2018.10.24, лхагва ~ №209 (1008) YНЭ: 1000₮~ Соёлт хүНий өглөө СоНиН уНшихааС ЭхЭлдЭг ~

ЗГМ

Монгол ардын зүйр үг

ubinfo.mnбүрэлдэхүүнкомпани

The official gazeTTe

АМ.ДОЛЛАР ЮАНЬ РУБЛЬ

2,563.78 369.45 39.28

АЛТ ЗЭС 10-ЧИНГИС БОНД ХУРАЛДАй БОНД

109.900.06%

98.030.05%

62420.35%

ГЭРЭГЭ БОНД

96.990.14%

Утааг бууруулахад ₮164 тэрбум,$153 саяыг үр дүнгүй зарцуулсан гэв

Монгол ноолуурыг дэмжих хуулийн төсөл АНУ-д эрчтэй урагшилж байна

Эдийн засгийн ил тод байдлын гэрээг хэрэгжиж эхэлсэн гэж АНУ үзэж байна. > 11

Улаанбаатарт түүхий нүүрс хэрэглэхийг хориглох шийдвэр нүүрсний жижиглэн худалдааны зах зээлийг өөрчлөх төлөвтэй. Том компаниуд зах зээлийн “бай”-гаа өөрчлөхөөр төлөвлөсөн бол нийслэлийн хаяаг түшсэн Налайхын уурхайчид энэ зах зээлээс бүрмөсөн шахагдах нь. 5

оНцлох

улс төрУИх-ын даргад Япон Улсын Фүкүока хотын захирагч Ёшимацү Мотоаки бараалхлаа. хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих санд 2019 онд 20 тэрбум төгрөг төсөвлөсөн. Ипотекийн хөтөлбөрийн шинэчилсэн журмыг БХБЯ боловсруулжээ. Ерөнхийлөгч х.Баттулга Дэлхийн худалдааны байгууллагын Ерөнхий захиралтай уулзжээ.

эдийн засагМонголбанк ирэх онд ипотект зээлийн эргэн төлөлтөөс ₮200 орчим тэрбумыг олгоно.Коксжих нүүрсний 45 хувийг Гашуунсухайтын боомтоор экспортолж байна. Банкнаас бусад санхүүгийн байгууллагуудын урьдчилан сэргийлэх тогтолцоог бэхжүүлнэ.Топ 20 индекс 0.58 хувиар өсөж, 20347.51 нэгжид хүрэв.

20347.51

нийгэмБээжин хотын дарга УБ-ын агаарын чанарыг сайжруулахад хамтран ажиллахаас татгалзахгүй. Уул уурхайн ашиглалтын улмаас улсын хэмжээнд 27405.46 га газар эвдэрчээ.Ургац хураалтын ажил 84 хувьтай байна. хорт утаа их ялгаруулдаг тээврийн хэрэгслүүдийг шалгаж эхэллээ.

дэлхийБНхАУ далай дээгүүрх дэлхийнхамгийн урт гүүрийг ашиглалтад орууллаа. АНУ-аас байгалийн хий авахаар төлөвлөсөн ХБНГУ-д Трамп баяр хүргэв. Канадад марихуана хэрэглэсэн япончуудыг Токио улсынхаа хуулиар шийтгэхээ анхаарууллаа. хоёр Солонгос Панмунжом дахь зэвсэгт хамгаалалтыг буулгахаар тохиролцлоо.

Утааны эсрэг зарцуулсан хөрөнгө үрэн, таран болсныг тогтоосон ч хэргийн эзэн олдохгүй нь. > 4

Б.Хасуй / ЗГМ©

> 9

Сэлэм жад адгийн зэвсэг, сэцэн ухаан дээдийн зэвсэг

Бүх эрх хуулиар хамгаалагдана ©0 1 0 0 4

FULL ENGLISH PAGE INSIDE > 7

ШИлДЭГ НИЙТлЭлҮҮД ТАНД хҮРЧ БАЙНА

1234.431.01%

ЦаГ аГаарЫн дэлГэрэнГYЙ мэдээллиЙГ 8 дУГаар нүүрээС УнШина УУ.

улаанБаатар2018.10.24

ялимгүй хур тунадастай

9° -1°

ЦАГ АГААР

НИйТЛЭЛЧИйН БУЛАН

ТОМИЛОЛТ

ЗГМ: ИНфОГРАфИк

3

12

Спортоор мөнгө олох боломжийг хуулиар нээж өгье

Хятад их шилжилтээ алгуур боловч амжилттай хийж байна

“Ачит зэс” Хк-ийн давуу эрхийн хувьцаа үнэт цаасны бүртгэлд орж баталгаажлаа

Биеийн тамир, спортын улсын IV зөвлөгөөн өнгөрсөн долоо хоногт төрийн ордонд болж, Ерөнхий сайд, салбарын сайд тэргүүтэй 450 гаруй хүн оролцов. Энэ үеэр спортын салбарт тулгарч буй асуудал, бэрхшээл, цаашид авах арга хэмжээ гээд олон асуудал хэлэлцсэн. үүнээс спортын бооцоот тааврыг албан ёсоор хуульчилж, ажил хэрэг болгох ёстой гэсэн санаа дэвшүүлсэн нь бидний хувьд шинэлэг

Жинь хоёр жилийн өмнө Бээжингээс вэндэнд ирсэн. 40 дөхөж яваа энэ эр 21 сая хүн бужигнаж, түжигнэсэн завгүй Бээжингээс “зугтаж”, хятадын зүүн зүгт хүний хөл, хөдөл­гөөн бага, уйтгартай энэ хотод “хоргодчихсон” нь учир тай. Бидний төсөөлөл дэх хятад хүний нийтлэг төрхийг хадгалсан, намхан нуруу, нүдний шилтэй тэрбээр вэндэн дүүргийн шэнжин уулын энгэрт аялал жуулчлалын цогцолбор байгуулахаар зорьж

гидрометаллургийн аргаар катодын зэс үйлдвэрлэдэг, үндэсний компани “ачит­ихт” ххК нь өөрийн охин компани болох “ачит зэс” хК­иар дамжуулж давуу эрхийн хувьцаа гаргах, эзэмшүүлэх ажлыг энэ оны наймдугаар сарын 15­наас эхлэн зохион байгуулсан байна.

“ачит Зэс” хК­ийн давуу

эрхийн хувьцааг “ачит­ихт” ххК болон “Эрдэнэт үйлдвэр” ххК­ийн ажилчдын хүрээнд хаалттай зарласнаас “ачит ихт” компанийн ажилчид болон “Эрдэнэт” үйлдвэрийн ажилчид эзэмшихээр хүсэлт гарган, гэрээ байгуулсныг үнэт цаасны төвлөрсөн хадгаламжийн төвөөс үнэт цаасны бүртгэлд оруулан

баталгаажуулснаа мэдэгдлээ. ингэснээр “ачит Зэс” хК­

ийн давуу эрхийн хувьцаа эзэмшигчдийн эрх баталгаажиж байгаа юм байна. давуу эрхийн хувьцаа эзэмшигчид ногдол ашгаа улирал тутам авах бөгөөд анхны ногдол ашгаа энэ оны арванхоёрдугаар сарын 15­нд авах аж.

Г.Баярсайхан@bayarsaikhanZGM

Г.Байгал@baigalZGM

зүйл байв. Зөвлөгөөнөөс Зас гийн газарт хандан гар­гасан зөвлөмжид “Биеийн тамир, спортын салбарын санхүүжилтийг нэмэгдүүлэх зорилгоор олон улсын жишгийн дагуу Спортын лото, бооцоот тааврын тухай хуулийг санаач­лан боловсруулах, батлах” хэмээн заажээ.

Спортын бооцоот таавар манайд л шинэ болохоос олон улсад бол хөгжөөд олон арван жил болчихсон зүйл. Ялангуяа аНу, Европ болон Зүүн азийн орнуудад өргөн дэлгэрсэн.

буй юм. Зоогийн газар, зочид буудал, зугаа цэнгэлийн төв зэргээс бүрдэх уг цог цолбороо ирэх оноос нээхээр зэхэж буй тул Жинь тун завгүй байна.

300­гаад метр өндөр, най­ман километр нутагт ханхайсан шэнжин уул чац нуруу гаа­раа сүрдмээр өндөр биш ч жуулчдыг татаж, зугаа цэн гэлийг хөгжүүлэхэд туйлын тохи ром­жит байршил. ой модоор битүү бүрхэгдсэн энэ уулын байгалийн ерөнхий төрхийг нь хадгалж, жуулчдыг татах нэгэн цэг болгохоор зорьжээ.

19 хҮРТЭлх НАСНы охИДыН ТөРөлТ(2014-2016 онд)

хүнд нөхцөлд амьдардаг

Нийт төрөлт Охидын төрөлт

2016 онд (өмнөх онтой харьцуулахад)

3.3%

ганц бие ээж бэлгийн хүчирхийллийн хохирогч

үр хөндүүлэхийг хүсэж байсан

насны охидын

хүсээгүй жирэмслэлт

оРоН НУТАГ НИЙСлЭл НИЙТ

2188

66%

15-19

2210 244

74% 5-7% 67% 70%

1847

2343

10711748

1496

32593595

3839

Өсвөр насандаа хүүхэд төрүүлсэн эмэгтэйчүүд

-аар буурсан -өөр өссөн▲

▲

хүүхэд төрүүлсэн"Гүнж" төв©

ХОРИГ ХЭРЭГжИж ЭХЭЛМЭГЦ НАЛАйХыН УУРХАй ЗОГСОНО

-Ирэх жил ипотект зориу лан төсөвлөж буй мөнгө бага байна гэж үзэх гишүүн олон байна.

­Яг одоо 2019 оны төсөв хэ­лэл цэж байна. Батлагдсан үнд­сэн чиглэлийн дагуу төсвийг боловсруулсан. Яагаад гэдгийг нь би мэдэхгүй. Засгийн газраас гарсан шийдвэрийг би өөрчлөх эрх байхгүй шүү дээ.

-Ипотекийн зээлийг арил-жаа ны банкууд гаргахгүй байна. Өөрсдийн банкинд байгаа байр ны жагсаалтаас сонговол зээл олгоно гэж хэлж байна. Энэ асуудлыг яаж цэгцлэх юм бэ. Ипотекийн зээл

Түүнчлэн Монголд дамжин өнгөрөх тээвэр чухал ач холбогдолтой.

Х.Баделхан: Банкууд мөнгөө яаж зарцуулахыг төр мэдэхгүй ЗГМ: ТОДРУУЛГА

ЭшЛЭЛ

Улс төр

2 2018.10.24, лхагва ~ №209 (1008)

ЕРөНХИйЛөГЧ

Олон талт худалдааны механизмыг цаашид ч бэхжүүлнэ

ирэх жилийн төсвийн төсөлд ипотекийн хөтөлбөрийг үргэлж­лүүлэхэд 115 тэрбум төгрөг зориу­лахаар тусгажээ. харин орон сууцны хөнгөлөлттэй зээлийн шинэ журмыг Барилга, хот байгуулалтын яам боловсруулсан бөгөөд, Сан гийн яамнаас санал авахаар хүргүүлсэн гэж сайд х.Баделхан хэлэв. шинэ журмаар уг зээлийг хашааны газраа чөлөөлсөн, инже нерийн шугам сүлжээнд холбогдсон

Ипотекийн зээлийн шинэ журмыг БХБЯ боловсруулсан

Монгол Улс худалдаа, түүнтэй холбоотой 30 гаруй хуулиа шинэчилсэн

Б.Энхжаргал@enkhjrglZGM

Огноо: 2018 оны 10 дугаар сарын 24-ний өдөр

ТЕНДЕР ШАлГАРУУлАлТыН НЭР: Нийслэлийн харьяа эрүүл мэндийн байгууллагуудын тоног төхөөрөмжТЕНДЕР ШАлГАРУУлАлТыН ДУГААР: НХААГ-18/0097

Нийслэлийн Худалдан авах ажиллагааны газар нь эрх бүхий тендерт оролцогчдоос Нийслэлийн харьяа эрүүл мэндийн байгууллагуудын тоног төхөөрөмж нийлүүлэх тухай ажилд цахим тендер ирүүлэхийг урьж байна.Энэхүү ажлын тендер шалгаруулалт нь цахим худалдан авах ажиллагааны системээр зарлагдаж байгаа цахим тендер тул www.tender.gov.mn хаягаар орж дэлгэрэнгүй мэдээлэл болон цахим тендерийн баримт бичгийг авна уу. Тендер нь түүнийг нээсэн өдрөөс эхлэн 45 хоногийн дотор хүчинтэй байна.Тендерт оролцогч нь Санхүүгийн болон туршлагын дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд: 1. Борлуулалтын хэмжээ: Сүүлийн 3 жил (2015, 2016, 2017 он)-ийн аль нэг жилийн борлуулалтын хэмжээ нь төсөвт өртгийн 50 хувиас багагүй байна.2. Түргэн хөрвөх чадвартай хөрөнгө болон авах боломжтой зээлийн хэмжээ: Төсөвт өртгийн 30 хувиас багагүй байх.3. Аудитаар баталгаажуулсан санхүүгийн тайлан ирүүлэх жилийн тоо: Сүүлийн 3 жил /2015, 2016, 2017/-ийн аудитаар хянагдсан санхүүгийн тайлангийн хуулбар.4. Сүүлийн гурван жилд хэрэгжүүлсэн ижил төстэй ажлын өртөг: Сүүлийн 3 жил буюу 2015, 2016, 2017 онуудын аль нэг жилд төсөвт өртгийн 50 хувиас багагүй үнийн дүнтэй ижил төстэй барааг нийлүүлсэн байх. /Бараа нийлүүлсэн гэрээний хуулбар, хүлээлгэж өгсөн актын хуулбарыг ирүүлнэ/. Ижил төстэй ажилд эмнэлгийн тоног төхөөрөмж нийлүүлсэн туршлагыг тооцно.Тусгай зөвшөөрөл шаардлагатай бол тусгай зөвшөөрөл ирүүлэх эсэх: ТиймЭрүүл мэндийн яамны

Эмнэлгийн багаж, тоног төхөөрөмж импортлох, ханган нийлүүлэх, худалдах Түншлэлийн гишүүн бүр тусгай зөвшөөрөлтэй байна.

Тендерийн баталгааны үнийн дүн: 1,090,000 /нэг сая ерэн мянга/ төгрөг хүчинтэй байх хугацаа: 2019 оны 02 дугаар сарын 07-ны өдрийг дуустал Цахим тендерт оролцогч цахим баталгаа гаргах эрх бүхий арилжааны банкаар цахим тендерийн баталгаа гаргуулна.Тендерийг 2018 оны 11 дүгээр сарын 26-ны өдрийн 11 цаг 00 минутаас өмнө системд ирүүлэх ба нээлтэд оролцох хүсэлтэй тендерт оролцогчдыг байлцуулан тендерийг 2018 оны 11 дүгээр сарын 26-ны өдрийн 11 цаг 30 минутад Нийслэлийн Худалдан авах ажиллагааны газрын 1012 тоот хурлын өрөөнд нээнэ.

Гадаадын этгээд тендер ирүүлэх Эрхгүй.Дотоодны давуу эрх тооцно.

Сонирхсон этгээд тендерийн баримт бичиг болон бусад мэдээллийг доорх хаягаар авч болно.

Улаанбаатар хот, Чингэлтэй дүүрэг, Бага тойруу-15, Самбуугийн гудамж,Нийслэлийн Засаг захиргааны 4 дүгээр байр, 10 дугаар давхар,

Нийслэлийн худалдан авах ажиллагааны газар,Утас: 75757807

цахим хаяг: www.tender.gov.mn, www.ub-procurement.mn

ТЕНДЕРИЙН УРИлГА INVITATION FOR BIDDate: October 24, 2018

BID NAmE: Supply Of Medical Equipments for Medical organizations under City Health Department BID REFERENcE NUmBER: NKHAAG-18/0097

The Procurement agency of Capital City would like to invite the eligible bidders to submit their electronic bids for Supply of Medical Equipments for Medical Organizations under City Health Department for 2018.

This bid of goods is being advertised through e-procurement system, thus the detailed information and electronic bidding document may be obtained from www.tender.gov.mn for free.

50.000 (fifty thousand) tugriks should be paid by the interested eligible bidders through e-banking system prior to submission of their bids.

The bid shall be valid for 45 days from the date of the bid opening.The bidding document consists of the following packages: No package

Interested bidders should meet with the following financial and professional experience requirements:1. Sales revenue: Sales revenue should not be less than 50 percent of the total budget in any one of the last 3 years (2015, 2016 and 2017).2. The amount of easily convertible assets and the available loan: It should not be less than 30 percent of the total budget.3. The amount of similar work experience: Bidder should have experience of supplying similar goods which has value of not less than 50 percent of the total budget in any one of the last 3 years (2015, 2016 and 2017).

The experience of supplying similar goods means experience of supplying medical equipments.Submission of special license if necessary: Necessary

The following amount of bid security should be submitted with the bid:1,090,000 (one million and ninety thousand) tugriks;

The Bid validity: Until the end of February 7, 2019.

Bids must be delivered to the address of e-procurement system prior to 11:00 am on November 26, 2018 and will be publicly opened in the presence of interested bidders’ designated representatives at 11:30 am on November 26, 2018 in Bid opening room of the Procurement Agency of Capital city.

Foreign bidder is NOT eligible to submit a bid.Margin of domestic preference shall be applied.

Interested eligible bidders may obtain electronic bidding document and relevant files from www.tender.gov.mn, www.ub-procurement.mn and further information from the following address:

The Procurement agency of the capital city, 10th floor, capital governing office building No4, Bagatoiruu-15,

4th sub district, chingeltei district, Ulaanbaatar, mongoliacell: 75757810

Ерөнхийлөгч х.Баттулга швейцарын холбооны улсын Женев хот дахь дэлхийн худал­дааны байгууллагад зочилж, тус байгууллагын Ерөнхий захирал Р.азеведотой уулзжээ.

Энэ үеэр дэлхийн эдийн засгийн байдал, улс орнуудын дунд үүсээд буй худалдааны зөрчлийн талаар ярилцсан байна. Мөн манай улс худалдаа, эдийн засгийн салбартаа ямар бодлого баримтлах талаар санал солилцож, олон талт худалдааны механизмыг бэхжүүлэх чиглэлийг цаашид ч баримтална гэдгээ хэлсэн аж.

Монгол улс дэлхийн худал­

ЗГМ ТОвЧХОН» хАРИлцАА УИХ-ын дарга М.Энхболдод Япон Улсын Фүкүока хотын захирагч Ёшимацү Мотоаки бараалхлаа. Тус хотын зүгээс Монголд хог хаягдлыг боловсруулах, байгаль орчин, агаарын бохирдоос сэргийлэх чиглэлээр хамтран ажиллаж, Монголын ард түмний эрүүл мэндийг хамгаалах, амьдралын чанарыг дээшлүүлэх үйлсэд хувь нэмрээ оруулах хүсэлтэй байгаа аж. Түүнчлэн газар тариалангийн шилдэг технологи, арга зүйг монголчуудад эзэмшүүлэхийг эрмэлзэж байна.

9,676.5 Тэрбум. Нэгдсэн төсвийн 2019 оны төсвийн хүрээний мэдэгдлийн тэнцвэржүүлсэн орлогын хэмжээ 9,676.5 тэрбум төгрөг буюу дотоодын нийт бүтээгдэхүүний 27.4 хувь, нэгдсэн төсвийн нийт зарлагын дээд хэмжээ 11,589.8 тэрбум төгрөг буюу ДНБ-ий 32.8 хувьтай байхаар тооцож төсөлд тусгажээ.

Засгийн газраас 2019 онд иргэдийн бодит орлогыг нэмэг­дүүлэхэд чиглэж ажиллана. тухайлбал, хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих санд өмнө нь нэг ч төгрөг улсын төсвөөс төсөвлөдөггүй байсан бол ирэх жил 20 тэрбум төгрөг төсөвлөсөн. Энэ мэт ядуурлыг бууруулах олон арга хэмжээ, хөтөлбөр хэрэгжүүлэхээр төлөвлөсөн.

ХНХ-ын сайд С.Чинзориг

дааны байгууллагын гишүүнээр элсэх хүсэлтээ анх 1991 онд гаргаж, улмаар 1997 оны нэг­дүгээр сарын 29­нд тус байгуул­

лагын гишүүнээр элссэн юм.Энэ байгууллагад багтсанаар

манай улс бусад гишүүн оронтой нэн тааламжтай үн­

дэстний нөхцөлөөр худалдаа хийх боломжтой болж, шаард­лагатай мэдээллээр чөлөөтэй хангагдах, хоёр талын худал­

амины орон сууц барих гэж буй, эсвэл хуучин байшингаа нурааж дээрх стандартын дагуу бол гон өөрчилж буй иргэдэд олгох аж.

харин Сангийн сайд Ч.хүрэл­баатар төсвөөс санхүүжилт олгодог байдлаар ипотекийн хөтөлбөр удаан хэрэгжих боломжгүй хэмээн үзэж буйгаа хэллээ. түүний оронд бусад улсууд хэрэгжүүлдэг, зөв схемээрээ явбал энэ хөтөлбөрт их хэмжээний санхүүжилт орж ирэх боломжтой аж. Эдийн засгийн байнгын хорооны өчигдрийн хуралдаанаар Монгол улсын 2019 оны төсвийн тухай болон түүнийг дагалдан орж ирсэн бусад хуулийн төслүүдийг хэлэлцсэн юм.

Энэ үеэр Барилга, хот байгуу-лалтын сайд Х.Баделханаас ипо-текийн хөтөлбөртэй холбоотой зарим зүйлийг тодрууллаа.

бол төрөөс хэрэгжүүлж байгаа бодлогын нэг шүү дээ?

­ипотекийн зээл хэвийн үргэл­жилж байна. Есдүгээр сарын мэ дээл лээр нийт эргэн төлөлт, ул сын төсвөөс нийлсэн 200 тэр­бум төгрөгийн санхүүжилтийг ипотекийн зээлд олгосон. Банк өөрийн эргэн төлөлтөөр 250 тэрбум төгрөг олгосон байна. Эхний есөн сарын байдлаар 6000 гаруй айл ипотекийн зээлд хамрагдсан. Энэ бол цаасан дээрх хоосон тоо биш. Монголбанкнаас ирүүлсэн мэдээлэл.

-Танай яамнаас боловсруулж буй журам хэзээ бэлэн болох вэ?

­ипотекийн зээлийг улсын төсөв, Монголбанкны эргэн төлөл төөр санхүүжүүлдэг. өмнө нь Засгийн газар бонд гаргаж, арилжааны банкууд бонд авдаг байсан ч больсон. тэгэхээр арил жааны банкуудад чөлөөт

мөнгөний үлдэгдэл их байгаа. Энэ оны эхний есөн сарын байдлаар арилжааны банкууд 250 тэрбум төгрөгийг ипотекийн зээлд гар гасан. арилжааны банкууд өөрийн мөнгөө яаж зарцуулахыг би мэдэх гүй. Банк бол хувийн байгууллага, өөрийн мөнгөө хэнд өгөх нь банкны өөрийнх нь асуудал. улсын төсөвт оруулж байгаа мөнгийг яаж зарцуулах талаар бид журам гаргахаар ажиллаж байна. төрөөс гаргаж байгаа 120 тэрбум төгрөгийн ипотекийн зээлийг санхүүжүүлэх журмаа бид гаргаж байгаа.

-Тодор хой шийдвэр хэзээ гаргах вэ. Ипотекийн зээлд хамрагдах хүлээлт их байх шиг байна?

­төр бол өөрөөсөө гарч байгаа мөнгөө л шийднэ. арилжааны банкнаас гарч байгаа мөнгөнд төр оролцохгүй.

даанд тулгарч буй асуудалд олон талт механизмыг ашиглах, байгууллагын техникийн тус­лалцааг авах боломж нээгдсэн байна.

Манай улс тус байгууллагын гишүүнээр элссэнээс хойших хугацаанд гадаад худалдааны хууль, эрхзүйн орчинг боловс­ронгуй болгох зорилгоор шат дараалсан арга хэмжээ авч, гадаад худалдаа, түүнтэй холбоотой 30 гаруй хуулийг шинээр болон нэмэлт, өөрчлөлт оруулах замаар шинэчилсэн. Мөн үйлдвэрлэл, худалдаа эрхлэгчдэд бизнес эрхлэх илүү таатай орчин бүрдүүлэх, элдэв шат дамжлагыг цөөрүүлэх зэрэг арга хэмжээ авсан байна.

түүнчлэн Монголд дамжин өнгөрөх тээвэр чухал ач хол­богдолтой байдаг тул худалдааг хөнгөвчлөх асуудалд онцгой анхаарч, энэ асуудлаарх хэлэл­цээг эхлүүлэхэд ихээхэн хүчин чар майлт гаргасан байна.

даа. хэрэв тэгвэл дараа нь сагсан бөмбөгийн бооцоот тааврын хууль гэх мэт спортын төрөл бүрээр салаалсан хуультай болох шаардлага тулгарна. тиймээс аль нэг спортыг онцлолгүй, бооцооны бүх хэлбэрийг зохицуулсан нэгдсэн нэг хуультай болох нь зүйтэй гэдэгт мэргэжилтнүүд санал нэгддэг.

олон улсын жишгийг харвал төрийн байгууллага бооцоот тааврын аливаа асуудлыг зохицуулдаг. тусгай зөвшөөрөл өгөх, цуцлах, үйл ажиллагаанд нь хяналт тавих, татвараа хураах гэх мэт. харин тааврын үйл ажиллагаа явуулах субьект нь хувийн хэвшлийн компаниуд байдаг. улс тэдэнд үйл ажиллагаа эрхлэх зөвшөөрөл өгч, татвараар орлого олно гэсэн үг. Жишээ нь тайваньд банк, санхүүгийн байгууллагаар дамжуулан бооцоот тааврыг зохион байгуулдаг аж.

Манай улс бооцоот тааврыг албан ёсоор хуульчлаагүй ч албан бусаар бол зөндөө бий. улсын наадмаар хэн гэдэг бөх шинээр цол авах вэ, ямар бөхчүүд шөвгөрөх вэ гэх мэт тааврыг хэн дуртай нь зарлаж, тодорхой хэмжээний ашиг олж байгаа. Мөн Премьер лигийн “Челси”­“ливерпуль”­ийн тоглолтод хэн гэдэг тоглогч хэд дэх минутад анхны гоолыг оруулах вэ гэх мэт асуулт ч бас бооцоот тааврын нэг хэлбэр. тэгвэл энэ бүгдийг албан ёсоор хуульчилж, тусгай зөвшөөрөлтэй компаниас нь татвар авах замаар спортын салбарын төсвийг нэмэгдүүлэх боломжтой гэдгийг салбарынхан онцолдог.

Манай улсад спортын барилга

Хонконг спортын салбарын бүх санхүүжилтээ бооцоот таавраас олдог

2018.10.24, лхагва ~ №209 (1008) 3ЗаСгийН гаЗРыН МЭдЭЭ СоНиН

Нийтлэлчийн булан

Спортоор мөнгө олох боломжийг хуулиар нээж өгье

Бооцоог албан ёсоор хуульчилж, үүний дараа хувийн хэвшлийнхэнд бүхнийг даатгаж орхиод тэднээс тусгай зөвшөөрлийн төлбөр болон татвараа авах нь хамгийн зөв гарц.

BBМ©

Спортын бооцоот таавраас орж ирдэг мөнгө(тэрбум ам.доллар)

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

АНУ Ази Европ Бусад бүс нутаг

лас Вегасын бооцооны төвийн орлого(тэрбум ам.доллар)

5

4

3

2

1

01984 1988 1992 1996 2000 2004 2008 2012 2017

байгууламж тун цөөхөн гэдгийг бид мэднэ. Нэг хүнд 0.22 ам см спортын барилга байгууламж ногддог гэсэн статистик бий. Энэхүү өрөвдөм тоон үзүүлэлтийг ахиулах, хүмүүст спортоор хичээллэх орчин нөхцөл бүр дүүлэх нэг гарц нь бооцоот таавар гэж болно.

Мэдээж аливаа зүйл хоёр талтай байдгийн адилаар бооцоот тааварт ч бас сөрөг тал бий. тухайлбал, хүмүүс бооцоонд донтож, үүний улмаас ажил, амьдралаа үгүй хийсэн бодит жишээ бий. тиймээс улс орнууд хэт донтоод байгаа хүнийг хязгаарлах янз бүрийн арга хэмжээ авдаг. түүнчлэн тоглолт наймаалцах явдал гардаг нь бооцоот тааврын өөр нэг сөрөг тал. Бооцоот таавар асар өндөр хөгжсөн Японд бейсболын тамирчид тоглолт наймаалцсан нь нотлогдож, бөөн шуугиан тарьсан нь үүний нэгэн жишээ. тиймээс япончууд тоглолт наймаалцах асуудлыг эрүүгийн гэмт хэргийн түвшинд авч үзэж, мөрдөн шалгалт явуулдаг болсон. хэрэв үүнийг Монголд нутагшуулж чадвал үндэсний бөхөд бугшсан даваа наймаалцах асуудлыг шийдэх боломжтой. Бид үндэсний бөхөд найраа байгааг мэддэг ч, үүнийг хэн мөрдөн шалгах юм, хэрэв үнэн бол ямар шийтгэл оноох нь бүрхэг. харин бооцоот тааврын хуулийн хүрээнд хариуцлагын шийтгэл ногдуулаад эхэлбэл энэ асуудал эрхбиш цэгцрэх учиртай. Нэг ёсондоо бооцоот тааврын сул талыг давуу тал болгох боломж байна гэсэн үг.

гэхдээ хууль баталлаа ч гэсэн үүнийг буруу хэрэгжүүлбэл үр дүнгээ өгөхгүй. Мэдээж бооцооноос орж ирсэн мөнгө улсын төсөвт төвлөрөх учиртай. харин энэ мөнгийг эргээд спортын салбарт зарцуулалгүй, хавтгайрсан халамж болгоод сум, жалгаар нэг тараачихвал бооцооны үндсэн утга алдагдана гэсэн үг. тиймээс бооцоот тааврын мөнгө зөвхөн спортын хөгжилд зарцуулагдана гэдгийг албан ёсоор хуульчилж байж зөв голдиролдоо орох учиртай.

оролцогч талууд эрх тэгш хувь хүртдэг нь спортын бооцооны нэг давуу тал. Жишээ нь сагсны лигт хоёр баг аваргын төлөө тоглохоор боллоо. тэдний хэн нь аварга болох вэ гэдэг дээр хүмүүс бооцоо тавина. Мэдээж таасан хүмүүс мөнгөө өсгөж авна. үүнээс гадна өнөөх тааврын гол бай болсон клубүүд цугларсан мөнгөнөөс тодорхой хувь авдаг жишиг бий. Энэ нь эргээд клубийн санхүүгийн үйл ажиллагаанд дэмжлэг болдог. товчхондоо бол спортын салбарыг бизнесийн эргэлтэд оруулах нэг том алхам нь бооцоот таавар юм.

1Эргэлддэг мөнгөн дүн нь

тэрбум ам.доллараар яригдана. Зөвхөн сагсан бөмбөгийн спорт дахь бооцооны мөнгө гэхэд 1.4 тэрбум “ногоон” гээд бод доо. аНу­ын лас вегасын бооцооны төв гэхэд өнгөрсөн жил 4.8 тэрбумын орлого олжээ. Энэ салбарт ямар их мөнгө эргэлддэг нь эндээс харагдах байх.

Спортыг жинхэнэ утгаар нь хөгжүүлж, мөнгө олох хэрэгсэл болгосон улс орнуудтай Монголыг харьцуулах аргагүй. Манай спорт ихэвчлэн гуйлга, тусламжийн байдалтай явдаг нь гашуун боловч үнэн. 2018 оны байдлаар гэхэд улсын төсвийн 0.46 хувь спортын салбарт ногдсон. Энэ мөнгө нь хаанаа ч хүрэхгүй тул энд тэндээс гуйлга тусламж гуйна. Ер нь спортыг мөнгө олдоггүй, ашиг өгдөггүй салбар гэж ад үзэх нь бий. Энэ байдлаас гарах аргын нэг нь бооцоот таавар гэдгийг улс орнууд ойлгож, олон жилийн өмнөөс хөгжүүлжээ. өдгөө БНхау спортын нийт төсвийнхөө 60 хувийг бооцооноос бүрдүүлэх зорилго тавиад ажиллаж байна. хонконг бол бүх санхүүжилтээ бооцоот таавраас олдог. харин Японд бооцоот таавраас зөвхөн спорт биш, бусад салбарынхан ч хувь хүртдэг. тухайлбал, автомашин, мотоциклийн уралдаанд тавьсан бооцооны мөнгөний зарим хэсэг нь зам тээврийн яамных нь төсөвт орох бол морин уралдаанаас орж ирсэн мөнгө хөдөө аж ахуйн яамны орлого болох жишээний. оху 2012 онд бооцоот тааврыг албан ёсоор хуульчилсан бол Франц тэр жил хуулиа шинэчлэн баталж, боловсронгуй болгосон гээд гаднын жишээ олон.

Манай улсын тухайд Соёл, спорт, аялал жуулчлалын яам гэж байх үед бооцоот тааврыг нэвтрүүлэх талаар яригдаж эхэлсэн байдаг. гэвч ажлын хэсэг байгуулж, өргөн далайцтай судалгаа хийж, хуулийн төсөл боловсруулсан зүйл алга. өдгөө БСшуСЯ энэ асуудлыг бараг мартаж орхисон гэж болно. харин бооцоот морин уралдааны хуультай болох гэж хэсэг нөхөд зүтгүүлээд бараагүй. Бодвол төрийн толгойд байдаг хэдэн уяачдын лобби байсан байх. тиймээс олны дэмжлэг хүлээгээгүй юм. Яаж ч бодсон данц ганц морин уралдааныг хуульчлах нь учир дутагдалтай л

Манайхан нэг үеэ бодвол спортын тэмцээн уралдаан ихээр үздэг болсон. Сагсны лиг болоход Спортын төв ордонд хөл гишгэх зайгүй болдог. улсын цолтой бөхчүүдийн барилдаан зохиогдвол байнга дүүрэн үзэгчтэй байдаг. олны сонирхлыг татаж байгаа эдгээр спортыг ашиглаад бооцоот таавар явуулбал хүмүүс сонирхож хамрагдах нь гарцаагүй. Жишээ нь, залуу арслангуудын хэн нь түрүүлж улсын аварга болох вэ гэсэн тааврыг наадмын өмнө тавихад бөхийн хорхойтнууд шуураад л оролцоно. Мөн оны тэргүүн дэвжээ шалгаруулах “Нутгаа дуурсгана” барилдаанд аль аймгийн бөхчүүд түрүүлэх вэ гэх мэт тааварт хүмүүс дуртайяа оролцох байх. Энэ мэтээр спортын бооцоог аль ч төрөл дээр ямар ч хэлбэрээр явуулах боломжтой. хамгийн гол нь үүнийг албан ёсоор хуульчилж, үйл ажиллагаа эхлүүлэх боломжийг нь нээж өгмөөр байгаа юм. үүний дараа хувийн хэвшлийнхэнд бүхнийг даатгаж орхиод тэднээс тусгай зөвшөөрлийн төлбөр болон татвараа аваад сууж байвал энэ нь спортын салбар дахь маш том хөрөнгө оруулалт байх юм.

319339.61 353.72

366.74 378.68390.61 403.63

418.83 432.93

• 2018 оны байдлаар улсын төсвийн 0.46 хувь спортын салбарт ногдож байна.

• хэрэв Монголд нутагшуулж чадвал үндэсний бөхөд бугшсан даваа наймаалцах асуудлыг шийдэх боломжтой.

• лас Вегасын бооцооны төв зөвхөн өнгөрсөн жил 4.8 тэрбумын орлого олжээ.

sportsbusinessdaily.com©

statista.com©

үндэсний аудитын газар (үаг)­аас өнгөрсөн зун “Цэвэр агаар сан” болон 2008­2016 онд агаарын бохирдлыг бууруулахад гадаад, дотоодын хөрөнгөөр гүйцэтгэсэн ажлын үр дүнд хийсэн шалгалтын дүнг танилцуулаа.

шалгалтын дүнгээр 1995 оноос эхлэн гарсан хууль, эрх зүйн шийдвэрүүд нь өөр хоорондоо уялдаа холбоогүйгээс агаарын бохирдлыг бууруулах үйл ажил­лагааг оновчтой зохицуулж чадаа­гүй гэж үзжээ. агаарын бохирдлыг бууруулахын тулд чиглэл бүхий үндэсний хороог Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайд, салбарын сайдын дэргэд тус бүр хоёр удаа байгуулж, агаарын бохирдлыг бууруулах ажлыг зохион байгуулах, хэрэг­жүүлэх, хяналт тавих газар, ал­быг Нийслэлийн Засаг даргын дэргэд гурван удаа байгуулж, бү тэц, нэгжийг байнга сольсон бай на. үүний улмаас чиг үүрэг

4 ЗаСгийН гаЗРыН МЭдЭЭ СоНиН 2018.10.24, лхагва ~ №209 (1008)

Нийгэм

ТУЗ-ийн даргаЭрдэнэбаатарын ДОЛГИОН

Ерөнхий эрхлэгч Баатарын ДУЛАМХОРЛОО

Зөвлөхшатарбалын ДАвААДОРж

Орлогч эрхлэгчЛхагважавын СУГАРМАА

Утас: 99903584

Улс төр, нийгэм, эрэн сурвалжлах мэдээллийн албаЭдитор Б.Энхжаргал

Утас: 99901621

Цахим контент, бүтээлч үйлдвэрлэлийн албаЭдитор Г.Баярсайхан

Утас: 99903574

Эдийн засаг, уул уурхайн мэдээллийн алба

Утас: 99903581 99903578 99907843

Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, I хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө,

“Блю Скай тауэр” 407 тоотУлсын бүртгэлийн дугаар. 1024

Утас: 70103131, Факс: 7010606

zgm.mn

ubinfo.mnДугаарын удирдагч

З.Цэлмэг

“Засгийн газрын мэдээ” сонин нь ардчилсан, шударга ёс, хүний эрхийг дээдэлж, чөлөөт

сэтгүүл зүйн хэм хэмжээг бүрнээ сахин, олон ургальч үзлийг илэрхийлэх мэдээллийн

индэр байж, нийт Монгол үндэстний ойлголцол, эв нэгдлийг бэхжүүлэхийг эрхэм

зорилгоо болгоно.

РЕДАКц

ЗАР СУРТАлЧИлГАА

хАЯГ

цАхИМ хУВИлБАР

0 0 1 0 0 8

millennium challenge Account (mcA) – mongoliaClosing Date: 17.00 ULAT, October 26, 2018

About mcA-mongoliaThe Government of Mongolia (“Government”) seeks qualified individuals to help or-ganize, manage and lead a new special purpose entity to be known as the Millennium Challenge Account – Mongolia (“MCA-Mongolia”). The Government will shortly establish MCA-Mongolia in the form of a state-owned enterprise to oversee the implementation of the Mongolia Water Compact (the “Compact”), a major international development assis-tance program funded by the Millennium Challenge Corporation (“MCC”), a United States Government agency that provides grant assistance to help partner countries promote economic growth and reduce poverty.

The Compact aims to increase the long-term sustainable supply of water to Ulaanbaatar and stem the impact of an impending water crisis. The Compact will expand the supply of water to residential consumers and commercial and industrial users in Ulaanbaatar through:

• The construction of new groundwater wells downstream from Ulaanbaatar andintroduction of a state-of-the-art water purification plant;

• The construction of a new freshwater recycling plant and pipelines to providehigh-quality treated freshwater;

• Policyreforms,capacitybuilding,andtechnicalassistancetoimprovethelong-termsustainability of Ulaanbaatar’s water supply.

MCA-Mongolia will oversee the implementation of these investments on behalf of the Government and in compliance with the guidelines and standards of MCC.

The RolesDIREcTOR, LEGAL (GENERAL cOUNSEL)Main Tasks: The General Counsel serves as the principal legal officer for the management team and the Board of Directors of MCA-Mongolia. In this capacity, the General Counsel develops and provides policy advice and opinions on a wide range of legal matters. The General Counsel also serves as the corporate secretary to the Board of MCA-Mongolia. The General Counsel reports to the Chief Executive Officer (CEO) and manages one ded-icated, full-time staff.

To review a comprehensive job description or to apply for this position please visit http://www.sri-executive.com/offer/?id=7696

DIREcTOR, DOWNSTREAm WELLSMain Tasks: The Director, Downstream Wells, manages the preparation and implemen-tation of the Downstream Wells Activity, including the finalization, review; and approval of detailed designs; the development of work plans and risk mitigation strategies; the preparation of detailed procurement documents; and the implementation of complex construction works under tight budget and timeline constraints. The Director, Down-stream Wells, also oversees portions of the Water Sector Sustainability Activity that involve small scale works in the ger areas of Ulaanbaatar. In the course of these respon-sibilities, the Director, Downstream Wells, works closely with design consultants, works contractors, a variety of implementing entities, and a program management consultant. The Director, Downstream Wells, reports to the Deputy Chief Executive Officer, Programs (the “Deputy CEO”), and manages three dedicated, full-time staff.

To review a comprehensive job description or to apply for this position please visit http://www.sri-executive.com/offer/?id=7699

DIREcTOR, SUSTAINABILITYMain Tasks: The Director, Sustainability, coordinates and manages support for policy, le-gal, regulatory and institutional changes that enhance the long-term sustainability of the water supply system in Ulaanbaatar, including the development and implementation of assessments, technical assistance and capacity building efforts in public entities at the lo-cal, municipal and national levels. The Director, Sustainability, establishes, communicates, and reinforces a common vision of change and coordinates the development of activ-ity designs; the completion of bidding documents for all necessary procurements; the drafting of work plans and risk mitigation strategies; and the implementation of various activities. In the course of these responsibilities, the Director, Sustainability, works closely with the Director, Downstream Wells, to ensure the proper implementation of small-scale works in the ger areas of Ulaanbaatar and with other members of the Program Division staff. The Director, Sustainability, reports to the Deputy Chief Executive Officer, Programs (the “Deputy CEO”), and manages one dedicated, full-time staff.

To review a comprehensive job description or to apply for this position please visit http://www.sri-executive.com/offer/?id=7701

DIREcTOR, cOmmUNIcATIONSMain Tasks: The Director, Communications, leads and manages communications ef-forts related to the compact program, including media outreach, press placement and coverage, public information campaigns, and publicity events. In the course of these responsibilities, the Director, Communications, works closely with the Director, Environ-mental and Social Performance, to enhance stakeholder engagement activities and with the Director, Sustainability, to amplify public awareness and behavior change efforts related to public perceptions of water. The Director, Communications, builds strong re-lationships with the media, cultivates media opportunities for MCA-Mongolia officials, develops and implements a robust communications strategy, and serves as the official spokesperson for MCA-Mongolia. The Director, Communications, reports to the Chief Executive Officer (CEO) and manages two dedicated, full-time staff.

To review a comprehensive job description or to apply for this position please visit http://www.sri-executive.com/offer/?id=7706

mANAGER, INFORmATION TEcHNOLOGY Main Tasks: The Manager, Information Technology, is responsible for the delivery and implementation of IT-related services to include network management and data infra-structure oversight, ensuring that services rendered support the work of the MCA. The Manager, Information Technology, reports to the Director, Administration, and supervises one dedicated staff member.

To review a comprehensive job description or to apply for this position please visit http://www.sri-executive.com/offer/?id=7709

We are encouraging all interested parties to apply for the role. Selection process will be based on merit on the required experiences for all vacancies. Qualified applicants will receive consideration for employment without regard to race, ethnicity, religion, sex, national origin, or disability. No fees will be paid to MCA- Mongolia or any of its agents at any stage of the recruitment process (application, interview, processing, training fees or other).

SRI Executive (www.sri-executive.com) is assisting the Government of Mongolia in its search for exceptional candidates for MCA-Mongolia. SRI Executive operates under a contract provided by MCC. SRI Executive is supported by our local partner Specialized Career Consulting (SCC) in this recruitment initiative.

ЗГМ: ТОвЧХОН» ШАГНАлНийслэлийн 379 жилийн ойг тохиолдуулан НИТХ, НЗДТГ, нийслэлийн Ахмадын хороо хамтран шилдэг есөн өрхийг шалгаруулж, “Нийслэлийн тэргүүний өрх”-өөр өргөмжилжээ. Тэргүүний өрхийг үр хүүхдээ хэрхэн өсгөсөн, ам бүлээрээ нийгмийн хэв журам сахиулах болон хороо, дүүргээс зохиосон ажилд оролцсон эсэх, гэр, орон сууц, хашаа ойр орчноо үлгэр жишээчээр тохижуулсан зэрэг 20 гаруй шалгуур үзүүлэлтээр сонгосон аж.

» НөхөН СЭРГЭЭлТУлсын хэмжээнд уул уурхайн ашиглалтын улмаас эвдэрсэн 27405.46 га газар байгаагаас 1100 газар буюу 8871.18 га талбайд нөхөн сэргээлт хийх шаардлагатай байгааг БОАЖ-ын сайд Н.Цэрэнбат мэдэгдлээ.

» хөВСГөл Хөвсгөл аймгийн Бүрэнтогтох, Цэцэрлэг, Төмөрбулаг, Шинэ-Идэр сумын иргэд Эрдэнэт- Овоот чиглэлийн төмөр зам тавихыг эсэргүүцэж буйгаа мэдэгдлээ. Тэд дээрх чиглэлийн төмөр замыг сум, суурин дайруулахгүйгээр зөвхөн уул уурхайн ашиг бодож тавих гэж байгаа хэмээн шүүмжлээд малын бэл чээр, ундны усны хомсдол бий болгоно гэж үзэж байгаа юм.

» УлААНБААТАРНийслэлийн Аялал жуулчлалын газраас санаачлан Монголын их дээд сургуульд суралцахаар ирсэн гадаадын оюутнууд болон хөдөө орон нутгаас Улаанбаатар хотод сурч буй оюутан залуусыг хотын автобустай аялалд хамруулахаар болжээ. Өдөрт 90 оюутныг хамруулах бөгөөд таван өдрийн турш гадаад, дотоодын нийт 450 оюутан, залуусыг аялуулахюм.

Агаарын бохирдлыг бууруулахад зарцуулсан хөрөнгийн эх үүсвэр (төгрөг, сая ам.доллар)

Зарцуулсан хөрөнгийн зориулалт (хувиар)

97.7 2.1

54.9 104.7

9.4 48.6

Улсын төсвийн урсгал зардал

Монгол Улсыг хөгжүүлэх сангаас

Улсын төсвийн хөрөнгө оруулалт

Гадаадын зээл

Нийслэлийн төсвийн хөрөнгө оруулалт

Гадаадын буцалтгүй тусламж

Үртсэн шахмал

түлшний цогцолборыг

байгуулах

Нам даралтын

зуухны шинэчлэлт

хийх

Гэрийн дулаалга

болон бусад

Сайжруулсан зуух, үнс

тээвэрлэх автомашин

авах

Сайжруулсан түлш,

борлуулалтын урамшуулал,

агуулахын түрээс

26

22

14

10.9

27.1

Үндэсний Аудитын Газар©

нь дав хардаж, хэрэгжүүлсэн арга хэм жээний үр дүнг нэгтгэн тай­лагнах, хяналт тавих, хариуцлага тоо цох боломж хумигдсан гэж үаг дүгнэжээ.

үаг­ын тайланд “агаарын бо­хирд лыг бууруулахаар 2008­2016 онд улсын болон орон нутгийн төсвийн хөрөнгө оруу лалтаар 164.1 тэрбум төгрөг, гадаа дын зээ лийн 104.7 сая, буцалтгүй тусламжаас 48.6 сая ам.доллар зар цуулсан. Энэ үнийн дүн дээр 2012­2017 онд давхардсан тоогоор нийслэлийн гэр хорооллын 2.5 сая хэрэглэгчийн цахилгааны тарифын хөнгөлөлтөд зарцуулсан 14 тэрбум төгрөг нэмэгдэж буй

аж. харин Сангийн яам шалгалт хийсэн аудитын ажилтнуудад гадаадын буцалтгүй тусламжийн хөрөнгийн ашиглалтыг он тус бүрээр нь хүргүүлэх боломжгүй гэж тайлбарласан байна. тиймээс үаг­ынхан агаарын бохирдлын эсрэг хийсэн ажлыг тойм тоо, хувь тооцооллоор дүгнэжээ.

дүгнэлтээр агаарын бохирдолд зарцуулсан нийт хөрөнгийн 26 хувийг үртсэн шахмал түлш ний цогцолбор байгуулж, өргө жүү­лэхэд, 22 хувийг сайжруулсан зуух, үнс тээвэрлэх автомашин ху далдан авахад, 14 хувийг нам даралтын болон халаалтын зуу­ханд шинэчлэлт хийхэд, 10.9 хувийг сайжруулсан түлш, хэс­гийн ахлагчийн урам шуулал, агуу лахын түрээс зэрэг зардалд зо риулс ныг тогтоожээ.

үаг­ын дүгнэлтээс харахад утаа ны эсрэг авсан арга хэмжээнд бүтэлтэй зүйл нэг ч алга. шал­галтын ажлыг удирдсан үаг­ын тэргүүлэх аудитор л.одгэрэл

"олон төрлийн зуухыг хөнгө­лөлттэй үнээр өрхүүдэд худалд­сан ч элэгдэлд орж, ердийн зуух тай ижил үүрэг гүйцэтгэх бол сон. Сайжруулсан түлшний үйлдвэрийн хүчин чадлыг тоо­цохгүйгээр гэрээ байгуулснаас зөвхөн 22.4 хувийг л нийлүүлсэн. “дЦС­2” төхК­ийг түшиглэн байгуулсан хагас коксжсон шах­мал түлшний үйлдвэр ажил­лаагүй. гэр хорооллын өрхийн ца хил гааны төлбөрийг хөнгөлсөн ч агаарын бохирдлыг буу руу­лахад нөлөөлсөн тооцоолол хийгдээгүй” гэсэн юм. Мөн тэр бээр “Нийслэлийн тээврийн хэрэгслийн утааны ялгаралтыг бууруулахад татвар төлөгчдийн мөнгөнөөс 9.8 тэрбум төгрөг зарцуулсан боловч бэлтгэл хан­гаагүй, бүрэн хэрэгжүүлээгүй, сан хүүжилтийг гүйцэтгэлийн хувиар тооцож олгоогүй, хяналт тавьж ажиллаагүй байна. Бас 8565 өрхөд гурван тэрбум төгрөгийн гэрийн дулаалга тараасан нь нөлөө үзүүлсэн эсэх нь тодорхойгүй тул хууль хяналтын байгууллагад шил жүүлэх нь зүйтэй гэж үзсэн” гэв.

үаг­аас агаарын бохирдлыг буу руулах чиглэлээр хийсэн ажлуудыг үндсэнд нь хангалттгүй гэж дүгнэлээ. харин ямар бай­гууллага, албан тушаалтны бу­руугаас хэр зэрэг их мөнгө утаатай хамт уугиж алга болсныг нарийн тайлагнасангүй.

Утааны эсрэг зарцуулсан хөрөнгө үрэн, таран болсныг тогтоосон ч хэргийн эзэн олдохгүй нь

Г.БилгүүнЗГМ

Утааг бууруулахад 164 тэрбум,$153 саяыг үр дүнгүй зарцуулсан гэв

С.Батсайхан / ЗГМ©

Бас 8565 өрхөд гурван тэрбум

төгрөгийн гэрийн дулаалга тараажээ

Ирэх хавраас Налайхад ажлын байр хомсдоно

5ЗаСгийН гаЗРыН МЭдЭЭ СоНиН

ЗГМ: Сэдэв

ирэх хавраас нийслэлд түүхий нүүрс хэрэглэхгүй. агаарын бо хирдлыг бууруулахын тулд гаргасан эл шийдвэр улаан баа­тарын иргэдийн түлш, нүүрсний хэрэглээг эрс өөрчилнө. Мөн нийслэлийн гэр хорооллын 216 мянган өрхийг жилд 1.1 сая тонн нүүрсээр хангадаг нүүрсний компаниудын борлуулалт, зах зээлд ч өөрчлөлт гарахаар байна. улаанбаатар хотыг “шарын гол”, “Багануур”, “шивээ­овоо”, “адуун чулуун”, “тавантолгой” болон Налайхын уурхайн цооногууд нүүр сээр хангадаг. олборлогчид түүхий нүүрсний хоригтой хол боо тойгоор үйл ажиллагаа, бод логодоо ямар өөрчлөлт хийхээр зэхэж буйг сонирхлоо.

Том компанИудад ТүүхИй нүүрСнИй

хорИг нӨлӨӨлӨхгүйхотын захын түлээ, нүүрс

зарах цэгүүдэд “Багануур”­ын шар шуудайтай нүүрс харь­цан гуй хямд үнэтэй зарагддаг, борлуулалт ч сайтай. гэхдээ тус компанийн гол зах зээл нь нийс лэлийн гэр хорооллын худалдан авагчид биш. тус ком пани жилд дөрвөн сая тонн нүүрс олборлодог. Эдгээ рийн 95­97 хувийг дулааны цахил­гаан станцуудад нийлүүлж буй. харин үлдсэн 3­5 хувийг нь л улаанбаатар болон зүүн айм­гуудын төв, суурин газ руу дад борлуулдаг аж. тий мээс нийслэлд түүхий нүүрс оруулахгүй байлаа ч тус компанийн үйл ажиллагаа, бодлогод төдийлэн нөлөөлөхгүй гэж үзэж байна. “Багануур” хК­ийн Санхүү, хөрөнгө оруулалт, төсөв хариуцсан дэд захирал Б.ганзориг “Зах зээлийн 3­5 хувь бол мэдрэмж муутай хэсэг. тиймээс хоригоос шалтгаалж манай компанийн борлуулалт муудаж, мөнгөн урсгал саатах асуудал гарахгүй. харин бид дулааны цахилгаан станцуудаа бүрэн, найдвартай хангахаас гадна нүүрсээ экспортод гарга­хаар зорьж байгаа. хүчин чадлаа нэмэхээр хөгжлийн банктай хэлэлцээд явж байгаа” гэлээ. тус компани төмөр замын дэд бүтэцтэй давуу талаа ашиглан ирэх оноос БНхау­ын хилийн мужууд болон оху­д экспорт хийхээр төлөвлөжээ.

Нийслэлийн гэр хорооллын нүүрсний хэрэглээний тодорхой хувийг хангадаг “шивээ­овоо” хК ч мөн дээрхтэй адил байр суурь илэрхийллээ. тус компани

2018.10.24, лхагва ~ №209 (1008)

Харилцаа холбооны зохицуулах хороо нь “Дугаарлалтын нэгдсэн систем байгуулах үйлчилгээтэй холбогдуулан техникийн шийдэл боловсруулах” ЗБХГ2018/05 дугаар бүхий зөвлөх үйлчилгээний гэрээ байгуулах гэж байгаа тул зөвлөхийн үйлчилгээ үзүүлэх хүсэлтэй хуулийн этгээдийг мэдүүлгээ ирүүлэхийг урьж байна.

Энэхүү зөвлөх үйлчилгээ нь зохицуулалтын асуудалд ач холбогдол бүхий ярианы үйлчилгээ эрхлэгчдийн дугаарлалтын ашиглалтын мэдээлэл, төлөвийг цахимаар шууд авч байх сүлжээний дугаарлалтын нэгдсэн системийн техникийн шийдэл боловсруулахад оршино.

Зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэх хүсэлтэй этгээд нь ТБОНӨХБАҮХАТ Хуулийн 14-16 дугаар зүйлд заасан шалгуур үзүүлэлт, шаардлагуудыг хангаж буйг нотлох баримт бичгийг ирүүлнэ. Үүнд:

Мэдээлэл харилцаа холбооны чиглэлээр ажилладаг, хөндлөнгийн хараат бус, хуулийн этгээд байх;

Хуулийн этгээдийн дэлгэрэнгүй танилцуулга; Хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн гэрчилгээний нотариатоор баталгаажуулсан

хуулбар; Хуулийн этгээд нь Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх ерөнхий газрын тодорхойлолт

ирүүлэх (Тендер зарласан өдрөөс хойших байдлаар); Татварын байгууллагын тодорхойлолт ирүүлэх (Тендер зарласан өдрөөс хойших

байдлаар); Сүүлийн 1 жил буюу 2017 оны жилийн эцсийн санхүүгийн тайланг аудитын

дүгнэлтийн хамт нотариатоор баталгаажуулсан хуулбар; Сүүлийн 3 жилийн аль нэгд ижил төстэй зөвлөх үйлчилгээ хийсэн гэрээний хуулбар

нотариатоор баталгаажуулан ирүүлэх (нэмэлтээр мэдээлэл харилцаа холбооны чиглэлээр судалгаа шинжилгээ, зөвлөх үйлчилгээний ажил хийж байсан бол давуу тал болно);

Зөвлөх хуулийн этгээдийн ажиллах боловсон хүчний боловсрол, мэргэжлийн ур чадвар, чадавхын талаарх мэдээлэл /Зөвлөхийн баг нь 3-аас доошгүй гишүүнтэй байх;

Ирүүлсэн мэдүүлэгт үндэслэн саналын урилга болон ажлын даалгаврыг хүргүүлэх зөвлөхийн хураангуй жагсаалтыг гаргаж тус хорооны цахим хуудсаар зарлана.

Сонирхсон этгээд нэмэлт мэдээллийг 2018 оны 10 дугаар сарын 24-ний өдрийн 10:00 цагаас 2018 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдрийн 15:00 цагийн хооронд авч болох бөгөөд мэдүүлгээ дор дурдсан хаягаар 2018 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдрийн 15:00 цагийн дотор ирүүлнэ үү.

ЗөВлөх ҮЙлЧИлГЭЭНИЙ ТУхАЙ ЗАРлАл

харилцаа холбооны зохицуулах хорооМетро бизнес төв А-блок 5 давхар

Д.Сүхбаатарын гудамж-13Сүхбаатар дүүрэг, Улаанбаатар 14201-0033

Утас: 304258, Факс: 327720. Вэб хаяг: www.crc.gov.mn

нийслэлийн II, III, IV дулааны станцад нүүрс нийлүүлдэг. харин өвлийн улиралд өрхийн хэрэгцээнд тун бага хэмжээтэйг борлуулдаг бөгөөд нийслэлд борлуулах цэг нь ч байрладаггүй юм байна. “шивээ­овоо” хК­ийн хуулийн зөвлөх Э.Мандахнаран “Манайх жилд 1.9 сая тонн нүүрс улаанбаатарт нийлүүлдэг. гэхдээ айл өрхийн хэрэглээнд тун бага хэсэг нь очдог. тиймээс жижиглэн худалдаанд гарах энэ өөрчлөлт манай компанид ямар нэг сөрөг нөлөө үзүүлэхгүй” гэж тайлбарлалаа.

налайхЧууд “СаалИйн үнЭЭ”-гүй

болнодотоодын нүүрсний томоохон

компаниуд ийнхүү нүүрсний хоригт төдийлэн санаа зовохгүй байна. харин илч сайтай, тортог багатай учраас гэр хорооллын иргэдийн дунд эрэлттэй байдаг Налайхын нүүрс олборлогчдын хувьд байдал өөр. Жижиг ком­пани, хувь хүмүүс л нүүрс олбор­лож, зардаг Налайхын уурхайд энэ хоригийн буулт нь хамгийн хүнд тусахаар байгаа юм.

Налайхын уурхай 35 сая тонн нүүрсний нөөцтэй. хэдийгээр олборлогчид 1990 оноос хойш нийслэл рүү зөөж байгаа ч энэ нөөц тогтоосон хэсэгт буюу 100­200 метрийн гүнд хүрээгүй байгаа. Жижиг компани, хувь хүмүүс техник муутай учраас газрын гүнээс доош хэдхэн метрт л ухаж, амьжиргаагаа залгуул­саар ирсэн. харин өнөөдрийн байдлаар тус уурхайд 4­5 ам л ажиллаж байна. ихэнх амууд нь ажиллахгүй байгаа учраас олдоц нь муудаж, уурхайн ам дээр урт дараалал үүсчээ. үүнийг дагаад үнэ нь ч нэмэгдсэн байна. өнгөрсөн жилийн өдийд нэг Портер машин нүүрс 250­280 мянган төгрөгийн үнэтэй байсан. харин энэ намар үнэ нь нэмэгдэж 330­350 мянган төгрөгт хүрчээ. Жижиглэнгийн буюу нэг шуудай нүүрсний үнэ өмнөх жилүүдэд хамгийн ихдээ 3000 төгрөг хүрч байсан нь 500 төгрөгөөр өссөн байна. Налайхын нүүрс ийнхүү ховордсон нь олон шалтгаантай. Нэгд, хуулийн өөрчлөлттэй холбоотойгоор олон жил үйл ажиллагаа явуулсан компаниудад хүндрэл учраад байгаа. ашигт малтмал, газрын тосны газраас 25 га­гаас дээш газартай компаниудын тЭЗү­г баталдаг болсон. гэтэл энэ хуулийн өөрчлөлтөөс өмнө зөвшөөрөл авсан компаниудын олонх нь 4­5 га буюу маш жижиг газар эзэмшдэг учраас тЭЗү­г нь баталж, олборлолт хийх зөвшөөрөл өгөхгүй байгаа аж. үүнтэй холбоотойгоор ашиглах зөвшөөрөлтэй 30 гаруй компанийн ганц, хоёр нь л албан ёсны зөвшөөрөлтэйгээр нүүрс гаргаж байна. хоёрт, тус уурхайд

Б.Баярмаа@bayarmaaZGM

Хориг хэрэгжиж эхэлмэгц Налайхын уурхай зогсоно

Компаниудын түүхий нүүрсний нийлүүлэлт(2017 онд, тонноор)

“Багануур” ХК

4сая

2сая

762мянга

470мянга

“Шивээ-Овоо” ХК

“Шарын гол” ХК

“Адуунчулуун” ХК

Нүүрсний үнийн өөрчлөлт(тонн, төгрөг)

“Шарын гол”

“Багануур” “Шивээ-Овоо”

“Тавантолгой” “Адуун чулуун”

2017 2012

ЭхЗх©

36500

29500

20500

15560

24710

8000 9600

800012600

26275

эхэлбэл хүссэн, хүсээгүй Налай­хын уурхайн олборлолт зогсоно.

“2019 он гараад Налайхын иргэдийн амьдралд том өөрчлөлт гарах нь. Нэг талаас замбараагүй олборлолт зогсож байгаа нь сайн хэрэг. гэхдээ нөгөө талаас харвал Налайхын 30 гаруй мянган хүнийг тэжээж байгаа саалийн үнээ байхгүй болно гэсэн үг. шилжээд орох өөр ажлын байр байхгүй учраас иргэд улам л

ядуурна гэсэн үг” гэж Налайх дүүргийн тамгын газрын мэргэ­жилтэн, үйлдвэрлэл, уул уурхайн асуудал хариуцсан мэргэ жилтэн Э.Пүрэв­очир хэллээ.

улаанбаатарын агаарын бо­хирдлыг бууруулахын тулд түүхий нүүрсийг хориглох шийдвэр ийнхүү дотоодын нүүрс ний жижиглэн худалдааны зах зээлийн тоглогчдыг шахан гаргаж байна. том компаниуд

зах зээл, “бай”­гаа өөрчлөхөөр төлөвлөсөн бол нийслэлийн хаяаг түшсэн налайхчууд ажлын байрны хомсдолд орохоор байна. На лай хын нүүрсний хэрэглээг орлох сайжруулсан түлшний түүхий эдийг “Энержи ресурс”, “тавантолгой” компаниуд үнэ­гүй хангахаар болсон. тиймээс Налайхын уурхайчид ирэх хавар энэ зах зээлээс бүрмөсөн шахагдах нь.

ихэнхдээ хувь хүмүүс ажиллаж байгаа учраас аюулгүй байдлаа хангаж чадалгүй амь насаа алдах тохиолдол гарсаар байгаа. 1992­2017 онд энд 735 хүн осолд өртөж, 234 хүн нас баржээ. ийнхүү Налайхын уурхайн олбор лолт буурч, үйл ажиллагаа нь бага багаар царцаж байгаа бол 2019 оны хавраас нийслэл рүү түүхий нүүрс оруулахыг хориглосон шийдвэр хэрэгжиж эхэлмэгц тэр чигтээ зогсохоор байна.

Налайхын уурхайгаас нүүрс олборлох зөвшөөрөлтэй “Баялаг­оч” компаниас энэ талаар тод­руу лахад “Манай компани сүү­лийн үед нүүрс олборлоогүй. улаанбаатарт түүхий нүүрс оруулахыг хориглосон болохоор цаашид үйл ажиллагааныхаа чиглэлийг өөрчлөх бодолтой байна. Нүүрс олборлож байсан газар дээрээ өөр үйл ажиллагаа явуулахаар төлөвлөж байгаа” гэв. Мөн хувиараа олборлогч ш.алтангэрэл “өмнө нь нийслэлд нүүрсний хэрэгцээ байсан учраас уурхайнууд ажиллаад байсан. харин хэрэгцээ байхгүй болчихвол хүссэн, хүсээгүй олборлолт зогсож таарах байх. аж ахуйн нэгж ч тэр, гар аргаар ухдаг хувь хүмүүс ч тэр ганцхан энэ өвөл л ажиллах хугацаа үлдсэнийг ойлгож байгаа” гэлээ.

гэхдээ Налайхын нүүрсний амууд хаагдана гэдэг хэдхэн компани, “нинжа” нарын асуудал биш. осол, эндэгдэл их гардаг учраас тус уурхайн амуудыг хаах талаар салбарынхан байнга ярьдаг. гэвч өнгөрсөн хавар уухүЯ­наас хийсэн судалгаагаар энд ажиллаж буй хүмүүсийн дийлэнх нь Налайхад амьдардаг бөгөөд ар гэрээ тэжээдэг гэсэн дүн гарчээ. тодруулбал, уурхайг хаавал олон мянган өрх орлогын эх үүсвэргүй болох аж. тиймээс яамнаас уурхайг хаах шийдвэр гаргаж түвдэхгүй байгаа юм. харин нүүрсний хориг хэрэгжиж

Б.Хасуй / ЗГМ©

• Жижиглэн худалдаанд гарах өөрчлөлт “Багануур”, “Шивээ-овоо” компаниудад нөлөөлөхгүй.

• Аж ахуйн нэгж ч тэр, гар аргаар ухдаг хувь хүмүүс ч тэр ганцхан энэ өвөл л уурхайд ажиллах хугацаа үлдсэнийг ойлгож байгаа.

• Шилжээд орох өөр ажлын байр байхгүй учраас иргэд улам л ядуурах нь.

6 ЗаСгийН гаЗРыН МЭдЭЭ СоНиН 2018.10.24, лхагва ~ №209 (1008)

Үзэл бодол

Залуурга гэдэг нь Монгол хэлний нэр томъёоны тайлбар тольд одоохондоо орж амжаагүй байгаа нийгэм зүйн шинэ хэллэг, “навигаци” гэх үгийн хөрвүүлэг. Залуучууд бол “Navigation” гэдгээр нь андахгүй. хөдөлж буй обьектын хурд чигийг тодорхойлж, очих цэг, хүрэх замыг алдахгүй заадаг цахим төхөөрөмжийг ингэж хэлдэг.

төр удирдлагагүй, улс орон эзэнгүй боллоо гэцгээж байхад нөгөө хэсэг нь 77 эзэнтэй боллоо ч гэх нь сүүлийн үед сонсогддог болсон. гэтэл хүний нийгэм хажуугаар нь өнгөрч чадаагүй, чадах аргагүй, нийгмийн тогтолцооны оршихуйн нэгдмэл удирдлагын бодит хууль гэж бий. тэр нь өөрийн зүй тогтлоор дамжуулан хүний ухамсраас ангид үйлчилж, нийгмийн амьдрал, үйл ажиллагааг зохицуулдаг аж. Нэгдмэл удирдлагагүй л бол нийгэм бүү хэл, айл өрх ч таран бутрана, цогцоороо оршиж чадахгүй. хүн сүргийн үед ч, хүй нэгдлийн нийгэмд ч, түүнээс хожим нь ч нэгдмэл удирдлага байсаар ирсэн. одоо ч байгаа, цаашид ч байх л болно.

Нэгдмэл удирдлага бол хүн, зон олон тодорхой хэм хэмжээнд эрх чөлөөтэй, аль эсвэл дарангуйлалд оршин тогтнох суурь зарчим мөн. Эл бодит хуулиар, хэрэгжих зарчим логикоор бол Монгол улсын төр удирдлагатай байх нь ээ! тэгвэл, Монгол улсын төрийн нэгдмэл удирдлага хаана байна, хэн юм бэ? Энэ асуултад судлаачид заавал хариу өгөх ёстой. гэвч хариу гарахгүй л байх аа даа! учир нь төрийн нэгдмэл удирдлага Монгол улс дотроос олдохгүй.

Монголын төрийг гаднаас удирдаад, залаад байна гэж зарим судлаач хэлдэг, би тэдэнтэй санал хуваалцдаг. Судлаач т.Баярхүү “Монгол улсыг “Ротшильд”, “Рокфеллер”­ийн групп оувС­аар дамжуулан удирддаг” гэж хэлсэнтэй ч санал нийлнэ. “дэлхийн Засгийн газар” (миний хувийн бодол), “30 гэр бүл”, “эдийн засгийн алуурчид”, “хонгилын хулгай”, “мафийн сүлжээ”... гээд бүгдийг нь хүлээн зөвшөөрнө. үүнийг хүлээн зөвшөөрөхөөс зайлсхийдэг зарим нэг улстөрчийн хэлдгээр энэ нь элийрэл, солиорол, сүржигнэл огтхон ч биш. Бодитой оршиж байгаа процесс. гагцхүү тогтолцоо гэх зүйлийг л илрэлээр нь тал бүрээс нь шинжээд, улстөрчдийн хэлдгээр бол өнцөгдөн хэлээд байгаа хэрэг. Эдгээрээс дэлхийн Засгийн газар хэмээгддэг “Бельдербергерийн 30 гэр бүл” хэмээх бүлэглэл одоо ч оршиж, 300 гүйцэтгэлийн агентлаг, 3000 хянагч агентлагаарaa дамжуулан дэлхийг бүхэлд нь хянадаг талаар тусгай нийтлэл гаргахаар сэдвээ боловсруулчихсан. харин тэр загварыг Монгол улсад хэн хэрэгжүүлсэн юм бэ?

Монгол улсад эдийн засгийн транс­мөлжлөгийн “Нүдүүрийн капитализм” (turbo capitalism) аль хэдийн байгуулагдчихсан талаар би үзэл бодлоо дэвшүүлсэн. Мөлжлөгийн системийн 10 шинжийг гаргаж тавьсан. Энэхүү холбоосоор http://zgm.mn/post/1321 “Засгийн газрын мэдээ” сонин цахим хуудаснаас унших боломжтой.

уншигчид анхандаа нийлээд цочирдох шиг санагдсан. угаас шинэ зүйлд хүн цочирдох нь зүй

Улстөрчид төрийн эргэлтэд 10-аад жил бэлтгэсэн бололтой байдаг

И.ЦэрэнхүүСоциологич, нийтлэлч

ёсны л сэтгэл хөдлөл. харин энэ удаад, бүүр ч ярвигтай сэдвээр буюу “Нүдүүрийн капитализм”­ыг Монголд хэн хэрхэн яаж хэрэгжүүлсэн механизмыг нь олж ажигласнаа гаргаж тавих гэж байна. үүнийг мэдсэнээр ард түмэн, Монголын төр гаднаас залуургатай юм байна гэдгийг эргэлт буцалтгүй ойлгох болно.

Монгол улсад импортоор орж ирсэн "ардчилал" гэгч нь үзэл санаа талаасаа анхнаасаа л дотроо зөрчилтэй байсныг тэр үеийхэн маш сайн мэдэж байгаа. тэр зөрчил яваандаа улам гүнзгийрсээр, ард түмний дэмжлэг оролцоотой хэрэгжих ардын эрхт БНу­ыг байгуулах уу, аль эсвэл барууны их гүрний тухайлбал, аНу­ын шууд оролцоо, дэмжлэгтэйгээр хөрөнгөтний БНу­ыг байгуулах уу гэсэн зарчмын асуудалд тулж ирсэн. тэндээс талууд эсрэгцэн хагаралдаж, эцэстээ тухайн үеийн төр, "түргэн баяжих сонирхолтой" олонхоор түрж, хоёр дахь замыг сонгожээ.

ийнхүү их гүрэн нь баялаг ихтэй багыгаа тонон мөлжих тогтолцоо бүхий турбокапитализмын суурь Монголд тавигдсан юм. оросыг үзэн ядуулж, цэрэг армийг нь хөөн гаргаж, оростой холбоотой хөшөө дурсгал юу л байна бүхнийг нураан түйвээж, заналт дайсан мэтийн төсөөлөл өгөн “тархи угаалга” (“кси нао” гэсэн хятад үгийн орчуулга) явуулж байсан нь ч дээрхитэй шууд холбоотой мэдээллийн дайн байсан юм. Буурал дарга Ю.Цэдэнпил (Жинхэнэ нэр нь. Зох), түүний гэргий а.и.Филатовагийн талаар ямар гээч бузрын муухай пропоганд явж байсан нь ард түмний санах ойноос гараагүй байгаа. ингээд бодохоор, аН, МаН хэмээн талцаж байлдах ямар ч учиргүй байгаа биз! Энэ бол зүгээр л хэлбэр. Зориуд намаар талцуулан хагаралдуулж, тэмцлийн нягтралыг саармагжуулан бариад байгааг ард түмэн одоо нэгэнт мэддэг болчихожээ.

Монголд турбокапитализм хэрэгжиж, санхүү эдийн засгийн талаар бэхжиж эхэлсэн үеийг миний хувьд 1997 оноор төсөөлөн бодож явдаг. Эдийн засагч т.Баярхүү болон нэлээд хэдэн судлаач бас тийм үзэл бодолтой байдаг юм байна. Яг тэр жил шүү дээ, Монгол төрийн тулах багана болсон төрийн мөнгөний бодлогод гэнэт эрх зүйн өөрчлөлт оруулсан мөчөөс л мөнгөний гүйцэтгэх таван үүрэг утгаа алдаж эхэлсэн. дараа жил нь эх оронч С.Зоригийн амь насыг балмад зэрлэгээр өр хадарсан нь тохиолдлынх биш ээ. Монголын үндэсний валют ариун цэврийн цааснаас доогуур үнэлэгдэж, Монгол төрийн эрхэмсэг оршихуйг хадгалдаг металл монетыг устгасан нь гаднын мөлжигчдөд үнэнч үйлчилдэг дотоодын "бууны ноход"­ын гардан гүйцэтгэсэн

хэрэг. төгрөгийн ханш одоо ч унасаар байна.

Мөнгө, эрх мэдэлдээ галзуурч, бүхнийг шийдэгч “албин чөтгөр” болон өсч торнин, цааш улсыг эзэгнэгч бирд болон хувирсан түүх эндээс угшилтай. Энэ аймшгийн бодлогыг эсэргүүцсэн хэнийг ч болов тасар татах түүхэн хэлмэгдүүлэлт явагдсан. Нийгэм, улс төрийн нэг биш зүтгэлтэн мөнгөний галзуурлын золиос болсныг ард түмэн мартаагүй. Энэ бүхний ард тодорхой үзэл санаа хэрэгжиж, “улс төрийн алгоритм” хэмээх маш нарийн тооцоолсон бодлого ямар ч алдаагүй, яг л швейцар цагны механизм шиг хэрэгжиж байсан юм.

тэр дунд, турбокапитализмын тухай Э.люттвакийн онол, практик үндэслэлүүд биеллээ олсоор байлаа. люттвакийн онол ганц манайд ч гэлтгүй Молдавт бүрэн утгаараа хэрэгжсэн. үр хөврөл нь гэвэл өнөөдөр Молдав гэдэг улс тусгаар тогтнолоо алдахад хүрч, Румыны мэдэлд очих нь цаг хугацааны асуудал болжээ. Польшид яг тийм процесс явагдсан ч ард түмэн нь цаг алдалгүй ухаарч, өрнийн талыг баримталсан намын 90 гаруй лидер дээр ерөнхийлөгчийнхөө амийг нэмж, жирийн хүний ой тойнд багтаж орохын аргагүй их үнээр эдийн засгийн тусгаар тогтнолоо эргүүлэн олж авсан байдаг юм. тэр онгоцны сүйрлийг судлаачид янз янзаар тайлбарладаг л юм. гэхдээ ерөнхий утга нь ийм л байна, гЕо гадарладаг хэн бүхэн ингэж л хэлнэ. украиныг ч судлаад үз!

Эдyард люТТвак гЭгЧ

хЭн бЭ?Румын улсын хилээс холгүй

ард гэдэг нэртэй жижиг хот бий. 1241 онд монголчууд эл тосгоныг эзлэхдээ ийм нэр хайрлажээ. тосгон жүүдүүдийн их нүүдлээр хот болон өргөжсөнийг 1742 оноос эхлэлтэй гэж үздэг. 1942 онд энэ жижиг хотын нэгэн еврей гэр бүлд хүү мэндэлсэн нь Эдуард люттвак (Edward Nicolae Luttwak) юм.

аНу­ын улс төрийн гол тоглогчдын нэг, нийгэм зүйч энэ эрхэм одоо түүх, нийгэм зүйн зонхилох сурах бичгийн эцэг, цэрэг дайны гол страгегич гэгдэж, аНу­ын төрийн департамент, Батлан хамгаалахын сайдын зөвлөх, вашингтоны олон улсын судлагааны төвийн захирлаар ажиллаж байна. БНхау­д хоёр жил ажиллахдаа Монгол улсыг нэвт шувт судалсан хүн. Манай зарим удирдлагатай уулзаж байсан тухайд нь зарим нэг учир мэдэх хүн барин тавин ярьдаг.

монгол улСад ТӨрИйн

ЭргЭлТ гарСан уу?Парламентын 2016 оны

сонгууль нь төрийн эргэлт байсан гэж үздэг судлаачидтай би санал хуваалцдаг. Сонгууль болохоос аль өмнө л ялагчдын нэр тодорхой болчихсон байсныг хаа хаанаа мартаагүй байгаа. тиймээс “олхиогүй сонголт хийлээ” хэмээн ард түмэнд бурууг гулсуулах үндэслэл алга. Сонголтгүй сонголт болоод л өнгөрсөн. Сонгуулийн дараа уих­ын нэр бүхий гишүүн маш сонин сонгууль болсныг, урьд хожид ийм сонгууль үзээгүйгээ хэлж байсан. ихэнхи нэр дэвшигч ухуулах байрандаа ерөөсөө

очоогүй, ухуулга хийгээгүй, сонгогчидтойгоо ч уулзаагүй, аль хэдийн сонгогдчихсон хүмүүс л яваад байсан гэсэн утгатай зүйлийг мэдэгдэж байсан. Сая уих­ын намрын Чуулганы хуралдаанд мөнөөх гишүүн “Бүх юм цаагуураа шийдэгдчихсэн байдаг шүү дээ. Бид 76 энд аль хэдийн шийдэгдчихсэн юмыг л олон түмэнд чухал болж харагдах ганцхан зорилгоор сүр бадруулан ярьцгааж байгаа юм. Нэг чихээрээ нэгнийхээ яриаг сонссон болоод, нөгөө чихээрээ утсанд дүүжлээстэй байдаг, ийм л хүмүүс энд сууцгааж байна” гэж хэлсэн. Нэгийг бодогдуулахгүй байна гэж үү?

улстөрчид төрийн эргэлтэд 10­аад жил бэлтгэсэн бололтой байдаг юм. тэдний ил болсон бичлэгүүд дотор "Би гарын гэх ойр дотнын хүмүүстэйгээ үе үе уулздаг болоод 10 жил болж байна” гэж санаандгүй ам алдсан фраз бий.

Tөрийн эргэлт хийхэд шаардагдах зайлшгүй нөхцөл,

түүнд яаж бэлтгэх онолын үндэслэлүүдийг Э.люттвак “төрийн эргэлт: гарын авлага” (Coup dиtat: A Practikal Hand­book) гэдэг бүтээлдээ маш тодорхой заасан байдаг юм. дэлхийн зарим нийгэм зүйч люттвакийг “төрийн эргэлт гэж юу вэ гэхээс илүүтэй төрийн эргэлтийг яаж хийх аргачлалыг төгс заагаад өгчихсөн...” гэж шүүмжилсэн юм.

Энэ бүтээлд “Эвтэй байцгаа, бүгд байр байрандаа оршицгоо” гэсэн лоозон хэрэгждэг гэсэн байна. Tөрийн эргэлтэд анхаарах зүйлүүд дотор улс төрийн шинжтэй бүх хөдөлгөөнийг, бүр жижгийг нь ч хүчээр саармагжуулах, царцаах, өөр зүйлд олон түмний анхаарлыг татан сарниулах, гаднын шашны урсгал, үйлдвэрчний эвлэлийн хөдөлгөөнийг ашиглах, ямар ч хамаагүй заримдаа биелэгдэх үндэслэлгүй сайхан амлалтууд зохиож массыг байлдан дагуулах г.м. тодорхой тактикийн холбогдолтой механизмуудыг

Парламентын 2016 оны

сонгууль нь төрийн эргэлт

байсан

заасан байдаг. төрийн эргэлтийг зохион байгуулах группийг “жижиг элит” гэж нэрлээд, бүх засаглалыг гартаа атгасан байх ёстой гэж зөвлөжээ. Бүрэлдэхүүнийг тодорхойлохдоо, боловсролтой, сэтгэн бодох чадвартай, зүтгэлтэй, үнэнч хүнээс бүрдсэн групп тархи нь болж, тэр нь цааш чиглэл чиглэлээрээ бүлэг болон задарна гэсэн байдаг.

Яг энэ гарын авлагын дагуу урьд нь орос оронд төрийн эргэлт гарч байсан ч тэр дороо нуран унасан. учир нь нөхцөл бүрдээгүй байхад хүч хэрэглэснээр амжилтгүй болсон гэдэг дээр нийгэм зүйчид санал нэгддэг.

Э.люттвак, төрийн эргэлт гарах зайлшгүй нөхцөлийг дараах байдлаар томьёолсон. үүнд:

1. Эдийн засгийн уналт. Манайд бол энэ нөхцөл бүрэн хэрэгжсэн байсан. “Эрдэнэт”, “оюутолгой”, “тавантолгой”­н төсөл гээд ердөө энэ гурвыг таслахад л эдийн засаг макро төвшиндөө навсайтал уначих тийм л ядруу айл шүү дээ, тийм ч юм болсон.

2. улс төрийн тусгаар тогтнол. Манайд энэ нь тэртэй тэргүй байсан бөгөөд оху­тай харьцаагаа муутгасан нь түлхэц болсон.

3. төвлөрсөн удирдлага. Манайх унитарны тогтолцоотойн дээр цөөн намын гарт бүх засаглал, цогцоороо орсон улс. Нах тогтолцоог системээр нь татан унагаж, устгасан нь тохиолдол биш. товчдоо, төрийн эргэлт гарах таатай нөхцөлийг бүрдүүлж чадсан байсан юм.

үзэл бодлоо би тулгахыг хүсэхгүй, гэхдээ уншигч та төрийн эргэлт байсан эсэхийг дотроо тунгаан бодоцгооно буй заа. Панфлет нийтлэлийн дараагийн дугаарт, мөлжлөгийн турбокапитализмыг 30­40 жилээр үргэлжлүүлэн барих гэсэн оролдлого үндэслэлтэй болохыг нотлох болно.

Гаднаас залуургатай төр

ZGM DAILY2018.10.24, wEdNEsdAY ~ №209 (1008) 7THE offICIAL gAzETTE

ZGm: HIGHLIGHTS

PoliticsParliament Speaker Enkhbold Miyegombo receives Yoshimatsu Motoaki, Mayor of Fukuoka city of Japan. Mr. Yoshimatsu expressed support on helping Mongolians acquire farming technology.

Governor of the Capital and Mayor of Ulaanbaatar City Batbold Sundui meets Chen Jining, Mayor of Beijing, People's Republic of China. Mr.Batbold put proposals on cooperating in reducing air and environment pollution and traffic jam, building apartments for young families and training specialists in environment, ecology and public transportation.

Economy2019 State Budget bill allocates MNT 115 billion on eight percent mortgage loan program.

Top 20 Index grows 0.58 percent, to 20,347.51 points. MSE A Index surges 1.02 percent, to 9,859.39 points. MSE B Index rises 0.7 percent, to 8,914.45 points. Market cap stands at MNT 2.43 trillion.

sociEtyBilig Science Production and Technology Centre LLC at the Bilig University participates in the annual China International New Energy and Intelligent Connected Vehicles Exhibition, held in Beijing. The Mongolian team took part in the event for the first time with their ‘Salvo’ electric car and claimed first place in the ‘engine’ category. The electric car was selected as it is able to charge itself without requiring electricity from any other sources and does not use high-cost battery.

A new wastewater treatment plant with a capacity of weekly treating 3000-6000 cubic meter of water to commission in Arvaikheer, Uvurkhangai in November.

At the initiative of the Communications Regulatory Commission of Mongolia, the International Telecommunication Union (ITU) and Asia Pacific Network Information Center (APNIC) are co-hosting the ‘Introduction and security of IP6v in Mongolia’ discussion-workshop on October 22-24 at the IT Park.

Meteorologists warn sharp cold on Thursday.

National Audit Of-fice presents results of inspection on Clean Air Fund

Tugsbilig.B@tugsbiligZGM

foreign relaTions

President seeks opportunities to adapt agritech from europe on the sidelines of the world

Investment forum taking place in geneva, switzerland, Presi­dent of Mongolia Battulga Khalt­maa has met with Arancha gon­zalez, Executive director of the International Trade Centre (ITC).

Ms. Arancha gonzalez ex­pressed her readiness to intensify

the ITC's cooperation with Mon­golia and work with Mongolia in all possible areas.

President Battulga presented a proposal to collaborate with the Centre on organizing the 2020 world Export development fo­rum in Mongolia, introducing Mongolian­made products to in­

ternational markets by improving the competitiveness of sMEs, and diversifying Mongolia’s ex­port.

The President also spoke about the existing opportunity to bring in technology from Europe, es­pecially to manufacture products using raw materials of animal

origin and supply them to East Asian and other markets.

He then put forward a proposal regarding implementation of the ITC's women and Trade, as well as Youth and Trade programs, which are highly important in promotion of employment and business among women and

young people, in Mongolia.At the end of the meeting, Ex­

ecutive director Arancha gonza­lez informed President Battulga of her upcoming visit to Mon­golia and expressed her appre­ciation of Mongolia’s proposal to host the 2020 world Export development forum.

Mongolian National Audit of­fice (MNAO) presented the results of inspection on the air pollution reduction activities of Clean Air fund (CAf) conducted in 2008­2016 by foreign and domestic in­vestments yesterday and concluded that the fund spent the financing on ineffective measures.

The inspection focused on three main factors, namely coordination of government bodies, efficient

Batsaikhan.S / ZGM©

planning and effectiveness. MNAo spokesperson highlighted that the fund failed to properly manage the measures due to incoordination of legal measures ratified since 1995.

with an aim to tackle air pol­lution, the President and Prime Minister respectively established a national committee twice under the Ministry of Environment and Tourism, and created an agency to organize, implement and monitor actions against air pollution three times. The agency’s structure was changed each time. Accordingly, the line of duties overlapped, ul­timately making it impossible to consolidate and monitor the results of implemented measures, reported MNAo.

This also means that it is now impossible to track down author­ities, public servants and govern­ment bodies responsible for the

inappropriate use of the financing for air pollution reduction. The MNAo even mentioned that the financial information was based on the Ministry of finance data.

Between 2008 and 2016, a total of MNT 164.1 billion was allocat­ed from local budgets and Usd 153.3 million from foreign loans and aids on air pollution reduction measures. furthermore, electric­ity tariff discount to 2.5 million consumers of Ulaanbaatar city ger districts will add another MNT 14 billion to this amount. However, the Ministry of finance responded that it is not possible to share the use of foreign non­refundable aids by each year. Thus, the MNAo reviewed only the overviews and estimates in inspecting air pollu­tion reduction measures.

According to MNAo, 26 per­cent of total costs were spent on

establishing a facility for briquette fuels and its expansion, 22 percent on improved stoves and purchasing vehicles for ash transporting, 10.9 percent on improved fuel, workers’ incentives and warehouse rent.

MNAo report also showed that there are not a single successfully completed work. “The key action, which was to distribute improved stoves at a discounted price, they have become same as traditional stoves due to misuse and inade­quacy.

70,580 tons of fuel worth agree­ments were signed with 14 im­proved fuel manufacturing entities, of which only 22.4 percent were supplied. The MNAo informed that officials at the time signed the deals without studying their capacity.

“Although insulations were distributed at a discounted price

to ger district households, aging of insulation materials were not determined and grants to target households were not registered or monitored. Electricity cost of ger district households were also discounted by certain percent, no studies were conducted on its im­pact on air pollution,” addressed a spokesperson of the MNAo.

Additionally, the audit office considered that the actions on re­ducing greenhouse gas emission remains inadequate. The govern­ment allocated MNT 9.8 billion for the action; however, the CAf did not conduct preparatory works, failed to complete tasks, allocated financing without considering the performance and lacked monitor­ing on project implementation, concluded the MNAo and assessed air pollution reduction actions as unsatisfactory.

Огноо: 2018 оны 10 дугаар сарын 24-ний өдөрТЕНДЕР ШАлГАРУУлАлТыН НЭР: Өрхийн эрүүл мэндийн төвийн тоног төхөөрөмж ТЕНДЕР ШАлГАРУУлАлТыН ДУГААР: НХААГ-18/0098Нийслэлийн худалдан авах ажиллагааны газар нь эрх бүхий тендерт оролцогчдоос өрхийн эрүүл мэндийн төвийн тоног төхөөрөмж худалдан авах тухай ажилд цахим тендер ирүүлэхийг урьж байна.Энэхүү ажлын тендер шалгаруулалт нь цахим худалдан авах ажиллагааны системээр зарлагдаж байгаа цахим тендер тул www.tender.gov.mn хаягаар орж дэлгэрэнгүй мэдээлэл болон цахим тендерийн баримт бичгийг авна уу. Тендер нь түүнийг нээсэн өдрөөс эхлэн 45 хоногийн дотор хүчинтэй байна.Тендерт оролцогч нь Санхүүгийн болон туршлагын дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд:

БоРлУУлАлТыН хЭМЖЭЭ:Сүүлийн 3 жил (2015, 2016, 2017 он)-ийн аль нэг жилийн борлуулалтын хэмжээ нь төсөвт өртгийн 50 хувиас багагүй байна.

ТҮРГЭН хөРВөх ЧАДВАРТАЙ хөРөНГө БолоН АВАх БолоМЖТоЙ ЗЭЭлИЙН хЭМЖЭЭ: Төсөвт өртгийн 30 хувиас багагүй байх.

АУДИТААР БАТАлГААЖУУлСАН САНхҮҮГИЙН ТАЙлАН ИРҮҮлЭх ЖИлИЙН Тоо:Сүүлийн 3 жил /2015, 2016, 2017/-ийн аудитаар хянагдсан санхүүгийн тайлангийн хуулбар.

СҮҮлИЙН ГУРВАН ЖИлД хЭРЭГЖҮҮлСЭН ИЖИл ТөСТЭЙ АЖлыН өРТөГ:Сүүлийн 3 жил буюу 2015, 2016, 2017 онуудын аль нэг жилд төсөвт өртгийн 50 хувиас багагүй үнийн дүнтэй ижил төстэй барааг нийлүүлсэн байх. /Бараа нийлүүлсэн гэрээний хуулбар, хүлээлгэж өгсөн актын хуулбарыг ирүүлнэ/.

Ижил төстэй ажилд эмнэлгийн тоног төхөөрөмж нийлүүлсэн туршлагыг тооцно.Тусгай зөвшөөрөл шаардлагатай бол тусгай зөвшөөрөл ирүүлэх эсэх: ТИЙМ

Эрүүл мэндийн яамныЭмнэлгийн багаж, тоног төхөөрөмж импортлох, ханган нийлүүлэх, худалдах Түншлэлийн гишүүн бүр тусгай зөвшөөрөлтэй байна.

Тендерийн баталгааны үнийн дүн: 2,183,000 /хоёр сая нэг зуун наян гурван мянга/ төгрөг

хүчинтэй байх хугацаа: 2019 оны 02 дугаар сарын 07-ны өдрийг дуусталЦахим тендерт оролцогч цахим баталгаа гаргах эрх бүхий арилжааны банкаар цахим тендерийн баталгаа гаргуулна.

Тендерийг 2018 оны 11 дүгээр сарын 26-ны өдрийн 10 цаг 00 минутаас өмнө системд ирүүлэх ба нээлтэд оролцох хүсэлтэй тендерт оролцогчдыг байлцуулан тендерийг 2018 оны 11 дугаар сарын 26-ны өдрийн 10 цаг 30 минутад Нийслэлийн Худалдан авах ажиллагааны газрын 1012 тоот хурлын өрөөнд нээнэ.

Гадаадын этгээд тендер ирүүлэх Эрхгүй.Дотоодны давуу эрх тооцно.Сонирхсон этгээд тендерийн баримт бичиг болон бусад мэдээллийг доорх хаягаар авч болно.

Улаанбаатар хот, Чингэлтэй дүүрэг, Бага тойруу-15, Самбуугийн гудамж,Нийслэлийн Засаг захиргааны 4 дүгээр байр, 10 дугаар давхар,

Нийслэлийн худалдан авах ажиллагааны газар,Утас: 75757807

цахим хаяг: www.tender.gov.mn, www.ub-procurement.mn

ТЕНДЕРИЙН УРИлГА INVITATION FOR BIDDate: October 24, 2018

BID NAmE: Supply Of Medical Equipments for Family Health Centers BID REFERENcE NUmBER: NKHAAG-18/0098

The Procurement agency of Capital City would like to invite the eligible bidders to submit their electronic bids for Supply of Medical Equipments for Family Health Centers for 2018.

This bid of goods is being advertised through e-procurement system, thus the detailed information and electronic bidding document may be obtained from www.tender.gov.mn for free.

50.000 (fifty thousand) tugriks should be paid by the interested eligible bidders through e-banking system prior to submission of their bids.

The bid shall be valid for 45 days from the date of the bid opening.The bidding document consists of the following packages: No package

Interested bidders should meet with the following financial and professional experience requirements:1. Sales revenue: Sales revenue should not be less than 50 percent of the total budget in any one of the last 3 years (2015, 2016 and 2017).2. The amount of easily convertible assets and the available loan: It should not be less than 30 percent of the total budget.3. The amount of similar work experience: Bidder should have experience of supplying similar goods which has value of not less than 50 percent of the total budget in any one of the last 3 years (2015, 2016 and 2017).

The experience of supplying similar goods means experience of supplying medical equipments.Submission of special license if necessary: Necessary

The following amount of bid security should be submitted with the bid:2,138,000 (two million and one hundred thirty eight thousand) tugriks;

The Bid validity: Until the end of February 7, 2019.

Bids must be delivered to the address of e-procurement system prior to 10:00 am on November 26, 2018 and will be publicly opened in the presence of interested bidders’ designated representatives at 10:30 am on November 26, 2018 in Bid opening room of the Procurement Agency of Capital city.

Foreign bidder is NOT eligible to submit a bid.Margin of domestic preference shall be applied.

Interested eligible bidders may obtain electronic bidding document and relevant files from www.tender.gov.mn, www.ub-procurement.mn and further information from the following address:

The Procurement agency of the capital city, 10th floor, capital governing office building No4, Bagatoiruu-15,

4th sub district, chingeltei district, Ulaanbaatar, mongoliacell: 75757810

national audit office: air pollution reduction actions have failed

өдрийн хэмнэл

8 ЗаСгийН гаЗРыН МЭдЭЭ СоНиН 2018.10.24, лхагва ~ №209 (1008)

S Team comedyхаана: Үндэсний соёл амралтын хүрээлэнхэзээ: 2018.10.27-нд 19.00 цагтТасалбарын үнэ: ^10 мянга.

ЗУРХАй

Билгийн тооллын 15Намрын адаг хар нохой сарын зургаан цагаан мэнгэтэй шарагчин үхэр өдөрҮс засуулбал: Өлзийтэй сайнНаран ургах, шингэх цаг: 07.24-17.49Барилдлага: Хүчин төгсөх Шүтэн барилдлага: Хуран үйлдэхүйСуудал: Шороо

Аргын тооллын аравдугаар сарын 24, Буд гараг. Билгийн тооллын 15, Шийдэм одтой, шарагчин үхэр өдөр. Өдрийн наран 07.24 цагт мандан, 17.49 цагт жаргана. Тухайн өдөр тахиа жилтнээ аливаа үйл хийхэд эерэг сайн ба могой, морь жилтнээ сөрөг муу нөлөөтэй тул элдэв үйлд хянамгай хандаж, биеэ энхрийлүүштэй. Эл өдөр архи уух, тамхи татах, сэтгэл муутантай нөхөрлөх зэргийг цээрлэх хэрэгтэй ба мал арилжих, буг дарах, газрын ам бооход сайн. Байшингийн суурь тавих, угаал үйлдэхэд муу. Өдрийн сайн цаг нь бар, туулай, могой, бич, нохой, гахай болой. Хол газар яваар одогсод баруун зүгт мөрөө гаргавал зохистой. Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулбал өлзийтэй сайн.

ЗГМ: ҮГИйН СҮЛжЭЭ

БоСооГооР:1. Зүүн хязгаарын аймаг2. Балба улсыг өөрөөр нэрлэх нь4. Эртний уламжлалт засал5. Гурилан бүтээгдэхүүн6. Нэгэн төрлийн алх

7. Сүүлд, хожим8. Чухал мэргэжил12. Чухам гэсэн утгатай үг13. Биеийн төлөөний үг

хөНДлөНГөөР:

5

86

7

321

4

6

96

7

2

54

6

82

4

3

75712

569123847

237415965

374896512

691387425

845269371

983672154

128754639

452931786

716545293

ЗГМ: СҮДОкҮ

ОНЦЛОХ ҮЗвЭР

өмнөх дугаарын хариу / 10.23

1. Зөөлөн биет амьтны хатуу бүрхүүл3. Богд хаант Монгол Улсын сайд, урд хөршийнхөнтэй сүлбэлдсэн хэмээн хардагдсан шанзав7. Хөмсөгний дээд хэсэг9. Индонезийн мөнгөний нэгж10. Эрүүл мэндийн бурхан11. Завхан аймгийн сум14. Орж байгаа эд, мөнгө15. Татарын нийслэл16. Аяллынхаа үеэр

“Дөмөн хонгор аялгуу” тоглолтхаана: Corporate Convention Centreхэзээ: 2018.11.02-нд 19.00 цагтТасалбарын үнэ: ^ 40-60 мянга

Б.Шаравын “Чингис хаан” дуурьхаана: УДБЭТхэзээ: 2018.10.26-27-ны 17.00 цагтТасалбарын үнэ: ^ 10-20 мянга

"цэнхэр нүдэн бүсгүй" балет хаана: УДБЭТхэзээ: 2018.10.28Тасалбарын үнэ: ^ 10-20 мянга

“Монгол цирк”хаана: Монголын үндэсний Аса циркхэзээ: 2018.10.26-ны 17.00, 27-ны 13.00 цагтТасалбарын үнэ: ^ 15 мянга

Сонин содон үзүүлбэртэй lost Mind

Монголд анх удаа дотуур хувцастай загварын шоуг бүжигтэй хослуулсан хагас мюзикл арга хэмжээ энэ баасан гарагт Grand Hill зочид буудалд болно. Цаашид улирал тутам зохион байгуулахаар төлөвлөж буй уг шоунд

урлаг соёлын алдартнууд, бизнесийн лидерүүд, Монголд нөлөө бүхий гадаадын эрхмүүд оролцох ба тоглолтын орлогыг хүүхдийн хүчирхийллийн эсрэг арга хэмжээнд бүрэн зориулах аж. Мөн хэвлээр явагч амьтадтай сонин

содон үзүүлбэр, хурд, хүч, авхаалж самбаа шаардах сонирхолтой тэмцээн уралдаан үзэгчдийн дунд зохион явуулах бөгөөд ялагч нэг сая төгрөгийн шагналтай юм байна. Тасалбарын үнэ 29900-49900 төгрөг.

А.Адан “Жизель”хаана: УДБЭТхэзээ: 2018.11.10-нд 17.00 цагтТасалбарын үнэ: ^10-20 мянга

З

Д И

Ул

рл

ЁА

А р

НИ

ОО

Ов

А

Н

в в

АД

Нв

ТҮ

Э

Я

Г

Н

А

О Э

ГЕ

ДО

Ор

И

р

С С

Ар

ОН

Н А

М

Н

1

9

14

2 3

12

4 5

10

16

6 7

11

13

15

8 Хавайн аралд нутгийн оршин суугчидтай тулалдаад алагдсан алдарт далайчин (Англи)

ТАШУУГААР:2. АНУ-ын хамгийн олон хүнтэй хот7. Нэгэн төрлийн бэлэн хоол

(өмнөх дугаарын хариу)

Uber-т нийтлэг байсан бэлгийн дарамтыг устгахтай холбоотой хийх ажил их байгааг Хосровшахи тайлбарлав. > 10

Одоогийн тогтолцоог мөрдвөл жижиг, дунд бизнес эрхлэгч нар банкуудад ялагдаж байна. > 10

Uber ажлын байрны соёлыг сайжруулах ёстойг анхааруулав

ЖДҮ-д ээлтэй, банкинд эрсдэлтэй уриалга

Шинэ стратегийн ачаар АНУ-ын банкуудаас баян үйлчлүүлэгчдийг нь хөндийрүүлнэ хэмээн UBS тооцоолжээ. > 10

UBS баян америкчуудад ахин анхаарал тавьж эхэллээ

Шанхай, Шэньжэнийн cSI 300 индексЭмма Данклихятадын хөрөнгийн биржүү­

дийн нэг өдрийн өсөлт даваа гарагт сүүлийн гурван жилд тохиолдоогүй өндөр байлаа. уг өсөлт үнэт цаасны худалдаа нийтийг хамарсантай уялдан Бээжин хөрөнгө оруулагчдыг тайвш руулж, зах зээлийг тогтвор­жуулахаар авсан арга хэмжээний үр дүн юм. шанхай, шэньжэнийн хөрөн гийн биржүүдэд бүртгэлтэй компаниудын CsI 300 индекс 4.3 хувийн өсөлттэй хаагдсан нь 2015 оны арваннэгдүгээр сараас хойш тохиолдож байгаагүй нэг өдрийн өндөр өсөлт болов.

хонконгийн биржид бүрт­гэлтэй эх газрын компаниудын хувь цааны үнэ ч өслөө. хятад ком паниудын Hang seng China Enterprises индекс 2.6 хувиар

үнийг 3.2 хувиар нэмэгдүүлэв. хөрөнгө оруулагч нар сүүлийн хэдэн долоо хоногийн турш хятадын үнэт цаас зарцгаасан нь CsI 300 индексийг 2016 оны нэгдүгээр сараас хойш тохиолдож

байгаагүй эрчтэй буурахад хүргэжээ. БНхау, аНу­ын хооронд дэгдсэн худалдааны дайн, хөгжиж буй зах зээлийн валютын ханшийн сулралт ч хөрөнгө оруулагчдын түгшүүрийг ихэсгэсэн юм. Японыг оруулж тооцдоггүй MsCI Asia индекс нэгдүгээр сараас хойш 23 хувиар буурлаа.

БНхау­ын даргын эдийн засгийн тэргүүн зөвлөх, худал­дааны хэлэлцээр хэлэлцэн тохиролцогч гол хүн, ерөнхий сайдын орлогч лю хө болон хятадын төв банк, банк, үнэт цаасны зохицуулах байгуул­лагуудын удирдлагын мэдэгдэл бүтэн хоёр арилжаа дараалсан уналтыг зогсоож чадав.

Ноён лю өнгөрсөн долоо хоногт өгсөн тайлбартаа худал­

дааны дайн эдийн засагт сөрөг нөлөөлөх тухай нийтийн түг­шүүрийг няцаасан. “Сэтгэл санааны нөлөө бодит нөлөөнөөс давамгай байгаа”­г тэрбээр анхааруулсан юм.

хоёр гүрний худалдааны яриа хэлэлцээрт ойр нэгний тайлбараас үзвэл хятадын дээд албаны хүмүүс ирэх сард аргентинд хуралдах g20­ийн уулзалтаар ши Жиньпин, аНу­ын Ерөнхийлөгч дональд трамптай тохиролцох найдвар бага гэсэн бодолтой байна. Бээжинг худалдааны буурь суурьтай яриа хэлэлцээ өрнүүлэхээс цааргалдаг хэмээн ноён трампын эдийн засгийн тэргүүн зөвлөх ларрин Кудлов саяхан financial Times­д өгсөн ярилцлагадаа буруутгасан.

Нөгөө талаар трампын худал­

ввМ©

Ерөнхий сайдын

орлогч лю Хө болон

Хятадын төв банк, банк,

үнэт цаасны зохицуулах

байгуул-лагуудын

удирдлагын мэдэгдэл

бүтэн хоёр арилжаа

дараалсан уналтыг зогсоож

чадав.

Хятадын биржүүдийн индекс сүүлийн гурван жилийн дээд түвшинд хүрлээ

кэтрин ХиллЭх газрын Хятадаас үйлдсэн сая сая кибер халдлагын нарийн ширийн мэдээллийг Тайвань компаниудтай хуваалцахаар бэлтгэж эхэллээ. Цаашид болзошгүй кибер халдлагаас хамгаалах, урьдчилан сэргийлэх чадвартай хиймэл оюун ухаан хөгжүүлэхийн тулд уг арга хэмжээг авч буй аж. БНХАУ-ын төрийн дэмжлэгт хакерууд засгийн газрын компьютер ашиглаж үйлдсэн кибер халдлагын талаарх олон жилийн өгөгдөлд хувийн компаниуд хандах боломжтой болох гэж буйг Тайванийн кибер аюулгүй байдал хариуцсан хэлтсийн дарга Жян Хунвэй мэдэгдэв.

Ги шазанСэтгүүлч Жамал Хашуггиг хөнөөсөн хэрэгтэй уялдан Саудын Арабад зэвсэг нийлүүлэхээ зогсоож буйгаа ХБНГУ мэдэгдлээ. Сэтгүүлчийн үхлийн улмаас үүссэн дипломат шахалтын хүрээнд Европын Холбооны бусад улс мөн адил арга хэмжээ авахыг тус улс уриалж байна. Сэтгүүлчийг хөнөөсөн хэргийн тухай риядын тайлбар үндэслэл муутайг ХБНГУ-ын Эдийн засгийн сайд Петер Альтмайер анхааруулав. “Юу болсныг мэдэхсэн гэж буй ХБНГУ-ын Засгийн газар цаашид тус улсад зэвсэг экспортлохоо зогсоож байна” хэмээн сайд ZDF-д ярилаа.

кэйт АлленХүрээлэн буй орчныг хамгаалах санхүүгийн зах зээл эрчимтэй тэлж буйтай уялдан Амстердамын Сипхол нисэх буудал Европ тивд анх удаа ногоон шошготой бонд гаргав. Бондын арилжаагаар төвлөрөх хөрөнгийг эрчим хүчний хэмнэлттэй барилга байгууламж, зорчигч тээвэрлэх цахилгаан автомашин болон бусад тээврийн хэрэгсэлд зарцуулна хэмээн тус буудлын үйл ажиллагааг эрхлэгч Royal Schiphol компани мэдэгдэв. НҮБ-ын тусгай панелийн судалгаагаар дэлхийн нүүрстөрөгчийн давхар ислийн ялгарлын 2.5 хувь нь агаарын тээврийн салбараас гарч байгаа юм.

Тайвань кибер халдлагын мэдээллийг компаниудтай хуваалцана

Сипхол нисэх буудал ногоон бонд гаргалаа

Берлин Саудын Арабад зэвсэг экспортлохоо зогсоов

Интернэтийг бүх нийтийн болгох мөрөөдөл талаар болж байна

дээшилсэн нь тавдугаар сараас хойших үнэмлэхүй өсөлт байлаа.

Hang seng бенчмарк индекс 2.3 хувиар өссөн нь БНхау­ын компьютер тоглоомын Ten­cent компанийн хувьцааны

дааны дайн эдийн засгийн удаашрал, хөрөнгийн зах зээлийн сулралыг улам гааруулахаас хятадын албаны хүмүүс болгоом­жилдог. Ноён лю санхүү, эдийн засгийн бодлого тодорхойлогч тусгай хороог өнгөрсөн долоо хоногт хуралдуулсан. шинэ бодлого тодорхойлоогүй уг хуралдаан урьд нь зарлаад байсан татварын хөнгөлөлтийг нарийвчлан тайлбарлаж өгсөн нь даваа гарагт хөрөнгийн зах зээл сайжрахад түлхэц болжээ.

“тусгай хороо зах зээлд итгэх хөрөнгө оруулагчдын итгэлийг бэхжүүлэхээр хуралдсан”­ыг Бээжинд төвтэй консалтингийн Trivium компанийн Эндрю Полк тайлбарлав.

их 20­ийн уулзалт үр дүнтэй болох эсэхэд эргэлзэж буй БНхау­ын засгийн газрын хувьд уулзалтаас өмнө зах зээлээ тогтворжуулах нь чухлыг MUfg­ийн глобал зах зээлийн судал­гааны дорнод ази хариуцсан

тэргүүн Клиф тан өгүүлсэн юм. дотоодын сангийн мене­

жерүүдээс бүрддэг “үндэсний баг”­т хувьцаа ахиу худалдан авч, хөрөнгийн зах зээлээ дэмжих үүргийг БНхау­ын засгийн газраас өгсөн байж болзошгүйг тэрбээр нэмж анхааруулав. Эрх баригчид урьд нь 2015 онд ижил төстэй арга хэмжээ авч хятадын үнэт цаасны зах зээлд оролцож байжээ. өнгөрсөн долоо хоногт хятадын төв банк тус улсын банкны тогтолцооны хөрвөх чадварыг сайжруулах тодорхой арга хэмжээ авахаар амалсан. Мөн хятадын хувь хүний орлогын татварт зарим хөнгөлөлт бүхий түр өөрчлөлт оруулж буйг тус улсын төрийн мэдээлийн агентлаг зарласан юм.

Челси-Брюс ЛокартБага, дунд орлоготой улс

оронд интернэт хэрэглээний үнийг бууруулах ажилд гаргах ахиц удааширлаа. үүний улмаас 2020 он гэхэд интернэтийг нийтийн хүртээл болгох НүБ­ын тогтвортой хөгжлийн зорилт биелэх боломжгүй болсныг мягмар гарагт financial Times­аас гаргасан судалгааны тайлан харуулав.

хямд төсөр интернэт хэрэглээ нэвтрүүлэх Alliance for Affordable Internet (AAI) эвслийн тооцоогоор 2.3 тэрбум гаруй хүн буюу манай гарагийн хүн амын 30 хувь нь урьдчилсан төлбөрт нэг гигабайт (гБ) мобайл өгөгдлийн үнэ өндөр

улс оронд амьдарч байна. Нэг гигабайт мобайл өгөгдлийн үнэ тухайн улсын иргэний дундаж орлогын хоёр хувиас илүү гарсан тохиолдолд үнэтэйд тооцдог аж. AAI эсвэл нь засгийн газар, төрийн бус байгууллага, face­book, google зэрэг технологийн том компаниудын дэмжлэгтэй ажилладаг.

“НүБ­ын зорилт биелэх аргагүй боллоо” хэмээн world wide web foundation группийн судалгаа хариуцсан захирал данараж такур тайлбарлав. вэбийг үндэслэгч тим Бернерс­ли интернет хэрэглээг нийтийн хүртээл болгох кампани өрнүү лэгч тус группийг анх байгуулжээ. “шинэ судалгаанаас

үзэхэд интернэт 2043 оноос л нийтийн хүртээл болох төлөвтэй”.

хүртээмж муудсанаас интернэт хэрэглэгчийн тоо өсөх хурдац сүүлийн хэдэн жилд эрс саарлаа.

интернэт хэрэглэгчийн тоо 2018 онд зургаа орчим хувиар өсөөд байхад бага, дунд орлоготой орнуудын өргөн зурвасын мобайл хандалтын үнэ дөнгөж 0.51 хувиар хямдарсныг олон улсын харилцаа холбооны холбооны (ITU – International Telecommuni­cation Union) статистикаас үзэж болно. Сүүлийн долоон жилд гар утсаар интернэтэд хандагчдын тоо 10 хувь өссөн нь дотоодын нийт бүтээгдэхүүний хэмжээг 1.5 хувиар өсөхөд түлхэц болсныг тус

холбоо мөн тооцоолжээ. гэвч интернэт хэрэглээнд

нэвтрэх эрч дэлхий даяар, ялангуяа африк тивд эрс саарлаа. ITU­гээс судалгаа хийсэн африкийн

орнуудын гуравны хоёрт нь нийт хүн амынх нь 25 хувь хүрэхгүй хэ­сэг нь л интернэт хэрэглэж байна.

ITU­гийн тооцоогоор 2017 онд африкийн улсуудад нэг гигабайт

мобайл өгөгдлийн үнэ хувь хүний сарын дундаж орлогын бараг есөн хувьтай тэнцэж байв.

ази тивийн 3.4 тэрбум хүний бараг 66 хувь нь интернэтгүй. үүний 1.5 тэрбум нь хятад, Энэтхэгт амьдарч байгааг өгөгдлийн Internet world stats цахим хуудас тооцоолов.

Энэтхэгт 2017 онд нэг гигабайт урьдчилсан төлбөрт мобайл өгөгдлийн үнэ иргэдийн сарын дундаж орлогын 2.7 хувиас 1.5 болж буурснаар AAI­гийн зорилт биелсэн. БНхау­д мөн хэмжээний өгөгдлийн үнэ иргэдийнх нь дундаж орлогын 2.8 хувьтай тэнцэж байна.

3,400

3,300

3,200

3,100

8/X-Арилжаа эхлэх үе

3,438.86

3,270.2722/Х-Арилжаа дуусах үе

FT ©

шэннон БондМашин захиалах үйлчилгээ

эрхэл дэг компанийн ажлын байрны соёлыг цаашид сайж­руулах шаардлагатайг Uber­ийн гүйцэтгэх захирал анхаа руулж байна. Бэлгийн дарамт учруулсан тухай мэдээл лээс болж удирдах албаны ажил тан огцорсон өдөр захирлын анхааруулга гарсан юм. “Компанийн дүр төрх

өөрч лөгдсөн” ч өмнөх захирал трэвис Каланикийн үед Uber­т нийтлэг байсан бэлгийн дарамт, доромжлолыг арилгахтай хол­боотой хийх ажил их гэдгийг гүйцэтгэх захирал дара хосров­шахи тайлбарлав.

“Миний бие бүрэн хариуцлага хүлээх ёстой. Бид өөгүй хүмүүс биш учраас хийх зүйл их байна” хэмээн ноён хосровшахи

UBs баян америкчуудад ахин анхаарал тавьж эхэллээ

Швейцарын банк есөн жилийн тэртээ 780 сая ам.доллараар торгуулснаас хойш анх удаа “хэт их хөрөнгөтэй” америк үйлчлүүлэгч-дэд анхаарал хандуулж эхлэв.

Стивен Моррисолон мянган үйлчлүүлэгчид

татвараас зайлсхийхэд тусласан хэргээр аНу­ын хууль Зүйн Яамнаас 780 сая ам.доллараар торгуулснаас хойш бараг арван жилийн дараа UBs банк супер баян америкчуудыг өсөлтийн шинэ стратегийнхаа цөм болгов.

швейцарын гол банкнаас ирэх хэдэн жилд хэрэгжүүлэх төлөвлөгөөнд өөрчлөлт оруулж буй гүйцэтгэх захирал Сержио Эрмотти “хэт их орлоготой” үйлч лүүлэгч, удам залгасан гэр бүлийнхэнд үйлчлэх тусгай салбар байгуулахаар шийдлээ.

UBs нь аНу­ын өрсөл дөгч­дөөсөө дээд зиндааны үйлч­лүүлэгчдэд үйлчилдэг менежер, зөвлөхүүдийг олноор нь хөлслөх гэж байгааг швейцарын банкны ойрын эх сурвалжууд мэдээлсэн юм.

Мөн баян америкчууд амьдар даг хонконг, Сингапур зэрэг улсын зах зээлд ч эргэн нэвтрэх гэж байгаагаа удахгүй зарлахаар төлөвлөж байна.

дэлхийг хамарсан сүлжээ, олон улсын цараатай цогц үйлчилгээ бүхий шинэ стратегийн ачаар Morgan stanley, JPMorgan, gold­man sachs зэрэг банкуудаас аме рик үйлчлүүлэгчдийг хөндий рүүлж чадна хэмээн тус банк тооцоолжээ.

Есөн жилийн тэртээ аНу­ын хууль Зүйн Яам торгууль оноосны улмаас швейцарын банкууд бизнесийн загвартаа засвар оруулсан. аНу­ын ша­халт швейцарын банкны олон жил баримталж ирсэн нууц хадгалах зарчимд цохилт болсон ч гадаадад амьдардаг олон америк үйлчлүүлэгч татвараас бултаж үлдсэн юм. Эдүгээ зохицуулалт өөрчлөгд сөн нь швейцарын банк хуучин зарчимдаа эргэн орох аюулгүй орчин үүсгэлээ хэмээн UBs үзэж байна. Банкууд илүү дарамт хэмээн шүүмжилсэн уг хууль нөгөө талаар зохицуулалтын бэрхшээлийг багасгаж өгчээ.

Сарын өмнө лондоны Landmark

зочид буудалд болсон гүйцэтгэх захирлуудын хуралдаанаар тус банк аНу­ын болон олон улсын хөрөнгийн менежментийн

бизнесээ 2.4 их наяд швейцар фран кын хөрөнгө бүхий ганц нэгж болгон нэгтгэхээр шийд вэрлэснийг ноён Эрнотти дурдав.

“аль арван жилийн өмнөх хэргээс болоод бид гадаадад амьдардаг америкчуудтай огт бизнес өрнүүлэхгүй байна. хоёр

салбараа нэгтгэснээр ази, Европын хаана байгаагаас үл хамааран америк үйлчлүүлэгчийн баялаг сан бүрдүүлнэ. Яг одоогоор энэ

бизнест аНу­ын банкууд де факто ноёрхож байна” хэмээн захирал тайлбарласан юм.

Николас МигоуБанкуудын хохироож буй

жижиг, дунд компаниудад ахиу эрх мэдэл олгох өөрчлөлт өрнүүлэх талаар Санхүүгийн Зах Зээлийн омбудсмены алба (financial ombudsman service) эргэцүүлэх цаг болсныг шинээр гарсан тойм харуулж байна.

Жижиг, дунд бизнес эрхлэгчдэд зориулсан банкны шүүхийн тусдаа тогтолцоо үүсгэх нь зүйтэйг кампани өрнүүлэгч, парламентын гишүүд зөвлөж байгааг Захирлуудын хүрээлэнгийн тэргүүн асан Саймон уокерын бэлтгэсэн тоймд тайлбарлажээ.

уг зөвлөгөө “бизнес эрхлэгч банкуудын ааш авиртай холбоотой гомдол гаргах дэд бүтцийг сайжруулж өгнө” хэмээн ноён уокер өгүүлэв. “одоогийн тогтолцоог мөрдөх тохиолдолд жижиг, дунд бизнес эрхлэгч нар

голиафтай тэмцэх дэвид аятай ялагдаж байгаа”­г тэрбээр нэмж анхаарууллаа.

Ноён уокерын тойм цаашид хийх зүйл байсаар байгааг харууллаа хэмээн их Британийн Сангийн сайд Жон гленн өнгөрсөн долоо хоногт парла­ментад мэдэгдсэн юм. “Засгийн газар их ажил амжуулсан ч цаашид хийх юм байна”.

Санхүүгийн хямралын үеэр болон хямралын дараа Royal Bank of scotland, HBos зэрэг зээлдүүлэгч жижиг, дунд бизнес эрхлэгчдийг мөлжин хохироож байсныг UK finance групп бие даасан судалгаандаа мэдээлсэн.

Ноён уокерын тоймд одоогийн омбудсманы (тайлбар: эрх барих байгууллад олон нийт, тодорхой бүлэг, хүмүүсийн эрх ашгийг хамгаалах үүрэг хүлээсэн хүн, алба) тогтолцоог хоёр тулгууртай болгох санал оржээ. Нэг нь

хэрэглэгчдийн гомдлыг, нөгөө нь жижиг, дунд компаниудын гомдлыг барагдуулах шинэ бүтцэд мэрэгшсэн тусгай байгууллага хууль зүйн болон банкны зөвлөгөө өгөх юм.

омбудсмений үйлчилгээг ихэнх жижиг, дунд бизнес эрхлэгчдэд хүртээлтэй болгох шинэ журмыг их Британийн Санхүүгийн хэрэг Эрхэлсэн Захиргаа (fCA ­ financial Conduct Authority) өнгөрсөн долоо хоногт нийтэлсэн. Ноён уокерын санаачилга уг журамд тулгуурлаж байна. oмбудсмений үйлчилгээгээр үүсдэг нөхөн төлбөрийн хэмжээг тус захиргаа одоогийн 150 мянган фунт стерлингээс 300 мянга болгож өсгөхөөр хэлэлцэж байгаа. харин ноён уокер уг хэмжээг 600 мянган фунт стерлинг хүргэх нь зүйтэй гэж үздэг.

Uber ажлын байрны соёлыг сайжруулах ёстойг анхааруулав

жДҮ-д ээлтэй, банкинд эрсдэлтэй уриалга

мэдэгдлээ. урьд нь goldman sachs банкны удирдлагад ажиллаж байсан, Uber­ийн үнэт цаас, зээлийн санхүүжилтэд чухал үүрэгтэй Кэмерон Пецшер албан тушаалаасаа огцорсон тухай wall street Journal мэдээлэхийн өмнөхөн ноён хосровшахи анхааруулга гаргажээ.

Uber­т 2014 оноос хойш ажилласан ноён Пецшерийн зүй бус үйлдлийг мөрдөн шалгуулахаар тус компани жилийн өмнө хуулийн фирмд хандсаныг wall street Journal мэдээлсэн. шалгалтын явцад ноцтой баримт илэрсэн тул Uber компани ноён Пецшерт албан ёсоор анхааруулж, жилийн шагналт цалинг нь хасан, хүмүүжүүлэх сургалтад суухыг шаарджээ. Uber­ийн ажлын таагүй орчны тухай олон гомдлын дүнд гүйцэтгэх захирал ноён Каланик 2017 оны долдугаар сард албан тушаалаасаа огцорсон нь дуулианы оргил болов. хоёр сарын дараа орыг нь залгасан ноён хосровшахи Uber­ийн ажлын орчныг ариусган цэвэр­лэж “зөв зүйл хийх”­ийн үнэ цэнийг ойлгуулахаар амалсан юм.

Ноён Пецшерийг албан ёсоор халснаа нотолж буй Uber оронд нь ажиллах хүн шинээр тодортол санхүү хариуц сан шинэ захирлын үүр гийг Нельсон Чай гүй цэтгэнэ хэмээн мэдэгдээд байна.

Uber-ийн ажлын таагүй орчны тухай олон гомдлын дүнд гүйцэтгэх захирал ноён Каланик огцорсон нь дуулианы оргил болов.

2018 оны эхний гурван улиралд гашуунсухайт­ганцмодны боомтоор Монголоос БНхау руу 13.3 сая орчим тонн коксжих нүүрс гаргасан талаар sxcoal.com мэдээллээ. гашуунсухайт­ганцмод боомтоор нүүрс тээвэрлэн гарах автомашины тоо есдүгээр сараас хойш нэмэгдэж, хамгийн сүүлд даваа гарагийн байдлаар 1143 автомашин гарсан

2018.10.24, лхагва ~ №209 (1008)

Эдийн засаг

11

ЗГМ ТОвЧХОН

АНУ-ын доллар 2,563.78

Евро 2,940.53

Японы иен 22.83

ОХУ-ын рубль 39.28

БНХАУ-ын юань 369.45

БНСУ-ын вон 2.26

вАЛЮТыН ХАНш

» хАДГАлАМЖИЙН хҮҮ

12.1Хувь. Шинээр олгосон зээлийн жигнэсэн дундаж хүү наймдугаар сарын байдлаар 18.1 хувь болж, I улирлаас хойш нэг нэгж хувиар буурсан ч хадгаламжийн хүү 0.3 хувиар өсч, 12.1 хувь болжээ.

» ЗАх ЗЭЭл

305Сая ширхэг. III улиралд БНХАУ-ын ухаалаг гар утасны зах зээл 11.7 хувиар агшжээ. Он гарснаас хойш дотоодод 305 сая ширхэг гар утас борлуулагдсан нь жилийн өмнөхөөс 17 хувиар бага дүн аж. Үүний 276 саяыг дотоодын брэнд эзэлж байгаа бол үлдсэн нь Apple-ийн бүтээгдэхүүн ажээ.

» ТоП 4

16Тэрбум ам.доллар. Дэлхийн хэмжээнд гарсан нийт санхүүгийн луйврын хохирлын хэмжээ 16 тэрбум ам.долларт хүрээд буй. Ингэснээр кибер гэмт хэрэг дэлхийн гэмт хэргийн хоёрдугаарт жагсаж, топ 4 эрсдэлийн нэгд тооцогдож байна.

» хөРөНГө оРУУлАлТ

44Тэрбум ам.доллар. Өмнөд Солонгосын лотте корпорац ирэх таван жилд 50 их наяд вон буюу 44 тэрбум ам.долларын хөрөнгө оруулалт хийж, 70 мянган ажлын байр шинээр бий болгохоор төлөвлөөд байна.

» хАРИлцАА холБоо4.3 тэрбум хаягжилтын сантай IPV4 интернет протоколын нөөц дууссантай холбоотойгоор дэлхий даяар IPV6-д шилжихээр анхаарал хандуулж байна. IPV6-д шилжсэнээр хэрэглэгч бүр IP хаягтай болох боломжтой бөгөөд байгууллагын дотоод IP хаягжилтаас татгалзаж, хаягийн давхардалт арилах аж.

» БҮТЭЭН БАЙГУУлАлТ

15 Сая ам.доллар. Хонконг-Mакаог холбосон 55 км урттай далай дээрх дэлхийн хамгийн урт гүүр ашиглалтад орлоо. Тус гүүр 15 сая ам.долларын хөрөнгө оруулалтаар босож буй бөгөөд гүүрээр ойролцоогоор 29 мянган автомашин зорчиж, 1.2 тэрбум тонн ачаа тээвэрлэх боломжтой аж.

» ГАЗРыН ТоСМягмар гарагт Brent маркийн газрын тосны үнэ 31 цент буюу 0.4 хувиар буурч, 79.5 ам.доллар хүрлээ. Харин WTI төрлийн газрын тосны ханш 20 цент буюу 0.3 хувиар уруудаж, 69.1 ам.доллар болов.

» АРИлЖААМонголын хөрөнгийн бирж мягмар гарагт 19 компанийн 486,481 ширхэг хувьцаа арилжлаа. Энэ өдөр 12 компанийн хувьцааны ханш өссөн бол дөрвөн компанийнх буурч, гурван компанийн ханш тогтвортой байлаа. Үүнээс “Фронтиер лэнд Групп” болон “Хөвсгөл Алтандуулга” компаниудын хувьцааны ханш хамгийн өндөр өслөө.

ЗаСгийН гаЗРыН МЭдЭЭ СоНиН

Монгол Улс, АНУ-ын эдийн засгийн харилцааг сайжруулахад татварын багц хуулийн шинэчлэл, ноос ноолууран бүтээгдэхүүний экспорт хэр дэмжлэг болж буй талаар Монгол дахь Америкийн худал дааны танхимын (АмЧам) гүйцэтгэх захирал О.Адъяатай ярилцлаа.

-монгол улсын Ерөнхий сайд у.хүрэлсүх өнгөрсөн сард ану-д айлчилж, хоёр улсын харилцаа илүү идэвхжсэн өд-рүүд өнгөрлөө. Энэ айлч лалыг та хэрхэн дүгнэж байна вэ?

­Монгол, америкийн харил­цаанд түүхэн гэж хэлж болох үйл явдлууд өнгөрсөн сард тохиолоо. Монгол улсын Засгийн газар, аНу­ын Мянганы Сорилтын Корпорацтай хоёр дахь компакт гэрээ байгуулж, 350 сая хүртэл ам.долларын буцалтгүй тус­ламж авахаар болсон. гэрээний хүрээнд улаанбаатар хотын усан хангамжийг нэмэгдүүлэх зэрэг Монголын нийгэм, эдийн засагт амин чухал төслүүдийг хэрэгжүүлэхээр болж байна. Энэ хэрээр Монголыг чиглэх хөрөнгө оруулалт өсөж, ажлын байр нэмэгдэнэ гэж үзэж байна.

-ану, бнхау-ын худал-дааны маргаанаас үүдэн урд хөршийн оёмол, сүлжмэл эд-лэлийн экспорт өндөр тарифтай нүүр тулчихаад байна. Энэ нь монгол зэрэг оронд ноос ноолууран бүтээгдэхүүнээ ану-д нийлүүлэх боломж олголоо гэж салбарынхан үзэж байна. Таны байр суурь ямар байна вэ?

­Монголын ноолууран бүтээг­дэхүүнийг америкийн зах зээлд хөнгөлөлттэй нөхцөлөөр ний лүү­лэх саналыг анх Монгол улсын Ерөнхийлөгч х.Баттулга гаргаж, энэ чиглэлээр хуулийн төсөл боловсруулах хүсэлтийг аНу­ын талд тавьсан. Энэ дагуу америк, Монголын Конгрессийн бүлгэмийн гишүүд “гуравдагч хөршийн

БИЗНЕСИйН ОРЧИН

Монгол ноолуурыг дэмжих хуулийн төсөл АНУ-д эрчтэй урагшилж байнаМонгол, Америкийн харил-цаанд түүхэн гэж хэлж болох үйл явдлууд тохиосон

Г.Байгал @baigalZGM

Ховдын авто замын төслийн

өгөөж тооцооллоос давсан

УУЛ УУРХАй кОМПАНИ

Нүүрсний экспорт зургаан хувиар өсчээ erxes inc 500 мянган ам.долларын санхүүжилтийн төлөө өрсөлдөнөБ.АриунболдШинжээч

Т.ЭлисаШинжээч

худалдааг дэмжих хууль”­ийн төсөл санаачлан боловсруулж, өнгөрсөн долдугаар сард өргөн барьсан. одоогоор аНу­ын хоёр танхимд эхний байдлаар хэлэлцүүлэх ажил үргэлжилж байгаа юм билээ. уг хуулийн төсөл нэлээд эрчтэй урагшилж байна гэж бид харж байна. гэхдээ хууль болж батлагдахад тодорхой цаг хугацаа хэрэгтэй гэж америкийн талаас мэдэгдсэн.

уул уурхайн бус экспортыг дэмжиж, эдийн засгаа төрөл­жүүлэхээр зорьж буй Монгол улсын хувьд ноос ноолуур бол нэмүү өртөг шингэсэн, олон улсад өрсөлдөх чадвартай цөөн бүтээгдэхүүний маань нэг. тиймээс өдгөө өргөн бариад буй хуулийн төсөл Монголын эдийн засагт чухал ач холбогдолтой. Монгол улс аНу­ын зах зээлд зөвхөн бүтээгдэхүүнээ гаргаад зогсохгүй тус улсын хөрөнгө оруулагчид манай ноос ноолуурын салбарт орж ирэх боломж нээгдэж байна. Миний ойлгож буйгаар хэрэв уг хуулийн төсөлд зөвхөн ноолуурын бүтээгдэхүүнийг хамруулбал батлагдах магадлал нь өндөр юм билээ. учир нь, аНу­д энэ төрлийн үйлдвэрлэл эрхэлдэг компани төдийлэн олон биш учраас тус улсын дотоодын үйлдвэрлэгчдийн эсэргүүцэл бага. харин илүү өргөн хүрээнд буюу оёмол сүлжмэл эдлэл гэж авч үзвэл илүү өрсөлдөөнтэй болно. америкийн худалдааны танхимаас энэ хуулийн төслийн ач холбогдлыг танилцуулж,

бүрэн дэмжиж буйгаа аНу­ын Конгресийн гишүүдэд өмнө нь илэрхийлж байсан. түүнчлэн уг төслийг санаачилсан тед ёохо тэргүүтэй аНу­ын Конгрессийн таван гишүүн өнгөрсөн сард Монгол улсад айлчилсан. Энэ үеэр ч бид байр сууриа дахин илэрхийлсэн.

-намрын чуулган эхэлсэн энэ үед татварын багц хуулийн төсөл олон хүний анхааралд байна. Татварын малгай шинэчлэлд амЧан ямар байр суурьтай байгаа вэ?

­татварын багц хуулийн төслийг анхааралтай ажиглаж байна. өнгөрсөн оны арван нэгдүгээр сараас хойш татварын багц хуулийн шинэчлэлд амЧам дуу хоолойгоо хүргэж, Сангийн яам болон төрийн бусад байгууллагатай хамтран ажиллаж ирсэн. том зургаар нь харвал бизнесийг дэмжиж, аж ахуйн нэгжүүдэд илүү хөнгөлөлт эдлүүлэх гэж буй Засгийн газрын байр суурийг дэмжиж байна. гэхдээ бидний зүгээс эцсийн эзэмшил буюу уул уурхайн тусгай зөвшөөрлийг шилжүүлэхтэй холбоотой татварыг бууруулах саналтай байгаа. 2017 онд баталсан уул уурхайн лицензийг бусдад шилжүүлэхэд 30 хувийн татвар ногдуулахаар болсон.

Энэ өндөр татвар хөрөнгө оруулагчдын эрх ашгийг хөндөж байгаа төдийгүй Монголыг чиглэх тэдний сонирхлыг бууруулж буй нэг хүчин зүйл гэж бид үзэж байна. тиймээс ийм санал тавьсан. хариуд нь, Сангийн яам

30 хувийн татварыг 10 хувь болгон бууруулж, хуулийн төсөл өргөн барьж буйгаа мэдэгдсэн. Мөн хөдөлмөрийн тухай хуулийн шинэчлэлд саналаа илэрхийлсэн. Бидний зүгээс хөдөлмөрийн хуулийг ажил олгогч, ажилтан хоёрын эрх ашгийг жигд биш юм аа гэхэд харьцангуй тэгшитгэхэд чиг лэсэн хууль боловсруулахыг 2015 оноос хойш хүсэж байна. тухайлбал, хамтын маргаан, ажил хаялттай холбоотой хуулийн зохицуулалтыг сайжруулах илүү шаардлагатай. Мөн уул уурхайн компаниудаас хүсдэг ажлын цаг тооцох аргачлалыг өөрчлөх санал тавьсан.

-манай хоёр орны улс төрийн харилцаа өндөр түвшинд хөгжсөөр байна. харин худал-даа, хөрөнгө оруулалтын түнш-лэлийг илүү дээшлүүлэхэд цаашид хэрхэх нь зүйтэй вэ?

­Монгол улс энэ бүс нутагтаа цөөхөн ардчилсан засаглалтай орны нэг. хэдийгээр энэ нь байнга ярьдаг, улиг болсон мэт сонсогддог ч олон жилийн турш

ийн үнэ цэнээ хадгалж явна гэдэг амаргүй. Монгол улс 30 орчим жил ардчилсан засаглалаа хадгалж яваа гэдэг утгаараа ихээхэн үнэлэгддэг. гэхдээ америкийн бизнес эрхлэгчид Монголыг сонирхох сонирхол нь ний нуугүй хэлэхэд сул байна. Бидний зүгээс жижиг боловч цаашид өсөн дэвжих боломжтой зах зээлд хөл тавихын давуу талуудыг америкийн бизнес эрхлэгчдэд таниулахыг хичээдэг. Нөгөө талд, Монголд итгэж, санхүүжилт хийсэн хөрөнгө оруулагчидтай хэрхэн харилцаж, хамтарч байгаагаас хамаарч шинэ хөрөнгө оруулагч орж ирнэ. Манай албаныхан тоглоомын дүрмээ хэр баримталж буй нь тэдэнд чухал нөлөөлдөг.

-манай хоёр улс Эдийн зас-гийн ил тод байдлын гэрээ бай-гуулсан. Энэ гэрээний хэрэг-жилт ямар шатандаа явна вэ?

­2017 онд байгуулсан энэ гэрээг өндөр ач холбогдолтой гэж бид харж байна. хоёр тал бизнес, эдийн засгийн мэдээлэл, холбогдох хуулийн төслүүдээ зургаан сарын өмнө харилцан солилцох үүрэгтэй. гэрээний эхний таван жилд бэлтгэл ажил хангаж байгаа. Ялангуяа, Монголын тал шинээр гарч буй хуулиудаа англи хэл рүү орчуулах ажил хүлээгдэж байгаа. аНу­ын талаас энэ гэрээгээ хүчин төгөлдөр хэрэгжээд эхэлчихсэн гэж үздэг. харин манай талаас бүрэн утгаараа хэрэгжиж эхлээгүй гэж тайлбарлах хандлага ажиглагдаж байсан.

Эдийн засгийн ил тод байдлын

гэрээг хэрэгжиж эхэлсэн гэж АНУ

үзэж байна

Үндэсний статистикийн хорооноос ”өмнөговь аймгийн нийгэм, эдийн засаг, байгаль орчны судалгаа - 2018” төслийн хүрээнд дор дурдсан сэдвүүдээр судалгааны зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэх 3 багийг сонгон шалгаруулна. Туршлага бүхий мэргэжлийн байгууллага, судлаачдыг мэдүүлгээ ирүүлэхийг урьж байна. Үүнд:

1. Өмнөговь аймгийн эдийн засаг, дэд бүтцийн хөгжлийн судалгаа

2. Өмнөговь аймгийн ургамалжилтын өөрчлөлт, өнөөгийн байдлын судалгаа

3. Өмнөговь аймгийн хөрс, хөрсний бүтэц, газрын эвдрэл, доройтол, цөлжилтийн байдлын судалгаа

Ажил гүйцэтгэгчид тавигдах шаардлага: ● Гүйцэтгэгч нь хуулийн этгээд эсвэл судлаачдын

баг байх;● Багийн ахлагч нь ижил төстэй судалгааны ажил

удирдаж байсан туршлагатай байна;

● Судлаачид нь судалгаа, зөвлөх үйлчилгээний 5-аас доошгүй жилийн туршлагатай;

● Нийгэм, эдийн засаг, байгаль орчны асуудлаар судалгаа хийж байсан;

● Судалгааны арга зүй, чанарын болон тоон мэдээлэл боловсруулах, дүн шинжилгээ хийх, зөвлөмж боловсруулах өндөр чадвартай байх.

Сонирхсон байгууллага, судлаачдын баг 2018 оны 10 дугаар сарын 29-ний өдрийн 15.00 цагаас өмнө Үндэсний статистикийн хороонд материалаа ирүүлнэ үү. Ажлын даалгавар болон бусад нэмэлт мэдээллийг Үндэсний Статистикийн хорооны 306 тоот өрөөнөөс авах боломжтой.

холбоо барих утас: 261502, 9595 2899

ҮНДЭСНИЙ СТАТИСТИКИЙН хоРоо

СУДАлГААНы АЖИл ГҮЙцЭТГЭх ЗөВлөх ҮЙлЧИлГЭЭНИЙ БАГ ШАлГАРУУлНА

2017 онд Зүүн азийн старт­ап компаниуд 7.86 тэрбум ам.долларын санхүүжилт татсан талаар Tech in Asia компани мэдээллээ. Энэ нь жилийн өмнөхөөс гурав дахин өндөр үзүүлэлт аж. харин Erxes Inc компани байгууллагуудад зориулс ан борлуула лт, маркетингийн нээлттэй эхийн платформ хөгжүүлж байгаа аж. тус компани ирэх оны дөрөвдүгээр сард швейцарт болох seedstars summit тэмцээнд оролцож, 500 мянган ам.долларын санхүүжилт авах эрхийн төлөө өрсөлдөхөөр болоод байгаа юм. үүгээр ч зогсохгүй 2019 онд багтаж индонез, Филиппин, вьетнам зэрэг Зүүн өмнөд азийн улсад бүтээгдэхүүнээ санал болгохоор ажиллаж байна. одоогоор Erxes Inc бүтээгдэхүүнээ банк, даатгал, үүрэн холбооны компаниудад санал болгоод буй. харин финтекийн чиглэлд үйл ажиллагаа явуулдаг gerege systems компани төлбөр тооцоог илүү хялбар болгох үүднээс gerege Pay аппликэйшн

болон үндэсний төлбөр тооцооны шуурхай “гэрэгэ киоск” машин хэрэглээнд нэвтрүүлсэн юм. “гэрэгэ киоск”­ийн хөгжүүлэлтэд 500 гаруй сая төгрөг зарцуулсан төдийгүй Японы компаниуд 70:30­ийн систем нэвтрүүлж, монгол залуусыг ажилд авах сонирхолтой болсныг тус компани онцолж байсан юм. Мөн “айхотел” ххК жуулчид, аялагчдад зориулсан ihotel.mn цахим хуудсаараа дамжуулан зочид буудал, амралтын газрын захиалгын үйлчилгээ үзүүлж байна. 2015 оноос системийн хөгжүүлэлтээ эхэлсэн бөгөөд өнгөрсөн дөрвөн жил 200 гаруй сая төгрөг зарцуулжээ. iHo­tel.mn төслөөс гадна iHotel PMs буюу зочид буудлын өрөөний удирдлагын систем, гадагшаа аялж буй монголчуудад зориулсан Igo.mn системүүдийг мөн хөгжүүлж байгаа ажээ. Мөн ирэх оноос Inbound болон outbound аялал, жуулчлалын платформ хөгжүүлэхээр зохиод буй ажээ. үүнээс гадна Nomadicsoft компани хүргэгч болон хүлээн авагчийг холбосон хүргэлтийн цогц платформ хөгжүүлж байгаа бөгөөд аппликэйшний хөгжүүлэлтийн явц 80 орчим хувьтай байгаа юм.

талаар “гашуунсухайт авто зам” компани мэдээллээ. Монгол улсын хувьд оны эхний есөн сард 27 сая тонн нүүрс экспортолсон нь жилийн өмнөхөөс зургаан хувиар өссөн дүн болж байна. Мөн нэг тонн нүүрсний дундаж ханш 16 хувиар өсөж, 78.5 ам.доллар болсон талаар гаалийн ерөнхий газар мэдээллээ. ирэх онд 42 сая тонн нүүрс экспортолно гэж Сангийн яам 2019 оны төсвийн төсөлдөө тусгасан. гаалийн хяналтын шинэчлэлийг хийснээр экспортоо нэмэх боломжтой гэж

Сангийн сайд Ч.хүрэлбаатар үзэж байгаа юм. одоогоор зургаан боомтын нэвтрэх чадвар, хяналтыг сайжруулж байгаа аж. Монголын экспортын нүүрсний 45 хувийг гашуунсухайтын боомтоор гаргаж байна. тус боомтоор “Эрдэнэс тавантолгой” болон “Энержи Ресурс”, орон нутгийн өмчит “тавантолгой” компани өмнөд хөршийн зах зээлд нүүрсээ нийлүүлж буй. хамгийн их дүнтэй экспортыг олон улсын зах зээлд IPo хийхээр зэхэж буй “Эрдэнэс тавантолгой” хийж байна.

Уул уурхайн бус экспортыг дэмжиж, эдийн засгаа төрөл-жүүлэхээр зорьж буй Монгол Улсын хувьд ноос ноолуур бол нэмүү өртөг шингэсэн, олон улсад өрсөлдөх чадвартай цөөн бүтээгдэхүүний маань нэг.

С.Батсайхан / ЗГМ©

12 ЗаСгийН гаЗРыН МЭдЭЭ СоНиН 2018.10.24, лхагва ~ №209 (1008)

Эдийн засаг

shanghai CoMPosiTe

hang seng KosPis&P 500 ToPixDow Jones fTse 100 niKKei 225

2.58% 0.42% 0.37%0.69%0.56%

0.32%0.26%0.036%

Хятад их шилжилтээ алгуур боловч амжилттай хийж байнаИх гүрэн бага чулуугуур ихийг хөдөлгөх том амбийц тээж явна

үйлдвэрлэлээс үйлчилгээнд шил­жүүлж эхэлсэн нь энэ.

тэд хүний хөдөлгөөн дагасан мөнгөний их урсгалыг тогтоон барихын тулд эхлээд аялал жуулчлалын бүтээгдэхүүн бий болгохоор зорьж эхэлсэн. тиймээс далайтай ойр, зах хяз­гаар бүс нутгуудаа жуулч лалын бүс болгон хөгжүүлж, зугаа цэнгэлийн гял цал, цоо шинэ хотыг сүндэрлэн босгож байгаа юм. хятадын эдийн засгийн энэ эргэлтийг даган Жинь ч вэндэнд ирсэн.

шандун аймгийн вэйхэй хотын вэндэн дүүрэг өмнө нь эрэг шураг зэрэг эд анги, багаж хэрэгслийн үйлдвэрт түшиг­лэсэн хязгаар нутаг байв. Энэ дүүргийн томоохон үйлдвэрийн нэг болох wendeng Maxpow­er Tool групп гэхэд 4000 гаруй нэр төрлийн эрэг, боолт, түл­хүүр зэрэг бүтээгдэхүүн үйлд­вэрлэж, дэлхийн 100 гаруй оронд нийлүүлдэг. Энэ төрлийн бүтээг­

дэхүүний дэлхийн тэр гүү лэх үйлдвэрийн нэг.

харин өдгөө 500 мянган хүн амтай тус дүүрэгт энд тэндгүй барилгын ажил өрнөж, хөшөө дурсгал, зоогийн газар гээд хүний халаасыг хоосолж болох бүх үйлчилгээг нээхээр зэхэж байна. Бас өрсөн хасаа шиг өндөр өндөр барилгуудыг сүндэрлүүлж эхэллээ. вэндэн дүүргийн засаг захиргаа эдийн засгийн цоо шинэ өсөлтийг цогцлоох 70 зорилт бүхий 118 төслийг хэрэгжүүлж эхэлсэн. Энэ шинэ загвар нь зуун тэрбум юанийн орлогыг алсдаа авчирна гэж тэд тооцож байна. тиймээс хүн орхоодой, халуун рашаан, уран хатгамал, үзэсгэлэнт парк гэсэн хэд хэдэн төрлийн брэнд үйлчилгээ хийгээд бүтээгдэ­хүүн сонгож, брэнд болгохоор зорьж хувийн хэвшилтэй түншлэн ажиллаж байгаа аж.

Эгэл жирийн хятад иргэн Жинь, энэ улсын энгийн нэг дүү­рэг болох вэндэнгээр төлөө лүү­лэн авч үзэхэд эх газрын эдийн зас гийн их шилжилт эрчимтэй өрнөж байна. Эдийн засгийн энэ аварга шилжилтээ тэд алгуур бо­ловч тун амжилттай хийж байгаа нь энэ. Монголын эдийн засгийн гол “хэтэвч” болох хятад улсын эрэлт, хэрэгцээ ийн чимээгүйхэн атлаа эрчтэй өөрчлөгдөж, эдийн засгийн бүтэц нь танигдахын аргагүй болтлоо хувирч байхад худалдааны орлогынхоо бараг 90 хувийг тус улсаас бүрдүүлдэг Монгол улс түүхий нүүрсээ яаж зарах тухай л бодлоос ахиж чадахгүй сууна. хятадын эдийн засгийн шил жилтийн талаарх энэ нийтлэл цаашид үргэлжилнэ.

1тиймээс БНхау Засгийн

газар, бүс нутгийн засаг захиргаа одоо гоос хэдэн жилийн өмнө энэ уул хүртэл зам, дэд бүтэц татаж, бизнес цэцэглүүлэх өнгөн хөрс хэдийн бэлтгэсэн. гэх дээ төсвөөсөө хөрөнгө гар­ган, тэгш зам, цахилгаан эрчим хүч тат сан төр өөрөө энэ хэсэгт бизнес эрхэлж, мөнгө олохоо урьтал болгосонгүй. харин биз ­несийн таатай орчныг нь бий болгоод, бизнес хийх болом­жийг нь хувийн хэвшилдээ үлдээсэн. тиймээс мөнгө олох, биз несийн боломж байгааг олж харсан Жинь тэргүүтэй бизнес эрхлэгчид бизнесийн төв болсон Бээжинг орхин, хятадад хөгж­лөөрөө сүүл мушгидаг, захын нэгэн хотод ирээд байгаа нь энэ. Энд хөгжлийн үрийг цэцэг лүү­лэхээ Жинь хүсэж байна.

одоогоос хэдэн жилийн өмнө, хотоос хөдөөд шилжин суурь­ших нь энгийн хятад иргэдийн хувьд боломжоос зугтахтай адил санаанд багтамгүй үзэгдэл байсан бол өдгөө энэ хандлага өөрчлөгджээ. тус улсын иргэд хот руу хошуурахаа больж эхэлсэн байна. ингэснээр том хот дагасан хүн амын хэт төвлөрөл хэмээх толгойны өвч нөөсөө салах

ЗАХ ЗЭЭЛИйН ГОЛ ҮЗҮҮЛЭЛТ:

Өдөр 0.82% Сар Жил

АПУ Хк

570580590600

VIII/10 VIII/24 IX/22

ТАвАН ТОЛГОй Хк

Өдөр 0.19% Сар Жил

ГОвЬ Хк

Өдөр 1.47% Сар Жил

VIII/10 VIII/10 VIII/10VIII/24 VIII/24 VIII/24IX/22 IX/22 IX/22

8.5k30k28k26k 7.5k

6.5k24k

СҮҮ Хк

Өдөр 1.62% Сар Жил

215220

205210

200

erdene resource Development Лондон

Өдөр 1.65% Сар Жил

0.420.390.36

aspire Mining Австрали

Өдөр 4.35% Сар Жил

0.02

0.020.03

rio Tinto Австрали

Өдөр 1.50% Сар Жил

3923.503820.753718.00

Өдөр 3.85% Сар Жил

VIII/05 VIII/19 IX/22

xanadu Mines Торонто

0.150.130.12

VIII/05 VIII/05 VIII/05VIII/19 VIII/19 VIII/19IX/22 IX/22 IX/22

Вэйхай хотын Вэндэн дүүргийн Тамгын газрын

хэвлэл мэдээллийн албаны дэд дарга

Ван хайжэн

вэндэн дүүрэг нь үйлдвэрлэл хөгжсөн

бүс нутгийн нэг бөгөөд автомашины эд анги, цахилгаан механик

багаж хэрэгсэл, үйлдвэрийн нэхмэл

эдлэлийн үйлдвэрлэлд түшиглэж ирсэн. харин өдгөө вэндэн нь аялал жуулчлал, үйлчилгээ,

ухаалаг үйлдвэрлэл, цахим мэдээллийн технологи,

эрчим хүч, эрүүл мэндийн үйлчилгээ, дэд бүтэц,

эрчимжсэн хөдөө аж ахуйг хөгжүүлэхээр зорьж байна.

Бид хараагаа энэ зорилгод чиглүүлэн, бизнесийн орчныг сайжруулахад

анхаарч, инновац шинэ технологийг нэвтрүүлэх

боловсон хүчнийг дэмжин урамшуулах болон чанартай

эдийн засгийн хөгжлийг эрчимжүүлэхэд чиглэсэн цогц бодлого хэрэгжүүлж

байна. хөдөө аж ахуй, газар тариалангийн салбарын

хувьд бид өөрийн онцлог бүхий өндөр үр ашигт газар тариаланг эрхлэн хөгжүүлж

байна.

нэг аргыг хятадын Засгийн газар олоод байна. гэхдээ төвлөрлийг сааруулах нь урд хөршийн Засгийн газрын гол зорилго биш.

их гүрэн бага чулуугуур ихийг хөдөлгөх том амбийц тээж явна. Энэ бол эдийн засгийн бүтцийн их шилжилт, шинэ тэнцвэр юм. Сүүлийн 20 жил хятад улс манай гарагийн хамгийн том үйлдвэрлэгч бол­сон. 1.4 тэрбум иргэнтэй энэ их гүрэн хөдөлмөрийн хямд хүч ээ овжин ашиглаж, дэлхийн үйлд вэр болтлоо дэвшсэн.

дэн Сяопины нээлттэй эдийн засгийн бодлогын үр шимийг хүртэж, үйлдвэржилтийг өндөр түвшинд хөгжүүлсэн. 1980 онд аНу­ын эдийн засгийг 10 хуваасны нэгтэй нь тэнцэж байсан (300 тэрбум ам.доллар) хятадын дНБ­ий хэмжээ хэзээ мөдгүй америкийг гүйцэж түрүүлэх гэж байна. өнгөрсөн 17 жилийн хугацаанд БНхау нэг хүнд ногдох дНБ­ээ 10

дахин өсгөж, 800­8000 ам.доллар болгожээ.

гэхдээ хөгжлийн бодлогоо таван жилээр төлөвлөж, 30 жи­лээр тодорхойлдог энэ улс шинэ мөчлөгийн өсөлтийн цэгээ өөр­чилж, үйлчилгээ хэмээх орлогын цоо шинэ үүд онилж эхэлсэн юм. 2010 оноос эхлэн хөгжлийн хэв загвараа өөрчилж, үйлчилгээ, инновац гэсэн хос хөдөлгүү­рээр эдийн засгийн хүчээ улам зузаатгахаар зорьж байна. тий­мээс эдийн зас гийн тулах цэгээ

16

14

12

10

8

6

4

2

02040203020202010200019901980

хятадын эдийн засгийн 60 жилийн зураглал(ДНБ-ий өсөлт, хувиар)

Сүүлийн 30 жил өндөр хувьд хүрсэн БНХАУ-ын ДНБ-ий өсөлт ирэх 30 жилд саарах төлөвтэй байна

өсөлтийн төлөв

өсөлтийн төлөв

1

2

3

өсөлтийн төлөв

ТОМИЛОЛТ

Үйлчилгээ, инновац гэсэн хос хөдөл гүү -рээр эдийн засгийн хүчээ улам зузаат-

гахаар зорьж байна

chinese Еconomy 2040©

1980 онд АНУ-ын эдийн засгийг 10 хуваасны нэгтэй нь тэнцэж байсан (300 тэрбум ам.доллар) ХятадынДНБ-ий хэмжээ хэзээ мөдгүй Америкийг гүйцэж түрүүлэх гэж байна.