„Astronomia - daleko czy jednak blisko?”

numer specjalny - czerwiec 2014

Jak to się zaczęło?

Od grudnia pięć uczennic naszego gimnazjum

postanowiło rozpocząć przygodę z astronomią. Pod

okiem p. Draszczuk aktywnie uczestniczą w projekcie

„Wirtualnej Akademii Astronomii”. Są to: Dominika

Kowalska, Nina Bąkowska, Sara Scheitza, Justyna

Stiler oraz Teresa Walas.

Dzięki wstąpieniu do WAA można robić zdjęcia

teleskopem robotycznym znajdującym się na

Teneryfie, wykorzystując Internet. Umożliwiono nam

również udział w wyjazdach obserwacyjnych,

współpracę z Uniwersytetem Opolskim oraz

korzystanie z bazy informacji i ciekawostek astronomicznych, a także uczestnictwo w

ich tworzeniu. Przy takich możliwościach, rezultaty naszej pracy są naprawdę ciekawe

i godne zobaczenia. Wirtualna Akademia Astronomii otworzyła nam drzwi do poznania świata. Zaczęło się

bardzo spontanicznie - na kółku fizycznym pani przedstawiła nam pewien pomysł.

Miałyśmy nawiązać znajomości z astronomią poprzez robienie zdjęć teleskopem

Bradford znajdującym się tysiące kilometrów od nas. Ta idea bardzo przypadła nam

do gustu, mimo iż o astronomii nie miałyśmy zielonego pojęcia. Bardzo chciałyśmy

się dowiedzieć tego, czego nie wiemy: czy możliwe jest w ogóle życie ufoludków, o

których tak wszyscy mówią? Jeżeli jest możliwość istnienia życia pozaziemskiego, to

dlaczego nie dowiedzieć się czegoś więcej?..

O tym, jak ważna jest astronomia, czyli nauka przyrodnicza zajmująca się

badaniem ciał niebieskich i zjawisk pozaziemskich, przekonujemy się za każdym

razem, kiedy zlecamy robienie zdjęć teleskopowi. Bradford daje nam możliwość

zobaczenia, że wspaniały wszechświat kryje mnóstwo tajemnic, a Ziemia jest

jedynie małą jego częścią.

Menadżer Wirtualnej Akademii Astronomii i astronom z

Uniwersytetu Opolskiego w naszej szkole

W ramach Wirtualnej Akademii Astronomii 5 maja do naszej szkoły przyjechała pani

dr Katarzyna Książek z Uniwersytetu Opolskiego. Pani Kasia wygłosiła wykład na

temat "Wirtualna Akademia Astronomii - możliwości i perspektywy". Przede

wszystkim usłyszeliśmy o projekcie wykonywania zdjęć teleskopem na Teneryfie.

Pani Książek zaraziła nas swoim zainteresowaniem kosmosem. Zaprosiła nas także na

dni otwarte, na Uniwersytet Opolski.

13 maja p. mgr Marcin Szpanko - astronom z UO, odwiedził naszą szkołę. Celem

jego wizyty było pokazanie nam jak posługiwać się teleskopem, co zrobić by uzyskać

jak najlepszy efekt na zdjęciu. Na początku pan Marcin pokazał nam jak wygląda

teleskop na Teneryfie. Dowiedzieliśmy się ,że tym teleskopem nikt nie steruje, działa

jak komputer, jedynie czasem jest kontrolowany przez ludzi, by upewnić się, że nie

ma żadnej usterki. Na koniec zobaczyliśmy także niesamowite zdjęcia gwiazd i

galaktyk zrobione przez innych uczniów.

Teleskop, z którego korzystamy jest własnością

Uniwersytetu Bradford. Znajduje się on na Teneryfie. Jest to jedno z najlepszych

miejsc obserwacyjnych, dzięki rzadkim deszczom i dużej odległości od wszelkich

źródeł światła, np. latarni ulicznych.

Robiąc zdjęcia, możemy wybrać nasz obiekt, oraz odpowiednie filtry itp. lub

skorzystać z propozycji parametrów zainstalowanych w teleskopie. Możemy robić

zdjęcia wielu obiektów: planet, gwiazdozbiorów, Księżyca, ciał niebieskich, galaktyk.

Ogromną zaletą teleskopu jest to, że nie trzeba płacić za zrobienie zdjęcia. Gdy

odpowiednio ustawimy parametry, wychodzą przepiękne fotografie, z których

jesteśmy

ogromnie

dumni.

Noc w Zagwiździu

20 maja

czternastoosobowa

grupa z naszego

gimnazjum wzięła

udział w wyjeździe

organizowanym

przez Uniwersytet

Opolski. Miał on

na celu obserwację

nocnego nieba i

ciał niebieskich w

jednym z miejsc o

najbardziej sprzyjających warunkach na

całej Opolszczyźnie – w starej hucie

żeliwa w Zagwiździu. Około godziny

20 wszyscy zebrali się na miejscu. Po

wysłuchaniu wykładu p. Marcina

Szpanko na temat eksploracji Układu

Słonecznego, uczniowie wraz z

kolegami z gimnazjum w Dobrzeniu i

studentami z Uniwersytetu przystąpili

do badania nieba za pomocą

rozstawionych teleskopów. Obserwacje

przebiegały znakomicie, bez problemu

można było zobaczyć planety: czerwonego Marsa, Wenus, a nawet Jowisza z czterema

największymi księżycami i Saturna z pierścieniem. Wielu z nas potrafiło też gołym

okiem rozpoznać i nazwać gwiazdozbiory. Później czekało na nas ognisko

przygotowane przez organizatorów wieczoru i pieczenie kiełbasek. Obserwacje

trwały aż do północy. Wszyscy byli zadowoleni z możliwości samodzielnego badania

nieba i z pewnością chętnie podejmą się kolejnych obserwacji.

Nasza wycieczka na XII Festiwal Nauki w Opolu

2 czerwca grupka 30 osób z naszej szkoły wybrała się na XII Festiwal Nauki w Opolu

na Uniwersytet. W czasie pierwszego wykładu usłyszeliśmy o ferromagnetykach i

magnesach. Zobaczyliśmy także bardzo ciekawe doświadczenia z ciekłym azotem.

Następnie podzieliliśmy się na dwie grupy. Pierwsza brała udział w matematyczno -

fizycznej grze terenowej. Zagadki i zadania były umieszczone na różnych piętrach

uniwersytetu. Nasi chłopcy z IA zajęli 3 miejsce, na pamiątkę otrzymali nagrody.

Druga grupa najpierw udała się na sam dół budynku, by zobaczyć i usłyszeć o

procesie starzenia. Mogli zobaczyć jak powstają worki foliowe itp. Następnie wybrali

się na wykład o grach komputerowych.

Uczniowie dowiedzieli się, jak powstają postacie w grach. Nie mieliśmy pojęcia, że

tak wiele łączy gry komputerowe z fizyką. Ostatni wykład był o trzecim żywiole,

czyli o powietrzu. Na końcu wzięli udział w doświadczeniach.

Ostatnim przystankiem wycieczki był

teleskop na Domie Studenckim

"Niechcic". Niestety, nie można było

zaobserwować plam na Słońcu

ponieważ padał deszcz.

Nasze prezentacje

Żeby zachęcić innych do

astronomii, wykonujemy

prezentacje, w których jasno i

dokładnie staramy się wyjaśniać, o

co w tym wszystkim chodzi…

Są one opublikowane na szkolnej

stronie www.

Nina podczas swojej przygody z

astronomią opracowała prezentację,

która ma na celu przybliżenie tej dziedziny nauki innym. Są w niej zawarte informacje

na temat amatorskich obserwacji astronomicznych – czyli, w jaki sposób samemu

badać niebo i kosmos. Zawierają również liczne ciekawostki, np.:

- pierwsze malowidła naskalne przedstawiające 29-dniowy cykl faz Księżyca pojawiły

się już w paleolicie.

- starożytni Babilończycy, Grecy i Egipcjanie potrafili ustalić odległość Ziemi od

Słońca i Księżyca.

- astronomowie amatorzy bardzo często odkrywają nowe komety, planetoidy i księżyce.

Natomiast Teresa przygotowała prezentację o naszej

najbliższej gwieździe – Słońcu. Zamieściła w niej

informacje o tym, jak powstała oraz z czego się składa.

Dodatkowo szczegółowo opisała 3 obszary, które

wyróżnia się wewnątrz Słońca.

Z kolei Dominika postanowiła zgłębić wiedzę o planetach Z jej prezentacji możemy

poznać definicję planety oraz dowiedzieć się, że KONIEC ŚWIATA MOŻE

NASTĄPIĆ 26 SIERPNIA 2032 ROKU! Ponadto w swojej pracy zamieściła metody

poszukiwania planet pozasłonecznych.

Sara w swojej pracy przybliżyła nam temat ciał niebieskich. Zapoznała nas m.in. z

terminami niektórych obiektów, układów i struktur, które wyróżnia się wśród ciał

niebieskich.

Słońce – nasza najbliższa gwiazda

Słońce jest gwiazdą centralnego Układu

Słonecznego. Krąży wokół niej m.in. Ziemia. Jest

najjaśniejszym obiektem na niebie i głównym

źródłem energii docierającej do Ziemi.

Krótka historia:

Powstało z obłoku

materii gazowo -

pyłowej aż 4,5

miliarda lat temu.

Pierwsze reakcje termojądrowe rozpoczęły się, gdy

temperatura we wnętrzu Słońca wyniosła ok. 10

milionów stopni. Następnie powstały planety z

zewnętrznych warstw obłoku gazowo – pyłowego.

Wnętrze:

Jądro-Znajduje się najgłębiej Słońca, więc jest tu

najwyższa temperatura. Jest zbudowane z wodoru.

Tutaj powstaje 95% energii docierającej do naszej Ziemii.

Otoczka- Jej temperatura jest zbyt mała, by zachodziły w niej reakcje termojądrowe.

Występują tu jednak grawitacyjne drgania własne, informujące o warunkach

fizycznych Słońca.

Fotosfera-Pochodzi z niej prawie całe promieniowanie Słońca, Ma strukturę ziarnistą.

Duży wpływ na fotosferę mają pola magnetyczne.

Przyszłość naszej gwiazdy.

Słońce aktualnie jest żółtym karłem. Gdy wyczerpią się zapasy wodoru, Słońce

zmieni się w czerwonego olbrzyma i prawdopodobnie pochłonie trzy najbliższe mu

planety, potem odrzuci swoje zewnętrzne warstwy i będzie zapadało się pod własnym

ciężarem zmieniając się w białego karła. Przez wiele miliardów lat będzie stygło,

następnie stanie się czarnym karłem.

Ciekawostka:

Co 11 lat Słońce osiąga maksimum swojej

aktywności. Wtedy możemy zobaczyć więcej plam,

rozbłysków i wyrzutów materii ze Słońca.

Aktywność ta ma ogromny wpływ na nasze

otoczenie. Wtedy systemy nawigacyjne nie pracują

poprawnie, pojawiają się także problemy z

łącznością satelitarną.

Ciało niebieskie

Ciała niebieskie to wszystkie naturalne i sztuczne obiekty

znajdujące się w przestrzeni kosmicznej. Nauka o ciałach

nazywa się astronomią. Należy do najstarszych nauk

przyrodniczych.

Do ciał niebieskich zalicza się np: gwiazdy, planety, satelity,

planetki, mgławice, meteory, galaktyki, kwazary oraz sztuczne

ciała niebieskie.

Gwiazda - kula gazowa, świecąca własnym światłem w wyniku

przemian jądrowych, zachodzących w jej wnętrzu, np. – Słońce, Syriusz, Arktur,

Wega, Altair, Deneb i miliardy innych.

Planeta - ciało niebieskie, obracające się dookoła własnej osi,

krążące po orbicie wokół gwiazdy i świecące odbitym od niej

światłem, na przykład - Jowisz, Saturn, Ziemia.

Planeta karłowata - kuliste ciało niebieskie, krążące po orbicie

wokół Słońca, mniejsze od planety i niebędące jej satelitą. Planetami karłowatymi są

Ceres, Pluton i Eris.

Satelita naturalny - ciało niebieskie, obiegające planetę,

utrzymywanie jej siłami grawitacji i świecące światłem

odbitym - na przykład - Księżyc, Europa, Fobos.

Kometa - małe ciało niebieskie, świecące

światłem odbitym, pojawiające się okresowo w

pobliży,na przykład - Halleya, Hale'a - Boppa.

Planetoidy (asteroidy) - to mniejsze od planet

ciała niebieskie, krążące wokół Słońca - na przykład - Ida,

Westa. Ich duże skupisko znajduje się pomiędzy Marsem a

Jowiszem.

Meteory - krążące w kosmosie ciała

niebieskie, które spalają się w atmosferze -

na przykład - Perseidy, Leonidy.

Meteor, który spadnie na Ziemię, nazywamy meteorytem.

Dominka o swojej pracy na temat Jowisza

i jego księżyców

Kosmos jest wspaniałym cudem. Można się o tym przekonać, ilekroć spojrzy się w

niebo nocą. Aby dokładniej zbadać wszechświat można zostać członkiem Wirtualnej

Akademii Nauki. Umożliwia ona dostęp do teleskopu na teneryfie, który na zlecenia

robi fotografie poszczególnych ciał niebieskich.

Przez teleskop Bradford możemy dostrzec między innymi

Jowisza, który jest trzecim najjaśniejszym obiektem na

nocnym niebie, zaraz po Księżycu i Wenus. Co ciekawe –

Jowisz ma przynajmniej 67 księżyców, a cztery z nich: Io

Europa, Ganimedes oraz Kallisto są widoczne przez

teleskop Bradford

Obserwując Jowisza można dostrzec zmianę położenia księżyców na orbicie.

Dowodzi to, że ciała niebieskie krążą wokół innych ciał niebieskich posiadających

większą masę. Kiedyś podobne obserwacje były dowodem na to, że Kopernik miał

rację twierdząc, iż Ziemia krąży wokół Słońca.

Okazało się wtedy, że teoria Ptolemeusza nie jest prawdziwa i Ziemia nie stanowi

centrum wszechświata. Wokół Jowisza krążyły przecież jego księżyce – nie krążyły

wokół Ziemi! To właśnie odkrycie księżyców przez Galileusza było przełomem

potwierdzającym wcześniejszą teorię wynikającą z obliczeń Kopernika.

Io Europa

Ganimedes

Kallisto

Nina Bąkowska o swoim projekcie badawczym

Instytut Fizyki Uniwersytetu Opolskiego, który nawiązał

współpracę z naszą szkołą, zorganizował konkurs polegający na

wykonaniu pracy badawczej związanej z fizyką lub astronomią.

Postanowiłam wziąć w nim udział. Jako temat wybrałam

zjawisko bardzo popularne, jednak niezwykle ciekawe i godne

rozważenia – badanie faz Księżyca oraz ich wpływu na poziom

wody mórz i oceanów na Ziemi. Chociaż wszyscy wiedzą, że

przypływy i odpływy mają związek z naszym naturalnym satelitą, to zdecydowałam,

ze warto dokładnie przeanalizować ten fakt. Przystępując do pracy, zgromadziłam

wiele informacji i dogłębnie opisałam teorię następowania po sobie faz Księżyca oraz

występowanie pływów na przykładzie Bałtyku. Moją obserwację stanowiło codzienne

wykonywanie zdjęć tarczy Księżyca za pomocą teleskopu na Teneryfie i

monitorowanie poziomu wody korzystając z hydrografu Instytutu Oceanografii

Uniwersytetu Gdańskiego. Po porównaniu faz Księżyca i odpowiadających im

poziomów wody w Zatoce Gdańskiej z teorią przypisaną temu zjawisku, z dumą

stwierdziłam, że badanie wyszło wprost idealnie. Poziom wody znacznie wzrastał

podczas pełni i nowiu, a opadał w czasie I i II kwadry – tak jak zakłada teoria.

Wykresy i tabelki dodatkowo potwierdziły powodzenie mojego projektu. Dzięki

pomocy i cennym uwagom pani Draszczuk, która czuwała nad przebiegiem mojego

badania, udało mi się stworzyć dość obszerną i wyczerpującą pracę konkursową.

Mimo tego, iż była ona bardzo czasochłonna, to dostarczyła mi wiele satysfakcji, gdyż

nie spodziewałam się, ze dzięki własnym badaniom i obserwacjom uda mi się

samodzielnie potwierdzić tezę dotyczącą tak rozległej dziedziny nauki, jaką jest

astronomia.

Oprócz pracy badawczej, podczas mojej przygody z astronomią opracowałam

prezentację, która ma na celu przybliżenie tej dziedziny nauki innym. Są w niej

zawarte informacje na temat amatorskich obserwacji astronomicznych – czyli w jaki

sposób samemu badać niebo i kosmos.

Obejmuje również liczne ciekawostki, np.:

Pierwsze malowidła naskalne przedstawiające 29-dniowy cykl faz Księżyca

pojawiły się już w paleolicie

Starożytni Babilończycy, Grecy i Egipcjanie potrafili ustalić odległość Ziemi

od Słońca i Księżyca

Astronomowie amatorzy bardzo często odkrywają nowe komety, planetoidy i

księżyce

Pierwszy teleskop został wynaleziony w XVII wieku

Najbliżej naszej miejscowości znajduje się Obserwatorium Słoneczne Solaris

w Opolu

Nina Bąkowska kl. IIA

Najwyżej położonym obserwatorium w Polsce jest Obserwatorium na

Suhorze ( 1000 m.n.p.m.)

Najstarsze i największe obserwatorium to

Planetarium Śląskie w Chorzowie,

założone 4 grudnia 1955

roku

Efektu Konkursu

Nina Bąkowska oraz Dominika

Kowalska postanowiły wziąć udział

w konkursie badawczym Odkrywca

Światów przygotowanym przez

WAA Praca przygotowana przez Ninę

zatytułowana „ Badanie faz Księżyca

oraz ich wpływu na poziom wody

mórz i oceanów na Ziemi” okazała się

zwycięską, dzięki czemu nasza

laureatka wygrała cenny TELESKOP

oraz wyjazd na cztery dni we

wrześniu na obóz naukowy do

Obserwatorium Astronomicznego

Uniwersytetu M. Kopernika w

Toruniu!

Dominika nagrodzona została książką i dyplomem.

Gratulujemy Ninie i Dominice oraz życzymy dalszych

sukcesów!

Na zdjęciu: Teresa i Nina podczas dnia otwartego zachęcały

młodszych kolegów ze szkół podstawowych do astronomii.

Nie mamy zamiaru kończyć naszej pracy. Chcemy

działać w następnym roku oraz pogłębiać naszą

wiedzę. Na początku była nas 5,

a teraz jest nas 18!

Zachęcamy do zabawy z astronomią! Zespół:

Nina Bąkowska, Dominika Kowalska, Sara Scheitza,

Justyna Stiler i Teresa Walas

Opiekun: Marzena Draszczuk