NOWE UZALEŻNIENIA 

UZALEŻNIENIE- definicje Bateson formułuje bardzo szeroką definicję

uzależnienia: „Uzależnienie jest wynikiem nałożenia się mocy substancji uzależniającej oraz mocy, jaką jednostka jest skłonna jej przypisać”.

Shaffer twierdzi, ze „istotą uzależnienia jest subiektywne doświadczenie, sposób, w jaki przedmiot uzależnienia zmienia kondycję jednostki”.

Wg Rigliano jest to „osobiste przekonanie, ugruntowane w wyniku interpretowanego subiektywnie doświadczenia, o znalezieniu w jakimś miejscu czy przedmiocie i tylko w nim podstawowego zaspokojenia swoich najważniejszych potrzeb i pragnień”.

Nowe uzależnienia

to wszelkie istniejące obecnie uzależnienia, w których substancje chemiczne nie odgrywają żadnej roli. Ich przedmiotem są zachowania lub działania akceptowane społecznie. Pośród new addictions możemy wymienić: uzależnienie od gier hazardowych, Internetu, zakupów, pracy, seksu, pożywienia i więzi emocjonalnych.

W przypadku większości osób czynności te są po prostu wkomponowane w codzienność, w przypadku niektórych jednak mogą przyjmować formy patologiczne i powodować groźne skutki. W ostatnich latach obserwuje się niezwykły wzrost tego rodzaju uzależnień behawioralnych, stąd też musiały one stać się przedmiotem zainteresowania naukowców.

UZALEŻNIENIE OD TELEFONU KOMÓRKOWEGO

Uzależnienie od telefonu komórkowego pojawiło się ok. 15 lat temu a osoby nim dotknięte charakteryzują się tym, że:

1) przywiązują wielką wagę do posiadania telefonu; 2) nie odkładają go ani na chwilę; 3) jest dla nich najważniejszym narzędziem codziennych

kontaktów z innymi; 4) odczuwają wielki dyskomfort kiedy nie mają

naładowanego aparatu; 5) telefon jest dla nich pośrednikiem w kontaktach z

innymi; 6) telefon jest im potrzebny do sprawowania kontroli nad

obiektem uczuć i jego przemieszczaniem się; 7) odczuwają przymus nieustannego kontaktowania się z

kimś.

Rodzaje uzależnienia od telefonu:

1. Uzależnienie od sms-ów, 2. Uzależnienie od nowych modeli, 3. Uzależnienie od gier w telefonach, 4. SWT, czyli osoby cierpiące na

syndrom włączonego telefonu.

Skutki uzależnienia od telefonu

Uzależnieni stopniowo wycofują się z relacji ze światem, tracą zdolność do wchodzenia w bezpośrednie relacje z innymi, występuje u nich m.in. zanik zainteresowań, gwałtowne wahania nastroju, zaburzenia snu i odżywiania.

Leczenie

Ponieważ uzależnienie od telefonów komórkowych zalicza się do nowych uzależnień, mało jest wiadomo na temat jego leczenia. Ważna jest prewencja, ograniczenie używania telefonu, celowe wyłączanie go na jakiś czas, bądź pozostawianie go poza zasięgiem.

UZALEŻNIENIE OD ZAKUPÓW

Uzależnienie od zakupów, czyli inaczej zakupy kompulsywne, impulsywne, hedonistyczne. Używa się takich zwrotów ponieważ nie została ustalona jednoznaczna definicja niekontrolowanych zakupów.

Osobowościowe uwarunkowania kupowania nieplanowanego

1. Materializm i impulsywność. Osoby o wysokiej impulsywności są bardziej skłonne do

niekontrolowanych zakupów, tak samo jak osoby, które np. lubią dobrze pokazać się w jakiejś grupie społecznej. Takie osoby mają wyższy poziom zazdrości oraz nieprzychylności w stosunku do innych.

2. Samoocena. Osoby ze skłonnością do kompulsywnego zachowania

charakteryzują się obniżoną samooceną, wysokim poziomem depresji, lękowym sposobem reagowania oraz tendencją do osiągania natychmiastowych gratyfikacji.

3. Związki z cechami osobowości. Takie cechy to: serdeczność, sympatia i grzeczność w stosunku

do innych, nieumiejętność oparcia się wpływom, podwyższony lęk na stres.

Wpływ telewizji

Duży wpływ na impulsywne kupowanie ma oglądanie telewizji i rozwój technologii. W trakcie oglądania m.in. reklam następuje chęć przeniesienia się do prezentowanej tam rzeczywistości i upodobnienia się do różnych osób. Wzrost kultury konsumpcyjnej jest również spowodowany rozwojem technologii. Niektórzy zaczynają wyznawać zasadę, że życie polega wyłącznie na zarabianiu i wydawaniu pieniędzy

UZALEŻNIENIE OD SEKSU

Definicja Dla jednostek mających obsesyjny

stosunek do seksu, od którego są uzależnione, nie jest on grą, formą relacji, komunikacji, czy wymiany przyjemności, ani też uprzywilejowanym momentem bliskości. Powszechnie tego rodzaju zaburzenia nazywa się „uzależnieniem od seksu”, ale również hiperseksualnością

Objawy

Uzależnieni od seksu nie potrafią cieszyć się nim w naturalny sposób i traktować go jako relacji intymnej i wymiany przyjemności. Seks jest ich obsesją i uprawiają go z różnych powodów np. na pocieszenie, dla relaksu po stresie, dla zdrowia. Zachowania jakie praktykują to m.in. stosunki seksualne z przypadkowymi osobami lub z prostytutkami, snucie obsesyjnych fantazji seksualnych, nabywanie materiałów pornograficznych.

Leczenie

Celem terapii uzależnienia od seksu jest powrót do zdrowego życia płciowego, opartego na świadomości, jakie były przyczyny uzależnienia. Stosuje się terapię indywidualną lub grupową.

PRACOHOLIZM

Definicja Pracoholizm można zaliczyć do nowych uzależnień.

Pierwsza jego definicja pojawiła się dopiero w roku 1971, jej autorem jest Oates (1971): „ Pracoholik to osoba, której potrzeba pracy jest tak wielka, że zaspokojenie jej wywołuje znaczne dolegliwości i wywiera negatywny wpływ na stan zdrowia, osobiste szczęście, relacje międzyosobowe i społeczne”.

Uzależnienie od pracy należy do kategorii uzależnień niezwiązanych z substancjami i z tego powodu często się je bagatelizuje. Przy bliższym przyjrzeniu się temu zjawisku staje się jasne, że nie różni się ono zbytnio od „klasycznych”.

Kryteria rozpoznawania pracoholizmu

Robinson (1998) wyodrębnił kryteria pozwalające określić, czy jakaś osoba cierpi na pracoholizm:

1) nieustannie się spieszy i cały czas jest niezmiernie zajęta, nie jest zadowolona z wykonywania jednej pracy naraz i zakłada, że upora się z rożnymi czynnościami w najkrótszym możliwym czasie;

2) kontroluje innych, sprawdza każdą czynność, żeby wiedzieć, czy została odpowiednio wykonana;

3) nic nigdy nie jest dla niej doskonałe, praca z nią jest bardzo trudna, a jeszcze trudniejsze wspólne życie;

4) związki międzyludzkie odchodzą na dalszy plan wobec pracy;

5) odczuwa ciągły niepokój; 6) brakuje jej czasu na dbanie o siebie, zapomina o posiłkach,

rezygnuje z rozrywek i zaniedbuje uprawianie sportu

Leczenie

Osoba dotknięta pracoholizmem, inaczej niż w przypadku innych uzależnień nie dąży do natychmiastowego zaspokojenia, ale ucieka się do wysiłku w celu osiągnięcia sukcesu. W leczeniu tego zaburzenia stosuje się terapię indywidualną, rodzinną, pomocne są także grupy wsparcia

UZALEŻNIENIE OD INTERNETU

Definicja Shapira i jego współpracownicy proponują traktowanie zaburzeń

związanych z korzystaniem z Internetu jako zaburzeń kontroli impulsów, co wywołuje u osób nimi dotkniętych napięcie zanim przystąpią do działania oraz stopniowe poczucie ulgi i przyjemności w jego trakcie. Proponują także następujące kryteria:

A. Nadmierny niepokój w odniesieniu do Internetu, co można wnioskować z przynajmniej jednego z poniższych zachowań:

1. Niepokój jest odbierany jako nie do zniesienia. 2. Czas poświęcony na pracę z Internetem jest dłuższy niż wcześniej

założony. B. Korzystanie z Internetu, czy też niepokój z nim związany jest

powodem stresu o wymiarze klinicznym lub zubożeniem relacji społecznych, zawodowych oraz innych obszarów życia.

C. Nadmierne korzystanie z Internetu nie następuje tylko w fazie hipomanii i manii

Elżbieta Dudzińska- Kuffel stwierdza, że „uzależnienie od Internetu nie jest zespołem jednorodnym. Manifestuje się pod postacią różnych zespołów zachowań, które można pogrupować w kilka podstawowych form mogących u uzależnionego występować łącznie. Są to m.in.: internetowa pornografia, kopiowanie filmów i muzyki, gry sieciowe, elektroniczny hazard, hakerstwo, rozmowy internetowe”

Joung utrzymuje, że niektóre cechy cierpiących na depresję podmiotów — takie jak: niska samoocena, słaba motywacja, strach przed odrzuceniem i potrzeba akceptacji — mogą wpływać na zwiększenie intensywności korzystania z Internetu. Jest to spowodowane prawdopodobnie tym, że uzależnione osoby poszukują w rzeczywistości wirtualnej schronienia przed problemami występującymi w życiu codziennym.

Formy uzależnienia komputerowo- sieciowego:

Dr Kimberly S. Young wyróżnia pięć typów uzależnień komputerowych:

1. Erotomania internetowa. 2. Uzależnienie od internetowych

kontaktów społecznych. 3. Uzależnienie od Sieci. 4. Uzależnienie od komputera. 5. Przymus pobierania informacji

Skutki uzależnienia od Internetu:

1. Skutki w relacjach rodzinnych 2. Problemy fizyczne 3. Problemy w szkole i w pracy 4. Problemy finansowe

Leczenie

Cenne będą wskazówki terapeuty, psychoterapia, grupy samopomocowe, nauka właściwego korzystania z sieci, czy znalezienie nowego hobby oraz zadbanie o poprawę umiejętności komunikacyjnych.

Bibliografia

  Guerreschi C., Nowe uzależnienia, SALWATOR, Kraków

2005,  Killinger B., Pracoholicy szkoła przetrwania, REBIS,

Poznań 2007,  Mącik D., Między przyjemnością, a uzależnieniem,

GRADO, Toruń 2008,  Przybysz- Zaremba M., Uzależnienie młodzieży od

współczesnych mediów, PROSPEKT, Olsztyn 2008.