Òo }3....
TRANSCRIPT
Deva Nanda
พระพทธยานนทภกข
นาโนแหงมหาสต 4 3 3 4
สนหนงสอ
อนจจง ทกขง
สต
ศล สมาธ
ไตรสกขา
ปญญา
อนตตา
นาโนแหงมหาสต
ไตรลกษณ
หลวงพอมหาดเรก พทธยานนทภกขหลวงพอมหาดเรก พทธยานนทภกข
พจนานยม
การเจรญสตแบบเคลอนไหว
ปจจบนเปนทนายนดทคนไทยรนใหมหนมาหาทางออกจาก ปญหา
ชวตดวยการเจรญสตกนมากขนแมจะถกบางผดบางตรงทางบางไมตรง
ทางบาง กยงดกวาหนไปหาสงเดมๆ คอไปหาหมอด ไปสะเดาะเคราะห
สบชะตา ไปหาพอมด หมอผเปนตน เพราะการเจรญสตจะท�าใหพบ
ทางแกปญหาทเป นพทธวถมากขน สวนใครทโชคดหนอยก ไดพบ
กลยาณมตรหรอครบาอาจารยทเปน สมมาทฏฐ ซงจะชวยใหเราไดทพง
ทางใจไดถกตองและเรวขน
และประการส�าคญ กขนอยกบตวเราเองวา เราจะมงแกปญหาของ
ตนเองตามค�าแนะน�าของทานอยางจรงจง ตงใจ ตอเนอง และถกตอง
หรอไมเทานน
เนอหาในหนงสอเลมนเกดจากการรวบรวมค�าบรรยายของอาตมาภาพ
ในงานอบรม“การเจรญสตแบบเคลอนไหว”ในสถานทตางๆทงในและ
ตางประเทศ ซงกลมศษยท ไดรบประโยชนจากการปฏบตตามค�าแนะน�า
การเจรญสตแบบเคลอนไหวในVersionของอาตมาภาพแลวหลายๆทาน
เหนความส�าคญในการเผยแพรตอสาธารณะจงไดอาสาชวยกนถอดคดลอก
เสยงธรรมบรรยายของอาตมาภาพออกมาแลวเรยบเรยงขดเกลาส�านวน
สงมาใหอาตมาภาพปรบปรงเนอหาใหนาอานมากขน แลวรวบรวมเปน
รปเลมตามททานก�าลงอานอยในขณะน
สาระส�าคญทอาตมาภาพ ไดน�ามาเนนย�าในชวงการเผยแพรใน
ยคหลงๆนพอจะแยกเปนประเดนส�าคญๆไดดงน
1. เนนใหเหนความแตกตางระหวาง สตแบบสญชาตญาณ กบ
สตแบบปญญาญาณ
2.เนนใหผ ปฏบตเขาใจวาวธการเปลยนแปลงกฎของไตรลกษณ
ใหเปนกฎของไตรสกขานนท�าไดอยางไร
3.เนนการรกษาความสมดลใหเกดขนทงรปและนาม ดวยวธการ
เจรญสตกบการออกก�าลงกายทกๆเชา
4.เนนการยกระดบก�าลงของสตใหเขมแขงและตอเนองมากขน
ดวยการจดใหมการเขาเกบอารมณเขมแกคนทเคยเจรญสตมา
นานพอสมควรแลว
5.เนนการสงเกตและศกษาการท�างานของกายและจตในเชงลก
เปนธมมวจยะแบบรปธรรม โดยใหสงเกตวาการเปลยนแปลง
ของรปธรรม ไปเปนนามรป และจากนามรปเปนนามธรรม
ไดอยางไร
6.เนนการศกษาและเฝาดการเกด-ดบทงรปและนามการทจะบรรล
ถงความรสจจะขนสงสดนนจ�าเปนตองผานจตปปาตญาณคอ
การบรรลถงขนตอนการเกดดบทงขนสมมตและปรมตถ
7.เนนการฝกฝนใหเหนการดบไปตามล�าดบ
7.1 เบองต นให ตามดการเกดดบของรปนาม โดยผ าน
การเคลอนไหว ใหตามร การหยด และการเคลอนของ
จงหวะมอใหชดเจนเสมอ
7.2ตามรการเกดดบของเวทนาทางกาย ดวยการตามดอาการ
หนก-เบาทปรากฏในขณะเคลอนไหวกาย เหนความรสก
ทางกาย
7.3ตามรการเกด-ดบของจต โดยผานความคด ทก�าลงเกดขน
ตงอยและดบไปแตละครงใหตามรเทาทนความคดทงดและ
ไมดใหไดมากทสดแลวสลดทงไป
7.4ตามดการเกด-ดบของธรรมารมณทผานเขามาทางอายตนะ
ทง 6ตามดใหถ จนเหนการเกดดบขนสดทายอนเปนการ
ดบไปของอวชชาอยางสนทและถาวร จนไปเหนการดบ
อาสวะขนสดทายคอ อวชชาสวะ เปนอนจบกจการดบทกข
โดยสนเชง
หลงจากไดท�าการพสจนตามหลกการทง7ประการนดวยการท�าการ
สาธตและท�า workshop ในคอรสอบรมในสถานทตางๆ ทงในและตาง
ประเทศ เปนเวลาหนงป ผลปรากฏวา ผเขารวมโครงการน ไดรบความ
กาวหนาในการปฏบตอยางรวดเรวและชดเจน
ดงนนจงรวบรวมค�าบรรยายบางสวน ในคอรสเหลานน ออกมา
เปนหนงสอเลมน แตเนองจากอาตมาภาพไมคอยมเวลาท�าตนฉบบอยาง
ละเอยด เพราะมภาระกจหลายๆ อยางตองท�าในแตละวน จงท�าออกมา
ไดเพยงแคน แตจะพยายามน�าเสนอเรองวธการเจรญสตแบบเคลอนไหว
นในสอออนไลนเชนในเวบไซตในเฟสบคในไลนคลปเสยงMP3และ
ยทปเปนตน
จงขออนโมทนาขอบคณสมาชกกลมศษยพทธยานนทภกข ทงหลาย
ทชวยกนถอดคดลอกเสยงธรรมบรรยายตนฉบบ แลวเรยบเรยงขดเกลา
ส�านวนใหนาอานมากขน โดยเฉพาะกลมถอดคดลอกเสยงธรรมบรรยาย
พทธยานนทภกข กลมสอธรรมพทธยานนทะ กลมครสต ณ ครสตสถาน
กรงเทพฯ และกลมธรรมะสงคตไดชวยงานทไดทมเททงก�าลงทรพยก�าลง
กาย ก�าลงใจ ก�าลงสตปญญา ท�างานเผยแพรธรรมะชวยอาตมาภาพ
หลายดานหลายรปแบบอาท
1.งานผลตสอออนไลนสอสงพมพสออเลกทรอนกสทงหลาย
2.งานตกแตงพพธภณฑหลวงพอเทยน จตตสโภ หรอพพธภณฑ
สตสถานณวดพระธาตแสงเทยนอ�าเภอเดนชยจงหวดแพร
3.งานรวบรวมปจจยคาพมพหนงสอตดตอโรงพมพงานอารตเวรค
4.งานอบรมเดกและเยาวชนในพนทอ�าเภอเดนชยตลอดสามเดอน
5.งานอบรมเจรญสตประจ�าปใหแกชาวอ�าเภอแมสอดและสาธชน
ในพนทใกลเคยง
6. งานจดอบรมการเจรญสตแบบเคลอนไหวในสถานทตางๆ ทงใน
และตางประเทศ
7. การใหความอนเคราะหใหใชเซรฟเวอรในการเผยแพรสอออนไลน
จงขออนโมทนาสาธกบทกทานทแมไมไดเอยนามของทานกตามกขอ
ใหทกทานทกกลมจงท�างานแบบเททองเปนองคพระทองค�า มใชเปนงาน
เพยงปดทองหนาพระหรอหลงพระเทานนแตเปนงานสรางพระทงองคคอ
พระสตพระปญญาใหเกดขนภายในใจเราเองใหส�าเรจในชาตนดวยกนทก
คนทกทานเทอญ
ขออนโมทนาสาธ ในกศลศรทธาของสาธชนคนดทกทาน ทมสวน
สนบสนนการท�าหนงสอเลมนออกมาทนงานกาลกฐนครงนโดยเฉพาะอยาง
ยงคอ
1.กลมญาตธรรมจาก อ�าเภอแมสอด ทน�าโดยกลมธรรมะสงคต
และโรงพมพ54อ�าเภอแมสอด
2.คณมารสา Hending จากมลรฐเทนเนซ สหรฐอเมรกา ซงเปน
วาทประธานกรรมการอปถมภมลนธพทธยานนทภกข ไดเปน
เจาภาพในการพมพหนงสอเลมน
ขอใหทกทานทกลาวมาจงไดรบอานสงสแหงการเสยสละในสรางธรร
ทานดวยการรวมกนพมพหนงสอครงนใหไดพบกบเสนทางอนเปนบรมสข
กลาวคอมรรคผลพพพานดวยกนทกคนทกทานเทอญ.
ดวยเมตตาธรรม
พระพทธยานนทภกข
ประธานทปรกษามลนธพทธยานนทภกข
คำานยม
คอ...ผแพรแสงเทยน
ลมสายขยบหวงอากาศ น�าดนไฟหลอมธาตแปรมวลสาร
ผจงจรเคลอนประทบจตวญญาณ ลวงลงสกาลเวลา
มใชเหตบงเอญทเกดเหต กอเนอนามบรษเพศชนษา
สายธารแหงแมน�าเนรญชรา แผละอองขามขอบฟามายนด
ในรมเงากาสาวะพสตร เจดจรสกาวยางพทธวถ
ธรรมเคลอนโดยธรรมมรรควธ ธรรมจกรเคลอนทไปคลคลาย
โลกทรอนรมระอเชอ ดวยกเลสอยเหนอทกความหมาย
ควบคมกงลอของใจกาย ใหวงวนเวยนวายเกดตายจม
“มอบดวยรกดวยธรรม”ของล�าคาตดตนอวชชาสลายลม
ใบไมพรวไหวในสายลม จตกายเคลอนเฝาชมจนเขาใจ
ชนอยในธรรมปจจบนขณะ โพธพทธะจตแจมใส
ทอดทงมายาอาลย จดไฟน�าแสงแหงปญญา
สายลมพรวไหวในระลอก บงบวดอกหยอกลอเสนหา
อรยสจจชดแจงแหงมรรคา สาวกพระพทธศาสดา“พทธยานนโท”
วาระกาลเคลอนผานปจจบน
ตนกลาอนดามนชานเมองตรง
คำานยม
แกนค�าสอน
“หวใจ”ค�าสอนหลวงพอเทยน...เหนความคด (อาการคดปรงแตง)
แตไมตามรตามดเหนแลวให“ทง”ยงทงจตยงกลบตนเหนอาการของ
กายใจอาสวะกเลสเหนทฐของเจาของชดเจน..เหมอนแมวจบหนอยหมด
ความเฉยบพลนและเอกลกษณเชงภาวนาทหลวงพอเทยนพาท�า “มนคด
แลวร(เหน)ตดทงเลยอยาไปตามความคด
“รคดกบเหนคด” มนคนละเรอง ท�าความรสกตวเลนๆ ยกมอกได
ไมยกมอกไดท�าซอๆท�าบอยๆทกขไมม
จตตนรจกรปนามผานอารมณปตวปสสนจนตญาณวปลาสรจกวธ
ออกจากความคดเหนคดเหนทกขเหนตนก�าเนดของทกข
การนงสรางจงหวะสลบการเดนจงกรมเคลอนไหวไปมาดวยความ
ระลกรสกตวในรปแบบตามทหลวงพอเทยนสอนและพาท�าตององอาศย
การประคองจต หมนระลกรสกตว ไมใหหลงใหลไปในกระแสปรงแตง
ความคดตามกเลสของตนทคนชนมา เผลอแลวรเทาทน หลงแลวรทนวา
หลง แลวกหมนกลบ หมนทวน(ปฏบต-หมนกลบ-หมนทวนค�าหลวงพอ
ค�าเขยน)ไมตามดเรองราวความคดวาคดอะไรเรองราวเปนอยางไรรสก
ตอเรองราวนนอยางไรผดตรงไหนถกตรงไหนไมตาม“ทงซะ”“ทงเด”
ทวนจตกลบใจมารสกตวแทนทจะตามดรจตเพยรรเทาทนเปลยนอารมณ
จากคดเปน“รสกตว”ซอๆ สดๆ(ค�าอ.โกวท)จตจะเรมผละละวางคด
ปรงแตง(วางตามทครแนะ)กลบมา“รสกตว” รสกกายทเคลอนไหว มอ
ทยกไปมา (14-15 จงหวะ) เคลอน ยก หยด รสกไดมากขน ชดเจนขน
สะเดดจากความคดทปรงอยไดอยางแจมชด
จตจะกลบตนเอง แตไมมงทจตดง จตนง แตกลบสสภาวะจตเดมท
วางวางปลอดโปรงโลงแจมชดพรอม“รสกตวทวพรอม”ตอสรรพ
อาการของกายจต และสรรพสงทสมผสสมพนธอยแลวตลอดเวลา หเรม
ตนตาเรมตนกายตนจตตนสสภาวะ“รแจงชด”ไดดวยตวจตเองจาก
เรมประคองจตเพยงหมนระลกรสกตวสสภาวะ“รสกตวทวพรอม”รวม
องคธรรมแหง “สตสมาธและปญญาเหนแจงสภาวะ” ไวเสรจพรอมจะ
เปนอย(ตนร)และเปนฐานจตทจะ“เหน”รเทาทนอาสาวะทฐมานะทยง
ไมสนของตนทจะกลบกอเกดไดอยางเทาทนอาสาวะละเอยดๆตดปตตด
วปสสนตดจนตญาณจตจะถกรเทาทนดวยก�าลงแหง“สตปฎฐาน”ทจต
ตนตวตงมนเปนแลวหลงรละบนฐานแหงสตตนรหลงแลวกละไดเอง
ดวยอานสงสจากการเพยรจน“สต”ตนรเปนการนงสรางจงหวะสลบ
เดนจงกรมดวยจตทหมนระลกรสกตวใหผลยงใหญพาชวตกลบสสามญ
ไดดวยความเพยรพยายามของเราเองใหผลทกขณะทเรา“รสกตว”กราบ
ครอาจารย
รวบรวมโดย
AramboyWatsanamnii
ส า ร บ ญ
พจนานยม
ค�านยม-คอ...ผแพรแสงเทยน
ค�านยม-แกนค�าสอน
วาทะหลวงพอเทยน
พทธวทยาศาสตร
ปญญากบญาณวปสสนา
นวตกรรมแหงมหาสต
รผดปฏบตผด
ตนรเบกบาน
ปจฉา-วสชชนา
แชรประสบการณ
แผนทสถานปฏบตธรรม
13
21
39
47
67
81
91
109
119
หนา
ว า ท ะ ห ล ว ง พ อ เ ท ย น
ว า ท ะ ข อ ง ห ล ว ง พ อ เ ท ย น
1. หลกการปฏบตสนๆ แบบเคลอนไหว
1.ขนแรกใหเราคอยจบความเคลอนไหวของรปนามการเคลอนไหว
ของรปกายทกอรยาบถเมอจบไดแลวเราจะรจกเรองสมมตทตาเหนสมผส
ไดดวยตาจบไดดวยมอเปนวตถภายนอก
2.เมอท�าไดตามขอ 1. แลว จะมความรขนเลกนอย เรยกวา
“วปสสนปกเลส” เราตองพยายามตดออกไป อยาไปดใจอยกบความรน
ทมนเกดขนมาทหลงเราตองคอยดจตดใจตอไปเมอเราเหน-เราร-เราเขาใจ
จตใจของเราซาบซงดแลว มนจะท�าลายความโกรธ-ความโลภ-ความหลง
ลงไปไดบาง
3.เมอเราท�าลายความโกรธ-ความโลภ-ความหลงลงไปไดเลกนอย
น จะท�าใหเกดปต เมอเกดปต กใหเราก�าหนดรปต แตอยาเขาไปในปต
นนเราตองถอนตวออกจากปต คอยดจตใจของเราตอไป ตอนนมนจะเกด
“ญาณปญญา” ปรากฏขนมาท�าลายความยดมนถอมนใหลดนอยลงไป
4. เมอความยดมนถอมนลดนอยลงไปแลว กจะเหน-ร-เขาใจความ
เปนปกต กายกปกต วาจากปกต จตใจกปกต ตอนปกตนแหละเรยกวา
ศล-สมาธ-ปญญา
5.เมอเหน“อาการเกดดบ” ถาไมเขาใจจะเปนวปลาสถารสกอย
พรอมกบความจบนนการปฏบตกถงทสด
ฉะนน ขอเตอนใหทานทงหลายพยายามปฏบตไป จนไดพบไดเหน
ความคดของตวเองและถอนตวออกจากความคด
ความคดปรงแตงเปนสงทตองถกก�าจดไปไมใหเหลอ
และมมเพยงสต-ความรสกตวเทานน
ทสามารถท�าลายความคดชนดนได
เมอมสตนอยความคดปรงแตงกจะมมาก
เราจงตองพฒนาสตใหตอเนองเปนลกโซ
เมอความคดเรวสตตองเรวดวย
จงจะเหนความคดไดทนทกครง
เมอเหนมนความคดจะหยดลง
จนกระทงวนหนงความคดกบสตปญญาไวเทากน
เมอมนประจนหนากน
ความคดปรงเเแตงจะถกดบลงดวยสต
และปรงไมไดอกตอไป
2. ว า ท ะ ข อ ง ห ล ว ง พ อ เ ท ย น
16 น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4
วธทผมจะน�ามาพดในขณะน
เพอท�าความเขาใจกบพวกเราคอใหมสต
พระพทธเจาทานสรรเสรญ
เรองการมสตเทานน
สงอนนนพระพทธเจาไมไดสรรเสรญเทาไร
เพราะวามนดบทกขไมได
ทจรงแลวความโลภความโกรธความหลง
มนไมม
เมอเราจะหาความโกรธ
ความโลภความหลงนน
จะไปหาทไหนเพราะมนไมม
มนไมมสมฏฐาน
มนไมมตนเหต
มนไมมอะไรทงหมดเลย
สมฏฐานตนเหตทท�าให
ความโกรธความโลภความหลงเกดขน
คอเราขาดสตเทานน
เมอเรามสตแลว
ความโกรธความโลภความหลง
ไมตองม
3. ว า ท ะ ข อ ง ห ล ว ง พ อ เ ท ย น
น า โ นแหงมหาสต4.3.3.417
ทแรกตองรจำา
รจ�าแลวตองรจก
รจกแลวกตองท�าใหเหนแจง
รแจงรจรง
รกบเหนมนเปนคนละเรอง
ถามบางคนวา
รความคดเหนความคดมย
เขาตอบวาเหน
แตทจรงไมไดเหนหรอก
ทเหนนะคอความคดเหน
เหนนมนคดปบเหนปบ
ใหเราเขาใจวา
คดเหนกบเหน
มนเปนคนละค�ากน
มนเปนค�าสมมตพดใหฟง
คดเหนน
คดเหนอนนนคดเหนอนน
4. ว า ท ะ ข อ ง ห ล ว ง พ อ เ ท ย น
18 น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4
ความทกขเกดขนเพราะเราไมเหนความคดนนเเหละ
ตวความคดจรงๆนนมนกไมไดมความทกข
ทมนมทกขเกดขนคอเราคดขนมา
เราไมทนรไมทนเหนไมทนเขาใจความคดอนนน
มนกเลยเปนโลภเปนโกรธเปนหลงไป
เมอมนเปนโลภเปนโกรธเปนหลง
มนกน�าความทกขมาใหเรา...
ท�าความรสกตวท�าความตนตวอยเสมอ
รทงการเคลอนไหวทางรปกาย...กใหร
และจตใจมนนกมนคด...กใหร
ท�าอยางนแหละท�าบอยๆ
ไปไหนมาไหนกท�าอยางนบอยๆ
ไมตองคดวตกกงวลอะไรทงหมดเลย
มนคดมาแลวกปดทงไปเลยเราอยาไปรกบมน
อนนเปนวธฝกหด
เมอเราฝกหดความเคยชนมนมครบความเคยชนมนม
พอดจตใจมนไหวตวขนมาเราจะรทนท
เมอเรารทนทแลวความคดมนกเลยไมไดปรงมนกเลยไมมทกข
หลวงพอเทยนจตตสโภ
5. ว า ท ะ ข อ ง ห ล ว ง พ อ เ ท ย น
น า โ นแหงมหาสต4.3.3.419
พ ท ธ ว ท ย า ศ า ส ต ร
พ ท ธ ว ท ย า ศ า ส ต ร
ทกวนนคนประเทศตะวนตกก�าลงตนตวหนมาสนใจเรองสมาธตาม
แบบพทธศาสนาเพราะยงศกษาเขาไปลกเทาไรกยงพสจนใหเหนวาพทธ
ศาสนา ชใหเหนความจรงของโลกวตถในทางวทยาศาสตรยงชดเจนขน
เรอยๆ
ดงนน คนทมพนความรทางวทยาศาสตรมากอน เมอมาศกษาพทธ
ศาสนา จะคนพบวา วตถกบนามธรรม ตางกองอาศยกนอยางแยกไมได
เหมอนกายกบใจ
แตวานกวทยาศาสตรคนพบความจรงทางรปธรรมเทานน แต
พระพทธเจาคนพบความจรงของโลกทงทางดานรปธรรมนามธรรม เปน
วทยาศาสตรทางนามธรรมและรปธรรมอยางไมมอะไรแตกตางกนเลย
ปจจบน นกวทยาศาสตรทงหลาย หนมาศกษาเรยนรคมภรทาง
พทธศาสนามากขน ทงโดยตรงและโดยออม และเอาหลกค�าสอนของ
พทธศาสนา มาพสจนตามหลกของวทยาศาสตรในแขนงตางๆ และน�า
มาประยกตใชดานวตถในเชงเทคโนโลยในรปแบบตางๆ ความจรงแลว
พระพทธองคทรงตรสรเรองนทงหมดทงทเปนวทยาศาสตรในรปธรรมและ
นามธรรมแตท�าไมพระองคจงไมทรงเผยแพรหลกการของวทยาศาสตรทาง
รปธรรมเลา?
เคยมคนถามเรองกบพระองคมามาก พระองคตรสตอบสนๆ วา
น สยา โลกวฑฒโน แปลวา “อยาท�าโลกวตถนใหเจรญมากกวานเลย”
พระองคใหเหตผลวา ถาพฒนาวตถนยมใหมนเจรญมากเทาไร จะท�าให
มนษยเสพความสข สนกเมามนในความละเอยดปราณตในรสชาตของ
รปเสยงกลนรสสมผสและอารมณดวยอ�านาจของตณหาอปาทานและ
จะยดตดอยางยากแกการแกไขไดแลวมนษยกจะหนหลงใหกบพระศาสนา
ซงสอนใหใชความพอดทงวตถและจตใจแตเมอคนเสพตดวตถแลวกยาก
ทจะมความพอด ตอไปกจะเกดการท�าลายลางผลาญทรพยากรธรรมชาต
ใหหมดสนไปอยางรวดเรว
ตอไปกจะเกดการแยงชงทรพยากรธรรมชาตของโลกใบนซงมอยาง
จ�ากด และในทสด กจะเกดสงครามระหวางชาตตอชาตเลกกบชาตใหญ
จะเกดการขาดแคลนและอดอยากและจะประสบกบภยพบตทางธรรมชาต
ตลอดไปไมมทสนสด
พระพทธองคทรงชใหเหนวาวตถยงละเอยดยงปราณตเทาไรคนกยง
ยดตด เมอยดตดแลวกยอมมการแสวงหาการสงสมและการครอบครอง
และน�าไปสการแยงชงเมอมการแยงชงกมการท�าสงคราม
เพราะฉะนนพระองคทานจงประกาศตรงกนขามคอประกาศสนตภาพ
แทนทจะประกาศสงครามประกาศสนตภาพคอใชนพพานเปนอดมการณ
หลก
24 น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4
ดงนนเราจงหนมาปฏบตกนเพอแสวงหาสนตภาพทแทจรงโดยผาน
การศกษาทงทางรปธรรมและนามธรรมหรอทงวตถและจต เพอแสวงหา
ความพอดบนพนแหงศล สมาธและปญญา ซงถอเปนเรองททนสมย
เพราะศกษาอยางเปนระบบทางวทยาศาสตร ทเราสามารถตรวจสอบได
ทงรปธรรมและนามธรรม
พวกเราจงควรศกษาเรองนใหชดเจนยงขน และไดรบผลทพสจน
ไดดวย เพอวาชาวตางประเทศทเขาสนใจศกษาพทธศาสนากจะตามมา
ศกษามาถามไถเรองนกบชาวพทธทอยเมองไทยทเรารจกเรองพทธศาสนา
มากอนและนานเปนพนๆปแตถาวาเขามาเจอชาวพทธของเรายงเปนผ
เปนพราหมณตามประเพณทคนสวนใหญก�าลงเปนอยหรอTraditional
Buddhists อยางทเปนอยปจจบนน กจะท�าใหเขาดถกเราไดวา เปน
ชาวพทธทงมงาย ไรแกนสาร
ดงนนจงมชาวตางประเทศสวนหนงทเรยกวาพระฝรงทเขามาฝงตว
ศกษาพระพทธศาสนาในประเทศไทยเปนเวลานานๆเขาศกษาทงทางดาน
ทฤษฏต�าราและภาคปฏบตซงสวนใหญน�ารปแบบปฏบตมาจากพมาและ
ลงกาเขาประยกตเปนวธการตางๆเชนยบหนอ พองหนอและอานาปานสต
แบบตางๆเปนตนเพยงแตเพมค�าบรกรรมเปนภาษาไทยเขาไปเทานนเอง
เราปรบรจกเปลยนรปแบบกรรมฐานใหเปนของคนไทย พอพระ
ชาวตางประเทศกลบไปประเทศเขา กเปลยนพทธศาสนาเปนเวอรชน
ของเขา ไมเหลอเรองของการประเพณทองถนแบบพทธศาสนาแบบไทย
ของเราไวเลยเขาเลอกเอาแตเนอหาสาระไป
น า โ นแหงมหาสต4.3.3.425
ดงนนเราตองมการท�าความเขาใจกบความหมายเรองปฏบตทถกตอง
และมเหตผลทพสจนไดทกเรองใหเหนความความสมพนธกนระหวางเรอง
รปธรรมและนามธรรมอยางชดเจนจะมวไมได
ชวงบายวนนมเพอนของแมชมาพบเขาแจงวาเขาอยากศกษาและ
ปฏบตเรองการท�าแบบเคลอนไหวนอยางจรงจง
กมการชกถามปญหา ในรปทเขาท�าอยวา เขาปฏบตตามหลกการ
ของใครมาบาง เขากบอกวา เคยผานหลกการปฏบตตามแบบของเรามา
หลายทานแตยอนถามเขาวาเมอท�าตามค�าแนะน�าของทานแลวท�าใหเรา
หายสงสยหรอยง? เขาบอกวากยงไมหายสงสย เพราะอะไร? เพราะวา
เพราะรกษาความความตอเนองของตวรสกตวยงไมได ท�าตามในรปแบบ
ชวงเชาและชวงเยนครงละครงชวโมงและชวงทไมไดท�ารปแบบยงตามด
ความรสกตวอยไหม?ตอบวาไมไดท�าแลวรแคเวลาท�าเวลาทปลอยตว
มนนานกวาแบบนเมอไรก�าลงสตมนจะพอ
กเลยแนะน�าเขาไปวาใหทำาความรสกตวตอเนองอยเสมอๆ ไมจ�าเปน
ตองท�าตามรปแบบตลอดเวลา เวลาวางกทำาในรปแบบแตเวลาไมวาง
ใหทำาความรจกวธประยกตท�านอกรปแบบใหมากทสดหมายถงวารกษาตวร
ใหตอเนองในการท�างานทกๆ กจกรรม ไมใชไปท�าการเคลอนไหวตอเนอง
ในรปแบบเทานนแตเปลยนจดความรสกตวไปในกจกรรมใหมๆไปเรอยๆ
เมอกอนตอนทเรายงไมไดศกษาปฏบตเรองตวรเราเคลอนไหวไปตามแรง
ของความเคยชนใสใจไปกบเรองวตถนอกตวเองจงเปนสตแบบสญชาตญาณ
แตพอเรามาศกษาเรองนเราตองการกลบมาหาตวเองคอรปกบนาม
ถาเราสนใจไปกบวตถทสองทสามทสออกไป จตของเรากจะถกแบงแยก
ออกไปจากตวแลวมนกจะใหน�าหนกลงไปกบวตถทเราไปสมผสแมแตวา
หนงสอสวดมนตทเราก�าลงสวดอยใกลตวทสดแลวพอน�าขนไปโชว ใน
โปรเจคเตอร มนกยงหางตวเราไปอกใชไหม? จตของเราวงออกไปอย
น า โ นแหงมหาสต4.3.3.427
ทโนนแมหนงสอสวดจะวางอยใกลๆมนสามารถแยกจตออกจากกายไปได
ดงนนเวลาสวดมนตทางทดทสดคอใหสวดจนจ�าไดขนใจโดยไมตอง
ใชหนงสอ อาตมาจ�าไดเกอบทงเลม เพราะอะไร เพราะเราสวดทกวน
เลยจ�าได
เชนเดยวกนเราตองจดจ�าความรสกตวใหอยกบตวเองอยางแนบแนน
และขนใจ เหมอนเราจ�าหนงสอขนใจ ใหดงใจมาอยกบตวร ใหมากทสด
จนจ�าอาการไดชดเจนตลอดเวลา เพอจะไดสมผสสมพนธไปในสวนตางๆ
ของความรสกทงหยาบ กลาง ละเอยด และประคองจตของเราใหเขาไป
รสกสมผสตรงๆกจะเรมเหนอะไรชดเจนสวางขนๆ
การตามรสกแบบน ไมใชเปนการสราง imagination หรอ สราง
จนตนาการแตมนเปนการสมผสลงไปในความรสกจรงๆ
ดงนนเองตามวธการนแทนทเราจะไปภาวนาตามรวตถนอกตวเชน
ตกลกประค�าเพงเทยนเพงธปเพงกสณใจตนเองเปนตนหรอใชบรกรรม
รปแบบตางๆ มนเปนเรองสรางสญญากบวตถภายนอกตวทงนน นนคอ
การสรางจนตนาการขนมาในเปนรปของสญญาตางๆ ถอวาเปนวตถ
อารมณภายนอกเปนการสรางนามรปโดยอตโนมตแทนทจะตามรแครปนาม
พอสรางสญญาขนมากเปนนามรปหรอสงขารจตถงแมจะอยในกาย
ในใจกตาม กยงใชสญญา แทนทจะใชตวรหรอญาณปญญาเปนอารมณ
ภาวนา เพราะสญญายงเปนขนธหา ๆ กยงตกอยใตกฏของไตรลกษณ
สญญาในขนธหา มนเปนชราธรรม เพราะมนตองเสอมสนไปตามกฏของ
ไตรลกษณ
28 น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4
แตพอตวรหรอญาณเปนทตงอารมณภาวนา มนจงเปนสญญาใหม
ทเราสรางขนมา เรยกวาเปนตวตนร หรอตวรสก มนเปนสญญาทเรา
เรยกวา mindfulness หรอวา awareness คอตวตระหนกร หรอ
ความรสกตวทวพรอมนนเอง
ค�าวาmindfulness หรอmindful จงแปลวา เตมใจ ส�ารวมใจ
มนกคอ จตสงวรณคอรจกระมดระวง หรอตระหนกร ในสงทก�าลงเขามา
เกยวกบจตโดยตรงในขณะนนๆ
ดงนน เวลาฝกปฏบต เราจงตองพยายามตงจต ใหตงมนอยกบ
ความรสกตวเราใชความรสกตวเราไมนยมเรยกวารสกจตคอมนเปนสาระ
ของความรสกใจ ทสมพนธกนระหวางรปกบนาม เชนเราจดเทยนไขขน
หนงเลมสาระทเปนวตถคอตวเทยนสาระทตอออกมาเปนพลงงานคอแสง
คอดวงไฟทงแสงไฟและดวงไฟไมใชสงทเราตองใชมนโดยตรงแตสงท
เราตองการใชโดยตรงคอแสงสวาง
ดงนนความรสกทางกายเชนความรสกเยนรอนออนแขงเครงตง
จงเปรยบเสมอนเปลวไฟไดแกตวธาตสคอดน น�า ลม ไฟ เปรยบเสมอน
เปนตวเทยน
เมอวตถสองอยางมาสมผสสมพนธกนกลายเปนพลงงานอนหนงคอ
ตวสภาวะทกขเวทนา เปนเสมอนดวงไฟ สงทปรากฏออกจากดวงไฟคอ
สงทเราเขาไปรบรได กคอความรสกตอสงนน ตวนตางหากทเรยกวา
แสงสวางคอใจ เรยกวาวญญาณหรอจตวญญาณทงจตทงวญญาณ
กยงอยในขนธ5
น า โ นแหงมหาสต4.3.3.429
ตอเมอเราเอามาใชค�าวา “ญาณ” มนแยกออกมาจาก “วญญาณ”
นนเองซงเปนตวรตางหากดงนนสงแรกทพระพทธเจาตรสถงเรองของ
ธรรมจกรกปปวตนสตรทมาในธรรมจกรทานบอก“จกขงอทะปาทญาณง
อทะปาท”ค�าวา “จกขงอทะปาท” ไดแกญาณหรอตวรปญญาวชชา
อาโลกะ ทงสอยางนรวมกนเปนความร สกตวทวพรอมหรอแสงสวาง
ทางใจ ซงถอวา เปนตวร ทมนมหลกเกณฑทถกตองตามหลกวชชา
ซงสามารถพฒนาใหเปนตวรทเปนความสวางไสวภายในกคอ“วปสสนา
ญาณ”นนเอง
ดงนน เราจงรวม “ตวร” สประเภทนคอ สต สมปชญญะ สมาธ
ปญญา ทงสตวนรวมกนแลวมนเปนไดทงญาณปญญาวชชาและอาโลกะ
ทงสตวนรวมกนเรยกวา“ตวรสกตว”
ตวรดงกลาวน มนมสามระดบ ตวรระดบหยาบคอสตสมปชญญะ
ระดบกลางคอญาณและปญญาระดบละเอยดคอวชชาและอาโลกะหรอ
แสงสวางในใจ มสามระดบ ทางฝายรประดบหยาบ กไดแก ความรสก
ทเราทนไมไดเรยกวา ทกเวทนา สวนความรสกทเราพอทนไดเรยกวา
อทกขมสขเวทนาสวนความรสกละเอยดกคอความรสกททนไดงายหรอ
“สขเวทนา”
ความรสกกายทเราพอทนไดเรากตามดตอไปสวนความรสกตวทเรา
ไมตองทนละเอยดเรยกวาสขเวทนาเปนความรสกละเอยดเปนสขเวทนา
ทางกาย เปนความรสกทตามรไดยาก เพราะละเอยดจนเราเสพมนไมได
เรามกจะรแคสองระดบระดบทเราทนไดกบทนไมไดเทานน
30 น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4
แตตวทเราไมตองทนหรอทนงายคอสขเวทนา ตวนตางหากททกคน
ตองการเสพมน เชน ฉนอยากกน กกนเลย ฉนอยากพดจนทนไมได
ฉนตองพดฉนตองดาไปเลยแบบนเรยกวาหยาบคอความรสกทหยาบ
จนทนไมไดไมสามารถจะยงจตใหทนอยากได
ดงนน การดบความรสกตดใจในความสบายทางใจ กตองละมน
ออกไปแตถาเผลอเสพมนกจะเปลยนเปนสมทยไดทนท
น า โ นแหงมหาสต4.3.3.431
กฏของอนจจง คอความเปลยนแปลง จะเปลยนไปทางทกขกได
ทางสขกได เชนนงมานานๆ ถาเปลยนอรยบถบอยๆ จะรสกสบายผอน
คลายกลายมาเปนสขขนมา เปนความรสกทไมตองทน พอนงผานไปสก
พกกเรมเปลยนแปลงเปนรสกหยาบขนไปเรอยๆจนเราทนไมไดความรสก
หยาบกลางละเอยดทแทแลวมนเปนความรสกอนเดยวกนแตเพราะกฏ
ของอนจจงมนจงเปนเปลยนไปเรอยๆ
ดงนน อนจจงมนเปนอาการของเกดและดบในตวของมนเอง
เปนขบวนการเดยวกน
เพราะฉะนนการเกดการดบกบไตรลกษณมนกเปนขบวนการเดยวกน
แตแบงชนเปนความรสกสขทกขและรสกไมสขไมทกขนนเอง
และความรสกชอบ ไมชอบ และเฉยๆ มนกเปนขบวนการเดยวกน
คอ การเกดการดบทางจต และการเกดการดบของอารมณตอเนองกนไป
แบบน
เมอเราเหน การเกดดบทางอารมณ และ การเกดดบทางความคด
ทงสามระดบไดทงเกดดบของกายทางสวนททนไมไดทนไดและกทนได
งายๆหรอไมตองทนเวทนาทงจตทงอารมณเรากจะเปลยนกนไปไลกนมา
อยางน
เราตองทบทวนตรวจสอบใหถถวน และแยบคายเสมอ จตของเรา
กจะคอยๆซมซบรบรตอเวทนาทงสามขนตอนดวยก�าลงของสตสมปชญญะ
มากขนๆชดขนๆนานขนๆ จนพฒนาเปลยนเปนวปสสนาญาณในโอกาส
ตอไป
32 น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4
วปสสนานเกดขนไดเพราะการตามรเฝาดอยางตอเนองในการท�างาน
ของไตรลกษณ ในขนธ 5 หรอตามร การเกดกบของความคดนนเอง
ดงนนญาณปญญาทเกดการพจารณาการเกดดบแบบนจงเปนตวรทอย
นอกเหนอขนธ5
เหมอนกบตนไมกบผลไม ผลไมไมใชตนไม ตนไมไมใชผลไม แต
มนเกดมาจากสวนเดยวกน ถาตนไมมนไมมผล มนจะไมมเมลดฉนใด
ความรสกทางกายทงทหยาบกลางและละเอยดถอวาเปนตนตอของตวร
แตความรสกทางใจ ทงหยาบ กลาง ละเอยด ซงเปนของความท
รสกสบายและไมสบายทางกายเปนผลของเปลยนแปลงตามอ�านาจของ
ไตรลกษณอนเกดจากรปและนามนนเองดงนนตวรสกตวจงอยนอกเหนอ
กฏของไตรลกษณดวยประการดงน
สวนความเปลยนแปลงทอย ภายใตกฏของไตรลกษณทเกดกบใจ
ทงพอใจไมพอใจ มนกลบมาเปนรปของใจ เรยกวา “นามรป” แตเมอ
รสกเพลนหรอเผลอเสพความรสกสบาย ผอนคลายหรอตดใจในสขนนๆ
จตกจะเปลยนเปนนามรปไปทนทเหมอนกนเรยกวา“อภชฌา”
แตวาเราสามารถแยกออกไดวาความรสกพอใจทงหยาบ กบ กลาง
เปนอาการของนามรปทงหมด สวนความร สกพอใจทไมตองทน คอ
เยนสบายผอนคลาย และมความสข อนนเปนลกษณะทเยน กลบเปน
นามรปอนเปนสมทยของทกขตอไป
เพราะฉะนน ถามสตเขาไปรบร โดยไมไปส�าคญมนหมายตวรสก
สบายนเปนเรา
น า โ นแหงมหาสต4.3.3.433
มนกจะตดเอาความรสกชอบใจออกจากรปทสบายไดเลยมนกจะเหลอ
ความรสกสบายโปรงโลงเบาสบายลวนๆเปนธรรมชาตทเปนกลางอนน
กจะแยกออกจากนามรป ความร สกชนดน ก เปลยนเปลยนเป น
“ปตปสสทธ”ในสมโพชฌงคไปดวยซงเปนมรรคแหงการดบทกข
ตรงนไมรจะตามกนทนไหมเพราะมนเปนสาระส�าคญของเรองนเวลา
เรามโอกาสไดเกบอารมณอยากใหไปพจารณาจดนบอยๆจนชดเจนขนใจ
เอาเอง
การทเรามความตงใจมาปฏบตธรรม กจะตองตงใจศกษาเรยนร
ความรสกทงสามระดบนใหชดเจนไวเสมอ ใหรชดเทานน อยาเพงจอง
หรอตงใจมากดวยตณหาหรอความอยากใหท�าแบบสบายๆ
เพราะฉะนน เราจะเหนไดวา ในสตปฏฐานสตร ทานจะเนนใชค�าวา
“ปะชานาต”คอใหรชดเชนบาลวา“คจฉนโต วา คจฉามต ปะชานาต”
เปนตนแปลวาใหรชดๆขณะก�าลงยนเดนนงนอน
แตพอมาถงความรสกระดบกลาง ทานใชค�าวา “สมปะชานะการ”
ทานใช “สมปะชานะ” เชนบาลวา“อะภกกนเต ปะฏกกนเต สมปะชา
นะการ โหต”แปลวา “เปนผมความรสกตวทวพรอมในขณะทเราเดนไป
34 น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4
ขางหนาถอยกลบหลงหรอเรายนเราเดนเราเหลยวซายแลขวาตามร
เชนเดยวกนเราตามรตวทวพรอมกบการเคลอนไหวกายไปเรอยๆจนกระทง
ละเอยดลงไปหายใจเขาออกพบตาอาปากเหลยวซายแลขวาความรสก
ยอยๆละเอยดลงไปทานจงบอกวาใหรมนไปทวๆ
แตระดบหยาบนใหร ใหชดๆในอารมณทางจตกเหมอนกนเชนค�าวา
“สะราคง วา จตตง สะราคง จตตนต ปะชานาต”เมอรสกวาจตมราคะ
กใหรชดๆ วา จตรสกมราคะทานกใหรจกมนชดๆ ถงแมวามนเปนเพยง
ความคดหรอนามรปกตามแตใหรจกเอาไววาหนาตามนเปนแบบน
การมความร สกทวพรอมทงหมดทงกายและจต ทานถอวาเปน
การศกษา หรอ “สกขา” เชนค�าวา “สพพะกายะปะฏสงเวท อสสะสส
สามต สกขะต”“เราพงท�าความศกษาวาเราจะรพรอมเฉพาะกายทงหมด
ขณะหายใจเขาออก
ถารไดทงหมดมนจะมสามลกษณะคอลกษณะทหนงคอ“ปะชานาต”
แตลกษณะทสองมขอบขายกวางออกไปทานใชค�าวา“สมปะชานะการ”
แบบทสามทกวางทสดคอ“สกขต” ใหศกษา
ดงนนลกษณะของการตามรหรอเฝาดจงมสามระดบคอระดบหยาบ
ทานใช ใหร ใหชด คอ ปะชานาต ระดบกลาง ร ใหทวพรอมเรยกวา
สมปะชานะการระดบละเอยดทสดให ใชค�าวา“สกขต”หรอศกษา
ฉะนนเมอจตกลบมาดความปกตทงกายและจตอยเปนประจ�าทานใช
ค�าวาศลสกขาตามรเฝาดจนจตนงสงบตามธรรมชาตเรยกวา“จตตสกขา”
และสตตามรจตจนเขาใจอาการของจตวาเปนไปตามกฏของไตรลกษณ
น า โ นแหงมหาสต4.3.3.435
เทานนไมมอะไรอนหายสงสยเรยกวา“ปญญาสกขา”
ค�าวา“สกขา”เปนภาษาบาลสวนสนสกฤตจะใชศ.ศาลาภาษาบาล
ทานใช ส. เสอ มนมาจากบาลค�าวา สะกง อกขะตต = สกขา แปลวา
“ผ ใดเหนกายของตนเอง หรอผ ใดเหนจตของตนเอง และเขาใจมนตาม
ความเปนจรงผนนชอวามการศกษา”
แตหากวาไมร ไมเหนดวยตนเอง ไปเหนจากผอนสอน ผอนบอก
ผอนเขยนกยงไมชอวารไดดวยตนเองถงแมวาจะเรยนจากพระไตรปฎก
จนจบและอานพระไตรปฎกกจบแลวกตาม ยงไมชอวามการศกษา
ไมสามารถจะน�าไปสการบรรลธรรมได เพราะยงไมไดรดวยตนเองเพราะ
ยงเปนความคดและความจ�าทงหมด
แตถาศกษาจากเจรญภาวนา จนสามารถเขาใจ เหนแจงรไดดวย
ตนเองแมไมอานพระไตรปฏกมากอนเลยกซอวามการศกษาสงไดอนนคอ
การศกษาในแงของนามธรรมทเปนโลกตระ
ดงนน จงอยากจะใหพวกเราไดดใหครบทงสามระดบ ระดบกลาง
ระดบหยาบ ดใหชดๆ เชน เวลาเกดโทสะ ไมพอใจ รอาการของความ
ไมพอใจชดๆทมนเกดแตถาหากวาเราฝกเราดใจเปนเวลาเรารสกโกรธ
ขนมาเราจะกลบเขามาดใจตนเองทนทแทนทจะสงจตออกดคนทเราโกรธ
ส�าหรบคนไมไดดใจมากอนกไมสามารถเหนความรสกโกรธทเกดขนไดเลย
เพราะไมไดฝกฝนคนทฝกฝนใหมๆ กยากทจะตามดรทนอาการของโทสะ
ไดทนทจตจะเขาไปรวมกบอาการไมพอใจทนท
36 น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4
แลวเรากมประสบการณเปนรอยครงพนหนมนก ลกษณะทมนเกด
ขนมา มนจะเกดความรมรอน ใชไหม เกดความรมรอน เกดความบบคน
เกดความกดดน เปนสขหรอเปนทกขอยางไร ในขณะนนกเหมอนไฟนรก
ก�าลงเผาใจเราอย ดงนน การทเราจะเบอหนายคลายจางในสงนนได
งายขน จตของเราจะตองไดเกดรบร กบโทษหรอภยของสงนนจนซง
ในทสด เกดญาณอนหนงเรยกวา นพพทาญาณ เกดการเบอหนายสดๆ
ในอาการเหลาน
น า โ นแหงมหาสต4.3.3.437
ป ญ ญ า ก บ ญ า ณ ว ป ส ส น า
ป ญ ญ า ก บ ญ า ณ ว ป ส ส น า
ของอาจารยพทธทาสกบหลวงพอเทยน
สนทนากบเขมานนทะ (ตอนท 3)
วจกขณ: ระหวางหลวงพอเทยนกบอ.พทธทาส อาจารยสนทกบใคร
มากกวากนครบ
เขมานนทะ:แนนอนครบวา หลวงพอเทยนนนผมเขาหาไดทกโอกาส
ทงหลบทงตน แตส�าหรบทานอาจารยสวนโมกขนน จะตอง
มเหตผลมากพอจรงๆจงจะเขาหาได
วจกขณ: ทบอกวาเขาหาไดทงหลบทงตนหมายความวายงไงครบ
เขมานนทะ:หมายความวาถาตองการปลกทานกได
วจกขณ: ขนาดนนเลยเหรอครบ
เขมานนทะ:ครบหลวงพอเทยนพรอมเสมอทจะฟงตอบโตมaction ดวย
สวนทานอาจารยสวนโมกขนน เปนไปในลกษณะการสอน
มากกวา หลวงพอเทยนเนย...มปฏกรยาครบ ตอบโตดวย
แตไมไดสงสอน
วจกขณ: ตอบโตยงไงครบ
เขมานนทะ:เชน...เหตเกดทสงคโปรผมนงอยกบพนหลวงพอเทยนนงอย
บนเกาอ ผมกเลาเหตการณตางๆ เมอครงมส�านกเกดขน
ทสงคโปร น�าเรองราวทตนเองประสบมาเลา โดยไมได
พจารณาวาทานเตมใจจะฟงหรอเปลาผมเลาไปเลาไปจนรสก
เหมอนไมมคนฟงเลยพอผมเงยหนาดหนาทานสหนาทาน
เปลยนเปนดรายเลยครบ ซงท�าใหกระแสความคดแชมชน
ทผมมสะดดไปเลยครบ(หวเราะ)
คราวหนงผมนวดทานเปนกรยาทคนไทยเราคนเคยกนด
นวดครบาอาจารยนนถอเปนความจงรกภกดสวนตว ไมสนท
ใกลชดกนจรงไมยอมใหนวด ผมเหนทานหลบครบ หลบตา
ตอนนวดไปนนผมกระหยมยมยองมากไดท�าความสนมสนม
กบครบาอาจารยไดอนดบหนงถงขนาดทานไว ใจคดวาทาน
หลบครบ พอมาถงจดหนงผมเรมเบอ จตมนเลยปกตขนมา
ไมกระหยมยมยองเหมอนตอนแรก ทานกลมตาขนมา แลว
บอกวา “เนย ท�าอยางน ท�าในใจอยางน”ผมเหนแวบหนง
เหนความปกตแวบหนงแลวความคดกเขามาชงพนทดวยวธ
เรยนแบบนละครบ เรยกวา ถงลกถงคน เปรยบเหมอน
นกฟตบอลฝเทาวองไวพอลกบอลผานหนากชทเลย
วจกขณ: เหมอนทานรวมเลนไปกบเรา
เขมานนทะ:ครบการสอนของหลวงพอเทยนนนเปนไปอยางฉบพลนไมม
42 น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4
แผนการ เหตการณจรงทงนนเลย ผมรสกวา ผมเรยนวธน
ไดสะดวก สวนทานอาจารยสวนโมกขนน จะไปคยกบทาน
ตองเกบขอรตางๆ นนไวอยางหนกอง หลายเรองท�าความ
ยงยากใหแกความคดเกาๆ อยางกรณหลวงพอเทยนนน
ไมรบกวนความคดเกาเลยครบ เพราะโดยนสยสวนตวทาน
มกจะขนตนค�าสอนวา “ไมวาคณจะนงกางเกงขาสน หรอ
กางเกงขายาว คณจะเปนคนจน คนไทย คนแขก คนฝรง
ธรรมชาตแทของมนษยนนเหมอนกน” เปนการเปดมตท
กวางไกลมากเปดโอบรบทกสงทกอยางทเปนไปไดในคนทกคน
ผมอยใกลทานอาจารยผมบอกตรงๆผมไมคอยมความสข
คอรสกแบกภาระในความร ทวาอยกบหลวงพอเทยน รสก
ไมรอะไรขนทกวนๆแตกลบเบาดครบเบาสบายดธรรมชาต
ของความรเปนอยางนนเองครบรแลวยดถอไวมนกหนกแต
การจะพดวา ไมร อะไรเลย ทจรงเปนสมมตฐานเทานน
ไมมใครหรอกครบทไมรอะไรเลย
วธการของหลวงพอเทยนน�ามาซงความ ‘เลยวลนลม’
ในการใชชวตทางธรรม ไมหนกใจอกตอไป มนเหมอนท�าใจ
ไดครบ แตกอนผมเรยนอานาปาณสตน เตมไปดวยความ
กลดกลมครบเพราะมนเปนpatternทวางไวเปนขนเปนตอน
เปนหลกสตร รสกเหมอนบาแบกความสงสยในวชาความร
รบภาระในการท�าความกระจาง ในฐานะทเปนนกบวช
ตองตอบค�าถามของโยม เตมไปดวยภาระครบ และภาระน
น า โ นแหงมหาสต4.3.3.443
มาเรวเกนไป ความเตบโตทางจตใจยงไมพอทจะรบสง
หนกหนวงและกวางขวาง รบผดชอบตอลทธนกายของ
ตวเองเถรวาทถอวาเปนภาระทพระจะตองท�า ผมคบหา
หลวงพอเทยนแลวกพดส�านวนเลนๆวา“สกออกมาเปนโยม
อยางสบายอารมณ”ไมรสกเศราสรอยนอยใจปกตพระจะสก
ออกมาจะมอารมณมาก ยงบวชนานเทาไหร ยงมอารมณ
บางองครองไหเลยกม
แลวความไรเดยงสาจากการไมรหนงสอหนงหาของทาน
ชวยผมไดมากเจอกนแรกๆทานเขยนไมไดอานไมออกเลย
ชวยผมมากคอไดตวอยางของจรงทวาหนงสออยในฐานะ
อะไรของพทธปญญา สามารถแยกแยะออกไดวา การร
หนงสอนนมนกดครบไมใชไมดแตกอาจเปนการแบกภาระ
ของความเปนผร ในวนเวลาทยงไมสมควรหลวงพอเทยนพด
ทกค�านาฟง เพราะสะทอนออกจากจตใจลวนๆ ไมมความร
ซงถอวาเปนอวชชาเขามาปนเปอนเลย
หลวงพอเทยนทานไมรวาโลกกลม ผมตองมานงอธบาย
ใหฟง ทานบอกวามนกลมไดยงไง ทกวนหลวงพอเหนวา
มนแบน เวลาทผมสญเสยฐานของสต ความรสกตว ทานก
กระซบวา“ตอนนโลกจะกลมหรอแบนไมส�าคญ ส�าคญวาเธอ
รสกตวไดหรอเปลา”โลกกลมโลกแบนนนเปนเรองฉากผาน
หลวงพอเทยนทานอาศยเหตการณไดดมากในการแนะน�า
มค�าถามค�าตอบชดหนงทท�าใหผมเหน หรอไดมมมอง
44 น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4
อกมมมองหนง ผมแบกค�าถามไปหาทานอาจารยสวนโมกข
ดวยขอสงสยวาท�าไมเดกๆเชนลกศษยของสารบตรจงบรรล
อรหตผลไดเพราะธรรมะควรจะเปนเรองของผมประสบการณ
ในชวตโดยเฉพาะประสบการณในอรยสจสอนเปนแกนของ
พทธศาสนาเถรวาทมนน�ามาอธบายอายนอยๆไมไดแลวผม
กไดยนทานอาจารยสวนโมกขบอกวา“ผมกไมแนใจวาสวนสด
ของความหมายนนหมายถงอะไร?ปกตธรรมะททานสอนอย
ทวๆไปยอมเพงเลงตรงไปสประสบการณในชวต”ผมกเกบ
ค�าถามนนเรยกวาแบกค�าถามดกวาผมแบกไปแบกมากเลย
แบกมาถามหลวงพอเทยนดวยค�าถามเดม หลวงพอเทยน
รองวา “ยงเลกเทาไหรยงดเทานน เพราะอารมณเคานอย”
ผมเกบเกยวประโยชนไดครบ รสกโลงเขาไปในหวใจ คอ
เรามกจะลม เมอไดค�าตอบผานทางมตหนง มกจะลมอก
มตหนงแตในความเปนจรงค�าตอบชดหนงอาจจะเหมาะกบ
อปนสยหนงมนไมมอะไรแนนอนตายตวลงไปผมเกบเกยว
ประโยชนเอาตรงน ได โดยไม สญเสยศรทธาทงด าน
intellect (ปญญา)และดานintuition (ญาณ)
หลวงพอเทยนนนผมเคยสงเกตหลายครงวา มความ
ฉบไวมากในเรองญาณ ภายนอกดคลายเปนคนเดอ บางท
อธบายอะไรดไมเขาทาเชนอธบายขนธหาทานบอกวาขนน�า
ซงใหมๆ ผมกรสกสบสนกบการใชศพทในความหมายของ
ทานเอง จนกวาเราจะเขาไปซกไซ ทานกจะตแผออกมา
น า โ นแหงมหาสต4.3.3.445
เพราะเปนทร กนวา ธรรมะเปนเพยงอบาย ขอนส�าคญ
มากเลยนะ ธรรมะเปนเพยงอบายเทานนเอง ชวยใหส�าเรจ
ประโยชนไมใชเอาอบายมาเทดทนไว
อกขอหนงทฉกาจฉกรรจ วนหนงเหตเกดทวดสนามใน
มพระรปหนงเปดคาสเซตทเทปเทศนาของทานอาจารย
สวนโมกข ททานพดวา “ธรรมะคอธรรมชาต” หลวงพอ
เทยนไดยนกลกขนยนครบแลวบอกวา“ไมใชธรรมชาต แต
เปนทสดของธรรมชาต” ผมกเกบเกยวประโยชนไดอกครบ
มองดานหนงของสายตามนษย สงทงหลายเปนธรรมชาต
แตถามองใหสดสายจรงๆ มองไปส เหมอนทโวหารบอกวา
“ตาลยอดดวน”คอทสดของธรรมชาตไมเกดอกแลวธรรมะ
คอธรรมชาตยงฟงแลวก�ากวมอย อาจปรงไปเกดตอ แตถา
ทสดของธรรมชาต คอ ไมเกนนแลว ไมเกดใหมปรงใหม
อกแลว ผมเสยดายไมไดบนทกไว นกพดไปนกเทาทนกได
มคนใหนยามวาเรยนกบหลวงพอเทยนเปน “dynamic
school”ไมมการเตรยมตวลวงหนาไมมเรยนพระไตรปฎกเลย
ไมสนบสนนใหอานความรแบบนกศกษามหาวทยาลยสงฆ
เพราะความรทรลวงหนาลวนเปนอปสรรคตอการลกโพลง
ของดวงจต
ธนวาคม 53
ถอดเทปและเรยบเรยง โดย บานตโลปะ
วจกขณ ณ เวลา 19:33
46 น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4
น ว ต ก ร ร ม แ ห ง ม ห า ส ต
น ว ต ก ร ร ม แ ห ง ม ห า ส ต
เบองตนแหงการปฏบตมหาสต
การตามรกายเคลอนไหวตามร ใจนกคดเทาทมนมอยจรงตามดกาย
เคลอนไหวใจรดวยสตสมปชญญะอยางตอเนองและตามรอยางนไปเรอยๆ
แลวเราจะสมผสถงความรสกตวทงหยาบ กลางและละเอยดของรางกาย
และจตใจมนจะปรากฏสลบกนไปมาตลอดเวลาเชนความรสกสบายไม
สบายความรสกสงบและไมสงบ
ถาเราตงใจสงเกตตามดตามรตามเหนความรสกเหลานแบบสบายๆ
เราจะพบเหนความรสกซอๆ เฉยๆ นงๆ ปรากฏควบคไปกบความรสก
เปลยนแปลงของรางกายทเราไมเคยสมผสมากอน
เมอตงใจอยกบความรสกซอๆ เฉยๆ นงๆ ไปนานๆ และเฝาสงเกต
ความรสกแบบนไปบอยๆจตจะรสกผอนคลายและจตจะซมซบรบรและ
จดจ�าความรสกสขสงบทสขมนมนวลเยอกเยนไว ในใจและจะสะสมพลง
แหงความสขสงบภายในใหคงทไดนานขนเรอยๆ
แตดวยกฏของไตรลกษณ
ความรสกของรางกาย กแสดงความจรงคอความเปลยนแปลง
แปรปรวนเสอมสนแตกดบไปตลอดเวลา
ถาพลงแหงสตสมปชญญะไมแขงแกรงพอ ความรสกตางๆ ของ
รางกาย กจะถกถายทอดสจต จากนนนวรณตางๆ กจะเรมสะสมกอตว
ไปเรอยๆจากความรสกสบายๆกเรมเปลยนเปนรสกกลางๆและเปลยนเปน
รสกหยาบถาสตไมรเทาทนความเปลยนแปลงของกายทงสามระดบ
จตกเรมรสกพอใจในสวนทสบายเฉยๆกบรสกทเปนกลางและเรม
ไมชอบใจกบความรสกทหยาบ เชน ความหนกหนวง ถวงปวด เราจะม
ปฏกรยาตอมน ดวยการขยบกาย เพอระบายเอาความรสกทไมสบายนน
ออกไปเรอยๆ ชวงรอยตอตรงน มความหมายมากส�าหรบนกวปสสนา
ถาผปฏบตทานใด ไมเอาใสศกษาตรงนอยางจรงจงและตอเนองแลว
จะไมอาจเหนความกาวหนาของการปฏบตไดเลย เพราะขาดธมมวจยยะ
คอการตามรและศกษาโดยละเอยด ซงถอวาเปนประตแรกของวปสสนา
เลยทเดยว แตถาเอาใจใสและสงเกตจดเปลยนตรงนอยางถถวนและ
ตอเนองจะเหนความกาวหนาของการปฏบตอยางชดเจน
ขบวนการเปลยนแปลงทางจต
จดเปลยนในรางกายมนแสดงตวตลอดเวลาถาเราไมตระหนกรมน
เราจะปฏบตสตปฏฐานไปไดอยางไร เพราะพระพทธองคไดชชดวา ตอง
เรมตนตระหนกรถงไตรลกษณของรางกายใหบอยมากๆคอใหเปนภาวตา
50 น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4
พหลกตา ทงนเพอเฝาระวงเวทนาทางกายทงสามระดบ มนอาจจะไหล
เขาสจตอยางแนนอน ถาขาดการเฝาดกายอยางใกลชดเพยงนดเดยว
จตจะเผลอคดปรงแตงโดยไมรตว
เหมอนเราเขาไปใกลกองไฟเรอยๆกายจะรสมผสถงความรอนปรากฏ
ชดขนทผวกายเรอยๆเหมอนกนจตในขณะนนกจะออกมารบรความรสก
นนไดอยางรวดเรวโดยสญชาตญาณ
ใหเฝาดจตขณะสมผสตรงๆ
ขณะทรางกายรสกรอน เปนโอกาสส�าคญ ทเราจะวปสสนา (เฝาด
ตรงๆชดๆกบสงปรากฏเฉพาะหนา)ใหตงสตเฝาดจตขณะนนทนทอยาพง
รบและปฏเสธการกระทบนน ใหทนสงเกตดใจชดๆ ขณะความรสกรอน
มนหยาบและแรงขนเรอยๆ แลวคอยๆ เดนถอยออกมาจากกองไฟนน
เราจะพบวาความรสกรอนทางกายเปลยนไป และตามสงเกตตอไปอกสก
ระยะและทดลองเดนเขาและถอยออกแบบนหลายรอบแลวเราจะเหนวา
จตเราเปลยนไปเปลยนมาไดอยางไร
วปสสนาคอระบบทดสอบทดลองบอยๆ
ความรสกชาชนและความคนเคยแบบไมรเนอรตว ตอความรสก
สบายและไมสบายทงกายและจต เปนเหตใหเกดอวชชาไดตลอดเวลา
แมทกขเวทนาทเรารอนเผาลนปรากฏอยใกลๆตวหรอในตวเรากยงไมรสก
แลวเราสกดกนกเลสไดอยางไร?
น า โ นแหงมหาสต4.3.3.451
เหมอนเราใสเสอผาหนาๆ ในยามอากาศหนาวเยน เรามกจะเขาไป
อยหนาเตาผงไฟแมไฟในเตาจะรอนมากเทาไรเราจะไมรสกรอนบางครง
เผลอจนไฟไหมผาทเราหมเราถงจะรสกฉนใดกฉนนน
ถาเราท�าความร สกตวบอยๆ จตของเราจะไวตอความร สกตางๆ
เมออารมณกระทบป บ เราจะร สกทนท เราจะสมผสไดไว จตกเกด
การระมดระวงไดไวดวยก�าลงของสตทมาเปนประจ�า
วธการสงสมตวร
การสรางจงหวะ และการเดนจงกรมอยางสม�าเสมอ เปนการสงสม
ตวร ใหมพลงเพมขนเรอยๆยงเราขยนสงสมตวรสกตวไดบอยมากเทาใด
การทจะดงจตกลบมาอยกบปจจบน มนจะงาย และมนเรวมากขนเทานน
ยงกลบมาปจจบนไดเรวเทาใดจตใจจะเกดปลดปลอยและผอนคลายรสก
เบาสบาย ปลอดโปรงแจมใส เปนเหตใกล ใหเกดสมาธและปญญาไดงาย
การท�าจตใหอยกบปจจบนมสองลกษณะคอ
1. ลกษณะทเปนสมถะ บางคน ยงไมมประสบการณการเจรญสต
มกจะเผลอไปบงคบจตหรอสะกดจตใหหยดคดเมอความคดและอารมณ
ปรงแตง อาจจะสงบไดชวคราว พอเผลอความคดกมาใหมอกเรอยๆ
คนทชอบท�าแบบสมถะมกจะท�าความเพยรหนกๆนานไปจะรสกเกรงและ
เครยดงายโดยไมรตวถาท�ามาบอยจนเคยชนกเลกยาก
2. ลกษณะทเปนวปสสนาบางคนมนสยชอบศกษาและสงเกตเฝาด
อาการของจตแบบธรรมชาตโดยไมตองบงคบแตพยายามสรางความเขาใจ
52 น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4
กบจตตนเองไปเรอยๆดวยการตามรและสงเกตสงทก�าลงเกดขนรอบตว
ใหชดๆในแตละขณะๆคอท�าจตใหมนคนอยกบปจจบนนนเอง
เหมอนการลอจบสตวปามาเลยง มสองลกษณะ คอไปตามจบมน
มาขงไวแตเผลอไมไดพอเผลอแลวมนหนเขาปาลกเลย
ลกษณะทสองคอไมตองไปตามลาแตใชเหยอทมนชอบมาลอจนมน
คนเคยแลวจะจบไดอยางงายๆ
การเลยงนกทอเมรกา เขาเลยงนกไว ในบานมากมายหลายชนด
โดยไมตองออกแรงไปวงไลจบมน เพยงแตเอาอาหารไปแขวนไวบนตน
ใหมนนกกบนมากนไดทกวน
แตบานเราตามลานกเอาลกนกมาขงไวเปนการเลยงทเปนบาปฉนใด
การดแลจตของเรากท�าเชนเดยว
ถาบงคบจตใหมนร จตมนจะตาน จนเกดอาการเกรงเครยด ไมใช
ความสงบทแทจรง
จตเปนไดทงรปและนาม
เมอไรเราเผลอคดจตเดมเคยเปนผรหรอนามมนจะเปลยนความร
เปนความคดหรอนามรปทนท จตเชนนน จะถกเปลยนเปน สมทย คอ
เหตใหเกดทกข
จตเดมแท เปนนามลวนๆยงไมเปนฝายกศลและอกศลยงไมเปนบญ
และบาปแตถาเมอใดมสมมาสตตงใจรสงใดสงหนงจตนนกเปลยนเปน
น า โ นแหงมหาสต4.3.3.453
กศลจตเปนตวรฝายดบทกขหรอเปนวชชา
ถาเราเปนชาวพทธยงไปไมถงขนวปสสนากยงไมเรยกวาพทธศาสนก
ทแท แมจะนบถอพทธมานานหรอเคยบวชมานานแลวกตาม กยงเปน
ชาวพทธรอยเปอรเซนตไมได
ชาวพทธทแท เบองตน ตองสามารถเหนอาการของจต และอาการ
ของกายไดชดเจนวามนไมใชสงเดยวกนแลวจะไมหลงผดคดวากายกบจต
เปนเราเปนของๆ เรา แตมนเปนเพยงความร สกอนเกดจากกฏของ
ไตรลกษณ
เมอยงเหนกายและจตเปนเรา จตกยงเปนทกขอยเรอยไป เพราะ
ความส�าคญผดนนเอง เมอใดกายเปนทกข จตกเปนทกขไปดวย แตถา
เราเหนกายและจตนตามหลกวปสสนาทถกตอง เราจะเกดปญญาญาณ
เขาไปแยกรป ออกจากนามได เพราะจะรวธแกทกขของรปไมใหเกดในนาม
และแกทกขของนามไมใหเกดในรป คอรปกบนามหรอกายกบใจ จะไมไป
เบยดเบยนซงกนและกนอกตอไป
จดบอดของนกวปสสนา
ค�าวา“ไดอารมณ”คอไดความเปนปจจบนของจตเปนความรสกตว
เฉยๆซอๆมนมใชไดความคดหรอความรสกทดหรอไมดดงนนความรสกตว
ซอๆมนจงไมใชกศลจตธรรมดาแตมนเปนมหากศลจตหรอมหาสต
ฉะนน การเจรญวปสสนาทถกทาง ตองเจรญมหากศลเสมอ เพราะ
จตซอๆ นน เปนจตทนงสงบโดยธรรมชาตทเปนเองนานๆ ไรการบงคบ
กดขมสามารถรกษาไวไดนานไดเทาไรยงด
54 น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4
เพราะจตทปรงแตงไปทางธรรมเปนเพยงกศลจตทอาจจ�าเปนตองใช
เปนครงคราวเทานนเมอใชความคดนนเสรจธระแลวกสลดทงไป
ถาปลอยจตแบบนนไวนานๆ อาจเสยพลงของจตโดยไมจ�าเปน
เหมอนจานทใสอาหารรบทานชวคราวทานเสรจแลวกลางอาหารนนทงไป
ถาไมจ�าเปนกไมเกบไว
แตถาเราเกบอาหารนนไว วนตอไปอาหารนน กอาจจะบดเนาเสย
ฉนใดทกครงทเราท�างานกจ�าเปนตองใชความคดแตอยาคดพอดจนเผลอ
ปรงแตงความคดนนๆแมวามนจะเปนกศลจตทดๆกตามถาใชเกนจ�าเปน
ตอไปกอาจจะเปลยนเปนอกศลจตได
ความคดแรกๆดจะเปนธรรมะวจยพอใชตอไปนานๆมนกไปเปลยน
กฏของไตรลกษณ ไปกลายเปนธรรมวจารณ คอเปลยนเปนสมทย
คอเหตของทกขในทสด
ดงนน กศลจตจงสามารถเปลยนแปลงเปนอกศลจตไดแบบเนยนๆ
แยกแยะใหด นคอจดบอดของนกวปสสนา แตตวรซอๆ เปนก�าลงสต
สมปชญญะ ทเปนมหากศลจต เปนสภาวะทเปนไตรสกขาจะเปลยนเปน
ปรมตถสภาวจตทจะด�ารงอยเหนอกฏของไตรลกษณตอไป
เจรญสตไมเปน กจะเสยสตกได
ส�าหรบคนบางคนทไมเคยเจรญสตมากอนถาไมมศรทธามากๆตอน
ลงมอท�าแรกๆจะรสกวาไมสะดวกใจไมรสกสนกเพราะรสกฝนๆทงๆท
รปเสยงกลนรสสมผสกไมมปญหาอะไรแตรสกไมคนเคยยงคนทเคย
น า โ นแหงมหาสต4.3.3.455
นงหลบตามากอนจนตดสงบใจในความสงบ กยงยากขน เพราะการเจรญ
แบบเคลอนไหวไมนยมนงหลบตาและไมนงสงบนงเปนเวลานานๆ
คนทใชสตระดบสญชาตญาณ จะไมรวธตรวจสอบสภาวจตของตนเอง
ในทางถกไดเลยเมอมธรรมาอารมณมากระทบจตเขากจะเพลนไปกบมน
หรอแชมนอยในอารมณนนอยางแนนอน บางคนแชจนงวงแลวงวงอก
กไมอาจรสกตวได และไมสามารถเปลยนแปลงจตใหเปนสตสมปชญญะ
ไดเลยเพราะมนไมใชสมมาสต
ดงนน ปถชนคนทวไป เมออารมณด ไมด หรออารมณเสยมา
กระทบเขาเขาจงเสยสตไดงายมากๆคอยอมแชกบอยอารมณนนตลอดเวลา
หรอไหลไปกบอารมณนนๆ
แมอารมณนนจะท�าใหรสกขนมวเศราหมองวตกกงวลเขากไมรจก
วธออกจากมนไดสวนมากจะใชวธกลบเกลอนเปลยนเรองไปสนใจเรองอน
ไปเรอยๆ
นกปฏบตใหม มกจะเพลนไดงาย ท�าใหกายหรอรปเปนทกขโดย
ไมรตว จงเกดอาการปวดหลงปวดไหลปวดเอว เพราะนงแชทกขเวทนา
กายไมสบายกไมรวาไมสบายหลงลมการปรบเปลยนอรยาบถใหทนเวลา
เพราะการฝกฝนสมมาสตยงไมมากพอเทานนเอง
56 น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4
วปสสนาจะสอนใหเราอยเหนอทกข
ความรสกตว จะสอนใหเรารเทาทนความพอใจและความไมพอใจ
(อภชฌา และ โทมนส)อนเปนผลของการเจรญสมมาสต
ความเผลอคดหรอมจฉาสต ท�าใหเราตามใจตวเองจนเปนนสย
ขดแยงกบตวเองเสมอและแพรเชอมจฉาสตไปสผอนโดยไมรสกตว
เพราะความพอใจ และความไมพอใจ เปนผลพวงสบทอดมาจาก
การไมตงสตตามร ขณะทรปกระทบตา เสยงกระทบห จมกกระทบกลน
ลนกระทบรสเปนตนเมอหลงลมสตตามก�าหนดรความรสกทางกายหรอรป
ตลอดเวลาความรสกสบายกายกเปลยนเปนความรสกสบายใจ(โสมนสส
เวทนา) ความพอใจ และความรสกไมสบายกายหรอรป กเปลยนเปน
ความรสกไมสบายใจ(โทมนสสเวทนา) ตามมาตามกฏของไตรลกษณ
แตสมมาสตทเจรญมาถกถวนดแลวกจะรจกเฝาดตามรความพอใจ
และไมพอใจ ในทสดความรสกทงสองขวกดบไปเองตามกฏแหงกฏแหง
ไตรสกขา
ท�าไมเราตองมตาใน
จตคอตวรน ถามวชชาเกดรวมดวย มนจะท�าหนาทเสมอนตาใน
ใหเราเสมอ ท�าใหเราใหรจกเฝาด ความโลภ โกรธ หลง วาเปนเสมอน
ฝาหรอผงธลบดบงดวงตา ทเราใหเหนผดไปจากความเปนจรง ท�าใหเรา
ตองวงตามอ�านาจของความโลภโกรธหลงกนอยตลอดเวลา
น า โ นแหงมหาสต4.3.3.457
เพราะเรายงไมรเหนโทษหรออนตรายของมนตามความเปนจรง
แมพวกเราทกคน จะมตานอกดเพยงใดกตาม ถาตาในยงไมเปด
เรากยงมอนตรายรอบดานดงนนอนตรายภายนอกจงมผลกระทบตอเรา
ไดเสมอเพราะตาในยงไมสวางเตมทนนเอง
วธสรางตาในใหแจมแจง
ทกคนมธมมะจกษหรอตาในอยแลว แตเพราะความไมรหรออวชชา
บดบงเทานนเอง วธแกไขรอถอนเอาอวชชาออกไป กตองเรมดวย
เจรญศรทธาและปญญาใหไดกอนกจะท�าไดงายขนเพยงแตกลบใจมาตามร
ตามสงเกตการท�างานของกายและใจ ในขณะทเราก�าลงใชอยในทายน
เดนนงนอนใหปรบหาความพอดอยาใหสบายเกนไปจนหลงเพลน
และอยาปลอยใหทกขเกนไป จนรสกอดอดรางกาย สวนไหนทขาด
ใหปรบเขา สวนทเกนใหปรบออก เชนรสกสบายเกนไป กทดลองปรบ
ไปมา หาความไมสบายบาง อยาเลอกอยกบรป เสยง กลน รส สมผส
ทถกใจอยางเดยวพยายามฝกกายและใจใหยอมรบรปเสยงกลนรสสมผส
ทไมนาพงพอใจบางนคอการศกษาใชสตสมาธปญญาในกจกรรมชวตจรง
จะไมรสกขดขนฝนใจตนเอง
58 น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4
การปรบความสมดลย
ความยากของวปสสนา คอการปลกฝงนสยทชอบทดสอบทดลอง
ฝกฝนใหเกดทกษะใหมเสมอๆ เสมอนแมครวทปรงอาหารไดพอด
จนคนกนตดไมใชงายเลยตองผานประสบการณมามากมายเขาปรบความ
พอดในอตราสวนของอาหารทกอยาง
คนทท�าครวมานาน ใชวาจะท�าอาหารอรอยทกคน บางคนจะท�าครว
มานาน แตขาดการปรบปรงทถกตอง ขาดหลกวชชา จะท�าครวมานาน
เทาไรกไมอรอยเหมอนเดมฉนใด
นกปฏบตวปสสนากฉนนน ตองรจกปรบความพอดของกายและใจ
ใหเกดเสมอ ทงนและทงนน ขนอยกบวา ใครจะเขาใจหลกการเปลยน
สตทเปนสญชาตญาณ ใหเปนปญญาญาณไดมากนอยแคไหน ยงเหน
ปญญาญาณไดชดเจนเทาใด กยงเหนความเชอมตอ ระหวางพอดและ
ไมพอดไดงายมากขนเทานน
วธเปลยนกรรมวบากใหเปนกรรมฐาน
การปลกวเวกเพอการเจรญสตภาวนา มความส�าคญส�าหรบ
นกวปสสนามาก เพราะจะท�าใหเกดความสงดกาย ความสงบใจไดงาย
ซงจะเปนเหตของความสงดจากกเลสตอไปการขาดความสงบสงด
เปรยบเสมอนแมไกทไขแลวไมไดฟกฉนใด ใจทไมมการบมเพาะ
กบความสงดกฉนนน
น า โ นแหงมหาสต4.3.3.459
ดงนนในวธการปฏบตแบบเคลอนไหวจ�าเปนตองมการเกบอารมณ
เปนระยะๆ เพอชวยอบรมใจใหเหอดแหงหางไกลจากการปรงแตงตางๆ
จงตองมการปลกวเวกดวยการเกบอารมณบางในบางคราว
การคลกคลกบความคด
การปลอยใหจตคลกคลกบความคดปรงแตงนานๆ จตจะหมดพลง
ท�าใหจตตกเปนทาสของอารมณดไมด อารมณพอใจไมพอใจ ท�าให
จตบอบช�าออนแอดวยความเครยด ความขนเคองไดงายมากๆ บางครง
ทปลอยใจไปตามอารมณ ท�าใหจตลองลอยไปกระทบกระแทกทางอารมณ
ตางๆ ท�าใหจตฟๆ แฟบๆ บางครงถงกบถล�าไปกบอารมณฝายต�า จนจต
ตองชอกช�าเสยใจซ�าแลวซ�าอก วนละหลายครง เราจงมาอบรมใหจต
เขมแขงไมใหไหลขนๆลงๆสงๆต�าๆ
ตองท�าใจเหมอนลกบอลถกกระทบกระแทกแลวไมช�ายงถกกระทบ
ถาจตเราวางถกกระทบเทาไรกไมช�าจะขนสงลงต�ากไมมปญหา
ดงนนจะท�าอยางไรใหจตวางเพอถกกระทบแลวใจยงปกตรสกเฉยๆ
ไมดนรนกวดแกวงไปตามอารณทมากระทบ
จตไมวางกคอจตวน
จตไมวนคอจตวางใชไหม? จตควรจะวางจากอะไร? จตควรจะวาง
จากความคด และความปรงแตงเรองราวตางๆดวยอ�านาจของกเลสตณหา
อปาทาน
60 น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4
ตองฝกใหจตเตมไปดวยสตสมปะชญญะเสมอๆ เพราะจตวาง
เปนจตทมพลงภายใน เสมอนลกฟตบอลหรอยางรถ ทมความวางภายใน
มนจะรองรบการกระทบกระแทกไดอยางยอดเยยม
ดงนน เราจงตองอดความวางใหเตมเสมอๆ รถทยางออนหรอ
ยางแตกจะวงตอไปไมได ลกบอลทขาดความวาง จะน�าไปใชไมไดฉนใด
ใจทไมมความวาง เปนใจทใชไมไดกฉนนน ไมมใครอยากท�าจตใหว น
แตท�าไมมนจงวนกเพราะเราไมเขาใจธรรมชาตของจตคนมปญญาเทานน
จงจะท�าใหจตวางไดแตถาจะท�าใหจตมนวนไมตองใชปญญาใหล�าบาก
ประโยชนของจตวาง
แกวทว างกบแกวท ไมว าง อนไหนใชประโยชนมากกวากน?
แกวทวาง กมประโยชนแบบหนงคอพรอมทจะใชเมอไรและใสอะไรกได
สวนแกวทไมวาง กมประโยชนอกแบบหนง ถามนเตมดวยน�าทสะอาด
กดมไดทนท
สวนแกวทไมสะอาด จะวางหรอเตม กไมมประโยชน เพราะจะ
ท�าใหน�าทสะอาด กลายเปนน�าสกปรกทนทฉนใด จตทไมสะอาดกฉนนน
เหมอนกน
แกวน�าจงม3ลกษณะ
1.แกวทวางจากน�า
2.แกวทเตมดวยน�า
3.แกวทไมสะอาดจะเตมหรอวางกไรประโยชน
น า โ นแหงมหาสต4.3.3.461
จตของเราในแตละวนกจะม3อยาง
1.จตทวางจากกเลส
2.จตทเตมดวยกเลส
3.จตทบางครงกวางบางครงเตมบาง
1.จตทวางดวยสตปญญา
2.จตเตมดวยสตปญญามแตความคดทด
3.จตเตมดวยความคดไมด
ดงนนจตเดมแทคอจตทวางและสะอาดอยเสมอ
จตเดมแท เปนจตทปราศจากทงอตตาและอนตตา มนจงอยเหนอ
กฏของไตรลกษณ ดวยเหตทเราไมศกษาความจรงของจต เราจงไมอาจ
เลอกใชจตเดมตามทเราตองการได
เราตองการจตแบบไหน?
บางครงเรากตองการจตวางบางครงกตองการจตวนในชวตประจ�าวน
เราตองการความคดทดมประโยชนแตบางครงจตกเปลยนไปดวยความคด
ทไมดไมมประโยชนเปนอกศลเราไมตองการจตแบบนในชวตประจ�าวน
จตของเราเตมไปดวยความคดทไมสะอาดจงเปนเหตของทกข
ทแทเราทกคนตองฝกสตปญญาใหเกดความรเทาทนคดเรองไรสาระ
แตถาไมรจกวธฝกฝนสตปญญาเรากตองยอมรบความคดปรงแตงทไรสาระ
ยอมรบความทกขความเดอดรอนทเกดขนเปนปกต เราจะไปโทษใครไมได
นอกจากโทษการขาดสตปญญาของตนเองเทานน
62 น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4
วตถกบนามธรรมไมตางกน
ลกบอลจะวงไมไดถาขาดลมฉนใดรางกายนถาขาดใจจะเคลอนไหว
ไมไดกฉนนน
ดงนน จะฝกจตใหวาง ตองเรมฝกทกายกอน จะฝกกายใหมโรค
นอยลงกตองเรมฝกจตทคดปรงแตงใหนอยลง
เพราะเราไมเขาใจกายของตนจงหลงสมมตของกาย(รปธรรม)และ
ไมเขาใจ (นามธรรม) จงหลงสมมตของความคด จงไมรเทาทนกายกบใจ
ตามความเปนจรง
ดงนนเราจงมาปฏบตธรรมเพอใหเกดความเขาใจความจรงของกาย
และจตเทานนเอง
จตกบกายเปนคนละสงเดยวกน?
คนมอพการบางคน จงยกมอไมได แตคนปกตจงยกมอได แสดงวา
จตกบกายเปนคนละสงเดยวกน ถากายกบจตเปนสงเดยวกน เมอจต
คดท�าอะไร กายกตองท�าไดทกเรองดงนนตองฝกฝนทงและจตไปพรอมๆ กน
เหตปจจยของกรรม
กรรมคอการกระท�า กายกรรมและวจกรรม จงเกดจากมโนกรรม
ถาใจไมสง กายวาจากท�างานไมได หรอบางครงถาใจสงแตกายไมพรอม
ใจกท�าอะไรไมได เชนใครบอกใหยกมอ ถาแขนเราหก เรากยกมอไมได
ดงนนมโนกรรมจงเปนตวรวมระหวางกายกบจตหรอรปกบนาม
น า โ นแหงมหาสต4.3.3.463
ถากายทไมมจตกายกท�ากรรมไมไดและจตปราศจากกายกท�ากรรม
ไมไดสงทท�ารวมกนไดคอกายกบจตท�าออกมาเปนกรรมแลวแตวาจะเปน
กรรมดกรรมชวกรรมไมดไมชว
จตนจงท�างานไดดวยอาศยกาย กายท�างานไดดวยอาศยจต ดงนน
จงกลาววาจตกบกายเปนคนละสงกไมไดรปกบนามกเปนคนละสงเดยวกน
ไปดวย
เจรญสตเพอเปนทตงของจต
เราเจรญสตแบบตอเนอง กเพอขยายฐานของความรสกตวทวพรอม
ใหกวางและลกละเอยดมากขน เรยกวา มหาสตปฏฐาน เพอท�าใหจต
ตงมน เทยงตรงมความสงบสขไดงายแตถาจตนไมเทยงตงอยบนฐาน
ทไมเทยงคออนจจงจตนตองแปรปรวนเปนทกขและแตกดบ
ดงนนเราควรวางจตนไวบนฐานทปกตเทยงแทคอศลบนฐานทมนคง
ถาวรคอสมาธบนฐานทกวางขวางลกซงคอปญญาเพราะฐานของศลสมาธ
และปญญาเปนฐานทเทยงแทถาวร
ดงนนเราจงควรขยายฐานใหกวางเรยกวา“สตปฏฐาน”
คอฐานก�าลงของสตสมปชญญะนนเอง
ดงนน ความเพยรตองสม�าเสมอ เพอท�าฐานของสตสมปชญญะ
ใหมนคงกวางขวางขนเรยกวา “กรรมฐาน”
64 น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4
วธขยายฐานสตธรรมดาใหเปนมหาสต
สมมตวาจตเปนเสมอนกระบอกไฟฉายบรรจดวยแบตเตอรสามกอน
คออนจจงทกขงอนตตาแตเปนแบตเตอรทมแรงไฟต�า ไมสามารถให
แสงสวางทเจดจาไดแสงมนจงไมเทยงแปรปรวนตดๆดบๆใชไมสะดวก
เราจงน�ามนไปชารทจนเตมจนท�าใหแบตเตอรทงสามกอนนนมไฟเตมท�าให
สวางไสวใชสะดวกฉนใด
เราตองชารทแบตเตรแหงอนจจง ทกขง อนตตาใหเปลยนเปน
ศลสมาธปญญาซงท�าใหเกดแสงสวางมากขนกวาเดมอกหลายเทาตว
เราตองฝกตวรทถกตอง เพอขยายฐานของกายกรรม วจกรรม
และมโนกรรมใหเปลยนเปนกรรมฐานแตถาเราขยายกรรมทงสามอยาง
ไมถกตองเราท�าตามความเคยชนเดมๆจตกตงอยบนฐานของความประมาท
ท�าใหจตไมเทยง แปรปรวนไปกบความรก ความชง ความสขความทกข
การไดการเสยไปตามอ�านาจของโลกธรรมทงแปดจตนนกสราง“กรรมวบาก”
การท�าตามแบบไมรจกจบ
การเจรญสตเพอใหเกดศล สมาธและปญญา จตจะสมผสสจธรรม
ไดงายๆ คอการเขาถงจตทซอๆ สงบเยน แตถาจตไมซอ จตเรากสง
ออกนอกปรงแตงแตเรองภายนอกออกไปเรอยๆ
ทกวนนเราเสยเวลาคดปรงไปกบเรองเลนๆ คอไปเลนของค เชน
เลนกบผดกบถกผหญงผชายดชวบญบาปนรกสวรรคเปนตนไมเคยจบ
น า โ นแหงมหาสต4.3.3.465
เลนกบความคดมากภพกชาตแลวแตเราจ�าไมไดถาเราไมหลงจตคดเลน
กบเรองเหลานกคงไมไดเวยนวายตายเกดมาจนถงทกวนนถาเราหยดเลน
กจะไมตองเกดอก มนเทยงตอการไปสความสงบ ไมขนไมลง เหนอสข
เหนอทกขไมฟไมแฟบเปนโลกตระจตการดจตซอๆเฉยๆแบบรเนอรตว
จตปรงแตงมนจะจบไดงายๆ
66 น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4
ร ผ ด ป ฏ บ ต ผ ด
ร ผ ด ป ฏ บ ต ผ ด
เมอปฏบตผดแลว มนกไดความทกขเดมๆ
เมอเราเหนเรารเราเขาใจ
อยางแจมแจงแลว
เราปฏบตถกตอง
มนกไดรบผลทด
ดงนนทผมไดมาแนะแนว
วธปฏบตอยางลด
อยางกระทนหน
เอาไปใชกบการงาน
แมจะเปนพอบานแมเรอน
กใหดความคด ใหเหนความคด
แลวกท�างานท�าการ
ตามหนาทพอบานแมเรอนของเรา
ท�าทจรตผดศลผดธรรมมนไมด
แมเปนครโรงเรยนกเหมอนกน
เรากตองดความคด
เราก�าลงสอนนกเรยน
นกเรยนก�าลงท�าอะไรตางๆ
เราตองดใจเรา เหนใจเรา
เหนชวตเรา
เรากพดไปอยางทไมมทกข
ท�าการท�างานสอนนกเรยน
อยางทไมมทกข
เปนต�ารวจกเหมอนกน
เรากมหนาทของเรา
ดจตดใจของเรา
เราท�าการท�างานโดยไมมทกข
เพราะเราดจตดใจดชวตของเรา
แตการงานตองท�าไมท�าไมได
เปนทหารกเหมอนกน
เราสนใจทอยากดบทกข
แตวงหาเงนหาทอง
70 น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4
ตองการชอเสยง
ยศฐาบรรดาศกด
มนกเลยดบทกขไมได
เพมพนเปนทกขขนมามากขนทกทๆ
ปรากฏบอยตามหนาหนงสอพมพ
ฆากนตายปลนจกนตายขมขนกน
คนไทยนบถอศาสนาพทธ
ใหมความส�านก
มความละอายไว ในใจ
ไมควรทจะใหมอยางน
ถาหากเราเปนอยางนนอย
บานเมองยงเปนอยางนนอย
เรากเดอดรอน
ไมสมกบทวา
พทธศาสนาเปนหวใจ
เปนใจกลางของคนไทย
ถาหากเราทกคนชวยกน
ท�าการท�างานตามหนาทของเราแลว
การงานของเรา
คงจะกาวหนาลลวงไปได
คนอนมาเหนกวาเมองไทยน
น า โ นแหงมหาสต4.3.3.471
เยนด สขกายสบายใจด
เพราะเขามาแลวไมเดอดรอน
เจอใครทไหนกยมแยมแจมใส
คดอะไรท�าอะไร
ใหอภยกนยบยงชงใจได
คนไทยไมเดอดรอนไมวนวาย
มนกเลยสงบไป
ความสงบมนอยเรากตองสรางไว
ความสงบอยางสงขนไป
เรากตองสรางไว
รสกสรางความสงบ
เรยกวานพพานกได
หลวงพอเทยน จตตสโภ
รอยธรรมหลวงพอเทยน
http://buddhayanando.com/wordpress/?p=10398
72 น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4
เราเวยนวายตายเกดนบชาตไมถวน เพราะเราอยากออกไปจาก
ตวกายใจน เรยกวา อวชชา อวชชาเปนตวตน คอตวไมร ตวไมรเทาทน
พอกลบมารเทาทนกจะหารากของมนไดงายขนจงไมตองลงเล
ถาเรารและเขาใจอยางถกตองเราจะรสกรกและทะนถนอมในการ
จบความรสกตวเลนๆไปเรอยๆชวตจะคอยๆเปลยน
เหมอนเรายกหนกอนใหญ เรามาเจรญสต เหมอนเราไดสอดไม
คานไว ใตหน ถาเราประคองไปเรอยๆ ไมปลอย ท�าอะไรกจบความสกไป
เรอยๆไมคานกจะโตขนเรอยๆจนวนหนงกจะพลกได
จตเปลยนจากสภาวะทเปนปถชน มาเปนอารยชน ความเหน
กจะเปลยน จากความเหนทเคยเหนวาเราเปนตวเปนตน เปนประตแรก
ท เราจะตองเปลยนความเหน จากความคดวาเปนเรา ใหเหนวา
เปนธรรมชาตอนหนง เรยกวาเหนธรรม เกดขนเพราะมเหตปจจย อาศย
ซงกนและกน
น า โ นแหงมหาสต4.3.3.477
แตถาเราท�าผดแบบซ�าซากแลวไปแกไขปลายเหตไปเรอยๆจาก
นงพนไมไดกมานงเกาอจากนงเกาอไมไดกถอไมเทาสามขาสขาจากถอ
ไมเทาไมไดกตองนอนจากนอนไมไดกตองขนเตยงหมอตามล�าดบวบาก
กรรมจะสงผลไปอยางนน
แตถาเราเรมใชวปสสนา วนนเรานงเกาอ ลองปรบมานงพน
เปนอยางไร วบากกรมเราแรงมากมย ขนาดนงพนไมไดเชยวหรอ
เรมปรบมนปวดเมอยตรงไหนนวดใชการเคลอนไหว
พทธะมวธแกวบากกรรม แตเราตองมสต มศรทธา มความเพยร
มากพอหรอไมทจะท�า ถาศรทธาและความเพยรไมมากพอ เรากยอมรบ
วบากแกปลายเหตไปเรอยๆมนกไมดขนเพราะจตของเราออนแอเกนไป
แตพอเรามาฝกฝนแบบนจตเราเรมสเรมเขมแขงรวาอะไรเปน
อะไรเพราะเกดปญญาขนมาวาทกขตองก�าหนดรการก�าหนดรเปนตวปญญา
ทกขเกดเพราะสวนขาดและสวนเกนของอนจจงและอนตตาปรบทอนจจง
คอการเกดอนตตาคอการดบ
ปรบทการเกดและการดบของรปนามใหพอด ทกขกจะเบาบาง
แลวแตวาจะปรบไดมากนอยแคไหน ปรบไดแค 70 เปอรเซนต ทกข
กเหลอแค30เปอรเซนตปรบได50เปอรเซนตทกขกเหลอ50เปอรเซนต
ปรบไดแค80เปอรเซนตทกขกเหลอ20เปอรเซนตมนกจะปรบไตระดบ
ขนเรอยๆขนอยกบระดบสตปญญาของเราวาเราปรบไดแคไหน
78 น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4
ในวธการของหลวงพอเทยน ตองตงสตไวทตวเองกอน
อยางนอย70เปอรเซนตจะลางถวยลางชามกวาดบานถบานจบตรงน
ใหชดเสมอเทากบเปนการเปลยนไตรลกษณใหเปนไตรสกขาไดทกครง
ทกครงทจ�าเปนตองเกยวของกบวตถทสองสามส หาตองฝก
ตงสตเสมอจนเปนทกษะทตองท�าใหช�านาญอยเสมอใสใจลงวตถเหลานน
เพยง30เปอรเซนตเพราะทกคนโดยสญชาตญาณมอยแลวเราเคยสมผส
กบสงนนมา
ถาเราสามารถรกษาความรสกตวไวทตวเอง ประมาณ 70
เปอรเซนตทงศลสมาธปญญากยงเจรญไปเรอยๆในความรสกตวมทง ศล
สมาธ ปญญาอยในตว แตเราตองท�าอยางพออก พอใจ ไมใชฝนท�าอยางรก
อยางทะนถนอมดวยความรคณคาของมนวาสงนเปนสงสงสด
เวลาท�าอะไรตองเรยกรองหาเขาวาตองตงสตใหดกอนชวตของ
เรากจะเรมมความสขตงแตวนนนเลยไมตองรอวนขางหนา
น า โ นแหงมหาสต4.3.3.479
ต น ร เ บ ก บ า น
ต น ร เ บ ก บ า น
การปฏบตตองมเปาหมาย
วธปฏบตแบบแคลอนไหวนน เปนวธทใหศกษาและปฏบตไปพรอมๆ
กนเพอน�าชวตจตใจของเรากลบมาอยกบปจจบนขณะใหบอยๆ และนานทสด
เทาทจะนานไดเพราะใจเราเคยอยไกลตวเองมานานจนนบชาตไมถวน
เมอเราเกดมาพบค�าสอนของพระพทธเจา กเหมอนไดมาพบกบ
พระพทธองคจรง ทานกสอนเราใหเรา น�าชวตจตใจมาอยกบปจจบนอย
เสมอๆ อยาปลอยใจใหคดไปกบอดตและอนาคต เพราะจะท�าใหเรา
เผลอคดอนจะกอใหเกดความทกขและปญหาตามมา
เพราะฉะนน เราจงพากนมา “ฝกความตนร ใหจตอยกบปจจบน”
นคอเปาหมายหลกทหนงของการปฏบตของเรา
เพอฝกฝนตว “ผร ผตน ผเบกบานดวยธรรม ณ ปจจบน”
เมอเรานบถอศาสนาพทธเรากควรพยายามฝกใจใหเขาถงพทธภาวะ
ทแทคอเขาถงความเปนผร ผตน และผเบกบานใหไดสมบรณมากทสด
เทาทจะเปนไปได
เมอความเปนพทธะในจตของเราสมบรณมากขน จตกไมเหลอพนทใหกบ
กเลสตณหาซงเปนเหตของการการเวยนวายตายเกดจตกไดรบความทกข
ทรมานจากการเกดอนนคอเปาหมายทสองของเรา
วธการปฏบต กคออยางทพวกเราก�าลงท�านแหละ คอมสตตามร
การเคลอนไหวทกสวนของรางกายเพอ“กระตนใหรสกตวอยตลอดเวลา”
ไมวาจะอยในอรยาบถใดกตาม เชน การกน อย หลบ นอน นง หม
ขบถาย อาบน�า ซกผา กวาดบาน ถเรอน ตลอดถงการจดหาปจจยส
อาหารเครองนงหมทอยอาศยยารกษาโรคเปนตนใหเราจดการสงเหลาน
อยางรเนอรตวมสตสมปชญญะคอยตดตามสงเกตเฝาดอากปกรยาตางๆ
ของตนเองทงภายนอกและภายใน
คนสวนใหญทยงไมไดเขามาศกษาเรองวปสสนาอยางถกตอง ชวต
จตใจกยงตกอยในความหลงลม ไมรเนอรตวอยตลอดเวลา ปลอยใหชวต
จตใจลองลอยไปอยในอดตบางอนาคตบางกลางคนกเรยกวาฝนกลางวน
เรยกวาคดไมมจดหมายปลายทางแนนอนจนกระทงเราตายไปกระแสจต
ของเรา กไปถอปฏสนธในภพภมทมนเคยคดเคยฝนไป เกดแลวตายอก
เกดแลวตายอกชาตแลวชาตเลาไมเคยจบเรยกวาวฏฏสงสาร
แตพอเรามาศกษาค�าสอนของพระพทธเจาทานบอกให“ดงกายกบ
ใจเรามาอยดวยกน ณ ปจจบน ไมใหจตลองลอยไปในอดต อนาคต”
“เมอใจเราอยกบปจจบนขณะ เวลามชวตอย กสบาย เวลาตาย
กสงบ จตกพนทกขไดงายๆ นคอ เปาหมายทสามของการปฏบต”
84 น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4
นพพานคอปจจบนจต
เรองนจะยากขนาดไหน เรากตองพยายาม เพราะอดมการณของ
พทธศาสนกชนทเราเคยตงไววา“ตองไปใหถงพระนพพาน”เชนเมอเรา
ท�าบญทกครง เราสละสงของทกสงทกอยางใหเปนทาน เรามกปรารถนา
ใหถงมรรคผล นพพานในอนาคตกาล แตจรงๆ แลวในขณะทปฏบต
เราสามารถปรารถนาถงนพพานไดในปจจบนกาลเบองหนานไดเลยเพราะ
นพพานเปนปจจบนธรรม ถาเปนอดตอนาคตกไมใชนพพานเพราะฉะนน
เราจะปรารถนานพพานในอนาคตนนไมไดเพราะไปไมถงแตตองปรารถนา
ในปจจบนนเพราะ“นพพาน คอ จตอยกบปจจบนจต”
นพพานไมมอดตและอนาคต
ดงนน เรา กจงมวธการภาวนา โดยใชวธการของหลวงพอเทยน
จตตสโภ คอ ใชวธการการเคลอนไหว เพอเพมก�าลงใหสตทเกดจาก
ตามร การเคลอนไหวของกาย แลวสตจะดงจตกลบมาอย กบกายได
ท�าใหเกดอาการรเนอรตวขนมาเอง ดงนน การมสตสมปชญญะ จงเปน
การชกน�าจตเขาถงนพพานไดทกๆขณะอยแลวเราจะรปรยตหรอไมรกตาม
จตสามารถเขาถงนพพานไปทละกาวๆตลอดเวลาอยางไมขาดชวงขาดสาย
จนวนหนง จตของเรากเตมเตมดวยปญญา จตของเรากไปถงภาวะท
หยดเยนแลวเรากจะรเองวาจตถงนพพานถง มนเปนอยางไร?
น า โ นแหงมหาสต4.3.3.485
ถงนพพานไดเพราะจตหยดไควควา
จตหยดแสวงหา หยดดนรนแสสายไปในอารมณอดต ในอนาคต
เราสมมตเรยกจตนนวา“ถงนพพานแลว”แตเมอใดจตของเรายงดนรน
แสวงหาอดตอนาคตอยกถอวาจตยงไมถงนพพาน
ดงนนชวตประจ�าวนไมวาเรามอาชพท�าการท�างานอะไรกตามถาเปน
ชาวพทธทแทแมชวตจะมครอบครวและการงานยงยากเพยงใดกไมเปน
อปสรรค เราควรมหนาทสรางสรางนพพานจตไปดวยทกๆ ขณะทม
การเคลอนไหว เพยงมใจรวมรตอการกระท�าเทานน จงท�าใหการท�างาน
เปนการสรางบารมธรรมไปในเวลาเดยวกนจนวนหนงเมอจตมนจะเตมดวย
ความรสกตวแลวเรยกวาบารมมนเตม จตทเตมแลว มนกไมคด ไมปรงแตง
ไปไหนแลว จตกจะอยกบปจจบน กเรยกวาไมไปเวยนวายตายเกด
ไมตองสขไมตองทกขไมตองไปสงสารวฏเรยกวา“จตไปถงนพพานนนเอง”
วธท�าพระนพพานใหแจง
“นพพานไมใชเรองลกลบ แตนพพานเปนเรองลกซง” ในพระบาล
ทานกลาวไววา“นพพานสสะ สจฉกะระณตถายะ เพอกระท�าพระนพพาน
ใหแจง คอ “คอท�าจตใหตนร และเบกบาน หรอสรางความรเนอรตว
ใหปรากฎชดอยางตอเนองเปนปจจบน ดวยความรสกทเยอกเยน และ
ผอนคลาย เรยกวาท�าพระนพพานใหแจง ใหปรากฏ”แตถาเปนความรสกตว
ทไมเยอกเยน ไมผอนคลาย แมจะรสกตวทงวนทงคน กยงไมใชอารมณ
นพพานแตอาจเปน“อารมณอปาทาน”ตรงนตองฝกสงเกตแยกแยะใหด
มฉะนนอาจจะหลงทางไดเชนกน
86 น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4
เราท�ากบสงทมอย มใชหาสงไมม
“มนเปนเรองทเราท�ากบสงทเรามอยจรง สมผสได ไมใชท�ากบสงท
ดนเดานกคด ลองลอย ลกลบอยางทเราเคยท�ากนมา” คนสวนใหญ
ปรารถนาสวรรคนพพานทอยนอกเหนอไปจากชวตจตใจของตนเองเขาจง
ไมพบ เพราะไมรวา มนอยทไหน สมผสไมได แตพอมาศกษา ณ วนน
ปรากฏวา“นพพานอยใกลตวมากทสด เราสมผสไดตลอดเวลา เพยงแต
ดงใจมาอยกบกายใหชดๆ ดงใจมาอยกบปจจบนอยางรเนอรตว เมอนน
กเปนนพพานทกครงไป” ไมวาเราจะอยทไหนกตาม อยในบอน ในบาร
อยในวดในวาในโบสถในวหารศาลาการเปรยญอยในทตลาดทออฟฟส
ทท�างานกสามารถท�านพพานไดหมด เพยงเรามความตนร และเบกบาน
อยในใจไดทกสถานการณ “เพยงแตเรามวธการ รกายเคลอนไหว ร ใจ
นกคด”
ตามหลกของหลวงพอเทยน
เราตองท�าตามรปแบบอยางเตมอกเตมใจ ไมรสกเคอะเขน ไมรสก
ละอาย ท�าแบบเคารพบชา ท�าเสมอนวา สงนเปนสงบชาสงสด แลวก
ท�าดวยความเคารพ ท�าอยางองอาจไมรสกทดทอหอเหยว เพราะอนนคอ
เสนทางของเราคนอนเขาไมรกใหเขาคดไปแตถาวนหนงเขารเขากจะมาท�า
อยางทพวกเราทงหลายท�าเพราะฉะนนเรากจะตองท�าอยางเขาใจ ท�าอยาง
เคารพบชา ส�าหรบคนฝกใหม กเปนธรรมดา ทตองมความลงเลสงสย
ไมแนใจไมเขาใจ ไมชอบความตนร แตตดยดกบความสงบ จนไมอาจรบ
ทางน ได แลวเกดความคดเปรยบเทยบหาเหตหาผล คนเหลานกจะ
น า โ นแหงมหาสต4.3.3.487
ไมสามารถปฏบตตามทางเสนนไดเขามกจะบอกวา“ไมถกจรตของเขา”
ในวธการของหลวงพอเทยน ทานบอกวา เบองตน ใหฝกสตกบ
อรยาบถตางๆ ใหร สกกายใหไดกอน และจะรสกใจเกดตามมาเรอยๆ
ใหเฝาสงเกตเสมอวา ขณะนความรสกทางกายเปนอยางไร เชน การยน
การเดนการนงการนอนความรสกเปนอยางไรเชนขณะนงเราสมผส
กบความรสกเยนรอนออนแขง ในรางกายมอย แลวเราเกยวของกบ
ความรสกเยนรอนออนแขงเครงตงนนอยางไร
เกยวของดวยความเปนเราทกขหรอเราสข หรอเกยวของดวย
ความรสกทซอๆ เฉยๆ เปนเพยงความรสก หรอวารสกเปนเรา หรอเปน
อาการของเรา เบองตน ใหฝกร ใหฝกเขาใจ ใหฝกสงเกตอยางน
ไปเรอยๆกอน
รถกตองชดเจนแลว จะรสกผอนคลาย
ถาร สกไมสบายตงไป กฝกใหเกดการผอนคลาย ถาร สกวามน
ปวดเมอย กใหหาวธผอนคลายอยางรตว เรยกวา ฝกใหรจกการดบทกข
ทางกายใหเปนกอน แตขณะเปลยนอรยาบถเพอแกทกข กฝกสงเกต
ใหรชดๆ วา ความทกขความไมสบายทางกาย มนดบไป หายไปอยางไร
สวนมากทสด เราจะเปลยนแบบไมร ไมทนไดฝกสงเกตจดนอยางตงอก
ตงใจพอรสกปวดไมสบายเรากพลกปบทนทเลยดวยความเคยชนอวชชา
มนเรมตนตรงนกอน แตจะมนกปฏบตสกกคน ทจะสนใจใหความส�าคญ
กบเรองตนๆ งายๆ แบบน ส�าหรบเราแลว ถอวานคอจดเรมตนของ
88 น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4
อวชชาจรงๆ
เมอร จกวธแกไขผอนปรนในความร สกไมสบายทางกายออกไป
อยางตงอกตงแบบนแลว ดวยเจตนาศกษาอยางนไปเรอยๆ จนเปลยน
เปนนสยใหม เพราะการสงเกตความรสกทางใจ ไมใชเรองยากอกตอไป
เพราะเรองทางกายภายนอกเปนเรองหยาบๆชดเรายงรไดไมชดไมแจงเลย
แลวจะไปดอาการของจต คดดวา เราจะท�าไดชดเจนถกตอง ละเอยด
ไดแคไหนไมตองพดถงเลยทเดยว?
อาการทางใจ รไดไมงายอยางทคด
อาการร สกทางใจ มสารพดอารมณทเกดขน เชน ความอยาก
ความงวงเหงา ความเบอ ความขเกยจ ความทกข ความรสกหนกใจ
เปนตนอาการเหลานเราตองฝกเรยนรสงเกตมนไปเรอยๆกแกไขไปเรอยๆ
นนเรยกวา นโรธ “นโรธ แปลวา แกไข” เอาสงนนออกไป เมอแกไข
ออกไปไดสงนนดบไปเรากใชวธการนไปเรอยๆ
ดงนน ในวธการของหลวงพอเทยนในเบองตนใหรกายเคลอนไหว
ร ใจคดนก จ�าไวเปนสตรเลย
น า โ นแหงมหาสต4.3.3.489
ป จ ฉา ว ส ช ช น า
ป จ ฉ า ว ส ช ช น า
ปจฉา: “การเจรญสตเพอพฒนาตวเอง ตองใชอะไรเปน
เครองวดถงจะรวาเปนการพฒนาส�าเรจไดจรง?
หลวงพอวสชชนา:เบองตน ตองท�าความเขาใจใหถกตองกอนวา
ความทกขคอตวปญหาทเราจะตองเรยนรวธแกไข
ตองพจารณาเหนใหชดๆ วา ปจจบนนตวเราเอง
ก�าลงมความทกขและปญหาดวยเรองอะไรบาง เชน
ความทกขของรป ปจจบน เราก�าลงมปญหาเรอง
สขภาพ มความเจบปวยบางอยาง ทท�าใหเกด
ความวตกกงวล และก�าลงหาทางรกษา เราอาจจะ
ตองไปตรวจรกษาเพอกนยาหาหมอเปนตน
แตอยาลมวา โรคบางอยางเราสามารถชวย
ตวเองไดกควรชวยตนเองไปดวย เชน ตองพฒนา
รางกายใหเขมแขงดวยวธการตางๆ การขวนขวาย
เพอชวยเหลอตนเองใหมรางกายทเขมแขงขนเรอยๆ
จนพงตนเองไดเปนหลกส�าคญสามารถเปนเครองชวด
ไดวา การเจรญสตของคณสามารถชวยทางกายภาพ
ไดแลวคอมผลท�าใหคณพงตนเองไดแลว
การพฒนาในขนตอไป คอการพฒนาทางนาม
ไดแกการส�ารวจศลของตนเองวาเราสามารถจดการ
ตนเอง ใหมระเบยบวนยไดแลวหรอยง เราสามารถ
ควบคมดแลกายกรรม วจกรรม ใหเปนทยอมรบ
ของตนเองและผอนไดหรอยงถาส�ารวจจนเปนทแนใจ
ไดวา เราเปนทรกและเคารพทงของตนเองและผอน
นคอเปนเครองชวดวา การเจรญสตของเรากาวหนา
ในระดบทสองแลว
ขนตอไป เราตองพฒนาจต ใหเรมตนจาก
การใชฝกฝนสตปญญา เพอใช ในการส�ารวจใจตนเอง
อยเสมอๆ วาขณะนเราก�าลงคดอะไรอยเราฝกท�าใจ
ใหอย กบความร สกตวแทนความคดท ไร สาระได
หรอยง?ฝกอยางนไปเรอยๆวนหนงเราจะเปลยนใจ
ทคดมากใหลดนอยลงไปเรอยๆ จนควบคมความคด
ตนเองไดส�าเรจ จนจตเรามความมนคงเยอกเยนลง
ตามล�าดบ นกเปนเครองชวดวา การเจรญสตใหเปน
สมาธไดส�าเรจและกาวหนาแลว
94 น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4
ขนตอไป เปนการพฒนาอารมณ คอ ใหม
ความเฉลยวฉลาดทนเหตการณเป นเครองชวด
ดวยการอบรมตนเองผานฐานกายศลจตและปญญา
กายตองพฒนาดวยศล จตตองพฒนาดวยสมาธ
และปญญาเพราะฉะนนเราตองพฒนากายดวยศล
และพฒนาจตดวยปญญา
ปจฉา: “จะรเทาทนเวทนาไดอยางไรเมอเวทนาทางกายเขามา
สจตแลวจะท�าจตใหเปนกลางหรอท�าใหมทกขเวทนา
เบาบางเพอใหจตคงสภาพเปนกลางไดอยางไร?
หลวงพอวสชชนา:เราตองตงสตตามรเวทนาทางกายทงสามใหชดเจน
เสมอเวทนาแรงเกนใหปรบลดลงเวทนาตวไหนขาด
ใหปรบเพมขนดวยการตงสตขณะปรบเปลยนอรยาบถ
อยางสม�าเสมอ ไมปลอยปะละเลยใหความร สก
สขทกขทางกายเขาไปแปรเปนสขทกขทางจต
จตกสามารถด�ารงความเปนกลางไวไดนาน
จตเปนกลางนเอง เรยกวา อเบกขา ถาหากปลอย
เวทนาไหลเขาถงจตได จตกเสยความเปนกลางมนอาจ
ไปอยขางสขหรอขางทกขกไดจตถกเปลยนเปนนามรป
ทนทจตทแทมนเปนผรหรอนามมนจะเปนกลางเสมอ
ถาจตไปเขาขางสขเวทนา มนจะเสยศนยกลาง
จตกจะออนเอยงไหลไปตดสขเสพเสวยสขขยายสข
น า โ นแหงมหาสต4.3.3.495
เวทนารนแรงขนเปนนนทราคะ เปนตณหาและโลภะ
ตอไป
แตถาจตไปเขาขางทกขเวทนา จตกเสยความ
เปนกลาง มนจะไหลเอนเอยงไปตดทกข เสพเสวย
ทกข จตจะมสภาพแขงกระดาง ขยายตวเปนปฏฆะ
และโทสะพฒนาเปนมานะอตตาสงตอไปเรอยๆ
ปจฉา: “การจดบนทกขณะฟงธรรมจะท�าใหฟงซานหรอเพลน
ไดหรอไม? จะท�าใหสตในการฟงขาดความตอเนอง
หรอไม?เกดผลดผลเสยอยางไรบาง?
หลวงพอวสชชนา:ถาจดบนทกดวยสตสมปชญญะมนจะท�าใหเกดปญญา
แตถาจดบนทกดวยลมสต กท�าใหเกดความฟงซาน
ถาจดดวยความฟงซานกไมค ม เมอไหรทฟ งซาน
กหยดจดบนทกไวกอนถาตงสตไดมนคงแลวกคอยจด
บนทกตอกได แตในทางทถก ขณะฟงกควรเจรญสต
ในการฟง ไมตองท�ากจอนใดเลย จะดทสด ใหฟง
เพอความเขาใจอยาฟงเพอใหจ�าแตน�าไปใชไมได
ปจฉา: “หลวงพอชวยบอกวธแกนวรณแบบงายๆ จะแกได
อยางไร?
หลวงพอวสชชนา:“นวรณธรรม คอ อาการทเปนอปสรรคขดขวาง
ตอการปฏบตภาวนามหาอาการ คอ1.อยากไดอารมณ
ทปราถนา ถาไมไดตามปราถนาเรยกวา กามฉนทะ
96 น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4
กท�าใหเกดนวรณตวท 2. คอ เบอ และหงดหงดผด
หวง เรยกวา พยาปาทะนวรณ กกอใหเกดนวรณ
ตวท3.คอเกดอาการงวงเหงาหาวนอนถาไมงวงกเกด
อาการท4.คอฟงซานฝนเฟองและใจเลอนลอยไปกบ
เรองราวตางๆ เรยกวา อทธจจะกกกจจะ กอใหเกด
นวรณตวท5.คอวจกจฉาไดแกอาการลงเลสงสย
ไมแนใจวาจะท�าตอไปไดหรอไมจะไดอะไรจรงหรอไม
เปนตน
วธแกนวรณแบบงายๆ คอ อยาปลอยทง
ใหอาการเหลานนยดยาวนานออกไป พอมอาการ
เรมตน ตองหาทางแกไขทนท ถาแกไมเปน หรอไม
ตกพยายามแกแลวไมไดผลกรบไปพบครพเลยงและ
ถามวธแกทนทจดการใหไวทสดปฏบตการแบบรวดเรว
และรนแรงทสดมนจะหายทนทไมเชอลองท�าด
ปจฉา: “ถาเบอมากๆเกดขนจะมวธแกอยางไรครบ
สามเณรนอท(พษณพงศ)
วสชชนา: “ความเบอจะมาชวงใกลๆจะเลกวธทผมแกกคอเวลา
เบอมนจะทนนงอยทเดมไมไดครบ มนจะรสกลกล
ลกลนอยากจะท�าอยางอนครบผมใชวธคอฝนมนครบ
ผมอดทนท�า สมมตว ามนอยากให เราลกหรอ
ใหเปลยนทาใชไหมครบ ผมกจะนงท�าตรงขาม
กบมนครบผมแลวกดมนไปเรอยๆ แลวอยๆ มนก
หายไปเองครบผม
น า โ นแหงมหาสต4.3.3.497
ปจฉา: พระทศพลถามวา “ผมเจรญสตตามทครบาอาจารย
แนะน�ามา แตผมกยงไมเกดปญญา แตผมกไมทอ
และจะท�าตอไป จงมาขอความเมตตาจากหลวงพอ
ผมอยากทราบวา ปฏบตอยางไร ทจะเกดปญญา
ไดงายๆครบ?
หลวงพอวสชชนา:“กยงดนะอยางนอยนกมปญญาเขยนออกมาได..
เหนไหมนคอปญญาแลวนะทานทศพลถาไมมปญญา
จะเขยนออกมาไมได ใชไหม ปญญาคอสามารถทจะ
เหนภาพของความคดแลวเอาออกมาเปนรปธรรมได
วนหนงๆเราคดแลวมนกหายไปๆเปนหมนๆแสนๆ
เรอง แตเราจะเขยนออกมาเปนตวหนงสอสกเรอง
ไมใชของงาย วนนอาจจะคดเปนรอยๆ เรอง ถาจะ
ใหเขยนออกมาสกเรองหนง กทงยากแทบจะจ�าไมได
สกเรองเลยนะ
แตนคณเขยนออกมาไดเปนเรองแสดงนคอ
ตวปญญาแลว สามารถเรยบเรยงออกมาเปนค�า
พดแตความคดทออกมาเปนการเขยนออกมาไมได
ก ไมสามารถจะกรองได สงทกรองออกมากเปน
การกระท�ากายวาจาและใจใหสมพนธกนออกมาเปน
ปญญา คดอยางเดยว ตอใหคดดขนาดไหน กยงไม
เปนปญญา ความคดทบรรยายออกมาเปนค�าพดได
เปนปญญา ความคดทเขยนออกมาเปนหนงสอได
กเปนปญญาเพราะมนผานการกรองทง3ทวารกาย
98 น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4
วาจาใจคนสวนมากคดออกมาตงมากมายแตใหออก
มาพดใสไมคกไมไดใหเขยนเปนหนงสอกไมเปนอน
นไมใชปญญาแตมนอาจกลายเปนปญหาเพราะฉะนน
คนทมปญญาถงเขยนหนงสอไดเปนตงๆ อนนคณ
เขยนมาไดขนาดนถอวาเปนปญญามากแลว
ปจฉา: “ผมอยากจะถามวา 1. การสรางสมบญมากในชาตน
จะเปนการสรางภพชาตใหมอกหรอไม?2.เราเปนพระ
จะบรจาคปจจยใหทานดวยไดหรอไม? 3. พระสงฆ
สามารถท�าการบรหารรางกายหรอท�ากายภาพบ�าบด
เปนอาบตหรอไม?
หลวงพอวสชชนา:“ถามวาการท�าบญจะเปนการสรางภาพสรางภพชาต
ใหมไดหรอไมเปนค�าถามทดมากความจรงลกๆ แลว
การท�าบญ ถาท�าไมถก กท�าใหเกดบาปได เราเกดมาเปน
มนษยไดกเพราะการท�าบญนเองไหนๆกจะเกดแลว
ระหว างสบายและไม สบายอยากเกดแบบไหน
เราอยากเกดมาเดอดรอนหรอเกดมาสบาย เรากตอง
ตอบวาอยากสบาย ถาอยากสบายคณกตองสรางบญ
แลวจะรไดอยางไรวา บญทสรางมา จะท�าใหเกดมา
สบาย คณลองยกมอแลวชก�าปนใสหนาคนอนกบ
ยกมอไหวตอหนาคนอน การท�าแบบไหน จะเปนบญ
แบบไหนจะเปนบาปทนตาเหนเวลาชก�าปนใสหนาคน
คนจะรสกอยางไร...ไมชอบใชไหม?บาปเกดหรอยง?..
เกดแลวเพราะเขาไมชอบ
น า โ นแหงมหาสต4.3.3.499
แตมอชดเดยวกน ถาเรายกมอนนไหวคนอน
จะรสกอยางไร?..เขากชอบเราดาคนกบชมคนผลออก
เปนอยางไรพอนกออกไหม?..กเกดผลตางกนคณชม
เขาเขากหวเราะชนใจใชไหม..เรากไดรบความสบายใจ
เพราะฉะนน บญและบาป เราสามารถสรางได
และเหนผลทแทจรงในขณะท�านนเลยไมจ�าเปนตองรอ
ไปถงภพหนาชาตหนาทกวนนเราไปพดกบคนบางคน
แลวรสกพอใจบางครงพดแลวเขาไมพอใจแสดงวา
เราพดถกหรอไมถก สงไหนทเราพดออกไปเปนบญ
เขารสกพอใจใชไหม สงไหนทเราพดออกไปมนเปน
บาป ท�าใหเขาไมพอใจ เพราะฉะนนบญบาปสามารถ
พสจนไดทนทไมตองไปเกดในภพหนาชาตหนากได
ภกษจะบรจาคปจจยไดหรอไม.. การใหทาน
ม3อยาง ใหวตถเปนทานใหอภยเปนทานและให
การปฎบตเป นทาน แตใน3อยางนท านบอกวา
การปฎบตเปนทานอนสงสดเปนการบชาทสงสด
เราบวชเปนพระแลวเราตองเอาทานระดบสงไมตอง
เอาทานทต�าเตย
สมมตวา คณไปท�างานอนหนง แลวไดเงนมา
แตท�าอกงานหนงไดทองมาและไปท�างานอกงานหนง
ไดเพชรมา คณจะเลอกไปท�างานแบบไหน..? คดวา
คณตองเอางานทมเพชรดกวาแนนะ เพราะฉะนน
100 น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4
เรากตองเลอกท�างานในสวนทไดผลตอบแทนดทสด
การใหทานของนกบวชหรอพระกสามารถใหไดไมผด
แตกควรใหกเลสเปนทานไปดวย คอใหเวลาและ
ความเพยรในการปฎบตบชาเปนทานอนสงสด
พระสงฆควรออกก�าลงกายเปนประจ�าทกวน
เพอรกษาสขภาพใหเข มแขง จะไดปฏบตธรรม
ไดผลเรวเพราะเมอกายอนทรยเขมแขงมโนอนทรย
กจะตองเขมแขงไปดวย และไมเปนโรคภยไขเจบ
ใหเปนภาระของคนอน พระตองพงตนเองไดกอน
แลวจงจะเปนทพงของคนอนไดด และสามารถ
ชวยเหลอใหคนอนเขมแขงไดดวย เปนประโยชน
ทงตนเองและผอนแตตองรจกเลอกวธออกก�าลงกาย
ทเหมาะสมกบกาละเทศะดวย
ปจฉา: “พระนนทวตถามวา1.ในการเดนเจรญสต ความลาด
เอยงในพนทเดมมผลตอการเจรญหรอไม 2.การเดน
ดวยเทาเปลาและการใสรองเทาเดนมความแตกตาง
กนอยาไรในการเจรญสตควรใสรองเทาหรอไม
หลวงพอวสชชนา:“ปญหางายๆไมมใครคดถงแตพระนนทวตคดออกมาได
นกถอวาเปนปญญาเพราะท�าใหไดปจจบนขณะ การเดน
ในพนทราบจะท�าใหไมตองเกดเวทนามากนก เพราะ
การปฎบตตองการมเวทนาเบาบาง ถงจะเกดปญญา
ไดงาย แตการเดนในทเปนลมหรอมความลาดเอยง
น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4101
มากเกนไปทไมสม�าเสมอกอใหเกดทกขเวทนาอาจจะ
เกดอาการเครงตงตามแขงขา ท�าใหเกดทกขเวทนา
มากกวาเดนทราบ เพราะเดนไปนานๆ จะตงทขา
กอใหเกดเวทนาหนกเกนเปนเหตใหเกดอาการทางจต
คอ รสกหงดหงดร�าคาญ แลวเกดความไมสบายใจ
เกดความเผลองาย
ส�าหรบการใสรองเทาและไมใสรองเทาขณะ
เดนจงกรมแบบไหนดกวากนการใสรองเทาไมท�าให
เทาเปอนท�าใหเดนสบายและท�าใหเพลนไดงาย
ถาพนไมเปยก และไมขรขระเกนไป การไมใส
รองเทาจะท�าใหเราไดสมผสพนดนโดยตรงจะรสกตว
งายกวา แมเทาจะเป อนกไมเปนไร ผลพลอยได
อาจจะโรคภยไขเจบบางอยางหายไดงาย เพราะธาต
ดนน�าลมไฟจากผวดนจะมพลงสงเสมอพระธดงค
สวนใหญไมนยมใสรองเทา คนโบราณกไมใสรองเทา
จะเหนวาคนเหลานไมคอยเจบปวยงายๆเพราะฉะนน
ถอดรองเทาเดนจงกรมจะดกวาใสรองเทาถาสถานท
นนๆพรอม
102 น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4
ปจฉา: ถากายไมเคลอนไหว จตจะท�าใหกายเคลอนไหวได
อยางไร? ถาปราศจากจต กายกเคลอนไหวไมได
แตการเคลอนไหวไมใชจตและจตไมใชการเคลอนไหว
อยากทราบวาจตคออะไรครบ?
วชชชนา: โยมมองเหนไฟฉายในมอนไหม?(ชไฟฉายใหผถามด)
จตกเหมอนไฟฉายกระบอกนเปนคนละสงกบกระแส
ไฟทเรามองเหนใชไหม แตความจรงกระบอกไฟฉาย
กด สายไฟกด และสวสไฟกด หลอดไฟกด ทงหมด
ไมใชแสงไฟฟาฉนใดกฉนนน
กายเหมอนกบกระบอกไฟฉาย จตเหมอน
กระแสไฟเพราะอาศยอปกรณตางๆประกอบเขากน
และกนอยางถกตองตามเทคนค จงเรยกวา ไฟฉาย
การรบรกเหมอนกระแสไฟ แสงสวางจากหลอดไฟ
จะตองอาศยเหตปจจยหลายอยาง มาประกอบกน
จงเกดแสงไฟขนไดฉนใดกายและจตนกฉนนน
ตองอาศยเหตปจจยหลายอยางประกอบกนเชน
ธาต4ขนธ5อายตนะ12เปนตนประกอบกนเขา
อยางถกตอง ตามกฏของธรรมชาต จงเกดเปนกาย
เปนจตไดจงเรยกวาอนตตาเพราะกายนไมมตวตน
ทแทจรงแตเปนการประกอบกนขนจากเหตปจจยตางๆ
จงเปนรปเปนนามขนมาไดหวงวาคงเขาใจนะใหรซอๆ
รแลวทงทนทอยาเกบมาปรงแตง
น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4103
ปจฉา: หลวงพอครบผมเรมอานหนงสอวปสสนาพามอขนไว
ดมากครบแตมค�าถาม ครบรวากลบรสกคนละเรอง
เชนเวลาลางชามใหรวาลางชามเวลากระพรบตาตอง
รสกลงไปดวยขณะกระทบสมผสนผมไมคอยเขาใจ
ครบวาความรสกกระทบสมผสกบรสกตวมนตางกน
อยางไรขอความกรณาหลวงพอชวยอธบายใหละเอยด
ซกหนอยครบวาใหรสกกบการลางชามอยางไรครบ?
วสชชนา: ประเดนทถามเปนประโยชนส�าหรบคนใหมมากๆ
1. การเคลอนไหวในชวตเรา มนมถงหกระดบ
คอ รปเคลอนไหวผานตา เสยงผานห กลนผานจมก
รสผานลนสมผสผานกายอารมณผานใจยอๆแลว
เหลอสอง ถากระทบผานกาย เรยกความรสกนนวา
เวทนาถากระทบผานจตเรยกวาอารมณ
แตผ ร การกระทบทงสองระดบนนเรยกว า
จตวญญาณ แตตวรทตอบสนอง เมอมการกระทบ
ทงทางกายและทาง จต มสองแบบคอ แบบ
สญชาตญาณ และแบบปญญาญาณ
*คนทยงไมฝกฝนวปสสนาปญญายงมอวชชาอย
ปกตจะกระทบสมผสกบสงใด และตอบสนองสงทมา
กระทบ จะตอบสนองดวยความรทเปนสญชาตญาณ
เสมอ
104 น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4
แตส�าหรบ คนทฝกวปสสนาจนไดปญญา และ
วชชาถกตองแลว จะตอบสนองการกระทบดวย
สตสมปชญญะ หรอปญญาญาณ
แตความรสกตวทเกดจากสตทไปรบรการกระทบ
ทงกายและจตเราจงเรยกรวมๆวารสกตวทวพรอม
เมอเราท�าสงใดอย กตาม เชนการลางชาม หรอ
ก�าลงท�าสงตางๆ จตจะไปรบรสงกบสงนน และจตก
รบรกายทงหมดทก�าลงเคลอนไหวดวย เราเรยกวา
สมปชญญะ คอ รตวทวพรอม และตามดแลการกระท�า
ทงหมด ใหถกตองดงาม ไมมปญหาทงภายนอกและ
ภายในคอขณะท�าไมมความทกขกายทกขใจงานท
ออกมากเรยบรอยดงามไดผลสภาวะรรวมทงหมดน
เรยกวา“วปสสนาญาณ”
2. ความเขาใจใหชด กคอ การท�างานทกอยาง
ดวยความรสกสบายๆผอนคลายแมอยในสถานการณ
ทนาจะท�าใหทกข ใหเครยดไดงายๆ เชน ถกบงคบ
ใหท�างานหนกกลางแดดรอน ทามกลางอากาศ
หนาวเยน หรอฝนตกเปนตน กยงสามารถประคอง
กายและจตใหปกตไดสบายๆ
น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4105
ดงนน การฝกฝนเจรญภาวนา ตองท�าใหได ใน
ทกๆ สถานการณ ถาจ�าเปนตองท�า กท�าได ถามเงอนไข
ทดกวา เรากรจกเลอกเงอนไขทเหมาะสมกบธาตขนธ
ของเราไวกอน ไมใชท�าอะไรแบบเถรตรง ตองรจกปรบ
ใชดวยสตปญญา
หวงวาคณคงเขาใจไดไมมากกนอย
ปจฉา: ท�าไมเวลาเหนคนถกท�ารายอยางทารณ ท�าไมหน
ทนดไมไดเลยคะมนรสกบบคนและทรมานใจมากแมจะ
พยายามท�าความรสกตวอยกอดรสกสงสารนนกไมได
ตางจากความทกขทเกดจากความคด พอรสกตวก
เบาลงความรสกสองอยางนมนตางกนอยางไรคะ?
วสชชนา: นกปฏบตทเจรญสมาธเปนประจ�า แตไมไดเจญสตให
เขมแขงดวย จตจะเกดเมตตาไดงาย ท�าใหมก�าลง
สมาธสงกวาก�าลงของสตสมปชญญะเมอมการกระทบ
กบเหตการณทรนแรงแบบปจจบนทนดวนจตจะตงรบ
ไมทนจงเกดอาการชอกจตจะขาดความสมดลจงเปด
โอกาสใหอวชชาเขาแทรกไดงายเมอเจรญสมาธแบบ
นไปนานๆ จะท�าใหก�าลงสตออน ก�าลงปญญากออน
ไปดวย จตจงไม ไวพอทจะร เท าทนอ�านาจของ
ความพอใจ ไมพอใจ จตกเผลอวงเขาไปในความคด
อยางรวดเรว ทงเหตการณทกอใหเกดทกข เกดสข
106 น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4
ไดงายจดเปนอารมณสมถะเพราะก�าลงสตออนไมพอ
ทจะท�าใหจตกาวไปถงฌานท3-4ไดแตถาจตสามารถ
กาวไปถงองคฌานท3-4ไดจตกจะเขมแขง
เมอจตอยในฌานขนตนๆกงายทจตจะเหวยงไป
ตามอ�านาจของความพอใจและไมพอใจท�าใหจตเสพ
ความพอใจจนตดแนนและเมอจตไปกระทบอารมณท
ไมนาพอใจกจะรสกไมพอใจมากๆคอถาไมชอบอะไร
หรอเจอกบภาพอะไรทนาเกลยดนากลว กท�าใจเฉยๆ
ไมได กมปฏฆะแรงและลกกวาคนปกตดวยซ�า และ
ถาจตเกดเมตตาสงสาร กรสกอนในอารมณนนมากๆ
จนเกดความรสกกระเทอนอารมณมากกวาคนปกต
ดงนนในสถานการณจรงถาเราพบเหตการณท
สะเทอนอารมณกท�าใจไดยากทจะไมอนไปกบอารมณ
นนๆลกและไวเกนกวาสตจะตามทน
ดงนน ตองเจรญสมมาสตใหควบคไปกบสมมา
สมาธดวยทกครง ถาเจรญสมาธทขาดสต จตมก
จะแชอย ในความร สกสงบสขนนนานกนไป ตอง
รจกวธถอนจตออกมาตงทตวามรสกตวทวพรอมคอ
มสตสมปชญญะใหชดเจนเสมอๆกวาจะแกอารมณนได
กยากหนอยเขาใจยากหนอยนะคอนขางละเอยดออน
กขอใหทบทวนการเจรญสมมาสตหลายๆรอบเอานะ!
น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4107
ปจฉา: ความรสกตวจะไปลางความคดทไมดกบความรสกไมด
ไดอยางไร
วสชนา: ความคดนน มนไมอาจจะลางกนได เหมอนน�ากบ
ขตม เพราะความคดเปนนามรป สวนความรนนเปน
นามลวนๆ ถาจะเปรยบใหลงตว ตองเปรยบเหมอน
ความมดกบแสงสวางมนเปนมตแหงเงากบแสงสวาง
มใชมตแหงรปเหมอนดนกบน�าดงนนมนจะลบลางกน
ไมไดแตท�าปฏกรยากนเหมอนเงากบแสงความคดด
กเหมอนเปนเงาสขาว ความคดไมดเปรยบเหมอน
เงามดสด�า เมอเราเปดแสงสวาง เงาทเปนทงสขาว
และสด�ากหายไป
ดงนน ไมตองเอาความคดดไปลางความคดชว
แตใหสรางแสงสวางแหงสตปญญา คอตวรสกและตว
เขาใจถกตอง เขาไปแทนความคดทงทดและไมดบอยๆ
จนเคยชน ความคดทงทดและไมด มนกไมมอทธพล
เหนอจตเรา แตเราจะหามความคดทงทดและไมด
ไมได เพราะเปนธรรมชาตของจตตองรทง2อยาง
ตวรคอญาณปญญาเปรยบเสมอนแสงสวางแหงดวง
อาทตย จตนเสมอนโลกและจกรวาลตางๆ ความมด
และแสงสวางคอมตของการเปลยนแปลง เสมอน
กฎของไตรลกษณ ไมมใครไปปฏเสธมนได มนคอ
กฎของธรรมชาต
108 น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4
แ ช ร ป ร ะ ส บ ก า ร ณ
แ ช ร ป ร ะ ส บ ก า ร ณ
แชร... จากผเขาอบรมเกบอารมณเขม
หลวงพอไดเหนความตงใจในการพฒนาตนเองอยางกระตอรอรนและ
ตอเนองกนาเปนหวงและอกทางกนาอนโมทนาเพราะมเหตผลทนาจะเปน
ดงน
1. การเจรญสตแบบเกบอารมณเขมเปนเรองส�าคญตอการพฒนา
สตระดบสง จ�าเปนตองมกลยาณมตรผช�านาญและแมนย�าเรองการให
และการสอบอารมณ เปนบคคลทผปฏบตใหความศรทธาและไววางใจ
อยางสนทใจชนดไมเคลอบแคลงสงสย
2. สถานทเกบอารมณเขมตองเออแกการไดอารมณภาวนาอยางยง
เรยกวา“อาวาสสปปายะ”เออตอการเกดกายวเวกจตตวเวกและอปธวเวก
(สงดกายสงดจตและสงดกเลส)ไดงายกวา
3. ครผดแล ตองมอารมณสามารถรวาระตนเองแลผปฏบตเปน
อยางด วาอะไรควรจะพด อะไรไมควรพด ควรจะใหอารมณและสอบ
อารมณในเวลาใด
4. ผทสมควรเขาเกบอารมณเขม ควรมความเขาใจในพนฐาน
ดงตอไปน
4.1 เขาใจรปนามเบองตนเปนอยางดแลว รปนามเบองตนคอ
สามารถแยกความรสกทางกาย และทางใจออกไดอยาง
ชดเจนวาสวนไหนคอรป สวนไหนคอนาม และสวนไหน
คอความคด
4.2 สามารถแยกลกษณะและอาการของสตทเปนสญชาตญาณ
และสตทเปนปญญาญาณไดชดเจน
4.3 สามารถเหนยวเอาสตในรปนาม เปนอารมณไดอยาง
สม�าเสมอและตอเนอง
4.4 รจกลกษณะของสตสมปชญญะ สมาธและปญญา วาม
อาการและท�าหนาทแตกตางกนอยางไร
5. ผเขาเกบอารมณระดบกลางหรอผเขาใจรปนามดแลวตองการ
พฒนาอารมณในขนตอไป ควรมคณสมบตตามขอท 4 ครบถวน และ
จะเอาอารมณอะไรมาเปนอารมณ
5.1 ผเกบอารมณระดบกลางควรมสมปชญญะ หรอเวทนา
ทงกายและจตเปนอารมณ
5.2 สามารถยอนกลบไปจารณาอารมณตามขอ 4 ใหชดเจน
เขาใจไดถงความละเอยดและความแตกตางของความคด
ความรสกตวไดเพมขนกวาเดม
112 น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4
5.3 สามารถแยกแยะความคดหรอนามรปทงสามระดบไดชดเจน
คอความคดทเปนสตความคดทเปนสงขารปรงแตงและ
ความคดทเปนธมมารมณ วามนเปนเหตใหเกดกนและกน
ไดอยางไร
5.4 สามารถรเทาทนความคดปรงแตงแลวยงสามารถสลดหรอ
ลดละมนไดทนทหรอไม ตองใชระยะเวลานานเทาใด และ
ท�าไดทกครงทความคดปรงแตงเกดขน
5.5 ผเขาเกบอารมณระดบนตองรจกลกษณะการเกดของนวรณ
ทงหาไดเปนอยางดวาแตละตวนนมเหตเกดมาจากไหนและ
ควรจะแกและปองกนไดอยางไร
6. การเกบอารมณของนกปฏบตระดบสงหรอAdvanceควรจะตอง
รอะไรบางซงมเงอนไขดงน
6.1 ไมตองมพเลยงหรอครมาดแลกได สามารถเกบอารมณ
ดวยตนเองเมอไรและทใดกไดไมสงสยเรองการเกดนวรณ
แมจะมนวรณอยจตไมขนมวกบการเกดนวรณตอไป
6.2 เขาใจการใชกฎของไตรลกษณและสามารถเปลยนใหเปน
ไตรสกขาไดตามตองการ
6.3 สามารถเขาใจใชสมถะและวปสสนาใหเปนเครองมอพฒนา
อารมณไดอยางตอเนอง และเขาใจดวยวา สมถะแบบใด
ทเออตอวปสสนาสมถะแบบใดเปนอปสรรคตอวปสสนา
น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4113
6.4 สามารถประยกตหรอนอมเอารปธรรมภายนอกมาอบรม
นามธรรมภายในไดเสมอ และสามารถน�าศลเขามาอบรม
กายไดเอาปญญาเขามาอบรมจตไดอยางสม�าเสมอ
6.5 รจกใชอารมณสมมต และอารมณปรมตถใหเกดประโยชน
แกตนเองและผอนอยางสอดคลองและกลมกลนไมมขดแยง
กบใคร สามารถประยกตกศลและอกศลเขามาขดเกลาจต
ตนเองไดเสมอจนสามารถลดละสกกายะทฐวจกจฉา และ
สลพพตปรามาสไดสนเชงนคอจบอารมณปรมตถ
สวนการพฒนาอารมณขนตอไป จะท�าอยางไร ไมจ�าเปนตองบอก
กนแลว เพราะผปฏบตจะรเองวาจะพฒนาตนเองอยางไรตอไป เพราะถา
ท�ามาถงขนนอยางถกตองแลว ถอวาเขาสเสนทางอรยมรรค จะไม
หลงทางอกตอไป จนกวาจะถงทสด เมอถงตอนนนแลว เราจะรไดดวย
ตวของเราเองวาควรจะเดนอกนานเทาไรและควรจะรกษาตวเองอยางไร
ใหปลอดภยและสงบสขทสด
ดวยความปรารถนาดเสมอ
หลวงพอมหาดเรกพระพทธยานนทภกข
114 น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4
แชร... ประสบการณ คนไทยในตางแดน
โยมผหญง: กราบนมสการเจาคะพระอาจารยทเมตตาแชรเรองละเอยดๆ
ของการพฒนาอารมณประมตถเปนขนตอนทกระจางแจง
ถาเปรยบเทยบกบค�าอธบายของพระอาจารยนะคะ หนกใช
ชวตประจ�าวนของขอ6.4และ6.5เปนปกตนสยโดยไมไดไป
วนวายเปรยบเทยบรปธรรมนามธรรมเปนไปอยางอตโนมต
เมอมนวรณเกด เรากแกไขนวรณของเรา เรากจบ พฒนา
ตวเองไปเรอยๆและวนนกเปนอก1วนทมความคดขนมา
สอนตวเองวาสมยทเราเรยนป.โททอเมรกาเรากพดภาษา
ไมไดคลองเหมอนตอนน บางครงตองนกจากภาษาไทยแลว
แปลเปนภาษาองกฤษ แตท�าไมตอนน เราจะพดอะไรกพด
ออกมาเลยท�าไมเราถงพฒนามาถงปจจบนนไดดขน
ค�าตอบคอวาเปนเพราะเราตงใจใชอทธบาทสดวยด
ทกวนเสมอมา และถามตวเองวา แลวถาเราพฒนา
การเจรญสตของเราใหเหมอนการพฒนาทางดานการฝก
ภาษาเราฝกใหมสตรตวทวพรอมใหมากขนเรอยๆเหมอน
การพดภาษาซงพดออกมาโดยอตโนมต เพราะเราอยใน
สนามนและอยในสภาวะทตองตดตอกบผคนทกๆวน
เราควรจะเอาประสบการณทดนาใชกบการฝกสตให
เขมขนขนกวาน คอตดตอกบจตของเราทกวใหมากขนกวา
ระดบเดมเพอพฒนาจตเราแลวจตเรากจะเพมความละเอยด
ของจตในจตใหเดนชดจนเปนปกตของความไมมอะไร
น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4115
นคอการพฒนาตวเองของหนอยอยางสม�าเสมอทงทาง
โลกและทางธรรมผลทไดคอก�าไรของชวตทเหนทงทกขและ
สข แตกปลอยวาง ท�าใหจตเบาสบาย จะท�าอะไรกสะดวก
เพราะไมมสมภาระแบกอยบนบาซงเปนเครองถวงความเจรญ
ของกายและจตมอะไรใหท�ากท�าใหไดดทสดผลทไดออกมา
อยางไรกดทงนน เรยนรและเดนหนาพฒนาตวเองตอไป
จนถงเวลาทเบองบนเรยกตวกลบคะ พระอาจารยอานแลว
โปรดเมตตาชแนะหนดวยเจาคะ วาได ใชชวตคมคาหรอยง
จะชแนะขมทรพยอกกขมทรพยโปรดนมนตเจาคะพระอาจารย
กราบนมสการดวยความเคารพอยางสง
โยมผหญง: กราบนมสการหลวงพอคะ ทใหค�าชแนะอยางละเอยด
โยมคงอยในขนตน ในเดอนพฤศจกายนน เพอนๆของโยม
จะไปเกบอารมณทบานแม...อก ตามค�าแนะน�าของคณแม...
สวนโยมจะไปตอนเดอนธนวาคม ตอนแรกทไปบานแม...
โยมเองกยงมค�าถามเกยวกบทานมาก พดงายๆ คอยง
ไมยอมรบค�าสอนของทาน แคอยากไปใชสถานทและ
ทานท�าอาหารด เมอปฏบตไปโยมรบฟงในสงทฟงแลว
ไมขดตอความคด ครงทผานมานโยมกไดมขอสงสยอก
และน�าขนชแจงกบทานตามมมมองของโยมซงทานกยอมรบ
โยมกถอวาเปนการชวยซงกนและกน
116 น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4
ทนการสอนฝรงโยมมกจะนอมเอาค�าแนะน�าของทาน
เปนหลก เพราะไมอยากใหฝรงสบสน โดยเฉพาะเรอง
การเปลยนทา ซงทราบมาวาหลวงพอกไดกลาวตกเตอน
ทานแลวครงนสวนใหญโยมจะคอยปฏบตกบฝรงถาค�าถาม
ทโยมตอบไดกตอบ แตถาทานอย โยมจะใหทานเปนผตอบ
ความไมไววางใจอยางสนทใจท�าให โยมเครยดพอสมควร
เมอท�าใจไดกสบาย
เดอนธนวาคมน โยมคงจะนงคยกบทานสก 1 วน
ใหทานไดพดถาม ทดสอบอารมณจนไมมอะไรจะถาม จาก
นนโยมคงขอโอกาสทานใหโยมเกบอารมณจรงๆถามค�าถาม
จงจะพดทานคงเหนวาโยมเปนกลยาณมตรทดตอบโตกนได
เลยชอบมาสนทนาดวย
ถาโยมมขอสงสยจะเกบค�าถามมาถามกบหลวงพอเจาคะ
นอกจากการปฏบตแลว การระวงด านจตใจของ
ครบาอาจารย... กเปนเรองทละเอยดออน อยางไรทานกม
พระคณ ทท�าใหสถานท . .. มผ มาปฏบตอยางตอเนอง
กราบนมสการเจาคะ
น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4117
“ทกคนมพทธะอยในใจไมยกเวน
ถาใครมศรทธาวรยะสตสมาธปญญาทถกตอง
สามารถพสจนเหนอรยสจไดทกคน
เสมอนวาเรามขมทรพยแหงความสข
อยในบานของตนเองอยางมหาศาลแลว
เพยงแตเรารจกวธขดขนมาใชเทานนเอง
เรากจะไมทกขอกตลอดไปชวกปชวกลป”
หลวงพอดเรก พทธยานนโท
วดปาพทธยานนทาราม ลาสเวกส สหรฐอเมรกา
แ ผ น ท
ว ด แ ล ะ ส ถ า น ป ฏ บ ต ธ ร ร ม
วดและศนยปฏบตธรรมในเครอขาย
1. วดถ�าแสงเทยน
บานหนองใหญต.บานเจยงอ.ภกดชมพลจ.ชยภม36260
2. ศนยปฏบตลานธรรมวดถ�าแสงเทยนบานหนองใหญ
ต.บานเจยงอ.ภกดชมพลจ.ชยภม36260
3. วดแพรแสงเทยนต.แมยางฮออ.รองกวางจ.แพร54140
4. วดพระธาตแสงเทยนบานปากปาน
หมท7ต.ไทรยอยอ.เดนชยจ.แพร54110
(ปจจบนทานมาสรางเสนาสนะจดอบรมและจ�าพรรษาอยทน)
5. วดหนองผกหลอด(วดปาชยมงคล)
บานหนองผกหลอดต.บานแทนอ.บานแทนจ.ชยภม36190
6. วดพระยาชมพลคลองล
ต.ในเมองอ.เมองจ.ชยภม36000
7. วดปาโคกดนแดงต.หนองเมกอ.นาเชอกจ.มหาสารคาม
8. วดพระธาตหวยสวดอ.เชยงค�าจ.พะเยา
9. วดปาพทธยานนทารามลาสเวกส
WatpaBuddhayaNandharam5320kellLasvegas,
Nv89156,U.S.A.Tel(702)4373320
10. วดปาพทธาราม
WatpaBhddharam8710MaryeRoadParylowVA22534
U.S.A.Tel(540)5823572
น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4121
ศนยอบรมตามทไดรบนมนตอมรมทกปจากสถาบนตางๆ คอ
1. ครสตสถานโรงเรยนรงอรณแขวงทงครเขตบางขนเทยนกทม.
2. ยวพทธกสมาคมแหงประเทศไทยกทม.
3. ศนยฝกสตสวนพนดาวอ.สนทรายจ.เชยงใหม
4. ศนยฝกสตดอยมงขวญอ.เชยงแสนจ.เชยงราย
5. หอจดหมายเหตพทธทาสภกขสวนรถไฟจตจกรกทม.
พระพทธยานนทภกข
122 น า โ นแหงมหาสต4.3.3.4
แผนทวดพระธาตแสงเทยน
แผนทวดแพรแสงเทยน
แผนทวดถ�าแสงเทยน
แผนทสถานปฏบตธรรมดอยสต
แผนทวดปาพทธนนทารามลาสเวกส
นาโนแหงมหาสต 4.3.3.4
หลวงพอมหาดเรกพทธยานนทภกข
ทมถอดธรรมบรรยาย/คดลอก
นชร อนทรโชต
ตะวน ตงพงศประสทธ
เพญศร ทองลาด
อทธกร จนไสย
เกยรตนยมฉมพล
เกรยงไกร พฒแกว
มนทพย กจยงโสภณ
นชา ปานทองเสม
ธรดาภรณเอกคงคา
บษกร อยสข
ณฐญา ลงกาน
ทมเรยบเรยง
จราพร เมธาบด
พรรษา สขสมจตร
ทมกราฟฟคดไซน
บญเขต ทะมา
ชมภสา ใจโปรง
วโรจน ซองรมย
พไลวรรณ รตนจนดา
ทมบรรณาธการ
กลมธรรมสงคตแมสอด
พมพท:
บรษทโพรเจคทไฟฟ-โฟวจ�ากด(โรงพมพ54)
87/1-2ถ.ชดวนาอ.แมสอดจ.ตาก63110
โทร.055-547-271-2แฟกซ055-536141
Email:[email protected]
สงวนลขสทธตามพ.ร.บ.
โดย:วดพระธาตแสงเทยน
หากตองการตดตอพมพเผยแพรกรณาตดตอ
วดพระธาตแสงเทยน
เลขท119/3หม7บานปากปานต.โทรยอย
อ.เดนชยจ.แพร54110
โทร. 054-661448 080-8066806
สนหนงสอ
อนจจง ทกขง
สต
ศล สมาธ
ไตรสกขา
ปญญา
อนตตา
นาโนแหงมหาสต
ไตรลกษณ
Deva Nanda
พระพทธยานนทภกข
นาโนแหงมหาสต 4 3 3 4