1

NICOLAS AVANCINI ODES (11788 vers)

NICOLAI AVANCINI E SOCIETATE IESV LYRICORVM LIBER PRIMVS.

AD FERDINANDVM III. IMPERATOREM. ODE I.

A1_1 v.1 Est cura caelo digna, regentium

2 Fovere sceptrum ; quosque ferocia

3 hostilis ambit, vel protervus

4 sollicitat calor imperandi,

5 fasces tueri. Sunt tua numini

6 Fernande, cordi regna ; nec arduo

7 minora bellorum tumultu,

8 ludibrium male pressa Sueco

9 Marti jacebunt. Providus aetheris

10 sic ordo sanxit : cum furor Austriam

11 lassavit, et Bellona saevis

12 Imperium cinerare flammis

Comme cela a été le cas pour les oeuvres de Jacob Balde, nous

n’avons pu respecter la typographie originale du texte, dans

le cas présent celle de l’édition de 1670, chez Joannes Blaeu

et Alexander Hartung, qui nous a servi de référence.

Et cela, d’abord, pour des raisons techniques : notre

logiciel a besoin d’un format de texte précis, impliquant une

reconnaissance des noms propres (leur syllabation offre

souvent des particularités qui sont identifiées, à condition

que le nom propre ait été reconnu comme tel). Or le texte de

ces auteurs du XVIIème siècle présente une extraordinaire

inflation de majuscules : les mots abstraits, comme Veritas ou

Pax et des dizaines d’autres, sont le plus souvent traités

comme des entités allégoriques ; de plus la majuscule est de

règle en début de vers. Les noms propres des dédicataires sont

entièrement écrits en majuscules.

On nous excusera d’avoir modifié ces graphies pour rendre le

texte conforme à l’usage en vigeur dans les éditions modernes,

et donc plus facile à lire pour un lecteur de notre époque.

Vu l’ampleur de l’oeuvre, ce travail est nécessairement

imparfait : qu’on veuille bien nous le pardonner et, si

possible, nous signaler les oublis et les erreurs en utilisant

la touche « CONTACT » de la page d’accueil de ce site.

2

13 jam jam paravit, protinus advolant

14 portenta caelo : proelia Balthicis

15 utcumque saevitura ab antris

16 conglomerent inimica tela ;

17 in te minantis turbinis impetum

18 retusa frangent ; seque tumentium

19 fervor procellarum quieti

20 restituet, generosiore

21 ferro repertae. Si tua te juvat

22 periculorum saepe ruentium.

23 Exempla, Bellonaeque nisus,

24 et furias revacare menti ;

25 Ister loquetur saepius hostium

26 insanientum sanguine decolor,

27 Lycusque, calcatisque late

28 Rhenus aquis, trepidusque pressa

29 ripa Visurgis. Qua patet imperi

30 circus, tuorum linea ducitur

31 constans triumphorum : ultimoque

32 materies numerosa laudum

33 narraris orbi. Sed mihi vellicat

34 Noerlinga mentem, qua stetit Austriae

35 arena virtutis, salusque

36 imperii. Meminisse fas sit.

37 Bellona, saevae Balthidos arduum

38 emensa pontum, fata Quiritibus

39 suprema Germanis parabat

40 Vandalico properare ferro.

41 Late minaci surgere vidimus

42 campos arista, et Marte sub aereo

43 messem Gradivi impune passim

44 Barbarico fluitare motu.

45 Licentiosis ante volatibus

46 grando fremebat plumbea, missili

47 armata letho ; quam ruinae

48 imperii, gemitusque retro, et

49 mentis tyrannus magnanimae timor

50 pallente vultu, vulnera, funera,

51 caedesque, stragesque, et dehausti

52 excidium populi subibant.

53 Quis tunc, timendum pectus aheneis

54 aeratus armis, depopulantibus

55 objecit hastis ? Quae paratum

56 funeribus meditata - campum

57 Virtus ferocis fulmina Vandali

58 victrix subegit ? Quae domuit manus

59 belli procellas ? Quod volantem

60 circum equitum peditumque nubem

61 robur paternis finibus arcuit ?

62 Eheu ! pudendi Martis acinace,

63 et indecora caede fusus

64 imperii jacuisset orbis ;

65 ni Ferdinandus dira minantium

66 vexare turmas impiger hostium,

67 vastis fatigato ruinis

68 imperio decus arrogasses.

69 Pro ! quae jacentum strata cadaverum

70 Noerlinga vidit ! Quem tibi Vandalus

3

71 campum retexit ! Cum fugaci

72 anteiit sua fata cursu.

73 Quantis Gothorum sanguine decolor

74 Istri procellis infremuit Thetis !

75 Quanto flagellavit tumultu

76 Rhenus aquas, geminumque litus ;

77 cum fusa duro Marte cadavera

78 misceret armis, signaque volveret ;

79 et scuta scutis, tela telis,

80 et galeas galeis feriret.

81 Tempestuosi sic male concidit

82 procella ferri, quidlibet impotens

83 sperare ; ni praesens favori

84 Austriadum sua tela Numen

85 oppignerasset. Quae tibi Martium

86 tunc dextra robur pectoris indidit,

87 stat usque constans, et Gradivi

88 Austriaci comitata bellum,

89 metit triumphos. Indue pristinas

90 auguste vires, insuperabili

91 Tonante fultus : quo Gradivi

92 signa feres, trepidabit orbis.

AD FERDINANDUM III. IMPERATOREM... ODE II. Vaticinium Victoriarum eius.

A1_2 v.1 Ventura lustris posterioribus

2 edico vates. Huc age marmora,

3 huc aera civis : Ferdinando

4 Hic memorem strue fama pilam.

5 Nam quis superbae dignior arduum

6 subire molis pegma, vel aureo

7 spectari in arcu, sive ahena

8 claustra. Semiramiosve muros

9 Mavortiali straverit impetu,

10 seu Sarmatarum cornua fregerit,

11 Thracumque lunas, presseritque

12 uno Asiam Lybiamque Marte ;

13 quam tu, Austriorum maxima Caesarum

14 Fernande proles ? Te puerilibus

15 cunis reclinem barbarorum

16 fusa super posuisse castra

17 avita Virtus Austria dicitur ;

18 jam tum decoro pulvere Martios

19 foedare vultus ambientem,

20 et teneram solidare ferro

21 in bella dextram : tum quoque basiis

22 ad arma natas per galeam genas

23 libasse, Sol gentis, Rudolphus,

24 et gladio clypeoque parvas

25 aptasse vires. Cresce rebellibus,

26 Fernande, dixit, cresce Proponticis

27 terror procellis, et tenella

28 excidium meditare dextra,

29 exercitata pectoris aegide

30 olim movendum, cum gravior manus

31 incumbet armis, et tiaras

32 fronte super radiabit auro.

4

33 Tunc belluosus Xanthus, et avii

34 ripae Scamandri, Thermodoontii

35 Hebri tumultus, Bosphorusque, et

36 Argolicis Achelous undis,

37 Thressusque, et audax Bistonius tuos

38 mordere fraenos discet, Achaica

39 servire Tethys, Caspiumque

40 Austriacam trepidare dextram.

41 Tunc et nivali prodita Caucaso,

42 aut fusa saxis de Borealibus

43 arma edomabis proelioque

44 concuties Rhodopes sub antris

45 pudenda Martis signa Othomannici ;

46 lateque prae te castra fugacium

47 agens Getarum, non decoris

48 tergora vulneribus notabis.

49 Tu fulminantem sub Mareotico

50 fulgore Bessum non reparabili

51 damno fatigabis, premesque

52 indecores Mahometis aras.

53 Sed ante stragi Bistoniae tuus

54 praeludet ardor, pro patriae focis

55 per pila et hastas, perque scuta

56 Austriaco superanda Marte.

57 Tumultuosi turbine sulphuris

58 objecta franges castra rebellium ; et

59 vinci reluctantis Lutheri

60 posteritas male fida discet,

61 quid Marte possis. Milite nam tuo

62 insanientis Pergama Taenari

63 demolieris, perfidisque

64 templa diu famulata sacris.

65 Haec ille. Sed jam temporis orbita

66 evolvit aevum, quo tua fervido

67 Fernande ferro dextra terret

68 suppositos pedibus tyrannos.

69 Pavete vinctae compede Cyclades,

70 Thracesque, et audax Brennus, et insolens

71 armis Gelonus, Vandalique, et

72 quidquid habet furiarum apertus

73 in bella Avernus. Jam manus ignea

74 se Ferdinandi in fulmina concitat.

75 Haustura gentes, jam solutus

76 hinnit equus, violansque freni

AD ALEXANDRUM VII. PONT. MAX. ODE III.

A1_3 v.1 Qui Vaticano, Maximus Arbiter,

2 e colle terras imperio regis

3 Caelumque, Alexander, caducae

4 praesidium pietatis ; audi

5 vocem tuorum. Qua juvenem vehit

6 [Aur]ora Phoebum, Turca frementibus

7 insultat armis ; qua senex Sol

8 Hesperium cadit in cubile,

9 molitur Anglus funera : qua dies

10 utrinque spectat dissidio pari

5

11 Orbem diremptum, busta mundi

12 Afer agit, cineresque densat :

13 qua se Bootes torquet, et Arcades

14 lentas adurget, Moschus et insolens

15 Scythes, Gelonorumque Mavors

16 Sarmaticum lacerant vigorem.

17 Quemcumque mundi Sol videt angulum,

18 illo laborat navigium Petri

19 fessum procellis, ultimamque

20 bella fremunt minitata cladem.

21 Quisquamne tandem terminus impium

22 aestum Gradivi sistet, et indito

23 frangens reluctantem lupato,

24 excidium prohibebit orbis ?

25 Vocanda caelo est, jam toties solo

26 fugata Pax. Decerne, quod alliget

27 iratum, Alexander, Tonantem, et

28 detineat grave fulmen irae.

29 Decerne sancta lege : Dei parens

30 vixit veneno libera patrio ;

31 labisque primaevae parentum

32 innocua, in geniale crimen

33 non venit. Hoc te vilior aspici

34 plebs orat : hoc te, qui propior Dei

35 aris sacerdos adstat ; hoc te

36 Imperium rogat ; hoc paterni

37 Fernandus haeres nominis ; hoc Pa[ter]

38 hoc Gallus ; hoc et quos Sapientia

39 lauris coronat ; queis tiarae

40 fronte micant, celebresque mithrae :

41 Ecclesia omnis supplice, popliti

42 affusa sacro, te prece postulat :

43 dic : Gurges haeredum, nepotes

44 cum traheret pater in ruinam.

45 mundi cadentis vulnera Virginem

46 non sauciarunt. O quis honor Deo

47 hinc exprimetur ! Quanta Matri

48 gloria Virgineae, tibique

49 cantanda seris fama nepotibus

50 nascetur olim ! Quanta fidelibus

51 toto orbe sparsis, quanta Romae

52 laetitiae seges emicabit !

53 Sed (quod bonorum summa) Propontidem

54 qui turbat hastis, quique Aquilonibus

55 movet tumultus, qui cadentis

56 Solis ab Hesperio cubili,

57 aut primo ab ortu proelia disserit

58 Mars inquietus, proelia sopiet.

59 Sic auguramur ! Cum Draconem

60 Virgineo pede subjugatum

61 pronuntiaris, nil poterit Draco

62 enervis Orci, qui hactenus impias

63 flammas Avernali caverna

64 Orbis in excidium profudit.

65 Exinde puro Pax niveis polo

66 invecta bigis gemmea saecula

67 reponet, et mundo redibit

68 cana fides, niveique mores.

6

AD B. V. MARIAM DEI MATREM, ODE IV.

A1_4 v.1 Mater, augusto redimita Sole,

2 cui verecundo pudibunda cornu

3 Luna se flectit, famulumque plantis

4 subicit ignem :

5 cernis, ut vasti dominator orbis

6 poplite affuso tibi Ferdinandus

7 supplicat voti reus, et perennem

8 dedicat aram ?

9 Hic perennanti rediviva saxo

10 colla, serpentis grave pondus atri,

11 Diva conculcas, onus et Draconis

12 grande minaris.

13 Hic Leo tritus gemit, et colosso

14 atterit dentes, basiliscus atro

15 tortilis gyro sua sponte subdit

16 toxica plantis.

17 Ante communi temerata culpa,

18 exsulis primi vitiata pomo

19 credita es paucis, Erebique sceptris

20 colla dedisse.

21 Nunc vetat Caesar male fluctuantem

22 inter undantes pereuntis orbis

23 dicere ardores jacuisse, et ulla

24 labe profanam.

25 Scilicet nondum per inane Caeli

26 Cynthiae pernox vigilabat ignis,

27 Cynthius nondum sua vestiebat

28 sidera flammis :

29 nec suos Adam temerarat ausu

30 impio dentes ; tibi quando Numen

31 subdidit mundum, genitrixque visa es

32 digna vocari.

33 Scilicet magni solium Tonantis

34 dedecet primae geniale noxae

35 crimen, et tantam rigida gravari

36 lege parentem.

37 Egit hoc Caesar tibi Ferdinandus

38 fusus ad saxum, positaque lauru

39 verticem acclinans : mihi, Virgo, dixit,

40 criminis expers

41 audies semper : tibi regna subdo,

42 sceptra, fortunas, populos, coronas,

43 filios, memet ; tibi dedicatum

44 accipe munus.

45 Hactenus genti populisque Caesar

46 vixerim ; posthac tibi militabo

47 servus. Hic sceptrum, hic diadema pono, et

48 frontis honores.

49 Audiant gentes : meus ille dici

50 desinet, quisquis crepitante flamma

51 vel rubum credit potuisse cingi,

52 nec tamen uri :

53 vel sacro extensum Gedeonis agro

54 vellus haud ullo violari ab imbre,

55 tota cum circum pluviis maderet

7

56 area stillis :

57 nec tamen nullo temeratam ab igne

58 Virginem credit potuisse flammis

59 eripi Inferni, solidamque mundo

60 stare ruente :

61 vel putat mersam pelagi procellis,

62 quando communi tumulatus unda

63 Nerei toto latuit profundo

64 naufragus orbis.

65 Austrius quisquis cupiet vocari,

66 Virginem dicat sine labe puram,

67 quae malum primae geniale noxae

68 sola triumphat.

69 Sic vovet Caesar, vovet et Vienna

70 Caesarum nutrix, famulumque quidquid

71 Austriae subdit caput, et verendum

72 nomen adorat,

73 Ergo te Virgo, meliore quisquis

74 Spiritu vivit, veneretur expers

75 lilium spinis, foliisque puram in

76 irida sparsis.

77 Te puer molli labio, et puella

78 gratia plenam canat, ante primas

79 temporum cunas, refluique caeli

80 ante recursus.

81 Sacra dicaris domus, hospitalis

82 numini, puris laqueata gemmis

83 quam profanati genialis orbis

84 nesciat ira.

85 Virga Jessaeo generosa flore

86 audias ; magni solium Tonantis,

87 et thronus puro Salomonis auro

88 semper amoenus.

89 Terra dicaris benedicta, flore

90 fertilis campi ; cui Virginales

91 Anguis in sulcos fugiat venena

92 spargere culpae.

93 Innocens Virgo speculum canaris,

94 cui suam Numen speciem sub umbra

95 carnis impressit, speculumque toto

96 pinxit amore.

97 Celsior sed dum supereminente

98 cernis, o Virgo, famulam Viennam

99 marmore, et pressae pudibunda calcas

100 cornua lunae ;

101 Austriam prona, bona Virgo, fronte

102 aspice, et magni pia Ferdinandi

103 aure materna, facilique vultu

104 suscipe vota.

AD SERENISSIMUM LEOPOLDUM HVNGARIAE BOHEMIAEQVE REGEM. ODE. V.

A1_5 v.1 Non legum cumulus, non rigor, aut metus,

2 non frontis species semper amabilis,

3 non ridens labium, non Numa, non Solon,

4 non praecepta Lycurgica,

5 non sceptrum Assyrium, non dominantium

8

6 Persarum cidares, non fremitus Scythae

7 servant Imperium. Non nimis acria,

8 sed nec mollia principum

9 sint praecepta nimis. Molliter impera,

10 qui flectis populos : acriter increpa,

11 si vis imperiis addere vim tuis.

12 Regnum molle nimis, perit ;

13 et crudele nimis, seditionibus

14 internis agitur. Nolo Neronico

15 torqueri populos imperii jugo.

16 Civis lege sub aerea

17 oppressus, genium contrahit asperum,

18 et mores rigidos. Ut violentius,

19 excussoque solo erumpit in aera

20 ignis, qui premitur nimis :

21 sic quamvis genii nobilis, indoles

22 arctari impatiens, cum premitur, dolet ;

23 tum fervet rabie ; denique, quam diu

24 molem gesserat, excutit.

25 Aurati radius vel diadematis,

26 vel sceptri species, vel lateris color,

27 vel fulgor solii non bene convenit

28 cum dura in populos manu,

29 quae labente magis fulmine saeviat,

30 et ferro et facibus ; quae jugulis neces

31 semper parturiat ; quae tonet horrido

32 semper supplicio, et reos

33 aeque ac innocuos morte remuneret,

34 et consanguineo funere misceat.

35 Cui fulget solium, mens quoque fulgeat ;

36 et clari diadematis

37 in vultum veniat pulchra serenitas.

38 Immites animos, vulgus inaestuans,

39 plebisque indomitae pectus, amoenior

40 frontis mitigat area,

41 et risus facilis. Sic Leo ferreos

42 clatros dilacerat, seque benignior

43 cedit blanditiis. Quod nequiit furor,

44 hoc clementia comparat.

45 Sed nolo residem dexterae inertiam,

46 nolo mollitiem. Saepe ferocibus

47 luctandum ingeniis est, quibus aestuat

48 mens in civica proelia

49 plebeiusque furor : quae melioribus

50 si tentes studiis fingere, vinceris

51 cordis duritie, et ludibriis probos

52 vulgi mobilis objicis :

53 queis quo plus studeas, plus noceas quoque.

54 Ergo sit facili in fronte severitas,

55 in risu gravitas, emphasis in jocis,

56 et constans animi tenor.

57 Hac Rudolphus iit : non mihi, dixerat,

58 uni nascor iners, sed populi bono :

59 nec claudi patiar : me sinite obvios

60 amplexus dare civibus,

61 hac Albertus iit, fortis aheneos

62 unus per cuneos rumpere semitam,

63 et ferrum manibus vulneris arbitrum

9

64 exercere per aemulam

65 obstantum rabiem ; nec minus Austriis

66 promptus sanguineos tergere solibus

67 armorum fremitus, et rigidos trucis

68 vultus ponere Achillei.

69 Hac se belligerae Mars Alemanniae

70 et mundi domitor Carolus orbita

71 devolvit, Phrygio non minor Austrius

72 bellator Telamonide.

73 Seu vectus pelago Gadibus Africam,

74 Europenque Asiae jungeret, et mare

75 calcaret dominus, Bistonis improbum

76 audax fundere sanguinem :

77 seu Victor saturum Myrmidonum nece

78 in pace ablueret fulmen acinacis

79 refractis furiis, seque amethystino

80 soli fingeret aemulum,

81 largus blanditiae, parcus acinacis,

82 parcus militiae, pacis amantior,

83 Orbis praesidium, gratia civium,

84 janus nominis Austrii.

85 Hac Fernandus iit (semper amabile

86 o nomen superis ! ) aeque avus ac Pater,

87 queis mitis facili in fronte severitas,

88 et clementia serio

89 in vultu micuit : seu temeraria

90 arcerent Stygiae jura superbiae,

91 et belli fremitus, et miserabiles

92 casus Marte retunderent ;

93 quos vel Parrhasiis Ursa Trionibus,

94 vel Danis vomuit terra paludibus,

95 aut ignobilibus rusticus insolens

96 armis duxit in Austriam.

97 Seu pulchra cilium lege serenitas

98 utrique opprimeret, regnaque pectoris

99 occulta regerent arte, benignitas,

100 pax, clementia, gratia.

101 Hac ibis Leopolde : huc patrii trahit

102 exemplum generis. Non reses indoles,

103 vel torpens animus, vel decorum tibi

104 est ignara ferocia.

105 Vix natus, patrium dicere sanguinem

106 ebullisse puer, seque tibi graves

107 inclinasse mitras, et facilem sui

108 virtutem puerilibus

109 inserpsisse togis. Jam tibi Pannones

110 inflexere genu, seque Bohemica

111 Augusto capiti laurea miscuit ;

112 et se purpura regio

113 affixit lateri ; jam diadema te

114 Germani Imperii postulat, et suis

115 arridet radiis, jam sapientiam

116 et mentem Austriacam stupent,

117 qui te conspiciunt. Sic Leopolde te

118 exemplis patriis indue, et esxere

119 virtutis specimen, mitia fulmina,

120 clementemque ferociam.

10

AD SERENISSIMUM LEOPOLDUM HUNGARIAE ET BOHEMIAE REGEM. ODE VI.

A1_6 v.1 Quisquis secundis imperii ratim

2 dynasta felix ire Favoniis,

3 fluctusque tranquillos jacere,

4 et placida populi quiete

5 gaudere gestit ; queis Deus imperat,

6 his ille terrae legibus imperat.

7 Cui norma regnandi est ab astris,

8 sorte reget meliore gentes.

9 At numen una fronte serenius

10 indulget orbi lumen, et imbribus

11 terras superfusas inundat :

12 fronte pari recreat, feritque.

13 Non ille, quamvis caeca licentia

14 mortalium sese inferat aetheri

15 tu mens, Gigantaeoque bello

16 innocuis violenta pubes

17 insultet astris, semper acinace

18 ultore saevit, nec nocua manu

19 elidit ignes, flammeumque

20 ore vomit jaculante fulmen :

21 non ille semper stat gravida super

22 judex severus nube, nec ardua

23 in funera et clades acuto

24 dextra riget metuenda telo.

25 Sed parcus irae fulmina comprimit,

26 lentusque flammas volvere, vindicem

27 suspendit ignem ; ac ultionis

28 lora manu breviore tractat.

29 Crudele regnum mole ruit sua ;

30 constat paternum : quoque suavior

31 et vultus et sceptrum gubernat,

32 hoc niveo magis exiguntur

33 Phoebo Calendae, depluaque aureo

34 felicitatis sidera munere

35 pacem reducunt, pulveremque

36 Euboicum revocant in annos.

37 Nil subditorum exulcerat acrius

38 in bella mentes, quam ducis asperi

39 immitte sceptrum, civiumque

40 in jugulos grave fulgur ensis.

41 Oppressa libertas fera suscitat

42 in arma dextras, qui minus imperat,

43 plus impetrabit ; quique cogit,

44 ille minus populum movebit.

45 At nec remissis legibus addecet

46 frenare gentes. Nec nimis aspera

47 sint sceptra regum ; temperato

48 nec pietas careat rigore.

49 Impune crimen crimina germinat,

50 serpitque labes, cui tenerae nimis

51 manus medentur : fons futuri est,

52 praeteriti sceleris medela

53 neglecta. Vires tempora noxiis

54 herbis ministrant. Sit rigidus favor,

55 rigorque clemens, cum veneni

56 damna sequens nihil auget hora.

11

57 Cum perpetratum flagitium novae

58 est causa noxae, supplicium manus

59 ne lenta tardet. Qui nocentem

60 non perimit, nocet innocenti.

61 Terrere, non est semper atrocitas ;

62 nec semper est clementia parcere.

63 Utrumque miscendum est. Machaon

64 quale ferit, simul et medetur.

65 Hac arte reges saecula prorogant :

66 hac Ferdinandus sustinuit Pater

67 Caesarque mundum, quando regna

68 justitia et pietate flexit.

69 Hac tu, paternis non minor artibus

70 Luidpolde regna ; votaque patriae

71 virtute adimple, dum reponis

72 justitia et pietate Patrem.

AD SERENISSIMUM ARCHIDUCEM LEOPOLDUM GUILIELMUM. ODE. VII. PANEGYRIS.

A1_7 v.1 Diceris olim Mars Alemanniae,

2 et Galliarum terror, et urbium

3 victor rebellantum, et Visurgin,

4 et Rhodanum, Legerimque magnis

5 lassasse bellis, atque Ararin metu

6 turbasse ferri : Sequana te canet,

7 et Rhenus, et Mosella, et Ister,

8 teque Lycus Leopolde sero

9 transcribet aevo, non superabilem

10 armis Achillen, et memorabili

11 loquetur auro ; te tuorum

12 Fama canet senior nepotum.

13 Dicere, quantus moenia ruperis

14 Mavors ad Ipras ; quantus in obvium

15 Harcourtium fulmen rotaris,

16 et rigido Cameracum in aere

17 evisceraris : quam tulerit tibi

18 Donkercha palmam ; quo Lielerium

19 sudore victum ; quo Menenae

20 quo steterit Gravelinga bello.

21 Nec te silebit grande opus Austrii

22 Mardika Martis ; nec famularia

23 Rocroya subjecisse quondam

24 colla tuis, Leopolde, signis

25 nimis dolebit ; quin sua pronius

26 cessisse Brugae moenia, et arduas

27 Dixmuda turres, et capella

28 Austriacam timuisse dextram

29 gaudebit olim : nec sibi Gallicum

30 frenum Bogurgum, nec sibi Lilia

31 Rhetelium desiderabit

32 Magne tuo, Leopolde, ferro

33 nuper subactum : quin tua symbola

34 Cortracum amabit ; sub tua procidet

35 vexilla Flander, deprimetque

36 Belga suos tibi sponte muros.

37 Sed illa laus est maxima Principis,

38 cum Marte possis plurima, plurima

12

39 clementia servare, et aequi

40 nutu animi studioque pacis

41 cives tueri. Sic geris impetum

42 Mavortialem fortis acinace ;

43 ut non remittas lora mentis,

44 nec rigido nimis ore fulmen

45 stringas severus : nec violentia,

46 nec ardor irae estinguit amabile

47 frontis serenum ; nec superba

48 nube tumet cilii theatrum.

49 Vultus amicis vocibus assonant,

50 vocesque caeli risibus auream

51 beatitatem proloquuntur,

52 et genii moderatioris

53 testantur aulam. Sic Patris indoles

54 augusta natos occupat, et suos

55 mores refingit ; sic Leones

56 in soboles animos refundunt.

57 Talis serenis solibus aemulus

58 Fernandus olim melle beatius

59 spirabat aevum ; sic rigebat

60 justitiae metuendus ense,

61 ut lenitatis semper amantior

62 per ipsa sonti vulnera parceret ;

63 magis verecundi pudoris,

64 quam rigui cupidus cruoris.

65 Hinc consonantum gratia temporum,

66 Amica pacis saecula melleos

67 annos trahebant ; hinc olivae,

68 hinc placidi micuere soles.

69 Sic tu frementes ingenuo minas

70 exstinguis ausu. Nam melius jubet,

71 qui melle jussa, et liberali

72 imperium comitatur auro.

73 Hinc te sagatis miles amoribus

74 ultro est secutus. Nempe fides ducum,

75 et ira constans, impetusque

76 hoc pretio bene comparatur.

77 Hac arte ductae in magna pericula

78 ivere turmae : hac miles in obvios

79 furoris ignes, hosticamque

80 impavidus ruit in procellam.

81 Te teste quivis vincere, vel mori,

82 per asperati fulmina proelii,

83 Martisque ferventis tumultus,

84 per proprii pluviam cruoris

85 amavit ultro, nec puduit tui

86 perire causa. At tu quoque cum tuis

87 ardore eodem vel perire,

88 vel furias penetrare Martis

89 victor fremebas. Nam quoties equo

90 in arma primus, primus in aereum

91 campum irruisti ; nec cruenti

92 ferrea diluvies Gradivi

93 stitit volantem ? Nec rigidum gelu

94 strinxit tuorum pectora, queis faces

95 facto ingerebas, aemulumque

96 in studium facilis trahebas.

13

97 Hac miles urget proelia ; qua praeit

98 vis imperantis. Praecipientium

99 exempla plus urgent in ausus ;

100 quam tubicen, tonitruque vocis.

101 Novere Belgae. Cetera supprimo

102 momenta laudum, posterioribus

103 narranda saeclis, queis caneris

104 praesidium Leopolde Flandri,

105 columna Regum, gloria Caesarum,

106 corona stirpis, gentis et Austriae

107 firmamen, et Martis propago,

108 et fidei, patriaeque fulcrum.

AD PRINCIPES GERMANOS. ODE VIII. De bello Germanico, pro pace.

A1_8 v.1 Eheu, pudendi fabula saeculi,

2 sero Nepoti non sine lacrimis

3 cantanda quondam ! Quo furentum

4 Theutonidum rapit ira ferrum ?

5 Non est honesti haec prodiga sanguinis,

6 nec digna vestro nomine Theutones

7 virtus, sarissarum calores

8 in proprias animare caedes.

9 Utcumque Turcas, aut Scythiae vagas

10 gentes subactas, signaque Achaico

11 illata ponto, et funerati

12 castra Getae labefacta Marte

13 audire mallem ; nec Marathoniam

14 laurum inviderem, nec Mareotida, et

15 Hebrum, Methoneosque saltus

16 Theutonico cecidisse ferro

17 vates tacerem. Nam procul Artacen

18 fumasse busto, et sanguine Bosphorum

19 manasse, Bizantique turres

20 fulminea occubuisse dextra,

21 pridem decembres diceret ad focos

22 victor Geloni miles, et aufugam

23 Scythen, reluctantemque Bessum

24 Theutonicos tolerare frenos.

25 Sed heu ! nocenti parcitur ; innocens

26 sanguis sititur. Barbara Norici

27 nil tela mucrones fatigant :

28 et gladios, toties cruore

29 tinctos citharum, Thyssagetum pudet

30 pulchris phalanges rumpere nisibus,

31 Cretamque raptam, Cycladasque

32 non humili reparare bello.

33 At insecundo Marte Alemannicos

34 enses suorum in viscera civium

35 aut caeca regnandi libido,

36 aut aliis supereminendi

37 Cupido mersit. Parcite, principes,

38 de subditorum vulneribus sitim

39 potare vestram, et parciore

40 excidium prohibete ferro.

41 Utcumque vilis verticis est cruor,

42 est indecorum fundere. Gloriae

14

43 si tangit ardor, appetitum

44 temperies moderata frenet,

45 in inquieto fulgura gloriae,

46 non in sereno, quaeritis aequore.

47 Ipse appetitus eminendi

48 Nocte viam tegit ad coronas.

49 Ferrum in suorum mergere viscera,

50 in innocentes vertere fulmina,

51 natare tabo, civiumque

52 rura cadaveribus replere ;

53 evertere urbes, busta coloniis

54 inferre, caedes irreparabili

55 densare damno, patriosque

56 sternere agros, segetemque agrorum,

57 Hoc Regiumne est ? Scilicet edito

58 Magnus locavit vos solio Deus,

59 libidini ut vestrae litetur

60 vulneribus, necibus, ruinis,

61 bustisque regnorum ? Ah melius nitet

62 augusta caeli forma, serenior

63 cum fulget aether, ac amoena

64 luce dies radiatus intrat :

65 quam cum fragores fulminis intonat

66 tonitruorum murmure saevior ;

67 et convolutum nube caelum

68 fulminea strepit a procella.

69 Timenda regnis jam satis hactenus

70 est imperantum visa potentia :

71 amoenitate enubilate

72 tandem animos, ciliumque frontis.

73 Scissam tot armis inviolabili

74 firmate rursus nexu Alemanniam ;

75 metuque bellorum repulso

76 rursus amor pietasque regnet.

77 Non ista regum est gloria, purpuram

78 fuso suorum tingere sanguine,

79 aut apparatu proeliorum ab-

80 -sumere opes, animamque regni.

81 Non ista regum est gloria, purpuram

82 cometae adinstar spargere, caedibus

83 replere passim urbes, suisque

84 cum populis sepelire regna.

85 Non ista regum est gloria, scribere

86 leges sepulchris, aut morientibus

87 male imperare, aut aestuantes

88 in gladios rigidare sceptra.

89 Haec vera regum est gloria, siderum

90 feliciorum more, potentia

91 mundum tueri, labilemque

92 temperiem solidare rerum :

93 res dissipatas nectere vinculo

94 constante amoris ; seditionibus

95 urbes laborantes levare, et

96 pacifera redimire oliva.

97 Haec est virorum nobilium indoles,

98 vitare bellum, quando necessitas

99 non urget instans, et quietis

100 lege suam stabilire sortem.

15

101 Nam, quale sidus non sibi luminis

102 pendit tributum, non sibi principes

103 inaugurantur, sed suorum

104 utilitas diadema primum

105 excogitavit. Quem lateri gerit

106 fixum, saluti impendat acinacem

107 princeps suorum ; nec severum

108 fulmen agat, nisi cum rebellis

109 arcendus hostis finibus imperi,

110 et innocentum patria civium

111 tegenda ferro est. Quod revinctae

112 frontis ebur diadema cingit,

113 idem salubres in populos agat

114 umbras : quod auro fulgurat, et solum

115 lambit paludamentum, aperto

116 regna sinu populosque cingat.

117 Quae sceptra torquet regia, nesciant

118 ferri rigorem, vel violentiam

119 severitatis, sed modesto

120 auro animos populorum inescent.

121 Hac arte caeli prodigium, Austria,

122 regina mundi, qua juvenis venit

123 dies, fatigatosque currus

124 Hesperio tumulat cubili,

125 per foederatum non moderabili

126 Mavorte ferrum in saecula protulit

127 quaterna sceptrum, dum procellas

128 pacifica recreavit aura.

129 Hac arte sceptrum proferet Austria,

130 si vota caelum pronius audiat,

131 ad usque fines, et supremam

132 canitiem morientis orbis.

133 Hanc vos precatur maesta Alemannia

134 heroes artem, jam specie minor,

135 cadaverosa fronte, adeso

136 pene alia, at tamen ipsa, vultu ;

137 heu ! tristis, inquit, nec lacrimabili

138 sat eluendus diluvio dolor,

139 donec cruentatis sepultus

140 visceribus retrahatur ensis.

141 Quot lustra vidi, peneque saeculum,

142 ex quo Gradivus civica proelia

143 exercet in me, nec cruenti

144 finis adhuc patet usque belli.

145 Quot Albis amnes sanguine polluit ?

146 Quot Ister egit valla cadaverum ?

147 Quot scuta Rhenus, quot sarissas,

148 quot clypeos, galeasque volvit ?

149 O Christiano parcite sanguini,

150 vestrisque sceptris parcite principes,

151 quae jam Gigantaeo furore

152 in solidum riguere ferrum :

153 non arma dextris excutio : unicum

154 precor : proquinquum parcite principes

155 lassare regnum ; et militare

156 Odrysiis date robur oris

157 bene elocandum. Hic Strymona misceat,

158 at hic patentem ponte Propontidem

16

159 insternat, hic ducat calentem

160 Bistonios segetem per agros.

161 Hic Nessum inundet classe ; Corinthiam

162 hic claudat Isthmum ; hic aequore Cycladas

163 vetet natare ; hic jura Naxo,

164 ille Paro, Scythiaeque dicat.

165 Sic ite magni in proelia principes.

166 Sic vestra quondam bella Alemanniam

167 jungent Achaeis, et Pelasgi

168 Theutonicas patientur aras.

Ad Illustris. et Excellentis. D. COMITEM FERDINANDUM DE PORZIA. ODE IX

A1_9 v.1 Legationis functe laboribus

2 Fernande, pulchras Adriaci maris

3 dimitte sedes, et Senatum

4 ac populum Venetum relinque.

5 Secundioris carbasa flatibus

6 feruntur aurae. Jam tibi faustior

7 recluditur portus, ratisque

8 Austriacae properat subire

9 theatra laudis. Perge volentibus

10 Fernande Divis, Imperialium

11 qua se coronarum Vienna

12 pulchra parens, imitata Solem,

13 in luce jactat. Jam tibi maximi

14 blandum favores Caesaris annuunt,

15 te vultus arridet, jubarque

16 Caesareae pietatis optat.

17 Hic Patris ingens gloria Caesaris,

18 Magnaeque stirpis gemma sequentibus

19 aptatur annis ; ut coronis

20 a tenero Leopoldus ungue

21 assuescat, illum fors sibi destinat

22 olim Bohemus, fors quoque Pannones

23 illi laborant, ominosum

24 ut Stephani stephanoma sacrae

25 fronti maritent. Non ego saecula

26 magno parenti Nestoris ultima,

27 non pulverem fratri Sibyllae

28 invideo, decimaeque cursum

29 felicitatis. Sed tamen indoles

30 erecta cordis, spiritus igneus,

31 Mens feta prudenti vigore,

32 judicii generosa virtus,

33 Augusta spirant. Fors Othomannica

34 huic Luna flectet cornua. Dextera

35 sic apta bellis pollicetur,

36 sic pietas animosa spondet.

37 Quid si (futuri nescio quis mihi

38 Apollo vates omina praecinit)

39 cum sidus aeternum cadente ae-

40 -tate parens, vetulusque frater ;

41 addetur astris, ipse serenior

42 succedat orbi Phoebus, et aureo

43 frontem coronatus tiara

44 imperio moderetur orbem ?

17

45 Quodcumque tandem sidera destinent,

46 nil vile credo. At, quamlibet edita

47 natura, praeceptis juvanda est.

48 Dum teneris adolescit annis

49 ad sceptra virtus et diademata ;

50 opus Magistro est. Ingenuae idoles

51 habent favillas acrioris

52 ingenii, vegetaeque mentis :

53 sed publicarum in magna pericula

54 crevere rerum, cum sine praeside

55 virtutis, et cura magistri

56 interiit juvenilis aetas.

57 At quanta moles, fingere publicae

58 ducem saluti ! Qui excidium piis

59 avertat aris, Haeresesque

60 ultor agat, scelerumque larvas

61 ad impiatae regna Proserpinae

62 retrudat audax ; qui solium occupet

63 virtute ; qui pacis quietem, et

64 consilio moderetur arma !

65 Non unus uno in Principe fingitur.

66 Unus paratur pluribus. Instruit

67 plebemque, civesque, et Senatum, et

68 militiae famularis agmen,

69 quicumque vitam Principis erudit.

70 Nam lege cives Principis ambulant,

71 seseque ad exemplum regentis

72 tota student revocare regna.

73 Prudentioris consilii est opus,

74 necessitati pectora publicae

75 aptare regum, principemque

76 egregiis animare curis.

77 Natura primos igniculos dedit

78 ad sceptra ; virtus excoluit manum

79 pectusque ; virtutem magistri

80 cura vigil studiumque format.

81 Olim quaternos Persia regibus

82 dedit magistros : vim sapientiae

83 ut primus afflaret, rudemque

84 ingenii tabulam novenis

85 scientiarum pingeret artibus :

86 alter doceret pectoris impetum

87 frenare, et ardentem severis

88 imperiis regere appetitum :

89 ad aequitatis tertius ordinem,

90 morumque normam, juraque Caesarum,

91 decreta, leges, et statuta

92 justitiae, Themidisque lancem

93 regem erudiret : quartus ut igneam

94 ad bella mentem, ad proelia dexteram

95 exsuscitaret, et probrosos

96 corde metus, pavidumque frigus

97 procul fugaret. Tu unicus omnium

98 supplebis artes : tu sapientiam,

99 tu frena mentis, tu aequitatis

100 jura dabis, calidumque pectus

101 ad Martis ignem Principis excoles,

102 Fernande. Sic te consilii tui,

18

103 prudentiae, excelsaeque mentis,

104 et genii moderatioris,

105 morumque Caesar conscius eligit.

106 Ades tenelli regula Principis,

107 et norma vitae, Caesarique

108 consimilem sobolem parenti

109 effinge. Non est difficilis manum

110 sequi magistram materia. Indoles

111 Augusta primo prodit aeve,

112 quod senibus cumulabit annis.

113 Quod vir patrabit, jam puer indicat.

114 Natura magnae semina gloriae

115 ostendit ultro ; seque parvus

116 a tenero Leo prodit ungue.

117 Pro ! Quantus olim, quantus in aureae

118 momenta pacis proferet Austriam

119 prudentiam, clementiamque

120 et placidos Leopoldus oris

121 Risus modesti ! Quantus in aereas

122 maturiori fortior impetu

123 assurget iras, si furores

124 Odrysium minitetur astrum !

125 Sed te Magistro. Te Venetis procul

126 Fernande jam nunc fluctibus eripe :

127 te Caesar optat ; erudiri

128 lege tua Leopoldus orat.

AD RR. PP. CHRISTIANUM HERTRICH, et FRANCISCUM SCHEFFELMAYR...

A1_10 v.1 Ergo posthabitae finibus Austriae

2 abscissos patrio climate, fratribus

3 avulsos, violens vos amor Indiae,

4 nil fati trepidos, rapit ?

5 Heu, quantis pelagus seditionibus

6 tempestas lacerat ! Quanta minacium

7 sese conglomerant proelia fluctuum !

8 Quanto murmure Nereus

9 luctatur Boreae, et torva licentia

10 turbatae Aeoliae miscet atrocibus

11 Pontum turbinibus ! Stant scopulis pares

12 undae, et sidera montibus

13 aggestis violant ; moxque cadentibus

14 in valles scopulis Tartara detegunt,

15 absorbentque animos jam prope naufragos

16 solo naufragii metu.

17 Quid Scyllas memorem colla trifaucibus

18 succinctas canibus, mille latratibus

19 terrentes mare, Symplegadas obvia

20 urgentes sola murmure ?

21 Non est res modicis septa periculis,

22 rixantis Thetidos tam fragili rate

23 explorare fidem, perque Aquilonibus

24 convulsum mare credulam

25 hortari tabulam. Quis rabiem Noti,

26 Quis tristes Hyadas, monstra natantia,

27 infames scopulos, Acroceraunia

28 constanti videat gena ?

19

29 Quod si in nocte jacens vos populus movet,

30 caelestum que rudes, et sine Numine

31 Indi sollicitant ; est sua proximo

32 ignorantia Theutoni.

33 vicinis nimia est nox Luneburgicis,

34 Hassis umbra sua est, umbraque Saxoni,

35 et Danis tenebrae : huc feta laboribus

36 gnavi pectora vertite.

37 Sed vos Memnonidum devia sedibus

38 astrorum patriis gens vocat. Ibitis :

39 nec ponti rabies dissociabili

40 fluctu dilacerans mare,

41 nec telis pharetrae letiferis graves ;

42 sed nec Thessalici pocula toxici

43 terrent, nec populi barbaries feri,

44 quidvis et facere et pati

45 aeque magnanimos. Ibitis efferum

46 calcare Oceanum seduli, et invias

47 Mundi sepositi quaerere semitas.

48 Talis per mare turbidum

49 ivit Xaverius, signa nocentium

50 impermissa Deum cedere pertinax,

51 nec fervor pelagi, nec Boreae gelu,

52 aestu nec sola Sirio

53 avertere animum Numinis igneis

54 impulsum jaculis ; quin avidus mori.

55 Arces Memnonias foedere Romulo

56 in caelis traheret vias.

57 Huic sese famulis obsequiosius

58 subjecit pelagus fluctibus, et gravem

59 cervicem didicit flectere, et Aeolus

60 inservire Favoniis.

61 Talis Silveria, et Nunnius, et Sosa

62 invasere freti marmor inhospitum,

63 et Bungi populos, et mare Sinicum,

64 et nuper patriae Austriae

65 Andreas Xavier raptus in ultimas

66 oras Gangaridum. Scilicet impigris

67 addunt hi stimulos mentibus, et procul

68 adspirantibus annuunt.

69 Sic vos compositis Oceanus ferat

70 undae litigiis ! Sic bona sidera,

71 mites Tyndaridae carbasa dirigant !

72 Sic blandae Zephyritidos

73 spirent obsequiis flamina ; nec ratem

74 decertantem odiis praecipitis Noti

75 tempestas rapiat ; sed cicurabili

76 somno indormiat Aeolus.

77 Et pigris jaceant aequora fluctibus.

78 Audimur ! Teneris vela modestior

79 impraegnat Zephyris aura, et Etesiae

80 circum suppara fluctuant.

81 Ite, ite, o animi dimidium mei,

82 dum ludit placidis aura Favoniis,

83 et velum modico turgidum anhelitu

84 insultat famulo freto :

85 ite, ite ; et populos Deucalionio

86 partu progenitos, fragmina rupium,

20

87 et Pyrrhae sobolem, moribus Austriae

88 informate modestiae.

89 Olim forte canam, saevitiae memor,

90 elisos jugulos funibus, aut Crucis

91 impletum gremium, aut barbarum acinacem

92 vestro sanguine lividum ;

93 aut emptam jaculis Aethiopum necem,

94 aut divulsa truci membra ferocia,

95 aut vivos cineres post sua funera

96 vates non humilis colam.

97 Ite, ite : at socius pergere dum vetor

98 detentus patria, mens comitabitur.

99 Si tolli ex oculis forte valebitis,

100 at non eripi amoribus.

AD QUIRITES. ODE XI. De otio vitando.

A1_11 v.1 Vides, ut astris aemula pegmata,

2 regumque turres, non superabili

3 fastu tumentes, in ruinam

4 mole sua trepidae fatiscant,

5 rimisque passim immane patentibus

6 tectum oscitantes vix bene pendulum

7 muros fatiget, perviisque

8 grande Notis pateat theatrum ?

9 Vides, opimi ut jugera praedii

10 urtica damni fertilis obsidet,

11 et permeantis lene vitri

12 triste bibit lolium fluenta ?

13 Primus pudendae hic fructus inertiae est.

14 Perire somnis : haec sine bellico

15 furore Martis vastitatem

16 mittit agris, laribus ruinas,

17 pestemque menti. Dextera ubi reses

18 pendet ; nec agri nobile villico

19 reddunt tributum, nec corona

20 ulla venit redimere frontem

21 victrice in umbra. Quid male Pergama in

22 bustum voravit ? Quid Sybarim eruit,

23 vertitque Cannas ? Cur cruento

24 mixtus iit Trasimenus amne ?

25 Delicta turpis dicimus otii,

26 vitaeque inertis crimina pandimus.

27 Starent adhuc turres Gomorrhae,

28 nec Sodomam jaculata caelo

29 Flamma ustulasset ; ni reses otium

30 squalensque inerti segnities situ

31 gentem obruisset. Sic perimus,

32 dum terimus male tempus alto

33 situ otiosi. Tollite desidem

34 pacem Quirites prolibus ; ut gravi

35 negotiorum mole pressas

36 a teneris acuatis annis

37 ad publicorum pondera munerum,

38 Urbisque fasces. Nempe sequentibus

39 annis magistratus tenebunt,

40 jura dabunt, populosque flectent,

21

41 Martem movebunt, proelia digerent,

42 pacemque condent. Est, qui Agamemnonem,

43 est, qui Catonem, Tulliumque,

44 quique Numam simulabit olim.

45 Hunc cura legum, hunc dextra securibus

46 aptata Romae, hunc consilium togae,

47 pacisque mores, hunc juvabit

48 Matris amor, strepitusque belli.

49 Sed non, si avorum moribus avii

50 vitent laborem, turpis inertiae

51 molles alumni ; non Caleno

52 si madeant, veterumque pugnas

53 scribant Falerno regificis super

54 deducta mensis, horrida proelia

55 narrasse contenti ; nec ultra

56 facta patrum revocare avari.

57 Elumbe vitae desidis otium,

58 et dissolutus torpor adulterat

59 molles nepotes, spiritusque

60 magnanimi generis sepulchro

61 vivo recondit, fataque praevolo

62 fato antecurrit. Quisquis in otio

63 transegit annos, ille vixit.

64 Immo diu, sed inerte somno,

65 vitam est moratus. Qualis inhospita

66 palus putrescit ; dum negat exitum

67 motumque lymphis, et veneno

68 viperei generis redundat :

69 talis laboris nescia congregat

70 angues juventus, qui male devium

71 pectus flagellant, et nocentes

72 mille replent vitiis medullas.

73 Ferax malorum deses inertia

74 in mille mentem damna reciprocat,

75 enutrit insanos amores,

76 inque animum vocat omne crimen :

77 quem nec decori laeta periculi

78 cupido pungat, nec stimulet decus

79 lauri virentis, nec paternae

80 effigies, memoresque avorum

81 postes honestis ignibus urgeant

82 in facta Patrum. Surge Quiritium

83 heroa proles ; hinc Minerva,

84 hinc lituus vocat in labores.

AD AUSTRIACAM NOBILITATEM.ODE XII. De non mittendis in exteras regiones filiis.

A1_12 v.1 O felix Alemannia !

2 Sed quondam : patriis cum bene legibus

3 Theuto viveret, exteri

4 ignarus vitii. Ex quo sobolem procul

5 nostram misimus Italas

6 perlustrare plagas, visere Gallicos

7 mores ; desiimus Patrum

8 nostrorum innocuam currere semitam.

9 Funduntur patrimonia.

10 Aggestaeque, patrum non sine sanguine,

22

11 transmittuntur in Angliam,

12 aut in Galliam opes ; ut vitia Angliae

13 proles Theutonis induat,

14 et Gallis violet moribus Austriam.

15 Tanti est, Austria Gallicas

16 mercari ligulas, aut pedibus graves

17 naves indere, vel brevi

18 ensi aptare latus, vel male pendulum

19 laevae affigere frustulum

20 panni, quod media vix spithama arceat

21 a tergo pluvium jovem ?

22 Nimirum hoc patriae merce pecuniae

23 nostrae progenies emunt ;

24 quod matres pudeat, quod pudeat patres,

25 quod nescire velint. Tamen

26 exemplis toties docti, opulentiam

27 patrum effundimus, exteros

28 ut ritus soboles discat, et interim

29 ignoret patrios, togae

30 Mavortisque rudis. Quid memorem exteros

31 nostris crescere viribus,

32 et nostra toties saeva pecunia

33 in nos arma recudere ?

34 Nos nervum facimus continuantibus

35 nostra in viscera proeliis.

36 Nos nos imperio adsciscimus hosticam

37 Bellonae violentiam,

38 vicinique truces Martis acinaces.

39 Nam nostro sobolem foris

40 auro dum sequimur, grande frementibus

41 bellis auxilium damus.

42 Et, quae nos stolidi mittimus exteris,

43 produnt aera domesticas.

44 Germanorum abacos, et veteres scyphos,

45 argentumque superfluens.

46 Auri hinc sacra fames, hinc sitis aestuans

47 in Germana cupidinem

48 externam furiat pabula. Filios,

49 externorum avidos, domi

50 servate innocuos : occidet hostium

51 in tot proelia fervor, et

52 nervus dissiliet, quo male floridam

53 infestant Alemanniam.

54 Quod prosit patriae, non bene discitur

55 externis regionibus :

56 detrimenta foris patria pullulant.

AD M. ERISIUM. ODE XIII. ADMONITIO, Cum ad Aulae obsequia accederet.

A1_13 v.1 Si nescis Erisi, quam petis, improbus

2 est aula Oceanus. Littore solvere

3 multis Sole secundo.

4 Sed paucis regredi datum est.

5 Ingressum facilis prosperat Aeolus,

6 egressum rabies assiliens vetat :

7 et si exire labores,

8 te fracta in medio ratis

23

9 fluctu destituet. Sic rege carbasa,

10 ut nec lenta nimis detineant vada,

11 nec te praecipitati

12 allidant scopulis Noti.

13 Ut felix remees, haec moneo : ambitum

14 mentis dissimula. Plurima qui petit,

15 votis amputat alas,

16 si vota exerit ignea.

17 Sortis delicio parcius utere :

18 transit dum frueris. Tela calumniae

19 non adverte. Retundis

20 caute, si minus aestimas.

21 Rideris ? Faciles excipe risibus

22 risus. Opprobrio semita clauditur

23 dura ad vulnera cordis,

24 si constans animo feras.

25 Infestos pateris nominis aemulos ?

26 Non agnosce : jubar pande serenius

27 vultus, atque ut amicos

28 tracta, qui tibi vulnera,

29 et mortem fabricant. Machina machinam

30 haec illam jugulat. Tragula te implicat,

31 dispostaeque parantur

32 adverso insidiae dolo ?

33 Insultare ; magis sed cave spernere.

34 Qui jactat, furias excitat aemuli :

35 qui spernit, decumanam

36 in se Principis attrahit

37 commoti rabiem. Cede minoribus ;

38 nec primis inhia partibus. Ultimam

39 retrudetur ad oram,

40 qui primam nimis ambiit.

41 Quae damnanda vides, claude silentio ;

42 quae audis, dissimula scire. Parum sapit,

43 qui quidquid sapit intus,

44 ipsis in labiis gerit.

45 Quae laudanda vides, laudibus evehe.

46 Si laudanda taces, invidiae te arguis.

47 Laus impensa lucratur

48 impensum obsequium omnium.

49 De te, de patribus, deque atavis tuis,

50 de stirpis meritis, aut nihil, aut parum

51 te jactare memento.

52 Plumis se probat exteris

53 niti, qui generis stemmata jactitat.

54 Exstincta est veteris gloria sanguinis

55 ipso in funere patrum,

56 ni factis redeat tuis.

57 Si te multa levat gratia Principis,

58 tu fastum gravius deprime pectoris.

59 Mens depressa meretur

60 rursus celsius evehi.

61 Si te non sequitur gratia Principis,

62 nec dulce alloquium, aut frontis amoenitas ;

63 non advertere finge,

64 nec te subtrahe regiae.

65 Sponte hic turbo cadet ; vel melioribus

66 Princeps servitiis captus, amoribus

24

67 te amplectetur avitis,

68 extincta veteri nota.

69 Si te muneribus vix modicis beet,

70 accepisse puta maxima. Per minus

71 donum magna futuris

72 donis semita panditur :

73 nec dignus modico est, qui minima abnuit.

74 Nec majora feret. Quod tribuit manus

75 Magni Principis, aut est

76 ingens, aut manus efficit.

77 In nullum saturas sparge ; calumnias

78 in nullum exonera. Debilior canis

79 majorem allatrat, alta

80 mens haec vilia despicit.

81 Nulli non hilari frons jubare obviet ;

82 in nullum cilium surrige. Proditur

83 mens in fronte : reducta

84 in nubes, animum arguit

85 obscurum et tumidum suspicionibus :

86 at laeta, et facili lege modestiae

87 frons extersa serenam

88 signat pectoris aream.

89 Prudens obsequii tempora dilige,

90 horaeque invigila. Perditur unius

91 neglectu obsequii plus,

92 quam mille officiis lucri

93 accedat. Cave, ne principis arguas

94 dicta, aut facta. Licet crimina publica

95 sese in compita trudant,

96 verbis extenua tamen ;

97 aut laudes alias Principis ingere.

98 Nemo est tam sterilis laudis, et improbus,

99 ut nullam mereatur.

100 Quod si liberius notent

101 Regis facta alii ; crede animi sinus

102 explorare tui, ac retia tendere :

103 tu prudentior escam

104 ne captes labiis, cave.

105 Non te detineo pluribus. Unico

106 complector monitu plurima. Ut arduum

107 Aulae per mare ducas

108 liber naufragio ratem,

109 et vites scopulos mille periculis

110 infames ; animum purior occupet

111 virtus. Sola secundos

112 virtus suggeret Aeolos.

AD L. VARRON. ODE XV. De Fortuna non querandum.

A1_14 v.1 Parce Fortunam lacerare, Varre ;

2 si, quod humana dedit ante dextra,

3 rursus infida rapiat ; nihilque

4 proroget aevum.

5 Inde laudanda est magis, unde damnas.

6 Omnibus debet : rapit isti, ut illi

7 porrigat partem, pia, liberalis,

8 optima Mater.

25

9 Sic dat, ut semper dare possit. Uni

10 larga, dum summa nive canet aetas ;

11 parca, dum primo viguit venusta

12 flore juventa.

13 Alteri prima nive liberalis,

14 parca postrema. Quod heri negavit,

15 crastino servat. Tibi destinata

16 adfluet hora.

17 Abstine probris, nocitura quando

18 vota non audit Dea. Largitatis

19 est genus quoddam, nocitura amico

20 vote negare.

21 Quod satis cuique est, Dea liberalis

22 commodat : nulli ligat aeviternum.

23 Si suum tandem repetat, molestis

24 parce querelis.

AD CLARISSIMUM VIRUM D. FRIDERICUM GRUNER, ODE XV.

A1_15 v.1 Non, cui laevibus implicat

2 auro cusa diem gloria crinibus,

3 gemmarumque frequentia

4 accendit mediis imperium comis,

5 exemptus popularibus

6 undis, Daedaliis nisibus aetheris

7 invadet Capitolia :

8 non, cui barbaricis infula nexibus,

9 innubique micans face

10 obsedit tumidum gratia verticem ;

11 non, cui fama Agamemnonis,

12 aut Pyrrhi tubicen rumor, eburneis

13 circum tecta sonat rotis,

14 et laudum series hoc lituo canit,

15 quo nuper Nasamoniae

16 virtutis dominas intonuit togas,

17 cantatumque Decembribus,

18 Martis delicias, ignibus Hectora,

19 aut famam Amphytrioniam

20 notam sideribus miscuit hospitam.

21 Ignotum spolium maris,

22 et Tartessiaci progeniem freti

23 fictis demite crinibus ;

24 si quos sollicitat Fama Corinthiis

25 mensurata decempedis ;

26 laudataeque movet scena superbiae.

27 Auratas Siculis honor

28 procudisse notas dicitur ignibus,

29 queis regum tegitur caput,

30 et famae tenuis pingitur orbita.

31 At quos eruerit sibi

32 vulgi incompositis turbinibus Themis,

33 veri lucida Numinis

34 immiscere comis fulgura dicitur.

35 Hinc qualis ruit arduo

36 Parnasso vitreus filius ungulae,

37 et circum placidis natat

38 undarum choreis Numen amabile ;

26

39 talis mentis ab edito

40 clivo devehitur ripa scientiae,

41 et circum latus obsidet,

42 omnemque irriguis pectoris aream

43 rivis suave perambulat.

44 Hoc, ceu Sidonio flumine, purpuram

45 Divum progenies Honor

46 tingit nobilium signa Quiritium.

47 Quisquis consiliis eget,

48 cui sub cinnameo pondere crinium

49 nullus consul olet, tuis

50 nomen non meritum deme securibus.

51 Regem non facit aureus

52 imber, non rutilo cincta satellite,

53 Pactolique die coma ;

54 aut arguta suo frons diademate.

55 Rex est, cui Themidos memor

56 ardet conspicuo frons diademate.

57 Hac tu nominis aurei

58 Friderice nota pulchrior aspici,

59 turbis jura minoribus

60 dictas ; nec sterilis consilii, tuae

61 ipse es concilium domi :

62 non extra rutilam verticis infulam

63 diviamque superbiam

64 praetextata tibi Curia quaeritur ;

65 sed tu ipse in medio tibi

66 laudum judicio consul inambulas.

AD NORONIUM. ODE XVI.Exemplo et mores parentum plurimum...

A1_16 v.1 Mores parentum non tenui fluunt

2 amne in nepotes : fingitur ad patris

3 exempla natus. Sic propinqui

4 herba soli vitium, bonamve

5 radice prima combibit indolem :

6 aeternitati si sobolem voles

7 vixisse, Noroni, vel ire

8 laudis iter, niveaeque callem

9 calcare famae tu prior integer

10 inter procellas temporis, aufugos

11 lucrare soles, et labore

12 non timido vegetare famam

13 cura Nepoti. Si tibi comitas

14 in fronte suavis, si Charis in labris,

15 gestusque mansuetus, tenorque

16 idem animi, placidumque pectus ;

17 non tu Neronem, non patriae dabis

18 in prole Galbam. Pura serenitas

19 vultus, et affatus benignus

20 congenerem fluet in juventam

21 prolis tenellae. Te super arduas

22 strages jacentum impulsa cadaverum

23 cruore sparsum fortitudo,

24 te decorum generosus ardor

25 per arma ducat ; jam patriae dabis

26 in prole Achillem. Patris adoreae

27

27 natum excitabunt ; nec jacere

28 muta tuae monumenta laudis

29 piger videbit. Frustra alias bonas

30 suadebis artes, si tibi Caecubo

31 mensae fatigentur, diemque

32 segnis agas, patriasque mergas

33 opes Falerno. Qua cupis insequi

34 via nepotes, hac pater antei :

35 exempla sunt leges ; parentes

36 quod faciunt, fieri requirunt.

AD UNIVERSITATEM VIENNENSEM. ODE XVII.

A1_17 v.1 Jam stat capaci erectus in area

2 Colossus, artis Phidiacae labor ;

3 piique testis Ferdinandi

4 primigeni sceleris carentem

5 dicit Mariam. Quin, Academici,

6 opinioni Caesaris addimus

7 votum, aut sacramentum ? Meretur

8 magna parens sine labe dici

9 concepta. Qualis marmoreas super

10 cum navigaret Lamechides domos,

11 late et superfusus superbas

12 Oceanus sepeliret urbes ;

13 labantis aevi diluvio obruti

14 cessere cuncti : sola fluentium

15 exempta tempestate aquarum

16 funereas pereuntis orbis

17 non sensit iras Arca, super graves

18 invecta fluctus : talis in omnium

19 Virgo ruina contumacis

20 naufragium superavit undae,

21 quam nescienti crimina patria in-

22 -fudere mundo ; scilicet hac decet

23 nitere Matrem puritate,

24 qua nequeat melior creata

25 a mente pingi. An non potuit Deus

26 servare Matrem ? An noluit, angelis

27 olim imperaturam, paterna

28 eximiam generare noxa ?

29 O impotentis dextera Numinis,

30 si quod volebat, non valuit ! Reum

31 o filium ; si, quod valebat,

32 non voluit, geniale crimen

33 abesse Matri ! Nempe gregaria

34 nos (si daretur mentibus optio)

35 nasci precaremur parente ?

36 Non decorum patriorum avitum

37 quam stemma et altae frontis amoenius

38 clararet aequor ? Cujus in exterum

39 et intimum vultum erogarent

40 munificae Charites decorem ?

41 Ite, ite : voto supplice dicite

42 affusi ad aras : quam sibi filiam

43 elegit, et sponsam, et Parentem,

44 hanc patrio Deus a veneno

28

45 servavit. Olim sic Dola sanciit,

46 sic Mussipontum, sic Salamanticae

47 dixere Musae ; Ferdinandi

48 sic pietas praeeuntis urget.

AD MACRINUM. ODE XVIII. Honor virtutem sequitur.

A1_18 v.1 Umbra virtuti sua semper instat,

2 laus, honor, famae popularis oda,

3 gloriae affluxus, memorique fusae in

4 aere columnae.

5 Ureris laudum studio, ac honoris

6 igne ? Virtuti facilem molestae

7 applica mentem : dabit illa famae

8 grande tributum.

9 Et licet densis nitidam tenebris

10 livor infestet ; nebulaque soli

11 obvia famae meritos triumphos

12 invidus abdat ;

13 sed tamen puris aliquando cedet

14 gratiis nubes, facilemque vultum

15 exseret virtus ; et amiciore

16 luce placebit.

17 Impari semper jaculo duellant

18 Livor et Virtus ; minor ille cedit,

19 major haec surgit, validaque palmas

20 involat hasta.

21 Sic ubi nubem toleravit infans

22 Cynthius, tandem violentia adultus

23 increpat flamma, medioque vultum

24 explicat axe.

25 Sed negat laudes hodie : diem tu

26 crastinum expecta. Brevis est sagittis

27 Vita livoris : venit, aufugitque,

28 fulminis instar.

29 Impetus primos habet insolentes.

30 Sustines ? Frangis. Trepidas ? Triumphat.

31 Pectus armati fugit, at jacentis

32 fortius urget.

33 At per aetatem tibi semper instat ?

34 Alteram expecta. Moriere ? Vivent

35 posteri, et famam veniens sepulchro

36 eruet aetas.

37 Saeculi nolim breviore meta

38 vota concludas. Erit ordo quondam

39 alter annorum, venietque gens vir-

40 -tutis amatrix.

41 Illa, si praesens sileat palaestra,

42 illa virtutem tumulo evocabit ;

43 quaeque in aetatem latuit, secunda ae-

44 -tate patebit ;

45 Vera, vel praesens retulit, vel absens

46 gloriam virtus. Negat haec honores

47 debitos aetas ? Dabit hos sepulto

48 posthuma fama.

49 Semper a tergo prope vel remote

50 umbra virtutem haec sequitur. Negatus

29

51 quin honor laudi est, emiturque ab ipsis

52 fama tenebris.

AD CAIUM SENNIUM. ODE XIX. Detestat ut nostri temporis bellaQuo belli rabies, quo furor incitus

A1_19 v.1 Quo belli rabies, quo furor incitus

2 Mentes praecipitat ? Quo male Theutonum

3 mucrones saturi sanguine caedibus

4 nostris assidue tepent ?

5 An fors Austriacis Danubius parum

6 bellis erubuit ? Non satis aut Lycus,

7 aut Albis gemuit ? Moldava non satis

8 pressus Marte Bohemico

9 ripas Theutonico sanguine polluit ?

10 At non Threicii ut cornua sideris,

11 non ut Bistonidum bella retunderet,

12 devictaeque Propontidos

13 littus littoribus jungeret Austriis,

14 invisumque genus fulmine ferreo

15 sectatus premeret Theuto, vel Africas

16 arces in cinerem daret.

17 O probrum generis Theutonici ! O pudor !

18 Cur non Bistoniis frena furoribus,

19 aut Thressae remoram injecimus aspidi ?

20 Aut cur non Othomannicas

21 iras sanguineo extinximus aequore ?

22 Ipsi (quo voveat nil truculentius

23 Germanis Selimus) funera patriis

24 scrutari ruimus fibris.

25 Ipsi funereis sternimus ossibus

26 campos, et putrido rura cadavere ;

27 ipsi diruimus moenia et oppida,

28 et bustum patriae damus.

29 Quae tigris tigridi, quisve lupus lupo

30 infestus, rabiem dentibus exerit,

31 crudelemque animum in congenerem sibi

32 exercet tigridem aut lupum ?

33 In non consimilem bellua belluam

34 ungues exacuit ; dentibus irruit

35 in non consimilem : sed sibi compari

36 parcit bellua belluae.

37 Nos, nos degeneres indole, sanguinem

38 humanum bibimus ; nec saturi tamen

39 uno haustu, extrahimus quidquid in ultima

40 sede est pectoris abditum.

41 Caecusne est furor hic ? An rapit acrior

42 vis consanguineos ? Dicite. Pallidum

43 invadit labia ac ora silentium,

44 et fibrae attonitae stupent.

45 Sic est : dissidiis, non sine crimine,

46 Germani scidimus viscera patriae.

47 Haec seris meritam culpa nepotibus

48 poenam, funera, destinat.

AD MARCUM TALIONIUM. ODE XX. Fatua vestium gloriatio.

A1_20 v.1 Non chlamydis sonantis

30

2 aureae bullae, neque Sidon celebrata ab ostro,

3 non Asiae volucrum

4 texta, nec filis operosum Phrygii laboris

5 te studium elevabit

6 altius vulgo. Tibi quod nunc latus ambit ostrum,

7 quaeque pedes flagellat

8 purpura, et vestis radians Oebalio apparatu,

9 et Sinicos colores

10 exues tandem Talioni. Cecinisse quondam

11 audiimus poetam :

12 fabula est vita. Hanc agimus nos fragili in theatro.

13 Cum fuerit peracta ;

14 qualis intravit vacuus, talis abibit Actor ;

15 veraque restituto

16 ore sumetur facies, dissimulata cedet.

17 Quod quis erat, resumet.

18 Qui fuit Princeps, phaleras ponet, et induetur

19 vix bene tecta villo

20 membra. Cedendum est. Phrygionum labor in lacernam

21 desinet. O togate

22 tinnulo miles tonitru. Mygdoniae palaestrae !

23 Quid tibi fert avarus

24 Indus, aut Hermus ? Locuples quid Genoessa in auro ?

25 Quod gladio pyropus,

26 sella quod confert asino. Nec vegetat remissum

27 ingenium, aut decorem

28 mentis exornat, neque fibras animat vigore.

29 Mollia, nec peritum

30 militem armorum faciunt, nec capiti Minervam

31 ingenerant ; nec auro

32 Major est mentis calor. Indigna animo virili est

33 cura, tumere veste ;

34 dignior sexu leviori. Mediocritatem

35 si nitor, elegansque

36 Cultus excedunt, rapiunt ingenium, occupantque

37 mole negotiorum

38 vestium curae : capiti nil reliquum reservant.

39 Vis sapiens haberi ?

40 Occupa mentem meliori studio, Tyrumque

41 exue : fortiores

42 milites villo veniunt, et sapientiores

43 philosophos lacerna,

44 quam Canopaei pretium muricis educavit.

AD TITUM CANDIDUM. ODE XXI. Adversa non sunt mala, si bene utaris.

A1_21 v.1 Institor pacis, placidaeque mentis

2 emptor, in rerum penetra medullas :

3 nucleum pensa ; rigidamque deme,

4 candide crustam.

5 Exteri fallunt nimium colores ;

6 veritas imo latet in recessu :

7 deme, quod circum tegit, et latentis

8 erue frontem.

9 Error in rerum specie laborat :

10 veritas intus tegitur. Colores

11 sensui illudunt : ratione verum

31

12 nititur omne.

13 Quidquid his mundi pateris procellis,

14 nil malum dicas. Malus usus aufert

15 optimis famam, minuitque sanctis

16 rebus honorem.

17 Pestis et morbi, cruciatus, ensis,

18 mille tormentis animatus horror

19 nil trahunt secum vitii ; sed umbram

20 adjicit usus.

21 Ferrum idem servit patriae saluti,

22 servit et caedi propriae ; sed usus

23 praestat, ut caedem potius minanti

24 obviet irae.

25 Ensis aspectu mulier fatiscit,

26 miles exsultat : timet illa mortem,

27 sperat hic famam, decimoque nomen

28 ferre nepoti.

29 Abstine affectu : neque fulminantes

30 femina horrebit chalybis furores ;

31 nec manus ferro nimis implicare

32 miles amabit.

33 Quae putat vulgus cruciare, possunt

34 gaudii messem dare ; si timores

35 mentis expungas, et opinionem

36 corrigat usus.

37 Quaeque decepti segetem putamus

38 pacis, haec torquent. Malus usus ista

39 flectit in noxam ; bonus usus illis

40 fundat honorem.

41 Utere adversis patienter : inter

42 laeta constantem retine tenorem.

43 Hinc et hinc victor referes quietae

44 gaudia menti.

AD AUFIDUM. ODE XXII. Educatio plurimum potest ad virtutem

A1_22 v.1 Principium natura boni est : tamen illa remittit,

2 si desit institutio,

3 et documenta boni.

4 Plures naturae durum vicere rigorem

5 prudente vitae regula,

6 quam tenuere probam

7 vivendi normam sine recti lege magistra.

8 Plures magister improbus

9 a probitate trahit

10 in comitem vitii ; quam consuetudo proborum

11 patiatur ire semitam

12 indolis indomitae.

13 Non nego naturam ad virtutem plurima posse :

14 sed forte si quis indolis.

15 Nobilitare caret,

16 Naturae vitio, normamque exhorret honesti ;

17 urgente lege dirigi

18 durities animi

19 ad rigidum virtutis iter valet. Ista frequenti

20 mollitur assuetudine.

21 et monitoris ope.

32

22 Nulla malignantis tanta est audacia vitae,

23 doctrina quam non atterat,

24 instituatque manus

25 cote magisterii. Patitur vel Caspia tigris

26 legem, vel ursa Thracia,

27 Armeniusque Leo.

28 Non minus ingeniis flectendis improba cura

29 potest, vel institutio,

30 assiduusque labor.

31 Jam nemus humanas densum transivit in urbes,

32 et scopulus in palatia ;

33 regia statque domus,

34 Hic ubi arena fuit ; ridet Flora aemula Paesto

35 Hymettiisque gratiis,

36 hic ubi se sterili

37 terra dabat lolio : rupes ubi celsa superbum

38 miscebat astris verticem,

39 hortus alit Charites.

40 Saxa cavantur aquis, non vi, nec ; turbine nimbi,

41 sed guttulis cadentibus,

42 et patiente mora.

43 Ipse chalybs domitus Liparaea incude, remittit,

44 sequiturque ductum mallei,

45 imperiumque fabri.

46 Cui rigidum natura dedit sub pectore ferrum ?

47 Vel cui medullas marmoris,

48 duritiemque petrae ?

49 Cui rigidam infudit, genus intractabile, tigrin ?

50 Vel cui Leonis viscera

51 cruda noverca dedit ?

52 Si tamen illa dedit ferrum, tigridemque, Leonemque

53 aut marmor ; educatio

54 corriget ingenitam

55 barbariem mentis. Doctoris legibus omnis

56 feritas potest mitescere,

57 ingeniumque premi.

AD CONDYLUM. ODE XXIII. Discrimen veri et falsi amici.

A1_23 v.1 Distingue amicos Condyle. Non potes.

2 Omni carere ? At selige, dum potes.

3 Multis amaris ? Sed fideles

4 vix poteris numerare paucos.

5 Est, quem catenat pectoris integri

6 amor virilis, nec dubio fides

7 colore picta : est, qui verendum

8 nomen amat, caret arte, amici.

9 Uterque vultus exerit aream

10 serenitatis sidere lucidam ;

11 uterque comit verba : uterque

12 mella oculis fluit, ore mella,

13 uterque crebris limina basiis.

14 Exosculatur, vel lateri comes

15 haerere gaudet ; quaque tendis

16 insequitur praeeuntem uterque.

17 Sed dum pares sunt moribus, impares

18 discerne factis. Hic sibi consulit,

33

19 tuamque sortem, non te, adorat,

20 atque tuo magis aere gaudet

21 suum ampliare, aut tecta domestica

22 ornare donis ; atque superstitis

23 hereditatem vastam adire, et

24 sorte tua sibi arare sortem.

25 At ille census non memor aurei,

26 et affluentis conditionibus

27 Lydi superbis, Dauniaeque

28 messis, et auriflui tributi,

29 quod pendit Indus divite copia,

30 Hermusque vena fervidus aurea,

31 urnaque Ganges bracteata,

32 quod gremio Genoessa fundit ;

33 si poscat anceps rebus in arduis :

34 Fortuna dextram, subsidio dabit :

35 vel si novercali furore

36 impulerit male sana fatum,

37 opponit altam pectoris aegidem,

38 arcemque mentis : quaeque periculis

39 infida te Fortuna vexat,

40 illa prius sua tela amici

41 exercet in cor : quaeque tuas petunt

42 tormenta fibras, non prius increpant ;

43 quam sese amici per medullas

44 oppositas violenta trudant.

45 Non est amicus, qui cumulat sibi :

46 qui, quando fervent limina gaudiis,

47 assistit humanus ; fugitque,

48 cum tragicam quatit ira scenam.

49 Non est amicus, quem magis alligat

50 auri cupido, quam studium tui :

51 cui commodorum propriorum

52 utilitas faber est amoris.

53 Amor profundo res animo abdita est

54 factis probatur, qui sua negligit,

55 tuasque res curat ; nec atra

56 tela timet furiata caede,

57 rebusque pandit depositis sinus :

58 hunc crede amicum ; quem Pyladen potes

59 complecti Orestes, quemque Achillen

60 Automedon potes arbitrari.

AD IUVENTUTEM. ODE XXIV. A teneris duris assuescendum.

A1_24 v.1 Longum supino non bene ab otio

2 ordiris aevum, fulgura gloriae

3 quicumque poscis, quem loquacis

4 urit amor, sonitusque famae.

5 Pulchris honestam laeta periculis

6 impubis aetas gaudeat orbitam

7 legisse, nec molli reclinet

8 colla rosa, placidoque membra

9 componat ostro. Turpis inertium

10 vitae senectus excipit otium.

11 Quieta vis parum sepulta

12 desidia, tumulove distat.

34

13 Maeret severa nube meridies

14 sepultus ignem, quem male desides

15 duxere flammae ; vesperaque

16 ipse suum lacrimatus aevum

17 ignava maesto sarcina Nereo

18 condetur. Altae semina gloriae

19 in flore spirant : magna parvas

20 bella juvat simulasse tigres,

21 adulterinae tollite marcida

22 unguenta Cypri : tollite crinibus

23 aurumque cristasque, et jubata

24 ludibrium petulantis aurae

25 theatra ficti ponite verticis :

26 caliginosum vivere sanguinem

27 si quos pudebit, vel jacentis

28 desidia recubare vulgi.

29 Virtus honestam sanguine Martio

30 lectura famam, proelia, funera,

31 Martemque, Cadmaeasque messes

32 a teneris meditetur annis.

AD STUDIOSAM IUVENTUTEM. ODE XXV. Virtus Sapientiae iungenda.

A1_25 v.1 Si quem juvabit saecula postera

2 fecunda fama vi sapientiae

3 emisse, et altam oblivionem

4 ingenii sepelisse laude :

5 non ille caeco tecta silentio

6 in jura mundi, certaque foedera,

7 formasque rerum, conditosque

8 mente sagax penetret recessus.

9 Quid noctiluco pulchra satellite

10 illustriorum incendia siderum,

11 quid mutuato Solis igne

12 concilium vigilantis aethrae,

13 ipsamque Phoebi proderit auream

14 lustrasse clara in luce superbiam,

15 geluque torpentem Bootem, et

16 segnitiem glacialis ursae ?

17 Aut quid tenebris tecta fidelibus

18 arcana magni evolvere Numinis !

19 Scientiarum mole fetum

20 ingenium sapientis, aegrae

21 est larva mentis, si melioribus

22 illustre pectus non coquat ignibus

23 marita virtus : nec juvabit

24 Palladiam caluisse frontem ;

25 si mentis absit flammeus integrae

26 vigor. Doloris magna fuit seges

27 scivisse multa, dum reperta

28 saepe labor face, vanitatis

29 se damnat ipsum. Non ego mentium

30 tormenta veram dico scientiam,

31 adulta virtus ni Minervam,

32 praesidio meliore firmet.

35

AD MICHAELEM DEVIUM. ODE XXVI. Mala conscientia numquam quieta.

A1_26 v.1 Conscium pectus sceleris patrati

2 non satis Medis tegitur lacertis,

3 nec pharetrati satis insolenti

4 tegmine Mauri.

5 Sive se pulchro radiatus ostro

6 explicet Phoebus, medioque caelo

7 pendulus frontis cilium sereno

8 comat in auro :

9 sive Fortunae melioris aura

10 lenis aspiret, famulumque mensis

11 influat nectar, Phrygioque lectus

12 turgeat ostro ;

13 semper instantis metuit Megaerae

14 flagra, et internis agitatus umbris

15 parte non ulla reperit serenae

16 munera pacis.

17 Namque fatalis sequitur scelestum

18 ultio : et quamvis fugiat volantis

19 fulminis taedas, tamen ipse sese

20 non fugit ipsum.

21 Quale portentum, rea mens ! Nec imo

22 Aeacus tantum metuendus orco,

23 aut Avernali Rhadamanthus urna, aut

24 Eumenis atra.

25 Pone eum, motis ubi fluctuantes

26 arborum ramis recreantur aurae ;

27 quilibet motus folii tremendum

28 fulmen in aure est.

29 Pone, securas ubi molliore

30 Nereus vento recreat carinas :

31 quilibet fluctus necis imminentis

32 nuntiat horam.

33 Sic reum pectus sibi tortor ipsum est,

34 seque poenarum cruciat timore,

35 tela dum differt, sequiturque pigro

36 ultio passu.

AD PHILOSOPHOS. ODE XXVII. Sapiens in utraque fortuna constans.

A1_27 v.1 Nil est, quod Sapientiae

2 munitas animi concutiat fores,

3 seu prima juvenem face

4 vultum Memnoniis fluctibus exerat,

5 seu fessam tumulet mari

6 sol Tartessiaco lucis inertiam :

7 nec mersus tenebris dies

8 nativis animum noctibus obruit ;

9 nec gemmis radians dies

10 constantes animos altius extulit.

11 Quod si dissociantium

12 ventorum pelagus seditionibus

13 pacem rupit ; Etesiae

14 lambentes iterum Nerea blandius

15 sternent. Et levibus jocis

16 ibunt imperii flabilis arbitri.

36

17 Si fortuna rotatilis

18 fatum difficili verterit alea,

19 spem non projicit invidi

20 secura exitii, non penetrabili

21 munita auxilio latus.

22 Quae casus gravior tela rotaverit,

23 infra consilium cadent.

24 Ingentes animos, quos adamantina

25 subtexit sapientia,

26 fortunae jaculum mitius impetit.

27 Illi fama quatit fores,

28 ruptura indecoris lora silentii,

29 cui somnum invidet, et pigrae

30 indormire vetat pectus inertiae, ac

31 lentum ducere sanguinem.

32 Illum sors placidis solibus invidet,

33 in quem culta Favoniis

34 tempestas facili lege proterviae

35 formosas Charites pluit.

36 Quem numquam pavidis arma volantium

37 tempestatibus ignium,

38 numquam fulmineo turbine terruit :

39 census ipse domesticos,

40 et vires animi nesciit. Heu miser !

41 qui numquam miser est ! Calor

42 mentis carnifices inter inaestuat.

43 Virtus fortior emicat,

44 quam duris agitant fata periculis.

45 Radices agit altius

46 arbor, cum vario tunditur Aeolo.

47 Tunc quid quisque queat, scies :

48 cum vultu intrepidus constiterit suo.

ODE XXVIII. A terris ad spirit valem vitam conversio.

A1_28 v.1 Assurgo. Sanctum mutor in alitem

2 valete montes, et juga nubibus

3 minata, frondentesque terrae,

4 et vitreae regionis orae

5 valete. Jam me luce superbior

6 origo lucis Spiritus evocat,

7 verbumque proles aeviterni

8 ingenii, regerensque amorem

9 Nati perennem Spiritus, et Patris,

10 assurgo. Nubes me famulantibus

11 portate ventis, et volantem

12 caeruleo vegetate campo.

13 Quod serpit infra, mens pede nobili

14 excelsa calcat : quod radiat supra,

15 hoc mentis accendit laborem,

16 meque suos rapit in calores.

17 Valere terrae : jam feror alite

18 sub astra penna : jam mihi siderum

19 theatra panduntur : valete :

20 pulchra sacri juga Olympi avete.

37

AD LIVIUM CORDUBAM. ODE XXIX. Quis Beatus

A1_29 v.1 Quid scissum Minyis per mare, Corduba,

2 pinum praecipitas, aut Acheloio

3 pandis vela furori, et

4 Calpes littora transvolas ?

5 Non Tartessiaci visceribus freti,

6 non Ditis Perues abdita montibus,

7 non Indis latet alma

8 conchis mersa beatitas.

9 Non hanc Mygdoniis regnum Alyattici

10 campis continuam, non alit Apulus,

11 non sudans laqueari

12 aurum sub Mareotico.

13 Felix qui potuit Pygmalionios

14 census, vel Cererem spernere Dauniam ;

15 qui calcare superba

16 majorum patrimonia.

17 Cui non vel Calabri nectaris artifex,

18 vel Laestrygonia sub nive frigidi

19 Bacchi sudat amystis

20 vectigalia Caecuba.

21 Hic tuta positus sede rapacium

22 fatorum rabiem despicit, et latens

23 occurrit Libitinae

24 telo, nec refugit mori.

25 Illi saeva dies, mors gravis incubat ;

26 cui mens Tantaleis ignibus aestuat,

27 quem selecta Lucrino

28 inflant ostrea gurgite :

29 fumosasque Patrum censet imagines,

30 et gaudet famuli fascibus imperi,

31 qui notus nimis orbi,

32 ignotus moritur sibi.

ODE XXX. Aspiratio ad caelestem Patriam.

A1_30 v.1 Quaenam stelligero labilis aethere

2 lux mi pectora corripit ?

3 Quae fax sidereae filia flammulae

4 me sacris cremat ignibus ?

5 Mens desiderii fertur ab aestibus

6 supra blanda pericula :

7 Sirenumque modos, et Siculi freti

8 praedones Acheloidas.

9 Uror conspicuis aetheris orbibus

10 extorris patrio solo :

11 Caeli sidereis uror amoribus.

12 O lucens facies poli !

13 O flammae vigiles ! O Hyacinthina

14 stellati domus aetheris !

15 Cur me Daedaleis, heu nimium diu !

16 mundi erroribus implicas ?

17 Cur me sepositum terra tenes polo ?

18 Mendacique bono exsulem

19 irrides, solidis dum vacuus bonis

20 uror Tantalea fame ?

38

21 Ah sortis fluidae ! Lubrica somnia !

22 mentem solvite compede.

23 Jam caeli excubiae, jam vigiles chori

24 arcem pectoris occupant.

25 Extremum valeas terra, micantibus

26 caelorum inferor atriis.

AD D. PATRITIUM MOLEDAEUM. ODE XXXI. Sapiens in omni fortuna constans.

A1_31 v.1 Seu Symplegades aetheri

2 spumosae rabiem Tethios inferant ;

3 seu lambant mare Etesiae,

4 et mollis pelagus somnus inambulet :

5 Aequa fronte Favonios

6 et tristes sapiens excipit Africos.

7 Vidi tergemina face

8 prostratos scopulos, Acroceraunia,

9 Arctoosque Hyadum lares,

10 census Maenalios, quaeque puerpera

11 septem Luna Trionibus

12 suevit Parrhasia sub nivium domo

13 vectigalia pendere :

14 vidi nata jovis terrifica manu

15 scissis fulmina nubibus

16 circum sulphureis ire volatibus :

17 vidi depopulantium

18 turmas Thyssagetum, Sithonia agmina,

19 Medi fulgur acinacis.

20 Telorum pluvias fervere grandines,

21 vano scilicet impetu.

22 Quin si Dardanio fama Quiritium

23 ostentet Capitolio ;

24 si per Memnonidum regna, per invium

25 cano frigore Caspium,

26 nascentisque domos Solis, et Hesperi

27 pandat limina gloriae,

28 fortunae impavidus munera despicit.

29 Ac qualis Siculo vaga

30 Ponto praeteriit cantum Acheloidum

31 regis Neritii ratis ;

32 talis praecipiti haud credulus aleae

33 nomen calcat inutile

34 prudens, nec pretium ponit honoribus,

35 qui numquam stabili sedent.

36 Defixi solio. Sollicitudines

37 ostro sub Tyrio jacent,

38 pallentesque metus : Pergama Mempheos

39 Riphaeaeque eboris nives,

40 et quidquid Phariis, aut Mareoticis

41 vivit postibus illitum,

42 Fortunae ambiguis casibus objacet.

43 Quidquid mole supercili

44 in pulchram invidiam sidera provocat,

45 claudent fata catastrophe.

46 Nempe et marmoribus funeris ultimum

47 dixit tempus edax diem,

48 annosasque patrum rodit imagines,

39

49 et fumo nigra stemmata.

50 Junctas invidiae tempus habet faces,

51 praeclarisque laboribus

52 restant interitus : forte nec Hesperum

53 cernent, quae juvenis stupet

54 Titan sidereis mixta penatibus.

55 Unus funeris ultimi

56 liber Patricius frena rotatili

57 Fortunae injicis, arbitrae

58 ludentis dominus non humilis Deae.

59 Et qua fronte Favoniis

60 hac prodis decimis fluctibus obvius !

61 Par semper tibi, seu tegat

62 caelos imbricitor, sive Diespiter.

AD EUNDEM. ODE XXXII. Vera Beatitas in Sapientia.

A1_32 v.1 Tributa Nili tollite, tollite

2 auri cavernas nobilis obsides,

3 Tyrumque, divitemque Cretam,

4 tolle tuos Genoessa census.

5 Tolle invidendos Caelitibus lares,

6 injurioso quos pede dirutos

7 fortuna calcat, dum severa

8 fronte minax caperavit ora.

9 Plerumque magnis casibus objacet,

10 quidquid tumentis nube supercili

11 despectat orbes, vel Deorum

12 concilio sua colla miscet.

13 Caelo minantis tecta Numantiae

14 sensere versis turribus impetus

15 Rhamnusianos, cum tonitru

16 moenia dissiliere Martis.

17 Carthaginenses, heu ! male moenia

18 tutata cives ; et Babylonii

19 ruere muri, cum trisulcae

20 more volans Macedo procellae

21 grassatus armis, dissociabiles

22 exasperatae, mentis Erinnydes

23 spiraret, et majore nimbo

24 fulmineum daret ire Martem.

25 Ardente Troja depopulantibus

26 fit praeda flammis Laomedontiae :

27 pompae lacunar, et corona

28 Oebalio male fulta saxo.

29 Sic alta clades exitiabili

30 torrente inundat Pergama : turgidos

31 quos attulit Mater, noverca

32 sors eadem rapiet cothurnos.

33 Quid densa circum turba clientium,

34 aut flexa pronis Roma securibus

35 felicitatis addet ? Aequa

36 lege movet gravis urna Croesi,

37 Irique casus. Et timor, et minae

38 sedent eodem, quo Dominus loco.

39 Seu praeda odoris, seu tumescat

40 lectus Achaemenio apparatu ;

40

41 altis Quiritum pervigil incubat

42 fortuna stratis : cespite durior

43 est pluma Regi, quam canino

44 cura vigil laniat remorsu.

45 Quid sculpta vivo nomina marmore,

46 aut fama vivens sub Libanitide

47 cedro beabit ? Quid Myronis

48 dextra tuos fabricata vultus ?

49 Exesto luxus ; non bene nominis

50 avarus emptor ; non bene honoribus

51 felicitatis nundinator

52 inveniet requiem paratis.

53 Hac ite, qua se Palladis artibus

54 nixus, volatu non humili rotat,

55 ventisque fractis intrat hospes

56 sideream Moledaeus aulam.

57 Hoc vera manat fonte beatitas

58 major sepulchro, funeris ultimae

59 ignara flammae ; quam nec aetas

60 in cineres, neque sors resolvet.

AD EUNDEM. ODE XXXIII. Eiusdem Argumenti.

A1_33 v.1 Sortem deficientibus

2 annis praecipitem pulvere Olympicae

3 immutas sapientiae.

4 Quae possunt adimi seditionibus

5 fortunae, melius cares.

6 Non mentem Libyci fenoris horreo

7 condis, non Alyatticis

8 aut fulvis Arabum conditionibus.

9 Quid cerae memores Patrum ?

10 Quid moles Tyriae ? Caedua quid Paros,

11 aut arces Babyloniae ?

12 Quid regum trabeae ? vellera Colchidos,

13 quid vasa Antipodum juvent,

14 mittis sollicitus quaerere. Non beat

15 aurum Tantaleam sitim,

16 nec terris alio Sole calentibus

17 adductae spolium Rheae

18 auratum sequitur cura periculum.

19 Quo sors altius evehit

20 fultum divitiis ; hoc gravioribus

21 curis dilaniat fibras.

22 Qualis letiferis vipera mortibus

23 maternos laniat sinus.

24 Nec quaerit tiliis vivere posthumis,

25 aut afflare Corinthiis

26 vitam marmoribus, quem sapientia

27 terrae nubibus eximit,

28 ac per siderei Daedala baltei

29 donat moenia, et igneas

30 arces emeritis ire volatibus.

31 Hic et Terrigenum probra,

32 sortis ludibrium, et vana crepundia,

33 fucatasque negotiis

34 fraudes, et miseris non medicabilem

41

35 fortunae rabiem vides,

36 ac qualis rosei fax Hyperionis

37 ridentes Acheloides,

38 et motum pavido turbine Nerea,

39 blandis Tyndaridas genis,

40 spirantisque minas fulgur Orionis,

41 et tristes Hyades videt ;

42 nec fusam rosei muricis ignea

43 frons terra maculam trahit.

44 Talis Pyramidum Mempheos ardua,

45 Mausolique tumentia.

46 Rides non humili pegmata lumine,

47 sceptrorumque potentiam,

48 Paesti luxuriam, semivirum decus,

49 Medi vulnera corticis,

50 et mersum Phario pectus in unguine,

51 illusosque vaporibus

52 sponsos Penelopes, Alcinoi genus ;

53 queis cervix Bromio madet,

54 et cirrus pluvia stillat amaraco.

55 Hic soles niveos trabis,

56 dum servans oculis astra sequacibus

57 aeternis animam bonis

58 ardentem satias, quae sapientia

59 pleno suggerit alveo ;

60 quae vel post cineres fata nepotibus

61 transcribent imitantibus ;

62 vel Dii sidereis sedibus inferent.

AD FLAVIUM DORIUM. ODE XXXIV. Aetati iuvenili non fidendum.

A1_34 v.1 Flavi, juventae desine credere.

2 Ut aestuosi Solis ab ignibus

3 roseta, lilieta, et omnis

4 forma cadit morientis horti ;

5 sic illa vultus purpura, lacteus

6 color genarum, blanda supercili

7 iris, labelli purpurissum,

8 gemma oculi gemina interibit.

9 Parcus colori crede : mero ligat

10 errore mentem. Spondet amabilis

11 aurae duellum ; sed protervos

12 forte dabit Boreae furores.

13 Risum propinat, sed lacrimabiles

14 sequentur imbres, saecula supputat ;

15 sed raptat aetates, et annos

16 praecipitat fugiente passu.

17 Parcus juventae crede. Volantia

18 ruunt citato tempora Pegaso

19 avara mortis, nec cadentem

20 ulla diem tenuere lora.

21 Praeoccupantem tempora sedula

22 virtute laudo. Non tibi saecula.

23 Promitte ab annis. Si in senectam

24 judicium puerile trudas,

25 virum negabo. Non faciunt virum

26 devexus anni transitus, aut gena

42

27 vestita barba, non senilis

28 canities in honora menti.

29 Matura virtus, nescia temporis,

30 aetatem honestat, sit juvenilior

31 lanugo in ore ; dum senectae

32 eripias grave pondus oris ;

33 senem fatebor. Vincere moribus

34 ipsos Catones, fingere pectora

35 prudentiae ad normam ; modestum

36 alloquium, placidique gestus,

37 linguae disertum flumen, et eloqui,

38 et mens amici conscia Numinis,

39 innube per frontem serenum,

40 intrepidi generosa cordis

41 scintilla, frontis tersa modestia,

42 et sola virtus : haec faciunt senem.

43 Vixisse vis diu ? Juventae

44 ingenium moderare presso

45 victor lupato. Non fugientibus

46 aetatem ab annis, sed meritoria

47 virtute pensa : ad hujus acta,

48 ac numerum numeremus annos.

CADUCA BONA DESPICIENDA.

A1_35 v.1 Vides, ut anni volvitur orbita,

2 diesque noctem, noxque fugat diem ?

3 Mensesque vernantis juventae

4 Pegaseis rapiuntur alis ?

5 Undae recedunt praetereuntibus

6 lapsae susurris. Ver hyemem fugat,

7 autumnus aestatem, fugaces

8 nulla dies remoratur annos.

9 Nihil perenne est. Aeacus omnium

10 concussit urnam : purpura Caesarum, et

11 Irus lacernosus quadrigis

12 proteritur fugientis horae.

13 Sic quidquid ortum est, exitus occupat,

14 premitque finis : tendit ad Hesperum,

15 Titan Eous : in senectam

16 praecipiti ruimus volatu.

17 Felix, dolosis qui potuit Midae

18 mentem implicatam solvere censibus,

19 et cui superbum dente Lydo

20 pectora non rapuit lacunar.

21 Non ille, quamvis infima misceat

22 Fortuna summis, et trabeam levi

23 mutet lacerna, mentis altae

24 abjiciet timidus secures.

25 Non ille curru temporis aufugi

26 tritus gemiscet ; fronte sed ultimam

27 horam serena, celsiore

28 ex animi specula videbit

29 interritus : seu venerit hoc die,

30 seu cras, paratus cedere, cum volet

31 Tonans, nec annos longioris

32 in pretio numerabit aevi.

43

33 Volantis ergo ne pede temporis

34 premare, lapsum temporis occupa

35 virtute. Virtus sola, mundi

36 interitu nequit interire.

AD FORTUNAM. ODE XXXVI. Vale Fortunae.

A1_36 v.1 Satis cachinni est : cede volatilis

2 regina, fluctus quae regis Antii.

3 Quid avolantem me caducis

4 deliciis male fida tentas ?

5 Afflabis auro ? Jam melioribus

6 votis benignus me cumulat Deus,

7 et largius veris capacem

8 divitiis animum beavit.

9 Non impotentis frena libidinis

10 mordebo avarus lucis, et imperi

11 procus, nec aggestum Phraatae

12 Oceani pretium aestimabo.

13 Inefficaci parco pecuniae

14 litare, matri sollicitudinum :

15 congesta torquet ambulantem :

16 Vita brevis breve poscit aurum.

17 Regum propinas ostra, et eburneum

18 pulvinar ? Ostrum quod dominus premit,

19 premunt timores : quamque cingit.

20 Torquet idem diadema frontem.

21 Quid tecta caelis Daedala porrigis ?

22 Non levigato gloria marmore

23 sincera crescit, sed nigrantes

24 ipsa suo domat igne noctes.

25 Quid mi voluptas ? Dulichii ducis

26 me prora terret : blanda pericula

27 jocosa Siren mentietur,

28 ut pelagi tumulemur unda.

29 Par est Hyaenae : instillat amabiles

30 laeva sopores, sed necat altera,

31 brevemque somnum, mortis atrae

32 continuat graviore somno.

33 Non serviemus. Cedite pondera

34 onusta curis, me super auream

35 sortem metallorum sub astra

36 certa vehet sine nube virtus.

AD R. D. SEBALDUM SOLDNER, CANONICUM HERBIPOL. ODE XXXVII...

A1_37 v.1 Quem vestigia vitrei

2 collegisse juvat fontis, et aemulis

3 ripas passibus insequi ;

4 ad magni socius fluminis ostia

5 certo perveniet pede.

6 Qui ponti satagit cursibus obsequi,

7 atque ut Tiphys euntia

8 observat ratibus vitra sequacibus,

9 illum fida natantium.

10 Inducent pelago somnia fluminum,

44

11 qua se litoris immemor

12 immenso cumulat Nereus aequore.

13 Talem nuper amabili,

14 Sebalde, imperio te Sapientiae

15 torrens vexit in aequora.

16 Vix casto genitum sustulerat sinu.

17 cum ripae stetit ad vitrum,

18 i, dixit, tenues unda scientiae

19 qua se fundit in alveos,

20 mentem solve jugo mollis inertiae, et

21 dulces illecebras fuge,

22 aetatis Zephyrus dum facet, auraque

23 vernis solibus intepet,

24 rivorum strepitum praetereuntium

25 undosam sequere orbitam.

26 Post mentem ingenuis auctus honoribus

27 exemptus popularibus

28 undis, Philosophi fluminis accola

29 vestigabis euntium

30 stellarum choreas, nomina siderum,

31 sudantemque laboribus

32 solem perpetuis, atque paventium

33 inter fulgura nubium

34 horrendos tonitrus, ebria condito

35 auro viscera montium,

36 et quidquid cupidum nominis, abditum

37 naturae latet in sinu.

38 Tunc crispabilibus pulsus Etesiis

39 arcani mare Numinis

40 intrabis, tacito tecta silentio

41 divinae Sapientiae

42 consultus reteges. Quae Dea dixerat,

43 nos spectavimus. Aequore

44 Sebalde, in medio, nil timidus rati.

45 Cedis lina Favoniis.

46 Et mirum ! medio portus in aequore est :

47 hic seu carbasa turgeant,

48 ventis ludibrium, seu pigra pendeant

49 transtris, semper amabili

50 navim pace quies tuta perambulat.

51 Quin si hoc mergeris aequore,

52 emergis pariter, mergere ; poscimus :

53 ne tingare scientia,

54 mergaris, voveo ! Portus hic ultimus

55 mergi hoc posse sub aequore,

56 absorptumque mari condere spiritum.

AD MORINONIUM. ODE XXXVIII. Contra vanam et saecularem scientiam.

A1_38 v.1 Quid diu vanis agitatus umbris,

2 occupas fictis animum figuris,

3 teque fallaci, cupidus sciendi, er-

4 -rore fatigas ;

5 Quaeris, errantes ubi dux Ulysses

6 egerit naves ? Dubiae an Charybdis

7 turbine implexus, Siculaeve Syrtis

8 senserit aestum ?

45

9 Hoc Morinoni potius require.

10 Parte qua sistas stabilis, nec erres

11 ipse, jactatus male turbinante

12 mentis amore.

13 Consonos vocis gravis ac acutae

14 me doces flexus : doceas nocentes

15 cordis affectus, animique concor-

16 -dare tumultus.

17 Flebiles vocis mihi congementis

18 ingeris ductus : retinere fletum

19 inter adversas potius procellas

20 discere malim.

21 Mox geometres inaranda campo

22 puncta distinguis ; spatium que vasti

23 ruris in parvam graphicis tabellam

24 ductibus aptas :

25 scire sed malim, quibus expleatur

26 ambitus mentis, patulique vastus

27 cordis excursus, sitiensque avari

28 pectoris hydrops.

29 Curta distendis, sinuasque longa,

30 ampla condensas, trahis in rotundum

31 quadra, discindis bene copulata,

32 dissita jungis :

33 mitte curarum vacuos labores ;

34 hoc age, ut discas hominem aestimare.

35 Nosse, quam magni tibi, quam sit arcti

36 area cordis :

37 scire quid supra mediocritatem

38 spumet, aut infra jaceat supinum,

39 quave se duci patiatur arte

40 linea recti.

41 Quid fatigantem juvat in Stagirae

42 jurgiis tussim sibi procreare,

43 perque digestas vacui latebras

44 arma rotare ?

45 Otium impulsae magis ambiamus

46 mentis, et tristi vacuum duello

47 pectus, et purae miseris negata

48 gaudia mentis.

49 Scire quid prodest, an Olympus ala

50 unius muscae valeat ligari ?

51 An repercussus lapis in reflexus

52 axe quiescat ?

53 An pulex possit bibere Amphitriten

54 Adriae ? an totam lacerare terram

55 tusse, vel mundum saliendo ab ima

56 sede movere ?

57 Mitte sectari leviora, quorum

58 fructus est risus : superasque temet

59 arrige in curas, ubi vis bonorum, et

60 copia manat.

AD R.D. MAXIMILIANUM ENGELHARDT. ODE XXXIX. Cum Sacerdotio initiaretur.

A1_39 v.1 Quemcumque mendax fama Quiritium

2 per regna mundi, per Libycas plagas,

46

3 canique frigus per Bootae,

4 et rigidas Aquilone gentes

5 inusitatis vecta volatibus

6 perennitati dedicat aureae,

7 olim loquaci nominandum

8 Praxitelis simulantis arte :

9 quamvis cruentos miles acinaces

10 laetetur inter, fortior arduas

11 obire turmas proeliantum,

12 et galeis, clypeisque longe

13 clarus videri, et celsus aheneis

14 horrere squammis Marte sub aereo,

15 victorque proculcare fasces

16 suppositi pedibus tyranni :

17 non ille certus dissociabiles

18 exulcerati Martis Erinnydes

19 vitabit, aut circumstrepentum

20 ludibrium fugiet dolorum.

21 Nec Daedaleo pectoris impetu

22 effulgurantum moenia siderum,

23 arcesque stellarum coruscas

24 Icario penetrabit ausu.

25 At quem beatis dives odoribus

26 delapsa caelo relligio potens

27 furata telluri profanae

28 Malobathro meliore tinxit :

29 quo concitato remigio meus

30 Maximilianus sub pedibus pigram

31 temnens volatu terram, et urbes

32 sidereae novus hospes aulae

33 exerrat ? Illum per liquidum aethera

34 tranare nubes, et levibus super

35 pendere ventis, et sereno

36 relligio dedit ire caelo.

37 Illi curules flammeus aetheris

38 dictator ignes cessit. Et aureum

39 jubar, quadrigarumque lora

40 Cynthiaca moderanda dextra.

41 Quae Bosphorana terra Propontide

42 divisa, vel quae dissociabili

43 secreta Tethi, decolorve

44 Aethiopum plaga barbarorum

45 caelo refusi Solis imagines

46 non vidit ? O qua gemmea Nereo

47 tributa dives solvit Indus,

48 qua famulo Tagus amne vectus

49 ludit smaragdis praetereuntibus,

50 spectate Titan ! Te tumidus procul

51 Ganges salutat, ultimumque

52 Memnonii penetrale mundi.

53 Te bellicosis edita partubus

54 caliginosi filia Taenari

55 perculsa febrili pavore

56 umbra fugit trepidante passu.

57 Testes mearum prodigialia

58 sententiarum monstra, Acherontici

59 partus, triumphandusque quondam

60 Marmaricis leo pastus umbris,

47

61 quem fulminatis Acroceraunia

62 dejecta telis, vel Rhodopes juga,

63 caelove quassae fulminante

64 Emathiae peperere rupes,

65 immanis anguis, quem Tigris Armenis

66 effudit oris, quem maris exspuit

67 iratus ardor, quem Megaera

68 Eumenicis animavit antris.

69 Frustra ille saevae dux sapientiae

70 exaestuanti frena licentiae

71 fremens remittet, et venena !

72 Cerberiis animata spumis.

73 Umbramque Lethes progenitam satu

74 tentabit audax immiserabili

75 inducere orbi, viperinum

76 concilium scelerumque noctes.

77 Novo reductus Cynthius essedo

78 fugabit Orco nata volumina,

79 Stygemque, flammatumque in iras

80 Tartareis Acheronta taedis.

Ad Reverendissimum D. ANTONIUM MARENZIUM, PETENAE EPISCOPUM. ODE XL.

A1_40 v.1 Marentiorum Phoebus, amabile

2 sidus tuorum, cui charis eloqui

3 nectar propinavit, gravique

4 suada dedit fluitare motu

5 sententiarum ; sive volubili

6 exaestuantis fonte opulentiae

7 Bacchatus acres efferatis

8 injicias animis lupatos ;

9 seu copioso fusilis alveo

10 damnata somno pectora suscites

11 torrente, mirantumque secum

12 lingua oculos animosque volvat.

13 Quin temperatu fonte opulentiae

14 gratum Quirinis auribus influis,

15 facundiaeque Barberinis

16 mella apibus riguae propinas.

17 Romana testis ter gemino potens

18 honore Mater ; testis Hymettia

19 sonans volucre Vaticanum, et

20 Virgineae Ambrosiae parentes,

21 quae, Circiorum luxuriantibus

22 tumultuosa fronte Decembribus,

23 vectigal Hyblae, dona Paesti,

24 mella tuis reperere labris.

25 Non tum curuli nube Favonius

26 nimbos pluebat Chloridos in sinum ;

27 nec liliato grandinabat

28 praeteriens Zephyrus tributo ;

29 non temperato veris anhelitu

30 brumae evolutus Majus inertia

31 crispabat hortos, nec tepenti

32 ambrosiam pariebat aura.

33 Sed eloquentem suada coloribus

34 ornata frontem, et pulchrior aspici

48

35 facunda Mater eruditum

36 eloquii reseravit hortum ;

37 quem Romulaei Principis atria,

38 et Vaticanae sidera gloriae,

39 mirata, quem centum Quirites

40 attonito stupuere vultu.

41 At dum sepultum Nicephorum eruis

42 obliviosi pulveris angulo,

43 placet vetustas, veritatis

44 simplicior genitrix latentis ;

45 quae dum maligna Nicephoros jubet

46 blattae vorantis nube superstites,

47 tergitque adesis incubantem

48 canitiem, cariemque libris.

49 Tuis novato nomine laudibus

50 virtus laborat, quam notat aemulo

51 honore fama, dum tuorum

52 Nicephorus redivivus audis.

53 Te grandiorum munera frontium

54 lambunt coronae, te nivei tegunt

55 mores avorum, quos acerbo

56 dente pavet temerare livor.

57 Te mille circum spes Petenae volant,

58 pronoque sacras Istria pectore

59 vittas veretur, subditumque

60 gaudet humi posuisse vultum,

61 secura laeto pacis in otio

62 promissa pro te vota fidelibus

63 aris rependens, et parenti

64 canitiem Superos precata.

AD S. NICEPHORUM MARTYREM. ODE XLI. Cum huius vita a Reverendissimo D. Antonio Marenzio scriberetur.

A1_41 v.1 Victoriosi nominis omine,

2 puroque fusi murice sanguinis

3 decore martyr, dum Deorum

4 sidereo bibis ore nectar,

5 avara famae, lucus et appetens

6 membrana denso pulvere condita

7 pascit vetustatem, et voraci

8 charta putris jacet esca blattae ;

9 obliviosis squallida nubibus

10 aevi invidentis pagina saepiam

11 exstinguit omnem, dum vetusta

12 tempus edax monumenta rodit.

13 At non inulte ? Jam tacitis cadet

14 senecta libris, jam nitor eximet

15 oblivioni, jam sepultae

16 pulverea male nocte laudes

17 diu negatam desidia diem

18 tandem videbunt ; famaque eburneo

19 superba curru posterorum

20 Nicephorum memorabit aevo.

21 Quin et vetustas ambitiosius

22 ornata cristam dum simulat novae

23 florem juventae, Ferdinandi

24 Caesareis oculis legetur.

25 Tantum vel atri nocte silentii

49

26 juvat profundum nominis aurei

27 dormisse famam, vel sepultas

28 pulveribus jacuisse laudes.

AD SS. NICEPHORUM MART. et EPISCOPVM PETENAE PATRONOS. ODE XLII.

A1_42 v.1 Divi serenis Indigetum choris

2 inaugurati, quos genibus minor

3 Flavona adorat, quos Sabaeo

4 Nympha colit Petenaea thure :

5 vobis calentes Arsia limpido

6 cursu procellas volvit, et arduo

7 sub monte pronus blandiente

8 exuvias veneratur ore ;

9 vobis dicatis templa vaporibus

10 Gallinianum fumat, et Indicas

11 Albona conflat, sumptuosa

12 messe Arabum, Cilicumque, nubes.

13 Cunis reclines vos puerilibus

14 bene ominati nominis aureo

15 virtus coronavit decore :

16 nam teneras animabat ardor

17 jam tum medullas, et vagus igneo

18 pectus cremabat spiritus impete,

19 laudesque maturas tenello

20 prima dies simulabat ore.

21 Hinc turpe factum vivida nominis

22 exosa virtus, vertice pendulas

23 laudes precatur, laureisque

24 gestit ovans caput impedire.

25 Alter, Tiara jam popularibus

26 exemptus undis pervigiles agit

27 curas suorum, datque Asylo

28 grande pedum, Tyriasque vittas.

29 Adusque famae dedecus invidae ;

30 quae viperino dente momorderat

31 vitam innocentis, ad tribunal

32 ausa reum sceleris notare.

33 Sed nempe virtus invidia altior

34 tutata sese est, quando reconditas

35 citavit undas, aut volantes

36 flexit ad arbitrium columbas :

37 aut cum perempti prodigialia

38 luens aselli funera, sarcinam

39 suscepit ursus, nec reluctans

40 sollicita tulit arte pondus.

41 Alter severis meta furoribus

42 invicta perstat, fulmina verberum

43 jocis honestans, et cruorem

44 vulneribus fluitare gaudet.

45 An et decorae prostituit caput

46 venale morti, sanguine posthumae

47 empturus umbellam coronae,

48 quam superae parat orbis aulae ?

49 Sic est, Olympus Nicephoro excitus

50 spectator almi funeris advolat,

51 Deoque scenam, Caelitumque

50

52 grande choris aperit theatrum.

53 Haec terra vidit : cetera patriis

54 virtus Deorum sedibus intulit.

55 Quamvis nec indignata caelo

56 saepe suam Petenam benigno

57 vultu tueri, quem bona siderum

58 Iris notaret, longaque frugibus

59 Ceres praeiret, belluosi

60 terga premens peregrina monstri

61 quod de Pelasgis tractibus aufugum,

62 ubi tumentis terruit Istriae

63 lacus, agris desideratam

64 temperiem revocat boatu.

65 At vis, et atrae diffugiunt neces,

66 horrorque tortor jam morientium,

67 livensque, qui per membra fusus

68 antevola sua fata, pallor.

69 Uterque amici numine pallii

70 custos clientem protegit Istriam ;

71 seu Mars minetur, Arsiamque

72 turbet equis, galeaque potet ;

73 seu cincta morbis pestis anhelitu

74 incestet auras, et morientium

75 tumens acervis in propinquas

76 excidium meditetur oras.

77 Sic vos sub umbra nominis inclitam,

78 tutamque, Divi, protegite Istriam,

79 sic illa semper fundet aris

80 Thura piis cumulata votis.

AD S. NICEPHORUM EPISCOPVM. ODE XLIII.

A1_43 v.1 Nivens verenda canitie Senex,

2 ligustra vultum, lilia verticem

3 indute praesul, cui fidele

4 diva genu Petenaea lunat :

5 quem lapsa caelo gloria patrio

6 terris ademptum marmoreas super

7 locavit aras ; cui tiara

8 gaudet honor redimire frontem :

9 injurioso surge silentio,

10 orbique laudes, non meritas mori,

11 tuas recense, quas parentum

12 post decimi stupeant nepotes,

13 natisque narrent, audior ! Audior !

14 Denso sedentem pulvere suscitat

15 Antonius, Marentianae

16 grande decus columenque gentis.

17 Hinc laeta curru fama volatili

18 late per orbem sparget amabile

19 nomenque laudesque, et remoti

20 Nicephorum plaga discet Orbis.

21 Forte et lacunar culminis editi

22 vitare suetus, publicus audies

23 in Sole civis ; forte quondam

24 Austriacis adamatus aris

25 noscere magnus, cum melioribus

51

26 palmis onustus nomina Caesari

27 donabis Austrio, et vocari

28 Nicephorus volet Imperator.

Ad Reverendis. Dominum ANTONIUM MARENZIUM PETENAE EPISCOPUM. ODE XLIV.

A1_44 v.1 Parum otiosa distat inertia

2 quieta Virtus. Progenies Deum,

3 materque honoris, per viarum

4 difficiles agitata tractus,

5 alto sedentem culmine gloriam

6 impendiosae merce molestiae

7 emit : reluctantemque Calpen

8 consiliis, animoque frangit.

9 Haec te, lupatis impedientium

10 scissis morarum sessilis otii,

11 vittis coronat, hac perennis,

12 laudis iter duce sorbuisti.

13 Scit pulcher undis Adria vitreis,

14 et adjocantis murmure Nerei

15 pulsata Tergeste, tuensque

16 Nereidum fabuleta Justus :

17 scit Graeciensis Mercurialium

18 metas laborum Palladis area ;

19 quae nundinatorem decori

20 nominis egregia revinxit

21 laudum corona. Quid memorem improbae

22 dentes retusos invidiae retro

23 cessisse, cum frontem tiaras

24 emerita redimiret umbra !

25 Illustrius se scilicet exerit

26 virtus per omnem exercita semitam

27 Marenziana, quam obsoleto

28 quae latuit pudibunda tecto.

29 I nunc, profanas te populi super

30 molire turmas, qua radiantium

31 ordo coronarum requirit,

32 non humilem redimire frontem.

ODE XLV. Privatam fortunam magnae praevalere.

A1_45 v.1 Quisquis coronae pulcher in ignibus

2 Caesar superbis, quem venerantium

3 turbae Quiritum collocatis

4 agminibus famulae sequuntur ;

5 quamvis Lacaeno vulgus in atrium

6 achate stratum confluat, et strepant

7 circum coronatis clientes

8 officio famulante turmis ;

9 non es beatus. Tot populis male

10 fides habetur. Mygdonios tenet

11 postes Erinnys ; cum reclusis

12 cardinibus patuere valvae,

13 simul paratis fit via fraudibus,

14 simul furores, invidiae, et doli,

15 discordiae, luxus, libido,

52

16 ambitio popularis aurae,

17 globis coactis protinus irruunt.

18 Multi clientes, in tua funera

19 sunt multus hostis. Non amatur

20 rex, sed amantur opes. Trahuntur

21 nitente plures a diademate,

22 aulaeque gemmis ; quam sui amoribus

23 regis : coluntur, quo terantur

24 a populo Domini rebelli.

25 Nam quanta regum funere pars suo

26 elata, fatis illacrimabilem

27 placavit orcum ? Quot cruento

28 invidiae cecidere ferro ?

29 Quos Phoebus alto pendulus aethere

30 vidit superbos, luna silentio

31 mirata stratos vidit aulae

32 alterius famulante collo

33 subire lorum. Prosperitas senex,

34 immane monstrum est. Nec Zephyri joco

35 ludunt perenni ; et saeviente

36 Ursa graves Aquilone saepe

37 trahit Decembres. Sors variat vices.

38 Quicumque certo tramite devius

39 exerrat, ille inauspicata

40 carpet iter male ductus ora.

41 Testis meorum, flectere debilis

42 patris jugales, sit Phaeton puer

43 oraculorum : dum errat astris,

44 astra simul trahit in ruinam.

45 Testis volucres Daedalides super

46 volare pennis gnarus : inobsequens

47 mandata dum spernit monentis

48 patris, et ignivomo calori

49 solis propinquat, brachia defluis

50 ceris madescunt ; labitur aethere,

51 nomenque, famamque, et calorem

52 Icarias tumulat sub undas.

53 Sic casus altis fortior incubat.

54 Stet, quem juvabit, culmine lubrico

55 potentis aulae : mi clientum

56 nulla retro famuletur unda.

57 Tutum est, propinquam lambere Nereo

58 tumente ripam. Tollite flamina

59 nati Trionum, saeva proles,

60 ne decimo rapiamur aestu.

61 Fortuna litus mitior impetit ;

62 altum fatigat : parcior in levem

63 ruit phaselum, sed secundis

64 officiis pelago natanti

65 classi minatur : Laomedontias

66 fortuna puppes, non humilem quatit

67 ratem procellis : sic malignus

68 magna furor trahit in ruinam.

AD VIENNAM. ODE XLVI. Post bella rus invitatur, ut Pastorem accipiat...

A1_46 v.1 O Austriorum progenies Deum,

53

2 alumna caeli, Patria Caesarum,

3 ocelle mundi, fax Quiritum,

4 Archiducum generosa proles,

5 Vienna Princeps : jam satis algida

6 apeliotae pressa tyrannide

7 brumam bibisti : sat Borussae

8 gentis hyems Scythicaque canum

9 crinem gelatus grandine Circius,

10 tumensque fluctu Sarmatico Nothus

11 terras flagellavit : sat irae

12 Parrhasiis cecidere Plaustris.

13 Accede laetis, jam bona sidera

14 fratres Lacaenae triste minantium

15 Ponti tyrannorum furores

16 Oebalia pepulere taeda.

17 Accede laetis, praetereuntium

18 qua blandienti silva protervia

19 Favoniorum gloriatur,

20 qua Zephyri genialis aura

21 theatra vivi veris inambulat,

22 omnemque spargit prodiga gratiam,

23 ad usque formosam Canopi

24 invidiam, Tyriique veris.

25 Si quem bidentum nobilium Patrem

26 undantis inter diluviem gregis

27 gaudes videre, in quem reclines

28 grande pedum, vigilemque virgam,

29 succedat agris, neu pudeat gregem

30 pavisse. Quondam sceptra Quiritium,

31 Romae secures, consulumque

32 rura decus genuere fasces.

33 Inter bidentes Dardana Romulo

34 argenteorum ad Naiadas amnium

35 crevere sceptra ; cum repente

36 virga novo rutilavit auro

37 magistra juris, colla Quiritium

38 flexura nutu, cui vaga Faustuli,

39 armenta parebant, levemque

40 ad sonitum pecus omne stabat.

41 Non et saginans Inachiae gulam

42 Argus juvencae dedecus exuit

43 mortalitatis, siderumque

44 concilio radiare coepit ?

45 Quin et Pheraeos Boebeidis greges

46 obaudientes barbito Apollinis

47 Amphryse vidisti, nec aureum

48 dedecuit pecuare Phoebum.

49 Virtus ab herbis non minor emicat,

50 quam quae Gradivi pulvere nascitur.

51 Nec corpus aeque contudisse,

52 ac animos aluisse, laudo.

AD FERDINANDUM III. ROM. IMPERATOREM, ODE XLVII.

A1_47 v.1 Avara qualis praetereuntibus

2 gemmis Hydaspes littora personat,

3 et rura Medum bracteata

54

4 alloquitur pretiosus unda :

5 aut qualis auri prodigus ostio

6 septemplicato Nereidum Patrem

7 Nilus salutat, vel tributum

8 Hesperio Tagus amne volvit :

9 talis Latinae Pergama Palladis

10 auri natantis nimbus inambulat ;

11 quem liberali Ferdinandi

12 prona manus dedit ire fluxu.

13 Ad Bactra dudum, aut dissociabili

14 abscissa ponto regna Britanniae,

15 Bungosve, frigentesque Thracas,

16 aut Tanain prope flumen ortos

17 abisset exsul Pallas, amabili

18 stipata doctae Mnemosynen choro ;

19 si non fugacem Ferdinandus

20 imperio tenuisset auri.

21 Sic Gallicano fortior Hercule

22 non ora plebis, non popularium

23 innectit aures, nec sonanti

24 vulgus iners moderatur auro ;

25 sed sacra Dirces Numina, Numina

26 exuberantis Phocidos hospita,

27 Phoebumque, mirantesque Musas,

28 et vigiles Heliconis umbras.

29 Hinc qua procellis mura loquacibus

30 Taurisciorum rura perambulat,

31 et Austrienses murmurantem

32 Danubium stupuere ripae,

33 Oenusque praegnans divite fabula

34 exaggerato volvitur alveo,

35 Rhenusque et Albis concolores

36 ducit aquas medico Choaspi ;

37 qua temperatis Moldava flexibus

38 lambit Bohemos, qua procul Adria

39 insultat undis, triplicique

40 in pelagus ruit Ister ore,

41 Fernandianae munera dexterae

42 sequuntur ultro, quos gemini sacra

43 delubra Pindi, et eruditae

44 Thessaliae comitantur umbrae.

45 Exempla Patris regula filii

46 sunt insequentis ; qua praeiit via,

47 hac Ferdinandus Ferdinandum

48 insequeris, soboles parentem.

49 Tu doctioris jura Panaetii

50 ad usque magnae barbara Thraciae

51 Pangaea, regnatamque Teucro

52 ambiguam Salamina, sparso

53 fundabis auro, regnaque Apollinis

54 Musasque blando munere differes

55 ultra Triones, in calentis

56 Assyriae Libyaeque campos.

AD FERDINANDUM III. ROM. IMPERATOREM. ODE XLVIII.

A1_48 v.1 Determinati nescia limitis

55

2 ultra superbos Austria terminos

3 Calpes, coronatamque quondam

4 Herculeis Abylam trophaeis

5 metit triumphos. Vidimus Herculem

6 Habspurgicanum, qua medium mare

7 secernit Europen ab Afro,

8 prima suae monumenta laudis

9 locasse ; quando non superabili

10 desaevientem Nerea proelio

11 victor subegit ; defluosque

12 Amphitrioniadae colossos

13 mendaciorum lemmate nobiles

14 urna subacti condidit aequoris ;

15 famamque, plus ultra, trilingui

16 edocuit resonare cornu.

17 Tum grande ponti fluctibus Herculis

18 nomen sepultum flevit inutile

19 mendacium, non ultra ; et altam

20 paenituit posuisse Calpen

21 metam laborum : tum quoque gloriae

22 Nereus labantis funere territus

23 mersit verecundem profundi

24 fluctibus Oceani tridentem,

25 et aestuosi marmoris arbitros

26 ventos per undam somnus inambulans

27 quiete stravit, septimosque

28 composuit Boreae tumultus.

29 Exinde nullus laudibus obstitit

30 laboriosae terminus Austriae,

31 nec terminali tus Sabaeum

32 ara Deo didicit cremare.

Ad Illustris. Dominum GEORGIUM NICOLAUM COMITEM DE ROSENBERG, ODE LIX. Alludit ad Rosam Gentilitiam.

A1_49 v.1 Diva, nativo Rosa levis ostro,

2 quam colunt flores, famulusque retro

3 Paestidum census, populusque culti ad-

4 -orat Hymetti.

5 Sive reginas imitata vultu

6 floreo, gaudes populo videri

7 Major, et verno solio reclinis

8 flectis habenas :

9 seu latus mavis radiata telis

10 bella moliri, rigidisque cincta

11 militum contis in amica flores

12 bella vocare :

13 audies cenae decus eruditae,

14 sigmatis custos, epulique praeses,

15 umbra convivarum, honor editoris,

16 gloria cenae.

17 Subter umbrosam folii coronam

18 plena convivis tibi mensa surget.

19 Unus accumbat Sapiens, Senatum

20 esse putabis.

21 Pectoris vastum regit ille mundum,

22 Rex sibi, Caesar, populusque ; magnam

23 ipse se consul moderatur aequis

24 legibus Urbem.

56

25 Solus accumbat, trabeatus una,

26 curiae Patres, chorus assidebit,

27 consul, et judex, dominaeque sueta

28 lege secures.

29 Solus haud umquam est Sapiens : Senatus

30 quem domi semper colit, in tumultum

31 sive plebs densis glomerata turmis

32 concrepet arma :

33 sive jam legum patiens lupatos

34 mandat infracti furor appetitus,

35 et pluant passim pretiosa largam

36 otia pacem.

AD CAIUM LENTULUM. ODE L. De Mortis aequali in omnes imperio.

A1_50 v.1 Aetas fugaci praeterit orbita,

2 Cresisque et Iris summa necessitas

3 insultat, ac ignara flecti

4 sceptra quatit, tenuemque falcem.

5 Non interest, an Pygmalionio

6 censu beeris, Lentule num Tagus

7 natet lacunari, et vetusta

8 dinumeres monumenta Patrum ;

9 gentisque primus prodieris tuae,

10 vilemque supra te tuleris gregem

11 vulgi jacentis ; num superbam

12 gemma gravet pretiosa mensam.

13 Mors cuncta saevo proruit impetu

14 sublimioris nescia sanguinis ;

15 nec stemma, nec gemmas, nec aurum,

16 nobilium monumenta, transit,

17 festas rogali funere pertinax

18 mutare flammas, et lacrimabili

19 miscere lesso gratulantum

20 carmina, laetitiamque planctu.

21 Frustra juventam obtendis, et inclitas

22 ceras parentum. Ductus ab Inacho

23 sanguis vetusto sub Charontis

24 jura venit, fugiente Lethes

25 mergendus unda. Frustra adamantina

26 obtendis acris robora pectoris,

27 torosque cervicemque, et ossa

28 Herculeis solidata nervis.

29 Ad jura mortis cogitur Hercules,

30 et Hector, et Mars, et Telamonius

31 heros, et undantes volare

32 Aeacides celet in sarissas.

33 Mors caeca nescit stemmata principum,

34 nec sceptra regum, nec capitis jubar,

35 nec imperatorum secures,

36 nec titulos, dominosque fasces.

37 Quodcumque vidit nobile Phosphorus,

38 quodcumque Vesper, jam cinerem suum

39 transcripsit umbris, et sepultum

40 indecores iit in favillas.

41 Omnes abimus, Lentule ; et omnibus

42 severus horas Aeacus intonat ;

57

43 nec nosse fas est inter umbras,

44 quae tumuli ferat hora legem.

45 Hic ordo fati est, Lentule : quaelibet

46 morti hora servit ; quaelibet in necem

47 procumbit aetas : tu supremam

48 hanc reputa sapienter horam.

AD S. FRANCISCUM XAVERIUM. ODE LI. De obiecta ei in somno impura specie.

A1_51 v.1 Non, diffluentem sanguine quem vides,

2 victum vocabis. Saepe cruoribus

3 est parta laurus, saepe palma

4 sanguineo stabilita nimbo.

5 Afflicta virtus se generosior

6 in ausa trudit, perque paciscitur

7 periculorum tela laudem,

8 perque neces volat ad triumphos,

9 Tyro cruorem pallet ad obvium,

10 et arma ponit vulneris impotens :

11 qui saepe conflixit, notari

12 vulneribus veteranus ambit,

13 emitque pulchram sanguine lauream.

14 Hac arte, magni gloria Memnonis,

15 Francisce, pugnas, et Diones

16 arma gelas, Cypriasque flammas.

17 Infestat illa, et dum tibi durior

18 componit artus somnus, in igneos

19 erumpit ausus, indecoram

20 ausa animo simulare formam.

21 At dormientem quem male credidit,

22 bello paratum repperit, aegide

23 pudoris armatum, et medullas

24 Virginea feritate septum.

25 Frustra reluctantem impulit acrius

26 telum Cytheres : ocius exsilis

27 sopore, juratus pudorem

28 sanguineo reparare nimbo.

29 Tunc nempe castae non patiens nivis,

30 hostisque puri pectoris, igneas

31 Cupido collegit sagittas,

32 et Paphios lacrimatus ignes

33 perisse, fugit. Siste veneficam,

34 audax honesti latro, procaciam :

35 si dormiens te detriumphat,

36 quae vigilans statuet trophaea ?

58

NICOLAI AVANCINI E SOCIETATE IESV LYRICORVM LIBER SECVNDVS.

AD SAC: ROM: IMPERII PRINCIPES. ODE I. Pro Pace Germaniae.

A2_1 v.1 Victor, quo pretio stet tibi laurea,

2 per tot parta neces, bella, cadavera,

3 regnorumque ruinas,

4 per tot funera, non vides ?

5 Orci te Furias, te Stygis incolas

6 eduxisse ferunt ; Martis acinaces

7 caedes, proelia, strages

8 Haemi bellicrepo e jugo

9 te traxisse canunt : quaeque erat unica

10 ad letum via, per te quoque multiplex

11 facta est. Namque perimus

12 ferro, flumine, et ignibus.

13 Quin tellus pyrio pulvere dissilit.

14 Inque auras levior jam lapis evolat,

15 ingentique fragore

16 Trojae moenia corruunt.

17 Ah ! cur empta placet laurea stragibus ?

18 Cur, qua strata patet funeribus via

19 provectare triumphum

20 per calcata cadavera ?

21 Cernis, quae facies, quisve Alemanniae

22 in vultu gemitus ? Sanguinea manu

23 turres, oppida, et arces,

24 urbes, moenia diruta,

25 saevi relliquiae Martis et ignium

26 maerent sub cinere ; hic, sanguine qui piger

27 ripas sordidat Ister,

28 et lento fluvio natat ;

29 aggestis gravis hic corporibus stetit,

30 et per non solitos effluus alveos

31 late condidit agros

32 tabo, sanguine et ossibus,

33 Hoc quodcumque vides, qua fluit Isara,

34 qua Rhenus properat, qua Lycus aufugit,

35 et qua fluctuat Oenus,

36 Martis cruda fuit domus,

37 Bellonaeque lares : hic Furor, hic Metus,

38 hic Dirae, hic violens imperium necis,

39 hic Discordia, Erinnes,

40 hic ira, hic rabies stetit.

41 Hic jam pulvereis moenia ductibus

42 pinguntur, Pario muri ubi marmore,

43 auratisque columnis

44 portabant laquearia.

45 Hic Manes ululant, hic Lemures gemunt.

46 Hic umbrae Stygiae tristibus insonant

47 lamentis, ubi pacis

48 fervebant hilares joci.

49 Hic delubra Dei, hic inviolabili

50 majestate domus intulerant caput

51 astris ; nunc ubi equorum

59

52 stant inculta cubilia.

53 Hic arae Superis thura frequentibus

54 urebant phialis, nunc ubi sordidus

55 aris impietatis

56 mystes sacrilege litat

57 et vos haec facies, hic patriae dolor

58 nondum tangit ? Adhuc castra remugiunt,

59 et convellere mundum

60 jurata agmina saeviunt ?

61 O ! si quae pietas pectoribus calet,

62 Martis bellicrepos tollite, principes.

63 Bellonaeque fragores,

64 feralesque tubae sonos.

65 Pacem mundus amat, murmura cornuum.

66 Et Martis strepitus, et litui sonos

67 pertaesus : date pacis

68 tranquillae otia Principes,

69 pacem busta petunt, et lacrimae urbium.

70 Et versa in cineres oppida, et horridis

71 albens ossibus aequor,

72 et lassus patriae vigor.

73 Et sperare licet : jam nova promicat

74 Iris pacifici nuncia gaudii ;

75 Iris sanguine Caesarum,

76 et stirpe Austriadum sata :

77 Fernandus patrii nominis, et rei

78 haeres, Caesareo sub diademate

79 cinctus murice regum,

80 Iris Regia promicat.

81 Olim Lamechidae nuntia ab aethere

82 missa iris pelagi composuit minas,

83 rixantesque procellas,

84 et bella Hippotadae stitit.

85 Non fallor : veniet candida in Iride

86 pax, rursus niveis vecta curulibus,

87 Germanusque redibit

88 candor, simplicitas, fides.

Ad Celsis. Principem ac Dom. IOANNEM WAICHARDUM, etc. ODE II.

A2_2 v.1 Inter nomina principum,

2 Felici augurio, prima potentiae

3 incunabula ponere,

4 pars ingens decimae prosperitatis est.

5 At virtutibus evehi,

6 et fundata Patrum stemmata vincere

7 majori studio ; gravis

8 hoc mentis meritum est, quam Sapientia

9 magni pronuba consili,

10 curarumque capax curia pectoris.

11 Plebeiamque licentiam

12 refrenare potens gratia sospitat.

13 Haec, Waicharde, secundior

14 sors, hoc elogium Principis optimum :

15 Virtutis studio sibi

16 famae sternere iter, nec residem Patrum

17 partae incumbere gloriae,

60

18 fundandae immemorem. Posceris. Hoc sat est ;

19 nec tam verticis infulam

20 ambis ipse, tuo quam requiescere

21 optat gloria vertice,

22 heroumque latus cingere purpura.

23 Tu desiderium tui

24 infudisti animo Caesaris, ut leve

25 censeret meritis decus,

26 misceri in seriem et nomina principum.

27 Haec flos vividus ingeni,

28 haec vis judicii mole potentior ;

29 et dives Sapientiae

30 pompa, et nobilibus parta negotiis

31 tot rerum experientia,

32 et mens feta gravi pondere consili.

33 Torrensque aureus eloqui,

34 et Suadae facilis vena opulentior

35 reddi praemia grandibus

36 poscebant meritis : haec amor Austriae,

37 et consumpta laboribus

38 aetas Austriacis, propositi tenax

39 et jurata fides, doli

40 prensantumque Themis nescia munerum,

41 pectus rebus in arduis

42 semper magnanimum, solibus aemula

43 virtus, cor adamantinum,

44 Caelo par animus, vultus atrociae

45 fati cedere nescius,

46 haec sancire tuis praemia laudibus

47 urgebant grave principum

48 pridem concilium. Quin tibi Caesaris

49 affectus, meriti memor,

50 infesse studuit ; cujus ad imperi

51 Germani diademata

52 formasti sobolem. Nec potuit satis

53 aut voto ipse suo, aut tuis

54 o Princeps, meritis pendere. Nunc age

55 majorum titulos tuis

56 addensa titulis : quaeque modestior

57 pulsat limina Gloria,

58 admittique rogat, blandior excipe.

59 Sed quo limine Principis

60 admittis titulos ; hoc simul arduis

61 regum pande negotiis.

62 Nimirum, facilis quem statuit Deus

63 subjectos populos super,

64 undasque et strepitus plebis in arduas

65 curas evocat. Otio

66 privatus fruitur : mille negotia

67 urgent principibus caput.

68 Illi certa, quies constat, et otium

69 rerum fluctibus altius ;

70 qui vitat titulos, qui sibi vivere

71 soli condidicit : graves

72 curae sollicitant atria principum.

61

AD PALEN DEAM. ODE III. Petit gregis Viennensis Pastorem.

A2_3 v.1 Diva gemmanti radiata Sole,

2 quam timent silvae, famulusque retro

3 montium census colit, et virentum

4 vulgus agrorum :

5 si tuum stratae genibus veremur

6 rite delubrum, facilique vota

7 aure dignaris, dabimus Sabaea

8 munus acerra.

9 Qua serenato spatiatus alveo

10 prodigus laudes vehit Austriorum.

11 Ister, et patri triplici rependit

12 mole tributum ;

13 fertilis frugum, pecorisque sedes

14 aream pandit, viridesque veris

15 educat proles, et Etesiarum il-

16 -ludit amori.

17 Hic ubi ludens grege campus omni

18 dulce pellitis ovibus Galesi

19 invidet nectar, viridique certat

20 herba Venafro,

21 ambulant lymphae, vitreumque trudit

22 rivus electrum, meliorque terrae

23 vultus armento gracilem propinat

24 aequore scenam.

25 At quis errantis moderator arvi

26 Pastor aprica modulatus herba

27 ferias agnis canet, et Phalanti

28 otia ruris ?

29 Aut quis insani rabiem Leonis,

30 fulmen armenti, nivei Tyrannum

31 velleris, vita bene prostituta

32 arceat ignis ?

33 Te penes nostri gregis est potestas ;

34 te minax campi metuit Lycaon,

35 cum laborantes sitientis ore

36 eripit agnos.

37 Dum tibi Maurus vapor inter auras

38 damna Panchaeae pretiosa sylvae

39 devorat, pastorem avidis petitum

40 annue votis.

41 Nolo venalem pretio laborem ;

42 emptus argento labor otiosis

43 incubat stratis, vigilemque mentis

44 negligit arcem.

45 Ille Thersites, fideique nobis

46 immemor sponsae, residi supinus

47 otio curas dabit Hadrianae

48 fluctibus undae.

49 Dextra venalis fidei propola,

50 fas nefas miscet. Gregis o Tyranne !

51 quem Molorchaeis ululata campis

52 praedia terrent.

53 Talis, o pulchro cycladata Sole

54 diva pastorum, nemorumque praeses,

55 talis ad nostros gregis : Imperator

56 excubet agnos :

62

57 cujus ad virgam male feriatus

58 terror armenti dubitante raptus

59 horreat cursu, trepidisque Taurus

60 palleat ursis.

61 Prodigus vitae redimit peremptum

62 pastor armentum, precioque fusi

63 sanguinis gaudet spolium luporum e-

64 -misse bidentem.

AD VIENNAM. ODE IV.

A2_4 v.1 Delicta silvae pervigil arceat

2 pedo Philippus : quem vigilantia

3 Argum probavit, cui fideli

4 excubitrix sedet ore cura,

5 Terror luporum prodigialium ;

6 seu qui Sicani pectore marmoris

7 suxere venas, et parente,

8 duritiem Prochyta biberunt

9 seu quos paternis Taygeti jugis,

10 umbrisve Tauri Persephone suo

11 lacte educavit, vel Molorchus

12 relliquiis satiavit hydrae.

13 Illi propinquae sollicitudines,

14 gregum magistrae, tela fugacium

15 arcent pavorum, in Austrienses

16 non iterum reditura campos.

17 Ille aestuoso qualiter evolat

18 immugientum pondere nubium

19 crinale fulmen, quod minister

20 per medios rapit ignis Austros.

21 Ibit cruentis Myrmidonum feris

22 postrema clades, et Dolopum minas

23 vastabit omnes. Heu ! proterva

24 Dulichiae date monstra silvae.

25 Hic ipse, qui nunc dentibus increpat

26 iras Lycaon, fataque rictibus

27 affixa portat, si cruentis

28 Austriadum meditetur agros

29 tentare bellis, sacrilega pedum

30 cervice tinget. Sic placitum Pali

31 est Austriensi, sic odorae

32 dona Arabum meruere nubes -

33 sic fida magni pectoris hospita

34 virtus parentum, et clarus originis

35 promittit ordo, quem vetusta

36 fama Patrum, seriesque Avorum

37 ostentat orbi, quam neque temporis

38 fuga invidentis, nec retro dissipet

39 livoris incumbentis ira ;

40 nec rigidus rapientis aevi

41 exstinguat imber. Sic quoque nobili

42 inscripta honesti linea pectori,

43 divesque recti mens, et acre

44 judicium, tumidisque pectus

45 rerum natantum fluctibus altius,

46 et vis profundi provida consili,

63

47 virtusque par vasto labori,

48 relligio, pietasque spondent.

49 Hic impotentis toxica Cerberi

50 et belluosis partubus editos

51 lupos, et immanes leones

52 fulmineo prohibebit ausu.

AD GREGORIUM SIRUM. ODE V.

A2_5 v.1 Sanctius vives ; neque, si Favoni

2 aura dum lambit, maris inquieti

3 urgeas altum, placidoque navim a

4 littore pellas :

5 nec procellosos mare dum tumultus

6 excitum volvit, nimium timendo

7 cautus horrescas, teneatque semper

8 anchora proram.

9 Auream quisquis nihil ambit urnam,

10 ferream quisquis nihil expavescit ;

11 ille turbato suus esse rerum

12 ordine novit.

13 Subditam quisquis mediocritati

14 applicat mentem, nihil obsoletum

15 horret ad tectum ; nihil intumescit

16 Gangis honore.

17 Ipse Fortunam sibi fingit : ipse,

18 cum graves casus movet, antegressus

19 exitum, occurrit melioris aureo

20 sortis asylo.

21 Ipse, cum sortis refluunt secundae

22 candidi soles, bene praeparatus

23 horret adversos ; neque lora menti in

24 gaudia laxat.

25 Nulla sors longa est : abeunt Decembres,

26 et redit Majus : pelago procellae

27 detument ; somno placido quiescunt

28 murmura ponti.

29 Jam gravis pinum Boreas lacessit ;

30 jam levi illudit Zephyritis aura :

31 laeta succedunt tragicis, dolori

32 gaudia cedunt.

33 Faustitas et Pax bene praeparantur

34 luctibus : nectar melius palato

35 accidit, quando labra virulentus

36 tinxit amaror.

37 Sic diem quando rutilo serenum

38 crine spectabis, medioque euntem

39 axe, venturas meditare denso

40 turbine nubes.

41 Nil time infestam, nihil hospitalem

42 aestima sortem : fugit ista, et illa

43 cedit ; alterno subeuntque semper

44 ordine scenam.

64

AD FIRMIANUM. ODE VI. Sapientia Rei publicae utilis.

A2_6 v.1 Hominum res fatuorum est, radiare

2 magis auro, phalerisque imperiale

3 latus ambire, quam honesta caput umbra redimire.

4 Hominum res stolidorum est, populares

5 magis armis premere iras, quam operoso

6 sapientis studio, consilioque invigilante.

7 Furor insania fiet, nisi mentis

8 moderamen vice fraeni domet iras.

9 Animi expers calor, et consilii mole sua alget.

10 Age, Martis violento quatiantur

11 grege muri ; furiali face tecta

12 tumulentur, glomeratisque catervis ruat imber :

13 crepet aucti tuba Martis, generosos

14 pede palmas meritura, et cinerali

15 tumulatura sepulchro sacra, acerras, bona, cives :

16 Quis ovantis fera Martis removebit

17 juga muris ; trepidantes quis in urbe

18 populorum premet undas, animosque ingenerabit ?

19 Glacialis pavor omnes inhonesta

20 febre stringet, neque civis, neque ductor,

21 neque miles venientis dominatum premet hostis.

22 Hominum res sapientum est, moderari

23 inimici lanienas, animosque

24 populorum exanimatos documentis animare.

25 Age, civis tonet armis, fremat urbis

26 moderator famulari gravis aere ;

27 populi seditionem jugulare, est sapientis.

28 Ciceronem meministi, Cyneamque -

29 hic in urbes penetravit sapiente e-

30 -loquio ; ille expulit Urbis dominatu Catilinam.

31 Sapiens non sibi vivit : veluti Sol

32 aliis commodat ignem ; tamen ipse et

33 sibi lucet, sibi parcus, reliquorum in bona largus.

AD MARTINUM BUCCHUM. ODE VII. Taciturnitatis commendatio.

A2_7 v.1 Silentiosi Pythagorae cata

2 Musaea laudo, cede loquacibus

3 odis hirundo. Multa verba

4 sunt animi rudioris index.

5 Plerumque multum, quod vacuum est, sonat ;

6 siletque plenum. Dolia tinniunt

7 ex hausta, si pulses ; tacentque,

8 queis animat gremium Falerno

9 de colle vinum. Flumina quae strepunt

10 profunda non sunt. It tacito Padus

11 gravis fluento, vixque ripas

12 alloquitur taciturnus unda.

13 Parens aquarum non nisi mobili

14 afflatus aura Nereus adstrepit ;

15 magnasque securus carinas

16 Quando silet, vehit, et quietae

17 importat orae : at quando sonantibus

18 garrit procellis, heu, cave ! Rupibus

19 allisa tempestate grandi

65

20 naufragio ratis interibit.

21 Sentire multa, at pauca loqui jubet

22 compendiosae lex Sapientiae,

23 absiste verborum propola :

24 qui tacet, hic Sapiens habetur.

AD PAUSILIPIUM AEGROTANTEM, ODE VIII. Ut morbi vim forti animo ferat.

A2_8 v.1 Noli, quem quereris gravem

2 morbum, difficili mente retundere.

3 Pars major cecidit mali,

4 si constans animus non superabili

5 se firmat patientia.

6 Illic meta mali est, mens ubi torpuit.

7 Saevos inter aculeos

8 dura Pausilypi ; qui premit impetus,

9 non est alea saeculi,

10 aut longi studium temporis. Indoles

11 innata est cruciatibus,

12 non torquere diu. Quo gravius ferit

13 tormentum, hoc citius perit.

14 Sic natura pio digerit ordine

15 humanae numeros dicae,

16 tormentique vices ; ut tolerabilis

17 sit morbi impetus, aut brevis.

18 Ergo si tragicis sors gravior minis

19 maestum Pausilypi tibi

20 cor pulset gemitu, tristibus abstine

21 frontem involvere nubibus,

22 aut pugnare Deo. Nutibus aetheris

23 assentire lubens. Ego

24 sortis difficili impulsus ab alea

25 numquam vulnera sentio.

26 Caelorum imperiis asperioribus

27 flecti non didici ; at lubens

28 fatorum obsequiis subdere verticem.

AD FAUSTUM CASSARUM. ODE IX. Vera Nobilitas ...

A2_9 v.1 Tu ne patricii quaesieris stemmate sanguinis

2 dici nobilior ; nec patrias deses imagines

3 successor numeres. Non faciunt symbola nobilem,

4 non Patrum clypei, aut paciferae Palladis atria

5 majorum statuis obsita, nec laurea gloriae,

6 quam gentilitia saeta tulit mens sapientia.

7 Haec Patrum fuerant : non tua sunt. Nemo nepotibus

8 in famam viguit. Si qua fuit nobilitas Patrum,

9 haec jam praeteriit ; nec riguo flumine gloriam

10 infudit soboli per facilem sanguinis alveum.

11 Et quo tot Curios Herculeis viribus inclitos,

12 tot Drusos recolis, procidui fulcra tot imperi

13 Heroas patrii, aut Aeacidae, aut Scipiadae pares ;

14 si Patrum titulos immemori pulvere degener

15 condis, nec paribus facta Patrum laudibus amplias ?

16 Quo censes clypeos, et Scythica grandine saucios

17 umbones crepitas ; femineo si tibi cor metu

66

18 concussam trepidat ? Danubium quid canis amnibus

19 mixtum sanguineis per patriae proelia dexterae

20 virtutemque atavi ; si tumulas ingenium mero

21 sorberisque scyphis ? Non magis in te bona patria

22 migrant, quam vitium. Nobilitas et Sapientia

23 nulli innata fuit. Nobilis est quisque suo magis,

24 quam stirpis radio. Quis sapiens a sapientia

25 majorum meruit Socraticum scandere pulpitum ?

26 Aut quis pumilio, quamlibet ipso steterit jugo

27 Haemi, aut Taygeti, vel Rhodopes culmine, grandior

28 evadet ? Celebris quisque suo est, quisque suo potens.

29 Secernas animum : consulibus par erit Irus, et

30 Codrus Caesaribus. Nobilitas unica proprii

31 est virtus animi. Nemo suo debeat ortui

32 vitae exacta brevis, sed meritis grandia, saecula.

33 Haec magnum faciunt, quae quis agit, sive Agamemnone,

34 sive Iro genitus, nobilis est, qui popularibus

35 se vulgi studiis eximit, et pectoris indolem

36 virtuti dicat, et se studiis mancipat aetheris.

AD BEATAM VIRGINEM SINE MACULA ORIGINALI CONCEPTAM. ODE X.

A2_10 v.1 Virgo, quam pronis venerantur astra

2 ignibus, cujus famulata plantis

3 Luna se subdit ; cycladique Phoebus

4 totus inerrat :

5 sive tu Regis cupis Aula dici,

6 seu parens vitae, genitrixque Verbi,

7 seu voluptatis Paradisus, hortus

8 Numine clausus :

9 sive tranquillum Mare Gratiarum.

10 Seu magis Caelum cupias vocari,

11 Numinis sedes, puteusve aquarum, aut

12 ara salutis :

13 undique es labis genialis insons :

14 quodque nos crimen prius interemit.

15 Quam sumus nati, tibi gloriosa

16 Virgo pepercit.

17 Regia es : sed quae reseravit aulam

18 angelo Pacis, peream, cruentam

19 si Stygem credam celebraste primi hic

20 foedera belli.

21 Es parens vitae, genitrixque Verbi.

22 Conflagrem, si te prius in catenas

23 mortis abreptam periisse primo

24 funere credam.

25 Es voluptatis Paradisus. Ista

26 sede vitalis mihi cesset aura,

27 si prius credam hic latitasse nigrum

28 agmen Averni.

29 Hortus es clausus. Peream, malignum

30 si halitum credam prius involasse,

31 quam, maritali superadveniret

32 Spiritus aura.

33 Es supernarum Mare Gratiarum.

34 concidam ; si tu prius acta Cauri

35 flatibus, quam se Zephyrus benigna in-

67

36 -funderet aura.

37 Diva, te Caelum veneror ; sed isto

38 monstra non credam stabulata caelo,

39 antequam Numen sibi destinatum

40 hospes adiret.

41 Virgo, te credo puteum ; sed undas

42 non tuas credo prius in venenum

43 isse, quam Verbum biberet salutis

44 pocula nostrae.

45 Ara canteris : tamen hac in ara

46 ante divinum thymiama quisquam

47 credat accensas nebulas Averni ar-

48 -sisse favori ?

49 Ite ; non credo geniale crimen

50 Virgini infestum. Sine labe puram

51 hic reus voti cano. Si negaro,

52 fulmine stringar.

AULAE DEFENSIO. ODE XI.

A2_11 v.1 Sic est : invidiam gloria parturit.

2 et Fortuna benignior

3 spectantum lacerat viscera. Nominis

4 splendor dilaniantibus

5 livoris nimium dentibus objacet.

6 Aulam criminis arguit.

7 Aulae qui studio pene perit. Gravem

8 famam Principis inficit,

9 qui frustra titulos quaerit, et ambitu

10 se consumit inutili.

11 Non est aula malum ; sed malus aestimat.

12 Fraudes, ambitio impotens.

13 Innexique doli, mentis Erinnydes,

14 praeceps ira furoribus,

15 legisque impatiens prava licentia

16 intra limina regiae

17 infertur vitio tecta adeuntium.

18 Stabit criminis innocens

19 regum augusta domus, si sua crimina

20 nemo vestiat infulis.

21 Quodcumque aula mali, vel sceleris tenet,

22 extra limina nascitur.

23 Hinc cum se populus densior ingerit,

24 intrat cum populo scelus.

25 Hic secum invidiam portat, hic ambitum,

26 alter praecipites minas,

27 et multo gravidum funere acinacem,

28 fraudesque, et tacitos dolos :

29 alter non humilis sanguinis ultimus

30 haeres, sedulus aspici,

31 immanem caperat fronte superbiam ;

32 solique invidet aemulos

33 in vultu radios : alter in osculis

34 fert incendia Cypridis.

35 Sic cum quisque suum detulerit scelus,

36 crescit cum populo malum.

37 Vis aulam innocuam criminis ? Elige

68

38 non qui limina basiant,

39 frontemque assiduis risibus explicant :

40 non quos ebria murice

41 accendit Phrygio vestis, et aureis

42 bullis omne latus sonat ;

43 non quos lucra juvant vanida gloriae :

44 sed quos vel Sapientia,

45 mentis consilium, judicium grave

46 fetumque ingenio caput,

47 vel quos relligio munere Caelitum

48 ornat ; quosve coloribus

49 virtus sidereis pingit ; et aurea

50 vestit nube modestia,

51 sic cum nemo nocens limen adiverit

52 regale, aula erit innocens.

AD MILITES. ODE XII. Hortatur ad arma.

A2_12 v.1 Nam quae minacis fulgur acinacis ;

2 irasque ferri condidit improbo

3 vagina neglectu, et feroces

4 segnitie cicuravit enses ?

5 Quis bullientem sanguinis impetum,

6 quis mentis ignem, et fulmina dexterae

7 extinxit, et torvam pavore

8 saevitiem timor occupavit ?

9 Audete Martis consilium sequi,

10 felicitatis commoda publicae

11 si quos juvabunt, et repulsis

12 temperies reparata nimbis.

13 Pax empta bellis advenit, et salus

14 tota est in armis publica : vulneri

15 sic admovet ferrum Machaoen,

16 cui facilis male dextra parcit.

17 Resume ferrum, et pectoris aes triplex.

18 Expergefactum mascula provocet

19 virtus vigorem, Martiamque

20 in segetem rigeat juventus.

21 Fastigiatas demite vertice

22 turres capilli, casside pulchrius

23 caput sub aerata vigebit,

24 quam fluido radiet sub auro.

25 Emenda ferro Pax, animis eget,

26 manuque : si quas sub glacialibus

27 Scythes pruinis, vel Gelonus

28 sub Tanai tumulavit iras.

29 Expergefactas ad lituum vocet.

30 Si quos dies, vel Gangis ab aureo

31 sinu evolutus, pendulusve

32 de medii cavitate caeli,

33 aut funerandus fluctibus aequoris

34 videt furores ire superstites,

35 ad arma, ad arma convolate :

36 certa salus posita est in armis.

69

AD PUBLIUM COMMODUM. ODE XIII. Deplorat bellorum calamitates.

A2_13 v.1 O nulla longi gaudia temporis,

2 brevesque soles, quos radiantibus

3 regina quadrigis voluptas

4 lora joco quatiente ducit !

5 Heu posterorum risu Alemannia

6 cantanda quondam ! Scilicet aureae

7 felicitates bellicosum

8 trans Tanain, Scythicosque nimbos

9 evanuerunt. Jamque minacibus

10 Cadmaea contis messis in horruit ;

11 quam bella, quam caedes, gravisque

12 Ilias insequitur malorum.

13 Exhauriuntur civibus oppida,

14 campi colonis, moenia milite,

15 et tecta, et urbes inquilinis,

16 prole pater, patre caesa proles.

17 Non flos juventam, non redimit senem

18 caducus annus : funera vulnere

19 caeco immolantur ; fama, virtus,

20 forma, decor, tumulatur Orbis,

21 evisceratur condita montibus

22 medulla ; certis ictibus erutae

23 rupes labascunt ; hinc recumbit

24 arte jugi tumor, inde surgit.

25 Aedes in ipsas Numinis, impotens

26 desaevit ardor, stant vacuae sacris

27 sedes adorandae, et tumultu

28 sacrilego temerantur arae.

29 Recordor aevi, quo sine nubibus

30 vulgus fluebat pacis amoribus,

31 intraque porrectas, et extra

32 Imperium saliebat Alpes.

33 Felicitates at procul aufugae

34 cessere nostrae ; damnaque fertili

35 crevere partu, o quae malorum

36 Iliadi dabit hora finem !

AD MICHAELEM ARENDAM. ODE XIV. Aulae periculorum admonet.

A2_14 v.1 Superba nullo crimine nomina

2 vacant : agresti sub lare tutior

3 Amica virtus hospitatur,

4 quam Tyrio resupina in ostro.

5 Quo multa sese nomina congerunt,

6 plerumque virtus exsulat : otia

7 hac exeunt, qua intrat tumultus,

8 et strepitus titulorum inanis.

9 Reclude vastum limen honoribus,

10 latam dedisti criminibus viam ;

11 si quam frequentant aedem honores,

12 hanc scelerum furor inquietat.

13 Nescit potentum limina faustitas,

14 vitaeque candor, puraque veritas,

15 nec fas, nec Astraea, aut parentum

16 cana fides, niveique mores.

70

17 Furor satelles stipat aheneas

18 fores palati, livor inambulat

19 imum penetrale, et suprema

20 tecta tenet furiata Enyo.

21 Libido sancit jura, calumnia

22 mendaciorum fraudibus illita,

23 tristesque vindictae, et dolosae

24 sub titulis latuere larvae.

25 Haec providenti limina Michael

26 cura cavebis ; quae facili potes

27 intrare gressu, sed ligatam

28 difficile est revocare mentem.

AD GABRIELEM VENDIUM. ODE XV. Scelerum poenas nemo effugiet.

A2_15 v.1 Cedo, beato vela Favonio,

2 sortisque vendi risibus explices,

3 Cyproque servam, vel Phraatae

4 divitiis, dominoque Baccho

5 mentem remittas. Exiget, exiget

6 ventura quondam supplicium dies.

7 Suspendit ultor Numen ictum,

8 lenta rapit Nemesis flagellum ?

9 Sed tarda quamvis poena nocentibus,

10 non vana certe est. Plectere distulit

11 immane crimen ? Tarditatem

12 supplicio graviore pensat.

13 Quod si reducat vindicibus Deus

14 manus ab armis, nec subitaneum

15 vibret per auras fulmen, ipsa

16 mens scelerum rea se fatigat.

17 Ut poena desit, supplicium sibi

18 mens est acerbum ; quam pavor, et timor,

19 umbraeque, larvaeque, et tyranna

20 Eumenides face subsequuntur.

21 Seu nox Iberis emeritum diem

22 mergat sub undis ; seu revehat diem

23 recentiorem Aurora, semper

24 lictor agit pavor, et medullas

25 mentis tyrannus discruciat metus.

26 Sequens priori maxima crimini

27 est poena crimen : haec minaci

28 semper agit stimulo scelestum.

AD ANTONIUM PRVDENTIVM. ODE XVI. Malos socios cavendos esse.

A2_16 v.1 Vive, prudenti tibi ; pluriumque

2 frater evita, sociusque dici.

3 Antequam quaeras populo videri,

4 disce latere.

5 Saepe qui mores tulit innocentes

6 in forum, mores retulit nocentes

7 in domum. Quivis vitii propinquo in-

8 -stillat amorem.

9 Quisquis ad flammas steterit, calebit,

10 quamlibet nolit : pariter rigebit,

71

11 quisquis algenti dederit Decembri

12 stringere membra.

13 Mollis emollit socius, dolosus

14 in dolos ducit, ferus efferatos

15 imprimit mores ; docet invidere

16 invidus alter.

17 Sic pecus pestem pecudi frequenter

18 allinit ; carbo socium profanat

19 igne carbonem. Sua quisque amico

20 crimina suadet.

21 Vive, sed tecum ; populumque vita.

22 Ille securus, placidusque vixit,

23 qui sibi solus vice plurimorum

24 sufficit unus.

AD GEORGIUM LINAEUM. ODE XVII. Felices Iani Calendas precatur.

A2_17 v.1 Legenda vates carmina posteris

2 committo chartae. Nomina Caesarum

3 ignota Tuscis sub sepulchris

4 Nocte sua tumulata squallent.

5 Jacent perenni regna silentio

6 oppressa regum, trita Quiritium

7 fama, et verecundis sepultae

8 noctibus occubuere laudes.

9 Quam saepe famam livor ab aureo

10 rosit trophaeo ? At non Acheronticis

11 exorta ab antris te, Georgi,

12 invidiae tumulabit umbra.

13 Doctus perennem nominis aurei

14 impendiosae merce scientiae

15 parare famam, per nepotes

16 ingenio cumulabis aevum.

17 En jam paratus saecula ducere

18 longaeva janus fusa citantibus

19 Parcis ademit, gratiasque

20 staminibus glomerare lentam

21 jussit senectam : saecula Gratiae

22 trahenda longo staminis ordine

23 sumpsere, pronus queis Apollo, et

24 Pierides sociant laborem.

25 O Gratiarum stamine dignior,

26 dura, Georgi, et temporis aufugi

27 incide pennas, dum bifrontis

28 saepe dies repetita jani

29 revolvat aevum, milleque saecula

30 Beata ab auro, queis tua gemmei

31 supremum honoris concitatis

32 gloria currat iter quadrigis.

In Funere D. JOANNIS HAERINGSHAVSER. ODE XVIII.

A2_18 v.1 Non, si labantis saeva necessitas

2 in damna mundi frena licentiae

3 relaxat, ac ignara flecti

4 firma rigent adamante fata,

72

5 totum rogalis machina flammeis

6 fratrem procellis, et lacrimabili

7 involvet igni, nec caducum

8 in cineres aget urna fratrem.

9 Quod lege fluxi corporis omnibus

10 erat ferendum, non timuit mori.

11 Letumque corpore interempto

12 parte sui meliore vicit.

13 Mori suprema non timuit die,

14 quem saepe virtus edocuit mori :

15 cui pectus ambulare doctum.

16 arva super popularis aurae

17 dedit. Sepulchri nescit inertiam

18 divina Virtus ; nec lacrimabili

19 urgetur orco ; nec remistis

20 turpe latet tumulata in undis.

21 Sed torta Martis spicula despicit,

22 et se quietis nubibus inserit,

23 dulcemque gustatura pacem

24 a strepitu revocatur Orbis.

25 Hac tu Joannes tendis iter via

26 urnae superstes. Vidimus horridis

27 armata telis Fata ad urnam

28 ante diem propera evocare

29 audis vocantem. Certior Icaro

30 arces revisis sideris igneas,

31 quo fata non scandunt, sed uni

32 sceptra manent stabilita vitae.

AD D. RUDOLPHUM BIDIUM, ODE XIX.

A2_19 v.1 Titan, morantes pone fugacibus

2 annis catenas ; quasque per aureum

3 caeli coronati theatrum

4 praecipiti Pyroente vectus

5 agis quadrigas ; siste : nec annuo

6 Florae tributo germen inambula,

7 nec obvia Alcidae Leoni,

8 nec geminas repete Aequitatis

9 Lances, nec Ursas : hic melioribus

10 discriminavit partibus annuam

11 Rudolphus aetatem : nec extra.

12 Quaerit opes melioris anni.

13 Sub temperata mente agit aureum

14 ver : fortitudo aestivat in ignibus

15 Leonis ; autumnat bilance

16 justitiae, sapientiore

17 sub mente canae sunt hiemis nives.

18 Hic siste Titan : non levibus rotis

19 hic ibit annus ; sed perennes

20 inter aget sua festa pompas.

21 Audimur ! axem jam pigrioribus

22 canthis serenat Phoebus, et orbitae

23 cursus, reluctantemque currum, et

24 fata tenet breviore loro.

25 Rudolphe, sic te Janus amet tuus,

26 et aemulandum te soboli polus

73

27 conservet, usque dum coronet

28 par sobolem sine nube virtus.

AD GEORGIUM KRIMIUM. ODE XX. Faustam navigationem precatur.

A2_20 v.1 Jacete fluctus. Dii quibus est amor

2 turbata somno flumina sternere,

3 qui contumaces in procellas

4 imperium domini tenetis,

5 favete. Vobis grande Georgium

6 concredo pignus, pignus amabile.

7 Favete ; dum pacata nostrae

8 dimidium gerit unda vitae.

9 Et tu nitentis pulchra serenitas

10 propago caeli, filia siderum

11 Istro natantes molliore

12 diva rates comitare vento.

13 Fallorne ? An Istri terga silentibus

14 pacata ventis, et tacito Tethys

15 ludit natatu, vitreisque

16 Danubii soboles capillis

17 circum volantem dat choreas trabem ?

18 En omnis una Nereidum chorus

19 comes per undosam quietem

20 laeta pari terit arva gressu.

21 I navis, altum fluminis otium

22 dum se supinat, pone fugacibus

23 impulsa ventis, et lege Istro

24 Austriacas famulante ripas.

AD FERDINANDUM KRIMIVM. ODE XXI. Amici adventum nunciat.

A2_21 v.1 Satis dolori ; jam satis et super,

2 datum querelis : corrige flebilem

3 in fronte luctum, Ferdinande, im-

4 -pensa Deos tetigere vota.

5 Et jam tenaci Typhis ab anchora

6 littus resolvit, jam procul alveo

7 Georgium desideratum

8 unda vehit. Placidoque motu

9 Ister secundat. Deripe segnibus

10 moris catenas, nec piger otio

11 divende soles ; jam propinquis

12 Danubii sonat unda remis.

13 Amor morarum nescius impigras

14 exercet alas ! Gratior est salus

15 praeoccupata, Gratiarum

16 mixta choris, calidaeque mentis

17 inserta sedi. Qualia gratiis

18 delubra quondam consiliantium

19 gratus Pelasgorum Senatus

20 constituit, memoresque acerras

21 accendit aris talia te sinu

22 Fernande mentis convenit intimo

23 delubra moliri, in Georgium

24 sancta tui monumenta Amoris.

74

25 Adest ; quid haeres ? jamque natatili

26 exscendit alno. Quid refluentia

27 per vota luctaris ? Tumultum

28 pone animi, dubiamque pugnam

29 spei et timoris : portus habet ratem,

30 arena amicum. Surge, superstitem

31 fatis amicum Ferdinande

32 stringe sinu, veterique amore.

AD ANDREAM ORAEMONEM. ODE XXII. De vitae brevitate.

A2_22 v.1 Heu ! quam dolosa ludimur alea !

2 Umbrisque mentem pascimus aufugis !

3 Dum vota vitae longioris

4 sollicito meditamur aestu.

5 Excede porro saecula Nestoris,

6 et cana vatis tempora Persicae,

7 annosque Tithoni, nivesque

8 exsupera Pyliae senectae :

9 jurata tecum pectoris hospita

10 puro voluptas stamina protrahat

11 auro laborata, et serenis

12 ad genium famuletur astris ;

13 clementiores temporis arbiter,

14 in apparatus dulce supercili

15 Numen serenet, grandietque

16 deliciis opulentus aether :

17 at quando amicis lustra Favoniis

18 producta current, et Charitum joci,

19 risusque laetum blandientur,

20 vive memor fugientis horae.

21 Nec longa vitae stamina cogita,

22 Brumaeque sparsas canitie comas :

23 quot lustra vivis, tot prementis.

24 Lustra potes numerare mortis.

25 Imus. Futuri conscia funeris

26 praetervolantes hora vorax dies

27 absumit, ac instante leto

28 vita suam premit ipsa vitam.

29 Qualis serenis dum micat ignibus

30 nocturnus ardor lampadis, in suam.

31 Desaevit aetatem, coloque

32 ire jubet breviore vitam.

33 I, longa felix saecula protrahe

34 semper futuri temporis helluo,

35 annisque millenis beata

36 mille iterum superadde lustra ;

37 censebis albi saecula lilii,

38 lustrum rosarum ; quas veniens dies

39 suo superbas in theatro

40 obstupuit, medio peremptas

41 ab axe vidit. Nemo perennibus

42 mensuret annis, quod vorat unicum

43 fatale momentum ; ultimumque

44 hora brevis trahit in sepulchrum.

75

In Funere Domini GERARDI RAAB, i. U. D. ODE XXIII. Deflet eius mortem.

A2_23 v.1 Verum est : orbita temporum

2 umbras Pegaseis cursibus incitat,

3 atque hora impatiens morae

4 praeterlapsa diem praecipitem rapit.

5 Sic undis jubar aureum

6 cum Sol extulerit, vix medium aethera

7 flammae pensilis igneo

8 accendit pretio, mox ruit impetu

9 in Tartessiacum mare.

10 O Solis nimium lubrica semita !

11 Specta (si lacrimae tamen

12 te spectare sinunt, nec tenebras tuis

13 infudere oculis) vide

14 nostri praecipites Solis in Hesperum

15 lapsus. Sol meus occidit

16 Gerardus : radiis quem Sapientia

17 investiverat aureis,

18 flammis consilium, Astraea coloribus ;

19 quem virtus aluit parens :

20 cui constans animus, cui vigilantia

21 indefessa meridiem

22 auratum dederat. Sol meus occidit

23 Gerardus. Lacrimae genis

24 nostris deciduae sternite mortuo

25 pontum : Sol amat occidens

26 in salsi tumulum defluere aequoris.

In Funere. Eiusdem D. GERARDI RAAB, i U . D. ODE. XXIV.

A2_24 v.1 Num totus raperis pater ?

2 Et post fata tui nil manet amplius ?

3 Parcae, o curta necessitas !

4 Frustra funereis horrida casibus

5 magnis interitum viris

6 intentas : spolium corporis exues.

7 Famam non rapies. Diem

8 claudes curriculi, saecula sed tamen

9 immortalia sancies.

10 Quantum temporibus detrahis invida,

11 tantum laudibus aggeris.

12 Virtus interitus nescia, saeculis

13 vitam prorogat integris.

14 Quamvis in cinerem corpora defluant ;

15 ignis sub cinere hoc manet.

16 Gerardi cineres, si lubet, emovet.

17 En scintilla frequens volat,

18 virtutisque nitor vividus emicat.

19 Sed siste : o precor abstine

20 motu, nec cineres laede superstites :

21 ne quas in gremio fovent

22 scintillarum animas, invida sidera

23 nobis eripiant. Habet

24 hoc, vel justa nimis, vel nimis invida

25 astrorum. Pietas, amat

26 addi nostra suo sidera sideri.

76

AD COELITES. ODE XXV. Pro pace Germaniae tot bellis devastatae.

A2_25 v.1 Quae Martis artes, cernite Caelites,

2 quae decoloris sanguine Nerei,

3 quae forma Rheni, Istri, Lycique,

4 quae facies miseranda terrae !

5 Regina mundi non superabilis

6 Germana tellus, lubrica sanguine,

7 confossa telis, usta flammis,

8 vix tenuem trahit oris auram.

9 Caligo densa nube Bohemicum

10 involvit orbem : Vandala Moravus

11 expertus arma est ; Alsatamque

12 Ostrogotho tenuit lupato

13 Mavors rebellis : flamma Silesios

14 exhausit agros ; Westphaliam sitis

15 exussit armorum ; et Gothunnus

16 per Bavaras equitavit oras.

17 Jactata bellis saepe Borussia

18 undavit alto sanguine civium,

19 multusque Franco, multus arctum

20 in cinerem Pomeranus ivit.

21 Illa insolentis Virgo proterviae,

22 superba magni robore Caroli

23 olim represso, nunc probrosum

24 Parthenope in cinerem flagravit.

25 Ferocienti Lipsia non semel

26 praedam Gradivo non tenuem dedit ;

27 senum, sacerdotumque mixtum

28 Herbipolis gemuit cruorem

29 instante Adolpho : vidit aheneis

30 suos catenis ludibrio trahi

31 Bamberga Patres, et Senatum

32 Vandalicis dare terga lixis.

33 Augusta multo fervida milite

34 bis cessit hosti : et jam prope tertiam

35 cladem dedisset, ni paratis

36 suppetias Leopoldus armis

37 tandem tulisset. Gloggavia utraque

38 flevit suorum funera civium ;

39 flevit Brisacum, Gallicanos

40 impatiens tolerare frenos.

41 Quod Bruna nondum sedibus eruta

42 suis fatiscat, gloria Martii

43 est magna Sousae, sed ruinis

44 ampla tamen cecidere tecta.

45 Adhuc in ipso fert Olomucium

46 sinu Gothunnos. Quid memorem mare,

47 portusque Sudanos frequente

48 Thyssagetum trepidare Luna ?

49 Aut quid Caneas non reparabili

50 damno sepultas, quando Othomannicis

51 per valla, per muros in Urbem

52 fecit iter furiatus ardor.

53 Hae Martis artes, otia proelio

54 turbare ; caedes, vulnera, funera,

77

55 stragesque miscere, et cruento

56 interitu sepelire mundum.

57 O qui beatae pacis in otio

58 aeterna Divi saecula ducitis,

59 favete tandem, ac exsulantem

60 imperio, revocate pacem.

AD MARCVM TIMONIDEN i. U. DOCT. ODE XXVI. Medici ad Rem publicam idonei

A2_26 v.1 Et nos potentes in bona publica

2 viros paramus, discite posteri

3 non sola Brutorum, aut Numarum

4 Egeriae alloquio tumentum ;

5 aut Juliorum nomina fascibus,

6 et Romulaeis digna securibus :

7 et nos Atlantes, publicumque

8 fulcra damus vetitura lapsum,

9 Lauros, Steberos, Matthiolos, Crotos,

10 Cuspinianos, et medias rotas,

11 Aichspaldiosque, Salviosque, et

12 (ne tumulis nimium vetustis

13 manes vocemus) vivit adhuc super

14 grata verendus canitie Pater,

15 Regum voluptas, Caesarumque

16 certa salus, Libitinae, et acer

17 Rechperger ultor, cui sua congerit

18 virtus honores ; cui niveum caput,

19 sed acre pectus, mensque celsa

20 portat adhuc animam recentem.

21 Cui candor alti proditor ingeni

22 frontem serenat, cujus in aureis

23 oracla labris mella verbis,

24 alloquio geniale nectar.

25 Vivit superstes Lucifer ingeni,

26 scientiarum Condus et omnium,

27 decus Viennensis Minervae, et

28 praesidium Managetta primum.

29 Quem copiosae fama scientiae

30 multaeque Lauri plausus amabili

31 attollit ala, quem sequaci

32 nobilitat popularis aurae

33 clamor triumpho : sceptra Academica

34 versare doctus, regnaque Palladis

35 fulcire ; quem grato tumultu, et

36 compositis venerantur umbris

37 Lycaea Phoebi. Disce Timonides.

38 Quamvis lacertos subjiciat bono

39 Astraea communi, et labantem

40 sustineat subeunte nervo

41 Mundi ruinam ; nos quoque pendulam

42 Urbis salutem, et funera saeculi,

43 minasque mundi sustinere,

44 et dubiis vigilare rebus.

78

AD ANDREAM COTTILVM. ODE XXVII. Pax auro venalis est.

A2_27 v.1 Felicitatis gaudia, Cottile,

2 parantur auro, saepe ferociam

3 pacavit argentum, et repensis

4 proelia detumuere nummis.

5 Cui multa Persis divite de sinu

6 tributa pendit Pygmalionia,

7 Tagusque distentam flagellat

8 divitiis opulentus arcam,

9 hunc fausta cornu divite copia

10 ultro sequetur. Qua radiantium

11 it grando nummorum, et refusi

12 per populos vagus imber auri,

13 illac honestam pulchra pedisequa

14 trahit quietem, non sine plausibus

15 redempta pax, et advolantes

16 integritas comitata risus,

17 lususque, et albis otia curribus,

18 moresque amici, et blanda serenitas

19 tranquillitatis, et fidelis

20 propositi studiosus ardor.

21 At retro vis, et prodigialium

22 circum corona cincta tumultuum

23 cessere bella, pallidusque

24 ora pavor, gelidique damna

25 funesta ferri ; quosque minantibus

26 Bellona dextris torsit acinaces,

27 luctusque, maerorque, et dolores,

28 et tragici simulacra leti.

29 Pax constat auro : civibus otia

30 emuntur auro : proelia moenibus

31 pelluntur auro : auro quieta

32 temperies reparatur orbi.

AD FRANCISCUM PERONIUM MERCATOREM. ODE XXVIII...

A2_28 v.1 Verum est : cruenti materies mali

2 parensque curae, et sollicitudinum

3 aurum est, et argenti et micantis

4 splendidior series metalli.

5 Auri libido concutit urbium

6 muros ruinis ; Pergama diruit,

7 convellit arces, urbibusque

8 heu miserum male nudat Orbem !

9 Aurum procellas suscitat alitis

10 in arva ferri, et grandine plumbea.

11 Prosternit agros, et volante

12 igne sacras populatur arces,

13 divum penates. Turpis amor nihil

14 intaminatum deserit : otium

15 proscribit, et natos, patresque

16 per tragicas inimicat iras.

17 Auro perimus : mergimus improbi

18 felicitatem, dum male montibus

19 scrutamur aurum ; et queis metallum

20 eruimus, sepelimur umbris.

79

21 O caeca flavo pectora fulgetro

22 fallacis auri ! O sollicitudinum

23 mentes avarae ! Quo inquieti

24 imperium tibi gleba cordis

25 aufert, Peroni ? Quo rapit impotens

26 sitis metalli ? dissociabile

27 quo scindis aequor ? Per furentis

28 quid toties pelagi procellas

29 urges carinam ? Divitis Indiae

30 fastidiosis eripe fluctibus

31 mentem sepultam, et blandientis

32 fata Midae speciosa gressu

33 aude superbo proterere. Eripis

34 morsu Promethei, Ixionis orbibus,

35 et Sisyphi impendente mole,

36 et Tityi laceratione

37 mentem ; metalli si eripis aurei

38 amore pectus. Pauperis insciae

39 curae mapalis, huc sequuntur,

40 quo praeiit sacer aestus auri.

AD B. V. MARIAM. ODE XXIX. MARIA liber generationis.

A2_29 v.1 Vidimus caelum sapientis arte

2 Numinis factum. Liber est : character

3 sidera, ornatus radii ; Planetae

4 litera major :

5 non legam. Non est melius serenae

6 mentis hic lumen ; Sapientiaeque

7 incapax caelum, nequit aeviternam

8 claudere lucem.

9 Vidimus magnis hominem figuris

10 arte descriptum. Liber est : in ipso

11 frontis aspectu Deus autor ; intus

12 linea recti.

13 Non legam. Postquam maculatus atra

14 labe peccati, prohibetur, Orci

15 debitus flammis. Deus inquinatas

16 non amat aedes.

17 Vidimus late spatiantis Orbis

18 machinam effusam. Liber est ; peritis

19 litibus quondam bene destinatus

20 lege Tonantis.

21 Non legam. Caeli rapientur ignis

22 impetu, solvent elementa flammae

23 devoratorem male sustinebit

24 terra colorem

25 te legam Virgo. Generationis

26 es liber parvus ; sapientiam in uno

27 contines Verbo, quod amante scripsit

28 Spiritus umbra.

29 Te legam Virgo. Reliquis carentem

30 me libris Mater facilis docebis

31 unicum verbum : quod ubi tenebo

32 omnia noscam.

80

AD SEVERINVM CORDVM: ODE XXX. Quis sit Felix?

A2_30 v.1 Non saxis ebur Indicum

2 incumbens bariis ; non laquearia

3 gemmis Indus inambulans ;

4 non vestis Tyriis tincta coloribus,

5 non frontis nitor aureae

6 felicem faciunt, nec Mareotici

7 vectigalia marmoris :

8 non quidquid Lybicis verritur areis,

9 aut dives fodit Occidens.

10 Sorti pauperies incubat aureae,

11 mordax Mygdonias opes

12 cingit sollicitis cura pavoribus.

13 Personata beatitas

14 mendaci stibio picta, per aurea

15 regum fulgurat atria.

16 Auctam consequitur cura pecuniam,

17 aurum pallida servitus.

18 Incorrupta quies strata potentium,

19 et cenas fugit Attali.

20 Non Tartessiaci Numina gurgitis,

21 lambentemque loquacia

22 Indum Memnoniis littora bracteis

23 si, Corde, in tua limina

24 derives, stabili sorte beaberis.

25 Felix cui Babylonios

26 luxus, et comites conditionibus

27 Daunis sollicitudines

28 curtae cura rei corrigit, et manu

29 parca demetitur Ceres :

30 cui non vel Cilicum cura, vel aureis

31 undat Lydia messibus ;

32 quem non vana trahunt esseda gloriae,

33 non princeps populi favor.

34 Hic mersum tenebris, et medium polo

35 aequa fronte videt diem :

36 Hic nec Tyndaridum gaudet ad otia,

37 nec flet proelia Pleiadum.

38 Et nullum dominos pectoris ardui

39 fasces ponit ad arbitrum,

40 ad nullum timidus sortis aculeum.

ODE XXXI. Decet Clementia Regem.

A2_31 v.1 Exasperata nube supercili

2 terrere vulgus, fulmine frangere

3 vocem, et cothurnato suorum

4 colla super pede inambulare,

5 Regem vetabo. Tergite barbaras,

6 e fronte nubes ex oculis minas,

7 ex ore spumas, ferreasque

8 ex animis, manibusque flammas.

9 Cui semper atri funeris arbitra

10 madet recenti sanguine dextera,

11 et saeva gaudet subditorum

12 per jugulos animasse tela ;

81

13 regnare nescit. Non bene caedibus

14 fundantur urbes ; non bene sanguine

15 ostrum coloratur, nec ardet

16 fulmineo bene dextra ferro.

17 Sitire caedes, tigridis indoles

18 est, vel leonis. Fervor acinacis

19 exhaurit urbes, cum tyranno

20 incubuit malesanus ictu.

21 Correcta plani ruga supercili,

22 mitisque Regem dextera condecet.

23 Invisus es ? Depone sceptra :

24 regna diu timor occupare

25 nescivit umquam. Caedibus aggeris

26 cruente caedes ? Jam tibi stringitur

27 vindicta de caelo. Superbos

28 non patitur Deus imperare

29 diu tyrannos. Accumulas neci

30 neces recenti ? Desine Rex tuis

31 posthac vocari. Semper ardens

32 regna chalybs male temperavit.

33 Nutus severis nutibus asperas

34 obliqua spectans ? Civibus igneas

35 infundis iras. Quot sinistro

36 ore vides, totidem vident te

37 vultu sinistro. Vis popularibus

38 timendus undis ire ? Prior time.

39 Haec certa lex est : qui timeris,

40 disce prior timuisse multos.

41 Clementiores ergo supercili

42 nubem serenent duplicis Irides,

43 frontemque risus explicatam

44 in populos proceresque vertant.

45 Blandis emuntur pectora risibus.

46 Tam pervicaces nemo Ligustica

47 de rupe contraxit medullas,

48 quas nequeat tenor explicatae

49 mollire frontis. Prodita Caucasi

50 sub caute tigris, vel Borealibus

51 leaena saxis, blandiores

52 deposita feritate mores

53 discunt, magistri cum facilis manus

54 demulcet iras. Ut vice numinum

55 rex sceptra tractat, sic Deorum

56 ingenuas imitetur artes ;

57 parcus cruoris, caedium et abstinens,

58 et fulminantum nescius ensium ;

59 Nisi in rebellantum furores,

60 lenta decet manus imperantem.

AD D. FRIDERICVM PLANCK. ODE XXXII.

A2_32 v.1 Ister nobilium pater

2 undarum, profugam Parrhasias super

3 Bootae senis orbitas

4 Astraeam patriis suscipe pulpitis.

5 Non jam Romuleo latus

6 insignita Numa nubivago polum

82

7 praeterlabitur impete ;

8 Arctoasque nives, et pigra frigidis

9 visit plaustra Trionibus.

10 Non jam Cecropidum, non Lacedaemonum

11 leges, et veterem Themin ;

12 non obsessa reis pulpita suscitat.

13 En primis melior rosis

14 Aurorae reducis, par radiantibus

15 pulchrae risibus Iridis,

16 in terres Zephyris vecta jugalibus,

17 damnato revehit polo

18 secum Dardaniis jura Quiritibus,

19 dictatasque Lycurgicis

20 leges judiciis : hic ubi Caesarum

21 Ister mordet aqua lares,

22 appendit trutinam ponderis arbitram ;

23 cui longo procul ordine

24 adrepunt calidis turba laboribus :

25 at te candida gemmeae,

26 Friderice, manent praemia Virginis.

27 Cernis ? pendula nubibus

28 certantes animos perfidia fugae

29 fallit Tantaleae, et tuas

30 pulsat Diva fores : excute consciam

31 noctem nobilis otii,

32 et magnis animam suffice proeliis.

33 Non multum tumulo abdito

34 distat sepositus miles in otia :

35 cum Mars increpat aereis

36 campum fulminibus, magnae animae capax

37 pectus desidia exsilit,

38 et quacumque sequi Mars jubet, emicat.

39 Talis fervida jurgiis

40 in campum Themidos provocat : emicas,

41 ductricemque praeis Deam

42 capturus trutinae praemia pensilis :

43 cujus ne dubia latus

44 lingua dissimili lance gravem trahat

45 molem, jure Quiritium

46 virtutem sociam juribus alligas.

AD D. PETRUM FRANCISCVM HOFFMAN AB ANCKERSCRON. ODE XXXIII.

A2_33 v.1 Leges Solonis, jura Lycurgica

2 notata virga Romulei Numae

3 nocturna dictatrix virago, et

4 Cecropidum Themis obsoleta,

5 injuriosas excute pulveris

6 prementis umbras, impedientium

7 moras sepulchrorum, et reductam

8 e tumulo rediviva frontem

9 ostende luci. Te male segnibus

10 Petrus sepulchri provocat otiis,

11 vitaque donat : sat quieti

12 funereae, tumulique legi

13 datum. Novato jure Promethei

14 vitam sepultis sufficit artubus

83

15 Petrus, profundos dum eruditae

16 In Themidos penetrat recessus.

17 Felicitantur vota ! Silentio

18 leges Lycurgi, quo Lacedaemonum,

19 et Romulaei virga Regis,

20 et Themidos rediviva surgit

21 cohors sepultae, scilicet evocas

22 tu pertinaci Petre scientia :

23 dum vel Cleanthaea lucerna

24 exsuperas tenebrosa noctis ;

25 vel Solem abaequas ingenii face.

26 Sic perge porro pulchra laboribus

27 exempla describe ; insequemur

28 fratris iter, studiumque famae.

AD BACCALAUREOS THEOLOGIAE. ODE XXXIV.

A2_34 v.1 Non Dindymenes tesqua sonantibus

2 impulsa sistris, non Erycis juga,

3 aut terga Cynthi, murmuransve

4 Castaliis Aracynthus umbris

5 sublimiori dat Sapientiae

6 sedem : nec udae vile perambulat

7 terrae pavimentum, Deorum

8 concilio superoque Patrum

9 Mens nata caelo. Delphica turgidum

10 mendaciorum stemmate nobilis

11 cortina Pindum ; Dindymumque

12 nobilitent Corybantes aere :

13 diviniori culmine olympicis

14 maritus oris, mons Sapientiae

15 molitur aedem, quam nec atri

16 Hippotadae quatiant tumultus ;

17 nec fulminantum murmura nubium

18 sternant procellis, aut necibus graves

19 Tonantis irae, vel cadente

20 concutiat fragor orbe natus.

21 Non ille terrae progenitus satu

22 evisceratae constitit arduo

23 jugo superbus, sed parente

24 rupe satum meminere Patres.

25 Nam monte quondam, non sine Numine,

26 lapis recisus contudit ardui

27 molem Gigantis, proprioque

28 praecipitem tumulavit auro.

29 Alterque natus celsior aspici

30 vertex in auras crevit, et aetheris

31 excessit orbes, obviasque

32 Aeolidum superavit iras.

33 Hinc diva saevos Hippotadae choros,

34 hinc mugientem despicit Aeolum,

35 ostroque fulgens jura caelis,

36 jura solo, pelagoque dictat.

37 Laboriosae vi sapientiae

38 huc vos amatis tendere. Pergite :

39 hinc plebis undas, hinc premetis

40 vulgus iners, dubiamque sortem.

84

AD EOSDEM. ODE XXXV. Texit quoque domum laquearibus Cedrinis. 2. PAR. 2.

A2_35 v.1 Superba quisquis Pergama Mempheos

2 minata caelis, aut Alyatticae

3 pompae lacunar, barbaraque

4 tecta stupes laqueata praeda ;

5 sortis memento : quae vice lubrica

6 fastigiatis invidet aedibus ;

7 ludumque ludens pertinacem,

8 cum vigilans venit Hesperugo

9 turres potenti subruit impetu,

10 quas vidit Eos Mygdonia graves

11 fulgere praeda, subrutasque

12 perfidiae monumenta ponit.

13 Nihil perennat : dente per omnia

14 edax vetustas stringitur invido ;

15 gaudetque magnorum ruinas

16 funereo sepelire fastu.

17 At non fugacis temporis orbita

18 aetate fessum pegma vorabitur,

19 nec dente dilabentis aevi

20 carpta ruet sapientis aula.

21 Illam perennis Cedrus inambulat,

22 Vitaque donat, quam neque pallida

23 necessitas sternat, nec aetas

24 immemori tumulet sepulchro.

25 Hac vos beatae vis Sapientiae

26 bene auspicatis sideribus dedit

27 sedere, Bacca Laureati,

28 et tumulis nova jura ferre.

29 Ut saevienti vita superstites

30 fato sepulchri, et funereae facis

31 reservet immunes, necisque

32 imperium superare donet.

AD D. SIMONEM FRANCISCUM. ODE XXXVI. EPITHALAMION.

A2_36 v.1 Insanientum dure Decembrium

2 nepos, gelata grandine barbare

3 tyranne, pone inauspicati

4 Sarmaticas Aquilonis iras.

5 Procul sonantes Hippotadae impetus,

6 licentiosae trux furor Arcadis :

7 non poma debemus capellae

8 Oleniae ferienda cornu ;

9 aut saevientis ludibrio Noti,

10 senisque canis legibus Arctici.

11 Injuriosas sive in Haemo

12 ore nives operosiore,

13 sive in remotis Thyssagetum jugis

14 compone : Pomus luxuriantium

15 dum vere frondescit comarum,

16 et dominis spatiata ramis

17 cognata caelo brachia porrigit.

18 Arbor severi nescia turbinis

85

19 nil debet algenti Trionum

20 imperio, nihil Orioni.

21 At tu, vagantes cujus inambulat

22 oliva crines, Iride tempora

23 discriminata Faustitatis

24 et Charitum generosa proles,

25 Pax, dissidentum nescia litium,

26 Pax innocentis pectoris hospita,

27 tranquilla mundi sospitatrix,

28 cordis amor, requies laborum ;

29 descende caelo Dive, satellite

30 latus jocosum cincta Favonio,

31 caelumque contractum serenet

32 compositis Zephyritis auris.

33 Audimur ! alti margine labitur

34 vocata caeli Pax, et amabili

35 stipata coetu grandinantis

36 castra fugat male sana Cauri.

37 Succedit albis gemmea Faustitas

38 invecta bigis, seque volatilis

39 per frondium jactat virores

40 quos et aquis fovet, et Favoni

41 adulat auris. Hinc popularibus

42 undis superbum Diva levans caput,

43 quae poma Pace obstetricante

44 arborea generabit umbra !

45 Qualem ministri fulminis alites

46 examinarunt Solis ad orbitam

47 parente plenam, patriique

48 plenam animi, generisque prolem ;

49 qualemve laetus Marmaricus Leo

50 exosculatur ; cum videt arduae

51 virtutis haeredem, jubaeque,

52 tesqua pari superare cursu.

53 Virtus parentum per sobolem fluet,

54 fingetque pectus vilia pertinax

55 calcare, et heredem paternae

56 justitiae, decorisque mentem.

AD MILITES. ODE XXXVII. De tollenda ebrietate.

A2_37 v.1 Cuppediarum tollite nundinas,

2 gravesque multa merce Thyonei

3 levate mensas, et Falerno

4 sigma madens, Bromiique castra

5 conscripta Coo littore, milites,

6 efferte castris. Inter Apicii

7 Calena, Lucrinosque purus

8 saepe cados animus natante

9 Letho dehiscit. Mens ibi nubila est,

10 ubi Falisco vitra nitent mero.

11 Regnum voluptatis modesti

12 lora animi caveamque rumpit.

13 Tunc quidquid alto pectore sederat,

14 mali latentis, liberioribus

15 se prodit auris. Impudicus

16 vilem animi profitetur ignem,

86

17 crudelis iram, lividus invidae

18 venena linguae publicat, arrogans

19 mentem superbam, ac insolentes

20 se petulans agit in choreas.

21 Erumpit ignis, qua ingreditur merum :

22 interque festos Bassarides jocos

23 vel bella miscent, vel cruento

24 Penthea dilaniant furore.

25 Quid verba labris pendula, quid caput

26 vertiginosum, quid dubium gradum.

27 Quid mota tecta, et turbinatos

28 commemorem vitio Falerni

29 errare vultus ? Consilium exsulat,

30 ubi hospitantur vina. Quid ingeni

31 cotem vocatis ? Quid fluentis

32 eloquii sobolem, Lyaeum ?

33 Non credo. Linguae, dixero, balneum,

34 mentis sepulchrum, judicii hesperum ;

35 et viscerum vermem, et fugatae

36 exilium rationis, inter

37 reciprocantes delicias, patrem

38 tot lacrimarum, naufragium boni,

39 Scyllam salutis, vel Charybdim,

40 quae patrium decus omne sorbet.

41 Non haec parentum per probra masculus

42 decurrit ardor. Vidimus arduae

43 avara famae corda quondam

44 in viridi recubare mensa,

45 artusque stratos praetereuntium

46 potare aquarum flumine, vel cava

47 haurire dextra, militemque et

48 cornipedem simul in parato

49 sitim fluento mergere : mox ubi

50 tonante fortis proelia classico

51 Mors imperavit, gloriosum

52 in clypeum ruere, inque ferrum,

53 mori paratum, aut vincere. Tollite,

54 antiqua mensis vinifluis super

55 descripta Patrum bella : vires

56 fontis aqua melius bibuntur.

ODE XXXVIII. Regnum Sapientis.

A2_38 v.1 Quid aestuoso mentis anhelitu

2 fasces Quirinos, et Capitolium,

3 Borysthenemque, Colchidemque

4 Pegaseo petimus volatu ?

5 Quid sceptra ferri lege paciscimur

6 rotata Pyrrho ? Quidve Agamemnonis

7 venamur ostrum, vel rubentes

8 ostriferae latices Abydi ?

9 Non Daedaleis quem populos super,

10 urbesque, turresque, et maria extulit

11 libido ceris, et sub astra

12 remigibus dedit ire pennis

13 fortuna ; non quem Lemnos et Ismara,

14 divesque Sestos dives Acarnia

87

15 gemmis, Palatinaeque rupes

16 supposito venerantur ostro,

17 regem vocabo ; si vacuum gemat

18 caput Minerva, nec popularibus

19 pectus catervis majus imam

20 spernat humum fugiente penna.

21 Periculosa semper ad ardua

22 spe navigatis, quos diadematis

23 urunt Mycenaei calores,

24 aut animos tituli fatigant.

25 Rex est, Minerva pectoris impetum

26 qui flectit omnem, qui per inhospitas

27 sublimis incedit procellas,

28 et domino pede calcat iras.

29 Qui parva spernit, nec nimis ardua

30 prudens lacessit, parcus et occupat.

31 Lenocinantem sortis auram,

32 cum posito jacet aequor aestu.

33 Qui cum levatur, nube modestiae

34 vultus obumbrat ; cum premitur, tamen

35 stat mente ; nec labens honoras

36 ullo animi patitur secures

37 rapi tyranno : qui sibi vendicat

38 regnum sui, nec sollicitat bona

39 caduca, quae Dii remotam

40 trans animi posuere ripam.

41 Qui, si minentur fulmina, sustinet ;

42 si urat voluptas blandior, abstinet ;

43 si corda rimentur furores,

44 dissimulat doluisse vulnus,

45 magnum elocutus : sunt puerilium

46 Larvae timorum, vulnera, funera,

47 caedesque, stillatusque sanguis,

48 excidium, et laniatus, artus

49 avulsus artus. Me Scynis Isthmia

50 suspendat orno, vel thalamo pedes

51 brevi Procustes metiatur ;

52 non brevius erit inde pectus.

53 Me trans gementem a Phaside Colchidem

54 agant tyranni, me Geta, me Scythes,

55 et sanguine impletus flagellet

56 Bessus, Achaemeniumque ferrum.

57 Nusquam viris est exilium : aetheris

58 qua vasta mundum circuit orbita,

59 terrasque Neptunus flagellat,

60 est patrius sapientis aer.

61 Ubique doctus vivere, patrias

62 ubique sedes invenit, aut facit.

63 Quam calco terram, quodque specto,

64 nemo potest rapuisse caelum.

65 O Rex beatum pacis ab otio

66 cui servit aevum ; cui Sapientia,

67 domi Senatum, consulemque,

68 conciliumque Patrum educavit ;

69 et omnis intra pectoris aream

70 vivit Senator : sic Sapientia

71 regna ; unde verum discat Orbis

72 imperium sapientis esse.

88

AD R. D. NICOLAUM MRAV, etc. ODE XXXIX. Vir Sapiens suo magnus.

A2_39 v.1 Non quem tributo servus inambulat

2 gemmante Nereus, cui Babylonii

3 sudant labores, aut Arachnes

4 in Tyrio manus errat ostro ;

5 non cui flagellat Pygmalionium

6 vectigal arcas, cui laquearibus

7 inserpit Hermus, divitisque

8 Oceani rigat unda limen,

9 magnum vocabis. Pumilus edita

10 Pindi vel Ossae in fronto superbiat ;

11 major videri, semper idem

12 nanus erit, nec ab altiorum

13 statura crescet vertice montium.

14 Subjecta moles nulla virum facit.

15 Nec Ossa, nec Pindus, nec Haemi

16 Taygeti juga pressa dorso.

17 Tumere quamvis exterioribus

18 detur, negatur crescere ; de suo

19 virum aestimabis. Mutuata

20 laus, animi est nota vilioris.

21 Quae Cypris umquam pulchrior aspici

22 cerussat ora, aut quae stibio genas

23 Charis venustavit ? Medusa est,

24 quam facies peregrina honestat.

25 A propriorum quemlibet aestima

26 censu bonorum. Sit pretiosior.

27 Gemmata vitis, sed Falernum

28 non melius dabit illa prelo.

29 Non certiores illa per aequora

30 sulcos arabit navis, Etesias

31 quae captat auro fluctuante,

32 vel Phrygio faciles labore

33 irritat Euros. Illa per obvios

34 Scyllae latratus, et pelagi graves

35 inter procellarumque rixas

36 Oceani domitrix natabit,

37 cui firma puppis, ferrea cui latus

38 compago nectit. Nec phaleris equum

39 metimur aureis, nec micante

40 a capulo chalybem aestimamus.

41 Et invidendis quae Sapientia

42 parat theatris Numina gloriae,

43 hoc aestimemus apparatu

44 arbitrio popularis aurae ?

45 Viri suorum laude domestica

46 gaudent laborum. Ne mihi Synnadam

47 mirare, vel servam Caryston,

48 vel pedibus famulantem Achatem :

49 quando arrogatis laudibus altior.

50 Virtus virorum dat pretium sibi,

51 nec ambit externos honores

52 ipsa suis trabeata flammis.

89

Ad Illustris. D. FERDINANDUM. COMITEM DE NACHOT, etc. ODE XL.

A2_40 v.1 Quid compta gemmis, sed sine acinace

2 vagina prosit ? Quid sine nucleo

3 cortex juvabit, vel liquore

4 balsameo viduata pyxis ?

5 Virtute dempta deme scientiam

6 frustra paratam. Non ego Cynthii

7 velim recursus, Cynthiaeque

8 scire vias, vigilesque caeli

9 notare flammas, proelia Tethyos,

10 gyros Charybdis, bellaque Circii,

11 fluctusque, et Euripos, et iras

12 nosse vagi per inane teli ;

13 marita virtus ni Sapientiae

14 nubat paratae, quamlibet aureos

15 per terga Cynthi, per Stagiras

16 Fama citet studiosa currus ;

17 et Daedaleo nominis essedo

18 supra jacentes te popularium

19 evolvere undas allaboret ;

20 numquam apicem soliumque veri

21 premes honoris ; si furor impotens,

22 metusque, et irae seditionibus

23 pectus lacessant, aviusque

24 lora pati neget appetitus.

25 Vel si Dione pectoris aream

26 telis coronet, vel Cyprius puer

27 per ustulatas igne fibras

28 Trinacriis potiora flammis

29 venena spargat : si minor aurei

30 alumna caeli mens popularibus

31 volvatur undis, nec Deorum

32 concilio sociata, vulgus

33 inter prematur. Quisquis in orbita

34 scientiarum moenia gloriae

35 lacessis, augustam laboras

36 imperii superare molem

37 si proeliantis dirigat impetum

38 Bellona Virtus, viceris ; et novi

39 pulvinar insumes honoris

40 sceptra, jubar, cydares, secures.

AD EVNDEM D. COMITEM. ODE XLI. Vir sapiens semper idem.

A2_41 v.1 Non si cruentum sanguinea manu

2 Mavors Cerastem torqueat, et fero

3 Bellona procedens flagello

4 excidium populorum, et ipsas

5 Orbis ruinas labilis intonet ;

6 et jam propinqua caede minacior

7 insultet ensis, ferreamque

8 diluvies inimica flammam

9 provinciarum in funera suscitet,

10 passimque tabo sparsa cadavera

11 natent profuso, ac insolentis

12 maesta gemant simulacra leti ;

90

13 sua evolutus sede movebitur,

14 divinioris cui Sapientiae

15 ardor medullas roboravit ;

16 sed tepidi generosus orbis

17 feret ruinas. Scilicet eminet

18 mortale supra. Tiro minantium

19 pallescit aspectu sarissarum,

20 ad fluidos veteranus imbres

21 gaudet cruoris. Nil violentia,

22 nil vecta saevis bella tonitruis,

23 nil concatenati tumultus

24 intrepidam sapientis arcem

25 umquam movebunt. Impavidus Leo

26 pulchra latrantem saepe superbia

27 ridet catellum : nec Molossus,

28 dum geminat Melitaeus iras,

29 obliquat hircos. Vilia despicit

30 heroa virtus, par sibi, seu diem

31 sol elaboret, seu tenebras

32 nox patriis trahat Orci ab umbris.

33 Est semper idem, seu tragico fremat

34 sors in cothurno, seu levioribus

35 inducta soccis in cachinnos

36 imperio leviore frontis

37 solvat theatrum ; seu mare inaestuet,

38 seu blandienti lene Favonio

39 inambuletur ; semper idem est,

40 ad vitream, solidamque sortem ;

AD EUNDEM D. COMIEM. ODE XLII. Sapiens casuum et fortunae domitor.

A2_42 v.1 Ineruditum fata premunt caput,

2 timent Stagiram : scilicet omnium

3 perstare sub rerum tumultu

4 docta, potest dare jura fatis.

5 Interque diras non superabilis

6 ridere scenas : non popularium

7 illam procellae sibilorum,

8 non placidi movet aura vulgi.

9 Testis mearum turba Panaetii

10 sententiarum, quique Corinthio.

11 Saxo laborati perennem

12 marmorea simulant Myronis

13 in arte vitam : testis inambulans

14 lauros Stagira, et Pythagorae senis

15 docta crepantes tusse sellae,

16 quaeque suo ad vigilem lucernam

17 impalluerunt agmina Socrati.

18 Testis docentis Porticus atrii,

19 senexque Cecrops, pulpitumque

20 Democrito quatiente lassum.

21 Illi ruinas mentis ab arduo

22 clivo tuentur, nec facilem sequi

23 auram osculati, fronte eadem

24 Tyndarides, Hyadesque spectant.

25 Hinc Diva scalpro Gloria nobili

26 perennitati dedicat aureae,

91

27 vitaque in argento recusa

28 eximios jubet esse fati.

29 Si te perito vertice pensile

30 honoris aurum, si sapientium

31 theatra laudum, ac eruditae

32 sollicitat diadema frontis ;

33 hac verte gressum ; cetera pertinax

34 calcare : franges temporis aufugi

35 pennas superstes, proteresque

36 imperium morientis aevi.

AD PHILOSOPHOS. ODE XLIII. Sapientia munimen est.

A2_43 v.1 Suprema seris verba nepotibus

2 decanto. Vivae ostendite saecula

3 avara famae, dum labantis

4 pando locum soliumque Honoris.

5 Erratis : aulae limina basio

6 quisquis salutas, teque clientibus

7 misces, honorum nundinator,

8 et decorum studiosus emptor.

9 Quisquis perennem Marte sub aereo

10 formidolosi fulmine proelii

11 famam aucuparis, hostiumque ab

12 interitu trahis ipse vitam.

13 Erratis : arctas Pygmalioniis

14 si quos juvabit censibus areas

15 beasse, vel gemmas liquenti

16 e tumulo maris eruisse.

17 Rebus colorem demite defluum.

18 Quo nundinaris vulnere gloriam,

19 illo peribis. Gemmam avarus

20 quo rapies, rapiere ponto.

21 Achate strati liminis orbita

22 est lubricorum semita casuum.

23 Experta canto : Pallas una,

24 una potest domuisse casus.

AD MICHAELEM QUASIEN PHILOS. PROFESSOREM. ODE XLIV.

A2_44 v.1 Exile regnum est, quod Tyrio jacet

2 ostro sepultum. Quod Mareoticae

3 vectigal undae, quid Syenes

4 erigimus, colimusque praedas ?

5 Virtute pensat ; non opibus Deus

6 mortale regnum. Par probus improbo.

7 Prudensque stulto est, si coacti

8 divitiae numerentur auri.

9 Rex est, beatum cui Sapientia

10 nectar propinat, quem popularibus

11 Laurus theatris altiorem

12 per medios jubet ire caelos.

13 Hac arte nixus te Michael rotis

14 infers olympi, et per radiantia

15 delubra Divum, per quietas

16 aetherei spatiaris orbis

92

17 superbus arces : cui latus ambiunt

18 scientiarum celsior aspici

19 chorus ; sequaces, qua volanti

20 stelligeri patet aula caeli,

21 trahis cohortes. Tollite praepetem

22 per astra Divae ; tollite nubila,

23 qua Solis et Lunae labores

24 attonito vehit aethra caelo.

25 Hac nos volantem turba minor Patrem

26 audax sequemur, donec Olympica

27 lauro triumphantes, tumentis

28 invidiae superemus iras.

AD SAPIENTIAM. ODE XLV. Laudat et commendat Phalinum.

A2_45 v.1 Quem vel per auras non humili satu

2 enixa Virtus, vel vigil obstetrix

3 lavas, et in nisus tenellum

4 magnanimos acuis calorem ;

5 hunc vile terrae desidis otium

6 tranare docto pectore, et aureo

7 pendere caelo, nubiumque

8 imperium penetrare cogis.

9 Hic ille regum sorte beatior

10 rerum ruinas despicit, et metus,

11 casusque, pugnantemque sortem

12 impavidus vocat in duellum.

13 Non ille (quamvis stemmate nobili

14 satus) procellas divitis Indiae

15 scrutatur, aut pallens refossor

16 Dalmatico insidiatur auro.

17 Non structa fessis tecta Cyclopibus,

18 aut aeviternos digna palatia

19 lacessere orbes, non theatra

20 Barbarico veneranda fastu

21 ambit Quiritum. Dextera diruet

22 humana, quidquid dextera suscitat :

23 Natura subvertit labores

24 sortis, iners vel edit vetustas,

25 Virtus, caduci nescia temporis,

26 si quae virorum pectora muniit ;

27 vindex sepulchri funerales

28 in cineres prohibet migrare.

29 Hac arte duras edomuit meus

30 sortes Phalinus : non humilem gravis

31 extorsit iram, non superba

32 sors levior tumefecit ora.

33 Hunc tu jacentis vilibus erutum

34 vulgi procellis, o Sapientia.

35 Infer Stagyrae, et laureato

36 concilio adnumera Sophorum.

Ad Reverendissimum Dominum IOANNEM BAPTISTAM... ODE XLVI.

A2_46 v.1 O cui verendi nominis infulam

2 honor serenis crinibus implicat,

93

3 Baptista praesul, cui minoris

4 arva dedit superare vulgi

5 implexa sacro gloria vertici.

6 Annis juventam deme prioribus,

7 vitaeque donandam futurae

8 canitiem melioris aevi

9 assume vivax ; quam neque pulvere

10 Sibylla adaequet, nec senibus gravis

11 Tithonus annis, nec juventae

12 ipse suae reparator ales.

13 Vovere si fas plura : vovebimus

14 fecunda laudum saecula, saecula

15 fecunda honorum : exaggeratis

16 dum meritis opibusque Divi

17 gravem reposcant, audior, audior !

18 Addixit aether : dum tenerum polo

19 proferret ostrum aurora, dixit,

20 cedo diem tibi, cedo praesul.

21 Cessit : beate est. Hinc, mihi credite,

22 sui Joannes nominis aemula

23 lucerna erit lucens et ardens,

24 si Superos mea vota flectunt.

AD PHILOSOPHOS. ODE XLVII. Honor Philosophicis laboribus comparatur.

A2_47 v.1 Si quem juvabit nominis auream

2 caliginosi nocte silentii

3 famam eruisse, gloriaeque

4 Pegaseis volitasse pennis ;

5 si quem sereno vertice pensile

6 honoris aurum, vel Nasamoniae,

7 laudis theatrum, gemmeaeque

8 sollicitat diadema frontis ;

9 quamvis adaequet nobilis imperi

10 cum Sole metas, et propior polo

11 despectet Argivum trophaea,

12 aut humiles statuas Quiritum ;

13 quam vis novato Laomedontias

14 Bello cohortes denset, et aerea

15 phalange saeptus aemuletur

16 Aemathiis sata bella campis :

17 non ille Thesei nominis aemulam

18 speret coronam, aut fulgura gloriae

19 inter tiaras, laureaeque

20 forte decus diadema frontis.

21 At qui cruentos depopulantium

22 rictus ferarum, et prodigialia

23 ausus venena tauriformis

24 semihominis superare monstri.

25 Qui tortuosa Victor ab orbita

26 ductore Cressae stamine Virginis

27 effulsit, et fefellit arva

28 ambiguo sinuosa flexu.

29 Unum sequenti Thesea saeculo

30 tulit vetustas ; si tamen ignea

31 pectus lacessit aemulandi

32 ambitio cupidum nepotem,

94

33 in arma surgat. Prodigialibus

34 portenta monstris edita - proelio

35 olim lacessat invidendo.

36 Cum decimi venient nepotes,

37 et acta vestrae sculpta Corinthio

38 laudis videbunt vivere marmore,

39 et belluosa monstra flere

40 Mygdonio sua damna saxo.

AD EOSDEM. ODE XLVIII. Philosophorum de fortuna victoria.

A2_48 v.1 Credetis ? Io ! sera prioribus

2 Aetas nepotum crede parentibus,

3 sortis triumphatae labores

4 Palladia occubuisse dextra.

5 Hunc Diva, fluctus quae regit Antii,

6 Pontum retexit, non reparabili

7 afficta damno, quam duello

8 parva manus Sophiae subegit.

9 Hic fusa Gangis progenies ratis,

10 hic Sardiani filius aequoris

11 Hydaspe dives, dives Indo

12 procubuit sine laude malus.

13 Hic sibilanti sueta Favonio

14 vela adjocari, funereo jacent

15 damnata ponto, hac supparorum

16 turpe decus tumulatur urna.

17 Audete pubes posthuma Martio

18 exercitati pectoris impete

19 lassare Fortunam, et canenda

20 post decimum dare bella seclum.

21 Inerme pectus parcite squameo

22 armare ferro, nec latus asperis

23 vallate scutis, nec minaci

24 terga sonent pharetrarum ab aestu.

25 Virtus honesto laeta periculo

26 non aere fusis tecta timoribus

27 bellare gaudet, vel recocto

28 Trinacria clypeo sub Aetna

29 munire pectus : non adamantino

30 lorica nexu, aut impenetrabilis

31 septemplicato parma suto,

32 non Siculis Steropi caminis

33 sudata cassis praestet ahenei

34 securiorem fulgure tegminis ;

35 non arte Brontaea gelata

36 fulminei simulacra Martis :

37 periculosum pectus in aleam

38 nudum propinans, fulmine saevior

39 metit reluctantum procellam,

40 et profugas acies fatigat.

AD PHILOSOPHOS GRAECENSES. ODE XLIX. Sapiens fluctibus iactatus... Periculo...

A2_49 v.1 Periculosae plenum opus aleae est

2 tentare pontum, quando Aquilonibus

95

3 exsuscitatur, et procellae

4 Aeoliis equitantur ausis ;

5 quando pavendis Oceanus minis,

6 et murmurantum jurgia fluctuum

7 jam jam fatiscentem lacessunt

8 imperio graviore pinum

9 quem non avari terreat oscitans

10 vorago Nerei, vel grave montium

11 murmur liquentum, et saevientis

12 excidium Boreale ponti ?

13 Sed non minaces pallet ad impetus

14 heroa virtus, docta Acheloios

15 ridere fluctus, et Charybdim,

16 cum celeres agit in ruinam

17 contorta gyros : illa per invios

18 Scyllae latratus, perque Ceraunia,

19 pacemque, ferventemque pugnam

20 aequoreae dominatur irae.

21 Sic nuper aureo vellere ditior

22 per mugientes aequoris arbitros

23 pubes volavit Graeciensis ;

24 cum liquido timefactus aestu

25 spumare pontus, fervere Nereus,

26 immugientis murmura Circii,

27 pugnaeque ventorum natantem

28 imperio violentiore

29 ursere puppim. Sed velut arduo

30 tumens marinum vertice despicit

31 Calpe furorem, nec rotatum

32 Oceani pavet ad tridentem,

33 tentata virtus fluctibus aequoris

34 major refulsit ; sueta periculis

35 emisse famam, et se sequentum

36 volvere per seriem nepotum

AD PHILOSOPHOS. ODE L. Sapiens de Fortuna et voluptate triumphat.

A2_50 v.1 Frustra cruento fumat anhelitu

2 exasperati incendia pectoris

3 protrita sub victorioso

4 philosophum pede sortis ira,

5 frustra Voluptas, civis Hymettia,

6 Campana Siren, miles inertiae,

7 materque languoris laborat

8 pressa jugo relevare colla.

9 Apollinari quem Sapientia

10 semel subactum sub pede presserit,

11 non ante dimittet, pudendo

12 quam barathro resupinet artus.

13 Sic ille quondam fumi Acherontici

14 Proles Chelydrus, qui vitra Phocidos.

15 Cyrrhaeque turbabat fluenta

16 virgineis inimicus undis,

17 poenas veneni praeproperi dedit ;

18 cum sulphurato victima Taenaro,

19 Phoebo cadens urgente, sparsit

20 mixta suis aconita spumis.

96

21 Sic et voluptas, ultima saeculi

22 faex eruditi, sic comes Antii

23 regina calcatum furorem in

24 Tartareum exonerabit antrum ;

25 et pervicacis cornua spiritus,

26 assueta diris seditionibus,

27 attrita plorabis profundo

28 nequitiae domitae sepulchro.

29 I pestis Orbis, prodigialium

30 proles parentum, quam Sapientiae

31 in funera Orcus parturivit,

32 et rabidis violens Megaera

33 excepit ulnis, i, Phlegethontias

34 insume taedas : mergere, mergere ;

35 suisque tormentis Mimanta,

36 Enceladum, Tityumque solve.

AD EOSDEM. ODE LI. Celeusma.

A2_51 v.1 Enavigandis carbasa pandimus

2 tumultuosi seditionibus

3 freti, favete o Amphitrite, et

4 Nereidum vitreae cohortes !

5 Vos otiosi littoris accolae

6 Tritones, iras sternite Nerei,

7 et dormientis regna ponti

8 Aeoliis animis parate.

9 Ut contumacis torva licentia

10 maris resedit ! Nec freta inambulat

11 metus procellarum, nec undae

12 implacidis equitantur Austris !

13 Aptate remos, et pede carbasa

14 firmate pubes, pergite Tethyos

15 favente somno : non sinistro

16 unda feret famulata cursu,

AD CRISPVM. ODE LII. Memoriam mortis ingerit.

A2_52 v.1 Eheu ! fulmineis Crispe volatibus

2 anni praetereunt ; nec fugientia

3 fessae tempora vitae

4 vel vis, vel mora detinet.

5 Vix enata dies, se tacitis agit

6 in noctem cythisis ; in senium fluunt

7 cristae verticis aurei,

8 mentisque indomitae vigor.

9 Nulli fata licet sistere : pergimus

10 omnes funeribus debita victima ;

11 calcamusque sepulchrum,

12 quod frustra fugere arduo

13 conatu cupimus. Ferreus ad pios

14 stat judex gemitus, non lacrimabili

15 flectendus prece, nulla

16 exorabilis hostia.

17 Seu regum gravior scena Quiritium.

18 Seu Codri fuimus ; meta relinquimur

97

19 leto, cujus in omnes

20 exercet pharetram furor.

21 Quot jam Geryones asperioribus

22 nutritos studiis deposuit solo ?

23 Quot nullis superandos

24 olim viribus Hectoras

25 excessere Midae ; quaeque superbia

26 formidanda dedit nomina, stragibus

27 stant congesta, brevique

28 magni sub tumulo jacent.

29 Et nos sorte pari Crispe citabimur,

30 et dulces thalamos, et patriae focos,

31 centenosque sodales

32 unus surripiet dies.

33 Stabit maesta domus ; nec vidui lares

34 solamen capient ; quaeque laboribus

35 magnis parta stetere,

36 non magno impete corruent.

37 O vitae nimium ver breve ; labile

38 O mortale decus ! Ludimus : interim

39 mors vicina sepulchrum

40 inspectantibus effodit.

41 Sic navis faciles captat Etesias ;

42 sed dum tuta volat, turbidus ingruit

43 saeva Circius ira ;

44 et quo lusit in aequore,

45 illo fracta ratis mergitur, et suo

46 infamat scopulos funere. Ludimus,

47 ludentesque perimus

48 fato non revocabili.

49 Sed quis labilium funera mensium,

50 quis lapsi pretium temporis aestimat ?

51 Illud Crispe memento :

52 Qua primum genitus die es,

53 coeptum est mortis iter. Quaelibet horula

54 aetatem minuit ; quique prioribus

55 annis additur annus,

56 fato sit propior tuo.

57 Sic quae protrahimus tempora, perdimus ;

58 Parcarumque leves atterimus colos :

59 et quae longa putamus

60 vitae stamina, frangimus.

AD LEONICUM NAERINUM. ODE LIII. Non est beatus, qui dives.

A2_53 v.1 Extremis Perues eruta montibus,

2 aut quaesita Tago, aut Gange beatitas

3 nil prodest. Animum deme fluentium

4 votis ; adde perennium.

5 Auges divitias ? opprimis anxium

6 tormentis animum. Non sine plurimo

7 sudore invenies ; parta pavoribus

8 mentem conficient bona.

9 Torquent, sive habeas, seu careas, opes.

10 Possessae trepidis corda timoribus

11 urunt, ne careas, non habitae sui

12 te desideriis necant.

98

13 Quin si possideas, non fugis hospitam

14 tecti pauperiem ; dum minus invenis

15 semper, quam cupias, et perimentibus

16 votis pectus inaestuat.

17 Non tu si numeres. Pascua Dauniae,

18 diceris locuples, dum simul anxius

19 ardor plura sitit. Nullius indigus,

20 hic est ditior omnibus.

21 Si multum cupias (multa habeas licet)

22 semper pauper eris. Nil habeas licet,

23 si nullo indigeas, dives eris tamen

24 tecti nobilis incola.

ODE LIV. Incompositorum animi affectuum tyrannis.

A2_54 v.1 O quam grande malum est, dissociabilis

2 tempestas animi ! Mitius aestuat

3 rixis Oceanus, cum Zephyro Notus,

4 et Cauro Africus incubat.

5 Fervent spumigeri murmura Nerei

6 dedignata suum litus, et obvias

7 per terras liquidum dissidium trahunt,

8 incertisque meatibus

9 unda offensa ruit : mitius aethera

10 convulsum lacerant murmura fulminum,

11 cum collisa fremunt dilaniantibus

12 bellis agmina nubium.

13 Pars una Oceani fervet ; at altera

14 pars tranquilla jacet : fulmina nubibus

15 errant ; pars melior siderum amabili

16 semper Sole meridiat.

17 At quem continuis acta tumultibus

18 intestina movent proelia pectoris,

19 nulla parte suus, fronte sub integra

20 mentis vulnera comprimit.

21 Mentitur faciem solibus aemulam,

22 intus se studiis dilacerantibus

23 consumit : Charites in cilium vocat,

24 intus felle nigro tumet ;

25 et caedes meditans se prius enecat,

26 dum, quae mente coquit vulnera, dextera

27 attentare timet, nec sinitur furor

28 frontem insumere, vel manum.

29 O poenae Tityi ! o plaga Promethei,

30 pectus perpetuis dissidiis hians,

31 mens infesta sibi, et fluctibus aestuans

32 in mente Oceanus mali !

33 Quae me paciferi littoris hospitem

34 tranquillo requies excipiat sinu,

35 ignarumque animum sollicitudinum

36 sacro indulgeat otio !

37 Hic est alta quies, hic ubi regiam

38 in me stringo manum, et civica propriae

39 mentis bella premo, subditus ipsemet

40 et Rex impero, et obsequor.

99

ODE LV. Paupertas libera.

A2_55 v.1 Tandem vertitur alea :

2 et sortis miserae conditionibus

3 eluctor ! Jacui satis,

4 casus ipse mei nescius aureis

5 vinctus compedibus : satis

6 Fortunae gemui sub pede, liberae

7 aurae frustra avidus. Mihi

8 sed nunc restituor : pondus inutile

9 pono sollicitudinum,

10 Fortunae domitor. Scilicet hactenus

11 me curae insatiabili

12 voto trans Abylam, trans freta Gadibus

13 insultantia Nerei,

14 extremis Japonum me regionibus

15 aut Gangis stiterint sinu

16 immensi cupidum : nil tamen uspiam,

17 praeter sollicitudines,

18 et curas vigiles, aut leve somnium,

19 votum explevit inutile.

20 Quod dextra tenui, lubrica fallere

21 Fortunae rota sustulit.

22 Multum zelotypis stringere brachiis

23 credebam ; vacuae fuit

24 sed nubis species. Utilioribus

25 jam mens aestuat ignibus,

26 freno praecipites pectoris impetus.

27 Fastum mentis et anxiae

28 livorem trepidum flectere, et aviam

29 caeli a calle cupidinem

30 in rectum patriae ducere tramitem

31 quamdiu pallidus institor

32 calcavi Oceani tergora navibus,

33 numquam me placido quies

34 excepit gremio : quamdiu in ultimos

35 Spes ibat Peruae sinus,

36 numquam tuta domi res stetit. Et metus

37 et curae latus ambiunt,

38 quod gemmae, pretio Gangis, inambulant,

39 Pallor pauperis inscius

40 mapalis ; foribus nobilium assidet.

41 Tranquillus sopor atria

42 regum non penetrat. Vivere divitem

43 est noctis breve somnium.

44 Ibunt, et dominum destituent suum,

45 infidae comites, opes

46 angustum ad tumulum. Surripe te solo

47 mens caelo sata. Quo minor

48 de mundi spoliis sarcina presserit,

49 hoc sese levius ferent

50 in caelos animi. Haec una brevissima

51 est ad divitias via,

52 inter divitias vivere pauperem, aut

53 exemplo veteris Sophi,

54 ne mergant, pelagi mergere fluctibus.

100

AD NOBILEM ADOLESCENTIAM. ODE LVI. Sanguinis claritas virtutem ornat.

A2_56 v.1 Fallor ? an virtus nihil arrogato

2 indiget Solis radio ad nitorem,

3 ipsa cognata sibi luce Phoebe,

4 Cynthius ipsa ?

5 Si tamen magno generi, et paterni

6 sanguinis luci societur, illa

7 Clarius splendet, geminaque sese

8 luce coronat.

9 Sic suo jaspis pretio superbit,

10 sic suo Phoebe radiat nitore,

11 sic rubes terni satiata succi

12 purpura ab imbre.

13 Si tamen jaspis socius pyropo,

14 vel coronatus radiantis auri

15 ardeat flamma, gemino micabit

16 clarior igne.

17 Pulchrior Phoebe est, quoties corona

18 siderum ambitur, faculaeque circum

19 mille stellari famulantur igne ad

20 jussa paratae.

21 Pulchrius circum latus errat ostrum,

22 quando majorum fluit in rubentem

23 purpuram sanguis, meritisque avorum

24 filius undat.

25 Plurimum refert, genitusne patre

26 Tityro, an ducas abavos ab ipso

27 Hercule, et magnum tibi stemma primo

28 fulserit ortu.

29 Nempe virtutem generosa origo

30 prolis accendit, titulique avorum

31 influunt menti, tacitoque pectus

32 impete adurgent.

33 Saepe quem virtus jubet emicare,

34 vilior sanguis retinet sub umbris

35 patrii tecti, prohibetque vili e-

36 -mergere ab alga.

37 At quibus cerae generosiores

38 facta majorum, titulosque Patrum

39 ingerunt menti, decus insequuntur

40 semper avorum.

41 Sic patrum laudes animant nepotes,

42 dum sui semper memores fluenti

43 sedulo antiquum decus aemulantur

44 impete patrum.

AD DELLIUM. ODE LVII. Extremi Iudicii horrore a voluptatibus absterret.

A2_57 v.1 Absiste laetis, fulmina, fulmina

2 tonant in aures. Non ego fabulas

3 renarro, mendacisque frustra

4 ingenii simulacra fingo.

5 Vivone ? an umbris (heu ! miserabilis

6 ipse umbra) mixtus, praecipitantium

7 rerum ruinas, et suprema

8 fata gemo pereuntis orbis ?

101

9 Sic est : citamur judicis ad forum

10 agmen reorum ; seu quibus igneus

11 Averni hiatus criminosae

12 supplicium statuit juventae :

13 seu molliori quos alit ebria

14 sinu voluptas ; immiserabili

15 sententia vitae anteactae

16 promeritam subituri arenam,

17 vel quam micantum patria siderum,

18 vel quam reorum flumina Manium

19 pandent : ad examen bilancis

20 innocuus veniet, nocensque

21 caelum pavendo torva volumine

22 nubes gravabit : sidere fulmina

23 elisa crispabunt acutas

24 in jugulos hominum sagittas.

25 Quin sulphuratis depluet ignibus

26 laxatus aether, et sola diruet

27 incendiis, altoque busto

28 flamma vorax tumulabit orbem.

29 Judex severi nube supercili

30 frontem asperatus fulgure vindicem

31 vultum efferabit, flammeumque

32 ore vomet retonante ferrum.

33 Divisa stabunt agmina sontium

34 et innocentum ; quosque reatibus

35 absolvit inculpata virtus,

36 ipsi etiam minitantis ignes

37 vultus pavebunt. Nil vigilantium

38 vim perspicacem fallere luminum,

39 justamque devitare acerbi

40 judicii poterit bilancem.

41 Quaecumque noctes crimina pectoris

42 texere velo, sub mediam diem

43 protracta Solis erubescent,

44 et lacrimis pudibunda vultum

45 non profuturis dejicient. Reae

46 quae scena frontis ? Quis trepidantium

47 tremor medullarum ? Quis horror ?

48 Quisve sinus cruciabit anguis ?

49 Quanta jacebit strage superbiae

50 extinctus ardor ? Quae diadematum

51 clades gemiscet ? Quae Phalanti,

52 quaeve Midae violenta gazas

53 rapina tollet ? Quantus Apicii

54 turbo culullos, aut Alyatticae

55 tributa cenae devorabit ?

56 Quam gravibus Veneris favillae

57 flammis peribunt ? Nil Sapientia,

58 nil fraus, dolive, aut robora dexterae,

59 nil vis metallorum, nec auri

60 vile reos precium juvabit.

61 Frustra rigentes Marte sub aereo

62 spectas cohortes. Viceris hactenus :

63 vincere tandem, incendiisque

64 corda Stygis dabis ustulanda.

65 Frustra clientum respicis agmina,

66 frustra potentum Numina principum :

102

67 Hoc ad tribunal impotentum

68 sceptra jacent, metuuntque regum.

69 Frustra propinquos auxilio vocas,

70 frustra nepotes. Nil poterunt avi,

71 nihil parentes. Obrigescet,

72 quidquid erat tibi spes salutis ;

73 virtute tutus ni steteris tua.

74 Haec fulminantum jurgia siderum,

75 haec sulphurati tela caeli

76 intrepidis oculis videbit.

77 Haec innocentem proteget, ultimam

78 sententiam cum proferet igneo

79 furore judex, haec ab ira

80 te redimet ferientis aethrae.

81 Quin ergo, Delli, quod capiti imminet,

82 ferrum tueris ? Quin lacrimabili

83 rerum ruina expergefactus

84 in melius tua vota flectis ?

85 Absiste, Delli, pectore inanium

86 nuda aucupari nomina phasmatum ;

87 legumque virtutumque clade

88 interitum male nundinari.

89 Abominandi tela Cupidinis

90 sontesque flammas Cypridos excute

91 scuto, timoris ; ne repente

92 in jugulum furiatus ensis

93 distringat iras. Degeneri via

94 mentem voluptas incitat, huc rapis

95 insane gressum, ubi nocentum

96 flamma vorax populata Manes

97 non expiandis ignibus alligat,

98 totisque Averni fluctibus obruit.

99 Inverte mentem : jam sequacem

100 vita trahit male ducta poenam.

AD D. CHRYSOSTOMUM IRMLER. ODE LVIII. Cum Medicinae Doctor crearetur.

A2_58 v.1 Quis turbo flammae sidere depluus

2 invasit aras ? Numquid amabili

3 dolo Prometheae favillae

4 furta novo reparantur ausu ?

5 An forte recto tramite devius

6 rursum paternos praecipitantibus

7 canthisque, quadrigisque mundi

8 natus equos agit in ruinam ?

9 Quantam superbus nimbus ad aethera

10 refundit iram ? Volvitur igneo

11 coruscus incessu, et marita

12 astra super radiatur ardor.

13 Quanta profundae progenies Stygis

14 fumus plicatus nube serenius

15 Titanis aurum, labilemque

16 axe diem dedit ire caelo ?

17 Erramus. Ardet victima Taenaro

18 devota pridem, mors inamabili

19 casura fato, cui sacerdos

20 Vita, super fera colla cultrum

103

21 adegit ultor. Labitur ultimo

22 Orci propago vulnere, nubibus

23 se turba protrudit, vagaque

24 Hippotadae regione sparsus

25 incestat auras sanguis, inertia

26 lenta volutus tabifico solum

27 lambit veneno, spumeoque

28 terra fugit maculata tabo.

29 Sed jam serenam purum Hyperionis

30 rursus per aethram lumen inambulat,

31 jubetque furvas interemptae

32 relliquias necis exulare.

33 Cessere nubes. Cerno secespitas

34 rotare vitam, queis inamabile

35 monstrum peremit, inque saevae

36 opprobrium Libitinae amatum

37 lauroque vinctum Diva Chrysostomum

38 hac arte replet. Funera, dixerat,

39 morbosque, grassantemque disce

40 Paeonia clipeatus arte

41 pressisse mortem. Deripe manibus

42 manes, severam saepe Proserpinam

43 Clothonque delude, et Charontis

44 rara nigram terat umbra puppim.

45 Audimur ! Ergo Mercuri in otia

46 demitte virgam, quando Chrysostomus

47 turbam in sepulchrum, et ad nigrantes

48 ire Deos, prohibet minorem.

AD ANTIOCHENOS. ODE LIX. Ut Eudoxiae Imperatrici... STROPHE.

A2_59 v.1 Frustra sollicitudinem

2 virtutis studio pendis. Inutile est

3 quidquid Phidiaco manus

4 sudore Oebalii marmoris erigit.

5 Extra se pretium petit,

6 quem mendica domi pauperies premit,

7 virtus nescia plausuum,

8 clangentisve tubae, nec popularibus

9 assueta obsequiis coli,

10 illustrem proprii se satis ubere

11 vena luminis exhibet.

12 Qualis purpureo Cynthius essedo

13 vivum, qua graditur, diem

14 incendit radiis, nec magis exteris

15 vivit cultus ab ignibus ;

16 quamvis tota polum Mercurialibus

17 urat Graecia lusibus :

18 talis, quam graditur, luminis orbitam

19 virtus ducit amabilem ;

20 nec gaudet nitidam luce domestica

21 frontem pingere murice

22 mendacis stibii. Eudoxia si sua

23 virtute inclita se satis

24 aeternat, memores arte Corinthia

25 quid frustra statuas levas ?

26 Formae est opprobrium grande, coloribus

104

27 posse ascititiis coli,

28 externoque decus schemate crescere.

AD EOSDEM ANTIOCHE NOS, ODE LX. ANTISTROPHE...

A2_60 v.1 Etsi pulchra, coloribus

2 virtutis species crescere nesciat,

3 et neglecta serenius

4 se vibret nitidae frontis amoenitas

5 in miracula : sed tuum

6 non damno studium. Surrige marmora

7 admiranda nepotibus,

8 vel decocta focis aera Corinthiis,

9 et laudum memores bases ;

10 quas non vis avidi temporis exedat,

11 non oblivio deterat.

12 Laudem incide basi : Eudoxia Palladi

13 non impar Sapientia,

14 Musarum decimo digna loco Dea,

15 fecunda ingenio, simul

16 facunda eloquio, moribus innocens ;

17 condemnata domi rea,

18 sed nobis sceleris, pura, in imagine

19 evincat Pylii senis

20 aetatem rigidam. Si nihil aggeris

21 sic virtutis honoribus ;

22 at partem pretii ponis, amabili

23 virtutis merito, et tuo

24 es facto melior : cum, licet impari

25 conatu, egregiis cupis

26 factorum meritis solvere gratias.

AD ANTONIUM BERINDUM. ODE LXI. Eum a voluptate dehortatur.

A2_61 v.1 Berinde, quo te vis animi impotens,

2 caecusque flammae fervor agit ? Peris

3 Berinde, et in praeceps ruinam

4 ipse tuam malesanus urges.

5 jurata foedo vota Cupidini,

6 pulsusque candor pectoris, ultimum

7 discrimen accersit pudoris,

8 atque animum trahit in sepulchrum.

9 Nam quae volutis aequora fluctibus,

10 aut nota crebris naufragiis juga,

11 Quis Syrtis aestus, quae Charybdis

12 sic trepidis minitata nautis

13 discrimen ursit ? Quod Mareoticis

14 monstrum cavernis, quae fera Caspiis

15 educta ab antris, sic feroces

16 in rabiem stimulavit ungues,

17 ut se voluptas improba mentium

18 armat ruinis ? Quam neque Tartari

19 flammatus ardor, nec tremendo

20 igne minax remoratur aether.

21 Mundum voluptas exitio ultimo

22 vastavit olim, cum juga montium

105

23 Neptunus excessit, nec ullas

24 Oceano posuere metas

25 superbiorum culmina montium

26 objecta. Quinis urbibus ultimae

27 stetere causae, cur perirent,

28 et pluvio raperentur igne,

29 aestus Diones. Pergama Martiis

30 incensa quondam seditionibus

31 movit Cythere, et luctuosos

32 in cineres inimica vertit.

33 O saeva amantum taeda, Acheronticae

34 pars magna flammae ! Quot facibus tuis

35 eductae ab Orco sunt Megaerae !

36 Quot furiis vitiatus orbis !

37 Quot dirutae urbes ! Quot subito oppida

38 sepulta casu ! Quotque tragoediis

39 reges perempti ! Quos pudendo

40 interitu periere Atlantes !

41 Berinde, si te vel prior indoles,

42 vel stemma Patris, vel vigor ingeni,

43 vel cura caeli, vel Tonantis

44 tangit amor benesuadus ; audi

45 sancte monentem. Tela Cupidinis

46 distringe tandem, vincere pertinax

47 hostem juventutis ; calensque

48 imperio moderare pectus.

49 Nondum priorum te pudet ignium ?

50 Florisque tam pulchri, heu ! Nimis improba

51 flamma enecati ? Non parentum

52 dedecoris, propriaeque labis ?

53 Compesce mentem sistere nesciam.

54 Si provocanti frena licentiae

55 laxaris ; incensus juventam

56 abripiet per iniqua fervor.

NICOLAI AVANCINI E SOCIETATE IESV LYRICORVM LIBER TERTIVS.

AD SERENISSIMUM ARCHIDUCEM LEOPOLDUM GVILIELMVM. ODE I.

A3_1 v.1 I fortis Heros, quo tibi pulverem

2 avita virtus sternit, et aureos

3 nexus coronarum catenat

4 Belga tuis reparandus armis.

5 Avara virtus nominis aream

6 patentiorem poscit, et arduam

7 honoris eluctata ad arcem

8 magnanimae monumenta famae

9 audax reposcit. Scilicet aemulum

10 herous ardor postulat, otii

106

11 juratus hostis, languidaque

12 diffluere impatiens quiete.

13 Lassasse belli fulmine Vandalos,

14 fregisse Marti cornua Suecico,

15 et gloriosam saepe laurum

16 de medio rapuisse campo,

17 purgasse ripam Danubii, Lycum

18 strinxisse habenis ; arma paventibus

19 suasisse Germanis, et ira

20 Caesareum rigidasse pectus,

21 cum Suecus ipsis postibus Austriae

22 Mars immineret, totaque civibus

23 Vienna lassatis timeret

24 excidium trepidantis Urbis,

25 parum est calori, qui tibi Martio

26 ab igne fervet. Displicet ultimam

27 scripsisse metam gloriarum :

28 illa placet tibi parta laurus,

29 sitim secundae quae parit. Omine

30 hoc, magne Princeps, vincis, ut alteri

31 victoriae incumbas, et una

32 palma alium tibi gignat hostem,

33 novi triumphi materiam. Hinc tibi

34 Visurgis altis fluctibus annuit,

35 et Sequanae ripae, et Mosella,

36 atque Araris Ligerisque vasto

37 Scaldi propinqui, in grandia provocant

38 trophaea laudum. Perge Alemannicis

39 invictus armis, Belgicaeque

40 una salus Leopolde gentis.

41 Non una palma hic, non tibi fronduit

42 hic una laurus ; quotquot amoenius

43 rami virescunt, in coronas.

44 Ire parant, madidamque poscunt

45 umbrare frontem. Te Gravelinga, te

46 Mardika poscit, quamque meabilis

47 Scaldis veretur, et quieta

48 alloquitur taciturnus unda,

49 Donkercha te ambit ; quaeque gemunt lupos

50 mordere Gallos moenia, vindice

51 te, freno inassueto resolvi

52 maesta vovent, facilique reddi

53 aurae laborant. Perge ; faventibus

54 jam terra palmis frondet, et undique

55 lauri virescunt, campus omnis

56 promerita tibi ridet herba.

AD FERDINANDUM II. ROM. IMPERATOREM. ODE II.

A3_2 v.1 Fernande vinces. Quamlibet undique

2 fremat minaci turbine Marspiter,

3 tutusque Bellonae flagello

4 motus agat truculenta gentes

5 in bella mundus : quamlibet ultima

6 Martem Propontis, vel gravibus rigens

7 armis Orion suscitatum

8 in furias moveat Gradivum,

107

9 Fernande vinces. Non ego inanibus

10 te pasco : vinces. Sic tibi Numinis

11 allapsa ad aures vox spopondit.

12 Crede Deo pie Ferdinande

13 magnum elocuto : non Othomannici

14 procella ferri, Bactraque fortibus

15 marita Susis ; non protervi

16 gentis Achaemeniae fragores,

17 non arma Thracum, non refugus Getes,

18 nec dissidentis proelia Bosphori,

19 non Moschus, audacesque Bessi,

20 non Scythici gravis ira ferri

21 injurioso te pede proruent,

22 Fernande : nostri robore Numinis

23 franges Giganaeos tumultus,

24 et jaculis Meroen comatam.

25 Cristata telis Bactra minacibus,

26 Lunam protervis cornibus asperam,

27 hostemque turrim, Balthicique

28 castra maris tabulata mille

29 insanientum classibus hostium

30 victor domabis. Sentiet hanc manum

31 potentiorem Gorgonaeo

32 vertice Palladiae Medusae ;

33 quisquis cruentae lege ferociae

34 in innocentis ludere Caesaris

35 caput minatur, quisquis ira

36 barbaricos meditatur ausus.

37 Confide Caesar. Qui mihi militat,

38 bene auspicato militat omine.

39 In te furorem quisquis urget,

40 Fata sibi malesanus urget.

41 Haec Numen alta de trabe pendulum

42 Fernande spondet. Tu quoque Numinis

43 accede voci Ferdinande, et

44 unde cadunt animi, resurgant.

45 Expergefactis ad lituos viris

46 mentem secundo robore suscita,

47 gravemque Mavortis procellam

48 trans geminum rue victor orbem.

Ad Illustris. et Excellentis.D. JOANNEM FRANCISCUM TRAVTHSON... ODE III

A3_3 v.1 Quid vixisse diu juvat,

2 si tandem rigidis victima legibus

3 fati caedimur ? Omnibus

4 haec scripta est Protasis, vivere : at omnibus

5 haec postrema catastrophe est,

6 scenam praeteriti claudere temporis,

7 cum lex ferrea jusserit,

8 fatorumque memor terminus. Exiit

9 Christina exilio. Leves

10 cur annos querimur, sideraque invida,

11 mensesque instabiles, dies

12 vitae praecipites, fata volatica ?

13 Cur Francisce doloribus

14 immergis viduum pectus ? Habet suum

108

15 mors censum. Brevioribus

16 loris maestitiam pectoris attrahe.

17 Morti victima nascimur :

18 et quae prima dedit vivere, funeri

19 subdi lux eadem jubet.

20 Nulli impune dies primus obortus est,

21 qui non traxerit ultimum.

22 Cum nasci incipimus, tunc quoque funeris

23 damnati incipimus mori.

24 Huic sero, huic citius ducitur ultima

25 vitae linea ; nec diu

26 vixisse est aliud, quam sua funera

27 protraxisse diutius,

28 haec Francisce tuo, quae potes, ultima

29 maerori adde levamina :

30 caelorum imperiis hoc stadium subit,

31 caelorum imperio exiit

32 Christina hoc stadio. Currere semitam hanc

33 tamdiu cuique licet, Deo

34 quamdiu collibitum est. Si morimur cito.

35 mandato morimur Dei :

36 si vitae seriem protrahimus diu,

37 mandato trahimus Dei.

38 Illi fata favent, ille senex obit ;

39 qui vitam bene terminat,

40 et virtute praeit temporis impetum.

41 Quin, si non sua gaudia

42 Christinae invideas, laetitia potes

43 luctus tergere lacrimas.

44 Terrarum exilio libera patriis

45 caeli sedibus additur ;

46 et jam se liquidis pascit amoribus,

47 stellarumque domos super

48 divina ambrosiam potat amystide.

49 Sic mores nivei mihi,

50 sic spondent animi candor, et arduae

51 mentis relligio, et Dei

52 constans intuitus, stemmatis insolens

53 depressa ambitio, et sui

54 neglectus sapiens, et moderatio, et

55 magni gloria nominis

56 castigata, sacris pectus ab ignibus

57 ardens, cura severior

58 frenandi indomitos pectoris impetus.

59 Haec illam eripiunt solo,

60 et puri illecebris aetheris inferunt.

61 Non est, quod male credimus

62 non est mortua : sed quam pereuntium

63 annorum series premit

64 vitam, perpetui fenore spiritus

65 mutavit. Bene vivitur

66 Quando est perpetuum vivere ; nec metus

67 mortis lancinat amplius.

68 Hanc, Francisce, tuis pone doloribus

69 legem : debuit extimas

70 Christina exuvias ponere corporis,

71 ut mens libera pondere

72 intraret superae limina patriae.

109

AD NOBILES ADOLESCENTES. ODE IV.

A3_4 v.1 Sunt, quos comarum gloria, laureus

2 juvat tiaras, pulchraque nominis

3 merces perennis, aureoque

4 pulcher honor radiatus igne :

5 quique aestuoso pectoris impetu

6 fasces Quirinos, et Capitolium,

7 nomenque, et umbrantes coronas

8 Icario meditantur ausu.

9 Sed vera paucis semita panditur

10 captandi honoris. Prodige sanguinis

11 erras Gradive, si perennes

12 per gladios aciesque Honoris

13 venaris umbras ; quique opulentia

14 Arcas flagellas Pygmalionia

15 venator aeviternitatis,

16 et modico insidiaris auro

17 perennitati. Scilicet aureis

18 infame nomen censibus insidet.

19 Quo gloriam quaerebat auro,

20 opprobrium tulit inde seris

21 Lucullus annis, quos Polycletius

22 sudor Phraatae Pyramidum situs

23 caelo maritavit, pudendos

24 in cineres inimicus egit.

25 Collapsus illo turbine proelii

26 hostile ferrum pectore combibit,

27 quo nundinabatur decoras

28 miles opes, soliumque Honoris.

29 Si quem juvabit nominis essedo

30 quaesisse honorem, discite posteri :

31 exempla scribet Ferdinandus,

32 quae decimi stupeant nepotes.

33 Quamvis Avorum gloria semitam

34 longam notarit stemmatis incliti ;

35 et publicum vetusta honoris

36 nobilitas vocet in theatrum,

37 locetque in ipso Sole, periculis

38 fortunae ademptum luminis arbitra

39 natura, natalesque pulchro

40 fama gradu titulos sequatur :

41 quamvis in arcas confluat India

42 fecunda gemmis, aurifer et Tagus

43 agat procellas in lacunar,

44 et Pariis asarota saxis

45 illusa certent Mygdonias opes,

46 et viva Cretae vincere marmora,

47 Tyrumque, semotamque Lesbon,

48 et Tenedon superare censu :

49 parcus dolosis fraudibus applicat

50 cor Ferdinandus : nec nimium levem

51 fortunam adorat. Quod benigna

52 Sors potuit dare, quod severa

53 negare sors, hoc esse suum negat.

54 Nec sat videtur conspicuus sibi,

110

55 nisi ad paternam hereditatem

56 adjiciat proprias suorum

57 messes bonorum. Hinc, quod Sapientia

58 parens honorum, provida nominis

59 aurora, regnorum magistra

60 scribit iter, generosus urget.

61 Hac ite, quotquot sedula nominis

62 urit cupido, et grandibus excitant

63 tubis honores : hac superbam

64 imperii rapietis arcem.

ODE V. DESPECTIS CADUCIS CAELUM QUAERENDUM.

A3_5 v.1 Vel nos umbra boni fallit amabili

2 deceptos specie ; vel sibi jussimus

3 divos astra suos claudere, labilem

4 vitam ducere commodis

5 contenti propriis. Nam quid in ultima

6 votis provehimur marmora Nerei,

7 Tartessumque gravi findimus abiete

8 non umquam saturi bono,

9 quod natura dedit ? Quid Mareoticis

10 audaces struimus porticibus domos,

11 et culta Oebalia tecta superbia,

12 fortunasque Agamemnonis

13 frustra Tantalea prosequimur siti ?

14 In vestra, o Superi mens calet atria,

15 formososque sinus aetheris invehi.

16 O dulces patriae sinus !

17 Huc me, seu facili tramite, seu magis

18 vultis difficili, tollite Caelites :

19 Unde ignobilium sub pedibus ducum

20 ridetis diademata ;

21 et clausos modico limite terminos

22 spectatis toties dilacerantibus

23 convelli furiis, vastaque proelia

24 puncto pro modico seri.

25 O vanas hominum sollicitudines,

26 curasque occiduas ! Grande quid, Africam,

27 Europenque suis flectere nutibus,

28 et gentes regere ultimas,

29 censemus fatui : grande quid, aureo

30 torpere in thalamo, vel Sybaritico

31 inter delicias diffluere otio,

32 fortunamque Corinthiam

33 amplexu facili stringere. At interim

34 dum nos cingit opum copia, stringimur

35 obsessore metu, seque precariis,

36 miscet cura soporibus,

37 infelix animi tortor ; et additur

38 hoc nummis pretium , perpetua necans

39 tempestate pavor, sollicitudines,

40 et tortura Cupidinis.

41 Addis divitiis ? addis et improbae

42 mentis carnifici, sollicitudini,

43 et pacis violas divitis otia.

44 Auctae deme pecuniae,

111

45 demes insidiis. Qui nihil abdidit,

46 nil, quod perdat, habet. Qui nihil appetit,

47 se desideriis non lacerat suis,

48 contentus modico. Cave !

49 Si plus, quam satis est, appetis ; interit

50 quae te cymba vehit. Cuique suum, bona

51 quod fortuna dedit, sit satis : unica

52 vitae est ista beatitas,

53 contentum modico vivere. Fallimur,

54 si curis animum mergimus. Evolat

55 in caelum facilis, quem levior solo

56 rerum sarcina deprimit.

57 Caelo progenies edita, nil minus

58 quam caelum petimus. Vertite pectoris

59 seducti studium ; quoque fluentium

60 rerum insistitis orbitae,

61 hoc fervore poli currite semitam.

62 Felix ille nimis, qui breve temporis

63 donum, quod super est, lumine provido

64 caeli destinat ignibus.

AD LENTULUM. ODE VI. DE Fortunae inconstantia.

A3_6 v.1 Eheu ! quam volucri raptus ab Africo

2 fortunae vehitur nobilior dies,

3 pejorque insequitur ! Vix orimur, mori

4 jam scimus. Nihil est Lentule, Lentule

5 aeternum nihil est. Ut fluvii vitrum

6 ripas alloquitur, sed simul insequens

7 fluctum fluctus agit ; sic abeunt dies,

8 horamque hora fugat : praeteritam excipit

9 sed mox deterior. Vidi ego turribus

10 et septemgeminis moenibus inclitas

11 urbes, dum populus plausibus insonat,

12 et fervet choreis, in miserabilem

13 absumptas cinerem ; bustaque regio

14 insultare thoro, et magna brevissimo

15 deponi spatio temporis atria

16 congestum in tumulum. Vidi Halyatticae

17 fortunae dominos semper Etesiis

18 assuetos, Boreae flatibus abripi,

19 involvique Notis ; quasque Favonius

20 lente advexit opes, praecipitantium

21 Caurorum imperio, non sine vulnere

22 transferri Domini, vidi ego Olympici

23 cursorem stadii pulvere nobilem,

24 quem caeli dominos extulit ad Deos

25 victorem gravium turba Quiritium ;

26 vidi, curriculi dum levibus rotis

27 metas ingreditur, fervere gaudiis

28 permixtos gemitus, quod Pelopeiis

29 eversus cythisis funere terminum

30 atrarit stadii, vidi ego navitam

31 post victa Oceani proelia, post probra

32 dictata Ambraciis fluctibus, Africo

33 impellente, mari ludibrium datum,

34 dum inferret patrio carbasa portui

112

35 defunctus pelagi mille periculis.

36 Vidi Geryonas, vidi Agamemnonas,

37 fortesque Aeacidas Martis adorea

38 vinctos saepe caput, rustico acinaci

39 cessisse in spolium. Sic nihil eminet

40 fortunae arbitrium ; nil, iterum canam,

41 est tam magnificum, quod ferat invidae

42 libramenta Deae stetque perennibus

43 immotum basibus, cum tragicas coquit

44 Fortuna insidias. Oppida corruunt,

45 et cives tumulant ; regna, ducum labor,

46 momento intereunt ; quique minoribus

47 dixit jus populis, jus patitur : jugum

48 portat, qui imposuit : pauperiem gemit,

49 quem sors Attalicis conditionibus

50 texit : quem timuit non imitabili

51 majestate ducem turba, timet sibi

52 a turba, et trepidus proprii acinacem

53 contrectat lateris. Sic nihil invium est

54 Fortunae. Placidam si semel explicet

55 frontem, post decies nubila contrahit ;

56 in fletum facilis, difficilis jocos

57 et risus iterat. Lentule, ludimur,

58 et sortis rapida volvimur orbita,

59 ni virtus variam duret ad aleam.

AD LUDOVICUM MERIUM. ODE VII. Virtus prae divitiis et aura populari...

A3_7 v.1 Erythraei pretiosae maris undae,

2 opulentum Genoessae veteramen,

3 vagus aurea Tagus urna, trabeati decus Hermi,

4 peregrino domus auro laqueata,

5 Aquiloni geniales date pompas :

6 meliores mihi flammae liquefactum cor adurunt,

7 nihil aurum est ; popularis nihil aura est,

8 nec honoris tuba cantrix. Mea mecum

9 fero posthac. Mihi virtus super aurum est, super auram est.

10 Fluit aurum, popularis fugit aura,

11 base virtus solida stat. Timet aurum

12 inhiantis violari dominatu, trepidatque

13 violento insidiantum rapi ab ungue.

14 Miserande o locupletum dominatus !

15 Ea torquent animum, quae pretio arcas locupletant.

16 Cruciatus, color auri est : merum inane

17 lepor aurae est popularis. Favet aura ?

18 Boreales cave fluctus. Metis aurum ? Legis hostem.

19 Simul isthaec subolescunt ; nitor auri,

20 timor hostis ; glomeratae tuba laudis,

21 populique officiosi studium in probra abiturum.

22 Solidorum magis uror face amorum.

23 Brevis i vita metalli, dica longa

24 cruciatus, levis Iris pluviarum cataracta :

25 obiturae i rota laudis. Favor aurae

26 melioris vocat ; ite hinc. Mihi cordis

27 moderatrix Dea Virtus jubar una, una corona est.

113

AD IULIUM CLARUM. ODE VIII. Maiorum nobilitas non maculanda factis.

A3_8 v.1 Qui jactas atavis Regibus editum

2 nomen clare tuum, nobilioribus

3 patrum divitiis adde tuas : male

4 tantae lumina gloriae,

5 natalemque diem exstinguis inertia.

6 Si famam violas, quid tibi proderit

7 accepisse decus stem matis, et Patres

8 ipso ducere ab Inacho ?

9 Malim, si liceat, de tenebris mihi

10 accendisse diem ; cum Mario a jugo

11 ad Romae imperium : cum Decio a casa

12 ad regum ire palatia ;

13 quam, quod mi dederit patricium genus

14 lumen, degeneri perdere crimine, et

15 qui jure emineo sanguinis, infimo

16 me substernere Tityro.

17 A servo imperium Servius attigit ;

18 nomen vile Cato nobilius dedit

19 Romae ; Tarquinius de tenui foco

20 ad sceptra erudiit manum.

21 Sic non grande genus, non proavi graves

22 illustrem faciunt. Si tamen Hectoris

23 natus prodieris stemmate ; cur probri

24 confundis macula genus ?

25 Thersiten agis, et grandem Agamemnonis

26 ostentas clypeum. Diffluis otio,

27 et palmas memoras, quas tulerunt avi

28 fusis hostibus incliti.

29 Indignus generis nomine, lumini

30 offundis tenebras, et macula tuae

31 vitae dedecoras sanguinis alveum, et

32 magnae stirpis imagines.

33 Si nescis, atavum gloria posteris

34 est Solis radius, quo bona, quo mala

35 elucent sobolis. Nil latet : hoc magis

36 spectatur tua inertia,

37 quo Patrum fuerit nomen honestius,

38 quod tu non paribus nisibus inquinas.

39 Dici nobilior vis populo ? Tuum

40 virtute excole sanguinem.

41 Vive, ut principium nobile nominis

42 sis olim soboli, et stemma nepotibus

43 transfundas. Decus hoc aestimo, quod sibi

44 fundat quisque modestia.

AD THEOPHILUM PIRUM. ODE IX. Iniurias contemnere est nobilis victoria.

A3_9 v.1 Indignas Pire pectore

2 absorbe nebulas, frontis et hispidum

3 exarma cilium, canis

4 si nomen laceret dentibus, et tuam

5 famam dilaniet. Genus

6 vincendi celebre est, spernere vulnera.

7 Indignas reputa tui

8 tormento satyras, quas populus jacit.

114

9 Sic ignobilium canum

10 temnit nobilior murmura, nec timet

11 latratus faciles. Viri est

12 latrans opprobrium ferre, nec obvio

13 verbo exsolvere verbera.

14 Palles ad satyras ? Desinis esse vir :

15 hoc ausit mulier quoque.

16 Affixum lateri stringis acinacem

17 ulturus probra ? Bellua es :

18 haec morsu laniat, calcitrat ungula,

19 saevit dentibus, unguibus

20 discerpit. Ratio temperet impetum.

21 Vulnus reddis acerbius

22 latranti, opprobrium pectore si integro, et

23 contemnente feras. Grave est,

24 inquis, ludibrium ferre. At acerbius

25 fiet, si regeras. Pati

26 vel debes populi spicula, vel viri

27 debes ponere symbolum.

28 A vili jacitur plebe ? Quid interest ?

29 Contemptum levius feres,

30 si credas populum multa profundere, at

31 paucis laedere. Cynthium,

32 magnum crede virum : celsior eminet.

33 Parthorum jaculis, neque

34 ad densata pavet spicula Sarmatae

35 in nubem coeuntia.

36 Infra se positi dissociabiles

37 spectat fulminis orbitas

38 vultu non pavido, nec variat genas

39 Fortunae arbitrio. Ferit ?

40 Suffert, et tacitus vulnera digerit

41 quin si grande calumnia

42 linguae praecipiti vulnus acinace

43 libret, pectus in integrum

44 nulla vi penetrat. Quod jaculum putas.

45 Vel fulmen trifidum polo

46 elisum ; fragilem expertus arundinem

47 dices, si steterit suo

48 Mens infracta joco. Saepe calumnia

49 laedit, non quia grandis est,

50 sed grandem facimus, dum minor impetu

51 nobis est animus levi.

52 Sic quod difficilem reddit, opinio est,

53 non vis ipsa calumniae.

54 Vis non difficilis vincere ? Pectoris

55 scutum non superabile

56 obtende impavidus : temne, quod irruit,

57 indignumque tuo puta

58 sensu, vel lacrimis. Unica nobilis

59 est victoria ; vincere, ut

60 nec, tentata licet, vulnera sentias.

AD LUCAM BRANGISILIUM. ODE X. Ut in Immaculatam Conceptionem...

A3_10 v.1 Audi prodigium. Virgo puerpera,

2 Matri virgineum conciliat decus.

115

3 Virgo, nec sterilis : Mater, et inscia

4 legum connubialium.

5 Hujus carne Dei Filius induet

6 carnem ; de tenero corpore numini

7 corpus sufficiet Filia maximi,

8 Mater, sponsaque Numinis.

9 Non credam (nisi sic urgeat infula

10 Major pontificum) legibus Inferi

11 hanc consanguineam Numinis, hanc Dei

12 sponsam subdere verticem.

13 O caeli opprobrium ! O dedecus et Patris

14 et Nati ! Barathri scilicet impudens

15 Rex insultet ? ei, cui Deus insidet,

16 insedi solio prius :

17 Nostra haec aula fuit. Quod Deus induit,

18 nostrum corpus erat : nos Stygiis prius

19 succis imbuimus, quam riguae polo un-

20 -darent flumina gratiae.

21 Sic te, Brangisili, pristina si movet

22 in Matrem pietas, inviolabili

23 sacramenta dabis foedere ; Virginem

24 ut jures genialibus

25 exemptam furiis. Non ego inutilis

26 te voti admoneo : sic Academia,

27 Princeps Austriacae gloria Palladis,

28 sic et Caesar, et Austria

29 sacramenta pios nominis ad focos

30 dixerunt humili poplite subjugi

31 inspectante foro. Quod facere est decus,

32 non est dedecus insequi.

ODE XI. S. Ignatius de Loiola arma ponens.

A3_11 v.1 Hactenus Martis satis est. Quietem

2 ducta bellorum series reposcit.

3 Saepe pars magni, posuisse Martem,

4 visa triumphi est.

5 Viximus luci satis, ac anhelo

6 gloriam passu sumus insecuti :

7 nunc juvat lucem fugere, et sub umbras

8 abdere nomen.

9 Sunt suae laudes tenebris. Latere

10 profuit multis ; micuisse, multis

11 obfuit. Vitae melioris, inter

12 antra, theatrum est.

13 Hic fides, hic pax, et amica pacis

14 faustitas, deno cumulata cornu,

15 candidos soles, niveaeque ducit

16 stamina vitae,

17 quid juvat Gades rigidis Sicambris,

18 et triumphatum Ligerim Tagumque

19 nectere, ac uno Rhodanum Tigrinque

20 jungere ponte ?

21 Si via caeli procul errat altae

22 mentis ignitus calor, et putenti

23 fixus in terra prohibetur astris

24 quaerere pacem ?

116

25 Desine, Ignati, male ducta nuper

26 bella sectari, rigidumque fronte

27 pone Gradivum. Melior quiete

28 laurea venit.

29 Hic ubi montis tumet in cacumen

30 scena, Serratas media inter umbras

31 praeses optatae vocat ad quietis

AD B. ALOYSIUM GONZAGAM ODE XII. Societatem IESU ingredi ambientem.

A3_12 v.1 Gonzaga, nec te terra morabitur.

2 Ad astra surgit, nescia deprimi,

3 heroa virtus, subditamque

4 temnit humum fugiente penna.

5 Frustra tenacem propositi Pater

6 mentem lacessit frangere pertinax ;

7 et fronte contracta severam

8 in furias vocat ira dextram.

9 Frustra potentis nomina sanguinis,

10 magnasque priscae gentis imagines,

11 et Mantuanorum recenset

12 grande decus seriemque Avorum.

13 Deliberatis fervidus ignibus

14 domesticarum spretor imaginum

15 domo, Palatinisque tectis

16 pulchrum abitum generosus urges.

17 Flectis parentem, quamlibet antea

18 flecti negantem : jamque cadunt minae

19 Diraeque, flammaeque, et furentis

20 mille animo cumulata probra.

21 Ille obstinati pectoris hospitum

22 miratus ignem, fixaque ferreae

23 decreta mentis : vade, dixit.

24 Nate, genus patrium beato

25 inferre caelo, teque jacentibus

26 furare terris. Vita beatior

27 pertaesa mundi, gloriosa

28 antra fuga subiisse gaudet.

29 Vives paternis laudibus altior,

30 ignotus orbi, at notior aetheri,

31 caelique plenus ; patria exsul,

32 at patriae novus hospes aethrae.

33 Vives honorum nescius ; at potens

34 tui Imperator vade tenacium

35 Victor catenarum, Tonantis

36 quo traheris meliore flamma

37 tunc nempe laeto risu Aloysius,

38 valete, dixit, Pergama Mantuae

39 jurata famae, ac aeviternae

40 patrum oleae, viridesque Lauri,

41 valete magni nomina stemmatis,

42 et fusa ceris ora perennibus

43 ducum pirorum, quos honestat

44 Aeolio grave vellus auro.

45 Me non profani buccina nominis

46 in castra poscit Numinis. Exuo

47 Hic Mantuanae signa famae,

117

48 Hic patrias aquilas resigno.

49 Hic gemmearum pondera grandinum

50 depono, vili laetior integi

51 posthac lacernae, ac insecutus

52 auspicio meliore caelum,

53 Ignatianis nil cupientium

54 succedo castris. Audior ! avia

55 jam terra discedit : clienti

56 pande sacras Aquaviva portas.

AD ANTONIUM BERLICIUM, ODE XIII. In utraque fortuna animus regendus.

A3_13 v.1 Fortuna summis invida fascibus,

2 semper rapaci turbine Caesares

3 Irosque versat ; nec dierum

4 ire sinit stabilem meatum.

5 Hunc a salino, vel tenui dape

6 ad ditis aureum sigma potentiae

7 et eliquatos uniones,

8 et spolium vocat ad Lucrinum :

9 illum Neronis prandia Claudii

10 ad cenam adornant : post Cleopatricam

11 vim ferculorum intemperatis

12 sors epulis jubet abstinere.

13 Hunc rusticano a vomere fascibus

14 aptat Quirinis, quique potentium

15 decreta subjectus ferebar,

16 hunc ducibus jubet imperare :

17 illum Quirino praecipitem toro

18 ad rastra damnat ; quique securibus

19 terrebat undantes catervas,

20 colla dare hunc jubet in securim.

21 Hunc, qui colonus nuper arantibus

22 paterna tauris imposuit juga,

23 onusta cogit subditorum

24 colla jugis cruciare regum :

25 illum, obstinatam quem modo paupere

26 ligone terram findere patrio

27 labore cogebat, recuso

28 in galeas gladiosque ferro,

29 per militantes protrahere impetum

30 jubet cohortes, castraque rumpere

31 eunte sulco, et martiali

32 auxilio patriae labantis

33 fulcire casum. Si tibi, Berlici,

34 detraxit ostrum, si procul Aulico

35 honore movit, candidisque

36 ordinibus vetuit virorum

37 miscere nomen ; pectoris anxias

38 dimitte curas : quaeque ferat sequens

39 dies, memento : ridibunda

40 post lacrimas tibi sors redibit.

41 Si forte rursus, ludere pertinax

42 ludum insolentem, te melioribus

43 reponat auris, gemmeosque

44 incolumi fabricetur annos ;

45 ne crede laetis. Protinus exeret

118

46 severiori fulgura turbine,

47 vultumque, larvatum sereno,

48 fulminea caperabit ira.

49 Utcumque felix, quod metuas, habes ;

50 miserque speres. Plura miser potest

51 sperare ; sed felix timere

52 plura potest : minus at timere

53 miser ; minus sperare beatior.

54 Utrumque torquet ; seu metus anxium

55 pectus voraci dente rodat ;

56 seu calidas furat in medullas

57 spes inquieto semper anhelitu.

58 Spes et timores pectora lancinant

59 vorantque curis. Vis quietem ?

60 Deme spei, netuique deme.

AD V. V. M. MARIAM. ODE XIV. Affectus.

A3_14 v.1 Miserum me ! glaciatus lapidesco :

2 melioris nec amoris jaculante ae-

3 -there lapsum bibo telum ; neque flammis liquefio.

4 Dea ponti, Cynosura es ; nec amaris :

5 Dea morbi, medicina es ; nec amaris.

6 Dea caeli, pretiosum diadema es ; nec amaris.

7 Pudet heu me ! Per iniquas maris undas

8 vagus erro, nec adoro Cynosuram ?

9 Pereo ; nec moribundo mihi menti medicina est ?

10 Patet astris pretiosum diadema.

11 Nec anhelo ? Satis est jam remorantum

12 laqueorum : satis est jam vitiosae improbitatis.

13 Levo mentem, calidosque cito amores.

14 Cynosura es ; mihi nictum rapis omnem :

15 medicina es ; mihi votum, mihi cordis rapis aestum :

16 diadema es ; mihi frontem religabis.

17 Rosa candens, focus ardens, amor orbis,

18 Cor amoris, via caeli, Paradisus Deitatis :

19 Rosa cande, focus arde, o amor ure,

20 Cor adhala, via flore, Paradise

21 liquidorum mel amorum mihi tandem reserare.

AD TANDILUM GIRESINUM, i. U. DOCTOREM. ODE XV.

A3_15 v.1 Adhuc moraris, quo te Academica

2 exempla ducunt, quo Sapientiae

3 Patres praeiverunt, sequaci

4 ire gradu Giresine ? Lentus

5 adhuc moraris dicere Virginem

6 primordiali crimine liberam ?

7 Nec Ferdinandi gloriosa

8 te pietas Giresine movit ?

9 Omnes ab Adam criminis asseris

10 traxisse labem. Numquid et ardua

11 tot saeculorum Virgo meta,

12 Virgo Deum genitura Mater ?

13 Digesta legum consule : libera est

14 Augusta vectigalibus. Erue

119

15 leges, et institutiones :

16 supra humiles populi catervas

17 Regina praestat : nec paribus decet

18 et servum et Augustam (inspice Codicem)

19 nodis ligari ; Augusta gaudet

20 Caesarea paritate. Quando

21 omnes ligantur legibus ; unica

22 vulgi est severis libera vinculis.

23 Si fas precari est, contumacis

24 pone animi, Giresine, marmor ;

25 et molliori pectore Virginem

26 Matremque adora. Filia Principis,

27 dic, labis immunis paternae

28 calce Stygem domino peremit.

AD AULUM LINDANUM. ODE XVI. Aetatis flos DEO consecrandus:

A3_16 v.1 Anni praecipiti fuga

2 erepti intereunt irrevocabili.

3 Tempus labitur ordine :

4 et quod consequitur pejus, inertiam

5 damnat praeteriti. Nisi

6 gressus acceleres, Aule, relinqueris.

7 Seu tu stertis in otio,

8 horas seu laceras mille negotiis,

9 semper temporis aufugi

10 refrena spolium. Prima fugit dies

11 mortali misero optima :

12 tum morbi subeunt, et senium grave,

13 et tristis labor, et necis

14 inclementis hyems. Ergo quid inciti

15 cessas temporis insequi

16 horas Aule ? Volant, quae meliora sunt,

17 pejoris subeunt vices.

18 Dum flores juvenis, dum vigor ingeni

19 mentem suscitat igneam,

20 heroos animis indue spiritus,

21 et te fingere numini

22 dignum ne dubita. Maxima defluam

23 Ser dispendia subtrahis

24 vitam, quisquis iter lentus in otio

25 differs in patriam. Vides,

26 ut Solem tenebrae noctibus opprimunt,

27 ut vernantia Sirius

28 flammis prata coquit, nec rigidum gelu

29 florae parcit Hymettiae ?

30 Si vivis, propera vivere. Temporis

31 praesentis fugiunt rosae,

32 restabit manibus spina. Meabilis

33 haec natura boni est : prius

34 exit, quod melius ; nec redit. Eripit

35 exspectatio crastini

36 praesentis pretium nobile Cynthii.

37 Illud stringere niteris,

38 quod Fortuna rotat : quod manibus tenes,

39 dimittis. Pudeat jocis

40 indulgere dies, et vitiis dare

120

41 vitae limpida tempora ;

42 at faeces senii solvere numini ;

43 et cum vel genii fames,

44 vel turpis studium Cypridis ignibus

45 defloraverit optimas

46 vitae primitias, quisquilias bonis

47 servare aethereis. Deus

48 aetatis niveae qui tibi ver dedit,

49 non promisit euntium

50 annorum stabilem ducere regulam.

51 Forsan cum venientium

52 disponas seriem credule temporum,

53 Hoc, qui lene fluit, die

54 extremi spolium funeris occides.

DIALOGUS. THOMISTAE ET SCOTISTAE. ODE XVII. De Immaculata Conceptione...

A3_17 v.1 Qui te non amat, o Sole serenior

2 Virgo, est Oebalio marmore durior,

3 Haemi saevior ursis,

4 immansuetior et tigre.

5 Hic te non colit, o sidere pulchrior

6 umquam Virgo satis ; qui tibi defluam

7 Adae in posteritatem

8 appingit maculam patris.

9 Hic te Virgo minus diligit, a tui

10 qui nati pretio sanguinis eximit.

11 Non vult esse redemptam,

12 qui peccasse negaverit.

13 Hic te Virgo minus diligit, antea

14 qui lapsam memorat, quam tibi fuderit

15 pleno Gratia cornu

16 immensi Oceanum boni.

17 Sic te Mater amo, ut crimine filium

18 nullo despiciam. Sanguinis illius

19 est injuria, si te

20 nullo crimine liberet.

21 Sic te Mater amo, ut gloria Filio

22 hinc surgat. Melior dextra Machaonis

23 est, quae praevenit ictum,

24 quam quae vulnera submovet.

25 Haec est causa tui funeris, o Deus,

26 ut lapsos redimas. Hoc pretio cares

27 Virgo, si genialis

28 noxae es libera vinculis.

29 Haec est causa dati sanguinis ; ut Deus

30 vel lapsum reparet, vel vetet. Impedit

31 casum ? Est gratia major,

32 quam si sublevet indigum.

33 Sic te Virgo satis diligo ; sic nihil

34 nato tollo tuo ; si patriam notam

35 contraxisse quidem, sed

36 tersam protinus assero.

37 Sic te Virgo magis diligo ; sic tuum

38 et natum veneror, si patrium scelus

39 contraxisse negem. Nam hoc

40 nec te, nec sobolem decet.

121

ODE XVIII. Ambitio et desideria temperanda.

A3_18 v.1 Quicumque vitam ducere prosperae

2 beatitatis munere candidam,

3 annosque tranquillos anhelat,

4 et placidos sine nube soles ;

5 mentis refrenet vota, nec aureae

6 sortis secundam credulus aleam

7 nimis lacessat. Quando ludos

8 illa parat, facilemque vultu

9 serenitatis detegit aream,

10 fatum minatur. Si solio inferat,

11 praerupta formida. Elevabit,

12 ut perimat graviore casu.

13 Hoc servitutem est vivere splendidam,

14 quod nos vocamus flectere subditas

15 urbesque, gentesque, et potenti

16 imperio dare jura mundo.

17 Hoc est beatum ! Cum sopor omnium

18 componit aedes, excubiis sibi

19 vetare somnos, nec quieto

20 posse diem vigilare caelo ?

21 Hoc est beatum ; quando per otia

22 festiva civis ludit, et aureae

23 jucunditatis sacra nectit,

24 mille animum lacerare curis ?

25 Hoc est beatum ; nutibus omnium

26 pendere, semper tela timoribus

27 portare vitandis, et ipsa

28 arma sui lateris pavere ?

29 Errore vani ducimur impetus,

30 umbraque mentes fallimus. Erigit

31 fortuna, ut evertat, nec alto

32 te patitur residere vallo.

33 Suis opimam torva securibus

34 fortuna reges destinat hostiam,

35 et quos coronavit, macello

36 funereum parat in tributum.

37 Rarus quieto finiit exitu

38 vitam : frequenti semita funere

39 est strata regum, plurimoque

40 septa ducum via tabet osse.

41 O turpe monstrum ! O ambitio impotens !

42 Stet, quisquis optat, culmine lubrico

43 potentis aulae ; me serena

44 pax animi saturet quiete.

45 Illi secures mors gravis intonat,

46 tristique fatum fulminat exitu,

47 qui publicae luci probatus

48 ipse sibi perit improbandus.

AD B. VIRGINEM SINE MACULA CONCEPTAM. ODE XIX. Speculum sine macula.

A3_19 v.1 Salve luminis aurei

2 flos prime, exoriens purpura Cynthii,

122

3 Caeli risus amoenior,

4 et Solis genitrix, et soboles simul,

5 salve Aurora serenior !

6 Si Solis speculum diceris, aureae

7 o Aurora parens facis ;

8 non erro ; speculum es Filia Principis,

9 cui nullam maculam halitus

10 afflavit Stygius ; cujus in aequore

11 majestas nitet altior,

12 et viva effigies Numinis. Audio !

13 Qui Verbo Pater est Deus,

14 hinc Patrem vocitas Virgo tuum. Pater

15 verbum progeniem suam ;

16 et tu progeniem Virgo vocas tuam.

17 Alter totus in altero est :

18 in nato Pater est, in Patre Filius.

19 Sed tu Diva quoque in Deo es :

20 in Verbo genitrix, in Patre Filia :

21 in te Filius et Pater ;

22 in Matre est soboles, in sobole est Pater.

23 In Verbo et Patre Spiritus,

24 verbumque et Pater in Spiritu, amabili

25 sese fonte reciprocant.

26 In Verbo et Patre te Virgo perennibus

27 Mater stringis amoribus,

28 verbumque et Pater in Virgine mutuis

29 se amplectuntur amoribus.

30 Quantum prodigium ! Quis stupor aetheris !

31 O mysteria ! Trinitas

32 in te tota micat. Quis speculi hoc jubar.

33 Puro sidere purius,

34 aspersum macula criminis audeat

35 posthac dicere ? Virginis

36 quodcumque opprobrium, est opprobrium Dei.

ODE XX. Adversa sustinenda.

A3_20 v.1 Parce lamentis. Levius tacentem

2 dura sors transit. Mala sustinendo

3 ipsa se frangunt, teriturque forti

4 robore robur.

5 Quod grave est, fiet levius ferendo.

6 Excutis morbum ? Gravior redibit.

7 Sustines ? Magnam cecidisse partem

8 crede doloris.

9 Navis assultum metuens procellae

10 huc et huc fluctu rapitur : marinas

11 ridet ad pugnas scopulus, nec irae

12 cedit aquarum.

13 Quod malum credis, facis ipse. Pone

14 mentis errores, et opinioni

15 deme ; jam nullo vitio laborat

16 sortis amaror.

17 Fingimus rebus mala. Somniante

18 aestuant, pugnant, cruciantur, ardent,

19 seque per caedes rapiunt cruenti

20 praeda furoris :

123

21 mox ubi somni vigil ales umbras

22 excutit, belli cadit omnis ira,

23 quique pugnabat, sua laetus ipse

24 somnia ridet.

25 Hoc fuit mentis vitium, malorum

26 phasma fingentis. Patimur, quod ipsi

27 fingimus. Non sunt mala ; sed timentes

28 esse putamus.

29 Quisque se laedit. Mala quod putentur

30 exterum est rebus : meliora dices,

31 si juves mentem, Superumque credas

32 esse favores.

DIALOGUS LYLLAE ET PHYLLIDOS. ODE XXI.

A3_21 v.1 Puella pulchra pulchrior Iride,

2 et orbe pleni Solis amoenior,

3 fontemque Naturae, sinumque

4 una tibi rapis in tributa.

5 Puella magni filia Principis,

6 Deique Mater, se tibi Caelites

7 proni recurvant, ambiuntque

8 virgineas subiisse cunas.

9 Te stemma Avorum clarat, et inclitus

10 Patrum Senatus, Regia nomina

11 Fascesque, regalesque cerae

12 et statuae memores parentum.

13 Tu stemma caeli ducis origine,

14 Patris supremi filia, Filii

15 Augusta Mater, Spiritusque

16 delicium, redamansque sponsa.

17 Tibi in lacertos vel Cedrus arduo

18 Sina vocata est, vel Libano super

19 virens cypressus, vel Cadanis

20 arboribus dominata Palma.

21 Quae metiatur Virgo decempeda

22 tuos lacertos, quae gremio Deum

23 complexa quondam, comprehendes,

24 quod nequeunt capere astra, verbum ?

25 Tibi in capillos vel Galaditici

26 dedere montes vellera capreae,

27 vel Sol verecundos serena

28 fronte super radios vibravit.

29 At, seu soluto e vertice pronior

30 fluit capillus, seu magis aureo

31 nodo ligatur ; tela vibrat,

32 tela, quibus Deus obligatur.

33 Tibi rubentes in speciem rosas

34 largita terra est ; in caput, optimum

35 aurum ; in pudicas mala malas,

36 inque oculos Hesebonis undas.

37 Sed per rubentes in speciem rosas,

38 velut decora e nube modestia

39 prospectat, et per mala, et aurum

40 perque natans Hesebone vitrum.

41 Tibi innocenti splendidius vitro

42 in fronte binum sidus, amabili

124

43 sub palpebra ludens, modestum

44 in radios acuit nitorem.

45 Tibi profuso gratia lumine

46 inaurat imum pectus, et hospita

47 virtus triumphali corona

48 virgineas venit in medullas.

49 Tibi rubens in labra corallium,

50 vel mala Poenis frondibus adsita,

51 vel purpura Aurorae, vel ostri

52 Sidonii veniunt colores.

53 Sed tu modesto labra silentio

54 compescis : aut si in verba resolveris,

55 lac, melque distillas, favumque, et

56 nectareas imitaris undas.

57 Tuae ministrat lumina cycladi

58 sol ; in coronam sidera confluunt,

59 et ambiunt frontem, sacrosque

60 luna pedes solidare gaudet.

61 Tibi Tonantis dextera filia

62 dignos amictus donat, et indolem

63 elimat, ac solerte cura

64 in similem sibi format umbram.

65 Te Virgo quisquis non amat, aequora

66 furore vincit, saxaque cautibus

67 Marpesiis durata ; et imis

68 marmor habet gelidum medullis.

69 Te Virgo quisquis non amat, aspero

70 sub corde Pardos, pectore tigrides,

71 sinu Leones, et medullis

72 indomiti bibit anguis iras.

AD FIRMIANUM. ODE XXII. Magno conatu est opus ad bonum.

A3_22 v.1 Si dormientem videris Herculem,

2 victoriosum jure negaveris.

3 Jacere nescit sub catenis

4 desidiae generosa virtus.

5 Quaecumque supra sunt popularia

6 decreta vulgi, non popularibus

7 parantur ausis. Pulchra cura

8 pervigili, pretioque emuntur.

9 Qualis, negatis terra ligonibus

10 sulcoque aratri, deficit ; et sibi

11 permissa sentes horridumque

12 in lolium vitiosa serpit :

13 natura talis deterioribus,

14 si cura desit, criminibus pater :

15 dum proniores in voluptam,

16 difficiles sumus in laborem.

17 Illuc vel aetas, vel rapit impetus

18 innati amoris, vel comitum chorus,

19 vel dux, vel obscenus magister,

20 vel decimo duce pejor hora

21 occasionum fertilis. Ad malum

22 non prona, praeceps semita profluit.

23 Quod obfuturum est, absque cura,

24 sponte venit, perimitque vitam

125

25 fecundioris seminis abditam :

26 quod profuturum est, non sine sedulo

27 sudore crescit. Vis honesti

28 difficilem superare callem ?

29 Intende vires. Hoc opus, hic labor ;

30 contra ruentem fluminis impetum

31 enavigare, et deferentes

32 imperio cohibere forti

33 fluctus aquarum. Plurima detinent

34 tardantque gressum ; pauca juvant. Nisi

35 velis reportari, labore

36 assiduo fluvialis irae

37 infringe cursum, quidquid amabile est,

38 sudore constat. Surgite, surgite :

39 quicumque non parcit labori,

40 grande feret pretium, coronam.

AD CYRUM. ODE XXIII. Ne te laudaveris ipsum.

A3_23 v.1 Parcior lauda tua facta Cyre.

2 Fama virtutem sequitur. Caneris

3 postero quondam, tua si tacebis

4 facta, nepoti.

5 Nominis famam perimit suorum

6 praeco factorum. Melius tacendo

7 involas laudes, populique plausum

8 Cyre mereris.

9 Id, quod in laudum numerare censu

10 Cyre debemus, sibi quisque debet

11 sola virtutis bona nundinantur

12 nominis aevum.

13 Cetera impellit rota pertinacis

14 versa Fortunae ; pereunt avorum

15 et patrum fasti, veterisque famae

16 grande tributum.

17 Jure quod nostrum liceat vocare,

18 laudis in censum veniet ; quod iram

19 non timet sortis, tacitaque tutum

20 conditur umbra.

21 Sed sui nemo bene judicabit

22 pectoris merces : aliena acutae

23 cernimus lynces, fugiuntque nostrae

24 nos bona mentis.

25 Penna nos laudet peregrina Cyre,

26 osque non nostrum. Male nundinamur

27 laude contemptum propria, et rogata

28 luce tenebras.

29 Umbrane ? An vera est tibi, Cyre virtus ?

30 Vera non quaerit calamistra laudum,

31 non peregrini stibii nitore

32 major haberi.

33 Imo si condas, magis emicabit,

34 gloriamque ipsis trahet a tenebris.

35 Proprium hoc virtus habet, in latente

36 vivere nocte.

37 Si umbra virtutis tua Cyre virtus

38 sit, meram sese profitetur umbram

126

39 luce picturae, graviusque ab ipsa

40 laude notatur.

41 Scilicet quo te magis ipse laudas,

42 aemulum accendis magis, ut profundum

43 gloriae inquirat, videatque tandem

44 nil, nisi inane.

45 Impotes mentis patiaris umbra

46 gloriae vesci : tibi vera laus sit

47 laudis afflatum fugere, et latere

48 noctis in umbra.

49 Laus amatorem fugit, et fugacem

50 quaerit. Hoc nostro tumulo adnotetur :

51 dum fugit laudem, meruit nepotum

52 vivere laude.

AD MARIANUM. ODE XXIV. Aulae nemo se credat.

A3_24 v.1 Rectius vives Mariane, fluctu

2 si migres aulae male blandientis,

3 teque, dum tempus sinit, ad quietis

4 otia sistas.

5 Namque quis cogit pelagi procellis

6 credere attritam fragilemque pinum ?

7 Qui subis portum, sapiente fluctus

8 praecipe mente.

9 Patria hic venti est. Male turbulentas

10 Aeoli rixas Boreamque damnas,

11 quique commotis feriunt carinam

12 fluctibus, Euros.

13 Sanctius temet Mariane damnes,

14 qui tuam ponto male credidisti

15 sponte jacturam, dubioque vento

16 vela dedisti.

17 Semper infidum est maris inquieti

18 otium. Somnum simulat ; sed hora

19 surgit hac ipsa, rigidasque motum

20 saevit in iras.

21 Indolem ignoras pelagi ? Quid ergo

22 nescius credis tua teque ponto ?

23 Ante debebas animo videre

24 sitne fidelis.

25 Nam quis ignoto laris apparatum,

26 aut opes fidit ? Quis amico et hosti

27 credit ex aequo, gremioque eodem

28 stringit utrumque ?

29 Ergo vel tentas male sanus aulam,

30 aut ubi tentas, tibi damna debes.

31 Plangis allisus scopulo ? Hanc parasti

32 tu tibi scenam.

33 Tutius vitas mare, quam rebelles

34 opprimas fluctus. Documenta praebent,

35 litus, Eutropius, Silico, Cleander,

36 quotque per aulae

37 naufragi ventos caruere portu.

38 Principum vultus, Mariane, crede

39 blandiens aequor. Placide jocatur,

40 hic, ubi saevit.

127

41 Ergo dum tuta licet ambulare

42 semita, insanas fugias procellas,

43 teque Neptuni violentiori

44 eripe fato.

45 Candidos Soles dabit iste cespes

46 pacis optatae, riguisque caelum

47 depluet gemmis, et amica fundet

48 gaudia menti.

AD BEATISS. VIRGINEM MATREM NOSTRAM. ODE XXV.

A3_25 v.1 Mater ! Quid ultra ? Diximus omnia ;

2 quae vel calorem mentibus ingerant

3 amantium ; vel nostri amore

4 te pariter pia Virgo nodent.

5 Mater ! Deine ? an nostra magis ? Dei

6 et nostra Mater ! Delicium tuum

7 est ille Joseph : nos acerbi

8 heu ! nimium soboles doloris.

9 Ferale montis nam memini jugum ;

10 quo mortis atrae cruda necessitas

11 Poenis fatigavit Tonantem,

12 et manibus pedibusque laesum

13 fixit trabali stipite : tunc Cruci

14 propinqua Mater ; non medicabili

15 dolore tabescens, cadentis

16 fata Dei (miseranda Mater ! )

17 coram gemebas : ergone filio

18 parens carebo ? Cetera lancinans

19 singultus, et maeror tyrannus,

20 et lacrimae, et gemitus vetabant.

21 Audit probrosa de trabe pendulus

22 natus gementem : nec mea Filio

23 (inquit (carebis Mater : ille,

24 ille mei socius doloris,

25 qui quercui adstat, filius est tuus,

26 haeresque nostrae sortis : amoribus

27 hunc stringe maternis, tuoque

28 praesidio genitrix tuere.

29 Exinde proles turba sumus tua,

30 tu nostra Mater : quos licet ad crucem

31 enixa supremo es dolore,

32 nos tenero tamen usque amore

33 complexa stringis. Sunt oculi tibi

34 periculorum non male conscii,

35 queis nostra jactatur carina

36 ad scopulos, dubiasque Syrtes.

37 Aperta nostris est tibi vocibus

38 o Mater auris : nec pateris prece

39 auras flagellari ; aut inani

40 vota dari gemitusque vento.

41 Est liberalis dextera, et impigri

42 fecunda doni ; qua pereuntium

43 levare egestatem, obviisque

44 muneribus cumulare gaudes.

45 Si saeva circum nos rotet horrido

46 gyro Charybdis, vel tumido obruat

128

47 Malea ponto, vel latratu

48 Scylla premat, sitiensve Syrtis ;

49 periclitantes tu pelagi Pharos

50 vides ab alto, et porrigis obviam

51 patrona dextram ; tu vocantis

52 vela regis Cynosura nautae.

53 Si nos frementum exercitus hostium

54 cingat coacto densior agmine ;

55 tu Diva, praemunita turris,

56 aut acies eris ordinata,

57 quae fulminantum conterat hostium

58 virtute robur ; quam nec ahenea

59 procella Martis, nec volante

60 flamma rogo trahat in ruinam.

61 Si pestilenti intoxicet halitu

62 auras venenum, perque cadaverum

63 exercitus promiscuorum

64 tetra lues agites curules ;

65 tu lilium es Virgo, aut Rosa mystico

66 odore fragrans ; tu Dea galbanum,

67 tu balsamum ; tu cinnamomum es

68 tu dubiae medicina vitae.

69 Tu Diva nobis omnia in omnibus

70 sed pauca dixi ? Stringimus unico

71 complura verbo : tu benignum

72 nomen habes, geniumque Matris.

In Morbo AD BEATISS. VIRGINEM SALUTEM INFIRMORUM. ODE XXVI.

A3_26 v.1 Corpus fatiscit, pondus inutile,

2 mentique vires denegat. Heu ! nimis

3 vires caducae, si cadente

4 corpore, mens quoque collabascit !

5 Heu caeca mens ! Heu ! undique nubilis,

6 densaque tetrae noctis imagine

7 conclusa, in aeternos nitores

8 pigrum animum nequit evibrare !

9 In labra lente progrederis, Salus

10 Maria morbis : ast animum tamen

11 totum occupasti. Cor amore

12 ardet ; at obsequiis amantis

13 vox non secundat. Diligo, diligo

14 te corde toto, Virgo, Salus mea.

15 Si cogitando mens fatiscit,

16 se reficit cor amore. Qualis

17 madente penna fulminis aliger

18 frustra laborat sese humiles supra

19 librare terras, penneoque

20 obsequio penetrare nubes ;

21 tamen capacem luminis aurei

22 solisque vultum tollit ; et aethera

23 visu supergressus negatum

24 spectat iter, superatque vultu ;

25 labante talis corpore, vividum

26 elibro amorem : quodque loqui vetor,

27 sentire fas est. Hoc amantum est,

28 pauca loqui, teneroque corde

129

29 sentire multa. En Virgo, silentium

30 pro me perorat. Dum taceo, loquor :

31 amo : nec ultra. Si tacebo

32 plura loquor ; quia plus amabo.

DIALOGUS B. VIRGINIS et S. IOSEPHI. ODE XXVII.

A3_27 v.1 Qui tuas laudes volet explicare

2 Virgo, de caelo vocet astra et ignes,

3 de mari gemmas, viduetque ; totos

4 floribus hortos.

5 Qui tuos, Joseph, volet in coronam

6 ducere ornatus, mare et astra puras

7 vertat in linguas, animetque Paesti

8 lilia verbis.

9 Unico Matris titulo decorem

10 omnium absorbes. Melior creari

11 non potest Mater. Titulus Tonanti hic

12 meta laborum est.

13 Te Patrem Numen veneratur. Uno hos

14 nomine absorbes titulos beatae

15 patriae, et quidquid locuplete fundit

16 gloria cornu.

17 Vena virtutum es, mare Gratiarum,

18 fons boni, nostrae genitrix salutis,

19 et Dei Mater, sobolesque, amansque

20 sponsa Tonantis.

21 Tu Pater Verbi es ; tibi Numen ipsum

22 praebet auditum, sequiturque ductum.

23 Imperas ? audit. prohibes ? vetantem

24 Filius audit.

25 Naufragis arca es, pretiosa gemma

26 pauperi, aegrotis medicina, Asylum

27 es reo, erranti via, Marte pressis

28 turris eburna.

29 Tu praeis arcae, tibi gemma lucet,

30 tu viae ductor, placidusque asyli

31 praeses, et custos vigil ac fidelis

32 turris eburnae.

33 Tu basis recti es, speculum Angelorum,

34 hortus occlusus, Salomonis aedes,

35 foederis signum, Cynosura ponti,

36 janua caeli.

37 Tu basim firmas, speculumque spectas,

38 excubas horto, solium tueris,

39 foedus obfirmas, Cynosurae adhaeres,

40 januam honestas.

41 Virgo, tu caelum es deitate plenum,

42 mille stellarum radiis amoenum,

43 mille distillans pluviis, solumque

44 Numine replens.

45 Dive, tu caelum hoc agitas ; tuos se

46 volvit ad nutus. Jubeas ; quiete

47 stabit immotum. Jubeas ; citatis

48 cursibus ibit.

49 Tu Liber vitae es, Deitatis ara,

50 Numinis sedes, radiata Solis

130

51 aula, castellum bene roboratum,

52 urbsque salutis.

53 Tu Librum primus legis, et sacerdos

54 immolas arae, tibi Solis aula

55 paret, et Castrum bene roboratum

56 lege gubernas.

57 Scala sanctorum es, veteris sigillum

58 legis, ascensus Salomonis aureus

59 purpura instratus, veniaeque vena, et

60 vita bonorum.

61 Tu Redemptoris vigil es Redemptor,

62 tutor es vitae, veniae canalis,

63 legis exemplar, Sapientiaeque

64 Dive magister.

65 Sed tuas laudes melius silebo.

66 Saepe laudamus gravius tacendo :

67 Quando verborum est minor apparatus,

68 copia major.

69 Saepe laus magna est, siluisse laudes.

70 Quod vetor verbis, taciturnitate

71 suppleo. Laus, quae eloquium fatigat,

72 maxima laus est.

AD LUCILLUM TREBONIVM. ODE XXVIII. Ira frenanda.

A3_28 v.1 Iram memento frangere. Sanguinis

2 siti laborat ; seque per arduas

3 dum volvit obstantum ruinas,

4 ipsa suam trahit ira cladem.

5 Mutat colorem frontis, amabiles

6 vultus pyropos, lumina : funerat,

7 collum retorquet, labra mordet,

8 membra quatit, tumidumque pectus

9 tundit lacertis, brachia disjicit,

10 urit medullas, viscera toxicat,

11 rumpitque venas, et tremoris

12 supplicio populatur artus.

13 Si quem ferenti videris impetu

14 jactare flammas ; aut hominem nega,

15 aut crede stultum : nam furenti

16 ira rapit malesana mentem.

17 Hinc caeca in urbes provolat ; eruit

18 stantem perenni marmore Colchidem.

19 Persasque turres, et Canopi

20 regna gravi resupinat igne.

21 Quid hic venena, aut mutua funera

22 fratrum recantem ? Quid male sontium

23 exempla Thebarum, aut Draconis

24 progeniem, segetemque Cadmi

25 stantem sub aeris pondere Martii,

26 imisque mixtum Manibus Ilion,

27 versam Saguntum, pulveresque

28 Dardanios, cinerumque Romam

29 Nerone laeto contumulantium

30 immane pondus ! Scilicet omnia

31 involvit oestro, fluctibusque

32 implacidis populatur ira.

131

33 Tu sceptra cordis, tu violentiae

34 ne cede fasces pectoris integri ;

35 sed lege, constantique freno

36 ipse tuae dominare menti.

37 Nam jura cordis si semel eripit,

38 exstinguit acrem judicii diem,

39 et nomen, et vitam, ac honores

40 praecipitem trahit in ruinam.

AD PHILOSOPHOS ODE XXIX.

A3_29 v.1 Votis honorem venor, in ardua

2 aptate cursus, non humili sedet

3 terrae pavimento nec uda

4 pulcher honor residet sub umbra.

5 Salix aprici est littoris accola,

6 quercus superbo in vertice frondium

7 pandit juventam, colliumque

8 difficili viret in theatro.

9 Silex plateas obsidet ; aequoris

10 natura gemmas condidit alveo,

11 fulvumque tellus sub profundis

12 visceribus sepelivit aurum.

13 Labore constat quidquid amabile est :

14 bello triumphus, metaque cursibus,

15 lucta coronae, portus ira

16 Oceani, decimoque fluctu,

17 non ante fossor Dalmata pallidis

18 aurum cavernis eruet abditum,

19 ligone quam multo tenacem,

20 pandat humum, gremiumque ferro

21 altum recludat : navita Bosphori,

22 ditisve Erythrae tervidus institor,

23 non ante piscatur pyropos,

24 aut pelago trahit uniones ;

25 quam se profundo merserit aequore.

26 Multis emuntur pulchra laboribus.

27 Non dormientem Martis ambit

28 laurus Amor, residemve frontem.

29 Si vos honoris tangit amor, manus

30 aptate duris. Non residi venit

31 in rete dextrae, pertinaci

32 Pulcher honor capiendus arte.

AD THEOLOGIAE BACCALAVREOS. ODE XXX.

A3_30 v.1 Non vos rotatae stravit ahenea

2 imago sortis, non minitantibus

3 plumbum procellis insecutum,

4 non tragico simulacra belli

5 timenda vultu. Vidimus impetus

6 Rhamnusianos, vidimus horridum

7 fulgur, pharetrarum, et calentes

8 invidiae minitantis iras.

9 Sed mentis altae non humilis calor,

10 furorque belli, non penetrabili

132

11 virtute texit, ne prementis

12 ferrea diluvies tyrannae

13 quassum tumultu contereret caput.

14 Quanti minacem funditis aemulam ?

15 Quanti neces, et praevolantis

16 atteritis simulacra leti !

17 Vis eruditi filia consili

18 formidolosis agmina proeliis

19 instructa terret. Quid ruinam

20 Enceladus meditatus astris

21 contra sonantem Palladis aegida,

22 aut quid minaci centimanus Gigas

23 pavendus ictu ; quid protervo

24 Prophyrion valuit furore ?

25 Vis consili expers mole ruit sua,

26 sacrae maritam vim Sapientiae

27 lacessit incassum procellae

28 Sarmaticae famulatus ensis :

29 sic publicarum non bene pendula

30 virtute rerum robora sistitis ;

31 dum collabantium tenetis

32 consiliis, animisque lapsum.

AD R. D. JACOBUM ZVTTINIS. ODE XXXI.

A3_31 v.1 Qua vitrearum Numina Doridum

2 pronas aquosis obsequiis Deas,

3 servamque flectit Amphitriten

4 Adriaci maris Imperatrix,

5 desiderantis te populi fames

6 avara poscit. Nec patiens morae

7 votis coronat : o tuorum

8 Primus honor, columenque gentis !

9 Quousque docto Pallas in otio

10 vinctum tenebit ? Sextus in Austria

11 te censet annus, jamque maesto

12 mille mihi numerantur anni.

13 Haec vis amoris ; nescius est morae :

14 quin mors amori quaelibet est mora.

15 Tandem catenatas, Jacobe,

16 frange moras, patriisque rursum

17 succede terris, lauta scientiae

18 tuis daturus prandia gentibus.

19 Audin voventes ! Ominamur,

20 grande tuis epulum parabis.

21 Pasces opimae nectare gratiae

22 aures famentum, et munere consili.

23 Simulque defectis per aures

24 restitues animis vigorem.

ODE XXXII. CONSOLATIO

A3_32 v.1 Et magna regum nomina funebri

2 merguntur urna. Letifer incubat

3 tectis palatinis lacertus,

4 et volucris taciturnus horae

133

5 impellit alas. Huc diademata,

6 huc sceptra vergunt, huc dominantium

7 regum secures, quique lambit

8 regificum latus ardor ostri.

9 Nec Ferdinando cruda necessitas

10 fati pepercit, saecula quamlibet

11 videre digno, Nestorisque

12 ad numeros numerare lustra.

13 Hinc maeror orbi ; hinc dilacerantium

14 flictus dolorum ; quaeque tibi exedit

15 Waicharde tempestas medullas,

16 atque animi violenta plaga.

17 Sed mitte caelo vulnera pectoris ;

18 et quem fateris Numinis ordinem

19 nunc demum adora, ac destinantem

20 fata manum reverere caeli.

21 Nutu Tonantis vivimus : illius

22 nutu emigramus. Dextera, quae dedit

23 vitam, resumit. Sive donet,

24 sive adimat manus illa vitam,

25 verenda semper : nec minus est patris.

26 Si vulneret, quam si foveat. Malum

27 quod aestimamus, saepe pronus.

28 Ille bono meliore pensat.

29 At longiori praetereuntium

30 circum dierum currere tempore

31 Virtus merebatur, nec ante

32 funereo decus ungue carpi,

33 quam se explicaret fructus hiantibus

34 maturus astris ? Sed satis aetheri

35 maturus ille est, corrogatis

36 qui meritis superavit annos,

37 et longa vitae saecula florida

38 aetate clausit. Nempe tumultuans

39 sulcamus aequor, dissitumque

40 quisque cupit tabulare pontum.

41 Nec unus omnes Cynthius excipit :

42 hunc proeliantes dissidio Nothi

43 Austrique versant, et sinistrae

44 vota animi remorantur aurae :

45 illum rogatis portubus Aeolus

46 secundus infert. Nemo per aequoris

47 diu fatigatus procellas

48 ambiguo sua vela ponto

49 errasse jactat. Gloria major est,

50 compendiosi temporis orbita

51 stitisse arena, quam per annos

52 ludibrium pelagi rotari.

53 Nec inde versis acta volatibus

54 te sors relinquet. Tu superes tibi

55 Waicharde. Si totus fluentem

56 praecipitet polus in ruinam,

57 totusque motis sedibus in chaos

58 dehiscat orbis, tu superes tibi,

59 fons scilicet felicitatis,

60 ipse tibi melioris auctor,

61 faberque sortis, venaque euntium

62 dives bonorum. Quin superest tibi

134

63 et Imperator Ferdinandus,

64 ille tuae studiosus ultor,

65 vindexque famae. Dum superes tibi,

66 dum Ferdinandi in pectore consides,

67 quaecumque te fortuna verset,

68 fracta tuos cadet in triumphos.

69 Remitte magni pectoris ulcera,

70 invicte Princeps. Quae semel abdidit

71 Fortuna frontem, cum sequente

72 sole iterum rediviva surget.

Ad D. BERNARDUM COMITEM a MARTINIZ, ODE XXXIII.

A3_33 v.1 Bernarde, magnum nomen, et incliti

2 Bernarde regni gloria, postero

3 cantande Musarum labore,

4 nunc humilem chelyn indiserti

5 admitte vatis. Jam mihi Moldavae

6 ad littus hinnit Pegasus, et tuum

7 suspensus ad nomen Camenas

8 in faciles jubet ire versus.

9 Hic prima cunas dicitur ad tuas

10 Lucina grandes pectoris impetus

11 tulisse, fecundamque mentem

12 Palladiis animasse curis.

13 Nam quid quid alto pulchra scientia

14 sinu recondit, divite copia

15 in te profudit ; erudito

16 quidquid habet gremio Minerva,

17 te vena prompti nobilis ingeni,

18 te fons amoeni limpidus eloqui,

19 te suada mater Gratiarum,

20 te faciles comitantur aurei

21 Sirenes oris : te calor impulit

22 inevolutas Socrati imagines

23 veri, Stagiraeasque noctes

24 ad rutilum jubar evocare

25 purae diei. Tu penetralia

26 Dei subintras ; nomina digeris

27 Nati, Patrisque, Spiritusque, et

28 quidquid habet studiosus artis

29 divinae Aquinas, vel sapientibus

30 Scotus tenebris Palladis obtegit.

31 Tu jura legum, civiumque

32 jura notas, facilique promis

33 facundus ausu. Tu Tacitos refers,

34 fastosque Livi, regnaque mutuis

35 collisa bellis, et vetusta

36 facta virum, seriemque regum,

37 et celsiorum stemmata principum,

38 ducumque stirpes sedulus explicas ;

39 ortusque, fatalesque casus

40 nobilium enumeras virorum.

41 Te regiarum gloria mentium

42 natura, honesti cincta cohortibus,

43 omnisque virtutum Senatus

44 concilio graviore stipat.

135

45 Te consonantum nobile nominum

46 agmen coronat : rebus in arduis

47 infracta mens, constansque pectus

48 frons hilaris, ciliumque planum ;

49 in ore risus, non superabile

50 in corde robur, nec minor Herculis

51 virtute virtus, promptus ardor

52 per tragicae ruere arma sortis :

53 mens plena Conso, provida casuum

54 fax imminentum, dignaque regias

55 vices ministrare, et Bohemas

56 imperio cohibere gentes.

57 Hinc Ferdinandus, gloria Caesarum,

58 prima Austriorum gratia principum,

59 per te Bohema sustineri

60 jura jubet, patriasque gaudet

61 leges foveri. Hinc velleris aurei

62 laborioso dives Iberia

63 te vestit ornatu, et frequente

64 irradiat tua colla gemma.

65 Phrixine dicam hoc vellus Iasonis,

66 et fabulosam Peliacae ratis

67 Dracone sopito rapinam, aut

68 Thessalici spolium laboris ?

69 An quod cadentis constitit area

70 immune roris (quod Gedeon stupet)

71 cum tota circum castra guttis

72 decidui immaduere roris ?

73 Utrumque credas. Sic tibi Iasonis

74 innata virtus ! Sic tibi Virginis

75 Amor medullas occupavit !

76 Illa tibi properavit auro

77 sponsare collum : haec pectoris intimis

78 sese medullis intulit : hanc pius

79 parentem adoras, et frequente

80 munificus veneraris ara.

81 Quo tendis audax Pegase, divitis

82 narrare mentis vastam opulentiam,

83 caeloque confines calores,

84 et liquidae pietatis ignes ?

85 Hic siste gressum. Sed tibi sit satis

86 Bernarde, magni gloria sanguinis,

87 nos multi velle, pauca posse,

88 inque tua occubuisse laude.

Ad D.IOANNEM FRANCISCVM TRAUTHSON, COMITEM IN FALCKENSTAIN. ODE XXXIV.

A3_34 v.1 Si sic statutum est, limina amabilis

2 Romae osculari ; perge faventibus,

3 Francisce, Divis, Adrianas

4 scinde maris subeuntis undas,

5 rixasque ponti, et dissociabili

6 turbata vento marmora Nerei :

7 scindente te pontum, quietos

8 aequor agat famulare somnos ;

9 et contumaces Aeolus impetus

10 tumultuoso carcere comprimat :

136

11 tandemque Lauretana primum

12 templa subi, reserata nato

13 delubra Verbo, Hic hospita limina

14 divinitati, et nobile foedere

15 tectum maritali, et pudicum

16 Virgineae penetrale sedis

17 verere pronus, votaque supplice

18 suspende dextra. Nam tibi quae magis

19 volupta pectus, vel natantem

20 deliciae potuere mentem

21 captare ; quam si certa labantium

22 tutela rerum, si taciti laris

23 verenda majestas vetustos

24 te videat posuisse gentis

25 fastus ad aras ? Tum propior vago

26 succede Tybri, qua gravioribus

27 superbus undis septicollem

28 alloquitur taciturnus urbem.

29 Hic prima sanctae basia cernuus

30 defige portae ; cordaque grandibus

31 onusta votis ad verendas

32 exonera pietatis aras.

33 Hic multa pro te ; multaque filiis,

34 magnaeque stirpi ; plurima Caesari

35 precatus Augusto, et Viennae, et

36 Austriaci generis triumphis,

37 non ante fessum supplice poplitem

38 attolle terra, quam tibi Numinis

39 firmentur annutu benigno

40 vota pio comitata fletu.

41 Tum gratiarum plenus ab ubere,

42 plenus bonorum, divite copia

43 quae Roma fundit, te secundis

44 auspiciis iterum Viennae

45 repone curis. Sic bona Numina

46 facete venti ! Sic bona sidera

47 favete caeli ! Sic Quirinam

48 vise Deam, ut repetas Viennam.

Ad Eundem. D. COMITEM. ODE XXXV. Cum Roma redux bustum sui palatii. Subsiste. Magni busta palatii

A3_35 v.1 Subsiste. Magni busta Palatii

2 cultaeque muros semirutos domus,

3 vultu serenato, et relapsum

4 in cineres speculare tectum.

5 Quae forma rerum ? Quae facies laris

6 eviscerati turbine flammeo ?

7 Quae vis palatinum dolendo

8 deposuit penetrale casu ?

9 O sempiterni provida Numinis

10 mens ! O perennis regula casuum !

11 Tu magna prosternis repente, et

12 strata iterum relevas, priori

13 reddens vigori. Nil renuentibus

14 Francisce Divis, nil valet igneae

15 turbo procellae ; nil feroce

16 sors jaculum minitata nervo.

17 Quo fata mandant, huc tragicos agit

137

18 fortuna casus. Hic, ubi flammea

19 Lares inundavit procella,

20 et rapido cineravit igne.

21 Hic est volentis dextera Numinis :

22 imo et faventis. Quod rapit, est suum,

23 nobisque tantum commodavit.

24 Seu pluvios agat ille nimbos

25 torrentis instar, seu magis ignium

26 ardente mergat tecta volumine,

27 est obsequendum. Feneramur,

28 dum patimur, quod amicus ordo

29 jussit polorum. Debita reddimus,

30 largo vicissim munere mergimur.

31 Parumque dum damus, novenus

32 accumulat lucra nostra census.

33 Deus, paterna quod dederat manu,

34 tollit paterna. Nil ego lacrimis

35 concedo juris, nec probrosos

36 per gemitus cruciabo mentem.

37 Haec est virorum gloria fortium,

38 perferre casus, quos timidae pavent

39 mentes, et in magnis ruinis

40 intrepidum solidare pectus.

Ad Eundem Illustrissimum et Excellentissimum D. COMITEM. ODE XXXVI.

A3_36 v.1 Quae spes spopondit, naufraga transtulit

2 vita in sepulchrum. Sic male creduli

3 mentem saginamus futuris,

4 et mediis inimica votis

5 spes Parca scindit. Quid variabilem

6 Fortunam amamus ? Quid refluentium

7 rotamur Euripo bonorum,

8 speque avida meliora semper

9 frustra voramus ; dum regementibus

10 sorbemur undis, et dubii meant

11 per fata votorum maeandri,

12 seque suis inimica votis

13 vota inquietant ? Vix bene labilem

14 metimur horam, et saecula fingimus.

15 Praesentis ignari futurum

16 per tabulas numeramus aevum.

17 Frustra. Statuta est meta cupidini,

18 votisque nostris terminus. Ibimus,

19 cum mors vocabit, cum movebit

20 impatiens Rhadamanthus urnam.

21 O quanta, magni stemmatis unica

22 spes Ferdinandus, sanguinis unicum

23 decus, spopondit ! Sed perivit

24 spes propero liquefacta letho.

25 Illum, paternarum hospita sedium

26 virtus tenellum dicitur aureo

27 strinxisse complexu, et medullis

28 ingenuos religasse mores ;

29 finxisse frontem solibus aemulam,

30 binos pyropos sub ciliis, genas

31 et lacte et ostro miscuisse,

138

32 parva rosis miniasse labra ;

33 formasse totum corpus in arduas

34 virtutis aedes ; pectoris aream

35 capacitati aptasse mentis,

36 consilio caput ordinasse.

37 Maturiorem mox ubi grandior

38 afflavit aetas, hunc decorum parens

39 Minerva suscepit, manuque

40 per gemini juga sacra Pindi

41 ad Hippocrenen duxit, et entheis

42 potavit undis, oraque gratiis

43 perfudit, et blando fluentem

44 eloquii dedit amne Suadam,

45 mentique totum infudit Apollinem.

46 Illi vetusti saecula temporis,

47 fastosque, moresque et cruenti

48 nosse dedit fera bella Martis ;

49 provinciarum nomina, et urbium

50 situs, natantum littora fluminum,

51 silvasque, desertasque cautes.

52 Nobilium monumenta avorum,

53 Ortusque cerarum, et genus inclitum,

54 et grandiorum stemmata principum,

55 casusque regum, quos vorantis

56 invidiae cineravit aestus.

57 Illi et severas addidit arduae

58 curas Stagirae, et jura Lycurgica

59 descripta virga, et per fideles

60 jura Patrum revocata leges.

61 O spes inanes ! votaque praecoci

62 succisa fato ! stemmatis incliti

63 haec gemma rapta est, hic parentum

64 flos cecidit, resoluta in auras

65 haec spes abivit. Tu tamen abstine

66 Francisce, luctu ; quaque soles gravi

67 virtute despectare sortem,

68 cum tragicum citat in theatrum,

69 hac pectus arma ; et turbine spiritum

70 excelsiorem surrige, quae ferit

71 manus Tonantis, blandietur.

72 Fit levior tolerando plaga.

73 Non omnis alti sanguinis alveo

74 adempta spes est. Vivit adhuc super

75 Ernestus, et Sixtus, parentum

76 effigies, decorisque uterque

77 haeres paterni. Vivit adhuc tener

78 Ignatius, vera effigies suae

79 descripta Matris, et puellus

80 jam senium Patris aemulatur.

81 Ivit paterni nominis ultimus

82 Franciscus haeres. Quam tibi sustulit

83 spem Ferdinandus, hanc reponent

84 bis geminus sine fraude natus.

AD LEONARDUM PONTICVM. ODE XXXVII. FRAGMENTVM STOICVM. De bono paupertatis.

A3_37 v.1 Quae possunt adimi, ne tua dixeris,

139

2 verae divitiae pectoris occupant

3 arcem ; quod sonat extra,

4 sortis ludibrium puta.

5 Si Fortuna favet, Pontice, si grege

6 multo balat ager, si tibi jugera

7 ter millena metuntur,

8 multisque horrea messibus

9 Stant exculta, seges si tibi pinguibus

10 dives nutat agris ; si Babylonii

11 campi, aut Pontica silva

12 vectigalia deferunt,

13 fortunam metue. Hoc saevit atrocius,

14 quo mentes fatuas mollius allicit.

15 Dextra hac fata vocamus,

16 quam protendimus ad levis

17 fortunae precium. Qui nihil accipit ;

18 nil, quod reddat, habet. Perdere multa vult,

19 qui vult multa tenere,

20 et numquam modico satur

21 immensis inhiat. Cui nimium favet,

22 hunc Fortuna premit. Saeva repostulat,

23 quod donavit amica.

24 Nil vis Pontice perdere ?

25 Gaude magnanima pauperie premi.

26 Si nil possideas, nil tibi detrahet

27 livor sortis iniquae,

28 nil tolli metues tibi.

29 Quod si pauca dedit sors ; sine lacrimis

30 reddes, quando volet. Non repetit, nisi

31 quae concesserit. Illam

32 blando, si fugiat, joco

33 audax insequere ; at si faceat, cave

34 complectare animo. Quidquid amaveris,

35 perdes aegrius. Ergo

36 ut perdas facile omnia,

37 nil juratus ama, nil iterum Deo

38 consignare time. Si tibi largior

39 fortunae affluat aura,

40 instar divitis alvei

41 transmitte ulterius. Si fueris tuus,

42 numquam pauper eris. Quidquid abiverit,

43 in pectus subiturae

44 virtuti faciet locum.

AD POETAS. ODE XXXVIII. Hortatur adsuper andas Poetici studii difficultates.

A3_38 v.1 Et jam supremus vos labor evocat,

2 invicta pubes. Jam prope Phocidos

3 tenetis amnes ; jam fluenta

4 Pegasei laticis videtis,

5 fontesque Cyrrhae. Quae super eminent,

6 audete vates non revocabili

7 calcare gressu terga montis,

8 et geminum superare clivum.

9 Nec delicatum semita durior

10 pedem retardet. Gloria non legit

11 flores Hymetti ; non inerte

140

12 fama venit rapienda dextra.

13 Natura magnas difficili loco

14 res collocavit : praemia in arduo

15 stant fixa. Vilescit corona,

16 quae modico studio paratur.

17 Nautam severi torva licentia

18 Neptuni, et irae prodigialium

19 matres procellarum, gravique

20 Oceanus rabiosus Euro

21 commendat. Aurae si pelago imperent

22 Etesiarum ; si joca misceat

23 indormiens pontus, nec udis

24 unda fremat furiata bellis,

25 quaesitum honorem navita perdidit,

26 parata bello laurea militem

27 honestat ; immunis laboris

28 palma animi est nota vilioris.

29 Huc sacra pubes erige pectoris

30 aestus decoros ; quo via penduli

31 scabrosa montis per labores

32 pandit iter, riguosque vultu

33 sudoris imbres elicit. Hac patet

34 via ad coronas. Gloria semita

35 venit dolorum : per labores

36 laus emitur pretiumque famae.

AD CAROLUM SEDIMUM. ODE XXXIX. Quis sit vir fortis dicendus.

A3_39 v.1 Fortem vocabis Carole, non cui

2 micant feroci e casside fulgura,

3 aut fulmen e dextra, severae ex

4 fronte minae, ex oculis sagittae ;

5 non cui minaces, vel clypei timor,

6 vel dempta Marsis terga leonibus

7 tegunt lacertos, vel Gelonae

8 dant animos rabiemque lynces :

9 sed cui serenum ridet ab aurea

10 quiete pectus ; cui moderatio

11 in fronte lucet, quem nec ira

12 nec trepidus timor inquietat :

13 quem nulla mentis seditio movet ;

14 qui semper idem est, seu popularium

15 theatra laudum convalescant,

16 sive probrum, solitum pavendae

17 terrere scenam fronte, tragoediam

18 Fati elaboret. Ceu mare, dulcia

19 caeli per undas depluentis

20 bella suum trahit in colorem :

21 ceu tectus atra nube Diespiter,

22 ridet procellam turbinis obviam,

23 et mugientes crispisulco

24 igne polos, dubiaque pendent

25 caelum ruina. Pectoris editam

26 arcem cruentis seditionibus

27 fortuna tentabit, nec ultra

28 indecores Dea fundet iras.

29 Non ille fatum, non rigidi minas

141

30 fati pavebit ; non inamabilis

31 tormenta fortunae, aut ruinam

32 in cineres pereuntis orbis.

33 Non ille, denso plebis in agmine

34 amans videri, murmura civium

35 plaususque deposcet, theatrum

36 ipse sibi, sibi scena, et Actor.

AD PHILOSOPHOS. ODE XL. Ad debellandam inertiam animantur.

A3_40 v.1 Jurata Pallas desidis otii

2 calcare regnum, et tollere languidae

3 leges voluptatis, juventam

4 in calidos animabat ausus :

5 labore constant magna : perennium

6 hic fons bonorum est, venaque gloriae,

7 aurora famae, nominisque

8 eximii pretiosus alveus.

9 Placet tiaras laureus aureo

10 gyro retortus ? fulgura nominis ?

11 Empta insecuturo nepoti

12 nobilitas, memoresque cerae ?

13 Hac ite, qua se porrigit arduo

14 in astra clivo semita gloriae.

15 Impendioso longa fama ; et

16 pulcher honor veniunt labore.

17 Non vana jussit. Mentibus illico

18 injecta vestris flamma per invium

19 callem volandi, semitamque

20 Palladii superandi honoris,

21 vestigia ursit. Scilicet improbo

22 nihil labori est insuperabile

23 illic stetistis, plurimorum

24 quo studium nequit elevare

25 mentis vigorem. Non tamen improba

26 adhuc Voluptas agmine mollium

27 stipata Amorum, non inertis

28 desidiae cecidere fraudes ;

29 donec sagittas corripuit manu

30 arcumque Pallas non superabilem,

31 jugoque de celso furores

32 ipsa suos jaculata, dixit :

33 quo me supina torpor, inertia

34 umbrate vultum, in proelia suscitas ?

35 Quo fronte mendaci Voluptas

36 dedecorum mala nundinatrix

37 primos juventae protrahis impetus ?

38 Non otiosum, non ego languidum

39 bibi furorem, non columbae im-

40 -belli anima, tenuique milvi

41 obarmor ira : quae simul edita,

42 armata vidi brachia Gorgone,

43 hastamque et audaces favillas

44 per calidum radiare pectus.

45 At nunc et alti pectoris inclita

46 cohorte cingor ; quae simul arduos

47 delibrat ictus, queis cadatis

142

48 non iterum reditura monstra.

49 Imbelle nomen ! nata silentii

50 Heroas atris condere nubibus

51 monstra, et volaturae sub astra

52 remigium religare famae !

53 Abominando funere flammeam

54 terrete Lethen ; sola frementium

55 flagella poenarum, et minaces

56 Eumenidum satiate taedas.

57 Sic fata ; cornu librat, et ignea

58 stragem sagitta destinat : impio

59 haesere collo tela ; monstra

60 Palladio cecidere ab ictu.

61 En sub profunda valle jacentium

62 cadaver alto sanguine volvitur ;

63 pudetque conatus, pigramque

64 mordet humum, saniemque ructat.

65 O si futuris bellua saeculis

66 numquam revivat, nec gravioribus

67 frangatur aetas prima curis !

68 Sique pari stimuletur igne

69 ad litteratae culmina Palladis !

70 Quot ad decoras tempora laureas

71 matura fingent ? Quot reclinem

72 consiliis animisque mundi

73 casum vetabunt, collaque pendulis

74 accommodabunt rebus, et imperi

75 minas cadentis, publicamque

76 perniciem patriae vetabunt ?

AD AELIUM GAMBARAM. ODE XLI. Ne credat adulatori.

A3_41 v.1 Hostem crede tibi, qui te laudaverit Aeli.

2 Eripiunt oculos,

3 dum fucum faciunt laudes, et nocte serenum

4 contumulant animum ;

5 ut quae laudantem mentiri novimus, illa

6 non sine delicio

7 credamus faciles. Illum quis dicat amicum,

8 qui rapit ore diem,

9 effossosque oculos densas condemnat ad umbras ?

10 Ille mihi ferus est

11 Hostis, qui mulcet coram. Cum plurima laudet,

12 plurima vituperat.

13 Imo nulla probat, reprobat sed plurima. Namque

14 ipsa vicem opprobrii

15 laus praesentis habet. Malim grave vulnus amantis

16 cor mihi confodere,

17 mollia quam figi adsentantis basia. Sic se

18 nobilitant vitia,

19 quando laudantur. Quin qui fallacibus addit

20 oscula blanditiis,

21 laudibus amplexus ; laudes amplexibus, imo

22 corde venena fovet,

23 crudelemque necem per dulcia basia inhalat.

24 Vultus amicitiam

25 dum simulat, plaga in pectus securius intrat,

143

26 quoque placet, perimit.

27 Heu fuge crudeles, Aeli, fuge frontis amicos,

28 et variabilium

29 laudum mercatum ! Mulcent, dum blandior afflat

30 sors Zephyros ; fugiunt,

31 quando severa tonat : simulant servire, minantur ;

32 insidiasque struunt :

33 in verbis compti, non factis. Detrahe larvam ;

34 sub facili specie

35 mentiti vultus hostile absconditur ulcus.

36 Heu, cave ! dissiliet

37 fenellae pomum, subitoque in pectora nervo

38 spicula conjiciet.

39 Quod vultum oblectat. Melius tractabis hyaenam,

40 quae favet, ut noceat.

41 Laudant ? Fallaces Sirenum credito cantus :

42 chromata dum geminant,

43 seseque insinuant ; tu non incautus Ulysses

44 sollicita prohibe

45 auditum cera, Sirenes nemo canentes

46 audiit innocuus.

AD METELLUM BIDIUM. ODE XLII.

A3_42 v.1 Jura pectoris veto

2 fascesque mentis ponere, et se

3 vel metu, vel anxiis

4 vorare curis ; aut timere

5 quando se severior

6 fortuna obarmat ; aut tumere,

7 quando se secundior

8 sors exserit. Praecogitatus

9 ictus ingruit minus

10 timendus. Illum fata vitant.

11 Qui procul minantium

12 notavit iras, et procellas

13 occupavit ardua

14 mente, et sui securus. Illos

15 enecant pericula,

16 quibus repentina ingruerunt.

17 Sic ubi dies mari

18 urgente sese nocte mergit,

19 nemo perditum diem

20 nimis dolet ; sed si axe summo

21 pendulum, a meridie

22 trahat repente in occidentem

23 Hesperus ; rigens pavor

24 omnes tenebit. Nempe casus

25 hoc acutius ferit,

26 profundiusque vulnerat, quo

27 cogitatus est minus :

28 et hoc minus cor sauciat, quo

29 cogitatus est magis.

30 Sic saeva quidquid sors proterva

31 fronte comminabitur.

32 Ridebis, et vultu sereno

33 stabis ad pericula,

144

34 et fulminantem provocabis.

35 Praevidere terminum,

36 ars est timoribus medendi.

37 At secundioribus

38 si rideat favoribus sors,

39 exitum vide. Bona

40 sors nulla longa est. Mitiorem

41 increpat severior.

42 Secunda dum flat, insecundam

43 imminere cogites,

44 sic nauta cum Tethys quiescit,

45 dormiuntque Circii

46 ventos futuros auguratur,

47 vela nec mari explicat

48 certus procellae. Inter securim

49 regiamque purpuram.

50 Vix hora labitur. Per ipsos

51 frontis aureae jocos

52 Sors cruda torquet arma. Lethum

53 hic ubi calent joci,

54 nobis requirimus, parantque

55 gaudium doloribus

56 viam patentem. Si micante

57 sortis aureo die

58 diem inserenum cogitemus,

59 rursus aereum diem

60 si enubilandum cogitemus ;

61 nec timoribus fera

62 mentem fatigabit, nec aureo

63 sors amica lumine

64 per blanda nos venena fallet.

ODE XLIII. Se nec quaerere ut populo placeat, nec horrere si displiceat.

A3_43 v.1 Nec nimis plebi studeo placere,

2 nec nimis maeste fero displicere,

3 nec favor prodest populi, sinistra

4 nec nocet ira.

5 Cui placet virtus, stolidae placere

6 non potest plebi. Levis haec Favoni

7 improbis tantum male comparatur

8 moribus aura.

9 Quae probat vulgus, reprobo ; probo. Quae

10 improbat vulgus. Neque laude ducor

11 in pares mores ; neque me probrosa

12 scommata terrent.

13 Nec minor probro. Neque laude major

14 dicar : et probrum tolerare doctus,

15 spernere et plausum popularis aurae

16 sedulus idem.

17 Saepe sub vulgi rubui cachinnis,

18 saepe sub plausu silui : nec inde

19 concidi oppressus, neque me superba

20 mente levavi.

21 Vera laus non est, populi canentis

22 voce vulgari, digitoque honesto

23 plebis ostendi ; meruisse laudem.

145

24 Maxima laus est.

25 Nec probrum semper populi est cachinnus.

26 Improbus ridet ? Probus esse possum ;

27 dum nihil perdo probitatis, ipsum

28 laus mihi probrum est.

29 Improbet vulgus, probet ; exsecretur.

30 Aestimet ; prenset, premat ; osculetur,

31 mordeat : probrum est meruisse probrum,

32 gloria laudem.

33 Esse quod par est, avidus requiro

34 esse ; non qualis videar, laboro.

35 Fortis, enervis potuit videri ;

36 pessimus, insons.

37 Suspici, externum est, populoque ludi.

38 Hoc meum est, verae studuisse laudi,

39 aut probrum vulgi meruisse pravae

40 nomine vitae.

41 Vilis est, qui se pretio loquacis

42 aestimat plebis. Mihi magnus uni

43 aere virtutis facili paratu

44 esse laboro.

AD LAELIUM PETRONIUM. ODE XLIV. Vitae brevitatem gloriosis meritis...

A3_44 v.1 Paucis vivere contigit ;

2 multis esse. Diu nemo tamen fuit.

3 Quae nunc ebria fructibus

4 autumnat, rigidis terra Decembribus

5 hibernabit. Euntium

6 annorum seriem ne numeraveris,

7 nec, quod fluxit. Habes ; neque

8 tempus, quod veniet, dicere tu tuum

9 Petroni poteris. Dies

10 haec, quam vivis, abit : quae fluit horula,

11 jam partem rapuit tibi :

12 dum partem celeras vivere in alteram,

13 nolenti effugit altera.

14 Momentum ergo tuum est. Hoc quoque labitur ;

15 ni tu sedulus occupes.

16 Hoc est, Euboicum vivere pulverem ?

17 Hoc est, saecula Nestoris

18 metiri, modicum vivere punctulum ?

19 At longaeva tamen potes

20 Petroni Pylii vivere tempora,

21 vive, ut non pereuntibus

22 invadas meritis postera saecula,

23 venturisque nepotibus

24 te transmitte. Senex hic moritur satis,

25 quem caelo nimium cito

26 accessisse dolet civis ; et aufugi

27 anni cum properant, suo

28 mercatur stabilem nomine gloriam.

AD CAIUM LULLUM. ODE XLV. Tranquillitatem animi...

A3_45 v.1 Quisquis Aegaei maris inquietos

146

2 navigat fluctus, fragilive pinu

3 Adriam Typhis per iniqua tentat

4 proelia venti :

5 si repentino fluat imbre caelum,

6 aut procellosos agat unda montes,

7 nave damnata placidae precatur

8 otia pacis.

9 Quisquis aut Medos pharetra lacesssit,

10 aut movet bello furiosa Thracum

11 agmina et forti renovat Gradivo

12 proelia Achillis ;

13 otium tandem rogat, et solutus

14 Marte, tranquillas sine nube luces

15 optat, et parvo sibi miles et dux

16 vivere tecto.

17 Ac nec ardentis pretio metalli

18 otium venit, neque blandiori

19 gangis allapsu, neque bracteati

20 fluctibus Hermi.

21 Nulla vis auro est, ut iniquiores

22 arceat mentis miserae tumultus

23 quaeque discurrunt pretiosa circum

24 atria curas.

25 Otium quivis sibi gignit ipse,

26 qui potest parvo saturare avarum

27 mentis ardorem, tenuique vitam

28 ducere mensa.

29 Vivitur parvo bene. Qui lupinis

30 arcet exhausti stomachi latratus,

31 quique non magnum tenui salino

32 sigma coronat :

33 huic leves somnos nec avarus aufert

34 ambitus rerum, neque turpis auri

35 pompa ; nec mentem rotat inquieto

36 turbine cura

37 ergo quid vanis sequimur fugacem

38 gloriam votis, spatioque parvo

39 magna metamur ? fugit incitati

40 impetus aevi ;

41 nec moram incertae tenuere casus

42 labiles vitae. Bene vixit ille,

43 quisquis aeternum sibi promerendo

44 obligat aevum.

45 Quidve fallaci jaculamur arcu

46 vota trans Indum ? quid inane rerum

47 improbo tantum licitamur aestu,

48 Lulle, fluentum ?

49 Alba quae venit, fugit inter ipsas

50 sors manus ; et quam solido tenere

51 ungue credebas, tenuisse pluma

52 sero dolebis.

53 Sortis augmento placide fluentis

54 se metus augent, liquidumque mentis

55 gaudium exturbant, niveamque foedant

56 vulnere pacem.

57 Cura Fortunam sequitur faventem.

58 Illa, quae vultu facili renidet,

59 splendet in curas, tacitoque pectus

147

60 implicat astu.

61 Laetus in praesens animo, futura

62 mitte sectari. Nimium minante

63 sorte torqueri, gravis inquieti est

64 pectoris aestus.

65 Laeta sors ridet ? cave blandiente

66 occupet risu : cave flere, tristis

67 sortis ad fletum, stabilemque firma

68 pectoris arcem.

69 Laeta non faustis inimica miscet :

70 dejicit summos, levat et jacentes

71 sic nihil tutum, nihil est ab omni

72 parte beatum.

73 Tu tamen mentis stabili tenore

74 hanc et hanc specta, et taciturnitate

75 opprime urgentis, cohibe faventis

76 munera, et arma.

77 Dives est ; non cui Phrygiae laborant

78 mille acus ; non cui riget invidendum

79 liminis marmor, Siculaeve flavent

80 messis aristae.

81 Dives est, qui nil cupit ; huic deesse

82 nil potest. Illi male destinabit

83 ira discrimen. Miser esse nescit,

84 qui nihil ambit.

85 Disce praesenti rigidum parare

86 asperae, laetae, dubiaeque sorti

87 pectus, ingenti tua fulminabis

88 fata duello.

AD CHARIDEMVM. ODE XLVI. Natura paucis contenta est.

A3_46 v.1 Vota brevi loro flectas Charideme. Quando vota

2 augentur, auges mentis et dolores.

3 Contenta est modico natura quid eminente saxo

4 ipsis maritos nubibus colossos

5 accumulas, et ab obsequium parios vocas labores ?

6 Quid ampla terrae jugera aestuante

7 pectore complexus, numquam tua vota concatenas

8 potens tui ipse ? Massico laborant

9 dolia mille tibi, et tamen usque sitis : gemitque sigma

10 sub erudito exercitu ciborum ;

11 dura fames tamen usque latrat : patet aula ducta vasto

12 circum theatro, nec tamen sat ampla

13 aede habitas : Indus servit tibi gemmeo natatu,

14 urnaque Ganges aurea ; at coactas

15 inter divitias miser es. Tibi namque plura desunt,

16 domoque plena pectus est inane.

17 Piscaris pelagus, terram effodis, aeremque lassas ;

18 quaecumque poscis, affluunt : nec inde

19 vota famem possessa replent. Miser es, nec esse credis.

20 Natura pauca postulat. Modeste

21 si vivas, opulentus eris. Nihil affluens avarum

22 adimplet ; at parum cui st, abundat

23 contentus modico. Natura sitire et esurire

24 fugit : sed an praeterfluentis undae,

25 an Laestrigonio sudet cyathus magis liquore,

148

26 an rapa mensam tenuis, an Lucrini

27 praeda paret, curarum est ultima cura ; nec remota

28 vocat Venafri aut Phasidos tributa.

29 Consule naturam ; numquam, Charideme, pauperem te

30 quereris ; at si opinione vivas

31 numquam dives eris : tenui satiatur illa mensa,

32 haec inter orbis nundinas egena est,

AD ANNAEVM FERONIVM. ODE XLVII. Noscere se ipsum summa est scientia.

A3_47 v.1 Quid Stagyra juverit

2 exhausta ? Vel quid Poecilen Zenonis,

3 Socratisve pulpita

4 lassasse docta tusse, et abditarum

5 uberem scientiam

6 bibisse rerum ? Si scias recursus

7 siderum vagantium ;

8 quo Luna fonte cornuum recondat

9 splendidam superbiam,

10 vel quo sub antro siderum micantes

11 filios puerpera

12 gignat ; dies qua luce se capillet ;

13 quo gradu Venus meet ;

14 quot astra caelum censeat ; quot aether

15 ditet influentiis

16 subjecta terrae regna ; quo procellae

17 suscitentur Aeoli

18 partu ; quis Euripum stato tenore

19 ducat, et resorbeat :

20 si Numen ipsum noveris ; tamen te

21 nescias ; scies nihil.

22 Hoc nos, scientes plurima, imperitos

23 arguit scientiae,

24 quod in reductum proprii theatrum

25 pectoris sagacius

26 numquam subimus. Quid serat, metatque

27 proximus ; quid ebibat

28 Petrilla, curiosius notamus

29 quam cuique foeda sit

30 turpisque mens, non quaerimus. Feroni haec

31 maxima est scientia ;

32 intrare mentis ultimos recessus ;

33 fabulam prius sibi

34 examinandam sistere in theatro

35 mentis, antequam Deo

36 libranda detur. Omnium recenset,

37 et probat, vel improbat

38 momenta judex. Nemo displicere

39 cum velit Deo, decet

40 sic ordinare fabulam, ut probetur.

AD MEDARDUM LAEVINUM. ODE XLVIII. Quod humanus animus non satiatur...

A3_48 v.1 Quid pendant Arabum rura, quid horreis

2 verratur Lybicis, quid Babylon metat,

3 mitto quaerere. Me nec

149

4 vectigalia Persidis,

5 nec Lydus satiat fluminis aureo

6 decurrens strepitu. Phasidis alites,

7 aut conchylia Baiis

8 tu quaere in pretium famis :

9 tu, quod terra colit, quod fluviis natat,

10 quodque auras equitat. Scilicet ista sunt

11 nutrimenta malorum,

12 irritamina criminum.

13 Tu quod pampinea colligit e Chio

14 Bacchus, nectareos in cyathos voca :

15 debellata recurret

16 post tot lautitias sitis.

17 Ergo nil satis est ? Tantaleam sitim

18 frustra subter aquis effugientibus,

19 illusamque fugaci

20 pomo corrigimus famem ?

21 Verum est, quod cecinit fabula. Lumina

22 plus multo capiunt, quam stomachus. Sitis

23 uno pellitur haustu,

24 uno dura fames cibo :

25 post haustum tamen et fervidior sitis,

26 post escam redit et vividior fames.

27 Sic torquemur eodem,

28 quo laute fruimur bono.

29 Sic votis capimur, carpimur et simul ;

30 sic flammas alimus nos, quibus urimur ;

31 et quae vulnera amamus,

32 nobis pectora sauciant.

33 Unum est, quod satis est, Numen amabile.

34 Hoc desideriis omnibus ambio :

35 solus, quo satiemur

36 Hic est ; solus hic omnia est.

AD SEVERINVM LOLLIVM. ODE XLIX. Spem in adversis esse retinendam.

A3_49 v.1 Non semper Austris vapulat Adria,

2 tempestuosis nec mare Caspium

3 semper procellis incitatum

4 in dubias hiat usque valles.

5 Post efferatos in rabiem Notos

6 crispabit undae terga Favonius,

7 et temperato blandientes

8 lina vehent Zephyri tepore.

9 Si saeva Lolli te maris urgeat

10 procella, vires pectoris excita :

11 non semper irato ferocit

12 Hippotades Boreasque bello.

13 Sperare rebus prociduis decet

14 finem malorum, principium boni.

15 Infesta sors semen bonorum est,

16 prosperior soboles sinistrae est.

17 Quamvis soluta dissiliat ratis

18 compage, quamvis torta voragine

19 mergat Charybdis, Syrtibusque

20 in mediis ratis ingemiscat ;

21 spes firma velis suggeret Aeolos,

150

22 undasque puppi : quod juvet, invenit :

23 dum cuncta deplorata credis,

24 e medio natat illa fluctu.

25 Vulgi est ; sinistra cum cadit alea

26 votum ; vel ira, vel lacrimis malo

27 captare lenimen. Nec ira,

28 nec lacrimae medicamen addunt.

29 Labatur inter vulnera saucius

30 miles ; resumit robur, et ultima

31 ira recrudescit, novoque

32 castra petit violentus aestu.

33 Quaecumque mutet sors inamoenior,

34 ostrum lacernis, sceptra ligonibus,

35 fletuque plausus : at tenacem

36 non poterit tibi spem necare.

37 Ne cede telis. Est superabile

38 malum, quod angit. Fulmine si semel

39 nubes flagellat, num omnis ira

40 fulminea quatit astra nubes ?

41 Id, quod molestat, vulneris est metus.

42 Non vulnus ipsum : at saepe periculo

43 formido major delicatos.

44 Ante malum gravius fatigat.

45 Sic dum procellas volvit in aequore

46 navi minaces Circius, et polo

47 insultat undis, obruendam

48 mente times trepida carinam.

49 At dum propinquat, subjicit arduos

50 navi tumores, et famulo levat

51 in alta dorso ; et quam timebas,

52 illa rati famulatur unda.

53 O passe Lolli plurima ; non subit

54 transisse casus saepius ? Et tamen

55 deprensa navis jam parato

56 eminuit tumulo superstes.

57 At si feroci sors tamen impetu,

58 quod liberalis contulit, auferat

59 avara rursum, fluctibusque

60 mergat opes, niveumque nomen :

61 rebus superstes spes morientibus

62 numquam fatiscat. Scilicet omnia

63 fortuna cum tollit, superstes

64 cuncta potest reparare virtus.

AD CELSUM. ODE L. Invitat ad deserendam aulam.

A3_50 v.1 Quo furor impellit ? Quo nos vesania celse

2 praecipitat ? Miserisque negatam

3 sollicitamus opem fallaces sortis ad aras ?

4 Saeva tempestate rotamur

5 fluctibus abrepta, scopulisque allidimur ; et nos

6 in placido portu esse putamus.

7 Volvimur incerti curarum turbine ; nosque

8 tranquilla gaudere quiete

9 credimus. Atque ipsis blandimur fluctibus. Undis

10 fidimus, et per mille labores

11 funera mercamur, damnati ad funera pridem.

151

12 An tantum sors improba possit,

13 fingat ut arbitrio mea fata, vicesque gubernet :

14 et permisceat infima summis ?

15 Scilicet illa ducum tectis dominatur, et alto

16 sceptra sibi fastu arrogat aulae.

17 Illum sidereis imponit turribus, istum

18 ejectum sub Tartara damnat.

19 Hunc premit, hunc effert : hunc portat, proterit illum :

20 hunc ignotum laudis amore

21 delinit ; aeternis animi hunc angoribus urget.

22 Quemlibet aut gravat, aut levat, et se

23 vel vultu matrem, vel se exhibet ipsa tyrannam.

24 Si quem lumine forte secundo

25 viderit, ingentes afflat sub pectora curas,

26 tortoremque sui facit ipsum.

27 Dum vigilant stellae, vigilat, si forte corona

28 incubet, aut latus ambiat ostrum.

29 Dum caelum Phoebus redivivo illuminat igne ;

30 quot radiis, totidem ignibus ipse

31 uritur, et nondum frontem diadema coronat,

32 et nondum lateri affluit ostrum.

33 Sic dum sollicitis captatur purpura votis,

34 se quaerentem purpura ludit.

35 Dumque moras nectit, mors instat ; et ante ruborem

36 muricis, urget funeris atror.

37 Siccine servitiis aulae juravimus ? Ergo

38 libertatem perdimus aureo

39 vincti colla jugo ? Satis est : disrumpe catenas

40 mecum celse : et pectore Numen

41 indue : liberior caeli nos provocat aura,

42 ut tibi tu vivas, ego vivam

43 ipse mihi. Vixi : sed non mihi : tu quoque celse

44 non tibi. Viximus hactenus aulae,

45 et pretium toties licitati vile laborum

46 perdidimus pulchrae lucra vitae.

47 Nunc melior fluit aura : veni : illa pace fruemur

48 quam nobis fundabimus ipsi.

AD LUCIUM DYMUM. ODE LI. Quod humanus animus solo DEO satietur.

A3_51 v.1 Frustra nos Scythicae Phasidis arduas

2 vestigamus aves, et legimus procul

3 aut conchylia Baiis,

4 aut convivia saltibus

5 Marsis ? Quidquid habet pontus, et aetheris

6 et terrae gremium, et flumina, et aequora

7 nutrimenta malorum

8 sunt, non laetitiae seges,

9 non mentis saties. Quid juvat aureum

10 Pactoli obsequium ? Quid juvat ambulans

11 per vestibula Erythra, aut

12 Hermus per laquearia ?

13 Quid nos vota juvant Maeonii ducis,

14 ut quidquid cupidae contigerint manus,

15 venas induat auri ;

16 concham formet in auream

17 se vitri cyathus, duret in auream

152

18 se Bacchus glaciem, sigmataque aureo

19 obsignata rigore

20 intractabile Tantalo

21 fomentum exhibeant : si stomacho famem

22 numquam submoveas, si sitis ignibus

23 urat viscera major,

24 ne sese exsatiet calor

25 depascens animam ? Si tibi vel Thetis

26 impendat famulas prompta cuppedias

27 aer obsequiosa in

28 mensas alite defluat :

29 vel Crete cyathum nectare repleat,

30 et permixta epulis Massica ferveant :

31 vel se sponte superbis

32 aurum postibus illinat,

33 et per Mydonii parietis ambitum

34 servus gemmifluo Lydus inambulet

35 amne, et tecta adamantum

36 claris ignibus ardeant ;

37 numquam non sities plura. Cupidinem

38 incendes magis his ; non perimes, Dyme.

39 Hoc plus aestuat ignis,

40 quo plus Palladis aggeris ;

41 dum mentem cruciat, quidquid abest, miser,

42 adsint plura licet, semper eris Dyme ;

43 et torquebere eodem

44 per fastidia, quoque te

45 faustum credideras. Altius, altius

46 tollenda est animi penna, perennium

47 qua se castra bonorum

48 pandunt, et rigua poli

49 manant ambrosia. Hic terminus exsili,

50 hic finis scelerum figitur aureis

51 stellarum ignibus ; hic se

52 veri luminis ambitus,

53 et solum satians copia gloriae !

54 Et mores nivei, et candida saecula

55 numquam deficientis

56 se volvunt opulentiae.

57 Huc sese ambitio, non satiabilis

58 humanis, referat. Quod tibi sit satis,

59 unus conferet is, qui

60 cunctis est satis, et sibi.

ODE LII. Se paupertatem Religiosam prae divitiis amplecti.

A3_52 v.1 Odi tumentis pergama Mempheos,

2 et mille avitae gentis imagines,

3 gazas Phraatae, aurum Phalanti,

4 regna Midae, soliumque Croesi,

5 ultro canendi pauperiem arbitram,

6 magistram habendi pauperiem sequar

7 juratus, et pronam indigendi

8 consilio sinuabo mentem.

9 Non, si magistro sollicitudinum

10 auro carebo, fata superstitem

11 famae negabunt, immemorque

153

12 posteritas mea facta condet.

13 Quin, nota Divis pauperies coli,

14 injuriosis nubibus eximet,

15 et gloriosum trita quondam

16 regna super statuet triumphum.

17 Valete jam nunc Mempheos atria,

18 potentiorum jura penatium

19 valete ; congestoque in auro

20 Assyriae Tyriaeque merces

21 valete. Dives paupere sub Deo

22 nec esse possum, nec volo, plurima

23 si mi negentur, non egebo :

24 nempe dabunt meliora Divi

ODE LIII. Se Religiosae Castitati devovet.

A3_53 v.1 Custos pectoris integri,

2 intactaeque nivis pervigil arbiter,

3 curas connubialium

4 legum, vestibulo pectoris arceo,

5 ex quo non violabili

6 nodo castus Amor me sibi vendicat.

7 Non me seditionibus

8 vertet caecus amor ; quamlibet aereos

9 expugnaverit Hectoras,

10 heroosque animos, sive Agamemnonis ;

11 seu victoris Achillei

12 juri subdiderit Cypridis, et face

13 regum corda cremaverit.

14 Nimirum (faveant sic mihi Caelites)

15 forti fortior Hercule,

16 et durabilior Neritio duce,

17 nec poma Hesperidum legam,

18 nec cordis tribuam jura canentium

19 Sirenum modulis. Procul,

20 quidquid Cyprin olet, quidquid amabili

21 gustu irritat ineptias ;

22 quidquid membra fovet ; collis Hymettii

23 irritamina narium,

24 merces Assyriae ; mollia vellera

25 serum, copia Caecubi,

26 et mensa Antonii, mensa Alyatticis

27 emollita cuppediis.

28 Et mollis juvenum turba, licentiae

29 venatrix, socii leves,

30 ferventesque joci, ac desidis otium

31 horae. Jam mihi servient

32 mordendo rigidi tergori aculei,

33 horrensque asperioribus

34 setis excubitor pectoris integri

35 thorax, suppositus lapis

36 lassato capiti, durities tori,

37 et somnus brevis, et labor

38 longus, nec gravibus mensa paratibus

39 umquam plausibilis ; licet

40 faux jejuna gemat. Sic ego victima im-

41 -puri tela Cupidinis

154

42 non tingam, et Paphiam fallere providus

43 evitabo ferociam.

44 O praeses nivei candida pectoris,

45 sancti foederis arbitra,

46 florentisque animi gratia, Castitas,

47 me clausum procus abditas

48 in tecti latebras suscipe servulum.

49 Hic Virgo, hic, ubi liliis

50 candent templa tuis, hostia procidam.

51 Hic quidquid superest mei,

52 et casti spolium corporis immolo.

ODE LIV. Obedientiae Religiosae se dedicat.

A3_54 v.1 In contumaci pectore legibus

2 Ignatianis nitimur obsequi,

3 pronumque curvare imperanti

4 arbitrium, famulamque mentem.

5 Seu nos tepentes sanguine Memnonas,

6 seu Bosphoranae Syrtis inhospita

7 subire mandet, barbarumque

8 Japonici penetrale mundi :

9 periculosae per freta Tethyos

10 parere virtus prompta sub Indicis

11 astris gementes, et repostas

12 Memnonidum penetrabit oras.

13 Non fulminantis torva licentia

14 terrebit orbis, non vagus aequore

15 terror procellarum, aut tyrannis

16 Hesperiae superabit undae.

17 Quin arrogata morte adamantini

18 superbientes ingenii placet.

19 Fregisse vires, et protervos

20 arbitrii posuisse fasces.

21 Insultet udis Adria montibus,

22 furorve Eous, vel mare Thracium,

23 omnemque ventorum duella

24 Oceanum lacerent procellis :

25 Loiola mandas ? Dissociabilem

26 calcabo pontum, et seditionibus

27 commissus undae, ad litus Indi

28 in fragili tabula enatabo.

29 Nil est volenti difficile, arduum

30 nil est amanti. Plus nimio cadit,

31 qui plus sibi fidit, suisque

32 consiliis nimium laborat.

33 Parere jussis ; libera et arbitri

34 consulta dictis alterius dare,

35 hoc est decennali solutum

36 cura animum sapienter altae

37 aptare paci. Subdere pronius

38 sese imperantum legibus ; arduum est

39 regnum pacisci cordis, atque

40 sceptra suae retinere mentis.

41 Hac arte servam pectoris indolem

42 Ignatianis legibus opprimam :

43 hac arte, quondam prostituta

155

44 regna meae reparabo mentis.

AD MARCUM LENNUM. ODE LV. Nobilitas literis ornatur.

A3_55 v.1 Est aliquid, veteri deduci a sanguine Marce,

2 statuasque mille postibus

3 fumosas numerare Patrum, censuque superbo

4 avos videre nobiles.

5 Est aliquid, defixa cedris spectare trophaea,

6 victoriasque stemmatis,

7 bellaque non humili Mavortis gesta furore,

8 Capitoliique laureas.

9 Sed nihil est sanguis, Patrum nihil ordine longam

10 propaginem deducere,

11 fixa trophaea nihil, nihil est victoria Martis,

12 et mille frontis laureae :

13 nupta simul nisi Diva ornet Sapientia stemma,

14 et Martiali laureae

15 Palladius jungatur honor. Quam stemma decorum est,

16 tam turpis ignorantia est.

17 Stemma dies est, est foeda ignorantia nubes ;

18 quod pingit ille, haec inficit.

19 Est corpus sanguis, Sapientia spiritus. Istum

20 si dempseris, cadaver est.

21 Nobilis est arbor sanguis ; Sapientia fructus :

22 hunc tolle, et arbor truncus est.

23 Est sanguis caelum, caelo Sapientia Sol est :

24 sine Sole nox est horrida.

25 Est sanguis Paestum, Paesto Sapientia flos est :

26 sine flore Paestum est vastitas.

27 Est sanguis regnum, regno est Sapientia Princeps :

28 si desit hic, confusio est.

29 Marce, diem tibi stemma dedit ; Sapientia nubes

30 absumpsit ignorantiae.

31 Sanguine corpus habes ; animam Sapientia donat ;

32 es arbor, at cum fructibus :

33 es caelum cum Sole suo, cum floribus hortus ;

34 regnumque, sed cum Principe.

35 Quidquid habet Stoa, quidquid habet grandaeva Stagira,

36 vel porticus, vel Poecile ;

37 quidquid habent latices Heliconis, quidquid Apollo,

38 et ore Suada melleo,

39 libraque justitiae, legumque perita palaestra,

40 regina quidquid condidit

41 Theiologia sinu. Verbo, Sapientia Marce es ;

42 natalium splendoribus

43 Palladios addis : qui te videt, hic videt omnis

44 Sapientiae compendium.

AD FERDINANDUM III. ROM. IMPERATOREM. ODE LVI.

A3_56 v.1 Mitis dextera Caesarem,

2 innubisque animi candor, et aureae

3 frontis pulchra serenitas

4 commendat populis. Qui nimium manu

5 saeva per jugulos furit,

156

6 non vult regna diu flectere. Non bene

7 clavus ducitur imperi

8 funestante manu. Funera civium

9 non servant patriam bene.

10 Qui vis sceptra diu flectere ; sic rege

11 ut te civis amet. Duae

12 leges officii sunt ; amor, et timor.

13 Sed primas amor obtinet,

14 postremasque timor. Sic bene temperas

15 Fernande Imperium. Sibi

16 debet, qui periit. Vivere, Caesare

17 te, quivis potuit, suis

18 probris si potuit ponere limitem.

19 Sensit condita Daedalo,

20 quae se sidereis ambitiosior

21 immiscet Capitoliis,

22 humanis oculis pulchrior aspici ;

23 sed quae debita fulmini

24 Martis, debuerat victima sanguinem

25 effudisse, Ratis-bona

26 innubes animos, candida pectora

27 vernae numine Chloridos,

28 et mitis Zephyri nube calentia.

29 Sensit pulchra Moguntia,

30 senserunt timidi Wormatiae lares,

31 totumque Imperium manum

32 clementem coluit. Si tibi Martia

33 desaevire licentia ar-

34 -risisset, poteras strata cadavera

35 calcare, et tumidas dare

36 urbes in cinerem : sed placuit magis

37 frenum ponere acinaci,

38 vectricemque manum sanguinis insciam

39 miscere officio patris,

40 et mutare piis proelia risibus.

41 Hoc est elogium, Dei

42 affine elogiis, promeritos mori

43 conservare potentia,

44 nec quantum valet in funera civium,

45 tantum velle ; Favonios

46 acris composita nube supercili

47 indulgere suis ; manum

48 arcere a gladii fulmine ; publica

49 ni res fulmina postulet.

50 Irasci levis est pectoris. Indoles

51 raro magnanimae furunt.

52 Sic Fernande tuis civibus imperas,

53 ut flectas animos simul.

54 Hoc sceptrum titulo Caesareum aestimas

55 quod prodesse tuis queas ;

56 non quod per jugulos ducere acinacem.

57 Vis regnare beatius ?

58 Clementis titulum Caesaris obtine.

AD HENRICUM SERENUM. ODE LVII. Temporis esse habendam rationem.

A3_57 v.1 Serene, avaram temporis applica

157

2 mentem futuris : nec tamen otio

3 praesentis aetatis tributum

4 in medio Zephyri jocantis

5 absume lusu. Temporis aestima

6 fugam volantis. Non reparabile est,

7 quod evolutum est : quod futurum,

8 est dubium : breve nunc meantis

9 est fluxus horae. Jam incipe vivere

10 tibi, priusquam vivere desinas.

11 Quid hactenus vixisse prodest,

12 vita prior fugitiva nullo

13 si fructu abivit ? Saepe quidem diu

14 vixisse multis contigit, at parum

15 vixere. Nimirum nec anni,

16 nec capitis nivei senectus

17 diuturna vitae tempora comprobant.

18 Honesta res est vivere. Quilibet

19 vixisse tantum judicatur

20 quantum operum meritique fecit.

21 Serene cura vivere, dum potes ;

22 quaestumque cense singula labilis

23 momenta vitae. Sera vita est

24 crastina ; vive hodie Serene.

Ad Sacri Romani Imperii PRINCIPES. ODE LVIII.

A3_58 v.1 Quid indecoro pulvere sordida

2 arista Martis ferrea saecula

3 mundo recudit ? Quid cruoris

4 diluvium minitatur orbi ?

5 Quid umbo, Caeli solibus aemulus,

6 levesque clamant funera cassides ?

7 Quid aere bella, et bella ferro,

8 bella manu meditatur orbis ?

9 Formidolosi frangite tympana

10 tubasque Martis, grando volantium

11 exsul sagittarum quietas

12 restituat sine nube luces.

13 Exulceratum sistite, Principes,

14 a caede ferrum ; parcite civium,

15 et liberorum, conjugumque

16 funeribus viduare regna.

17 Pax laureatis vecta curulibus

18 charistiorum tempora ritibus

19 dicata duxit, et quietem

20 Austriacae cecinere alaudae.

21 Pax, io ! pax est. Ter resonabilis

22 respondet Echo ; ter capita alpium

23 pacem reclamant, terque pacem

24 Austriacae recinunt alaudae.

AD IESUM CRUCIFIXUM. ODE LIX. Petit eidem in cruce configi.

A3_59 v.1 Uror vulnere Numinis,

2 uror sanguineis pectoris amnibus,

3 et plagis laceri Dei,

158

4 et per caesa vagis membra cruoribus.

5 O crudae facies trabis !

6 O fontis rosei vena ! et amabiles

7 dulcis sanguinis alvei !

8 Cur me sepositum fixa tenacius

9 mentis vincula detinent

10 Carnis mancipium ? Nec licitum Deo est

11 configi ? Pudet, heu ! pudet

12 mergi deliciis, dum tibi tempora

13 circum dilaniantibus

14 punguntur stimulis. Sic ego conscius

15 delicti, toties rosas

16 dum decerpo, tuae Christe tyrannica

17 fronti spina relinquitur.

18 Sic per delicias dum ruo noxiae

19 libertatis amantior,

20 tu vinctus rigida figeris arbore

21 Jesu, et supplicium meae

22 suffers innocuus grande licentiae.

23 Nullum, Christe, tibi vacat

24 membrum supplicio. Sic mea crimina

25 pensas criminis innocens.

26 Et necdum scelerum carbasa contraho,

27 quae me per scopulos agunt,

28 involvuntque animam mille periculis ?

29 Necdum pro pudor ultimam

30 metam criminibus constituo meis

31 infelix scelerum institor ?

32 Accedo toties, et toties tuam

33 juratus teneo crucem :

34 sed rursus veterem repeto semitam

35 semper foedifragus Deo.

36 Nec me Christe tamen rejicis : arbore

37 palmas in rigida explicas

38 amplexuque paras stringere perfidum.

39 Tende utramque manum Deus,

40 ut praedam capias, quae toties fugit,

41 monstrum, quod capias, ferum

42 nullum usquam magis est : si merear tamen

43 dextra non nocua capi,

44 pectus tot scelerum qui gero conscium.

45 En rursus venio. Hic reus

46 imploro veniam. Hic ad crucis arborem,

47 hic fastus veteris tumor,

48 hic mentis jaceat prava licentia,

49 infelixque superbia,

50 carnis deliciae, telaque Cypridos,

51 argentique sitis. Dei

52 me nullus rigida avellet ab arbore.

ODE LX. Poesin valere iubet, severioribus studiis occupatus.

A3_60 v.1 Valete Musae. Jam mihi dissona,

2 non sic, ut olim, barbitus obstrepit ;

3 lyraeque, confractaeque buxi

4 non solitis modulis loquuntur.

5 Hic sponte frango, quod reliquum est lyrae,

159

6 juratus hostis fontium, et entheae

7 contemptor undae, quam Camenis

8 ad numeros Pataraeus odae

9 Phoebus propinat. Nolo, mihi caput

10 laurus, coronet : nolo, perambulent

11 frontem virores ; nolo, mentem

12 corripiat furor entheatus.

13 Jam sat Thaliae, jam sat Apollini

14 aetatis actum est. Quid mihi pauperes

15 Musae rependetis, labori

16 quod juvenis malesanus annos

17 vestro dicarim ? Diximus Adriae

18 ad litus undae, qua remeabili

19 pulsata Tergeste procella

20 surgit obex clipeusque ponto

21 justum peremptum diximus ad gravis

22 Musae cothurnos : inde Trebellium

23 togaque defunctum, sagoque

24 Zagrabiae dedimus theatro.

25 Post fata Mari, et collacrimabilis

26 sors Andronici, et proelia Tillii,

27 et victa Magdeburgum, et ignes

28 et cineres pereuntis urbis ;

29 Felicianus, quique comes fuit

30 victoriarum Primus, in area

31 visus Labaco est. Tuque sceptro

32 Austriacis dominata terris

33 Vienna Princeps, Xaverium meae

34 partum Camenae, tu Theodosii

35 crudele pomum ; tu immerentis

36 naufragium lacrimata Sosae es.

37 Quin Austriorum lumina principum

38 subire jussus, grande Bethuliae

39 fixi trophaeum, cum paventem

40 Suecus agrum, timidumque ferro

41 turbaret Istrum. Favit amabilis

42 Thalia, quando Saxone Carolum

43 Magnum triumphato videndum

44 Caesareis oculis paravi ;

45 cum Ferdinandus filius, altera

46 spes gentis orbis gloria, dexteram

47 Bohemiae sceptro, comamque

48 Pannoniae sociasset auro.

49 Exinde Phryxo Jasona vellere

50 superbientem, praecipiti datum

51 vena laborantis diei

52 Magne tibi Leopolde fudi,

53 cum fulciendae machina Belgiae, et

54 Gallis futurus terror ab Austria

55 accitus ingentes parares

56 magnanimo superare nisu

57 calles viarum. Nec mihi defuit

58 Apollo dexter, cum bona nuntia

59 venere pacis Osnabrugae

60 tunc facili mihi Musa chorda

61 lusit Josephum fratribus additum,

62 quamvis teneret me gravioribus

63 jam tunc magistri cogitatis

160

64 Angelici labor implicatum.

65 Tunc et Theandri connubium, et Psyches

66 cantavi amores ; tunc Theodosii

67 Magni triumphos suscitavi

68 in tragicos numeros, Camena

69 non insecunda ; cum diademate

70 septemviralis Concilii Patrum

71 nutu coronatus, paterni

72 tecta soli, triplicemque Caesar

73 subiret arcum, gratia, et Austriae

74 cor, Ferdinandus. Sed breve gaudium

75 turbavit orchestrae, et theatrum

76 mors celeri nece Ferdinandi

77 obnubilavit. Frangite barbita,

78 chelesque Musae ; frangite pectines.

79 Pudet theatri, quando acerbos

80 funeribus malesana ludit

81 mors in dolores. Rumpite tinnulas

82 chordas Camenae. Quid mihi reddidit

83 mercedis orchestrae paratus ?

84 Quid toties adamata scena ?

85 Hoc nempe, cujus paeniteat diu,

86 quin fessa tandem corda molestiis,

87 clamoribus, rixisque scenae,

88 et strepitu puerorum inani

89 ad alta tollo ? Jam Sapientia

90 severior me detinet. Abjice

91 o Musa plectrum ; nec resume,

92 saepe licet prece flagiteris.

NICOLAI AVANCINI E SOCIETATE IESV LYRICORVM LIBER QUARTUS.

AD PHOEBUM. ODE I.

A4_1 v.1 Da Phoebe carmen, non merui, tua

2 qui plectra fregi, et Pieriae sacros

3 fontes Amymonae, et Camenas

4 deserui malefaustus hostis

5 ludentis Ascrae : non merui tuas

6 Apollo lauros ; dum male Pegasi

7 fluenta dedignans bicollis

8 stagna jugi, clariosque fontes

9 valere jussi. Tu tamen annue

10 in vota Apollo, labraque amystide

11 perfunde sacra, barbitumque

12 in faciles resonare versus

13 concede rursus. Quamlibet alveo

14 desueta Pindi vena lyrae vetet

15 sermone dextram, ac entheati

16 destituant animum calores,

161

17 expergefactis ad numeros modis

18 tentabo magnae fulcra Alemanniae

19 regesque, Caesaresque, ad usque

20 Magne tuum Leopolde sceptrum :

21 in quem potentum Regia Caesarum

22 virtus meavit gloria Caroli

23 Magni, calensque Ludovici

24 relligio : pietas Lothari,

25 Arnulphi amores, magnificentia

26 Ottonis, Henrici integritas, vigor

27 prime Rudolphi, par vetandis

28 naufragiis utriusque mundi ;

29 Alberti honores, inviolabilis

30 pax Friderici, Palladis otia

31 curata Maximiliano ;

32 arma procul dominata ponto

33 et gesta terris proelia Caroli,

34 et Ferdinandi pectoris innocens

35 gravisque majestas ; avique

36 magnanimus vigor, inquietae

37 sortis tyranno turbine celsior ;

38 zelusque Patris, gratia, lenitas,

39 et liberalis dextra, et omnis

40 justitiae ac pietatis aula :

41 et quidquid usquam Regia Caesarum

42 sceptra occupavit fulgure gloriae,

43 quidquid coronato perenne

44 imperio decus arrogavit.

45 Huc Phoebe versus, quidquid et eloqui

46 Musae propinant. Non levis est labor,

47 quem Diva majestas reposcit,

48 quem sapiens Academus urget.

49 Exinde magni proelia Flavii

50 pugnata Romae ad moenia ; Tyberim

51 Maxentii undantem cruore,

52 fusa Deum simulacra, culti

53 delubra Christi prima Quiritium

54 statuta templis ; sceptraque numini

55 dicata, deducam in theatrum

56 Caesaribus placuisse avarum.

57 Huc Phoebe versus, huc Senecae mihi

58 gravem cothurnum, et pondera grandium

59 sententiarum. Qui laborat

60 Caesaribus placuisse, toto

61 Nisi ebrietur fonte Aganippidum,

62 nihil laborat. Lumina principum

63 sunt delicata. Quid moraris ?

64 Da validum mihi Phoebe carmen.

Ad Augustis. Recenter Electum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE II.

A4_2 v.1 In te priorum posthuma Caesarum

2 virtus recenti flumine defluit,

3 Auguste Caesar ; quodque sparsit

4 per veteres bona Gratiarum

5 fortuna reges, fenore non levi

6 in te coegit, sedula gloriae

162

7 tuae laboratrix, diuque

8 Austriacae studiosa famae.

9 In te capacis vividus ingeni

10 efflammat ignis, grandibus indoles

11 matura rebus, pectus audax,

12 nec pavidum simulacra belli

13 perrumpere armis ; vasta potentiae

14 vis sustinendae ; consilium grave,

15 industria acris, mensque prudens,

16 et sapiens animi theatrum :

17 natura fortis, casibus altius

18 robur sinistris, mens popularibus

19 major procellis, appetitus

20 edomitus, patiensque legis

21 furor, modesti gratia luminis,

22 suavisque vultus scena, meridies

23 frontis serenus, melleique

24 alloquii geniale nectar ;

25 ferocientis nescia acinacis

26 manus, fluentum conscia munerum,

27 et ira clemens, et Paternae

28 justitiae ac pietatis ardor.

29 In te superstes relligio Patrum,

30 zelusque avorum, curaque rituum

31 solers tuendorum, ac honoris

32 caelituum studiosa flamma.

33 Hinc quid futuri saecula temporis

34 ventura sperent, accipe. Classica

35 oblita murmur conquiescent,

36 et tacitis inimicus armis

37 stertet Gradivus, totque rebellium

38 exercitatus funeribus chalybs

39 tandem fatigatus ruinis,

40 pacis amans, grave fulmen irae

41 recondet ultro ; perque Alemanniae

42 campos et urbes se niveis aget

43 pax alma bigis, faustitasque,

44 cana fides, veterumque mores

45 aurei parentum, et saecula melleis

46 rivis sequentur. Bella silentio

47 sepulta Musas recreabunt ;

48 seque Themis, procul acta terris,

49 reponet orbi. Tunc et acinaces

50 parcus cruorem spargere civicum,

51 quidquid furoris temperati,

52 quidquid habet generosioris

53 irae et caloris, sacrilego gregi

54 impendet audax, haeresis impetum

55 fracturus, et mundi tyrannam

56 fulmineo vetiturus ictu ;

57 quae jam paternis saepe securibus

58 afflicta, nondum combibit impia

59 cervice mucronem supremum ;

60 et Latiis dare colla frenis

61 frustra reluctans sub pedibus gemit,

62 terramque mordet, victima Tartaro

63 tandem migratura, et probrosis

64 funeribus Stygio datura

163

65 pompam tyranno, si quid acinaci

66 hinc restet irae, laetus in ultimos

67 saevire Thraces, Othomanni

68 vulneribus reparasse vastum

69 gaudebit orbem. Tunc tibi Bosphorus

70 supplex trecentis classibus accidet,

71 vultuque depresso stupebit,

72 Caesareo licuisse tantum

73 impune ferro. Tunc quoque Cynthio

74 dilecta pubes ibit in agmine

75 per colla Pindi, laureasque

76 ingeniis meruisse avara,

77 pulchro Stagirae pulvere sordida

78 Apollinari curret in orbita ;

79 doctamque laudem nundinata

80 terget iners senium eruditae

81 antiquitati ; et divitis ingeni

82 undante vena Numinis atria

83 pulsabit, et solerte cura

84 sidereis tenebris sepulti

85 arcana veri pignora deteget.

86 Tunc et severae legis amantior,

87 tenaxque justi turba, pulchris

88 ingenii fremet usque rixis.

89 Quin et Machaon sese Academica

90 lauru decorus, fundet in atria ;

91 et frangere audax jura mortis

92 Paeoniae melior magister

93 tuto audietur, sic mihi Caelitum

94 dixit Senatus ; sic tua, Caesarum

95 Auguste Caesar, vis, et acris

96 ingenii, geniique virtus

97 dudum spopondit. Sistite temporum

98 soles avari, currere sedulos

99 annos morati, dum suas spes

100 res faciat Leopoldus orbi.

101 Sic advovemus. Quisquis amabili

102 momenta regum Numine prosperas,

103 sortesque regnorum, vicesque

104 imperii moderaris ; audi

105 votum tuorum ! Prima Alemanniae

106 spes vivat orbi ! Vivat, et aureo

107 fluxu laboratos reponat

108 imperio Leopoldus annos.

Ad Invidos AUSTRIACAE GLORIAE. ODE III

A4_3 v.1 Pro ! quam protervis seditionibus

2 incestat aulas livor ! Hic aureum

3 famae nitorem, gloriaeque

4 mite jubat, decimoque dignum

5 nepote nomen nube volantium

6 calumniarum fuscat, et obvio

7 atrore foedat ; nec serenum

8 ire diem patitur coronae,

9 quam Martis artes quam medios cruor

10 fusus per hostes, vivaque pectoris

164

11 magni cicatrix comparavit,

12 vel pretium sapientioris

13 emit laboris. Quod micat, obtegit ;

14 quod lucet, atrat ; quod colitur, notat ;

15 quod surgit, obtundit, premitque,

16 quod decuit caput eminere.

17 O turpe monstrum Livor ! eburneae

18 famae sepulchrum, nominis helluo,

19 uredo splendoris, venenum

20 laetitiae, meritique funus.

21 Ringare laudum vipera, sed tuo

22 te dente rodes, exitium tui,

23 et carnifex ipse, et tyrannus,

24 ipse tuae laniena vitae.

25 Ringare. Sed si forte Lotharium,

26 si mille reges, milleque Caesares

27 telo peremisti ; terentur

28 Austriaco tua colla curru.

29 Ringare honesto : scilicet in tuum

30 vulnus redibunt tela. Quod Austriae

31 moliris, inconsultus hostis,

32 exitium, tibi machinaris.

33 Hoc interibis vulnere, quod paras.

34 Nulla eminentem Solis ad orbitam

35 se tela jactant, nube nulla

36 invidiae violantur astra.

37 Livoris ira celsior Austria,

38 in Sole sedem collocat. Obtege

39 Phoebi quadrigas, si invidente

40 Austriacum meditaris ostrum

41 tentare morus. Quod violentiam

42 minatur, infra serpere se videt ;

43 constansque, livoris minaci

44 ducit opes animumque ab aestu.

45 Hac arte crevit gloria, qua Austriam

46 livor momordit. Quo magis invides,

47 plus laudis adfers. Invidere,

48 est animi nota egentioris :

49 at ferre dentes invidiae, nota est

50 felicitatis. Livor in Austriam

51 telum omne distringat ; probabit

52 grande decus, meritasque laudes.

AD PRINCIPES IMPERII. ODE IV.

A4_4 v.1 Vivet superstes gloria Caesarum,

2 et fama victrix funereae facis

3 regum micabit, quos honestat

4 alma quies, placidique soles

5 clementioris frontis ; et aureae

6 serenitatis mellea gratia

7 diffamat orbi. Nam benignus

8 oris honor, facilesque risus

9 in subditorum pectora permeant

10 ligantque mentes. Nil magis elicit

11 suorum amores, quam suavi

12 imperio cicurare gentes.

165

13 Quin et magistri dextera mitior

14 infrenat ursos ; et Tigrides gravem

15 odere vultum ; ridibundi

16 jussa oculi capiunt leones,

17 exeste regnis nubila, fulmina,

18 letum, et furores, Eumenidum pares

19 igni calores, vindicisque

20 tela manus, rigidumque ferrum.

21 Rex efferati pectoris, impotens

22 est latro regni. Qui sibi, quod libet,

23 licere credit, lacrimandam

24 Imperium trahet in ruinam.

25 Quem civis odit, non bene publicos

26 sedabit aestus : qui trepidantium

27 amat timores subditorum,

28 ipse suos metuat furores.

29 Hac lege vivit Rex : timeat suos,

30 si vult timeri. Rex amet ; omnium

31 felix amores comparabit :

32 nec trepidas celerabit urbes

33 munire vallis, jam satis unico

34 amore tutus. Bellica fulmina

35 perdunt furorem, dum minister

36 servit amor, galeamque praestat

37 periclitanti. Sic ego, conscius

38 augur futuri temporis, ominor,

39 regnante Luidpoldo videbit

40 mire jubar placidumque sceptrum

41 Germana tellus. Ille furoribus

42 pacem Gelonis, ille Othomannico

43 astro quietem comparabit :

44 ille olea facilis secundae

45 tranquillitatis tempora digeret ;

46 et quod gemebat Marte sub aereo,

47 saevaeque Bellonae sub aestu

48 imperium, meliore pacis

49 ditabit auro. Sic ego ; sic boni

50 vovemus omnes ; sic male conscius

51 formidat hostis ; sic Quirites

52 imperii, proceresque sperant.

Ad Augustissimum Rom. Imperatorem LEOPOLDUM. ODE V.

A4_5 v.1 Condit regna labor vigil :

2 idem regna tenet. Navigium aestima

3 curas mobilis imperi ;

4 quod contra fluvium nititur. Incitus

5 nolentem rapit impetus ;

6 ni remum moneas, ni valeas manu ;

7 urgentesque laboribus

8 fluctus continuis submoveas rate.

9 Undantes popularibus

10 motus dissidiis, civica proelia,

11 pugnantesque domestico

12 insultu poluli, Marsque ferocior

13 externa rabie calens,

14 quantis Imperium seditionibus,

166

15 quantis fluctibus impetunt !

16 Non sic Ambracii torva licentia

17 insultat pelagi ; neque

18 Tyrrheni rabies horrida Nerei,

19 non Syrtis Siculi freti,

20 saevis omne latus cincta latratibus,

21 aut ira Acrocerauniis

22 incumbens scopulis, cum Boreae obstitit

23 Auster, vel cum Aquilonibus

24 emotum pelagus sidera fervidis

25 undae dissidiis premit.

26 Una sede sedent sollicitudines

27 et reges. Labor improbus

28 ni curas reprimat, magnanimi oppriment

29 vires Herculis. Impares

30 curis, ad solium ne stimulent sua

31 vota, aut pectoris urgeant

32 se desideriis. Ambitio insolens

33 est, id velle, quod opprimat.

34 Vim metire prius, quam famulum caput

35 submittas oneri. Cadis,

36 si plus posse velis, quam valeas. Caput

37 erectum diademata,

38 ingentesque humeros, aerea pectora,

39 dextramque Herculeam petunt.

40 Hinc sese Austriacis mentibus inserunt,

41 hinc Luidpolde tuis amant

42 portari imperia et regna laboribus ;

43 cui nomen Leo Regium,

44 virtutemque Leo magnanimam dedit.

45 Tu non desidis ingeni

46 Caesar, tu patrio consilio reges

47 pacis gemmea tempora ;

48 tu Martis tumidi proelia dextera,

49 atque industria aheneos

50 perfringes cuneos. Hinc facili fluent

51 auro saecula. Nam labor

52 profert Imperium in saecula gemmea.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE VI.

A4_6 v.1 Regum purpureo ni solio accubet

2 incorrupta fides ; mancipium sui

3 rex est nobile servi ;

4 inter mille pericula

5 numquam non timidum. Quae latus ambiunt

6 hastarum segetes, quae caput obtegit

7 observantia ferri,

8 et Mavortis acinaces,

9 et scuta, et galeae, et militis agmina,

10 congestaeque virum nobilium manus,

11 queis praestant famulatum,

12 his regum diademata

13 infestare queunt officiis, nisi

14 cor Germana fides obsideat. Metus

15 quamvis plurima possit,

16 solus cuncta potest amor.

167

17 Praeceptor rigidus servitii est timor.

18 Frangit, quod potuit flectere amor. Nero

19 flammas spirat, et ignes,

20 et Romae excidium grave :

21 molli Rex sapiens imperio regit.

22 Non stant regna diu, cum violentia

23 sceptrum torquet, et ense

24 saevit per jugulos furor.

25 Nullum est nobilius regibus otium,

26 quam quod fundat amor, quod fabricat fides.

27 Hac arte Austria pollet :

28 hac Rudolphus amabilis,

29 fundator generis tot diademata,

30 tot regum trabeas intulit Austriae

31 hac et tu, Leopolde,

32 flectis pectora civium

33 non invita regi. Vidit amabilem

34 Germanus genium ; et laetior, hic mea,

35 dixit, lora gubernet :

36 illi pectora civium,

37 et firmam manuum devoveo fidem.

38 Si quisquam Imperium fraudibus impetat,

39 aut armis Leopoldum,

40 nostrum transadiget prius

41 pectus, quam feriat. Non superabilis

42 huic stabo clipeus. Sic tibi serviant

43 affectus, Leopolde,

44 sic Germana fides canat !

Ad Augustissimum Rom. Imperatorem LEOPOLDUM. ODE VII.

A4_7 v.1 Nec segnis aetas, nec nimium calens

2 sit imperantis. Turpis inertia

3 leges resolvit : mentis aestus

4 imperium rapit in ruinam.

5 Urgenda dextra est desidis imperi :

6 freno calentis pectoris impetus

7 est reprimendus. Temperata

8 lege manus bene sceptra flectit.

9 Solis quadrigas luminis arbitras,

10 matres diei, nec bene diriget

11 frigens ad incessum Bootes,

12 nec Phaethon nimis incitatus.

13 Uterque mundum non reparabili

14 premet ruina. Finge, domabiles

15 seni Bootae obtemperare

16 Solis equos, nitidosque currus :

17 quae terra, vel quis pontus amabili

18 fruetur esca luminis aurei ?

19 Nec ver, nec autumnus, nec aestas

20 per decies revoluta saecla

21 reviset orbem. Quin male conditi

22 non terminanda nocte latebimus,

23 priusque milleni nepotes

24 funereo tumulo inferentur,

25 quam conspicari gemmea Cynthii

26 tributa detur. Finge iterum rotas

168

27 Phoebi coruscas insolentis

28 imperio Phaethontis ire :

29 quae Tethys, aut quis Nereus ignibus

30 non ebibetur ; quae sola torridos

31 solis calores sustinebunt ?

32 Quodve nemus generabit umbras ?

33 Et regna, et urbes scilicet improbis

34 flammis peribunt ; quique micat polus

35 dispunctus astrorum favillis,

36 in cinerem violentus ibit.

37 Vim temperatam dextera postulat,

38 quae sceptra torquet. Non violentia,

39 non aestus irarum, impetusve,

40 sed ratio moderatur orbem.

41 Haec Austriorum gloria principum est,

42 valere multum, velle minus tamen ;

43 habere fulmen, nec rotare ;

44 et gladii cohibere flammas.

45 Spiras Avorum Numina, Maxime

46 Luidpolde Caesar : consilio gravis,

47 industria velox ; utroque

48 magnanimus, facilisque Caesar.

49 Hinc gloriosis se tibi Faustitas

50 submittet ulnis : hinc tibi saecula

51 auro laborabunt sorores

52 tergeminae, facilique longam

53 fuso quietem ; sive Propontidem

54 ultor lacessas, seu Mareotida

55 sedare contendas, Scythaeque

56 edomitas reparare terras.

Ad Augustissimum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE VIII.

A4_8 v.1 Haec firmamina Caesarum,

2 regnorumque salus sunt, Sapientia, et

3 constans justitiae tenor.

4 Argos imperii credite Caesares,

5 qui binis oculis, suis

6 regnis invigilant. Hinc solio edito,

7 ut celsae speculae, insident ;

8 commissi ut populi prospiciant bono ;

9 et quae se eminus ingerunt,

10 advertant furias solliciti, et metus,

11 Bellonaeque pericula,

12 et structas tacito Marte tragoedias

13 praevertant sapientia.

14 Hinc torquent rutilum dextera acinacem,

15 ut plectant scelerum reos,

16 defendantque probos. Haec Themidis nota est,

17 nulli parcere crimini,

18 patronamque manum non nocuis dare.

19 Qui parcit nocuo, et scelus

20 mansuetus tolerat, non nocuis nocet.

21 Unum impune scelus trahit

22 ingentem seriem. Sic mala germina,

23 ni radicitus eruas,

24 immensi gremium marginis occupant.

169

25 Non est saevitia, improbos

26 dignis suppliciis plectere ; sed gravis

27 haec est saevities, malis

28 indulgere nefas. Qui medica manu

29 scindit putrida vulnera,

30 vel membrum resecat, ne pereas ; cave

31 saevum dicere : saevior

32 est, qui grande manu vulnus amabili

33 tentat, nec prohibet malum,

34 sed solum tenui dissimulat cute

35 sanasse, unde nocentior

36 invadat sanies, et cruciatibus

37 vitam perpetuis agat.

38 Haec est Austriadum gloria Caesarum,

39 sic mundum Sapientia,

40 sic et justitia flectere. Respice

41 primos, o Leopolde, avos,

42 formas imperii, Numina Caesarum,

43 exemplaria principum,

44 Patresque Archiducum ? Queis Sapientia,

45 et semper stabilis Themis

46 firmavit solium. Saecula quot fluunt,

47 ex quo semper amabili

48 successu soboles imperat Austria ?

49 Nec detrectat adhuc tuis

50 Germanus, Leopolde, imperiis regi.

51 Quin ut sera nepotibus

52 tradas sceptra tuis, Imperium vovet.

Ad Sacri Romani Imperii PRINCIPES. ODE IX.

A4_9 v.1 Quid juvat densis glomerata turmis

2 bella moliri, rigidumque Martem

3 ferre per caedes populorum, et armis

4 scindere regna ?

5 Quid juvat reges male dissidente

6 classe collidi, tabulare mille

7 navibus pontum, pelagoque grandem im-

8 -ponere Martem ?

9 Bella si bellum parit, et sequentis

10 semen est primum, trahiturque longo

11 ordine armorum furor, et profuso

12 sanguine crescit ?

13 Serviant laetae tua bella paci,

14 quisquis Augusto moderare nutu

15 regna ; tranquillae famuletur omnis

16 ira quieti.

17 Finis hic belli est, reparare pacem :

18 non profanato vitiare ferro

19 regna ; non flammis agere in favillam

20 moenia mundi.

21 Belluae est rictu calido minari,

22 ire per caedes, jugulare fato

23 mutuo cives, sepelire totos

24 stragibus agros.

25 Ah ! satis ferri est, satis innocentis

26 sanguinis fusum, cohibete Martis

170

27 tela Germani, solidoque inite

28 foedere pacem.

29 Sic jubet Caesar Leopoldus ; ite

30 ite Germani, saturosque plagis

31 mutuis tandem prohibete vestris

32 caedibus enses.

33 Si tot annorum implacido quietem

34 Marte quaesistis ; Leopoldus armis

35 ferias dicit, niveaque profert

36 munera pacis.

37 Ille non lenti nimium furoris.

38 Nec nimis proni, moderatione

39 impetum frenat, placidusque ferri

40 otia donat.

41 Ille germani violenta belli

42 fulmina exosus ; simulacra, dixit,

43 ponite armorum, nimioque rixas

44 igne calentes.

45 Martis obliti, patriaeque caedis

46 candidos Soles, niveam quietem, et

47 prisca Saturni revocemus aegro

48 saecula mundo.

49 Si tamen bellum vocet arma, civis

50 patriam parcat violare ferro,

51 sed Selymbrano metuendus Hebro

52 ferveat aestus.

53 Thracius nostro melius premetur

54 Bosphorus ferro, aut Solymaeus Hermon,

55 Bactraque, et multo calidae cruore

56 Strymonis undae.

57 Donec hostili reparata caede

58 faustitas pacem vehat, et parentum

59 aurei mores pretiosa in auro

60 saecula firment.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE X.

A4_10 v.1 Quisquis Caesareis per populos nutibus imperat,

2 privatum superet. Non bene se vel trabea aestimat,

3 vel cultu lateris purpureo, vel diademate ;

4 non vastis populi servitiis, non opulentia,

5 aut gentilitio stemmate ; non laudibus inclitis

6 majorum, aut clypeis. Haec levis est gloria pessimo

7 quae quandoque venit. Sanguine prodire Agamemnonis,

8 aut Drusi, aut Curii et Scipiadum vile potest caput

9 Thersitae indecoris : Sidonio Tityrus indui

10 ostro, ac immeritis temporibus cedere gemmeae

11 majestatis opes. Obsequium nobile civium,

12 densatusque cliens, divitiae Gangis et Indiae,

13 sunt fortis dubiae conditio. Gloria Caesarum

14 est virtus animi plurima. Qui pluribus imperat,

15 hunc plus posse decet. Sufficiet singula ceteris

16 virtus : non satis est Caesaribus, si unica deficit.

17 Hunc et bella vocant, et dubii Martis acinaces

18 Bellonaeque faces, et tumidi jurgia proelii ;

19 hunc Marte edomito Pax niveis vecta jugalibus,

20 fas, et consilium, et jura rei -provida- publicae

171

21 in curas rogitant. Si feritas acrior urbium

22 turres Marte quatit : si prohibet civibus otia,

23 tranquillosque dies, nec patitur currere gemmeis

24 candorem cythisis ; hic opus est robore Martio,

25 constantique animo ; quem neque mors grandine plumbea

26 invecta exanimet, nec volitans flamma praeoccupet

27 aegrotante metu ; qui clypei more volantium

28 telorum fremitus excipiat ; non pavidus mori,

29 si Fortuna ferat ; vel jubeat publica civium

30 regnorumque salus. Si facili lumine blandior

31 fortuna irradiet, nec tragicis regna tumultibus

32 turbetur ; dominos obtineat tunc moderatio

33 frenos imperii. Caesarei pectoris indoles

34 haec est, ut facilem ad difficilem par sibi, et integer

35 sortem conspiciat. Munifica munera seminet

36 dextra per populos. Criminibus, si male pertinax

37 pectus conglacient, obviet inflexa severitas

38 et primo jugulet fonte scelus. Crescit in utile

39 germen, si timidum dextera damnatur ad otium,

40 et stirpis metuit falce vel igne urere noxiam.

41 In caelum pietas ; haec basis est imperii unica,

42 firmamenque potens : in miseros pectoris aurei

43 propensum studium ; in non nocuos impigra gratia,

44 affectusque calens : in nocuos dextra severior ;

45 haec Regem faciunt. Unica virtus popularibus

46 privatum nebulis eximit : at dempseris unicam

47 virtutem imperio, jam vacua est verticis infula.

Ad Augustissimum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XI.

A4_11 v.1 Archetypon regentum

2 Caesarum est Numen. Cui caelum dedit imperare

3 gentibus, et verendam

4 dexteram sceptris oneravit, nitidumque cinxit

5 frontis ebur pyropis ;

6 Numinis ritu regat orbem ; placidaque pace

7 civibus otiari

8 donet ; at bello generosus vitium fatiget.

9 Hoc decet imperantem.

10 Ferias tandem dare ferro, et studiosa amicae

11 arma rotare pacis :

12 quae fides, et fas populorum sequitur, salusque

13 et niveus parentum

14 candor, et mores pretiosi, riguaque vena

15 saecula faustitatis.

16 Si tamen murmur grave belli lituis Gradivum

17 concrepet, arma vertat,

18 qua scelus surgit. Pietas huc monet elocare

19 robur, ubi venenum

20 crimen infundit. Vitiosos resecare ramos,

21 parcere fructuosis,

22 cultor hortorum solet ; artus putridos Machaon

23 ense vel igne tollit :

24 huc rotat miles sua tela, unde malum minatur

25 huc bonus Imperator

26 Martis invicti decumanos agat apparatus,

27 qua metuenda surgunt

172

28 monstra, Cocyti male ab umbris generata tetris.

29 Numinis exsecrandus,

30 impii ritus, furor et vis animi impotentis

31 sternere templa Divum

32 pertinax, sacras violare improbitate flammas,

33 effigies protervo

34 ungue sanctorum lacerare, in cinerem solutas

35 caelituum tabellas

36 spargere in ventos, diadema imperii Quirini

37 perdere, barbarorum

38 more supremum Latii flaminis arbitratum

39 vertere fastuose.

40 Multa monstrorum generosi Austriadae potente

41 edomuere dextra :

42 multa sed restant tibi Caesar Leopolde : ferrum

43 Hydra tuum reposcit.

44 Occupa his monstris animosum chalybem ; et quietem

45 civibus elabora.

46 Caesarum haec laus est, populorum vitia edomare.

47 Est aliquid, potentis

48 imperi fines procul extra patriam movere,

49 aut populos timore

50 frangere externos, gravidoque agmine Martis undas

51 Strymonis innatare,

52 ire per caedes Scythicas, Threiciamque Lunam, et

53 Odrysios furores

54 subdere, et lauros inimico eripere invidendas ;

55 est aliquid, domare

56 nutibus mundum, et numeroso dare jura civi :

57 prima tamen potentis

58 Caesaris laus est, populorum vitia edomare.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XII.

A4_12 v.1 Unita virtus fortior eminet,

2 dispersa torpet. Non bene milites

3 hostem fatigant, in phalangem

4 ni coeant, aciemque jungant.

5 Perire si vis, artubus abseca

6 artus, peribis : pectore brachia,

7 pectusque cognato revelle

8 collo, humeros humeris recide ;

9 adempta vis est. Distrahe corpora

10 compacta, totum robur ademeris

11 Augusta nec stabunt theatra ;

12 nec Pharias obeliscus audax

13 subibit auras ; nec Mareotico

14 fusas metallo Caria porticus

15 tollet, nec aeratas Canopus

16 Pyramides dabit inter astra

17 levare frontem. Scilicet omnium

18 ruina certa est, tollere vincula,

19 nexusque membrorum secare.

20 Dissidio periere classes,

21 et regna, et urbes. Tuque Alemannia,

22 per dissidentum jurgia principum

23 discerpta, vix spiras, et inter

173

24 tam varios lacerata fluctus,

25 vetusti honoris naufragium times.

26 Sed enatabis. Sic mihi Caelites

27 boni annuerunt, quando sceptris

28 Austriacam Leopolde dextram,

29 frontem Coronae, et purpureo latus

30 dedisti honori. Tunc procul Austria

31 Virtus refulsit ; quaque sparsit

32 fama tuum Leopolde nomen.

33 Germana amores protinus aureos

34 corda induerunt. Hinc micat unio

35 virtutis, et concors voluntas,

36 et stabiles adamante sensus.

37 Unita virtus quid valeat, scient !

38 Olim subacti cornua Bosphori,

39 caelique despector Britannus,

40 et Getici fera bella Martis.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XIII.

A4_13 v.1 Naturae vitium est, abdita mentium,

2 secretosque sinus pandere. Maxima

3 ars est, quae scieris, pectore claudere,

4 ne ad plures veniant. Pythagoram licet,

5 privatus sapiat : non ita principes

6 certant Harpocrati. In Principe lumina,

7 et frons, et cilium, et nutus, et omnium

8 membrorum articulus, gestus, et actio

9 ostendunt animum ; et lumine proditur,

10 quod lingua tegitur. Sollicitus rei

11 quaesitor tacitae frontis in area

12 argumenta legit mentis, et abditos

13 sensus enumerat. Quin taciturnitas

14 prodit saepe animum. Hinc quod tot habet vias,

15 et sciri petitur, cautius occulat

16 Princeps consilium. Dum tacito tenet

17 momenta imperii pectore, pondera

18 majestatis habet : quod loquitur, loqui

19 creduntur tripodes ; et reverentiam

20 lucrantur tacitis ipsa silentia.

21 Sic undis fluvios qui tumulantibus

22 fundum dissimulant, vel veneratio

23 vel formido colit : si pateat sinus,

24 aut terra emineat, bellua quaelibet

25 turbabit laticem. Sic Deus abditur

26 cultum sollicitat, quoque magis latet

27 occlusus tenebris, hoc colitur magis.

28 Quae non conspicimus, suspicimus magis.

29 Ignoret populus, scire quod obfuit.

30 Res fauste vehitur publica, consili

31 cum momenta latent. Vis reverentiam

32 Luidpolde imperii ? Consiliis, Numae

33 exemplo, tacitam concilia Deam ;

34 et Consum tacitis in tenebris cole.

35 Tecum cum loqueris plurima, plurima

36 celabis reliquos. Consilium optimum,

37 vanum est si pateat. Consiliantibus

174

38 hanc legem statue : arcana silentio

39 condat Sigalion ; nec prius eruat

40 vis vocem labiis, quam medio exprimat

41 tortor corde animam. Augusta silentia

42 fastis historiae materiem dabunt.

Ad Augustissimam DOMUM AUSTRIACAM. ODE XIV.

A4_14 v.1 O regum, legumque parens Diva Austria, Caeli

2 maxima progenies,

3 fecunda Mater Caesarum,

4 Europae columen, Cor mundi, gemma Tonantis,

5 imperiique vigor

6 et unio Germaniae ;

7 ingenti major fama ; quam suspicit Indus,

8 Memnonidaeque stupent,

9 et regna Thules ultima :

10 o soboles dilecta Deo ! cui purpura fastos

11 exarat innumeros ;

12 cui regias quam plurimus

13 per trabeas numeratur avus : tu saeva minantum

14 proelia Thyssagetum,

15 Thressaeque Lunae cornua,

16 Dacorumque potens fregisti inamabile robur.

17 Tu populis dominos

18 ponis lupatos ultimis :

19 tu spargis cum Sole manus, annique repostas

20 imperiosa vias

21 perrumpis, ac Atlanticum

22 Oceanum Austriacis cogis parere lupatis.

23 Invia nulla via est

24 tui vigori roboris.

25 Vel pacum, vel bella seris ; vel pace, vel armis

26 sollicitas animos

27 tuis tributa fascibus.

28 Pendere, et Augustos sceptro inclinare tiaras.

29 Si qua tamen lateat

30 ignota mundi semita,

31 jam tuus exoritur domino Leopoldus in ostro,

32 cui famulante manu

33 Gloria quadrigas provehit,

34 ut subigat curru telluris colla marisque

35 proelia compositis

36 Victor serenet fluctibus.

37 Ille (poli secreta canam) glaciale Geloni

38 marmor, et Haemonias

39 nives, profuso sanguine

40 hostili, in mores coget migrare tepentes ;

41 occiduumque diem

42 ortumque pace vinciet.

Ad Augustissimam DOMUM AUSTRIACAM. ODE XV.

A4_15 v.1 Verum est : sacrilegum laurea verticem

2 dedignata fugit ; nec diademata

3 stant secura scelesta

175

4 magnae frontis in area.

5 Virtus et solium indissociabili

6 vivunt conjugio. Divide foedera,

7 virtutemque serenam

8 majestatis amabili

9 deturba solio ! Protinus, omine

10 infausto, fugiunt verticis infulae,

11 et sceptrum, laterisque

12 sese purpura surripit.

13 Nimirum trepida est magna potentia,

14 ni virtus stabili pondere degravet

15 pulvinaria regum, et

16 ira turbinis eximat.

17 At felix placidis Austria fascibus,

18 virtutis soboles, progenies poli,

19 fas justumque secuta

20 ad confinia siderum !

21 Te non ambitio, non trabeae impotens

22 ardor sollicitis ignibus impulit

23 ad tractanda lupata,

24 regnorumque ferociam

25 flectendam arbitrio. Tu populos regis,

26 sed tecum studiis aucta recentibus

27 virtus frena gubernat.

28 Tu clemente modestia

29 scissos concilias foedere principes ;

30 et Martis placido mitis acinace

31 solum parta tueri

32 majorum patrimonia

33 contenta, auspiciis Numinis occupas

34 Augusta imperii sceptra. Quid augurer ?

35 Vera effatus Apollo

36 aurem jam mihi vellicat.

37 Quando, inquit, meritis turgida patriis,

38 non cessas paribus crescere nisibus ;

39 non cessat tibi sacras

40 Caelum nectere laureas.

41 Ut crimen fugiunt, sic diademata

42 virtutem sitiunt. Cedere ab Austria

43 nescit gloria, dum se

44 virtuti inserit Austria.

Ad augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XVI.

A4_16 v.1 Augusta clari gloria verticis

2 est esca regum. Fervida principum

3 fames, sitisque attenta famae

4 non modica satiatur aura.

5 Ut gloriosi fulgura nominis

6 in posterorum saecula transvehant,

7 et vivat semper laureatas

8 Fama tubas animet, laborant.

9 An non eadem quaeritur orbita

10 perenne nomen. Semita sanguinis

11 placet Neroni : liberalis

12 dextra Tito : facilisque Nervae

13 in subditorum fenora lenitas :

176

14 superba Cyro Pergama, et aureis

15 aedes coronatae colossis

16 et Tyrii monumenta caeli.

17 Quam quisque amavit, persequitur viam

18 lucrandi honoris. Tempora ceteri

19 longaeva fallunt, et metallo

20 in senium sua facta ducunt :

21 sed non perennant. Ista rapacibus

22 sunt praeda fatis, et lacrimabili

23 urgentur urna, dum ruinam

24 semper edax minitatur hora.

25 Aeternitati Principis optime

26 sudat Minerva, et vi Sapientiae

27 Musae laborantes, gravique

28 ingenio stimulata penna.

29 Quanto sequentis nomina saeculi,

30 senesque fastos, Maxime Caesarum,

31 olim fatigabis labore,

32 sive tuo superata Marte

33 narrentur olim Bactra, vel Artace

34 subacta bello ; seu magis aureae

35 tranquillitatis sub lupato

36 compositus recinatur orbis ?

37 Tibi poetae Pierios agent

38 in plectra ludos ; eloquio tibi

39 sudabit orator ; sequenti

40 historicus memorabit aevo

41 illata Dacis bella ; geometra

42 describet orbem, quo tibi millies

43 laurus virescat, quo trophaea

44 fama metat studiosa laudis.

45 Tibi mathesis grandia maximis

46 dimetietur sidera lineis,

47 nomenque describet serenis

48 grande tuum, Leopolde, stellis

49 sic in futuri saecula temporis

50 sistere praesens, nec fugientibus

51 annis fatigari, nec ulla

52 vi poteris Leopolde capi.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XVII.

A4_17 v.1 Temperas ferri, Leopolde, flammas,

2 et manu fulmen minitare parca.

3 Caesarum haec laus est, graviora posse ? At

4 velle minora.

5 Sortis Augustae proprium est, nocere

6 nolle, cum possis ; pelagusque fervens

7 mente tranquilla, placidoque frontis

8 sole tueri.

9 Sic polo Titan medio serenos

10 exerens vultus, nihil evolantis

11 tractibus fumi, nihil obstinata

12 nube movetur.

13 Sic deus nulla jaculantis ira

14 mobilis, ridet petulante dextras

15 impete armari, vacuoque jactu

177

16 tela redire.

17 Te parem Soli, similemque magno

18 numini fingis, Leopolde : supra

19 horrida incedis, positasque subter

20 despicis iras :

21 sanguini indulges facilis, benignis

22 legibus frenas populos, nec oris

23 nubilas risum, ciliive pulchram

24 Irida condis.

25 Si jubes, gaudet tuus imperanti

26 obsequi civis : neque servientem

27 aggravas durus ; neque negligenti

28 saevior instas.

29 Austrium servas, Leopolde, callem :

30 dum jubes, addis stimulum obsequendi

31 lege non dura, placidisque segnes

32 nutibus urges.

33 Neminem crudus nimium fatigas,

34 neminem mollis nimium remittis :

35 patris exemplo, Pius Imperator,

36 omnibus idem es.

37 Hic fuit semper tenor Austriorum,

38 sceptra clementi retinere dextra, et

39 jure cum possis nocuisse, nulli

40 velle nocere.

Ad Augustissimum Romanorum Imeratorem LEOPOLDUM. ODE XVIII.

A4_18 v.1 Errat, favorem quisquis amabilis

2 sortis perennem fingit, et aureos

3 diesque, gemmatasque lunas,

4 et placidum sine Marte regnum.

5 Fortuna, pulchris invida laudibus,

6 Amica fraudis, currere saecula

7 auro laborata, et recusos

8 in pretium vetat ire menses.

9 Si quando laurum temporibus dedit,

10 non haec secundae est pronuba laureae :

11 nec antecedentem triumphum

12 sors eadem cumulat sequente.

13 Quin si jocantis gratia Nerei

14 aurae quietis non sine risibus

15 se crispat, et tranquilla in undis

16 astra refert hilaremque Solem ;

17 tempestuosae tunc magis admone

18 temet procellae, nec facili maris

19 tranquillitati crede pinum.

20 Ista quies meditatur aestum.

21 Adversa sors est aspera prosperae,

22 severa blandae, et (quod metuas magis)

23 plerumque lauros, et serenum

24 aggreditur diadema frontis.

25 Jurata nulli, magna pericula

26 miscet favori. Nempe ubi deficit

27 virtus, coronarum serenum

28 horror agit, trepidusque pallor.

29 Non Austriorum sic diademata,

178

30 et jam quaternis purpura saeculis

31 producta nutat ; non rotanda

32 sceptra tua Leopolde dextra.

33 Cum rege quando dividit imperi

34 illustre Virtus nomen, et inclitos

35 ornat tiaras, nil adepti

36 juris habet, inimica semper

37 fortuna sceptris, inviolabili

38 necessitati est cetera funeris

39 subjecta majestas ; coronam

40 ni solidet, trabeamque virtus.

41 At quae coronat, pulchra fidelibus

42 te vitta gemmis, dum socio micat

43 splendore Virtutis, quieta

44 sceptra tibi Leopolde firmat.

45 Discede regnis perfida ab Austriis

46 fortuna. Vires non habet impetus.

47 Insanienti cum furori

48 stat clypeus, solidata Virtus.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOL DUM. ODE XIX.

A4_19 v.1 Quem Fortuna, faventibus

2 adspirans Zephyris, ad diademata

3 et regum trabeas vehit,

4 ac magno celebris fenore nominis

5 pulvinaribus inserit

6 Augustis Dominum ; si nimium suis

7 adblanditus honoribus

8 expandat gravidis vela Favoniis,

9 luctantemque cupidinem,

10 et votum immodici pectoris aestuans

11 loro non teneat brevi ;

12 infelix Phaethon, queis male sederat,

13 pulvinaribus excidet,

14 confusus cinis, et victima gloriae.

15 Sors in pectora blandior

16 irrepit vitiis ; et simul optimae

17 mores inficit indolis.

18 Rarus non aliquo crimine purpuram

19 foedat, vel capitis jubar

20 obscurat vitio. At qui positus toro,

21 insanis nimis ausibus,

22 impugnare Deum tentat, inutili

23 conatu atterit impetum,

24 et lapsum ipse sibi, et fulmina fabricat :

25 quamvis suppositos metu

26 constringat populos, ipse timoribus

27 at numquam satis eminet.

28 Majorem Dominum semper habet minor.

29 Ad cujus paveat minas,

30 et fulmen trepidet. Scilicet, improbos

31 Rex terret populos ; Deus

32 at fulmen gravius Regibus intonat.

33 Si bello Imperium gravent,

34 aut se fulmineo turbine subditi

35 in vulgi excidium rotent,

179

36 et turpi dominam crimine purpuram

37 foedent ; innocuum Deus

38 patrono solium fulmine protegit.

39 Semper supplicium prope

40 grandis culpa trahit : nec Nemesis brevem

41 cedit supplicio moram.

42 Instat semper atrox ultio crimini.

43 Quod si tarda venit, tamen

44 tandem consequitur, quod sequitur scelus,

45 et plectit gravius, manu

46 compensante moram. Sola nequit gravi

47 virtus interitu mori,

48 et sese tumuli juribus eximit.

49 Justis pronius imminet

50 Numen principibus, quos parit Austria,

51 jam longa serie imperi

52 Germani ad trabeas, quos vigor ingeni

53 et recti studium, et fides,

54 prudens consilium, industria fervida

55 commendat patriae Patres,

56 aeternis populi non sine plausibus.

57 Augur non dubius cano :

58 Luidpolde, Imperium, per tot avos tibi

59 transmissum, decimis quoque

60 transcribes Atavus sero nepotibus.

61 Nam qui sceptra nocentia

62 longum non patitur vivere saeculum,

63 idem sceptra Deus pia

64 mandat Nestoreum vincere saeculum.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LE OPOLDUM. ODE XX.

A4_20 v.1 Impune nemo vulneris arbitrum,

2 exercet ensem in funera principum.

3 Cavete, quos vindicta telo

4 exstimulat, vel acerbat ira

5 in imperantum fata, nocentium

6 semper furori grandius intonat

7 vindicta telum. Nemo Divos,

8 Enceladus licet, insolente

9 lacessit ictu ; quem grave protinus

10 non insequatur fulmen, et ignei

11 emota tempestas olympi,

12 et rabies furiata mundi.

13 Augusta regum sceptra rebellibus

14 tentare signis, est solium Jovis

15 movere caelo. Ni reducas

16 ense manum, Jovis Ales ungue

17 librabit ignem, quo scelus in tuum

18 cinis recumbas. Numina vertices

19 regum tuentur ; providaque

20 nube tegunt diadema frontis.

21 Quin jam tonantis fulmina Vandali.

22 Et aestuantem in proelia Parrhasin,

23 Martisque fervorem Geloni

24 impavidus Leopolde spectas ?

25 Minantur ? irae sunt sine viribus,

180

26 cassumque fulmen, quando ferociunt

27 caelo reluctante, et tuentis

28 dextra Dei diadema curat.

29 Infractus ampla e pectoris area

30 aude tumultus cernere, et arduos

31 inferre vultus, qua timenda

32 Mars tonuit fremebundus hasta ;

33 qua se flagello Dux Borealium

34 Bellona jactat saeva cohortium,

35 ferroque formidanda et igne

36 cum populis resupinat urbes.

37 Furor videtur, sed caret impetu,

38 et consili expers mole ruit sua

39 quasque architectatur sagittas,

40 in propriam furiat ruinam.

41 Quin si trecentis se Mareotide

42 evolvat unda classibus, et salo

43 soloque late comminetur

44 Threjiciae dominator orae,

45 saevosque Thraces, et Scythiae vagas

46 Gradivus arces Austriae in ultimam

47 trahat ruinam, Pannonesque

48 Strymonius metat horror agros :

49 nempe Austriorum proferet irritum

50 in damna Martem. Nam vigilat polus

51 tuae soluti, perfidoque

52 excidium jaculatur hosti.

53 Caelum inquietat, qui tibi proelia

54 indicit hostis. Tu Geticis super

55 ferere acervis, et triumphos

56 Thyssagetum in clypeis notabis.

57 Tu, qua Propontis saevit, et obviat

58 freto Corinthus, Marte Alemannico

59 trophaea plantabis, decora

60 Austriacae monumenta famae.

61 Sed nec sonabunt classica civico

62 incensa bello : quando benignitas,

63 et dextra clemens, plus feroci

64 ense, feros animos quietat.

65 Vim temperatam civibus admoves,

66 blandeque ducis, non trahis impetu.

67 Hac arte placari leones,

68 et Geticae dedicere tigres.

69 Haec sancta fraus est, qua tibi subditus

70 Orbis quietem discit, et aureus

71 candor tuetur, mutuoque

72 corda fides adamante nectit.

73 Utcumque sed Mars exterus infremat,

74 vel civium ardor prava minantium

75 insanientes per calores

76 dissidium populorum acerbet ;

77 habes Tonantem pervigilem tuo

78 Luipolde sceptro. Legitimum Deus

79 tuetur Augustum ; et rebellem

80 fulmineo quatit igne dextram.

181

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XXI.

A4_21 v.1 Numquam studebis sigmata Persico

2 superba luxu, aut pocula fusilis

3 liquore baccae temperata, aut

4 Daedaleas superare cenas.

5 Post apparatus Phasidis, et graves

6 mensas Apici, post Alyatticas

7 cenas, recrudescit fumantis

8 vis stomachi, calidasque acerbat

9 sitis medullas. Euchares Austriae

10 est esca stirpis, regia Caesarum

11 altrix, ab Habspurgo parente

12 Archiducum pretiosa mensa.

13 Hac ille primus nominis Austrii

14 fundator esca in sceptra potentiam

15 attraxit, Augustumque honorem

16 Caesaream in trabeam vocavit.

17 Hic robur armis, hinc animis vigor,

18 virtusque pugnax Martis ahenei,

19 et inter undantes procellas

20 mens stabili inviolata puppi :

21 hinc faustitatis vena perennibus

22 itura gemmis : hinc niveos salus

23 datura soles ; hinc redemptae

24 Pacis honor, fideique splendor.

25 Luidpolde, cernis, qua venit Austriae

26 aurora gentis, tot diadematum

27 praenuntiatrix, totque honorum

28 imperii, triplicisque regni

29 augusta Mater ? Cernis, et indole

30 non segniori patria perlegis

31 vestigia, et magnos avita

32 insequeris pietate Patres.

33 Quid ominemur ? Fortium hic est cibus :

34 dicamne fortem in proelia spiritum

35 hinc nasciturum, quo feraris

36 in medias Leopolde turmas ;

37 seu quas Gelonus Parrhasia procul

38 ferro timendus duxit ab Arcade ;

39 seu quas Othomanni furentis

40 Ira trahit rabiesque Daci ?

41 Cum pauca dico, plurima cogita :

42 nam vis in uno plurima verbulo est.

43 "Hic Panis Eucharistia ". Audi

44 quod Proavis anagramma quondam

45 tuis canebam : "Panis hic Austriae".

46 Nec plura dicam : hac voce perennium

47 dixi coronarum virorem, et

48 Austriadum sine fine lauros.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XXII.

A4_22 v.1 Exsurge felix Austria, Caesarum

2 Augusta Mater : tuque beatior

3 columna stirpis, imperantum

4 in numerum Leopolde transi.

182

5 Suffragiorum jam tibi candidus

6 applaudit ordo ; jam diademata

7 se vertici acclinant, manumque

8 sceptra rogant, latus ambit ostrum.

9 Sed invidorum dentibus obsita est

10 via imperantum. Quisquis in ardua

11 enititur regum theatra,

12 ni medias generosus intret

13 livoris iras, seque per obvios

14 infundat aestus ; ludibrium sui

15 jacebit ardoris, suoque

16 ambitio reprimetur ausu.

17 Sic est : nitentem qui radiantibus

18 decurrit axem Cynthius essedis,

19 terrae vapores, queis tegatur,

20 ipse sibi trahit in volumen.

21 Haec eminentis gloria gloriae est :

22 natura quidquid magnificum tulit,

23 virtutis enisu ante ire

24 et titulis supereminere.

25 At corde livor suscitat igneas

26 in arma flammas. Namque quod invidet

27 exulceratus, bellicoso

28 Marte petit, tumidoque saevus

29 lacessit oestro. Quisque retundere

30 gestit, quod anteit ; seque super gradum

31 levare magni, gloriaeque

32 colla super pede inambulare.

33 Sic est : sed ales fulminis armiger

34 tibi ministrat. Torqueat improbos

35 Bellona serpentes, gravique

36 Marte tonet furiatus orbis ;

37 hic arma stringet fulmineo procul

38 timenda jactu ; teque superstitem

39 servabit irae. Hac morte livor,

40 quam fabricat, solet interire.

41 Exinde vives non tamen invidi

42 morsu carebis. Scilicet Austriae

43 nomen perenne est : hinc perennem

44 invidiae trahit ipsa nubem.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XXIII.

A4_23 v.1 Cui sceptrum Fortuna dedit, qui nutibus orbem

2 flectit, et imperio

3 vives et urbes temperat ;

4 ne metuat, metui metuat. Timor unicus iste

5 principibus liceat ;

6 malintque amari subditis.

7 Infelix nimium est Regis praestantia, quando

8 excubias lateris

9 formidat ipse proprii,

10 non minus ac hostem, circumque frementia tela.

11 Quisquis amore caret,

12 terrore frustra cingitur.

13 Principis ira feri populorum provocat iras,

14 insidiae insidias,

183

15 minae minas exsuscitant.

16 Qui formidari vult, formidabit et ipse.

17 Tutius Imperium est,

18 coli, foveri, diligi.

19 Hoc regnum Leopolde tuum est : spectatus amaris :

20 nomen amicitiae

21 vocas ad aulae purpuram :

22 et quanto fortuna tibi praestantior auras

23 afflat in obsequium,

24 tanto tuis benignior

25 affulges Princeps : te non poscentibus ultro

26 insinuas facilis,

27 et Patris atque Caesaris

28 nomina confundis, miscesque in Caesare Patrem

29 prodigus alloquii ;

30 minusque Caesar subditis,

31 quam Pater esse cupis. Sic te Leopolde veretur

32 nobilitatis amor,

33 et civium custodia ;

34 quique tuus dici potuit, nihil amplius optat,

35 quam documenta dare

36 etiam profuso sanguine

37 te quod amet ; laudemque putat sibi quilibet esse,

38 si fera sors jubeat,

39 suo mori pro Principe.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XXIV.

A4_24 v.1 Flevimus, quando violentiore

2 mors tulit fratrem nece Ferdinandum,

3 et sepulcralem media induerunt

4 gaudia luctum.

5 Flevimus, quando pia pompa Patri

6 ducta, funesto nimis apparatu

7 compita atravit, cineremque sacra

8 condidit urna.

9 Flevimus : nec se miserandus anno

10 luctus exhausit, tepidamque semper

11 lacrimam trusit lacrima, alterique

12 altera cessit.

13 Scilicet nullos dolor efferatus

14 accipit frenos ; neque gloriosi

15 Principis maestum satis ulla deflet

16 lacrima fatum :

17 donec aequalis, meliorve Princeps

18 torqueat sceptrum ; soliumve Patris

19 natus inscendat, paribusque flectat

20 legibus orbem.

21 Nunc, adhuc quamvis madeant priore

22 lacrima vultus, cecidit querendi

23 causa, et abstersus dolor in serena

24 gaudia migrat.

25 Nempe jam Patri similem videmus

26 Caesarem ; dum tu, Leopolde, jura

27 civibus dictas, populosque eadem

28 lege gubernas.

29 Par tibi virtus ; studiosa recti,

184

30 suavis affatus, rigidique sceptrum

31 nescium ferri, geniusque dulci

32 nectare manans.

33 Te piae leges, et amica legum

34 pax triumphali comitata plausu,

35 et fides, et fas, et Apollinaris

36 gratia stipat.

37 Si tamen bellum grave classicorum

38 intonet murmur ; tibi Martialis

39 dextra pugnaces domitura Thraces

40 fulminat armis.

41 Unde nec fatis obiisse Patrem

42 credimus. Vivit, Leopolde, dum tu

43 vivis, et Patris meliore pensas

44 funera vita.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XXV.

A4_25 v.1 Nescitis, quibus affluit

2 Fortunae obsequium, rursus et effluit

3 rerum copia inutilis,

4 quo laudabilius munificae loco

5 condatis bona dexterae.

6 Perdit saepe bonam gratia gratiam,

7 ni dignum inveniat locum.

8 Illuc munifici munera pectoris

9 magni evolvite principes,

10 spes magna unde redit, nec sterili jacet

11 semen depositum solo.

12 Infecunda perit gratia, publicae

13 si nil fructificet rei.

14 Infecunda perit, quae sceleri datur.

15 Nam numquam sine publico

16 damno criminibus divitiae affluunt.

17 Fecundo ille locat solo,

18 qui Musas alit, et pauperem Apollinem.

19 Huc, Caesar, pia largitas

20 dives muneribus promicet. Utilis

21 haec est munificentia

22 quae nutrit dominae vim Sapientiae.

23 Olim sic polus aureo

24 nimbo deciduus, fluxit amabilis

25 in cunabula Palladis :

26 nunc, nascente iterum Pallade, vilior

27 aedem pauperies subit.

28 Sic se divitiae vilibus ingerunt ;

29 urget pauperies probos.

30 At quamquam levius nemo ferat malum ;

31 nemo ferre tamen minus

32 debet, quam sapiens. Hic dominabitur

33 astris : quid male subtrahit

34 tellus auxilium ? Se sapientibus

35 non parcus polus ingerit,

36 stellarumque micans servitium intimat :

37 at terra obsequium negat,

38 quod stulto capiti saepius applicat :

39 quod Marti asserit impetum,

185

40 ingentesque alit in proelia spiritus ;

41 hoc magnos Academiis

42 enutrit genios, spes ubi militi

43 praedae acciditur, occidit

44 decertandi animis. Si sapientiae

45 se stipendia subtrahant,

46 magnis ingeniis dura retunditur

47 Musarum patientia.

48 Vis, Caesar, sapiens consilium ? Fove

49 Musarum patrimonia.

50 Musae consiliis erudiunt viros.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XXVI.

A4_26 v.1 Fecundiorum quae natet Austriae

2 carina laudum, quantus in arduum

3 nepos nepotem gloriarum

4 raptet iter, subeatque callem

5 sequens prioris ; quo diademata,

6 laurique frondes ordine profluant,

7 leges in Alberto, Austriorum

8 magne Nepos, Leopolde, Patrum.

9 Illi eruditae filia Palladis

10 virore frontem laurus inambulat,

11 Phoebusque, dictantesque Musae

12 ingenuum sibi pectus aptant.

13 Illum feroci fervida spiritu

14 vis bellicosae laudis avarior

15 succendit, armatusque Mavors

16 magnanimos vocat in furores.

17 At non cruoris prodiga dextera,

18 sed parca caedis, quamlibet incita

19 procella convolvat tumultus,

20 et tacitum veniaeque largum

21 proritet ensem. Nempe magis caput

22 augustum adornat nescia sanguinis

23 corona ; bellacesque palmas

24 innocuum diadema vincit.

25 Quod si minetur sors fera turbine

26 rerum ruinas, rectus et integer

27 sub mole mundi collabantis

28 durat Atlas, cohibetque lapsum.

29 At nec supino te ligat otio

30 quieta virtus, quin paribus Patres

31 sequaris ausis, et coronas

32 imperii, Leopolde, eodem

33 labore vincas. Sanguine ab Austrio

34 natus, bibisti sanguinis indolem ;

35 ternumque maturam juventam

36 Caesareo diadema nexu

37 tuam revincit. Te duce laureas

38 quot Mars parabit ? Quae venientium

39 messis triumphorum vetustis

40 adjiciet nova regna regnis ?

41 Sic advovemus ! Publica commoda

42 si quisque tecum civis amaverit ;

43 felicitas regni tenebit

186

44 consiliis stabilita clavum.

AD CAROLI V. IMPERATORIS MANES. ODE XXVII.

A4_27 v.1 O Austriorum Carole principum,

2 et maximorum gloria Caesarum,

3 invicte tot bellis monarcha,

4 totque caput redimite lauris ;

5 te Martis horror splendidus aspici,

6 te bellicarum praemia frontium,

7 palmaeque frondentesque Lauri

8 et famulus comitatur acres

9 Mars in triumphos. Te posito minor

10 furore Maurus plus decupla vice

11 sensit triumphantem, et frementes

12 Armeniae tibi flexit arces.

13 Te Bosphorani decolor aequoris

14 fluctus propinquis, non sine fletibus,

15 narravit Afris ; ter subactus

16 Odrysia Solymanus ira

17 terram momordit : te Libyes procul

18 expavit ardor : te Numidum fuga,

19 testata victorem, imperato

20 deseruit sua castra cursu :

21 te qua potenti Marte sequentium

22 invicta adurges signa cohortium,

23 praeoccupato fama cursu,

24 dum dominum canit, atterentes

25 spargit timores. Quid famularia

26 dicam subactae colla Alemanniae,

27 aut detriumphatos Batavos,

28 Vangiones, domitosque Gallos,

29 Anglosque fusos ? Te Wahalis reis

30 adorat undis ; te refugis timet,

31 Garumna ripis ; te Visurgis,

32 te famulo veneratur Ister

33 Rhenusque fluctu : te Rhodanus colit,

34 Ararque et Albis ; te Tanais procul,

35 et Mosa, Scaldisque et gemente

36 Eridanus reveretur alga.

37 Te, quidquid ambit Nereus, et vago

38 sinu Amphitrite colligit, obvio

39 arridet amplexu, et quietas

40 Oceanus tibi sternit undas.

41 Quacumque terrae Sol habitabiles

42 illustrat oras Carole, Caesarum

43 Caesar vocaris, Rexque regum

44 magnus Atlas, columenque mundi :

45 idem timenda fronte severior

46 et temperata lege supercili

47 mitis : serenus idem, et acer ;

48 atque timor populorum, amorque.

49 At Martialis gloria nominis

50 et fama magni Principis ardua,

51 clementiae laus, lenitatis

52 elogium, decus aequitatis,

53 et cura caeli relligiosior

187

54 non tota tecum, Carole, funebre

55 it in sepulchrum ; nec fatiscit

56 in cinerem resoluta virtus.

57 Adhuc recenti, quam tibi gloria

58 ad tot triumphos scripserat orbitam,

59 calcatur incessu, parique

60 insequitur Leopoldus aestu.

61 Illi capacem non popularibus

62 Natura mentem viribus imbuit ;

63 jussitque nil nimis timere,

64 nil nimiis adamare votis.

65 Illum decori pectoris hospita

66 ad alta virtus grandibus educat

67 matura curis, et parentum

68 pulcher honor vocat ad coronas.

69 Illi futuri mens bene conscia,

70 et anteacti temporis arbitra,

71 justumque, legesque in juventae

72 flore, gravem statuunt Senatum.

73 Illi eruditi est copia consili,

74 et aequa mentis libra negotiis

75 examinandis, quae revolvit

76 difficilis facilisque casus.

77 Illi probati industria pectoris

78 partem laborum Numinis expedit ;

79 curasque divisas regendi

80 Imperium, generosus haurit.

81 Illi fluentis vena pecuniae,

82 et liberalis copia dexterae

83 se non avaro prodit alveo,

84 et riguo populorum amores

85 lucratur auro. Nempe recentium

86 qua gratiarum flumine defluunt

87 opes, inexhaustasque pleno

88 divitias ruit amne Princeps ;

89 illac remigrat gratia civium,

90 aestusque fervens obsequiis : eo

91 tendunt amores, unde manant

92 munificae monumenta dextrae.

93 Hinc et frequentant agmina civium

94 ultro volentem, et pectoris occupant

95 patentis arcem, et gratioso

96 insidias statuunt amori.

97 Quin bellicosis empta laboribus

98 illum coronat gloria, et arduus

99 togae Senatus ; plurimoque

100 pacis amor comitatur auro.

101 Quocumque sese Carolus incitat

102 vel igne Martis, vel melioribus.

103 Pacis trophaeis ; hac sequentes

104 acer agit Leopoldus ignes.

105 O quantus armis, si fera classica

106 Martem perorent, induet obrutum

107 mundum trophaeis ! Quam severo

108 arma fremet Leopoldus aere !

109 O quantus aureae pacis in Iride

110 virensque oliva se niveis aget

111 Caesar quadrigis, dum beatos

188

112 exilio revocabit annos !

113 Auditis ? An me lene micantibus

114 illudit astris pompa serenior ?

115 Industriaque et foederato

116 consilio stabilita frena

117 gratatur orbis ? Pergite sidera

118 impendioso munere Caesarem

119 servare, mundi qui ruinas

120 impediat subeunte collo.

AD ROMANUM IMPERIUM. ODE XXVIII.

A4_28 v.1 Idem Caesar, et innocens,

2 Orbis prodigium est. Purpura, quae latus

3 circum fluctuat arduum,

4 raro labe caret. Fulgida nomina

5 fumus plurimus inficit :

6 et quod conspicuum se jubar exerit

7 frontis, nubibus objacet.

8 Pulsantur Zephyris ac Aquilonibus

9 celsorum juga montium :

10 sublimi e solio cernere vertices

11 regnorum famulantium,

12 nec vento aut facili sorte tumescere,

13 ut res plena periculo est,

14 sic est prodigio res similis. Tamen

15 Ferdnandus sine crimine

16 pulvinar tenuit Regium, et integer

17 effulsit diademate.

18 Non illum solio adnata licentia,

19 et laudum sitis aemula

20 ussere illicitae fulgure gloriae ?

21 Impunisve potentia

22 vim ferri manibus fortibus indidit.

23 Non illum ambitio impotens

24 aut motus animi seditionibus

25 vexavere domesticis.

26 Non magni Zephyrus nominis integram

27 vicit pectoris aream.

28 Sed (duxisse putes aethere sanguinem)

29 purus labis et integer,

30 intra se melior, perpetuum suus,

31 inter mille negotia

32 curarum vacuus, tormina mentium

33 sic gessit diademata,

34 Rex, Caesarque sui, ut sollicitudines

35 aut regnorum inamabile

36 non sentiret onus, pulchraque nomina

37 Augustamque potentiam

38 menti non nocuae jungeret, et simul

39 esset Caesar, et innocens.

40 Haec est Austriadum gloria ! Purpuram

41 servant innocuam, et procul

42 Augusto solio crimina submovent.

43 Talem credimus, imperi

44 qui nunc frena tenet, grandior aspici

45 Luidpoldus Patriae Pater,

189

46 terrarum dominus. Non ego dixerim

47 Fernandi diademata

48 augustasque sacri verticis infulas

49 Luidpoldi capiti inseri,

50 et traxisse negem pectoris indolem.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XXIX.

A4_29 v.1 Non totus uno funere mergitur,

2 qui gloriose vixit. Euntibus

3 declivem in aetatem diebus,

4 jus adimit generosa virtus.

5 Vivet, sepulchri nescia, gloria

6 tot parta bellis ; vivet, et ultimis

7 narrabitur mundi cadentis

8 maximus Aemilianus annis.

9 Sic Austriorum jam puerilibus

10 matura ab annis annuit indoles,

11 sic Caesarum Caesar quieto

12 imperio, Leopolde, spondes.

13 Si quando Lunae cornua Thraciae

14 virtus honesti prodiga sanguinis

15 fregisse dicetur, gravique

16 Bosphorus occubuisse clade,

17 acremque Martem in proelia maximi

18 fugisse mundi terror, et ultimum

19 bustum, tyrannus, fletibusque

20 Pannonicos vacuasse campos :

21 tuae canemus symbola gloriae, et

22 exemplar irae, qua Mareoticos

23 olim tyrannorum furores

24 Marte gravis, Leopolde, sternes.

25 Si forte et olim Cor Alemanniae

26 aetas nepotum postera Maximum

27 cantabit, illustremque nosci

28 Mundi oculum celebrabit orbis ;

29 partem tuarum, maxime Caesarum,

30 laudum sonari crede : Alemannia

31 vivente te vivit, videtque

32 Cor, Oculus, Leopolde, mundi es.

33 Vitalis aurae purus anhelitus

34 in sceptra per te ducitur, et vigor

35 per membra transfusus fugacem in

36 regna trahit retrahitque vitam.

37 Per te videtur, quae procul imminet

38 procella regnis ; quae sonat ultimam

39 proterva tempestas ruinam,

40 et trepidis populis supremam

41 cladem minatur. Scilicet editum

42 pulvinar arx est, unde necessitas

43 spectata regnorum fideli

44 auxilio lacrimantis arcet,

45 lamenta vulgi. At te quoque subditi

46 cives tuentur : tu popularium

47 insumis obtutus, stupensque

48 in te animos aciemque vultus

49 Europa firmat. Nempe in amoribus

190

50 est civium Rex, qui pariter fovet

51 amore cives : insequentis

52 primus amor seges est amoris.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XXX.

A4_30 v.1 Seu mente fetum, consilio gravem,

2 plenum Senatu, divitis eloqui

3 venaeque fecundum Rudolphum, et

4 ingenio veneramur acrem ;

5 seu Martiali carmine dicimus

6 fregisse Lunae cornua Thraciae,

7 et saepe Germano tyrannum

8 Bistonium domuisse ferro ;

9 pars est tuarum, maxime Caesarum

10 Luidpolde laudum. Nobilis indoles

11 augusta mentis, spiritusque

12 a tenero generosus ungue

13 in arma crescit Pannonis ultimis

14 serenda terris. Sanguine vidimus

15 natare Rabam, cum tyrannus

16 per medias agitavit undas

17 fugacis irae praecipitem impetum,

18 flumenque pleno barbarus agmine

19 urgens Gigantaeas nefasto

20 inferias properavit Orco,

21 pudendam honesti victimam acinacis ;

22 et sponte letum quaesiit insolens

23 instante Rudolpho, et pavente

24 anteiit sua fata cursu.

25 Afflicta Budae moenia vidimus,

26 Albam trementem, Bistonas Agria,

27 frustra reluctantes, fugatos,

28 Odrysias Mahometis iras

29 umbris sacratas irrevocabili

30 cessisse fato ; cum male pertinax

31 Strigonium victor teneret,

32 et media violentus urbe

33 Caesar sederet. Tunc Rhodopeiae

34 flevere Lunae, et Manibus hostiae

35 cessere pingues, Pannonisque

36 exitium populare regni

37 Sinan fugatus ; callidus Ibraim

38 exutus armis ; bis quoque moenia

39 soluta Petrinae tyranni

40 deseruit fugitivus ardor.

41 Si rursus ira Thracius Austrium

42 irritet ensem Bosphorus, et greges

43 agens probrosos Martiali

44 exitium vehat in procella ;

45 fractus Leonis sentiet impigram

46 in bella dextram ; et sanguine cornua

47 imbuta Lunae dum videbit,

48 arma procul fugitiva vertet.

191

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XXXI.

A4_31 v.1 Nondum supremo vulnere concidit

2 Lernaea proles. Scilicet impiis

3 Bacchatus armis jam labantem

4 dissidiis lacerare mundum

5 Orcus laborat. Vidimus haeresin,

6 sub Ferdinandi nuper acinace

7 frustra reluctantem, probroso

8 colla jugo dare, lacrimisque

9 nil profuturis interitus sui

10 plorare scenam ; seu Madeburgicas

11 cum Marte turres fulminaret,

12 et veteris monumenta famae

13 exercitati militis igneo

14 raptaret aestu, evulsaque sedibus

15 urbs ampla nutaret, pudendum

16 in cinerem ruitura moles,

17 urgente ferri fulgure moenia,

18 aedesque flammae robore, Tillio,

19 seu cum Palatinis Bohemae

20 caedibus erubuere Pragae,

21 Albique montis strata cadavera

22 texere culmen ; seque Britannicis

23 infudit undis Fridericus,

24 non iterum metuenda larva,

25 et umbra Regis. Quid memorem ultimos

26 Daci furores, cum novus Annibal

27 Bethlemus immani calore

28 Carpathias superavit Alpes,

29 inominato robore Thracii

30 fultus tyranni, et sacrilega Africam

31 in arma traxit, Bosphorumque,

32 et Scythiae Cilicumque nubes

33 in atra duxit funera Pannonum ?

34 Quid Vandalorum bella, et Oriona,

35 totumque funestis Booten

36 in vetitos male concitatum

37 Martis furores ? At male perfidis

38 pugnatur armis : nec stetit exitu

39 fortuna fausto, cum nocenti

40 bella calent furiata Marte.

41 Gustavus Ursae Rex Erymanthidos

42 ausus vocari blando anagrammate

43 Augustus, in tabo sepultus

44 Lipsiacos vitiavit agros,

45 sic vis, et atrox ambitio piis

46 occumbit armis, rursus at Herculis

47 labor vocatur ; toxicumque

48 seminecis subolescit Hydrae.

49 Incumbe grandi Caesar acinace,

50 Luidpolde, monstris, teque ruentibus

51 oppone castris, et Gelonos

52 siste equitum peditumque nimbos.

53 In te refusis posthuma saeculis

54 felicitatis tempora defluunt,

55 virtusque Avorum ; tu labantis

56 jura potes reparare mundi.

192

Ad Augustissimam DOMUM AUSTRIACAM, ODE XXXII. CONSOLATIO

A4_32 v.1 Quid tristis Niobe, funera Caesaris

2 deplorans lacrimis, te Austria conficis ?

3 Naturaeque molestis

4 cedis sponte doloribus ?

5 O regum genitrix, gloria Caesarum,

6 tutrix imperii, lux diadematum,

7 Europaeque voluptas,

8 magnae fons opulentiae ;

9 priscis redde oculos Diva leporibus,

10 frontem laetitiae, tempora laureis ;

11 erectumque severis

12 pectus nubibus exime.

13 Vivit (quid dubitas ? ) nescia funeris

14 virtus immemoris, vivit et aureae

15 felix munere famae

16 sese restituit tibi

17 Fernandus ; meriti nec tamen aetheris

18 exemptus solio est. Vivit, et integer

19 deplorata nocentis

20 pendit crimina saeculi.

21 Quidquid prosequeris maesta doloribus,

22 est, vel Diva Themis, sancta securibus,

23 servans jura solutis ;

24 vel sacros Pietas focos

25 inflammans calido semper anhelitu,

26 nutrix magna Dei, praecipitem potens

27 delenire Tonantem, et

28 Caeli fulmina sistere ;

29 vel mens paciferis inclita legibus,

30 submotumque feri Martis ab ignibus

31 ferrum, et parca alieno

32 tingi dextera sanguine :

33 vel ridens tacito pacis in otio

34 innubis facies ; sive Favoniis

35 res Fortuna secundis

36 voti duceret aequore,

37 Felix egregiae navita gloriae ;

38 seu fati violens sterneret impetus

39 Campum fulmine Martis,

40 aulam funere conjugis ;

41 urgerentque gravi Caesaris intimos

42 telo fata lares, et diademata

43 infelice cupresso,

44 plausum lessibus, incito

45 mutarent Superi turbine ; et immemor

46 Caelum praeteriti vulneris, altero

47 pectus grande parentis,

48 nati in funere figeret :

49 virtus edomiti certa periculi

50 regnorumque capax constitit, et suo

51 semper laeta sereno

52 solem pectoris integri.

53 In sortis mediis nubibus extulit.

54 Haec erepta tibi non humili gemis

55 lesso, Diva, potentum

193

56 Mater Regia Caesarum.

57 Sed vultum lacrimis exime, proxima

58 divorum soboles. Quam tibi gloriam

59 fato credis ademptam,

60 vivit, nescia funeris.

61 Vivit consilium, conscia sanguinis

62 mens vivit patrii ; vivit et aequitas,

63 et constantia mentis

64 sortis docta retundere

65 audaces fremitus, et Sapientia,

66 apta et Caesareis dextera fascibus ;

67 totusque in Leopoldo

68 Fernandus superest tuus.

AD MANES Augusti Romanorum Regis FERDINANDI IV. ODE XXXIII.

A4_33 v.1 Nam quis serena frontis ab area,

2 non sauciato lumine, publica

3 lamenta spectabit, suoque

4 cum populo cecidisse Regem

5 siccus videbit ? Scilicet insolens

6 fortuna, circum limina principum

7 tonare crudelis, repente

8 eripuit nece Ferdinandum.

9 Quem nuper aucto gloria Caesarum

10 adscripsit Albo ; cui diademata

11 cinxere crines, Austriorum

12 grande decus, columenque mundi.

13 Heu, Ferdinandus ! quis mihi per genas

14 non invocatus nimbus inambulat ?

15 Heu, Ferdinandus ! qui dolores

16 pectus agunt, animumque acerbant ?

17 Heu, Ferdinandus ! desine, viscerum

18 tyranne, maeror cor lacrimabili

19 urgere luctu. Heu, Ferdinandus

20 stirpis amor, gloriae columna,

21 pupilla pacis, delicium imperi,

22 firmamen orbis, gloria principum,

23 cor Austriorum : Ferdinandus

24 occubuit. Lacrimare Musa :

25 jam cuncta dixi. O invida sidera

26 felicitati labilis imperi !

27 O cruda, et in nostros dolores

28 astra avidis animata telis !

29 Sicne innocentem dux rosa purpuram

30 ex ponit auro Solis, ut ardeat,

31 pompamque regalem coquente

32 in cineres agat igne Phoebus ?

33 Sic purpurato parturit e sinu

34 Aurora Solem mane, meridie

35 ut naufragetur, spiritusque

36 sidereos tumulet nigrante

37 nox atra velo ? Sicne perennibus

38 frondere laurus digna viroribus

39 expandit umbras, ut tonantem

40 praeda recens cadat in securim ?

41 At non peribis, gloria saeculi

194

42 Fernande nostri ; nec violabili

43 clauderis urna ; nec cadaver

44 pondere pyramidum obruetur.

45 Frater superstes fratris amabile

46 supplebit aevum. Quos Lachesis tibi

47 ademit annos, insequentis

48 imperii adnumerabit aether

49 fratris coronis. Sic mihi fulminis

50 addixit ales, sic socii gravis

51 Leonis incessus ; severum

52 cui statuit mediis in armis

53 nidum Gradivus. Quam bene labilem

54 molem cadentis fulciet imperi,

55 quem fortis hinc Leo tuetur,

56 hinc Aquilae vigilantis ardor !

57 O ergo, quisquis tempora siderum

58 urges volantum, et saecula concitas

59 avara devolvi ; occidentis

60 Solis equos remorare Numen.

61 Donec senecta fessus ; at integer

62 virtute ; et annis et meritis gravis

63 illustre divorum petatur

64 concilio Leopoldus astrum.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XXXIV.

A4_34 v.1 Res magna parvis principiis venit

2 septemplicato qui lavat ostio

3 Maeotiden Ister paludem,

4 rivus erat, tenuique saltu

5 vincendus amnis. Contiguis poli

6 quae se maritat sideribus cedrus,

7 et arborum excedit senatum ;

8 virga fuit, modicumque germen.

9 Vides mimantem, Porphyrionaque,

10 cui ludus Ossa est, cui pila Pelion ?

11 Vides Gigantaeis lacertis

12 Enceladum ? Puer ille quondam

13 fuit tenellus. Quidquid in arduam

14 crevisse molem tempore cernimus,

15 fuit pusillum, gloriamque

16 principio rudiore duxit.

17 Non sic coronae fama Alemannicae,

18 ingensque sceptri Caesarei decus,

19 quod gloriosam devolutum

20 per seriem Leopolde, captas.

21 Sub ipsa magnum principia emicat ;

22 parique semper nobile gloria

23 a Carolo ductum perennat ;

24 Teutonica nimium rotari

25 virtute avarum. Nempe Alemannici

26 inceptor aevi maxima Carolus

27 jecisse fundamenta regni

28 dicitur, et fugitiva sceptra

29 firmasse forti robore dexterae.

30 Illi assidebat consilium grave,

31 mentisque curae providentis,

195

32 judicii, sapientiaeque

33 dives supellex, inviolabilis

34 timore fervor, robur euntibus

35 majus procellis ; aequitatis

36 firma bilanx, pietatis ignis,

37 constantiae vis, magnificentia,

38 regnique nervus vasta potentia,

39 et exterorum, et subditorum,

40 cultus, amor, studium, fidesque,

41 et norma legum, et gloria Martia,

42 tot laurearum clara viroribus,

43 gravisque palmis, tot trophaeis,

44 tot positis veneranda cedris ;

45 lateque fusis hostibus inclita

46 pax parta regnis ; munificentia

47 onusta donis, liberalis

48 muneribus manus erogatis :

49 omnesque dotes pectoris ardui,

50 omnes et artes Caesaris optimi ;

51 et apparatus regiarum

52 omnis opum, decus omne sceptri,

53 haec illa radix sceptri Alemannici,

54 firmata contra tot Boreae impetus ;

55 quam nec catenati furores,

56 nec rabidi gravis aestus Orci

57 evellet umquam. Hinc arbor in arduam

58 sublimitatem crevit, et Austriam

59 complexa, fatalis ruinae

60 dedidicit numerare damna

61 olim coronis imperii adsita,

62 caedes repensas caedibus ; impios

63 ritus et aras, subditorum

64 in jugulos furiale ferrum,

65 legesque scriptas pondere sanguinis,

66 et impotentis pectoris hospitam

67 crudelitatem, civiumque

68 funeribus viduata tecta.

69 At si quid arbos imperii tamen

70 tulit malorum, sive licentia

71 belli furentis, sive regum

72 desidia, tacitisque fluxae

73 dolis voluptae ; posterioribus

74 magno rependit fenore saeculis

75 stirps Austriorum, tuque magno

76 restituis, Leopolde, lucro,

77 numquam parentum sanguine degener,

78 quos diva virtus eripuit solo,

79 Caeloque transcripsere fata,

80 quos numerus meritorum avara

81 sub astra duxit. Tu lucra Caroli

82 lucris adauges, sceptraque regia

83 virtute confirmas eadem,

84 et stabilis diadema factis.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XXXV.

A4_35 v.1 Quisquis augusto decus arrogare

196

2 postulas sceptro, variumque motum

3 semper infidae stabilire sortis ;

4 nitere caelo.

5 Interit regnum, diadema nutat,

6 avolat sceptrum, populus rebellat,

7 purpura elanguet ; nisi sanctitatis

8 protegat umbra.

9 Regna ubi fulcit pietas, in arma

10 suppetunt vires, facilemque belli

11 aleam Numen rotat, et Gradivi

12 temperat aestum.

13 Regna ubi fulcit pietas, quieta

14 pax inoffensas moderatur urbes

15 lege virtutum, niveisque currunt

16 saecula bigis.

17 Consulit paci, famulatur armis,

18 opprimit motus, stabilit quietem,

19 jura conservat pietas, agendi

20 regula recti.

21 Nixus hac regnas, Leopolde. Surgat

22 orbis in ferrum, segetemque Cadmi

23 urgeant hostes, tremefacta motu

24 terra dehiscat ;

25 ipse centeno Enceladus lacero,

26 et Mimas, et Porphyrion furore

27 tentet audaci superinduisse

28 Pelion Ossa ;

29 Parrasis ructet Borealis iras

30 turbinis, fulmen Geta Vandalusque

31 exerant antris, geminentque ferro

32 omina palmae.

33 Nempe frustrato temerasse campum

34 Marte maerebunt, cupidamque belli

35 contrahent dextram ; tibi dum secundus

36 militat aether.

37 Irritus Mars est, cui militare

38 abnuit caelum, licet ira densis

39 ferveat turmis, nimiosque telis

40 asperet arcus.

41 Cui Deus pugnat satis ille multis

42 cingitur castris : satis ille pauco,

43 qui potest vinci, nocitura volvit

44 milite bella.

45 Est tibi annonae cumulus paratae

46 Eucharis Panis, toties in arma

47 Austriae missus, toties relata

48 nobilis herba.

49 Dux tibi belli moderatur arma

50 Virgo, quae Patri est acies vocata

51 saepe castrorum, Geticumque fregit

52 agmen ad Istrum.

53 Quot polo stellae, totidem pharetrae

54 sunt tibi : quot sunt radii, tot hastae

55 serviunt bellis ; hominumque pensant

56 robore censum.

57 O nimis felix Leopolde ! cui se

58 Astra, cognata pietate flexa,

59 sponte submittunt sociumque caelum

197

60 destinat arma.

61 Nempe sic regni bene collocata

62 stat basi moles ; ubi sceptra fulcit

63 et laborantis pietas coronae

64 sustinet aurum.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XXXVI.

A4_36 v.1 Impigris laboribus,

2 industriaeque robore imperantum

3 sustinetur ardua

4 corona. Qualis Hercules prementem

5 fert labore machinam ;

6 et saepe subgemit ; gravemque molem

7 sustinere vix potens

8 versat, reversat ; et sibi molestus

9 fluctuat, refluctuat :

10 quodque exsecratur pondus, osculatur,

11 tortor ipse pectoris ;

12 tamen labore ponderis gravantis

13 pertinace fert jugum :

14 talis potente quisquis arbitratu

15 aequa jura civibus

16 provinciisque dictat Imperator,

17 pondus urget arduum :

18 quod saepe laudat, saepe et exsecratur,

19 occupat, renuntiat ;

20 oditque, amatque ; rejicitque sumit,

21 mente semper anxius.

22 O quanta vis laboris ! O quis Atlas

23 postulatur huic jugo !

24 Non quisque pondus quodlibet lacessit.

25 Sceptra dexteram Herculis.

26 Viresque Atlantis flagitant. Peribunt

27 regna, quae manu pigra

28 tractantur. Hinc in Austriam recumbunt,

29 et tuis laboribus

30 Luidpolde, flecti postulant. Laborem

31 nempe tu favoribus

32 fortunae honestas. Altera, imperantum

33 est labor ; sed altera

34 regum manus, Fortuna. Utraque tutus

35 constat orbis imperi ;

36 neutra satis felix. Utraque mundi

37 frena tractat Austria :

38 Luidpolde, utraque patriam gubernas.

39 Attamen nihil Dea

40 tecum laborat caeca, quae coronis

41 semper instat invida,

42 regumque ; sceptra calcat, et furente

43 regna vertit impetu.

44 Sed illa, quae Tonantis annuentis

45 est ministra provida :

46 quae sola reges ungit, et ceroma

47 frontibus subingerit,

48 ostroque tingit purpuras, et auro

49 sceptra regum inebriat :

198

50 virgamque dextris inserit, jubetque

51 praesidere gentibus,

52 regnisque jura ferre : quae scelestos

53 regio toro ejicit

54 potente dextra : quae beatitatem

55 imperi coordinat,

56 civesque blanda stringit unione,

57 Martiosque spiritus

58 ditat trophaeis hostium, Tonantis

59 Diva Providentia.

60 Haec sceptra semper Austriae ministris

61 promovet favoribus ;

62 et cum ferox in area theatri

63 Mars crepat tragoedias,

64 victorias disponit, et triumphos,

65 et trophaea surrigit,

66 sero nepoti in Martios calores

67 praebitura aculeos.

68 Luidpolde, sic te Numinis benignus

69 servet Allemanniae

70 favor per arma, perque pacis auras ;

71 donec abnepotibus

72 sero solutum Caelites reposcant.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XXXVII.

A4_37 v.1 Columna Caesar Imperi est ; sed Caesaris

2 est basis ipse Deus.

3 Sic tuta regna sufferunt

4 Martis procellas, quaeque sanguineo minax

5 impete perfidia

6 perambulat provincias,

7 cadaverumque messe vastatos agros

8 impia dedecorat,

9 et civitates stragibus

10 bustisque tumulat. Quidquid humana basi

11 nititur, ambiguum est.

12 Humana vis exterminat,

13 humana quidquid exstruit. Quidquid Deo

14 nititur, hoc solidum est ;

15 nec fulmen horret Aeoli,

16 exercitusve Martis, aut totos vaga

17 agmina per populos,

18 aut busta, et ignes urbium.

19 Pereunt Nerones, Claudii, Tiberii,

20 et taciti, atque probi ;

21 quos regio vulgi favor

22 solio locavit. Nempe cum deest basis,

23 percita turbinibus

24 facile fatiscit machina,

25 mentita stare saeculis. Non sic tua,

26 Austriadum columen

27 Leopolde, sceptra labili

28 Stant nixa dorso. Stirpis haec quondam inclitus

29 Austriacae genitor

30 Rudolphus Eucharistico

31 in Pane statuit. Inde per tot saecula

199

32 firma columna stetit

33 ignara labi, aut excuti.

34 Et saeva quamvis saepe tempestas grave

35 exitium minitans

36 omni furore incurrerit ;

37 stat adhuc sui secura, nec casum timet,

38 invidiave trahi

39 in indecora funera.

40 Quin si Gelonus turbo Vandalicas agat

41 in fera bella minas,

42 Thressaeque Lunae Bosphorum

43 in arma cogant ; stabit Austriacae domus

44 gloria nixa Deo,

45 major procellae turbine.

46 Annona belli est Panis Eucharisticus :

47 iste animis animos

48 infundit : iste dexteris

49 addit vigorem, pectori robur, pedi

50 nescia frena fugae,

51 constantiamque militi.

52 Hoc Pane pacis nititur florens vigor,

53 perpetuusque dies

54 tranquillitatis publicae.

55 Sic, quae fatiscunt regna deserto Deo,

56 illa fovente Deo

57 pati ruinam nesciunt,

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XXXVIII.

A4_38 v.1 Quo mentis expers Icare labiles

2 impellis alas ? Quo fluidas agis

3 incaute ceras, remigemque

4 per medias Aquilonis auras

5 manum fatigas ? Tutius infimo

6 solo jacebis. Qui nimis incitat

7 ad alta mentem, provocabit

8 in proprium sua damna fatum.

9 Volasse, paucis profuit ; omnibus

10 jacere tutum est. Laetius est iter

11 per plana, quam gressum per alta

12 Hippotadae stimulare regna.

13 Sed vestra, magni, res agitur, duces,

14 quos obligatis copia cornibus

15 honore ditat ; qui secuti

16 stemma patrum, solium et tiaram

17 reges tenetis : quos tamen acrior

18 adhuc libido non satiabili

19 calore adurit ; queis parata

20 regna novis cumulare regnis,

21 et sceptra sceptris, et diadematum

22 nexus coronis addere patriis,

23 et fascibus fasces jugare

24 ambitio malesana suadet.

25 Queis in potentis divitiis Midae

26 angusta semper pauperies domi est ;

27 Nisi et sitibundi propinquis

28 eripiant sua lucra regnis.

200

29 Quibus sat una non tegitur caput

30 umquam corona, ni diademata

31 vicina deturbent, suisque

32 imperiis aliena nectant.

33 Per alta gressu tenditis, Icari

34 lapsum daturi. Praecipiti ambitus

35 it calle ; nec securus auras

36 insequitur furor adjocantes.

37 Pulchrum eminere est : sed diademata

38 captare, turpe est, quisque tuis satur

39 rex vive sceptris. In ruinam

40 regna gravant aliena regnum,

41 trahuntque probrum ; quod senio gravis

42 numquam vetustas eluerit satis ;

43 natisque centeni nepotes

44 ludibrio repetant recenti.

45 Illud latentis conscius arbiter

46 verique vates ingero : principes,

47 ne quid nimis. Semper doloso

48 alta nocet petiisse nisu.

49 At te procacis nescia spiritus

50 Luidpolde virtus differat aetheri,

51 nec regna, nec sceptra ambientem

52 plus nimio, capitisque vastum

53 decus tiaram. Quos parit ardua

54 Virtus honores, quas merita exigunt,

55 ambis coronas : ambientem

56 justa, Deus sequitur favore.

57 Luidpolde, dum, ne quid nimis ambias,

58 caves ; quod aequum est, sidera promovent.

59 Dextramque sceptrum insumit, aureum

60 ingenuam diadema frontem.

61 Nec inde (quamvis livor inaestuet)

62 verere lapsum. Quae tibi tempora

63 frontemque sponsavit coronae,

64 illa teget tua regna dextra.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XXXIX.

A4_39 v.1 Frustra sanguineo laurus acinace,

2 frustra palma feri Martis atrocia,

3 atque ira chalybis quaeritur ignea,

4 ni ferrum pietas juvet.

5 Infausto remeant omine proelia

6 adversante Deo. Lugubris in manum

7 se taxus sinuat, cum sine Numine

8 Martis laurea quaeritur,

9 caelorum auspiciis ingredere aream

10 belli, conspicuam quisquis adoream

11 venaris, decimae lucis avarior,

12 famaeque ambitiosior.

13 Sic Dux arma geras, ut simul agmina

14 pro te caelituum proelia misceant.

15 Bellum pro Superis consere fortior,

16 bellabunt Superi tibi.

17 O quanta occubuit saepe tragoedia,

18 quanta clade potens semita militum,

201

19 et vastum tepido sanguine, et algidis

20 texit funeribus solum !

21 Cum confisa suis agmina viribus

22 numen destituunt, sunt sine spiritu

23 cassae larvae hominum ; sunt sine robore

24 vani in vulnera acinaces.

25 Nos hastas trahimus, vim Deus ingerit

26 hastis ; nos gladios cudimus igneam :

27 spirantes Liparam ; sed chalybem hostium

28 in caedes acuit Deus.

29 Sit dextrae Herculeum robur, et inclitis

30 Martis nominibus vis Agamemnonis ;

31 absit dextra Dei ; nil valet Herculis

32 robur, nil Agamemnonis.

33 Sit miles numero paucus, et hostium

34 impar agminibus ; sed pia provido

35 Mens confisa Deo : proteret Herculem

36 invictumque Agamemnona.

37 O felix nimium Mars tuus, Austria !

38 O Luipolde, tui faustior alea

39 belli, cui facilis proelia digerit

40 certis auspiciis Deus !

41 Imples Imperium milite ; militem

42 sed virtute Deus. Balthicus Herculem.

43 Hunc aestus timeat, quaeque rigentibus

44 fervent bella Trionibus.

45 Hunc, quae de Geticis ira paludibus

46 educta implacido milite fulminat,

47 et delubra Dei gaudet inhospita

48 bustis in stabula urere,

49 hunc Martem timeat. Tuque ferocium

50 semper feta parens Thracia militum

51 saevas pone faces, atque Othomannicae

52 frenos injice tigridi.

53 Frustra es. Austriacis excubias agit

54 Numen Caesaribus ; Numen acinaces

55 cudit ; subsidio Numen adest ; simul

56 Luidpoldo agmina Caelitum

57 in pugnas veniunt. Cornua subtrahe

58 infelix nimium Luna : severior

59 Caesar terga premit. Proripe te solo :

60 stant pro Caesare Caelites.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XL.

A4_40 v.1 Ars est maxima Caesarum,

2 a cive, et populo, et milite diligi.

3 Qui vult sceptra perennibus

4 augusta imperiis ; dictet amantibus

5 leges civibus. Interit

6 regnum, quando timor per populos meat.

7 Quis de rupe Carystia

8 caesus tam rigidi marmoris indolem

9 saevo pectore miscuit,

10 immanive lea proditus, in fibras

11 Haemi marmora sorbuit,

12 et cum lacte petram Taygeti bibit,

202

13 qui non frontis ad irides,

14 ad lusus cilii, ad sidera luminum,

15 ad vultus Charites, labri

16 ad risus faciles pectore tigridem

17 immitemque Scytham exuat

18 et sedem placidis cedat amoribus ?

19 Ipsae blanditias ferae

20 getulae capiunt ; Marmaricam Leo

21 compescit rabiem, manu

22 si tractes facili. Pardus Achaicae

23 ponit frena licentiae,

24 si vel blanditiis tergora mulceas,

25 vel poppysmate lenias.

26 Huc cursu populus confluit, unde se

27 pandit gratia Principis.

28 Haec magnes animi est, ferrea pectora

29 emollire potentior :

30 haec est Herculei firma catenula

31 oris, quae domino tenet

32 mentes imperio, quaque lubet, trahit.

33 Numquam difficiles sequi :

34 seu per tesqua reis sentibus obsita,

35 fumantemve perennibus

36 ex orco genitis Trinacrin ignibus.

37 Seu per devia rupium

38 obsessa insidiis. Nam quid amantibus

39 umquam difficile est ? Amor

40 nec flammas metuit, nec fera murmura

41 obstantis pelagi, aut juga

42 audacis Sipyli ; nec jugulantium

43 arma incensa cohortium.

44 O felix nimium Caesar ! In aureos

45 discessure dies ! Cui

46 vectigal populus pendit amoribus,

47 pro te, vel tibi sedulus

48 juratusque mori, et moenia pectorum

49 sorti opponere pertinax ;

50 si vel de Getico Vandalus aequore

51 Martis classe ferociat,

52 vel nubes Scythico fulmine turgida

53 palantes Othomannidas

54 cogat composita in castra potentia :

55 vel mundus tonet ultimam

56 crudeli Austriacis Marte tragoediam.

57 Hoc, Luidpolde, tuum est decus

58 (quae sola Austriadum est gloria principum)

59 fundas regna in amoribus.

60 Et conflata tenes pectora civium.

61 Non spectaris, et intimos

62 infrenas animos, et domino rapis,

63 quo vis, imperio. Sequi

64 nec quisquam dubitat jussa suavia.

65 Narraris populo ; occupas

66 mox desiderio pectora ; civium

67 praesens vix oculos subis,

68 jam mentes penetras Caesar amabilis.

69 Qui te spectat, amat ; neque

70 se scindi tolerant, diligi, et aspici.

203

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XLI.

A4_41 v.1 Difficilis medicina malo est, ubi corripit tiaram,

2 aut infulatum verticem imperantis.

3 Cui non pauca libent ; vult, quae libet, haec sibi licere ;

4 potentiam, licentiamque passu

5 ire pari ; quantumque potest, sibi postulat licere.

6 Licentiosus genius hic potentum,

7 nec patitur frenos, nec se sinit arte, vel lupato

8 Constantem honesti retrahi ad tenorem.

9 Vivida magnanimis est mentibus indoles, latetque ;

10 sub corde flamma bulliens caloris :

11 at cum posse videt, quodcumque libet ; tenetur aegre,

12 ne se nocivo incendio relaxet,

13 erumpatque ferox, et vivida comprehendat urbes,

14 magnaeque gentis funera inquieto

15 igne ferat ; civesque premat, regionibusque sortis

16 ferat suprema vulnera. Hoc malorum

17 regibus est summum, quam plurima posse ; sed carere

18 ductore honesti, qui modo et tenore

19 flectat virtutis ; cujus documenta temperata

20 admittat aure, quique possit ore

21 liberiore loqui, nec Principis excitet furorem.

22 Bonus magister mitigat Leones,

23 Armeniasque tigres. Si Rex semel excutit lupatos

24 modumque honesti ; qua lubet, solutis

25 legibus incedet. Nam quis moderabitur calorem,

26 ferociamque mentis aestuantis ?

27 Non patitur leges, qui se dare jura novit orbi,

28 ni lege virtutis coerceatur.

29 Hac lege Austriaci felicia sceptra protulerunt

30 ad usque Gades, ultimamque Thulen.

31 Hac sequeris Leopolde via, Patribusque par, avisque

32 arces ab Augustis nefas coronis,

33 immunemque animam servas, probitatis aemulator,

34 imago viva maximi Parentis,

35 Austriacae tutor Pietatis, et aequitatis haeres,

36 tua acta justa ponderas bilance.

37 Sola tibi virtus monitor, tibi sola lex honestas,

38 nec indiges aut corrigi, aut moneri,

39 qui nulla Augustae frontis diadema labe signas.

40 Hinc auguramur imperi secundo

41 Sole laboratos annos, facilemque Pacis auram,

42 tranquilla civium otia, et quietem.

43 O Superi ! Augurium populi, famulique vota mundi

44

AD REGES ET PRINCIPES. ODE XLII.

A4_42 v.1 Si quidvis liceat civibus, et militibus ; perit

2 Fortuna imperii. Non satis est tutus ab altero

3 miles milite : non a socio cive domesticus

4 civis tutus erit. Quando potest foeda licentia

5 id, quodcumque libet, legibus ablata potentia est.

6 Quidquid vis poterit (sancta licet jura redarguant)

7 aequum est, quod libitum est. Nobilium prava licentia

204

8 vim legum superat, nec patitur se violentius

9 cogi in frena furor. Vos, quibus est in sociabiles

10 gentes imperium, quique juga imponitis urbibus

11 et leges populis, qui dominis nutibus inditis

12 terrorem famulis gentibus, et sub juga creditos

13 arctatis populos ; vos, nimius ne furor opprimat

14 legum praesidium, luminibus pervigilantibus

15 curate assidui. Certa ruina est diadematis,

16 et regni excidium ; si impatiens vivere legibus

17 antiquis populus pro arbitrio, proque libidine

18 decernat, jubeat ; constituat, publicet, ordinet,

19 et lex una sit haec, excidium indicere legibus.

20 Tunc nempe ambitio foeda, viris invida fortibus,

21 vicini impatiens imperii, lene volantibus

22 per calcata ducum terga calens ire curulibus,

23 evertet patriam, decutiet sceptra potentium,

24 ostrum deripiet, suffodiet cum solio domos

25 Augustosque lares, tunc quoque tabentis edacitas

26 livoris rabido per populos dente ferociet ;

27 et quidquid nitidum est, quidquid et alto ingenio eminens,

28 aut virtute potens, in tenebras luminis invidae

29 noctis conjiciet. Tunc rabies non satiabilis

30 regum funeribus ; tunc soboles Eumenidum furor,

31 atque orci Furiae, seu pice, seu sulphure dexteras

32 armatae, subigent nobilium tecta Quiritium,

33 Pacemque excutient. Vis poterit quidlibet. Aequitas,

34 et damnata Themis se rapiet rursus in aethera

35 detestata solum : cana fides, virgineus pudor,

36 et morum probitas, integritas, candor, et innocens

37 pax, et cura boni, et civica concordia, Numinis

38 cultus, religio, consilium, et candida veritas

39 se mundo eripient. Sed venient jurgia, proelia,

40 Luxus, stulta fames divitiarum, impietas, doli,

41 et quidquid scelerum turpis habet Styx Acheronticis

42 enatum tenebris. Si vitiis imperium tuum

43 rex immune cupis, praevalidam tolle licentiam,

44 quales Austriadae jam senibus legibus imperant,

45 Luidpoldusque suos in populos jura benignior

46 decernit. Nitidus regni oculus lex, et amabilis

47 fons est justitiae : Regia mens, et Sapientia,

48 custos imperiorum, ac animus publicus urbium

49 libertatis opus, vita rei - florida - publicae,

50 murus dispositae perfidiae non penetrabilis,

51 cor et vena boni. Magnanimi hinc discite principes

52 tractare imperium ; ne tacitis prava licentia

53 irrepat gradibus, tot scelerum mater, ab Austrii

54 legem principibus stemmatis hanc accipite unicam ;

55 ut semper sua sint nobilibus robora legibus.

56 In lapsum Imperium praecipitat, cum sine legibus

57 tractantur populi ; cum licitum est quidlibet omnibus.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XLIII.

A4_43 v.1 Antiqua vates Regibus occino.

2 Quot sceptra dextra, quot diademata

3 fronte exciderunt ! Quot potentum

4 ostra ducum malenata turpes

205

5 ivere in umbras ! Quot miserabili

6 fato perempti sanguine semitam

7 ad fata tinxerunt, suaque

8 praecipites abiere sede !

9 Sed nempe sanguis sanguine penditur.

10 Vox innocentis funeris ardua

11 perrumpit astra, et judicanti af-

12 -fusa Deo vocat ultionem.

13 Quidquid nocentis dextera Principis

14 peccat, Tonantis fulmina vindicant,

15 potentiorque per potentum

16 colla Deus sua tela jactat.

17 Quem membra juvit vellere civium,

18 et bellicosum ferre cadaverum

19 pedem per aggestos acervos,

20 ille pari nece fulminetur,

21 dextra Tonantis vindice. Nullius

22 tam vile collum est, crimine si vacet,

23 ut ultionem provocare

24 non valeat vigilantis orbis.

25 Sceptrum insecundum barbarus obtinet,

26 clemens secundum Rex habet. Austriae

27 in Caesares mentem revolve :

28 quam facili moderantur orbem

29 utrumque nutu ? Nempe benignitas,

30 clemensque magni pectoris indoles,

31 et dextra ferri parca, pronum

32 Numen habet, facilemque sortis

33 bonae meatum : non memoro patrem

34 gentis Rudolphum, delicium sui

35 regni, nec Alberti benignas

36 mentis opes, neque Friderici

37 clementioris pectoris indicem

38 serenitatem, nec venerabilem

39 Maxmiliani lenitatem,

40 nec placidos, Leopolde, magni

41 mores parentis, quos procul imperi

42 videre Patres ; quos veneratus est

43 et victor aeque et victus hostis

44 Austriaco minitatus istro.

45 Tu Patrum adaequas nomina propriis

46 Luidpolde factis, mitior aspici,

47 clemens videri, mellearum

48 plenus apum, Charitumque plenus.

49 Hinc aestuantis pondera saeculi,

50 in te recumbunt. Nemo beatius

51 dat jura mundo, quam tumentem

52 qui cilii bene pressit arcum,

53 mitemque frontis prodidit aream,

54 et ora blandis risibus induit ;

55 constansque despondit benigno

56 alloquio geniale nectar,

57 ferrique parcis legibus imperat,

58 largisque amorum. Huic saecula devovent

59 aeterna cives, subditaeque

60 huic decimant sua lustra gentes

61 semper paratae in funera, principi

62 vitam ut reservent posterioribus

206

63 annis recentem ; ac imperantis

64 lustra suis cumulare lustris

65 votis reposcunt. Quanta superstitem

66 Luidpolde, cernent saecula te tuis,

67 dum subditorum quisque lustrum

68 sponte tibi dicat in tributum.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XLIV.

A4_44 v.1 Audite reges ; tuque Alemannici

2 vindex honoris, gloria Caesarum,

3 Luidpolde Caesar, flos parentum,

4 spes patriae, decus Austriorum,

5 audi loquentem. Relligione stat

6 quies, salus, concordia civium.

7 Res publica est navis. Fatiscit

8 si tabulam tabula revellis :

9 at fluctuantes integra Nerei

10 prosulcat undas, et lateri incubos

11 fert tuta ventos, et secundis

12 per domitum natat aequor auris.

13 Concors voluntas, unio civium

14 conservat urbes : imperia eruunt

15 scissae voluntates. Quot ampla

16 dissidiis periere regna !

17 Divisa mentes relligio secat.

18 Quos quisque ritus diligit, hos fovet.

19 Diversitas sententiarum

20 litigium parit actionum.

21 Humana quando consilia avio

22 cursu feruntur, robora civitas

23 antiqua perdit, et vigore

24 destituit sua membra virtus.

25 Et constiturum credimus imperi

26 diu virorem, si variet fides

27 cultusque caeli, et sentiendi,

28 quae libuit, liceat potestas ?

29 Erramus. Una haec pectora civium

30 catena stringit ; relligio, et Dei

31 cultus verendi. Hanc tolle, totum

32 imperio decus abstulisti,

33 sceptroque vires. Sic male prodita

34 Aegyptus olim multiplici Deum

35 cultu perivit ; quaeque stabat

36 Assyrio metuenda Marti,

37 domesticorum seditionibus

38 convulsa obivit. Sic Oriens suo, est

39 cruore mersus. Cujus arma

40 finitimae timuere gentes ;

41 ille impiorum turbine rituum

42 scissus tyranni sub juga concidit ;

43 quique exterorum non pavebat

44 arma, suos hebetavit enses

45 per scissionem et jurgia civium.

46 Sic Roma quondam multiplices Deum

47 sectata ritus, per cruentas

48 acta neces grave saepe pondus

207

49 tulit, tyrannos. Quid memorem tuos,

50 Germane, fasces ? Quidve Alemannicae

51 potentiae augustale ? Quanta

52 depositae jacuere clade

53 gentes et urbes ? Diruta moenia,

54 turres sepultae, oppressa potentia

55 provinciarum, busta agrorum,

56 et patria in cineres caduca ;

57 postquam nocentis Dux sapientiae

58 in Vaticanum proelia principem

59 exsuscitavit, et sacratis

60 excidium properavit aris ?

61 O, qui potentis frena Alemanniae

62 Luidpolde tractas ; cui Deus indidit

63 zelum parentum, quem educavit

64 Austriacae pietatis igne ;

65 tu criminosae frena licentiae

66 impone tandem ; tu patriae sacros

67 repone cultus ; tu parentum

68 redde fidem, veteresque cultus.

69 Pacem repones civibus, urbibus

70 tranquillitatem, fascibus auream

71 securitatem, mobilique

72 imperio statues quietem.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XLV.

A4_45 v.1 Exeste Martis proelia ; fulgura

2 exeste ferri. Caesar olivifer,

3 pacique juratus coronam

4 imperii Leopoldus implet.

5 Videtis ? An me pompa serenior

6 deludit aurae ? Jam bifores poli

7 valvae recedunt, atque amoeno

8 pax vehitur trabeata cinctu,

9 lateque olivas spargit, et impium

10 affata Martem ; quid toties, ait,

11 Haemo evolutus Concanorum

12 agmen agis, Geticoque saevus

13 Germana ferro rura perambulas,

14 mixturus Istrum sanguinis alveo,

15 Lycumque, Rhenumque ; et per omnem im-

16 -pune plagam positurus acris

17 trophaea Lelli ? Quid face Vandalos

18 armas furores, et calidam ingeris

19 iram medullis ? Quid retractum ab

20 imperio male sauciato

21 in Sarmatarum viscera acinacem

22 crudelis urges, Vistuleas super

23 ripas locaturus trophaea, et

24 Sarmatiam domiturus armis ?

25 Quid spe vorati terga Borysthenis

26 Bellona tentas ? Quidve, Polonicae

27 jurata libertatis hostis,

28 vincla paras manicasque genti ?

29 Quid portuosae littora Daniae,

30 et Chersonesum Cimbricam inutili

208

31 siti fatigas, Vandaloque

32 igne premis, Geticoque ferro ?

33 Exeste, caeli dedecus ultimum,

34 terraeque probrum, progenies Stygis

35 Bellona, Marsque, exercitusque

36 indomitae famulatus irae ;

37 quos viperino semine prodidit

38 parens Enyo ; queis labra toxico

39 Medusa tinxit, et veneno

40 Cerbereo vitiavit artus.

41 Exeste larvae, prodigialium

42 satus parentum ; monstra decentium

43 nata in ruinam Gratiarum ; et

44 Imperium vacuate ferro.

45 Adhuc parabat plura : sed ilicet

46 Mars longioris non patiens morae

47 confregit hastam, Balthicisque

48 arma vadis furiata mersit,

49 fugaque raptus praecipiti nives

50 Haemi subivit : territa, acinace

51 Bellona rejecto, nivale

52 Thessaliae repetivit antrum.

53 Tunc accinentum Pax tibi Caelitum

54 stipata turmis, imperii leves

55 precata curas, imperandi

56 auspicium, Leopolde, plausit.

57 Tibi serenis, inquit, ab orbibus

58 ministra veni Pax, niveis latus

59 annis coronata, et fideli

60 imperii vetitura lapsum

61 choro Dearum. Per me adamantina

62 ferro reficto saecula in Austriam

63 rursus migrabunt, et liquenti

64 melle vagus properabit Ister.

65 Me fas coronat ; me duce faustitas

66 revisit urbes, oppida Gratiae ;

67 felixque Amalthea Austriorum

68 rura subit, riguoque campos

69 perfundit auro. Me duce veritas

70 redux in aulas limina fraudibus

71 occludit, et mendace larva

72 compositas vetat in theatrum

73 prodire technas. Me pietas prope est,

74 candorque morum justitiae comes,

75 fides, salusque, sanctitasque, et

76 propositi studiosa virtus,

77 tuis quietos imperiis dies

78 ductura semper. Fallor ? An aureum

79 jam fama regnum narrat Afris,

80 teque rubro, Leopolde, ponto

81 Mauroque et Indo, et Thessaliae ultimis

82 magnum renarrat sideribus ? Pigro

83 qua se Bootes igne volvit,

84 qua Libyes canis urit agros,

85 dicere magnus. Jam tibi Thracius

86 Haemus supinis frondibus annuit,

87 tuumque adoratura Numen

88 Aemathii sacra serta Pindi

209

89 lauros reclinant : jam tibi saecula

90 aurum elaborant. Sic diademata

91 quieta, tranquillumque sceptrum

92 pacificus tenet Imperator.

Ad Augustissimum Rom. Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XLVI.

A4_46 v.1 Quae scena rerum ? Quod mihi panditur

2 regum theatrum ? Quis radiantium

3 fulgor coronarum, ducumque et

4 Archiducum venerandus ordo ?

5 Haec illa magni curia nominis,

6 Augusta multis Austria Regibus,

7 Atlantes Orbis, sanguinisque

8 Magne tui, Leopolde, fontes.

9 Quis te, quis isthic non videt Austriae

10 Rudolphe gentis gloria, et incliti

11 aurora regni, et grandiorum

12 non humilis Cynosura honorum ?

13 Qui primus altas imperii suo

14 fulgore noctes exilio dedit,

15 longumque fasces, evagatos,

16 et trabeas sine lege raptas

17 collegit in se ; qui grave saeculi

18 pondus labantis sustinuit manu

19 ferroque ; regnorumque lapsus

20 consilio et pietate cavit.

21 Hic subjugato fortior aemulo

22 Albertus, inter praemia frontium

23 Augusta magnarum, perenni

24 fixa cedro enumerat trophaea.

25 Hic Fridericus, Caesareo minus

26 spectandus ostro, quam venerabili

27 vultus honestate, et decoro

28 lacte genae, minioque frontis,

29 ultro paciscens in socialia

30 sceptra et coronas advocat aemulum,

31 gavisus alterno ligatas

32 imperio cohibere gentes.

33 Huc erudita Pallade nobilis

34 Albertus intrat, seque vocantibus

35 frustra coronis allaborat

36 subtrahere, attonitamque dextram

37 negare sceptris, his et olivifer

38 se Fridericus sedibus ingerit,

39 pacique juratus quietum

40 imperii diadema monstrat.

41 Hic et propinqui stat patris ad latus

42 Maxmilianus, falx Othomannidum ;

43 et detriumphatam timendis

44 sub pedibus jubet ire Lunam.

45 Quis ille vero quem prope pensilis

46 centum coronat gloria laureis ?

47 Centumque cui figit trophaea

48 de domito reparata mundo ?

49 Agnosco vultus, Carole, regios,

50 manumque frenis orbis idoneam ;

210

51 quae pressit Indos, quae tumentes

52 Armeniae superavit arces :

53 quae fudit Afros ; quam Libye horruit ;

54 cujus recenset laetior arduas

55 Europa lauros ; quae subacto

56 Oceano imposuit lupatos.

57 En Ferdinandus pacis amantior,

58 potensque bello, cui capitis minor

59 se Luna flectit ; quem fugatus

60 Marte ferox Solimannus horret :

61 idem innocenti pectore candidus,

62 et militari pulvere sordidus :

63 idem Imperator, subditusque

64 ipse sibi, dominusque mundi.

65 En alter, orbis gratia, et Austriae

66 Maxmilianus gemma, Alemanniae

67 bellis fatigatae levamen,

68 eloquii bene culta Siren,

69 Germaniae cor, delicium omnium.

70 Hic te subacto Bistone Pannonum

71 Rudolphe, specto, ac Austriarum

72 praesidium columenque rerum,

73 quem Raba adorat, quem Rhodopeiae

74 Lunae verentur, quem pavidis timent

75 Thraces sub armis, qui tyrannum

76 calce premis domino Sinanem.

77 Hunc pone frontem risibus explicas,

78 et liberalem in munera dexteram

79 Matthia inauras, et Muratis

80 ac domiti Mehemetis iras

81 Victor refrenas. Tu quoque acinacem

82 in impiatae colla proterviae

83 secunde stringis Ferdinande, et

84 haereseos fera colla truncas ;

85 victorque Pragam hinc, hinc Madeburgicum

86 bustum tueris ; quaeque Britannicis

87 effusa ab antris larva Regis,

88 non iterum reditura, terris

89 cedit Bohemis. Hic quoque tertius

90 stat Ferdinandus, cui sapientia

91 humana, caelestisque cornu

92 munifico vacuavit omnes

93 scientiarum in pectora gratias ;

94 quem Mars per atris horrida stragibus

95 theatra duxit, quem subacta

96 horret adhuc, trepidoque spectat

97 Norlinga vultu ; quem neque risibus

98 fortuna movit, nec lacrimabili

99 funesta lesso : seu secundis,

100 seu tragicis ratis iret auris,

101 constans eadem fronte serenitas

102 ore emicabat. Nec facilis levem

103 nictum excitavit ; nec sinistra

104 magnanimo gemitum imperavit.

105 Huc et parentis delicium breve,

106 brevisque magnae spes Alemanniae

107 se Ferdinandus quartus urget ;

108 quem Charites comitantur omnes ;

211

109 vultus honestas, oris amoenior

110 scriptura, frontis culta modestia,

111 mitisque gestus, melleique

112 alloquii veneranda suada.

113 O magna terrae Numina ! Sidera

114 o magna caeli ! Queis poterit nihil

115 videre majus, seu resurgat

116 Phoebus aquis, mediove sistat

117 caelo serenus ; seu mare languido

118 curru subintret : vos, quibus imperi

119 cessere lauri, gloriaeque

120 omnis honor, trabeaeque, et ostra,

121 vos insequentem, consimilem suis

122 avis nepotem, nec merito imparem

123 spectate Luidpoldum : tuosque

124 tu pariter Leopolde Patres

125 specta vicissim : quos diadematis

126 honore adaequas ; hos quoque sanguine, et

127 virtute constans aemularis :

128 quosque doles obiisse, rursus

129 expergefactos funere, patriae

130 in te reponis quidquid amabile

131 spectavit orbis, quidquid ingens,

132 magnanimum, decorumque avarum,

133 caeleste quidquid, multiplicabili

134 in te rependit gloria fenore.

135 Compendium unus es priorum

136 Austriadum, Leopolde, regum.

137 Sed tu supremam non prius asseri

138 contende in aulam, quam populi expleas

139 vota obsequentis, atque Avorum

140 par meritis, superes et annos.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XLVII.

A4_47 v.1 Heu, quanti cineri suo

2 incumbent populi, si sapientia

3 non frenaverit impetum

4 regum ! Si calido scribat acinace

5 in cives violentiam

6 Mars legum impatiens ! Sic generosior

7 virtus exerat impetum,

8 ut freno teneat vim sapientia.

9 Non est, ut populo placet,

10 turpis segnities indita literis

11 non est sic Academici

12 belli pulvis iners, ut pavidam educet

13 gentem in publica commoda.

14 Hastam non timida Diva gerit manu

15 Pallas, sed sapientia

16 vastum feta caput. Spicula corripit

17 intentanda Gigantibus,

18 Phlegraeamque replet stragibus aream,

19 et Pythona volantibus

20 configit jaculis Phoebus ; at ungulae

21 postquam de latice ebrius

22 blandum Sicelidum carmen inaudiit,

212

23 roburque insuperabile

24 a plectro, et cytharis, et fidibus bibit.

25 It fortis Macedo, ferox

26 Persarum domitor, quaque suum trahit

27 Martem, depositae jacent

28 urbes et populi ; qua sua fulmina

29 jactat, laurea provenit ;

30 sed postquam Iliadi indormiit. Igneis

31 Martem Sparta furoribus

32 in campum stimulat, seque perennibus

33 victrix perpetuat cedris ;

34 sed postquam excierit carmine spiritus,

35 ingentesque animos sacris

36 Musarum induerit. Sic sapientia

37 semper proelia prosperat.

38 Chironis studium format Achillea :

39 fortes Musa viros parit.

40 Audis, cui populos subdidit imperi

41 majestas, Leopolde ? Si

42 non terrenda cupis pectora publicis

43 rebus, si tragicis viros

44 sortis turbinibus cudere Martios ;

45 Musis hospitium para,

46 et docto patriam destina Apollini.

47 Hic fortes animos creat,

48 dum mentes studio Palladis imbuit.

49 Mentis non sapientis est,

50 horrere, et pavidas fingere imagines.

51 Pallas phasmata corrigit,

52 atque umbras animi ; resque coloribus

53 omnes restituit suis.

54 Monstrorum species prodigialium

55 ignorantia fabricat.

56 Deme ascititiam vi sapientiae

57 veris rebus imaginem ;

58 nil est, quod trepidis corda timoribus,

59 aut umbris animum urgeat.

60 Intellectus agit bella : ferocia

61 est confusio, pectori

62 flammas Herculeas, vimque Agamemnonis

63 mens exculta scientiis

64 addit ; ne tragicae sortis ad impetum

65 umquam territa concidat.

66 O quam magnanimos in fera proelia

67 Luidpolde exacues viros !

68 Addo : quam validos consilio et manu

69 gignes imperio viros !

70 Si Musas, animi nobilis arbitras,

71 Musarumque propaginem

72 pascas Caesareis semper amoribus.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XLVIII.

A4_48 v.1 Cui multa largis copia cornibus,

2 et liberali contulerit bona

3 Fortuna dextra, liberali

4 munificus, Leopolde, Princeps

213

5 manu profundat. Munera, ut effluant,

6 manante vena Regibus affluunt :

7 quoque amne se infundunt, eodem

8 in populos decet enatare.

9 Fortuna regum, est Oceanus ; cui

10 tributa solvit rerum opulentia ;

11 natura cui vectigal auri

12 in miseros dedit erogandi.

13 Exaggeratis in mare confluit

14 multus per amnes Nereus alveis ;

15 sed non redundat, nam quot amnes

16 se glomerant, totidem refundit.

17 Qua parte donat prodiga Regibus

18 fortuna gazas, hac popularium

19 reges querelarum molesto

20 subveniant oneri ; suumque,

21 si multa donent, hoc reputent lucrum.

22 Nam sic amores, cordaque civium

23 felice censu nundinantur ;

24 sic hilaris dare quisque morti

25 pro rege vitam gaudet, et auream.

26 Bene elocato sanguine gloriam

27 emisse gestit, praebitumque

28 aes rigido reparasse ferro.

29 Cadmaea surgit messis, ubi cadit

30 de liberalis munere dexterae

31 aurum ; Codrique, Mutiique, et

32 Scipiadae revocantur altis

33 in bella ab umbris. Quod senio putre

34 ferrum jacebat, non male nobili

35 limatur auro. Qua refulget

36 aes, facilis manus urget arma ;

37 novosque forti non pudet Hectoras

38 jurare Marti, cum strepitus magis

39 sonat metalli, quam tubarum,

40 vel monitum grave tympanorum.

41 Hoc fine tellus sic tibi fertili

42 sternit tributo ; seu Cererem velis

43 flavis coronatam maniplis,

44 seu riguum Leopolde Bacchum.

45 Hoc fine montes largius eruto

46 florent ab auro ; hoc fine opulentia

47 sonantis argenti, et metalli

48 Magne tuis Leopolde regnis

49 infusa quondam semper amabili

50 vena refloret, quam neque pallidus

51 fossor ligonis per labores,

52 per decies revoluta saecla

53 haurire possit ; munificentia

54 ut regna dites, pectora civium

55 emas tuorum, ac erogato

56 aere acuas generosa Martis

57 in bella ferrum. Fortior est chalybs

58 acutus auro. Nemo Othomannidum

59 ad fulmen horret, cum patente

60 dona fluunt opulenta rivo

61 sic non coactis quando sonoribus

62 se sponte fundunt munera, et obvias

214

63 necessitates non vocata

64 praeveniunt, populique lenta

65 vota antevertunt, saecula Regibus

66 emunt Sibyllae, fataque prorogant ;

67 annosque Regi liberali

68 quisque pigro vovet ire caelo.

Ad Illust. et Excellen. D. FERDINANDUM COMITEM DE PORZIA, etc. ODE XLIX.

A4_49 v.1 Formare Regem qui potuit, potest

2 praestare cunctis. Non ego sanguinis

3 canam vetustatem renarro,

4 non seriem aut numerum tuorum

5 Fernande Avorum ; qui vel in obvias

6 Martis catervas, non sine nobili

7 vultus cicatrice, irruere,

8 perque acies tonuere dextra ;

9 vel quos verendi gloria consili

10 Mundi caduci rebus, et arduo

11 togae labori destinavit,

12 non humiles Aquilarum Atlantes ;

13 qui commodarunt colla labantibus

14 robusta regnis, qui male pendulam

15 rem publicorum commodorum

16 Herculeo subiere nisu,

17 te, nil paterni stemmatis indigum

18 laudisque Avorum, propria candido

19 honore virtus, nobilique

20 fama recens comitatur aula.

21 Centena Avorum illustris imagine

22 praetexta quondam vix posita est tibi.

23 Coepitque crescentem juventus

24 egregios animare in ausus,

25 jam tum potentum ad limina Caesarum

26 dignus vocari, diceris arduos.

27 Stoae labores ambiisse, et

28 Socraticae stadium Minervae

29 impendiosi cursibus ingeni

30 cum Ferdinando Caesare frangere

31 coepisse, virtutisque cultu

32 Caesareos meruisse amores.

33 Latere virtus scilicet inscia

34 primis ab annis sedula promicat ;

35 suique, qua splendet, benignos

36 ingenerat violenta amores.

37 Maturioris post ubi prodiit

38 aetatis ordo, quantus in arduos

39 provinciarum te labores

40 abripuit generosioris

41 ardoris aestus ! Scit venerabilis

42 cortina juris, consiliantium

43 tripus, Senatorum, senumque

44 ordo Patrum, cui Graeciensis

45 se Diva lunat : scit tibi fertile

46 oraculorum pectus, et uberem

47 venam Senatus, nobilemque

48 consilii melioris aulam.

215

49 Vidit Labacus, non sine murmure

50 adgestientum in gaudia fluctuum,

51 te jura dictantem, et severis

52 legibus imperium asserentem.

53 Lenocinatis inviolabilis

54 stetisse donis dicitur aequitas ;

55 nec per favores, nec per iras

56 aequa Themis posuisse libram,

57 et tu, feroces quae super Adriae

58 incedis undas, urbs generosior ;

59 quam serva lambit Amphitrite,

60 et dominam reveretur unda

61 Nereus supina ; tu sapientiam

62 mirata vastis ponderibus parem,

63 sibique constantem tenorem, et

64 ambiguis bene consulentem

65 rebus vigorem. Tuque serenior

66 ocelle mundi, sanguinis Austrii

67 spes magna, terrarum voluptas,

68 gemma tuae, Leopolde, stirpis,

69 quem Ferdinandus de teneris adhuc

70 formavit annis, quamlibet indoles

71 aetate major, ac acerbos

72 judicium superaret annos ;

73 tu Ferdinandi ; vim sapientiae

74 expertus es ; seu te ad diademata

75 fascesque regnorum pararet ;

76 pondera seu gravium moveret

77 negotiorum. Tertius arduae

78 vim Ferdinandus mentis, et inditum

79 tibi Senatum, pectorisque

80 divitias opulentioris

81 novit : Philippus novit : et ille te

82 secretiorum concilio Patrum

83 adlegit ; hic per colla jussit

84 Jasonium radiare vellus.

85 Hinc te secutus Caesareae favor

86 clementiae, in te sollicitudinum

87 partem reclinat, et potentis

88 consilii grave pondus urget

89 portare secum. Hinc densa clientium

90 procella te ambit, pulchraque principum

91 corona circumdat ; tuoque

92 arbitrio sua quisque vela

93 agenda pandit. Devenerantium

94 hinc te frequentant agmina civium,

95 certantque se grato tumultu

96 quisque togae insinuare limbo.

97 Hinc et tuorum conscia nominum,

98 et feta votis sic tibi Pieris

99 adsternit, et solers anhelat

100 ante tuos obiisse vultus.

101 Admitte blandus supplicis obvia

102 tributa Musae. Nil meritis quidem

103 sat est : sed et gaudet minori

104 Oceanus patuisse rivo.

AD ALEXANDRUM VII. PONT. OPT. MAX. ODE L. EVCHARISTICA

216

A4_50 v.1 An nostra tantum res tibi, Maxime

2 Rex Vaticani, ac optime principum,

3 est cordi Alexander ? Tuique,

4 quo pelagus, Styga, terram, et astra

5 compescis, ultro Numinis obviam

6 opem ministras ? Nomine scilicet

7 Hoc, arbiter divina tractas

8 jura Pater, solioque Judex

9 sedes Quirino, nostra necessitas

10 una ut tuarum nobilis area

11 sit gratiarum ? Te labantis

12 cura rei, trepidique casus

13 mundi fatigant ; te premit ardua

14 Ecclesiarum sollicitudine

15 Mars, belluoso qui furore

16 Sarmaticos populatur agros,

17 Cimbrasque damno non reparabili

18 deponit urbes ; qui male proeliis

19 commiscet Anglos, Belgiumque,

20 qui pelagus tabulante pinu

21 vastum coercet : tu tamen omnium

22 capax, tuorum magne clientium

23 Pater, recisos ut reponas

24 Adriaci maris in theatrum,

25 unum laboras. Scilicet omnium

26 cum te parentem cura vigil probet ;

27 nobis probaris grande Numen ;

28 nosque tui profitemur esse

29 opus laboris, tu placidam jubes

30 Ponto quietem ; pectora tu occupas,

31 nostrique pertentas amore ;

32 tu veniam, veteresque sedes

33 diu negatas grandibus impetras

34 sententiarum ponderibus Pater ;

35 tu gratiae antiquae repandis

36 in Patribus populoque venam.

37 Felicitatis, tu Pater, unica

38 origo nostrae es. Tu sitientibus

39 campum recludis, quo fidelis

40 cura, labor, studiumque nostri

41 excurrat ignis. Quod labor impiger,

42 quod cura solers hic operabitur,

43 tuum est, Alexander, tuoque,

44 parva licet, tamen usque grata

45 merces amori. Quod redamantium

46 potest facultas, hoc tibi pendimus,

47 supreme regum ; impendiosae

48 obsequium studiumque mentis,

49 curas, labores, difficili dies

50 sudore lassos, pervigiles sine

51 sopore noctes, sanguinemque,

52 atque animas tibi dedicamus.

53 Jubebis ? Ibit legibus addita

54 Ignatianis turba, periculi

55 secura, per ponti furores

56 Adriaci, studiosa Patris

57 implere nutus : ibit inhospitum

217

58 calcare Taurum, per Scythicas nives,

59 Haemi per obstantes rigores,

60 per rigidas Aquilone terras.

61 Jubebis ? Ibit, qua mare Caspium

62 despumat iras ; qua gemino obviat

63 freto Corinthus, qua natantes

64 Ionio Arabioque gentes

65 parem biberunt fluctibus indolem,

66 et maesta patrum funera filii

67 urgere gaudent, proliumque

68 caede patres satiare gustum.

69 Sic nos, timori cedere nescios,

70 et ferre promptos fulmina, et arduam

71 mundi fatiscentis ruinam

72 Herculeis humeris paratos

73 subire, serva ; ac Numine patrio

74 Auguste regum Rex tege, sedulos

75 laudes Alexandri docere

76 Solis ab Hesperio cubili

77 ad usque Gangem. Sic properantium

78 te saeculorum praetereat fuga ;

79 centumque post annos recurrens

80 te stupeat superesse Phoebus.

Ad Serenissimam REM PUBLICAM VENETAM. ODE LI. EVCHARISTICA

A4_51 v.1 O diva, Nerei seditionibus

2 quae frena ponis, dum medio natas

3 spectanda Neptuno, et superbam

4 Adriaci maris Amphitriten

5 tenes lupato ; cui vetus invidet

6 Patrum Senatum Roma, potentium

7 Mater Quiritum ; quam secures

8 justitiae, Themidisque sanctae

9 leges sequuntur : si merui tuos

10 subire vultus, deque Alemannia

11 vates peregrinus verendos

12 ante pedes posuisse plectrum,

13 hoc, Diva, vatem lumine conspice,

14 quo contueris fulgura siderum,

15 solemque pendentem serenas,

16 et radios rutilumque pendis

17 Caelo tributum. Te genibus minor

18 adoro ; Princeps ; quam posita Notus

19 formidat ira, quam veretur

20 compositis maris unda rixis.

21 Non Martialis gloria nominis

22 non fama belli, non Othomannicis

23 infesta lunis fortitudo,

24 non toties onerata Thracum

25 virtus trophaeis, non sapientia

26 felicitatis regula patriae,

27 non ordo Patrum purpuratus,

28 non decorum studiosa virtus

29 huc me evocavit : quamlibet inclito

30 semper refulsit nomine, posteris

31 narranda lustris, gloriaque

218

32 attonitum stupefecit orbem.

33 Illa, illa magni gratia pectoris

34 in nos reclinis, nec dubium tui

35 Numen serenatum favoris

36 Austriacas penetravit oras ;

37 omnemque late splendor amabilis

38 implevit orbem, qua sibi roscidam

39 Sol pingit auroram, senemque

40 Hesperio rigat amne crinem.

41 Nos illa terris evocat Austriis

42 tui sacratas Numinis hostias,

43 et debitum cogit tributum

44 supplicibus posuisse votis.

45 Tu restitutos rursus amabili

46 sinu redonas ; tu Venetas super

47 concedis undas ambulare,

48 tu mediis radiare flammas

49 Ignatianas fluctibus Adriae.

50 Antiqua menti scilicet ingeris,

51 quae pontus admiratus olim,

52 quae stupuit radiatus igne

53 stellarum olympus : cum vigilantibus

54 Loiola flammis sub Jove frigido

55 dormiret ; allapsa Senator

56 de media regione caeli

57 voce evocatus, pignus amabile

58 collegit ultro, et sedibus intulit

59 gaudens palatinis, cygnoque

60 Sancta dedit recubare membra.

61 Vetusta Patrum restituis novis

62 exempla, dum nos colligis exsules.

63 Et nocte maeroris redemptos

64 Diva foves, facilique rursus

65 sinu reclines suscipis Adriae.

66 Sic nubilosis esseda Cynthii

67 qui texit aether involucris,

68 cum refugas rediviva tergit

69 matuta noctes, laetior ingerit

70 se vultus orbi, et pulchra serenitas

71 venustat auras, seque amoenis

72 vecta rotis, mediis olympi

73 infundit astris. Vivimus. Hoc tuum

74 est, Diva, munus. Noscimus incubum

75 pondus favoris : sed referre

76 par meritis pretium vetamur.

77 At dum facultas deficit, optima

78 factum voluntas suppleat. Est satis

79 gratus, referre qui laborat,

80 pauca tamen retulisse maeret.

Ad Reverend. et Excellent; Principem D. CAROLUM CARAFFAM, Episcopum

A4_52 v.1 Qua te, Carole, siderum

2 inscribam patria ? Quo remeantium

3 astrorum gremio ? Tuis

4 lassatum meritis pene gemit solum,

5 et se finitimis poli

219

6 immiscet facilis gloria sedibus.

7 Te Lucina serenior

8 excepit gremio, stemmate principem, et

9 per cunabula splenduit

10 majorum series, dives honoribus,

11 dives grandibus infulis.

12 In cunas famulas gloria purpuras,

13 centenasque Patrum mithras,

14 et scuta, et galeas fudit, et illitas

15 Patrum sanguine laureas.

16 Hinc Mars sanguineam torvus amystidem

17 gaudebat tenero dare

18 potandam labio, et pectora fortibus

19 enutrire laboribus ;

20 et menti patriam infundere gloriam.

21 Hinc stipata sororibus

22 virtus caeligenum nectaris ebrium

23 porgebat calicem : bibe,

24 dicebat, phialam caelitis otii,

25 innubemque scientiam,

26 et doctum solidae lac sapientiae.

27 Hinc tu Palladis abdita

28 pervadis calidi dotibus ingeni, et

29 Hostis desidis otii,

30 multarum titulis nobilis artium

31 vincis plebis inertiam.

32 Te virtus sequitur, non sine murmure

33 plaudentis populi : tibi

34 servit blanda quies, et lateri comes

35 veri gloria nominis

36 Famam perpetuat, seque stupentibus

37 astrorum capitoliis

38 immiscere potens, te procul evehit

39 inter nubila siderum.

40 Hinc, quamvis Venetis cura negotiis

41 mentem distrahat, aspicis

42 nos pridem Adriacis finibus exsules,

43 et charo cupidos sinu

44 Urbis restitui, tu (nihil aggero

45 virtutis pretio, nihil

46 adblanditus ago : celsior est tuus

47 omni affectus hyperbola)

48 tu, quamquam decumi mole negotii,

49 et toto obrutus Adria,

50 curarum fabricas hanc tibi principem ;

51 ut, quod Romulei Patris

52 sanctus mandat amor, littore dissitos

53 Orbis delicio inferas ;

54 et frontes lacrimis, tristibus obrutos

55 vultus fletibus exuas.

56 Nempe et cura Deum de minimis agit :

57 nil non providus aspicit,

58 et vili paleae sedulus excubat.

59 Hoc sese Deus exhibet

60 magnum, quod minimis lumine provido

61 impendat studium. Deo

62 accedis propior Carole, quod gregis

63 parvi sollicitudine

220

64 tangaris. Placido jam natat Adria,

65 optatique tenet sinum

66 portus nostra ratis. Carole, sed tui

67 haec est pars studii : tui

68 in nos non meritos tessera pectoris.

69 Tu per jurgia fluctuum

70 jussisti placidis ire Favoniis

71 innubes animas : tuo

72 motus detumuit Numine Nereus ;

73 commotique licentiam, et

74 rixas Oceani cum posuit sopor,

75 ut crispum Zephyro mare

76 iret deposita nube supercili.

77 Jam me, Carole, commones,

78 qua te parte poli, qua tua nomina

79 inscribam redeuntium

80 astrorum patria : qua pater aurei

81 Phoebus luminis excubat,

82 dispensatque suas sideribus faces,

83 et se per radios solo

84 subjecto insinuat blandior, et rosas

85 ostro ac murice purpurat.

86 Hic votis gravidus, non sine consono

87 Orbis murmure, Caroli

88 inscribo titulos : hic agat aurea

89 posthac saecula Carolus,

90 vestitusque sui lumine nominis

91 ducat purpureos dies,

92 et Patrum titulos Sol novus augeat.

AD SODALES MARIANOS. ODE LIII. In gloriosa B. Virginis Assumptione.

A4_53 v.1 Assurge Clio, remige sidera

2 transcende penna. Qua vocat avola

3 Virgo triumphatrix, adurge

4 Pegaseos mea Musa nisus.

5 Quam specto pompam ? Solis in iride

6 Virgo refulget ; cui radii latus

7 utrumque cingunt ; quam coronat

8 sidereo diadema cinctu :

9 cui Luna plantis cornua subjicit,

10 premique gaudet ; quam famulantibus

11 Tellusque, Cocytusque, et aether

12 obsequiis Dominam veretur.

13 Haec nempe Virgo, quae pede vindice

14 trivit chelydrum, quae male conscium

15 calcavit anguem, ac impiati

16 furta patris meliore dono

17 pensavit orbi : jam Capitolium

18 subit triumphans. Huc age Virginis

19 optata proles : ecce signum

20 magnum hilares micat inter ignes

21 Caelique stellas. Hoc tibi sidere

22 manat bonorum copia. Candidae

23 horoscopus felicitatis

24 inde tibi micat, unde Magnum

25 signum pudicae Virginis emicat.

221

26 Reclude vastum muneribus sinum :

27 jam densa sese depluentum,

28 insinuat via gratiarum.