ÀÒ¤ 2: à» �´â»§ÁÒÂÒ¤μ Ԣͧâ¤Ã§¡ÒÃà¢×è͹¹éíÒà·Ô¹ 2¸¹Ò¤ÒÃâÅ¡¡Ñºâ¤Ã§¡ÒÃà¢×è͹

¨Ò¡»˜ÞËÒ¡ÒÃÊÌҧà¢×è͹·ÕèáÅŒÇÁÒ ¸¹Ò¤ÒÃâÅ¡ÊÑÞÞÒÇ‹Òà¢×è͹¹éíÒà·Ô¹ 2 ã¹ÅÒÇ ¨Ð໚¹μ Œ¹áººãËÁ‹¢Í§ä¿¿‡Ò¾Åѧ¹éíÒ·ÕèÂÑè§Â×¹ ¡ÒÃ͹ØÁÑμ Ôâ¤Ã§¡ÒÃàÁ×èÍ»‚ 2548

¹Ñºáμ ‹¹Ñé¹ÁÒ ¸¹Ò¤ÒÃâš͌ҧ¶Ö§¤ÇÒÁÊíÒàÃ稢ͧâ¤Ã§¡ÒùÕéà¾×èÍʹѺʹع¡ÒÃà¾ÔèÁà§Ô¹¡ÙŒãËŒ¡Ñºâ¤Ã§¡ÒÃä¿¿‡Ò¾Åѧ¹éíÒ·ÑèÇâÅ¡ áμ ‹ÊÔº»‚ãËŒËÅѧ ¢ŒÍ͌ҧ·ÕèÇ‹Òà¢×è͹¹éíÒà·Ô¹ 2 ໚¹¤ÇÒÁÊíÒàÃç¨Âѧ¤§ÁÕ¹éíÒ˹ѡËÃ×ÍäÁ‹?

¡Ñ¹ÂÒ¹ 2558

dddddd

Photo: International Rivers

International Rivers | 2054 University Ave., Suite 300, Berkeley, CA 94704 | Tel: + 1 510 848 1155 | internationalrivers.org

“เราเปนคนจน แตกอนตองอาศยแมนาในการหาอาหารและหารายได แตตอนนเราไมมอะไรเหลอเลย” ผหญงคนหนงซงอาศยอยรมฝงแมนาเซบงไฟในลาว ซงถอเปนสายเลอดหลอเลยงประชาชนหลายแสนคนกลาว แมนาซงเคยเปนแหลงประมงสาคญและอดมสมบรณ มปรมาณของพนธปลาลดลงอยางมาก โดยเปนผลมาจากการพฒนาไฟฟาพลงนาในพนทเหนอนา

ในป 2548 ธนาคารโลกประกาศสนบสนนโครงการเขอนนาเทน 2 ในภาคกลางของลาว วางแนวทางใหมการสนบสนนเงนทนเพมเตมจากธนาคารเพอการพฒนาและสถาบนเงนทนเอกชนอกหลายแหง เขอนนาเทน 2 ซงมกาลงผลต 1,070 เมกะวตต ไดรบการอางองวา

เปนแหลงรายไดจากตางประเทศทสาคญสาหรบประเทศลาวทกาลงขาดแคลนเงนทน ทงยงถอวาเปนการลงทนครงใหญสาหรบโครงการเขอนขนาดใหญในรอบทศวรรษของธนาคารโลก ชวงเวลาทผานมาธนาคารโลกมกถอนตวจากอตสาหกรรมในสวนน เนองจากมเรองออฉาวมากมายเกยวกบผลกระทบจากเขอนทตนเองใหความสนบสนน

ในการเปดเผยขอมลของคณะกรรมการเขอนโลก (World Commission on Dams – WCD)1 รวมทงขอมลผลกระทบทเลวรายของเขอนทมตอสงแวดลอมและชมชน ธนาคารโลกสญญาวาเขอนนาเทน 2 จะเปนแนวทางใหมของโครงการไฟฟาพลงนาขนาดใหญ และเรยกโครงการนวาเปน “การทดลองทสาคญ” ซงจะม

“ศกยภาพทสามารถนาไปพฒนาตอยอดไดอยางกวางขวาง” สงผลใหธนาคารโลกทมทนทงในดานเวลา เงนทน และบคลากรจานวนมหาศาล เพอบรหารจดการกบปญหาจากการพฒนาทซบซอนโดยเปนผลมาจากโครงการอยางเขอนนาเทน 2

นบตงแตเขอนแหงนเรมผลตไฟฟาในป 2553 ธนาคารโลกมกอวดอางเสมอมาวา เปนตวอยางโครงการทประสบความสาเรจ ถงกบลงทนจดพมพหนงสอเกยวกบเขอนแหงนโดยมชอวา Doing A Dam Better (การทาเขอนทดขน) ขออางสาคญของธนาคารโลกเกยวกบเขอนนาเทน 2 ไดแก เปนโครงการทสาธตใหเหนวธการลดความยากจน เปนการลงทนทสมบรณแบบ ชมชนทถกโยกยายมสภาพชวตดขน และมการจดการผลกระทบตอชมชนพนททายนาอยางมประสทธภาพ แตโชครายทคณะผเชยวชาญทเปนกลาง (Independent Panel of Experts) ของธนาคารโลกเอง ทมทาทวพากษวจารณตอโครงการนมากขนเรอยๆ ไดใหขอมลไววา ขออางเหลานไมใชภาพสะทอนทแทจรงของสงทเกดขนในพนทแตอยางใด

ในขณะทธนาคารโลกยงคงเสนอภาพความสาเรจของโครงการเขอนนาเทน 2 ตอไป เพอสนบสนนการเพมเงนลงทนดานไฟฟาพลงนาในประเทศไนเจอรและเนปาล ถงเวลาทเราคงตองสารวจอยางละเอยดเกยวกบขออางของธนาคารโลกเหลาน

ÁÒÂÒ¤μ Ô 1: Å´¤ÇÒÁÂÒ¡¨¹“โครงการเขอนนาเทน 2 ทาใหรฐบาลมรายไดประมาณสองพนลานเหรยญ...และรฐบาลสามารถใชเงนเหลานเพอลดความยากจนได” – แผนพบโครงการไฟฟาพลงนาของธนาคารโลก ป 2557

เหตผลทธนาคารโลกสนบสนนเขอนนาเทน 2 คอ การใชประโยชนจากแมนาเปนหนงในทางเลอกเทาทมอยเพอใหประเทศลาวสามารถหารายไดทจาเปนใหกบรฐบาลของตน แตในความเปนจรง 95%

ของไฟฟาทผลต ไดสงออกไปประเทศเพอนบานอยางไทย ดงนนเหตผลเพอการพฒนาโครงการนและความสาเรจทเกดขน จงขนอยกบรายไดทจะตองนามาสนบสนนโครงการพฒนาเพอลดความยากจนในประเทศ

เมอพจารณาถงปญหาการทจรตและธรรมาภบาลทเกดขนอยางตอเนองในลาว ธนาคารโลกจงกาหนดเปนเงอนไขอยางหนงในการใหความสนบสนน และเปนเหตใหมการจดทามาตรการพเศษโดยการจดตงโครงการบรหารรายไดและคาใชจาย (Revenue and Expenditure Management Program) เพอตดตามการเคลอนไหวของรายไดจากโครงการและประกนใหมการนาไปใชสาหรบโครงการพฒนาตางๆ

อยางไรกด แมมรายงานวาเขอนนาเทน 2 “ทาใหเกดรายไดมากกวาทคาดการณไว” โดยสามารถสงออกไฟฟาไดเกนเปาหมายทกาหนดไว แตธนาคารโลกยอมรบวาสามารถตรวจสอบไดไมถงครงหนงของรายไดในโครงการน และจานวนรายไดทตรวจสอบไดกาลงลดลงอกดวย

นอกจากรฐบาลลาวจะไมตพมพเผยแพรรายงานการเงนหรอการตรวจสอบบญชแลว หลงจากอนมตโครงการเขอนนาเทน 2 มาหาป ทางบรษทยงไมไดเปดเผยตวเลขรายไดแตอยางใด ในขณะทมการควบคมเสรภาพของพลเรอนและทางการเมองอยางเขมขน ประชาชนลาวจงไมมชองทางเรยกรองความโปรงใสและการตรวจสอบได และโครงการนแทนทจะชวยลดความยากจนในลาว กลบทาใหเกดความยากลาบากมากขน โดยเปนผลมาจากการแบกรบตนทนของโครงการ

ÁÒÂÒ¤μ Ô 2: ªØÁª¹·Õè¶Ù¡â¡ŒÒÂÁÕªÕÇÔμ·Õè´Õ¢Ö鹓ครอบครวของผทถกโยกยายสวนใหญมสภาพชวตทดขนมาก เมอเปรยบเทยบกบกอนจะมโครงการน” – รายงานความกาวหนาธนาคารโลก ป 2556

ขอเสนอสาคญของธนาคารโลกสาหรบโครงการเขอนนาเทน 2 ไดแก กระบวนการโยกยายและจดสรรทอยใหมใหกบประชาชนเกอบ 6,300 คน ทตองอพยพเนองจากทตงบานเรอนอยในบรเวณพนทนาทวมถง เปนเรองถกตองแลวทธนาคารโลกตองใหความสาคญเบองตนกบปญหาในการโยกยายประชาชน เนองจากรายงานของคณะกรรมการเขอนโลกและงานวจยของธนาคารโลกเองใหขอมลวา ชมชนทตองอพยพเพราะเขอนมกประสบปญหาความยากจนในระยะยาว

เพอหลกเลยงปญหาดงกลาว ธนาคารโลกและพนธมตรเหนชอบทจะลงทนเปนจานวนเงนเกอบ 40 ลานเหรยญ และจดสรรเวลาและบคลากรจานวนมากในการออกแบบและดาเนนการตามแผนรองรบผอพยพ รวมทงการลงทนมหาศาลเพอจดสรรทอยใหมบนทราบสงนากาย แทบไมตองสงสยเลยวาครอบครวทอพยพมาอยในสถานทแหงใหมนจะอยในสภาพทมสาธารณปการทดขน ทงบาน ไฟฟา ถนน โรงเรยน และสถานอนามย

อยางไรกด หลายปผานไปหลงจากโยกยายมาอยในสถานทแหงใหมน ชมชนเหลานยงคงตองตอสดนรนกบการสญเสยรายไดทเคยมมา พวกเขาไมสามารถทานาขาวและไรหมนเวยนในพนทนได พนทแถวนไมมปาและไมมทงหญาเลยงสตว และปญหาคณภาพดนและทดนทมขนาดแปลงเลกมากทาใหเกดปญหาอยางตอเนองกบชาวบาน พวกเขาไมสามารถปลกพชเพอเปนอาหารไดเพยงพอ ทงไมสามารถเลยงสตวได เนองจากมพนทจากดบนทราบสงนากาย หลายครอบครวจงตองดนรนไปซอทดนในทอน หรอหารายไดจากการทาไรไถนาในทดนของครอบครวซงอยหางไกลออกไป

¤Ãͺ¤ÃÑǢͧªÒǺŒÒ¹·ÕèÍÒÈѾ×é¹·Õ跌ҹéíҢͧà¢×è͹¹éíÒà·Ô¹ 2 ãËŒ¢ŒÍÁÙÅÇ‹Ò μ ŒÍ§à¼ªÔޡѺ»˜ÞËÒ¡ÒâҴá¤Å¹ÍÒËÒà à¹×èͧ¨Ò¡äÁ‹ÊÒÁÒö

㪌·Õè Ô¹ÃÔÁ½˜›§¹éíÒà¾×èÍ·íÒÊǹà¡ÉμÃä Œ à¾ÃÒФÇÒÁ¼Ñ¹¼Ç¹¢Í§ÃдѺ¹éíÒã¹áÁ‹¹éíÒÊÌҧ¤ÇÒÁàÊÕÂËÒÂãËŒ¡Ñº¾×ª¼ÅμÒÁÃÔÁ½˜›§¹éíÒ ¾ÄÈ Ô¡Ò¹ 2557

Photo: International Rivers

¸¹Ò¤ÒÃâÅ¡¡Ñºâ¤Ã§¡ÒÃà¢×è͹

ในเวลาเดยวกน ปรมาณสตวนาในอางเกบนาของเขอน ซงเดมคาดวาจะชวยทดแทนรายไดจากการทาประมงในแมนาระยะยาว กลบมจานวนลดลงอยางมาก ทงยงมการออกระเบยบควบคมการทาประมงในอางเกบนา โดยกาหนดใหตองขอใบอนญาต เปนเหตใหคาสญญาทวาชาวบานจะมรายไดเพมขนอยางมากจากการจบปลาในอางเกบนาไมเปนความจรงแตอยางใด

แมวาเงนลงทนเบองตนในการพฒนาโครงสรางพนฐานถอวามจานวนมากพอและมนยสาคญ แตกลบไมมการลงทนในการบารงรกษาและซอมแซมแตอยางใด ทงยงไมพฒนาใหรองรบกบจานวนประชากรทเพมขน ทสาคญ แผนงานในโครงการทประกนใหมการฟนฟและทาใหชาวบานมชองทางเลยงชพในระยะยาวกลบไมไดเกดขนจรง

ÁÒÂÒ¤μ Ô 3: ¼Å¡Ãзº¾×é¹·Õ跌ҹéíÒÊÒÁÒö¤Çº¤ØÁä´Œ“ระดบผลกระทบพนททายนาสอดคลองหรอตากวาทคาดการณไว” – วดโอเพอโฆษณาโครงการของธนาคารโลก ป 2555

เขอนนาเทน 2 เปนโครงการไฟฟาพลงนาขามลมนา กลาวคอเปนการผลตไฟฟาจากการผนนาจากแมนาเทนไปสแมนาเซบงไฟทมขนาดเลกกวามาก สงผลใหเกดการเปลยนแปลงอยางมากตอลกษณะทางอทกวทยาของแมนาเซบงไฟ ทงในแงคณภาพนาและทาใหปรมาณนาทไหลในแมนาเพมขนอยางมากตลอดทงป ซงอาจไดรบผลกระทบจากแผนการทจะขยายโครงการนในอนาคต

ภายหลงตระหนกถงผลกระทบทอาจเกดขนตอแมนาเซบงไฟ ธนาคารโลกจงถกกดดนใหตองตรวจสอบผลกระทบทมตอประชาชน 120,000 คน ทจะไดรบผลกระทบอยางมากจากการเปลยนแปลงในแมนาเซบงไฟ และตองกาหนดแผนชดเชยใหกบการสญเสยดานทรพยสนของพวกเขา และชวยใหชาวประมงและเกษตรกร

สามารถปรบเปลยนวถการผลตใหสอดคลองกบสภาพของแมนาทเปลยนแปลงไปอยางมาก ธนาคารโลกไดจดทาโครงการพนททายนาเพอสนบสนนเงนทนในดานน อยางไรกด หลงจากดาเนนงานมาไมถงสามป มการถายโอนแผนงานนใหกบรฐบาลลาว และตอมามการยตการดาเนนงานเมอเงนทนสนบสนนหมดลงกะทนหน

แมธนาคารโลกจะอางวา ผลกระทบพนททายนาอยในระดบตามาก แตนกวจยทไปสารวจในหมบานพนททายนาเมอป 2544 และอกครงหนงในป 2557 พบวา “มการเปลยนแปลงอยางมากในแงศกยภาพของชาวบานทจะสนบสนนความมนคงดานอาหารและรายไดจากการทาประมงในแมนาเซบงไฟ”2 ความเปลยนแปลงในระบบนเวศของแมนาสงผลใหปลาทจบไดของชาวบานลดลงอยางมาก ซงเดมเคยเปนรายไดสาคญของคนในพนท ทงยงสงผลกระทบอยางมากโดยเฉพาะกบผหญง เนองจากตองพงพารายไดจากแมนา

ในเวลาเดยวกน การปลกขาวกลดลงในฤดฝน โดยเปนผลมาจากภาวะนาทวมอยางกวางขวางเนองจากการปลอยนาของเขอน ในขณะทการปลกขาวในชวงฤดแลงมกทาไมสาเรจ เนองจากตองเสยคาใชจายจานวนมากในการใชไฟฟาปมนาจากแมนาเพอมาเลยงตนขาวในทนาดานบน ประชาชนทอาศยอยรมฝงแมนาเซบงไฟไปจนถงบรเวณทบรรจบกบแมนาโขงเปนระยะทาง 100 กโลเมตร ตางมสภาพชวตเลวรายลง

äÁ‹ÁÕ¡ÒþѲ¹Òμ ‹ÍÂÍ´μ Œ¹áºº¹Õéáμ ‹Í‹ҧã´ธนาคารโลกยงคงอวดอางมายาคตมากมายเกยวกบโครงการเขอนนาเทน 2 ตอไป โดยอางวาเปนตนแบบใหกบโครงการเขอนขนาดใหญอนๆ สบปหลงจากมการอนมตโครงการ และหาปหลงจากเขอนนาเทน 2 เรมผลตไฟฟา เราคงตองหนกลบมาทบทวนและเรยนรจากบทเรยนทเกดขน ทนากงวลใจกคอ ดเหมอนธนาคารโลกกาลงทาความผดซาอกกรณทอางวาเขอนนาเทน 2 เปนโครงการเขอนยคใหม

■ ลดความยากจนตอจากโครงการเขอนอนคา 3 เชนเดยวกบโครงการเขอนนาเทน 2 เหตผลของการพฒนาโครงการเขอนอนคา 3 ทมมลคา 1.4 หมนลานเหรยญ ในสาธารณรฐประชาธปไตยคองโก ไดแก การอางวาจะทาใหรฐบาลมรายไดเพอนามาใชลดความยากจน อยางไรกด มความหวงนอยมากในการประกนใหมการตรวจสอบรายไดและการใชประโยชนจากโครงการเขอนอนคา 3 ในสาธารณรฐประชาธปไตยคองโก ซงเมอเทยบกบลาวอาจมสภาพการทจรตและการบรหารดานการเงนทเลวรายกวามาก สถตการดาเนนงานทผานมาไมมขอมลทนาประทบใจเลย แมจะมความพยายามอยางมากเพอประกนใหเกดความโปรงใสในโครงการเหมองแรของสาธารณรฐประชาธปไตยคองโก โดยการจดทาโครงการความโปรงใสของอตสาหกรรมเหมองแร (Extractive Industries

ÁÒÂÒ¤μ ÔÍ×è¹æ■ มายาคต: เขอนนาเทน 2 ผลตพลงงานสเขยว ความจรง:

จากการศกษาของผสนบสนนโครงการเมอป 2557 พบวา อางเกบนาของเขอนจะทาใหมการปลอยกาซมเทนมากกวาทคาดการณไว กาซมเทนจดวาเปนกาซเรอนกระจกซงสรางผลกระทบมากกวาคารบอนไดออกไซด 25 เทา และงานวจยทางวทยาศาสตรไดชใหเหนวา การปลอยกาซมเทนจากบรเวณอางเกบนาของเขอน เปนตนตอสาคญของปญหาโลกรอน

■ มายาคต: เขอนนาเทน 2 เปนตนแบบการปรกษาหารอกบประชาชน ความจรง: เนองจากในลาวไมมเสรภาพในการแสดงออก มการจากดและควบคมภาคประชาสงคมอยางเขมงวด การปรกษาหารอทแทจรงจงไมอาจเกดขนได ชมชนพนททายนาไมมขอมลเกยวกบโครงการนหรอผลกระทบทจะเกดขนเลย จนกระทงมการตดสนใจจดทาโครงการแลว

■ มายาคต: เขอนนาเทน 2 เปนทางเลอกดสดทมอย ความจรง: ทผานมาไมเคยมการประเมนทางเลอกการผลตไฟฟาหรอการหารายไดในลาวทหลากหลายและจรงจง ในทานองเดยวกน การตดสนใจสงออกไฟฟาอยบนพนฐานการพยากรณความตองการไฟฟาทเกนจรงในไทย ตอนทเขอนนาเทน 2 เรมผลตไฟฟาสงไปประเทศไทยเมอป 2553 ประเทศไทยเรมมสภาพพลงงานไฟฟาลนเกนแลว

“à¢×è͹¹éíÒà·Ô¹ 2 ໚¹¢ŒÍ¾ÔÊÙ¨¹�μ ‹ÍÊÔ觷Õè¼ÁʧÊÑÂÁÒμÅÍ´Ç‹Ò ÀÒáԨ㹡ÒÃÊÌҧà¢×è͹¢¹Ò´ãËÞ‹

ÁÕ¤ÇÒÁ«Ñº«ŒÍ¹ áÅÐÊ‹§¼Å¡ÃзºÁÒ¡à¡Ô¹ä»μ ‹Í·ÃѾÂҡøÃÃÁªÒμ Ô·Õè»ÃÐàÁÔ¹¤‹ÒÁÔä Œ”

Thayer Scudder ÊÁÒªÔ¡¤³Ð¼ÙŒàªÕèÂǪÒތҹÊÔè§áÇ´ÅŒÍÁáÅÐÊѧ¤ÁÃÐËÇ‹Ò§»ÃÐà·È

ËÇÁ¡Ñº International Rivers à¾×èÍ໚¹Ê‹Ç¹Ë¹Ö觢ͧ¢ºÇ¹¡ÒÃà¤Å×è͹äËÇÃдѺâÅ¡à¾×èͤ،Á¤ÃͧáÁ‹¹éíÒáÅÐÊÔ·¸ÔÁ¹Øɪ¹ ŧª×èÍÊÁѤÃä´Œ·Õè internationalrivers.org

ࢌÒËÇÁ¡ÑºàÃÒ!

Transparency Initiative – EITI) แตแทบไมมหลกฐานยนยนวาเงนทนเหลานไปถงมอคนทจาเปนตองใชแตอยางใด

■ การอพยพประชาชนทไดรบผลกระทบจากเขอนคนดดจ (Kandadji Dam) ในไนเจอร ธนาคารโลกใหความสาคญอยางมากตอกระบวนการรองรบผอพยพในขนแรก (5,410 คน) ภายหลงการสรางเขอนคนดดจในไนเจอร ซงมทงการกาหนดเงอนไขใหแบงปนผลประโยชนจากรายไดเพอสนบสนนชมชนทถกโยกยาย ถงอยางนนตามแผนการน คาดวาชาวบานจะสามารถฟนฟการดารงชวตดวยการทาเกษตรในพนทชลประทานพนททายนาของเขอน ซงเปนแผนการทมกมตวอยางทไมประสบความสาเรจในแอฟรกา โดยไมสามารถทดแทนการทาเกษตรกรรมแบบดงเดมในพนทนาหลากและการทาประมงได แมวาชาวบานจะไดรบการจดสรรรายไดบางสวนเพอสนบสนนโครงการของชมชน แตชาวบานทถกโยกยายกลบประสบปญหาในการหารายไดเพอเลยงครอบครว ปญหาความมนคงทางดานอาหารในแผนการรองรบผอพยพขนทสอง (32,500 คน) ยงดนากงวลมากขน

■ ผลกระทบพนททายนาจากเขอนโฟม (Fomi Dam) ในกน ธนาคารโลกอยระหวางการจดเตรยมงานในบรเวณแหลงตนนาของแมนาไนเจอรทจะมการสรางเขอนโฟมในกน เชนเดยวกบโครงการเขอนนาเทน 2 โครงการนจะสงผลกระทบตอชมชน

จานวนมากทอาศยอยในพนททายนา โดยเฉพาะอยางยงประชาชนเกอบสองลานคนทอาศยอยในพนททายนาในประเทศมาล ทงผเลยงสตว ชาวนา และชาวประมง ซงตองพงพาบรเวณพนทนาหลากสามเหลยมปากแมนาไนเจอร ซงถอวาเปนพนทชมนาขนาดใหญสดแหงหนงของแอฟรกา โดยเปนบรเวณทงหญาเลยงสตวและเปนทราบลมอนอดมสมบรณ และยงชวยหลอเลยงและเปนแหลงประมง มการระบวาเขอนโฟมเปน “เขอนอเนกประสงค” ทจะชวยขยายพนทชลประทานจานวนมาก และจะมการจดสรรพนทเหลานใหกบนกลงทนจากตางชาตทเขามาในประเทศมาล ธนาคารโลกมความมนใจวาจะสามารถจดการกบผลกระทบเหลานได โดยไมสรางผลกระทบมากนกตอกลมประชากรชายขอบทอยพนทดานในของสามเหลยมปากแมนาไนเจอร

มการอางวาเขอนนาเทน 2 จะไมเหมอนกบโครงการเขอนทผานมา โดยธนาคารโลกกลาววาเปนตนแบบดานบวกของการจดการความเสยงของเขอนขนาดใหญทมตอสงแวดลอมและชมชน และยงจะทาใหเกดการพฒนาอยางแทจรง เปนเหตใหธนาคารโลกกลบมาลงทนอกครงในโครงการเขอนขนาดใหญพรอมกบสญญาวาจะทาใหม “ไฟฟาพลงนาทยงยน” แตโชครายทพวกเขาไมไดเรยนรจากความผดพลาดในอดต

à¹×èͧ¨Ò¡äÁ‹ÁÕ¡ÒáíҨѴÇѪ¾×ª¨íҹǹÁÒ¡ºÃÔàdz͋ҧà¡çº¹éíÒ Ê‹§¼ÅãËŒÁÕ¡ÒûŋÍ¡�Ò«ÁÕà·¹áÅС�Ò«àÃ×͹¡ÃШ¡Í×è¹æ ÍÍ¡ÁÒÁÒ¡¡Ç‹Ò·Õè¤Ò´¡Òó�äÇŒ ¾ÄÈ Ô¡Ò¹ 2557 Photo: International Rivers

àªÔ§ÍÃö1 คณะกรรมการเขอนโลก เปนกระบวนการของผมสวนไดสวนเสยหลายภาคสวน ซงทาการวจยผลกระทบทางเศรษฐกจ สงแวดลอม และสงคมของเขอนขนาดใหญ โดยมขอสรป

เมอป 2543 และมการจดทาแนวปฏบตอยางละเอยดเกยวกบการพฒนาเขอนทมความรบผดชอบ

2 “The People and their River, the World Bank and its Dam: Revisiting the Xe Bang Fai River in Laos” (ประชาชนและแมนาของพวกเขา ธนาคารโลกและเขอนของพวกเขา: การกลบไปสารวจครงใหมในแมนาเซบงไฟของลาว) Ian G. Baird, Bruce P. Shoemaker และกนกวรรณ มะโนรมย, Development and Change, กนยายน 2558