2013-06-17

1

tkanki kręgowcówArchitektura skóry

Organizacja tkanek - narządy

zbiór wielu typów komórekdanej tkanki i spoza tej tkanki(wnikają podczas rozwoju lub stale,w trakcie Ŝycia )

neuronykomórki glejowe,krwi, śródbłonka;okresowo -makrofagi, leukocyty

Narządy (organy)

Narządy - organizacja komórek róŜnych tkanek w zespoły,

pełniące określoną funkcj ę fizjologiczną

Przekrój przez ścianę jelita ssaka

2013-06-17

2

Czynniki zapewniające organizacjęi strukturaln ą stabilność tkanek

KOMUNIKACJA KOMÓRKOWA

PAMI ĘĆ KOMÓRKOWA

WYBIÓRCZEPRZYLEGANIE

KOMÓREK

1. odbieranie synalów ze środowiska i dostosowanie swego zachowania2. zapobieganie chaotycznemu mieszaniu się komórek3. róŜnicowanie komórek w rozwoju embrionalnym (ekspresja

specyficznych genów) - trwale zachowane

Odnawianie tkanek

• róŜna częstotliwość

nabłonek jelita (kilka dni)

naskórek (2 miesiące)

erytrocyty (4 miesiące)

kość (10lat)

neurony (bez wymiany)

• róŜny sposób wymiany komórek w tkance

podział komórek tkanki (nie dotyczy-komórek ostatecznie zróŜnicowanych)

powstawanie z zapasu proliferujących komórek prekursorowycha te z komórek macierzystychodpowiednich tkanek

2013-06-17

3

Odnawianie tkanek z komórek macierzystych

Komórka macierzysta:

niezróŜnicowanawolno dzieląca się

w małych ilościach

podziały asymetryczne (komórka macierzysta i prekursorowa)

Komórki macierzyste mogą być wykorzystywane do naprawy uszkodzonych tkanek

poszukiwania i badania: somatycznych „stem cells”

hemopoetycznych „stem cells”

embrionalne komórki macierzyste (komórki ES)

in vitro oraz in vivo

mogą dać wszystkie typy tkanek

2013-06-17

4

• wymiana sygnałów między komórkami

• transdukcja (przekształcanie) sygnałów

Sygnalizacja międzykomórkowa

Przekształcanie sygnału polega na zamianie postaci sygnału

Sposoby komunikacji między komórkami• setki rodzajów cząsteczek sygnałowych

(białka, aminokwasy, nukleotydy, steroidy..)

• kilka typów komunikowania (róŜna odległość i zasięg)

• w A, B, D te same typy cząsteczek sygnałowychróŜnice w szybkości i selektywności

Komórki trzustki

insulina

Wszystkie komórki Cytokiny w infekcji, gojeniu ran

Szybkość i swoistość przekazu W rozwoju embrionalnym

2013-06-17

5

Sposoby komunikacji między komórkamiodpowiedź na sygnał

Odpowiedź komórki:

• ograniczona / selektywna (odpowiednie receptory)

• jeden sygnał - moŜe wywołać wiele efektów

• moŜe zaleŜeć od typu komórki (róŜnorodna dla tego samego sygnału)

2013-06-17

6

RóŜnorodność sygnałów, receptorów i odpowiedzi komórki

(obecność jednego sygnału moŜe modyfikować odpowiedź na inny sygnał)

Sposoby komunikacji między komórkamiodpowiedź na cząsteczki sygnałowe

cząsteczki sygnałowe

• duŜe, hydrofilowe

• małe, hydrofobowe

aktywują enzymy wewnątrzkomórkowe

wiąŜą się z receptorami wewnątrzkom.

np. hormony steroidowe, NO

(NO działa lokalnie, 5-10sek;

uwalniany przez komórki śródbłonka,

powoduje rozkurcz komórek mięśni

gładkich naczyń)

2013-06-17

7

Receptory przekazują sygnały za pośrednictwem wewnątrzkomórkowych szlaków sygnalizacyjnych

Wewnątrzkomórkowe kaskady sygnalizacyjne

• przekształcają sygnał

• przenoszą

• wzmacniają

• rozdzielają przenoszenie sygnału

• mogą być modulowane

2013-06-17

8

Wewnątrzkomórkowe kaskady cząsteczek sygnałowych -przełączniki molekularne

cAMP, cGMP, Ca+2, białka sygnalizacyjne

Wewnątrzkomórkowe kaskady cząsteczek sygnałowych -przykład

2013-06-17

9

Cykl komórkowy fazy cyklu

Komórki : (około)embrionalne Ŝaby 30 mindroŜdŜe 1,5 – 3 hnabłonka jelita 12hfibroblasty 20hhepatocyty 1 rok

Cykl komórkowy fazy cyklu

2013-06-17

10

Cykl komórkowy Interfaza (G1, S, G2)

Układ kontroli cyklu

komórkowego:kinazy zaleŜne od

cyklin (Cdk)

interfaza - replikacja centrosomu

2013-06-17

11

Cykl komórkowy – faza M kinaza fazy M (M-Cdk) inicjuje fazę M

kohezyny;kondensyny

Cykl komórkowy powstawanie wrzeciona

2013-06-17

12

Cykl komórkowy

Cykl komórkowy prometafaza

2013-06-17

13

Cykl komórkowy prometafaza

Cykl komórkowy

2013-06-17

14

Cykl komórkowy

Cykl komórkowy metafaza

2013-06-17

15

Cykl komórkowy

przerwanie połączeń miedzy

kohezynami

Cykl komórkowy anafaza

2013-06-17

16

Cykl komórkowy anafaza

Cykl komórkowy

2013-06-17

17

Cykl komórkowy telofaza

Cykl komórkowy

2013-06-17

18

Cykl komórkowy Cytokineza w komórkach zwierząt

- połoŜenie wrzeciona podziałowego- powstawanie bruzdy- powstawanie tzw. śródciałka- rozpad wrzeciona i powstawanie bruzdy ( Mt astralne)

Cykl komórkowy podział fibroblastu

2013-06-17

19

Cykl komórkowy cytokineza w komórce roślinnej

- pierścień przedprofazowy (PPB) (od fazy S do M)PPB wyznacza miejsce dla płytki podziałowej

-płytka podziałowa pierścień równikowy-część wrzeciona podziałowego + nowe Mt i FAfragmoplast (pęcherzyki z celulozą i pektyną)pierwotna ściana komórkowa

Cykl komórkowy cytokineza w komórce roślinnej

2013-06-17

20

Cykl komórkowy

G0ZróŜnicowaniekomórki

szlak płciowy

gamety

mejoza

Cykl komórkowy