open monumentendag 2012 - 'muziek, woord & beeld

1 Open monumentendag

SEPTEMBER2012

9

Alveringem | De Panne | Koksijde

Nieuwpoort | Veurne

Ontdek

de Laureaat

Monumentenprijs

Vlaanderen!

p. 14

2 Open monumentendag 3 Open monumentendag

INHOUD

Inleiding 3Het thema historisch bekeken 4Kunst met een boodschap 5 Orgelklanken 6Een kleurrijk palet 8 Plaatsen van beleving 8 Plaatsen van creatie en inspiratie 9 Plaatsen van verspreiding 11Opengestelde sites en activiteiten 12Open Monumentenbus 15Andere UiT-tips 22

Vlieg wijst kinderen tot 12 jaar en hun oudersde weg naar plezierige activiteiten op hun maat.


InleidingSinds de eerste editie in 1989 heeft Open Monumentendag dezelfde missie: Vlaanderens grootste culturele gebeurtenis maakt de bevolking en de diverse overheden warm voor het bouwkundig, landschappelijk, archeo- logisch en mobiel erfgoed. Open Monumentendag laat zijn bezoekers op een kwaliteitsvolle manier kennismaken met het erfgoed en zijn verhalen, en organiseert activiteiten die er een nauwe inhoudelijke band mee hebben. Uitgangspunt en einddoel is en blijft het onroerend erfgoed.

Open Monumentendag blijft fris dankzij het jaarlijks veranderende thema. Dat nodigt uit op zoek te gaan naar ‘nieuwe’ monumenten en ‘andere’ invalshoeken. In 2012 is het thema ‘Muziek, woord en beeld’.

Mensen zijn mensen omdat ze aan cultuur doen. En cultuur maak je, beleef je, voer je uit, toon je, leer je aan, verspreid je, bewaar je, breng je in herinnering… Met al die functies en ervaringen zijn plekken verbonden die heel vaak erfgoedwaarde hebben en die ook belangrijk zijn voor een gemeenschap. Want cultuur, dat deel je. Over die nog zichtbare en ‘aanvoelbare’ gebouwen en plaatsen gaat Open Monumentendag 2012. Het belooft een dag te worden vol creatie, emotie, beleving, inspiratie, herinnering en schoonheid.

Deze brochure geeft een algemeen kader en een overzicht van het programma in het werkingsgebied van 5-art, de gemeenten en steden Alveringem, De Panne, Koksijde, Nieuwpoort en Veurne. Dat algemeen kader wil linken leggen tussen verschillende opengestelde monumenten en plekken in de streek en u die met andere ogen laten bekijken. Tot slot willen we u met deze brochure ook inspiratie bieden voor het samenstellen van uw Open Monumentendagprogramma. Als cultureel samenwerkingsverband 5-art bieden we zelf ook een uitgekiend programma aan via de monumentenbus. Die neemt u mee langs 5 plaatsen in de regio.

Doorheen de tekst worden de op Open Monumentendag opengestelde sites en activiteiten zo AANgeDuiD. Een overzicht van de opengestelde monu-menten, activiteiten en nadere praktische informatie vindt u vanaf p. 12


Het thema historisch bekekenVeel ‘hoge’ vormen van cultuur waren lange tijd ‘iets voor de happy few’. Een welgestelde burger als Arthur Merghelynck zal cultuur lange tijd beleefd hebben in privéruimtes en op hoogdrempelige plekken: opera’s, musea... De ‘gewone man’ kwam vooral in contact met kunst en cultuur in kerken, andere openbare gebouwen, en op straat, tijdens processies en stadsfeesten, als de beiaard of de klokken luidden...

Dat beeld is in de loop van de 19de en vooral in de 20ste eeuw in veel opzichten veranderd: cultuur en kunst werden meer ‘gedemocratiseerd’. Dat had te maken met emancipatie, de beschikbaarheid van middelen en tijd, de evolutie van het (kunst)onderwijs, ideeën over ‘volksopvoeding’, over de rol van kunst in de vorming van identiteiten, de aanwezigheid van kleine drukkers in elke gemeente (zoals een De Carne, in Stavele)… Nieuwe vormen van cultuur en ‘kunsten’ deden hun opgang: film, het lokale muziekleven (zie Alveringem), strips...

Sint-Pieterskerk te Koksijde


Kunst met een boodschap

Muziek, woord en beelden zijn vaak ingezet om in een gebouw een bood-schap uit te dragen. Die boodschap hoort in diverse sferen thuis: religieus, humanistisch, ideologisch, ethisch…

Eén van de belangrijkste opdrachtgevers van beeldende kunstenaars, componisten, bouwmeesters en tal van ambachtslui in Vlaanderen was lange tijd de katholieke kerk. Kerken waren plaatsen waar ook de ‘gewone man’ in contact kwamen met kunst en cultuur. Muziek, woord en beeld stonden en staan er ten dienste van het geloof, en moesten de gelovigen opvoeden. Meestal door specifieke interieur- elementen die verwijzen naar het thema, bijvoorbeeld muurschilderingen, zoals in de St.-Pieterskerk in Koksijde en glasramen, die vaak verhalen uit de bijbel of heiligenlevens voorstellen.

‘Beeld’ kregen de gelovigen ook mee via de beeldhouwwerken in de kerk, het houtsnijwerk van het spreekgestoelte, en de rest van het meubilair…. Of via de(zelfde) heiligenbeelden en kunstwerken die werden meegedragen in de talrijke processies, zoals het Relikwiekruis van de Sodaliteit, dat wordt meegedragen in de Veurnse Boetprocessie.

Relikwiekruis van de Sodaliteit


En muziek kreeg men te horen van het koor, of het orgel. Maar kunst en cultuur in een kerk kunnen ook een andere boodschap uitdragen: in de doop-kapel van de St.-Jan Onthoofdingskerk in Stavele herinneren drie glasramen aan het leven van één man, een soldaat die in 1917 sneuvelde…Beiaarden en torenklokken, zoals die van St.-Niklaaskerk in Veurne of de O.-L.-Vrouwekerk in Nieuwpoort, dragen ook buiten het gebouw de bood-schap uit. Belforten (zoals opnieuw in Veurne en Nieuwpoort), gemeente- en stadhuizen zijn dan weer een uiting van wereldlijke macht, en laten die op hun manier ook zien en horen.

Orgelklanken

De Westhoek heeft, samen met het oude Frans-Vlaanderen, een rijke orgeltraditie. De ambachtslieden en ambulante orgelmakers kenden er geen grenzen. Maar het was ook actief terrein voor veroveraars en plunderende legerbenden, zeker wat de streek van Diksmuide of Ieper betreft.

De Eerste Wereldoorlog verwoestte alle kerken in de frontstreek, waarvan bij uitzondering nog een foto rest. De beperkte budgettaire toestand tijdens het Interbellum liet niet toe om de orgels in topkwaliteit te restaureren. Heel anders wordt het wanneer men richting Poperinge en Veurne gaat, waar heel wat historische orgels behouden werden. Deze streek lag ver achter

Sint-Jan Onthoofdingskerk Stavele Belfort Nieuwpoort


de IJzer en niet te zeer in het bereik van geschut. Daarenboven maakte de zuinige ingesteldheid van de streek dat heel wat orgels van verbouwingen en moderniseringen gespaard bleven.

Een unicum is het Van Peteghem-orgel in Haringe (1779) dat volledig intact is gebleven en waar nog steeds zomerconcerten mee gegeven worden. Maar ook meer bescheiden en kleine orgels verdienen het in de kijker te staan. Te denken valt bv. aan het van Peteghem-orgel van Stavele, maar ook aan de sympathieke instrumentjes van de lokale orgelmaker Pietje Loncke (1821-1897) in Vinkem, Pollinkhove, Koksijde-dorp en Eggewaartskapelle. Visueel zijn ook de orgelkasten van Alveringem, Veurne St.-Walburga, Houtem, Wulveringem enz. de moeite en een omweg waard1. Recenter is dan weer het orgel van de Onze-Lieve-Vrouw-ter-Duinenkerk te Koksijde, dat in 2010 werd ’vervolledigd’.

1 https://inventaris.onroerenderfgoed.be/portaal/bericht/37

Van Peteghem-orgel, Sint-Jan Onthoofdingskerk, Stavele


Een kleurrijk palet

Plaatsen van beleving

Mensen beleefden en beleven samen intense ‘culturele momenten’ in gebouwen met een eigen karakter. Dans-, muziek-, concert- en theaterzalen, harmonie- en fanfarezalen, de bioscoop. Sommigen verdwenen of gaan verdwijnen, zoals de Cardijnzaal in Nieuwpoort, anderen kregen of krijgen een nieuwe bestemming, zoals de Cinema City in Nieuwpoort, dat een cultuurcentrum wordt. Ook ‘omgekeerde’ herbestemmingen komen voor: Arthur Mergelynck ‘maakte’ als het ware van zijn kasteel Beauvoorde een museum, een vissershuisje annex galerie werd het Delvauxmuseum, een lokale school wordt cultuurzaal… Anderen herrijzen, zoals het oude casinogebouw van Koksijde, dat vervangen werd door een cultureel centrum met dezelfde naam.

Kasteel van Beauvoorde, VeurneSint-Niklaastoren, Veurne


Plaatsen van creatie en inspiratie

Schilders, schrijvers, fotografen, filmmakers en andere kunstenaars kun-nen in hun werk ook plekken die een erfgoedwaarde hebben ‘opladen’: gebouwen, landschappen, straten, buurten, zelfs hele dorpen. Ze laten ons er als het ware met nieuwe ogen naar kijken.

Louis Artan, Alfred Bastien, Jean Cocteau, Maurice Wagemans, Louis Van den Eynde, José van Gucht, maar ook iemand als Rainer Maria Rilke, die de Grote Markt en de St.-Niklaastoren van Veurne in gedichten vereeuwigde. Allen zetten ze de regio op doek of leggen haar vast in woorden.Heel wat werken zouden naderhand ook een onbedoelde nuttigheid krijgen: bij de heropbouw na de Eerste Wereldoorlog dienden ze als inspiratie voor de reconstructie van wat was geweest.

Toen de eerste schilders eind negentiende eeuw in de streek aankwamen, was de streek voor hen zelf al een stukje ‘erfgoed’: een ruw, nog onont-gonnen terrein dat elders al aan het verdwijnen was. In zoverre dat ‘dode Vlaamse stadjes bekijken’ eind negentiende eeuw een nieuwe toeristische mode was geworden. Wie dat wilde kon er als het ware terugkeren in de tijd, of, negatief geformuleerd, afstand nemen van de eigen hectische tijd waarin alles leek te veranderen. Samen met de ontwikkeling van de regio zal ook die focus veranderen en komen ook andere aspecten naar voor.

Aanvankelijk kwamen kunstenaars hier enkel langs. Anderen verbleven een langere periode in de regio, nog anderen vestigden zich uiteindelijk definitief. In veel gebouwen hebben dan ook kunstenaars gewoond of verbleven. Er werd gecreëerd, en de gebouwen ademen tot op vandaag een bijzondere sfeer uit en zijn belangrijk als erfgoed. Denk aan de eigen huizen en ateliers van schilders (Le Chalutier in De Panne, het huis van Paul Delvaux in Veurne,


het Vaneuvillehuis in Koksijde…), beeldhouwers, schrijvers (de kapelanij van Cyriel Verschaeve in Alveringem, villa Kerkepanne in Koksijde, …) fotografen en architecten...

In St.-Idesbald ontstond zelfs een ‘kunstenaarskolonie’, waar kunstenaars als Grard, Taf Wallet, Delvaux en Caille verbleven of een schrijver als Willem Elsschot zijn zomerverblijf had. Andere schrijvers in St.-Idesbaldwaren o.a. Karel Van de Woestijne en Eddy van Vliet.

Le Chalutier, De Panne - binnenzicht


Plaatsen van verspreiding

Cultuur rust op een onderbouw: om muziek, woord en beeld te verspreiden waren en zijn vakmensen nodig die muziekinstrumenten bouwen, beelden snijden of kappen, glasramen maken, boeken drukken en boeken versprei-den…

En wie wil creëren kan het ook eerst aanleren, in academies en conserva-toria. Voor onze regio zijn dat de Westhoek Academie (WAK) en de Stedelijke Academie voor Muziek, Woord en Dans, elk met hun afdelingen in de vijf gemeenten.

Vaak kwamen zij terecht in hergebruikte gebouwen, elk met hun eigen gamma aan kansen en uitdagingen. In Koksijde bv. integreerde de WAK zich in het voormalige home Edouard Pecher, in Nieuwpoort vond de SAMWD een plekje in ’t Kasteeltje, een voormalige burgerwoning, omgebouwd tot cultuurhuis. Elk getuigen ze van de uitdaging om de architecturale waarde van een pand te respecteren én het gebouw een totaal andere functie te geven dan dat waarvoor het oorspronkelijk heeft gediend.

Schrijvers in Sint-Idesbald


Opengestelde sites en activiteiten De monumenten zijn open van 10 tot 18 uur, tenzij anders vermeld.

AlVeriNgem

sites eN ActiViteiteN

siNt-JAN oNthoofDiNgsKerK, Dorp (Stavele)opgelet: enkel van 14-18 u.

• expo ’geschiedenis van de harmonie van stavele en leisele’

• Vertrek monumentenwandeling (5 km), om 14 u.

• zoektocht voor kinderen

stAliJzermoleN, Beverenstraat (Leisele)

BroucKmoleN, Lindenstraat (Beveren aan de IJzer)

De PANNe

sites

ouDe trAmstelPlAAts, Loskaai 15

Vlieg wijst kinderentot 12 jaar en hun ouders de weg naar plezierige activiteiten op hun maat.

Oude tramstelplaats, De Panne


KoKsiJDe

sites

Neo-gotische siNt-PietersKerK, Kerkstraathome eDouArD Pecher/cc tAf WAllet, Veurnelaan 109 (St.-Idesbald)zuiD-ABDiJmoleN, J. Van Buggenhoutlaan z/nABDiJmuseum teN DuiNeN 1138, Koninklijke Prinslaan 6-8NAVigomuseum, Pastoor Schmitzstraat 5

ActiViteiteN

• erfgoeDroute Per treiNtJe ‘schriJVers iN siNt-iDesBAlD’ om 10, 13.30 en 15.30 u. reservatie noodzakelijk via Dienst Toerisme, 058 51 29 10, [email protected]

• WorKshoP VisserslieDereN om 15 u. en gratis rondleidingen om 11 u. en 16 u. - Navigomuseum Info: Navigomuseum, 058 51 24 68, [email protected]

• leziNg ’De restAurAtie VAN De st.-PietersKerK’ St.-Pieterskerk, om 10 u. door restaurateur Hugo Vandenborre reservatie noodzakelijk via Dienst Toerisme, 058 51 29 10, [email protected]

• exPo hof ter hille van 8 - 10 september - n.a.v. opendeurdriedaagse Koksijde Golf ter Hille Info: Dienst Toerisme, 058 51 29 10, [email protected]

Nadere details over de opengestelde sites in de lokale brochure, verkrijgbaar bij de dienst toerisme, Zeelaan 303, Koksijde. Centraal infopunt op 9 september: bezoekerscentrum Abdijmuseum Ten Duinen 058 53 39 50


NieuWPoort

sites

cultuurhuis ’t KAsteeltJe, Hoogstraat 2

VeurNe

sites eN ActiViteiteN

siNt-NiKlAAstoreN, Appelmarkt

• tentoonstelling José Van gucht over de Boetprocessie in het Veurnse landschap • gedichten

het reliKWieKruis VAN De soDAliteit VANDe geKruisigDe zAligmAKer, Sint-Niklaaskerk, Appelmarkt

KAsteel BeAuVoorDe, Wulveringemstraat 10 (Wulveringem) • fusion@castle Performance en rondleiding in het museum

Sint-Niklaastoren, Veurne

Laureaat

Monumentenprijs

Vlaanderen!


Open Monumentenbus 5-artDe verschillende monumenten zijn individueel te bezoeken, maar wie dat wenst kan dit jaar opnieuw inschrijven voor één van de monumentenbussen.

De monumentenbus neemt u mee langs ViJf locAties. Op de bus is een gids aanwezig die op een deskundige manier achtergrondinformatie aan-biedt. Bij elke halte wordt voldoende tijd gemaakt voor toelichting door een plaatselijke gids.

Praktisch

VertreK moNumeNteNBus

stADs- eN lANDshuis, Grote Markt 29, Veurne – om 9.15 u. en 13.45 u.De bussen vertrekken stipt, dus wees op tijd.

terugKeer moNumeNteNBus

Terugkeer verwacht omstreeks 13.45 en 18.15 uur.

iNschriJVeN moNumeNteNBus

Vooraf (tot en met 9/9) inschrijven bij 5-art, 058 53 37 60 of [email protected]


Locaties

De monumentenbussen rijden 2 x uit voor een rondrit van 3,5 uur endoen de volgende vijf locaties aan:

1/ siNt-NiKlAAstoreN eN het reliKWieKruis VAN De soDAliteit, VeurNe2/ siNt-JAN oNthoofDiNgsKerK, AlVeriNgem3/ cultuurhuis ’t KAsteeltJe, NieuWPoort 4/ home eDouArD Pecher/cc tAf WAllet, KoKsiJDe5/ KuNsteNAArsWoNiNg le chAlutier, De PANNe

1/ st.-NiKlAAstoreN eN het reliKWieKruis VAN De soDAliteit, VeurNe

De zware vroeggotische westertoren van de Sint-Niklaaskerk, opgetrok-ken in bakstenen gemetseld in Vlaams verband, is kenmerkend voor de Vlaamse kuststreek, zoals ook die van Damme of Lissewege.

In de Franse tijd werd de toen aanwezige beiaard uit de toren gehaald. Alleen de Mariaklok, een van de zwaarste klokken van Vlaanderen maar door het volk ‘Bomtje’ genoemd, van 1379 en eigendom van de stad, bleef hangen. De klok gaf het uur aan en gaf alarm bij gevaar of brand. Sedert 1961 speelt in de toren een nieuwe beiaard van 48 klokken. In de toren is een klein beiaardmuseum.

De toren vormde zelf een inspiratiebron voor talrijke uitdrukkingen in woord en beeld. De St.-Niklaastoren is wellicht, samen met de Grote Markt, het meest afgebeelde plekje van Veurne. Reiner Maria Rilke bv. drukte in zijn gedicht ‘Der Turm’ onverholen zijn bewondering uit, na-dat hij bij zijn passage in Veurne in 1906 de toren beklimt en van boven


het landschap met zijn bruggen en huizen, maar ook de afgrond aan zijn voeten bemerkt. Tijdens de Eerste Wereldoorlog deed de toren dienst als uitkijkpunt en schreven wachtende soldaten wel eens verzen over de toren.

Ook een ander element dat Rilke sterk aansprak, de Boetprocessie, heeft zijn plek in de St.-Niklaaskerk. Een nis in de kerk herbergde tot voor kort het Relikwiekruis van de Sodaliteit, een ebbenhouten calvarie van omstreeks 1640. Het kruis is een gift van Jacob Clou aan de door hem opgerichte Sodaliteit van de Gekruisigde Zaligmaker. Zij organiseren sinds 1646 de Boetprocessie, een uiting van volksgeloof en traditie. De Vlaamse Gemeenschap heeft de Boetprocessie van Veurne opgenomen op de lijst van waardevol Vlaams cultureel erfgoed.

Boetelingen, blootsvoets en gekleed in een ruwe pij, trekken eeuwenoudebeeldengroepen die het lijdensverhaal van Christus uitbeelden. Eén van die meegedragen beeldengroepen is het relikwiekruis, in de volksmond ‘de calvarie’, die bewaard wordt in de St.-Niklaaskerk. Het beeld werd recent gerestaureerd en heeft nu een centrale plek in de kerk gekregen.

De restauratie is de West-Vlaamse Laureaat van de Vlaamse Monumen-tenprijs 2012 en maakt dus kans om de Vlaamse Monumentenprijs 2012 te winnen en zo de opvolger te worden van het Gentse STAM.

Detail Relikwiekruis van de Sodaliteit

Laureaat

Monumentenprijs

Vlaanderen!


2/ siNt-JAN oNthoofDiNgsKerK, stAVele (AlVeriNgem)

In 1890-1892 werd de oude Sint-Jan Onthoofdingskerk hersteld en vergroot tot een neogotische hallenkerk met drie beuken. De laat- gotische kerk, die op een romaans bedehuis terugging, was door een brand in 1796 vernield, in 1800 opgeknapt en in 1830 volledig herop- gebouwd. Het neogotische meubilair bestaat uit laat-19de-eeuwse altaren, een communiebank, koorgestoelte, kansel en biechtstoelen. Naast de kerkdeur zijn de wapens van de opeenvolgende geslachten van de heren van Stavele en de abdij van Eversam aangebracht op arduinen zuiltjes. Toppunt vormt niettemin het Van Peteghem-orgel.

Het orgel werd in 1821 gebouw door de broers Pierre-Charles en Lambert-Corneille Van Peteghem. Esthetisch leunt het orgel nog heel sterk aan bij de stijl van hun vader in de 18de eeuw. Het instrument werd echter vrij snel omgebouwd. In 1998 kreeg het een grondige restauratie-beurt waarbij het instrument in zijn oorspronkelijke staat werd hersteld.Om de restauratie een blijvende uitstraling te geven werd, in samenwerking met het Orgelcomité van Stavele, beslist jaarlijks een concert te geven, dat is opgenomen in de reeks Zomerse Orgelconcerten van Haringe.

In de doopkapel herinneren drie glasramen uit 1919 aan soldaat Etienne Lorin die in 1917 sneuvelde in Bikschote. De ramen zijn een geschenk van zijn ouders die kunstglas-schilders waren. Ze stellen het doopsel van Christus voor, de marteldood van Sint-Stefaan (Etienne) en het slagveld van de IJzer.

Relikwie Sint-Jan Onthoofdingskerk, Stavele


3/ cultuurhuis ’t KAsteeltJe, NieuWPoort

‘’t Kasteeltje’ is het voormalige ‘hôtel de l’ Espérance’. Het gebouw is representatief voor de architectuur van de burgerhuizen uit de 17de eeuw, nl. de traditionele, Vlaamse renaissancestijl. Dankzij een waarheidsgetrouwe wederopbouw in de naoorlogse jaren (1920-25) charmeren zulke gevels nu nog steeds het stadsbeeld.

In de 19de en begin 20ste eeuw werd het gebouw gebruikt voor sociale doeleinden. Zo waren onder meer de openbare douches er ondergebracht. Ook het St.-Janshospitaal maakte er nog gebruik van. Na de Eerste Wereldoorlog diende het tijdelijk als oorlogsmuseum en als museum voor beeldhouwer Pieter Braecke, Nieuwpoortenaar en vriend van Victor Horta, met wie hij ook samenwerkte.

Sinds 1970 is de naam ‘’t Kasteeltje’ in voege, en deed het gebouw dienst als jeugdatelier, was er een lokaal van de studentenclub, en was de bibliotheek er gevestigd… Na het bouwen van een nieuwe bibliotheek onderging het gebouw een volledige metamorfose. Het wordt nu gebruikt als ‘cultuurhuis’. De lokale afdeling van de Stedelijke Academie voor Muziek, Woord en Dans heeft er zijn stek gevonden, er worden tentoonstellingen georganiseerd en het gebouw is ook aangepast om er kleine voorstellingen te geven.

Een gebouw met geschiede-nis inzake ‘muziek, woord en beeld’!

’t Kasteeltje, Nieuwpoort


4/ home eDouArD Pecher/cc tAf WAllet, KoKsiJDe

Het huidige c.c. Taf Wallet was tot voor een tiental jaren een vakantie-en revalidatiecentrum van de Liberale mutualiteiten, genaamd ‘Home Edouard Pecher’. ‘Home Edouard Pecher’ werd vanaf 1937 gebouwd en beheerd als ‘kolonie’. In 1940 werd het home erkend als preventorium. Tijdens de oorlog werden de gebouwen zowel door de Duitsers als door de geallieerden bezet. In 1952 werd het preventorium tot één van de modernste van België uitgebouwd en in 1967 volgde de erkenning als preventorium van eerste categorie.

Het home vertoont een zakelijke functionele stijl – aansluitend bij de interbellum architectuur. Maximale verlichting en verluchting, twee wezenlijke doelstellingen bij de bouw van kinderhomes aan de kust werden door de doordachte inplanting en bouw optimaal verwezen-lijkt. Het complex wordt getypeerd door een inplanting en vormgeving aangepast aan de oriëntatie, de vorm en de hoekligging van het perceel. Hierbij werd de korte oostgevel uitgewerkt als inkompartij met gebogen vorm. Daarbij sluiten sober uitgewerkte lange gevels aan met risalerende muurgedeelten en halfronde trappenkokers als verticale accenten aan noordzijde en grote raampartijen aan zuidzijde. Typerend is tevens het materiaalgebruik: het gebruik van gele baksteen in afwisseling met wit bepleisterde muuromlijstingen en rode boordsteen ter aflijning van het platdak.

Sinds 1997 huist de Koksijdse afdeling van de Westhoek Academie (kortweg WAK) in een groot deel van dit cultureel centrum. Binnenkort wordt het gerestaureerd in zijn oorspronkelijke stijl.

Le Chalutier, De PanneHome Edouard Pecher


5/ KuNsteNAArsWoNiNg le chAlutier, De PANNe

Net als de andere zomergasten droomden kunstenaars ervan een vaste stek aan zee in te richten. Maar de modale vakantiewoning beantwoord-de haast nooit aan de behoeften van het kunstenaarschap. Sommigen verbouwden daarom een woning, anderen lieten zich een woning bou-wen, zoals Louis Van den Eynde in De Panne.

Louis Van den Eynde was tekenaar, etser en ontwerper van smeedwerk, graffitoschilderingen en affiches. Hij was eveneens een zeer getalenteerd schilder van portretten, naakten, landschappen, marines, stadsgezich-ten, huiselijke taferelen en (bloem)stillevens.

Van den Eynde liet in 1927 ‘Le Chalutier’ bouwen, een gerieflijke cottage waarin zijn atelier een prominente plaats kreeg. De villa is opgetrokken in een regionaal-traditionalistische baksteenarchitectuur met verwijzingen naar een versoberde cottagestijl. Die laatste is algemeen kenmerkend voor de stilistische vormgeving van de vakantiehuizen gebouwd in de Du-montwijk tussen 1890 en 1930.Alle plannen zijn ondertekend met ‘architecte Remy-Dumont’. Het gaat hier om Myriam Dumont die samen met haar man Gustave Remy het werk van Albert en Alexis Dumont verder zette. Het geheel en in het bij-zonder het interieur van villa Le Chalutier, vormt in ieder geval het resul-taat van een nauwe samenwerking tussen architect(en) en kunstenaar. Zo is het atelier de ruimte van waaruit de gehele woning geordend wordt, als het kloppend hart van ‘Le Chalutier’. Het is een vierkante ruimte met afgeknotte hoeken. Een groot bovenlicht zorgt voor de ideale lichtinval. Van den Eynde woonde hier niet permanent. Hij bleef zijn atelier in An-derlecht behouden, maar werkte heel veel in De Panne en omgeving, en legde die omgeving ook vast in zijn werk2.

Tot 30 september 2012 biedt Le Chalutier binnen Beaufort04 plaats aan werk van Isaac Cordal.

2 Sauwen Rik. Kunstenaars aan de Westkust. Van Nieuwpoort over Koksijde tot De Panne 1930-1975. Stichting Kunstboek, 2011, p. 116.


Andere -Tips in de regioelKe mAANDAgAVoND, tot eiND Augustus

De mAANDAg-VAriAties, Veurne

Nog tot 2 sePtemBer

BroDy NeueNschWANDer – DocumeNtAtioN Abdijhoeve Ten Bogaerde, Ten Bogaerdelaan 12 Koksijde

VAN 6 tot 10 sePtemBer

KoKet KoKsiJDe florAliA Koksijde-Bad, in en rond het gemeentehuis

Nog tot 8 sePtemBer

fotoexPo Noël hoste ‘De WesthoeK, iN het licht VAN De zee’ - Gemeentehuis, Zeelaan 21, De Panne

VAN 8 tot 10 sePtemBer

oPeNiNgsDrieDAAgse KoKsiJDe golf ter hille

VAN 8 sePtemBer tot 9 DecemBer

’schAtteN VAN De DuiNeNABDiJ. gegeerD. oNBegrePeN. oNBeKeND’ Abdijmuseum Ten Duinen 1138, Koninklijke Prinslaan 6-8, Koksijde

Nog tot 9 sePtemBer

oPeNluchtexPo ‘KuNst roND De toreNs’, Nieuwpoort

zomerexPo 2012: NicK erViNcK Kasteel Beauvoorde, Wulveringemstraat 10, Wulveringem, 10-17.30 u., gesloten op maandag.


zomerexPo ‘trAm AAN zee’ Oude tramstelplaats, Loskaai 15, De Panne

Nog tot miDDeN sePtemBer

’(eNge)lAND iN zicht’ fotoconfrontatie Vlaamse en Engelse kust Strand ter hoogte van het Leopold I-monument, De Panne

Nog tot 9 sePtemBer

fototexPo JAN DecretoN ‘mAriNes eN lANDschAPPeN’ Cultuurhuis De Scharbiellie, Kasteelstraat 34, De Panne

Nog tot 30 sePtemBer

BeAufort04 - Hedendaagse kunst langsheen de kust

Nog tot 15 NoVemBer

‘zeeschAtteN ViNDeN, VeroVereN, VerliezeN’ NAVIGO, Pastoor Schmitzstraat 5, Oostduinkerke (Koksijde)

Nog tot 17 NoVemBer

getiJ-DiNgeN02 Kunst op strandpalen van Oostduinkerke tot St.-Idesbald

Nog tot 30 NoVemBer

‘oNze BV’s: BAKKersVrouWeN’ Bakkerijmuseum, Europalaan 2, Veurne

meer uit-tips op www.uitinwesthoek-noord.be en in de brochure ‘uit in Westhoek-noord’

24 Open monumentendag

V.U. Serge Van Damme, voorzitter 5-art, p.a. Zeelaan 21, 8660 De Panne

in Westhoek-Noord

ColofonDeze brochure is een uitgave van de projectvereniging 5-art (de gemeenten en steden Alveringem, De Panne, Koksijde, Nieuwpoort en Veurne) naar aanleiding van Open Monumentendag 2012.Dank aan Ina Ruckebusch, coördinator OMD West-Vlaanderen.

VORMGEVING EN DRUK: Drukkerij Dewaele, Nieuwpoort

FOTOGRAFIEDiensten voor cultuur van Alveringem, De Panne, Koksijde, Nieuwpoort en VeurneTijl Vereenooghe (via www.erf-goed.be)

CONTACT5-art // [email protected] // 058 53 37 60 // www.5-art.be

Meer UiT-tips op: www.uitinwesthoek-noord.be

open monumentendag 2012 - 'muziek, woord & beeld

Documents