osnove 3d modeliranja u cad softverima

Osnove 3D modeliranja u CAD softverima

Prof. dr Nenad Marjanović,

Fakultet inženjerskih nauka Univerziteta u Kragujevcu

Katedra za Mašinske konstrukcije i mehanizaciju

Kragujevac, 2014.

530577-TEMPUS-1-2012-1-RS-TEMPUS-JPCR

IMPROVEMENT OF PRODUCT DEVELOPMENT STUDIES IN SERBIA AND BOSNIA AND HERZEGOVINA

web: http://iprod.masfak.ni.ac.rs

1

Osnove 3D modeliranja u CAD softverima

Prof. dr Nenad Marjanović,

Fakultet inženjerskih nauka Univerziteta u Kragujevcu Katedra za Mašinske konstrukcije i mehanizaciju




2

Osnovne definicije

CAD – Computer Aided Design (Konstruisanje pomoću računara) CAM – Computer Aided Manufacturing (Računarom podržana proizvodnja) CAE – Computer Aided Engineering (Računarom podržano inženjerstvo)

TEMPUS - I P R O D Fakultet inženjerskih nauka Univerziteta u Kragujevcu

Osnove 3D modeliranja u CAD softverima Prof. dr Nenad Marjanović 1




3

Definicija CAD

Primena računara i grafičkog softvera za pomoć pri izradi ili poboljšanju konstrukcije proizvoda od koncipiranja do dokumentacije.




4

Grupa metoda i alata koji pomažu procesu konstruisanja u: • kreiranju geometrijske prezentacije onoga što se konstruiše, • dimenzionisanju i tolerancijama, • upravljanju izmenama konstrukcije, • arhiviranju, • razmeni informacija o delovima i sklopovima, • “hrana” za naredne korake u životnom veku proizvoda, • ... uz pomoć računara.

Definicija CAD






5

CAD sistem

CAD =

korisnik

+

hardware software problem

+ +




6

CAD modeli






7

Prednosti korišćenja CAD-a

Povećanje produktivnosti (brzina)

• Automatizacija rutinskih poslova radi povećanja kreativnosti,

• Korišćenje modela standardnih delova i oblika,

• Rapid prototyping.




8

Podrška izmenama na kostrukciji

• Nema potrebe za ponovnim crtanjem svih delova posle svake izmene,

• Čuvanje prethodnih konstrukcionih iteracija.







9

Komunikacija

• Sa drugim timovima/inženjerima (kooperanti, dobavljači, naručioci, ...),

• Sa drugim softverima (CAD, CAM, CAE, ...), • Sa marketingom (realističan prikaz konstrukcije), • Urednost (visoko kvalitetni crteži).





10

Neke osnovne analize

• Osobine i naponi (masa, momenti inercije, osnovi FEA, ...),

• Neusaglašenost između delova sklopa (preklapanje).







11

1960. - Ivan Sutherland (MIT)

Ph.D. Thesis “Sketchpad, a Man-Machine Graphical Communication System”

Istorijski razvoj CAD-a




12

Istorijski razvoj CAD-a






13

Prostorno (3D) modeliranje

Prostorno modeliranje podrazumeva da se budući proizvod i njegovi delovi kreiraju, prikazuju i pamte ka prostorni (zapreminski) objekti, što oni u stvarnosti i jesu.

Osnovne karakteristike CAD-a




14

Prednosti prostornog modeliranja

• Modelirani prostorni objekat ime sve potrebne informacije za izradu, proračun, analizu, simulacije, kontrolu, ...,

• Modelirani objekat ima realan izgled, • Nema potrebe za “dešifrovanjem” crteža, • Kada je potrebno, laka je izrada crteža

(dokumentacije).







15

Vrste (prikaz) prostornih modela

• Žičani (linijski) • Površinski (senčeni) • Zapreminski (solid) • Hibridni





16

Načini prostornog modeliranja

• Korišćenje geometrijskih primitiva







17

• Prostorne transformacije ravanskih profila





18

• “Dorada” modela







19

• Kominovanje fičera





20

Fičeri su elementarni, parametarski definisani blokovi koji se koriste za kreiranje prostornih modela objekata.

Modeliranje zasnovano na “fičerima”






21

Parametarsko modeliranje omogućava da se promenom vrednosti parametra menja i sam prostorni model objekta.

Parametarsko modeliranje




22

Modeliranje sklopova obezbeđuje postavljanje modela delova u zahtevani (potrebni) međusobni položaj.

Modeliranje sklopova






23

U baze standardnih elemenata spadaju: • Baze standardnih delova i oblika, • Katalozi CAD modela, • Izbor i proračun standardizovanih delova i oblika.

Baze standardnih elemenata




24

Baze standardnih delova







25

Katalozi CAD modela





26

Izbor i proračun standardizovanih delova







27

Vizuelizacija




28

Virtual Reality






29

CATIA se prvenstveno koristi u automobilskoj i avio industriji, a može se sresti u različitim granama kao što su:

• svemirski program • industrijski pribori • arhitektura • građevinarstvo • proizvodi široke potrošnje • elektrotehnika • medicina • industrija nameštaja • proizvodnja alatnih mašina • alati za livinje i duboko izvlačenje • brodogradnja itd.

CATIA V5 - Uvod




30

CATIA radi u različitim radnim okruženjima. Radno okruženje (Workbench) se definiše kao specifično okruženje koje se sastoji od skupa alata, koji omogućavaju korisniku da izvršava specifične konstruktorske zadatke u određenoj oblasti. Osnovna radna okruženja u CATIA V5 su:

Part Design Workbench

Modeliranje delova (Part Design) je parametarsko i na fičerima zasnovano okruženje u kojem se kreiraju solid modeli

CATIA V5 - Uvod






31

Wireframe and Surface Design Workbench

Modeliranje žičanih modela i površina (Wireframe and Surface Design) je parametarsko i na fičerima zasnovano okruženje u kojem se kreiraju žičani i površinski modeli.

Alati dostupni u ovom okruženju su slični kao i u Part Design okruženju sa razlikom što se koriste za kreiranje osnovnih ili složenih površina.

CATIA V5 - Uvod




32

Drafting Workbench

Assembly Design Workbench

Modeliranje sklopova (Assembly Design) se koristi za sklapanje komponenata korišćenjem ograničenja sklapanja koja su dostupna u ovom radnom okruženju.

Crtanje (Drafting) se koristi izradu dokumetacije kreiranih delova ili sklopova u obliku pogleda i njihovim detaljisanjem.

CATIA V5 - Uvod






33

Pokretanje programa CATIA V5 se može vršiti na standardne načine pokretanja Windows aplikacija i to:

• Korišćenjem Start menija ili • Aktiviranjem odgovarajuće ikonice na desktopu.

Po pokretanju programa otvara se početni ekran aplikacije.

CATIA V5 – Početak rada




34

Početni ekran koji se pojavljuje po startovanju programa CATIA V5







35

Ekran koji se pojavljuje po zatvaranju početnog Product fajla





36

Feature-based Modeling (Modeliranje zasnovano na fičerima)

Fičer se definiše kao najmanji konstrukcioni element koji se može modifikovati samostalno. U CATIJI solid modeli se kreiraju integrisanjem većeg broja fičera.

Parametric Modeling (Parametarsko modeliranje)

Parametarsko modeliranje se definiše kao mogućnost korišćenja standardnih osobina ili parametara pri definisanju oblika i veličine geometrije solida.

Termini i definicije






37

Model kućišta pumpe Modifikovani model kućišta

pumpe


Parametarsko modeliranje




38

Bidirectional Associativity (Dvosmerna asocijativnost)

Dvosmerna asocijativnost obezbeđuje da se svaka izmena u bilo kom radnom okruženju automatski i trenutno reflektuje i na druga okruženja.







39

Crteži modela dela pre izvršenih izmena

Crteži modela po izvršenim izmenama


Dvosmerna asocijativnost




40

Platforme (Tipovi) distribucije programskog paketa CATIA

Platforma P1 – Pruža osnovne mogućnosti za prostorno modeliranje. Idealno je za početnike koji prelaze sa ravanskog modeliranja. Proizvodi kreirani u ovoj platformi upotrebljivi su i u platformi P2.







41

Platforma P2 – U većoj meri podržava integrisano okruženje za razvoj proizvoda tokom njegovog životnog veka. Nudi mogućnosti za integrisano projektovanje, analizu, proizvodnju i razvoj infrastrukture proizvoda. Konfiguraciono stablo je integrisano u prozor za kreiranje geometrije. Najčešće se koristi.





42

Platforma P3 – Pruža napredna rešenja bazirana na znanju, posebno prilagođena za određene vrste industrije, kao što su automobilska i avio industrija. Izgled korisničkog okruženja je sličan kao i kod platforme P2. Jedina je razlika što su pojedini P3 proizvodi optimizovani za razvoj u specifično okruženju.







43

Ekstenzije (tipovi) dokumenata koje koristi CATIJA


• CATPart je ekstenzija fajla koja odgovara svim fajlovima koji su kreirani u radnim okruženjima Sketcher, Part Design, Wireframe and Surface Design, ... • CATProduct ekstenzija odgovara fajlovima kreiranim u okruženju Assembly Design, • CATDrawing ekstenzija odgovara fajlovima kreiranim u Drafting radnom okruženju.




44 Tipovi dokumenata

Izrada crteža

.CATDrawing


Struktura proizvoda

.CATProduct

Žicani - površinski modeli

Projektovanje delova

Modul za skiciranje

.CATPart

CATPart je ekstenzija fajla koja

odgovara svim fajlovima koji su kreirani u radnim okruženjima Sketcher, Part Design i Wireframe and Surface Design.

CATProduct je ekstenzija fajla koja

odgovara fajlovima koji su kreirani u radnim okruženjima Assembly Design.

CATDrawing je ekstenzija fajla koja

odgovara fajlovima koji su kreirani u radnim okruženjima Drafting.

Tipovi dokumenata

Izrada crteža

.CATDrawing


Struktura proizvoda

.CATProduct

Žicani - površinski modeli

Projektovanje delova

Modul za skiciranje

.CATPart

CATPart je ekstenzija fajla koja

odgovara svim fajlovima koji su kreirani u radnim okruženjima Sketcher, Part Design i Wireframe and Surface Design.

CATProduct je ekstenzija fajla koja

odgovara fajlovima koji su kreirani u radnim okruženjima Assembly Design.

CATDrawing je ekstenzija fajla koja

odgovara fajlovima koji su kreirani u radnim okruženjima Drafting.


Tipovi dokumenata






45

Specification Tree (Stablo specifikacija) je upravljački prikaz svih operacija koje su izvršene na delu.

Stablo specifikacije na pocetku novog

CATPart fajla





46

Compass (Kompas) je alat koji se koristi za manipulisanje orijentacijom delova sklopova ili skica. Moguće je orijentisati izgled delova i sklopova korišćenjem kompasa. Po difoltu se javlja u gornjem desnom uglu površine ekrana. Kompas







47

Constraints (Ograničenja) su logičke operacije koje se izvode na izabranim elementima da bi se definisala njihova veličina i položaj u odnosu na druge elemente ili referentnu geometriju.

Geometric Constraints (Geometrijska ograničenja) javljaju se u Sketcher radnom okruženju. Primenjuju se na skicirane elemente da bi se definisala njihova veličina i položaj u odnosu na druge elemente.





48

Assembly Constraints (Ograničenja sklopa) javljaju se u

Assembly Design radnom okruženju. Primenjuju se da smanje broj stepeni slobode dela i da precizno definišu njegov položaj u odnosu na druge delove ili sklop.







49

PartBody (Telo) je difolt telo u Part Design radnom okruženju. Svi korišćeni fičeri kao što su pad, pocket, shaft i slično su postavljeni unutar njega.

Geometrical Set (Geometrijski skup) se definiše kao telo koje uključuje novo kreirane ravni, površine, žičane i referentne elemente.





50

Wireframe (Žičani elementi) se koriste da zamene entitete nacrtane u Sketcher radnom okruženju. Surface (Površina) je fičer koji nema debljinu. Generalno se koristi za kreiranje složenih oblika koje je teško kreirati korišćenjem solid fičera.


Feature (Fičer) se definiše kao osnovni konstrukcioni blok solid modela. Kombinovanjem različitih fičera dobija se kompletan model.






51


Funkcije dugmića na mišu. Za rad u radnim okruženjima CATIJE V5 neophodno je razumeti funkcije dugmića na mišu. Efikasno korišćenje tri dugmeta na mišu zajedno sa CTRL tasterom na tastaturi mogu smanjiti vreme rada.




52

“Zumiranje” Prostorno

zaokretanja modela







53

CATIA V5 daje user-frendly konstruktorsko okruženje obezbeđujući specifične palete alata za svako radno okruženje. Palete alata koje se pojavljuju u različitim radnim okruženjima su:

Standard Toolbar (Standardna). Ovo je zajednička paleta za sva radna okruženja.

Palete alata




54

Status Bar (Statusna linija) javlja se na dnu CATIA V5 prozora i sastavljena je od tri oblasti kao što je prikazano sa slici:

Current Information or Dialog Box (Trenutne informacija ili prozor za dijalog) - prikazuje trenutne informacije o izabranom fičeru ili trenutnom alatu.

Power Input Field Bar (Linijsko polje naprednog unosa) omogućava pozivanje komandi i unošenje podataka ili vrednosti koje mogu biti direktno povezane sa fičerima

Palete alata






55

Part Design Workbench Toolbars (Palete alata Part Design radnog okruženja)

Part Design radno okruženje se može pozvati izborom dugmića New iz palete alata Standard i izborom Part iz prozora za dijalog New.

Palete alata – Part Design

View Toolbar (Paleta alata prikaza)




56

Select Toolbar (Paleta alata izbora)

Sketcher Toolbar (Paleta alata za skiciranje)


Profile Toolbar (Paleta alata za kreiranje profila)






57

Constraint Toolbar (Paleta alata za ograničavanje)

Operation Toolbar (Paleta alata za modifikovanje profila)





58

Sketch tools Toolbar (Paleta alata za skiciranje)

Sketch-Based Features Toolbar (Paleta alata za fičere na bazi skica)







59

Dress-Up Features Toolbar (Paleta alata za doradu)


Measure Toolbar (Paleta alata merenja)




60

Transformation Features Toolbar (Paleta alata za transformaciju fičera)

Surface-Based Features Toolbar (Paleta alata za fičere na bazi površina)


Apply Material Toolbar (Paleta alata za dodelu materijala)






61

Surfaces Toolbar (Paleta alata za površina)

Wireframe and Surface Design radno okruženje se može pozvati iz linije glavnog menija izborom Start>Mechanical Design> Wireframe and Surface Design.

Palete alata – Wireframe and Surface




62

Operations Toolbar (Paleta alata za modifikovanje površina)

Wireframe Toolbar (Paleta alata za žičane modele)

Palete alata – Wireframe and Surface






63

Product Structure Tools Toolbar (Paleta alata za strukturu proizvoda)

Assembly Design radno okruženje se može pozvati izborom dugmića New iz palete alata Standard i izborom Product iz prozora za dijalog New

Palete alata – Assembly Design




64

Constraints Toolbar (Paleta alata za ograničavanje)







65

Move Toolbar (Paleta alata za pomeranje)

Space Analysis Toolbar (Paleta alata za analizu prostora)





66

Drawing Toolbar (Paleta alata za crteže)

Views Toolbar (Paleta alata za poglede)

Drafting radno okruženje se može pozvati izborom dugmića New iz palete alata Standard i izborom Drawing iz prozora za dijalog New.

Palete alata – Drafting






67

Generation Toolbar (Paleta alata generisanja) 2D geometrije

Padajući meni koji se pojavljuje kada se izabere strelica na ikoni

Palete alata – Drafting




68

CATIA V5 je popularnija zbog svoje strukture zasnovane ne ikonicama.

Skraćenice mogu biti korišćene u CATIJI V5 zajedno sa svojim funkcijama koje su date u tabeli.

Skraćenice






69

CATIA dozvoljava da se koriste različite šeme boja kao boje pozadine na ekranu i za prikaz entiteta.

Šema boja






1

Radno okruženje skice (SKETCHER)

Najveći broj komponenata kreiranih u CATIJI predstavljaju kombinaciju skiciranih (Sketched), postavljenih (Placed) i izvedenih (Derived) fičera. Solid model dela

Osnovna skica za model

SKICE

Postavljeni fičeri se kreiraju bez crtanja skice, dok skicirani fičeri zahtevaju skicu koja definiše oblik skiciranog fičera.




2

Pri startovanju programa na ekranu je prikazan novi Product1 fajl kao na slici.

Startovanje novog fajla






3

Da bi se obezbedio ulazak u radno okruzenje za modeliranje delova (Part Design) potrebno je izabrati Start > Mechanical Design > Part Design.

Pojavljuje se prozor za dijalog za definisanje naziva dela (Part Name) kao na slici.





4

Alternativno, može se izabrati opcija File iz linijskog menija. Prozor za dijalog New se pojavljuje, kao na slici.







5

Novi fajl u radnom okruženju za modeliranje delova (Part Design) se pojavljuje na ekranu.





6

Za pozivanje Sketcher radnog okruženja potrebno je izabrati strelicu na dole sa desne strane dugmića Sketch na paleti alata Sketcher i pojaviće se padajući meni.

Padajući meni Sketcher je nezavisna paleta alata koja je prikazana na slici.

Pozivanje SKETCHER radnog okruženja






7

Pozivanje Sketcher radnog okruženja korišćenjem Sketch dugmića .

Bira se komanda Sketch iz palete alata Sketcher.

Na slici je prikazano Sketcher radno okruženje koje se pojavljuje posle izbora ravni yz kao ravni skice.





8


Sketcher radno okruženje se prepoznaje po meržastoj pozadini koja je prikazana.






9

Pozivanje Sketcher radnog okruženja korišćenjem dugmića za pozicionirane skice (Positioned Sketch)

Po pozivanju ove komande pojavljuje se prozor za dijalog (Sketch Positioning).

Na ovaj način je moguće postaviti korisnički definisani apsolutni koordinatni sistem.





10

Podešavanje jedinica se vrši pozivanjem prozora za dijalog Units na sledeći način: Tools > Options > Parameters and Measure > Units.

Podešavanje SKETCHER radnog okruženja






11

Podešavanje mereže pomoćnih tačaka (Grid) se vrši pozivanjem prozora za dijalog Sketcher na sledeći način: Tools > Options > Mechanical Design > Sketcher .

Podešavanje SKETCHER radnog okruženja




12

Stablo specifikacije (Specification Tree)

Apsolutne ose (AbsoluteAxis)

• Horizonatlni pravac (HDirection)

• Vertikalni pravac (VDirection)

• Koordinatni početak (Origin)

Precizno pogađanje tačaka (Snap to point)

Konstrukcioni/standardni element (Construction / Standard)

Pojmovi o skicama






13

• Select • Selection Trap • Intersecting Trap • Polygon Trap

• Paint Stroke Selection • Outside Trap Selection • Intersecting Outside Trap Selection

Paleta alata za izbor objekata (Select Toolbar) sadrži sledeće alate:

Izbor objekata (Select Toolbar)




14

Linija vođenja predstavlja privremenu liniju koja pokazuje trag putanje tačke u odnosu na karakteristične postojeće objekte. Automatski se prikazuje od zadnje nacrtanih tačaka ili od početne tačke.

Linija vođenja (Inferencing Line)






15

Crtanje linija (Line)

Parametarski pristup CATIJE omogućava korisniku crtanje linije proizvoljne dužine i pod proizvoljnim uglom, a zatim njenu promenu na zadatu dužinu i ugao.

Crtanje elemenata skica

Crtanje linija definisanjem tačaka u geometrijskoj oblasti

Linija se crta izborom početne i krajnje tačke u geometrijskoj oblasti




16

Crtanje linija korišćenjem palete alata Sketch tools

Moguće je crtati linije na dva načina: • Unošenjem vrednosti koordinata početne i krajnje tačke • Crtanje simetrično produžene linije.

Crtanje linija






17

CATIA poseduje još nekoliko alata za crtanje linija

Crtanje beskonačnih linija (Infinite Line) - moguće je crtati beskonačne horizontalne, vertikalne ili linije kroz dve tačke.

Crtanje linija

Crtanje linija koje tangiraju dva objekta (Bi-Tangent Line) - to su linije koje tangiraju kružnice, lukove, elipse, konuse ili bilo koju drugu zakrivljenu geometriju




18

Crtanje linija koje polove ugao (Bisection Line) - to su linije koje prolaze kroz presečnu tačke dve linije i ugao koji zaklapaju te linije dele na dva jednaka dela.

Crtanje osnih linija (Center Lines) - Crta se korišćenjem alata Axis. Generalno, ovaj alat se koristi za kreiranje osa zaokrenutih fičera.

Crtanje linija

Crtanje linija upravnih na krivu (Line Normal to Curve) - Po zadavanju komande definiše se početna tačka linije i kriva na koju ona treba da bude upravna.






19

Crtanje pravougaonika (Rectangle) – zadaju se dve tačke na dijagonali

Crtanje zaokrenutih pravougaonika (Oriented Rectangle) – prve dve tačke definišu jednu stranicu, a treća visinu pravougaonika.

Crtanje pravougaonika, ...

Crtanje pravougaonika, zaokrenutih pravougaonika i paralelograma (Predefined Profile)




20

Crtanje paralelograma (Parallelogram) – Prve dve zadate tačke definišu jednu stranicu paralelograma, a druga i treća tačka drugu stranicu.

Crtanje pravougaonika, ...






21

Crtanje Tačaka (Point)

Crtanje tačaka (Point)

Tačke je moguće crtati: • pomoću kursora (Point by Clicking), • zadavanjem koordinata (Point by Using Coordinates), • kao ekvidistantne tačke – tačke na istom rastojanju (Equidistant Points), • u preseku dva nacrtana objekta (Intersection Point) • kao projekciju tačke na nacrtani objekat (Projection Point).




22

Crtanje kružnica (Circle)

Crtanje kružnica (Circle) - Kružnica se može definisati na različite načine, korišćenjem alata iz palete Circle.






23

Crtanje kružnica (Circle)

Crtanje kružnica alatom Circle - Kružnica se definiše centrom i bilo kojom tačkom na obimu, čime se definiše i položaj i poluprečnik kružnice. Crtanje kružnica pomoću tri tačke (Three Point Circle) - Kružnica se definiše pomoću bilo koje tri tačke koje leže na obimu. Crtanje kružnica pomoću koordinata (Circle Using Coordinates) - Otvara se prozor za dijalog Circle Definition u kojem se unose koordinate centra i poluprečnik. Crtanje kružnica koja tangira tri elementa (Tri-Tangent Circle) - Kružnica tangira tri nacrtana elementa skice.




24

Lukovi su geometrijski elementi koji predstavljaju deo kružnice ili elipse. Alati za crtanje lukova se nalaze u paleti Circle.

Crtanje lukova definisanjem centra (Arc) - Luk se crta tako što se definiše centar, a zatim početna i krajnja tačka luka.

Crtanje lukova (Arc)






25

Crtanje lukova kroz tri tačke (Three Point Arc) - Luk se crta tako što se definišu tri tačke na njemu, pri čemu je prva – početna tačka, a treća – krajnja tačka luka.





26


Crtanje lukova kroz tri tačke od krajnjih tačaka (Three Point Arc Starting With Limits) - Luk se crta tako što se definišu tri tačke na njemu, pri čemu je prva – početna tačka, druga – krajnja tačka luka, a treća definiše centar i poluprečnik luka.






27

U CATIJI se pod profilom podrazumeva kombinacija kontinuiranih linija lukova. Profili se crtaju kombinovcanjem pravih linija, tangentnih lukova i lukova kroz tri tačke.

Crtanje Profila (Profiles)




28

Crtanje tangentnog luka Tangent Arc korišćenjem alata Profile - Luk se nastavlja na krajnju tačku prethodno nacrtanog segmenta, tangira ga u toj tački, tako da je potrebno definisati samo krajnju tačku luka.







29

Crtanje luka kroz tri tačke Three Point Arc korišćenjem alata Profile - Luk se nastavlja na krajnju tačku prethodno nacrtanog segmenta pa je potrebno definisati još dve tačke luka. U ovom slučaju luk ne mora da tangira prethodni segment.





30

Alati za podešavanje prikaza crteže se nalaze u paleti lata View. U ovoj paleti su i alati za podešavanje prikaza modela.

Podešavanje prikaza crteža






31

Fit All In - Prikaz je tako podešen da su svi elementi skica i geometrije uvećani toliko da budu smešteni u dostupan vidljivi prostor. Pan - Ovaj alat se koristi za pomeranje trenutnog prikaza u geometrijskoj oblasti. Ne pomeraju se nacrtani elementi, već samo njihov prikaz na ekranu. Zoom In - Omogućava uvećavanje prikaza na ekranu u određenom procentu. Zoom Out - Omogućava umanjenje prikaza na ekranu u određenom procentu.





32

Zoom Area - Koristi se da se izabrani deo površine crteža maksimalno uveća da bude smešten u dostupni vidljivi prostor. Ova komanda se aktivira iz menija View > Zoom Area, posle čega se bira pravougaoni deo površine koji će biti prikazan na celom dostupnom geometrijskom prostoru.


Normal View - Obezbeđuje pogled upravan na ravan skice. Pri započinjanju skice izborom ravni, program automatski prelazi u upravni. Aktiviranjem ove komande kad je pogled već upravan, ostvaruje se pogled iz drugog smera (sa druge strane ravni).






33

Hide/Show - Obezbeđuje skrivanje pojedinih elemenata skice ili geometrije. Elementi se ne brišu već se samo ne prikazuju.


Swap Visible Space - Skriveni elementi nisu izbrisani već su smešteni u poseban prostor u koji se ulazi ovom komandom. Skriveni elementi se čine vidljivim aktiviranjem komande Hide/Show.




34

U ovom primeru crta se skica za model prikazan na slici A. Skica je prikazana na slici B. Ne treba dimenzionisati skicu. Model i dimenzije su dati samo kao primer.

A - Model za primer 1 B - Skica modela

Primer 1






35

Nacrtajte skicu modela koristeći alate Line, Arc, Circle i Profile, kao što je prikazano na slici C i slici D.

C - Kontura skice D - Konačna skica

Primer 1




36



Primer 2






37

Nacrtajte skicu modela koristeći alate Profile i Rectangle, kao što je prikazano na slikama C, D i E.

C - Skica posle nacrtane tri linije i tangentnog luka

D - Skica sa nacrtanom spoljašnjom konturom

Primer 2




38

E - Konačna skica posle crtanja unutrašnje konture skice

Primer 2






39



Primer 3




40

Nacrtajte skicu koristeći alate Rectangle, Profile i Circle, kao što je prikazano na slikama C, D i E.

C - Spoljašnja kontura skice

D - Skica posle crtanja otvora

Primer 3






41

E - Konačna skica

Primer 3




42



Primer 4






43

Nacrtajte skicu koristeći alate Profile i Circle, kao što je prikazano na slikama C i D.

D - Konačna skica C - Spoljašnja kontura skice

Primer 4




44

Nacrtajte skicu za model prikazan na slici A. Skica je prikazana na Slici B. Ne treba dimenzionisati skicu. Model i dimenzije su dati samo kao primer.


Primer 5






45

Nacrtajte skicu za model prikazan na slici A. Skica je prikazana na slici B. Ne treba dimenzionisati skicu. Model i dimenzije su dati samo kao primer.

B - Skica modela A - Model za primer 6

Primer 6




46

Crtanje elipse (Ellipse) - Vrši se pozivanjem alata Ellipse iz palete alata Conic. Elipsa je definisana preko tri tačke, kao na slikama.

Ostali alati za crtanje






47

Crtanje splajn linija (Spline) - Vrši se pozivanjem alata Spline iz palete alata Spline. Splajn linija je definisana kontrolnim tačkama kroz koje prolazi.





48

Povezivanje dva elementa lukom ili splajnom - Dva elementa kao što su linije, lukovi, kružnice, elipse ili splajnovi mogu se povezati lukovima ili splajn linijama.







49

Crtanje izduženih otvora (Elongated Holes) - Alat Elongated Holes se nalazi u paleti Predefined Profile koja je ranije pokazana.


Crtanje cilindričnog izduženih otvora (Cylindrical Elongated Holes) - Alat Cylindrical Elongated Holes se nalazi u paleti Predefined Profile




50

Crtanje profila ključaonice (Keyhole) - Alat Keyhole Profile se nalazi u paleti Predefined Profile.


Crtanje šestougaonika (Hexagon) - Alat Hexagon se nalazi u paleti Predefined Profile.






51

Crtanje centriranog pravougaonika (Centered Rectangles) - Alat Centered Rectangle se nalazi u paleti Predefined Profile.


Crtanje centriranog paralelograma (Centered Parallelogram) - Alat Centered Parallelogram se nalazi u paleti Predefined Profile.




52

Crtanje krivih koničnih preseka (Conics) - Alati se nalaze u paleti Conic koja je ranije pokazana.


Crtanje parabole pomoću fokusu - Za crtanje parabole pomoću fokusu, poziva se alat Parabola by Focus iz palete Conic.






53

Crtanje hiperbole pomoću fokusu - Za crtanje hiperbole pomoću fokusu, poziva se alat Hyperbola by Focus iz palete Conic.

Određivanje temena hiperbole

Definisanje početne tačke hiperbole





54

Crtanje krivih koničnih preseka (Conics) - Alati se nalaze u paleti Conic koja je ranije pokazana.







55

CATIA poseduje brojne alate za uređivanje skiciranih elemenata.

Oni uključuju odescanje elemenata (trimovanje) skica, korišćenje brzog skraćivanja, prekidanje skiciranih elemenata, zaobljavanje skica, dodavanje oborenih ivica, itd.

Odsecanje nepotrebnih elemenata skice (trimovanje) - Vrši se pozivanje komande Trim iz palete alata Reliminations koja se otvara iz palete alata Operations.

Uređivanje i menjanje skica




56

Izabrani elementi za trimovanje

Trimovani elementi

Izabrani elementi za trimovanje

Trimovani elementi







57

Produžavanje elemenata skice

Izabrani elementi za produžavanje

Produženi element

Brzo trimovanje korišćenjem alata Quick Trim - Vrši se tako što se selektuju delovi elemenata koje treba izbrisati, između presečnih tačaka sa drugim elementima.





58

Zaobljavanje skiciranih elemenata - Vrši se alatom Corner iz palete alata Operation.

Zaobljenja kreirana korišćenjem drugih

podešavanja (Sketch tools)







59

Obaranje ivica skiciranih elemenata (Chamfer) - Vrši se alatom Chamfer iz palete alata Operation





60

Osnosimetrično preslikavanje skiciranih elemenata (Mirror) - Osnosimetrično preslikavanje skiciranih elemenata oko linije preslikavanja se vrši alata Mirror koji se nalazi u paleti alata Transformation, a koje sa poziva iz palete alata Operation







61

Osnosimetrično preslikavanje elemenata bez dupliranja (Simetry) - Vrši se osnosimetrično preslikavanje skiciranih elemenata oko linije preslikavanja, ali se briše originalni element.

Translacija skiciranih elemenata (Translate) - U Sketcher radnom okruženju postoji i alat Translate koji se koristi za translatorno pomeranje izabranih elemenata skice iz početne u željeni položaj.





62

Zaokretanje skiciranih elemenata (Rotating)

• Alat Rotate se koristi za zaokretanje skiciranih elemenata oko tačke koja predstavlja centar zaokretanja.

• Elementi se izaberu crtanjem prozora oko njih, zatim se izabere alat Rotate iz palete Transforamation.

• Kursor se transformiše u oblik tačke i otvara se prozor za diajlog Rotation Definition.







63

Zaokretanje skiciranih elemenata (Rotating)





64

Uvećavanja ili umanjivanje (skaliranje) skiciranih elemenata (Scaling) - Za skaliranje skiciranih elemenata potrebno ih je izabrati i pozvati alat Scale iz palete Transformation.







65

Paralelno kopiranje (ofsetovanje) skiciranih elemenata (Offset) - Za ofsetovanje skiciranih elemenata potrebno ih je izabrati i pozvati alat Offset iz palete Transformation.





66

Modifikovanje skice linije - Skicirane linije se mogu modifikovati korišćenjem prozora za dijalog Line Definition. Pozivanje ovog prozora se vrši dvostrukim klikom na skiciranu liniju.

Za modifikovanje skiciranih elemenata dostupni su brojni alati u radnom okruženju Sketcher.

Modifikovanje elemenata skica






67

Modifikovanje skice kružnice - Skicirane kružnice se mogu modifikovati korišćenjem prozora za dijalog Circle Definition. Pozivanje ovog prozora se vrši dvostrukim klikom na skiciranu kružnicu.





68

Modifikovanje skiciranog luka - Skicirani luk se može modifikovati korišćenjem prozora za dijalog Circle Definition.

Modifikovanje skice splajna - Skicirani splajn se može modifikovati korišćenjem prozora za dijalog Spline Definition.







69

Modifikovanje skicirane tačke - Skicirana tačka se može modifikovati korišćenjem prozora za dijalog Point Definition.





70

Modifikovanje skicirane elipse - Skicirana elipsa se može modifikovati korišćenjem prozora za dijalog Point Definition.







71

Modifikovanje skiciranih elemenata prevlačenjem - Skicirani elementi se mogu modifikovati prevlačenjem (pomeranjem) početne tačke, krajnje tačke, profila ili kontrolnih tačaka.

Brisanje skiciranih elemenata - Skicirani elementi se mogu brisati izborom elementa i pritiskom na taster DELETE na tastaturi.

Brisanje se može vršiti i tako što se po izboru elementa pritisne desni taster miša, pri čemu se otvori odgovarajući kontekstualni meni iz kojeg se izabere opcija DELETE.





72



Primer 7






73

Nacrtajte spoljašnju konturu skice koristeći alate Circle i Bi-Tangent Line, kao što je prikazano na slikama C, D, E i F.

C - Skica posle crtanja prvog kruga

D - Skica posle crtanja drugog kruga

Primer 7




74

E - Skica posle crtanja prve tangentne linije

F - Skica posle crtanja druge tangentne linije

Primer 7






75

Trimujte nepotrebne delove spoljašnje konture skice koristeći alat Quick Trim, kao što je prikazani na slikama G i H.

G - Delovi skice koji se trimuju H - Skica posle

timovanja

Primer 7




76

Nacrtajte unutrašnje konture skice koristeći alat Circle, kao što je prikazano na slici I.

I - Konačna skica

Primer 7






77



Primer 8




78

Nacrtajte spoljašnju konturu skice koristeći alat Rectangle i potom je izmenite koristeći alat Corner, kao što je prikazano na slikama C, D i E.

C - Crtanje centriranog pravougaonika

D - Uglovi koji se zaobljavaju

E - Spoljašnja kontura skice

Primer 8






79

Nacrtajte unutrašnju konturu skice koristeći alate Circle, Elongated Hole, i Cylindrical Elongated Hole, kao što je prikazano na slikama F, G i H.

F - Crtanja kružnice

G - Crtanja izduženog otvora

H - Konačna skica

Primer 8




80



Primer 9






81

Nacrtajte desnu polovinu skice koristeći alate Profile i Elongated Hole, kao što je prikazano na slici C.

C - Crtanja polovine profila

Primer 9




82

Preslikajte skicu oko vertikalne ose originala (Mirror), kao što je prikazano na slici D.

D - Skica posle osnosimetričnog preslikavanja

Primer 9






83

E – Konačna skica

Nacrtajte izduženi otvor na donjem delu skice, kao što je prikazano na slici E.

Primer 9




84



Primer 10






85

Primer 11






86

Postavljeni fičeri se kreiraju bez crtanja skice, dok skicirani fičeri zahtevaju skicu koja definiše oblik skiciranog fičera. Skice je potrebno ograničiti tako da se smanji broj stepeni slobode i da ona postane stabilna. Prvi korak je uvođenje geometrijskih ograničenja od kojih su neka automatski uvedena pri crtanju skice.

OGRANIČAVANJE SKICA






87

Posle uvođenja ostalih geometrijskih ograničenja, potrebno je uvesti i dimenzijska ograničenja korišćenjem alata iz palete alata Constraint.





88

Koncept potpunog ograničavanja skica - Generalno, po završenom crtanju skice i uvođenju ograničenja, skica može biti u jednom od sledećih pet stanja:

1. Potpuno ograničena (Iso-Constrained) - Skica je potpuno ograničena kada su svi stepeni slobode svakog elementa skice definisani geometrijskim ili dimenzijskim ograničenjima.

2. Nedovoljno ograničena (Under-Constrained) Skica je nedovoljno ograničena kada nisu svi stepeni slobode svakog elementa skice definisani geometrijskim ili dimenzijskim ograničenjima.







89

4. Neusaglašenost (Inconsistent) - Neusaglašenost predstavlja situaciju kada naprave izmene na skici, a njena trenutna geometrija ne može da prihvati te izmene.

5. Nepromenjena (Not Changed) - Nepromenjena skica je situacija kada su skicirani elementi predefinisani, a vrše se izmene dimenzijskih ograničenja.

3. Preograničena (Over-Constrained) - Skica je preograničena kada su uvedena i dodatna ograničenja na potpuno ograničenu skicu.





90

Uvođenje automatskih ograničenja - Ovaj alat je aktivan po difoltu, što znači da se pri samom crtanju elemenata automatski uvode pojedina ograničenja.

Automatski uvedeno ograničenje poklapanja (Coincident)

Postavljanje ograničenja






91

Postavljanje dodatnih ograničenja na skicu - Potrebno je ručno postaviti dodatana ograničenja korišćenjem Constraint Definition prozora za dijalog.





92

Postavljanje dimenzijskih ograničenja - Da bi skica bila potpuno ograničena, po postavljanju geometrijskih, potrebno je postaviti i diemnzijska ograničenja korišćenjem Constraint Definition prozora za dijalog.

Izabe se Constraint dugmić iz Constraint ili Constraint Creation palete alata.







93

Dimenzionisanje dužine ili rastojanja dve tačke - potrebno je pozvati Constraint komandu i izabrati odgovarajuće tačke. Zatim se desnim klikom miša otvori kontekstualni meni.





94


Elementi izabrani za dimenzionisanje Dobijene dužinske dimenzija






95

Dimenzionisanje kose linije - Kada se izabere kosa linija po difoltu će biti postavljena paralelna dimenzija.

Moguće je, takođe, postaviti i horizontalnu ili vertikalnu dimenziju.


Elementi izabrani za dimenzionisanje Dobijene dužinske dimenzija




96

Dimenzionisanje lukova i kružnica. Po difoltu za dimenzionisanje kružnica se postavlja prečnik, a za dimenzionisanje lukova – poluprečnik.







97

Ugaona dimezija zavisi od položaja postavljanja kote.

Postavljanje ugaonih dimenzija – Vrši se izborom dve linije koje se seku.





98

Postavljanje linearnih dimenzija prečnika – Za skice koje se koriste za dobijanje modela zaokretanjem dimenzioniše se prečnik modela.

Model dobijen zaokretanjem skice oko horizontalne ose

Izabrani element i osa i dobijena linearna dimezija prečnika







99

Postavljanje ograničenja kontakta (Contact Constraints) Ovaj alat se koristi za automatsko postavljanje geometrijskih ograničenja izabranih elemenata u zavisnosti od njihovog položaja i geometrije.





100

Postavljanje ograničenja međusobnog fiksiranja - (Fix Togather) Za postavljanje ovog ograničenja potrebno je izabrati sve entitete koje treba međusobno fiksirati i palete Constrained Geometries aktivirati komandu Fix Togather.







101

Postavljanje automatskih ograničenja - Da bi se postavila ograničenja potrebno je izabrati elemente koje treba ograničiti i aktivirati komandu Auto Constraint iz palete alata Constraint. Broj izabranih elemenata je prikazan u prozoru Elements to be Constrained.





102

Automatske dimenzije postavljene opcijom

Chained

Automatske dimenzije postavljene opcijom

Stacked







103

Modifikovanje postavljenih dimenzija - Da bi se promenila vrednost dimenzije potrebno je dvostruko kliknuti na željenu dimenziju, po čemu se otvara prozor za dijalog Constraint Definition.





104

Menjanje više dimenzija - Vrši se korišćenjem alata Edit Multi-Constraints iz palete Constraint. Može se primeniti ako su prethodno postavljene dimenzije na skicu.







105

Analiza ograničenja vrši se alatom Sketch Solving Status.

Analiza ograničenja svakog elementa vrši se alatom Sketch Analasys.





106

Brisanje ograničenja - Ako je po postavljanju dimenzionih ograničenja skica preograničena, potrebno je izbrisati prekobrojan ograničenja koja su prikazana ljubičastom bojom. Brisanje se vrši jednostavnim izborom takvog ograničenja i pritiskom na taster DELETE na tastaturi.







107

Izlazak iz radnog okruženja za skiciranje - Vrši se izborom komande Exit Workbench iz palete Workbench čime se poziva radno okruženje za kreiranje delova Part Design.





108

U ovom primeru crta se skica za model prikazan na slici A. Skica je prikazana na slici B. Skicu treba raditi približno, a uvođenjem ogranićenja dobiti zadati oblik i dimenzije.


Primer 12






109



Primer 13




110



Primer 14






111



Primer 15




112



Primer 16






1

Modeli delova se dobijaju kombinovanjem zapreminskih i/ili površinskih fičera. Fičeri se kreiraju korišćenjem referentnih elemenata, skica, prostornih transformacija skica, gotovih elemenata i operacija transformacija. Modeliranje delova se vrši u Part radnom okruženju.

Skicirani fičeri se dobijaju prostornim transformacijama ograničenih skica.

MODELIRANJE DELOVA




2

Kreiranje baznih fičera razvlačenjem - Za kreiranje razvučenih fičera koristi se alat Pad iz palete alata Sketch-Based Features.

Po pozivanju komande Pad otvara se prozor za dijalog Pad Definition u kojem se definišu parametri ove prostorne transformacije. U polju Type se definiše granica prostorne transformacije, a u polju Length dužina razvlačenja.

Osnovni skicirani fičeri






3

Skica po izlasku iz Sketcher

radnog okruženja

Dinamičko pomeranje granica za definisanje debljine razvlačenja Model dobijen

posle kreiranja osnovnog fičera





4

Zadavanje debljine Tankozidni razvučeni

fičer

Kreiranje tankozidnog razvučenog fičera Potrebno je čekirati Thick opciju u proširenom Pad Definition prozoru za dijalog, koji se proširuje za Thin Pad oblast u kojoj se definišu potrebni parametri.







5

Razvlačenje skice izborom profila korišćenjem prozora za dijalog Profile definition - Da bi se kreirao fičer selektovanjem višekonturne skice potrebno je nacrtati skicu i pozvati Pad Definition prozor za dijalog. Desnim klikom na Selection izabrati oblast i aktivirati opciju Go to Profile Definition za opcije definisanja profila, pri čemu će se otvoriti Profil Definition prozor za dijalog.





6

Višekonturna skica Razvučene različite konture







7

Razvlačenje skice duž zadatog pravca (Directional Reference) – Pravac razvlačenja se definiše u polju Reference proširenog prozora Pad Definition.





8

Skica koja se razvlači i pravac razvlačenja

Fičer dobijen razvlačanjem skice duž zadatog pravca







9

Kreiranje baznih fičera zaokretanjem skice -Za kreiranje zaokrenutog fičera, prvo je potrebno nacrtati skicu koja će biti zaokrenuta oko središne linije koja se naziva i osom.

Zatim se izlazi iz Sketcher radnog okruženja i aktivira komanda Shaft iz palete alata Sketched-Based Features tako da se otvori prozor za dijalog Shaft Definition.





10

Skica koja se zaokreće i osa

Model posle kreiranja Shaft fičera







11

Kreiranje tankozidnih rotacionih fičera (Thin Shaft) - Radi se analogno kao i kod tankozidnih razvučenih fičera.

Model dobijen kao tankozidni rotacioni fičer korišćenjem otvorenog profila





12

Dinamičko zaokretanje izgleda modela - CATIA omogućava dinamičko zaokretanje izgleda modela u prostoru tako da se može videti iz različitih pravaca.

Ovaj alat se može pozvati čak i kada se nalazi u nekoj drugoj komandi. Na ovaj način se zaokreće IZGLED modela, a ne model.

Podešavanje prikaza modela






13

Zaokretanje modela korišćenjem alata Rotate.

Zaokretanje modela korišćenjem kompasa.





14

Promena orijentacije izgleda modela - Za podešavanje pogleda iz različitih pravaca koriste se alati iz palete Quick view.

U paleti Quick view nalazi se alat za imenovane poglede (Named Views).

Ovaj alat omogućava da se koriste postojeći i da se definišu novi pravci pogleda na model. Po pozivanju komande Named Views otvara se istoimeni prozor za dijalog.







15

Vrste prikaza modela - Za podešavanje vrste prikaza modela koriste se alati iz palete View mode.





16

Postoje sledeće vrste prikaza modela:

• Osenčeni (Shading - SHD) - Prikazuje se osenčeni model.


• Osenčeni sa ivicama bez glatkih ivica (Shading with Edges without Smooth Edges) Prikaz je isti kao u prethodnom slučaju samo što se ne prikazuju glatke ivice.

• Osenčeni sa ivicama (Shading with Edges) Prikazuje se osenčeni model sa prikazanim i ivicama. To je difolt prikaz modela u CATIJI.






17

• Osenčeni sa ivicama i skrivenim ivicama (Shading with Edges and Hidden Edges) - Prikaz je isti kao kod slučaja Osenčeni sa ivicama samo što se prikazuju i zaklonjene ivice.

• Osenčeni sa materijalom (Shading with Material) - Model se prikazuje u realnom izgledu.


• Žičani (Wireframe - NHR) - Prikazuje se žičani model.




18

Podešavanje parametara prikaza - Vrši se u prozoru za dijalog Custom View Parameter.







19

Dodeljivanje materijala modelu - CATIA omogućava da se u Part Design radnom okruženju modelima dodeli materijal.

Izgled modela sa dodeljenim materijalom


Sve fizičke osobine izabranog materijala su pridružene modelu.




20

Potrebno je uraditi model prikazan na slikama prema zadatim dimenzijama. Po kreiranju modelu dodeliti bakar (Copper) kao materijal. Dobijeni model zaokretati u prostoru.


Primer 1






21

Nacrtati skicu koristeći alate iz Sketcher okruženja i dodati potrebne dimenzijska i geometrijska ograničenja kao na slikama C, D i E.

C - Skica D - Skica posle ograničavanja

Primer 1




22

E - Konačna skica baznog fičera

Pozovite alat Shaft da kreirate model kao na slici F.

F - Završni model za primer 1

Primer 1






23

Dodelite materijal modelu i rotirajte njegov izgled u 3D prostoru, kao na slikama G i H.

G - Model posle dodeljivanja materijala

(bakar - copper)

H - Izgled modela tokom rotiranja

Primer 1




24

Potrebno je uraditi model prikazan na slikama prema zadatim dimenzijama. Po kreiranju modelu dodeliti aluminijum kao materijal. Dobijeni model zaokretati u prostoru.


Primer 2






25

Nacrtati skicu baznog fičera koristeći alate iz Sketcher okruženja, kao na slikama C, D, E i F.

C - Četvrtina skice

D - Elementi koji se osnosimetrično

preslikavaju

Primer 2




26

E - Skica posle preslikavanja (mirror)

F - skica posle drugog preslikavanja (mirror)

Primer 2






27

Postavite geometrijska i dimenziona ograničenja kao na slici G.

G - Skica posle zadavanja dimenzionih ograničenja

Primer 2




28

Izađite iz Sketcher okruženja i pozvite Pad Definition prozor za dijalog.

Razvucite skicu na zadatu debljinu kao na slici H.

H - Model posle kreiranja baznog

fičera

Primer 2






29

Dodelite materijal modelu irotirajte njegov izgled u 3D prostoru, kao na slici I.

I - Model posle dodeljivanja materijala

Primer 2




30

Primer 3

Potrebno je uraditi model prikazan na slikama prema zadatim dimenzijama.







31

Primer 4

Potrebno je uraditi model prikazan na slikama prema zadatim dimenzijama.





32

Referentni elementi su fičeri koji nemaju ni masu ni zapreminu i koriste se samo kao pomoć za kreiranje modela.

Alati za kreiranje referentnih elemenata se pozivaju iz palete Reference Elements.

Referentni elementi






33

Referentne ravni - Moguće je izabrati ravan različitu od difolt ili kreirati nove ravni koje će biti korišćene kao ravan skiciranja ostalih fičera.

Podrazumevane (Difolt) ravni – Podrazumevane ravni su ravni polaznog koordinatnog sistema. Preporučuje se pažljiv izbor ravni skice za kreiranje baznog fičora. Skica baznog fičera se može kreirati u bilo kojoj od difolt ravni

Referentne ravni




34

Kreiranje novih ravni - Za kreiranje nove ravni koristi se komanda Plane iz Reference Elements palete alata, posle čega se otvara prozor za dijalog Plane Definition.

Referentne ravni

U polju Plane type se bira način na koji se definiše ravan, a u polju Reference referentna geometrija u odnosu na koju se postavlja ravan.






35

Kreiranje ravni paralelno pomerene - (Offset from plane) u odnosu na postojeću ravan ili spoljašnju ravnu površinu

Kreiranje paralelne ravni kroz tačku - (Parallel Through Point)

Referentne ravni




36

Kreiranje ravni pod uglom normalne na ravan - (Angle/Normal to Plane)

Kreiranje ravni kroz tri tačke - (Through Three Points)

Referentne ravni






37

Kreiranje ravni kroz dve linije - (Through Two Lines)

Kreiranje ravni kroz tačku i liniju - (Through Point and Line)

Referentne ravni




38

Kreiranje ravni kroz ravansku krivu - (Through Planar Curve)

Kreiranje ravni upravne na krivu - (Normal to Curve)

Referentne ravni






39

Kreiranje ravni tangentne na površinu - (Tangent to Surface)

Kreiranje ravni korišćenjen jednačine - (Using Equation) - Ravan se kreira korišćenjem jednačine (Equation) Ax+By+Cz=D, gde su A, B, C i D promenljive koje se mogu menjati da se modifikuje orijentacija ravni.

Referentne ravni

Kreiranje ravni koje prolaze kroz matematičku sredinu između tačaka - (Mean Through Points).




40

Referentne tačke - Za kreiranje tačaka koristi se komanda Point iz Reference Elements palete alata, posle čega se otvara prozor za dijalog Point Definition.

Referentne tačke

Kreiranje tačaka korišćenjem koordinata (Coordinates) - Tačka se kreira definisanjem vrednosti koordinata u zadatom koordinatnom sistemu.






41

Referentne tačke

Kreiranje tačaka na krivoj (On Curve) - Tačka se kreira na izabranoj krivoj.

Kreiranje tačaka na ravni (On Plane) - Tačka se kreira na izabranoj ravni.

Kreiranje tačaka na površini (On Surface) - Tačka se kreira na izabranoj površini.




42

Kreiranje tačaka koja tangentna na krivu (Tangent on Curve) - Tačka se kreira tako da bude tangentna na izabrani luk.

Referentne tačke

Kreiranje tačaka u centru kružnice (Circle Center) - Tačka se kreira u centru izabrane kružnice.

Kreiranje tačaka između dve tačke (Between Two Points) - Tačka se kreira između dve tačke tako što se definiše odnos rastojanja između tačaka.






43

Referentne linije

Kreiranje linije između dve tačke (Point - Point) – Linija se kreira između dve tačke.

Referentne linije - Za kreiranje referentne linije koristi se komanda Line iz Reference Elements palete alata, posle čega se otvara prozor za dijalog Point Definition.




44

Referentne linije

Kreiranje linije iz tačke u zadatom pravcu (Point - Direction) – Linija se kreira iz izabrane tačke u zadatom pravcu.

Kreiranje linije pod zadatim uglom, upravno na krivu – (Angle/Normal to Curve) – Linija se kreira iz izabrane tačke pod zadatim uglom, upravno na izabranu krivu.






45

Referentne linije

Kreiranje linije tangentne na krivu (Tangent to Curve) – Linija se kreira tako da bude tangenta na izabranu krivu u zadatoj tački.

Kreiranje linije upravne na površinu – (Normal to surface) – Linija se kreira iz izabrane tačke tako da bude upravna na izabranu površinu.

Kreiranje simetrala ugla– (Bisecting) – Kreiraju se linije koje polove ugao koji zaklapaju dve izabrane linije




46

Kreiranje nagnutih zaobljenih razvučenih fičera - (Drafted Filleted Pad) - Za kreiranje ovih fičera koristi se komanda Drafted Filleted Pad iz Pad palete alata, posle čega se otvara istoimeni prozor za dijalog.

Ostali skicirani fičeri






47


Skica izabrana za razvlačenje

Dobijeni fičer




48

Kreiranje višestrukih razvučenih fičera (Multi-Pad) - Koristi se za istovremeno razvlačenje više zatvorenih skica, pri čemu se svakoj od njih može zadavati različita dužina razvlačenja. Za kreiranje ovih fičera koristi se komanda Multi-Pad iz Pad palete alata i bira se skica za razvlačenje, posle čega se otvara istoimeni prozor za dijalog.







49

Višekonturna skica koja se razvlači

Dobijeni prizmatični fičer korišćenjem alata Multi-

Pad





50

Skicirani fičeri

Ostale opcije završetka fičera - Za završetak fičera (polje Type) mogu se koristiti sledeće opcije:

• Do sledećeg (Up to next) - Razvlačenje se vrši od ravni skice do prve sledeće površine koju preseca fičer.

• Do poslednjeg (Up to last) - Razvlačenje se vrši od ravni skice do poslednje površine koju preseca fičer.

• Do ravni (Up to plane) - Razvlačenje se vrši od ravni skice do izabrane ravni ili ravne spoljašnje površine.






51

Ukoliko se otvori prošireni prozor za dijalog za definisanje skiciranog fičera (opcija More) moguće je definisati dve granice fičera. To znači da prostorna transformacija ne mora započinjati iz ravni skice.

Skicirani fičeri

• Do površine (Up to surface) - Razvlačenje se vrši od ravni skice izabrane površine ili ravne spoljašnje površine.

• Završetak fičera na paralelno pomerenoj površini (at an Offset) - Razvlačenje se vrši od paralelno pomerene izabrane površine ili spoljašnje površine.




52

Prizmatični fičeri kreirani korišćenjem različitih opcija završetka fičera

Skicirani fičeri






53

Kreiranje udubljenih fičera (Pocket) - Za kreiranje ovih fičera koristi se komanda Pocket iz Sketch-Based Features ili Pockets palete alata, posle čega se otvara prozor za dijalog Pocket Definition.

Skicirani fičeri

Udubljeni fičer ne može biti bazni pošto podrazumeva uklanjanje dela prostora modela.




54

Skica za udubljeni fičer

Dobijeni udubljeni fičer

Skicirani fičeri






55

Udubljeni fičer sa difolt smerom uklanjanja

materijala

Udubljeni fičer sa promenjenim smerom uklanjanja materijala

Skicirani fičeri




56

Kreiranje nagnutih zaobljenih udubljenih fičera - (Drafted Filleted Pocket)

Kreiranje višestrukih udubljenih fičera - (Multi-Pocket)

Skicirani fičeri






57

Kreiranje fičera kružnog žleba (Groove) - Za kreiranje ovih fičera koristi se komanda Groove iz Sketched-Based Features palete alata i bira se skica za razvlačenje, posle čega se otvara prozor za dijalog Groove Definition.

Skicirani fičeri




58

Skica za kreiranje fičera kružnog žleba

Dobijeni fičer kružnog žleba

Skicirani fičeri






59

Razvlačenje i zaokretanje ravanskih i neravanskih spoljašnjih površina - Spoljašnja površina modela ili fičera se može koristiti kao skica za prostorne transformacije. Po izboru spoljašnje površine otvara se prozor za dijalog sa upozorenjem.

Skicirani fičeri




60

Izabrana spoljašnja površina za razvlačenje i

pravac razvlačenja Dobijeni prizmatični fičer

Skicirani fičeri






61

Projektovanje prostornih elemenata - Vrši se komandom Project 3D Element (paleta alata Operation u Sketcher radnom okruženju) i služi za projektovanje izabranih ravanskih i prostirnih elemenata na trenutnu ravan skice.

Skicirani fičeri




62

Potrebno je uraditi model prikazan na slikama A i B prema zadatim dimenzijama.


Primer 5






63

Nacrtati skicu baznog fičera u YZ ravni, kao na slici C.

C – Skica baznog fičera

Razvući skicu na zahtevanu dimenziju koristeći alat Pad, kao na slici D.

D – Bazni fičer

Primer 5




64

Kreirajte dugi fičer, koristeći alat Pocket, kao na slikama E i F.

E - Skica drugog fičera

F - Model posle kreiranja drugog

fičera

Primer 5






65

Kreirajte treći fičer razvlačenjem skice, nacrtane u ravni paralelnoj (Offset) sa XY ravni, kao na slikama G, H i I.

G - Skica trećeg fičera

H - Površina do koje se vrši razvlačenje

I - Model posle kreiranja trećeg

fičera

Primer 5




66

Kreirajte četvrti fičer koristeći alat Groove, kao na slikama J i K.

J - Skica četvrtog fičera

K - Model posle kreiranja četvrtog

fičera

Primer 5






67

Kreirajte poslednji fičer koristeći alat Pocket, kao na slikama L i M.

L - Skica petog fičera

M - Konačni model

Primer 5




68



Primer 6






69

Nacrtajte skicu baznog fičera u ravni YZ, kao na slici C.

C - Skica baznog fičera

Razvucite skicu na rastojanje 40 koristeći alat Pad, kao na slici D.

D - Bazni fičer

Primer 6




70

Kreirajte drugi fičer, pomoću alata Pocket, kao na slikama E i F.


F - Model posle kreiranja drugog fičera

Primer 6






71

Kreirajte treći fčer razvlačenjem skice nacrtane na desnoj strani baznog fičera koristeći alat Pocket, kao na slikama G i H.

G - Skica trećeg fičera

H - Model posle kreiranja trećeg fičera

Primer 6




72

Kreirajte četvrti fičer koristeći istu alatku, kao na slici I.

I - Konačni model

Primer 6






73



Primer 7




74

Kreirajte bazni fičer modela razvlačeći skicu nacrtanu u YZ ravni, kao na slikama C i D.

C - Skica baznog fičera D - Bazni fičer modela

Primer 7






75

Kreirajte drugi fičer razvlačenjem skice nacrtane na prednjoj strani baznog fičera, kao na slikama E i F.

E - Skica drugog fičeta


Primer 7




76

Kreirajte treći fičer razvlačenjem pravougaonika nacrtanog na prednjoj strani baznog fičera, kao na slikama G i H.

G - Skica drugog fičeta

H - Model posle kreiranja drugog fičera

Primer 7






77

Kreirajte četvrti fičer razvlačenjem kružnice nacrtane na prednjoj strani baznog fičera.

Kreirajte peti fičer koristeći alat Pocket. Skica se nalazi na prednjoj strani četvrtog fičera.

Koristeći isti alat kreirajte šesti fičer Skica je na gornjoj strani trećeg fičera. I - Konačni model

Primer 7




78



Primer 8






79



Primer 9




80

Kreiranje fičera u obliku otvora (Hole) - Korišćenjem komande Hole iz palete Sketched-Based Features moguće je kreirati različite oblike otvora ili rupa sa navojem ili bez.

Dorada modela






81

Kreiranje jednostavne rupe

Vrste završetka rupe Ploča sa otvorima

Postavljanje otvora




82

Kreiranje jednostavne rupe sa novojem - Iz Hole Definition prozora poziva se tabulator Thred Definition.

Čekiranjem opcije Threaded pozivaju se opcije za definisanje navoja.

Postavljanje otvora

Moguće je definisati i nestandardne navoje definisanjem dimenzija i njih dodavati u standardne.






83

Kreiranje konusne rupe - iz Hole Definition prozora poziva se tabulator Type i iz padajuće liste se bira opcija Tapered. Dimenzije rupe se definišu u odgovarajućim poljima ovog prozora za dijalog.

Postavljanje otvora




84

Kreiranje upuštene rupe - iz Hole Definition prozora poziva se tabulator Type i iz padajuće liste se bira opcija Counterbored. Dimenzije rupe se definišu u odgovarajućim poljima ovog prozora za dijalog.

Dimenzije upuštene

rupe

Ploča sa upuštenim otvorima

Postavljanje otvora






85

Kreiranje rupe sa oborenom ivicom - iz Hole Definition prozora poziva se tabulator Type i iz padajuće liste se bira opcija Countersunk. Dimenzije rupe se definišu u odgovarajućim poljima ovog prozora za dijalog.

Dimenzije rupe sa oborenom

ivicom Ploča sa rupama sa oborenom ivicom

Postavljanje otvora




86

Kreiranje dvostepene rupe - iz Hole Definition prozora poziva se tabulator Type i iz padajuće liste se bira opcija Counterdriled. Dimenzije rupe se definišu u odgovarajućim poljima ovog prozora za dijalog.

Dimenzije dvostepene

rupe Ploča sa dvostepenim

rupama

Postavljanje otvora






87

Kreiranje zaobljenja (Fillets) - Kreiranje zaobljenja se vrši alatima iz palete Fillets koja se poziva iz palete Dress-Up Features.

Zaobljavanje ivica




88

Zaobljavanje ivica (Edge Fillet) - Za zaobljavanje ivica koristi se komanda Edge Fillet iz palete Fillets pri čemu se otvara prozora za dijalog Edge Fillet Definition.

Zaobljavanje ivica






89

Spoljašnja površina

izabrana za zaobljavanje

Dobijeno zaobljenje

Ivici izabrana za zaobljavanje

Dobijena zaobljena ivica

Zaobljavanje ivica




90

Upravljanje entitetima izabranim za zaobljavanje - Za upravljanje trenutno izabranim skupom entiteta za zaobljavanje aktivira se komanda Selection Filter sa desne strane polja Object(s) to fillet po čemu se ostvara prozor za dijalog za izbor objekata.

Zaobljavanje ivica






91

Upravljanje prostiranjem zaobljenja - (Fillet Propagation) – Selection Mode

Ivica izabrana za zaobljavanje

Zaobljavanje opcijom Tangent

propagation

Zaobljavanje opcijom Minimal

propagation

Zaobljavanje ivica




92

Odsecanje preklopljenih zaobljenja - (Triming the Overlaping Fillets)

Zaobljenje sa isključenom opcijom

Trim ribbons

Zaobljenje sa uključenom opcijom

Trim ribbons

Zaobljavanje ivica






93

Izbor ivica koje se ne deformišu - (Edge(s) to Keep)

Ivice deformisane zbog prilagođavanja radijusu zaobljenja

Model posle izbora ivica koje se ne deformišu

Zaobljavanje ivica




94

Postavljanje granica zaobljavanja - Limiting Element(s)

Ivice koje se zaobljavaju i

ograničavajući element

Dobijeno zaobljenje

Zaobljavanje ivica






95

Kreiranje zaobljenja različitih radijusa - (Variable Radius Fillet) - Poziva se komanda Variable Radius Fillet iz palete alata Fillets po čemu se ostvara prozor za dijalog Variable Radius Fillet Definition.

Zaobljavanje ivica




96

Zaobljenje sa različitim radijusima kreirano

zadavanjem radijusa na oba kraja ivice koja se zaobljava


zadavanjem dodatnih kontrolnih tačaka

Zaobljavanje ivica






97


izborom opcije Cubic


izborom opcije Linear

Zaobljavanje ivica




98

Kreiranje zaobljenja između dve spoljašnje površine - (Face-Face Fillet) - Poziva se komanda Face-Face Fillet iz palete alata Fillets po čemu se ostvara prozor za dijalog Face-Face Fillet Definition

Zaobljavanje ivica






99

Izabrane spoljašnje površine za zaobljavanje

Dobijeno zaobljenje između spoljašnjih

površina

Zaobljavanje ivica




100

Kreiranje trotangentnog zaobljenja - (Tritangent Fillet) - Poziva se komanda Tritangent Fillet iz palete alata Fillets po čemu se ostvara prozor za dijalog Tritangent Fillet Definition

Zaobljavanje ivica






101

Izabrane spoljašnje površine za zaobljavanje

Dobijeno zaobljenje između spoljašnjih

površina

Zaobljavanje ivica




102

Kreiranje oborenih ivica - (Chamfers) - Kreiranje oborenih ivica se vrši alatima iz palete Chamfers koja se poziva iz palete Dress-Up Features. Oborena ivica se može definisati preko rastojanja i ugla ili preko dva rastojanja.

Obaranje ivica






103

Ivica izabrane za obaranje Dobijena oborena ivica

Obaranje ivica




104

Dodavanje nagiba spoljašnjim površinama - (Draft)

Koristi se posebno za modeliranje delova koji se liju, kuju ili deformišu.

Radno okruženje Part obezbeđuje različite alata za dodavanje nagiba koji se nalaze u paleti alata Drafts.

Dodavanje nagiba






105

Dodavanje jednostavnog nagiba spoljašnjim površinama - Koristi se komanda Draft Angle iz Draft palete, pri čemu će se otvoriti Draft Definition prozor za dijalog.

Neutralna površina ostaje nepromenjena, dok se naginju samo izabrane površine.

Dodavanje nagiba

Izabrani elementi za naginjanje dobijaju roze boju, a neutralni element (površina) plavu.




106

Spoljašnje površine i ravni izabrane za

naginjanje

Dobijene nagnute spoljašnje površine

Dodavanje nagiba






107

Definisanje elementa za razdvajanje pri dodavanju nagiba na spoljašnje površine (neutralni element – srednja ravan)

Nagnuta spoljašnja površina sa izabranom

opcijom Parting=Neutral

Nagnuta spoljašnja površina sa izabranom opcijom Both sides

Dodavanje nagiba




108

Izabrane granični elementi

Dobijena nagnuta spoljašnja površina

Dodavanje nagiba

Definisanje graničnih elementa pri dodavanju nagiba na spoljašnje površine






109

Dodavanje nagiba korišćenjem linije senke - (Reflect Line) - Koristi se komanda Draft Reflect Line iz Draft palete, pri čemu će se otvoriti Draft Reflect Line Definition prozor za dijalog.

Dodavanje nagiba




110

Izabrana spoljašnja površina i ravan

Dobijena nagnuta spoljašnja površina

Dodavanje nagiba






111

Dodavanje nagiba promenljivog ugla - (Variable Angle Draft) Koristi se komanda Variable Agle Draft iz Draft palete, pri čemu će se otvoriti Draft Definition prozor za dijalog.

Po izboru neutralne površine i površine koja se naginje definišu se uglovi naginjanja u karakterističnim tačkama.

Dodavanje nagiba




112

Izabrani elementi Dobijena nagnuta površina

Dodavanje nagiba






113

Kreiranje tankozidnog fičera - (Shell) - Poziva se komanda Shell iz palete alata Dress-Up Features po čemu se ostvara prozor za dijalog Shell Definition.

Pri kreiranju tankozidnih profila moguće je neke spoljašnje površine ukloniti sa modela (opcija Faces to remove).

Kreiranje ljuski




114

Izabrane spoljašnje površine za uklanjanje

Dobijeni tankozidni model

Kreiranje ljuski






115

Kreiranje tankozidnog fičera različitih debljina zidova - (Multithickness Shell)

Izabrane spoljašnje površine

Dobijeni tankozidni model

Kreiranje ljuski




116

Potrebno je uraditi model sisaljke usisivača prikazane na slicikama A i B.

A - Model za Primer 10

B - Pogledi i dimenzije

Primer 10






117

Napraviti bazni fičer modela razvlačenjem skice duž selektovanog pravca, kao na slikama C do G.

C - Referentna skica D - Nacrtana tačka

Primer 10




118

E - Tačke koje definišu ravan

skice

F - Skica baznog fičera

G - Model posle kreiranja baznog

fičera

Primer 10






119

Kreirajte drugi fičer modela razvlačenjem skice pomoću alata Drafted Fillet Pad, kao na slikama H i I.

H - Skica drugog fičera

I - Model posle kreiranja drugog fičera

Primer 10




120

Kreirajte treći fičer odsecanjem nepotrebnog dela drugog fičera, kao na slikama J i K.

J - Skica trećeg fičera

K - Model posle kreiranja trećeg fičera

Primer 10






121

Zaoblite ivice na modelu, kao na slikama L, M, N i O.

L - Izabrane stranice M - Model posle

kreiranja zaobljenja

Primer 10




122

N - Ivice koje se ne selektuju O - Model posle drugog zaobljavanja

Primer 10






123

Napravite tankozidni model koristeći alat Shell, kao na slikama P i Q.

P - Stranice koje se uklanjaju Q - Konačni model

Primer 10




124

Potrebno je uraditi model plastičnog poklopca prikazanog na slikama A i B.

A - Model za Primer 11 B - Pogledi i dimenzije

Primer 11






125

Napravite bazni fičer modela razvlačenjem skice nacrtane u ZX ravni simetrično od ravni skice, kao na C i D.

C - Skica baznog fičera D - Model posle

kreiranja baznog fičera

Primer 11




126

Kreirajte drugi fičer razvlačenjem skice nacrtane u ravni koji je paralelna sa ravni XY, kao na E i F.



Primer 11






127

Dodajte zakošenje svim vertikalnim površinama modela, kao na slici G.

G - Model posle dodavanja zakošenja

Zaoblite ivice na modelu, kako je prikazano od slikama H do M.

H - Selektovane ivice

I - Model posle zaobljavanja prvog

dela ivica

Primer 11




128

J - Ivica koja se zaobljava

K - Model posle zaobljavanja

drugog dela ivica

L - Ivice koje se ne zaobljavaju

M - Zaobljen model

Primer 11






129

Napravite tankozidni model koristeći alat Shell sa uklanjanjem donje stranice modela, kao na N i O.

N - Stranica koja se uklanja

O - Rezultujući model

Primer 11




130

Napravite još dva fičera koristeći alat Pocket da završite model, kao na slici P.

P - Konačni model

Primer 11






131

Potrebno je uraditi model poluge kvačila prikazanog na slikama A i B.

A - Model za primer 12 B - Pogledi i dimenzije

Primer 12




132

Potrebno je uraditi model prikazan na slikama A i B.

A - Model za primer 13


Primer 13






133

Primer 14







134

Primer 15








135

Primer 16







136

Primer 17









137

Primer 18







138

Editovanje je jedan od najvažnijih aspekata ciklusa projektovanja proizvoda.

Ploča sa jednostavnim otvorima

Modifikovana ploča

Editovanje fičera






139

Metode editovanja koje koriste u CATIJI su:

Editovanje fičera

• Editovanje korišćenjem opcija definicije - (Definition Options) – Vrši se izabrom fičera iz stabla specifikicije i pozivanjem kontekstualnog menija. Kursor se pomeri na naziv fičera i izabre se opciju Definition, pri čemu se otvara prozor za dijalog u kome je moguće menjati parametre fičera.




140

Editovanje fičera

• Editovanje duplim klikom – duplim klikom na izabrani fičer (na modelu ili u stablu specifikacije) otvara se isti prozor kao i u prethodnom slučaju.

• Editovanje skica skiciranih fičera – duplim klikom na skicu ili izborom skice iz kontekstualnog menija ulazi se u Sketcher radno okruženje, gde je moguće koristiti sve alate za kreiranje i modifikovanje skica. Povratkom u Part Design radno okruženje menja se editovani fičer.






141

Editovanje fičera

• Promena ravni skice - Promena ravni i položaja skice se vrši korišćenjem Change Sketch Support iz padajućeg menija. Tada se otvara prozor za dijalog Sketch Positioning. Treba voditi računa i o načinu definisanja drugih fičera koji čine model dela. Ukoliko su drugi fičeri vezani za koordinatne ravni pri ovim promenama može doći do neželjenih promena modela .




142

Bazni fičer kreiran u YZ ravni

Model posle promene ravni skice baznog fičera u ZX

ravan

Kada se promeni ravan skice skiciranog fičera, ponekad se prikazuje prozor sa upozorenjem (Warning).

Editovanje fičera






143

Upravljanje fičerima pomoću funkcija - Cut, Copy i Paste – CATIA može da koristi mogućnosti funkcija Cut, Copy i Paste i za kopiranje fičera.

Dijagnostika ažuriranja – Ukoliko se posle editovanja ili modifikovanja fičera javi neki problem, pojavljuje prozor za dijalog Update Diagnose

Editovanje fičera




144

Isecanje, kopiranje i lepljenje (Cut, Copy i Paste) fičera i skica moguće je vršiti i iz jednog fajla u drugi

Kopiranje fičera korišćenjem prevlačenja (Drag and Drop)

Fičer koji se prevlači Dobijeni kopirani fičer

Editovanje fičera






145

Editovanje fičera

Prevlačenje je moguće vršiti i između dva fajla.




146

Kopiranje i lepljenje tela PartBodies) – Prilikom lepljenja tela moguće je izabrati i opciju Paste Special koja daje mogućnost izbora oblika zalepljenog tela.

Editovanje fičera






147

Brisanje nepotrebnih fičera – Vrši se izborom fičera i komandom Delete tasterom ili iz kontekstualnog menija.

Deaktiviranje fičera – Deaktiviranjem se fičer ne briše, ali se ne vidi ni na modelu ni na crtežu. Vrši se izborom fičera ikomandom Deactivate iz kontekstualnog menija.

Editovanje fičera




148

Aktiviranje deaktiviranih fičera – Deaktivirani objekti se mogu aktivirati komandom Activate, na sličan način kao što se vrši deaktiviranje.

Editovanje fičera

Definisanje radnog objekta Define in Work Object – predstavlja proces vraćanja modela u prethodnu fazu. Naziv radnog objekta u specifikacionom stablu je podvučen. Za prikaz celog modela potrebno je da radni objekat bude PartBody.






149

Menjanje redosleda objekata predstavlja proces promene redosleda modeliranja fičera, koji može dovesti i do promene modela. Vrši se komandom Reorder koja se poziva iz kontekstualnog menija. Promena redosleda se može vršiti i pomeranjem oznake fičera na specifikacionom stablu.

Editovanje fičera




150

Model posle postavljanja

tankozidnog fičera

Model posle promene redosleda tankozidnog fičera

Editovanje fičera

Model sa otvorima na gornjoj površini






151

Razumevanje odnosa matičnog i izvedenog (Parent Child) fičera - vrši se pozivanjem kontekstualnog menija i izborom opcije Parents/Children.

Editovanje fičera




152

Radno okruženje Part obezbeđuje alata za merenje rastojanja, ugla, poluprečnika i momenata inercije modela. Alati za ova merenja se nalaze u paleti Measure.

Merenje između različitih elemenata Za merenje rastojanja i ugla između dva elementa aktivira se komanda Measure Between iz Measure palete alata pri čemu se otavara prozor za dijalog Measure Between.

Merenje elemenata






153

Merenje detalja - Za merenje elemenata aktivira se komanda Measure Item iz Measure palete alata pri čemu se otavara prozor za dijalog Measure Item.

Merenje elemenata




154

Merenje momenta inercije Za merenje momenata inercije elemenata aktivira se komanda Measure Inertia iz Measure palete alata pri čemu se otavara prozor za dijalog Measure Inertia.

Merenje elemenata






155

Potrebno je uraditi model dela prema slikama A i B.

Posle kreiranja modela uraditi sledeće modifikacije: 1. Promeniti dve rupe na čeonoj površini u rupe sa

oborenim ivicama. 2. Promeniti rupu na desnoj površini u rupu sa

upuštenom ivicom. 3. Promeniti zakrivljenu površinu gornje površine

modela u pravougaonu, kao na slici.

Primer 19




156



Primer 19

C - Model posle urađenih izmena






157

U Part okruženju i napraviti bazni fičer razvlačenjem skice nacrtane u ZX ravni, kao na slikama D i E.

D - Skica baznog fičera E – Model baznog

fičera

Primer 19




158

Napravite drugi fičer razvlačenjem skice nacrtane na prednjoj površini baznog fičera, kao na slikama F i G.

F - Skica drugog fičera

G - Model posle kreiranja drugog

fičera

Primer 19






159

Zaobliti desnu i levu ivicu modela, kao na slici H.

Postaviti rupa na prednjoj i desnoj strani modela, kao na slici H.

H - Model posle kreiranja svih

fičera

Primer 19




160

Promeniti model, kao na slikama I i J.

I - Skica posle promene J - Model posle promene

Primer 19






161

Uraditi model dela prema slikama A i B. Posle kreiranja modela promeniti zadate dimenzije (slikama C).



Primer 20




162

C - Dimenzije koje treba promeniti

Primer 20






163

Kreirati bazni fičer modela razvlačenjem skice nacrtane u ZX ravni, kao na slikama D i E.

D - Skica baznog fičera

E – Model baznog fičera

Primer 20




164

Kreirajte drugi fičer modela razvlačenjem skice nacrtane na prednjoj strani baznog fičera, kao na slikama F i G.

F - Skica drugog fičera

G - Model posle kreiranja drugog fičera

Primer 20






165

Kreirajte treći fičer modela razvlačenjem skice nacrtane na prednjoj strani modela, kao na slikama H i I.

H - Skica trećeg fičera I - Model posle kreiranja trećeg fičera

Primer 20




166

Napravite rupe pomoću alata Hole (slika J).

Zaoblite ivice modela (slika K).

K - Konačni model

J - Model posle kreiranja upuštene rupe

Primer 20






167

Izmenite model (slika L).

L - Model posle urađenih izmena

Primer 20




168

Napraviti model dela prema slikama A i B. Po kreiranju modela potrebno ga je promeniti prema slici. Rupe sa upuštenom ivicom treba promeniti u rupe sa oborenom ivicom, a pravouhgoni prorez zameniti prorerezom u obliku izduženog otvora (slika C).


Primer 21






169


Primer 21




170

C - Izmenjen model

Primer 21






171

Uraditi model prema slikama A i B.


Primer 22




172

Primer 23








173

Primer 24






174

Primer 25









175

Primer 26






176

Translacija tela (Translating Bodies) - Za translaciju aktuelnog tela poziva se paleta alata za transformacije aktiviranjem strelice na dole sa desne strane dugmića Translation iz palete alata Transformation Features, pri čemu se otvara paleta alata Transformation.

Transformacije modela






177

Izborom komande Translation iz palete alata Transformations se otvara prozor za dijalog sa upitom, kao što je prikazano na slici. Aktiviranjem opcije Yes otvara se prozor za dijalog Translate Definition. Translacija se definiše vektorom koji se može zadati preko pravca i rastojanja, pomoću dve tačke ili preko koordinata.





178

Ravan izabrana za referentni pravac Dobijeno translirano

telo







179

Rotacija tela (Rotating Bodies) vrši se izborom komande Rotation iz palete alata Transformations, pri čemu se otvara prozor za dijalog Rotate Definition u kojem se definiše osa i ugao zaokretanja.

Izabrana ose rotacije Dobijeno rotirano telo





180

Kreiranje simetričnih fičera (Symmetry Features) vrši se izborom komande Symmetry iz palete alata Transformations i otvara se prozor za dijalog Symmetry Definition.

Ravan izabrana za simetriju

Dobijeni simetrični fičer







181

Simetrično preslikavanje fičera i tela (Mirroring Features and Bodies) - Potrebno je pozvati komandu Mirror iz Transformation Definition prozora za dijalog, pri čemu se otvara Mirror Definition prozor za dijalog.

Izabrani fičer i ravan simetričnog preslikavanja

Dobijeni simetrično preslikani fičer





182

Spoljašnja površina izabrana kao

ravan simetričnog preslikavanja

Dobijeni simetrično preslikani model







183

Višestruko pravougaono kopiranje (Rectangular Patterns) – vrši se izborom komande Rectangular Pattern iz Patterns palete alata i otvara se prozor za dijalog Rectangular Pattern Definition.





184

Izabrani fičer i pravac

Višestruke pravougaone kopije

Višestruke pravougaone kopije

Izabrani fičer i pravci







185

Izabrani pravci

Višestruke pravougaone kopije tela

Višestruke kopije sa isključenom opcijom Keep

Specifications Višestruke kopije sa uključenom

opcijom Keep Specifications





186

Višestruko kopiranje sa svim kopijama

Višestruko kopiranje sa izostavljanjem pojedinih

kopija


Moguće je izostaviti (a kasnije i vratiti) pojedine kopije, jednostavnim klikom na tačke koje ih označavaju.






187


Fičer koji se višestruko kopira postavljen je u ugao matrice. Njegov položaj i zaokretanje pravaca kopiranja se vrši u proširenom prozoru za dijalog




188

Fičer koji se višestruko kopira

Položaj matičnog fičera u višestrukim

kopijama

Promenjeni položaj matičnog fičera Zaokrenute višestruke kopije







189

Višestruko kružno kopiranje (Circular Patterns) – Vrši se komandom Circular Pattern iz palete alata Patterns, pri čemu se otvara prozor za dijalog Circular Pattern Definition.





190

Fičer za višestruko kopiranje i referentni

element

Dobijene višestruke kopije fičera







191


Moguće je praviti više kopija, višestrukih kružnih kopija Crown.




192

Različiti parametri koji se koriste za definisanje

višestrukog kopiranja u obliku venca

Dobijene višestruke kopije po

definisanju parametara venca







193

Višestruke kopije sa radijalnim

zaokretanjem kopija - Radial aligment

Višestruke kopije bez radijalnog

zaokretanjem kopija - Radial aligment


Da li kopije zaokrenute ili ne definiše se opcijom Radial aligment.




194

Kreiranje korisnički definisanih višestrukih kopija (User Patterns) - Izabere se fičer za višestruko kopiranje, a zatim komanda User Pattern iz palete alata Patterns, po čemu se otvara prozor za dijalog User Pattern Definition.


Tačke koje definišu položaj kopija se definišu u Sketcher radnom okruženju, kao posebna skica.






195

Fičer i referentna skica Dobijene višestruke kopije





196

Umanjivanje i uvećavanje modela (Scaling) - Poziva se komanda Scaling iz palete alata Transformation Features palete alata, po čemu se otvara prozor za dijalog Sacaling Definition


U polju Reference se bira element u odnosu na koji sa vrši skaliranje, a u polju Ratio faktor uvećanja.






197

Dodatna tela se unose u model alatima Insert. Za pozivanje palete alata Insert potrebno je pomeriti kursor na bilo koju paletu alata i pozvati kontekstualni meni. Iz ovog menija bira se opcija Insert i otvara se istoimena paleta alata.

Rad sa dodatnim telima




198

Unošenje novog tela (Inserting a New Body)

Unošenje novog tela korišćenjem prozora za dijalog - Za unošenje tela korišćenjem ovog alata potrebno je izabrati komandu Body By Dialog Box iz palete alata Container Body koja se otvara aktiviranjem strelice na dole na ikonici Body.







199

Unošenje tela u fičeru sklopa

Primena Bulovih operacija na tela. Posle unošenja tela moguće je primeniti Bulove operacije, kao što su sabiranje dva tela, oduzimanje jednog dela od drugog, ostavljanje zajedničkog dela dva tela, i slično.





200

Sklapanje tela - Za sklapanje dva tela međusobom, izabrati komandu Assemble iz palete alata Boolean Operations, pri čemu se otvara prozor za dijalog Assemble.







201

Tela koja treba

sklopiti

Dobijeno sklopljeno telo

Udubljeni fičer i

matično telo Dobijeno sklopljeno telo





202

Sabiranje tela (Adding Bodies) Alat Add se koristi da se međusobno saberu tela. Po pozivanju ovog alata otvara se prozor za dijalog Add.

Tela koja treba sabrati Rezultujuće telo







203

Oduzimanje tela (Subtracting Bodies) - Alat Remove se koristi da se oduzimanje izabranog od drugog tela. Po pozivanju ovog alata otvara se prozor za dijalog Remove.

Telo koje treba ukloniti i matično telo Rezultujuće telo





204

Presecanje tela (Intersecting Bodies) - Alat Intersection se koristi da se zadrži zajednički deo dva tela koja se presecaju, a uklanja ostale delove oba tela. Po pozivanju ovog alata otvara se prozor za dijalog Intersect.

Tela koja treba izabrati

Rezultujuće telo







205

Trimovanje tela (Trimming Bodies) - Po pozivanju alata Union Trim program postavlja upit da se izabere telo za trimovanje. Matično telo se ne može trimovati. Zatim se otvara prozor za dijalog Trim Definition.

Telo koje treba trimovati i izabrana spoljašnja

površina koja određuje deo tela

koji ostaje Rezultujuće

trimovano telo





206

Uklanjanje delova (Remove Lump) - Po pozivanju alata Remove Lump program postavlja upit da se izabere telo za trimovanje. Izabrati telo iz geometrijske oblasti po čemu se otvara prozor za dijalog Remove Lump Definition (Trim).

Spoljašnja površina

izabrana za uklanjanje

Rezultujuće telo posle uklanjanja dela







207

Za kreiranje rebara se koristi otvorena skica čiji krajevi presecaju površine između kojih se postavlja rebro.

Postavljanje rebara krutosti

Rebra krutosti se generalno dodaju da se poveća krutost komponenata pri velikim opterećenjima.

Za postavljanje rebara krutosti izabrati alat Stiffener iz palete alata Sketch-Based Features po čemu se otvara prozor za dijalog Stiffener Definition.




208

Skica za rebra krutosti

Skica za rebra

krutosti

Dobijeno rebro krutosti

Dobijeno rebro krutosti

Postavljanje rebara krutosti






209

Primer 27






210

Napravite bazni fičer modela, kao na slici C.

Postavite nagnute ivice na bazni fičer, kao što je prikazano na slici D.

C - Bazni fičer modela

D - Model posle zakošenja stranica

(draft)

Primer 27






211

Korišćenjem alata pocket napravite donji deo modela, kao na slici E.

Zaoblite ivice modela, kao na slikama F i G.

E - Model posle kreiranja pocket fičera

F - Ivice koje se zaobljavaju

G - Model, posle zaobljavanja

ivica

Primer 27




212

Napravite tankozidni model i uklonite gornju stranicu.

Koristeći alat pocket napravite otvore za odvođenje vode iz kutije za sapun, kao na slici H.

H - Model, posle kreiranja rupe

Primer 27






213

Višestrukim kopiranjem napravite ostale rupe, kao na slikama I i J.

I - Ivica koja se selektuje

J – Model sa otvorima

Primer 27




214

Napravite nožicu kutije koristeći alate Pad, Draft i Edge Fillet.

K- Model, posle kreiranja nožice

Primer 27






215

Umnožite nožicu, kao na slikama L i M.

L - Pravci višestrukog kopiranja

M - Konačni model

Primer 27




216

Primer 28








217

Kreirajte bazni fičer modela zaokretanjem skice nacrtane u YZ ravni, kao na slici C.

Napravite tankozidni model uklanjanjem donje stranice modela, kao na slici D.


D - Model, posle kreiranja tankozidnog

fičera

Primer 28




218

Napravite pad fičer na spoljašnjoj strani baznog fičera, slika E.

Iskoristite alat Circular Pattern da dobijete model kao na slici F.

E - Model, posle kreiranja pad fičera

F - Model, posle umnožavanja zadnjeg fičera

Primer 28






219

Napravite otvor na gornjoj stranici baznog fičera, slika G.

Umnožite rupu alatom Rectangular Pattern, kao na slici H.

G - Model sa otvorom

H - Model, posle umnožavanja

otvora

Primer 28




220

Kreirajte preostali fičer modela, slika I.

I - Konačni model

Primer 28






221

Primer 29






222

Primer 30









223

Primer 31






224

Primer 32








225

Primer 33







226

Primer 34









227

Kreiranje rebrastih fičera (Rib Features) - Za kreiranje rebrastih fičera koristi se komanda Rib iz Sketch-Based Features palete alata, po čemu se otvara prozor za dijalog Rib Definition.

Izabrani profil i centralna kriva Dobijeni rebrasti fičer

Ostali alati za modeliranje




228

Profil i centralna

kriva koje se ne dodiruju

Dobijeni rebrasti fičer

Dobijeni rebrasti fičer

Zatvoren profil i

zatvorena centralna

kriva

Kreiranje rebara






229

Definisanje pravca razvlačenja - (Pulling Direction) U ovom polju se definiše pravac razlačenje, odnosno pravac na koji je profil upravan za vreme razvlačenja po putanji.

Izabrani profil, centralna

kriva i pravac razvlačenja

Rebrasti fičer bez pravca

razvlačenja

Rebro posle definisanja

pravca razvlačenja

Kreiranje rebara




230

Spajanje kraja spoljašnje površine i rebra - (End Faces and the Rib)

Profi i centralna kriva

Rebrasti fičer sa isključenom

opcijom Merge rib’s end

Rebrasti fičer sa uključenom

opcijom Merge rib’s end

Kreiranje rebara






231

Kreiranje tankozidnog rebrastog fičera (Thin Rib) - Tankozidni rebrasti fičer se kreira izborom opcije Thick Profile u Rib Definition prozoru za dijalog.

Thin Rib oblast Rib Definition

prozora za dijalog Tankozidni rebrasti fičer

Kreiranje rebara




232

Definisanje referentne površine (Reference Surface) Pravac profila pri kretanju po putanji definisan je izabranom spoljašnjom površinom.

Profi, centralna kriva i referentna

površina koje treba izabrati

Kreiranje rebara






233

Rebrasti fičer sa uključenom opcijom

Keep Angle u oblasti Profil area

Rebrasti fičer po definisanju

referentne površine

Kreiranje rebara




234

Kreiranje rebrastog fičera korišćenjem otvorenog profila i otvorene centralne krive.

Profil i centralna kriva Dobijeni rebrasti fičer

Kreiranje rebara






235

Kreiranje ureza (Slot Features) - Alat Slot se koristi, slično kao i alat Rib, ali da se ukloni materijal kretanjem profila duž centralne krive. Za kreiranje ovog fičera bira se ikonica Slot iz Sketched-Based Features palete alata, po čemu se otvara prozor za dijalog Slot Definition .

Kreiranje ureza




236

Dobijeni urezani fičer Urez po uključivanju opcije Merge slot’s

Profil i centralna kriva

Kreiranje ureza






237

Spajanje različitih preseka - Kreiranje loft fičera (Lofted Features) Izborom komande Loft iz palete alata Sketch-Based Features otvara se prozor za dijalog Multi-sections Solid Definition.

Spajanje različitih preseka




238

Preseci izabrani za spajanje Dobijeni loft fičer







239

Spajanje preseka sa različitim brojem čvorova. Za kreiranje ove vrste fičera, pozvati prozor za dijalog Multi-section

Solid Definition i izabrati trouglasti i

pravougaoni presek.

Ako se zahteva izabrati tačke zatvaranja.

Sada se bira Coupling tabulator.





240

Preseci, tačke zatvaranja i veze Dobijeni loft fičer







241

Spajanje kružnih i poligonalnih preseka

Preseci, tačke zatvaranja i veze

Dobijeni loft fičer





242

Spajanje preseka duž splajn linije - Za kreiranje ove vrste fičera, otvoriti Spline tabulator u prozoru za dijalog Multi-section Solid Definition.

Izabrani preseci i slajn







243

Kreiranje loft fičera sa vodećim linijama

Loft fičer bez izbora splajna

Loft fičer sa selekcijom splajna

Preseci i vodeće linije

Dobijeni loft fičer





244

Spajanje različitih preseka sa uklanjanjem materijala -(Removed Lofted Features) - Izborom komande Remove Loft otvara se prozor za dijalog Removed Multi-sections Solid Definition.







245

Izabrani preseci i splajn

Dobijeni loft fičer sa uklanjanjem materijala





246

Primer 35








247

Kreirajte bazni fičer modela, kao na slici C.

Kreirajte rebrasti fičer, kao na slikama D do G.


D - Skica centralne krive E - Skica profila

Primer 35




248

F - Skice za rebrasti fičer G - Model posle kreiranja rebrastog fičera

Primer 35






249

Kreirajte loft fičer, kao na slikama H i I.

H - Drugi deo loft fičera

I - Model posle kreiranja loft ffičera

Primer 35




250

Zaoblite ivice modela (slika J).

Napravite tankozidni fičer sa uklonjenim donje i leve ravne stranice, kao na slici K.

J - Model posle zaobljavanja ivica

K - Tankozidni model

Primer 35






251

Napravite ostale fičere da završite model, kao na slici L.

L - Konačni model

Primer 35




252

Primer 36









253

Nacrtajte skicu za kreiranje loft fičera sa linijama vođenja. Skica se sastoji iz dve površine i tri linije vođenja, od slike C do H.

C - Skica prve linije vođenja

D - Skica druge linije vođenja

Primer 36




254

F - Skica prvog profila

G - Skica drugog profila

H - Model posle crtanja

svih skica

Primer 36

E - Skica treće linije vođenja






255

Kreirajte bazni fičer spajanjem dva profila uz pomoć linija vođenja, kao na slikama I i J.

I - Profili i linije vođenja koje se

selektuju

J - Bazni fičer modela

Primer 36




256

Zaoblite ivice baznog fičera, kao na slikama K do N.

K - Ivice koje se zaobljavaju

L - Model posle zaobljavanja

Primer 36






257

M - Ivice koje se zaobljavaju N - Model posle zaobljavanja

Primer 36




258

Napravite tankozidni model sa uklanjanjem prednje i donje stranice modela, slika O.

O - Konačni model

Primer 36






259

Primer 37







260

Primer 38









261

Primer 34





osnove 3d modeliranja u cad softverima

Documents