Opinie warszawiaków na temat zjawiska przemocy w rodzinie

Warszawa, październik 2011

Opracowanie: Dorota StempniakUrząd m.st. WarszawyCentrum Komunikacji SpołecznejWydział Badań, Analiz i Strategiidstempniak@um.warszawa.pl

Temat: Opinie warszawiaków na temat zjawiska przemocy w rodzinie

Realizacja: XI 2007 r., VII 2008 r., VI 2009 r., VI 2010 r., VI 2011 r.

Próba: Ogólnowarszawska, reprezentatywna, losowa próba warszawiaków w wieku 18 i więcej lat

Liczba zrealizowanych wywiadów: Każdorazowo licząca od 1071 do 1100 osób.

Metodologia badania: W latach 2007 – 2009 badanie realizowane techniką bezpośrednich wywiadów (PAPI).

W latach 2010 – 2011 badanie realizowane techniką wywiadów telefonicznych (CATI).

Maksymalny statystyczny błąd pomiaru: +/- 3,0%

Wykonawca: CBOS (2007-2009), ARC Rynek i Opinia (2010-2011)

Informacje o badaniu

Skala zjawiska.

Postawy warszawiaków wobec przemocy w rodzinie.

Poziom akceptacji dla różnych form przemocy.

Znajomość instytucji, organizacji zajmujących się problemem przemocy w rodzinie.

Poziom korzystania z pomocy różnych instytucji i organizacji.

Reakcje na przemoc w rodzinie.

Ocena wymiaru instytucjonalno–prawnego.

Wspieranie MPPP w rodzinie.

Cele badania

Czy w Pana(i) sąsiedztwie, najbliższej okolicy są rodziny, o których Pan(i)

słyszał(a), że występuje w nich zjawisko przemocy w rodzinie?

(dane w proc.)

1

85

14

Tak Nie Trudno powiedzieć

N=1100 (BW, 2011 r.)

Znajomość rodzin z problemem przemocy

Osoby z niższym wykształceniem częściej niż pozostałe grupy respondentów deklarują znajomość rodzin, w których występuje zjawisko przemocy w rodzinie (20% do 14%).

Zjawisko przemocy częściej dostrzegają osoby, które źle lub bardzo źle oceniają sytuację materialną swojego gospodarstwa domowego (26% do 14%).

Osoby młode, zwłaszcza w przedziale wieku 25 – 34 lata, częściej dostrzegają problem przemocy w swoim otoczeniu aniżeli osoby starsze (20% do 11% ).

33%35%

6%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

201120102009

N=1171**

Kontakt z przemocą w rodzinie – analiza wskazań pozytywnych

Czy zetknął(ęła) się Pan(i) z problemem przemocy w swojej

rodzinie?

N=1120

Czy Panu(i) osobiście lub komuś z Pana(i) gospodarstwa domowego zdarzyło się czy też nie doświadczyć przynajmniej jednego z następujących zachowań: ktoś był słownie obrażany, szantażowany, szarpany, bity?*

* W pytaniu zadanym w 2010 r. oraz 2011 r. badani mogli wskazać na jedną, dwie lub trzy formy przemocy, z którymi stykają się w swoim gospodarstwie domowym.

**Źródło: „Barometr Warszawski”, pomiar 2009.N=1100

Czy Panu(i) osobiście lub komuś z Pana(i) gospodarstwa domowego zdarzyło się czy też nie doświadczyć następujących

zachowań ze strony innych domowników?*(analiza wskazań pozytywnych)

dane w proc.

85

55

21

86

49

23

0

20

40

60

80

100

Wyzywanie, obrażanie, słowneponiżanie

Szarpanie, popychanie, bicie Szantażowanie, zastraszanie

2011 2010

Doświadczanie różnych form przemocy

*Dane nie sumują się do 100%, ponieważ respondenci mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź. **Na pytanie odpowiadały tylko te osoby, które zadeklarowały, że w ich gospodarstwie domowym występuje przemoc w rodzinie.

n=387n=367

55%54%64%Ktoś z domowników był szarpany, popychany, bity

*Analiza wskazań pozytywnych.

Ogółem (n=367)

17%25%25%Ktoś z domowników był szantażowany, zastraszany

84%85%93%Ktoś z domowników był wyzywany, obrażany, słownie poniżany

Wyższe (n=186)

Średnie (n=153)

Niskie (n=28)

WykształcenieCzy Panu(i) osobiście lub komuś z Pana(i) gospodarstwa domowego zdarzyło się czy też nie doświadczyć następujących zachowań ze strony innych domowników:

Doświadczanie różnych form przemocy w zależności od cech społeczno-demograficznych

26% 16%

Panie częściej niż panowie zauważają problem przemocy psychicznej.

Kobiety częściej także przyznają się do tego, że w swoich gospodarstwach domowych sty-kają się z przemocą słowną (89% do 81%).

68%58%49%Ktoś z domowników był szarpany, popychany, bity

*Analiza wskazań pozytywnych.

Ogółem (n=363)

34%22%16%Ktoś z domowników był szantażowany, zastraszany

76%89%82%Ktoś z domowników był wyzywany, obrażany, słownie poniżany

Zła (n=38)

Średnia (n=171)

Dobra (n=154)

Sytuacja materialnaCzy Panu(i) osobiście lub komuś z Pana(i) gospodarstwa domowego zdarzyło się czy też nie doświadczyć następujących zachowań ze strony innych domowników:

Jakiego rodzaju przemocy doświadczył(a) Pan(i) w swoim domu w ciągu ostatnich 2 lat?

98%

49%

49%

17%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Psychicznej

Fizycznej

Ekonomicznej

Seksualnej

N=112

Rodzaje doświadczanej przemocy – opinie ofiar przemocy

O jakie formy przemocy pytać

i

w jaki sposób?

Poziom akceptacji dla różnych form przemocy

N=1100 (2011 r.)

Które z poniższych zachowań uważa Pan(i) za przejawy przemocy w rodzinie?

(dane w proc.)

95

0 25 50 75 100

2011

zdecydowanie tak raczej tak

Popychanie , szarpanie, bicie, znęcanie się

93

0 25 50 75 100

2011

Obrażanie, wymyślanie, słowne poniżanie

38

0 25 50 75 100

2011

Karcenie dziecka klapsem

2 pkt. proc.

4 pkt. proc.

4 pkt. proc.

Zdecydowanymi zwolennikami klapsów nieco częściej są osoby starsze, tj. powyżej 50 roku

życia (20% do 16%).

Poziom akceptacji dla różnych form przemocy(analiza wskazań pozytywnych)

(dane w proc.)

59

710

30

58

7

33

14

0

20

40

60

Karcenie dziecka klapsemnie jest przemocą

Porządne lanie jeszczenikomu nie zaszkodziło

Stosowanie kar cielesnychpomaga w wychowaniu

dzieci

Rodzice mają prawouderzyć nieposłuszne,

aroganckie dziecko

2011 2010

Akceptacja dla surowego karania dzieci wzrasta, gdy stwarzają one problemy wychowawcze.

Przemoc fizyczna wobec dzieci

N=1100 (2011 r.) N=1120 (2010 r.)

Czy zna Pan(i) jakieś instytucje, organizacje zajmujące się problemem przemocy w rodzinie?

(dane w proc.)

32

34

66

58 8

2

0 20 40 60 80 100

2010

2011

Tak Nie Trudno powiedzieć

Znajomość instytucji, organizacji udzielających pomocy

N=1100 (2011 r.) N=1120 (2010 r.)

Znajomość instytucji udzielających pomocy silnie koresponduje z wykształceniem respondentów: im ono jest wyższe, tym większa jest wiedza na temat tego typu placówek. Wśród osób z wyższym wykształceniem 41% deklaruje znajomość instytucji zajmujących się problemem przemocy w rodzinie, podczas gdy wśród ogółu badanych ten odsetek wynosi 34%.

Spontaniczna znajomość instytucji, organizacji 1/2

udzielających pomocy

*Dane nie sumują się do 100%, ponieważ respondenci mogli wymienić więcej niż jedną odpowiedź. **Na pytanie odpowiadały tylko te osoby, które zadeklarowały znajomość jakichś instytucji, organizacji udzielających pomocy. n=379 N=364

Proszę wymienić nazwy instytucji, organizacji, które zajmują się problemem przemocy w rodzinie*

(dane w proc.)

38

32

25

24

10

0 10 20 30 40

"Niebieska linia",telefon zaufania

Organizacjapozarządowa

Ośrodek pomocyspołecznej

Policja

Rzecznik Praw Dziecka

14 pkt. proc.

6 pkt. proc.

2 pkt. proc.

4 pkt. proc.

Proszę wymienić nazwy instytucji, organizacji, które zajmują się problemem przemocy w rodzinie*

(dane w proc.)

7

4

3

2

2

2

3

12

8

2

0 5 10 15

Poradnia psychologiczno-pedagogiczna

Kurator, sąd, prokuratura

Dom samotnej matki

Straż miejska

Schronisko dla ofiar przemocy

Placówka środowiskowa, świetlica socjoterapeutyczna

Kościół, organizacja kościelna

Punkt informacyjno-konsultacyjny (PIK)

Przedszkole, szkoła

Inne (pogotowie ratunkowe, biuro prawne, komisja gminna)

n=379 N=364*Dane nie sumują się do 100%, ponieważ respondenci mogli wymienić więcej niż jedną odpowiedź. **Na pytanie odpowiadały tylko te osoby, które zadeklarowały znajomość jakichś instytucji, organizacji udzielających pomocy.

Spontaniczna znajomość instytucji, organizacji 2/2

udzielających pomocy

3 pkt.proc.

2 pkt.proc.

Czy korzystał(a) Pan(i) lub ktoś z członków Pana(i) gospodarstwa domowego z pomocy jakichś instytucji, organizacji zajmujących się

problemem przemocy w rodzinie?*(dane w proc.)

8

92

9

91

0

20

40

60

80

100

tak nie

2011 2010

Korzystanie z pomocy instytucjonalnej

*Na pytanie odpowiadały tylko te osoby, które w swoim gospodarstwie domowym stykają się z różnymi formami przemocy. n=387n=367

Dlaczego zdecydowana większość osób - mających kontakt z przemocą w swoich gospodarstwach domowych - deklaruje, że nikt z rodziny nie korzysta z pomocy instytucjonalnej?

Proszę wymienić nazwy instytucji, organizacji udzielających Panu(i) lub komuś z członków Pana(i) gospodarstwa domowego

pomocy w sytuacji przemocy w rodzinie?* (dane w proc.)

39

23

13

6

3

23

37

6

17

11

9

9

9

11

0 10 20 30 40

Policja

Organizacja pozarządowa

Poradnia psychologiczno-pedadogiczna

Ośrodek pomocy społecznej

Kurator, sąd, prokuratura

Przedszkole, szkoła

Poradnia rodzinna

Inne (biuro prawne, infolinia)

2011 2010

Instytucje najczęściej udzielające pomocy

*Dane nie sumują się do 100%, ponieważ respondenci mogli wymienić więcej niż jedną odpowiedź. **Na pytanie odpowiadały tylko te osoby, które zadeklarowały korzystanie z pomocy instytucjonalnej.n=35n=31

Ocena systemu instytucjonalnego – opinie ofiar przemocy w rodzinie

Jeśli w ciągu ostatnich 12 miesięcy korzystał(a) Pan(i) - w związku z problemem przemocy w rodzinie - z pomocy którejś z wymienionych

poniżej instytucji, proszę o ich ogólną ocenę.(1 - oznacza bardzo niską jakość udzielonej pomocy, a 7 bardzo wysoką)

6,0

5,2

4,7

4,6

3,9

3,7

3,3

5,6

5,3

3,7

4,9

4,0

1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 7,0

Poradnia leczenia uzależnień (n=8)

Ośrodek specjalizujący się w udzielaniu pomocy ofiaromprzemocy w rodzinie (n=37)

Lekarz w przychodni (n=21)

Ośrodek interwencji kryzysowej (n=11)

Ośrodek pomocy społecznej (n=24)

Komisja rozwiązywania problemów alkoholowych (n=9)

Pogotowie ratunkowe (n=7)

Inna instytucja (n=9)

Sąd karny (n=14)

Prokuratura (n=19)

Policja (n=48)

Sąd rodzinny (n=21)

Oceny poniżej średniej

*Pełne słupki oznaczają częste kontakty instytucjonalne, a puste – rzadkie

Pożądany przez klientów poziom świadczonych usług – opinie ofiar przemocy w rodzinie

Czym przede wszystkim - według Pana(i) - powinny się charakteryzować organizacje udzielające pomocy osobom

doświadczającym przemocy w rodzinie?

75%

67%

40%

29%

28%

24%

8%

4%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

Krótkim czasem oczekiwania na poradę, konsultację, wizytę

Wysokimi kwalifikacjami i umiejętnościami pracowników

Życzliwym podejściem do klientów

Szerokim zakresem oferowanych usług, porad, programówpomocowych

Poczuciem, że problem jest rozwiązywany całościowo,kompleksowo

Współpracą z innymi instytucjami, np. policją, sądem, ośrodkiempomocy społecznej

Odpowiednią częstotliwością udzielanych porad

Inne

N=112 *Dane nie sumują się do 100%, ponieważ respondenci mogli wymienić więcej niż jedną odpowiedź.

Ocena systemu instytucjonalno-prawnego (analiza wskazań pozytywnych)

Prawo w Polsce w niedostatecznym stopniu chroni ofiary przemocy w rodzinie.

66%

W Warszawie bardzo łatwo otrzymuje się pomoc od instytucji i stowarzyszeń zajmujących się problemem przemocy w rodzinie.

29%

Ofiary nie zawsze przyznają się do swojej sytuacji, dlatego odpowiednie służby nie zawsze mogą im pomóc.

90%

Wiele rodzin dotkniętych przemocą w rodzinie nie otrzymuje potrzebnej im pomocy.

63%

Reakcje na przemoc – porównanie wskazań w proc.

n=293 (2011 r.)

*Dane nie sumują się do 100%, ponieważ respondenci mogli wymienić więcej niż jedną odpowiedź.**Na pytanie odpowiadały tylko te osoby, które zadeklarowały znajomość osób reagujących na przemoc.

odpowiedź spontaniczna

odpowiedź wspomagana

Deklaracje z 2011 r. (dane w proc.)

55

48

5

6

9

20

24

33

27

19

17

2

4

14

13

0 20 40 60 80 100

Próbowały osobiścieinterwenjować

Wzywały policję

Informowały pedagogów,nauczycieli i/lub psychologów

szkolnych

Wzywały straż miejską

Informowały pracowników OPS

Korzystały z porad NGO

Wzywały pogotowie ratunkowe

Korzystały z infolinii, telefonówzaufania

75

72

38

33

28

17

17

16

7 pkt. proc.

3 pkt. proc.

7 pkt. proc.

5 pkt. proc.

Deklaracje z 2011 r. (dane w proc.)

8

9

6

0 20 40 60 80 100

Informowałypracowników

PIK-ów

Informowałylekarzy,

pielęgniarki wszpitalu,

przychodni

Kontaktowały sięz księdzem

10

Dlaczego część osób w ogóle nie reaguje na przypadki 1/2

przemocy w rodzinie ?

N=1100 (2011 r.)

Przemoc jest wyłącznie sprawą rodziny, której problem dotyczy (34%)

Nie obchodzą ich sprawy innych osób (31%)

Chcą mieć święty spokój (24%)

Obawiają się o swoje bezpieczeństwo (49%)

Nie chcą sobie psuć dobrych stosunków sąsiedzkich (10%)

Dlaczego część osób w ogóle nie reaguje na przypadki 1/2

przemocy w rodzinie ?

N=1100 (2011 r.)

Nie chcą tracić czasu na zeznania i chodzenie po sądach (9%)

Nie wiedzą, co robić w takiej sytuacji (9%)

Akceptują takie zachowanie (7%)

Nie wierzą w skuteczność takiej interwencji (5%)

Nie są pewni, czy problem jest poważny (5%)

Podsumowanie

Dane urzędowe

Trudności z pozyskiwaniem rzetelnych i trafnych informacji dotyczących przemocy w rodzinie

Zakres gromadzonych danych

Sondaże społeczne

Tworzenie bazy wiedzy

Zjawisko różnie definiowane

Problemy z szacowaniem skali zjawiska przemocy w rodzinie

Zjawisko wstydliwe, skrywane przed otoczeniem

Zjawisko uznawane za prywatną sprawę rodziny

Zjawisko częściowo akceptowane

System normatywny oraz rozpoznawalność problemu

Jak przeciwdziałać przemocy w rodzinie?

Programy edukacyjne

Kampanie społeczne

Szkolenia, warsztaty dla tych grup zawodowych, które mogą mieć kontakt z ofiarami przemocy w rodzinie.

Jak rozpoznawać przemoc w rodzinie? Kiedy problem jest poważny?

Pokazywanie rozmiarów i szkodliwości różnych form przemocy w rodzinie

Uświadamianie, że przemoc nie jest normą

Rozumienie własnych emocji oraz umiejętność radzenia sobie z problemami

Fora internetowe

Zwiększanie wrażliwości otoczenia na przypadki przemocy

Budowanie poczucia podmiotowości

Odpowiednie reagowanie

Jak reagować na przemoc w rodzinie?

Co robić w sytuacjach trudnych?

Reagowanie nie tylko na drastyczne przypadki przemocy w rodzinie

Gdzie szukać pomocy? Kogo informować?

Ludzie muszą mieć poczucie, że mogą liczyć na wsparcie systemu instytucjonalno-prawnego.

Warto informować odpowiednie służby, ponieważ one szybko

i skutecznie zareagują.

Wsparcie instytucjonalno-prawne

Jak zwiększyć efektywność systemu instytucjonalno-prawnego?

System pomocy musi być znany i oceniany jako efektywny

Wypracowanie dobrych standardów świadczenia usług

Ewaluacja systemu świadczenia usług pomocowych i ciągła dbałość i jego wysoką jakość

Zwiększenie dostępu do systemu pomocy

Wspieranie sektora pozarządowego w rozwiązywaniu problemów przemocy

Badanie satysfakcji klientów

Dziękuję Państwu za uwagę!

Dorota Stempniak dstempniak@um.warszawa.pl