ÜRĠNER STOMALI HASTANIN BAKIMI VE EĞĠTĠMĠ

YARD. DOÇ. DR.İKBAL ÇAVDAR

İ.Ü. Florence Nightingale Hemşirelik Yüksekokulu

Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı

Bir açılma veya ağızlaĢtırma oluĢturmak amacıyla yapılan

cerrahi iĢlemlerin genel adıdır.

ÜROSTOMĠ

Üriner sistemin cerrahi diversiyonu için kullanılan genel bir terimdir

AğızlaĢtırma yada açıklık

Hasta açısından bakıldığında yalnızca günlük yaĢam aktivitelerinden biri olan üriner eliminasyonda farklılığı ortaya çıkaran bir durum değil, aynı zamanda ;

KiĢinin bilinç altında benliğine,

Kendine olan saygısına,

Mahremiyetine,

Bağımsızlık ve verimlilik duygularına,

Cinsel yaĢantısına,

Beden imajına,

Toplumsal yaĢantısına,

olumsuz etkisinin yoğun olarak gözlendiği bir yaĢam deneyimidir.

aldığı eğitimin ve tüm yeteneklerini bu eğitimin doğrultusunda kullanabilmesi ile yakından

ilgilidir.

Üriner stomalı bir hastanın yeni yaĢam biçimine uyumu,

beden imajındaki değiĢiklikleri kabullenmesi

ve sonraki yaĢamını olabildiğince bağımsız

sürdürebilmesi

Üriner stomalı hastaya;

Stoma nedir?

Görünümü nasıldır?

Bakımı nasıl yapılır?

Stoma ile ilgili ne tür sorunlarla karĢılaĢabilir ?

Hangi sporları yapabilir?

Nasıl banyo yapabilir?

Nasıl seyahat edebilir?

Hamile kalabilir mi?

Dinsel inançlarını yerine getirmede

nelere dikkat etmelidir?

Cinsel yaĢamı nasıl olacak?

Ameliyat sonrası geliĢebilecek

komplikasyonları tanımanın nasıl olacağı

konusunda hastaya bilgi verilmelidir.

Hastada işitme, görme, algılama ya da

hareket kusuru gibi fiziksel faktörlerin de

göz önünde bulundurulması eğitim

açısından önemlidir.

ĠLAVE OLARAK

ÜRĠNER STOMANIN GÖRÜNÜMÜ

Ameliyat sonrası erken dönemde

manuplasyonlara

bağlı olarak stomada ödem oluĢabilir.

Pembe parlak, kırmızı renkte , nemli , sıcak ve

mukus sekrete eden stoma ilk 24-72 saat

içinde renginde olabilecek değiĢiklikler açısından

izlenmelidir.

MUKUS MĠKTARI

Zamanla derece derece azalır

ANCAK

Tamamen yok olmaz

Stomaya takılan kateter

Stenoz Obstrüksiyon

ÖNLER

Deri, kat yeri, skar, göbek, bel çizgisi, sarkık göğüs altları,

kemik çıkıntılarından sakınma

Yapışacak yüzeyin Rektus kasının yeterliliği lokalizasyonu

Hastanın görüş alanı

İDEAL STOMA

BÖLGE SEÇİMİ

Uygunsuz bir yere açılmıĢ ürostomi;

Torba değişimini zorlaştırmakta,

Mali yükü arttırmakta,

Zaman kaybına neden olmakta,

Bireyin rehabilitasyonunu zorlaştırmakta,

Deri iritasyonuna neden olmaktadır.

Ameliyat sonrası dönemde ;

I. haftada stoma küçülmeye baĢlar,

Stomada dokunma ve ağrı hissiyoktur.

Stomanın büyüklüğünde kilo kaybı ya da kilo alma ile yaĢam boyunca değiĢiklik olacağı

BU NEDENLE

Haftalık stoma ölçümünün önemi hastaya açıklanmalıdır.

Stoma çapının belirlenmesi

STOMA ĠLE ĠLGĠLĠ SORUNLAR

Cilt TahriĢi (Ġritasyon)

Mukostatin

Nistatin içeren pudralar

Topikal antifungallerle

soruna çözüm getirilebilir.

Hastayı çok rahatsız eden bir durumdur. Derinin temiz tutulması,sızıntının önlenmesi, iyileşene kadar adaptörlü torba kullanması ve adaptörü sık değiştirmemesi, hastaya öğütlenmelidir.

SızıntıHastanın gerek ıslaklığın verdiği huzursuzluğu yaĢamasına gerekse idrarın asit yapısına bağlı

olarak stoma çevresinin irrite olmasına ve ağrı hissedilmesine, peristomal dermatit ve

infeksiyon gibi iyileĢmeyi geciktiren komplikasyonların yaĢanmasına neden

gösterilmektedir.

Stoma çapı ölçülerek, bu ölçüye uygun torba kullanımında sızıntı önlenecektir.

Açıklık, cilt ile idrar temasını önlemek için

3 mm den daha fazla olmamalıdır.

CĠLT PROBLEMLERĠ

FollikülitKıl foliküllerinin inflamasyonudur.

Elektrikli traĢ makinasıyladüzenli traĢ ve kılların kesilmesiyle

tedavi edilebilir.

Hiperplastik cilt

Stoma etrafında kalınlaĢma siğil gibi bir görünümdür. Ġdrar ve cilt arasında sürekli

temasa neden olur.

Uygun doldurma malzemeleri kullanılarak tedavi edilebilir.

Üriner kristal oluĢumu

Stoma çevresinde ya da üstünde beyaz, kumlu kristal tortulardır.idrar asiditesinde değiĢiklik sonucu meydana gelir.Bu birikintiler stomal

mukozanın tahriĢine ve kanamaya neden olur.

İdrarın alkali olduğu durumlarda stomada kanama,stenoz, üriner sistem enfeksiyonu ve kötü kokuoluşmaktadır.

İdrarın asidik olması, Yeterli hidrasyon, Mevcut enfeksiyonların tedavisi hakkında hasta

bilgilendirilmelidir.

PARASTOMAL FITIKFıtık oluşumu sızıntı ya da

torbanın düşmesine neden olarak torba

kullanımını etkileyecektir.

Daha geniş bir yapışkan bölgeye sahip olan bir torbaya gereksinim

duyulabilir.

Tedavi fıtık onarımıdır.

STENOZ

Geç bir komplikasyondur.

Gerektiğinde lokal anesteziyle plastik onarım yapılır.

SEYAHAT

Kendilerini iyi hissettikleri,

Stoma bakımını gerektiği gibi yapabildikleri,

Bakım için gerekli zamanı iyi ayarlayabildikleri

sürece,

tercih ettikleri bir ulaĢım aracıyla yolculuk yapabilirler.

Bagajlarını kaybetme olasılığına karĢı bakım için gerekli olan malzemenin

bir kısmının bireyin yanındabulunmasıdır.

Önemli olan nokta ;

EGZERSĠZ VE SPOR

Üriner stomalı hasta tam olarak iyileĢene kadar aktiviteleri sınırlanabilir.Hastaya;

Ameliyat sonrası 3 hafta araba kullanmaması,

6 hafta ağır kaldırmaması ,

Yüzme, golf, bisiklet, dans, yürüyüĢ yapması,

Yakın ve ağır sporlardan kaçınması(halter, karate,futbol vs.) tavsiye edilmelidir.

CĠNSEL YAġAM

Hastanın eĢi/partneri ile duygularını paylaĢması önemlidir. Ameliyat sonrası hastanın beden

imajındaki değiĢikliğe uyum sağlayabilmesi için zamana ihtiyacı vardır.

Stomalı bireyin yaĢam kalitesini

arttırabilmek için hastanın yaĢadığı

fiziksel ve psikososyal sorunların yanısıra

cinsel sorunlarının da

sağlık çalıĢanları tarafından saptanıp

çözümlenmesi gerekmektedir.

Stomalı bireylerde ameliyat sonrası;

Radyoterapi, kemoterapi ve ilaçlar seksüel fonksiyonu değiştirebilmekte,

Hormonlar ve hastanın fiziksel sağlığı arzularını baskılayabilmekte,

Ağrı kesici ilaçlar ve antiemetikler seks isteğini azaltabilmekte,

Hastalığın neden olduğu genel yorgunluk, istekleri baskılayabilmektedir.

EĢler sevgilerini birbirlerine sarılma, elele tutuĢma ile ifade edebilirler.

Partneri ile aynı yatakta yatma alıĢkanlığını sürdürme,

Romantik bir ortam yaratma, Beraber olma esnasında daha küçük bir torba kullanma,

Farklı pozisyonlar deneme stomalı bireylere cinsel yaĢama uyumda

kolaylık sağlayabilecek tavsiyelerdir.

GECE DRENAJ SĠSTEMĠÜriner stomalı hasta gece drenaj sistemi

kullanarak endiĢesiz bir Ģekilde gece herhangi bir pozisyonda uyuyabilir.Sistem yatak

seviyesinden aĢağıda tutulmalıdır.Sabah, gece drenaj torbası boĢaltılıp torbadan bağlantısı kesilir.Tüp ve torba su ile durulanır ve temiz bir yerde üstü örtülerek saklanır.Kalsiyum

tortuları yada mukus birikintilerini önlemek için 30 cc sirke tüp içine doldurulur ve 30 dk.bekletilir,boĢaltılıp su ile durulanır.

Gece drenaj sistemi torbası temiz tutulduğu sürece çatlama ve kırılma yoksa 1-2 ay

kullanılabilir. Zaman zaman stomanın sekrete ettiği mukus kalınlaĢabilir ve torbadan idrar boĢaltılmaya çalıĢıldığında mukus torbadan idrar akıĢını engelleyebilir.Üriner stomalı

hastaya yeterli sıvı alarak mukusun incelmesine yardımcı olması hatırlatılmalıdır.

Stomanın kesici aletlerden korunması(koltuk kemeri, büyük kemer tokası vb.)

İdrarda hızla çok çeşitli bakteri ürediğinden torbanın düzenli aralıklarla boşaltılmasını önemli olduğu

Sıvı alımına bağlı olarak 2-4 saat ara ile torbanın boşaltması gerekliliği,

Özel giysiye gereksinim olmadığı ,sıkı ve dar giysilerin stomayı incitmiyeceği,

ÖNERĠLER

Kemoterapinin idrar rengini değiştirebileceği,

Kemoterapötik ilaç (cytoxan, cisplatinum) alırken günlük 12 bardak su tüketmesi gerektiği,

Deniz ürünleri, kuşkonmaz, soğan,yumurta gibi besinlerin idrar kokusunu değiştirdiği,

Stomadan idrar akışını kontrol edemiyeceği, 20-30 sn.aralarla stomadan idrar çıkışı olduğu,

Spor yaparken ostomi kemeri kullanması,Her 4-7 günde torbayı değiştirmesi, Evden ayrılırken yanına stomaya uygun kesilmiş

ekstra bir torba bulundurmasının kendini rahat hissetmesini sağlayacağı, ayrıca kontrollere gittiğinde yanında yedek torba bulundurması gerektiği,

Stoma bakımını yaparken antiseptiğe gerek olmadığı,

Bulanık ve kötü kokulu idrarın infeksiyon varlığını gösterdiği,ağrı,üşüme ve ateş olmadığı sürece antibiyotiğe gerek olmadığı,sıvı alımını arttırması gerektiği,

Stoma renginde değişiklik,kanama,şişlik,idrarda kan ve abdominal ağrı yada sürekli bulantı-kusma olduğunda hekimi ile görüşmesi gerektiği,

Torba değişiminin özellikle sıvı alımı öncesi sabah saatlerinde yapılması, değişim sırasında sızıntıları absorbe edici önlemlerin alınması ve hasta uygun ise işlemin alafranga bir tuvalette gerçekleştirilmesi konusunda hasta bilgilendirilmelidir.

TEġEKKÜRLER