periferal vasküler yaralanmalar

7/31/2019 Periferal Vaskler Yaralanmalar

1/54


2/54

kinci Dnya Sava ncesi ve sonrasndavaskler yaralanmalarn tedavisi periferalarter veya venin basit ligasyonuydu

Bu yaklam aksiler arter yaralanmasnda %40,popliteal arterde %72 arasnda deien orandaekstremite amputasyonu ile sonuland


3/54

Kore Sava srasnda , yaral arterlere rutinonarma giriimleri popliteal yaralanmalar iinamputasyon orann %32ye drd.

Vietnam Sava srasnda, rutin anjiyografi vegelimi cerrahi teknikler ile onarmamputasyon oranlarn imdiki sivil yaralanma

iin amputasyon oranlarna yaklatrarak %5ile 15e drd.


4/54

epidemiyoloji

Tm dnyada, periferal vaskleryaralanmalarn etiyolojisi knt ve penetranmekanizmalar arasnda neredeyse eit olarak

blnm.

Ateli silah yaralar ABDde 15-34 yagrubunun en sk ikinci lm sebebi olmay

srdrmektedir.


5/54

patofizyoloji

Knt vaskler yaralanmalar penetranyaralanmalardan daha az yaygn

Daha iddetli ve bununla ilikili sinir, kemik veyumuak doku yaralanmalar nedeniyle dahask olarak amputasyon


6/54

Penetran Travma: Ateli silah yaralar direktarteryel laserasyon veya transeksiyona ek

olarak merminin yolundan bir miktar uzaktavaskler hasara yol aabilir

Risk altndaki vaskler yaplar bak

yaralanmalarnda ateli silahyaralanmalarndan daha gvenilir ekildetahmin edilebilir.


7/54

Knt Travma: Knt ekstremite

travmasndan kaynaklanan fraktrler,damarlarda laserasyona veya tuzaklanmayaneden olabilir.


8/54

Scak iskemi!!

Distal iskemi aerobik metabolizmaya devametme yeteneinin olmamasndan kaynaklanr

>anaerobik metabolizma tm substrat tketir,

> laktik asit birikir.

hcresel btnlk bozulur

irrevezibl hcre lm meydana gelir.


9/54

Kiiden kiiye deise bile,

6 saatlik tam scak iskemi genellikle irreversiblkas ve sinir hasarnn olumaya baladnoktadr

6 saatte %10

12 saatte %90 irreversibl


10/54

Donma noktasndan yksek scaklkta organyapay olarak soutmak perfze olmayandokularn metabolik ihtiyacn azaltacak ve

dokunun iskemiye toleransn 24 saat veyadaha fazla uzatacaktr.


11/54

Vaskler yaralanma tipleri

Tam okluziv yaralanma:

Transeksiyon :

en sk grlen vaskler yaralanma

Temiz bir arter transeksiyonu kan kaybnminimize etmek iin retrakte olur ve spazmoluur.

Longitudinal arter laserasyonlar ve venzyaralanmalarla kan kayb bu ekilde snrlanamazve daha byk kan kayplarna eilim vardr


12/54

Tromboz: Intraluminal tromboz yaralanm birarterde akut olarak (24 saat iinde) veya aylariinde oluabilir.

Figure 45-1. Complete thrombosis ofthe distal brachial artery afterreduction of a posterior elbow

dislocation.


13/54

Revezibl Arteryel Spazm:

>Travmatik stimulusa yant olarak, arterdesegmental daralma tkanmaya ve distaliskemiye neden olabilir.

>Spazm genellikle konservatif tedaviyle geridner (topikal scak salin veya topikalnirogliserin kremi)


14/54

Nonoklziv Yaralanmalar:

ntimal Flep:

>Genellikle ar germe veya sarsnt yapan birkuvvet sonucu bir damarn intimasnda bolukolduunda oluur.

> ou intimal flep spontan iyileir ve organda

perfzyonu bozmayan asemptomatikyaralanmalar konservatif olarak tedaviedilebilir.


15/54

Psdoanevrizma:

Gerek bir anevrizma damar duvarnn tabakasn da ierir (intima, media, adventisya)ve nadiren travma ile oluur.

Psdoanervrizma, damardaki yrt takibenoluan hematomun aamal olarak bir fibrzdokudan oluan kapslle kaplanmasyla oluur

Rptr!!!


16/54


17/54

Arteryiovenz Fistl:

Bir AVF hem arter hem bir komu venyaralandnda oluur

Daha yksek basnl arteryel akm, dahadk basnl vene yneltilir,

Kan destei distal dokulara ynelir ve distalvenler tkanr.


18/54

Kompartman Sendromu:

Ensk uzun kemik fraktr veya ezilmeyaralanmas sonucundan sonra grlr

iskemik bir ekstremitenin reperfzyonu sonrasda grlebilir

Progresif dem doku basncn kapiller basncnstne kartr

Arteryel perfzyon sona erer ve kompartmansendromuna neden olana bir olaylar zinciri balar


19/54


20/54

Kompartman Sendromu:

>Daha kk apl damarlar nce basyaurarken daha byk damarlar grece patentkalr ve kompartman basnc nadiren arteryelbasnc aar, bylece srecin sonuna kadarnabz palpabl olabilir.

>onarm >>>> takip


21/54

Klinik zellikler

Travma prensiplerine gre hastann tmressitasyonunun ierii dahilindegereklemelidir

Balang sv verilmesinden sonra hipotansifkalan hastalarda baka sebep bulunamazsagizli vaskler yaralanma varolabilir.


22/54

Periferal vaskler yaralanma fizik muayene ile kategoriye ayrlabilir:

Gl bulgular,

Zayf bulgular ve

Yaralanma mekanizmasna bal asemptomik

yksek risk yaralar


23/54

Vaskler yaralanmann gl bulgular:

Pulsatil kanama,

Distal nabz yokluu

Duyulabilir frm

AVF belirteci olan palpabl tril,

Yaylan veya pulsatil hematom

>>Herhangi bir gl bulgu gsteren hastalardaarteryel yaralanma insidans %90dan fazladr


24/54

Vaskler yaralanmann zayf bulgular

Yaralanmam ekstremiteylekarlatrldnda palpabl ama zayflamnabz,

zole periferal sinir yaralanmas,

Aklanamam hipotansiyon ve Byk non pulsatil hematomu ierir.


25/54

Yksek risk yaralanmalar

Bir majr nrovaskler demetinin 1 cmyaknnda oluan veya tahmini yolu byle birdemeti geen (yakn yaralar) penetranyaralarn gizli vaskler hasara neden olmaolasl daha yksektir


26/54


27/54

yk

Hemodinamik olarak stabil hastalarda dahageni bir yk alnabilir

Zaman ve mekanizma!

Yarann tipi (ezilme,srk)

Ek hastalk (DM,immn yetm. Vb)


28/54

yk

Kafa travmas

ntoksikasyon

Spinal kord hasar ile ary alglayamayanhastalar

>>ar ve parestezi??


29/54

Fizik Bulgular

Gelimi teknolojiye ramen ;

Titiz fizik muayene ve

Etkilenmi-etkilenmemi ekstremitelarda kanbasnc karlatrmas vaskler hasarntansnda ana noktadr.


30/54

Fizik muayene

Etkilenmi ekstremitelerde nabz palpasyonuilk aamadr

yaral ekstremite ve onun yaral olmayan ksmarasnda nabz kuvvet ve kalitesi asndankarlatrma yaplr.

Hasarn distalinde izole puls defisit saptanmas

halinde acil cerrahiden ok ileri aratrmayaplmaldr


31/54

Atel, veya kyafet ile artere bask olmasnabzsz ekstremiteye neden olabilir ve iskemibulgusu varsa bunlar hemen karlmaldr.

Hastalarn acil cerrahi, anjiyografi ve gzlemgrubu olarak triajnda yk ve fizik muayene%92 sensitivite ve %95 spesifite ile grece

gvenilebilirdir


32/54

DiAGNOSTiK STRATEJLER

Majr arter yaralanmasnn kesin bulgularntayan hastalara yaray destekleyecek hibirdorulama olmadan acil operatif giriim

gerekebilir


33/54

Dz radyografi

Etkilenen ekstremitenin fraktr

Eklem katlm

Yabanc cisimler


34/54

Pulse Oksimetre

Birok grece basit non invaziv manevraarteryel hasar ortaya karmak iinyatakbanda yaplabilir

infrared spektroskopi kas oksihemoglobintayin yoluyla


35/54

El dopleri

Yaral bir ekstremitede nabz palpe edememedurumu bir el dopleri nitesi ile osklteedilerek dorulanmaldr.


36/54

Arteryel Basn ndeksi

Hasarn proksimaline standart bir manonkonularak iirilip hasarn distalinde sistolikbasncn el Dopleri ile kaydedilmesi eklinde

llr Bu sre yaralanmam ekstremitede

tekrarlanr

Yaral olmayandaki sistolik basncn oranhesaplanr


37/54

Arteryel Basn ndeksi

0.90dan daha dk bir oran anormal kabuledilir ve ileri aratrma iin endikasyondur

Bir almada ;

>API tarafndan atlanan yaralanmalarnounluu kendi kendine iyilemiyilemeyenler arteryel hasar bulgularyla 3 ay

iinde gelip ve elektif olarak tedavi edilmi


38/54

USG

Hem arter hem venler grlebilir

Bir obstrksiyon veya trombozun distalindepulsasyon kayb kolayca grnr

Bilgisayarl Tomografi ve Manyetik


39/54

Bilgisayarl Tomografi ve ManyetikRezonans Grntleme

Kontrastl BT ou travma merkezindeperiferal vaskler yaralanmalarnsaptanmasnda kateter anjiyografinin yerini

byk lde almtr MR anjio tesbit etmede iyi

Klinik yararllk??


40/54

Arteriografi

Rutin arteriyografiyi kullanan bir almada,arteryel yaralanmann zayf bulgularngsteren hastalarda negatif cerrahi

eksplorasyon oran %84ten %2ye dt. Sonu olarak u ana kadar, kateter kontrast

anjiyografi %99 sensitivite ve %97 spesifite ile

periferal arteryel yaralanma tansnda altnstandart olmutur


41/54

Tedavi

Aktif hemoraji direkt basn ile kontrol edilir

Kr klempleme yaplmaz (sinir hasar)

Tamamen grnr bir damar klemplemekefektif olabilir

Byk damar yaralanmalarnda foley


42/54

tedavi

Kan grubu

Crossmatch

Salam ekstremiteye damaryolu Seri hemoglobin dzeyi (gizli kanama)


43/54

Tedavi

Kt ekilde ezilmi uzuvlar olan hastalarn%50-70ine acil amputasyon gerekir, zelliklemultisistem travmalar varsa.

Vaskler onarm yapamayan hastanelerde, birtravma merkezine erken transfer yaplmaldr.

Transferin birka saat gecikebilecei

durumlarda, iskemik ekstremiteyi buzlapaketletip soutmak scak iskemi iin kritik 6saatlik sre amaktan korur.


44/54

Majr Vaskler Yaralanmalar


45/54

Majr Vaskler Yaralanmalar

Eer dier hayat tehdit eden yaralanmalarnonarlmas gerekiyorsa, geici birpolitetrafloroetilen (PTFE) vaskler ant uzuva

perfzyonu salamak iin operasyon odasndayerletirilebilir.


46/54

Venz yaralanmalar :

>hasta cerrahinin uzamasn tolereedemeyecekse primer ligasyon yaplabilir.

>u andaki trend eer mmknse majr venzyaralanmalar onarmaktr, zellikle altekstremitede (st ekstremite de kollateral )


47/54

ayrca

Vaskler onarm ortopedik onarmdan ncegelmektedir.


48/54

SPESiFiK YARALANMALAR

Subklavyen Arter ve Ven :

>Bu yaralanmalar hastaneye varmadan sklklalmcldr.

>Knt >>penetran morbiditeye sahiptir, (yksekoranda ekstremite amputasyonu ve ilikilibrakiyal pleksus yaralanmas)

>Subklavyen ven yaralanmalar arterlerden okdaha lmcldr (masif hava embolisi)


49/54

Aksiller arter ve ven:

>omuz redksiyonu!

>Aksiler vaskler ve brakiyal pleksus yaralanmaskombinasyonunda yksek oranda amputasyonvardr

>>>protez amal


50/54

Brakiyal Arter:

>st ekstremitede en sk majr vaskleryaralanmadr

>Vakalarn %75inde, radyal nabz yoktur

>Ligasyon ile amputasyon oran yksek olduuiin onarm tm vakalarda endikedir.


51/54

nkol arterleri:

>>Proksimal arter ve venlerin onarm sonras nkolda kompartman sendromu sktr ve

fasyotomi gerekebilir


52/54

Femoral Arter ve Ven

>Femoral arter ve ven yaralanmalar majrtravma merkezlerinde en sk gslen vaskler

yaralanmalardr(%86 penetran,kalafraktr,dislokasyonu,femoral kateter)


53/54

Alt bacak arterleri

>bacan alt ksmndaki vaskler yaralanmalarkompartman sendromuna yol amalaryla

bilinir ve yakn takibe alnmaldr

>Amputasyon genelde yumuak doku, sinir vekemik yaralanmalarnn kombinasyonuna

baldr.


54/54

periferal vasküler yaralanmalar

Documents