police gazette - the nongqai
DESCRIPTION
Monthly newsletter for Police Veterans in SOuth AfricaTRANSCRIPT
1
NONGQAI
Un-official police newsletter
for VETERANS
of the former
South African Police Force and
for those interested in Police
History
Vol 1 no 21
NONGQAI
Polisiekoerant,
nie-amptelike nuusbrief vir
VETERANE van die ou
Suid-Afrikaanse Polisiemag
en vir polisie-historici
Vol 1 Nr 21
Polisie-gedenkteken – Pretoria – Police Memorial
Wanneer die son op 31 Desember 2010
hierdie jaar sak, kom ons lig ‘n glasie in “Saluut!”
en dink in herinnering aan al die ou VETERANE
wat nie meer saam met ons is nie!
2
Contents – Inhoud
Welkom / Welcome ......................................................................................... 5
Kersfees in die Polisie van 1907 en 1908 ....................................................... 6
1911 Die nuwe Suid-Afrikaanse Polisie Uniform ........................................ 9
Die Polisie-konferensie van 1911 ................................................................. 10
Suid-Afrikaanse Berede Skutters – William Marshall ............................... 10
Suid-Afrikaanse Berede Skutters: Mafeking .............................................. 12
Groete uit Uganda – Maj Piet van Zyl ........................................................ 12
Humor in Uniform tydens Kersfees ............................................................ 14
Veldmaarskalk JC Smuts en sy kersboodskappe aan die Manne! ........... 15
ZARP-uniform – Vryheid Museum ............................................................ 15
Politicsweb - Lykhuise in Gauteng ............................................................. 16
“Gauteng mortuary statistics – MEC”. Lees gerus die onderstaande berigdeur
slegs te kliek op: .............................................................................................. 16
In Flanders Fields .......................................................................................... 16
SAP – Radio Tegnies ..................................................................................... 17
Radiotegnies : Kimberley : Een jaar oud. .................................................... 17
Eposse van ons vriende en lesers ................................................................ 19
Nic Vermeulen .............................................................................................. 19
Johan Ferreira ................................................................................................ 19
Mike Boyley ................................................................................................... 20
Peace 11-11-11 ................................................................................................ 21
Some Historical Reflections: SA Police Band & antecedent bands .......... 25
Transvaal Police Band .................................................................................. 27
The Black Watch and the SA Police ............................................................ 32
3
Trooper McShane – Cape Police .................................................................. 43
Camels: Longest Desert Patrol – Cape Mounted Police ............................ 43
Two London Tram tickets ............................................................................ 44
Seekus van die Dood – Gawie Botha .......................................................... 44
Nag van Angs ............................................................................................ 45
Major AJ Attwood ......................................................................................... 48
Toors Heymans: SA Polisie se kamele in die Kalahari .............................. 49
1952 Passive Resistance – East London ...................................................... 52
Call Back the Past: Durban 1952 .................................................................. 53
Memorial Windhoek ..................................................................................... 55
Dekorasies: South African Constabulary ................................................... 59
DSO’s en DCM’s........................................................................................ 60
Jeffreysbaai Boekefees .................................................................................. 60
Die SA Polisie en die “Suidpool” ................................................................ 62
Die Patrysspeurders ..................................................................................... 62
Advertensie ................................................................................................... 64
Sers C Otto, DCM. ......................................................................................... 65
Permanent Force Police : SA Mounted Rifles............................................. 66
Some Photographs and Pictures of the Cape Police .................................. 66
South African Mounted Rifles at Rietfontein ............................................. 68
Police Memorabilia – Aandenkings - Polisie.............................................. 69
SOWETO ........................................................................................................ 69
Geskiedenis van die SAP Vaandel .............................................................. 69
KONSEP: BESKRYWING VAN DIE POLISIEVAANDEL ................... 70
MEMO 24/1/3/5/19 AAN GENERAAL VAN WYK ............................... 70
4
VAANDELS ............................................................................................... 71
1988 ............................................................................................................. 73
Dokumentasie en Magorder tov Vaandel .............................................. 74
Dankbetuiging ........................................................................................... 77
Medals: Oom Fred Geldenhuis .................................................................... 78
Medals in Order Form: No 19073 (M) and No SAP197073 Frederik
Jacobus Wagenaar Geldenhuis (MM) (MMM) (MID) - sent in by Ms
Hanlie van Straaten: .................................................................................. 78
Paul Els se Plakboek ..................................................................................... 81
Die Koevoet-boek – Interessante Mense en hul dinge .............................. 86
Polisiepersoonlikheid van die Maand: kol Willem Fouchè ...................... 88
Die Trek gaan Voort – Ron Aylward .......................................................... 91
Visse vir Afrika! Maj Piet van Zyl ............................................................... 95
SAP 55 – D/Sgt Bob Steadman ..................................................................... 96
Morné Vermaak skryf: Kan iemand my dalk help, asb? Ek is op soek
na polisiemane van SAP Mtunzini wat in 1983 tot 1984 op Mtunzini
gewerk het. My pa was ‘n lid van die SAP daardie jare, sy naam was
Johannes Hendrik Vermaak en almal het hom as “Speedy” geken.
Baie dankie. ............................................................................................ 97
ICE – In Case of Emergency ......................................................................... 97
1936 Troep 15 (B) Troepsersant: Sers Bokkie Breedt ................................. 99
NB - 17646 McCarthy; 17654 Cox; 17657 Buitendag; 17623 Slabber en
17620 Lottering .............................................................................................. 99
Brig en mev Trevor Baker ............................................................................ 99
Genl-maj Pat Dillon se pet ......................................................................... 101
Ventersburg Museum ................................................................................. 101
5
1927; 1936: Rugby spanne van Weleer ..................................................... 103
Major-General PJ “Pat” Dillon ................................................................... 104
Kersboodskap dr Pieter Rousseau ............................................................ 105
The Ode ........................................................................................................ 106
SAP Tin se Manne - 1980 ............................................................................ 107
JH Jackson : Brig-Gen Deon Fourie ........................................................... 108
Tigerfish: Adv Louis Visser ....................................................................... 110
SAP Evatt – Flip Vorster ............................................................................. 111
AO ANDRE THERON: DURBAN ............................................................ 112
SADF: Walter Volker (SACS) ..................................................................... 117
Vakature: Ere-kartograaf ............................................................................ 119
Vacancy: Honorary Cartographer ............................................................. 119
[Moet my asb nie vra hoe kom die kleure in die inhoudsopgawe nie? Ek weet nie!]
Welkom / Welcome
Die ratel soos gebruik deur die nagwag – the rattle as used by the nightwatch.
Nongqai refers to an armed watchman.
Saluut – Salute!
Hartlik welkom by uitgawe Vol 1 Nr 21 – Ons Kers- en Nuwejaarsuitgawe.
Welcome to our Christmas and New Year’s Issue, Vol 1 no 21.
6
Kersfees in die Polisie van 1907 en 1908
Hier verskyn die voorblad van die Nongqai se eerste
Kersuitgawe. Dit was Vol 1 No 4. Die Nongqai was destyds
kwartaalliks uitgegee. Die skets is by die hek van die kaserne van
die Natal Police in Alexanderweg Pieter maritzburg. Die wag is
aandiens en met versugting dink aan allerhande dinge!
7
Here is the cover of the 8th issue of the Nongqai, mouthpiece of the Natal Police. The
Nongqai was then published quarterly. This was quite a drab issue; however the
contents were very good. The Nongqai was a very good regimental magazine and
was read all over the globe – even in Lapland and Russia! When the South African
Police was formed the Nongqai (1st series) was the best Regimental Magazine and
The Nongqai (2nd series) became the forces’ magazine in South Africa.
Die eerste Kersuitgawe van die Nongqai in 1907.
8
The Christmas issue of the Nongqai in Dec 1907.
9
1911 Die nuwe Suid-Afrikaanse Polisie Uniform
Alhoewel die Suid-Afrikaanse Polisie eers op 1 April 1913 tot stand gekom het met
genl JMB Hertzog as minister van justisie. Hy het reeds die ons eerste uniform1
ietwat voortydig gedurende 1911 goedgekeur – dis nou amper ‘n eeu gelede! Die
Natal Police – ‘n Keurkorps in die Britse Ryk is almal oorgeplaas na die SA Berede
Skutters.
Ongelukkig kry ons geen voorbeeld van die sogenaamde “SAP” kenteken nie. Dit is
onbekend of hulle die “SAP”-skouerkenteken of die bestaande “NP”-
skouerkenteken gedra het. In die nuwe Unie van Suid-Afrika het die polisie en die
berede skutters, basies dieselfde uniform gedra. Die SA Polisie het eers op 1 April
1918 sy eie kwartiermeester gekry.
1 Hopelik, indien ek onthou, iets in die volgende uitgawe oor die Transvaal Police wat ook die nuwe uniform
gedra het.
10
Die Polisie-konferensie van 1911
Gedurende 1911 word ‘n “polisie-konferensie” in Kaapstad belê. Op die foto verskyn
die minister van justisie, generaal JMB Hertzog – op sy dag ‘n knap advokaat en
eerste politikus om die amp in Suid-Afrika te beklee. Voor links verskyn kolonel TG
Truter en voor regs kol Clarke die hoofkommissaris van die Natal Police. Staande
agter vlnr kommissaris Foster van Kimberley en die BO van die Polisie in die Noord-
Kaap, kol Crawford die kommissaris van die Cape Police en kommissaris Mike du
Toit van die Orange River Colony Police. (Kolonel Truter was kommissaris van die
Transvaal Police en hoofkommissaris van die nuwe SA Polisie. Sy regterhand en
eerste hoof-adjunkkommissaris van die SA Polisie asook die sekretaris van polisie,
luitenant-kolonel HC “Manie” Bredell, verskyn egter nie op die foto nie. Die Oos-
Kaapse polisie is ook nie daar verteenwoordig nie.)
Suid-Afrikaanse Berede Skutters – William Marshall
11
William Marshall van Vleuels op Radio Pretoria het vir ons ‘n foto van die volgende
geskrif , uit een van die leggers in die militêre argief, gestuur:
Kommentaar deur HBH: Die Suid-Afrikaanse Berede Skutters is ‘n voorbeeld van ‘n
sg Derde Mag – hulle was suiwer soldate maar het ook ‘n polisie afdeling gehad wat
suiwer polisie pligte vervul het. Hulle het ook in howe aangekla. Die ganse Natal
Police het die 2de en 3de Regimente van die ZA Berede Skutters in Natal geword.
Die polisie afdeling in die Berede Skutters het polisierange soos hoofkonstabel
gehad. ‘n Lid van die berede skutters kon van die polisie afdeling na die militêre
afdeling, en anders om, verplaas word. Ook kon lede tussen die SAP en ZABS
verplaas word. Op ‘n stadium het van die skutters ook SAP magnommers gebruik.
Die SAP en SABS is ook saam in die SAP Depot opgelei onder ‘n enkele
bevelvoerder.
Foto links – ZABS
helm kenteken.
12
Suid-Afrikaanse Berede Skutters: Mafeking
B Seksie, No 2 Troep, 5 ZABS
Agter: Korporaal T Rowsell, konstabel HE du Plooij, SWB Engelbrecht, HL Westcott
& JD Bouwer. Sittende: Hoofkonstabel D Powell (Aanklaer) luitenant CE Maggs
(BO) en sers J Williamson.
Die hoofkonstabel, lees sersant-majoor, is die aanklaer op Mafeking. Uniform:
Hoofkonstabels en offisiere het wit helms en wit petoortreksels gedra.
• Hoe lyk die Sersant dan so vies, is dit vir die Luitenant?
Groete uit Uganda – Maj Piet van Zyl
Brig. Hennie,
Ek was baie besig afgelope 4 weke op die Albertmeer met ‘n Seismiese
operasie. Was ‘n belewenis maar dan moet jy van ongelooflike hitte en
stormwater hou! Ek was in bevel van die sekuriteit en al die pad op ‘n Uganda-
weermag boot met ongelooflike wapens, soos u op die foto kan sien. Ek maak nou
13
finaal hier klaar en vlieg 17 Desember terug SA toe. Wow! einde van ‘n era en sien
baie uit na die nuwe begin. Walk tall! Piet van Zyl.
Die marine bevelvoerder en ek na ‘n tropiese storm en sopnat gereën.
Ons boot met 2 x PK swaar masjiengewere agter en ‘n 12.7 mm
lugafweer masjiengeweer op die neus. Berge agter ons is in die Kongo.
14
Die "Airboot" in absoluut ongelooflike stormwaters ................Wow kan nie glo die
water kan so wild raak nie en ons het dit ‘n paar keer beleef.
• Welkom terug in die RSA en .... Walk tall!
Humor in Uniform tydens Kersfees
Right: “It’s awfully good of you to keep coming round like this, sir!”
15
Veldmaarskalk JC Smuts en sy kersboodskappe aan die Manne!
Hy loof ook die SA Polisie in die tweede paragraaf: “ I also pay tribute to the Police
Forces of South Africa who came forward with the offer of their services in the war
and on the home front. These men, many of them for years in prison of war camps,
who were among my best.”
ZARP-uniform – Vryheid Museum
16
Johan Wolvaart van die Vrouemonument in Bloemfontein berig op 18 November
2010 soos volg: More Oom Polisieman weet u van die ZARP uniform in Vryheid Museum?
Tuniekbaadjie van beredepolisie het behoort aan ene Oosthuizen wat te Vryheid gestasioneer
was. Het nog sy koper ZAR op kraag.
• Wie weet hiervan?
• Ons moet onthou om een of ander tyd ‘n foto van die uniform te neem!
Politicsweb - Lykhuise in Gauteng
“Gauteng mortuary statistics – MEC”. Lees gerus die onderstaande berigdeur slegs te kliek
op:
http://www.politicsweb.co.za/politicsweb/view/politicsweb/en/page72308?oid=21165
4&sn=Marketingweb+detail&pid=90389
In Flanders Fields
http://en.wikipedia.org/wiki/File:In_Flanders_Fields_and_other_poems_
page_3.png
17
SAP – Radio Tegnies
Hallo Hennie,
Nog 'n bydraetjie deur Calipie, waar hy en Maggie Greyling saam stap om te gaan
swem. Ek het nou onlangs vir jou 'n berig gestuur ivm Maggie, wat oorspronklik van
Calipie gekom het. Mooi bly, Ron Aylward.
Maggie Greyling (links) en
“Calipie” aan die regterkant.
Na al die jare word ek steeds met
nostalgie vervul as ek na die foto kyk
– ek is seker die foto is deur “Scotty”
op die Suidstrand in Durban geneem.
As seuntjie het ek daar spookasem
geëet. Later het ek baie keer met die
patrolliewa daarlangs gery – dis van
die akwarium se kant na die XL
restaurant. Konst John Senekal van
SAP Wentworth het my hierdie
paadjie gewys en dan het ons altyd
na die mooi meisies op die strand
gekyk - HBH
Radiotegnies : Kimberley : Een jaar oud.
Waar JL (Jan) Oosthuizen was, was ‘n geselligheid natuurlik nie ver weg nie.
(Terloops hy het my en Joyce aan mekaar voorgestel en was natuurlik ook ons
seremoniemeester.) In elk geval toe Kimberley ‘n jaar oud was toe moes ons dit
natuurlik vier. Fondse was natuurlik beperk en ons het net die BO en sy gade
genooi.
18
Die mense wat staan op die foto is vlnr Herbert Carter, Sannie (?) (later mev
Oosthuizen), JL Oosthuizen, Calipie, Joyce Calitz, Jurie Linde, mev Lydia Steyn en
lt- kol Vic Steyn.
Voor : Jurgens Basson (hy was darem maar ‘n mooi seuntjie) en regs voor die
slypsteen.
Toe Jurgens Basson na Pretoria verplaas
is, het hy vir homself ‘n
afskeidsgeselligheid gereël en hy was
sommer die barman ook!
• Ek wonder maar net? Hoe kan
radio-tegniese se manne Brande-
wyn en Pepsi drink?
19
Eposse van ons vriende en lesers
Nic Vermeulen
Nic Vermeulen (1): So sit ek baie vervelig en lees deur koerant 11 van bo af elke
woord, en sien toe die gedeelte vir siektes en afsterwe,en daar val dit my by van ‘n
maat wat vroeg die week oorlede is.
Hy was ‘n instrukteur op Maleoskop, met die naam "Crunchy" Cronje. Hy het
blykbaar van sy huis se dak geval, bloeding op die brein gekry en is ‘n dag of twee
daarna oorlede. Ek het nie eintlik besonderhede van waar hy hom bevind het nie. Ek
is seker dat hy n eks. lid was. Hy het die SAP ook verteenwoordig in "Combat"
pistoolskiet.
Verder gaan dit goed sover, ek is vir ‘n paar dae in Kabul. Wag vir ‘n kliënt en dan
sal ons weer uitbeweeg na die Parwan provinsie. My tyd raak nou min nog so ‘n
maand dan is dit huis toe. Groete,
Nic Vermeulen (2): Baie dankie. Sulke nuus maak my baie bly. Ek het ook die stuk
gelees wat Genl v/d Merwe geskryf het. Hy maak my so trots op hom ... Ek neem
aan die volgende koerant behoort eersdaags leesbaar te wees?? Ek sien die stuk wat
Toffie bespreek in No 9 by Burgerspark Hotel, ons as Taakmaglede was ook
betrokke by die sekerheid v/d politiekkuste. Voel soos nou die dag. Mooi loop,
Johan Ferreira
Dear Hennie, In volume 20 of our Police Gazette I was touched by Maj-Gen Sharon
Schutte's tribute to her late father, Brigadier Stan Holmes. He was the last of group
of eminent bandmasters who were called upon to direct the South African Police
Band.
Personally, I think the wheels of the South Afican Police Band started falling off
when it was split into different groups.... amongst other, a totally non-military
“Boeremusiek” section. Although I enjoy boeremusiek, I just cannot reconcile
concertinas and banjos with a military band.
20
The South African Police Band has a proud history spanning from the establishment
of the SAP in 1913, and I wonder if anyone has ever recorded its history and
contribution to the South African Police.
Perhaps someone who can also tell the story of Colonel RP Bradley, who was the
(honorary) bandleader in 1964, when you and I did our basic training at the College.
By then he was already an elderly gentleman in his eighties, who still occasionally
walked about the college grounds in his full colonel’s uniform. In those days the
only other full colonel at the College was Colonel DJ Maritz.
I remember that the South African Police Band, in all its splendour, performed a full-
dress concert to the students at the Police College in 1964. Those days they had a
vast repertoire, and could entertain any audience for hours on end without repeating
a single number. During the concert, I distinctly remember a lively march performed
by whistling band members, while being accompanied by the music. If my memory
serves me well, I think that the march was composed by none other than Colonel
Bradley himself.
The Band had quite a few memorable characters over the years........ Warrant Officer
"Ginger" Bain, the drummer, then there was an ancient rheumy-eyed clarinet player,
a mere constable, who still kept up with the rest of the band. I also remember
Colonel Jefferson, and of course, also a young Scottish lass, Sharon Holmes.
During our passing-out rehearsals, who could ever forget the then Lieutenant-
Colonel Louis Snyman’s order to “CARRY ON MR BAIN!”
If the ghosts of Bradley, Bain, Jefferson, Holmes and other musicians could hear the
Band nowadays, I am sure that they would turn over in their graves.
Mike Boyley
Hi Hennie, Your latest "Nongqai" edition refers. I'll also vote in favour of this name
change. It gets better all the time.
Your article about Danie du Toit's funeral brings back memories about Oom Fred.
I was one of SAP members picked for the Guard of Honour platoon under the
command of Oom Fred at this funeral. He was also involved in a number of other
21
official police funerals in the Eastern Cape during his time with the SAP in Port
Elizabeth.
It was a privileged to have experienced working under his command in this platoon.
Anyone who has ever been involved in any way with Oom Fred can truly say that
they have experienced something special from their contact with him. Regards.
Peace 11-11-11
"Eleven o’ clock November 11th marked the moment when 92 years ago – to the
minute - the "war to end all wars" had ended."
The time had been announced the previous day, yet, incredibly, the orgy of blood-
letting that had already lasted 1560 days would continue to the final moment. US
author Joseph E Persico in his magisterial 11th Month, 11th Day, 11th Hour recounts that
at least 2738 men died in those last few hours and about 7000 more were wounded.
“According to the most conservative estimates, during the last day of the war,
principally in the six hours after the armistice was signed, all sides on the western
front suffered 10 944 casualties of which 2738 were deaths, more than the average
daily casualties throughout the war.” That baleful number was 2250 dead and about
5000 wounded, every day from August 14, 1914 to November 11, 1918.
Among those killed that last day was Private George Lawrence Price, a Canadian,
who is traditionally recognised as the last soldier of the British Empire to be killed
during the First World War. He was shot and killed on patrol, by a sniper, just two
minutes before 11am. Price is buried in the St Symphorien military cemetery, just
southeast of Mons (Bergen) in Flanders, Belgium. This is also the final resting place
of Private John Parr, 16, and Private George Edwin Ellison, 40, respectively the first
and last British soldiers killed during that war. Ellison was killed around 9.45am on
the last morning of the war, having survived all the fighting since the outbreak of
war in 1914 and some peacetime soldiering before. Parr was killed on a
reconnaissance mission on August 21 in what is thought to have been a skirmish
with German cavalry on a similar task. By coincidence - or otherwise – Parr and
Ellison's graves face each other: separated by a strip of grass, four years and some 16
million dead.
In many places, a two minute silence was observed to remember the dead of that
war and subsequent conflicts. It is generally accepted that it was Sir Percy
22
Fitzpatrick, author of Jock of the Bushveld who proposed the idea in memory of all
those men and women who paid the ultimate sacrifice.
Ross Dix-Peek in “The other Percy Fitzpatrick: The Life and Death of Major Percy
Nugent Fitzpatrick, South African Heavy Artillery” on the webpages of The South
African Military History Society (http://samilitaryhistory.org/ross/opercy.html) notes
this “was not an empty gesture on his part”, for his eldest son, Major Percy Nugent
Fitzpatrick, of the South African Heavy Artillery, had himself made the ultimate
sacrifice, and lies in France. “When we are gone it may help bring home to those
who will come after us, the meaning, the nobility and the unselfishness of the great
sacrifice by which their freedom was assured,” he wrote.
King George V was evidently very moved by the idea and took it up immediately.
On November 7, 1919, the King issued a proclamation asking “that at the hour when
the Armistice came into force, the 11th hour of the 11th day of the 11th month, there
may be for the brief space of two minutes a complete suspension of all our normal
activities ... so that in perfect stillness, the thoughts of everyone may be concentrated
on reverent remembrance of the glorious dead”.
In London, the main observation is held at the Cenotaph at Whitehall. It was
designed by Sir Edwin Lutyens, who was also the architect of the imposing War
Memorial that stands at the South African National Museum of Military History
(SANMMH) in Saxonwold, Johannesburg. The Cenotaph is undecorated save for a
carved wreath on each end and the words "The Glorious Dead", chosen by Rudyard
Kipling, another Briton with deep South African links. Kipling had lost his only son,
John, in action at the Battle of Loos in 1915. Serving on the Imperial (now
Commonwealth) War Graves Commission, he also proposed the phrase, “Their
Name Liveth For Evermore” as inscription on the Lutyens-designed Stone of
Remembrance placed in every war cemetery with 1000 or more graves. Kipling also
chose the wording for the headstones which marked the graves of unknown
casualties, “Known Unto God”.
Another of Lutyens' monuments is the massive Memorial to the Missing of the
Somme at Thiepval, not far from that centre of South African sacrifice, Delville
Wood. Its Portland stone piers bear the names of 72,090 men, including South
Africans, who were lost in the Somme battles between July 1916 and March 1918,
most of whom died in the first Battle of the Somme between July 1 and November 4,
1916. Many local war memorials – such as the one outside the old City Hall (and
23
now Gauteng legislature) in central Johannesburg – are based on the Lutyens
Cenotaph.
Neil Hanson writes in The Unknown Soldier that the bald statistics of the Great War
– nine million soldiers dead or missing, twenty-one million maimed or wounded
and at least twelve million civilians killed – "tend to numb us to the fact that each
one of those millions was a human tragedy, a life cut short, a child orphaned (or
never born) a woman widowed, parents robbed of a child."
Hanson says of these deaths none were more tragic than the "unknown dead, men
lost without trace in the carnage of the battlefields or whose mangled bodies
retained no form of identification." He says the grieving families of such men "were
robbed even of the consolation of a funeral and a grave site, and for them the grave
of the Unknown Warrior and the Cenotaph became the tomb and tombstone of their
lost loved ones. In almost every other combatant nation an unknown soldier was a
also buried at some national shrine and, just as in Britain, each at once became the
focus of a pilgrimage that continues to this day."
Hamish Paterson, a historian at the SANMMH, said there were fairly global
commemorations soon after the war. "Initially remembrances were held on the 11th,
but for convenience sake, and as the freshness of the horror wore off, it was moved
to the Sunday throughout the Commonwealth," Paterson told me in a 2001
interview. He said the day was institutionalised shortly after the war and was a
regular civic occurrence from about 1920 onwards, including in South Africa.
South Africa was involved in the war almost from the start. Its troops invaded what
was then German South West Africa (now Namibia), and were sent to East Africa to
chase down the formidable Lieutenant Colonel Paul von Lettow-Vorbeck and his
Askaris in what is now Tanzania. South Africans also fought the Turks in Palestine.
A Cape Corps battalion (comprising Coloured South Africans) won lasting fame at
Square Hill – now on the Palestinian West Bank – during a series of battles in the
vicinity of the Biblical Armageddon in September 1918.
For (white) South Africans the most visible wound of that war was the blasted
triangle of wood near Longueval, France, where 1 SA Brigade was almost
annihilated during a furious six nights and five days in July 1916. About 146 000
whites volunteered for service and most served in Africa with General Jan Smuts
24
pursuing Von Lettow-Vorbeck who only surrendered in Northern Rhodesia (now
Zambia), with most of his force intact, two weeks after the war had ended in Europe.
Brigadier General Henry Lukin's brigade arrived in France just in time for the
Somme offensive after a stint in Egypt where they had helped to contain a Sanussi
rebellion. The great battle opened on July 1, 1916, and still sends shivers down the
spine. The British expected it would be a walk-over, and at least one officer (Captain
Wilfred “Billie” Nevill of the East Surrey Regiment) famously dribbled a soccer ball
onto the battlefield.
The day cost the British 20 000 dead and 14 000 wounded on a 50km front – most in
the first hour. The battle deteriorated from there and Lukin's brigade was thrown
into it on the 16th. It was about 3600 strong. When it emerged only 750 fighting fit
troops remained.
The brigade was rebuilt and fought with distinction the next year at Passchendaele
and again in March 1918 in the face of an unexpected German offensive. At
Marrières Wood the brigade was worn down to a mere 450 men. Paterson said about
10 000 men passed through the brigade's ranks during those terrible years, and very
few went through the war unwounded.
Black South Africa remembers the tragic sinking of the SS Mendi, which was
rammed by another ship in misty conditions on the English Channel in early 1917. It
was carrying a battalion of SA Native Labour Corps troops, mostly Xhosa-speakers,
to France when it was holed in the forward hold. The cargo ship sank quickly, taking
615 of the troops with her. Between 200 and 300 survived.
Over 80 000 African South Africans volunteered for service in non-combatant roles.
Because of prevailing racist attitudes at the time none of these South Africans could
be armed, although black troops recruited in Kenya, Malawi and Rhodesia served
with distinction.
In recent times the dead of that war have become a metaphor for all the fallen of all
wars and the day has become an occasion to remember those who have died in battle
and for South Africa since. That is the importance of this day and the instant that
passed as the clock struck 11 times. It is a moment to remember fallen friends and
bygone days in proud sorrow.
• Submitted by Leon Engelbrech, Editor of defenceWeb.
• We salute their memory!
25
Some Historical Reflections: SA Police Band & antecedent bands
Introduction
The article on Brig Sam Holmes by Sharon Schutte and subsequent letter by Johan
Ferreira has placed us in a reflective mood. We had to dig in our archive on Police
Bands in Southern Africa. The former SA Police Band was first stationed in
Johannesburg until up to c1922 when the Band was transferred to the SA Police
Depot.
South African Constabulary One first has to look at the history of the South African Constabulary. The South
African Constabulary had their HQ in Auckland Park, Johannesburg – they served
in Transvaal, the Orange River Colony and Swaziland.
I read somewhere that the SAC band became the Transvaal Police Band. When the
South African Police was established this band remained in Johannesburg.
Transvaal Town Police
We have no proof that the Transvaal Town Police had an own band. There is
photographic evidence that a band played at the old Pretoria Central Barracks –
then presumably under the Transvaal Police. See band right side.
Constable Umdisa, then the son of the Zulu Chief, also appears in the photograph
behind the Sergeant. One day we will tell of the epic story of detection and tenacity
by Constable Umdisa. He followed the spoor of his adversary from Pretoria to
Bechuanaland, Rhodesia and back into the Transvaal. He was involved in a fight to
death with the murder he was tracking.
26
Cape Mounted Riles The Cape Mounted Riles had a Band and they were operational in the Eastern Cape.
They were part of the Cape Defence Force but also performed police duties in the
Transkei.
CMR Band
1904 -1905
The Natal Police Band The Natal Police were a progressive police force they had their own doctors, nurses
and medical staff. They were the first in South Africa to use fingerprints and police
dogs. The Natal Police under the command of Col WJ Clarke also had an own band.
Natal Police Band
(Military)
27
Transvaal Police Band
During 1908 the Transvaal Town Police (the “Blue Police”) and the South African
Constabulary in Transvaal (the “Green Police”) were amalgamated. There was a
Transvaal Police Band.
Transvaal Police Band
(Military)
Note the Deputy Commissioner, Major Sholto Douglas and the
Divisional CID Officer, Major TE Mavrogodato, both in mufti.
The South African Police Band
The Band of the South African Police was initially in Johannesburg and after some
agitation it was moved to Pretoria and stationed at the Police Depot. Some pictures
of the Band taken in days gone - by but also depicting the development of this
illustrious band over the years:
1921 The Johannesburg SA Police Band. 4th from the left in the front is the
Bandmaster, then the Deputy Commissioner, Lt-Col Sholto Douglas, DSO, and the
28
officer next to him is not in the Band – the District Commandant of Johannesburg?
Above: The Band somewhere in Johannesburg on a cold day – possibly at the Rand
Easter Show?
29
30
Col LP Bradley, LRAM.
“Retreat Ceremony” was a dignified withdrawal.
31
Johan Ferreira and I had a long talk
about our SAP Band and about Col
Bradley and Brig Holmes.
Salute!!
32
The Black Watch and the SA Police
33
The Regimental Band of the Black Watch – Duisburg, Germany before coming to the
Union of South Africa – The Nongqai 195004427
Col P Grobbelaar and Band Master
Hicks - The Nongqai 195005503
Band Master Hicks
The Nongqai 195005503
34
Die Land van Muskiete en Sand – PS Steenkamp
Hierdie artikel het in die Nongqai van 1952 verskyn – dis amper 58 jaar gelede! Die
artikel is geredigeer, sekere onaanvaarbare woorde is verwyder. Daar is glad nie
aan die inhoud verander nie. Kom geniet saam met ons hierdie onbekende greep uit
ons geskiedenis - HBH
In 1915 het ek as jong seun by die Eerste Regiment ZABS aangesluit en deelgeneem
aan die laaste fase van die oorlog in Suidwes-Afrika. Later is ek oorgeplaas na die
masjiengeweer-afdeling (Maxims).
Dit was ongeveer 20 Julie 1916 toe ek 'n kursus in masjiengewere in Omaruru, SWA,
moes deurloop.
Op 'n middag het ons sersant ons as volg aangespreek: "Kêrels, hierdie maklike
kursus moet nou versnel word, want berigte is ontvang dat die Ovambo’s, geleë aan
die Portugese gebied, die Portugese lastig val en ons moet daarheen om orde te
handhaaf." Dit het moeilik gegaan, want destyds was daar nie motorvervoer nie, en
moes ons staat maak op muilwaens en pakdiere.
Op 5 Augustus 1916 vertrek een sersant en veertien manskappe met agtien perde,
vier muile, een skotskar en een waterkar ('n volledige en goed uitgeruste
masjiengeweerafdeling). Ons het met die smalspoorlyn se trein na die terminus
Tsumeb by gegaan. By Otavi, waar die een spoorlyn wegdraai na Grootfontein, het
die treintjie lank stilgehou. Ons het weer die rantjies besoek waar ons 'n laaste
veldslag met die Duitsers gehad het. Daar het ek my boeglam geskrik vir 'n
leeumannetjie wat opgespring het uit 'n digbegroeide bos en my amper om
gehardloop het. Laat die middag het ons na Tsumeb vertrek. Die volgende dag het
ons rantsoene ontvang vir die lang trek.
Die more van 8 Augustus het die lang tog met perd, saal en toom begin. Die trek was
eensaam en die son was warm tussen die berge, maar die pragtige wildsbokke, bv
koedoes, wildebeeste en klein wild het die eentonigheid verbreek. Die volgende
aand het ons by Namutoni aangekom, 'n pos wat die Duitsers gebruik het teen
aanvalle van die Ovambo’s. Hier het ons 'n paar dae gerus en gebruik gemaak van
die goed ingerigte swembad. Dit was ook die laaste bad wat ons vir 'n lang tyd
gehad het.
Die 12de is ons weer verder. Dit was sand net waar jy kyk. Hoe verder ons gevorder
het, het die groot berge in die agtergrond verdwyn. Ons het deur die groot Etosha-
soutpanne, vanwaar die inwoners van Suidwes hul sout kry, getrek.
35
Die panne was bedek met 'n dik sandlaag en vordering was stadig Ons het die eerste
nag naby die panne geslaap en die koel luggie, wat vanaf die panne gekom het, was
taamlik vars. Die slaap was nie baie rustig nie, want 'n gewapende wag moes die
hele nag op sy hoede bly teen moontlike aanvalle deur leeus wat kort-kort
vreesaanjaend gebrul het. Die volgende oggend het ons bevel gekry om baie
spaarsaam met die water te werk. Die son het gloeiend op ons neer geskyn. Hier het
ek die eerste gruwels gesien en was oortuig dat ons sending na die Noorde
noodsaaklik was. Vier uitgedroogde lyke van swartes, wat slagoffers was van
rooftogte deur onderdane van kaptein Mandumie het in die sand gelê.
Hierdie swart inwoners verlaat gedurig hul tuiste om voedsel te soek in Suidwes-
Afrika, en dan sterf hulle langs die lang pad van honger en dors, of word hulle
verslind deur wilde diere wanneer hulle uitgeput langs die pad lê.
By die natuurskone panne het ons die middag afgesaal - die son was gloeiend warm.
Die nag van die 9de het ons tussen die panne en die Odunu-vlaktes geslaap.
Gedurende die nag moes ons weer wag staan, want die reuk van die muile en perde
het die leeus daarheen gelok en volgens die gebrul was hulle baie naby. Aangesien
ek die laaste wag van die nag was, was ek regtig bly toe die dag breek. Water was
nou baie skaars, ens waterkar was byna leeg.
36
Om 7 vm. die volgende dag het ons opgesaal en in die sandpad geval. Dit was so
teen 11 vm. toe ons die groot vlakte bereik het.
Met die eerste oogopslag het ek gesien dat die vlakte wemel van byna alle soorte
groot wild en springbokke by die duisende. Hulle wei ongestoord 50 tree van die
pad af. Wildebeeste en gemsbokke was byna net so volop.
Om 12 nm. het ons die middelpunt van die vlakte bereik. In die verte het ons 'n
swart bank gesien wat moontlik bosse was. Hier het ons afgesaal naby 'n ou vervalle
put. 'n Mens kon sien dat dit diere was wat die water geruik het, en toe soontoe
gekom het. Die put was maar ongeveer 8 voet diep en 'n kol om die put van omtrent
50 tree was kaal getrap. In die kaal kol het uitgedroogde swart mense gele. Hier het
ek gedink dat onder in die blou water wat ek in die put sien geheimsinnige goed le.
Nadat ons afgesaal het, het ons dadelik van die water koffie gemaak, want van drink
was daar geen sprake nie, die reuk was te sleg.
Die muile en perde wou ook nie veel drink nie, om dieselfde rede. Nadat ons klaar
geëet het, het ons weer begin water skep vir die diere, want ons moes nog ver gaan.
37
Terwyl ons nog skep het die water al meer troebel geword. Namate die water gesak
het, het ons iets erger as die verbleikte geraamtes gekry wat daar rond gele het. 'n
Hele mens arm, vanaf die skouer, het oor die emmer se rand gehang. Nou het die
naarheid begin, want ons het al die waterbottels en sakke gevul. Byna die helfte van
die manne het die bottels weer geledig. Maar ek, wat al tevore kennis gemaak het
met die Dorslandstreke, het 'n blik in die rigting van die swart streep bosse in die
verte gegooi en na die hittegolwe wat lyk soos staalplate in die gloeiende son. Ek het
toe maar besluit om my waterbottels vol te hou ten spyte van die kieme wat daarin
is. Die waterkar was ook nou dolleeg. Eers wou ons hom hier volmaak, maar na die
nare fonds het ons besluit om dit maar te laat. Om 3 nm. het ons weer opgesaal. Ons
was nou ook op die laaste skof. Die pad was baie dof en ons moes van 'n kompas
gebruik maak en het maar voortgesukkel in die gloeiende son. Weer was dit die wild
wat die eentonigheid verbreek het. Die bietjie water wat ek nog gehad het moes ek
deel tussen my vriende wat hul bottels geledig het.
Dit was al donker toe ons die digte bosse bereik het. Terwyl ons afgesaal het, het ons
van die groen blare gekou om ons dors te probeer les.
Gelukkig het ons toe nie las gehad van leeus nie. Alles was doodstil, nie eers 'n
jakkals het geskree nie. Ons was nou binne Ovamboland.
Vroeg die volgende oggend het ons opgesaal. Om 10 vm. het ons 'n swartman
ontmoet. Hy was verskrik en verbouereerd, maar het nie gevlug nie. Ons het probeer
om hom te laat verstaan dat ons water soek, maar alle pogings het misluk. Een van
die manne neem toe sy beker en maak of hy water skep en drink, en wys toe vir die
man dat ons bottels leeg is. Hierop het hy gou gereageer.
Hy het oorgestap, regs afgedraai en ons het hom gevolg. Oral het ons voetpaadjies
gesien inkom na 'n groen kol bome. Ongeveer 1,000 tree van waar ons die naturel
ontmoet het, kom ons by 'n kol groen gras, ons perde versnel hul pas, tel die koppe
op en die reuk van water was daar.
Dit was 'n fontein. Die perde moes ons op 'n afstand hou en een vir een nader bring
want die perde wou almal tegelyk die water instorm. [134]
Ons het heerlik uitgerus, die dors van die vorige dag was blykbaar vergeet. Nou en
dan het daar vrouens wat ons baie agterdogtig aangestaar het, kom water skep. Die
swartmense was deur hul opperhoof verwittig van ons koms. Ons het om 3.30 nm.
opgesaal om ons tog te hervat, want ons was nie meer te ver van ons bestemming af
nie. Dit was nou maklik om koers te hou, hoewel daar geen wapad was nie. Die
dorre woestyn het nou verander in 'n pragtige groen landstreek, met pragtige
palmbome.
38
Ons was ongeveer 4 myl weg toe ons 'n klompie swartmans en -vrouens met kinders
sien staan. Hulle was nie gekleed nie, hulle het net velletjies om gehad en die
kleintjies was heeltemal nakend. Die vrouens het grasmandjies op hul koppe gehad,
met droë palmvrugte. Hulle het nader na ons toe gekom, en die mandjies na ons toe
gehou. Ons het van die vrugte geneem en geëet. Die pit is groot met 'n dun lagie kos
buite om, met 'n vrankerige smaak. Die swart mense was baie gou vriende en almal
was gewapen met die ou 1840-50 voorlaaiers, asook met 'n assegaai. Party het ook
laaistokke gehad. Terwyl ons daar rondstaan het die swartmans aan ons gewere
gevat en dit bekyk, en kyk dan weer na hul ou gewere. Hulle het ook probeer om
ons bajonette uit die skede te trek.
Ons het dit maar self uitgetrek en vir hulle gewys. Die vrouens het nader gekom en
aan ons blink knope gevat.
Selfs die kleintjies het aan ons kamaste se gespes getrek om dit te probeer afkry. Ons
het maar net geglimlag, want bevele is uitgereik dat ons niks moet do en om die
vrede te verstoor nie. Melk is ook na ons gebring, maar nadat ek gesien het dat daar
hare op die melk was, het ek gemaak of ek dit drink. Die vrou wat dit aan my gegee
het, het dit nie gemerk nie - sy was te besig om aan my uniform se knope te vat.
Omtrent drie my1 verder het ons by 'n Finse sendingstasie gekom. Hierdie mense
was baie vriendelik en kon Engels praat. Hier is ons ook bedien met heerlike tee.
Later die aand het ons by Ondongo aangekom. Hier is ons ontmoet deur die
kommissaris van die plaaslike bevolking, luitenant Jackson2 (as ek nog reg onthou).
Ons kamp was onder 'n geweldige ou wildevyeboom.
Ons was nog 45 myl van ons vriende af wat feitlik vasgekeer was by Namakoendi.
Hulle kon nie beweeg het nie weens die gevaar wat gedreig het van die Mandumie
se impies Hulle was tussen ons en Namakoendi en ons hier moes wag vir verdere
bevele.
Kol. de Jager3 met sy afdeling MC (Military Constabulary), die destydse Polisiemag
wat besig was om van ons in SWA oor te neem, en twee masjiengeweerseksies van
die 2de en 4de Regimente, ZABS, het nou aangekom.
Dieselfde aand het kol. de Jager die bevel oorgeneem. Die volgende oggend het ons
beweeg na Namakoendi, 45 myl verder, waar lede van die 1ste ZABS feitlik
vasgekeer was op die grens van Angola. Tien myl vanaf Ondongo het ons kamp
opgeslaan en vernag. Die volgende oggend het ons in slagorde voortgegaan. Van
2 Tot dusver onbekend. 3 Kol MJ de Jager (1872 – 1939)
39
paaie was daar geen sprake nie, net digte bosse en klein pannetjies vol water.
Gereelde buie harde stortreën was feitlik die orde van die dag. Die donderweer en
bliksemstrale was verskriklik. Slange en muskiete was volop. Benewens die barbare
met wie ons te doen gehad het, was die slange ons tweede vyand, maar hulle het
geen slagoffer geëis nie.
Omtrent vyftien myl vanaf Namakoendi het Mandumie se mag 'n ligte aanval op
ons regter voor flank geloods, maar is baie gou afgeslaan deur die regter voorhoede.
Niemand was beseer nie. Verder het ons ongestoord voortgesukkel deur die water.
In die laagtes was net moerasse en water. Deur die digte bosse kon ons nie en ons
rantsoenmuil moes gedurig uit die modder gehelp word.
Laat die middag het ons by Namakoendi aangekom. Wat 'n verligting was dit vir
ons vriende nadat hulle maande lank vasgekeer was in hul sogenaamde
verskansing. Hulle het ons toegejuig. Ons het nou langs 'n vlei wat gelyk het soos 'n
groot breë dam gekampeer.
Ons was nou omtrent ses myl vanaf die Owangorivier. Van slaap was daar daardie
nag geen sprake nie. Muskiete was erger as swerms bye langs die water Die
volgende dag het ons -ons wapens nagesien en alles in gereedheid gebring.
Vroeg die tweede dag het ons in die rigting van die opperhoof Mandumie se
hoofstat, omtrent agt myl verder, beweeg. Ons gids, 'n sekere mnr. Broodkop, wat
Mandumie goed geken het, en sy voorhoede (swartmans wat ons saamgebring het
vanaf Ondongo ) het omtrent 200 tree voor ons geloop. Ons het stadig beweeg.
Hoe nader ons aan die hoofstat gekom het, hoe meer het die swartmans onder mnr.
Broodkop teruggeval op ons voorhoede.
Ons het omtrent 300 tree van die ringmuur, gemaak van takke, afgeklim. Alles was
so stil soos 'n graf.
Ons kon niks sien of hoor nie. Dit het geskyn asof die inwoners op die vlug geslaan
het. My masjiengeweer was in die voorste linie op die pakperd se rug. Meteens is my
aandag gevestig op 'n singgeluid wat vanaf die suide kom. Die geluid het voor ons
verby getrek na die noorde. Dit was die vyand se teken om die geveg te begin. Ten
spyte van die waarskuwing wat ons van die Portugese van Angola gekry het, dat die
manne goed gewapen is met Portugese gewere het ons tog gedink dat net 'n paar
van hulle gewere besit. Maar ons was verras. 'n Geweldige kleingeweervuur het op
ons losgebars en 'n geweldige stofwolk is opgeskop tussen my en my maat, onder
die groot boom met digte takke, waar sewe van ons was met een masjiengeweer.
Aangesien die skoot waarskynlik van bo gekom het, het ons opgekyk. Skote deur my
makkers het langs my geklap.
40
Ek was besig om ons masjiengeweer los te gespe toe twee ou voorlaaiers langs my
perd neerstort, gevolg deur twee groot swartmans wat BO in die boom gesit het en
op ons gevuur het. Die een het my byna teen die grond geslinger toe hy teen my
geval het. Die swart massa het nou op ons afgestorm. Die afhaal van die
masjiengeweer is gestaak en my perd, wat hande uitgeruk het, was weg. Ons het elk
'n paar skote gelos op die aanstormende bende en toe teruggehardloop na die
hoofmag wat nou 200 tree agter ons in aksie was.
Die voorste swartmans was nou tussen ons en het saam met ons op die hoofmag
afgestorm. Die helfte van die wat ek gesien het, het Mausers gedra en ander weer
voorlaaiers en assegaaie. Hulle was blykbaar te onseker om raak te skiet. Ek het een
langs my gesien wat sy geweer in die lug optrek. My skoot was beter as syne,
alhoewel hy nie na my geskiet het nie. Ons het in die vuur van die hoofmag
gehardloop. Vyf masjiengewere was in aksie. Ons het ook nou 'n kans gekry om ons
maxim in aksie te bring Die swartmans se voorste rye was tussen ons en 'n maklike
prooi. Vuur van hul kant het verswak en swartmans het oral tussen ons dood
neergeslaan.
Die swartes het nou begin terug draai. Bajonette is vryelik gebruik.
Ek hoor 'n jammerlike geroep na hulp reg voor ons; ons het probeer om die man te
bereik, maar die geskreeu het skielik opgehou. Onder 'n digte bos het ons die lyk
van die man (konst. Van Niekerk4, van die MC.) gekry. Sy been was af en hy was
gruwelik vermink. Die vyand was nou verslaan en op volle vlug, met ons troepe op
hul hakke.
Hulle was ingerig om hulle te verweer teen ons, te oordeel aan die klompe vleis wat
hulle weggegooi het. Ons het toe die slagveld opgeruim. Lyke het oral gele. Op een
plek tussen twee groot bome het nege swartes met vere op hul velhoede en sommige
met net 'n stuk vel om die kop waarin een veer gesteek was. Broodkop is daarheen
geroep en hier het hy kaptein Mandumie se lyk uitgeken, en die ander was sy
raadsmanne. Hierdie groep het hul vas gehardloop in die koeëls van 'n
masjiengeweer. Ek het 150 lyke gesien. Van ons was nege dood en elf gewond.
Ongelukkig het ek die name vergeet. Ek kan nog die name onthou van:
• korp Twine 5, 1ste ZABS,
• korp Phol,6 1ste ZABS; en
4 No 550 konstabel JD van Niekerk -2MC – oorlede 6-2-1917 tydens aksie in
Ovamboland [362] 5 No 1505 Konstabel WJ Twine, 2MC 30-10-1918 agv siekte [King, 2000: 362.] 6 Geen rekord.
41
• skutter Burger, 7 1ste ZABS.
Die aand het ons op die slagveld geslaap en die volgende oggend al die dooies en
gewondes per muilwa na Namakoendi vervoer. Die gesneuweldes is die aand laat in
hul klere begrawe.
Bodes is deur ons opperbevel uitgestuur om die nature lie te si' dat hulle moet
terugkeer en oorgee. Dit het baie moeilik gegaan want die paar swartmense in die
onmiddellike omgewing van Namakoendi was bang.
Die vyand het egter omtrent ses of sewe dae later een oggend by hul honderde daar
aangekom met die paar perde, wat hulle gebuit het gedurende die geveg.
Die gewere van die gesneuwelde manne en ongeveer 1500 patrone in bande en
kissies van ons masjiengewere, wat ons verloor het, is nie teruggevind nie. Dieselfde
dag is vrede gesluit, twee dae later is ons op pad terug na Ondongo. Perdesiekte
was aan die orde van die dag.
Elke paar honderd tree het ek skote gehoor soos die perde wat siek word.
doodgeskiet word. Ek moes self ongeveer 50 my1 te voet aflê, maar weens ernstige
malariakoors wat ek opgedoen het, kon ek op 'n skotskar ry.
Vyftien dae later het ons op Windhoek aangekom. In 1918 het die griep omtrent 30
van ons manne geëis. Kort na die griepepidemie het ons 'n klein monument8 naby
die spoorwegstasie opgerig ter ere van ons gesneuweldes in Ovamboland.
In Voortrekkerhoogte het ek ‘n tydjie gebly en toe die masjiengewere verlaat en is
oorgeplaas na die SA Polisie te Kimberley. Onder andere was ek te Barkly-Wes,
Sydney-on-Vaal, I/B van Droogveld en Belmont gestasioneer. Later is ek verhoog tot
2/sersant en verplaas na Kimberley waar ek in 1930 as medies ongeskik, weens
malaria wat ek in 1916 in Ovamboland opgedoen het, afgetree het.
In April 1949 het ek weer aangesluit as spesiale-konstabel te Randfontein, waar ek in
die aanklagkantoor werk.
• Die Nongqai - Februarie, 1952 p133, 134 en 135; en
• King, T: Gallantry Awards of the South African Police 1913 – 1994, 2000.
7 No 506 Konstabel RA Burger – 6 Februarie 1917 – KIA [King, 2000: 361.] 8 ‘n Foto van die monument is te Windhoek geneem. Dit was afgekamp en mens kon
glad nie uitmaak ter ere van wie die monument opgerig is nie. Foto word elders
geplaas.
42
• Iewers is die datums verkeerd - HBH .
Die ZABS-monument. Die foto is op 7
Oktober 2003 deur HBH te Windhoek
geneem. Die hele plek is omhein en ek
het deur die hek se tralies die foto
geneem onbewus van die aard van die
monument.
• Saluut!
Protectorate Garrison Regt (PGR) 1 Military Constabulary
Brass cap badge of the PGR with Roan Antelope. The PGR was replaced by the
SWAP during 1919. [The SWAP was short-lived, 20 years in fact. The SAP took them
over during 1939 on instructions of Gen JC Smuts who was Minister of Justice in the
Hertzog Cabinet. The takeover in itself is very interesting history!]
Right: The Grave
of Rfn DHC “Dan”
le Roux of 4 SAMR
killed in action on
6 February 1917 in
Ovamboland.
43
Trooper McShane – Cape Police
While on patrol between Zwartmodder and Nakob, Trooper
McShane, a young Irish trooper died of thirst when he lost his
horse. He was alone on patrol when he lost the horse. The
irony was he had attended to the death of an African woman
who died from thirst; now he was in the same hopeless
situation. His horse ran off with the water supply. He
followed the tracks of the horse for a while; he then rested
under a bush. It was December and very hot!
The trackers found his horse and hastened on his spoor. If he
was not found soon, in the terrible heat, it would be too late!
His spoor showed signs that he was weakening. He wondered, circled, crossed his
own tracks, fell exhausted again and again – then picked himself up and stepped out
briskly towards a dune four miles away. The marks the sand had told the whole
story.
When the trackers found him he had been dead for four days, where he lay down, on
the far side of a dune. This was seven days after he had left Zwartmodder!
The officer in charge of the search party reported: "He died at least peacefully, too
utterly worn out to struggle even in death, for he was fully dressed in tunic and
leggings, and the smasher hat was still in position on his head. We dug a grave by
firelight, and at midnight we buried him, with a parting salute from his comrades."
• Any information on Trooper McShane will be appreciated.
[See Green, Lawrence: To The River’s End , Howard Timmins, p 58.]
Camels: Longest Desert Patrol – Cape Mounted Police
Green says that the longest desert patrol ever carried out by the camel section of the
Cape Mounted Police was probably carried out during July 1906 when Sub-Inspector
Attwood9 and five men left Rietfontein and rode onto Twee Rivieren, at the junction
of Auob and the Nossop. At this junction they split up. One party went up the
Nossop, crossing the Kalahari Gemsbokpark. They all met at Groot Kolk and then
returned to Rietfontein. This but the whole patrol was nearly 600 miles in distance.
Both men and camels relied on t’samma for liquid nourishment; the camels went
without water for 19 days and remained in good condition.
9 Later Maj AJ Attwood – SA Police.
44
[See Green, Lawrence: To The River’s End , Howard Timmins, p 60.]
Two London Tram tickets
And old camel trooper told the author Laurence Green that he once found two
London Tram tickets in the wilderness amongst the Kalahari dunes. The one ticket
had been punched at Petticoat Lane while the other ticket was punched at Pall Mall.
The finding of these tickets, then 40 years ago, in an area beyond the last farms was
an occurrence which was still puzzling him. How did those tickets land up in the
Kalahari?
[See Green, Lawrence: To The River’s End , Howard Timmins, p 60.]
Seekus van die Dood – Gawie Botha
As jy uit die hittige binneland kom soos die Kaokoveld kan word,sien jy eers in die
verte die miswolke voor jy die see sien, en dan skielik sien jy die blou-groen kleur
van die see daar ver agter. Ek het stilgehou met my Toyota4x4 en terug gekyk
Kaokoveld in; soos ek gekom het, daar was ‘n windstilte, dus het my stofstreep nog
lank in die lug gehang soos ek gekom het. Dit was nou nodig om die “knoppe” in te
skakel op die voorwiele vir 4x4 en die bande lekker sag te blaas, want die Seekus van
die dood se sand lê en wag vir ons op pad na Rocky Point. Ek ken hierdie area baie
goed en het hier patrollie gery as wildbewaarder, na ek uit die polisie te Windhoek
bedank het. Ook besig om my belofte na te kom om vir my vrou Herma die area te
wys.
Die son het nog so twee hande breedte oor die see gehang, die oordraratkas het
gemaklik gesing in vierwiel laag en in vierde rat. Die “Dessert Dualers” is baie pap
geblaas gedra hulle uitstekend. Ons beweeg gerieflik in rigting van Rocky-Point al
langs die laagwatermerk - of soos die branders ons toelaat. Seevoëls en hier en daar
‘n maer jakkals wat op die strand rond snuffel.
Regoor ‘n ou onbekende skeepswrak besluit ons om “af te saal”. Ek draai die bakkie
se kop terug binneland toe en beweeg so 10 meter bokant die hoogwater merk se
opdrifsels, hou met die gatkant van die bakkie terug see toe stil, die ou skeepswrak
nou agter ons. Ek weet Galjoen is hier volop. Solank Herma die grondseile uitlê en
windskerm opslaan neem ek die visstok en stap strand se kant toe, lekker-kaalvoet,
hier waar die voorlopers seewater van die branders is, sit honderde gaatjies van wit
mossel, sommer so met my haak en my voor-voet draai ek witmossel skulp uit, glo
my hier het jy destyds grotes gekry, maklik halwe hand grote. Sny die skulp oop en
45
draai witmossel-aas mooi netjies vas om die galjoenhoek. Vir Galjoen moet jy
netjiese aas aansit, is maar redelik kieskeurig.
Ek het eers aan die byt-pluk gedink dit is kabeljou. Ek trek ‘n pragtige groot vet
Galjoen daaruit en draf trots met my vangs terug na die bakkie. Help verder kamp
opslaan en kampgoed van bakkie aflaai aangesien ons agter in die bak lê en slaap,
redelik gerieflik ingerig. Maak lekker vuur van “Hardekool”wat ek saam gebring
het, en al moet ek dit nou self sê: “Galjoen kan ek braai met al sy “ingrediants” op ‘n
rooster, want Hendrik Tok, die skipper van die Eieglaars se boot “Bokkeveld”, het
my destyds geleer hoe om Galjoen te braai! Ek was toe, as jong polisieman, nog op
Hopefield in die Weskaap gestasioneer. Eintlik, het ek by Hendrik Tok (Tok is sy
bynaam, al die Velddrif vissermanne het mos byname!) se skoonpa Oom Frikkie
Stewel geloseer, en so het Tok en ek mekaar ontmoet. ……..Om ‘n laaaang storie
kort te maak, moet jy ‘n galjoen braai totdat daar nie meer vet uit hom uit drup nie,
anders maak so ‘n vet galjoen vir jou siek …. krap ‘n maag om dat jou “O-ring” hier
onder ook later nie meer werk nie!
Nag van Angs
In die veld, as die son mos ondergaan, dan is dit sommer gou piknag donker. Ons
het die “Coleman” opgesteek en diè staan en kook-blaas hier eenkant terwyl ons
regmaak vir inkruip agter in die bak. ‘n Ligte windjie het hier van die see se kant af
begin instoot oor die bakkie, terwyl jy die branders kon hoor breek oor die ou
skeepswrak. Met die geluide van die breek van branders en wind wat nou so ‘n half
treurige gehuil hier om die bakkie se hoeke laat hoor, het ek die “Coleman” lig dood
gedraai.
Eintlik was dit my vrou, Herma, wat met diè storie begin het, oor die arme matrose
wat hier destyds in die nag, met rofsee, 100 maal erger as nou, wat om hulp roep en
met angsbevange stemme in die nag deur die wind oor woestyn weggedra en vlakte
in ….. ek meen dit is hoekom hierdie gebied “die seekus van die dood” genoem
word, oor al die mens kopbene en geraamtes wat tot vandag toe nog hier opgemerk
word, spierwit gebrand van die son, en uitmekaar getrek deur aasdiere en roofvoëls.
Op ‘n stadium het ek ‘n grap gemaak hier in die donker en vir my vrou gesê, sy
moet mooi luister, dit klink nogal vir my, as ek so deur die wind se gehuil luister
asof ek mens stemme in benoudheid hoor. Waarop sy gesê het: “Jy moet jou nou nie
staan en laf hou nie,en deur sulke praatjies wat n mens onwetend die geeste oproep
van die afgestorwende matrose, het Ouma Mottie altyd gesê!”
Ek het net begin insluimer of het seker al geslaap, toe my vrou my ontwaak met ‘n
stamp hier in die kortrib,en benoud sê: “Het jy gehoor”?
46
“Wat gehoor?”, vra ek, terwyl ek skielik agterkom my mond en tong is half droog
binne.
“Iemand het hier voor teen die kar drie maal hard geklop ….. voordat ek iets verder
kan sê .. hoor ek skielik klip hard hoe iemand drie, vier keer voor teen die kar se
deur of enjinkap klop of kap met iets?
Ek skrik so groot dat ek sommer hard skreeu: “Jes! Ek is nou daar,waarmee kan ek
help?”
Ek gryp my flits en sê vir my vrou: “Dit is seker iemand anders wie se kar gebreek
het of ‘n probleem het, nou het hy op ons afgestap gekom!” Haastig agter die bakkie,
onder die kap uit, val my nog halfvrek oor die sak hout … lig met die flits,l oop om
die bakkie .. Niks!.. Niemand nie! Nie eens ‘n vreemde spoor naby die bakkie nie …..
maar dit voel vir my iemand kyk vir my hier uit die donker uit, ek skrik nie sommer
vir koue pampoen nie, ek meen ek het al kontak gemaak in die bosoorlog en vuur
getrek! Was al in moeilike situasies, ek meen as ‘n olifant wat gekwes is storm: dan is
dit ‘n morsige affêre! … Maar die gekloppery hier nanag, aan die bakkie, en daar is
nie van enigiets ‘n spoor nie …. Dan moet erken, ek het eintlik geen kennis van
“geeste” of spoke,of afgestorwende matrose wat rondloop … met die gevolg dat ek
toe maar half vinnig agter in die bakkie, onder die kappie, terug klim..en my eie hart
hier hoor klop op my slape.
En dink, net as ‘n mens dink, aag dit is seker maar niks, dan klop die donner weer,
my vrou gryp my vas en sê hees en benoud: “As jy hom sien, dan moet jy vir hom
hard en duidelik sê: ‘In die naam van die Here Jesus Christus wyk van ons af,’en as
hy jou hand wil vat het Ouma Mottie gesê,moet jy nie sy hand vat nie, want dit sal
jou hand verbrand!”
En skielik kom ek nou agter dat al die stories wat ek altyd vir onsin aangesien het,
nou by begin my sin maak! En met die wat die “ding” weer klop, wat ek met my
9mm CZ uit die kappie uit agter spring, flits in die eenhand en vuurspoegende 9mm
in die regterhand hier in die lug op na Alpha Centauri in die ruimte, en toe ek weer
by die bakkie se agterklap verby kom, kon ek die versoeking nie weerstaan nie, en
spring nou met ‘n leeg 15 skoot magasyn by my vrou in die bed … wat hees, met
huilstem vra:”Het jy hom?”
Nou hoe moet ek nou reageer teenoor my vrou, dat sy nie agterkom, dat dit nou
maklik vir my is om sommer tromp op te antwoord, ek glo nou in ‘n f%$3n spook,
gees, dooie matroos of wat jy dit/hom ook al wil noem……En toe klop hy weer,
harder die keer en meer kloppe voor teen die bakkie, gelukkig skrik ek nie buitentoe
nie, maar moers erg binne toe, dat ek doodstil lê, dat ek hoor, Herma sê die een of
ander kindergebedtjie uit Sub A uit op…. Net so kort voor dagbreek het die geklop
47
om hulp opgehou, ek het ‘n moewiese vuur aangesteek ek en Herma het omtrent n
hele kardoessak koffie uitgesuip …. en dit was skaars lig toe begin ek spoorsny, en
dit kan ek doen, ek het by die Boesmans in Gam geleer en by die Herero’s in Epukiro
reservaat, en my self geleer…maar ek kry nêrens ‘n spoor opgetel, tot onder by die
skeepwrak tot op die laagwater merk sny ek … niks! ... my vrou kombers om die
skouers gedraai, stap saam in die vroegoggend koue seelug ……. En darem net toe
ons weer hier by die bakkie se voorkant se linker modderskerm verby stap, wat die
geklop hard en duidelik begin … weet jy ek skrik so groot, ek het amper in my broek
.. jy weet gewat? …. Maar my CZ het ek hoeka al ‘n vars magasyn ingesit, en ek
hoor mos nou dit is hier onder die enjinkap of modderskerm van die bakkie waar
die onduidelik geklop vandaan kom…..
Dit is toe wat ek in die sneldood-aksie met die pistol op my een knieg neersak, met
pistol hier in rigting van die geklop … wat ek en Herma hom gelyktydig sien
………………… bo-op die DesertDueler-band onder die modderskerm sit een van
die swart seeduiker voëls, wat in ‘n stuk nylon vislyn met ‘n sinker aan vas
gestrengel geraak het om die een vlerk …. en die het nou gestrand die warmte hier
onder die bakkie se enjin kom opsoek, bo-op die pap band gespring ,,,, en die wat
die lood sinker nou te hinderlik raak hier op die vlerk wat die voel nou sy vlerk klap
om die gewig af te gooi, en die lood sinker nou so teen die kar se bakwerk slaan, dat
ek en my vrou nou wragtig amper in geeste en spoke begin glo het…………..Ja! het
toe die vislyn van die vlerk verwyder en die voël het in die opkomende son
weggevlieg en ons ook in daardie rigting ...stil ...stil huis toe!
48
Major AJ Attwood
Please refer to the article: Camels: Longest Desert Patrol – Cape Mounted Police.
Source: Sarp 19670744
49
Comments - HBH
Brig WTD Murray was the “first” Brigadier in Natal in our time. He was stationed in
Pietermaritzburg and was the Brigadier for Natal, Transkei and Port Natal. Once,
circa 1964 or 65, we had to travel to Pietermaritzburg to practice for a medal parade
in “Sleepy Hollow”.
The then minister was Adv BJ Vorster and he was the VIP. Our Divisional
Commissioner in Port Natal was Col CC von Keyserlingk and he also officiated at
the parade.
Our Durban platoon had two Sergeants, one in the platoon – he was Sgt Des
Weldthagen - a Korean Veteran. He was a very popular NCO.
Sgt “Rassie” Erasmus10 – a former member of the Police College Drill Staff was the
Senior Sergeant of the Squad. When we had to “right dress” he shouted the
command and his false teeth shot out – we nearly died, it was so funny!
We were three Police Platoons – one was composed entirely of Police Reservists –
then clad in Khaki with Army Bunny Jackets – it was only later that they wore the
blue police uniform.
Col Sydney Smith was District Commandant at Port Shepstone before he went to
Pietermaritzburg. He was a popular police officer and held in high esteem. He was a
good singer and later a Recruiting Officer for the Police.
Our Chaplain then was Major Jansen, he was stationed in Durban but his beat
included not only Port Natal but Natal and the Transkei. He was also a popular
chaplain!
• Does anybody know how old Maj Attwood became?
Toors Heymans: SA Polisie se kamele in die Kalahari
Staaltjies oor Kamele en Mouters - Hoofstuk 18 ( pp 277 – 279).
10 “Swart Rassie” – he later returned to the Police College and has since passed away.
His wife is still alive and lives in Mothwa Haven, Pretoria.
50
Sersant Van Niekerk was in die polisie en was op Witdraai gestasioneer.
Hy het met kamele die grens gepatrolleer. Ek haal aan uit 'n vertelling
van sersant Van Niekerk by die 50 jarige herdenking van huidige
Kalahari Hoërskool (vroeër Seodin) se bestaan:
"Ek was gestasioneer op Tsineng in 1926. Onderhandelings is aangeknoop met die Egiptiese
regering. Kamele is toe ingevoer vanaf Egipte. Die kamele sou help om die grens te bewaak.
Nobby Clark is in 1926 oor en het drie honderd kamele gaan haal. Onder hulle was etlike
koeie. Die kamele is op Witdraai aangehou. Die kameel polisiestasie was op Tsineng om die
Westelike grens te bewaak. Daar was geen po1isiestasie op Severn. Al stasie was Tsineng en
die grens vanaf Heuningvlei tot Cordonia, 'n afstand van 300 myl! Die gebied is verdeel in
drie blokke nl. Blok A, B en C.
Die patrollie het 15 dae geduur en daar was geen water beskikbaar nie. Op die patrollieroete
was geen plase nie. Die aand voor die patrollie vertrek moes alles reggemaak word. Vier
viergelling-paraffien-blikke vol water word aan die saal vasgemaak. Kos vir twee weke onder
andere vleis, meel, brood en alle eetgoed wat nodig mag wees. Die vrag weeg omtrent 160
pond. Alles word reggesit vir die patrollie. Ons staan vroeg op om op te saal. Die kraal is van
doring takke, omdat 'n draadkraal nie werk nie. Die kamele druk met die bors teen die draad
en ry dit vorentoe totdat dit plat lê. 'n Swartkonstabel ry saam, want ons gaan altyd twee-
twee op patrollie.
As ek met my uniform aan en die halter in die hand aangestap kom kraal toe, weet die kamele
dat daar patrollie gery word. Hulle word kwaad en kla en brul aanhoudend. My kameel se
naam was Antonie. In die kraal keer ons die kamele teen die takke vas en sit die halter aan. So
ver hy loop mis hy en swaai met sy stert dat die mis spat in alle rigtings.
Weet julle dat 'n kamee1 'n stukkie van alle diere op aarde bevat? Toe die diere gemaak is en
die makers klaar was om diere te maak en die fluit vir uitval tyd al geblaas het, was daar nog
'n klomp vleis oor. Omdat dit laat was, is die vleis net op 'n hoop gegooi. Die volgende more
toe hulle gaan kyk staan daar 'n kameel.
Intussen bly hy herkou dat die slym langs sy bek af loop. Hy kyk vir my en spoeg die hele
herkoutjie met slym en al in my gesig. Dit help nie om kwaad te word nie. Ek het my gesig
gaan was en my uniform afgestof. By my kamer gekom, wil Antonie nie koes nie, (koes is die
Egipties vir lê) en ek moet hom agter sy voorbene slaan totdat hy gaan lê.
Ek sit die saal met al die gepak op sy rug en is reg om te ry. Hy kla en sover ek ry, brul hy. By
die eerste boereplaas waarheen ek op pad was, is 'n klompie perde in die kraal. Die perde raak
onrustig, die honde begin blaf en die beeste raak onrustig. Die boer sien dit en wonder wat
51
maak die diere so onrustig. Bulle kan my nog nie sien nie maar hul ruik die kameel lank voor
hulle hom sien! Hy stink mos geweldig.
Agter sy oor langs sy kop loop 'n strepie vloeistof wat nie bietjie stink nie. Toe ek nader kom
en die diere sien die kameel het die perde net gesnork en die kraal skoon weg gehardloop. Die
donkies, beeste en bonde gee net een kyk en hol die veld in. Die boer is kwaad want sy kraal is
stukkend en by moet die perde gaan soek om die ander diere bymekaar te maak. Die boer noem
my name wat ek nie ken nie. Ek maak verskoning en kry tog sy handtekening want die
patrollie -rapport moet geteken word op die enkele plase.
Ons ry so in 'n smal paadjie. Daar kom 'n kar-en-perde van vaar af. Hoe nou gemaak? Die
man sit en slaap op die kar. As die perde op jou afkom en hulle sien die kameel vlie hulle kort
om en hardloop.
Tien uur weet die kameel dat afgesaal moet word en hy wil nie meer verder nie. Hy weet ook
dat die polisie altyd koelte soek om af te saal. Hy soek die naaste @%%$#@-wag-'n-bietjie11 en
gaan daardeur. Hy skuur jou behoorlik af en as hy anderkant uitkom, staan hy vir jou en kyk.
By is 'n moedswillige dier.
Ek soek 'n groot droë kameelboom om by te kamp.
Vanaand as ek afsaal en uitpak om kamp op te slaan vir die nag en ek haal die saal af is die
vleis sleg. Alles is deurmekaar geskommel. Ek steek die kameelboom aan die brand en maak so
'n groot kampvuur. Ek moet kyk vir pofadder en mamba. Die wêreld is vol van die goed.
Ek het eendag op 'n kameelboom wat 'n maand nadat ek daar gekamp en 'n kameelboom aan
die brand gesteek het en toe nog gloei.
As die rooidag aanbreek, hoor ek eerste die bobbejaan wat wakker word en sy bôgom gee. Die
volgende wat wakker word en skree is die korhaan en dan hoor ek die jakkals wat sy maat
roep."
11 Die Boere het ‘n ander naam vir die boom gehad. Hopelik is die boom nou korrek
geïdentifiseer en staan hy vandag bekend as: Ziziphus mucronata - Buffalo Thorn -
Blinkblaar Wag-'n-bietjie – HBH.
52
Kommentaar: So het ek as kind ook die beste deel
van die kameeltydperk beleef met Stoffel en Nella
van die Suid-Afrikaanse Polisie te Bothitho wat op
Beespan patrollie gery het – Toors Heymans.
1952 Passive Resistance – East London
When we turn back the past we see that South Africa has had a turbulent past – and
still we are beset with violence:
“We have had some trouble with the passive-resistance movement; apparently the
members were not as passive as they made out. Firing revolvers and throwing
stones at armed Policemen certainly does not sound like passive resistance.
Sunday, 9 November 1952.
Yes, we have had a hectic time here since that fateful day. Sunday, 9 November 1952.
As far as I can make out there were only three casualties amongst the Policemen.
Const Vogel stopped a bullet, fortunately for him, with the badge on his helmet.
Thus he only sustained a graze on the forehead and was detained for three days in
the Frere Hospital. Const’s Engelbrecht and Swanepoel sustained minor injuries
from the stones thrown.
During these riots we were very ably assisted by Lieut Ley12, Hd-Const. Venter,
Sergts Rose and Oosthuizen and 19 men of the Riot Squad from Johannesburg. Now,
after the storm, they all seem to be in good health and enjoying themselves here.
An unusual quiet has now set in. It must be the quiet after the storm. Everything has
returned to normal.
The natives of the criminal and loafer type have fled from the locations to the
Transkei and elsewhere. During the riots many amusing rumours went the rounds.
They made more of an impression on the public than on the Police, because so many
of the initial ones proved to be false. At Macleantown the farmers panicked so much
12
The father of the late Col Bernie Ley.
53
that they formed "laagers" where their families slept and were guarded by armed
guards. Many families slept together at Amalinda and the surrounding farms due to
mysterious phone calls. They could never tell you who really phoned. Personally I
think the truth of the matter is that they had to give some reason for their quite
unnecessary panic. The men-folk were parading around armed with shot guns, .22s
and other vicious looking arms; but even this war of nerves has now ended.
No doubt the occurrence here would have supplied sensational headlines for the
American newspapers. It was amusing to read their description of the riots in
Kimberley: "THOUSANDS OF AFRICANS- RAN AMUCK AFTER HAVING
DRUNK STRONG SORGUM BEER.”13
[Nongqai: December 1952 p 1317.]
+ Meer inligting word hieroor verlang.
Call Back the Past: Durban 1952
We regret to record the death of Const George Wessels on 29 October, after a long
illness. The cremation took place at Stellawood Crematorium and was attended by a
large number of his comrades and friends. The service was conducted by the Rev
van Heerden14.
The late Const Wessels attested in the SAMR on 12 August 1918 and transferred to
the SA Police in 1920. He served in No’s 45 and 46 Districts his entire career. For
many years he was stationed at Red Hill. He proved to be an outstanding
investigator, especially in native cases, where he solved many murders. He was a
brilliant Zulu linguist, and Mr. Lugg, a former Chief Native Commissioner for Natal,
said that he was one of the finest linguists he had come across. He was once
complimented by Judge Feetham on his excellent investigation in a case in which a
young Indian girl was murdered. For the past few years he served at Rossburgh with
Hd-Const. J. D. Visser, and was then transferred to the Wentworth Police Mess.
Since his illness he had been stationed at Durban Central.
A firing party under the command of Sergt W Smith gave the last honours.
13
The heading has been adapted. 14
Ds AJN van Heerden, later the 1st Police Chaplain in the Police College.
54
Congratulation to Lieut Tommy Nevin on qualifying for his commission. He is well
known to us all and our best wishes to him and his family on the Reef.
Congratulations to the following members who were promoted to 2/Sergeants:
BJ Horak,15
DRA Tee,
GTC Ellis,
PJ Roux,16
JWJ Harmse,17
JM Freese,
THJ Labuschagne,
P J Grebe, 18
ES Driemeyer, 19
A J de Lange, and
PDS Ferreira.
The following to 2/D/ Sergeants:
SJ Coetzee,
NJS Odendaal.
DF van Zyl. 20
D van der Bank Muller,21
BN Werner,22
JP Visser and
PC Swanepoel.23
The following members have arrived in this District:
2/Sergt HJ During24, from Empangeni to Kings Rest, and 2/D/Sergt CJF Steenkamp
from Kimberley to CID, Durban. During was once stationed at Malvern and D/Sergt
Steenkamp at Durban (CID).
Const Eysele25, of Rossburgh, has taken over the Mess at Wentworth. It is not an easy
job. L/Sergt. PC van Rensburg is back driving our DC, a position he had for many
15 Later a District Commandant of Durban-South. 16 Later Brig Paul J Roux – “Confidential” at Wachthuis 1010, Head Office. 17 Later a Brigadier, from the Kalahari and sent to Durban ex Police Depot. 18 Later in the Security Branch, Durban and a Brigadier at Head Office. 19 Etsel Driemeyer was a member of Natal Security Branch. 20 Later he became a member of the Durban Security Branch. 21 A highly intelligent officer – later in the Security Branch. 22 D/Head-Constable Werner was later KIA, Durban. 23 One of our readers and contributors, Maj PC Swanepoel, he was a founder member of Boss and
retired as a Senior NI-officer. 24 The father of Gen Roy During.
55
years until he wanted to have a change for a while and took charge of the Mess.
Oom Piet is glad to be back driving.
Of several members who have been in hospital, two are still ill. They are D/Sergt
Scott of Mayville and Ex-Sergt Percy Brown. We wish them both a speedy recovery.
Hermina26, 14-year-old daughter of D/H/Const "Kippie" Geyser, competed in the
high jump event at a local sports meeting last month and cleared 4 ft. 113/4 in. This
puts her definitely in world class. She is using the scissors jump and is now being
coached to do the western roll. In two or three years time she should be able to clear
the same height as Mrs. Esther Brand. To show the merit of her jump, it was done
barefooted and she was handicapped by a pair of heavy shorts.
Lieut. DF van Tonder has been placed in charge for the 1953 Police Athletic
Championships, and he is bound to unearth some latent talent in the District.
• Nongqai December 1952 – 1301 – 1302.
Memorial Windhoek
Arriving by train in Namibia one is greeted by the following sight from the window
of your compartment:
25 He had a son at the QM. 26 I was a witness of the event – she later became a Springbok athlete.
56
A large memorial was erected in Namibia and was inaugurated on 26 August 2002 –
36 years after Battle at Umgulambashe when Swapo and the South African Police
and the South African Defence Force met in their first battle.
It may be described as Namibia’s National War Memorial. Mansudae Overseas
Projects, a North Korean firm designed the memorial. At this memorial the
Namibians pay tribute to all their dead in the various uprisings in the country. Here
is a list27:
1903 - 1904 Bondelswart Uprising
1903 - 1909 Nama-German War
1904 - 1906 Ovaherero-German War
1914- 1918 World War I
1939- 1945 World War II
1966 - 1989 Swapo´s War for the Liberation of Namibia
1990 - 2002 Civil War in Angola
1998 - 1999 Secessionist Conflict in the Caprivi Region
1998 -2002
Namibia´s Participation in the War in the Democratic Republic
of Congo
The purpose of this illustrated article is to show how a Country recognises the efforts
of its fighters. On a visit the following photographs were taken:
27
See the excellent online book about Namibian history by Dr Klaus Dierks.
57
“Glory to the fallen heroes and heroines
of the Motherland Namibia!”
58
• From all accounts, these Namibian fighters were brave!
• As a retired Police Officer I feel jealous: – the SA Police, as a Force, does not
have an own SAP-memorial!
• We salute all the fighters who died on Namibian soil including our own Men
– including those from Koevoet!
• As an act of reconciliation; one can only hope that the names of the Namibians
and Angolans, who fought on the South African side, will also one day be
honoured and remembered here!
• For more information see: http://www.war-memorial.net/Heroes-Acre-in-
Windhoek-1.173
59
Dekorasies: South African Constabulary
Die South African Constabulary het homself as korps tydens die Anglo-Boereoorlog
ook op die slagveld onderskei. Van al die Britse Magte tydens die Anglo-
Boereoorlog het die Mag die tweede hoogste ongevalle syfer gehad. Die Mag het 9
Offisiere en 85 man op die slagveld verloor terwyl 274 agv wonde of siekte beswyk
het.
VC SAC-dekorasie28 Lt Abraham - Standerton
Sersant James Rogers
Twee lede van die Mag het die Victoria Cross tydens die Anglo-Boereoorlog
verwerf. Op 15 Junie 1901 was sersant James Rogers (1875 – 1961) die eerste lid van
die Mag om hierdie gesogte toekenning te verwerf.
Kaptein29 Arthur Martin-Leake
Kaptein Arthur Martin-Leake (1874 – 1953), ‘n Mediese-offisier, was
die tweede lid van die Mag om die gesogte VC te verwerf, en wel op 8
Februarie 1902 te Vlakfontein.
Luitenant OP Abram van die Mag was te Vlakfontein gewond en
kaptein Martin-Leake het voortgegaan om die Luitenant onder hewige
vyandelike geweervuur medies versorg. Al hoewel die Kaptein drie
28 Foto deur Terry King. 29 Rang in Engels: Surgeon Captain.
60
maal gewond is, hy voortgegaan om noodhulp toe te pas en het later self agv sy
wonde bewusteloos geraak. (Gedurende 1914 het hy ‘n balkie tot sy VC verwerf.)
DSO’s en DCM’s
DSO & DCM Lord Baden-Powell
Lede van die Mag het verskeie DSO’s en DCM’s verwerf maar die bevelvoerder,
soos hy daardie tyd was, genl-maj Robert Stephenson Smythe Baden-Powell (1857 –
1941) was van oordeel dat te min van sy lede erkenning gekry het. In sy
outobiografie skryf hy: “'We had so many cases of individual gallantry on the part of
officers and men that it was difficult to get them all recognised by the army
authorities. . . . I found it desirable to institute a Badge for Gallantry of our own; and
this came to be a highly prized decoration in the Force'”30.
Op 27 Augustus 1902 te Zuurfontein het hy die eerste van hierdie SAC-dekorasies
toegeken.
Bronne: King, T: Gallantry Awards of the South African Police,1913 – 1995, 2000.
Uys,I: South African Military – Who’s Who, Fortress Publishing,1992.
Jeffreysbaai Boekefees
Die SA Kamer van Onafhanklike Skrywers gaan hierdie besonderse jaar afsluit met
die mees unieke en revolusionêre straatoptog wat nog ooit gesien is! Ons doen weg
30 Aangehaal uit Terry King se bovermelde boek.
61
met die geykte blaasorkes en trompoppies, en vervang dit met ons eie trotse
erfenisse, nasionaal en lokaal, en kombineer dit met ons eie belange: Boeke.
Jeffreysbaai se trots is die tjokkabedryf, daarom gaan ons vlotte bestaan uit
Tjokkabote. Ons Afrikaanse trots is Boeremusiek, daarom gaan die bekende
Heideveld Boereorkes ons begelei met tradisionele musiek vanuit die voorste boot.
SAKOS se trots is boeke, daarom gaan ons ‘boek-poppies’ gebruik.
Omdat hierdie optog beslis ’n unieke, geskiedkundige eerste in ons land (en die
wêreld) is, sal dit wye opslae maak. Maar dit is net die begin! Vanaf volgende jaar
gaan dit uitkring totdat dit die mees bespreekte en ondersteunde straatgebeurtenis
in die land sal wees.
Elke Koerant, Tydskrif, Radio-omroep, asook Televisiestasie word hartlik genooi om
hierdie opwindende geboorte te rapporteer.
Die hoe en waar?
Datum en tyd: 18de Desember 2010 om 10uur die oggend
Waar: Jeffreysbaai. Vanaf die plein voor die Polisiestasie, op met Da Gamastraat tot
by die verkeerslig. Links op tot voor Poskantoor, weer links af in Jeffreystraat tot
weer by die plein. Daar klim almal op die vlotte, en ry tot by FOUNTAINS MALL se
ingang. Ons hergroepeer en stap na SAKOS se BOEKFEES-venue in die MALL.
Waaruit die vlotte bestaan: Ons eer Jeffreysbaai se erfenis met Vlotte wat werklike
Tjokkabote gaan wees. Die voorste Tjokkavlot word beman deur die bekende
Heideveld Boereorkes (van Boeremusiekgilde faam) Hulle gaan ons lei met opregte
boeremusiek. Géén blaasinstrumente soos in gewone optogte nie! Agter hierdie
musikale vlot volg ons ‘Boekpoppies’. Groot boeke van karton waarop jou en my
advertensies geplak is met ’n draer binne. Hierdie plakkate is in A1 grootte aan
weerskante van die boek en kan teen R500 per boek gekoop word. Advertensies
volgens jou spesifikasies word daarop aangebring. Na hulle volg nog twee
versierde Tjokkabote.
Ons nooi ook ALLE skrywers, nie net onafhanklikes nie, om ons hande te vat en by
ons aan te sluit in die grootste gesamentlike boek bekendstelling ooit, tydens ons
BOEKFEESSA op Jeffreysbaai op die 17de en 18de Desember 2010. Ons gaan twee
dae lank ons boeke vertoon, daaroor praat, daarmee spog, en dit verkoop. (Daar
gaan geen toesprake wees nie!) Kry nou jou tafel deur Werna te kontak by
[email protected], of bel my, Andre Bekker, op 079 180 7663.
62
• SAKOS is ’n Nie-wins organisasie.
• Nou ja waar is ons skrywers? Ons het mos ‘n paar in ons geledere!
Die SA Polisie en die “Suidpool”
SOS
Verlede maand se versoek en die
Magsorder wat aangehaal is, verwys.
Herman Bosman se pragtige boek Eye
in the Sky verwys ook na die
“Suidpool” besoek van die SA Polisie.
Ons sal bly wees indien lesers ons kan
help om die lede op te spoor. Die
foto’s kom uit Herman se boek.
Die Patrysspeurders
Wie onthou nog die Patrysspeurders? As kind was ek bewus van die bestaan van die
Patrysspeurders. Ons skool, in Durban, het egter Nasionale Pers ondersteun en ons
het by die skool ingeteken op Die Kleinspan en Die Jongspan. Ons skool het nie op
Die Patrys ingeteken nie.
Die Nongqai van Oktober 1960 (p5 en p38) het die volgende te sê oor die
Patrysspeurders: “Dan is daar ook die Patrysspeurklub. Die Patrysspeurklub is 'n
jeugvereniging wat onder die leiding van die redakteur van die jeugblad "Patrys"
63
gestig is. Die Kommissaris van die S.A. Polisie is erepresident van die klub. Die doel
van die Patrysspeurklub is:
(i) Om naastediens te verrig, soos bv. in die volgende daaglikse gebeurtenisse: Daar
is 'n straatongeluk en nie een van die toeskouers is die Polisie behulpsaam deur die
ontvlugtende motoris se registrasienommer af te skryf nie; 'n skoolmaat se fiets word
deur ' n rower met geweld afgeneem en niemand let op hoe die rower lyk en die
rigting waarin hy gevlug het nie; 'n huis van 'n persoon wat met vakansie weg is,
word ingebreek en die bure steur hulle nie aan die huis nie maar die seuns merk dit
gou op. In hierdie en talle ander gevalle kan die Patrysspeurklub naastediens verrig
en ook die Polisie behulpsaam wees want ons
weet almal dat jong seuns baie oplettend en
weetgierig is.
(ii) Om die jong seuns besig te hou met
opbouende sake sodat hulle afsydig staan
teenoor eendsterte en ander ongewenste
elemente.
(iii) Om by hulle 'n gevoel te ontwikkel dat
hulle aan die kant van die gereg geskaar is;
hierdie jeugklub het al etlike saamtrekke
georganiseer waar hulle dan op vriendskaplike
grondslag met die Polisie kennis gemaak het.
Op die saamtrekke is hulle ingelig oor die
Polisie-organisasie; hulle leer die Polisieman
ken; hulle sien hoe die Polisiemanne opgelei
word; hulle sien ook hoe die Polisieman in sy
vrye tyd aan sport en ander aktiwiteite van die
samelewing deelneem. Ons vertrou dat die ou spreekwoord hier positief sal werk,
n1., "bekendheid skep bemindheid." Die Patrysspeurdiens sal nog 'n brughoof skep
tussen die Polisie en die jeug om so die jeug van jongs af te leer dat die Polisieman
hul beskermer is en nie hul vyand nie.
Lede van die Mag dwarsdeur die land word vriendelik gevra om baie simpatiek
teenoor hierdie jong "Patrysspeurders" op te tree en om te onthou dat dit nie die
inligting is wat so veel beteken nie maar wel die goeie gesindheid wat daar tussen
die Mag en die jeug geskep word.
64
Maak dus vriende van die jong "Patrysspeurders" van u omgewing en hulle sal
eendag, as hulle volwasse is, ' n skakel tussen die publiek en die Mag wees.
Aspirant Partysspeurders kan besonderhede verkry van: Die Kluborganiseerder,
Patrys, Posbus 8124, Johannesburg.
Ons spreek die wens uit dat baie seuns van lede van die Mag "Patrysspeurders" sal
word”.
Advertensie
65
Sers C Otto, DCM.
Hierdie pragtige aksiefoto van sersant Chris Otto, is te goed om weg te laat!
Gedurende 1964 was daar nog nie ranginflasie nie en het sersante het toe al a/o’s se
werk gedoen. Ons troepsersant (troep 7 berede) was sers H Tulleken en sers Johnnie
Coetzee was die troepsersant van troep 15 (B). Die beredemanne was onder die bevel
van sers Otto - “A” kompanie se sersant-majoor.
As mens so na die befaamde mense gekyk het, dan het jy stilweg gewonder: “Kan ek
ook eendag so ‘n formidabele polisieman wees?”
Die dag met ons uitpassering, 4 Julie 1964, was sersant Lesch die parade-sersant-
majoor en het vir die dag ‘n Sam Browne en ‘n kasteel op sy een mou gedra!
Dankie aan die SA Polisie vir die pragtige rolmodelle en die puik opleiding! Vandag
kan mens jouself indink aan die gehalte opleiding wat wêreldgehalte was.
Daar was kol DJJ Maritz – die BO, majoor Louis Snyman, MBE, sers Alwyn Lesch,
sers Otto en sers Tulleken. Tot vandag hoor ek die Kolonel: “Onthou die regte tyd is
66
5 min voor die tyd! ‘n Pliesieman in nooit laat nie!” By opvoedkunde was dit a/o
DNS Erasmus (BA Hons) en kol Solomon en by skietkuns sers Stadler en Schoken.
Ook moet ons nie ons “PT”-instrukteurs vergeet nie – baie was Springbokke! Die
orkes met kol Bradley het veral luister op Woensdae verleen as hulle opgetree het
tydens die vlaghysing. Laastens die stalle, die kokke, die store en die “medies” –
sersant Little-Company-of-Koos Kotze en Kie! Wie sal hulle ooit vergeet?
• Het iemand miskien foto’s van daardie dag se uitpassering van 1964?
• Ons Polisie en Weermag het baie goeie opleiding gekry en ons manne was
goed toegerus om enige probleem die hoof te bied.
• Ons polisieopleiding was selfs beter, in baie opsigte, as enige
universiteitsopleiding! (Ons polisie bevorderingseksamens was moeiliker!)
• Sekerlik sou baie van die huidige generaals, brigadiers en konstabels beslis
gekla het, indien hulle ons opleiding moes ondergaan! Al jou tyd was tot
beskikking van die Staat. Daar was nie vakbonde nie. Bevel was bevel! Kos
was kos, of los dit en gaan honger! Hardloop was aan die orde van die dag!
En alles moes blink!!
Permanent Force Police : SA Mounted Rifles
Some Photographs and Pictures of the Cape Police
Mules as a form of Police Transport:
67
Before mechanisation ox-wagons and mules and various other animals were used as
a form of transport. Below is a photo-article on a mule which appeared in The
Bandolier 104 years ago:
“Lizzie, an old favourite pack mule, who died recently, was well known in the
Kenhardt, Prieska and Upington districts. She went through the late campaign
without a scratch and was taken over by Sub-Inspector Scally from Settles Scouts.
She was an excellent pack mule and would follow her burden without being led, in
fact she objected to a bit being placed in her mouth. Lizzie did not even require a
bridle or reign during an engagement, so well was she trained: She stood fire well.
Since the war she has done nothing but pack work. During the war she followed
Sun-Insp Scally for 21 days, covering 950 miles, with a pack of over 200 pounds, and
during the whole time was never tethered, and up to her last patrol she never tried
to roll with her saddle - quite a unique record for a mule!”
Lance-Corporal Cape Mounted Police and Family
A Lance-Corporal of
the Cape Mounted
Police somewhere in
the Cape Colony. His
wife and four young
children complete the
picture. His helmet is
on the kitchen table –
Photo Cape Archives.
68
South African Mounted Rifles at Rietfontein
SAMR Rietfontein: Corporal
Lavin and Rifleman Kock of 5
SAMR at Rietfontein
“Standing to their Camels!” –
Photo Lt Brinton, 5 SAMR.
Drawings: Heinrich Egersdörfer 31
South-easter Constable on Patrol (COP?)
In days of old, newspapers and magazines made use of sketch artists. One of the
pioneers of this art form in South Africa was Heiner Eigendorfer – who incidentally
is the “father” of the “Springbok-logo”, as he was the first artist to design that logo
in his Woodstock cottage.
31 Rosenthal, E: Heinrich Egersdörfer, Nasionale Boekhandel Bpk, Kaapstad, 1960.
69
Above are two pictures depicting a Mounted Trooper of the Cape Mounted Police
and the second drawing is of a Foot Constable on the Beat. The Constable was quite
a novelty on that particular beat – just watch the children following him and note the
barking dog! He was quite a sketch artist.
Police Memorabilia – Aandenkings - Polisie
Dries van der Merwe skryf: “Hierdie miniatuur vlaghouer het ek by ‘n vriend op
Virginia gekry – hy weet nie waar dit vandaan kom nie.
• Weet iemand miskien meer oor hierdie vlaghouer? Het die SAP 75-feeswinkel
hierdie item verkoop?
• Vlaghouer vir Lessenaar: Meeste van ons het natuurlik die houer om die ou
RSA-vlaggie en Suid-Afrikaanse Polisie-vlaggie in uit te stal wat van blou
porselein gemaak is.
SOWETO
Jonathan Pittaway laat weet dat hy nog nie ‘n polisieman gekry het wat op 16 Junie
1976 in Soweto diens gedoen het nie. Ons sal bly wees om so ‘n ooggetuie verslag te
kry vir die boek KOEVOET – The Men Speak.
Geskiedenis van die SAP Vaandel
Baie dankie aan Marlene Swanepoel van die SAPD se Museum wat die volgende
inligting deur gestuur het. Die volgende dokumente word woordeliks vir u
kennisname aangehaal:
70
KONSEP: BESKRYWING VAN DIE POLISIEVAANDEL
Die agtergrond van die Polisievaandel is donkerblou met omboorsel, koorde en
tossels in ou-goud, die kleure van die Suid-Afrikaanse Polisie.
In die middel van die vaandel verskyn die kenteken van die Suid-Afrikaanse Polisie
bestaande uit 'n geledigde agtpuntige ster van goud. In die middel van die ster, op ‘n
donkerblou agtergrond, is die wapen van die Republiek van Suid-Afrika, omring
deur twee konsentriese sirkels waartussen die woorde “Suid-Afrikaanse Polisie -
South African Police" in goue letters op 'n donkerblou agtergrond voorkom.
Onderkant die voorstelling is 'n goudomlynde donkerblou lint met die leuse
SERVAMUS ET SERVIMUS in goue letters daarop.
In elk van die vier hoeke, met die blom in die rigting weg van die middelpunt, lê ‘n
aalwyn - as simbool van die taaie volharding waarmee die Suid-Afrikaanse Polisie
sy leuse in al vier die windrigtings verwesenlik.
2. Dokument 24/1/3/5/19: Memo aan genl van Wyk gedateer 18 Maart 1970 deur kapt
JM de Wet.
3. Konsep dokument: Beskrywing van die Vaandel.
MEMO 24/1/3/5/19 AAN GENERAAL VAN WYK
24/1/3/5/19
Generaal van Wyk,
‘n Vaandel is vir enige eenheid die simbool van d!t waarvoor by staan, bestaan of
hom beywer. Dit gee uitdrukking,aan en dien as spoorslag tot al die eienskappe wat
kenmerkend is van die eenheid (soos by. trots, samehorigheid, kameraadskap,
volharding, pligsgetrouheid, standvastigheid, onverskrokkenheid, patriotisme, ens.).
Na my mening is die Suid-Afrikaanse Polisie beslis 'n eenheid waarin al die gemelde
eienskappe die basiese vereistes is en tewens ook die deurslag gee. Die Mag het met
sy bydrae deur die jare heen tot die welsyn van volk en vaderland op beide militêre
en burgerlike gebied hom onderskei as eenheid wat 'n vaandel in alle opsigte
waardig is.
Om hierdie rede word die gedagte van 'n vaandel heelhartig onderskryf en word
daar aan die hand gedoen dat die vaandel (3'x 3'3”) bestaan uit 'n effekleurige
koningsblou agtergrond omsoom met goue tossels, 'n polisiekenteken in die vorm en
kleur van die geregistreerde amptelike sakwapen in die middel, en in elke hoek 'n
71
gekleurde aalwyn (soos ontwerp vir die pettuite) - met die bokante van die aalwyne
in die rigting van die hoeke. Indien hierdie voorstel byval vind, sal 'n model daarvan
gemaak en voorgelê word.
(get) JM de Wet Kapt
PRETORIA, 18 Maart 1970.
VAANDELS
‘n Vaandel is vir enige Mag die simbool van dit waarvoor hy staan, bestaan of hom
beywer. Dit gee uitdrukking aan en dien as spoorslag tot al die eienskappe wat
kenmerkend is van die bepaalde Mag, soos bv trots, saamhorigheid. Volharding en
patriotisme, ens.
Vir eeue was vaandels belangrik, eers vir herkenningsdoeleindes en later om rang
aan te dui en uiteindelik het dit simbolies van 'n eenheid geword. So het vegtende
troepe sekere sigbare onderskeidingstekens gehad wat as versamelpunt en
aansporing vir lede moes dien.
In die Romeinse leër het die Adelaar (Verxillum) dieselfde betekenis gehad.
As gevolg van die hoë sterftesyfer by die beskerming van vaandels op die slagveld is
hulle met groot eerbied bejeën en daarom duidelik waarom vaandels vereer was.
Vandag word vaandels nie meer in die geveg gedra nie.
Vaandels is toegeken aan talle Britse regimente op Suid-Afrikaanse bodem en Suid-
Afrikaanse regimente vir deelname aan oorloë in Suid-Afrika en die buiteland.
Blykbaar die eerste Suid-Afrikaanse eenheid wat ‘n vaandel ontvang het was die
"Cape Association", ‘n korps wat vroeg in 1799 te Kaapstad onder bevel van kolonel
Barnard (eggenoot van Lady Anne Barnard) in die lawe geroep) is. Op hierdie
vaandel het onder andere ook die protea(Westelike Provinsie protea) voorgekom.
Dit is ooglopend en verstaanbaar dat polisiemagte in Suid-Afrika se wordingsjare
ook 'n militêre karakter gedra het, dit wil sê hulle was op die been gebring beide vir
militêre doeleindes en gewone polisiewerksaamhede. Ons dink veral aan die
"Frontier Mounted and Armed Police" wat later die "Cape Mounted Riflemen" en
nog later die Kaapse Berede Skutters genoem is.
'n Koningsvaandel is aan die Cape Mounted Riflemen toegeken vir goeie dienste
gelewer gedurende die Tweede Vryheidsoorlog (1899-1902). By die aansoek vir
toekenning van hierdie eer is ook gevra dat die dienste van ‘n vorige mag (die
72
Frontier Armed and Mounted Police 1855 - 1878) in oorweging geneem word vir die
toekenning.
Uit die aard van die vorige polisiemagte se geskiedenis en werksaamhede, asook
weens die feit dat lede van genoemde magte in vorige polisiemagte sowel as die
Suid-Afrikaanse Polisie gedien het, het die Suid-Afrikaanse Polisie ‘n belangrike
indirekte verband met vaande1e en wat huile simboliseer.
Dit is duidelik dat afgesien van die kwantitatiewe aard van hierdie magte, elke mag
‘n gesamentlike doelgerigte strewe gehad het om in die behoeftes te voorsien
waarvoor hy in die lawe geroep is.
Daarom is dit ook verstaanbaar dat elke individuele lid van hierdie magte ‘n eie
lojaliteit teenoor mekaar en hul eenheid gehad, wat hulle sodoende in staat gestel het
om in tyd van nood as ‘n hegte en daadbewuste eenheid op te tree.
Ons dink maar slegs aan enkele voorbee1de uit die geskiedenis nl. Isandlwana,
Rorke’s Drift, die Ferreira- en Marengo-opstand, die roemryke optrede van die
ZARP’s by Berg-en-dal, ens.
Met die stigting van die Suid-Afrikaanse Polisie in 1913 is daar dus ‘n tradisie van
eenheid en samehorigheid in die Mag gebring wat verder gekonsolideer sou word.
Sedert 1913 staan die SA Po1isie in die handhawing van wet en orde te midde van 'n
nimmereindigende stryd teen misdaad en word daar menige lewens vir hierdie
ideaal opgeoffer. Gedurende die twee wêreldoorloë het die SA Polisie as enkelinge
en as ‘n brigade getoon dat hulle ook enige vyand wat die landgrense bedreig
daarbu1te sal aanpak en dien hu11e grafte van Oos- en Noord-Afrika tot Vlaandere
as monumente vir daardie beginsels.
Hierdie stryd word voortgesit in die bekamping van ‘n georganiseerde terroristiese
aanslag buite ons grense en ook hierin huiwer lede nie om hulle lewens op die altaar
vir volk en vaderland te lê nie.
As die toekenning van ‘n vaandel dus gekenmerk en getoets moet word aan sekere
eienskappe, nl. vasberadenheid om in 'n gedugte Mag te ontwikkel,
onverskrokkenheid, kerngesonde morele krag, onkreukbare pligsgetrouheid, ywer
en bowenal 'n diepe besef van geroepenheid om land en volk te dien dan is die
vorige polisiemagte en die Suid-Afrikaanse Polisie sprekende voorbeelde van
daardie eienskappe en voorwaardes. Hierdie eienskappe het die Mag in staat gestel
om sommer uit die staanspoor sy veerstaalte toon, om binne ‘n kort tydsbestek ‘n
73
eiesoortige polisietradisie en samehorigheidsgevoel in die lewe te roep, en om In
voorbeeld te stel wat slegs met toegewyde pligsbesef nagevolg en gehandhaaf kan
word. Dusver het reeds oor die 600 lede van die Mag hulle lewens in die uitvoering
van hul pligte verloor.
1988
6 April 1988: Die dedikasie van die Vaandel van die Suid-Afrikaanse Polisie. Ds C
Colyn neem die dedikasie waar, lt-kol ‘Lollo’ van Vuuren is die paradeoffisier en die
SP, mnr PW Botha, kyk toe.
Mnr PW Botha neem die suluut van die nuwe Vaandel waar.
74
Die staatspresident oorhandig die Vaandel aan die Suid-Afrikaaanse Polisie op 6
April 1988.
Dokumentasie en Magorder tov Vaandel
Bylaag 1 - Volledige
heraldiese
beskrywing van die
Vaandel
Onder ampsbrief 2/17/1 (1) Lt-Kol Jefferson gedateer 16 Nov 1992:
75
76
Bylaag 2: Aanbeveling van die Vaandelkomitee – agtereenvolgens geteken deur
genl-maj CA Swart; dan die staatsheraldikus – mnr Brownell; die kwartiermeester en
die kommissaris van die SA Polisie.
p 2 van SMO(A) 2F/1993
77
SMO(A) 2F/1993
Dankbetuiging
1. Vandag kan mens Kapt JM de Wet, daardie kultuur-reus van die Polisie, bedank
vir die grondwerk en visie wat hy mbt die Polisievaandel aan die dag gelê het. [Hy
het ook baie ander sake, sonder veel moeite, in die Polisie geïnisieer! Een medalje is
78
deur hom ontwerp, aan genl-maj Paul Heymans – destyds die SSO, voorgelê en
sonder meer goedgekeur, sonder tussenkoms van die Staatsheraldikus! Later meer
oor hierdie medalje wat kapt De Wet ontwerp het. (Deur die jare het hy talle verhale
onder die naam Danie Stegman die lig laat sien. Hy het ook artikels en boeke die lig
laat sien.)]
2. Ons dank ook aan luit-kol TF ‘Tom’ Jefferson wat homself deurgaans bemoei het
met die Vaandel. Hy het eendag ‘n kleurfoto van die nuwe vaandel aan my geskenk!
Hy het selfs gesorg dat die SAP Museum met afskrifte van die korrespondensie
voorsien word, sodat die ‘nageslag’ eendag die ter saaklike inligting beskikbaar sal
hê.
---- Weet iemand miskien waar Tom Jefferson homself bevind?
3. Laastens dank aan me Marlene Swanepoel van die SAPD Museum wat die stukke
beskikbaar gestel het. (HBH)
Medals: Oom Fred Geldenhuis
Medals in Order Form: No 19073 (M) and No SAP19707332 Frederik Jacobus
Wagenaar Geldenhuis (MM) (MMM) (MID) - sent in by Ms Hanlie van Straaten:
1. Military Medal.
2. Military Merit Medal.
3. South African Police Star of Merit.
4. Pro-Patria Medal (Border Service Angola 1978).
5. General Service Medal.
6. John Chard Medal with crossed swords.
7. South African Police Good Service Medal (30 years).
8. 1939-1945 Star (Active service in North Africa and six months or longer in the
front line)
9. Africa Star (Active service in North Africa – Middle East)
10. Italy Star (Active service in Italy)
11. Prisoner of War Medal.
12. British Defence Medal
13. British General Service Medal – with “MID” oak leaf clasp.
14. Africa Service Medal (Second World War).
32 WW2 UDF Number – all members of the Police who served in WW2 got a SAP-
prefix, as the SAP paid them and not the UDF. Oom Fred says his Army number was
given to him at random. [19073 – 197073]. The SAP was amongst the highest paid
soldiers in the Commonwealth.
79
15. South African Police Good Service Medal (18 years).
16. Certificate of Good Service [WW2].
80
81
Above: Oom Fred and Pr Margaret.
Right: Oom Fred as Sgt-Maj of Prince Alfred’s Guard.
• Ms Hanlie van Straaten of Nigel is doing a book on “Oom Fred” – any
anecdotes or questions about Oom Fred may be directed to her.
In Flanders fields the poppies blow
Between the crosses, row on row,
That mark our place; and in the sky
The larks, still bravely singing, fly
Scarce heard amid the guns below.
We are the Dead. Short days ago
We lived, felt dawn, saw sunset glow,
Loved and were loved, and now we lie,
In Flanders fields.
Take up our quarrel with the foe:
To you from failing hands we throw
The torch; be yours to hold it high.
If ye break faith with us who die
We shall not sleep, though poppies grow
In Flanders fields.
Paul Els se Plakboek
Paul Els het die fotoalbum van oorlede genl WP Louw (pionier valskermspringer
van Suid-Afrika) bekom en deel graag die volgende SAW/SAP foto’s met ons:
82
Gades van opper-offisiere by die opening van die parlement. Voor regs: mev
Gideon Joubert ?
Voor: lt-genl PJ ‘Tiny’ Venter, SOO, admiraal HH Bierman (HSAW), SSA, OBE, genl
Gideon Joubert (kompol) en lt-genl CA ‘Pop’ Frazer, SSA, SM (BG GG).
83
Middel: lt-genl WP Louw, SM, (HL), lt-genl HP Laubscher, SSA, SM (H Weermag
Admin), lt-genl T Crous, SSO,lt-genl FR Armstrong SM, (HLS); genl-maj PM Retief,
SM, ACF (Burg B).
Agter: Genl-maj AM Heyns (Afkom WP) vise-adm J Johanstone, SM, DSC, BO
Maritime Verd en H SAV,genl-maj CA Buys, SOO (KOD) lt-genl WR van der Riet,
SM, MC (H Verdedigingsstaf) genl-maj CW Louw (SAP) luit-genl JP Vewrster, SM
(H SALM).
Genl-maj CW
Louw en luit-genl
Theo Crous gesels
met ‘n dame. Sy is
op die 1ste foto
waar sy links agter
staan. Agter –
onbekend.
Lt-genl Verster
(SALM), lt-genl
WP Louw en genl
Gideon Joubert –
Kommissaris van
Polisie.
84
Vlnr: Brig LG Snyman, MBE, luit-genl’s WP Louw en Laubscher
Links: Die twee hoofde van die veiligheidsmagte, adimiraal H Bierman en genl
85
Joubert. [ Op 4 Desember 2010 vertel genl Mike Geldenhuys dat genl Joubert ook een
van ons “groot” kommissarisse was!]
Onder: Genl Maj Louw en mev Joubert (?)
Die SP, mnr Jim Fouchè,
groet kol Sammy van
Niekerk, die BO van die
Berede Eskort, SA Polisie
Kollege tydens die
parlementsopening in
Kaapstad.
Vier UVM- offisiere is by die SAP Kollege opgelei as “Bosluise”. Die eer het vier van
ons offisiere te beurt geval om tydens die kroning van koningin Elizabeth aan die
Koninklike Berede Eskort deel te neem met vier lede van die RCMP en vier offisiere
van die Metropolitain Police van London.
86
UVM: Maj AA Visser, kmdt ADF Sales, kapt JJ Dique en kapt WP Louw.
Die Koevoet-boek – Interessante Mense en hul dinge
Soos mens navorsing doen vir die boek KOEVOET - THE MEN SPEAK kry mens
die wonderlike geleentheid om ou kennisse en vriende van vergange se jare weer te
ontmoet. Mens luister na hul epiese verhale en ongepubliseerde polisiegeskiedenis.
Die mense wat Operasie Koevoet of “Ops K” uitgedink het is besoek vanaf genl
Mike Geldenhuys, genl Johan van der Merwe, genl Sterk-Hans Dreyer en ook ander
lede van die Mag wat deel was van die polisiegeskiedenis en die opbou na die
bosoorlog en die rewolusionêre aanslag. Ons het ook met generaals en gewone lede
van die SAW gesels.
In die soeke na primêre bronne het ons ook uitgekom by generaal-majoor SJ “Black-
Jack” de Swardt – die stigter van die gedagte van die spesiale taakmag. Hy was ’n
jong kaptein in die Durban se veiligheidstak en is gedurende Desember 1970 na
Pretoria Hoofkantoor verplaas. [Hy was my seksiehoof in Durban en ek het sy motor
en ander staatseiendom geërf. ’n Jaar later is ek self op hoofkantoor – om memo’s te
skryf! (Weg van Durban en die see!)]
Oor naweke het Blackie de Swardt ’n klomp manne bymekaar gekry te
Baviaanspoort. Daar het hulle dan geoefen en is die grondslag vir die STM gelê. Ek
87
het baie keer gaan kyk. Dus kan ek bevestig dat genl De Swardt in wese die stigter
van die eens onoffisiele taakmag; “Die Bliksems” is. Genl de Swardt was by
Volkskasbankbeleg betrokke. Tydens ’n besoek aan Pretoria het ons mekaar by genl
Dreyer se woning ontmoet.
Op die foto vlnr is genl-maj SJ de Swardt , luit-genl JG Dreyer en klein Blackie de
Swardt. So ver ons kennis strek is dit die enigste Pa-en-Seun-kombinasie van die
SAP se spesiale taakmag. So met die navorsing snuffel mense dinge uit – al wat ons
nou wil sê: Oom Fred Geldenhuis was genl Dreyer se troepsersant – maar daar is
‘n verrassing aan die kom! (Koop die boek oor Koevoet!)
Links: Die Spesiale
Taakmag skildjie. Regs
“Klein-Blackie” was
ook by die
Veiligheidstak. Regs is
C1 se skildjie “Invisble
and Invinsible.”
88
Na ek bevestiging van verskeie bronne gekry het, kan ek eerlik verklaar dat Koevoet
se manne geen gebrek aan mannemoed gehad het nie! Selfs konstabels-in-bevel van
gevegspanne het vreeslike resultate behaal. Die foto’s van die dooies in uniform,
berge ammunisie en wapens is bewys van hul durf en daad!
Polisiepersoonlikheid van die Maand: kol Willem Fouchè
Terwyl ons met die Koevoet-boek besig is, kan ons sommer vir Willem Fouchè die
“polisiepersoonlikheid van die maand” maak. Hy verdien dit! “Diecks die
Olifantman van Koevoet” – kolonel Dietrichsen - en ek was nou twee maal na
Rooiberg om Willem se stories oor ander mense se heldedade te kry.
Willem en ek het nie mekaar goed geken nie, ek en sy broer het saam gewerk en hy
en ek het net eenmaal saam gewerk te Welkom toe ons Koevoet-spoorsnyers
aangevra het.
Een aan laat skakel hy: “Generaal Dreyer het gesê ek moet u skakel oor die Koevoet
boek en u vertel van ... en .... en ... en. Maar ek skryf niks! Kom sien my op Rooiberg,
dan praat ek! Dieks weet waar ek bly!”
Ek moes toe maar vir ou Diecks opsaal en daar gaan ons – ons ry kuier-kuier maar
na die tweede-oproep toe voel ek nou moet ons jaag – die man is haastig. By
Rooiberg aangekom moes ons toe na die plaas gaan waar hy die “voorman” is.
Liefde vir diere en die natuur straal uit sy wese! Gou is ons op die plaas en nadat hy
“bevel” oorgeneem het – begin die diktasie! Ek skryf vir ’n vale! En hy rammel
name, datums, tye en plekke af. Ongelooflike geheue!
Omdat ons niks verder mag sê nie word u aangeraai om die boek eersdaags te koop.
Maar dit kan ek verklap: Hy is ’n deurwinterde polisieman – ook aanklaer in die
streekhof, Tin-instrukteur in Ovamboland, stigter van 1 Patu in Rhodesië saam met
kol Dave Pretorius gewees. Hy was een van die laaste manne wat Rhodesië verlaat
het. Snaaks hy is ook die laaste man van die SA Polisie en van Koevoet om Namibië
te verlaat.
Hy praat die swart taal vlot, kom maklik met alle mense oor die weg en is ’n
mense-mens! Maar hy verdra egter geen nonsens nie! Ek gaan een geheim verklap:
Nadat hy so diep aan sy sigaret gesuig het sê hy: “Kyk om Koevoet te verstaan moet
u weet dat Hans Dreyer is Koevoet en Koevoet is Hans Dreyer! Verstaan u dit, dan
verstaan u die konsep van Koevoet!
89
Ons het baie en lank gesels en na dese verstaan mens die oorlog in SWA/Namibië
baie beter. Hy was die ops-offisier vir Koevoet en vertel baie staaltjies oor die
dapperheid van ons jong seuns.
Hier is ‘n paar foto’s van Willem Fouche en Dieks Dietrichsen geneem tydens
die “debriefing”:
Ontbyt by Zaagkuildrift op die Warmbadpad! 2de Koffie-stop: Pragtige Maroelaboom op
pad na Rooiberg.
Dieks en Willem op die plaas “Terrie” Willem se Rhodesiese Rifrug
90
Willem se Swart Australorps Stamboek Australorp-haan
Willem vertel en ek skryf!
Bo: Nguni-beeste op die plaas. Links:
Rooiberg x Alma x Thabazimbi-“T”-
aansluiting. Die Bosveld is pragtig!
Diecks maak kos! Hy weet te vertelle – ‘dis
nie net Port Natal wat kan braai nie!’
91
Die Oubaas op die
plaas!
Die Trek gaan Voort – Ron Aylward
Ons het in die Transkei sekerlik van die pragtigste natuurtonele denkbaar in ons
land. Hoë berg pieke wat skerp afgeëts staan teen die blou en wit van die
hemelwelf. Berge en dale wat strek van doer in die binneland tot aan begin van
die ewige oseaan met sy eie skoonheid en sy geaardheid van nukke en giere en
getye - wat hom nie hoef te steur aan die eise van die selfsugtige mensdom nie, en
wat tog beheer het oor talle lewensonderhoudende funksies van als wat leef op die
ganse aarde. Dit geld vir seisoenale reëns en temperatuur skommelings tot
voedselfabriek en vermaak. Dit vertoon ook die wreedheid en die gierigheid van 'n
mensdom wat vernietig en vermorsel in die skyn van vermaak, volhoubare bodem
beskerming en sogenaamde navorsing.
Dit wys ons op ons swakhede en bied vir ons ontspanning - en vra net 'n bietjie
verstandige respek, meelewendheid en beskerming teen die tonne en berge menslike
afval wat sonder verposing aan die see opgedra word om te verwerk terwyl dit
steeds getaak bly om sy eie lewensbelangrike funksies te verrig. Ek voel ewig
skuldig by aanskoue van die bruisende bruin skuim in die branders en op ons
blinkwit strande van die verlede, 'n bruin kleur wat nêrens in die normale gang van
die natuur aan die see toegevoeg kan word nie. Vergelyk die toestand van die
seelewe in die poele aan ons kus met die van slegs tien jaar gelede, asook die
hoeveelhede vis wat ons kuswaters aan die sporthengelaars gegee het oor dieselfde
tydperk, daar is net geen vergelyking nie. Die seesterre, anemone, seewiere, skulp
diere, krappe en slakke het eenvoudig verdwyn uit die rotspoele!!
92
Laat ons liewer hierdie somber gedagtes vir 'n oomblik ter syde stel – geen 'ja,
maar...' gaan dit regstel of verskoon nie.
Ons vorige patrollie langs die pragtige Transkeise kus was wreed afgesny toe
belangriker werk geroep het en ons dus verplig was om tou op te gooi. Hier is ons
nou weer terug om voort te bou op wat ons reeds behaal het. Die Land Rover’s en
die voorrade voertuig het weereens slingerend met die veldpad aanbeweeg terwyl
daar nou en dan 'n bok of 'n herkouende bees ons so amper verlangend agterna
staar, terwyl 'n kalfie by geleentheid hups al in die rondte spring en heen en weer
hol van pure lewenslus, om dan weer net langs sy mamma te gaan staan en ‘cute’
lyk.
In die omgewing van Koffiebaai was daar 'n redelike gelykte naby die see wat ons
kon benut om kamp op te slaan. Op die betrokke tydstip was daar nog geen
‘ontwikkeling’ nie. Daardie effe visagtige seeluggie was nou net genoeg om enige
seeman se lewe terug te besorg na die agtergelate saai lewensbestaan in die
binneland. Almal het weereens hand bygesit om kamp op te slaan, met die
kombuistent en afskorting wat voorrang geniet het. So hier en daar het 'n bottel
toebroodjies verskyn en het die oor en weer kuier en gesels begin.
Daar is toe so in die verloop van die aand besluit om 'n 'Nasionale Dag Van Hengel'
uit te roep vir die volgende dag. 'n Kom-ons-drink ... ek bedoel 'n komitee is
aangestel om die dag se verrigtinge te beplan, en daar is toe 'n onbetwiste besluit
aanvaar dat daar 'n hengelkompetisie gehou sou word op daardie heuglike Sondag.
Almal het voorstelle gemaak oor die aantal en aard van die pryse vir die
verskillende kategorieë - ons't maar daarby volstaan. Al die skofte vir beveiliging
was reeds vooraf uitgewerk deur oom Tom Smit, dus het almal na aandete kooi
gevat - behalwe Nolan en die gewone langasems.
Vroegoggend het 'Piet Kantien' ons kom roer en na 'n regtrek en ‘n koppie van die
beste koffie ter wêreld het ons begin nader staan. Beskikbare aas is uitgedeel aan
die wat nie self voorsien het nie, en almal is versoek om uiters versigtig op die rotse
te wees, en om sover moontlik in pare of groepe te bly. Piet en Oom Tom het saam
verby die eerste rotse in die rigting van 'n koppie geloop. Die grootste gros van ons
het na die ‘wang’ van die baai wat die diepste in die see ingeloop het, gegaan. Na
die tradisionele voorafgaande getart, slegsê, items afbedel en voorbereiding het dit
stiller geword, so nou en dan afgewissel met 'n gelag en 'n gespot wanneer iemand
'n kraaines kry of wanneer 'n sinker losgebreek en afgesit het in die rigting van
Australië. So skuins na nege-uur het 'n swart visserman daar aangekom, en hom
op 'n rots net links van ons ingerig nadat hy 'n langerige dun klip opgetel, 'n paar
slakkies van die rotse afgekap en gaan sit het. Ek het hom goed dopgehou terwyl ek
gewag het vir een van daardie ambisies van my lewe om hom met my hoek te
bemoei. Daardie man was glad nie haastig of enigsins in ons geïnteresseerd nie, en
93
het selfversekerd en tydsaam sy gerei gereed gekry, 'n slakkie of twee aan die hoek
gesit, en skaars 10 treë diep ingegooi met sy 'centre-pin' katrol. Daardie katrol het
‘n woergeluid gemaak en die klip het so hard in die water geland dat ek maar al te
bly was dat hy so vlak ingegooi het - anders sou hy al die vis verjaag het. Die
volgende oomblik het hy egter vasgeslaan, 'n kortstondige geveg…. en siedaar ....'n
pragtige hotnot! Sy 'sinker' was nou wel weg, maar daar is mos baie klippe by die
see (met permissie gesê). Hy was in elk geval klaar gehengel vir die dag, want hy
het opgepak en geloop. Vir 'n oomblik was al die groot bekke stil, toe het 'n paar
vinnig afgesit na daardie rots. 'n Klein Nel het nog agternageroep en gesê dat hy 'n
afspraak gehad het, en dat hulle niks daar sou kry nie. En hy was blykbaar reg!
So van ‘REG’ gepraat, daardie swart hengelaar het nou werklikwaar REG opgetree.
Hy ‘n gawe van die see ontvang en het dit met blydskap en tevredenheid geneem
om tuis te gaan nuttig. Hy het nie probeer om onnodiglik meer en meer te vang net
vir die ‘sports’ nie. Hy het dankbaar sy deel aanvaar in die wete dat daar volgende
keer weer iets op die spyskaart van sy lewe sou wees!
Min of meer daardie tyd was daar so 'n suinige trekkie aan my lyn, en ek het
reggestaan. Die volgende oomblik het hy weggespring daar voor en ek het hom
gekap hieragter. Ons het mekaar gegroet, getrek, uitgedaag en die stryd aangesê.
Gou was dit 'n geval van voorskryf, hulp aanbied en uittart van ‘n ander wêreld,
maar ek en 'Joe' was handgemeen en te besig met die lekkerste deel van hengel - hy
probeer wegkom en ek probeer om dit te verhoed. Ek het so hard probeer om hom
op sy eie terrein te uitoorlê - hou sy kop op, hou die lyn styf, hou die stok skuins
genoeg om skokke te absorbeer, gee effens skiet met genoeg stremming om te
verhoed dat hy duik, lig hom saam met die golwing maar nie soveel dat hy lug skep
nie..... Toe die kabeljou ten einde laaste hier langs ons by die krans kom, kon ons
mooi sien watter pragtige voorbeeld van viswees hy verteenwoordig. Een van die
manne moes hom haak met die gaffel, maar hy het daar gestaan en rondploeter en
gemaak of hy haak, maar ek het opgemerk dat hy nou hard probeer om my vis los te
kry - die ander het dit ook gesien. Die volgende oomblik het 'n deining die vis
onverwags opgelig en voordat ek kon keer het kabel'joe' omgedraai en ek het
verloor!!! Onder die gejou van die ander het my antagonis skuldig weggesluip
kamp toe. 'n Ruk later het die Majoor, Piet en Oom Tom by ons aangesluit met 'n
hele paar elwe, wat toe uiteindelik die kompetisie vir Piet gewen het, terwyl die res
van ons niks kon wys nie.
Daardie aand het ons gevier en getreur oor die verlore 'seun Joe'. Daar was groot
stories vertel van grotes wat gevang was en wat weggekom het. Toe dit egter begin
oorslaan na meisies het ek genoeg gehad en het eers in my tent my boosheid kans
gegun om homself uit te woed, en het toe my visstok en -sak gevat en afgestap na
die strand. Ek het 'n asie aangesit en sommer so van tussen die spoelklippe 'n gooi
gegooi wat ek selfs in die helder daglig net van kan droom. Nadat ek my lyn styf
94
getrek het, het ek begin rondkyk vir sitplek, maar sonder sukses. Ek het nog so rond
getrap om gemaklik te kon staan toe iets daar voor gryp en sommer wegspring
suidpool toe. Ek het gekap maar kon nie sy spoed breek nie. 'Verdomde haai', het
ek gedink, en die 'sports' het begin. Vir die eerste ruk het ek net die rem aangedraai
tot waar ek kon voel nou trek hy swaar terwyl die lyn so nou en dan 'sjirts-s-
sjjiirrttss' en die stok so op maat wip. Die oggend se petalje met die ‘gaff’ het soos
mis voor die son verdwyn en die adrenalien het soos ‘n koninklike kleed om my
gevou en my afgesny van die werklikheid. Dit was net ek en die kleinseun van
Poseidon daar voor aan die rant van Athene wat enigsins van belang was.
Die volgende oomblik was daar net die geswiep van lyne en die geswets van half-
besope maters soos hulle kruis en dwars rondom my ingooi. Ek weet tot vandag toe
nog nie hoe hulle in hul toestand van my en my geveg met die geskiedkundige
monster bewus geword het nie, maar hulle was daar en almal wou vang!
Toe ek uiteindelik my vangs op die wal uitgesleep het, sou ek agterkom dat in
werklikheid 'n kabeljou van seker so 35-40 pond was, en nie 'n haai nie. Hy was in
elk geval groot genoeg sodat almal van my troosprys vir ontbyt kon nuttig – tot die
hondeman se hond ook (hy het daardie yslike kop [sonder kakebene] hanteer. Ek
verbeel my al dat hy daarna effens vriendeliker teenoor my was, maar ek het nie die
murg gehad om dit op die proef te stel nie).
Na ontbyt het ons behoorlik opgepak en afgesit in die rigting van ‘Hole in the Wall’.
Daar is stilgehou by groter dorpe en samesprekings is gehou met die stamhoofde, en
dan is ons weer voort.
Tot volgende keer. Mooi bly!
95
Visse vir Afrika! Maj Piet van Zyl
Hi,
My 26 kg Nily onlangs met Frank Mc Carter op Lake Vic.
Walk Tall!
96
• Wel, dis nou ’n visvangstorie met ’n verskil! Dis net 2,000 woorde!
• Man van min woorde diè Piet van Zyl!
SAP 55 – D/Sgt Bob Steadman
Dear Hennie (if I may)
I was surfing the net to find information on my father, .....
My father "Bob" (Robert) Steadman was born in 1908 and arrived in Durban from
England in the late 1920s or early 1930s and joined the Durban Borough Police.
He fought with the South African forces in the desert war and was captured at
Tobruk. After three or so years in a prisoner of war camp (I think it was "Stalug IV")
he returned to South Africa after the war, met Joyce Wagner in Durban and married
her, and spent the rest of his life in Durban until his death from cancer in 1965 or
1966.
He became a Detective Sergeant in the CID and was very well known in the 1950s in
police circles at Masonic Grove, Wentworth and at Fynnlands, where we all lived
until his death. I think he worked very closely with "Kurt"(? I think) von Keiserlingk,
97
who became a brigadier, and Louise la Grange (I think) and Nobby Clark (on
penetrating a 1953 Illicit Diamond-Buying operation in South-West Africa). I have
only distant memories...
I see that you went to Dirkie Uys High School. Perhaps you knew my friends Dirkie
Kotze, or Jannie Kotze, whose brother Kosie was my very best friend until he died
tragically at the age of 11 when his bike crashed into Dirkie Uys school after his
brakes failed coming down the hill on Bluff Road.
Hennie, I am very keen to find out information about my dad's years in the police
force (exact dates, posts, etc) and I'd be grateful for anything you can suggest.
I live in Oxford, UK, with my wife and two sons. Yours sincerely, Ian Steadman.
Dear Ian,
I have decided to place your letter in our magazine. There might be some of our
readers who knew or worked with your Father. I was stationed at King’s Rest Police
Station and I certainly remember the name Steadman.
There was one Steadman in the Police Brigade: No 17453 Constable (Foot); UDF No
SAP 195626; Rank: Private. He hailed from Durban, 46 District, and was a prisoner in
Camp 344. I assume your father was part of those members of the Durban Borough
Police that were taken over by the SA Police. According to his force number, 17453,
he became a member of the SA Police during 1936.
We ask our readers for more information on the late Detective Sergeant Steadman.
SAP 55: Johannes Hendrik Vermaak
Morné Vermaak skryf: Kan iemand my dalk help, asb? Ek is op soek na polisiemane
van SAP Mtunzini wat in 1983 tot 1984 op Mtunzini gewerk het. My pa was ‘n lid
van die SAP daardie jare, sy naam was Johannes Hendrik Vermaak en almal het
hom as “Speedy” geken. Baie dankie.
ICE – In Case of Emergency
Apparently this is a standard procedure all paramedics follow at the scene of an
accident when they come across your cell phone.
98
If we were to be involved in an accident or were taken ill, the people attending us
would have our mobile phone but wouldn't know who to call.
Yes, there are hundreds of numbers stored but which one is the contact person in
case of an emergency? Hence this 'ICE' (In Case of Emergency) Campaign.
The concept of 'ICE' is catching on quickly. It is a method of contact during
emergency situations.
As cellular /mobile phones are carried by the majority of the population, all you
need to do is store the number of a contact person or persons who should be
contacted during emergency under the name 'ICE' (In Case of Emergency).
The idea was thought up by a paramedic who found that when he went to the scenes
of accidents, there were always mobile phones with patients, but they didn't know
which number to call. He therefore thought that it would be a good idea if there was
a nationally recognized name for this purpose. In an emergency situation,
Emergency Service personnel and hospital Staff would be able to quickly contact the
right person by simply dialing the number you have stored as 'ICE.' For more than
one contact name simply enter ICE1 plus name, ICE2 plus name and ICE3 plus name
etc. A great idea that will make a difference! Let's spread the concept of ICE by
storing an ICE number in our Mobile phones today!
Please forward this. It won't take too many 'forwards' before everybody will know
about this. It really could save your life, or put a loved one's mind at rest.
ICE will speak for you when you are not able to.
Photo: Capt Harry
du Preez, SAP
Garage, Wentworth.
99
1936 Troep 15 (B) Troepsersant: Sers Bokkie Breedt
NB - 17646 McCarthy; 17654 Cox; 17657 Buitendag; 17623 Slabber en 17620
Lottering
Brig en mev Trevor Baker
Brig en mev Trevor Baker – woon te Fort Nottingham, in die groen Middelande van
Natal. Die plaas het reeds jare aan die Brigadier se Vader behoort. Ongeveer vyf
weke terug is hulle een aand op die plaas. Mev Baker het die motorhek om ongeveer
1800 gaan sluit en daar is sy na die agterkant van die motorhuis. Hier is sy van agter
gegryp en gewurg deur ‘n “onbekende persoon”. Hy het haar op die grond
neergegooi. Mev Baker is 82 jaar oud en terwyl hy haar probeer verwurg het sy
geskree: “Wie is jy?” Die persoon het haar gelos toe hy seker besef sy weet nie haar
aanvaller is nie. Hy het toe weggehardloop. Mev Baker het dadelik na die radio
gegaan - Marnet – binne halfuur het baie boere en paramedici en polisie opgedaag.
Na 1800 is die spoor ‘n ent gevolg na aangrensende plaas.Na die voorval het luit-kol
Dave Baker met sy ouers gepraat – hulle gaan die plaas verlaat en sal DV hulself te
Amberfield, veiligheidskompleks in Howick vestig. Hulle trek die tweede week van
Januarie 2011. Mev Baker het die volgende beserings opgedoen: Kneusplekke op lyf
en keel!Dit is weereens ‘n totale sinnelose plaasaanval. Die Brigadier is nou 84 jaar
oud en het ‘n week later in die badkamer gegly en ribbes gebreek, hy sterk tuis aan.
Hulle tel nommer is: Tel 033 – 2666 – 345.
100
Dink asb aan hulle in u voorbidding.
“The girl on the left is my eldest daughter Marijke and the boy on the right my late son David. My wife Saskia, is on his left. The photograph was taken at the entrance to the garage on their property at
Fort Nottingham. The shed where my mother was attacked is immediately behind the garage” - Dave
Baker.
Kommentaar deur HBH
Wyle brig Piet Fabritius was op sy dag die stasiebevelvoerder van SAP Nottingham
Road. Tydens sy verblyf te veiligheidshoofkantoor, met teetyd, het hy talle staaltjies
vertel oor sy dienstermyn Nottinghamweg. Hy het ook genoem dat brigadier Baker
se Vader daar geboer het. Brig Trevor Baker, van die “ou-skool” is seker een van die
mees hoflikste mense wat ons “ou” manne ken. Oom Trevor is veral ‘n kenner van
Pondo en ander Ngunistamme, hul taal en hul kultuur. Hy ken die meeste Nguni-
lofsange en is ‘n mbongi in eie reg.
Die Brigadier is ‘n ou-Nataller, hy was Sersant op Ladysmith en later as
Hoofkonstabel en Stasiebevelvoerder te Loopstraat, Pietermaritzburg. Hy was een
van die ‘nuwe’ Veiligheidstak van die 1960’s se ondervraers en ondersoekers. Hy het
die inheemse volkere se mense so goed geken dat hulle dadelik met hom goeie
rapport gehad het. Hy het ‘n uitstekende geheue, was ‘n uiters goeie en objektiewe
getuie in die hof. Regters het hom in verskeie sake vir sy professionele optrede
geloof! Hy kon baie lede se magnommers onthou en het altyd name en
magnommers verstrek wanneer hy so gesit en gesels het.
Dat so ‘n egpaar hul familieplaas moet verlaat, ruk mens terug na die werklikheid!
Brig Baker is ‘n kenner van die (swart) Drakensbergbeeste – ook bekend as die Uys-
beeste. Vergelyk mens gebeure in Kenia dan is die gebeure daar ‘n vulletjie in
vergelyking met wat alreeds hier plaas vind. Veediefstal neem astronomiese
afmetings aan.
101
Genl-maj Pat Dillon se pet
Ventersburg Museum
Luit-genl JG le Roux Stemmet is, ’n oud-DK van Welkom, nr 79 Distrik, een van
diegene wat hom beywer het vir die totstandkoming van die polisiemuseum aldaar.
Hier is ’n paar foto’s wat genl en mev Stemmet ingestuur het:
102
LW dis genl Stemmet wat op die foto
verskyn!
In enige Mag is die kultuur-historiese dws ook klubs, orkeste en museums ook van
die uiterste belang! Dit wat jy uitstraal na buite, as ’n Mag, is baie belangrik en kan
dien as afskrikmiddel.
103
1927; 1936: Rugby spanne van Weleer
Die bekende speuroffisier, kapt Abraham Cilliers, het later die hoof van die
Spoorwegpolisie geword; dan is daar die befaamde konstabel (later kolonel) CE
Richter (lywag van die EM), konst Bartman het ook ’n senior offisier in die
spoorwegpolisie geword, terwyl konstabels CI Rademeyer en HJ du Plooy albei
kommissarisse geword terwyl konst HJ van Vuuren ook ’n senior offisier geword het
– hy was in Durban.
104
Bekendes: konst (later brig) CC von Keyserlingk, Oom Kippie Geyser, kapt PL
Grobbellaar was later ’n bekende in die SAP Depot, konst DH Solomon was die
bekende ‘blinde kolonel’ in die kollege – ’n uitsonderlike mens!
(Soos Oom Kippie daar lyk, so het hy in die 1970’s in Durban ook gelyk!)
Major-General PJ “Pat” Dillon
It was a priviledge this week to photograph General
‘Pat’ Dillon’s medals and to have a look into some of his
papers.
As mentioned before, he is a son of the little town, Van
Reenen. The town is proud of him. Serendipity: To find
my gradparent’s name in one of their cuttings as well as
the name of Sgt and Mrs WA de Villiers (former S/C
105
Van Reenen) as well.
Genl Dillon, his brother, Mickey, Lt-Col AJ “At” de Villiers33 and my father are
some of the Van Reenen boys who joined the SA Police before the Second World
War.
I also found out that General PJ Dillon is a former gradute of the University of
Natal (Pietermaritzburg). He must have then been one of a few graduates in the
SA Police at that time.
The Dillons are of Irish decent and Roman Catholic. As an English speaking police
officer who nearly reached the top in the SA Police, one has to salute him! His
father fought as a Free State burger in the Anglo-Boer War.
In the ‘hostile’ environment (remember the Roomse Gevaar?) in the post-war South
Africa, he stood his ground firmly. Having read his reports he was fiercely loyal to
the SA Police and a proud South African. The Police as a whole were too busy
fighting crime, then to partake in politics; but never the less it was a fractor.
As a former officer of a wartime British Regt Gen Dillon will be proud to know
that his one grandson is in the Household Cavalry and the other attached to the
NZ Defence Force.
Kersboodskap dr Pieter Rousseau
DIE KERSFEES PARADOKS
Kersfees is om die draai, die herdenking van die koms van die Christus, God se Verlosser
vir die mensdom, na die wêreld. Dit word tradisioneel gevier as die geboorte van 'n Kind
– die begin van iemand se lewe.
Kersfees en Lewe is logies aan mekaar verbind – in die Johannes-evangelie stel Jesus dit
onomwonde dat hy gekom het sodat mense lewe en oorvloed in Hom kan hê. Paulus
bevestig die Blye Nuus in sy stelwyse dat God ons geseën het met al die geestelike
seëninge in die hemele in Christus (Efesiërs 1:3) en met die verstommende stelling in
Kolossense 2:9-10 dat God se volheid in Christus deur nietige mense in Hom belewe word.
33
He was also known as “Jersey Bull”. Before he died he told that a mutual friend called at Harrismith Police
Station to find out where he lived. The friend said that Oom At was also known as “Jersey Bull” – sadly the
Police did not him or his nick-name at that time. So the legends pass on into obscurity!
106
G'n wonder Johannes skryf in sy eerste Sendbrief dat iemand wat die Seun het, het die
lewe.
Maar, dit het 'n prys, 'n lewe, gekos. Met ons eie, individuele pogings en moeite kan
niemand, wat die ewigheid betref, êrens kom nie – ons kan nie vir onsself sterf nie –
daarom moes Iemand namens ons, in ons plek, vir ons lewe verwerf het. Elders beskryf
Paulus dit as dat God se liefde bewys word deurdat Christus vir ons gesterf het toe ons nog
sondaars was. Soos die goeie herder van Joh. 10 het Jesus eindelik sy lewe vir elke verlore
skaap, u en ek, afgelê.
Hierdie droewe realiteit, dat iemand sterf sodat ander kan lewe, speel hom nog gereeld af
in die wrede werklikheid van en ten opsigte van ons alledaagse lewe. Hoeveel
polisiemanne en -vroue het vanjaar hulle lewe afgelê sodat, op 'n manier, ons kan aanhou
lewe? Dit verhef hulle nie tot Christusse nie, maar, op 'n manier, beteken hulle dood vir
ons lewe.
Wanneer ons dan die blydskap van Kersfees vier, die geboorte van die Verlosser, laat ons
dit in gedagte hou dat die uitkoms daarvan was dat 'n Paaslam tot versoening geslag moes
word. In die erkenning van Christus se lyde kan ons, as ons in dankbaarheid as 'n
onverbroke gesin by die Kersfeesmaal aansit, 'n dankbare gedagte gee aan elkeen (al ken
ons hulle nie) wat op een of ander manier met die gee van hulle lewe dit vir ons moontlik
gemaak het. Laat ons daarby elke polisieman en -vrou wat hulle lewe aflê in die sin dat
hulle met integriteit toegewy aan hulle roeping as wetstoepassers dien, eer deur hulle en
hulle mense voor die Here te onthou.
God se seën word u toegewens vir die Kersfees op hande en DV die Nuwejaar.
Dankie, dr Pieter Rousseau, polisieman-se-kind en oud-speurder van die Vrystaat!
The Ode
They shall grow not old,
as we that are left grow old;
Age shall not weary them,
107
Nor the years condemn.
At the going down of the sun and in the morning
We will remember them.34
SAP Tin se Manne - 1980
Luit-kol ?? van Rensburg, brig AFP Verwey, genl-maj HV Verster, brig AJ
Wandrag, ?? Momberg en Jos Brümmer. (Foto – genl Verster). Brig AFP Verwey,
was twee maal gedekoreer vir dapperheid, hy het die QPM as sersant, verwerf.
Nie seker van die range en voorletters nie.
34 The Ode - For the Fallen, a poem by Laurence Binyon. Published in London in The
Winnowing Fan: Poems of the Great War in 1914.
108
JH Jackson : Brig-Gen Deon Fourie
“John Jackson”
During the Campaign in Italy there was a remarkably talented Intelligence Corporal
by the name of John Jackson. He was a farmer's
son, born in 1919, from the Transvaal and was
a self-taught artist who had already had
cartoons published as a schoolboy. During the
War, while in the Pretoria Regiment, he made
himself exceptionally well-known drawing
cartoons and other illustrations especially in
The Nongqai, which was then the police,
prisons and defence force magazine. His
cartoons and illustrations also appeared in
other publications.
The 24th Guard Brigade was very generous in
recognising the Pretoria Regiment (Princess
Alice’s Own)’s role as the brigade's armoured
regiment and its contribution to the fighting in
Italy from mid-1944 until February 1945. At the
end of the six months fighting together, the Brigade’s commander, Brig Malcolm
Erskine, asked for permission for the Pretoria Regiment to wear stylised eagles'
wings in the dark crimson and blue colours of the Guards as an augmentation of
honour behind the beret badge. The design chosen, based upon the shape of the
regimental beret badge, was devised by John who was the Regiment's Intelligence
Corporal at the time.
Following the War he settled in Britain, working as a freelance cartoonist, but
returned to South Africa to work as the editorial cartoonist for the Cape Argus in 1957
and remained for 24 years. Although he was well-known, very little could be found
about him when this was being prepared, other than that he was a kind gentle
person and one of South Africa's top cartoonist. Ken Vernon in his book Penpricks,
wrote that he did not lampoon his subjects but relied on wit and humour to make a
point. He used bold strokes and yet one of his attractive characteristics in cartooning
military subjects was his accuracy and attention to detail.
He built a house known as Top House at the farm Rietbokspruit among the rocky
koppies in the foothills of the Waterberg, north of Naboomspruit. It later became
part of a holiday resort, Rietbokspruit Farm Cottages.
109
He once produced a calendar for the PR Regimental Association made up of
cartoons of life in an armoured regiment during the war in Italy. This gave the writer
the idea while he commanded the PR in 1977 to telephone John Jackson to invite him
to spend a week-end in camp with the Regiment. He hoped that this would
encourage him to draw scenes from the Regiment's contemporary camp life. Jackson
simply laughed and refused, saying he had had enough of military camping during
the War and he would never do it again. He readily said he would draw for the
Regiment but nothing could induce him to join the PR in camp. He died in 1981.
Brig-Gen Deon Fourie is a Professor in Strategic Studies and a former CO of the
Pretoria Regiment. He is also well versed in heraldry, police science and law.
Beware – Dieks Dietrichsen
An urgent note from SPCA. Please pass onto
your friends and family who may have pets.
Please share this with all the
pet owners you know and ask
them to do the same.
This information will only take
a few minutes to share might
prevent the senseless death of
other pets.
Please tell every dog or cat
owner you know. Even if you
don't have a pet, please pass this
to those who do. Cocoa Mulch,
sold by garden supply stores
contains a lethal ingredient
called 'Theobromine'.
It is lethal to dogs and cats. It
smells like chocolate and it
really attracts dogs. They will
ingest this stuff and die.
Although the mulch has NO
warnings printed on the label,
upon further investigation on
the company's web site, this
product is HIGHLY toxic to
dogs and cats.
110
Tigerfish: Adv Louis Visser
Careful: Jeremy Wade bravely poses with the
5ft long goliath tigerfish caught during an
expedition up the River Congo in Africa.
British angler Jeremy Wade looks understandably anxious as he grapples with this
ferocious-looking 'giant piranha'. The 52-year-old caught the aptly-named goliath
tigerfish during a fishing expedition up the Congo River in Africa.
The brave fisherman was forced to hold the fish at arm’s-length for fear of being
bitten by its razor-sharp teeth while posing with it for the camera. The goliath
tigerfish is one of the most fearsome freshwater fish in the world and said to be a
much bigger and deadlier version of the piranha. The giant fish has 32 teeth that are
of similar size to those of a great white shark and has been known to attack humans
and even crocodiles. It has only ever been caught by a handful of fishermen due to
the danger it poses and the fact its habitat is notoriously hard to reach. Wade, the
host of ITV's River Monsters show, said he took extra care when reeling in this
specimen, which weighed more than 100lbs and was 5ft long.
The TV programme looks into mythical reports from around the world of humans
being attacked by unknown monsters from the deep before the British host sets out
to find and catch the suspect. Commenting on the goliath tigerfish, Wade said: 'This
fish is no tench. It is, for all intents and purposes, a giant piranha. It is quite a beast.
Wade spent eight days trying to land the fish and said he returned it to the river
soon afterwards. 'The teeth on it are incredibly sharp and are about the same length
111
as a great white shark. 'It also has an extremely powerful bite and has been known to
consume prey the same size as itself, attack people and take pieces out of crocodiles.
'It is thought that these fish attack in a reflex response to a sudden movement or
splash. 'It is very rare to catch one, especially by an outsider because they are found
in such a remote and difficult location to get to. There are no guides or lodges on that
part of the Congo River.' Wade revealed he used a sizable catfish as bait for the
tigerfish and a 200lbs rod and line. He said he also took care to stand back from it
until it was safely in his landing net. 'It is a very dangerous fish to handle. If you
aren't careful it could easily take your finger off or worse,' he added.
Wade, who spent eight days trying to land the fish, said he returned it to the river
soon afterwards. The new series of River Monsters starts on ITV1 on November 2 at
7.30pm.
Ron se kommentaar:
Eish, met 'n smile soos daai,
vang ek eerder 'n haai!!!
Wow! Wow! Wow!
en nog 'n Wow!!!
Kan jy jou indink watter stryd dit afgegee het om daardie monster op land te kry?
Ek sou wat wou gee om daar te kon gewees het .... net as 'n toeskouer, natuurlik. Ek
jeuk en kriewel skielik op plekke wat ek al vergeet het bestaan. Baie dankie vir
daardie fantastiese herlewings-inspuiting, ou maat. Mooi naweek. Ron
SAP Evatt – Flip Vorster
112
Flip Vorster skryf: As jy van Gauteng
af kom, op die snelweg, net voor jy in
Pietermaritzburg kom draai jy regs na
Bulwer, Cedarville, Ixopo, Underberg.
Op daardie pad net na jy deur
Underberg is kry jy wat bekend staan
as die "King’s Cote Cutting"
Boop King’s Cote, ongeveer 30 km
vanaf Swartberg sit die polisiestasie
aan die linkerkant. As jy jou oë knip
ry jy verby. Soos ek daardie tyd
verstaan het was dit die kleinste
polisiestasie in Suid Afrika maar met
die grootste polisiewyk. Volgens die
mense wat lang jare daar gewerk het,
was die punt van die radio toring wat
op die gronde was, die hoogste punt
bo seespieël in Suid Afrika. Het my
soms 2.5 ure geneem om by klagtes
uit te kom!
Flip Voster skryf: Evatt is so 70 - 75 km
noord van Kokstad tussen Swartberg en
Underberg in die Natalse middelande. Dit is
bo op die Drakensberg reeks.
Hennie, ek dink jy is reg dat Groenvlei die
kleinste stasie was, want ons het twee wit
lede en drie swart lede gehad. Ons het die
Stasie toegemaak 1000 in die aand en weer
oop gemaak 0600 in die oggend.
Alle klagtes na ure het direk na my huis
gegaan. Die hoogste wat die MR ooit was in
die tyd wat ek daar was, was 6.
Die grootste probleem wat ons natuurlik op
Evatt gehad het was veediefstal, maar
aangesien die stasie tussen Lesotho en die
"ou Klein Transkei" geleë was het ons ook
baie te doen gehad met "MI2P" - knip van
grensheinings.
Het eenvoudig beweeg tussen Lesotho en
Transkei en geknip so ver as wat hulle loop.
AO ANDRE THERON: DURBAN
Hallo Hennie, Jammer dat ek so lank geneem het maar as jy moet weet waar ek
moes gaan soek het vir die aangehegte foto’s; dan sal jy verstaan. My Pa is op die 4e
Jan 2008 oorlede en is begrawe in Jeffreys Baai naby my!
113
Aangeheg is ‘n paar foto’s wat ek gedink het van waarde kan wees van mense wat
saam met hom in die foto’s is.
Eerste nie-amptelike patrollie hond ?
Daar is ‘n staaltjie van ‘n swart Dobermann met die naam Kallie wat by my Ouma
in Cross Straat, Germiston gebly het. My pa het toe nog by my moeder vlerk
gesleep en die hond was baie lief om saam met die manne in die "squad karre" te ry.
My Pa het my staaltjies vertel van hoe menige dief op voet en fiets sy rieme styf
geloop het met Kallie, wat nie sou aarsel om op bevel van die polisieman saam met
wie rond gery het, die booswig plat te trek en hom bewaak het totdat die polisieman
op gedaag het.
Miskien die eerste nie-amptelike polisie patrollie hond?Ek heg ‘n foto aan van die
hond wat saam met my oom en ‘n ander hond verskyn.
Daar is ook ‘n foto van die patrolliewa van destyds. Daar was glo net twee tipes
blitspatrolliemotors nl. ‘n Chev en ‘n Ford gewees. Ek kan nie meer onthou watter
model nie. Die het plaas gevind in 1947/48. Miskien is daar makkers van my Pa wat
dit sal onthou. Wel Hennie, ek hoop daar is nog van die manne rond wat my Pa
geken het en baat sal vind met die foto’s. Groete, Andre Theron (Jnr).
NB EK IS JAMMER EK HET DIE HONDE RE-UNIE IN DURBAN MIS
GELOOP!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
Ek was saam met al daai manne ‘n hondeman in Durban!
Hier is die foto’s wat Andre Theron gestuur het:
Oom Rooi-Theron, Hofmeester, Durban
114
Oom “Rooi-Theron” as jong konstabel. Die medaljes lyk asof verkeerd ingekleur is.
Kallie die Doberman
Oom Rooi-Theron was in 1946 in die SAP Kollege in Troep 42.
Die LO-instrukteur is die einste brig JF Visser, SOE, later die AK in Soweto.
Andre Theron: Ek het vergeet om te sê dat Hansie Brewis, legendariese Springboklosskakel
en my pa saam rugby gespeel het! Hy was die skrumskakel saam met Brewis. Hy was ook
saam met my Pa in dieselfde troep op kollege. Sy naam verskyn op die troepfoto.
115
SAP Boksburg
116
A/O Theron en
die SAP se
Harley
Davidson’s
Germiston se Radiovoertuig Oom Rooi-Theron: Sharpeville
Kommentaar HBH: Die SA Polisie is soos ‘n groot familie. As jong konstabel woon
HBH een nag ‘n botsing in Chamerlainweg, Wentworth, by. Die mense het almal
buite hul motors gestaan. Dit reën en dit was net na sononder. HBH trek toe sy
reënjas uit en gee dit vir ‘n dame wat in die reën staan. Die dame was toe mev
Theron. Eers later het HBH agtergekom die Theron’s is in die Polisie.
Later werk HBH as klerk in die SAP Motorhawe, Wentworth. Hier leer hy vir sersant
“Rooi-Theron” goed ken. Sy seun, Andre (jnr) en HBH se broer, Nico, was saam op
skool. Jare later is Andre Nico en HBH al drie saam op kursus in die SAP Kollege.
Hulle het as konstabels uitpasseer terwyl HBH as luitenant uitpasseer het.
Andre, vergun my die volgende staaltjie oor jou Vader: Hy lê onder ‘n motor en
werk en Oom Stout-Sakkie kon en plaas ‘n brandende sigaret op jou Vader se lies.
117
Niks gebeur. Totdat die sigaret deurbrand! Jou Vader stamp sy kop soos hy ruk en
volgende oomblik skiet hy onder kar uit! Niemand in sig. Maar die MANNE lag!
SADF: Walter Volker (SACS)
Dear friends
Since the launch of the three books covering the history of Army signals in South
Africa (including that of the SA Corps of Signals and the SA Army Signal
Formation) at the Wonderboom Military Base in May, I have been grateful for the
tremendous level of interest and support.
Apart from the many South Africans that have ordered books, sets have also been
posted all over the world, including the USA, UK, Australia and New Zealand.
Seeing that Christmas is coming closer, and this being the traditional time of giving,
I would like to suggest that you might wish to consider treating yourself to set of
these books - or else you can ask your wife to get them for you, or you can consider
giving your son or a close friend a gift which will bring a lifetime of good memories
and joy!
I still have a few sets of leather bound deluxe editions (only 5 sets left), about 20 hard
cover sets, and still many soft cover versions. Only the latter format is also available
through Exclusive Books, and a number of websites.
The price range is R1 500 for a soft cover set, R1 950 for a hardcover set, and R5 000
for the deluxe.
I have attached an electronic brochure with some more information on each of the
three books, including the foreword by Gen Georg Meiring.
Below I have also included some "first impressions" from three overseas people who
have recently received copies of the books.
If you are interested, I can send you an order form.
May I wish you and your loved ones all a very blessed Christmas and a prosperous
new year!
Walter Volker: Pretoria
"You books arrived safely a couple of weeks ago. I held off replying till I had a
chance to read through them all.
118
First, I must say that they are the most comprehensive series of books on a Signal
Corps I have seen. Well beyond my expectations.
You have made an major contribution to Military Signals History, and also to
those trying to understand the changes in South Africa. Although I have spent
about 15 hours or more, I have much much more to read and enjoy.
In short, a fantastic signals trilogy! You have put SACS on the map and they can
now take their place as a major corps of signals in the world.
I really look forward to studying the EW sections. There are many lessons to be
learned from it all. The Tropo interested me as I served in R Signals trials squadron
for Bruin which was a mobile tropo system circa 1965/1966. That was a lot of fun..." -
Cliff Lord, New Zealand
"Just to let you know that Pam [my wife] arrived home today with your box well
positioned in her luggage. Needless to say, it didn't take me long to have it open
and to see your three volumes for the first time. What an incredible amount of work
you've put into them. I'm truly amazed....
....I am indeed enjoying your books. So much so in fact that I had them all open in
different rooms of the house and as I moved from one room to another I became
immersed in each one and totally lost to Pam for what seemed like hours at a time!
They represent a truly remarkable piece of work on your part and a quite incredible
investment of your time. As a record of South African military activity they are
surely unique..." - Dr Brian Austin, United Kingdom (ex-SACS)
"Your books arrived on Friday and guess what I did this weekend!! WOW!
What a monumental work - absolutely incredible, such a history that you have
captured. You have done this justice in a scientific and historical way with such
integrity to the methodology of recording and capturing a narrative, that without
your efforts would have disappeared. I have randomly dipped into sections of the
overall story, and then started and read other sections through from end to end.
Brilliant work Walter!!
Thanks for producing this history and memorial to a history that we all shared
in. You do 'our border war generation' the honesty and justice required....
Outstanding and well done!!
I believe that your work is valuable, not only in a South African context - its value is
global. Your work demonstrates how scientific capacity in a military context with its
later civilian value add on's offers insight and lesson to a global audience. How do
unpopular state's build military capacity, how do they intersect scientific potential
with the strat/operational requirements? Your research further demonstrates that
119
what was achieved in that historical era which we all experienced in different ways,
can, with resources, be applied in the contemporary global issues of proliferation.
Imagine if SA had oil like Iran, how more different things may have been. Yet Iran
has oil, and thus scientific knowledge and practise play their part in a global geo-
political context. SA had no oil, yet its other capacities ensured that the so called cold
war of the 'soft west' was fought out in southern Africa in such a manner that
communist dominance of the subcontinent was avoided. That is what I see as a value
demonstration of your work, that the intesection of knowledge and its applications
can change the trajectory of history. In my view, you mapped that out brilliantly. -
Garth Benneyworth, Australia
Vakature: Ere-kartograaf
Ons het ‘n vakature vir ‘n ere-kartograaf.
Vacancy: Honorary-Cartographer
We have a post for an honorary cartographer. There are many places
where the SAP has left their tracks and we need to place the SAP on the
scene – especially in Ovamboland.
Slot
Geseënde Kersfees vir almal asook ‘n mooi 2011 vir almal! U geskenk,
deur JH Jackson, is op p 120.
A Merry Christmas and a Prosperous New Year to you all! Your
Christmas box, by JH Jackson, is on page 120.
Next issue DV: 3rd week in January 2011
Volgende uitgaweDV: 3de week van Januarie 2011
Greetings / Groete
Salute / Saluut
Your Van Driver & Section Sergeant - U wabestuurder en wyksersant
No 43630(B) Hennie Heymans. © 2010
120