piƒ tajjeb g˙as-sa˙˙a tul il-Óajja...ta’ dan ix-xog˙ol, ©ie affermat skond l-att...

Piƒ Tajjeb g˙as-Sa˙˙a Tul il-Óajja:

Strate©ija Nazzjonali g˙al Malta

2012-2020

Sovrintendenza

tas-Sa˙˙a Pubblika

Ministeru g˙as-Sa˙˙a,

l-Anzjani u Kura fil-Komunità

Drittijiet miΩmuma © Sovrintendenza Tas-Sa˙˙a Pubblika, 2012

Id-dritt ta’ Sovrintendenza Tas-Sa˙˙a Pubblika li ji©i identifikati b˙ala pubblikatur

ta’ dan ix-xog˙ol, ©ie affermat skond l-Att tal-Drittijiet MiΩmuma , 2001.

Ippubblikat g˙all-ewwel darba fl-2012 mis-Sovrintendenza Tas-Sa˙˙a Pubblika,

Direttorat g˙all-Promozzjoni tas-Sa˙˙a u l-Prevenzjoni tal-Mard, 5B, l-Emporium,

Triq C. De Brocktorff, L-Imsida, MSD 1421, Malta.

Drittijiet kollha miΩmuma. Ólief g˙all-kwotazzjoni ta’ siltiet qosra g˙all-finijiet ta’

riçerka u analiΩi, l-ebda parti ta 'din il-pubblikazzjoni ma tista’ ti©i riprodotta, ma˙Ωuna

b’kwalunkwa sistema ta’ rkupru jew traΩmessi fi kwalunkwe forma jew bi kwalunkwe

mezz, mekkaniku, elettroniku, fotokopjar, re©istrazzjoni jew mod ie˙or, ming˙ajr il-

permess minn qabel u tal-pubblikatur.

Il-pubblikatur g˙amel l-akbar sforzi biex jiΩgura li l-URLs g˙as-siti elettroniçi

msemmija f'dan il-ktieb huma korretti u attivi fil-˙in li morna g˙all-istampa.

Madankollu l-pubblikatur m'g˙andhu l-ebda responsabbiltà g˙as-siti u ma jista’

jag˙mel l-ebda garanzija li siti se jibqg˙u attivi jew il-kontenut ikun jew jibqa’ xieraq.

ISBN: 978-99957-0-190-1

Lista ta’ kontributuriDr Ray Busuttil

Suprintendent tas-Sa˙˙a Pubblika, MHEC

Dr Charmaine Gauci

Dr Mariella Borg Buontempo

Is-Sinjorina Maryanne Massa

Is-Sur Charles Micallef

Is- Sinjorina Lucienne Pace

Dr Elaine Zerafa

Id-Direttorat g˙all-Promozzjoni tas-Sa˙˙a

u l-Prevenzjoni tal-Mard, MHEC

Dr Karen Vincenti

Direttorat tas-Sa˙˙a Ambjentali, MHEC

Dr Neville Calleja

Direttorat g˙all- Informazzjoni u Riçerka dwar is-Sa˙˙a,

MHEC

Is-Sinjorina Maria Ellul

Uffiççju tal-Sovrintendenza tas-Sa˙˙a

Pubblika, MHEC

Dr Victoria Farrugia Sant’Angelo

Dr Mario Farrugia

Direttorat g˙all-Kura tas-Sa˙˙a

Primarja, MHEC

Is-Sur Herald Bonnici

Is-Sinjorina Shirley Spina

Is-Sinjorina Maressa Zahra

Direttorat g˙all-IΩvilupp tal-Politika u l-AnaliΩi

Finanzjarja, MFEI

Is-Sinjorina Moira Catania

Is-Sinjorina Pauline Mercieca

Taqsima tal-Politika Ekonomika, MFEI

Is-Sur Godfrey Axiak

Dr Mario Caruana

Is-Sinjorina Maria Schembri

L-Isptar Mater Dei, MHEC

RingrazzjamentiDr Kenneth Grech

Dr Natasha Azzopardi Muscat

Dr John Cachia

Is-Sinjorina Dorothy Gauci

Dr Antonella Sammut

Tim EditorjaliDr Mariella Borg Buontempo

Dr Charmaine Gauci

Dr Karen Vincenti

PiΩ Tajjeb G˙as-Sa˙˙a Tul il-Óajja: Strate©ija Nazzjonali G˙al Malta 2012-2020

3

Il-Ministeru g˙as-Sa˙˙a, l-Anzjani u Kura fil-

Komunità impenja ru˙u biex imexxi l-iΩvilupp ta’

strate©ija li tindirizza l-isfidi li ©ew identifikati b’mod

effettiv.

Bdejna billi tkixxifna l-fatturi kkumplikati

li jiddeterminaw sfidi b˙al dawn. Imbag˙ad

identifikajna s-setturi li hemm bΩonn li a˙na na˙dmu

mag˙hom fil-missjoni tag˙na biex ng˙inu lill-

popolazzjoni tag˙na ΩΩomm piΩ li huwa tajjeb g˙as-

sa˙˙a.

Bosta entitajiet, minn ministeri o˙ra fi ˙dan il-

Gvern ta’ Malta sa NGOs u s-settur privat, ©ew

ikkonsultati waqt it-t˙ejjija ta’ din l-Istrate©ija. Il-

kontribuzzjonijiet ta’ kul˙add kienu mill-aktar utli, u

a˙na lqajnihom bi pjaçir kbir; minn issa ’l quddiem,

il-parteçipazzjoni kontinwa ta’ kul˙add se tkun

indispensabbli.

Il-kisba u Ω-Ωamma ta’ piΩ tajjeb g˙as-sa˙˙a

jiddependu ˙afna fuq l-g˙aΩliet tal-individwu.

L-ambjent li fih l-individwu jag˙mel l-g˙aΩliet tieg˙u

huwa wkoll ddeterminat minn ˙afna fatturi, setturi u

entitajiet.

Imfassla fuq l-evidenza disponibbli u l-kontribut

stmat ta’ kul˙add, din l-istrate©ija tfittex li tmexxi

bil-parteçipazzjoni u l-kontribut tal-fatturi, is-setturi

u l-entitajiet identifikati, lejn l-iΩvilupp ta’ ambjent

li jakkomoda, kif ukoll jiffaçilita g˙aΩliet sani mill-

individwu li jissarrfu f’piΩ tajjeb g˙as-sa˙˙a.

Nixtieq nirringrazzja lill-membri tal-Kumitat

Intersettorjali ta’ Azzjoni Kontra l-ObeΩità (ICCO),

u lill-membri tat-tim tal-Ministeru tieg˙i, li

kkonsolidaw il-kontribuzzjonijiet ta’ kul˙add favur

l-iΩvilupp ta’ din l-istrate©ija. Nittama li nkomplu

na˙dmu flimkien biex ti©i Ωgurata sa˙˙a a˙jar g˙al

kul˙add.

Dr Joseph CassarMinistru g˙as-Sa˙˙a, l-Anzjani u Kura fil-Komunità

Introduzzjoni

Piƒ Tajjeb g˙as-Sa˙˙a Tul il-ÓajjaJidher b’mod çar li Malta, b˙al

˙afna pajjiΩi o˙ra fid-dinja, qed

tiffaççja sfidi sinifikanti fiΩ-

Ωamma ta’ piΩ tajjeb g˙as-sa˙˙a

fil-popolazzjoni tag˙ha. Din

l-istrate©ija g˙andha l-g˙an li

tindirizza dawn l-isfidi, bl-aktar

mod komprensiv u organizzat

possibbli.


4

Membri tal-Kumitat Intersettorjali ta’ Azzjoni Kontra l-Obeƒità (ICCO)Dr Ray Busuttil - Çermen

Suprintendent tas-Sa˙˙a Pubblika, MHEC

Is-Sinjorina Maria Ellul, MHEC

Dr Charmaine Gauci, MHEC

Is-Sinjorina Lucienne Pace, MHEC

Is-Sinjorina Anna Maria Gilson, MEDE

Is-Sur Herald Bonnici, MFEI

Is-Sinjorina Maressa Zahra, MFEI

Is-Sinjura Anna Zammit McKeon, L-Assoçjazzjoni Maltija Kontra d-Dijabete

Is-Sinjorina Mary Debattista, MITC

Dr Simon Manicolo, L-Awtorità tax-Xandir

Is-Sur George Schembri, L-Assoçjazzjoni Maltija g˙al-Lukandi u Restoranti

Is-Sur Victor Battistino, Transport Malta

Is-Sur Marco Dimech, MRRA

Is-Sinjorina Eleanor Ciantar, MRRA

Is-Sinjorina Natasha Farrugia, MRRA

Dr Marguerite Camilleri, Taqsima TuriΩmu u Ûvilupp Sostenibbli, OPM u MEPA

Membri PreçedentiIs-Sur Gianfranco Selvaggi, L-Awtorità dwar it-Trasport

Is-Sur Pierre Gatt, Ministeru tal-Edukazzjoni, Ûg˙aΩag˙ u Xog˙ol

Is-Sur Edgar Cassar, L-Awtorità tax-Xandir

Is-Sinjorina Moira Pace, Ministeru g˙all-Affarijiet Rurali u l-Ambjent

Is-Sinjorina Diane Mallia, MRAE


5

Studji nternazzjonali wrew biç-çar tendenzi lejn Ωieda

qawwija fir-rati u l-prevalenza globali tal-piΩ Ωejjed

u tal-obeΩità, kemm fit-tfal kif ukoll fl-adulti. Din

il-problema hija mistennija li tkompli tikber fis-snin

li ©ejjin, u li tkompli taggrava l-konsegwenzi serji ta’

din l-epidemija fuq is-sa˙˙a, l-ekonomija u s-soçjetà.

Is-sitwazzjoni f’Malta mhijiex differenti minn dik fil-

bqija tal-Ewropa, u minn dik madwar id-dinja kollha.

L-Istrate©ija timmira li twaqqaf il-piΩ Ωejjed u r-rati

tal-obeΩità li kull ma jmur qeg˙din dejjem jog˙lew, u

li eventwalment twassal biex jonqsu l-g˙add ta’ nies

li jsofru minn din il-kundizzjoni. B’hekk titnaqqas il-

morbidità u l-mortalità minn kundizzjonijiet relatati,

tonqos il-˙tie©a g˙all-kura tas-sa˙˙a w jonqsu

l-ispejjeΩ relatati mal-produttività, u jkun hemm titjib

fil-kwalità tal-˙ajja.

Wara l-Akkordju ta’ Azzjoni kontra l-ObeΩità ta’

Istanbul (WHO, 2006), id-DiviΩjoni tas-Sa˙˙a

waqqfet Kumitat Intersettorjali ta’ Azzjoni Kontra

l-ObeΩità (ICCO) biex jin˙oloq forum fejn setg˙u ji©u

indirizzati l-fatturi ewlenin li huma d-determinanti

g˙all-obeΩità u ssir ˙idma g˙all-iΩvilupp ta’ strate©ija

biex ti©i indirizzata l-problema. Il-laqg˙at tal-ICCO

kienu ppreseduti minni, u l-membri rrappreΩentaw

firxa ta’ setturi minn g˙add ta’ entitajiet governattivi

u mhux governattivi, fosthom is-setturi tas-sa˙˙a,

tal-edukazzjoni, tal-agrikoltura, tal-finanzi, tat-

trasport, tal-ambjent, tal-iΩvilupp urban, tal-mezzi

tax-xandir u tas-setturi tal-catering. Il-Kumitat

iltaqa’ b’mod regolari matul dawn l-a˙˙ar tliet snin, u

©ew organizzati diversi laqg˙at ta’ koordinazzjoni mal-

membri differenti fuq baΩi bilaterali.

Saret analiΩi tas-sitwazzjoni biex ji©u identifikati

d-diversi inizjattivi li hemm fis-se˙˙ u li g˙andhom

impatt fuq il-©lieda kontra l-problema. Dan kien

segwit minn ˙arsa lejn il-letteratura xjentifika

dwar modi differenti ta’ prevenzjoni tal-obeΩità

u l-identifikazzjoni ta’ prattiki tajbin u interventi

effettivi. G˙alhekk ©ew identifikati numru ta’ oqsma

li je˙tie©u azzjoni, u ©ie ma˙tur grupp multisettorjali

biex jabbozza l-Istrate©ija.

L-Istrate©ija tirrakkomanda li ji©i adottat metodu

multisettorjali biex ji©i intensifikat u kkoordinat ix-

xog˙ol me˙tie© biex it-tendenza tal-obeΩità u tal-piΩ

Ωejjed fost il-popolazzjoni Maltija li dejjem qeg˙da

tikber, tista’ titwaqqaf u titre©©a’ lura. Id-dokument

jiddiskuti l-possibilità ta’ numru ta’ miΩuri ekonomiçi

u fiskali, kif ukoll programmi mmirati b’mod dirett

lejn il-komunitajiet, l-iskejjel, il-familji u l-postijiet

tax-xog˙ol. Jipproponi ukoll aktar bidliet ambjentali

biex jiffaçilitaw Ω-Ωieda fl-attività fiΩika u miΩuri biex

tittejjeb in-nutrizzjoni bl-iskop li jinkiseb u jinΩamm

piΩ tajjeb g˙as-sa˙˙a tul il-˙ajja. Servizzi speçifiçi

ma˙suba g˙all-individwi obeΩi jew li g˙andhom

piΩ Ωejjed g˙andhom ji©u pprovduti minn tim

multiprofessjonali b’firxa ta’ g˙aΩliet disponibbli

skont il-bΩonnijiet individwali kemm tal-adulti kif

ukoll tat-tfal.

L-implimentazzjoni tal-Istrate©ija u tal-Pjan ta’

Azzjoni se titmexxa mill-Grupp ta’ Implimentazzjoni

ta’ PiΩ Tajjeb g˙as-Sa˙˙a u mis-Sovrintendenza tas-

Sa˙˙a Pubblika. Il-Grupp ta’ Implimentazzjoni se

ja˙dem mal-ICCO u ma’ partijiet interessati o˙ra biex

jimplimenta d-direzzjoni tal-istrate©ija deskritta f’dan

id-dokument. L-g˙an a˙˙ari hu li jin˙oloq ambjent

adattat li jwassal biex in-nies jing˙ataw is-setg˙a li

jΩommu piΩ tajjeb g˙as-sa˙˙a tul l-istadji kollha tal-

˙ajja.

Nixtieq nirringrazzja lill-membri kollha tal-ICCO

u lill-membri tal-grupp ta’ abbozzar g˙all-impenn

u l-kontribut tag˙hom lejn it-tfassil ta’ dan id-

dokument nazzjonali, li issa ©ie approvat mill-Gvern.

Dr Raymond BusuttilSuprintendent tas-Sa˙˙a Pubblika

Da˙la


6

Taqsiriet

BMI Body Mass Index

CINDI Intervent Integrat f’Livell Nazzjonali g˙al Mard Li Ma Jitte˙idx (Countrywide Integrated

Non-communicable Disease Intervention)

CPD L-IΩvilupp Professjonali Tul il-Óajja (Continuing Professional Development) ECOSI Inizjattiva

Ewropea g˙as-Sorveljanza tal-IΩvilupp FiΩiku tat-Tfal (WHO) (European Child Growth

Surveillance Initiative (WHO)

EPD Taqsima tal-Politika Ekonomika (Economic Policy Division)

FBS Karti tal-Bilanç dwar l-Ikel (Food Balance Sheets)

FMCU Taqsima g˙all-Monitera©© u l-Kontroll Finanzjarju (Financial Monitoring and Control Unit)

GDP Prodott Domestiku Gross (Gross Domestic Product)

HBS St˙arri© Ba©itarju dwar il-Familji (Household Budgetary Survey)

HBSC Studju dwar l-Im©ieba relatata mas-Sa˙˙a fost it-Tfal tal-Iskola (WHO) (Health Behaviour

Study in School Children (WHO)

HELP Pjan g˙al Stil ta’ Óajja b’Ikel Tajjeb g˙as-Sa˙˙a (Healthy Eating Lifestyle Plan)

HEPA EΩerçizzju FiΩiku li jtejjeb is-Sa˙˙a (Health Enhancing Physical Activity)

HIS St˙arri© dwar is-Sa˙˙a bbaΩat fuq Kwestjonarji (Health Interview Survey)

ICCO Kumitat Intersettorjali ta’ Azzjoni Kontra l-ObeΩità (Intersectoral Committee to Counteract

Obesity)

IGT Indeboliment tat-Tolleranza g˙all-GlukoΩju (Impaired Glucose Tolerance)

IOTF Task Force Internazzjonali dwar l-ObeΩità (International Obesity Task Force)

ISEEM Mudell Individwali, Soçjali, Ekonomiku u Ambjentali (Individual, Social, Economic and

Environmental Model)

MEDE Il-Ministeru tal-Edukazzjoni, u x-Xog˙ol (Ministry for Education and Employment)

MEHFA Assoçjazzjoni Maltija g˙all-EΩerçizzju, is-Sa˙˙a u l-Benesseri FiΩiku (Malta Exercise, MFEI

Il-Ministeru tal-Finanzi, l-Ekonomija u Investiment (Ministry of Finance, Economy and

Investment)

MEPA L-Awtorità ta’ Malta dwar l-Ambjent u l-Ippjanar (Malta Environmental and Planning Authority)

MHEC Il-Ministeru g˙as-Sa˙˙a, l-Anzjani u Kura fil-Komunità (Ministry for Health, the

Elderly and Community Care)

MITC Il-Ministeru g˙all-Infrastruttura, it-Trasport u Komunikazzjoni (Ministry for Infrastructure,

Transport and Communication)

MONICA Monitera©© f’Livell Multinazzjonali ta’ Drawwiet u ta’ Determinanti fil-Qasam

tal-Mard Kardjovaskulari (Multinational Monitoring of Trends and Determinants

in Cardiovascular Disease)

MRRA Il-Ministeru g˙ar-RiΩorsi u Affarijiet Rurali (Ministry for Resources and Rural Affairs)

MVPA Attività FiΩika minn Moderata sa Qawwija (Moderate-to-Vigorous Physical Activity)

NCF Qafas tal-Kurrikulu Nazzjonali (National Curriculum Framework)

NEP Politika Nazzjonali dwar l-Ambjent (National Environment Policy)

NFSI Inizjattiva tal-Iskola favur Nutrizzjoni Tajba (Nutrition Friendly School Initiative)

OECD Organizzazzjoni g˙all-Kooperazzjoni u l-IΩvilupp Ekonomiku (Organisation for Economic

Co-operation and Development)

OPM L-Uffiççju tal-Prim Ministru (Office of the Prime Minister)

PSD L-IΩvilupp Personali u Soçjali (Personal and Social Development)

SPH Sovrintendenza tas-Sa˙˙a Pubblika (Superintendence of Public Health)

WHO Organizzazzjoni Dinjija tas-Sa˙˙a (World Health Organisation)


7

Min˙abba li minn 40 sa 48% tat-tfal u 58% tal-adulti

huma obeΩi jew g˙andhom piΩ Ωejjed, il-piΩ Ωejjed

fost it-tfal u l-adulti f’Malta qed jo˙loq t˙assib kbir.

Wara li ©iet studjata l-epidemjolo©ija u l-fatturi

baΩiçi u kumplessi li qed jaffettwaw din l-epidemija,

din l-Istrate©ija (2012-2020) tidentifika oqsma

multisettorjali ta’ azzjoni li huma effettivi u li ©ew

ma˙suba biex iwasslu g˙at-traΩΩin u t-tre©©ig˙ lura

tal-epidemija.

L-obeΩità g˙andha effetti konsiderevoli fuq il-

mortalità u fuq il-morbidità, u fir-Re©jun Ewropew

wa˙du tikkawΩa l-mewt ta’ aktar minn miljun

persuna, u t-telf ta’ aktar minn 12-il miljun sena ta’

˙ajja kull sena. Din hija responsabbli g˙al proporzjon

sinifikanti ta’ kaΩijiet ta’ dijabete, ta’ mard tal-qalb

u ta’ pressjoni g˙olja. L-obeΩità tnaqqas t-tul tal-

˙ajja, il-kwalità tal-˙ajja relatata mas-sa˙˙a b’mod

sinifikanti u ΩΩid ir-riskju ta’ bidu ta’ diversi tipi ta’

mard kroniku. Il-konsegwenzi tal-piΩ Ωejjed u tal-

obeΩità fuq is-sa˙˙a huma importanti wkoll fit-tfal,

li fosthom qed jidhru dejjem aktar kundizzjonijiet

relatati mal-obeΩità, inkluΩ sintomi ta’ nuqqas ta’

stima tag˙hom infushom u o˙rajn relatati ma’

problemi ta’ sa˙˙a mentali.

L-obeΩità tikkawΩa piΩ ekonomiku konsiderevoli fuq

is-soçjetà permezz ta’ spejjeΩ akbar g˙at-trattament

ta’ mard assoçjat (spejjeΩ diretti) u spejjeΩ assoçjati

mal-produttività mitlufa min˙abba assenteiΩmu mix-

xog˙ol u l-mewt prematura (spejjeΩ indiretti). Ìie

kkalkulat li l-ispiΩa Ωejda diretta tas-servizzi tas-sa˙˙a

f’Malta relatata ma’ individwi obeΩi u b’piΩ Ωejjed,

meta mqabbla ma’ dik g˙al persuni b’piΩ normali,

hija ta’ kwaΩi 20 miljun ewro fis-sena (fl-2008), li

tammonta g˙al 5.7% tan-nefqa totali g˙as-sa˙˙a.

Dan il-kalkolu ma jinkludix l-ispejjeΩ relatati mal-

mediçini, mal-operazzjonijiet, ma’ servizzi ançillari

u mat-telf ta’ d˙ul. Dan l-ammont jiΩdied g˙al aktar

minn 25 miljun ewro meta ji©u inkluΩi l-ispejjeΩ

relatati ma’ servizzi privati fil-qasam tal-kura tas-

sa˙˙a.

Kumitat intersettorjali mmexxi minn dak li kien

Direttur Ìenerali g˙ar-Regolamentazzjoni tas-Sa˙˙a

Pubblika (Suprintendent tas-Sa˙˙a Pubblika),

twaqqaf biex ti©i evalwata s-sitwazzjoni attwali

u l-evidenza, u biex ti©i Ωviluppata strate©ija

b’rakkomandazzjonijiet g˙al azzjoni. L-g˙an ta’

din l-Istrate©ija huwa li titnaqqas il-prevalenza tal-

obeΩità u tal-piΩ Ωejjed fost il-popolazzjoni Maltija,

u li jinkiseb piΩ tajjeb g˙as-sa˙˙a tul il-˙ajja. Dan

je˙tie© ˙idma interministerjali u multisettorjali,

sabiex isiru bidliet fl-ambjent li ng˙ixu fih bl-g˙an li

dan jinbidel minn wie˙ed li jippromwovi Ω-Ωieda fil-

piΩ (obeΩo©eniku) g˙al wie˙ed li jippromwovi g˙aΩliet

g˙aqlien u piΩ tajjeb g˙as-sa˙˙a ta’ kul˙add.

Sabiex nippromwovu dieta tajba, se jittie˙du

l-azzjonijiet ewlenin li ©ejjin:

It-titjib tad-disponibbiltà u l-adozzjoni ta’ dieta tajba

mill-poplu Malti permezz ta’ politika pubblika favur

is-sa˙˙a fil-livell tal-Gvern.

Óidma mal-partijiet interessati rigward l-edukazzjoni

tal-konsumaturi dwar dieta tajba u l-moderazzjoni

b˙ala prinçipji fundamentali ta’ dieta tajba.

Il-promozzjoni tat-treddig˙ b’mod esklussiv tul

l-ewwel sitt xhur ta’ ˙ajja tat-trabi u tkomplija tat-

treddig˙ fl-ewwel snin tal-˙ajja.

G˙ajnuna lil nisa tqal u lil ommijiet ©odda biex

dawn jadottaw dieta bilançjata li hija ta’ ©id kemm

g˙alihom kif ukoll g˙all-familji tag˙hom, permezz tal-

edukazzjoni u ta’ inizjattivi komunitarji.

L-g˙oti ta’ appo©© lill-iskejjel u lill-familji sabiex

ikel u snacks, inkluΩ xorb, li ji©i ppreparat g˙at-tfal

li jmorru l-iskola jkun sustanzjuΩ u bnin, ming˙ajr

˙afna kaloriji u/jew ammonti Ωejda ta’ xa˙mijiet, açidi

grassi trans, mel˙ u zokkor.

Ir-regolazzjoni tar-reklamar awdjoviΩiv, b˙ar-

riklamar ta’ ikel li huwa ˙aΩin g˙as-sa˙˙a,

speçjalment dak immirat lejn it-tfal.

L-g˙oti ta’ appo©© lill-iskejjel biex ji©u implimentati

r-rakkomandazzjonijiet kollha tad-dokument Pjan

g˙al stil ta' Óajja b'Ikel Tajjeb g˙as-Sa˙˙a (HELP)

u biex ji©u msa˙˙a il-kurrikuli g˙all-IΩvilupp

Sommarju Eƒekuttiv


8

Personali u Soçjali (PSD) u tal-Home Economics

b˙ala elementi relatati man-nutrizzjoni u ma’ g˙aΩliet

g˙aqlin.

It-twaqqif ta’ Nazzjonali sabiex jinkiseb tibdil

tal-formulazzjoni ta’ prodotti tal-ikel lokali sabiex

jitnaqqas il-kontenut tal-mel˙, taz-zokkor u tax-

xa˙am saturat u jitne˙˙a x-xa˙am trans.

It-twaqqif ta’ Skema ta’ Ikel Tajjeb g˙as-Sa˙˙a bl-uΩu

ta’ sistema ta’ kodifikazzjoni bil-kulur, li tg˙in biex

ikel bnin ji©i identifikat façilment.

Sabiex nippromwovu l-eΩerçizzju, se jittie˙du

l-azzjonijiet ewlenin li ©ejjin:

IΩ-Ωieda tal-attività fiΩika permezz ta’ politika

pubblika sabiex l-ambjent li ng˙ixu fih ikun wie˙ed li

jippromwovi g˙aΩliet g˙aqlin g˙as-sa˙˙a.

L-implimentazzjoni tar-rakkomandazzjoni ta’ tliet

sig˙at ta’ attività fiΩika fil-©img˙a g˙at-tfal tal-iskola

kollha.

It-t˙e©©i© tat-tfal u tal-©enituri biex juΩaw screen time

log, biex jillimitaw l-g˙add ta’ sig˙at li t-tfal iqattg˙u

jaraw it-televiΩjoni jew quddiem il-kompjuter/

jilag˙bu l-video games, g˙al sag˙tejn kuljum; u biex

fejn ikun possibbli ji©u nkora©©uti ikliet fejn il-familja

toqg˙od bilqieg˙da madwar mejda, minflok toqg˙od

bilqieg˙da quddiem it-televiΩjoni.

L-g˙oti ta’ appo©© lill-Kunsilli Lokali biex iΩidu

l-opportunitajiet disponibbli g˙all-attività fiΩika,

inkluΩ l-uΩu tal-le©iΩlazzjoni u tal-infurzar sabiex

jittejbu s-sigurtà fit-toroq, id-disponibbiltà ta’ spazji

miftu˙a u biex iΩ-Ωoni mibnija jsiru aktar adattati biex

wie˙ed ikun jista jimxi fihom.

Il-Ministeru g˙as-Sa˙˙a, l-Anzjani u Kura fil-

Komunità (MHEC) impenja ru˙u biex jorjenta

s-servizzi tas-sa˙˙a pubblika mill-©did, sabiex

tiΩdied l-importanza tal-promozzjoni tas-sa˙˙a u

tal-prevenzjoni tal-mard. Il-Ministeru impenja ru˙u

g˙all-inizjattivi li ©ejjin:

IΩ-Ωieda u t-titjib ta’ klassijiet g˙all-attività fiΩika u

ghall-kontrol tal-piΩ g˙all-adulti.

It-twaqqif ta’ inizjattivi komunitarji b˙al klabbs tat-

tisjir u ©onna fil-komunità, li jiffokaw b’mod speçjali

fuq il-gruppi soçjo-ekonomiçi l-aktar baxxi u fuq

l-anzjani.

IΩ-Ωieda u t-titjib ta’ klassijiet g˙all-iΩvilupp tal-˙iliet

tal-©enituri u tat-treddig˙ tat-trabi.

Li jipprovdi ta˙ri© u linji gwida g˙all-professjonisti

fil-kura primarja tas-sa˙˙a biex jitjieb l-mod ta’ kif

dawn iwasslu pariri aktar ˙olistiçi fuq u ji©©estixxu

il-kwistjonijiet relatati man-nutrizzjoni, attività fiΩika

u ©estjoni tal-piΩ u ji©i Ωgurat li jing˙ataw l-istess

messa©©i ewlenin.

Óidma id f’id mal-partijiet interessati sabiex ji©u

Ωviluppati kurrikulu u çertifikazzjoni nazzjonali g˙all-

façilitaturi ta’ programmi g˙all-©estjoni tal-piΩ.

It-twaqqif ta’ kliniki multidixxiplinarji g˙all-©estjoni

tal-piΩ Ωejjed fl-adulti u fit-tfal.

Qed ji©u diskussi miΩuri ekonomiçi possibbli li jistg˙u

ja©ixxu b˙ala elementi li jimmotivaw g˙aΩliet g˙aqlin

favur is-sa˙˙a. Qed ji©u proposti studji ta’ fattibbiltà

dwar l-introduzzjoni ta’ taxxi fuq il-vizzji, kif ukoll ta’

inçentivi u sussidji g˙al aççessibilità u affordabilità

akbar ta’ ikel tajjeb g˙as-sa˙˙a.

Il-viΩjoni g˙al din l-Istrate©ija hija li jkun hemm

soçjetà fejn stili ta’ ˙ajja tajbin g˙as-sa˙˙a marbuta

mad-dieta u l-attività fiΩika jsiru n-norma aççettata,

u fejn g˙aΩliet tajbin g˙as-sa˙˙a jkunu façli u

aççessibbli mill-individwi, sabiex ji©i evitat il-mard u

sabiex il-membri tag˙ha jgawdu minn snin itwal ta’

˙ajja ming˙ajr diΩabilitajiet.


9

Introduzzjoni - PiΩ Tajjeb g˙as-Sa˙˙a Tul il-Óajja .................................................................................................... 3

Da˙la......................... ................................................................................................................................................... 5

Taqsiriet........ .............................................................................................................................................................. 6

Sommarju EΩekuttiv .................................................................................................................................................... 7

Werrej.............. ............................................................................................................................................................ 9

Kapitlu 1: Introduction ...............................................................................................................13

1.1 Sfond ..................................................................................................................................................................14

1.2 Il-politiki attwali .................................................................................................................................................15

1.3 L-G˙an tal-Istrate©ija .........................................................................................................................................15

Kapitlu 2: Il-KaΩ tas-Sa˙˙a Pubblika g˙all-Azzjoni ..................................................................... 17

2.1 Id-definizzjoni tal-ObeΩità fl-Istadji tal-Óajja .................................................................................................. 18

2.2 Epidemjolo©ija tal-PiΩ Ûejjed u tal-ObeΩità fil-GΩejjer Maltin ........................................................................ 18

2.3 Id-Determinanti tal-ObeΩità ............................................................................................................................20

2.3.1 Il-konsum tal-ikel u fatturi ambjentali ...................................................................................................20

2.3.2 L-inugwaljanzi soçjo-ekonomiçi u l-livelli tal-obeΩità ...........................................................................22

2.3.3 Is-Snin Bikrija .........................................................................................................................................22

2.3.4 PiΩ tat-twelid ...........................................................................................................................................23

2.4 L-Isfidi Ewlenin Ma˙luqa mill-ObeΩità .............................................................................................................23

2.5 L-indirizzar tal-ObeΩità permezz ta’ Politika Pubblika f’Sa˙˙itha ....................................................................24

Kapitlu 3: Economic evaluation of Overweight and Obesity ........................................................25

3.1. Introduzzjon .......................................................................................................................................................26

3.2. Valutazzjoni tal-ispejjeΩ tal-epidemija tal-obeΩità.............................................................................................26

3.3. Strumenti ekonomiçi biex ji©u m˙e©©a g˙aΩliet tajbin g˙as-sa˙˙a ................................................................. 27

3.3.1 Il-Prezzijiet tal-ike ..................................................................................................................................28

3.3.2 Politika dwar it-Taxxa u s-Sussidji ........................................................................................................29

3.3.3 Inçentivi Fiskali G˙al Min I˙addems ......................................................................................................31

3.3.4 Inçentivi g˙all-promozzjoni tal-attività fiΩik..........................................................................................32

3.3.5 Osservazzjonijiet o˙ra .............................................................................................................................32

Kapitlu 4: Il-Promozzjoni tal-Konsum ta’ Ikel Tajjeb g˙as-Sa˙˙a .............................................. 33

4.1 Introduzzjoni .....................................................................................................................................................34

4.2 Il-Politika Nazzjonali dwar l-Ikel ..................................................................................................................... 34

4.3 Statistika Lokali dwar Drawwiet tal-Ikel .........................................................................................35

4.4 Miri g˙all-2020: In-Nutrizzjoni ....................................................................................................................... 36

4.5 L-Indirizzar tal-ObeΩità Matul l-Istadji Kollha tal-Óajja ................................................................................. 37

4.5.1 Il-promozzjoni ta’ dieta tajba fis-snin bikrija sal-età ta’ 4 snin ............................................................ 37

4.5.2 Il-promozzjoni ta’ dieta tajba matul is-snin tal-iskola ........................................................................... 37

4.5.3 Il-promozzjoni ta’ dieta tajba waqt il-˙ajja adulta .................................................................................39

4.5.4 Il-promozzjoni ta’ dieta tajba g˙as-sa˙˙a fuq il-post tax-xog˙ol ..........................................................40

4.5.5 Il-promozzjoni ta’ dieta tajba fl-isptarijiet, fl-istituti u fid-djar g˙all-anzjani ......................................40

4.6 KonkluΩjonijiet ..................................................................................................................................................40

Werrej


10

Kapitlu 5: Nippromwovu l-Attività FiΩika .................................................................................. 43

5.1 Introduzzjoni ....................................................................................................................................................44

5.2 L-irwol tal-ambjent ...........................................................................................................................................44

5.3 Rakkomandazzjonijiet ta’ tipi u tul g˙al attività fiΩika .....................................................................................44

5.4 Livelli ta’ attività fiΩika fost il-popolazzjoni Maltija ......................................................................................46

5.5 Miri g˙all-2020: L-attività fiΩika .....................................................................................................................48

5.6 Struttura Istituzzjonali: L-Attività FiΩika ........................................................................................................48

5.7 Ostakli attwali g˙at-twettieq ta’ attività fiΩika volontarja u mhux volontarja .................................................49

5.8 L-attività fiΩika fl-ambjent tal-post tax-xog˙ol ................................................................................................50

5.9 L-attività fiΩika permezz ta’ organizzazzjonijiet sportivi ...................................................................................51

5.10 KonkluΩjoni ........................................................................................................................................................51

Kapitlu 6: Servizzi tal-kura tas-sa˙˙a ..........................................................................................53

6.1 G˙anijiet tal-G˙oti tas-servizzi ........................................................................................................................54

6.2 Orjentazzjoni mill-©did tas-Servizzi tas-Sa˙˙a ................................................................................................ 54

6.3 L-IΩvilupp tas-Servizzi f’livell Komunitarju ...................................................................................................... 54

6.3.1. Programmi g˙all-kontroll tal-piΩ............................................................................................................ 54

6.3.2 Programmi ta’ attività fiΩika ................................................................................................................... 55

6.3.3. G˙aqdiet tat-tisjir fil-komunità .............................................................................................................. 55

6.3.4. L-g˙oti ta’ pariri dwar stili ta’ ˙ajja xierqa minn professjonisti tas-sa˙˙a ........................................... 55

6.3.5 Servizzi ©eneralizzati pprovduti mill-Kura Primarja ............................................................................. 55

6.4 L-iΩvilupp ta’ Servizzi Speçifiçi .........................................................................................................................56

6.4.1 Il-kontroll tal-PiΩ Ûejjed u tal-ObeΩità fl-Adulti .................................................................................... 56

6.4.2 Il-kontroll tal-PiΩ Ûejjed u tal-ObeΩità fit-Tfal ....................................................................................... 56

6.5 KonkluΩjoni ...................................................................................................................................................... 57

Kapitlu 7: Implimentazzjoni tal-Istrate©ija ................................................................................ 59

7.1 RiΩorsi Uman .....................................................................................................................................................60

7.2 Sorveljanza u Riçerka ........................................................................................................................................60

7.2.1 Sorveljanza ..............................................................................................................................................58

7.2.2 Riçerka ....................................................................................................................................................58

7.3 L-Implimentazzjoni tal-Istrate©ija ....................................................................................................................61

Glossarju tat-Termini ................................................................................................................................................62

Referenzi.... ................................................................................................................................................................64


11

Tabelli

Tabella 1: Persenta©© ta’ piΩ Ωejjed u obeΩità fit-tfal

kollha ta’ età ta’ 6 snin f’Malta u G˙awdex fl-2007

Tabella 2: Segwitu, tal-2008 u tal-2010, tal-grupp ta’

tfal (ta’ età ta’ 6 snin) tal-2007

Tabella 3: Persenta©© ta’ tfal ta’ età ta’ 11, 13 u 15-il

sena b’BMI awto-rrappurtat ‘l fuq mill- 85 çentili fl-

2002 u fl-2006

Tabella 4: L-ispejjeΩ annwali tal-istat g˙all-kura tas-

sa˙˙a attribwiti lill-piΩ Ωejjed u lill-obeΩitàg˙all-2008,

u l-ispejjeΩ pro©ettati g˙all-2010

Tabella 5: L-ispejjeΩ annwali tal-kura tas-

sa˙˙a nazzjonali attribwiti lill-piΩ Ωejjed u lill-

obeΩitàg˙all-2008, u l-ispejjeΩ pro©ettati g˙all-2010

Illustrazzjonijiet

Illustrazzjoni 1: Persenta©© ta’ BMI awto-rrappurtat

g˙all-ir©iel, skont il-kategorija tal-età


g˙an-nisa, skont il-kategorija tal-età.


g˙all-ir©iel u g˙an-nisa

Illustrazzjoni 4: Portafoll ta’ G˙aΩliet g˙all-

Prevenzjoni tal-ObeΩità

Illustrazzjoni 5: Tnaqqis fir-rati tal-obeΩità g˙al

persuni ta’ età ta’ 25 sena u ta’ 65 sena, u g˙all-

popolazzjoni kollha

Illustrazzjoni 6: Parteçipazzjoni f’livell moderat ta’

attività fiΩika fil-©img˙a fl-adulti

Illustrazzjoni 7: Il-frekwenza ta’ attività fiΩika minn

moderata sa qawwija f’persuni ta’ età ta’ 13-il sena

Illustrazzjoni 8: Óin allokat g˙all-attività fiΩika kull

©img˙a fl-iskejjel primarji f’Malta

Lista ta’ Tabelli u Illustrazzjonijiet

Introduzzjoni

Kapitlu 1


14

u l-g˙arfien dwar il-benefiççji tal-attività fiΩika u ta’

dieta tajba g˙as-sa˙˙a, b’mod speçjali dawk tad-dieta

Mediterranja. Dawn l-isforzi issa ©ew akkumpanjati

minn sforzi ©odda mmirati biex jibdlu l-im©iba tan-

nies, permezz ta’ inizjattivi li ©ew implimentati fil-

komunitajiet u fil-postijiet tax-xog˙ol. Barra minn

hekk, matul dawn l-a˙˙ar snin il-Gvern iffinanzja

klassijiet g˙all-kontroll tal-piΩ, filwaqt li ©ew

ipprovduti wkoll klassijiet g˙all-eΩerçizzju fiΩiku.

Il-pajjiΩ qed jiffaççja epidemija tal-obeΩità li qed

ji©i kkalkulat li qed tiswa €20 miljun kull sena fi

spejjeΩ mediçi biss. Dan kien ©ie kkalkulat min˙abba

livelli og˙la ta’ inpatient stays u day care stays,

konsultazzjonijiet ma’ speçjalisti u ma’ tobba tal-

familja, meta mqabbel ma’ nies ta’ piΩ normali

(Calleja N, Gauci D, 2009). Rapporti internazzjonali

mill-Istati Uniti tal-Amerika (Childhood Obesity,

2010) u r-Renju Unit (Foresight Report, 2010)

˙admu kalkoli pro©ettati li jindikaw li sal-2050

l-ispejjeΩ relatati mal-obeΩità se jirduppjaw, sakemm

ma titte˙idx azzjoni immedjata biex it-tendenza

attwali fl-obeΩità titre©©a’ lura. L-implikazzjonijiet

ekonomiçi tal-obeΩità huma deskritti fil-Kapitolu 3.

Politika u inizjattivi ambjentali li jag˙mlu l-g˙aΩliet

g˙aqlin fin-nutrizzjoni u l-attività fiΩika façilment

disponibbli u aççessibbli g˙al kul˙add huma bidliet

aktar effettivi fil-©lieda kontra l-obeΩità. Dawn

l-oqsma ewlenin tal-Istrate©ija se ji©u analizzati aktar

fil-fond fil-Kapitoli 4 u 5.

Il-provvista ta’ servizzi lil persuni li jinsabu f’riskju

jew li di©à jbatu minn kumplikazzjonijiet relatati ma’

piΩ Ωejjed u mal-obeΩità hija deskritta fil-Kapitolu

6. Fid-dokument ta’ Strate©ija kollu qed ti©i m˙e©©a

t-tfittxija g˙all-innovazzjoni u g˙ar-riçerka ©dida

dwar lakuni li ©ew identifikati fl-g˙arfien u fil-

prattika. Se ji©u allokati riΩorsi biex dawn il-lakuni

ji©u indirizzati.

1.2 Il-politiki attwaliIl-Qafas Strate©iku Nazzjonali ta’ Referenza 2008-

2013 di©à jqieg˙ed is-sa˙˙a tal-popolazzjoni

f’poΩizzjoni kruçjali: “Fid-dawl tal-bidliet demografiçi

1.1 Sfond Il-piΩ Ωejjed jippreΩenta lir-re©jun Ewropew bi sfida

ming˙ajr preçedent fil-qasam tas-sa˙˙a pubblika.

Il-prevalenza tal-obeΩità qed tiΩdied b’rata mg˙a©©la

˙afna u ©ie kkalkulat li sa tmiem s-sena 2010, sa 30%

tal-adulti kienu obeΩi (WHO, 2010).

Anki l-popolazzjoni Maltija qed tiffaççja prevalenza

tal-obeΩità li qed tiΩdied fl-kategoriji tal-etajiet kollha.

L-istudju ta’ punt ta’ tluq MONICA (WHO, 2005) li

sar f’nofs is-snin 80 iddokumenta b’mod uffiçjali rati

g˙olja ta’ prevalenza ta’ piΩ Ωejjed u obeΩità fl-adulti,

kif ukoll ta’ ko-morboΩitajiet relatati. Sal-1990,

Ωew© dokumenti ewlenin lokali uffiçjali, L-Ikel u

s-Sa˙˙a f’Malta (Food and Health in Malta) u ViΩjoni

tas-Sa˙˙a 2000 (Health Vision 2000) indikaw

tendenzi ta’ livelli ta’ obeΩità li kienu qed jiΩdiedu

fost il-kategoriji tal-etajiet kollha. A©enziji xjentifiçi

u tas-sa˙˙a internazzjonali b˙all-Organizzazzjoni

Dinjija tas-Sa˙˙a u t-Task Force Internazzjonali

dwar l-ObeΩità sabu li t-tfal u l-adulti Maltin huma

fost l-itqal, kemm fl-Ewropa kif ukoll fid-dinja kollha

(WHO, 2010).

Kif ©ie indikat mill-Akkordju Ewropea dwar il-

Ìlieda Kontra l-ObeΩità (WHO, 2006), il-problema

tal-obeΩità ma tistax tibqa’ ti©i ttrattata permezz

ta’ kampanji jew interventi ©eneriçi li jiffokaw biss

fuq il-˙olqien ta’ kuxjenza dwar dieta tajba, dwar

l-attività fiΩika u dwar l-enfasi fuq ir-responsabbiltà

tal-individwu g˙all-bidla. Dan l-approçç jidher li kien

˙afna inqas effettiv milli kien hemm bΩonn. Hemm

bΩonn ta’ strate©iji u approççi differenti fit-trattament

tar-ra©unijiet g˙alfejn soçjetà hija ‘obeΩo©enika’

jew ikkaratterizzata minn ambjenti li jippromwovu

l-konsum Ωejjed ta’ ikel, dieti ˙Ωiena g˙as-sa˙˙a u

nuqqas ta’ attività fiΩika.

Matul dawn l-a˙˙ar 20 sena, il-parti l-kbira tal-isforzi

ta’ Malta biex ti©i mraΩΩna t-tendenza li dejjem qed

tiΩdied tal-livelli ta’ obeΩità ©ew immexxija minn

inizjattivi relatati mal-edukazzjoni fis-sa˙˙a u

permezz ta’ kampanji pubbliçi fuq skala kbira. Dawn

kienu primarjament immirati biex iΩidu l-kuxjenza


15

u ta’ popolazzjoni li qed tixjie˙ li ©ew deskritti qabel,

huwa essenzjali li n-numru ta’ snin produttivi ta’

xog˙ol ming˙ajr kumplikazzjonijiet ta’ mard tal-

membri tal-popolazzjoni li ta˙dem jiΩdied” (pa©na

47). Óaddiema b’sa˙˙ithom huma çentrali sabiex

jintla˙qu l-g˙anijiet tal-politika nazzjonali ViΩjoni

2015, tad-diversifikazzjoni tal-ekonomija tag˙na,

tal-promozzjoni tal-kompetittività u tal-enfasi fuq

attivitajiet ibbaΩati fuq l-g˙arfien. Il-grupp ta’ mard

mag˙ruf kollettivament b˙ala mard li ma jitte˙idx

(NCDs), b˙all-mard kardjovaskulari, id-dijabete u

l-puplesija, huma responsabbli g˙al 82% tal-imwiet

f’Malta. L-obeΩità hija kemm fattur ta’ riskju kif ukoll

element li jikkontribwixxi g˙all-imwiet u g˙all-mard.

Óafna minn dan il-mard jista’ ji©i evitat primarjament

permezz ta’ bidliet fl-istili ta’ ˙ajja.

G˙aΩliet u stili ta’ ˙ajja tajbin g˙as-sa˙˙a huma inkluΩi

b˙ala parti mill-element çentrali tal-abbozz tal-Qafas

tal-Kurrikulu Nazzjonali (NCF) kemm fi ˙dan il-

lezzjonijiet tal-IΩvilupp Personali u Soçjali (PSD) kif

ukoll fl-Edukazzjoni FiΩika, fil-Home Economics u fil-

lezzjonijiet tax-Xjenza u l-Bijolo©ija fi stadji differenti

tal-edukazzjoni tat-tfal Maltin. L-iskejjel di©à

impenjaw ru˙hom biex jimplimentaw il-Pjan g˙al stil

ta'Óajja b'Ikel Tajjeb g˙as-Sa˙˙a (HELP) - linji gwida

dwar dak li g˙andu ji©i mg˙allem dwar l-ikel fl-iskejjel

fil-kuntest tas-sa˙˙a, inkluΩ liema o©©etti tal-ikel

g˙andhom ikunu disponibbli fit-tuck shops/canteens

tal-iskejjel.

L-abbozz tal-Politika Nazzjonali dwar l-Ambjent

(NEP) jindirizza t-t˙assib ewlieni fil-promozzjoni ta’

spazji miftu˙a fl-ibliet tag˙na, il-kwalità tal-arja u

metodi mhux motorizzati ta’ trasport li huma konformi

mal-g˙anijiet ta’ din l-istrate©ija. Matul dawn

l-a˙˙ar snin, il-Kunsill Malti g˙all-Isport u numru

ta’ organizzazzjonijiet sportivi Ωviluppaw diversi

standards, u g˙amlu disponibbli varjetà ta’ inizjattivi

ta’ divertiment u ta’ attivitajiet sportivi kompetittivi,

kif ukoll façilitajiet sportivi f’diversi lokalitajiet. Ir-

riforma tat-Trasport Pubbliku, li ©iet implimentata

dan l-a˙˙ar, timmira wkoll li ΩΩid il-mixi u li tnaqqas

id-dipendenza fuq il-karozzi. Deskrizzjonijiet ulterjuri

ta’ inizjattivi u politiki tal-Gvern huma inkluΩi aktar ’il

quddiem.

1.3 L-G˙an tal-Istrate©ijaDin l-Istrate©ija Nazzjonali qed ti©i ppreΩentata

fil-kuntest ta’ rikonoxximent çar f’livell nazzjonali

tal-epidemija tal-piΩ Ωejjed u tal-obeΩità fil-GΩejjer

Maltin, u hija akkumpanjata mill-impenn tal-Gvern

biex jindirizza l-kwistjoni permezz ta’ politiki u riΩorsi

xierqa.

Sabiex titkejjel l-effettività ta’ din l-Istrate©ija, qed

nimmiraw biex sal-2020 nuru t-titjib li ©ej fit-tfal u fl-

adulti:

• Tnaqqis fil-proporzjon awto-rrappurtat tal-

popolazzjoni adulta b’piΩ Ωejjed minn 36%

g˙al mill-inqas 33%.

• Tnaqqis fil-proporzjon awto-rrappurtat tal-

popolazzjoni ta’ adulti obeΩi minn 22% g˙al

mill-inqas 18%.

• Tnaqqis fil-proporzjon (imkejjel permezz ta’

studji antropometriçi) ta’ tfal ta’ 7 snin b’piΩ

Ωejjed u obeΩi minn 32% g˙al 27%.

• IΩ-Ωamma tal-proporzjon ta’ tfal ta’ 13-il sena

li g˙andhom piΩ ’l fuq mill- 95 çentili (obeΩi)

f’livell ta’ inqas minn 15%.

L-g˙an ©enerali tal-istrate©ija

g˙al piΩ tajjeb g˙as-sa˙˙a tul

il-˙ajja huwa li ji©i mraΩΩan

u li jitre©©a’ lura l-proporzjon

li dejjem qieg˙ed jikber ta’

tfal u adulti fil-popolazzjoni

li g˙andhom piΩ Ωejjed u li

huma obeΩi, sabiex jitnaqqsu

l-konsegwenzi tal-piΩ Ωejjed fuq

is-soçjetà, l-ekonomija u s-sa˙˙a.

Il-Kaƒ tas-Sa˙˙aPubblika g˙all-Azzjoni

Kapitlu 2


18

2.1 Id-definizzjoni tal-Obeƒità fl-Istadji tal-ÓajjaIl-piΩ Ωejjed u l-obeΩità huma definiti b˙ala

akkumulazzjoni mhux normali jew eççessiva ta’

xa˙am li jippreΩenta riskju g˙as-sa˙˙a. L-obeΩità

sse˙˙ meta l-ammont ta’ ener©ija mill-ikel u x-xorb

(inkluΩ l-alko˙ol) li ji©i kkunsmat, ikun aktar mill-

ammont ta’ ener©ija bΩonnjuΩa g˙all-metaboliΩmu

tal-©isem fuq perjodu twil, bir-riΩultat li jakkumula

xa˙am Ωejjed fil-©isem.

Peress li huwa diffiçli biex ix-xa˙am fil-©isem jitkejjel

direttament, l-obeΩità ta’ spiss ti©i kategorizzata

permezz tal-body mass index (BMI). Il-BMI ja©©usta

l-piΩ skont it-tul, u filwaqt li mhuwiex indikatur

perfett tal-obeΩità, xorta wa˙da huwa g˙odda siewja

g˙as-sa˙˙a pubblika.

G˙at-tfal u adoloxxenti, dawn il-kategoriji tal-BMI

jer©g˙u jinqasmu skont is-sess u l-età min˙abba

l-bidliet li jse˙˙u waqt l-iΩvilupp fiΩiku. L-uΩu tal-

Istandards ta’ Referenza g˙all-IΩvilupp FiΩiku tat-Tfal

tad-WHO huwa rakkomandat g˙all-valutazzjoni tal-

prevalenza ta’ tfal obeΩi jew li g˙andhom piΩ Ωejjed.

Growth charts biex ji©i kkalkulat il-BMI tat-tfal

huma wkoll disponibbli miç-Çentri g˙all-Kontroll

u l-Prevenzjoni tal-Mard (CDC, Atlanta). Tfal u

adoloxxenti li g˙andhom BMI li jaqa’ bejn il-85 u l-94

çentili ©eneralment jitqiesu li g˙andhom piΩ Ωejjed, u

dawk li g˙andhom BMI li huwa ugwali g˙al jew og˙la

mill-95 çentili f’din il-growth chart speçifika g˙as-

sess u l-età jitqiesu li huma obeΩi.

MiΩura o˙ra g˙all-kejl li tista’ tintuΩa minflok il-

BMI hija l-kejl tal-obeΩità vixxerali jew addominali.

Il-çirkonferenza assoluta tal-qadd tintuΩa’ b˙ala

kejl tal-obeΩità çentrali fl-adulti, u tista’ wkoll tkun

indikatur ta’ riskju akbar ta’ mard tal-qalb, pressjoni

g˙olja, dijabete mellitus u reΩistenza g˙all-insulina,

anki f’persuni li g˙andhom piΩ normali. Il-valuri g˙al

dan l-indikatur idealment g˙andhom jinΩammu inqas

minn 102 çm fl-ir©iel u inqas minn 88 çm fin-nisa.

Valuri li huma og˙la minn dawn jindikaw riskji ikbar

g˙as-sa˙˙a.

2.2 Epidemjolo©ija tal-Piƒ Ûejjed u tal-Obeƒità fil-Gƒejjer Maltin Numru ta’ st˙arri©iet kejlu r-rati tal-piΩ Ωejjed u

tal-obeΩità fost it-tfal u l-adulti. Il-ma©©oranza ta’

dawn l-istudji jippreΩentaw dejta awto-rrappurtata li,

minkejja l-limitazzjonijiet tag˙ha, xorta wa˙da hija

utli g˙all-analiΩi ta’ xejriet u tendenzi.

BMI

Inqas minn 18.5 kg/m2

PiΩ mhux suffiçjenti

Bejn 18.5 u 24.9 kg/m2

Firxa ta’ piΩ normali

Bejn 25 u 29.9 kg/m2

PiΩ Ωejjed

Aktar minn jew ugwali g˙al 30 kg/m2

ObeΩ

Tabella1:Persenta©©ta’piƒƒejjeduobeƒitàfit-tfalkollhata’6sninf’Maltauf'G˙awdexflfl-2007

Bniet Subien Bniet Subien

BMI BMI

Kriterji tad-WHO (2007)

Total (n) 1669 1792

PiΩ Ωejjed (n) 311 369 Firxiet ta’ piΩ Ωejjed

% ta' piΩ Ωejjed 18.6 20.6 17.10-18.84 1 6.75-19.4

ObeΩi (n) 215 349 Firxiet tal-obeΩità

% obeΩi 12.9 19.5 >18.85 >19.5

% b’piΩ Ωejjed + obeΩi 31.5 40.1


19

Dejta antropometrika (ji©ifieri l-valuri proprji li

jirriΩultaw mill-kejl attwali) mill-grupp nazzjonali

totali ta’ tfal ta’ sitt snin li ©iet mi©bura minn Grech u

Sant Angelo Farrugia fl-2007 indikat li, fuq il-baΩi tal-

kriterji tat-Task Force Internazzjonali dwar l-ObeΩità

(IOTF), aktar minn kwart tal-Maltin fl-iskejjel kienu

obeΩi jew kellhom piΩ Ωejjed. IΩda jekk ji©u applikati

l-istandards tad-WHO (2007), dan il-persenta©©

jiΩdied b’mod sinifikanti, kif jidher fit-Tabella 1.

L-og˙la BMI g˙aΩ-Ωew© sessi ©ie rrappurtat fiΩ-Ωona

tal-Port.

L-istess grupp nazzjonali totali ta’ tfal re©a’ ©ie mkejjel

fl-2008 u fl-2010, bl-uΩu tal-istess kriterji (WHO,

2007). It-total ta’ tfal obeΩi u b’piΩ Ωejjed Ωdied g˙al

47.9% fis-subien u g˙al 39.5% fil-bniet (li kollha

kellhom bejn 9 u 10 snin) (Farrugia Saint’Angelo,

Grech, 2011).

lokali u li kien ibbaΩat fuq l-awto-rappurtar ta’ tul u

piΩ, sab li proporzjon g˙oli tat-tfal Maltin g˙andhom

piΩ Ωejjed. Madwar 15% tat-tfal ta’ 13-il sena jaqbΩu

l-95 çentili g˙all-piΩ. Ir-rati huma ©eneralment

og˙la mis-sejbiet preçedenti li kienu nkisbu fl-istess

studju li sar fl-2002. L-HBSC re©a’ sar fl-2010, iΩda

r-riΩultati g˙adhom mhumiex disponibbli.

Meta mqabbla mal-41 pajjiΩ ie˙or li ˙adu sehem fl-

istudju, Malta g˙andha t-tieni l-og˙la proporzjon

ta’ tfal obeΩi jew li g˙andhom piΩ Ωejjed fost tfal li

g˙andhom 11 u 13-il sena, u l-og˙la proporzjon globali

ta’ tfal obeΩi jew li g˙andhom piΩ Ωejjed fost tfal ta’

15-il sena. Fit-tliet kategoriji tal-età, bejn 28% u 31%

tat-tfal g˙andhom BMI awtorrappurtat li huwa og˙la

minn 25.

Dejta tal-IOTF turi wkoll li aktar minn 35% tat-tfal

f’Malta fil-kategorija tal-età ta’ bejn 7 snin u 11-il

sena, huma obeΩi jew g˙andhom piΩ Ωejjed. Studju li

sar fl-2008 dwar tfal li g˙andhom bejn 6 u 7 snin, sab

li 26.1% tas-subien u 29.58% tal-bniet huma obeΩi jew

g˙andhom piΩ Ωejjed skont l-Istandards ta’ Referenza

g˙all-IΩvilupp FiΩiku tat-Tfal tad-WHO (Inizjattiva

Ewropea g˙as-Sorveljanza tal-IΩvilupp FiΩiku tat-Tfal

(ECOSI) Malta, 2008).

Dejta awto-rrappurtata dwar il-popolazzjoni adulta

hija disponibbli mill-Ist˙arri© dwar is-Sa˙˙a bbaΩat

fuq Kwestjonarji (HIS, 2008). Dan kien kampjun

stratifikat, maqsum fuq kategorija tal-età b’firxa

ta’ 5 snin, skont is-sess u l-lokalità, li ffoka fuq il-

popolazzjoni residenti Maltija minn 16-il sena ’l fuq.

Il-kampjun kien jinkludi 5,500 persuna, li minnhom

tne˙˙ew dawk li ma kienux eli©ibbli (min˙abba mewt

jew migrazzjoni). Madwar 73% tal-persuni eli©ibbli

wie©bu. Minn dan l-ist˙arri© instab li madwar 22%

tal-popolazzjoni hija obeΩa, filwaqt li 36% g˙andha

Tabella3:Persenta©©ta’tfalta’etàta’11,13u15-ilsenab’BMIawto-rrappurtat'lfuqmill-85centilifl-2002ufl-2006

11-il sena 13-il sena 15-il sena

Subien Bniet Subien Bniet Subien Bniet

2002 33.8% 23.5% 27.9% 16.7%

2006 25.4% 30% 31% 30.9% 32.1% 27.8%

Tabella2:Segwitu,tal-2008utal-2010,tal-gruppta’tfal(ta’6snin)tal-2007(FarrugiaSaint’AngelouGrech,2011)

PiƒÛejjeduObeƒità Obeƒità

2008 2010 2008 2010

Subien 34.5% 47.9% 17.2% 20.3%

Bniet 29.8% 39.5% 15.5% 17.4%

Dawn iç-çifri juru b’mod çar Ωieda sostanzjali fir-

rati tal-piΩ Ωejjed u tal-obeΩità fl-istess grupp ta’ tfal

tul perjodu ta’ sentejn. IΩ-Ωieda tidher b’mod aktar

evidenti fis-subien.

L-istudju dwar l-Im©iba Relatata mas-Sa˙˙a Fost

it-Tfal tal-Iskola (HBSC) huwa inizjattiva tad-WHO li

tevalwa s-sa˙˙a u l-istil ta’ ˙ajja tat-tfal ta’ età ta’ 11,

13 u 15-il sena. L-istudju HBSC 2006, li sar fl-iskejjel


20

piΩ Ωejjed. Meta mqabbla mal-Istati Membri l-o˙ra

tal-UE, Malta g˙andha l-og˙la rata ta’ obeΩità fost

l-ir©iel, u t-tielet l-og˙la fost in-nisa. 69% tal-ir©iel u

49.1% tan-nisa huma obeΩi jew g˙andhom piΩ Ωejjed

(HIS, 2008).

L-HIS wera wkoll li r-rati tal-obeΩità u tal-piΩ Ωejjed

huma og˙la g˙all-ir©iel milli g˙an-nisa. Fl-ir©iel,

l-og˙la persenta©© ta’ individwi obeΩi u b’piΩ Ωejjed

jinsab fil-kategorija tal-età ta’ bejn 55 u 64 sena.

Fin-nisa l-og˙la proporzjon ta’ individwi b’piΩ Ωejjed

jinsab fil-kategorija tal-età ta’ bejn 45 u 54 sena,

filwaqt li l-og˙la rata ta’ obeΩità ©iet identifikata fil-

kategorija tal-età ta’ bejn 65 u 74 sena. Ìie nnutat

ukoll li l-BMI jonqos aktar ma jiΩdied il-livell tal-

edukazzjoni. Dan l-effett jibqa’ viΩibbli anki meta

jsir a©©ustament g˙all-effett relatat mal-età u s-sess,

li jista’ jo˙loq konfuΩjoni fl-istatistika. Madankollu,

anki jekk il-BMI medju fost l-individwi li g˙andhom

edukazzjoni terzjarja huwa l-iktar wie˙ed baxx, xorta

wa˙da huwa ta’ 25.9 kg/m2, li huwa g˙oli u fil-firxa

li tindika piΩ Ωejjed. Meta mqabbel mal-HIS li sar fl-

2002, id-diskrepanza bejn is-sessi Ωdiedet mill-2002,

kif ©ara wkoll fil-kaΩ tal-prevalenza tal-obeΩità fil-

gruppi bil-livell ta’ edukazzjoni l-aktar baxx.

Fl-a˙˙ar tal-2010 sar st˙arri© pilota g˙all-

EΩaminazzjoni tas-Sa˙˙a. Dan se jipprovdi dejta

antropometrika kif ukoll informazzjoni dwar il-

prevalenza ta’ fatturi ta’ riskju o˙ra b˙al pressjoni

tad-demm g˙olja , kolesterol g˙oli u livelli g˙olja ta’

glukoΩju fid-demm.

2.3 Id-Determinanti tal-Obeƒità2.3.1 Il-konsum tal-ikel u fatturi ambjentaliL-ambjent modern tal-ikel jipprovdi firxa wiesg˙a

ta’ opportunitajiet g˙all-konsum ta’ ikel u xorb, li

normalment iwasslu g˙al dak li ©ie deskritt b˙ala

‘konsum eççessiv passiv’. Studji juru li l-konsum ta’

dieti b’˙afna kaloriji u ta’ xarbiet b’valur ener©etiku

g˙oli b˙al xarbiet li fihom ˙afna zokkor huma l-fatturi

ewlenin li jwasslu g˙al dan il-konsum eççessiv mhux

volontarju. Dan, flimkien ma’ nuqqas ta’ attività

fiΩika, iwassal g˙all-obeΩità (WHO, 2007).

Diversi studji wrew il-benefiççji ta’ dieta u ta’ piΩ

tajbin g˙as-sa˙˙a. Falagas et al. (2009) urew

li pazjenti li kienu obeΩi jew kienu obeΩi b’mod

patolo©iku u li kellhom infezzjonijiet kellhom

Illustrazzjoni1:Persenta©©ta’BMIawto-rrappurtatg˙all-ir©iel,skontil-kategorijatal-età(HIS,2008)

=30.01

15-24 25-35 35-44 45-54 55-64 65-74 75+

60%

50%

40%

30%

20%

10%

0%

Kategorija tal-età

BM

I


21

Illustrazzjoni2:Persenta©©ta’BMIawto-rrappurtatg˙an-nisa,skontil-kategorijatal-età(HIS,2008)

Illustrazzjoni3:Persenta©©ta’BMIawto-rrappurtatg˙all-ir©ielug˙an-nisa(HIS,2008)

=30.01

15-24 25-35 35-44 45-54 55-64 65-74 75+

60%

50%

40%

30%

20%

10%

0%

Kategorija tal-età

BM

I

IrgielNisa

=30.01

50%

45%

40%

25%

20%

15%

10%

05%

0%

Grupp tal-BMI

35%

30%

BM

I


22

riΩultati ag˙ar meta mqabbla ma’ pazjenti o˙ra, jew

ma’ pazjenti b’piΩ normali. Neovius et al. (2008)

ikkonkludew li teΩisti tendenza çara li jittie˙ed aktar

sick leave minn persuni obeΩi, meta mqabbel ma’

˙addiema b’piΩ normali. Huma kkonkludew li telf

sostanzjali ta’ piΩ f’individwi obeΩi rriΩulta f’te˙id

inqas ta’ sick leave, u li rata og˙la ta’ obeΩità fit-

tfal u l-adulti x’aktarx li taffettwa b’mod negattiv

il-produttività fil-©ejjieni min˙abba r-riskju akbar

li individwi obeΩi jie˙du s-sick leave. Janssen et

al. (2006), fl-istudju tag˙hom dwar ir-relazzjoni

bejn BMI elevat u r-riskju ta’ mortalità fl-anzjani,

ikkonkludew li BMI fil-firxa li tindika obeΩità

moderata kien assoçjat ma’ Ωieda Ωg˙ira fir-riskju ta’

mortalità, anki fil-popolazzjoni anzjana. Interventi

fuq stili ta’ ˙ajja li kellhom l-g˙an li jiksbu titjib fil-piΩ

wasslu g˙al tnaqqis fil-pressjoni g˙olja tad-demm, u

g˙al tnaqqis fir-riskju ta’ dijabete tat-tieni tip u tas-

sindromu metaboliku (Brown et al., 2009).

IΩ-Ωieda fl-attività fiΩika volontarja u mhux volontarja

fl-etajiet u fl-isfondi kollha hija sfida o˙ra li qed

ti©i identifikata f’dan id-dokument ta’ strate©ija. It-

titjib fl-aççess g˙al spazji miftu˙a nodfa u siguri,

g˙al façilitajiet sportivi, g˙al mog˙dijiet g˙all-mixi

u g˙aç-çikliΩmu li huma siguri u pjaçevoli, kif ukoll

politiki tat-trasport li jinkora©©ixxu l-uΩu tat-trasport

pubbliku, kollha se je˙tie©u l-kollaborazzjoni ta’

setturi ewlenin fl-ippjanar urban u ta’ a©enziji tat-

trasport.

Fil-Kapitoli 4 u 5 qed ji©u proposti, rispettivament,

miΩuri li ©ew ma˙suba biex jinfluwenzaw b’mod

poΩittiv il-bidla fil-provvista u d-domanda tal-ikel kif

ukoll l-attività fiΩika rikrejattiva u/jew volontarja.

2.3.2 L-inugwaljanzi soçjo-ekonomiçi u l-livelli tal-obeƒitàIl-Kummissjoni dwar id-Determinanti Soçjali tas-

Sa˙˙a tad-WHO (2007) kkonkludiet li l-in©ustizzja

soçjali qed toqtol fuq skala kbira. L-evalwazzjoni

Marmot (2010) uriet kif fl-Ingilterra, nies li jg˙ixu

fl-aktar kwartieri foqra jmutu, b˙ala medja, seba’ snin

qabel nies li jg˙ixu fl-aktar kwartieri sinjuri. Barra

minn hekk, id-differenza medja fl-g˙omor tal-˙ajja

ming˙ajr diΩabilità huwa ta’ 17-il sena. L-Evalwazzjoni

Marmot tidentifika t-tfulija b˙ala Ω-Ωmien ewlieni li

fih ji©u affettwati s-sa˙˙a u l-benesseri tul il-˙ajja,

inkluΩi l-effetti fuq l-obeΩità u fuq is-sa˙˙a tal-qalb u

dik mentali. L-evalwazzjoni indikat ukoll rabta çara

bejn privazzjoni u l-prevalenza tal-obeΩità.

Studji dwar ir-relazzjoni bejn l-istatus soçjo-

ekonomiku (stabbilit skont it-tip ta’ impjieg,

l-edukazzjoni u d-d˙ul) u l-obeΩità wrew relazzjoni

inversa konsistenti fost in-nisa minn pajjiΩi bi d˙ul

g˙oli u minn pajjiΩi bi d˙ul medju-g˙oli (WHO,

2007). Ir-riΩultati g˙all-ir©iel u t-tfal huma aktar

inkonsistenti. Barra minn hekk, pajjiΩi bl-og˙la

livelli ta’ inugwaljanza fid-d˙ul kellhom l-og˙la livelli

ta’ obeΩità, kemm fost l-ir©iel kif ukoll fost in-nisa.

It-tendenza qed tinbidel b’tali mod li jekk qabel

l-obeΩità kienet indikatur ta’ ©id fil-pajjiΩi bi d˙ul

medju u baxx, l-evidenza illum qed turi li l-problema

tal-obeΩità g˙andha t-tendenza li timxi lejn gruppi

bi status soçjo-ekonomiku baxx, aktar ma l-PDG

tal-pajjiΩi jiΩdied (WHO, 2007). Iktar minn 20% tal-

obeΩità identifikata fl-ir©iel fl-Ewropa u minn 40%

fin-nisa, tista’ ti©i attribwita lill-inugwaljanzi fl-istatus

soçjo-ekonomiku (Robertson et al., 2007).

L-aktar studji riçenti li saru f’pajjiΩi sinjuri tal-UE

rrappurtaw relazzjoni inversa bejn l-edukazzjoni u

l-BMI jew l-obeΩità fost l-ir©iel u n-nisa (WHO, 2007).

L-obeΩità fit-tfal u l-adoloxxenti wkoll jidher li ssegwi

xaqliba soçjo-ekonomika f’pajjiΩi sinjuri, b’rati og˙la

f’Ωoni aktar Ωvanta©©jati. Ir-relazzjoni bejn il-livell

tal-edukazzjoni u l-obeΩità ntweriet b’mod çar anki

f’Malta, fir-Rapport dwar l-Istil ta’ Óajja bbaΩat fuq

id-dejta tal-HIS 2008.

2.3.3 Is-Snin BikrijaL-influwenza tal-piΩ tal-©isem tal-omm qabel il-

konçepiment u waqt it-tqala g˙andha impatt ewlieni

fuq il-piΩ tat-tarbija fiΩ-Ωmien tat-twelid u f’dak ta’

wara. Is-Sistema Nazzjonali tal-Informazzjoni

Ostetrika rrappurtat li bejn l-2007 u l-2009, 37% ta’

ommijiet kienu obeΩi fil-bidu tat-tqala, filwaqt li 49%

kellhom piΩ Ωejjed.


23

Nisa tqal g˙andhom ikunu konxji dwar l-importanza u

l-benefiççji ta’ Ωamma ta’ piΩ tajjeb g˙as-sa˙˙a kemm

qabel, kif ukoll waqt u wara t-tqala. Il-benefiççji tat-

treddig˙ fiΩ-Ωmien bikri tat-tfulija jipprotegi kontra

l-piΩ Ωejjed fl-ewwel snin tat-tfulija, intwerew ukoll

f’diversi studji (Gillman MW et al., 2001). Id-WHO

tirrakkomanda li l-ommijiet ji©u m˙e©©a biex iΩidu

t-treddig˙ g˙al mill-inqas 6 xhur, peress li dan huwa

ta’ benefiççju kemm g˙all-omm kif ukoll g˙at-tarbija

(WHO, 2010).

Approçç dettaljat g˙all-promozzjoni tat-treddig˙ fost

in-nisa tqal u g˙all-g˙oti ta’ appo©© lill-ommijiet fil-

perjodu ta’ wara t-twelid huwa deskritt f’Kapitolu 4.

Evidenza xjentifika turi li l-akkumulazzjoni ta’ xa˙am

fit-tfulija tbassar l-obeΩità u r-reΩistenza g˙all-

insulina fiΩ-Ωg˙oΩija. Studju li sar minn Steinberger

et al. (2003) ikkonkluda li l-adipoΩità (ammont

ikbar ta’ xa˙am) fit-tfal kien indikatur tajjeb g˙at-

tbassir tal-adipoΩità fl-adulti, u li r-riskju ta’ mard

kardjovaskulari fiΩ-Ωg˙aΩag˙ huwa relatat b’mod

qawwi mal-grad ta’ adipoΩità sa mill-età ta’ 13-il sena.

Dan jenfasizza l-importanza li wie˙ed jiffoka fuq it-

tnaqqis tal-piΩ Ωejjed u tal-obeΩità fit-tfal.

2.3.4 Piƒ tat-twelidOmmijiet li to˙or©ilhom id-dijabete fit-tqala jew li

jbatu minn indeboliment tat-tolleranza g˙all-glukoΩju

(IGT) aktar g˙andhom çans li jwelldu trabi b’piΩ

tat-twelid g˙oli. Ir-Rapport dwar l-Ikel u s-Sa˙˙a

rre©istra studju ta’ Muscat Baron et al. li indika li

fl-1990 Malta kellha wa˙da mill-og˙la rati ta’ trabi

tat-twelid li jiΩnu aktar minn 4 kg, ji©ifieri persenta©©

ta’ 11.8% (Bellizzi, M et al., 1993). Min-na˙a l-o˙ra,

dejta riçenti me˙uda mir-Rapport Ewropew dwar

is-Sa˙˙a Perinatali 2005-2009 tistabbilixxi li fuq

perjodu ta’ ˙ames snin, 0.5% biss tat-trabi li twieldu

wara tqala wa˙danija, kienu jiΩnu 4.5 kg jew aktar.

Din ir-rata tipparaguna tajjeb ma’ pajjiΩi o˙ra tal-UE

(Zeitlin, J et al., 2009).

2.4 L-Isfidi Ewlenin Ma˙luqa mill-Obeƒità L-obeΩità g˙andha effetti konsiderevoli fuq il-

morbidità u l-mortalità, kif ukoll fuq it-tnaqqis

tal-g˙omor tal-˙ajja. Il-piΩ Ωejjed u l-obeΩità huma

responsabbli g˙al madwar 80% tal-kaΩijiet ta’ dijabete

tat-tieni tip, g˙al 35% ta’ mard iskemiku tal-qalb u

g˙al 55% tal-mard relatat mal-pressjoni tad demm

g˙olja fost l-adulti fir-Re©jun Ewropew. Il-piΩ Ωejjed

u l-obeΩità jistg˙u jikkawΩaw il-mewt ta’ aktar minn

miljun persuna fis-sena, u l-ekwivalenti ta’ 12-il

miljun sena ta’ ˙ajja affettwata mill-mard kull sena

(WHO, 2007).

L-Effetti tal-Obeƒità fuq is-Sa˙˙aRiskju akbar ta’:

• Dijabete tat-tieni tip

• Mard iskemiku tal-qalb

• Mard relatat ma’ pressjoni g˙olja

• Katarretti

• Kançer

• Mard tal-fwied xa˙mi

• Ìebel fil-marrara

• Pil Ωejjed fuq il-©isem

• AΩma

• Mard tal-muskolu-skeletrali

• Ipertrofija beninja tal-prostata

• Mard mentali

• Indeboliment tal-funzjonijiet riproduttivi

• Mard tan-nifs assoçjat mal-irqad

Evalwazzjonijiet sistematiçi juru li l-obeΩità fit-tfulija

hija assoçjata b’mod dirett ˙afna ma’ fatturi ta’ riskju

relatati ma’ mard kardjovaskulari u mad-dijabete, u

ma’ problemi ortopediçi u disturbi mentali. Barra

minn hekk, ˙afna kundizzjonijiet tas-sa˙˙a relatati

mal-obeΩità li qabel kienu ma˙suba li japplikaw

biss g˙all-adulti issa qed jidhru anki fit-tfal. Apparti

l-konsegwenzi g˙as-sa˙˙a fiΩika, tfal obeΩi ˙afna

jirrappurtaw kwalità ta’ ˙ajja relatata mas-sa˙˙a

aktar baxxa, li tinkludi stima baxxa tag˙hom

infushom, sensazzjonijiet ta’ dwejjaq, solitudni

u nervi (Strauss R, 2000). Dan jista’ jwassal g˙al

çirku vizzjuΩ ta’ ‘comfort eating’ ˙aΩin g˙as-sa˙˙a,

u biex dak li jkun ma jo˙ro©x mid-dar (u b’hekk


24

jitnaqqas l-ammont ta’ attività fiΩika). Din l-im©ieba

twassal ukoll g˙al relazzjonijiet soçjali dg˙ajfa u g˙al

Ωvanta©©i fl-edukazzjoni.

L-obeΩità timponi piΩ ekonomiku fuq is-soçjetà

min˙abba Ω-Ωieda fl-ispejjeΩ mediçi biex ji©i trattat

il-mard assoçjat mag˙ha (spejjeΩ diretti), telf fil-

produttività min˙abba l-assenza u mewt prematura

(spejjeΩ indiretti). Fir-Re©jun Ewropew, l-ispejjeΩ

diretti g˙all-kura tas-sa˙˙a relatati mal-obeΩità

jammontaw g˙al 2% sa 4% tan-nefqa nazzjonali

g˙as-sa˙˙a. L-ispejjeΩ indiretti jistg˙u jispiççaw

ikunu darbtejn tal-ispejjeΩ diretti (WHO, 2007). Ìie

kkalkulat li s-sistema nazzjonali tas-sa˙˙a ta’ Malta

b˙alissa qed tonfoq mill-inqas €20 miljun kull sena

b˙ala riΩultat ta’ problemi tas-sa˙˙a li jirriΩultaw

mill-piΩ Ωejjed u mill-obeΩità (Calleja N; Gauci D;

2009). Dan jammonta g˙al madwar 5.7% tan-nefqa

totali g˙as-sa˙˙a (aktar dettalji f’Kapitlu 3).

2.5 L-indirizzar tal-Obeƒità permezz ta’ Politika Pubblika b’Sa˙˙itha L-obeΩità ma tistax ti©i kkunsidrata b˙ala

sempliçiment kwistjoni ta’ sa˙˙a; u lanqas mhi se

ti©i solvuta billi wie˙ed jittama f’bidliet fl-im©iba

individwali m˙e©©a minn professjonisti tal-kura tas-

sa˙˙a b˙ala intervent wa˙dieni (il-Karta Ewropea

dwar il-Ìlieda Kontra l-ObeΩità, 2007). L-evidenza

turi li l-edukazzjoni tas-sa˙˙a kienet effettiva b’mod

©enerali fit-tibdil tal-g˙arfien, tal-atte©©jamenti u tal-

motivazzjoni f’firxa wiesg˙a ta’ kwistjonijiet relatati

mas-sa˙˙a, iΩda huwa improbabbli ˙afna li wa˙edha

tikseb tibdil fl-im©iba fit-tul.

Id-WHO (2007) tirrakkomanda li miΩuri biex ti©i

mi©©ielda l-obeΩità je˙tie© li ji©u estiΩi sabiex jil˙qu

wkoll firxa ta’ ministeri u entitajiet b˙al dawk

relatati mal-agrikoltura, it-trasport, il-kummerç

u l-industrija, l-edukazzjoni, il-midja tal-massa

u l-komunikazzjoni. Approçç ta’ suççess je˙tie©

kollaborazzjoni bejn portafolli u bejn setturi differenti,

kif ukoll investiment biex isiru bidliet sostanzjali u

sostenibbli fl-ambjent li ng˙ixu fih, u sabiex nibdlu

dan l-ambjent minn wie˙ed li jippromwovi Ω-Ωieda

fil-piΩ (obeΩo©eniku) g˙al wie˙ed li jappo©©ja g˙aΩliet

u piΩ tajbin g˙as-sa˙˙a g˙all-benefiççju ta’ kul˙add.

Ming˙ajr kontribuzzjonijiet mis-setturi relevanti,

b’mod partikolari fl-istadji tal-analiΩi u tal-impenn,

politika ma tistax tinbidel f’azzjoni. Huwa fuq il-baΩi

ta’ din ir-rakkomandazzjoni li ©ie mwaqqaf il-Kumitat

Intersettorjali g˙all-Ìlieda Kontra l-ObeΩità li

jinkludi rappreΩentanti tal-Ministeri responsabbli

g˙as-Sa˙˙a, l-Edukazzjoni, l-Agrikoltura, il-Finanzi,

it-Trasport, l-Ambjent, l-IΩvilupp Urban, kif ukoll

rappreΩentanti tal-midja u tal-industrija tal-catering,

biex jikkoordina x-xog˙ol li fforma il-baΩi tat-tfassil

ta’ din l-istrate©ija.

Oqsma ta’ azzjoni1. It-tis˙i˙ tal-kollaborazzjoni intersettorjali (kif

inbdiet permezz tal-ICCO) permezz tal-iffissar

ta’ punti fokali fis-setturi ewlenin, sabiex ji©u

ffaçilitati l-implimentazzjoni u l-monitera©© ta’

din l-istrate©ija.

vvv

vvv

Evalwazzjoni Ekonomika tal-Piƒ ƒejjed u tal-Obeƒità

Kapitlu 3


26

3.1. Introduzzjoni Dan il-kapitlu jiddiskuti l-implikazzjonijiet finanzjarji

li g˙andha l-epidemija tal-obeΩità fuq l-ekonomija

Maltija. Dan jevalwa wkoll is-sa˙˙iet u d-dg˙jufijiet

ta’ xi strumenti ekonomiçi li jistg˙u jimmotivaw

g˙aΩliet fi stili ta’ ˙ajja li huma a˙jar g˙as-sa˙˙a.

3.2. Valutazzjoni tal-ispejjeƒ tal-epidemija tal-obeƒitàWara eΩerçizzju li sar mid-DiviΩjoni tal-Politika

Ekonomika fi ˙dan il-Ministeru tal-Finanzi,

l-Ekonomija u Investiment u mid-Direttorat g˙ar-

Riçerka u l-Informazzjoni dwar is-Sa˙˙a fi ˙dan il-

Ministeru g˙as-Sa˙˙a, l-Anzjani u Kura fil-Komunità,

©iet ikkalkulata l-ispiΩa Ωejda li tit˙allas mis-sistema

nazzjonali g˙all-kura tas-sa˙˙a attribwita lill-

proporzjon ta’ individwi obeΩi u b’piΩ Ωejjed meta

mqabbla mal-proporzjon ta’ persuni b’piΩ normali.

L-ispejjeΩ relevanti pro©ettati g˙as-sena 2020 ©ew

ikkalkulati billi ntuΩaw il-miri stabbiliti fl-Istrate©ija

g˙all-Mard li ma Jitte˙idx.

RiƒultatiÌie kkalkulat li fl-2008 l-ispejjeΩ totali li ˙allset is-

sistema tal-kura tas-sa˙˙a tal-Istat g˙all-ispejjeΩ

mediçi, u li jistg˙u ji©u attribwiti lill-konsegwenzi

tal-piΩ Ωejjed u tal-obeΩità fuq is-sa˙˙a fost il-

popolazzjoni ta’ età ta’ 15-il sena ’l fuq, ammontaw

g˙al madwar €19,540,000. Dan il-kalkolu jinkludi

l-ispejjeΩ relatati ma’ so©©orni in-patient, ma’

so©©orni day-patient u ma’ konsultazzjonijiet ma’

tobba u speçjalisti, iΩda ma jinkludix spejjeΩ relatati

ma’ mediçini, ma’ operazzjonijiet, ma’ servizzi

awΩiljarji u mat-telf ta’ d˙ul (Tabella 4). Dan

l-ammont jiΩdied g˙al spiΩa ta’ €25,390,000 g˙as-

sistema nazzjonali g˙all-kura tas-sa˙˙a, meta ji©u

inkluΩi wkoll l-ispejjeΩ relatati ma’ servizzi tal-kura

tas-sa˙˙a privati. Fi kliem ie˙or, huwa kkalkulat illi

li kieku individwi obeΩi jew li g˙andhom piΩ Ωejjed

kellhom piΩ normali, in-nefqa tal-istat g˙all-kura tas-

sa˙˙a fl-2008 kienet titnaqqas mill-inqas b’madwar

€20,000,000.

Kura b˙ala PiΩ Ωejjed 3,420,000 4,720,000 5,270,000 4,720,000

In-patient ObeΩi 6,830,000 9,410,000 7,600,000 7,600,000

Kura b˙ala PiΩ Ωejjed 170,000 240,000 260,000 240,000

Day Patient ObeΩi 1,680,000 2,320,000 1,870,000 1,870,000

Tabib PiΩ Ωejjed 2,640,000 3,640,000 4,070,000 3,640,000

tal-familja ObeΩi 1,160,000 1,600,000 1,290,000 1,290,000

Speçjalista PiΩ Ωejjed 1,150,000 1,580,000 1,770,000 1,580,000

ObeΩi 2,470,000 3,410,000 2,480,000 2,750,000

Total 19,540,000 26,910,000 24,620,000 23,690,000

~Xenarju 1: L-ebda bidla fil-proporzjon tal-popolazzjoni ta’ persuni obeΩi

*Xenarju 2: 4.3% tal-bidla ta’ persuni obeΩi g˙al persuni b’piΩ Ωejjed

#Xenarju 3: 4.3% tal-bidla ta’ persuni obeΩi g˙al persuni b’piΩ normali

Nota: Iç-çifri jistg˙u ma jammontawx g˙all-ammonti indikati min˙abba tqarrib tal-ammonti

Tabella4:L-ispejjeƒannwalital-Istatg˙all-kuratas-sa˙˙aattribwitilill-piƒƒejjedulill-obeƒitàg˙all-2008,ul-ispejjeƒpro©ettatig˙all-2010.

SpiΩa

Attribwibbli

Pro©ettata 2020

Xenarju 2* (€)

SpiΩa

Attribwibbli

Pro©ettata 2020

Xenarju 3# (€)

L-ispiΩa

attribwibbli

2008 (€)

SpiΩa

Attribwibbli

Pro©ettata 2020

Xenarju 1~ (€)


27

Kura b˙ala PiΩ Ωejjed 4,420,000 6,090,000 6,810,000 6,090,000

In-patient ObeΩi 8,830,000 12,160,000 9,820,000 9,820,000

Kura b˙ala PiΩ Ωejjed 220,000 300,000 340,000 300,000

Day Patient ObeΩi 2,170,000 2,990,000 2,420,000 2,420,000

Tabib PiΩ Ωejjed 2,840,000 3,910,000 4,380,000 3,910,000

tal-familja ObeΩi 2,010,000 2,770,000 2,230,000 2,230,000

Speçjalista PiΩ Ωejjed 1,150,000 1,580,000 1,770,000 1,580,000

ObeΩi 3,740,000 5,160,000 4,160,000 4,160,000

Total 25,390,000 34,980,000 31,930,000 30,520,000

~Xenarju 1: L-ebda bidla fil-proporzjon tal-popolazzjoni ta’ persuni obeΩi

*Xenarju 2: 4.3% tal-bidla ta’ persuni obeΩi g˙al persuni b’piΩ Ωejjed

#Xenarju 3: 4.3% tal-bidla ta’ persuni obeΩi g˙al persuni b’piΩ normali

Nota: Iç-çifri jistg˙u ma jammontawx g˙all-ammonti indikati min˙abba tqarrib tal-ammonti

Tabella5:L-ispejjeƒannwalital-kuratas-sa˙˙anazzjonaliattribwitilill-piƒƒejjedulill-obeƒitàg˙all-2008,ul-ispejjeƒpro©ettatig˙all-2010.

SpiΩa

Attribwibbli

Pro©ettata 2020

Xenarju 2* (€)

SpiΩa

Attribwibbli

Pro©ettata 2020

Xenarju 3# (€)

L-ispiΩa

attribwibbli

2008 (€)

SpiΩa

Attribwibbli

Pro©ettata 2020

Xenarju 1~ (€)

Meta nanalizzaw l-ispejjeΩ pro©ettati g˙all-2020 u

nassumu li ma kien hemm l-ebda bidla fil-proporzjon

ta’ individwi obeΩi u li g˙andhom piΩ Ωejjed fil-

popolazzjoni, u li ma kien hemm l-ebda bidla fl-uΩu

medju tal-kura tas-sa˙˙a, l-ispejjeΩ tal-istat g˙all-

kura tas-sa˙˙a attribwiti lill-piΩ Ωejjed u lill-obeΩità

huwa mistenni li jiΩdied minn €19,540,000 fl-

2008 g˙al €26,910,000 (Ωieda fl-ispiΩa nazzjonali

g˙all-kura tas-sa˙˙a g˙al €34,980,000) sal-2020.

Jekk jintla˙aq l-g˙an tal-istrate©ija li ©ie stabbilit

g˙all-2020 u jitnaqqas il-proporzjon tal-popolazzjoni

obeΩa ta’ età ta’ 15-il sena jew aktar, l-ispiΩa tal-istat

g˙all-kura tas-sa˙˙a tkun ta’ €24,620,000 jekk

isse˙˙ çaqlieq ta’ 4.3% mill-kategorija ta’ obeΩi g˙all-

kategorija ta’ persuni b’piΩ Ωejjed u ta’ €23,690,000

jekk isse˙˙ çaqlieq ta’ 4.3% g˙all-kategorija normali.

Dan juri li anki jekk it-tnaqqis fil-popolazzjoni ta’

persuni obeΩi jwassal g˙al Ωieda fil-popolazzjoni

ta’ persuni b’piΩ Ωejjed, xorta wa˙da jkun hemm

tnaqqis ta’ aktar minn €2,000,000 fl-ispiΩa annwali

tas-sistema tal-kura tas-sa˙˙a tal-Istat attribwita

lill-obeΩità u lill-piΩ Ωejjed. Jekk jintla˙aq ix-xenarju

ideali, li fih it-tnaqqis ta’ 4.3% fl-obeΩità jwassal g˙al

Ωieda ta’ 4.3% fil-kategorija ta’ persuni b’piΩ normali

sal-2020, l-ispiΩa tas-sistema tal-kura tas-sa˙˙a

tal-istat attribwita lill-obeΩità u lill-piΩ Ωejjed tkun

ta’ madwar €3,000,000 inqas fis-sena milli kieku

s-sitwazzjoni tibqa’ kif inhi issa.

3.3. Strumenti ekonomiçi biex ji©u m˙e©©a g˙aƒliet tajbin g˙as-sa˙˙a L-uΩu ta’ strumenti u regolamenti ekonomiçi jista’

jkun element fi strate©ija (ara l-Illustrazzjoni 4)

biex titre©©a’ lura l-epidemija tal-obeΩità globali fi

Ωmien qasir ming˙ajr ma ssir ˙sara lill-komunitajiet

u ming˙ajr ma jin˙olqu Ωvanta©©i g˙al dawn l-istess

komunitajiet. Peress li l-interventi f’kull taqsima

g˙andhom tendenza li jkunu siner©istiçi, l-uΩu ta’

qafas g˙al mudell ekonomiku u ambjentali (ISEEM)

li jinvolvi ta˙lita ta’ interventi differenti mmirati lejn

iç-çirkustanzi speçifiçi ta’ komunitajiet u lokalitajiet

individwali, jista’ jkun vanta©©uΩ g˙all-prevenzjoni

tal-obeΩità fis-snin li ©ejjin (Amarasinghe, A.,

D’Souza G.).


28

3.3.1 Il-Prezzijiet tal-ikel Skont it-Task Force White House dwar l-ObeΩità

waqt it-Tfulija (2010), il-prezzijiet g˙andhom

effett konsiderevoli fuq l-g˙aΩliet tal-konsumatur.

L-im©ieba tal-konsumaturi nbidlet min˙abba li

l-prezzijiet tal-ikel naqsu, u tipi ta’ ikel b’kontenut

g˙oli ˙afna ta’ kaloriji bi prezzijiet baxxi saru aktar

konvenjenti. Studji juru li jekk il-prezz ta’ tip ta’ ikel

partikolari jog˙la jew jonqos, anki l-konsum jonqos

jew jiΩdied kif jiΩdied ukoll x-xiri ta’ ikel li huwa tajjeb

g˙as-sa˙˙a meta jonqsu l-prezzijiet, u x-xiri ta’ ikel li

mhuwiex tajjeb g˙as-sa˙˙a jonqos hekk kif jog˙lew

il-prezzijiet.

Sors: Il-Prevenzjoni tal-ObeΩità: Evalwazzjoni tal-interazzjonijiet u tal-interventi, u g˙add ta’ implikazzjonijiet ta’ politika - Anura

Amarasinghe u Gerard D’Souza

Studju tal-effetti tal-prezzijiet fuq l-g˙aΩliet fl-ikel juri

li l-istrate©iji g˙at-tnaqqis fil-prezzijiet jinkora©©ixxu

l-g˙aΩla tat-tipi ta’ ikel li jkun tnaqqsilhom il-prezz

meta relatat ma' g˙aΩliet alternattivi ta’ ikel. Ûew©

studji ta’ intervent ibbaΩati fil-komunità wrew li

tnaqqis fil-prezzijiet wassal g˙al Ωieda b’erba’ darbiet

fil-bejg˙ ta’ frott frisk, u g˙al Ωieda b’darbtejn fil-bejg˙

ta’ zunnarija Ωg˙ira. Ìie konkluΩ ukoll li t-tnaqqis

fil-prezzijiet huwa mezz effettiv biex jiΩdied ix-xiri ta’

ikel tajjeb g˙as-sa˙˙a f’xenarji bbaΩati fil-komunità,

b˙al postijiet tax-xog˙ol u skejjel (Amarasinghe, A.,

D’Souza, G.).

Illustrazzjoni4:Portafollta’G˙aƒlietg˙all-Prevenzjonital-Obeƒità

EkonomikaRegolamenti

Tikkettar nutrizzjonali,

reklamar tal-ikel, l-uΩu

tal-ikel, tal-ambjent u

tal-artijiet

Strumenti Ekonomiçi:

Taxxi g˙olja u sussidji

baxxi

Sussidji g˙al tag˙mir

g˙all-eΩerçizzju

Kreditu ta’ taxxa

g˙all-kontroll tal-

piΩ/Ωviluppaturi tal

proprjetà/produtturi

primarji g˙all-

produzzjoni ta’ ikel

organiku

AmbjentaliInterventi ta’ ppjanar

urban

Il-promozzjoni ta’ metodi

ta’ trasport ming˙ajr

magna

Bankini u mog˙dijiet g˙ar-

roti

Aççess façli g˙all-parks,

g˙ad-destinazzjonijiet

UΩu varjat

tal-artijiet – ta˙lita

ideali ta’ stabbilimenti

kummerçjali u tas-servizzi

u façilitajiet g˙all-attività

fiΩika

SoçjaliL-g˙oti tas-setg˙a

lill-komunità

Tnaqqis tal-faqar/

tal-inugwaljanza/

tal-emar©inazzjoni soçjali

G˙arfien fil-komunità

permezz ta’ g˙aqdiet

soçjali

Lezzjonijiet tal-eΩerçizzju

u ta˙ri© g˙all-©enituri,

g˙all-g˙alliema

Kampanji tal-midja/

Gazzetti/TV/Radju/

Fuljetti

Programmi fuq il-post tax-

xog˙ol

Programmi fl-iskejjel ta'

ikel tajjeb g˙as-sa˙˙a

IndividwaliEdukazzjoni

Edukazzjoni

obbligatorja ta’

eΩerçizzju fiΩiku

Premjijiet g˙al tfal tal-

iskola li jadottaw stil ta’

˙ajja tajjeb g˙as-sa˙˙a

Krediti individwali fuq

it-taxxa g˙al piΩ tajjeb

g˙as-sa˙˙a

Sussidji g˙at-tobba/g˙al

pariri tat-tobba/g˙al

ikel tajjeb g˙as-sa˙˙a

Inçentivi tat-taxxa g˙al

tag˙mir g˙all-eΩerçizzju


29

Billi ma kien hemm l-ebda evalwazzjoni sistematika

li indirizzat ir-relazzjoni bejn l-interventi ekonomiçi

relatati ma’ politika ekon0mika u l-konsum tal-

ikel, Ωew© studji lon©itudinali kbar taw ˙arsa lejn

ir-relazzjoni bejn tibdil jew differenzi fil-prezzijiet

tal-ikel u l-konsum tal-ikel jew iΩ-Ωieda fil-piΩ. Dawn

mhumiex interventi sperimentali, iΩda studji ta’

osservazzjoni li janalizzaw l-assoçjazzjoni bejn il-

prezzijiet u fatturi o˙ra tas-suq, u l-konsum tal-ikel

jew il-BMI (li x’aktarx li huwa relatat mal-konsum) tul

iΩ-Ωmien (WHO, 2007).

Prezzijiet u konsum ta’ l-ikelGuo et al. eΩaminaw dejta lon©itudinali li n©abret bejn

l-1989 u l-1993 mill-ist˙arri© fiç-Çina dwar is-sa˙˙a

u n-nutrizzjoni fuq il-prezzijiet tal-ikel u d-drawwiet

ta’ konsum ta’ 6,667 persuna fiΩ-Ωoni urbani u

l-ir˙ula rurali. L-istudju sab li se˙˙u reazzjonijiet

sinifikanti fil-konsum min˙abba bidliet fil-prezzijiet.

Barra minn hekk, Ωidiet fil-prezzijiet ta’ çerti tipi

ta’ ikel kellhom effetti sinifikanti fuq il-konsum ta’

ikel li jista’ ji©i kkunsmat minflokhom u fuq ikel li

jikkumplimentahom.

G˙alkemm dan l-istudju skopra assoçjazzjonijiet

bejn il-prezzijiet u l-konsum tal-ikel, dan ma kienx

studju dwar l-impatt ta’ intervent ta’ politika dwar

il-prezzijiet jew ta’ intervent ta’ politika tat-taxxa.

G˙alhekk, filwaqt li g˙en biex tiΩdied l-evidenza dwar

kif prattiçi ta’ konsum tal-ikel jirrea©ixxu g˙al bidliet

fil-prezzijiet, il-kundizzjonijiet li fihom sar l-istudju

jillimitaw l-applikazzjoni tas-sejbiet tieg˙u g˙all-

Ewropa tal-lum (WHO, 2007).

Il-Prezzijiet u ƒ-ƒieda fil-piƒ Il-Korporazzjoni Rand fl-Istati Uniti wettqet studju

ta’ osservazzjoni prospettiv li dam g˙addej erba’

snin, u li eΩamina l-assoçjazzjoni bejn il-BMI ta’ tfal

tal-kindergarten u d-differenzi fil-prezzijiet tal-ikel

kif ukoll l-g˙add ta’ ˙wienet tal-ikel fil-komunitajiet.

L-istudju wera li prezzijiet aktar baxxi ta’ frott u

˙xejjex bassru Ωieda sostanzjalment aktar baxxa fil-

BMI g˙all-kategorija ta’ tfal mag˙mula minn tfal

tal-kindergarten sa tfal tat-tielet grad tal-iskola. Ma

kien hemm l-ebda assoçjazzjonijiet sinifikanti bejn

il-prezzijiet tal-prodotti tal-˙alib jew tal-fast food,

jew bejn l-g˙add ta’ ˙wienet tal-ikel u l-bidla fil-BMI.

Min˙abba l-fatt li ma ©ietx mi©bura dejta dwar il-

konsum tal-ikel, l-istudju ma setax jivverifika rotta

kawΩali li tibda mill-prezzijiet tal-ikel u li tkompli lejn

il-konsum tal-ikel biex twassal g˙al bidliet fil-BMI

(WHO, 2007).

Aççess g˙all-ikelG˙add ta’ studji jissu©©erixxu li aççess a˙jar g˙all-

bejg˙ ta’ ikel li huwa tajjeb g˙as-sa˙˙a jikkorrispondi

g˙al drawwiet fl-ikel li huma tajbin g˙as-sa˙˙a (Task

Force White House, 2010). G˙alkemm ir-riΩultati ta’

studji huma inqas konsistenti, studji li saru fl-Istati

Uniti juru li residenti b’aççess limitat g˙al ristoranti

tal-fast food g˙andhom dieti li huma a˙jar g˙as-

sa˙˙a, kif ukoll g˙andhom livelli aktar baxxi ta’

obeΩità (Larson et al., 2009).

Oqsma ta’ azzjoniLi jing˙ata bidu g˙al riçerka bil-g˙an li ji©u esplorati

varjazzjonijiet possibbli skont il-lokalità, fid-

disponibilità ta’ ˙wienet li jbieg˙u fast food u ta’

bejjieg˙a ta’ frott u ˙axix frisk.

3.3.2 Politika dwar it-Taxxa u s-Sussidji Sabiex jitnaqqas il-konsum ta’ ikel li huwa ˙aΩin

g˙as-sa˙˙a, il-letteratura relevanti ssu©©eriet

li ikel b’kontenut g˙oli ta’ kaloriji, xa˙am jew

zokkor g˙andu ji©i intaxxat, u li ikel li huwa tajjeb

g˙as-sa˙˙a, b˙all-frott u l-˙axix, ji©i ssussidjat

(Amarasinghe, A., D’Souza, G.). Madankollu, hemm

appo©© kuntrastanti g˙al inizjattivi b˙al dawn. Il-

Karta Ewropea dwar il-Ìlieda Kontra l-ObeΩità ©iet

adottata b˙ala kwistjoni ta’ politika fil-Konferenza

Ministerjali Ewropea tad-WHO, li saret bejn il-15

u s-17 ta’ Novembru 2006. Malta hija firmatarja ta’

din il-Karta, li tag˙mel enfasi speçjali fuq is-sussidji,

ir-riformulazzjoni u restrizzjonijiet fir-rigward tat-

tqeg˙id ta’ prodotti fis-suq.

Politika tat-taxxaL-intaxxar tal-ikel kollu jirriΩulta li mhuwiex approçç

mixtieq, peress li l-obeΩità ti©i kkawΩata mill-konsum

Ωejjed, aktar milli mill-konsum innifsu (Lakdawalla,

D. Philipson, T & Bhattacharya, J. 2005).


30

Taxxi hekk imsej˙a tal-vizzji fuq ikel b’kontenut g˙oli

ta’ kaloriji/xa˙am jg˙inu biex il-prezzijiet relattivi

ta’ tali prodotti jiΩdiedu meta mqabbla ma’ dawk ta’

prodotti alternattivi. Jista’ jag˙ti l-kaΩ li negozjanti

li joperaw fil-qasam tal-bejg˙ tal-ikel ikollhom i©orru

l-piΩ finanzjarju li j©ibu mag˙hom il-piΩijiet ©odda

g˙all-©bir ta’ dawn it-taxxi, u x’aktarx li jkollhom

iΩ

piƒ tajjeb g˙as-sa˙˙a tul il-Óajja...ta’ dan ix-xog˙ol, ©ie affermat skond l-att...

Documents