quá trình toàn cầuhóa cùng những vấn đềcủa an ninh phi truyềnthống đang đặt ra trướcnhân loại nhiều khókhăn và thuận lợi đanxen, những thời cơ vàthách thức phức tạp, ảnhhưởng mạnh mẽ đếnmỗi quốc gia, dân tộc.Các nước với các chế độchính trị và trình độ pháttriển khác nhau cùng tồntại, vừa hợp tác, vừa cạnh

tranh gay gắt vì lợi ích quốc gia, dântộc. Trong điều kiện ấy, Đảng Cộngsản Việt Nam kiên định khẳng định“eo quy luật tiến hóa của lịch sử,loài người nhất định sẽ tiến tới chủ


29SỐ 73 (207) - 2019

Từ thực tiễn cáchmạng Việt Nam,Cương lĩnh xây dựngđất nước trong thời kỳquá độ lên chủ nghĩaxã hội (bổ sung, pháttriển năm 2011) đãchỉ ra bài học kinhnghiệm lớn đầu tiên là“nắm vững ngọn cờđộc lập dân tộc và chủnghĩa xã hội... Độc lậpdân tộc là điều kiệntiên quyết để thực hiệnchủ nghĩa xã hội vàchủ nghĩa xã hội là cơsở bảo đảm vững chắccho độc lập dân tộc”.


30 SỐ 73 (207) - 2019

nghĩa xã hội”. Đảng xác định môhình chủ nghĩa xã hội mà nhân dânViệt Nam xây dựng là xã hội có 8 đặctrưng: Dân giàu, nước mạnh, dânchủ, công bằng, văn minh; do nhândân làm chủ; có nền kinh tế pháttriển cao dựa trên lực lượng sản xuấthiện đại và quan hệ sản xuất tiến bộphù hợp; có nền văn hóa tiên tiến,đậm đà bản sắc dân tộc; con ngườicó cuộc sống tự do, ấm no, hạnhphúc, có điều kiện phát triển toàndiện; các dân tộc trong cộng đồngViệt Nam bình đẳng, đoàn kết, tôntrọng, và giúp nhau cùng phát triển;có Nhà nước pháp quyền xã hội chủnghĩa của nhân dân, do nhân dân vàvì nhân dân do Đảng Cộng sản lãnhđạo; có quan hệ hữu nghị, hợp tácvới các nước trên thế giới. Mô hìnhchủ nghĩa xã hội Việt Nam là kết tinhkinh nghiệm trong quá trình cáchmạng, thể hiện lập trường kiên địnhcon đường xây dựng chủ nghĩa xãhội, sự phát triển sáng tạo chủ nghĩaMác - Lênin trong điều kiện cụ thểcủa đất nước. Đây cùng là kết quảcủa những nhận thức lý luận mớicủa Đảng trên cơ sở những bài họckinh nghiệm từ những mô hình chủ

nghĩa xã hội hiện thực đã có trên thếgiới, cũng như từ những đặc điểmcủa thời đại hiện nay.

Để xây dựng thành công chủ nghĩaxã hội, thực hiện mục tiêu dân giàu,nước mạnh, dân chủ, công bằng, vănminh, Đảng Cộng sản Việt Nam xácđịnh những phương hướng cơ bảnxây dựng, phát triển đất nước dựatrên 4 trụ cột chính sách là: Xây dựngĐảng là then chốt; phát triển kinh tế- xã hội là trung tâm; xây dựng vănhóa, con người làm nền tảng tinhthần, động lực phát triển kinh tế - xãhội; tăng cường quốc phòng, an ninhlà trọng yếu, thường xuyên. Đồngthời, Đảng yêu cầu trong quá trìnhthực hiện đường lối đó phải chútrọng nắm vững và giải quyết tốt mộtloạt mối quan hệ lớn, trong đó có cácmối quan hệ giữa đổi mới kinh tế vàđổi mới chính trị, giữa tuân theo cácquy luật thị trường và đảm bảo địnhhướng xã hội chủ nghĩa, giữa Đảnglãnh đạo, Nhà nước quản lý và nhândân làm chủ… Đường lối xây dựng,phát triển đất nước của Đảng Cộngsản Việt Nam đã và đang được triểnkhai, cụ thể hóa thành các chínhsách, các quyết định quản lý, đang


31SỐ 73 (207) - 2019

được thực thi có hiệu quả, mang lạinhững kết quả to lớn, toàn diện.2. Lãnh đạo xây dựng hệ thống chínhtrị, hệ thống thể chế đảm bảo kiênđịnh và thực hiện thành công đườnglối cách mạng của Đảng

ứ nhất, xây dựng bộ máy tổchức đảng và hệ thống chính trị.Công tác tổ chức bộ máy hệ thốngchính trị trong những năm qua đã cónhiều đổi mới về nhận thức, khôngngừng hoàn thiện, đảm bảo vai tròlãnh đạo của Đảng, phát huy quyềnlàm chủ của nhân dân, góp phầnquan trọng vào công cuộc xây dựngvà bảo vệ Tổ quốc. Tuy nhiên, đứngtrước yêu cầu, nhiệm vụ của thời kỳmới, tổ chức bộ máy của Đảng, Nhànước và các đoàn thể nhân dân cónhiều hạn chế do điều kiện kinh tế -xã hội của đất nước đã có những thayđổi to lớn, yêu cầu cách mạng tronggiai đoạn sắp tới cũng đặt ra nhiềuvấn đề mới mẻ, phức tạp.

Nghị quyết Trung ương 6 khóa XIIđã xác định công tác xây dựng, hoànthiện tổ chức bộ máy hệ thống chínhtrị của đất nước trong thời kỳ tới tậptrung vào hai mục tiêu chung. ứnhất, “Tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ

chức bộ máy của hệ thống chính trịtinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệuquả và phù hợp với thể chế kinh tếthị trương định hướng xã hội chủnghĩa nhằm tăng cường vai trò lãnhđạo của Đảng; nâng cao hiệu lực,hiệu quả quản lý của Nhà nước vàchất lượng hoạt động của mặt trậnTổ quốc, các đoàn thể chính trị - xãhội; phát huy quyền làm chủ củanhân dân”. ứ hai, “Tinh giản biênchế gắn với cơ cấu lại, nâng cao chấtlượng, sử dụng hiệu quả đội ngũ cánbộ, công chức, viên chức; giảm chithường xuyên và góp phần cải cáchchính sách tiền lương”(1).

Các nhiệm vụ, giải pháp hoànthiện tổ chức bộ máy hệ thống chínhtrị tập trung vào các vấn đề: ốngnhất nguyên tắc Đảng lãnh đạo xâydựng tổ chức bộ máy hệ thống chínhtrị; nghiên cứu xây dựng và thực hiệnmô hình tổng thể phù hợp yêu cầuđiều kiện mới; rà soát, đổi mới nộidung, phương thức hoạt động, cơchế vận hành của tổ chức bộ máy hệthống chính trị; cải cách hành chính,đổi mới công nghệ trong hoạt động,đổi mới chính sách phân bổ ngânsách chi thường xuyên; làm tốt công


32 SỐ 73 (207) - 2019

tác giáo dục tư tưởng, tạo đồngthuận xã hội trong đổi mới tổ chứcbộ máy hệ thống chính trị.

ứ hai, xây dựng và không ngừnghoàn thiện hệ thống thể chế pháttriển, trong đó thể chế chính trị làtrung tâm. Đó chính là việc đổi mới,hoàn thiện và các điều kiện đảm bảothi hành trên thực tế hệ thống cácquy định pháp lý, các chế độ hoạtđộng và các chính sách đảm bảo chohệ thống chính trị và hệ thống kinhtế của đất nước vận hành thông suốt,hiệu lực, hiệu quả theo đúng nguyêntắc, yêu cầu và mục đích đặt ra, pháthuy được tính chất ưu việt của chếđộ, giảm thiểu tối đa những ảnhhưởng tiêu cực và những phát sinhngoài tầm kiểm soát. Giải quyết tốtvề thể chế phát triển cũng chính làgiải quyết mối quan hệ lớn giữa đổimới chính trị với đổi mới kinh tế.

Trong thời gian vừa qua, hệ thốngthể chế phát triển của đất nước đã cónhiều đổi mới theo hướng ngày cànghoàn thiện, đáp ứng đòi hỏi từ thựctế. Tuy nhiên, không ít vấn đề đangđặt ra, đòi hỏi sự lãnh đạo của Đảngđể khắc phục những hạn chế, khôngngừng hoàn thiện hệ thống thể chế

phát triển, đáp ứng yêu cầu côngcuộc xây dựng đất nước, bảo vệ Tổquốc trong thời kỳ mới. Đó là việctiếp tục xây dựng và hoàn thiện hệthống luật pháp, đảm bảo tính chấtđồng bộ, hài hòa, thuận lợi cho việcthực thi, đáp ứng kịp thời yêu cầuquản lý đất nước một cách dân chủ,bảo vệ các quyền tự do, dân chủchính đáng, đồng thời giữ vững kỷcương, phép nước, ngăn chặn kịpthời, có hiệu quả những vấn đề, sựviệc ảnh hưởng tiêu cực đến văn hóadân tộc, lợi ích quốc gia và đời sốngcủa cộng đồng. Rà soát, hoàn thiệnhệ thống chính sách cụ thể đối vớicác lĩnh vực kinh tế, xã hội, conngười, hợp tác quốc tế, đảm bảo tínhchất hợp lý, khoa học, nhân văn, tiếnbộ, theo kịp sự vận động nhanhchóng của đời sống hiện thực. Đặcbiệt, cần xây dựng, hoàn thiện cơ chếvận hành và tạo các điều kiện cần vàđủ về thiết chế, nguồn lực và các giảipháp cụ thể để đảm bảo cho việcthực thi đầy đủ, đúng yêu cầu về hiệulực đối với hệ thống thể chế pháttriển của đất nước.

ứ ba, xây dựng và tổ chức thựchiện chiến lược cán bộ. “Cán bộ là


33SỐ 73 (207) - 2019

công việc gốc của Đảng”, vì vậy, xâydựng chiến lược, làm tốt công tác đàotạo, bồi dưỡng, giáo dục, sử dụng,quản lý đội ngũ cán bộ Đảng, cán bộcủa hệ thống chính trị chính là vấn đềchính trị hàng đầu, sống còn đối vớiĐảng, đối với chế độ. Nói như Chủtịch Hồ Chí Minh “Muôn việc thànhcông hay thất bại đều do cán bộ tốthay kém”, hay “cán bộ là gốc của mọicông việc”, vì thế, “huấn luyện cán bộlà công việc gốc của Đảng”(2).

eo Nghị quyết Hội nghị Trungương lần thứ bảy khóa XII, mục tiêuđặt ra cho công tác cán bộ của Đảngtrong thời gian tới là: “tập trung xâydựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất làđội ngũ cán bộ chiến lược, đủ phẩmchất, năng lực và uy tín, ngang tầmnhiệm vụ, đủ về số lượng, có chấtlượng và cơ cấu phù hợp với chiếnlược phát triển kinh tế - xã hội vàbảo vệ Tổ quốc; bảo đảm sự chuyểntiếp liên tục, vững vàng giữa các thếhệ, đủ sức lãnh đạo đất nước, thựchiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh,dân chủ, công bằng, văn minh, ngàycàng phồn vinh, hạnh phúc”.

Để đạt được mục tiêu ấy, công táccán bộ tập trung thực hiện các giải

pháp nhằm nâng cao nhận thức vềcán bộ, đổi mới nội dung, phươngpháp đào tạo, bồi dưỡng đạo đức,lối sống; đổi mới cơ chế quản lý,chính sách sử dụng, đãi ngộ; nângcao chất lượng, năng lực công táccủa đội ngũ cán bộ, đáp ứng yêucầu sự nghiệp xây dựng phát triểnđất nước trong thời kỳ tới. Trọngtâm của các giải pháp trên là: “(1)Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ, toàndiện, đồng bộ, hiệu quả công táccán bộ; chuẩn hóa, xiết chặt kỷcương đi đôi với tạo môi trường,điều kiện để thúc đẩy đổi mới, sángtạo phục vụ phát triển và có cơ chếbảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm,dám đột phá, dám chịu trách nhiệmvì lợi ích chung. (2) Tập trung xâydựng đội ngũ cán bộ cấp chiến lượcvà bí thư cấp ủy, người đứng đầucác cấp đi đôi với phân cấp, phânquyền nhằm phát huy tính chủđộng, sáng tạo, đồng thời, tăngcường kiểm tra, giám sát, kiểm soátchặt chẽ quyền lực”(3).3. Lãnh đạo xây dựng, tổ chức thựchiện luật pháp, các chính sách pháttriển kinh tế - xã hội, thực hiện thànhcông đường lối cách mạng của Đảng


34 SỐ 73 (207) - 2019

Đảng Cộng sản Việt Nam đã đề raCương lĩnh xây dựng đất nước trongthời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội(Cương lĩnh ban hành năm 1991 vàbổ sung, phát triển năm 2011).Cương lĩnh là cơ sở để Đảng lãnhđạo cụ thể hóa đường lối chung, xâydựng và tổ chức thực hiện các chínhsách nhằm phát triển các lĩnh vựccủa đời sống chính trị, kinh tế, vănhóa, xã hội, quốc phòng, an ninh,đối ngoại, giải quyết các vấn đề đặtra trong quá trình phát triển. Lãnhđạo hoạch định và tổ chức thực hiệnthành công hệ thống chính sáchphát triển kinh tế - xã hội là một nộidung quan trọng, đồng thời là thểhiện tập trung nhất, rõ ràng nhấtchất lượng, hiệu quả của công tácxây dựng Đảng.

Đảng lãnh đạo việc cụ thể hóađường lối, chủ trương của Đảng thànhnhững chính sách, quyết định quản lýcủa Nhà nước. Việc cụ thể hóa chủtrương, đường lối của Đảng là thựchiện nguyên tắc Đảng lãnh đạo Nhànước, lãnh đạo xã hội. Nó được triểnkhai theo hai hướng: Xây dựng, hoànthiện hệ thống luật pháp và xây dựngcác chính sách, quyết sách trong phát

triển, quản lý các lĩnh vực của đờisống xã hội. eo hướng thứ nhất,Đảng đoàn Quốc hội là cơ quan cótrách nhiệm tiếp thu đường lối, chủtrương của Đảng để dưa vào chươngtrình, nội dung xây dựng hệ thốngluật pháp. eo hướng thứ hai, BanCán sự đảng Chính phủ là cơ quanchịu trách nhiệm trước Đảng trongviệc cụ thể hóa đường lối của đảngthành các quyết định quản lý nhànước, các quyết sách trong xây dựng,phát triển các lĩnh vực kinh tế, xã hội,quốc phòng, an ninh, đối ngoại.Trong điều kiện hiện nay, cơ chế lãnhđạo của Đảng trong việc cụ thế hóađường lối ngày càng được hoànthiện, đảm bảo ngày càng chặt chẽ,hợp lý hơn.

Đảng lãnh đạo tổ chức thực hiệncác đường lối của Đảng, chính sách,luật pháp của Nhà nước. Đây là tráchnhiệm của tất cả các tổ chức đảng, từTrung ương đến các tổ chức cơ sởcủa Đảng, của toàn bộ hệ thốngchính trị dưới sự lãnh đạo của Đảng.Mỗi tổ chức đảng, mỗi tổ chức, đoànthể trong hệ thống chính trị căn cứvào chức năng, nhiệm vụ của mìnhđể xây dựng, kế hoạch, chương trình


35SỐ 73 (207) - 2019

hành động để giáo dục, hướng dẫnnhân dân thực hiện luật pháp, tổchức lực lượng thực hiện các chínhsách phát triển, quyết định quản lý.

Đảng lãnh đạo kiểm tra, giám sátquá trình thực hiện đường lối củaĐảng, luật pháp, chính sách của Nhànước. ực hiện nhiệm vụ này có cáccơ quan chức năng của Đảng, Nhànước, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thểnhân dân. Cùng với đó là lực lượngto lớn của nhân dân. Vai trò củanhân dân trong hoạt động kiểm tra,kiểm soát ngày càng được thể chếhóa chặt chẽ, đảm bảo quyền vàtrách nhiệm cũng như bảo vệ ngườidân trước những rủi ro có thể. Nóinhư Chủ tịch Hồ Chí Minh, “muốnkiểm soát đúng thì cũng phải cóquần chúng giúp mới được”. Nóicách khác, hoạt động kiểm soát,đánh giá để đảm bảo đường lối củaĐảng, luật pháp, chính sách của Nhànước được thực hiện đúng, hiệu quảthông qua sự kết hợp giữa các cơquan chức năng với sự đóng góp củanhân dân.

Có thể nói, sự phối hợp tốt cả bakhâu công tác, bao gồm phát triểnsáng tạo hệ thống lý luận trong xây

dựng đường lối; xây dựng tổ chức bộmáy Đảng, hệ thống chính trị; xâydựng và tổ chức thực hiện luật pháp,các chính sách phát triển nhằm thựchiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh,dân chủ, công bằng, văn minh là vấnđề trung tâm của công tác xây dựngđảng về chính trị, đảm bảo cho sựkiên định mục tiêu độc lập dân tộcvà chủ nghĩa xã hội.II. Đổi mới tư duy nâng cao chấtlượng nghiên cứu lý luận, tổng kếtthực tiễn, góp phần tích cực vào việchoạch định đường lối của Đảng,chính sách của Nhà nước

“Không có lý luận cách mệnh thìkhông có cách mạng vận động”, luậnđiểm quan trọng của V.I. Lênin về vaitrò và tầm quan trọng của công tác lýluận được Chủ tịch Hồ Chí Minhtrích dẫn trang trọng ngay trên trangđầu của tác phẩm Đường cách mệnh- cuốn giáo trình cho các lớp đào tạocán bộ đầu tiên cho tổ chức tiền thâncủa Đảng Cộng sản Việt Nam từnhững năm 1926-1927. Vị trí, tầmquan trọng đặc biệt của công tác lýluận được Đảng Cộng sản Việt Namquán triệt sâu sắc trong suốt tiếntrình cách mạng, là cơ sở giúp Đảng


36 SỐ 73 (207) - 2019

chủ động và không ngừng phát triểnsáng tạo Chủ nghĩa Mác - Lênin, tưtưởng Hồ Chí Minh, đổi mới nhậnthức lý luận chính trị.1. Đổi mới nhận thức lýluận của cán bộ đảng,nhất là đội ngũ cán bộchiến lược

Việc đổi mới nhậnthức về công tác lý luậnđặt ra trước hết đối vớiđội ngũ cán bộ lãnhđạo, quản lý, nhất là độingũ cán bộ chiến lược,những người đứng đầucác cơ quan đảng, nhànước. Nhận thức lýluận của cán bộ đảngtrước hết thể hiệntrong việc hiểu đúng vai trò, vị trí,tầm quan trọng và tính chất của côngtác lý luận trong xây dựng, phát triểnđất nước. Chủ tịch Hồ Chí Minh đãnhấn mạnh: “Cán bộ của Đảng phảihiểu biết lý luận cách mạng, và lýluận cùng thực hành phải luôn luônđi đôi với nhau”(4). Đây là điều kiệnquyết định không chỉ để có một môitrường tích cực cho việc phát triển lýluận, mà quan trọng hơn là nhằm hai

mục đích lớn. Mục đích thứ nhất, từnhận thức đúng đắn về lý luận, độingũ cán bộ chiến lược của Đảng sẽ ý

thức đầy đủ hơn trongviệc học tập, nghiêncứu, nâng cao sự hiểubiết có hệ thống về chủnghĩa Mác - Lênin, tưtưởng Hồ Chí Minh,cùng những thành tựulý luận Mác-xít hiện đại.Đến lượt nó, đó chính làcơ sở để củng cố niềmtin, lý tưởng và ý thứcchính trị cho cán bộ.Mục đích thứ hai, giúpđội ngũ cán bộ chiếnlược quan tâm đúngmức đến công tác tổ

chức nghiên cứu lý luận, tổng kếtthực tế, tiếp nhận và vận dụng nhữngthành tựu lý luận mới vào thực tiễncông cuộc đổi mới, xây dựng và pháttriển đất nước. 2. Đổi mới nội dung, phương pháp,nâng cao chất lượng công tác nghiêncứu lý luận, tổng kết thực tiễn

Về nội dung, kết hợp tốt 5 phươnghướng nghiên cứu. Phương hướngthứ nhất, tiếp tục đào sâu nghiên

Vị trí, tầm quan trọngđặc biệt của công táclý luận được ĐảngCộng sản Việt Namquán triệt sâu sắctrong suốt tiến trìnhcách mạng, là cơ sởgiúp Đảng chủ độngvà không ngừng pháttriển sáng tạo Chủnghĩa Mác - lênin, tưtưởng Hồ Chí Minh,đổi mới nhận thức lýluận chính trị.

cứu chủ nghĩa Mác - Lênin, khẳngđịnh được những giá trị đúng đắn,những vấn đề phương pháp luận cốtlõi, những vấn đề lịch sử đã vượtqua. Phương hướng thứ hai, mở rộngviệc nghiên cứu, tiếp thu có chọn lọcnhững thành tựu lý luận của nhânloại, những bài học thành công, thấtbại của phong trào công nhân, cộngsản, của chủ nghĩa xã hội hiện thựcvà những thành tựu lý luận khác củanhân loại, theo phương châm tậndụng tốt nhất những giá trị tích cựccủa nhân loại phục vụ cho lợi íchdân tộc, cho mục tiêu xây dựng chủnghĩa xã hội. Phương hướng thứ ba,tiếp tục nghiên cứu tư tưởng Hồ ChíMinh, làm rõ hơn và truyền bá sâurộng trong cán bộ, đảng viên vànhân dân những giá trị sáng tạo tolớn của Người về vận dụng chủnghĩa Mác - Lênin vào điều kiện lịchsử cụ thể của Việt Nam. Phươnghướng thứ tư, tiếp tục đẩy mạnh hoạtđộng nghiên cứu gắn với tổng kếtthực tế, đặc biệt là các mô hình hay,những kinh nghiệm tốt trong việcgiải quyết các mối quan hệ lớn, cậpnhật và làm rõ những vấn đề mớiphát sinh trong thực tiễn, phát hiện

và phản biện kịp thời những chínhsách không còn phù hợp. ứ năm,nghiên cứu lý luận và tổng kết thựctế, tiếp tục làm sáng tỏ hơn mô hìnhchủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, luậngiải và làm rõ những vấn đề thựctiễn xây dựng, phát triển đất nướcđang đặt ra, xây dựng cơ sở khoa họcvà thực tế phục vụ tốt cho việc hoạchđịnh đường lối, chính sách củaĐảng, Nhà nước.

Để thực hiện tốt 5 phương hướngtrên, cần thực sự đổi mới tư duy lýluận, đổi mới phương pháp nghiêncứu, tổng kết thực tiễn, vận dụngnhững phương pháp, cách tiếp cậnhiện đại. Đặc biệt, “các cơ quan lãnhđạo của Đảng từ Trung ương tới cơsở” phải “đổi mới phương pháp,phong cách, lề lối làm việc” theo yêucầu mà Đại hội XII của Đảng đề ra là“khoa học, tập thể, dân chủ, gần dân,trọng dân, vì dân, bám sát thực tiễn,nói đi đôi với làm”(5). Những phươngpháp, phong cách đó là cần thiết đốivới hoạt động lãnh đạo, chỉ đạo củaĐảng nói chung, đồng thời cũng làđiều kiện cần thiết cho việc đổi mớinội dung, phương pháp nghiên cứu,phát triển lý luận nói riêng.


37SỐ 73 (207) - 2019


38 SỐ 73 (207) - 2019

3. Đổi mới tổ chức hệ thống các cơquan nghiên cứu và xây dựng, sử dụngđội ngũ cán bộ, chuyên gia lý luận

Đại hội XII của Đảng đã chỉ rõ yêucầu: “Đổi mới mô hình tổ chức,phương thức hoạt động, nâng caochất lượng và hiệu quả hoạt động củacơ quan nghiên cứu lý luận củaĐảng; đầu tư thích đáng cho việc xâydựng, phát triển đội ngũ cán bộ lýluận, nhất là những chuyên gia đầungành”(6). Trên thực tế, mô hình tổchức các cơ quan nghiên cứu lý luậncủa Đảng đã được hình thành trongquá trình Đổi mới, đến nay chưa cóthay đổi, cơ chế vận hành của hệthống có nhưng chuyển biến nhấtđịnh nhưng nhiều vấn đề chưa rõràng, nhất là cơ chế vận hành, sựphân định trách nhiệm, các điều kiệncho việc thực hiện nhiệm vụ chínhtrị, quan hệ giữa các cơ quan nghiêncứu trong cả nước. Hoạt độngnghiên cứu, phát triển lý luận còntách rời với hoạt động tham mưu vềchính sách. Vì thế, việc đổi mới môhình tổ chức, cơ chế vận hành củacác cơ quan nghiên cứu, phát triển lýluận theo tinh thần Đại hội XII củaĐảng là cấp bách.

Việc xây dựng, sử dụng đội ngũcán bộ, chuyên gia lý luận, từ côngtác đào tạo ban đầu, đào tạo, bồidưỡng chuyên gia, đến chế độ sửdụng, đãi ngộ với cán bộ nghiên cứulý luận nhất là cán bộ khoa học đầungành cần được đổi mới đồng bộ.Cần có chính sách thu hút nhân tàivào các ngành đào tạo, nghiên cứu lýluận chính trị thông qua chính sáchđãi ngộ thích đáng và nhiều biệnpháp ưu đãi khác. Đối với các chuyêngia đầu ngành, cần có chính sách sửdụng thống nhất, chế độ đãi ngộthích hợp, khuyến khích đối với cácthành tựu nghiên cứu. Cần có chínhsách sử dụng, khai thác hợp lý đối vớinhững cán bộ, chuyên gia lý luận đãquá tuổi lao động nhưng còn có sứckhỏe và năng lực làm việc tốt.4. Đổi mới về cơ chế, chính sách, chếđộ trong công tác lý luận

Cần thiết phải đổi mới chính sáchđầu tư tài chính, cơ sở hạ tầng kỹthuật và điều kiện làm việc cho côngtác nghiên cứu lý luận. Về quản lý tàichính đối với hoạt động nghiên cứulý luận cần chuyển sang chế độ đặthàng, quyết toán đầu tư theo kết quảnghiên cứu, kiên quyết cắt bỏ những


39SỐ 73 (207) - 2019

khâu thủ tục hành chính, giấy tờ phứctạp và không có ý nghĩa thực tế. Cáckết quả nghiên cứu phải có địa chỉ sửdụng. Cần có sự chỉ đạo, đánh giáchung, thống nhất trong cả hệ thốngđể tránh sự chồng chéo, trùng lặp đềtài, gây lãng phí nguồn lực đầu tư.

Để thúc đẩy hoạt động nghiên cứulý luận cần có chính sách, chế độ đầutư, đảm bảo các điều kiện hạ tầng kỹthuật như thông tin, tư liệu, thư viện,không gian làm việc cho các cơ quanlý luận, các nhà khoa học, nhất là cácchuyên gia đầu ngành. III. Đổi mới nội dung, phương thức,nâng cao hiệu quả công tác tư tưởng,tạo dựng sự thống nhất nhận thứcchính trị trong toàn Đảng, toàn dân 1. Yêu cầu, nhiệm vụ của công tác tưtưởng trong thời gian tới

Mục đích đặt ra đối với công tác tưtưởng là tạo nên sự thống nhất nhậnthức chính trị của cán bộ, đảng viên,sự đồng thuận trong xã hội trên cơ sởnền tảng tư tưởng của chế độ, cácđường lối, chủ trương của Đảng vàchính sách, pháp luật của Nhà nước.Đó chính là điều kiện căn bản để tậphợp lực lượng, phát huy sức mạnh đạiđoàn kết toàn dân tộc, phát huy sức

người sức của trong nước, tận dụngmọi thời cơ và điều kiện thuận lợi từbên ngoài để thực hiện các mục tiêuchính trị của cách mạng. Đại hội XIIcủa Đảng yêu cầu: “Tiếp tục đổi mớinội dung, phương thức, nâng cao hơnnữa tính chiến đấu, tính thuyết phục,hiệu quả của công tác tư tưởng phụcvụ yêu cầu thực hiện nhiệm vụ chínhtrị, phù hợp với từng giai đoạn, tạo sựthống nhất trong Đảng, đồng thuậntrong xã hội; đẩy mạnh tuyên truyền,học tập chủ nghĩa Mác - Lênin, tưtưởng Hồ Chí Minh, quan điểm,đường lối của Đảng, chính sách, phápluật của Nhà nước phù hợp với từngđối tượng theo hướng cụ thể, thiếtthực, hiệu quả”(7).

Để đạt được mục đích đặt ra, đápứng yêu cầu, nhiệm vụ mới, công táctư tưởng của Đảng trong điều kiệnhiện nay phải làm tốt các công việc:Giáo dục lý luận chính trị, xây dựngthế giới quan tích cực, lý tưởng cáchmạng cho cán bộ đảng viên; giáodục, hướng dẫn nhận thức chính trị,tư tưởng trong nhân dân; giáo dục,xây dựng con người Việt Nam hiệnđại, xây dựng văn hóa, đạo đức, lốisống theo hệ giá trị dân tộc, nhân văn

và hiện đại; xây dựng môi trường xãhội tốt đẹp tạo cơ sở nền móng chosự phát triển của con người. Huyđộng và sử dụng hợp lý, có hiệu quảmọi loại hình phương tiện, mọi lựclượng trong xã hội tham gia thựchiện các nhiệm vụ công tác tư tưởng.Đặc biệt quan tâm đến mạng xã hội,các loại hình báo chí, truyền thônghiện đại, đồng thời tận dụng khảnăng tích cực của các loại hình,phương thức truyền thông truyềnthống. Gắn việc thực hiện các nhiệmvụ công tác tư tưởng với các nhiệmvụ phát triển kinh tế, xã hội, bảo vệTổ quốc, bảo đảm an ninh xã hội vàcông tác đối ngoại. Trong bài phátbiểu bế mạc Hội nghị Trung ương 3,khóa XII, ngày 7/7/2016, Tổng Bí thưNguyễn Phú Trọng thêm một lầnnữa đã nhấn mạnh nhiệm vụ côngtác tư tưởng mà toàn Đảng cần quantâm: “Chú trọng công tác tư tưởng,tuyên truyền, báo chí, thông tin, tạosự đồng thuận trong xã hội; kiênquyết chấn chỉnh những lệch lạc,phản bác những luận điệu sai trái”. 2. Nội dung, giải pháp xây dựng Đảngvề công tác tư tưởng

Sự thống nhất trong Đảng, đồng

thuận trong xã hội trên cơ sở địnhhướng chính trị tư tưởng là điều kiệntiên quyết đảm bảo cho đường lốicách mạng của Đảng được thực hiệnthắng lợi, đồng thời cũng là mục tiêuhàng đầu, có ý nghĩa sống còn đối vớicông tác tư tưởng của Đảng nói riêngvà công tác xây dựng Đảng nóichung. Cần đổi mới nhận thức về vaitrò, vị trí, tầm quan trọng của côngtác tư tưởng, lý luận, thực sự coi côngtác tư tưởng, lý luận, báo chí là mộtlĩnh vực đặc biệt quan trọng. Trên cơsở đó mà xác định công tác tư tưởnglà trách nhiệm của toàn Đảng, Nhànước, của từng cấp ủy, cơ quan chínhquyền, từng cán bộ, đảng viên, nhấtlà đội ngũ cán bộ chiến lược. Côngtác xây dựng Đảng về tư tưởng đượctriển khai thực hiện thông qua mộtloạt hoạt động của Đảng và hệ thốngchính trị.

Trước hết, Đảng chăm lo công tác lýluận, coi việc xây dựng, phát triểnsáng tạo hệ thống lý luận, giải quyếtkịp thời các vấn đề lý luận phát sinhtrong thực tiễn là một nhiệm vụ quantrọng hàng đầu. Cùng với việc tiếp tụcnghiên cứu chủ nghĩa Mác - Lênin, tưtưởng Hồ Chí Minh trong bối cảnh


40 SỐ 73 (207) - 2019


41SỐ 73 (207) - 2019

mới, Đảng Cộng sản Việt Nam chútrọng công tác tổng kết thực tiễn, rútra những vấn đề lý luận mới, pháthiện những vấn đề lý luận không cònphù hợp để kịp thời đổi mới.

ứ hai, công tác giáo dục chínhtrị tư tưởng cho cán bộ, đảng viên,nhất là đội ngũ cán bộ lãnh đạo,quản lý, được chăm lo thườngxuyên, không ngừng đổi mới về nộidung và phương pháp, cập nhật cácvấn đề thời sự. Hoạt động giáo dụcchính trị tư tưởng được thông quanhiều kênh phương tiện, nhiều hìnhthức, phương thức khác nhau, từ nhàtrường, thông tin thời sự, tuyêntruyền miệng, sinh hoạt tổ chứcđảng, tổ chức đoàn thể nhân dân, đếncác phương tiện truyền thông đạichúng, báo chí, phát thanh, truyềnhình, mạng Internet, nhằm tạo rahiệu quả tổng hợp. Đây là cơ sở nềntảng về tri thức để xác lập niềm tinmột cách tự giác của cán bộ, nhândân vào mục tiêu tốt đẹp của chế độ.

ứ ba, không ngừng nâng caodân trí, cải thiện toàn diện đời sốngvật chất, tinh thần của nhân dân, làmcho mỗi người dân đều có thể đượchưởng thụ một cách xứng đáng

những thành tựu của cách mạng, củacông cuộc xây dựng và phát triển đấtnước. Đây là một nội dung căn bảntrong toàn bộ hoạt động của Đảng,thể hiện rõ nhất đường lối lấy conngười làm trung tâm, coi con ngườivừa là mục tiêu, vừa là động lực củacách mạng.

ứ tư, giáo dục, rèn luyện đạođức, tác phong, xây dựng lối sốngtích cực, vì dân của đội ngũ cán bộ,đảng viên. ực hiện nêu gươngtrước nhân dân theo tinh thần “đảngviên đi trước, làng nước theo sau”,nhất là đối với đội ngũ cán bộ chiếnlược, cán bộ lãnh đạo quản lý caocấp, cán bộ đứng đầu các cơ quan, tổchức của Đảng và hệ thống chính trị.Làm tốt công tác này sẽ tạo được sứcthuyết phục mạnh mẽ của Đảngtrong xã hội, thể hiện đúng bản chấtcủa Đảng, lý tưởng cao đẹp mà Đảngphấn đấu, “Ngoài lợi ích của dân tộc,của Tổ quốc, thì Đảng không có lợiích gì khác”.

ứ năm, nghiên cứu, tổng kết vàtruyền bá rộng rãi hệ giá trị văn hóavà hệ giá trị chuẩn mực con ngườiViệt Nam trong thời kỳ mới. Đồngthời, triển khai đồng bộ cuộc đấu


42 SỐ 73 (207) - 2019

tranh phản bác các luận điệu tuyêntruyền xuyên tạc, chống phá Đảng,Nhà nước và chế độ. Mở rộng phạmvi và tăng cường hiệu quả thông tinđối ngoại.

ứ sáu, tăng cường đội ngũ cánbộ, cơ sở vật chất và các các phươngtiện kỹ thuật cho công tác tư tưởngtheo hướng hiện đại, đáp ứng yêucầu trong điều kiện hội nhập quốc tế.Nâng cao chất lượng đào tạo, bồidưỡng và chế độ đãi ngộ thỏa đángcho đội ngũ cán bộ tư tưởng.3. Nội dung, giải pháp đối với công tácbáo chí

Tăng cường lãnh đạo, quản lý, pháttriển hệ thống báo chí – truyềnthông nhằm phát huy tốt nhất vai tròcủa báo chí – truyền thông trong việcthông tin, tuyên truyền, thực hiệncác nhiệm vụ công tác tư tưởng, hạnchế những tác động tiêu cực. Coitrọng việc phát hiện biểu dương cácnhân tố mới, điển hình tiên tiến,đồng thời tích cực đấu tranh chốngtham nhũng, lãng phí, tệ nạn xã hội.Không ngừng nâng cao chất lượng tưtưởng, tính hấp dẫn, tăng cường cơsở vật chất, kỹ thuật cho hệ thốngbáo chí.

Đổi mới, tăng cường sự lãnh đạocủa Đảng, nâng cao hiệu lực quản lýnhà nước đối với hoạt động báo chí– truyền thông. Coi trọng công tácxây dựng Đảng, đề cao trách nhiệmcán bộ, đảng viên trong các cơ quanbáo chí. Làm tốt công tác địnhhướng thông tin, cung cấp tài liệucho báo chí, nhất là đối với nhữngvấn đề, sự kiện quan trọng, nhậycảm. Rà soát, điều chỉnh, bổ sungquy hoạch phát triển hệ thống báochí, truyền thông đại chúng, tránhtrùng lặp, chồng chéo về chức năng.

Tiếp tục hoàn thiện hệ thống luậtvà các văn bản quy phạm pháp luậtvề lĩnh vực báo chí – truyền thông,làm rõ hơn thẩm quyền, tráchnhiệm, cơ chế phối hợp giữa các cơquan lãnh đạo của Đảng, quản lý củaNhà nước, các hội nghề nghiệp vàtừng cơ quan báo chí – truyền thông.Tiếp tục xây dựng, hoàn thiện cácquy ước đạo đức nghề nghiệp và giáodục cán bộ tự giác thực hiện.

Đổi mới, nâng cao chất lượng côngtác đào tạo, bồi dưỡng phẩm chấtchính trị, năng lực chuyên môn, đạođức nghề nghiệp, trình độ ngoại ngữvà những hiểu biết về quan hệ quốc tế

cho đội ngũ người làm báo. ườngxuyên rà soát, đánh giá đội ngũ cán bộquản lý báo chí; thực hiện nghiêm cácquy định, quy trình về bổ nhiệm, miễnnhiệm, thi đua, khen thưởng, kỷ luậtđối với cán bộ lãnh đạo các cơ quanbáo chí. Có kế hoạch đào tạo, bồidưỡng, bổ sung cán bộ có năng lực, đủphẩm chất cho hệ thống báo chí. Tạođiều kiện thuận lợi về cơ sở, vật chất,nguồn lực và cơ chế để các cơ quan báochí chủ lực nâng cao chất lượng, làmtốt công tác định hướng dư luận xã hội.

Tăng cường công tác thông tin đốingoại, làm tốt công tác quảng báhình ảnh đất nước, các giá trị vănhóa đặc trưng của đất nước và conngười Việt Nam đến với nhân dân vàbạn bè trên thế giới. Làm tốt công táchướng dẫn nhân dân trong việc tiếpthu những giá trị văn hóa tích cực,tiến bộ của nhân loại; cảnh giác, phêphán sự du nhập những hiện tượngvăn hóa tiêu cực, trái với thuầnphong, mỹ tục của dân tộc và các giátrị nhân văn, tiến bộ của nhân loại.4. Nội dung, giải pháp xây dựng Đảngvề đạo đức, lối sống

Từ tình hình thực tế, Đại hội XIIcủa Đảng Cộng sản Việt Nam nhấn

mạnh yêu cầu xây dựng Đảng vềđạo đức, lối sống. Văn kiện Đại hộiXII chỉ rõ yêu cầu: “Đổi mới côngtác tuyên truyền, giáo dục chính trị,tư tưởng, đạo đức, lối sống cho cánbộ, đảng viên. Đấu tranh, ngănchặn, đẩy lùi tình trạng suy thoái vềtư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống;ngăn chặn, đẩy lùi những biểu hiện“tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Tăngcường đấu tranh làm thất bại mọiâm mưu, hoạt động “diễn biến hòabình” của các thế lực thù địch; chủđộng ngăn chặn, phản bác các thôngtin, quan điểm xuyên tạc, sai trái,thù địch”(8).

Giáo dục văn hóa, đạo đức, xâydựng lối sống tích cực, có tráchnhiệm trong nhân dân, nhất là độitrong ngũ cán bộ, đảng viên lànhiệm vụ căn bản, có ý nghĩa đặcbiệt quan trọng của công tác tưtưởng trong điều kiện hiện nay. Đócũng chính là nhiệm vụ góp phầnxây dựng con người mới, xây dựngđội ngũ cán bộ vừa hồng, vừachuyên, đủ năng lực điều kiện lãnhđạo nhân dân, tổ chức thực hiện cácnhiệm vụ xây dựng, phát triển đấtnước trong thời kỳ mới trong nền


43SỐ 73 (207) - 2019


44 SỐ 73 (207) - 2019

kinh tế thị trường định hướng xãhội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế.Yêu cầu đặt ra là nghiên cứu xâydựng các chuẩn mực văn hóa, đạođức của con người Việt Nam hiệnđại nói chung và của cán bộ, đảngviên nói riêng, truyền bá, giáo dụcđể những chuẩn mực đó đi vào cuộcsống, trở thành lối sống của mỗingười dân, mỗi cán bộ, đảng viên.Các phương tiện công tác tư tưởngđồng thời trở thành môi trườnggiám sát đạo đức, lối sống của cánbộ, đảng viên, đấu tranh khôngkhoan nhượng với những biểu hiệntham nhũng, lãng phí, mất dân chủ,suy thoái về chính trị tư tưởng, đạođức, lối sống của cán bộ, đảng viênvà trong nhân dân.

Đồng thời, đề cao cảnh giác, pháthuy tính chiến đấu, kịp thời pháthiện, phản bác các âm mưu, luậnđiệu của các thế lực thù địch xuyêntạc, vu cáo, chống phá Đảng, Nhànước và chế độ. ường xuyên cảnhgiác, phòng chống nguy cơ “tự diễnbiến”, “tự chuyển hóa” ngay trong nộibộ nhân dân, nhất là trong đội ngũcán bộ, đảng viên.

Tóm lại, xây dựng Đảng về chínhtrị, tư tưởng là vấn đề sống còn, quyếtđịnh sức mạnh, năng lực lãnh đạo,cầm quyền của Đảng. Hơn bao giờhết, trong điều kiện hiện nay, công tácxây dựng Đảng trong chính trị, tưtưởng càng phải giữ vững nguyên tắcĐảng, đồng thời phải được quan tâm,đổi mới không ngừng n

1, 5, 6, 7, 8 ĐCSVN: Văn kiện Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương khóaXII, Văn phòng Trung ương, Hà Nội, 2017, tr.45-46, 51, 201, 200, 200-201.2, 4 Hồ Chí Minh: Toàn tập, t.5, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tr.80-309, 289.3 ĐCSVN: Văn kiện Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương khóa XII, Vănphòng Trung ương, Hà Nội, 2018, tr.79.


45SỐ 73 (207) - 2019

I. Tầm quan trọng trong cải cách bộmáy Nhà nước tinh gọn, trong sạch,vững mạnh và phù hợp với thực tiễnđất nước1. Thành lập bộ máynhà nước Cộng hòa Dânchủ Nhân dân Lào

Sau khi đất nướcđược giải phóng hoàntoàn, Nhà nước CHD-CND Lào được thànhlập vào ngày 2 tháng 12năm 1975, lúc đó đấtnước chưa phát triển,nền kinh tế - xã hộiphát triển với mức độ thấp, nhưngĐảng Nhân dân Cách mạng Lào vớitinh thần kiên định chủ nghĩa Mác -Lênin, lãnh đạo xây dựng đất nướctheo định hướng xã hội chủ nghĩa.

Bộ máy nhà nước CHDCND Làođược thành lập cùng với việc thànhlập nước CHDCND Lào, gồm có bộ

máy nhà nước từ Trung ương đếnđịa phương trong toàn quốc.

- Ở Trung ương: gồm có Hội đồngnhân dân tối cao (cơquan lập pháp); có Chủtịch nước làm Nguyênthủ quốc gia; Hội đồngBộ trưởng (Chính phủhoặc cơ quan hànhpháp); Tòa án nhân dânvà Viện kiểm sát nhândân (cơ quan tư pháp)chưa được thành lậpđúng theo chức năng,nhiệm vụ như các cơ

quan nêu trên, bước đầu chỉ là mộtbộ phận (cục) nằm trong cơ quanhành pháp các cấp (cấp Trung ươngcó Vụ thẩm phán và Viện kiểm sáttrực thuộc Bộ Tư pháp, là bộ máycủa Chính phủ).

- Ở địa phương: gồm có Hội đồngnhân dân, là cơ quan đại diện cho

củng cố bộ Máy tinh gọn, vững Mạnhvà phù hợp thực tiễn ở Lào

l TS Ùn-kẹo VụT-THị-lạT,Ủy viên Hội đồng Khoa học Xã hội Quốc gia Lào

Bộ máy nhà nướcCHDCND lào đượcthành lập cùng vớiviệc thành lập nướcCHDCND lào, gồmcó bộ máy nhà nướctừ Trung ương đếnđịa phương trongtoàn quốc.


46 SỐ 73 (207) - 2019

quyền lực của nhân dân ở địaphương và có Ủy ban nhân dân, làcơ quan hành chính địa phương. Hộiđồng nhân dân và Ủy ban nhân dânđược thành lập theo đơn vị hànhchính địa phương gồm: tỉnh, huyệnvà xã. Tòa án nhân dân và Viện kiểmsát nhân dân là cơ quan trực thuộcSở Tư pháp cấp tỉnh.

- Về pháp lý: có cơ sở pháp lý làmcăn cứ cho việc tổ chức và họatđộng của các cơ quan nhà nước.Nhà nước đã ban hành Luật Hộiđồng nhân dân tối cao của CHD-CND Lào (1976); Luật về Hội đồngBộ trưởng (1978); Luật tổ chức Hộiđồng nhân dân tối cao và Ủy bannhân dân các cấp (1978); Chỉ thị(văn bản dưới luật) của ủ tướngChính phủ số 53/CP ngày 15 tháng10 năm 1976 về việc bắt giam, điềutra và kết án những người vi phạmpháp luật, nhất là những kẻ phảnbội đất nước.

Việc tổ chức và hoạt động của bộmáy nhà nước ở cấp Trung uơng vàđịa phương là phù hợp với nhiệmvụ chính trị của Đảng và đặc điểmcủa đất nước thời kỳ mới được giảiphóng. Nhiệm vụ chủ yếu của

Đảng là tập hợp lực lượng, xâydựng khối đại đoàn kết toàn quốcnhằm bảo vệ thành quả cách mạngđã giành được, vừa hàn gắn vếtthương chiến tranh và cải thiện đờisống nhân dân các dân tộc. Nóicách khác, Trung ương thực hiện 2nhiệm vụ chiến lược: xây dựng vàbảo vệ đất nước.2. Nguyên tắc tập trung trong việc tổchức, thực hiện của bộ máy nhà nướcCộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào

Bản chất quyền lực nhà nướctrong chế độ dân chủ nhân dân làquyền lực của dân, do dân và vì dân.Bắt đầu từ rất sớm trong việc thànhlập bộ máy Nhà nước, Đảng nhândân Cách mạng Lào đã kiên định cácnguyên tắc sau:

- Nguyên tắc đảm bảo sự lãnhđạo của Đảng đối với bộ máy nhànước các cấp. Đây là nguyên tắcquyết định đến sự ổn định, bềnvững của bộ máy nhà nước, đảmbảo sự hoạt động của bộ máy nhànước đi đúng hướng, hiệu quả, bảođảm bản chất của nhà nước chế độdân chủ nhân dân;

- Nguyên tắc đảm bảo mọi quyềnlực của dân, do dân và vì dân. Mọi

hoạt động của bộ máy nhà nướcphải phục vụ nhân dân, tạo chongười dân có cuộc sống ấm no, lấy nhân dân là gốc, là lực lượngcủa quốc gia, phát huy tính tự chủ,dân chủ trong quá trình quản lýnhà nước.

- Nguyên tắc bảo đảm tập trungdân chủ. Trong hoạt động của bộmáy nhà nước phải đảm bảo sự đoànkết thống nhất về tư tưởng và hànhđộng của đội ngũ cán bộ trong bộmáy nhà nước các cấp, phối hợp vớiviệc phát huy sự sáng tạo của cán bộở các cơ quan nhà nước.

- Nguyên tắc đảm bảo tính pháp lý(tôn trọng và thi hành pháp lý).Trong hoạt động của bộ máy nhànước, mọi tổ chức và cán bộ, côngchức phải tôn trọng pháp luật và thựchiện nghiêm pháp luật, văn bản dướiluật trong mọi hoàn cảnh.

Các nguyên tắc trên được thểhiện rõ trong quá trình tổ chức vàhoạt động của bộ máy nhà nướccũng như trong quá trình cải cáchbộ máy nhà nước và sau đó cácnguyên tắc này đã được quy địnhtrong Hiến pháp đầu tiên năm 1991của CHDCND Lào.

3. Quan điểm của Đảng về cải cách bộmáy nhà nước Cộng hòa Dân chủNhân dân Lào

Quan điểm của Đảng về sự hìnhthành và cải cách bộ máy nhà nướcdân chủ nhân dân được thể hiện từĐại hội II của Đảng (1972). Đảng đãxác định đường lối, chủ trương vànhiệm vụ cải cách và tăng cườngquyền lực chính quyền dân chủnhân dân. Sau đó, kể từ Đại hội IV(1986), Đảng đã đề ra đường lối đổimới toàn diện có nguyên tắc củaĐảng. Đảng đã xác định quan điểmcơ bản có hệ thống toàn diện về việchoàn thiện bộ máy nhà nước cáccấp để đảm bảo cho quá trình cảicách phù hợp với nhiệm vụ chínhtrị của Đảng và điều kiện thực tếcủa đất nước trong việc tiến hành sựnghiệp đổi mới. Những quan điểmcơ bản của Đảng trong việc hoànthiện bộ máy nhà nước được thểhiện như sau:

- Đảm bảo sự lãnh đạo của Đảngđối với hoạt động của bộ máy nhànước các cấp.

- ực hiện sự phân cấp, phâncông, giao trách nhiệm giữa cơ quanĐảng, cơ quan nhà nước, đồng thời


47SỐ 73 (207) - 2019


48 SỐ 73 (207) - 2019

thực hiện chế độ kiêm nhiệm (cả vềtổ chức và nhân sự);

- Tuyển dụng và sắp xếp cán bộ,những người có đủ đạo đức cáchmạng, trung thành với sự nghiệpcách mạng, có năng lực vào giữ tráchnhiệm trong bộ máy nhà nước;

- Xác định rõ chứcnăng và nhiệm vụ củacác cơ quan, ngành vàcác tổ chức của nhànước các cấp.

- ực hiện nghiêmnguyên tắc tập trungdân chủ, giải quyết tốtmối quan hệ trong nộibộ, phân cấp, phối hợpvà hoạt động thôngsuốt có hiệu quả.

- Các tổ chức nhànước phải có cơ cấu hợp lý, khôngchồng chéo, có hệ thống thứ bậckhoa học tạo cho bộ máy hoạt độngthuận lợi, thông suốt và nhuầnnhuyễn.

- Phải có cơ sở vật chất và phươngtiện cần thiết để đảm bảo cho việccải cách và hoạt động của bộ máynhà nước.

- Phải bố trí cán bộ, công chức có

đủ tiêu chuẩn vào đảm nhiệm cácchức danh và công việc cụ thể.II. Thực trạng cải cách bộ máy nhànước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào1. Quá trình cải cách bộ máy nhà nước

Tổ chức bộ máy nhà nước CHD-CND Lào trong thời gian qua được

cải thiện phù hợp vớinhiệm vụ chính trị củaĐảng, thể hiện rõ trongcác kỳ đại hội của Đảngvà thực tế hoạt độngtrong từng giai đoạn.

- Giai đoạn từ 1975-1986, bộ máy nhà nướcđược thành lập và hoànthiện theo định hướngtiến lên chủ nghĩa xãhội theo Nghị quyết Đạihội II, III của Đảng.

Đảng đã tập trung cải cách bộ máynhà nước các cấp để tạo sức mạnhcho việc bảo vệ thành quả cách mạngvà phát triển kinh tế - xã hội theo cơchế tập trung quan liêu, làm cho bộmáy nhà nước, nhất là các cơ quanhành pháp các cấp trở nên cồngkềnh, với nhiều đầu mối, gồm có 4cấp: Cấp Trung ương; cấp tỉnh; cấphuyện và xã. Các cấp chính quyền đã

Tổ chức bộ máy nhànước CHDCND làotrong thời gian quađược cải thiện phùhợp với nhiệm vụchính trị của Đảng,thể hiện rõ trong cáckỳ đại hội của Đảngvà thực tế hoạt độngtrong từng giai đoạn.


49SỐ 73 (207) - 2019

thành lập Ủy ban nhân dân gồm: Hộiđồng Bộ trưởng, Ủy ban hành chínhcấp tỉnh, thủ đô, Ủy ban hành chínhcấp huyện và Ủy ban hành chính cấpxã. Đồng thời ở các cấp hành chínhđều tổ chức Hội đồng nhân dân 4cấp (cấp Trung ương có Hội đồngnhân dân tối cao; cấp địa phương cóHội đồng nhân dân tỉnh, thủ đô,huyện và xã).

- Giai đoạn từ 1986-1991: Tiếnhành cải cách bộ máy hành chính cáccấp theo Nghị quyết Đại hội IV củaĐảng phù hợp với đường lối đổi mớitoàn diện có nguyên tắc của Đảng,nhất là đổi mới về kinh tế, chuyểnđổi từ chế độ tập trung quan liêu baocấp sang nền kinh tế thị trường; tiếnhành hoàn thiện bộ máy nhà nướctheo hướng tinh gọn, phù hợp vàhiệu quả.

- Kể từ năm 1991 đến nay, bộ máynhà nước các cấp đã được hoàn thiệntheo đúng đường lối đổi mới toàndiện có nguyên tắc của Đảng thểhiện qua các kỳ đại hội V, VI, VII,VIII, IX và X, làm cho bộ máy nhànước “tinh gọn, phù hợp và hiệuquả”, “từng bước xây dựng Nhà nướcpháp quyền”; “bộ máy nhà nước

vững mạnh, có đủ khả năng thựchiện chức năng, nhiệm vụ củamình”; “bộ máy nhà nước tinh gọn,trong sạch và vững mạnh”.2. Thành tựu và vấn đề đặt ra tronghọat động của bộ máy nhà nước

2.1. ành tựuBản Hiến pháp đầu tiên của CHD-

CND Lào được ban hành vào năm1991. Hiến pháp đã quy định rõ vềchế độ chính trị, kinh tế - xã hội và hệthống bộ máy nhà nước CHDCNDLào. Nguyên tắc tổ chức và hoạt độngcủa cơ quan quyền lực Nhà nước baogồm: Quốc hội, Chính phủ, Tòa ánnhân dân và Viện kiểm sát nhân dân,cơ quan hành chính địa phương. Đâylà văn bản pháp lý đầu tiên xác địnhrõ về hành chính của CHDCND Lào.Đồng thời đến nay, Nhà nước đã banhành được hơn 130 văn bản luật vàhàng ngàn văn bản dưới luật làmcông cụ quản lý trong tổ chức, hoạtđộng và hoàn thiện bộ máy nhà nướccác cấp cho phù hợp với Hiến pháp,pháp luật và văn bản dưới luật.

Hệ thống chính trị dưới sự lãnhđạo của Đảng và hoạt động theo cơchế Đảng lãnh đạo, Nhà nước quảnlý, nhân dân làm chủ được đảm bảo

và phát huy bằng Hiến pháp và phápluật, quyền tự chủ, dân chủ của nhândân được đảm bảo và phát huy theopháp luật.

Đổi mới hoạt động của Nhà nướcCHDCDN Lào theo hướng tiếp tụcxây dựng và phát huy chế độ dân chủnhân dân, xây dựng Nhà nước phápquyền của dân, do dân và vì dân.

Hệ thống tổ chức bộ máy nhànước các cấp từng bước được cảithiện, phù hợp với nhiệm vụ chínhtrị của Đảng và tình hình thực tế củađất nước với việc sắp xếp và bố trí lạicơ cấu, nhân sự, lề lối làm việc, cơchế phối hợp theo hướng tinh gọn,trong sạch, vững mạnh, nhanhchóng, có hiệu quả.

- Cơ quan lập pháp có sự thay đổivề tên gọi từ Hội đồng nhân dân tốicao thành Quốc hội trong nhiệm kỳQuốc hội khóa III (1992), là cơ quanđại diện cho quyền và lợi ích củanhân dân các bộ tộc. Từ Quốc hộikhóa III (1992) đến Quốc hội khóaVII (2015), Nước CHDCND Lào chỉcó một cấp Quốc hội, ở địa phươngchưa có hội đồng nhân dân, chỉ cóđại biểu Quốc hội hoạt động ở cácđơn vị lãnh thổ bầu cử. Hội đồng

nhân dân cấp tỉnh, huyện và xã đượcthành lập trước đây bị giải tán. ĐếnQuốc hội khóa VIII (2016), Hộiđồng nhân dân cấp tỉnh một lần nữađã được thành lập, do nhiều nguyênnhân, trong đó chủ yếu là để tạo sựcân đối về quyền lực của Trung ươngvà địa phương, giao cho Hội đồngnhân dân - cơ quan đại diện củanhân dân, do nhân dân bầu trực tiếpđược gần gũi với nhân dân; tạo chobộ máy quyền lực nhà nước ở địaphương phù hợp với quá trình pháttriển kinh tế thị trường và hội nhậpquốc tế. Hội đồng nhân dân tỉnhđược tổ chức và hoạt động theo Hiếnpháp sửa đổi, bổ sung năm 2015.

- Cơ quan hành pháp có sự thayđổi về tên gọi từ Hội đồng Bộtrưởng thành Chính phủ (sau khiban hành Hiến pháp năm 1991), trởthành cơ quan hành pháp và thốngnhất toàn quốc.

- Bộ máy tham mưu của cơ quanlập pháp và tư pháp đã được cải thiệnvà lớn mạnh về tổ chức, nhân sự, lềlối làm việc, ngân sách, cơ sở hạ tầngkỹ thuật. Nhất là trong việc đào tạo,bồi dưỡng cán bộ, sắp xếp, bố trí cánbộ có đủ phẩm chất, chuyên môn,


50 SỐ 73 (207) - 2019


51SỐ 73 (207) - 2019

kinh nghiệm vào các chức danhquan trọng để đảm bảo tốt việc hoạtđộng đối nội và đối ngoại của hai cơquan nhà nước nêu trên.

- Bộ máy hành chính địa phương:Hiến pháp CHDCND Lào (1991)xác định đơn vị hành chính địaphương có 3 cấp: tỉnh, huyện và bản.Đơn vị hành chính địa phương đượccải thiện bằng cách xóa bỏ Ủy banhành chính nhân dân cấp tỉnh, Ủyban hành chính cấp huyện và Ủy banhành chính cấp xã, chuyển sang chếđộ thủ trưởng: tỉnh trưởng, huyệntrưởng và trưởng bản cho phù hợpvới cơ chế thị trường và hội nhậpquốc tế, tạo sự nhanh chóng và kịpthời cho việc quản lý nhà nước.

Tại sao Đảng xóa bỏ Hội đồngnhân dân tỉnh, huyện, xã và xóa bỏỦy ban hành chính cấp tỉnh, huyệnvà xã. ực tế đã cho thấy nhiềunguyên nhân, nhưng nguyên nhânchủ yếu là để giảm bớt bộ máy cồngkềnh, nhiều khâu trung gian, chồngchéo, triển khai công việc chậm chạp,hoạt động không hiệu quả và tốnkém về kinh phí.

- Cải thiện mối quan hệ giữa cáccơ quan quyền lực nhà nước ở Trung

ương và địa phương theo nguyên tắcquản lý theo ngành dọc có sự phốihợp với ngành ngang, phân cấp quảnlý bằng cách đề ra nghị quyết của BộChính trị (1993), pháp luật, chỉ thị…để xác định rõ quyền hạn, tráchnhiệm, đảm bảo cho quyền lực nhànước các cấp được phát huy hiệu lựcvà hiệu quả.

- Cơ quan tư pháp bao gồm Tòaán nhân dân và Viện kiểm sát nhândân, có hệ thống tổ chức bộ máy từTrung ương đến cấp huyện và ở cáccơ quan trong lực lượng vũ trangcũng được tổ chức và hoạt độngtheo Hiến pháp và pháp luật. Cảicách tổ chức và nhân sự các cấptrong hệ thống tòa án nhân dân vàviện kiểm sát nhân dân cấp Trungương, cấp miền, cấp tỉnh và cấp khuvực nhằm đáp ứng yêu cầu phục vụnhân dân và phù hợp với thực tế vềđịa lý, đơn vị lãnh thổ, công dân vàsự cần thiết. Viện kiểm sát nhân dâncó sự thay đổi về tên gọi từ Tiểu banViện kiểm sát thành Viện kiểm sátnhân dân tối cao (2001). Tất cả sựthay đổi trên là để đảm bảo trongviệc xét xử vụ án cho nhân dân,nhanh chóng, trong sạch, công bằng,

tạo sự tin tưởng và sự tôn trọng đốivới người dân.

- Quá trình cải cách và hoàn thiệnbộ máy nhà nước các cấp nêu trên lànhằm mục đích tạo sự ổn định, bềnvững về cơ cấu, nhân sự, lề lối làmviệc đúng đắn, hợp lý cho bộ máynhà nước được hoạt động theonguyên tắc tập trung dân chủ, thốngnhất trên nguyên tắc tập trung dânchủ dưới sự lãnh đạo của Đảng, tiếnhành quản lý nhà nước, quản lý xãhội bằng pháp luật có hiệu quả.

2.2. Vấn đề đặt ra trong cải cách bộmáy nhà nước

Đi đôi với thành tựu đạt được nêutrên, trong cải cách bộ máy nhà nướccòn một số bất cập như:

- Về cơ cấu tổ chức bộ máy nhànước, ba cơ quan quyền lực nhànước: lập pháp, hành pháp và tưpháp, cơ bản phù hợp với một nướcnhỏ, kém phát triển, dân số ít. Tuynhiên, trong cải cách bộ máy nhànước vẫn chưa nghiên cứu sâu vềthiết kế cơ cấu tổ chức bộ máy nhànước phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụchính trị của Đảng và thực tiễn củađất nước, chưa có giải đáp khoa họctrong vấn đề này.

Quốc hội khóa VIII, tổ chức bộmáy được thiết lập một cách có hệthống (có 7 ủy ban, ban thư ký, cáccơ quan tham mưu giúp việc). Cómột số ủy ban như: Ủy ban phápluật, Ủy ban văn hóa - xã hội chưa cósự cân đối giữa tổ chức bộ máy vàchức năng, nhiệm vụ, quyền hạn (tổchức nhỏ, chức năng lớn, rộng), cầnphải cải cách lại trong nhiệm kỳQuốc hội tới, có thể thành lập thêmủy ban hoặc sáp nhập.

Ở địa phương, hội đồng nhândân tỉnh (không phải là ngành dọccủa Quốc hội), không có hội đồngcấp huyện và bản; mô hình như thếnào đã phù hợp chưa trong điềukiện hiện nay, trong trước mắt vàlâu dài.

Chính phủ có kết cấu tổ chức bộmáy có hệ thống (gồm 18 bộ, 3 cơquan ngang bộ), số lượng của tổchức bộ máy như thế này đã phùhợp chưa, nên có thể cải cách, tách,nhập như thế nào, nhất là cấp bộ,bộ máy tham mưu giúp việc cóchức năng gần nhau, giống nhau,chồng chéo.

Ở địa phương, bộ máy hành chínhnhà nước được thành lập theo cơ


52 SỐ 73 (207) - 2019

quan hành chính Trung ương đếncấp huyện, tuy nhiên nhìn chung bộmáy tham mưu giúp việc ở cấphuyện họat động chưa có chất lượngđúng theo chức năng, quyền vànghĩa vụ của mình, có nên thành lậpbộ máy kiểu bắt chước như vậykhông ở cấp huyện.

Cơ quan hành chính cấp bản, bảnlà một đơn vị hành chính cấp địaphương, tuy nhiên nhân sự đảm bảotrách nhiệm thực hiện nhiệm vụchính trị trong hệ thống chính trị cấpcơ sở lại không phải là công chức củanhà nước, không có lương, chỉ có trợcấp ít ỏi. Đơn vị hành chính cấp tỉnhnhiều nơi, nhất là ở nông thôn khôngthể hoạt động được, nên cần cải cáchnhư thế nào cho phù hợp.

- Về pháp lý: đã có Hiến pháp vàpháp luật, có nghị định quy định rõvề tổ chức và họat động của cơ quanquyền lực nhà nước các cấp, tuynhiên việc xác định vị trí, chức năng,sự phân cấp, phân công và việc thựchiện theo quyền hạn của mình, vẫntồn tại một số bất cập, chưa thực hiệnđầy đủ, xác định chưa rõ ràng, chưaphối hợp nhuần nhuyễn và thốngnhất, có sự chồng chéo và đẩy trách

nhiệm, nhất là cơ quan hành chínhcác cấp, cơ quan hành chính chưachuyển đổi theo hướng gọn nhẹ, phùhợp và hiệu quả.

Việc ban hành và sửa đổi bổ sungpháp luật có sự tiến bộ, tuy nhiênmột số văn bản pháp luật có sự vộivàng trong ban hành, chưa xem xétkỹ giữa việc xây dựng pháp luật vớivăn bản dưới luật, cho nên một sốpháp luật đã ban hành chưa thật sựđảm bảo tính đầy đủ, chặt chẽ, phùhợp với yêu cầu phát triển kinh tế -xã hội, dẫn đến tình trạng sửa đổi, bổsung sớm. Việc quản lý nhà nước,quản lý xã hội bằng pháp luật, giảiquyết các vấn đề tiêu cực chưa cóhiệu lực, thực hiện chưa nghiêm vàkịp thời.

- Về phân cấp quản lý giữa Trungương và địa phương, nhất là về cungcấp ngân sách, quản lý dự án đầu tư,việc bố trí, phân chia lợi ích chưa phùhợp, vẫn còn hiện tượng tập trungquyền lực ở Trung ương, làm cho cơquan hành chính địa phương, nhất làcấp huyện - xây dựng thành đơn vịvững mạnh toàn diện gặp nhiều khókhăn. Việc quản lý theo ngành dọcvà sự phối hợp quản lý theo ngành


53SỐ 73 (207) - 2019

ngang ở địa phương chưa thống nhấtvà thông suốt.

- Về cán bộ, công chức làm việctrong bộ máy nhà nước các cấpnhiều về số lượng nhưng chấtlượng chưa đảm bảo, phong cáchlàm việc chậm chạp, chưa toàn tâmtoàn ý vào công việc chung, cán bộcó tình trạng quan liêu, nhận hối lộ,tham nhũng. Đồng thời việc quảnlý, sử dụng, chính sách đối với cánbộ, nhất là về chế độ tiền lương, trợcấp của Đảng và Nhà nước đối vớiđội ngũ cán bộ còn hạn chế, chưaphù hợp.

- Sự lãnh đạo của Đảng đối vớiviệc tổ chức bộ máy nhà nước chưasâu sát, đôi khi buông lỏng hoặc xảyra tình trạng chồng chéo về thựchiện quyền lực nhà nước trong quátrình quản lý nhà nước và quản lýxã hội.

Những vấn đề nêu trên xuất pháttừ nhiều nguyên nhân, một trongnhững nguyên nhân là do đội ngũcán bộ chưa nhận thức đúng vànắm vững chức năng trong thựchiện quyền lực nhà nước ở các cấp,chưa tự chủ phấn đấu, trải nghiệm,rèn luyện bản thân và đồng thời hạn

chế về ngân sách, phương tiện, cơ sởvật chất trong quá trình thực hiệnchính sách.

2.3. Một số kinh nghiệm rút ratrong cải cách bộ máy nhà nước

Qua quá trình cải cách, hoàn thiệnbộ máy nhà nước trong thời gianqua, có thể rút ra một số kinhnghiệm sau:

- Quán triệt, nắm vững đường lối,chủ trương của Đảng nói chung,trong đó phải nhận thức đầy đủ, sâusắc về quan điểm của Đảng, phươngchâm, nguyên tắc và nội dung trongviệc cải cách bộ máy nhà nước. Đâylà vấn đề cơ bản trong tiến hành cảicách bộ máy nhà nước các cấp điđúng hướng theo mục tiêu của Đảngđặt ra.

- Đảm bảo sự lãnh đạo của Đảng,tăng cường công tác kiểm tra giámsát, hướng dẫn, xúc tiến và giúp giảiquyết vấn đề một cách sâu sắc, kịpthời. Đây được coi là yếu tố quyếtđịnh trong cải cách bộ máy nhà nướccác cấp.

- Xây dựng và sửa đổi bổ sungpháp luật, các văn bản dưới luật liênquan đến việc tổ chức, hoạt động củabộ máy nhà nước trong điều kiện cần


54 SỐ 73 (207) - 2019


55SỐ 73 (207) - 2019

thiết, đảm bảo cho bộ máy nhà nướcđược tổ chức, hoạt động đúng theochức năng, quyền hạn và nhiệm vụmột cách an toàn và ổn định.

- Tuyển dụng và bố trí cán bộ,công chức, lựa chọn những người cóđủ phẩm chất đạo đức, trung thànhvới sự nghiệp đổi mới, người có đủnăng lực vào đảm bảo các chức danhtrong bộ máy nhà nước. Đây là yếutố đảm bảo cho quá trình cải cách bộmáy nhà nước đi đúng theo hướnggọn nhẹ, trong sạch, vững mạnh,hiệu quả và đáp ứng với yêu cầu pháttriển đất nước.

- Cung cấp ngân sách, phươngtiện, cơ sở vật chất kỹ thuật cần thiết,chính sách xúc tiến cho công tác cảicách bộ máy nhà nước, nhất là cấpđịa phương, tạo điều kiện thuận lợicho bộ máy nhà nước được hoạtđộng trôi chảy và hiệu quả.III. Tiếp tục cải cách bộ máy nhànước theo hướng tinh gọn, trongsạch, vững mạnh và phù hợp với thựctiễn đất nước

Nghị quyết Đại hội Đảng đã đề raphương hướng chung và yêu cầuphát triển đất nước, theo đuổi mụctiêu trước mắt và lâu dài. Trong đó,

“tạo sự ổn định cho Nhà nước dânchủ nhân dân quản lý nhà nướcbằng pháp luật”, “tăng cường pháplý trong nền hành chính và tănghiệu quả trong quản lý nhà nước...”,“trên cơ sở kiên định nguyên tắc:Đảng lãnh đạo và nắm quyền lựctheo pháp luật, Nhà nước quản lý xãhội bằng pháp luật, nhân dân tựchủ, công bằng trước pháp luật...”.Cải cách bộ máy nhà nước theohướng tinh gọn, trong sạch, vữngmạnh và phù hợp với thực tiễn là đểđáp ứng cho phương hướng chungvà yêu cầu trong việc tạo sự ổn địnhcho nhà nước dân chủ nhân dân.Cải cách bộ máy nhà nước Trungương và địa phương cần tập trungmột số vấn đề sau:

1. Tiếp tục hoàn thiện cơ cấu bộmáy quyền lực nhà nước: lập pháp,hành pháp, tư pháp và bộ máy hànhchính địa phương cho phù hợp vớiHiến pháp (sửa đổi bổ sung 2015),trên nền tảng kiên trì phương châm,nguyên tắc và nội dung cải cách bộmáy nhà nước do Đảng xác định.

2. Về tổ chức, các cơ quan nhànước cần thiết lập cơ cấu phù hợpvới chức năng, nhiệm vụ, không

phình to, không cồng kềnh, chồngchéo, bộ máy phải gọn nhẹ, hợp lývà hiệu quả. Tránh tình trạng phìnhto, biên chế nhiều, hiệu quả thấpnhư thời gian qua. Quốc hội và Hộiđồng nhân dân tỉnh nên hoànchỉnh, cải cách bộ máy toàn diện vànâng cao trình độ, sửa đổi bổ sungcác văn bản pháp lý cho phù hợp,cải cách cơ chế phối hợp nội bộ vàphối hợp bên ngoài cho thông suốt,để có thể thực hiện có hiệu quả chứcnăng và nhiệm vụ của các cơ quantheo pháp định quy định. Chínhphủ và cơ quan hành chính địaphương nên cải cách bộ máy quảnlý nhà nước các cấp theo hướng tinhgọn, trong sạch, vững mạnh; cảicách thể chế hành chính nhà nướccho phù hợp, đào tạo bồi dưỡng vàbố trí sắp xếp đội ngũ cán bộ chotương xứng với chức danh và tráchnhiệm của từng bộ phận. Tòa ánnhân dân và viện kiểm sát nhân dâncác cấp nên tiếp tục cải cách tổ chứcbộ máy toàn diện, tạo được sứcmạnh, quan tâm đến sự phát triểnđội ngũ cán bộ cả hai cơ quan về sốlượng và chất lượng, tăng cườnggiáo dục phẩm chất chính trị, phẩm

chất đạo đức, lối sống, chuyên môn,lý luận chính trị - hành chính, cókhả năng xét xử các vụ án nhanhchóng, trong sạch, đúng đắn vàcông bằng trong xã hội.

3. Về thể chế, tiếp tục xây dựng,sửa đổi bổ sung văn bản pháp luật vàvăn bản dưới luật liên quan đến tổchức và họat động của bộ máy nhànước, xác định cụ thể, rõ ràng vềchức năng, nhiệm vụ, quyền hạn,trách nhiệm và cơ chế phối hợp trênnguyên tắc tập trung dân chủ, có sựlãnh đạo của Đảng. Cải cách phâncấp rõ ràng hơn về bộ máy và nhânsự ở Trung ương và địa phương;Trung ương có thể chịu trách nhiệmvề việc xác định các tiêu chí, chínhsách, thể chế chung và kiểm tra giámsát trong việc tổ chức thực hiện, cònđịa phương tự chủ trong việc cảicách bộ máy và sắp xếp công chứcdựa trên tiêu chí, thể chế của Trungương đề ra. Các bộ, cơ quan ngangbộ, khi tiến hành phân công, chuyểngiao cán bộ và ngân sách cho địaphương phải làm cho tổ chức bộmáy, biên chế và ngân sách giảmxuống; các bộ và các ngành Trungương phải nâng cao năng lực cán bộ


56 SỐ 73 (207) - 2019

ở địa phương có đủ khả năng thựchiện có hiệu quả nhiệm vụ và tráchnhiệm được giao theo sự phân cấpquản lý.

4. Về nhân sự, tiếp tục xác địnhtiêu chuẩn cán bộ, xác định sốlượng và chức danh cụ thể, phù hợpvới công việc trong thực tế, làm chobộ máy nhà nước và công chức cósự cân đối trong công việc, không đểxảy ra tình trạng cán bộ vừa thiếuvừa thừa (cán bộ nhiều hơn côngviệc), phải dứt khoát trong việc loạitrừ cán bộ không đủ tiêu chuẩn,không đủ trách nhiệm, không tậntụy với công việc, hoạt động vì lợiích cá nhân (hối lộ, quan liêu, thamnhũng...), vi phạm pháp luật ra khỏitổ chức và thực hiện nghiêm theopháp luật. Trong công tác đào tạocán bộ phải tập trung đào tạo cánbộ, công chức có phẩm chất chínhtrị, đạo đức cách mạng, có năng lực,có lối sống trung thực, trung thànhvới nghề, có tinh thần trách nhiệmphục vụ nhân dân; xây dựng cán bộkế thừa trong các chức danh, đảmbảo về giới tính, dân tộc, cơ cấu cánbộ đủ 3 loại và trẻ hóa. Tiến hànhquy hoạch cán bộ lãnh đạo quản lý,

đảm bảo tiêu chuẩn chức danh; đàotạo cán bộ chuyên môn, cán bộ kỹthuật, tập trung rèn luyện, tập huấn,nghiên cứu chuyên sâu để trở thànhchuyên gia, có kinh nghiệm. Tiếptục thực hiện chính sách cán bộ chophù hợp. Các cấp ủy đảng phải tiếnhành kiểm tra, thu thập thông tin,danh sách cán bộ lão thành cáchmạng, người có công đối với Tổquốc; tiếp tục thực hiện chính sáchphát huy hiệu quả của cán bộ vềhưu; cải cách cơ chế chính sách đốivới cán bộ lãnh đạo quản lý cho phùhợp. Cải cách tiền lương cán bộtheo chức danh đảm nhiệm côngviệc cụ thể; từng bước đưa cáckhoản trợ cấp khác vào trong hệthống lương.

Tóm lại, qua thực tế cho thấy, việctiến hành cải cách, hoàn thiện bộmáy nhà nước gọn nhẹ, trong sạch,vững mạnh và phù hợp với thực tiễnđất nước là vấn đề cấp bách. Nếuthực hiện tốt công việc này sẽ gópphần triển khai các nghị quyết củaĐảng có hiệu quả. Ngược lại, nếu coinhẹ hoặc buông lỏng sẽ tác động đếnbộ máy nhà nước hoạt động yếukém, gây hại cho đất nước n


57SỐ 73 (207) - 2019

1. Quá trình nhận thức của ĐảngCộng sản Việt Nam về cơ chế “Đảnglãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dânlàm chủ”

Mặc dù đã sớm được khẳng định,tuy nhiên, việc nhận thức và thựchiện cơ chế “Đảng lãnh đạo, Nhànước quản lý, nhân dân làm chủ” ởViệt Nam là một quá trình. Cả trênphương diện lý luận và thực tiễn,không phải ngay từ đầu, ở đâu và lúcnào, việc nhận thức và thực hiện cơchế tổng thể nêu trên cũng rõ ràng,đầy đủ và đúng đắn. Bước vào thờikỳ đổi mới, Việt Nam chuyển từ thờikỳ thực hiện cơ chế tập trung, quanliêu, bao cấp sang cơ chế thị trường

định hướng XHCN, chuyển từ nềnkinh tế kế hoạch hóa, tập trung vớihai thành phần kinh tế chủ yếu lànhà nước và tập thể sang nền kinh tếnhiều thành phần, vận hành theo cơchế thị trường có sự quản lý của Nhànước nên việc nhận thức và thựchiện cơ chế đó thời kỳ đầu có nhiềukhó khăn, hạn chế. Từ chỗ chưa táchbạch thật rõ vai trò lãnh đạo củaĐảng với vai trò quản lý của Nhànước, tư duy tổ chức đảng bao biện,làm thay khá phổ biến trong vậnhành của hệ thống chính trị, quanhững năm đầu thực hiện đường lốiđổi mới, vai trò lãnh đạo của Đảng,vai trò quản lý của Nhà nước và vai

LÝ LUẬN & THỰC TIỄN LÝ LUẬN - THỰC TIỄN

58 SỐ 73 (207) - 2019

thực hiện cơ chế đảng Lãnh đạo, nhà nước quản Lý, nhân Dân LàM chủ

trong tình hình mớil PGS, TS nGuyễn ViếT THảo

Phó Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh

LÝ LUẬN & THỰC TIỄNLÝ LUẬN - THỰC TIỄN

59SỐ 73 (207) - 2019

trò làm chủ của nhân dân đã dầnđược làm sáng tỏ hơn. Cương lĩnhxây dựng đất nước thời kỳ quá độ lênCNXH (1991) đã chỉ rõ: “Đảng lãnhđạo xã hội bằng cương lĩnh, chiếnlược, các định hướng về chính sáchvà chủ trương công tác; bằng côngtác tuyên truyền, thuyết phục, vậnđộng, tổ chức kiểm tra và bằng hànhđộng gương mẫu củađảng viên. Đảng giớithiệu những đảng viênưu tú có đủ năng lựcvà phẩm chất vào hoạtđộng trong các cơquan lãnh đạo chínhquyền và các đoàn thể.Đảng không làm thaycông việc của các tổchức khác trong hệthống chính trị. Đảnglãnh đạo hệ thốngchính trị, đồng thời làmột bộ phận của hệthống ấy. Đảng liên hệmật thiết với nhân dân, chịu sự giámsát của nhân dân, hoạt động trongkhuôn khổ Hiến pháp và pháp luật”.Cùng với việc nhấn mạnh vai trò vàphương thức lãnh đạo của Đảng,

Cương lĩnh cũng đã chỉ rõ vai trò vàtrách nhiệm quản lý của Nhà nướctheo tư duy mới, đó là “Xoá bỏ triệtđể cơ chế quản lý tập trung quan liêu,bao cấp, hình thành cơ chế thịtrường có sự quản lý của Nhànước bằng pháp luật, kế hoạch,chính sách và các công cụ khác...Đổi mới và nâng cao hiệu lực hướng

dẫn, kiểm soát và điềutiết của Nhà nước”Đảng ta khẳng định,Nhà nước là tổ chức thểhiện và thực hiện ý chí,quyền lực của nhân dân,thay mặt nhân dân, dođó Nhà nước phải có đủquyền lực và đủ khảnăng định ra luật phápvà tổ chức, quản lý mọimặt đời sống xã hộibằng pháp luật. Cần sửađổi hệ thống tổ chứcnhà nước, cải cách bộmáy hành chính, kiện

toàn các cơ quan luật pháp để thựchiện có hiệu quả chức năng quản lýcủa Nhà nước.

Quá trình thực hiện đường lối đổimới, cơ chế vận hành tổng thể của hệ

Cương lĩnh xây dựngđất nước thời kỳ quáđộ lên CNXH (1991)đã chỉ rõ: “Đảng lãnhđạo xã hội bằng cươnglĩnh, chiến lược, cácđịnh hướng về chínhsách và chủ trươngcông tác; bằng công táctuyên truyền, thuyếtphục, vận động, tổchức kiểm tra và bằnghành động gương mẫucủa đảng viên.

thống chính trị vẫn tiếp tục đặt ranhững yêu cầu cần làm sáng tỏ hơnnữa. Trong đó, vấn đề mấu chốt vẫnlà phân định vai trò, trách nhiệm, cơchế thực thi quyền và trách nhiệmcủa từng thành viên trong hệ thốngchính trị. Đại hội XI (2011) của Đảngxác định cơ chế “Đảng lãnh đạo, Nhànước quản lý, nhân dân làm chủ” làmột trong các mối quan hệ lớn cầnphải làm sáng tỏ trong quá trình đổimới đi lên CNXH. Bởi đây là cơ chếcó mối quan hệ đặc biệt, cốt yếu nhấtgiữa ba chủ thể có vai trò quan trọngnhất của thể chế chính trị Việt Nam.Yêu cầu phân định rõ vai trò, tráchnhiệm, chức năng lãnh đạo củaĐảng và chức năng quản lý của Nhànước cũng như mối quan hệ giữaĐảng lãnh đạo và Nhà nước quản lý,nhân dân làm chủ vẫn tiếp tục đượcđặt ra một cách cấp thiết. Cương lĩnhxây dựng đất nước trong thời kỳ quáđộ lên CNXH (bổ sung, phát triểnnăm 2011) tiếp tục khẳng định cácnội dung phương thức lãnh đạo củaĐảng đối với Nhà nước và xã hội,đồng thời bổ sung phương thứcĐảng lãnh đạo thông qua tổ chứcđảng và đảng viên hoạt động trong

các tổ chức của hệ thống chính trị,tăng cường chế độ trách nhiệm cánhân, nhất là người đứng đầu. Vềbản chất của Nhà nước, Cương lĩnhkhẳng định: “Nhà nước ta là Nhànước pháp quyền xã hội chủnghĩa của nhân dân, do nhân dân, vìnhân dân. Tất cả quyền lực Nhà nướcthuộc về nhân dân mà nền tảng làliên minh giữa giai cấp công nhânvới giai cấp nông dân và đội ngũ tríthức, do Đảng Cộng sản Việt Namlãnh đạo. Quyền lực Nhà nước làthống nhất; có sự phân công, phốihợp và kiểm soát giữa các cơ quantrong việc thực hiện các quyền lậppháp, hành pháp, tư pháp. Nhà nướcban hành pháp luật; tổ chức, quản lýxã hội bằng pháp luật và khôngngừng tăng cường pháp chế xã hộichủ nghĩa”.

Cùng với yêu cầu làm sáng tỏ nộidung cơ chế “Đảng lãnh đạo, Nhànước quản lý, nhân dân làm chủ”,việc nhận thức, xác định vị trí củamỗi chủ thể trong cơ chế tổng thểnày cũng được đặt ra. Trong quátrình nghiên cứu, thảo luận, có nhiềuý kiến khác nhau về vị trí, thứ tự củatừng chủ thể khi đề cập đến cơ chế


60 SỐ 73 (207) - 2019


61SỐ 73 (207) - 2019

tổng thể này. Có ý kiến cho rằng,phải đặt “nhân dân làm chủ” lên vịtrí hàng đầu vì tất cả quyền lực thuộcvề nhân dân, nhân dân là chủ vànhân dân làm chủ. Đảng là hạt nhânlãnh đạo Nhà nước và xã hội, nên“Đảng lãnh đạo” ở vị trí trung tâm.Ý kiến khác cho rằng, Nhà nước làtrụ cột, trung tâm của hệ thốngchính trị, mọi quan hệ xã hội đềuphải chịu sự điều chỉnh của phápluật, tức phải chịu sự quản lý củaNhà nước, nhất là hiện nay, khi ViệtNam đang xây dựng Nhà nước phápquyền XHCN, vậy nên, phải đặt“Nhà nước quản lý” lên trên, lêntrước hết.

ực tế cho thấy, khó có thể nhấnmạnh, khẳng định một cách tuyệtđối vai trò, tầm quan trọng của chủthể nào trong mối quan hệ giữaĐảng, Nhà nước và Nhân dân. Giữaba chủ thể trên có quan hệ hết sứcchặt chẽ, thống nhất biện chứng vớinhau, là tiền đề của nhau, đều có vaitrò quan trọng, không thể thiếu vàcó thể tuỳ tiện, tuyệt đối hoá vị trí,vai trò của bất cứ chủ thể nào. Tuynhiên, xét theo trình tự, quy trìnhban hành và tổ chức thực hiện chủ

trương, đường lối chính sách ở mộtnước do Đảng Cộng sản duy nhấtcầm quyền lãnh đạo, đồng thời, xéttrên phương diện trách nhiệm vàquyền lợi, mục đích lãnh đạo vàcầm quyền của Đảng, mục tiêuquản lý của Nhà nước, tất cả cũngđều vì lợi ích của nhân dân, do nhândân và vì nhân dân thì việc sắp xếpvị trí, xác định vai trò, quyền vàtrách nhiệm của các chủ thể trongcơ chế vận hành tổng thể của hệthống chính trị Việt Nam: Đảnglãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhândân làm chủ là phù hợp.2. Thực trạng vận hành cơ chế “Đảnglãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhândân làm chủ” ở Việt Nam và một sốkinh nghiệm

Có thể nói, với việc thực hiện vaitrò, thẩm quyền, trách nhiệm của cácchủ thể trong cơ chế tổng thể “Đảnglãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhândân làm chủ”, thể chế chính trị ViệtNam đã vận hành một cách thôngsuốt, có sự ổn định, tiếp tục đượccủng cố và phát triển.

(1) Với vai trò cầm quyền và lãnhđạo, bằng chủ trương, đường lối cáchmạng đúng đắn, sáng tạo, Đảng

Cộng sản Việt Nam đã lãnh đạo sựnghiệp cách mạng Việt Nam giànhnhững thắng lợi và thành tựu to lớn,có ý nghĩa lịch sử. Đến nay, Đảng đãkhẳng định và xác lập các phươngpháp, cách thức lãnhđạo Nhà nước và xãhội một cách chắcchắn, rõ ràng. Đảnglãnh đạo Nhà nước vàxã hội bằng cươnglĩnh, chiến lược, cácđịnh hướng về chínhsách và chủ trươnglớn; bằng công táctuyên truyền, vậnđộng, thuyết phục;bằng công tác tổ chức,kiểm tra, giám sát vàbằng hành động gương mẫu củađảng viên. Đảng thống nhất lãnh đạocông tác cán bộ và quản lý đội ngũcán bộ của hệ thống chính trị. Hệthống tổ chức đảng được thiết lậptương ứng với hệ thống tổ chức nhànước. Đảng lãnh đạo hệ thống chínhtrị, đồng thời là bộ phận của hệthống ấy. Đảng gắn bó mật thiết vớinhân dân, tôn trọng và phát huyquyền làm chủ của nhân dân, dựa

vào nhân dân để xây dựng Đảng,chịu sự giám sát của nhân dân, hoạtđộng trong khuôn khổ Hiến pháp vàpháp luật. Sự lãnh đạo của Đảng lànhân tố quyết định thành bại của

cách mạng. Đảng lãnhđạo, Đảng cầm quyền làvì lợi ích của nhân dân.Đảng lãnh đạo là yếu tốtiên quyết đảm bảo chosự vận hành có hiệu quảcơ chế “Đảng lãnh đạo,Nhà nước quản lý, nhândân làm chủ”.

Trong những năm đổimới, tổ chức bộ máy cáccơ quan đảng được sắpxếp, kiện toàn theo yêucầu, nhiệm vụ mới.

Chức năng, nhiệm vụ, mối quan hệcông tác của các tổ chức trong hệthống chính trị được phân định, điềuchỉnh phù hợp hơn. Nhiều chủtrương, nguyên tắc, quan điểm, giảipháp lớn về công tác cán bộ được thểchế, cụ thể hóa bằng quy chế, quyđịnh, quy trình bảo đảm dân chủ,chặt chẽ. Phương thức lãnh đạo củaĐảng đối với hệ thống chính trị tiếptục được đổi mới. Đảng đã ban hành


62 SỐ 73 (207) - 2019

Đảng lãnh đạo Nhànước và xã hội bằngcương lĩnh, chiếnlược, các định hướngvề chính sách và chủtrương lớn; bằng côngtác tuyên truyền, vậnđộng, thuyết phục;bằng công tác tổ chức,kiểm tra, giám sát vàbằng hành động gươngmẫu của đảng viên.


63SỐ 73 (207) - 2019

nhiều quy chế, quy định, quy trìnhcông tác để thực hiện, bảo đảm giữvững vai trò lãnh đạo của Đảng,đồng thời phát huy vai trò, tính chủđộng, sáng tạo và trách nhiệm củacác tổ chức trong hệ thống chính trị,nhất là vai trò của Nhà nước và Mặttrận Tổ quốc. Việc đổi mới phongcách, lề lối làm việc của các cơ quanlãnh đạo của Đảng từ Trung ương tớicơ sở có bước tiến bộ. Đảng cónhững đổi mới trong việc ra nghịquyết, coi trọng việc lãnh đạo, chỉđạo tổ chức thực hiện, kiểm tra, giámsát, sơ kết, tổng kết việc thực hiệnnghị quyết, chỉ thị của Đảng. Vớinhững kết quả đó, Đảng đã giữ vữngđược bản lĩnh chính trị, bản chấtcách mạng và khoa học, kiên địnhmục tiêu, lý tưởng độc lập dân tộc vàchủ nghĩa xã hội, kiên định đường lốiđổi mới, xứng đáng là lực lượng lãnhđạo Nhà nước và xã hội.

Tuy nhiên, bên cạnh những thắnglợi và thành tựu, thực tiễn lãnh đạocủa Đảng trong cơ chế vận hànhtổng thể của hệ thống chính trị đãdiễn ra các khuynh hướng: cấp ủyđảng lấn sân, bao biện, làm thay côngviệc của chính quyền; cấp ủy đảng

buông lỏng vai trò, trách nhiệm lãnhđạo; hoặc cấp ủy, tổ chức đảng khôngthể hiện đúng, đầy đủ vai trò, tráchnhiệm là hạt nhân lãnh đạo hệ thốngchính trị và lãnh đạo các lĩnh vực đờisống xã hội. Tổ chức bộ máy củaĐảng còn cồng kềnh, nhiều tầng nấc;chức năng, nhiệm vụ ở một số tổchức còn chồng chéo. Mô hình tổchức đảng ở một số lĩnh vực chưathật hợp lý. Việc kiện toàn tổ chức,bộ máy các cơ quan, tổ chức gắn vớitinh giản biên chế, nâng cao chấtlượng đội ngũ cán bộ, công chức kếtquả còn thấp. Việc đổi mới phươngthức lãnh đạo của Đảng đối với Nhànước, Mặt trận Tổ quốc và các tổchức chính trị - xã hội còn chậm,phương thức lãnh đạo của Đảng đốivới Nhà nước có những nội dungcòn lúng túng; chưa xác định rõ nộidung và phương thức cầm quyền;chưa thật sự phát huy vai trò của cáctổ chức đảng, đảng viên, cấp ủy viênhoạt động trong các cơ quan nhànước, Mặt trận Tổ quốc và các tổchức chính trị - xã hội; một số nghịquyết nội dung thiếu tính khả thi,chưa tính kỹ nguồn lực và điều kiệnthực hiện. Nhiều cấp ủy đảng chưa


64 SỐ 73 (207) - 2019

thật tập trung lãnh đạo, chỉ đạo tổchức thực hiện, kiểm tra, giám sát, sơkết, tổng kết việc thực hiện nghịquyết; một số nghị quyết chậm đi vàocuộc sống.

(2) Qua hơn 30 năm đổi mới, việcxây dựng và hoàn thiện Nhà nướcpháp quyền XHCN Việt Nam đã đạtđược những thành tựu quan trọng,đánh dấu giai đoạn phát triển mớicủa sự nghiệp xây dựng nhà nướckiểu mới - Nhà nước của nhân dân,do nhân dân và vì nhân dân. Vai trò,chức năng, nhiệm vụ của Nhà nướcđã có một bước điều chỉnh theo yêucầu của quá trình chuyển từ cơ chếkế hoạch hóa tập trung bao cấp sangkinh tế thị trường định hướngXHCN và hội nhập quốc tế. Cácchức năng, nhiệm vụ, quyền hạn củabộ máy nhà nước từng bước được cơcấu lại, tăng cường vai trò, tráchnhiệm của cộng đồng; mối quan hệgiữa Nhà nước với công dân dầnchuyển từ tư duy lãnh đạo, quyền uy- phục tùng sang tư duy về nhà nướcphục vụ; phân định rõ nhiệm vụquản lý, định hướng của Nhà nướcvới vai trò sản xuất, kinh doanh củacác doanh nghiệp.

Quan điểm và thể chế về Nhànước pháp quyền XHCN được bổsung, hoàn thiện một bước quantrọng. Nhận thức của các cấp, cácngành, của cán bộ, đảng viên vànhân dân về xây dựng Nhà nướcpháp quyền XHCN của nhân dân,do nhân dân, vì nhân dân có bướcphát triển. Nguyên tắc tổ chức quyềnlực nhà nước được quy định đầy đủhơn trong Hiến pháp năm 2013.Chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộmáy và cơ chế hoạt động của tổ chứcbộ máy nhà nước được xác định rõhơn và có những bước tiến tronghoạt động. Vai trò của pháp luậttrong tổ chức và hoạt động của Nhànước, trong quản lý xã hội ngày càngđược đề cao. Cơ chế phân công, phốihợp và kiểm soát quyền lực trong tổchức và hoạt động của Nhà nướcđược xác định rõ hơn và trong tổchức thực hiện đã có những bướctiến nhất định.

Tuy nhiên, chưa chế định rõ, đồngbộ, hiệu quả cơ chế phân công, phốihợp và kiểm soát quyền lực nhà nướcở các cấp. Chưa khắc phục được sựchồng chéo, vướng mắc về chứcnăng, nhiệm vụ giữa các thiết chế,


65SỐ 73 (207) - 2019

làm ảnh hưởng tới sự thống nhấtquyền lực và hiệu quả hoạt động củaNhà nước. Hệ thống pháp luật thiếuđồng bộ, nhiều nội dung chưa đápứng yêu cầu xây dựng Nhà nướcpháp quyền, còn chồng chéo; tínhcông khai, minh bạch, khả thi, ổnđịnh còn hạn chế. Kỷ cương, kỷ luậttrong quản lý nhà nước, thực thicông vụ còn nhiều yếu kém. Cải cáchhành chính còn chậm, thiếu đồngbộ, thủ tục hành chính còn phức tạp,phiền hà, đang là rào cản lớn đối vớiviệc tạo lập môi trường xã hội, môitrường kinh doanh lành mạnh, minhbạch, hiệu quả cho sự phát triển.

(3) Trong những năm thực hiệnđường lối đổi mới, Đảng và Nhànước Việt Nam đã ban hành nhiềuchủ trương, chính sách, pháp luậtnhằm phát huy dân chủ XHCN, bảođảm thực hiện quyền làm chủ củanhân dân. Ý thức về quyền và nghĩavụ công dân, năng lực làm chủ, thamgia quản lý xã hội của nhân dânđược nâng lên. Việc thực hiện Quychế dân chủ ở cơ sở và Pháp lệnhthực hiện dân chủ ở xã, phường, thịtrấn có tiến bộ. Quyền làm chủ củanhân dân được phát huy tốt hơn

trong các lĩnh vực của đời sống xãhội bằng các hình thức dân chủ trựctiếp và dân chủ đại diện. Nhiều cấpủy đảng, chính quyền đã lắng nghe,tăng cường tiếp xúc, đối thoại vớinhân dân, tôn trọng các loại ý kiếnkhác nhau. Hệ thống chính trị đã coitrọng việc chăm lo hạnh phúc và sựphát triển toàn diện của con người,bảo vệ và bảo đảm quyền và lợi íchhợp pháp, chính đáng của conngười, tôn trọng và thực hiện cácđiều ước quốc tế về quyền con ngườimà nước ta ký kết.

Tuy nhiên, nhận thức về dân chủtrong một bộ phận cán bộ, đảng viênvà nhân dân còn hạn chế. Quyền làmchủ của nhân dân ở nhiều nơi vànhiều lĩnh vực còn bị vi phạm. Cólúc, có nơi, việc thực hiện dân chủcòn hạn chế hoặc mang tính hìnhthức; có tình trạng lợi dụng dân chủgây chia rẽ, làm mất đoàn kết nội bộ,gây rối, ảnh hưởng đến an ninh quốcgia, trật tự, an toàn xã hội.

Từ việc xây dựng và thực hiện cơchế Đảng lãnh đạo, Nhà nước quảnlý, nhân dân làm chủ ở Việt Namnhững năm qua, có thể rút ra một sốkinh nghiệm:


66 SỐ 73 (207) - 2019

Một là, kiên định những vấn đề cótính nguyên tắc đảm bảo tồn tại và sựvận hành của cơ chế. Bản thân cơ chếvận hành tổng thể của hệ thốngchính trị nước ta cũng là mộtnguyên tắc lớn. Để cơ chế đó vậnhành có hiệu quả, vấn đề trước tiênvà cũng là vấn đề xuyên suốt cầnquán triệt là phải kiên định nhữngvấn đề có tính nguyên tắc là: khẳngđịnh rõ vai trò lãnh đạo, vai trò cầmquyền của Đảng, kiên định và xáclập nội dung, phương thức lãnh đạo,phương thức cầm quyền của Đảng;xây dựng Nhà nước pháp quyềnXHCN của dân, do dân và vì dân,Nhà nước quản lý xã hội bằng phápluật; nhân dân là chủ và nhân dânlàm chủ thông qua các cơ chế, quychế, quy định của pháp luật.

Hai là, phân định rõ vai trò, quyền,trách nhiệm của các chủ thể, cácthành viên của hệ thống chínhtrị. Các chủ thể trong cơ chế tổng thểcó vai trò, thẩm quyền và tráchnhiệm khác nhau. Để khắc phụctình trạng lấn sân, bao biện, làmthay, đồng thời khắc phục tình trạngbuông lỏng lãnh đạo, quản lý, hoặclộng quyền, lạm quyền, dân chủ quá

trớn khi thể hiện vai trò, tráchnhiệm và các quyền làm chủ củamình, điều kiện tiên quyết là phảiphân định rõ vai trò, quyền và tráchnhiệm của mỗi chủ thể, mỗi thànhviên trong hệ thống chính trị và đốivới cả người dân.

Ba là, hoàn thiện các quy chế, quyđịnh của Đảng, hệ thống pháp luật vàcác thiết chế phát huy quyền làm chủcủa nhân dân, bảo đảm các quy chế,quy định của Đảng và pháp luật củaNhà nước, các quy chế, điều lệ củaMặt trận Tổ quốc và các đoàn thểchính trị - xã hội không chồng chéo,mâu thuẫn nhau. Trong điều kiệnxây dựng Nhà nước pháp quyền vàĐảng cầm quyền bằng pháp luật,nhân dân làm chủ trên cơ cở phápluật thì việc xây dựng và hoàn thiệncác quy định của pháp luật và quychế, quy định điểu chỉnh hoạt độngcủa Đảng có vai trò quyết định hiệulực, hiệu quả vận hành cơ chế Đảnglãnh đạo, Nhà nước quản lý và nhândân làm chủ.

Bốn là, kiện toàn tổ chức bộ máytheo hướng đồng bộ, thống nhất. Cơchế không chỉ là những quy chế, quyđịnh tạo hành lang cho hoạt động


67SỐ 73 (207) - 2019

của tổ chức mà còn bằng chính bảnthân tổ chức, bằng kết cấu, thiết kế tổchức. ực hiện cơ chế Đảng lãnhđạo, Nhà nước quản lý và nhân dânlàm chủ không có nghĩa là thực hiệnsự hoạt động độc lập tuyệt đối, mỗichủ thể một hệ thống tổ chức bộ máyhoạt động riêng biệt, mà các chủ thểcó thể thống nhất với nhau về mặt tổchức, bộ máy, nhân lực lãnh đạo ởmột cấp, một bộ phận nhất định. Vìvậy, khi xây dựng và vận hành cơ chếcần chú ý kiện toàn tổ chức bộ máy,không hành chính hóa các cơ quanĐảng, Đoàn thể, đồng thời cũngkhông “đảng hóa” cơ quan nhà nướcvà không để người dân phải đóngthuế nuôi tổ chức bộ máy Đảng, Nhànước quá cồng kềnh.

Năm là, lấy dân làm gốc, dựa vàdân để xây dựng Đảng và hệ thốngchính trị. Lấy lợi ích của nhân dân làcơ cở động lực hoạt động, vận hànhcủa cơ chế. Cơ cở nền tảng của cơchế vận hành tổng thể của hệ thốngchính trị chính là bảo đảm quyền vàlợi ích chính đáng của nhân dân. Đócũng chính là thước đo mức độ đúngđắn, sát hợp của mọi chủ trương,đường lối của Đảng, chính sách,

pháp luật của Nhà nước. Xa rời mụctiêu và cơ sở nền tảng đó, bản chấtcủa Đảng, Nhà nước và tính khoahọc, cách mạng trong cơ chế vậnhành của hệ thống chính trị sẽ phainhạt, mất giá trị đích thực.3. Giải pháp thực hiện tốt cơ chế“Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý,nhân dân làm chủ”

(1) Nhận thức đúng đắn mốiquan hệ giữa Đảng, Nhà nước vànhân dân trong cơ chế “Đảng lãnhđạo, Nhà nước quản lý, nhân dânlàm chủ”

Để góp phần làm rõ cơ cở khoahọc của cơ cơ chế “Đảng lãnh đạo,Nhà nước quản lý, nhân dân làmchủ”, trả lời cho câu hỏi đây là mộtkhẩu hiệu chính trị hay là một cơ chếvận hành tổng thể thực sự của hệthống chính trị Việt Nam, chúng tacần xem xét tính biện chứng, tínhchặt chẽ, thống nhất giữa các chủ thểcủa mối quan hệ này.

Với vai trò, trách nhiệm của Đảngduy nhất cầm quyền, lãnh đạo Nhànước và xã hội, Đảng lãnh đạo đểđịnh hướng, dẫn dắt sự nghiệp cáchmạng, xây dựng và phát triển đấtnước theo định hướng XHCN,


68 SỐ 73 (207) - 2019

hướng tới xây dựng một nước ViệtNam dân giàu, nước mạnh, dân chủ,công bằng, văn minh. Đảng lãnh đạođể xây dựng Nhà nước pháp quyềnXHCN của dân, do dân, vì dân, Nhànước quản lý xã hội có hiệu lực, hiệuquả bằng pháp luật.Đảng lãnh đạo để pháthuy sức mạnh khối đạiđoàn kết dân tộc, khaithác và phát huy cóhiệu quả các nguồnlực, tiềm năng, thếmạnh của đất nước,kết hợp sức mạnh dântộc và sức mạnh thờiđại, thực hiện thắng lợicông cuộc đổi mới,công nghiệp hoá, hiệnđại hoá, hội nhập quốctế. Đảng lãnh đạo đểđảm bảo đem lại tự do,hạnh phúc cho nhândân, đảm bảo tất cả quyền lực thuộcvề nhân dân, nhân dân được pháthuy quyền làm chủ thực sự củamình.

Nhà nước Việt Nam là Nhà nướcpháp quyền XHCN của dân, do dânvà vì dân. Nhà nước quản lý xã hội

bằng pháp luật, dưới sự lãnh đạo củaĐảng. Nhà nước thể chế hoá cácquan điểm, chủ trương, đường lối,nghị quyết của Đảng thành các chínhsách, pháp luật, các chương trình, kếhoạch hoạt động và quản lý xã hội

theo Hiến pháp và phápluật. ực hiện quản lýnhà nước nhằm khaithác, sử dụng hiệu quảcác nguồn lực xã hộiphục vụ sự nghiệp xâydựng và bảo vệ Tổ quốcViệt Nam XHCN. Sựquản lý của Nhà nướckhông trái với các chủtrương, đường lối, nghịquyết, quy định củaĐảng; đồng thời cũngkhông hạn chế quyền,lợi ích hợp pháp, chínhđáng của nhân dân. Sựquản lý của Nhà nước

một mặt nhằm tổ chức thực hiện cóhiệu quả các chủ trương, đường lối,quan điểm chính trị của Đảng; mặtkhác đảm bảo dân chủ, công bằng,công khai, minh bạch mọi hoạt độngtrong đời sống xã hội.

Ở Việt Nam, Đảng lãnh đạo, Nhà

Với vai trò, tráchnhiệm của Đảng duynhất cầm quyền, lãnhđạo Nhà nước và xãhội, Đảng lãnh đạo đểđịnh hướng, dẫn dắtsự nghiệp cách mạng,xây dựng và phát triểnđất nước theo địnhhướng XHCN, hướngtới xây dựng một nướcViệt Nam dân giàu,nước mạnh, dân chủ,công bằng, văn minh.


69SỐ 73 (207) - 2019

nước quản lý cũng đều nhằm mụctiêu thực thi quyền làm chủ của nhândân. Nhân dân làm chủ vừa là mộtthành tố không thể tách rời trong cơchế “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quảnlý, nhân dân làm chủ”, vừa là mụctiêu cao nhất khi triển khai cơ chế đótrong thực tiễn.

Sợi dây xuyên suốt, chất keo “kếtdính”, yếu tố bảo đảm duy trì mộtcách tự nhiên sự vận hành và mốiquan hệ giữa Đảng, Nhà nước vànhân dân trong cơ chế vận hành tổngthể của hệ thống chính trị Việt Namchính là ở: sự thống nhất trong mụctiêu, lý tưởng của Đảng, mục tiêulãnh đạo, quản lý của Nhà nước; ởbản chất của Đảng và Nhà nước ta; ởđội ngũ cán bộ, đảng viên, côngchức, viên chức trong bộ máy Đảng,Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và cáctổ chức chính trị - xã hội; ở mối quanhệ máu thịt giữa Đảng, Nhà nước vànhân dân.

(2) Nâng cao năng lực lãnh đạo,cầm quyền của Đảng, hoàn thiệncác quy chế, quy định về tổ chức,hoạt động của Đảng

Một là, nâng cao bản lĩnh chínhtrị, trình độ trí tuệ, tính chiến đấu

của toàn Đảng và của mỗi cán bộ,đảng viên, trước hết là cán bộ lãnhđạo, quản lý chủ chốt các cấp; khôngdao động trong bất cứ tình huốngnào. Giữ vững bản chất giai cấp côngnhân của Đảng, vai trò tiên phong,gương mẫu của cán bộ, đảng viên.Kiên định những vấn đề có tínhnguyên tắc trong công tác xây dựngĐảng. Nâng cao năng lực cầm quyềncủa Đảng và bảo đảm sự lãnh đạocủa Đảng có hiệu lực, hiệu quả. Nângcao năng lực hoạch định đường lối,chính sách phù hợp với quy luậtkhách quan và đặc điểm của ViệtNam, tạo bước đột phá để phát triển.

Hai là, tiếp tục đổi mới, kiện toàntổ chức bộ máy của Đảng. Gắn đổimới, kiện toàn tổ chức bộ máy vớihoàn thiện chức năng, nhiệm vụ,nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ,đảng viên. Tập trung củng cố, nângcao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấucủa tổ chức cơ sở đảng. Xây dựng độingũ đảng viên thật sự tiên phong,gương mẫu, trọng dân, gần dân, hiểudân, học dân, có trách nhiệm caotrong công việc, có bản lĩnh chính trị,phẩm chất đạo đức cách mạng, ýthức tổ chức kỷ luật và năng lực hoàn


70 SỐ 73 (207) - 2019

thành nhiệm vụ, vững vàng trướcmọi khó khăn, thách thức, phấn đấucho mục tiêu, lý tưởng của Đảng.

Ba là, nâng cao chất lượng đội ngũcán bộ. Tiếp tục ban hành và thựchiện các quy định, quy chế, cơ chếmới trong công tác cán bộ bảo đảmtính thống nhất, đồng bộ và chặt chẽgiữa các khâu, liên thông giữa cáccấp. Đổi mới bầu cử trong Đảng,phương thức tuyển chọn, bổ nhiệmcán bộ để lựa chọn những người cóbản lĩnh chính trị vững vàng, phẩmchất đạo đức tốt, năng động, dámnghĩ, dám làm, dám chịu tráchnhiệm giữ các vị trí lãnh đạo, đặc biệtlà người đứng đầu. Tập trung xâydựng đội ngũ cán bộ, nhất là đội ngũcán bộ cấp chiến lược, đủ năng lực vàphẩm chất, ngang tầm nhiệm vụ.

Bốn là, tiếp tục đổi mới, nâng caohiệu quả công tác dân vận, tăng cườngquan hệ mật thiết giữa Đảng với nhândân. Đổi mới phương thức lãnh đạocủa Đảng về công tác dân vận trongđiều kiện phát triển kinh tế thị trườngđịnh hướng XHCN và hội nhập quốctế. Đội ngũ cán bộ, đảng viên phảithật sự tin dân, trọng dân, gần dân,hiểu dân, học dân, dựa vào dân, có

trách nhiệm với dân. Giải quyết kịpthời, có hiệu quả những bức xúc, kiếnnghị chính đáng của nhân dân vàkhiếu nại, tố cáo của công dân. Kịpthời thể chế hóa đường lối, chủtrương của Đảng thành chính sách,pháp luật phù hợp với thực tiễn vàđáp ứng lợi ích, nguyện vọng chínhđáng của nhân dân.

Năm là, đổi mới phương thức lãnhđạo của Đảng đối với hệ thống chínhtrị, đặc biệt là với Nhà nước. Tiếp tụccụ thể hóa phương thức lãnh đạo củaĐảng đã được xác định trong Cươnglĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳquá độ lên CNXH (bổ sung, pháttriển năm 2011) ở tất cả các cấp bằngnhững quy chế, quy định, quy trìnhcụ thể. Tiếp tục đổi mới, nâng caochất lượng việc xây dựng, ban hànhnghị quyết của Đảng, luật pháp, chínhsách của Nhà nước. Tập trung lãnhđạo, chỉ đạo kiên quyết, dứt điểm việccụ thể hóa, thể chế hóa, tổ chức thựchiện nghị quyết; thường xuyên kiểmtra, đôn đốc; đổi mới cách thức quántriệt, sơ kết, tổng kết việc thực hiệnnghị quyết, chỉ thị của Đảng, bảo đảmtính hiệu quả. Đẩy mạnh cải cáchhành chính trong Đảng.


71SỐ 73 (207) - 2019

(3) Tiếp tục xây dựng, hoàn thiệnhệ thống pháp luật, đổi mới tổ chứcvà hoạt động của bộ máy Nhà nước

Trong những năm tới phải đẩymạnh việc hoàn thiện pháp luật gắnvới tổ chức thi hành pháp luật nhằmnâng cao hiệu lực, hiệu quả của Nhànước pháp quyền XHCN. Bảo đảmpháp luật vừa là công cụ để Nhànước quản lý xã hội, vừa là công cụđể nhân dân làm chủ, kiểm tra, giámsát quyền lực nhà nước. Quản lý đấtnước theo pháp luật, đồng thời coitrọng xây dựng nền tảng đạo đức xãhội. Cần xác định rõ cơ chế phâncông, phối hợp thực thi quyền lựcnhà nước, nhất là cơ chế kiểm soátquyền lực giữa các cơ quan nhà nướctrong việc thực hiện các quyền lậppháp, hành pháp, tư pháp trên cơ sởquyền lực nhà nước là thống nhất;xác định rõ hơn quyền hạn và tráchnhiệm của mỗi quyền. Hoàn thiện tổchức và nâng cao chất lượng, hiệuquả hoạt động của bộ máy nhà nước.Bộ máy nhà nước cần phải được tổchức gọn nhẹ, rõ ràng về chức năng,cụ thể về quyền hạn và trách nhiệm;tổ chức và hoạt động của bộ máy nhànước từ Trung ương đến địa phương

phải tạo điều kiện để người dân dễtiếp cận, dễ đối thoại, dễ kiểm tra,giám sát; huy động được tối đa trítuệ, sáng kiến và sự đóng góp củangười dân tham gia quản lý nhànước và xã hội.

(4) Hoàn thiện cơ chế dân chủ,nâng cao năng lực làm chủ củanhân dân

Tập trung xây dựng các văn bảnpháp luật liên quan đến quyền làmchủ của người dân. Tiếp tục xâydựng, hoàn thiện các cơ chế, quy chế,quy định để người dân được phát huyquyền làm chủ của mình trong mọilĩnh vực của đời sống xã hội. Đảng,Nhà nước phải bảo đảm và phát huyđược quyền làm chủ thực sự củangười dân, nhất là quyền tham giaxây dựng đường lối, chính sách,quyền lựa chọn người đại diện chomình và quyền sở hữu tài sản hợppháp. Đổi mới nhận thức và hànhđộng về mối quan hệ giữa Đảng, Nhànước nhân dân, trong đó phải đặtngười dân vào trị trí trung tâm trongmọi hoạt động của bộ máy Đảng, nhànước, toàn bộ hoạt động của bộ máyĐảng, Nhà nước phải được tổ chứctrên nền tảng “phục vụ nhân dân” n

Vừa qua, tại Văn phòng Trungương Ðảng, ường trực Tổbiên tập Văn kiện Ðại hội XIII

của Ðảng tổ chức tọa đàm với đại diệnlãnh đạo Phòng ương mại và Côngnghiệp Việt Nam (VCCI) và lãnh đạomột số doanh nghiệp tư nhân. Ðồng chíNguyễn Xuân ắng, Bí thư Trung ươngÐảng, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trungương, Giám đốc Học viện Chính trịquốc gia Hồ Chí Minh, ường trựcTiểu ban Văn kiện chủ trì.

Phát biểu ý kiến tại tọa đàm, đồng chíNguyễn Xuân ắng đánh giá, khu vựckinh tế tư nhân đã đóng góp lớn vào pháttriển chung của nền kinh tế, đồng thờikhẳng định, đây chính là động lực để khaithác, khơi dậy mọi nguồn lực trong nhândân cho sự phát triển đất nước. Ðồng chíđề nghị, trên tinh thần thẳng thắn, các đạibiểu đánh giá khái quát, nêu rõ vấn đề cốtlõi về những kết quả đạt được; đi sâu phântích những bất cập, hạn chế, khó khăn, trởngại đối với sự phát triển của khu vựckinh tế tư nhân, hiến kế để Ðảng và Nhànước điều chỉnh cơ chế, chính sách phùhợp, tháo gỡ vướng mắc.

Tại tọa đàm, đại diện VCCI và cácdoanh nghiệp đã đánh giá thuận lợi, khókhăn, phân tích nguyên nhân tác độngđến sự phát triển của khu vực kinh tế tưnhân; nhận thức rõ quan điểm của Ðảngvề phát triển kinh tế tư nhân trở thànhmột động lực quan trọng của nền kinhtế thị trường định hướng xã hội chủnghĩa, xóa bỏ mọi rào cản, định kiến, tạomọi điều kiện thuận lợi để phát triểnkinh tế tư nhân lành mạnh và đúng địnhhướng; xây dựng đội ngũ doanh nhânlớn mạnh, có tinh thần yêu nước, khátvọng vươn lên làm giàu chính đáng, cótrách nhiệm xã hội, đạo đức và văn hóakinh doanh. Một số ý kiến cho rằng, khuvực kinh tế tư nhân vẫn đang gặp cáckhó khăn về nhận thức, khung khổ phápluật, cơ chế, chính sách và thực thi cơchế, chính sách, môi trường kinhdoanh... Các đại biểu đề xuất, kiến nghịnhiều giải pháp, những việc cần triểnkhai để khu vực kinh tế tư nhân tậndụng cơ hội, vượt qua thách thức, cónăng lực cạnh tranh và tác động tích cựctới các khu vực kinh tế khác và toàn bộnền kinh tế n

LÝ LUẬN & THỰC TIỄN THÔNG TIN - TƯ LIỆU

72 SỐ 73 (207) - 2019

góp phần hoàn thiện chủ trương, đường lốicủa Ðảng Về phát triển kinh tế tư nhân

mục lụchdll.vn/fileupload/documents/hoi dong thang 9-2019 last.pdfxây dựng Đảng về...

Documents