paper-i · 1. ‡ÃÖ ¯Öéšü Ûêú ‰ú¯Ö¸ü ×®ÖµÖŸÖ Ã£ÖÖ®Ö ¯Ö¸ü...

24
1. ‡ÃÖ ¯Öéš Ûê ‰ ¯Ö¸ ×®ÖμÖŸÖ Ã£ÖÖ®Ö ¯Ö¸ †¯Ö®ÖÖ ¸Öê»Ö ®Ö´²Ö¸ ×»Ö×ÜÖ‹ … 2. ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿®Ö-¯Ö¡Ö ´Öë ÃÖÖš (60) ²ÖÆã×¾ÖÛ »¯ÖßμÖ ¯ÖÏ¿®Ö Æï, וִ֮Öë ÃÖê ˆ´´Öߤ¾ÖÖ¸ Û Öê ×Û ÃÖß ³Öß ¯Ö“ÖÖÃÖ (50) ¯ÖÏ¿®Ö Û Ö ˆ¢Ö¸ ¤ê®ÖÖ ÆÖêÝÖÖ … ˆ´´Öߤ¾ÖÖ¸ «Ö¸Ö ¯Ö“ÖÖÃÖ ÃÖê †×¬ÖÛ ¯ÖÏ¿®ÖÖë Û Ö ˆ¢Ö¸ ¤ê®Öê ¯Ö¸ ˆ´´Öߤ¾ÖÖ¸ «Ö¸Ö פμÖê ÝÖμÖê ¯ÖÏ£Ö´Ö ¯Ö“ÖÖÃÖ ¯ÖÏ¿®ÖÖë Û Ö ´Öæ»μÖÖÓÛ ®Ö ×Û μÖÖ •ÖÖμÖêÝÖÖ … 3. ¯Ö¸ßõÖÖ ¯ÖÏÖ¸´³Ö ÆÖê®Öê ¯Ö¸, ¯ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛ Ö †Ö¯ÖÛ Öê ¤ê ¤ß •ÖÖμÖêÝÖß … ¯ÖÆ»Öê ¯ÖÖÑ“Ö ×´Ö®Ö™ †Ö¯ÖÛ Öê ¯ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛ Ö ÜÖÖê»Ö®Öê ŸÖ£ÖÖ ˆÃÖÛ ß ×®Ö´®Ö×»Ö×ÜÖŸÖ •ÖÖÑ“Ö Ûê ×»Ö‹ פμÖê •ÖÖμÖëÝÖê, וÖÃÖÛ ß •ÖÖÑ“Ö †Ö¯ÖÛ Öê †¾Ö¿μÖ Û ¸®Öß Æî : (i) ¯ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛ Ö ÜÖÖê»Ö®Öê Ûê ×»Ö‹ ¯Öã×ßÖÛ Ö ¯Ö¸ »ÖÝÖß Û ÖÝÖ•Ö Û ß ÃÖᯙ / ¯ÖÖê×»Ö£Öß®Ö ²ÖîÝÖ Û Öê ± Ö›Ì »Öë … ÜÖã»Öß Æã‡Ô μÖÖ ×²Ö®ÖÖ Ã™ßÛ ¸-ÃÖᯙ / ײ֮ÖÖ ¯ÖÖê×»Ö£Öß®Ö ²ÖîÝÖ Û ß ¯Öã×ßÖÛ Ö Ã¾ÖßÛ Ö¸ ®Ö Û ¸ë … (ii) Û ¾Ö¸ ¯Öéš ¯Ö¸ ”¯Öê ×®Ö¤ì¿ÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ ¯ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛ Ö Ûê ¯Öéš ŸÖ£ÖÖ ¯ÖÏ¿®ÖÖë Û ß ÃÖÓÜμÖÖ Û Öê †“”ß ŸÖ¸Æ “ÖîÛ Û ¸ »Öë ×Û μÖê ¯Öæ¸ê Æï … ¤ÖêÂÖ¯ÖæÞÖÔ ¯Öã×ßÖÛ Ö ×•Ö®Ö´Öë ¯Öéš/¯ÖÏ¿®Ö Û ´Ö ÆÖë μÖÖ ¤ã²ÖÖ¸Ö †Ö ÝÖμÖê ÆÖë μÖÖ ÃÖß׸μÖ»Ö ´Öë ®Ö ÆÖë †£ÖÖÔŸÖ ×Û ÃÖß ³Öß ¯ÖÏÛ Ö¸ Û ß ¡Öã×™¯ÖæÞÖÔ ¯Öã×ßÖÛ Ö Ã¾ÖßÛ Ö¸ ®Ö Û ¸ë ŸÖ£ÖÖ ˆÃÖß ÃÖ´ÖμÖ ˆÃÖê »ÖÖî™ÖÛ ¸ ˆÃÖÛê ãÖÖ®Ö ¯Ö¸ ¤æÃÖ¸ß ÃÖÆß ¯ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛ Ö »Öê »Öë … ‡ÃÖÛê ×»Ö‹ †Ö¯ÖÛ Öê ¯ÖÖÑ“Ö ×´Ö®Ö™ פμÖê •ÖÖμÖëÝÖê … ˆÃÖÛê ²ÖÖ¤ ®Ö ŸÖÖê †Ö¯ÖÛ ß ¯ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛ Ö ¾ÖÖ¯ÖÃÖ »Öß •ÖÖμÖêÝÖß †Öî¸ ®Ö Æß †Ö¯ÖÛ Öê †×ŸÖ׸ŒŸÖ ÃÖ´ÖμÖ ×¤μÖÖ •ÖÖμÖêÝÖÖ … (iii) ‡ÃÖ •ÖÖÑ“Ö Ûê ²ÖÖ¤ ¯ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛ Ö Û Ö Û Öê› OMR ¯Ö¡ÖÛ ¯Ö¸ †Ó×Û ŸÖ Û ¸ë †Öî¸ OMR ¯Ö¡ÖÛ Û ß ÛÎ ´Ö ÃÖÓÜμÖÖ ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛ Ö ¯Ö¸ †Ó×Û ŸÖ Û ¸ ¤ë … 4. ¯ÖÏŸμÖêÛ ¯ÖÏ¿®Ö Ûê ×»Ö‹ “ÖÖ¸ ˆ¢Ö¸ ×¾ÖÛ »¯Ö (A), (B), (C) ŸÖ£ÖÖ (D) פμÖê ÝÖμÖê Æï … †Ö¯ÖÛ Öê ÃÖÆß ˆ¢Ö¸ Ûê ¾Öé¢Ö Û Öê ¯Öê®Ö ÃÖê ³Ö¸Û ¸ Û Ö»ÖÖ Û ¸®ÖÖ Æî •ÖîÃÖÖ ×Û ®Öß“Öê פÜÖÖμÖÖ ÝÖμÖÖ Æî … ˆ¤ÖƸÞÖ : •Ö²Ö×Û (C) ÃÖÆß ˆ¢Ö¸ Æî … 5. ¯ÖÏ ¿®Ö-¯Ö¡Ö I †Öî ¸ ¯ÖÏ ¿®Ö-¯Ö¡Ö II Ûê ×»Ö‹ ‹Û Æß OMR ¯Ö¡ÖÛ Æî •ÖÖê ‡ÃÖ ¯ÖÏ ¿®Ö ¯Öã×ßÖÛ Ö Ûê †®¤¸ פμÖÖ ÝÖμÖÖ Æî … ¯ÖÏ¿®ÖÖë Ûê ˆ¢Ö¸ Ûê ¾Ö»Ö OMR ¯Ö¡ÖÛ ¯Ö¸ Æß †Ó×Û ŸÖ Û ¸®Öê Æï … μÖפ †Ö¯Ö OMR ¯Ö¡ÖÛ ¯Ö¸ פμÖê ÝÖμÖê ¾Öé¢Ö Ûê †»ÖÖ¾ÖÖ ×Û ÃÖß †®μÖ Ã£ÖÖ®Ö ¯Ö¸ ˆ¢Ö¸ דÖÅ®ÖÖÓ×Û ŸÖ Û ¸ŸÖê Æï, ŸÖÖê ˆÃÖÛ Ö ´Öæ»μÖÖÓÛ ®Ö ®ÖÆà ÆÖêÝÖÖ … 6. †®¤¸ פμÖê ÝÖμÖê ×®Ö¤ì¿ÖÖë Û Öê ¬μÖÖ®Ö¯Öæ¾ÖÔÛ ¯ÖœÌë … 7. Û ““ÖÖ Û Ö´Ö (Rough Work) ‡ÃÖ ¯Öã×ßÖÛ Ö Ûê †×®ŸÖ´Ö ¯Öéš ¯Ö¸ Û ¸ë … 8. μÖפ †Ö¯Ö OMR ¯Ö¡ÖÛ ¯Ö¸ ×®ÖμÖŸÖ Ã£ÖÖ®Ö Ûê †»ÖÖ¾ÖÖ †¯Ö®ÖÖ ®ÖÖ´Ö, ¸Öê»Ö ®Ö´²Ö¸, ± Öê®Ö ®Ö´²Ö¸ μÖÖ Û Öê‡Ô ³Öß ‹êÃÖÖ ×“ÖÅ®Ö ×•ÖÃÖÃÖê †Ö¯ÖÛ ß ¯ÖÆ“ÖÖ®Ö ÆÖê ÃÖÛê , †Ó×Û ŸÖ Û ¸ŸÖê Æï †£Ö¾ÖÖ †³Ö¦ ³ÖÖÂÖÖ Û Ö ¯ÖÏμÖÖêÝÖ Û ¸ŸÖê Æï, μÖÖ Û Öê‡Ô †®μÖ †®Öã×“ÖŸÖ ÃÖÖ¬Ö®Ö Û Ö ¯ÖÏμÖÖêÝÖ Û ¸ŸÖê Æï, •ÖîÃÖê ×Û †Ó×Û ŸÖ ×Û μÖê ÝÖμÖê ˆ¢Ö¸ Û Öê ×´Ö™Ö®ÖÖ μÖÖ ÃÖ±ê ¤ ÃμÖÖÆß ÃÖê ²Ö¤»Ö®ÖÖ ŸÖÖê ¯Ö¸ßõÖÖ Ûê ×»ÖμÖê †μÖÖêÝμÖ ‘ÖÖê×ÂÖŸÖ ×Û μÖê •ÖÖ ÃÖÛ ŸÖê Æï … 9. †Ö¯ÖÛ Öê ¯Ö¸ßõÖÖ ÃÖ´ÖÖ¯ŸÖ ÆÖê®Öê ¯Ö¸ ´Öæ»Ö OMR ¯Ö¡ÖÛ ×®Ö¸ßõÖÛ ´ÖÆÖê¤μÖ Û Öê »ÖÖî™Ö®ÖÖ †Ö¾Ö¿μÖÛ Æî †Öî¸ ¯Ö¸ßõÖÖ ÃÖ´ÖÖׯŸÖ Ûê ²ÖÖ¤ ˆÃÖê †¯Ö®Öê ÃÖÖ£Ö ¯Ö¸ßõÖÖ ³Ö¾Ö®Ö ÃÖê ²ÖÖƸ ®Ö »ÖêÛ ¸ •ÖÖμÖë … ÆÖ»ÖÖÓ×Û †Ö¯Ö ¯Ö¸ßõÖÖ ÃÖ´ÖÖׯŸÖ ¯Ö¸ ´Öæ»Ö ¯ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛ Ö ŸÖ£ÖÖ OMR ¯Ö¡ÖÛ Û ß ›ã¯»ÖßÛê ™ ¯ÖÏ×ŸÖ †¯Ö®Öê ÃÖÖ£Ö »Öê •ÖÖ ÃÖÛ ŸÖê Æï … 10. Ûê ¾Ö»Ö ®Öß»Öê/Û Ö»Öê ²ÖÖ»Ö ¯¾ÖÖ‡Õ™ ¯Öê®Ö Û Ö Æß ‡ÃŸÖê´ÖÖ»Ö Û ¸ë … 11. ×Û ÃÖß ³Öß ¯ÖÏÛ Ö¸ Û Ö ÃÖÓÝÖÞÖÛ (Ûî »ÖÛã »Öꙸ) μÖÖ »ÖÖÝÖ ™ê²Ö»Ö †Öפ Û Ö ¯ÖÏμÖÖêÝÖ ¾ÖÙ•ÖŸÖ Æî … 12. ÝÖ»ÖŸÖ ˆ¢Ö¸Öë Ûê ×»Ö‹ Û Öê‡Ô ®ÖÛ Ö¸ÖŸ´ÖÛ †ÓÛ ®ÖÆà Æï … 13. μÖפ †ÓÝÖÏê•Öß μÖÖ ØÆ¤ß ×¾Ö¾Ö¸ÞÖ ´Öë Û Öê‡Ô ×¾ÖÃÖÓÝÖ×ŸÖ ÆÖê, ŸÖÖê †ÓÝÖÏê•Öß ×¾Ö¾Ö¸ÞÖ †Ó×ŸÖ´Ö ´ÖÖ®ÖÖ •ÖÖ‹ÝÖÖ … 1. Write your roll number in the space provided on the top of this page. 2. This paper consists of sixty (60) multiple-choice type of questions, out of which the candidate would be required to answer any fifty (50) questions. In the event of the candidate attempting more than fifty questions, the first fifty questions attempted by the Candidate would be evaluated. 3. At the commencement of examination, the question booklet will be given to you. In the first 5 minutes, you are requested to open the booklet and compulsorily examine it as below : (i) To have access to the Question Booklet, tear off the paper seal / polythene bag on the booklet. Do not accept a booklet without sticker-seal / without polythene bag and do not accept an open booklet. (ii) Tally the number of pages and number of questions in the booklet with the information printed on the cover page. Faulty booklets due to pages/questions missing or duplicate or not in serial order or any other discrepancy should be got replaced immediately by a correct booklet from the invigilator within the period of 5 minutes. Afterwards, neither the Question Booklet will be replaced nor any extra time will be given. (iii) After this verification is over, the Test Booklet Code should be entered in the OMR Sheet and the OMR Sheet Number should be entered on this Test Booklet. 4. Each item has four alternative responses marked (A), (B), (C) and (D). You have to darken the circle as indicated below on the correct response against each item. Example : where (C) is the correct response. 5. Your responses to the items are to be indicated in the OMR Sheet given inside this Booklet, which is common for Paper I and Paper II. If you mark at any place other than in the circle in the OMR Sheet, it will not be evaluated. 6. Read instructions given inside carefully. 7. Rough Work is to be done in the end of this booklet. 8. If you write your Name, Roll Number, Phone Number or put any mark on any part of the OMR Sheet, except for the space allotted for the relevant entries, which may disclose your identity, or use abusive language or employ any other unfair means such as change of response by scratching or using white fluid, you will render yourself liable to disqualification. 9. You have to return the original OMR Sheet to the invigilators at the end of the examination compulsorily and must not carry it with you outside the Examination Hall. You are however, allowed to carry original question booklet and duplicate copy of OMR Sheet on conclusion of examination. 10. Use only Blue/Black Ball point pen. 11. Use of any calculator or log table etc., is prohibited. 12. There is no negative marks for incorrect answers. 13. In case of any discrepancy in the English and Hindi versions, English version will be taken as final. Z-00 P.T.O. Signature and Name of Invigilator OMR Sheet No. : ............................................ (To be filled by the Candidate) Roll No. (In words) 1. (Signature) __________________________ (Name) ____________________________ 2. (Signature) __________________________ (Name) ____________________________ Roll No.________________________________ PAPER-I Test Booklet Code [Maximum Marks : 100 Time : 1 1 / 4 hours] Number of Pages in this Booklet : 24 Number of Questions in this Booklet : 60 Instructions for the Candidates ¯Ö¸ßõÖÖÙ£ÖμÖÖë Ûê ×»Ö‹ ×®Ö¤ì¿Ö (In figures as per admission card) Z D 00 1 4

Upload: others

Post on 12-Aug-2020

20 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: PAPER-I · 1. ‡ÃÖ ¯Öéšü Ûêú ‰ú¯Ö¸ü ×®ÖµÖŸÖ Ã£ÖÖ®Ö ¯Ö¸ü †¯Ö®ÖÖ ¸üÖê»Ö ®Ö´²Ö¸ü ×»Ö×ÜÖ‹ … 2. ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿®Ö-¯Ö¡Ö

1. ‡ÃÖ ¯Öéšü Ûêú ‰ú¯Ö¸ü ×®ÖµÖŸÖ Ã£ÖÖ®Ö ¯Ö¸ü †¯Ö®ÖÖ ¸üÖê»Ö ®Ö´²Ö¸ü ×»Ö×ÜÖ‹ …2. ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿®Ö-¯Ö¡Ö ´Öë ÃÖÖšü (60) ²ÖÆãü×¾ÖÛú»¯ÖßµÖ ¯ÖÏ¿®Ö Æïü, וִ֮Öë ÃÖê ˆ´´Öߤü¾ÖÖ¸ü

ÛúÖê ×ÛúÃÖß ³Öß ¯Ö“ÖÖÃÖ (50) ¯ÖÏ¿®Ö ÛúÖ ˆ¢Ö¸ü ¤êü®ÖÖ ÆüÖêÝÖÖ … ˆ´´Öߤü¾ÖÖ¸ü «üÖ¸üÖ¯Ö“ÖÖÃÖ ÃÖê †×¬ÖÛú ¯ÖÏ¿®ÖÖë ÛúÖ ˆ¢Ö¸ü ¤êü®Öê ¯Ö¸ü ˆ´´Öߤü¾ÖÖ¸ü «üÖ¸üÖ ×¤üµÖê ÝÖµÖê ¯ÖÏ£Ö´Ö¯Ö“ÖÖÃÖ ¯ÖÏ¿®ÖÖë ÛúÖ ´Ö滵ÖÖÓÛú®Ö ×ÛúµÖÖ •ÖÖµÖêÝÖÖ …

3. ¯Ö¸üßõÖÖ ¯ÖÏÖ¸ü´³Ö ÆüÖê®Öê ¯Ö¸ü, ¯ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛúÖ †Ö¯ÖÛúÖê ¤êü ¤üß •ÖÖµÖêÝÖß … ¯ÖÆü»Öê¯ÖÖÑ“Ö ×´Ö®Ö™ü †Ö¯ÖÛúÖê ¯ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛúÖ ÜÖÖê»Ö®Öê ŸÖ£ÖÖ ˆÃÖÛúß ×®Ö´®Ö×»Ö×ÜÖŸÖ•ÖÖÑ“Ö Ûêú ×»Ö‹ פüµÖê •ÖÖµÖëÝÖê, וÖÃÖÛúß •ÖÖÑ“Ö †Ö¯ÖÛúÖê †¾Ö¿µÖ Ûú¸ü®Öß Æîü :(i) ¯ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛúÖ ÜÖÖê»Ö®Öê Ûêú ×»Ö‹ ¯Öã×ßÖÛúÖ ¯Ö¸ü »ÖÝÖß ÛúÖÝÖ•Ö Ûúß ÃÖᯙ /

¯ÖÖê×»Ö£Öß®Ö ²ÖîÝÖ ÛúÖê ±úÖ›Ìü »Öë … ÜÖã»Öß Æãü‡Ô µÖÖ ×²Ö®ÖÖ Ã™üßÛú¸ü-ÃÖᯙ /ײ֮ÖÖ ¯ÖÖê×»Ö£Öß®Ö ²ÖîÝÖ Ûúß ¯Öã×ßÖÛúÖ Ã¾ÖßÛúÖ¸ü ®Ö Ûú¸ëü …

(ii) Ûú¾Ö¸ü Öéšü Ö¸ü ”û¯Öê ×®Ö¤ìü¿ÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛúÖ Ûêú Öéšü ŸÖ£ÖÖ ÖÏ¿®ÖÖëÛúß ÃÖÓܵÖÖ ÛúÖê †“”ûß ŸÖ¸üÆü “ÖîÛú Ûú¸ü »Öë ×Ûú µÖê ¯Öæ¸êü Æïü … ¤üÖêÂÖ¯ÖæÞÖÔ¯Öã×ßÖÛúÖ ×•Ö®Ö´Öë Öéšü/¯ÖÏ¿®Ö Ûú´Ö ÆüÖë µÖÖ ¤ãü²ÖÖ¸üÖ †Ö ÝÖµÖê ÆüÖë µÖÖ ÃÖß׸üµÖ»Ö´Öë ®Ö ÆüÖë †£ÖÖÔŸÖ ×ÛúÃÖß ³Öß ¯ÖÏÛúÖ¸ü Ûúß ¡Öã×™ü¯ÖæÞÖÔ ¯Öã×ßÖÛúÖ Ã¾ÖßÛúÖ¸ü ®ÖÛú¸ëü ŸÖ£ÖÖ ˆÃÖß ÃÖ´ÖµÖ ˆÃÖê »ÖÖî™üÖÛú¸ü ˆÃÖÛêú ãÖÖ®Ö ¯Ö¸ü ¤æüÃÖ¸üß ÃÖÆü߯ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛúÖ »Öê »Öë … ‡ÃÖÛêú ×»Ö‹ †Ö¯ÖÛúÖê ¯ÖÖÑ“Ö ×´Ö®Ö™ü פüµÖê•ÖÖµÖëÝÖê … ÃÖÛêú ²ÖÖ¤ü ®Ö ŸÖÖê †Ö¯ÖÛúß ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛúÖ ¾ÖÖ¯ÖÃÖ »Öß •ÖÖµÖêÝÖ߆Öî¸ü ®Ö Æüß †Ö¯ÖÛúÖê †×ŸÖ׸üŒŸÖ ÃÖ´ÖµÖ ×¤üµÖÖ •ÖÖµÖêÝÖÖ …

(iii) ‡ÃÖ •ÖÖÑ“Ö Ûêú ²ÖÖ¤ü ¯ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛúÖ ÛúÖ ÛúÖê›ü OMR ¯Ö¡ÖÛú ¯Ö¸ü †Ó×ÛúŸÖÛú¸ëü †Öî¸ü OMR ¯Ö¡ÖÛú Ûúß ÛÎú´Ö ÃÖÓܵÖÖ ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛúÖ ¯Ö¸ü†Ó×ÛúŸÖ Ûú¸ü ¤ëü …

4. ¯ÖÏŸµÖêÛú ¯ÖÏ¿®Ö Ûêú ×»Ö‹ “ÖÖ¸ü ˆ¢Ö¸ü ×¾ÖÛú»¯Ö (A), (B), (C) ŸÖ£ÖÖ (D) פüµÖêÝÖµÖê Æïü … †Ö¯ÖÛúÖê ÃÖÆüß ˆ¢Ö¸ü Ûêú ¾Öé¢Ö ÛúÖê ¯Öê®Ö ÃÖê ³Ö¸üÛú¸ü ÛúÖ»ÖÖ Ûú¸ü®ÖÖ Æîü•ÖîÃÖÖ ×Ûú ®Öß“Öê פüÜÖÖµÖÖ ÝÖµÖÖ Æîü …ˆ¤üÖÆü¸üÞÖ : •Ö²Ö×Ûú (C) ÃÖÆüß ˆ¢Ö¸ü Æîü …

5. ¯ÖÏ¿®Ö-¯Ö¡Ö I †Öî ü ÖÏ¿®Ö-¯Ö¡Ö II Ûêú ×»Ö‹ ‹Ûú Æüß OMR Ö¡ÖÛú Æîü •ÖÖê ‡ÃÖ ÖÏ¿®Ö¯Öã×ßÖÛúÖ Ûêú †®¤ü¸ü פüµÖÖ ÝÖµÖÖ Æîü … ¯ÖÏ¿®ÖÖë Ûêú ˆ¢Ö¸ü Ûêú¾Ö»Ö OMR ¯Ö¡ÖÛú¯Ö¸ü Æüß †Ó×ÛúŸÖ Ûú¸ü®Öê Æïü … µÖפü †Ö¯Ö OMR ¯Ö¡ÖÛú ¯Ö¸ü פüµÖê ÝÖµÖê ¾Öé¢Ö Ûêú†»ÖÖ¾ÖÖ ×ÛúÃÖß †®µÖ ãÖÖ®Ö ¯Ö¸ü ˆ¢Ö¸ü דÖÅ®ÖÖÓ×ÛúŸÖ Ûú¸ŸÖêü Æïü, ŸÖÖê ˆÃÖÛúÖ´Ö滵ÖÖÓÛú®Ö ®ÖÆüà ÆüÖêÝÖÖ …

6. †®¤ü¸ü פüµÖê ÝÖµÖê ×®Ö¤ìü¿ÖÖë ÛúÖê ¬µÖÖ®Ö¯Öæ¾ÖÔÛú ¯ÖœÌëü …7. Ûú““ÖÖ ÛúÖ´Ö (Rough Work) ‡ÃÖ ¯Öã×ßÖÛúÖ Ûêú †×®ŸÖ´Ö ¯Öéšü ¯Ö¸ü Ûú¸ëü …8. µÖפü †Ö¯Ö OMR ¯Ö¡ÖÛú ¯Ö¸ü ×®ÖµÖŸÖ Ã£ÖÖ®Ö Ûêú †»ÖÖ¾ÖÖ †¯Ö®ÖÖ ®ÖÖ´Ö, ¸üÖê»Ö

®Ö´²Ö¸ü, ±úÖê®Ö ®Ö´²Ö¸ü µÖÖ ÛúÖê‡Ô ³Öß ‹êÃÖÖ ×“ÖÅ®Ö ×•ÖÃÖÃÖê †Ö¯ÖÛúß ¯ÖÆü“ÖÖ®Ö ÆüÖêÃÖÛêú, †Ó×ÛúŸÖ Ûú¸üŸÖê Æïü †£Ö¾ÖÖ †³Ö¦ü ³ÖÖÂÖÖ ÛúÖ ¯ÖϵÖÖêÝÖ Ûú¸üŸÖê Æïü, µÖÖ ÛúÖê‡Ô†®µÖ †®Öã×“ÖŸÖ ÃÖÖ¬Ö®Ö ÛúÖ ¯ÖϵÖÖêÝÖ Ûú¸üŸÖê Æïü, •ÖîÃÖê ×Ûú †Ó×ÛúŸÖ ×ÛúµÖê ÝÖµÖꈢָü ÛúÖê ×´Ö™üÖ®ÖÖ µÖÖ ÃÖ±êú¤ü õÖÖÆüß ÃÖê ²Ö¤ü»Ö®ÖÖ ŸÖÖê ¯Ö¸üßõÖÖ Ûêú ×»ÖµÖꆵÖÖêÝµÖ ‘ÖÖê×ÂÖŸÖ ×ÛúµÖê •ÖÖ ÃÖÛúŸÖê Æïü …

9. †Ö¯ÖÛúÖê ¯Ö¸üßõÖÖ ÃÖ´ÖÖ¯ŸÖ ÆüÖê®Öê ¯Ö¸ü ´Öæ»Ö OMR ¯Ö¡ÖÛú ×®Ö¸üßõÖÛú ´ÖÆüÖê¤üµÖ ÛúÖê»ÖÖî™üÖ®ÖÖ †Ö¾Ö¿µÖÛú Æîü †Öî¸ü ¯Ö¸üßõÖÖ ÃÖ´ÖÖׯŸÖ Ûêú ²ÖÖ¤ü ˆÃÖê †¯Ö®Öê ÃÖÖ£Ö¯Ö¸üßõÖÖ ³Ö¾Ö®Ö ÃÖê ²ÖÖÆü¸ü ®Ö »ÖêÛú¸ü •ÖÖµÖë … ÆüÖ»ÖÖÓ×Ûú †Ö¯Ö ¯Ö¸üßõÖÖ ÃÖ´ÖÖׯŸÖ ¯Ö¸ü´Öæ»Ö ¯ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛúÖ ŸÖ£ÖÖ OMR ¯Ö¡ÖÛú Ûúß ›ãü¯»ÖßÛêú™ü ¯ÖÏ×ŸÖ †¯Ö®Öê ÃÖÖ£Ö »Öê•ÖÖ ÃÖÛúŸÖê Æïü …

10. Ûêú¾Ö»Ö ®Öß»Öê/ÛúÖ»Öê ²ÖÖ»Ö ¯¾ÖÖ‡Õ™ü ¯Öê®Ö ÛúÖ Æüß ‡ÃŸÖê´ÖÖ»Ö Ûú¸ëü …11. ×ÛúÃÖß ³Öß ¯ÖÏÛúÖ¸ü ÛúÖ ÃÖÓÝÖÞÖÛú (Ûîú»ÖÛãú»Öê™ü¸ü) µÖÖ »ÖÖÝÖ ™êü²Ö»Ö †Öפü ÛúÖ

¯ÖϵÖÖêÝÖ ¾ÖÙ•ÖŸÖ Æîü …12. ÝÖ»ÖŸÖ ˆ¢Ö¸üÖë Ûêú ×»Ö‹ ÛúÖê‡Ô ®ÖÛúÖ¸üÖŸ´ÖÛú †ÓÛú ®ÖÆüà Æïü …13. µÖפü †ÓÝÖÏê•Öß µÖÖ ØÆü¤üß ×¾Ö¾Ö¸üÞÖ ´Öë ÛúÖê‡Ô ×¾ÖÃÖÓÝÖ×ŸÖ ÆüÖê, ŸÖÖê †ÓÝÖÏê•Öß ×¾Ö¾Ö¸üÞÖ

†Ó×ŸÖ´Ö ´ÖÖ®ÖÖ •ÖÖ‹ÝÖÖ …

1. Write your roll number in the space provided on the top of

this page.2. This paper consists of sixty (60) multiple-choice type of

questions, out of which the candidate would be required toanswer any fifty (50) questions. In the event of the candidateattempting more than fifty questions, the first fifty questionsattempted by the Candidate would be evaluated.

3. At the commencement of examination, the question bookletwill be given to you. In the first 5 minutes, you are requestedto open the booklet and compulsorily examine it as below :(i) To have access to the Question Booklet, tear off the paper

seal / polythene bag on the booklet. Do not accepta booklet without sticker-seal / without polythene bagand do not accept an open booklet.

(ii) Tally the number of pages and number of questions inthe booklet with the information printed on the coverpage. Faulty booklets due to pages/questions missingor duplicate or not in serial order or any otherdiscrepancy should be got replaced immediately by acorrect booklet from the invigilator within the periodof 5 minutes. Afterwards, neither the Question Bookletwill be replaced nor any extra time will be given.

(iii) After this verification is over, the Test Booklet Codeshould be entered in the OMR Sheet and the OMR SheetNumber should be entered on this Test Booklet.

4. Each item has four alternative responses marked (A), (B), (C)and (D). You have to darken the circle as indicated below onthe correct response against each item.

Example :

where (C) is the correct response.

5. Your responses to the items are to be indicated in the OMRSheet given inside this Booklet, which is common forPaper I and Paper II. If you mark at any place other than inthe circle in the OMR Sheet, it will not be evaluated.

6. Read instructions given inside carefully.7. Rough Work is to be done in the end of this booklet.8. If you write your Name, Roll Number, Phone Number or put

any mark on any part of the OMR Sheet, except for the spaceallotted for the relevant entries, which may disclose youridentity, or use abusive language or employ any other unfairmeans such as change of response by scratching or usingwhite fluid, you will render yourself liable to disqualification.

9. You have to return the original OMR Sheet to the invigilatorsat the end of the examination compulsorily and must notcarry it with you outside the Examination Hall. You arehowever, allowed to carry original question booklet andduplicate copy of OMR Sheet on conclusion of examination.

10. Use only Blue/Black Ball point pen.11. Use of any calculator or log table etc., is prohibited.12. There is no negative marks for incorrect answers.13. In case of any discrepancy in the English and Hindi versions,

English version will be taken as final.

Z-00 P.T.O.

Signature and Name of Invigilator

OMR Sheet No. : ............................................(To be filled by the Candidate)

Roll No.

(In words)

1. (Signature) __________________________

(Name) ____________________________

2. (Signature) __________________________

(Name) ____________________________Roll No.________________________________

PAPER-I

Test Booklet Code[Maximum Marks : 100Time : 1 1/4 hours]

Number of Pages in this Booklet : 24 Number of Questions in this Booklet : 60

Instructions for the Candidates ¯Ö¸üßõÖÖÙ£ÖµÖÖë Ûêú ×»Ö‹ ×®Ö¤ìü¿Ö

(In figures as per admission card)

ZD 0 0 1 4

Page 2: PAPER-I · 1. ‡ÃÖ ¯Öéšü Ûêú ‰ú¯Ö¸ü ×®ÖµÖŸÖ Ã£ÖÖ®Ö ¯Ö¸ü †¯Ö®ÖÖ ¸üÖê»Ö ®Ö´²Ö¸ü ×»Ö×ÜÖ‹ … 2. ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿®Ö-¯Ö¡Ö

Z-00 2

Paper – I

Note : • This paper contains Sixty (60) multiple choice questions, each question carrying two (2) marks.

• Candidate is expected to answer any Fifty (50) questions.

• In case more than Fifty (50) questions are attempted, only the first Fifty (50) questions will be

evaluated.

1. Which of the following institutions are empowered to confer or grant degrees under the

UGC Act, 1956 ?

1. A university established by an Act of Parliament.

2. A university established by an Act of Legislature.

3. A university / institution established by a linguistic minority.

4. An institution which is a deemed to be university.

Select the correct answer from the codes given below :

(A) 1 and 2 (B) 1, 2 and 3

(C) 1, 2 and 4 (D) 1, 2, 3 and 4

2. Which of the following are the tools of good governance ?

1. Social Audit

2. Separation of Powers

3. Citizen’s Charter

4. Right to Information

Select the correct answer from the codes given below :

(A) 1, 3 and 4 (B) 2, 3 and 4

(C) 1 and 4 (D) 1, 2, 3 and 4

3. The cyclone ‘Hudhud’ hit the coast of which State ?

(A) Andhra Pradesh (B) Karnataka

(C) Kerala (D) Gujarat

4. Which of the following is not a renewable natural resource ?

(A) Clean air (B) Fresh water

(C) Fertile soil (D) Salt

5. The maximum number of fake institutions / universities as identified by the UGC in the

year 2014 are in the State / Union territory of

(A) Bihar (B) Uttar Pradesh

(C) Tamil Nadu (D) Delhi

Page 3: PAPER-I · 1. ‡ÃÖ ¯Öéšü Ûêú ‰ú¯Ö¸ü ×®ÖµÖŸÖ Ã£ÖÖ®Ö ¯Ö¸ü †¯Ö®ÖÖ ¸üÖê»Ö ®Ö´²Ö¸ü ×»Ö×ÜÖ‹ … 2. ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿®Ö-¯Ö¡Ö

Z-00 3 P.T.O.

¯ÖÏ¿®Ö¯Ö¡Ö – I

®ÖÖê™ : • ‡ÃÖ ¯Ö Ï ¿®Ö ¯Ö ¡Ö ´Öë ÃÖÖšü (60) ²Ö Æã ü× ¾ÖÛú» ¯Ö ß µÖ ¯Ö Ï ¿®Ö Æï ü … ¯Ö ÏŸ µÖê Ûú ¯Ö Ï ¿®Ö Ûêú ¤üÖê (2) †Ó Ûú Æï ü … • †³µÖ £ Öá ÛúÖ ê ÛúÖê ‡Ô ³Öß ¯Ö“ÖÖÃÖ (50) ¯Ö Ï ¿®Ö Ö ë Ûê ú ˆ¢Ö ¸ü ¤ê ü®Ö ê Æï ü …

• µÖ × ¤ü ¯Ö“ÖÖÃÖ (50) ÃÖ ê †× ¬Ö Ûú ¯Ö Ï ¿®Ö Ö ë Ûê ú ˆ¢Ö ¸ü × ¤üµÖ ê ŸÖ Öê ¯Ö Ï£ Ö ´Ö ¯Ö“ÖÖÃÖ (50) ¯Ö Ï ¿®Ö Æüß •Ö Ö Ñ “Ö ê •ÖÖ µÖë ÝÖ ê …

1. × ®Ö ´®Ö × »Ö × ÜÖ ŸÖ ´Öë ÃÖê ÛúÖî ®Ö ÃÖ ß ÃÖ Ó Ã£Ö Ö ‹Ñ ×¾ Ö ¿¾ Ö ×¾ Ö ªÖ» Ö µÖ †®Öã ¤üÖ ®Ö †Ö µÖÖ ê ÝÖ †× ¬Ö × ®ÖµÖ ´Ö , 1956 Ûê ú †¬Ö ß ®Ö × ›üÝÖ Ïß ¤ê ü®Öê µÖ Ö ¯Ö Ï ¤üÖ ®Ö Ûú¸ü®Ö ê Ûê ú × »Ö ‹ ÃÖ õÖ ´Ö Æï ü ?

1. ÃÖ Ó ÃÖ ¤ü Ûê ú †× ¬Ö × ®Ö µÖ ´Ö «üÖ ¸üÖ Ã£ Ö Ö× ¯ÖŸÖ × ¾ Ö ¿¾ Ö× ¾Ö ªÖ » Ö µÖ

2. × ¾ Ö ¬ÖÖ ®Ö -´Ö Ó ›ü» Ö Ûê ú †× ¬Ö× ®Ö µÖ ´Ö «üÖ ¸üÖ Ã£ Ö Ö × ¯ÖŸ Ö ×¾ Ö ¿¾Ö ×¾ Ö ªÖ» Ö µÖ

3. ³Ö Ö ÂÖ ÖµÖ ß †» ¯Ö ÃÖ Ó ÜµÖ ÛúÖë «üÖ ¸üÖ Ã£ ÖÖ × ¯Ö Ÿ Ö ×¾ Ö ¿¾Ö ×¾ Ö ªÖ» Ö µÖ /ÃÖ Ó Ã£ ÖÖ

4. × ¾ Ö ¿¾ Ö ×¾ Ö ªÖ» Ö µÖ ÃÖ ´Ö — Öß •Ö Ö ®Ö ê ¾Ö Ö »Öß ÃÖ Ó Ã£ ÖÖ

®Ö ß “Öê × ¤ü‹ Ûæ ú™üÖ ë ÃÖê ÃÖ Æüß ˆ¢Ö ¸ü ÛúÖ “Ö µÖ ®Ö Ûúß× •Ö ‹ :

(A) 1 †Ö î ¸ü 2 (B) 1, 2 †Ö î ¸ü 3

(C) 1, 2 †Ö î ¸ü 4 (D) 1, 2, 3 †Ö î ¸ü 4

2. × ®Ö ´®Ö × »Ö × ÜÖ ŸÖ ´Ö ë ÃÖ ê ÛúÖî ®Ö ÃÖ ã ¿Ö Ö ÃÖ ®Ö Ûê ú ÃÖ Ö ¬Ö ®Ö Æï ü ?

1. ÃÖ Ö ´Ö Ö× •Ö Ûú » Öê ÜÖÖ ¯Ö ¸üß õÖ Ö

2. ¿Ö × ŒŸÖ µÖÖ ë ÛúÖ ×¾ Ö ³Ö Ö •Ö ®Ö

3. ®Ö Ö ÝÖ × ¸üÛú “ÖÖ ™ Ô ü ü

4. ÃÖ æ “Ö ®ÖÖ ÛúÖ †× ¬Ö ÛúÖ¸ü

®Ö ß “Öê × ¤ü‹ Ûæ ú™üÖ ë ÃÖê ÃÖ Æüß ˆ¢Ö ¸ü ÛúÖ “Ö µÖ ®Ö Ûúß× •Ö ‹ :

(A) 1, 3 †Ö î ¸ü 4 (B) 2, 3 †Ö î ¸ü 4

(C) 1 †Ö î ¸ü 4 (D) 1, 2, 3 †Ö î ¸ü 4

3. “Ö ÛÎ ú¾Ö Ö ŸÖ ‘Æã ü¤üÆã ü¤ü’ × ÛúÃÖ ¸üÖ •µÖ Ûê ú Ÿ Ö ™ü ÃÖ ê ™üÛú¸üÖ µÖ Ö ?

(A) †Ö Ó ¬Ö Ð ¯Ö Ï ¤ê ü¿Ö (B) Ûú®Ö Ö Ô ™üÛú

(C) Ûê ú¸ü» Ö (D) Ý Ö ã •Ö ¸üÖŸ Ö

4. × ®Ö ´®Ö × »Ö × ÜÖ ŸÖ ´Ö ë ÃÖ ê ÛúÖî ®Ö ÃÖ Ö ®Ö¾ ÖßÛú¸üÞÖ ß µÖ ¯Ö ÏÖ Ûé ú× Ÿ Ö Ûú ÄÖ Öê Ÿ Ö ®Ö Æüà Æî ü ?

(A) þ Ö “”û ¾ Ö Ö µÖã (B) Ÿ Ö Ö •ÖÌ Ö ¯Ö Ö ®Öß

(C) ˆ¾ Ö Ô ¸ü × ´Ö ¼üß (D) ®Ö ´Ö Ûú

5. × ¾ Ö ¿¾ Ö ×¾ Ö ªÖ» Ö µÖ †®Ö ã ¤üÖ ®Ö †Ö µÖ Ö êÝ Ö «üÖ ¸üÖ ¾Ö ÂÖ Ô 2014 ´Ö ë †× ³Ö× ®Ö ¬Ö ÖÔ× ¸üŸ Ö •Ö Ö »Ö ß ÃÖ Ó Ã£Ö Ö †Öë /× ¾Ö ¿¾Ö ×¾ Ö ªÖ» Ö µÖÖ ë Ûúß †× ¬Ö ÛúŸ Ö ´Ö ÃÖ Ó ÜµÖÖ × ®Ö ´®Ö ×» Ö× ÜÖŸ Ö ´Ö ë ÃÖê × ÛúÃÖ ¸üÖ •µÖ /ÃÖ Ó ‘Ö ¸ üÖ •µÖ õÖê ¡Ö ´Ö ë Æî ü ?

(A) × ²Ö ÆüÖ ¸ü (B) ˆ¢Ö ¸ü ¯Ö Ï ¤ê ü¿Ö

(C) Ÿ Ö × ´Ö» Ö ®ÖÖ ›ã ü (D) × ¤ü» » Ö ß

Page 4: PAPER-I · 1. ‡ÃÖ ¯Öéšü Ûêú ‰ú¯Ö¸ü ×®ÖµÖŸÖ Ã£ÖÖ®Ö ¯Ö¸ü †¯Ö®ÖÖ ¸üÖê»Ö ®Ö´²Ö¸ü ×»Ö×ÜÖ‹ … 2. ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿®Ö-¯Ö¡Ö

Z-00 4

6. Which of the following organizations deals with ‘capacity building program’ on

Educational Planning ?

(A) NCERT

(B) UGC

(C) NAAC

(D) NUEPA

7. Which of the following powers, the President has in relation to Lok Sabha ?

1. Summoning

2. Adjournment – sine die

3. Prorogation

4. Dissolution

Select the correct answer from the codes given below :

(A) 1 and 4

(B) 1, 2 and 3

(C) 1, 3 and 4

(D) 1, 2, 3 and 4

8. The interval between two sessions of parliament must not exceed

(A) 3 months

(B) 6 months

(C) 4 months

(D) 100 days

9. Right to Privacy as a Fundamental Right is implied in

(A) Right to Freedom

(B) Right to Life and Personal Liberty

(C) Right to Equality

(D) Right against Exploitation

Page 5: PAPER-I · 1. ‡ÃÖ ¯Öéšü Ûêú ‰ú¯Ö¸ü ×®ÖµÖŸÖ Ã£ÖÖ®Ö ¯Ö¸ü †¯Ö®ÖÖ ¸üÖê»Ö ®Ö´²Ö¸ü ×»Ö×ÜÖ‹ … 2. ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿®Ö-¯Ö¡Ö

Z-00 5 P.T.O.

6. × ®Ö ´®Ö × »Ö × ÜÖ ŸÖ ´Ö ë ÃÖ ê ÛúÖî ®Ö ÃÖ Ö ÃÖÓ Ý Öšü®Ö ¿Ö î õÖ ×Þ Ö Ûú µÖÖ ê •Ö ®Ö Ö ´Ö ë ‘õÖ ´Ö ŸÖ Ö × ®Ö ´Ö ÖÔ ÞÖ ÛúÖ µÖ Ô ÛÎ ú´Ö’ ÃÖ ê ÃÖ ´²Ö ®¬Ö ¸üÜÖ Ÿ ÖÖ Æî ü ?

(A) ‹®Ö . ÃÖ ß. ‡Ô . †Ö ¸ü. ™üß.

(B) µÖ æ . •Ö ß . ÃÖß .

(C) ‹®Ö . ‹. ‹. ÃÖ ß .

(D) ‹®Ö . µÖæ . ‡Ô. ¯Öß . ‹.

7. » Ö Öê Ûú ÃÖ ³Ö Ö Ûê ú ÃÖ Ó ²ÖÓ ¬Ö ´Ö ë ¸üÖ Â™Ò ü¯Ö ן Ö•Ö ß ÛúÖ ê × ®Ö ´®Ö × »Ö × ÜÖ ŸÖ ´Ö ë ÃÖ ê ÛúÖî ®Ö ÃÖ ß ¿Ö × ŒŸÖ ¯Ö ÏÖ ¯ŸÖ Æî ü ?

1. ²Ö î šüÛú ²Öã » ÖÖ ®ÖÖ

2. †× ®Ö × ¿“ÖŸ Ö ÛúÖ »Ö Ûê ú × »Ö ‹ ã Ö× Ý ÖŸ Ö Ûú¸ü®Ö Ö

3. ÃÖ ¡Ö Ö ¾Ö ÃÖ Ö ®Ö

4. ³Ö Ó ÝÖ Ûú¸ü®Ö Ö

®Ö ß “Öê × ¤ü‹ Ûæ ú™üÖ ë ÃÖê ÃÖ Æüß ˆ¢Ö ¸ü ÛúÖ “Ö µÖ ®Ö Ûúß× •Ö ‹ :

(A) 1 †Ö î ¸ü 4

(B) 1, 2 †Ö î ¸ü 3

(C) 1, 3 †Ö î ¸ü 4

(D) 1, 2, 3 †Ö î ¸ü 4

8. ÃÖ Ó ÃÖ ¤ü Ûê ú ¤üÖ ê ÃÖ ¡Ö Ö ë Ûê ú ²Ö ß “Ö ÛúÖ †ÓŸ Ö ¸üÖ» Ö × ®Ö ´®Ö× »Ö × ÜÖ Ÿ Ö ´Öë ÃÖ ê × ÛúÃÖ ÃÖê †× ¬Ö Ûú ®Ö Æüà ÆüÖ ê ®Ö Ö “ÖÖ × Æü‹ ?

(A) 3 ´Ö Ö Æü (B) 6 ´Ö Ö Æü

(C) 4 ´Ö Ö Æü (D) 100 × ¤ü®Ö

9. ´Ö Ö î ×» Ö Ûú †× ¬Ö ÛúÖ ¸ü Ûê ú ºþ¯Ö ´Ö ë × ®Ö •Ö Ÿ ÖÖ ÛúÖ †× ¬Ö ÛúÖ¸ü × ®Ö ´®Ö × »Ö × ÜÖ ŸÖ ´Ö ë ÃÖ ê × ÛúÃÖ ´Ö ë †Ó ŸÖ Ù ®Ö × ÆüŸÖ Æî ü ?

(A) þ Ö Ÿ ÖÓ ¡Ö ŸÖ Ö ÛúÖ †× ¬Ö ÛúÖ ¸ü

(B) •Ö ß ¾Ö ®Ö †Ö î ü ¾ µÖ× ŒŸÖ Ý ÖŸ Ö Ã¾ ÖŸ ÖÓ ¡Ö ŸÖ Ö ÛúÖ †× ¬Ö ÛúÖ ¸ü

(C) ÃÖ ´Ö Ö ®Ö ŸÖ Ö ÛúÖ †× ¬Ö ÛúÖ ¸ü

(D) ¿Ö Ö ê ÂÖ ÞÖ Ûê ú ×¾ Ö ¹ý¨ü †× ¬Ö ÛúÖ ¸ü

Page 6: PAPER-I · 1. ‡ÃÖ ¯Öéšü Ûêú ‰ú¯Ö¸ü ×®ÖµÖŸÖ Ã£ÖÖ®Ö ¯Ö¸ü †¯Ö®ÖÖ ¸üÖê»Ö ®Ö´²Ö¸ü ×»Ö×ÜÖ‹ … 2. ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿®Ö-¯Ö¡Ö

Z-00 6

10. Diagnostic evaluation ascertains

(A) Students performance at the beginning of instructions.

(B) Learning progress and failures during instructions.

(C) Degree of achievement of instructions at the end.

(D) Causes and remedies of persistent learning problems during instructions.

11. Instructional aids are used by the teacher to

(A) glorify the class (B) attract the students

(C) clarify the concepts (D) ensure discipline

12. Attitude of the teacher that affects teaching pertains to

(A) Affective domain (B) Cognitive domain

(C) Connative domain (D) Psychomotor domain

13. “Education is the manifestation of perfection already in man” was stated by

(A) M.K. Gandhi (B) R.N. Tagore

(C) Swami Vivekanand (D) Sri Aurobindo

14. Which of the following is not a prescribed level of teaching ?

(A) Memory (B) Understanding

(C) Reflective (D) Differentiation

15. Maximum participation of students during teaching is possible through

(A) Lecture method (B) Demonstration method

(C) Inductive method (D) Textbook method

Page 7: PAPER-I · 1. ‡ÃÖ ¯Öéšü Ûêú ‰ú¯Ö¸ü ×®ÖµÖŸÖ Ã£ÖÖ®Ö ¯Ö¸ü †¯Ö®ÖÖ ¸üÖê»Ö ®Ö´²Ö¸ü ×»Ö×ÜÖ‹ … 2. ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿®Ö-¯Ö¡Ö

Z-00 7 P.T.O.

10. ®Ö î ¤üÖ × ®Ö Ûú ´Ö æ» µÖÖ Ó Ûú®Ö †× ³Ö × ®Ö × ¿“ÖŸ Ö Ûú¸üŸ Ö Ö Æî ü

(A) †®Ö ã ¤ê ü¿Ö Öë Ûê ú ¯Ö ÏÖ Ó ü³Ö ´Ö ë ×¾ Ö ªÖÙ £Ö µÖ Öë ÛúÖ ÛúÖ µÖ Ô -× ®Ö Â¯Ö Ö ¤ü®Ö

(B) †®Ö ã ¤ê ü¿Ö Öë Ûê ú ¤üÖ î ¸üÖ ®Ö †× ¬Ö ÝÖ ´Ö Ûúß ¯Ö Ï ÝÖ ×Ÿ Ö †Öî ¸ü × ¾Ö ±ú» Ö ŸÖ Ö

(C) †®Ö ã ¤ê ü¿Ö Öë Ûê ú †Ó ŸÖ ´Ö ë ˆ¯Ö » Ö× ²¬Ö Ûúß × Ã£ Ö × ŸÖ

(D) †®Ö ã ¤ê ü¿Ö Öë Ûê ú ¤üÖ î ¸üÖ ®Ö †× ¬Ö ÝÖ ´Ö Ûúß ÃÖ Ÿ Ö ŸÖ ÃÖ ´Ö ÃµÖ Ö †Öë Ûê ú ÛúÖ ¸üÞÖ †Ö î ü × ®Ö ¤üÖ ®Ö

11. †¬µÖ Ö ¯Ö Ûú «üÖ ¸üÖ †®Ö ã ¤ê ü¿Ö Ö Ÿ ´Ö Ûú ÃÖ ÆüÖ µÖ Ûú ÃÖ Ö ´ÖÝ ÖÏ ß ÛúÖ ˆ¯Ö µÖÖ êÝ Ö

(A) ÛúõÖ Ö ÛúÖ ê ÝÖ × ¸ü´ÖÖ ¯Ö Ï ¤üÖ ®Ö Ûú¸ü®Öê Ûê ú ×» Ö ‹ (B) × ¾ Ö ªÖÙ £Ö µÖÖ ë ÛúÖê †Ö ÛúÙ ÂÖ ŸÖ Ûú¸ü®Ö ê Ûêú × » Ö ‹

(C) ÃÖ Ó Ûú» ¯Ö ®Ö Ö †Öë Ûúß Ã¯Ö Â™üŸ ÖÖ Ûê ú × »Ö‹ (D) †®Ö ã ¿Ö Ö ÃÖ ®Ö Ûúß ÃÖ ã× ®Ö × ¿“ÖŸ ÖŸ Ö Ö Ûê ú ×» Ö ‹

12. × ¿Ö õÖ Ûú Ûúß †× ³Ö¾ Öé × ¢Ö × •Ö ÃÖ ÛúÖ ˆÃÖ Ûê ú × ¿Ö õÖ ÞÖ ¯Ö ¸ü ¯Ö Ï³Ö Ö¾ Ö ¯Ö ›Ì üŸÖ Ö Æî ü, ÛúÖ ÃÖ Ó ²Ö Ó ¬Ö Æî ü

(A) ³Ö Ö ¾Ö ÖŸ ´Ö Ûú õÖ ê ¡Ö ÃÖ ê (B) –Ö Ö ®ÖÖ Ÿ ´Ö Ûú õÖ ê ¡Ö ÃÖ ê

(C) ÃÖ Æü•Ö Ö Ÿ ÖÖ Ÿ ´Ö Ûú õÖ ê ¡Ö ÃÖ ê (D) ´Ö ®Ö ¿“Ö Ö »Ö Ûú õÖ ê ¡Ö ÃÖ ê

13. “× ¿Ö õÖ Ö ´Ö ®Ö ã 嵅 ´Öë ¯Ö Æü» Öê ÃÖ ê ×¾ Ö ¸üÖ •Ö´Ö Ö ®Ö ¯Ö æÞÖ ÔŸ ÖÖ ÛúÖ †Ö ×¾ Ö ³Ö ÖÔ ¾ Ö Æî ü” _______ Ûê ú «üÖ ¸üÖ ÛúÆüÖ Ý Ö µÖÖ Æî ü …

(A) ´Ö ÆüÖ Ÿ ´Ö Ö ÝÖ ÖÑ ¬Ö ß (B) ¸ü× ¾ Ö ®¦ü®Ö Ö£ Ö ™î üÝ ÖÖ ê ü

(C) þ Ö Ö ´Ö ß × ¾Ö ¾ Öê ÛúÖ ®Ö Ó ¤ü (D) ÁÖ ß †¸üØ ²Ö ¤üÖ ê

14. × ®Ö ´®Ö × »Ö × ÜÖ ŸÖ ´Ö ë ÃÖ ê ÛúÖî ®Ö ÃÖ Ö × ¿Ö õÖÞÖ ÛúÖ ¯Ö æ¾ ÖÔ × ®Ö ¬Ö ÖÔ × ¸üŸÖ ß Ö ¸ü ®Ö Æüà Æî ü ?

(A) Ã´Ö ¸üÞÖ (B) ²Ö Ö ê ¬Ö

(C) ¯Ö ¸üÖ ¾Ö ÙŸ Ö ŸÖ (D) × ¾ Ö ³Ö ê ¤üß Ûú¸üÞÖ

15. × ¿Ö õÖ ÞÖ Ûê ú ¤üÖ î ¸üÖ ®Ö × ¾ Ö ªÖ Ù £Ö µÖÖ ë Ûúß †× ¬Ö ÛúŸ Ö ´Ö ÃÖ Æü³ÖÖ ×Ý Ö ŸÖ Ö × ÛúÃÖ Ûê ú «üÖ¸üÖ ÃÖ Ó ³Ö¾ Ö Æî ü ?

(A) ¾ µÖ ÖܵÖÖ ®Ö ¯Ö ¨ü× ŸÖ (B) × ®Ö ¤ü¿Ö Ô ®Ö ¯Ö ¨üן Ö

(C) †Ö Ý Ö ´Ö ®ÖÖ Ÿ ´Ö Ûú ¯Ö ¨ü× Ÿ Ö (D) ¯Ö Ö šË üµÖ ¯Öã ß Ö Ûú ¯Ö ¨ü× Ÿ Ö

Page 8: PAPER-I · 1. ‡ÃÖ ¯Öéšü Ûêú ‰ú¯Ö¸ü ×®ÖµÖŸÖ Ã£ÖÖ®Ö ¯Ö¸ü †¯Ö®ÖÖ ¸üÖê»Ö ®Ö´²Ö¸ü ×»Ö×ÜÖ‹ … 2. ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿®Ö-¯Ö¡Ö

Z-00 8

16. What is a Research Design ?

(A) A way of conducting research that is not grounded in theory.

(B) The choice between using qualitative or quantitative methods.

(C) The style in which you present your research findings e.g. a graph.

(D) A framework for every stage of the collection and analysis of data.

17. ‘Sampling Cases’ means

(A) Sampling using a sampling frame

(B) Identifying people who are suitable for research

(C) Literally the researcher’s brief case

(D) Sampling of people, newspapers, television programmes etc.

18. The frequency distribution of a research data which is symmetrical in shape similar to a

normal distribution but center peak is much higher, is

(A) Skewed (B) Mesokurtic

(C) Leptokurtic (D) Platykurtic

19. When planning to do as social research, it is better to

(A) approach the topic with an open mind

(B) do a pilot study before getting stuck into it

(C) be familiar with literature on the topic

(D) forget about theory because this is a very practical

20. When academicians are called to deliver lecture or presentation to an audience on certain

topics or a set of topics of educational nature, it is called

(A) Training Program (B) Seminar

(C) Workshop (D) Symposium

21. The core elements of a dissertation are

(A) Introduction; Data Collection; Data Analysis; Conclusions and Recommendations

(B) Executive Summary; Literature review; Data gathered; Conclusions; Bibliography

(C) Research Plan; Research Data; Analysis; References

(D) Introduction; Literature Review; Research Methodology; Results; Discussion and

Conclusion

Page 9: PAPER-I · 1. ‡ÃÖ ¯Öéšü Ûêú ‰ú¯Ö¸ü ×®ÖµÖŸÖ Ã£ÖÖ®Ö ¯Ö¸ü †¯Ö®ÖÖ ¸üÖê»Ö ®Ö´²Ö¸ü ×»Ö×ÜÖ‹ … 2. ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿®Ö-¯Ö¡Ö

Z-00 9 P.T.O.

16. ¿Ö Ö ê ¬Ö ×›ü•Ö Ö ‡®Ö ŒµÖ Ö Æî ü ?

(A) ¿Ö Ö ê ¬Ö ÃÖÓ “Ö Ö» Ö ®Ö ÛúÖ ‹Ûú Ÿ Ö ¸üß ÛúÖ •ÖÖ ê × ÃÖ ¨üÖ ®Ÿ Ö ¯Ö ¸ü †Ö ¬ÖÖ ×¸üŸ Ö ®Ö ÆüÖê …

(B) Ý Ö ãÞÖ ÖŸ ´Ö Ûú µÖ Ö ¯Ö× ¸ü´ÖÖ ÞÖÖ Ÿ ´Ö Ûú ¯Ö ¨üן Ö µÖÖ ë Ûê ú ˆ¯ Ö µÖ Öê Ý Ö Ûê ú ´Ö ¬µÖ × ¾Ö Ûú» ¯Ö …

(C) ¾ Ö Æü ¿Ö î »Ö ß × •Ö ÃÖ ´Ö ë †Ö ¯Ö †¯Ö ®Ö ß ¿ÖÖ ê¬Ö ÜÖ Ö ê •Ö Öë ÛúÖ ê ¯ÖÏ ÃŸ Öã Ÿ Ö Ûú¸ü®ÖÖ “Ö Ö Æë ü •Ö î ÃÖ ê Ý Ö ÏÖ ±ú …

(D) †Ö Ñ Ûú›Ì üÖ ë Ûê ú ÃÖ Ó Ûú» Ö ®Ö †Öî ¸ü ×¾ Ö ¿»Ö ê ÂÖ ÞÖ Ûê ú ¯ÖÏ ŸµÖ ê Ûú ß Ö ¸ü Ûê ú × » Ö ‹ ‹Ûú œüÖ Ñ “ÖÖ ²Ö ®ÖÖ ®Ö Ö …

17. ‘ÃÖ î ´¯Ö Ø » ÖÝ Ö Ûê úÃÖ ê ÃÖ’ ÛúÖ †Ö ¿Ö µÖ Æî ü

(A) ÃÖ î ´¯Ö Ø »Ö ÝÖ ´Ö ë ÃÖ î ´¯ÖØ » ÖÝ Ö œüÖÑ “Öê ÛúÖ ¯Ö Ï µÖÖ êÝ Ö …

(B) ¿Ö Ö ê ¬Ö Ûê ú × » Ö ‹ ˆ¯Ö µÖ ã ŒŸ Ö »Ö Öê Ý ÖÖ ë Ûúß ¯Ö Æü“Ö Ö ®Ö …

(C) ¿Ö ²¤ü¿Ö : ¿Ö Ö ê ¬Ö Ö £Ö á ÛúÖ ²Ö Îß ±úÛê úÃÖ …

(D) » Ö Öê ÝÖ , ÃÖ ´Ö Ö “Ö Ö ¸ü-¯Ö ¡Ö, ™ ê ü»Ö ß× ¾Ö •Ö Ì ®Ö ÛúÖ µÖ Ô ÛÎ ú´Ö ‡Ÿ µÖÖ × ¤ü Ûúß ÃÖ î ´¯Ö Ø» ÖÝ Ö …

18. ¿Ö Ö ê ¬Ö -†ÖÑ Ûú›Ì üÖ ë ÛúÖ †Ö¾ Öé × ¢Ö × ¾Ö Ÿ Ö¸üÞÖ •ÖÖ ê †Ö ÛúÖ ¸ü ´Öë ÃÖ ´Ö× ´Ö Ÿ Ö Æî ü †Öî ü ÃÖ Ö ´Ö Ö ®µÖ ×¾ ÖŸ Ö ¸üÞÖ Ûê ú ÃÖ ´Ö Ö ®Ö Æî ü ¯Ö ¸ü®Ÿ Öã ˆÃÖ ÛúÖ Ûê ú®¦üß µÖ × ¿Ö ÜÖ¸ü •µÖ Ö ¤üÖ ‰Ñ ú“Ö Ö ÆüÖê , ÛúÆü» Ö ÖŸ ÖÖ Æî ü

(A) × ¾ Ö ÂÖ ´Ö (B) ´Ö ¬µÖ ÛúÛã ú¤üß

(C) Ÿ Ö ãÓ ÝÖ ÛúÛã ú¤üß (D) × “Ö × ¯Ö ™üÛúÛã ú¤üß

19. •Ö ²Ö ÃÖ Ö ´ÖÖ × •Ö Ûú ¿ÖÖ ê ¬Ö Ûúß µÖÖ ê •Ö ®Ö Ö ²Ö ®Ö Ö ‡Ô •Ö Ö ‹ ŸÖ Öê ²Ö ê ÆüŸÖ ¸ü ÆüÖ êÝ ÖÖ ú

(A) ÜÖ ã »Ö ê × ¤ü´Ö ÖÝ Ö ÃÖê × ¾Ö ÂÖ µÖ Ûê ú ²ÖÖ ê ü ´Ö ë ÃÖ Ö ê “Ö ®Ö Ö …

(B) ˆÃÖ ´Ö ë ¯Ö æ ¸üß ŸÖ ¸üÆü ›æ ü²Ö ®Ö ê ÃÖ ê ¯Ö Æü»Ö ê ´ÖÖ Ý ÖÔ ¤ü¿Ö á †¬µÖ µÖ ®Ö Ûú¸ü®ÖÖ …

(C) × ¾ Ö ÂÖ µÖ ÃÖ ê •Öã ›Ìê ü ÃÖ Ö × ÆüŸ µÖ ÃÖ ê ¯Ö× ¸ü× “Ö ŸÖ ÆüÖ ê ®ÖÖ …

(D) ÃÖ î ¨üÖ Ó× ŸÖ ÛúŸ ÖÖ ÛúÖ ê ³Ö æ »Ö ®ÖÖ “Ö Ö × ÆüµÖ ê ŒµÖ Ö ë× Ûú µÖ Æü ‹Ûú ¾ µÖÖ ¾Ö ÆüÖ × ¸üÛú ¾ µÖ Ö ÜµÖ Ö Æî ü …

20. •Ö ²Ö × ¿Ö õÖÖ ×¾ Ö ¤üÖ ë ÛúÖê ¾ µÖÖ ÜµÖÖ ®Ö ¤ê ü®Ö ê †£ Ö¾ Ö Ö Ûã ú”û × ¾ Ö × ¿Ö ™ü × ¿Ö õÖÖ ÃÖ Ó ²Ö Ó ¬Öß ¯Ö Ï Ûú¸üÞÖ Öë ¯Ö ¸ü †¯Ö ®Ö ß ¯ÖÏ ÃŸ Öã × ŸÖ ¤ê ü®Ö ê Ûê ú × » Ö‹ ²Ö ã »Ö Ö µÖ Ö •Ö Ö Ÿ ÖÖ Æî ü, ŸÖ Öê µÖ Æü ÛúÆü» Ö Ö ŸÖ Ö Æî ü

(A) ¯Ö Ï × ¿Ö õÖ ÞÖ ÛúÖ µÖ Ô ÛÎ ú´Ö (B) ÃÖ ê × ´Ö ®ÖÖ ¸ü

(C) ÛúÖ µÖ Ô ¿Ö Ö »Ö Ö (D) × ÃÖ ´¯Ö Öê × •ÖÌ µÖ ´Ö

21. ¿Ö Ö ê ¬Ö × ®Ö ²ÖÓ ¬Ö Ûê ú †× ®Ö¾ ÖÖ µÖÔ Ÿ Ö ¢¾Ö Æï ü

(A) ¯Ö Ï ÃŸ ÖÖ ¾Ö ®Ö Ö ; †ÖÑ Ûú›Ì üÖ -ÃÖÓ ÝÖ Ï Æü; †Ö Ñ Ûú›Ì üÖ -× ¾Ö ¿» Öê ÂÖ ÞÖ ; × ®Ö ÂÛúÂÖ Ô †Ö î ü †®Ö ã¿Ö Ó ÃÖ Ö

(B) ÛúÖ µÖ Ô ÛúÖ ¸üß ÃÖÖ ¸üÖÓ ¿Ö ; ÃÖ Ö × ÆüŸµÖ ¯Öã ®Ö ¾Ö áõÖ ÞÖ ; †Ö Ñ Ûú›Ì üÖ ÃÖ Ó ÝÖ Ï ÆüÞÖ ; × ®Ö ÂÛúÂÖ Ô ; ÝÖ Ï Ó£ Ö ÃÖæ “Öß

(C) ¿Ö Ö ê ¬Ö -µÖ Öê •Ö ®Ö Ö ; ¿ÖÖ ê ¬Ö -†ÖÑ Ûú›Ì üÖ ; ×¾ Ö ¿» Ö ê ÂÖ ÞÖ ; ÃÖ Ó ¤ü³Ö Ô

(D) ¯Ö Ï ÃŸ ÖÖ ¾Ö ®Ö Ö ; ÃÖ Ö× ÆüŸ µÖ ¯Ö ã ®Ö¾ Öá õÖ ÞÖ ; ¿ÖÖ ê ¬Ö -¯ÖÏ ÞÖÖ ×» Ö µÖÖ Ñ ; ¯Ö× ¸üÞÖÖ ´Ö ; “Ö “ÖÖ Ô †Öî ü × ®Ö ÂÛúÂÖ Ô

Page 10: PAPER-I · 1. ‡ÃÖ ¯Öéšü Ûêú ‰ú¯Ö¸ü ×®ÖµÖŸÖ Ã£ÖÖ®Ö ¯Ö¸ü †¯Ö®ÖÖ ¸üÖê»Ö ®Ö´²Ö¸ü ×»Ö×ÜÖ‹ … 2. ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿®Ö-¯Ö¡Ö

Z-00 10

22. The mode of communication that involves a single source transmitting information to a

large number of receivers simultaneously, is called

(A) Group Communication

(B) Mass Communication

(C) Intrapersonal Communication

(D) Interpersonal Communication

23. A smart classroom is a teaching space which has

(i) Smart portion with a touch panel control system.

(ii) PC/Laptop connection and DVD/VCR player.

(iii) Document camera and specialized software

(iv) Projector and screen

Select the correct answer from the codes given below :

(A) (i) and (ii) only

(B) (ii) and (iv) only

(C) (i), (ii) and (iii) only

(D) (i), (ii), (iii) and (iv)

24. The term ‘Yellow Journalism’ refers to

(A) sensational news about terrorism and violence

(B) sensationalism and exaggeration to attract readers / viewers.

(C) sensational news about arts and culture

(D) sensational news prints in yellow paper.

25. In the classroom, the teacher sends the message either as words or images. The students

are really

(A) Encoders (B) Decoders

(C) Agitators (D) Propagators

26. Media is known as

(A) First Estate (B) Second Estate

(C) Third Estate (D) Fourth Estate

Page 11: PAPER-I · 1. ‡ÃÖ ¯Öéšü Ûêú ‰ú¯Ö¸ü ×®ÖµÖŸÖ Ã£ÖÖ®Ö ¯Ö¸ü †¯Ö®ÖÖ ¸üÖê»Ö ®Ö´²Ö¸ü ×»Ö×ÜÖ‹ … 2. ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿®Ö-¯Ö¡Ö

Z-00 11 P.T.O.

22. ÃÖ Ó “Ö Ö¸ü ÛúÖ ¾ Ö Æü ÃÖ Ö ¬Ö ®Ö •Ö Öê ²Ö Æã üŸÖ ÃÖ Ö ê ü †Ö ¤üÖ Ÿ ÖÖ †Ö ë ÛúÖê ‹Ûú Ä ÖÖ ê ŸÖ ÃÖ ê ‹Ûú ÃÖ Ö £ Ö ÃÖ æ “Ö ®ÖÖ ¯Ö Ï ÃÖÖ × ¸üŸ Ö Ûú¸üŸÖ Ö Æî ü, ÛúÆü» Ö Ö ŸÖ Ö Æî ü

(A) ÃÖ ´Ö æ Æü ÃÖ ´¯Ö Ï ê ÂÖ ÞÖ

(B) •Ö ®Ö ÃÖ Ó “ÖÖ ¸ü

(C) †®Ÿ Ö :¾ Öî µÖ× ŒŸ ÖÛú ÃÖ Ó “ÖÖ ¸ü

(D) †®Ÿ Ö ¾ Öð µÖ× ŒŸÖ Ûú ÃÖ Ó “ÖÖ ¸ü

23. ‹Ûú Ã´Ö Ö ™ Ô ü ÛúõÖ Ö × ¿Ö õÖ ÞÖ ÛúÖ ¾ Ö Æü ã Ö » Ö Æî ü × •Ö ÃÖ´Ö ë

(i) Ã¯Ö ¿Ö Ô ¯Ö î ®Ö » Ö ÛÓ ú™ Ò üÖ ê »Ö × ÃÖ Ã™ü´Ö Ûê ú ÃÖÖ £ Ö Ã´Ö Ö ™Ô ü ¯Ö Öê ¿Ö Ô ®Ö ÆüÖ ê …

(ii) ¯Ö ß ÃÖ ß / » Öî ¯Ö ™üÖò ¯Ö Ûú®Öê Œ¿Ö ®Ö †Öî ¸ü ›üß ¾ Ö ß ›üß / ¾ Öß ÃÖ ß †Ö ¸ü ¯»Ö ê µÖ ¸ü ÆüÖ ê …

(iii) ›üÖ ŒµÖ æ ´Öë ™ü Ûî ú´Ö¸üÖ †Ö î ü Ã¯Ö ê ¿Ö »Ö Ö ‡•›ü ÃÖ Ö ò °™ü¾Öê µÖ¸ü ÆüÖ ê …

(iv) ¯Ö Ï Öê •Öê Œ™ü¸ü †Ö î ü ÃÛÎ úß ®Ö ÆüÖ ê …

®Ö ß “Öê × ¤ü‹ Ý Ö ‹ ÛúÖê ›üÖ ë ÃÖê ÃÖ Æüß ˆ¢Ö ¸ü ÛúÖ “Ö µÖ ®Ö Ûúß × •Ö ‹ :

(A) (i) †Ö î ¸ü (ii) Ûê ú¾ Ö » Ö

(B) (ii) †Ö î ¸ü (iv) Ûê ú¾ Ö » Ö

(C) (i), (ii) †Ö î ¸ü (iii) Ûê ú¾ Ö »Ö

(D) (i), (ii), (iii) †Ö î ¸ü (iv)

24. ‘¯Ö ß Ÿ Ö -¯Ö ¡Ö ÛúÖ× ¸üŸ ÖÖ’ ¯Ö ¤ü ÛúÖ ÃÖ Ó ²ÖÓ ¬Ö Æî ü

(A) †Ö Ÿ ÖÓ Ûú¾ ÖÖ ¤ü †Ö î ¸ü Ø ÆüÃÖ Ö Ûê ú × ¾ Ö ÂÖ µÖ ´Ö ë ÃÖ ®Ö ÃÖ ®Ö ßÜÖê •Ö Ì ÃÖ ´ÖÖ “Ö Ö¸ü …

(B) ¯Ö Ö šüÛúÖë /¤ü¿Ö Ô ÛúÖë ÛúÖ ê †Ö ÛúÙ ÂÖ Ÿ Ö Ûú¸ü®Ö ê Ûê ú × »Ö ‹ ÃÖ ®Ö ÃÖ ®Öß ¯Ö¸üÛúŸ ÖÖ †Ö î ¸ü †× Ÿ Ö ¿Ö µÖ Öê × ŒŸ Ö …

(C) Ûú» Ö Ö †Öî ¸ü ÃÖ Ó ÃÛé ú× Ÿ Ö Ûê ú ÃÖ ®Ö ÃÖ ®Ö ßÜÖ ê •Ö ÃÖ ´Ö Ö “Ö Ö¸ü …

(D) ¯Ö ß »Ö ê ÛúÖÝ Ö •ÖÌ Öë ¯Ö ¸ü ”û¯Ö ê ÃÖ ®Ö ÃÖ ®Öß ÜÖê•Ö ÃÖ ´Ö Ö “Ö Ö¸ü …

25. × ¿Ö õÖ Ûú ÛúõÖ Ö ´Ö ë ‹Ûú ÃÖ Ó ¤ê ü¿Ö ¿Ö ²¤üÖë µÖ Ö × “Ö ¡ÖÖ ë ´Öë ³Ö ê •Ö Ÿ ÖÖ Æî ü … × ¾ Ö ªÖ£ Öá ¾ Ö Ö ÃŸ Ö¾ Ö ´Öë Æï ü

(A) ‹®Ö ÛúÖ ê ›üÃÖÔ (B) × ›üÛúÖ ê ›üÃÖÔ

(C) ‹× •Ö ™üê ü™üÃÖ Ô (D) ¯Ö Ï Öê ¯Öê ÝÖ ê ™üÃÖÔ

26. ´Ö ß × ›üµÖÖ •Ö Ö ®ÖÖ •Ö ÖŸ Ö Ö Æî ü

(A) ¯Ö Ï £Ö ´Ö ÃÖ ¢Ö Ö ¾Ö ÝÖ Ô (B) × «üŸ Ö ß µÖ ÃÖ ¢Ö Ö ¾Ö ÝÖ Ô

(C) Ÿ Ö éŸ Ö ßµÖ ÃÖ ¢Ö Ö ¾ Ö ÝÖ Ô (D) “Ö Ÿ Öã £ ÖÔ ÃÖ ¢Ö Ö ¾Ö ÝÖ Ô

Page 12: PAPER-I · 1. ‡ÃÖ ¯Öéšü Ûêú ‰ú¯Ö¸ü ×®ÖµÖŸÖ Ã£ÖÖ®Ö ¯Ö¸ü †¯Ö®ÖÖ ¸üÖê»Ö ®Ö´²Ö¸ü ×»Ö×ÜÖ‹ … 2. ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿®Ö-¯Ö¡Ö

Z-00 12

27. If STREAMERS is coded as UVTGALDQR, then KNOWLEDGE will be coded as

(A) MQPYLCDFD (B) MPQYLDCFD

(C) PMYQLDFCD (D) YMQPLDDFC

28. A is brother of B. B is the brother of C. C is the husband of D. E is the father of A. D is

related to E as

(A) Daughter (B) Daughter-in-law

(C) Sister-in-law (D) Sister

29. Two numbers are in the ratio 3 : 5. If 9 is subtracted from the numbers, the ratio becomes

12 : 23. The numbers are

(A) 30, 50 (B) 36, 60

(C) 33, 55 (D) 42, 70

30. The mean of the ages of father and his son is 27 years. After 18 years, father will be twice

as old as his son. Their present ages are

(A) 42, 12 (B) 40, 14

(C) 30, 24 (D) 36, 18

31. Digital Empowerment means

(i) Universal digit literacy

(ii) Universal access to all digital resources.

(iii) Collaborative digital platform for participative governance.

(iv) Probability of all entitlements for individuals through cloud.

Choose the correct answer from the codes given below :

(A) (i) and (ii) only (B) (ii) and (iii) only

(C) (i), (ii) and (iii) only (D) (i), (ii), (iii) and (iv)

32. The next term in the series :

2, 7, 28, 63, 126, _______

is

(A) 215 (B) 245

(C) 276 (D) 296

33. The next term in the series :

AB, ED, IH, NM, ________

is

(A) TS (B) ST

(C) TU (D) SU

Page 13: PAPER-I · 1. ‡ÃÖ ¯Öéšü Ûêú ‰ú¯Ö¸ü ×®ÖµÖŸÖ Ã£ÖÖ®Ö ¯Ö¸ü †¯Ö®ÖÖ ¸üÖê»Ö ®Ö´²Ö¸ü ×»Ö×ÜÖ‹ … 2. ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿®Ö-¯Ö¡Ö

Z-00 13 P.T.O.

27. †Ý Ö ¸ü STREAMERS ÛúÖ Ûæ ú™ü UVTGALDQR Æî ü, Ÿ Ö Ö ê KNOWLEDGE ÛúÖ Ûæ ú™ü ÆüÖ ê Ý Ö Ö

(A) MQPYLCDFD (B) MPQYLDCFD

(C) PMYQLDFCD (D) YMQPLDDFC

28. A, B ÛúÖ ³Ö Ö ‡Ô Æî ü … B, C ÛúÖ ³Ö Ö ‡Ô Æî ü … C, D ÛúÖ ¯Ö ן Ö Æî ü … E, A ÛúÖ × ¯Ö Ÿ ÖÖ Æî ü … D ÛúÖ E ÃÖ ê ÃÖ Ó ²Ö Ó ¬Ö ÆüÖ êÝ ÖÖ

(A) ²Ö ê ™üß (B) ¯Ö ã ¡Ö¾ Ö ¬Öæ

(C) ³Ö Ö ³Öß (D) ²Ö Æü®Ö

29. ¤üÖ ê ÃÖ Ó ÜµÖ Ö ‹Ñ 3 : 5 Ûê ú †®Ö ã ¯Ö Ö ŸÖ ´Ö ë Æï ü … †ÝÖ ¸ü 9 ÛúÖ ê ˆ®Ö ÃÖ Ó ÜµÖ Ö †Ö ë ´Öë ÃÖê ‘Ö ™ Ö × ¤üµÖ Ö •Ö Ö ‹, ŸÖ Öê †®Öã ¯Ö Ö ŸÖ 12 : 23 ÆüÖ ê Ý ÖÖ , ÃÖ Ó ÜµÖÖ ‹Ñ Æï ü

(A) 30, 50 (B) 36, 60

(C) 33, 55 (D) 42, 70

30. × ¯Ö ŸÖ Ö †Öî ¸ü ˆÃÖ Ûê ú ¯Ö ã ¡Ö Ûúß †Ö µÖ ã ÛúÖ ´Ö ¬µÖ ´Ö Ö ®Ö 27 ¾Ö ÂÖ Ô Æî ü … 18 ÃÖ Ö »Ö ²Ö Ö ¤ü × ¯ÖŸ ÖÖ †¯Ö ®Ö ê ¯Ö ã ¡Ö Ûúß †ÖµÖ ã ÃÖ ê ¤üÖê Ý Öã ®ÖÖ ÆüÖ êÝ Ö Ö … ˆ®Ö Ûúß ¾ Ö ŸÖ Ô ´ÖÖ ®Ö †Ö µÖã Æî ü

(A) 42, 12 (B) 40, 14

(C) 30, 24 (D) 36, 18

31. × ›ü•Ö Ì ß™ü» Ö ÃÖ ¿Ö× ŒŸÖ Ûú¸üÞÖ ÛúÖ †Ö ¿ÖµÖ Æî ü

(i) ÃÖ Ö ¾ ÖÔ ³ÖÖ î× ´Ö Ûú × ›ü× •Ö Ì ™ü ÃÖ Ö õÖ ¸üŸ ÖÖ …

(ii) ÃÖ ³Ö ß × ›ü× •Ö Ì™ü» Ö ÄÖ Ö êŸ ÖÖ ë ŸÖ Ûú ÃÖ Ö ¾Ö Ô ³ÖÖ î × ´Ö Ûú ¯Ö Æã Ñ ü“Ö …

(iii) ÃÖ Æü³Ö Ö ×Ý Ö ŸÖ Ö ¿Ö Ö ÃÖ ®Ö Ûê ú × »Ö ‹ ÃÖ Æü³Ö ÖÝÖ ß × ›ü× •Ö Ì ™ü»Ö ¯» Öê ™ü±úÖ ò ´ÖÔ …

(iv) Œ» Ö Ö ˆ›ü Ûê ú ´Ö Ö ¬µÖ ´Ö ÃÖê ÃÖ ³Ö ß ¾ µÖ× ŒŸ Ö µÖÖ ë Ûúß ÃÖÓ³ÖÖ × ¾Ö ŸÖ ¯Ö Ö ¡Ö Ÿ ÖÖ …

®Ö ß “Öê × ¤ü‹ Ý Ö ‹ Ûæ ú™ü ÃÖê ÃÖ Æüß ˆ¢Ö ¸ü ÛúÖ “Ö µÖ ®Ö Ûúß× •Ö ‹ :

(A) (i) †Ö î ¸ü (ii) Ûê ú¾ Ö » Ö (B) (ii) †Ö î ¸ü (iii) Ûê ú¾ Ö »Ö

(C) (i), (ii) †Ö î ¸ü (iii) Ûê ú¾ Ö »Ö (D) (i), (ii), (iii) †Ö î ¸ü (iv)

32. ‡ÃÖ ÀÖ é Ó ÜÖ » ÖÖ ´Ö ë †ÝÖ » ÖÖ ¯Ö ¤ü Æî ü

2, 7, 28, 63, 126, _____

(A) 215 (B) 245

(C) 276 (D) 296

33. ‡ÃÖ ÀÖ é Ó ÜÖ » ÖÖ ´Ö ë †ÝÖ » ÖÖ ¯Ö ¤ü Æî ü

AB, ED, IH, NM, _____

(A) TS (B) ST

(C) TU (D) SU

Page 14: PAPER-I · 1. ‡ÃÖ ¯Öéšü Ûêú ‰ú¯Ö¸ü ×®ÖµÖŸÖ Ã£ÖÖ®Ö ¯Ö¸ü †¯Ö®ÖÖ ¸üÖê»Ö ®Ö´²Ö¸ü ×»Ö×ÜÖ‹ … 2. ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿®Ö-¯Ö¡Ö

Z-00 14

Read the following passage carefully and answer questions 34 to 38 :

The literary distaste for politics, however, seems to be focused not so much on the largely

murky practice of politics in itself as a subject of literary representation but rather more on how

it is often depicted in literature, i.e., on the very politics of such representation. A political novel

often turns out to be not merely a novel about politics but a novel with a politics of its own, for

it seeks not merely to show us how things are but has fairly definite ideas about how things

should be, and precisely what one should think and do in order to make things move in that

desired direction. In short, it seeks to convert and enlist the reader to a particular cause or

ideology; it often is (in an only too familiar phrase) not literature but propaganda. This is said to

violate the very spirit of literature which is to broaden our understanding of the world and the

range of our sympathies rather than to narrow them down through partisan commitment. As

John Keats said, ‘We hate poetry that has a palpable design upon us’.

Another reason why politics does not seem amenable to the highest kind of literary

representation seems to arise from the fact that politics by its very nature is constituted of ideas

and ideologies. If political situations do not lend themselves to happy literary treatment, political

ideas present perhaps an even greater problem in this regard. Literature, it is argued, is about

human experiences rather than about intellectual abstractions; it deals in what is called the ‘felt

reality’ of human flesh and blood, and in sap and savour (rasa) rather than in arid and lifeless

ideas. In an extensive discussion of the matter in her book Ideas and the Novel, the American

novelist Mary McCarthy observed that ‘ideas are still today felt to be unsightly in the novel’

though that was not so in ‘former days’, i.e., in the 18th

and 19th

centuries. Her formulation of

the precise nature of the incompatibility between ideas on the one hand and the novel on the

other betrays perhaps a divided conscience in the matter and a sense of dilemma shared by many

writers and readers : ‘An idea cannot have loose ends, but a novel, I almost think, needs them.

Nevertheless, there is enough in common for the novelists to feel… the attraction of ideas while

taking up arms against them – most often with weapons of mockery.’

34. Literature deals with

(A) Human experiences in politics (B) Intellectual abstractions

(C) Dry and empty ideas (D) Felt reality of human life

35. The observation of the novelist, Mary McCarthy reveals

(A) unseen felt ideas of today in the novel

(B) dichotomy of conscience on political ideas and novels

(C) compatibility between idea and novel

(D) endless ideas and novels

36. According to the passage, a political novel often turns out to be a

(A) Literary distaste for politics (B) Literary representation of politics

(C) Novel with its own politics (D) Depiction of murky practice of politics

37. A political novel reveals

(A) Reality of the things (B) Writer’s perception

(C) Particular ideology of the readers (D) The spirit of literature

38. The constructs of politics by its nature is

(A) Prevalent political situation (B) Ideas and Ideologies

(C) Political propaganda (D) Understanding of human nature

Page 15: PAPER-I · 1. ‡ÃÖ ¯Öéšü Ûêú ‰ú¯Ö¸ü ×®ÖµÖŸÖ Ã£ÖÖ®Ö ¯Ö¸ü †¯Ö®ÖÖ ¸üÖê»Ö ®Ö´²Ö¸ü ×»Ö×ÜÖ‹ … 2. ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿®Ö-¯Ö¡Ö

Z-00 15 P.T.O.

× ®Ö ´®Ö × »Ö × ÜÖ ŸÖ Ý Ö ªÖÓ ¿Ö ÛúÖê ¬µÖ Ö ®Ö ÃÖê ¯Ö × œÌ ü‹ †Öî ¸ ü ¯Ö Ï ¿®Ö ÃÖÓ ÜµÖÖ 34 ÃÖ ê 38 Ÿ Ö Ûú Ûê ú ˆ¢Ö ¸ü ¤üß × •Ö ‹ : ¸üÖ •Ö ®Öß × ŸÖ ´Ö ë ÃÖÖ × Æüן µÖ Ûú †¹ý× “Ö Ûêú ÃÖ Ó ²ÖÓ ¬Ö ´Ö ë ‹ê ÃÖ Ö ¯Ö ÏŸ Ö ßŸ Ö ÆüÖê ŸÖ Ö Æî ü × Ûú ¾ Ö Æü ÃÖ Ö × Æü× Ÿ µÖÛú ¯Ö Ï ÃŸÖ ã× Ÿ Ö Ûê ú ×¾ Ö ÂÖµÖ Ûê ú ºþ¯Ö ´Ö ë ÛúÖ ±úß

Æü¤ü Ÿ Ö Ûú ¸üÖ •Ö ®Ö ß× ŸÖ Ûê ú †Ã¯Ö ™ü ¾ µÖ¾ Ö ÆüÖ ¸ü ¯Ö ¸ü †× ¬Ö Ûú ¬µÖÖ ®Ö Ûê ú× ®¦üŸ Ö ®Ö Æüà Ûú¸üŸ ÖÖ Æî ü » Ö ê× Ûú®Ö ‡ÃÖ ²Ö ÖŸ Ö ¯Ö¸ü ¬µÖ Ö ®Ö Ûë ú× ¦üŸ Ö Ûú¸üŸÖ Ö Æî ü × Ûú ‡ÃÖ ê ÃÖ Ö× ÆüŸ µÖ ´Öë ¯Ö ÏÖ µÖ : Ûî úÃÖ ê × “Ö× ¡Ö ŸÖ × ÛúµÖÖ •Ö ÖŸ ÖÖ Æî ü †£ ÖÖ ÔŸ ÖË ‹ê ÃÖ ß ¯ÖÏ ÃŸ Öã × ŸÖ Ûúß ¸üÖ •Ö ®Öß ×Ÿ Ö ŒµÖ Ö Æî ü … ¸üÖ •Ö ®Ö ß× ŸÖ Ûú ˆ¯Ö ®µÖ Ö ÃÖ †× ¬Ö ÛúÖ Ó ¿Ö Ÿ Ö : Ûê ú¾ Ö »Ö ¸üÖ •Ö ®Ö ß ×Ÿ Ö Ûê ú ²Ö Ö ¸ ê ü ´Ö ë ‹Ûú ˆ¯Ö ®µÖÖ ÃÖ ®Ö Æüà ÆüÖ ê ŸÖ Ö Æî ü †× ¯Ö Ÿ Öã ˆÃÖ Ûúß †¯Ö ®Ö ß ¸üÖ •Ö ®Ö ß× ŸÖ ÆüÖ ê Ÿ Öß Æî ü … ‡ÃÖ × » Ö ‹ ¾ Ö Æü Æü´Öë Ûê ú¾ Ö» Ö µÖ Æü ®Ö Æüà ²Ö Ÿ ÖÖ ŸÖ Ö Æî ü × Ûú “Öß•Ö ë Ûî úÃÖß Æï ü †× ¯Ö ŸÖ ã ‡®Ö ÃÖê ÃÖ Ó ²Ö Ó× ¬Ö ŸÖ × ¾ Ö “ÖÖ ¸üÖë ÛúÖê Ã¯Ö Â™ ü ºþ¯Ö ÃÖ ê × ®Ö× ¿“Ö Ÿ Ö ÃÖÖ ê “Ö ¯Ö Ï ¤üÖ ®Ö Ûú¸üŸÖ Ö Æî ü × Ûú “Ö ß •Öë Ûî úÃÖ ß ÆüÖ ê ®Öß “Ö Ö × Æü‹ †Öî ¸ü µÖ Æü ²Ö ŸÖ Ö ŸÖ Ö Æî ü × Ûú × ÛúÃÖ ß ÛúÖ ê ÃÖ Æüß -ÃÖÆüß ‹ê ÃÖÖ ÃÖÖ ê “Ö ®Ö Ö †Öî ¸ü Ûú¸ü®ÖÖ “Ö Ö× Æü‹ × Ûú “Ö ß •Öë ¾ ÖÖ Ó× ”ûŸ Ö × ¤ü¿Ö Ö ´Öë †Ý Ö Ï ÃÖ¸ü ÆüÖ ë, ÃÖÓ õÖ ê ¯Ö ´Öë ¾Ö Æü ¯ÖÖ šüÛúÖ ë ÛúÖ ê ÛúÖ¸üÞÖ µÖÖ × ¾Ö “Ö Ö¸ü¬Ö Ö ¸üÖ ×¾ Ö¿Ö ê ÂÖ ´Öë ²Ö ¤ü»Ö ®Ö Ö µÖÖ ÃÖæ “Ö ß ²Ö ¨ü Ûú¸ü®Ö Ö “Ö Ö ÆüŸ ÖÖ Æî ü … µÖ Æü ¯Ö ÏÖ µÖ : ÃÖ Ö × ÆüŸ µÖ ®Ö Æüà ÆüÖ ê ŸÖ Ö Æî ü (µÖ Æü Ûê ú¾ Ö»Ö †Ÿ µÖ× ¬Ö Ûú ¯Ö× ¸ü× “Ö ŸÖ ¯Ö ¤ü²ÖÓ ¬Ö Æî ü) » Ö ê× Ûú®Ö ‹Ûú ¯ÖÏ “Ö Ö¸ü ÆüÖ êŸ ÖÖ Æî ü … ‡ÃÖ ÃÖ ê ÃÖ Ö× Æü× Ÿ µÖ Ûú ³Ö Ö ¾Ö ®ÖÖ ÛúÖ †× Ÿ Ö ÛÎ ú´Ö ÞÖ Æüß ÆüÖ êŸ ÖÖ Æî ü, × •Ö ÃÖ ÃÖê Æü Ö × ¾Ö ¿¾ Ö ÛúÖ ê ³Ö »Ö ß -³ÖÖ Ñ× ŸÖ ÃÖ ´Ö —Ö ŸÖ ê Æï ü †Ö î ü Æü´Ö Ö ¸üß ÃÖ ÆüÖ ®Öã ³Öæ ן Ö µÖ Ö ë ÛúÖ ¯Ö Ï ³Ö Ö¾ Ö -õÖ ê ¡Ö ¾ µÖ Ö ¯Ö Ûú ÆüÖ êŸ ÖÖ Æî ü ‹¾ ÖÓ Æü´Ö Ö ¸üß ÃÖ Öê “Ö †Ö î ü ÃÖ ÆüÖ ®Ö ã ³Ö æ× Ÿ Ö ÛúÖ ê Ûú¼ü¸ü ¯Ö Ï × Ÿ Ö ²Ö ¨üŸ ÖÖ ÃÖ ê ÃÖ Ó ÛúßÞÖÔ ®Ö Ûú¸ ê ü •Ö î ÃÖ Ö × Ûú •Ö Öò ®Ö Ûúß ™Ë üÃÖ ®Ö ê ÛúÆüÖ Æî ü – “Æü´Ö ë ‹ê ÃÖ ê ÛúÖ ¾ µÖ ÃÖ ê ‘Ö éÞÖÖ ÆüÖ ê ŸÖ ß Æî ü, •ÖÖ ê Æü´Ö ¯Ö ¸ü » ÖÖ ¤ü × ¤üµÖ Ö •Ö Ö ŸÖ Ö Æî ü …”

¤æ üÃÖ ¸üÖ ÛúÖ¸üÞÖ × Ûú ŒµÖ Öë ¸üÖ •Ö ®Öß × ŸÖ ˆ““Ö ¯Ö Ï ÛúÖ ¸ü Ûúß ÃÖ Ö× Æü× Ÿ µÖ Ûú ¯Ö Ï ÃŸÖ ã× Ÿ Ö Ûê ú ¯Ö Ï× ŸÖ †®Öã Ûæ ú»Ö †Ö “Ö ¸üÞÖ ®ÖÆüà Ûú¸üŸ Öß Æî ü, µÖ Æü Æî ü × Ûú ¸üÖ •Ö ®Öß ×Ÿ Ö †¯Ö ®Öê þ Ö ³Ö Ö¾ Ö ÃÖê Æüß × ¾ Ö “Ö Ö¸ü †Ö î ¸ü ×¾ Ö “Ö Ö ¸ü¬ÖÖ ¸üÖ ÃÖê × ®Ö Ù ´Ö ŸÖ ÆüÖ êŸ Ö ß Æî ü … µÖ × ¤ü ¸üÖ •Ö ®Öß ×Ÿ Ö Ûú × Ã£ Ö ×Ÿ Ö †¯Ö ®Öê ÛúÖê ˆ¯Ö µÖã ŒŸ Ö ÃÖ Ö × Æüן µÖ Ûú ÃÖ ´´Ö Ö ®Ö ®Ö Æüà ¤ê ü ¯Ö Ö ŸÖ ß Æî ü Ÿ Ö Öê ‡ÃÖ ÃÖ Ó ²Ö Ó ¬Ö ´Öë ¸üÖ •Ö ®Ö ß× Ÿ Ö Ûú × ¾ Ö “Ö Ö ¸ü †Öî ¸ü ³Öß ÝÖ Ó ³Ö ß ¸ü ÃÖ ´Ö õÖÖ ¯Ö î ¤üÖ Ûú¸üŸ Öê Æï ü … ÃÖ Ö× ÆüŸ µÖ Ûê ú ÃÖ Ó ²ÖÓ ¬Ö ´Ö ë µÖ Æü ŸÖ ÛÔ ú × ¤üµÖ Ö •Ö ÖŸ ÖÖ Æî ü × Ûú µÖ Æü ²Ö Öî × ¨üÛú †´Ö æ ŸÖ Ô × ¾ Ö “Ö Ö¸üÖ ë Ûúß ²Ö •Ö Ö µÖ ´Ö Ö ®Ö¾ Ö †®Öã ³Ö¾ ÖÖ ë Ûê ú ²Ö Ö ê ü ´Ö ë ÆüÖ êŸ ÖÖ Æî ü … µÖ Æü ´Ö Ö ®Ö ¾Ö •Ö Ö × ŸÖ Ûúß “´Ö ÆüÃÖ æ ÃÖ Ûúß Ý Ö ‡Ô ¾ Ö Ö ÃŸ Ö ×¾ Ö ÛúŸÖ Ö” ¯Ö¸ü × ¾ Ö “Ö Ö ¸ü Ûú¸üŸÖ Ö Æî ü †Ö î ¸ü ®Ö ߸üÃÖ Ÿ Ö £Ö Ö × ®Ö •Ö á¾ Ö ×¾ Ö “ÖÖ ¸üÖë Ûúß ²Ö •Ö Ö µÖ †Öê •Ö ¯Öæ ÞÖ Ô †Ö î ü þ Ö Ö ¤ü¯Ö æ ÞÖ Ô (¸üÃÖ ) ÃÖ ê ÃÖÓ ²ÖÓ × ¬ÖŸ Ö ÆüÖ ê ŸÖ Ö Æî ü … †´Ö ¸üß ÛúÖ Ûúß ˆ¯Ö ®µÖÖ ÃÖ ÛúÖ¸ü ´Ö ê ¸üß ´Ö Ûú£ Öá ®Öê †¯Ö ®Öß ¯Öã ß Ö Ûú “†Ö ‡× ›üµÖ Ö †Ö î ü ®Ö Öò ¾Ö »Ö” ´Ö ë ‡ÃÖ × ¾Ö ÂÖ µÖ ¯Ö ¸ü Ûúß ÝÖ ‡Ô ¾ µÖ Ö ¯Ö Ûú “Ö“Ö Ö Ô ´Ö ë ÛúÆüÖ Æî ü × Ûú “ˆ¯Ö ®µÖ Ö ÃÖ ´Ö ë ¾µÖ ŒŸ Ö ×¾ Ö “ÖÖ ¸üÖë Ûê ú ²ÖÖ ê ü ´Ö ë †Ö •Ö ³Ö ß µÖ Æü ´Ö ÆüÃÖ æ ÃÖ × ÛúµÖÖ •ÖÖ ŸÖ Ö Æî ü × Ûú ¾ Öê †®Ö Ö ÛúÂÖ Ô Ûú ÆüÖê Ÿ Öê Æï ü …” ÆüÖ » Ö ÖÑ × Ûú ‹ê ÃÖ Ö “¯Ö Æü» Öê” †£ ÖÖ Ô ŸÖ Ë 18¾Ö à †Ö î ü 19¾ Ö à ÃÖ ¤üß ´Ö ë ®Ö Æüà £ ÖÖ … ‹Ûú †Ö ê ¸ü × ¾Ö “ÖÖ ¸ü †Ö î ü ¤æ üÃÖ ¸üß †Ö ê ¸ü ˆ¯Ö ®µÖÖ ÃÖ Ûê ú ²Öß “Ö †ÃÖÓ Ý Ö× ŸÖ Ûê ú Ã¯Ö Â™ü þ Ö º þ¯Ö ÛúÖ ˆ®Ö ÛúÖ × ®Öºþ¯Ö ÞÖ ÃÖ Ó ³Ö ¾Ö Ÿ Ö : ‡ÃÖ ´ÖÖ ´Ö »Ö ê ´Öë ×¾Ö ³Ö Ö× •Ö ŸÖ ÃÖÖ ê “Ö ÛúÖ ÃÖÓ Ûê úŸÖ Æî ü †Ö î ¸ü ‹Ûú ‹ê ÃÖ ß ¤ã ü× ¾Ö ¬Ö Ö Æî ü •ÖÖ ê Ûú‡Ô »Ö ê ÜÖ ÛúÖë †Öî ¸ü ¯Ö Ö šüÛúÖ ë Ûê ú ²Ö ß “Ö Æî ü : “×¾ Ö “ÖÖ ¸ü ÃÖ ¿Ö ŒŸÖ ÆüÖê ŸÖ ê Æï ü »Ö ê× Ûú®Ö ´Öï ¯ÖÏ Ö µÖ : ÃÖÖ ê “ÖŸ Öß ÆæÑ ü × Ûú ˆ¯Ö ®µÖ Ö ÃÖ ´Ö ë ˆÃÖ Ûúß †Ö¾ Ö ¿µÖ ÛúŸÖ Ö ÆüÖ êŸ Öß Æî ü … ‡ÃÖ Ûê ú ²Ö Ö¾ Ö •Ö æ ¤ü ˆ¯Ö ®µÖ Ö ÃÖ ÛúÖ¸üÖ ë Ûê ú × »Ö ‹ µÖ Æü ´Ö ÆüÃÖ æ ÃÖ Ûú¸ü®Ö Ö ÛúÖ ±úß ÃÖ Ö ´Ö Ö ®µÖ Æî ü ......” × ¾ Ö “ÖÖ ¸üÖë × ¾Ö ¹ý¨ü ¿Ö Ã¡Ö ˆšüÖ Ÿ Öê ÃÖ ´Ö µÖ ×¾ Ö “Ö Ö ¸üÖ ë Ûê ú ¯ÖÏ ×Ÿ Ö †Ö ÛúÂÖ Ô ÞÖ †®Ö ã³Ö ¾Ö Ûú¸ü®Ö Ö ¾Ö Æü ³Ö ß ˆ¯Ö ÆüÖÃÖ Ûê ú Æü× £ Ö µÖÖ ¸üÖë Ûê ú ÃÖ Ö£ Ö …

34. ÃÖ Ö × ÆüŸ µÖ ´Ö ë × ®Ö ´®Ö× » Ö× ÜÖŸ Ö ´Ö ë ÃÖê × ÛúÃÖ ¯Ö ¸ü “Ö “Ö ÖÔ Ûúß •Ö Ö ŸÖ ß Æî ü ?

(A) ¸üÖ •Ö ®Öß × ŸÖ ´Ö ë ´Ö Ö ®Ö¾ Ö †®Öã ³Ö¾ Ö (B) ²Ö Ö î× ¨üÛú †´Ö æ Ÿ ÖÔ ×¾ Ö “ÖÖ ¸ü (C) ¿Ö ã ÂÛú †Ö î ¸ü × ¸üŒŸ Ö ×¾ Ö “ÖÖ ¸ü (D) ´Ö Ö ®Ö ¾Ö •Ö ß ¾Ö ®Ö Ûúß ´Ö ÆüÃÖ æ ÃÖ ü Ûúß ÝÖ ‡Ô ¾ Ö Ö ÃŸ Ö× ¾Ö ÛúŸÖ Ö

35. ˆ¯Ö ®µÖ Ö ÃÖ ÛúÖ¸ü ´Ö ê ¸üß ´Ö Ûú£Ö á Ûúß ×™ü¯¯Ö × ÞÖµÖ Öë ÃÖ ê × ®Ö ´®Ö × »Ö × ÜÖ ŸÖ ´Ö ë ÃÖ ê × ÛúÃÖ ÛúÖ ¯Ö Ÿ ÖÖ “Ö »Ö Ÿ ÖÖ Æî ü ?

(A) ˆ¯Ö ®µÖ Ö ÃÖ ´Ö ë †Ö •Ö Ûê ú †®Ö ¤ê üÜÖ ê ´Ö ÆüÃÖ æ ÃÖ × Ûú‹ Ý Ö‹ × ¾Ö “Ö Ö¸ü (B) ¸üÖ •Ö ®Öß × ŸÖ Ûú × ¾Ö “ÖÖ ¸üÖë †Ö î ¸ü ˆ¯Ö ®µÖÖ ÃÖ Ö ë ¯Ö ¸ü †Ó Ÿ Ö ¿“Ö ê ŸÖ Ö ÛúÖ × «ü× ¾ Ö³Ö Ö •Ö ®Ö (C) × ¾ Ö “Ö Ö ¸üÖ ë †Öî ¸ü ˆ¯Ö ®µÖ Ö ÃÖ Ûê ú ²Ö ß “Ö †ÃÖ Ó Ý Ö× ŸÖ (D) †®Ö Ó Ÿ Ö × ¾ Ö “Ö Ö¸ü †Ö î ¸ü ˆ¯Ö ®µÖÖ ÃÖ

36. ‡ÃÖ Ý Ö ªÖ Ó ¿Ö Ûê ú †®Ö ã ÃÖ Ö¸ü ‹Ûú ¸üÖ •Ö ®Ö ß ×Ÿ Ö Ûú ˆ¯Ö ®µÖÖ ÃÖ ¯Ö ÏÖ µÖ : × ®Ö ´®Ö× »Ö × ÜÖŸ Ö ´Ö ë ÃÖ ê ŒµÖ Ö ²Ö ®Ö •Ö Ö ŸÖ Ö Æî ü ?

(A) ¸üÖ •Ö ®Öß × ŸÖ Ûê ú × »Ö ‹ ÃÖ Ö× Æü× Ÿ µÖ Ûú †¹ý× “Ö (B) ¸üÖ •Ö ®Öß × ŸÖ Ûúß ÃÖ Ö× Æü× Ÿ µÖ Ûú ¯Ö Ï ÃŸÖ ã× Ÿ Ö (C) †¯Ö ®Ö ß Æüß ¸üÖ •Ö ®Ö ß× Ÿ Ö ¾Ö Ö» ÖÖ ˆ¯Ö ®µÖ ÖÃÖ (D) ¸üÖ •Ö ®Öß × ŸÖ Ûúß †Ã¯Ö ™ü ¯Ö × ¸ü¯ÖÖ ™üß ÛúÖ × “Ö ¡Ö ÞÖ

37. ‹Ûú ¸üÖ •Ö ®Ö ß× ŸÖ Ûú ˆ¯Ö ®µÖ Ö ÃÖ ÃÖ ê × ®Ö ´®Ö × »Ö × ÜÖ Ÿ Ö ´Öë ÃÖ ê × ÛúÃÖ ÛúÖ ¯Ö Ÿ ÖÖ “Ö »ÖŸ Ö Ö Æî ü ?

(A) “Ö ß •ÖÖ ë Ûúß ¾Ö Ö ÃŸÖ × ¾Ö ÛúŸÖ Ö (B) » Ö ê ÜÖ Ûú ÛúÖ ²ÖÖ ê ¬Ö (C) ¯Ö Ö šüÛúÖë Ûúß × ¾Ö “ÖÖ ¸ü¬Ö Ö¸üÖ ×¾ Ö ¿Öê ÂÖ (D) ÃÖ Ö × ÆüŸ µÖ Ûúß ³Ö Ö¾ Ö ®ÖÖ

38. †¯Ö ®Ö ê þ Ö ³Ö Ö¾ Ö ÃÖ ê ¸üÖ •Ö ®Öß × ŸÖ ÛúÖ œüÖ Ñ “ÖÖ ÆüÖ ê ŸÖ Ö Æî ü (A) ¯Ö Ï “Ö× » ÖŸ Ö ¸üÖ •Ö ®Ö ß× ŸÖ Ûú × Ã£ Ö× Ÿ Ö (B) × ¾ Ö “Ö Ö ¸ü †Öî ¸ü × ¾Ö “ÖÖ ¸ü¬Ö Ö¸üÖ ‹Ñ (C) ¸üÖ •Ö ®Öß × ŸÖ Ûú ¯Ö Ï “Ö Ö ¸ü (D) ´Ö Ö ®Ö ¾Ö þ Ö ³ÖÖ ¾Ö Ûúß ÃÖ ´Ö —Ö

Page 16: PAPER-I · 1. ‡ÃÖ ¯Öéšü Ûêú ‰ú¯Ö¸ü ×®ÖµÖŸÖ Ã£ÖÖ®Ö ¯Ö¸ü †¯Ö®ÖÖ ¸üÖê»Ö ®Ö´²Ö¸ü ×»Ö×ÜÖ‹ … 2. ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿®Ö-¯Ö¡Ö

Z-00 16

39. Given below is a diagram of three circles A, B and C over-lapping each other. The circle

A represents the class of honest people, the circle B represents the class of sincere people

and circle C represents the class of politicians. p, q, r, s, U, X, Y represent different

regions. Select the code that represents the region indicating the class of honest politicians

who are not sincere.

Codes :

(A) X (B) q

(C) p (D) s

40. “A man ought no more to value himself for being wiser than a woman if he owes his

advantage to a better education, than he ought to boast of his courage for beating a man

when his hands were tied.”

The above passage is an instance of

(A) Deductive argument (B) Hypothetical argument

(C) Analogical argument (D) Factual argument

41. By which of the following proposition, the proposition ‘wise men are hardly afraid of

death’ is contradicted ?

(A) Some wise men are afraid of death.

(B) All wise men are afraid of death.

(C) No wise men is afraid of death.

(D) Some wise men are not afraid of death.

42. When in a group of propositions, one proposition is claimed to follow from the others, that

group of propositions is called

(A) An argument (B) A valid argument

(C) An explanation (D) An invalid argument

43. Namita and Samita are brilliant and studious. Anita and Karabi are obedient and irregular.

Babita and Namita are irregular but brilliant. Samita and Kabita are regular and obedient.

Who among them is/are brilliant, obedient, regular and studious ?

(A) Samita alone (B) Namita and Samita

(C) Kabita alone (D) Anita alone

44. Warrior is related to sword, carpenter is related to saw, farmer is related to plough. In the

same way, the author is related to

(A) Book (B) Fame

(C) Reader (D) Pen

Page 17: PAPER-I · 1. ‡ÃÖ ¯Öéšü Ûêú ‰ú¯Ö¸ü ×®ÖµÖŸÖ Ã£ÖÖ®Ö ¯Ö¸ü †¯Ö®ÖÖ ¸üÖê»Ö ®Ö´²Ö¸ü ×»Ö×ÜÖ‹ … 2. ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿®Ö-¯Ö¡Ö

Z-00 17 P.T.O.

39. ®Ö ß “Öê ‹Ûú †Ö¸ ê üÜÖ × ¤üµÖÖ ÝÖ µÖÖ Æî ü × •Ö ÃÖ ´Ö ë Ÿ Öß ®Ö ¾ Öé ¢Ö A, B †Ö î ü C ‹Ûú ¤æ üÃÖ ê ü ÛúÖ ê †× ŸÖ ¾ µÖ Ö ¯ŸÖ Ûú¸ü ¸üÆê ü Æï ü … ¾ Ö é¢Ö A ‡Ô ´Ö Ö ®Ö ¤üÖ ¸ü » ÖÖ êÝ ÖÖ ë Ûê ú ¾Ö ÝÖ Ô ÛúÖ ¯ÖÏ × ŸÖ ×®Ö × ¬Ö Ÿ¾ Ö Ûú¸üŸÖ Ö Æî ü, ¾Ö é ¢Ö B × ®Ö šüÖ ¾ ÖÖ ®Ö » ÖÖ ê ÝÖ Öë Ûê ú ¾ ÖÝ ÖÔ ÛúÖ ¯Ö Ï× ŸÖ × ®Ö× ¬Ö Ÿ¾ Ö Ûú¸üŸ Ö Ö Æî ü †Ö î ¸ü ¾Ö é ¢Ö C ¸üÖ •Ö ®Öê ŸÖ Ö †Öë Ûê ú ¾Ö ÝÖ Ô ÛúÖ ¯Ö Ï× ŸÖ × ®Ö× ¬Ö Ÿ ¾Ö Ûú¸ü ¸üÆüÖ Æî ü … p, q, r, s, U, X, Y †» Ö Ý Ö -†» ÖÝ Ö õÖê ¡ÖÖ ë ÛúÖ ¯Ö Ï× Ÿ Ö× ®Ö× ¬Ö Ÿ¾ Ö Ûú¸üŸÖê Æï ü … ˆÃÖ Ûæú™ü ÛúÖ “ÖµÖ®Ö Ûúßו֋ •ÖÖê ˆÃÖ õÖê¡Ö ÛúÖê × ¤üÜÖÖŸÖ ê Æï ü וÖÃÖ ´Öë ‡Ô ´ÖÖ ®Ö ¤üÖ¸ü ¸üÖ •Ö®ÖêŸÖÖ †Öë ÛúÖ ¾ÖÝÖ Ô Æî ü, •ÖÖê × ®Ö šüÖ¾ÖÖ ®Ö ®Ö Æüà Æï ü …

Ûæú™ü : (A) X (B) q

(C) p (D) s

40. “²Ö ê ÆüŸ Ö ¸ü × ¿Ö õÖÖ ÛúÖ » ÖÖ ³Ö ˆšüÖ Ûú¸ü × ÛúÃÖ ß †Ö ¤ü´Ö ß ÛúÖ †¯Ö ®Ö ê ÛúÖê Ã¡Ö ß ÃÖ ê †× ¬Ö Ûú ²Öã × ¨ü´ÖÖ ®Ö ´ÖÖ ®Ö ®ÖÖ ‡ÃÖß ¯ÖÏ ÛúÖ ¸ü Æî ü •Öî ÃÖ ê × Ûú ‹Ûú ÆüÖ £ Ö ²Ö Ñ ¬Ö ê Æã üµÖê ¾ µÖ × ŒŸ Ö ÛúÖê ¯Ö ß™üÛú¸ü × ÛúÃÖ ß †Ö ¤ü´Ö ß «üÖ ¸üÖ †¯Ö ®Öê ÃÖ Ö ÆüÃÖ Ûúß ¿Ö ê ÜÖ ß ²Ö ‘Ö Ö¸ü®Ö Ö …”

ˆ¯Ö µÖ ãÔ ŒŸÖ †®Ö ã “”ê û¤ü × ÛúÃÖ ÛúÖ ˆ¤üÖ Æü ¸üÞÖ Æî ü ?

(A) × ®Ö ÝÖ ´Ö ®Ö Ÿ Ö ÛÔ ú (B) ÛúÖ » ¯Ö× ®Ö Ûú Ÿ Ö ÛÔ ú (C) ÃÖ Ö ¥ü¿µÖ ´Ö æ» Ö Ûú Ÿ Ö ÛÔ ú (D) Ÿ Ö £ µÖ Ö Ÿ ´Ö Ûú ŸÖ ÛÔ ú 41. ‘²Ö ã × ¨ü´Ö Ö ®Ö ¾ µÖ× ŒŸÖ ¿Ö Ö µÖ ¤ü Æüß ´Ö é Ÿ µÖ ã ÃÖ ê ³Ö µÖ ³Ö ß ŸÖ ÆüÖ ê ŸÖ Ö Æî ü’ ¯ÖÏ ÃŸ ÖÖ ¾Ö × ®Ö ´®Ö × » Ö× ÜÖ Ÿ Ö ´Öë ÃÖ ê × ÛúÃÖ ÛúÖ × ¾ Ö¸üÖê ¬Ö Ö ³ÖÖ ÃÖ ß Æî ü ?

(A) Ûã ú”û ²Ö ã × ¨ü´Ö Ö ®Ö ¾ µÖ× ŒŸ Ö ´Öé Ÿ µÖ ã ÃÖ ê ³ÖµÖ ³Ö ߟ Ö ÆüÖê Ÿ Öê Æï ü … (B) ÃÖ ³Ö ß ²Öã × ¨ü´ÖÖ ®Ö ¾ µÖ× ŒŸÖ ´Ö é Ÿ µÖ ã ÃÖê ³ÖµÖ ³Ö ߟ Ö ÆüÖê Ÿ Öê Æï ü …

(C) ÛúÖ ê ‡Ô ³Öß ²Öã × ¨ü´Ö Ö ®Ö ¾ µÖ× ŒŸÖ ´Ö é Ÿ µÖ ã ÃÖ ê ³Ö µÖ ³Öß Ÿ Ö ®Ö Æüà ÆüÖ ê ŸÖ Ö … (D) Ûã ú”û ²Ö ã × ¨ü´Ö Ö ®Ö ¾ µÖ× ŒŸ Ö ´Öé Ÿ µÖ ã ÃÖ ê ³ÖµÖ ³Ö ߟ Ö ®Ö Æüà ÆüÖê ŸÖ ê …

42. •Ö ²Ö ¯Ö Ï ÃŸÖ Ö¾ ÖÖ ë Ûê ú ÃÖ ´Öæ Æü ÃÖ ê ‹Ûú ¯Ö Ï ÃŸ Ö Ö¾ Ö ¤æ üÃÖ ê ü ¯Ö Ï ÃŸ ÖÖ ¾Ö Öë ÃÖ ê ¾ µÖ 㟠¯Ö Ö× ¤üŸ Ö ÛúÆüÖ •Ö Ö ‹, Ÿ ÖÖ ê ¯ÖÏ ÃŸ ÖÖ ¾Ö Öë ÛúÖ µÖ Æü ÃÖ ´Ö æ Æü ÛúÆü» Ö Ö ‹ÝÖ Ö (A) ‹Ûú ¤ü» Ö ß » Ö (B) ‹Ûú ¾ Ö î ¬Ö ¤ü» Öß » Ö (C) ‹Ûú Ã¯Ö Â™üß Ûú¸üÞÖ (D) ‹Ûú †¾ Ö î ¬Ö ¤ü» Ö ß» Ö 43. ®Ö × ´Ö ŸÖ Ö †Ö î ü ÃÖ × ´ÖŸ ÖÖ ¤üÖ ê ®Ö Öë ´Öê ¬Ö Ö¾ Öß †Öî ¸ü ¯Ö × ¸üÁÖ ´Öß Æï ü … †× ®Ö ŸÖ Ö †Ö î ¸ü Ûú¸üÖ ²Ö ß †Ö –ÖÖ ÛúÖ ¸üß †Öî ¸ü †× ®ÖµÖ × ´Ö ŸÖ Æï ü … ²Ö ²Öß Ÿ ÖÖ

†Ö î ¸ü ®Ö × ´Ö ŸÖ Ö †× ®Ö µÖ × ´ÖŸ Ö Æï ü ¯Ö ¸ü®ŸÖ ã ´Öê ¬ÖÖ ¾ Öß Æï ü … ÃÖ× ´Ö ŸÖ Ö †Ö î ü Ûú×²Ö Ÿ ÖÖ × ®Ö µÖ× ´Ö ŸÖ †Öî ¸ü †Ö –ÖÖ ÛúÖ ¸üß Æï ü … ‡®Ö ´Öë ÃÖê ÛúÖî ®Ö ´Ö ê ¬Ö Ö¾ Ö ß, †Ö –ÖÖ ÛúÖ ¸üß , × ®Ö µÖ × ´ÖŸ Ö †Öî ü ¯Ö × ¸üÁÖ ´Ö ß Æî ü/Æï ü ?

(A) Ûê ú¾ Ö» Ö ÃÖ × ´ÖŸ ÖÖ (B) ®Ö × ´Ö ŸÖ Ö †Ö î ü ÃÖ × ´Ö ŸÖ Ö (C) Ûê ú¾ Ö» Ö Ûú× ²Ö Ÿ ÖÖ (D) Ûê ú¾ Ö» Ö †× ®ÖŸ ÖÖ 44. µÖ Ö ê ¨üÖ ÛúÖ ÃÖÓ ²ÖÓ ¬Ö Ÿ Ö» Ö¾ Ö Ö¸ü ÃÖ ê Æî ü, ²Ö œÌ ü‡Ô ÛúÖ ÃÖ Ó ²Ö Ó ¬Ö †Ö¸üß ÃÖê Æî ü, × ÛúÃÖ Ö ®Ö ÛúÖ ÃÖÓ ²ÖÓ ¬Ö Æü» Ö ÃÖê Æî ü … ‡ÃÖ ß Ÿ Ö ¸üÆü ÃÖ ê »Ö ê ÜÖ Ûú ÛúÖ

ÃÖ Ó ²ÖÓ ¬Ö Æî ü (A) ¯Ö ã ß Ö Ûú ÃÖê (B) Ûúß Ù ŸÖ ÃÖ ê (C) ¯Ö Ö šüÛú ÃÖ ê (D) Ûú» Ö ´Ö ÃÖ ê

Page 18: PAPER-I · 1. ‡ÃÖ ¯Öéšü Ûêú ‰ú¯Ö¸ü ×®ÖµÖŸÖ Ã£ÖÖ®Ö ¯Ö¸ü †¯Ö®ÖÖ ¸üÖê»Ö ®Ö´²Ö¸ü ×»Ö×ÜÖ‹ … 2. ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿®Ö-¯Ö¡Ö

Z-00 18

For a country CO2 emissions (million metric tons) from various sectors are given in the

following table. Answer the questions (45 to 50) based on the data given :

CO2 emissions (million metric tons)

Sector

Year

Power Industry Commercial Agriculture Domestic

2005 500 200 150 80 100

2006 600 300 200 90 110

2007 650 320 250 100 120

2008 700 400 300 150 150

2009 800 450 320 200 180

45. What is the average annual growth rate of CO2 emissions in power sector ?

(A) ~12.57% (B) ~16.87%

(C) ~30.81% (D) ~50.25%

46. What is the percentage contribution of power sector to total CO2 emissions in the year

2008 ?

(A) ~30.82% (B) ~41.18%

(C) ~51.38% (D) ~60.25%

47. In which year, the contribution (%) of industry to total sectoral CO2 emissions was

minimum ?

(A) 2005 (B) 2006

(C) 2007 (D) 2009

48. What is the percentage (%) growth of CO2 emissions from power sector during 2005 to

2009 ?

(A) 60 (B) 50

(C) 40 (D) 80

49. Which sector has recorded maximum growth in CO2 emissions during 2005 to 2009 ?

(A) Power (B) Industry

(C) Commercial (D) Agriculture

50. By what percentage (%), the total emissions of CO2 have increased from 2005 to 2009 ?

(A) ~89.32% (B) ~57.62%

(C) ~40.32% (D) ~113.12%

Page 19: PAPER-I · 1. ‡ÃÖ ¯Öéšü Ûêú ‰ú¯Ö¸ü ×®ÖµÖŸÖ Ã£ÖÖ®Ö ¯Ö¸ü †¯Ö®ÖÖ ¸üÖê»Ö ®Ö´²Ö¸ü ×»Ö×ÜÖ‹ … 2. ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿®Ö-¯Ö¡Ö

Z-00 19 P.T.O.

× ¾ Ö× ³Ö ®®Ö õÖê ¡ÖÖ ë ÃÖê × ÛúÃÖß ¤ê ü¿Ö Ûê ú ÛúÖ ²Ö Ô ®Ö ›üÖ ‡†Öò ŒÃÖ Ö ‡›ü (CO2) ˆŸ ÃÖ •Ö Ô ®Ö (× ´Ö× » Ö µÖ ®Ö ´Öß ™ü¸üß ™ü®Ö ) ×®Ö ´®Ö × » Ö× ÜÖŸ Ö ŸÖ Ö× » ÖÛúÖ ´Ö ë × ¤ü‹ Ý Ö ‹ Æï ü … × ¤ü‹ Ý Ö ‹ ›üÖ ™üÖ Ûê ú †Ö ¬Ö Ö ¸ü ¯Ö ¸ü ¯Ö Ï ¿®Ö Öë (45 ÃÖ ê 50 Ÿ Ö Ûú) ÛúÖ ˆ¢Ö ¸ü ¤üß × •Ö ‹ …

CO2 ˆŸÃÖ•ÖÔ®Ö (×´Ö×»ÖµÖ®Ö ´Öß™ü¸üß ™ü®Ö)

õÖê¡Ö ¾ÖÂÖÔ

×¾ÖªãŸÖ ˆªÖêÝÖ ¾ÖÖ×ÞÖוµÖÛú Ûéú×ÂÖ ‘Ö êü»Öæ

2005 500 200 150 80 100

2006 600 300 200 90 110

2007 650 320 250 100 120

2008 700 400 300 150 150

2009 800 450 320 200 180

45. × ¾ Ö ªãŸ Ö õÖê ¡Ö ´Ö ë CO2 ˆŸ ÃÖ •ÖÔ ®Ö Ûúß †Ö î ÃÖ Ÿ Ö ¾ Ö ÖÙ ÂÖ Ûú ¾ Öé × ¨ü ¤ü¸ü ŒµÖ Ö Æî ü ?

(A) ~ 12.57 ¯Ö Ï ×Ÿ Ö ¿ÖŸ Ö (B) ~ 16.87 ¯Ö Ï ×Ÿ Ö ¿ÖŸ Ö

(C) ~ 30.81 ¯Ö Ï ×Ÿ Ö ¿ÖŸ Ö (D) ~ 50.25 ¯Ö Ï ×Ÿ Ö ¿ÖŸ Ö

46. ¾ Ö ÂÖ Ô 2008 ´Ö ë Ûã ú» Ö CO2 ˆŸ ÃÖ •Ö Ô®Ö ´Ö ë × ¾Ö ªã Ÿ Ö õÖê ¡Ö ÛúÖ ¯ÖÏ × ŸÖ ¿Ö ŸÖ ŸÖ Ö µÖ Ö êÝ Ö ¤üÖ ®Ö ŒµÖ Ö Æî ü ?

(A) ~ 30.82 ¯Ö Ï ×Ÿ Ö ¿ÖŸ Ö (B) ~ 41.18 ¯Ö Ï ×Ÿ Ö ¿ÖŸ Ö

(C) ~ 51.38 ¯Ö Ï ×Ÿ Ö ¿ÖŸ Ö (D) ~ 60.25 ¯Ö Ï ×Ÿ Ö ¿ÖŸ Ö

47. Ûã ú» Ö õÖ ê ¡Ö ÃÖ Ó ²Ö Ó ¬Öß CO2 ˆŸ ÃÖ •Ö Ô ®Ö ´Ö ë ˆªÖ ê Ý Ö ÛúÖ µÖ Öê Ý Ö ¤üÖ ®Ö (¯Ö Ï ×Ÿ Ö ¿ÖŸ Ö ) × ÛúÃÖ ¾ Ö ÂÖÔ ´Ö ë ®µÖ æ ®Ö Ÿ Ö ´Ö £Ö Ö ?

(A) 2005 (B) 2006

(C) 2007 (D) 2009

48. ¾ Ö ÂÖ Ô 2005 ÃÖ ê 2 00 9 Ûê ú ¤ üÖ î ¸üÖ ®Ö ×¾Ö ªã Ÿ Ö õÖê ¡Ö ÃÖ ê CO2 ˆŸ ÃÖ •ÖÔ ®Ö Ûúß ¯Ö Ï ×Ÿ Ö ¿ÖŸ ÖŸ Ö Ö ¾ Öé × ¨ü (¯Ö Ï× Ÿ Ö ¿Ö Ÿ Ö ) ŒµÖ Ö Æî ü ?

(A) 60 (B) 50

(C) 40 (D) 80

49. ¾ Ö ÂÖ Ô 2005 ÃÖ ê 2 00 9 Ûê ú ¤ üÖ î ¸üÖ ®Ö CO2 ˆŸ ÃÖ •ÖÔ ®Ö ´Ö ë × ÛúÃÖ õÖê ¡Ö ´Ö ë †× ¬Ö ÛúŸ Ö ´Ö ¾Ö é× ¨ü ¤ü•Ö Ô Ûúß Ý Ö ‡Ô Æî ü ?

(A) × ¾ Ö ªãŸ Ö (B) ˆªÖ ê Ý Ö

(C) ¾ Ö Ö× ÞÖ× •µÖ Ûú (D) Ûé ú× ÂÖ

50. ¾ Ö ÂÖ Ô 2005 ÃÖ ê 2009 ´Ö ë CO2 ÛúÖ Ûã ú» Ö ˆŸ ÃÖ •ÖÔ ®Ö × ÛúÃÖ ¯ÖÏ ×Ÿ Ö ¿ÖŸ Ö ŸÖ Ö (¯Ö Ï × ŸÖ ¿Ö ŸÖ ) Ÿ Ö Ûú ²Ö œÌ üÖ Æî ü ?

(A) ~ 89.32 ¯Ö Ï × ŸÖ ¿Ö ŸÖ (B) ~ 57.62 ¯Ö Ï × ŸÖ ¿Ö ŸÖ

(C) ~ 40.32 ¯Ö Ï × ŸÖ ¿Ö ŸÖ (D) ~ 113.12 ¯Ö Ï × ŸÖ ¿Ö ŸÖ

Page 20: PAPER-I · 1. ‡ÃÖ ¯Öéšü Ûêú ‰ú¯Ö¸ü ×®ÖµÖŸÖ Ã£ÖÖ®Ö ¯Ö¸ü †¯Ö®ÖÖ ¸üÖê»Ö ®Ö´²Ö¸ü ×»Ö×ÜÖ‹ … 2. ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿®Ö-¯Ö¡Ö

Z-00 20

51. MOOC stands for

(A) Media Online Open Course

(B) Massachusetts Open Online Course

(C) Massive Open Online Course

(D) Myrind Open Online Course

52. Binary equivalent of decimal number 35 is

(A) 100011 (B) 110001

(C) 110101 (D) 101011

53. gif, jpg, bmp, png are used as extensions for files which store

(A) audio data (B) image data

(C) video data (D) text data

54. Symbols A-F are used in which one of the following ?

(A) Binary number system

(B) Decimal number system

(C) Hexadecimal number system

(D) Octal number system

55. Which one of the following is not a search engine ?

(A) Google (B) Chrome

(C) Yahoo (D) Bing

56. CSS stands for

(A) Cascading Style Sheets

(B) Collecting Style Sheets

(C) Comparative Style Sheets

(D) Comprehensive Style Sheets

Page 21: PAPER-I · 1. ‡ÃÖ ¯Öéšü Ûêú ‰ú¯Ö¸ü ×®ÖµÖŸÖ Ã£ÖÖ®Ö ¯Ö¸ü †¯Ö®ÖÖ ¸üÖê»Ö ®Ö´²Ö¸ü ×»Ö×ÜÖ‹ … 2. ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿®Ö-¯Ö¡Ö

Z-00 21 P.T.O.

51. MOOC ÛúÖ ¯Ö æ ÞÖÔ ºþ¯Ö Æî ü

(A) Media Online Open Course

(B) Massachusetts Open Online Course

(C) Massive Open Online Course

(D) Myrind Open Online Course

52. ¤ü¿Ö ´Ö » Ö ¾ Ö †Ó Ûú 35 ÛúÖ × «ü†Ö ¬Ö Ö ¸üß ÃÖ ´Ö Ÿ Ö ã » µÖ Æî ü

(A) 100011 (B) 110001

(C) 110101 (D) 101011

53. gif, jpg, bmp, png ÛúÖ ¯Ö Ï µÖ Öê ÝÖ ±úÖ ‡» ÃÖ Ûê ú × ¾Ö ß Ö Ö¸ü Ûê ú ºþ¯Ö ´Ö ë ×ÛúµÖ Ö •Ö ÖŸ ÖÖ Æî ü, •Ö Öê ³Ö Ó ›üÖ ¸üÞÖ Ûú¸üŸÖ ß Æï ü

(A) †Ö ò × ›üµÖ Öê ›üÖ ™üÖ (B) ‡´Ö ê •Ö ›üÖ ™üÖ

(C) ¾ Ö ß× ›üµÖÖ ê ›üÖ ™üÖ (D) ™ î üŒÃ™ü ›üÖ ™üÖ

54. A -F Ÿ Ö Ûú Ûê ú ¯Ö ÏŸ Öß ÛúÖë ÛúÖ ê × ®Ö ´®Ö × »Ö × ÜÖ Ÿ Ö ´Ö ë ÃÖê × ÛúÃÖ ´Öë ¯Ö Ï µÖ Öê Ý Ö × ÛúµÖÖ Ý Ö µÖÖ Æî ü ?

(A) × «ü†Ö ¬Ö Ö ¸üß †Ó Ûú ¯Ö Ï ÞÖ Ö »Ö ß (B) ¤ü¿Ö ´Ö » Ö ¾ Ö †Ó Ûú ¯ÖÏ ÞÖÖ »Ö ß

(C) ÂÖ ›ü¤ü¿Ö ´Ö » Ö ¾ Ö †Ó Ûú ¯ÖÏ ÞÖÖ » Öß (D) †Â™ü³Ö ã •Ö Ö †Ó Ûú ¯ÖÏ ÞÖÖ »Ö ß

55. × ®Ö ´®Ö × »Ö × ÜÖ ŸÖ ´Ö ë ÃÖ ê ÛúÖî ®Ö ÃÖ Ö ÃÖ “ÖÔ ‡Ó •Ö ®Ö ®Ö Æüà Æî ü ?

(A) Ý Ö æÝ Ö» Ö (B) ÛÎ úÖ ê ´Ö

(C) µÖ Ö Ææ ü (D) ²Ö à ÝÖ

56. C S S ÛúÖ ÃÖ ´¯Ö æÞÖÔ ºþ¯Ö Æî ü

(A) Cascading Style Sheets

(B) Collecting Style Sheets

(C) Comparative Style Sheets

(D) Comprehensive Style Sheets

Page 22: PAPER-I · 1. ‡ÃÖ ¯Öéšü Ûêú ‰ú¯Ö¸ü ×®ÖµÖŸÖ Ã£ÖÖ®Ö ¯Ö¸ü †¯Ö®ÖÖ ¸üÖê»Ö ®Ö´²Ö¸ü ×»Ö×ÜÖ‹ … 2. ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿®Ö-¯Ö¡Ö

Z-00 22

57. Match List – I and List – II and identify the correct code :

List – I List – II

a. World Health Day i. 16th

September

b. World Population Day ii. 1st December

c. World Ozone Day iii. 11th

July

d. World AIDS Day iv. 7th

April

Codes :

a b c d

(A) i ii iii iv

(B) iv iii i ii

(C) ii iii iv i

(D) iii iv ii i

58. Which of the anthropogenic activity accounts for more than 2

3rd of global water

consumption ?

(A) Agriculture

(B) Hydropower generation

(C) Industry

(D) Domestic and Municipal usage

59. One of the anthropogenic sources of gaseous pollutants chlorofluorocarbons (CFCs) in air

is

(A) Cement industry

(B) Fertiliser industry

(C) Foam industry

(D) Pesticide industry

60. In terms of total CO2 emissions from a country, identify the correct sequence :

(A) U.S.A. > China > India > Russia

(B) China > U.S.A. > India > Russia

(C) China > U.S.A. > Russia > India

(D) U.S.A. > China > Russia > India

Page 23: PAPER-I · 1. ‡ÃÖ ¯Öéšü Ûêú ‰ú¯Ö¸ü ×®ÖµÖŸÖ Ã£ÖÖ®Ö ¯Ö¸ü †¯Ö®ÖÖ ¸üÖê»Ö ®Ö´²Ö¸ü ×»Ö×ÜÖ‹ … 2. ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿®Ö-¯Ö¡Ö

Z-00 23 P.T.O.

57. ÃÖ æ “Ö ß -I Û úÖ ê ÃÖ æ “Öß -II ÃÖ ê ÃÖ ã ´Ö ê ×» Ö ŸÖ Ûú¸ ë ü †Ö î ¸ü ÃÖ Æüß Ûæ ú™ü Ûúß ¯Ö Æü“ÖÖ ®Ö Ûú× ¸ü‹ :

ÃÖæ“Öß – I ÃÖæ“Öß – II

a. × ¾ Ö ¿¾ Ö Ã¾ ÖÖ Ã£ µÖ × ¤ü¾Ö ÃÖ i. 16 × ÃÖ Ÿ Ö ´²Ö ¸ü

b. × ¾ Ö ¿¾ Ö •Ö ®Ö ÃÖÓ ÜµÖ Ö × ¤ü¾ Ö ÃÖ ii. 1 × ¤üÃÖ ´²Ö ¸ü

c. × ¾ Ö ¿¾ Ö †Öê •Ö ÌÖ ê ®Ö × ¤ü¾ Ö ÃÖ iii. 11 •Ö ã » Ö Ö ‡Ô

d. × ¾ Ö ¿¾ Ö ‹›Ë üÃÖ × ¤ü¾Ö ÃÖ iv. 7 †¯Ö Ï î » Ö

Ûæú™üü :

a b c d

(A) i ii iii iv

(B) iv iii i ii

(C) ii iii iv i

(D) iii iv ii i

58. × ®Ö ´®Ö×»Ö ×ÜÖŸ Ö ´Öë ÃÖê ÛúÖî ®Ö ÃÖß ´Ö Ö®Ö¾Ö ÖêŸ ¯Ö× ¢Ö ÃÖÓ²ÖÓ ¬Öß ÝÖן Ö×¾Ö× ¬Ö ¤üÖê ן ÖÆüÖ‡Ô 2

3 ÃÖê †× ¬Ö Ûú ¾Ö î׿¾ÖÛú •Ö»Ö -ˆ¯Ö³Ö ÖêÝÖ Ûêú × »Ö‹

ˆ¢Ö¸ü¤üÖµÖß Æî ü ?

(A) Ûé ú× ÂÖ

(B) •Ö » Ö ÃÖ ê ×²Ö •Ö» Ö ß ˆŸ ¯ÖÖ ¤ü®Ö

(C) ˆªÖ ê Ý Ö

(D) ‘Ö ¸ ê ü» Ö æ †Öî ¸ü ®ÖÝ Ö ¸ü¯ÖÖ ×» Ö ÛúÖ «üÖ ¸üÖ ˆ¯Ö³Ö Ö êÝ Ö

59. ´Ö Ö ®Ö ¾Ö ˆŸ ¯Ö × ¢Ö ÃÖÓ ²ÖÓ ¬Ö ß ÄÖ Öê Ÿ ÖÖ ë ´Öë ÃÖ ê ÛúÖ î ®Ö ÃÖ Ö ÝÖ î ÃÖß µÖ ¯ÖÏ ¤æ üÂÖ Ûú Ÿ Ö ¢¾Ö Œ» Ö Öê ¸üÖê °» ÖÖ ê ¸üÖ ê ÛúÖ ²Ö Ô ®ÃÖ (CFCs) ¾ ÖÖ µÖ ã ´Öë Æî ü ?

(A) ÃÖ ß ´Ö ë ™ü ˆªÖ êÝ Ö (B) ˆ¾ Ö Ô ¸üÛú ˆªÖ ê ÝÖ

(C) ±úÖ ê ´Ö ˆªÖ ê Ý Ö (D) Ûúß ™ü®Ö Ö ¿Öß ˆªÖ ê ÝÖ

60. × ÛúÃÖ ß ¤ê ü¿Ö ÃÖ ê Ûã ú»Ö CO2 Ûê ú ˆŸ ÃÖ •Ö Ô ®Ö Ûê ú ÃÖ Ó ¤ü³Ö Ô ´Ö ë ÃÖ Æüß ÛÎ ú´Ö ÛúÖ ê ¯ÖÆü“Ö Ö × ®Ö ‹ :

(A) µÖ æ . ‹ÃÖ . ‹. > “Öß ®Ö > ³ÖÖ ¸üŸÖ > ºþÃÖ

(B) “Ö ß ®Ö > µÖæ . ‹ÃÖ. ‹. > ³ÖÖ ¸üŸÖ > ºþÃÖ

(C) “Ö ß ®Ö > µÖæ . ‹ÃÖ. ‹. > ºþÃÖ > ³Ö Ö¸üŸ Ö

(D) µÖ æ . ‹ÃÖ . ‹. > “Öß ®Ö > ºþÃÖ > ³Ö Ö¸üŸ Ö

Page 24: PAPER-I · 1. ‡ÃÖ ¯Öéšü Ûêú ‰ú¯Ö¸ü ×®ÖµÖŸÖ Ã£ÖÖ®Ö ¯Ö¸ü †¯Ö®ÖÖ ¸üÖê»Ö ®Ö´²Ö¸ü ×»Ö×ÜÖ‹ … 2. ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿®Ö-¯Ö¡Ö

Z-00 24

Space For Rough Work