new aw cover arenga westerhoutti create · 2019. 12. 12. · สืบส นแนวพระร...

พมพครงท 1: พฤษภาคม 2555

สงวนลขสทธ พ.ศ. 2555 โดยมลนธแมฟาหลวง ในพระบรมราชปถมภ

สงวนลขสทธตามพระราชบญญต การคดลอกสวนใดๆ ในหนงสอนไปเผยแพรในทกรปแบบตองไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธ ยกเวนการอางอง

เพอการศกษาและการวจารณ

พมพท: บรษท เอเอนท ออฟฟศ เอกซเพรส จำากด เลขท 24 อาคารยเซนเตอร 2 ซอยจฬา 42 แขวงวงใหม เขตปทมวน กรงเทพฯ 10330

ขอมลทางบรรณานกรมของสำานกหอสมดแหงชาตNational Library of Thailand Cataloging in Publication Dataมลนธแมฟาหลวง ในพระบรมราชปถมภ. การปลกปา ปลกคน : การเพาะและปลกตาวในปาเศรษฐกจ. -- กรงเทพฯ : มลนธ, 2555. 40 หนา.--(ชดแนวทางการพฒนาตามตำาราแมฟาหลวง).1. ตาว--การปลก. 2. การปลกปา. 3. ทรพยากรปาไม. I. คฑาวธ พลทรพย, ภาพประกอบ. II. ชอเรอง.333.75153ISBN 978-616-7681-01-6

แนวทางการพฒนาตามตำาราแมฟาหลวง เรองการปลกปา ปลกคน : การเพาะและปลกตาวในปาเศรษฐกจ

คำ�นำ�คมอเลมนเกดจ�กก�รสมภ�ษณช�วบ�นในหมบ�นยอด ตำ�บลยอด อำ�เภอ สองแคว จงหวดน�น และรวบรวมจ�กประสบก�รณของเจ�หน�ทอ�ส�สมคร พฒน� (อสพ.) ของโครงก�รบรณ�ก�รแกไขปญห�และพฒน�พนทจงหวดน�น ต�มแนวพระร�ชดำ�ร สถ�บนพฒน�และสงเสรมกจกรรมปดทองหลงพระ สบส�นแนวพระร�ชดำ�ร และเจ�หน�ทของมลนธแมฟ�หลวง ในพระบรม- ร�ชปถมภ ผปฏบตง�นเปนพเลยงในพนทดำ�เนนง�น รวมทงจ�กก�รเดนสำ�รวจ พนทของคณะผเรยบเรยงรวมกบทห�รพร�น และเจ�หน�ทอทย�นแหงช�ต ถำ�สะเกน ซงเปนพนทป�ดงเดมในจงหวดน�นทยงมคว�มสมบรณสง

เนองจากตาวเปนพชทองถนทขนไดดในพนทบานยอด ตำาบลยอด อำาเภอ

สองแคว จงหวดนาน และมคณคาทางเศรษฐกจสง กลาวคอ มศกยภาพในการ

แปรรปอยางตอเนองและเปนทตองการของตลาด แตปจจบนปรมาณตาวจาก

ธรรมชาตลดลงอยางมาก เนองจากการตดไมทำาลายปา และการนำาผลผลตตาว

จากปามาแปรรปโดยไมไดมการปลกทดแทน โครงการฯ จงไดหารอกบชาวบาน

และผนำาในพนท เพอรวมกนขยายพนธและบรหารจดการการนำาตาวไป

ใชประโยชน เพอเปนแหลงรายไดทยงยนของชมชนใกลปาโดยไมสรางผล

กระทบตอระบบนเวศนของพนทปาเดม

หนงสอแนวทางการพฒนาตามตำาราแมฟาหลวง เรองการเพาะปลกตาวในปา

เศรษฐกจเปนสวนหนงของชดหนงสอการปลกปา ปลกคน ซงประกอบดวย

หนงสออก 3 เลม คอ หลกการการปลกปา ปลกคน การสำารวจปาไม และการ

เพาะและปลกหวายในปาเศรษฐกจ

แนวทางการพฒนาตามตำาราแมฟาหลวง เรองการปลกปา ปลกคน : การเพาะและปลกตาวในปาเศรษฐกจ

ส�รบญ

1.ลกษณะทางพฤกษศาสตรและลกษณะทวไป 4

2.การใชประโยชน 9

3.การขยายพนธ 11

3.1 การเตรยมเมลดพนธตาว

3.2 การเพาะเมลด

3.3 การดแลเมลดทเพาะ

3.4 การเพาะกลา

3.5 การดแลกลา

4.การปลกตาวเปนปาเศรษฐกจหรอปลกเสรมในปา 28

4.1 การคดเลอกพนทและการเตรยมพนทสำาหรบปลก

4.2 การปลก

4.3 การดแลรกษา

5.สรปปฏทนการเพาะปลก31

6.ผลตอบแทนจากการปลกตาว 32

7.ประมาณการแรงงานสำาหรบการปลกตาว 33

4 แนวทางการพฒนาตามตำาราแมฟาหลวง เรองการปลกปา ปลกคน : การเพาะและปลกตาวในปาเศรษฐกจ / ลกษณะทางพฤกษศาสตรและลกษณะทวไป

[01]ลกษณะท�งพฤกษศ�สตรและลกษณะทวไป

ตนต�ว หรอรงไก จดเปนไมป�ซงองคก�รสวนพฤกษศ�สตร กระทรวง ทรพย�กรธรรมช�ตและสงแวดลอม (2554, 4 กนย�ยน) ไดอธบ�ยลกษณะ ของต�วอย�งละเอยดว� ต�วมชอวทย�ศ�สตรว� อะเรนก� เวสเตอรฮทต (Arenga westerhoutti) เปนป�ลมลำ�ตนเดยว (solitary) เชนเดยวกนกบ ชก มขน�ดใหญ เมอโตเตมทอ�จสงไดถง 20 เมตร เสนผ�นศนยกล�งลำ�ตน ประม�ณ 40-60 เซนตเมตร มวงแหวนรอบลำ�ตนเปนขอชดเจน แตมกถก ปดหมดวยก�บใบแกเกอบตลอดทงลำ�ตน

ใบ (leaves) เปนใบประกอบแบบขนนก สวนยอดของใบชขน แตไมถงกบตงตรง

มจำานวนใบประมาณ 12-15 ใบ กาบใบ (sheath) แยกเปนรองลก มเสนใยสดำา

สานเปนรางแหอยทขอบดานขาง ซงเสนใยเหลานบางสวนอาจมการเปลยนรป

ดคลายหนามยาว 60-100 เซนตเมตร กานใบ (petiole) แขงและมขนาดใหญ

ยาวประมาณ 1 เมตร แกนระหวางกานใบประกอบ (rachis) ยาวประมาณ 6-7

เมตร ใบยอย (pinnae) ประมาณ 150 ค ขนาด 100-130 x 7-10 เซนตเมตร

เรยงตวเปนระเบยบในระนาบเดยว ปลายใบยอยเปนซ คลายฟนปลา ฐานใบยอย

มรยางคยนออกมาเปนตง (auricle) 2 อน ขนาดไมเทากน ใบออนมหลงใบสเทาเงน

สวนใบแกมหลงใบสนำาตาลแดงคลายสนม

ทะลายดอก (inflorescence) แทงออกจากลำาตนในระหวางกาบใบ หรอระหวาง

ชนของโคนกาบใบ (interfloliar) โดยจะเรมออกดอกทะลายแรกจากสวนยอด

จากนน ทะลายตอไปจะทยอยแทงทะลายดอกเลอนลงมาทางดานลาง ในหนง

ตนสามารถออกดอกออกผลไดโดยเฉลย 4-6 ทะลาย มความยาวของทะลาย

5แนวทางการพฒนาตามตำาราแมฟาหลวง เรองการปลกปา ปลกคน : การเพาะและปลกตาวในปาเศรษฐกจ / ลกษณะทางพฤกษศาสตรและลกษณะทวไป

ดอกประมาณ 2-2.5 เมตร กานทะลายดอก (peduncle) มขนาดใหญและ

แขงแรงยาวประมาณ 60-90 เซนตเมตร ดอกเพศผ (staminate flower) ขนาด

ประมาณ 2.5-4.5 x 1.2-2 เซนตเมตร มกลบเลยง และกลบดอกอยางละ 3 กลบ

กลบเลยง (sepal) เรยงซอนทบกน มความยาวประมาณ 1 ใน 4 สวนของกลบ

ดอกมสเขยว สวนกลบดอก (petal) รปรางคลายเรอ ดอกออนสเขยวออนออก

เหลอง สวนดอกแกออกมวง แตละกลบเรยงชนกนพอด ไมซอนทบ มเกสรเพศผ

สเหลองจำานวนมาก ดอกเพศเมย (pistillate flower) มกลบเลยงและกลบดอก

อยางละ 3 กลบ กลบเลยง (sepal) เรยงซอนทบกน สเขยว ขนาดไมเทากน

มความยาวประมาณ 1 ใน 3 ของกลบดอก เมอแกแลวมกไมหลดรวง กลบดอก

(petal) หนา รปไข สเขยวออน มความยาวประมาณ 1.5-2.5 เซนตเมตร กลบ

ดอกเชอมตดกนทฐาน สวนดานบนเรยงชนกนพอด ไมซอนทบ

ผล (fruit) รปทรงกลม หรอรปไข มสน 3 สน แตไมชดเจนนก ขนาด 3.5-4.5 x

3.8-4.8 เซนตเมตร ผลออนมสเขยวออกนำาเงน เมอแกเปนสเขยวเขมออกดำา

เมลด (seed) สดำาเลอมออกเทา แขง ขนาด 1.5-2.0 x 2.0-2.5 เซนตเมตร

ในหนงผลมกม 2-3 เมลด

เมอตนตาวโตเตมท คอ ประมาณ 8 ป จะออกดอกทละทะลาย ตนตาวออกดอก

และตดผลชวงเดอนเมษายนถงพฤษภาคม สามารถเกบผลไปทำาลกชดไดชวง

เดอนกนยายนถงตลาคม และจะแกเตมทพรอมนำาไปเพาะชวงเดอนพฤศจกายน

เปนตนไป ตนตาวจะออกดอกผลทะลายใหมในชวงเมษายนถงพฤษภาคม

ปถดไป ตนตาวหนงตนจะออกดอกและผล ประมาณ 5 ทะลายตลอดชวต โดย

ออกดอกผลเฉลยปละ 1 ทะลาย หนงทะลายจะใหผลตาวประมาณ 1,500 ผล

โดยจะออกดอกและตดผลจากยอดสดของตนกอน จากนน จงออกจากตนใน

ระดบทลดหลนลงไปในปถดๆ ไปเปนเวลาประมาณ 5-6 ป เมอมอายประมาณ

14 ป ตนตาวจะเรมตายลง (ถนอม ใจการ, 2554. 7 กนยายน)


ตนตาวมถนกำาเนดดงเดมและกระจายพนธอยในแถบเอเชยตะวนออกเฉยงใต

ในประเทศอนเดย มาเลเซย ฟลปปนส สวนในประเทศไทยพบในปาดบทวไป

แตพบมากในปาแถบจงหวดกาญจนบร พษณโลก ตาก อตรดตถ แพร และนาน

ภาพท 1 ตนต�ว

ขนต�มพนท ทมคว�ม ชมชนสง

ภาพท 2 ดอกและผล

ออกเปนพวงทะล�ย (ปภงกร วงศชดวรรณ, 2551, 28 เมษ�ยน)

7แนวทางการพฒนาตามตำาราแมฟาหลวง เรองการปลกปา ปลกคน : การเพาะและปลกตาวในปาเศรษฐกจ / ลกษณะทางพฤกษศาสตรและลกษณะทวไป

ภาพท 3 ดอกต�ว

ชวงเดอนเมษ�ยน ถงพฤษภ�คม

(ปภงกร วงศชดวรรณ, 2551, 28 เมษ�ยน)

ภาพท 4 ผลออนชวง

เดอนพฤษภ�คม ถงมถน�ยน

(คมกรช เยนศรกล, 2549, 23

พฤษภ�คม)

ภาพท 5 ผลสก

สเขยวเขม ชวงเดอน กนย�ยน

ถงตล�คม ส�ม�รถนำ�ไป

ทำ�ลกชด

ภาพท 6 ผลแก มสคลำ�

ชวงเดอน พฤศจก�ยน ถงธนว�คม

ส�ม�รถ นำ�ไปเพ�ะ


ภาพท 7 ผลต�วมเมลด

ด�นใน 3 เมลด

ภาพท 8 ลกชด หรอ

เมลดต�ว

ภาพท 8 ลกชด หรอเมลด

ต�ว(ณฐพงษ

เสรมศรก�ญจน�, 2533, 28 กนย�ยน)

แนวทางการพฒนาตามตำาราแมฟาหลวง เรองการปลกปา ปลกคน : การเพาะและปลกตาวในปาเศรษฐกจ / การใชประโยชน 9

[02]ก�รใชประโยชน

2.1ผลตาว

เมอแปรรปแลว เรยกวา ลกชด กระบวนการแปรรปเรมจากการตดทะลายผลตาว

ลงมาจากตน แลวรดผลออกจากทะลายกอนนำาไปตมทงผลหลงนำาเดอด 30 นาท

เพอใหเปลอกนม งายตอการหนบเมลดตาวออกจากผล โดยตดบรเวณสวนหว

ของผลและหนบเอาเปลอกออกใหเหลอแตเมลดในสขาว นำาไปแชนำา 12 ชวโมง

เพอใหเมลดตาวอมตวและมขนาดใหญขน จากนน สามารถนำาไปขายสดได

หากจะนำาไปรบประทาน ตองทำาใหสกดวยการตมอยางนอย 30 นาท เพอกำาจด

ยางบนลกชดและทำาใหลกชดนม หรอนำาไปเชอมนำาตาลเพอทำาขนมหวาน

ราคาลกชดสดกโลกรมละ 17 บาท ราคาลกชดเชอมนำาตาลกโลกรมละ 35

บาท และราคาลกชดอบแหงกโลกรมละ 180 บาท ณ เดอนพฤษภาคม 2555

ภาพท 9 หนบเมลดต�ว

ออกจ�กผล

แนวทางการพฒนาตามตำาราแมฟาหลวง เรองการปลกปา ปลกคน : การเพาะและปลกตาวในปาเศรษฐกจ / การใชประโยชน10

2.2ยอดออนทขวหว

ใชกนแบบผกสด หรอดองเปรยวเกบไวแกงสม หรอแกงกะท

2.3ใบ

ใชมงหลงคาและกนฝาบาน

2.4กานใบ

นำามาเหลารวมทำาไมกวาด

แนวทางการพฒนาตามตำาราแมฟาหลวง เรองการปลกปา ปลกคน : การเพาะและปลกตาวในปาเศรษฐกจ / การขยายพนธ 11

[03]ก�รขย�ยพนธ

ต�วใชเมลดในก�รขย�ยพนธ โดยนำ�เมลดพนธไปเพ�ะเปนตนกล� ซงใชเวล� ประม�ณ 1 ปจงนำ�ไปปลกได

3.1การเตรยมเมลดพนธ

3.1.1 อปกรณ

1. มด: สำาหรบตดพวงทะลาย

2. ถงมอยาง: สำาหรบปองกนยางจากผลตาว

3. บนได: สำาหรบปนตนตาว

4. กระสอบปย: สำาหรบรวบรวมผลตาว

5. อปกรณหาพกดดวยสญญาณดาวเทยม (GPS): สำาหรบระบพกด

การสำารวจ

3.1.2 ขนตอนการเตรยมเมลดพนธ

โดยปกต ตาวหนงทะลายใหผล 1,000-2,000 ผล โดยแขนงหนงใหผล

ประมาณ 50-60 ผล สำาหรบผลขนาดใหญ และ 100-200 ผล สำาหรบ

ผลขนาดเลก ตนตาวออกดอกชวงเดอนเมษายนถงพฤษภาคม ดอก

จะเปลยนเปนผล สามารถเกบไปทำาลกชดไดชวงเดอนกนยายนถง

ตลาคม และจะแกเตมทพรอมนำาไปเพาะชวงเดอนพฤศจกายนถง

ธนวาคม

การเพาะตนตาวใชเมลดในการเพาะ โดยสามารถหาเมลดไดโดย

ซอจากชาวบาน หรอหาจากปา การเกบผลตาวมขนตอนดงตอไปน

แนวทางการพฒนาตามตำาราแมฟาหลวง เรองการปลกปา ปลกคน : การเพาะและปลกตาวในปาเศรษฐกจ / การขยายพนธ12

1. สำารวจปาเพอหาตนตาวทเหมาะสำาหรบเกบเมลดมาทำาพนธ

โดยสามารถสำารวจไดตงแตฤดออกดอกของตนตาวจนถงชวง

เวลากอนผลตาวจะแก หรอชวงใดกไดระหวางเดอนเมษายนจนถง

เดอนพฤศจกายน วธสงเกตวาตนตาวทพบจะใหเมลดพนธทด

หรอไม คอ สำารวจบรเวณโดยรอบตนนนในรศมไมเกน 300 เมตร

วาพบตนตาวตนอนอกหรอไม เนองจากดอกตาวเปนดอกสมบรณ

เพศ คอ มทงดอกตวผและตวเมย เมอถงฤดทดอกผสมพนธ ตนท

ขนเดยวๆ จะผสมพนธภายในตน ทำาใหเมลดฝอ และบางครงไมม

เมลด หากมตนอนอยใกล ตนตาวจะผสมพนธขามตน และมเมลด

ทสมบรณ เหมาะแกการนำาไปเพาะ เมอไดตนตาวทเหมาะสมแลว

ใหบนทกตำาแหนงไวเพอกลบมาเกบเมลดพนธเมอผลแก การใช

เครองหาพกดดวยสญญาณดาวเทยม (GPS) เพอบนทกตำาแหนง

จะทำาใหสะดวกแกการกลบมาเกบผลตาวสำาหรบทำาเมลดพนธใน

ภายหลง

2. เกบผลตาวทแกเตมทซงรวงหลนจากตน หรอตดจากตนทงทะลาย

เมอผลแกเตมท1 ในชวงเดอนมกราคม โดยสตรในการคำานวณ

จำานวนผลตาวทตองการสำาหรบการเพาะพนธซงรวมอตรา

สญเสยระหวางการเพาะ คอ

F = 2 T 3

โดยท F = จำานวนผลตาวทตองใชสำาหรบการเพาะ 2 = อตราสวนความสญเสยจากการเพาะตาว2 ดวยผลตาว ภายใตสมมตฐาน ผลตาว 1 ผล ม 3 เมลด T = จำานวนตนตาวทตองการปลก

1 วธการพจารณาวาผลตาวแกเตมททำาไดโดยผาผลตาว และสงเกตสเมลด หากมสดำา หรอสงเกตวาผลมรอยถกแทะจากสตว เชน อเหน แสดงวาผลตาวแกเตมทแลว2 บทเรยนจากการดำาเนนงานในพนทจงหวดนานพบวาอตราการสญเสยระหวางเพาะของเมลดตาว ไดแก 1) อตราการสญเสยเนองจาก เมลดไมสมบรณ รอยละ 6 2) อตราการสญเสยเนองจากรากไมงอกระหวางเพาะเมลด รอยละ 40 3) อตราการสญเสยเนองจากใบไมงอก ระหวางเพาะกลา รอยละ 5 4) อตราการสญเสยเนองจากกลาแคระแกรน ไมสมบรณรอยละ 5 จากการคำานวณอตราสญเสยทงหมด พบวา เพอใหไดตนกลาทสมบรณ 100 ตน ตองใชเมลดทงสน 197 เมลด หรอเกอบ 2 เทาของจำานวนตนทตองการเพาะ


ยกตวอยางเชน หากตองการปลกตาว 100 ตน จะตองหาเมลดตาว 200 เมลด ซงเทากบผลตาวประมาณ 67 ผล เปนตน

F = 2 x 100 3

3.2การเพาะเมลด


1. มด: สำาหรบเลาะผลจากแขนง

2. กะละมง: สำาหรบลางเมลดตาว

3. กระสอบปาน: สำาหรบตากเมลดตาว

4. กระสอบปย: สำาหรบบมผลตาวใหเปลอกตาวเนาเปอย และเพาะ

เมลดตาว (1 กระสอบปยสามารถบมผลตาวได 300 ผล และ

สามารถเพาะเมลดตาวได 300 เมลด)

5. ขยมะพราวสบ: สำาหรบเพาะเมลดตาว (ขยมะพราวสบ 1 กระสอบ

สามารถใชเพาะเมลดตาวได 300 เมลด)

6. ขยมะพราวปน: สำาหรบเพาะเมลดตาว (ขยมะพราวปน 1 กระสอบ

สามารถใชเพาะเมลดตาวได 300 เมลด)

7. บวรดนำา: สำาหรบรดนำาในกระสอบปยขณะเพาะเมลดตาว

3.2.2 ขนตอนการเพาะเมลด

1. เลาะผลออกจากทะลายใหเปนลกๆ และคดเลอกผลตาวทแกจด

ลกษณะผลตองโต ไมลบ มสเขยวแกมนำาตาลเขม

ขอควรระวง: ผทจะเลาะเมลดตาวตองสวมเสอผาใหรดกม เพอ

ปองกนการสมผสยางจากผลตาว ซงจะทำาใหเกดอาการคนหรอ

แพได


2. บมผลตาวใหเนา โดยนำาผลตาวทคดเรยบรอยแลวไปกองรวมกน

ไวบนดนทชน และคลมดวยพลาสตก เพอปองกนสตวตางๆ มากน

และรกษาความชน รวมทงเพมอณหภมในการบมผลตาว ควร

รดนำากองผลตาวใหชมสปดาหละ 2 ครง หรอนำาผลตาวใสใน

กระสอบปย แลวมดปากกระสอบใหแนนโดยไมตองรดนำา เพอบม

ใหเปลอกของผลตาวเนา ทง 2 วธใชระยะเวลาในการบมทงสน

ประมาณ 2 เดอน จากนน คดเมลดตาวทสมบรณออกมาเปน

เมลดพนธ โดยคดเฉพาะเมลดทสมบรณ คอ ไมเนา ไมลบ

ภาพท 11 ก�รบมผลต�ว

โดยปลอยให เปลอกต�วเน� ต�มธรรมช�ต

เปลอกต�วทเน� ส�ม�รถนำ�ไป

ใชเปนปยได

ภาพท 10 เล�ะผลต�ว

ออกจ�กทะล�ย


3. นำาเมลดตาวทคดไวไปลางนำาใหสะอาด ใชมอขดเมอกออกใหหมด

นำาเมลดทลางแลวไปลอยนำา แลวคดเมลดทลอยออก เนองจาก

เมลดทลอยเปนเมลดทเสยหรอไมสกเตมท และไมสามารถนำาไป

เพาะได

ภาพท 12 ก�รบมผลต�ว

โดยวธปลอยให เน�ต�มธรรมช�ต

จะทำ�ใหเปลอก เมลดต�วแตกเอง

และยงเปน ก�รทำ�ล�ยระยะ

ก�รฟกตว ของเมลด

เมอนำ�เมลด ไปเพ�ะจะม

อตร�ก�รงอกสง

ภาพท 13 นำ�เมลดต�ว

ทคดออกจ�ก เปลอกต�วม�ล�ง

ภาพท 14 จ�กนน

นำ�เมลดต�ว ทคดม�ลอยนำ� คดเลอกเฉพ�ะ

เมลดทจม เพอนำ�ไปเพ�ะ


4. นำาเมลดแกทคดแลวไปผงลมในทรมประมาณ 1 เดอน เพอใหมน

ทเคลอบผวหายไป และทำาใหนำาสามารถผานเขาไปในเมลดเมอ

เพาะ โดยตองเกลยเมลดใหทว และตองระวงไมใหเมลดซอนกน

เกน 10 เซนตเมตร

5. เมอนำาเมลดตาวไปตากลมครบกำาหนด 1 เดอนแลว นำาเมลดตาว

ไปแชนำาไว 1 คน กอนนำาไปเพาะในกระสอบ

6. นำาขยมะพราวสบ และขยมะพราวปนมาคลกใหเขากน และใสลงไป

ในกระสอบปย ใหขยมะพราวผสมหนาประมาณ 10 เซนตเมตร

ภาพท 15 เมลดต�ว

ทผ�นก�รคด หลงจ�กล�ง

และลอยนำ�แลว

ภาพท 16 นำ�เมลดต�ว

ไปผงลมในทรม ประม�ณ 1 เดอน


จากนน เรยงเมลดตาวลงไปชนแรกประมาณ 40-50 เมลด แลวจง

กลบดวยขยมะพราวผสมอกครง รดนำาใหชม เรยงเมลดตาว และ

ใสขยมะพราวผสมเปนชนเชนนไปเรอยๆ จนเตมกระสอบ และมด

ปากกระสอบ สาเหตทเลอกขยมะพราวเปนวสดปลก เนองจากราก

ตาวจะมทยดเกาะ นอกจากน ขยมะพราวยงสามารถอมนำาไดด

นำาสามารถผานได และอากาศถายเทไดสะดวก

ภาพท 17 รองพนกระสอบ

ดวยขยมะพร�วผสม จดเรยงเมลดต�ว

แลวกลบดวย ขยมะพร�วผสม

อกครง

ภาพท 18 รดนำ�ใหชมทกชน


3.3การดแลเมลดทเพาะ

การเพาะเมลดใหงอกตองบมไวในกระสอบปย ใชเวลาประมาณ 45-120 วน

ระหวางนน ตองดแลเมลดในกระสอบปยดวยการรดนำาประมาณสปดาหละ 1 ครง

โดยเปดกระสอบทมดไวออก ใชสายยางรดนำาใหชมทงกระสอบ แลวจงมด

กระสอบไวเชนเดม

ภาพท 19 จดเรยงเมลดต�ว

เชนนเปนชนๆ หน� ประม�ณชนละ

10-15 เซนตเมตร จนเตมกระสอบ

ภาพท 20 รดป�กกระสอบ

ใหแนน


3.4การเพาะกลา


1. กระสอบปยหรอกลอง: สำาหรบรวบรวมเมลดตาวกอนนำาไปเพาะ

2. พลาสตก: สำาหรบปพนแปลงเพาะ

3. ถงเพาะขนาด 3x7 นว ปรมาณเทาจำานวนตนตาวทตองการเพาะ

4. ดน 1 กโลกรมตอถงเพาะ 10 ถง

5. แกลบดำา 1 กโลกรมตอถงเพาะ 20 ถง

6. แกลบเหลอง (แกลบโคง) 1 กโลกรมตอถงเพาะ 20 ถง

7. ไมดามยาวประมาณ 30 เซนตเมตร และมเสนผานศนยกลาง

ประมาณ 1.5 เซนตเมตร

3.4.2 ขนตอนการเพาะกลา

1. ระหวางรอเมลดทเพาะในกระสอบปย สามารถเตรยมถงเพาะโดย

ผสมดน 2 สวน เขากบแกลบดำา 1 สวน แกลบเหลอง 1 สวน แลว

กรอกลงถงเพาะใหเสมอปากถงเพาะ

2. ปแปลงเพาะดวยพลาสตก เพอปองกนกลาตาวหยงรากยดกบดน

ในแปลงเพาะ ซงทำาใหยากตอการขนยาย จากนน นำาถงเพาะท

กรอกดนแลวเรยงไวในบลอกเพาะทปดวยพลาสตก

ภาพท 21 ผสมดน แกลบดำ� และแกลบเหลอง

ในอตร�สวน 2:1:1


3. เมอเพาะบมเมลดในกระสอบปยครบกำาหนด 45 วน เปด

กระสอบออกและตรวจสอบเมลดตาวชนแรกกอน หากเมลด

ตาวมรากงอกออกมา สามารถเทเมลดตาวออกทงกระสอบ

เพอคดเมลดทงอกแลวนำาไปเพาะในถงเพาะได สำาหรบเมลด

ตาวทยงไมมรากงอกใหรวบรวมไว และนำาไปใสกระสอบสลบ

กบขยมะพราวผสม เกบไวอก 1 เดอน จงนำาออกมาคดเลอก

ใหม ทำาเชนน จนเมลดตาวมรากงอกทงหมด

ภาพท 22 บรรจ

ดนทผสมแลว ลงถงเพ�ะ

และนำ�ม�เรยง ในบลอกเพ�ะ

ซงปพนดวย พล�สตกแลว

ภาพท 23 คดเมลดต�ว

ทมร�กงอกออก เพอนำ�ไปเพ�ะตอ

ในถงเพ�ะ


ภาพท 24-28 คดเมลดต�ว

ทมร�กงอกออก เพอนำ�ไปเพ�ะตอ

ในถงเพ�ะ

ภาพท 25

ภาพท 26


ภาพท 27

ภาพท 28

ภาพท 29 เมลดต�วทนำ�ขนม�

หลงจ�กเพ�ะ ในกระสอบปยแลว จะเหนว�เมลดต�ว

แทงยอดและร�ก ออกจ�กปล�ย

สะดอ

เมลด

ยอด

สะดอ

ร�ก


4. ใชไมแทงดนในถงเพาะใหเปนรลกเทาความยาวของราก

5. นำาเมลดลงถงเพาะ โดยฝงรากลงดนและใหเมลดโผลขนเหนอ

ดนทงเมลด หากรากยาวเกนความสงของถงเพาะ ใหฝงรากลง

ในถงเพาะใหลกทสดเทาทจะทำาได และปลอยใหเมลดลอย

เหนอดน

6. ใชไมแทงลงในดนขางๆ เมลดตาว โดยเอยงไมออกหางเมลด

จากนน โยกไมเขาหาเมลดตาวเพองดดนกลบรากตาว

ภาพท 30 ใชไมแทงดน

ในถงเพ�ะ คว�มย�วเท�ร�ก

ทงอกจ�กเมลดต�ว

ภาพท 31 ว�งร�กต�วลงร

ใหเมลดโผลพนดน


3.4.3 ขอควรระวง

1. เมลดตาวทมรากงอก ซงคดออกจากกระสอบปยแลว ใหนำาไป

เพาะในถงเพาะในวนเดยวกน หากเกบเมลดตาวไวขามคน

นำาจะระเหยออกจากราก และทำาใหเมลดฝอ ไมเจรญ

เตบโต

ภาพท 32 ภาพซาย

นำ�เมลดทงอกแลว ลงถงเพ�ะ โดยฝง ร�กลงดนและให

สวนเมลดโผลขน เหนอดนทงเมลด

ภาพขวา ในกรณทร�กย�ว เกนคว�มสงของ

ถงเพ�ะ ใหฝงร�ก ลงในถงเพ�ะใหลก ทสดเท�ทจะทำ�ได

และปลอยใหเมลด ลอยเหนอดน

ภาพท 33 ใชไมเจ�ะลงในดน

ข�งๆ เมลดต�ว โดยเอยงไมออก

ห�งเมลด จ�กนน โยกไมเข�ห�เมลด

ต�ว เพองดดน กลบร�กต�ว

และทำ�ใหร�กต�ว ยดแนนกบดน

ทำ�เชนนสองด�น ของเมลด

เมลด

ยอด

สะดอ

ร�ก


2. หามฝงเมลดใหจมดนโดยเดดขาด เนองจากจะทำาใหเมลด

เนา หรอทำาใหการแตกใบและลำาตนชา

3. ควรหลกเลยงการตดรากทงอกจากเมลดตาว เนองจากใบ

แรกของตาวจะแทงยอดออกจากโคนสะดอ ซงในระยะแรก

ไมรวารากทจะงอกจากสะดอจะเรมทบรเวณไหน

3.5การดแลกลา


1. สายยางพรอมหวฉด: สำาหรบรดนำา ในกรณทไมไดตดตงสปรง-

เกลอรในโรงเพาะ

3.5.2 ขนตอนการดแลกลา

1. ในระยะแรก รดนำา 2-3 วนครง หากฝนตกมาก ไมจำาเปน

ตองรดนำา

2. หมนดแลดวยการกำาจดวชพช ปองกน และกำาจดศตรพช

3. สามารถใสปยหมกจากเปลอกตาวเพอใหตนเตบโตเรวขนเดอนละ

1 ครง โดยใหปยครงละ 1 กำามอตอตน

ภาพท 34 กล�ต�ว

เมอเพ�ะเมลด ลงในถงเพ�ะ

เมลด

ยอด

สะดอ


ภาพท 35-37 ประม�ณ 5 เดอน

ตนกล�จะแตก ใบแรกออกม�

ภาพท 36

ภาพท 37


ภาพท 38-40 กล�ต�ว

เมออ�ย 1 ป พรอมท

จะนำ�ไปปลก

ภาพท 39

ภาพท 40

แนวทางการพฒนาตามตำาราแมฟาหลวง เรองการปลกปา ปลกคน : การเพาะและปลกตาวในปาเศรษฐกจ /การปลกตาวเปนปาเศรษฐกจ หรอปลกเสรมในปา

28

[04]ก�รปลกต�วเปนป�เศรษฐกจ หรอปลกเสรมในป�

4.1การคดเลอกพนทและการเตรยมพนทสำาหรบปลก


1. มด: สำาหรบถางวชพชในแปลงปลก2. ตลบเมตรหรอเชอก: สำาหรบวดระยะปลก3. ไมหลกคำายน: สำาหรบกำาหนดจดปลก4. จอบหรอเสยม: สำาหรบขดหลมปลก5. ปยอนทรย: สำาหรบรองกนหลมปลก

4.1.2 ขนตอนการคดเลอกพนทและการเตรยมพนทสำาหรบปลก

เมอตนกลาตาวมอายประมาณ 1 ปถง 1 ปครง ตนกลาตาวจะเตบโต พรอมทจะนำาไปปลกในแปลงปาเศรษฐกจ ซงบนพนท 1 ไร สามารถ ปลกตนกลาตาวได 64 ตน หรอปลกในปาทมความชนสงรวมกบ ไมอนๆ กอนการปลกมขนตอนการเตรยมการดงตอไปน

1. เลอกพนททมสภาพใกลเคยงกบถนทอยเดมของตาว คอ เปน พนททมความชนสง

2. เตรยมพนทปลกโดยการถางวชพช เชน เถาวลย ไมพม ไมขนาด เลกออก การเตรยมพนทควรเตรยมในฤดแลงเนองจากสามารถ ทำางานไดสะดวก และพรอมทจะปลกไดทนทเมอฝนตก

3. ในกรณทปลกในแปลงปาเศรษฐกจ ปกหลกกำาหนดหลมปลกใน แปลง ระยะหาง 5x5 เมตร ในกรณทปลกเสรมในปา ปกหลกใน ปา โดยเวนระยะหางจากตนไมอน 5 เมตร


29

4. เมอจะนำาตนกลาตาวลงปลก ใหขดหลมปลกขนาด 40x40x40 เซนตเมตร โดยแยกสวนหนาดน (15-20 เซนตเมตร) บนไว

5. นำาหนาดนทแยกไวใสรองหลมปลก เนองจากหนาดนเปนบรเวณ ทมธาตอาหารสง

6. นำาดนสวนทเหลอผสมกบปยอนทรยในอตราสวน 3:2 แลวใส ลงในหลมจนเตม

7. ปกหลกคนไวตามเดม

4.2การปลก

ชวงเวลาทเหมาะสมแกการนำาตนกลาลงปลกมากทสด คอ ชวงเรมตนของฤด ฝน หรอปลายเดอนพฤษภาคมถงตนเดอนมถนายน


1. จอบขนาดเลกหรอเสยม: สำาหรบขดหลมปลก2. มด (คตเตอร): สำาหรบกรดถงเพาะ 3. เชอกฟาง หรอเชอกปอ: สำาหรบมดตนตาวไวกบไมหลก

4.2.2 ขนตอนการปลก

1. ใชจอบขนาดเลกหรอเสยมขดหลมใหมขนาดใหญกวาขนาดของ ถงเพาะชำาเลกนอย ตามตำาแหนงทปกหลกไว

2. ใชมดกรดถงเพาะดานขาง เพอปองกนการแตกของดนทหมราก

3. ยกกลาลงปลก โดยตงลำาตนใหตรงใหหนาดนตามถงเพาะเสมอกบ ผวดนใหม

4. กลบหนาดน และอดดนใหแนน

5. นำาไมหลกปกคนไวตามเดม และผกตนตาวกบไมหลกเพอปองกน ตนลม


30

4.3การดแลรกษา

เพอใหตนตาวมผลผลตตอเนอง ควรปลกตนตาวชดใหมเสรมเมอตนตาวชดแรก ออกผลในปแรก อาจใชวธไมเกบผลตาวทงหมด และปลอยใหผลตาวบางสวน รวงลงสพน โดยผปลกเพยงแตดแลใหผลตาวทหลนอยในระยะทเหมาะสม คอ หางจากตนแมประมาณ 3 เมตร หรออาจใชวธเพาะตนกลาแลวนำาไปปลก เสรม เมอตนทลงปลกระยะแรกใหผลในปท 8 และตายลงในปท 14 ตนตาว ชดใหมจะเรมใหผลผลต และทำาใหชาวบานไดรบประโยชนจากปาเศรษฐกจน อยางตอเนอง

แนวทางการพฒนาตามตำาราแมฟาหลวง เรองการปลกปา ปลกคน : การเพาะและปลกตาวในปาเศรษฐกจ /สรปปฏทนการเพาะปลก

31

ปท 1

[05]สรปปฏทนก�รเพ�ะปลก

ม.ค.ก.พ.ม.ค.เม.ย.พ.ค.ม.ย.ก.ค.ส.ค. ก.ย.ต.ค.พ.ย.ธ.ค.

ปท 0 สำารวจปาเพอหาตนตาวทจะเกบเมลดพนธ

เกบผล บมผลตาว ตาก เพาะเมลดตาว ใหเนา เมลด ในกระสอบปย

ปท 2 ดแลตนกลาตาวในแปลงเพาะ

ปท 3 ลงปลก

ปท 10 ตนตาวเรมใหผลและใหผลนานประมาณ 6 ป

ปท 16 ตนตาวเรมตาย

แนวทางการพฒนาตามตำาราแมฟาหลวง เรองการปลกปา ปลกคน : การเพาะและปลกตาวในปาเศรษฐกจ /ผลตอบแทนจากการปลกตาว

32

[06]ผลตอบแทนจ�กก�รปลกต�ว

เมอโตเตมทในปท 8-10 ตาว 1 ตนใหผลผลตเฉลยปละ 1 ทะลาย เทากบผลตาว

จำานวนประมาณ 4,000 ผล เมอหนบแตเมลดออกมาแลว 1 ทะลายจะใหเมลดตาว

สดเฉลย 30 กโลกรม หากขายสดจะมรายไดประมาณ 510 บาทตอตนตอป

หากแปรรปเปนลกชดอบแหงจะสามารถสรางรายไดประมาณ 5,400 บาทตอตน

ตอป3 ตนตาวจะใหผลผลตประมาณ 5-6 ป และจะตายลง

3 หมายเหต: ณ เดอนพฤษภาคม 2555 ราคาลกชดสดกโลกรมละ 17 บาท ราคาลกชดเชอมนำาตาลกโลกรมละ 35 บาท และราคาลกชดอบแหงกโลกรมละ 180 บาท

แนวทางการพฒนาตามตำาราแมฟาหลวง เรองการปลกปา ปลกคน : การเพาะและปลกตาวในปาเศรษฐกจ /ประมาณการแรงงานสำาหรบการปลกตาว

33

[07]ประม�ณก�รแรงง�นสำ�หรบก�รปลกต�ว

ลำ�ดบ กจกรรม ม�ตรฐ�นแรงง�น4

1. การเตรยมพนธ - การลางเมลด 2.5 กระสอบปย/แรง หรอ 2,100-2,400 เมลด/แรง - การเพาะเมลด 10 กระสอบปย/แรง หรอ 3,000 เมลด/แรง

2. การเตรยมถงเพาะ กรอกดน 400 ถง/แรง และเรยงถงเปนแถว

3. การยายกลา - การถอนยายตนกลาลงถงดำา 400 ถง/แรง - การดแลรกษาตนกลาตาว 20,000 ถง/แรง

4. การปลก - การเตรยมพนทกอนปลก 1 งาน/แรง (ถางหญา-กำาหนดจด) - การขดหลมเตรยมปลก 100 หลม/แรง - การขนยายตนกลาวางตามจด 200 ตน/แรง (หลมปลก) - การปลก 200 ตน/แรง

5. การดแลรกษาตนตาวหลงการปลก

- การกำาจดวชพช 1 งาน/แรง

4 1 แรง หมายถง การทำางานของคน 1 คน โดยมชวโมงการทำางานประมาณ 8 ชวโมงตอวน

แนวทางการพฒนาตามตำาราแมฟาหลวง เรองการปลกปา ปลกคน : การเพาะและปลกตาวในปาเศรษฐกจ34

คณะผจดทำ�หนงสอชดแนวท�งก�รพฒน�ต�มตำ�ร�แมฟ�หลวง เรอง ก�รปลกป� ปลกคน:เลมก�รเพ�ะและปลกต�วในป�เศรษฐกจ

ทปรกษ� หมอมราชวงศดศนดดา ดศกลศาสตราจารย ดร.กนก วงษตระหงานณรงค อภชย

ทมปฏบตก�รภ�คสน�มผใหขอมลถนอม ใจการประยงค สสตยใจมล ภไชยธนดา บอวาร

ผถอดบทเรยนองคคว�มรศกดรนทร นแปงถาอรญญา อภเสถยรพงศ

บรรณ�ธก�รพมพรรณ ดศกล ณ อยธยา

ผคนคว�และเรยบเรยงสดารตน โรจนพงศเกษม

ผชวยคนคว�และเรยบเรยงศกดรนทร นแปงถา

ขอขอบคณชาวบานในทกพนทปฏบตงานทไดรวมคด รวมปฏบต และรวม

พฒนาจนเกดเปนองคความรเหลาน ขอขอบคณอาสาพฒนาชมชนอำาเภอ

สองแคว อำาเภอทาวงผา และอำาเภอเฉลมพระเกยรต จงหวดนาน ทรวมทดลอง

อานตำาราทกชด และขอขอบคณทกทานทอยเบองหลงการผลต รวมอทศ

แรงกาย แรงใจ แรงความคดจนทำาใหเกดเปนตำาราแมฟาหลวงชดน

แนวทางการพฒนาตามตำาราแมฟาหลวง เรองการปลกปา ปลกคน : การเพาะและปลกตาวในปาเศรษฐกจ 35

บรรณ�นกรม

คมกรช เยนศรกล. 2549. “Arenga sp. | Arenga pinata | Arenga Westerhout |

ลกชด, ตาว.” [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.212cafe.com/

freewebboard/view.php?user=tavatpalm&id=485 สบคนเมอ

10 กนยายน 2554.

ถนอม ใจการ. 2554. ผชวยผจดการสวนปฏบตงาน โครงการพเศษ มลนธ

แมฟาหลวง ในพระบรมราชปถมภ, สมภาษณ, 7 กนยายน.

ธนดา บอวาร. 2554. หวหนาทมบานยอดพนทโครงการตำาบลบานยอด อำาเถอ

สองแคว จงหวดนาน, 7 กนยายน.

ปภงกร วงศชดวรรณ. 2551. “ตาวหรอชด (Arenga pinnata).” [ออนไลน]. เขาถง

ไดจาก: http://www.gotoknow.org/blogs/posts/179268 สบคนเมอ

8 กนยายน 2554.

ประยงค สสตยใจ. 2554. เจาหนาทสวนปฏบตงาน โครงการพเศษ มลนธ

แมฟาหลวง ในพระบรมราชปถมภ, สมภาษณ, 7 กนยายน.

มล ภไชย. 2554. เจาหนาทอทยานแหงชาตถำาสะเกน, สมภาษณ, 7 กนยายน.

องคการสวนพฤกษศาสตร กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. 2554.

“การศกษาทางพฤกษศาสตรของตาว-ชด เพอการอนรกษและใช

ประโยชนอยางยงยน.” [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.qsbg.

org/ABSRACT/Arenga/Arenga.pdf สบคนเมอ 8 กนยายน 2554.

อนไหนดใหจดไวจะไดใชเปนแนวทางตอไปสงไหนทเปนความลมเหลวกใหจดบนทกไว เพอจะไดไมทำาอก พระราชดำารสพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

อนไหนดใหจดไวจะไดใชเปนแนวทางตอไป

สงไหนทเปนความลมเหลวกใหจดบนทกไว เพอจะไดไมทำาอก พระราชดำารสพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

new aw cover arenga westerhoutti create · 2019. 12. 12. · สืบส นแนวพระร...

Documents