Politechnika Wrocławska

Wydział Chemiczny

Technologia form kosmetycznych

- laboratorium

Część 1: EMULSJE KOSMETYCZNE

Część 2: PŁYNY DO MYCIA CIAŁA

opracował: Dr inż. Ryszard Janik

WPROWADZENIE

Kosmetykiem, według Ustawy o kosmetykach, „jest każda substancja przeznaczona do

zewnętrznego kontaktu z ciałem człowieka: skórą, włosami, wargami, paznokciami,

zewnętrznymi narządami płciowymi, zębami i błonami śluzowymi jamy ustnej, którego

wyłącznym lub głównym celem jest utrzymywanie ich w czystości, pielęgnowanie, ochrona,

perfumowanie lub upiększanie”.

Wszystkie kosmetyki dzieli się na następujące kategorie:

depilatory,

dezodoranty i środki przeciw poceniu,

kremy, emulsje, płyny, żele i oliwki do skóry (rąk, twarzy, stóp, itp.),

maseczki do twarzy (z wyłączeniem służących do peelingu),

mydła toaletowe, mydła dezodoryzujące, itp.,

perfumy, wody toaletowe i kolońskie,

podkłady barwiące (płyny, pasty, pudry),

pudry do makijażu, pudry po kąpieli, pudry higieniczne, itp.,

środki do golenia (kremy, pianki, płyny, żele, itp.),

środki do higieny intymnej,

środki do kąpieli i pod prysznic (oliwki, pianki, płyny, sole, żele, itp.),

środki do makijażu i demakijażu twarzy i oczu,

środki do opalania,

środki do pielęgnacji i malowania paznokci,

środki do pielęgnacji włosów:

- farby do włosów i środki do rozjaśniania,

- odżywki (płyny, kremy, oliwki),

- środki do mycia (płyny, pudry, szampony),

- środki do trwałej ondulacji, do prostowania i utrwalania,

- środki do układania,

- środki do układania i utrwalania fryzury (płyny, lakiery, brylantyna),

środki do pielęgnacji zębów i jamy ustnej,

środki do rozjaśniania skóry,

środki do samoopalania,

środki przeciw zmarszczkom,

środki przeznaczone do ust.

Ćwiczenia laboratoryjne „Formulacje kosmetyczne” przeznaczone są dla studentów

specjalności „Chemia surfaktantów i układów zdyspergowanych”. Program ćwiczeń obejmuje

dwie grupy wyrobów kosmetycznych tj. emulsji kosmetycznych i płynów do mycia ciała (skóry i

włosów), w których surfaktanty zajmują dominujący udział jako emulgatory lub składniki

odpowiedzialne za mycie ciała.

Część 1: EMULSJE KOSMETYCZNE

Zadanie A

1. Oznaczenie zawartości wody w emulsjach kosmetycznych metodą destylacji

azeotropowej z toluenem.

2. Określenie typu emulsji kosmetycznej w kremach, mleczkach i śmietankach

kosmetycznych metodą rozcieńczania.

3. Oznaczanie pH emulsji kosmetycznej typu olej-woda (o/w) lub wyciągu wodnego

emulsji kosmetycznej typu woda-olej (w/o).

Zadanie B

1. Sporządzenie próbek zadanych emulsji kosmetycznych (krem, mleczko) i określenie typu

i pH otrzymanych emulsji.

2. Oznaczanie zawartości wody w wybranej ze sporządzonych emulsji kosmetycznej

metodą destylacji azeotropowej z toluenem i porównanie otrzymanego wyniku z

recepturą tej emulsji.

Emulsje kosmetyczne, których postaci handlowe i użytkowe znane są jako kremy, mleczka,

śmietanki, lotiony i balsamy są stosowane przez człowieka przede wszystkim w kosmetyce

skóry. Potrzeby użytkowników i praktyka wykazała, że poszczególne emulsje kosmetyczne

wytwarzane są przez producentów dla różnych typów skóry utożsamianych z rodzajami cery [1]:

cera normalna – wydzielanie łoju dla tej cery jest umiarkowane i wystarczające dla

odpowiedniego natłuszczenia skóry. Skóra jest gładka i aksamitna, o drobnych porach,

lekko błyszcząca.

cera tłusta – wydzielanie łoju jest nadmierne co powoduje, że skóra jest mocno

błyszcząca, natłuszczona i często blada na skutek niedostatecznego ukrwienia.

Niedostateczne ukrwienie wynika z tego, że skóra taka jest na ogół gruba. Wykazuje ona

ponadto skłonność do wyprysków i wągrów.

cera sucha – wydzielanie łoju jest istotnie zmniejszone i skóra nie błyszczy przez co jest

wyjątkowo wrażliwa. Jest to najczęściej występujący typ cery. Skóra taka wymaga

intensywnego nawilżania i natłuszczania, ponieważ w tym typie cery zmarszczki

pojawiają się najwcześniej.

cera mieszana – niektóre partie skóry, najczęściej w okolicach nosa, brody i czoła, mają

skłonność do przetłuszczania, a partie w okolicach oczu, na policzkach i na szyi są

przesuszone. W tym typie cery wymagany jest odmienny sposób pielęgnacji w różnych

partiach skóry.

Każdy typ skóry wymaga odpowiedniej dla niej pielęgnacji, polegającej na oczyszczeniu

skóry i włosów w trakcie mycia (kąpieli) ciała z zastosowaniem takich środków kosmetycznych

jak tradycyjne mydła w kostce i/lub mydła w płynie, płyny do kąpieli lub pod prysznic i

szampony do włosów. Ponadto skórę oczyszcza się stosując kosmetyczne mleczka

oczyszczające, kremy do mycia twarzy, kremy lub olejki oczyszczające, toniki lub stosując

peeling twarzy. Różny cel stosowania emulsji kosmetycznych powoduje, że wśród kremów,

mleczek, śmietanek, lotionów i maseczek znajdujemy przeznaczone do oczyszczania lub

pielęgnacji cery normalnej, tłustej, suchej i wrażliwej oraz dla każdego typu cery.

Wśród trzech zasadniczych grup wyrobów kosmetycznych:

kosmetyki zachowawcze – zapobiegają zmianom fizjologicznym skóry i włosów,

związanym z wiekiem oraz z działaniem czynników zewnętrznych, głównie

atmosferycznych. Do tej grupy należą kosmetyczne preparaty o działaniu

natłuszczającym, nawilżającym i odżywczym,

kosmetyki upiększające – są to kosmetyki zmieniające wygląd zewnętrzny człowieka w

sposób korzystny i akceptowany zarówno przez samego użytkownika kosmetyków jak i

otoczenie, w którym żyje,

kosmetyki lecznicze (kosmeceutyki) – służą do zmniejszania lub usuwania

niekorzystnych skutków zaburzeń fizjologicznych wywołanych procesami chorobowymi,

Emulsje kosmetyczne lokują się przede wszystkim w grupie kosmetyków zachowawczych.

Ich głównym zadaniem jest oczyszczanie i pielęgnacja skóry w celu zachowania równowagi

wodno-tłuszczowej w naskórku i zapobieganie zachwianiu tej równowagi. Oprócz substancji

tłuszczowych (olejowych) i wody, głównych składników większości emulsji kosmetycznych, w

przywracaniu równowagi fizjologicznej skóry istotną rolę odgrywają takie składniki, jak:

witaminy, substancje biologicznie czynne i preparaty pochodzenia roślinnego. Składniki te

dostając się do głębszych warstw cery mogą korygować już zaistniałe, niepożądane zmiany,

regenerować włókna sprężyste i kolagenowe, naczynia krwionośne i gruczoły. Niektóre emulsje

kosmetyczne pełnią rolę ochronną np. przed szkodliwym działaniem warunków

atmosferycznych lub czynników chemicznych.

Ze względu na własności fizyczne emulsji kosmetycznych można podzielić je na

następujące grupy:

kremy – bardzo lepkie, nie płynące od „twardych”, trudno topiących się i

rozprowadzających na skórze do „miękkich” i łatwo rozprowadzających się,

śmietanki – łatwo lub trudno płynące emulsje kosmetyczne o podwyższonej lepkości,

mleczka – mało lepkie, płynne emulsje kosmetyczne,

toniki – najmniej lepkie zbliżone zachowaniem do płynów.

Pod względem zastosowań emulsje kosmetyczne można podzielić na:

oczyszczające,

natłuszczające,

nawilżające,

odżywcze,

ochronne.

Emulsje kosmetyczne, jako układy zdyspergowane złożone z dwóch głównych

składników tj. wody i hydrofobowych substancji tłuszczowych lub pochodzenia mineralnego, są

termodynamicznie nietrwałe. Obecność składników stabilizujących emulsję (surfaktanty-

emulgatory, substancje typu hydrokoloidów zwiększające lepkość układu zdyspergowanego)

powoduje, że emulsje kosmetyczne wykazują trwałość kinetyczną tzn. czas, po którym emulsja

ulega z różnych powodów rozpadowi i rozdziela się np. na fazę wodną i olejową, jest dłuższy niż

jeden rok a osiągać może nawet kilka i więcej lat. Emulsje o małej trwałości nie osiągającej 1

roku są praktycznie nieprzydatne jako emulsje kosmetyczne. Otrzymanie trwałej emulsji

kosmetycznej spełniającej żądane wymagania użytkowe i mikrobiologiczne jest zadaniem

trudnym, wymagającym dużej wiedzy i doświadczenia.

Poniższe zdjęcia mikroskopowe (1÷6) różnych emulsji kosmetycznych stanowią

ilustrację różnorodności struktury wewnętrznej tych emulsji, od której, oprócz rodzaju

składników zastosowanych do wytworzenia emulsji, istotnie zależą własności użytkowe emulsji

kosmetycznej.

1 2

3

4 5 6

Podstawowe typy emulsji kosmetycznych to O/W (olej rozproszony w wodzie; olej w

wodzie), w której olej jest rozproszony w wodzie stanowiącej fazę ciągłą emulsji, lub W/O

(woda rozproszona w oleju; woda w oleju), w której woda jest rozproszona w oleju stanowiącym

fazę ciągłą. Bardziej złożone typy emulsji to O/W/O [emulsja typu olej w wodzie (O/W)

rozproszona w oleju stanowiącym globalną fazę ciągłą] lub W/O/W [emulsja typu woda w oleju

(W/O) rozproszona w wodzie stanowiącej globalną fazę ciągłą].

Emulsje kosmetyczne typu O/W wykazują dużą skłonność do rozwoju mikroflory

bakteryjnej i dlatego muszą być dobrze konserwowane dodatkiem środków konserwujących.

Emulsje tego typu stanowią najczęściej kremy dzienne nawilżające, nawilżająco-natłuszczające i

podkładowe pod makijaż. Do kremów dziennych często wprowadza się ekstrakty i wyciągi

roślinne, soki z owoców, warzyw i jarzyn. Na bazie emulsji O/W preparowane są rozmaite

kremy zawierające rozpuszczalne w wodzie substancje czynne takie jak: kolagen, alantoina,

aminokwasy, itp.

Emulsje kosmetyczne typu W/O wykazują własności doskonałego nawilżania i

zmiękczania skóry oraz rozpuszczania zanieczyszczeń skóry. Zalety te są dość często pomijane

ze względu na ich niezbyt dużą trwałość oraz estetykę. Są szczególnie polecane dla cery suchej,

ponieważ zatrzymują wodę zaabsorbowaną przez skórę poprzez tworzenie i osadzanie na skórze

ciągłej, okluzyjnej warstewki ochronnej. Emulsje te charakteryzują się niskim lub obojętnym pH

i wykazują mniejszą tendencję do rozwoju drobnoustrojów. Mogą być nośnikami aktywnych,

rozpuszczalnych w oleju dodatków. Uwalnianie z nich biologicznie czynnych substancji

zachodzi wolniej niż z emulsji O/W. Nadają się do wytwarzania emulsji dla dzieci i niemowląt.

Emulsje W/O łatwiej roztapiają się lub miękną po nałożeniu na skórę. Wytwarzają bardziej

odbijającą światło i błyszczącą warstewkę niż emulsje O/W. Powodują uczucie większego

natłuszczenia skóry. Emulsjami kosmetycznymi typu W/O są zwykle kremy tłuste, półtłuste,

kremy na noc, zmiękczające i do masażu. Zawierają one najczęściej lanolinę i jej pochodne, olej

norczy, lisi, avokado, żółwiowy, a także rozpuszczalne w tłuszczach substancje czynne jak np.

witaminy A, E, F, mleczko pszczele, itp.

Ramowy skład emulsji kosmetycznej przedstawia się następująco:

1. Emulgatory – pojedyncze lub mieszanina emulgatorów naturalnych lub syntetycznych

[surfaktanty otrzymane z surowców pochodzenia naturalnego przekształconych w

emulgatory w bezpiecznych (nie naruszających drastycznie naturalnego charakteru

produktu) dla człowieka procesach chemicznych],

2. Hydrofobowe (oleofilowe) substancje tłuszczowe i mineralne – oleje mineralne, alkohole

tłuszczowe, estry kwasów i alkoholi tłuszczowych, triglicerydy, oleje roślinne,

3. Woski pochodzenia naturalnego,

4. Glikole, gliceryna i inne alkohole wielowodorotlenowe,

5. Składniki konserwujące,

6. Składniki pomocnicze – antyutleniacze, polimery hydrofilowe, regulatory pH i in.,

7. Składniki specjalne – silikony, wyciągi i ekstrakty roślinne, soki z owoców i jarzyn,

witaminy, substancje białkowe, środki promieniochronne i in.,

8. Kompozycja zapachowa,

9. Woda.

Zgodnie z wymogami zawartymi w Art. 6 ust. 2 pkt 8 aktualnie obowiązującej ustawy o

kosmetykach [2], producent kosmetyku powinien umieścić na opakowaniu jednostkowym

kosmetyku „wykaz składników określonych nazwami przyjętymi w Międzynarodowym

Nazewnictwie Składników Kosmetycznych (INCI – International Nomenclature Cosmetic

Ingredients), poprzedzony wyrazem „składniki””. Nazwa składnika w nomenklaturze INCI nie

odpowiada pełnej nazwie chemicznej danego składnika, np. surfaktantu, a jest nazwą

uproszczoną utworzoną według reguł przyjętych w tym nazewnictwie. W poniższej tabeli

zestawiono przykładowo składniki emulsji kosmetycznych podane przez producentów na

etykietach wybranych losowo handlowych kremów, mleczek, śmietanek, lotionów i balsamów

podając ich nazwy INCI, nazwy chemiczne i funkcje jakie pełnią w emulsji.

Nazwa INCI Nazwa chemiczna Funkcja składnika

2-Bromo-5-Nitropropa-

ne-1,3-Diol Bronopol Konserwant

Aluminium Stearates Di- i tristearyniany glinu Emolient*), stabilizator

emulsji Benzophenone-4 Sulizobenzen Filtr UV BHT 2,6-di-tert-butylo-p-krezol Antyutleniacz Butylene Glycol Butan-1,2-diol Nawilżacz Caramel Karmel Barwnik kosmetyczny Carbomer Carbomer Stabilizator emulsji,

regulator lepkości Cetearyl Alcohol Alkohole C16÷C18 Emolient*), emulgator,

stabilizator emulsji,

regulator lepkości Cera Alba Wosk pszczeli Emolient*), emulgator,

składnik filmotwórczy Cera Microcristallina Mikrokrystaliczne woski parafinowe i

węglowodorowe Składnik wiążący,

filmotwórczy, emulgator Cetearyl Glucoside C16÷C18 Alkilo-D-glukozyd Emulgator, surfaktant Cetostearyl Alcohol Alkohole C16÷C18 Emolient*) Chlorhexidine

Digluconate D-Diglukonian N,N’-bis-(4-chlorofenylo)-

3,12-diimino-2,4,11,13-tetraazatetradekanodi-

amidyny

Konserwant

Cholesterol Cholesterol Emolient*), emulgator CI 14700 Kompleksy aluminiowo-(3-[(2,4-dimetylo-5-

sulfofenylo)azo]-4-hydroksy-1-naftylosulfo-

niano)sodowe

Barwnik kosmetyczny

CI 15985 Sól disodowa kwasu 6-hydroksy-5-[(3-sulfo-

natofenylo)azo]naftylo-2-sulfonowego Barwnik kosmetyczny

CI 16255 Sól trisodowa kwasu 1-(1-naftyloazo)-2-

hydroksynaftylo-4,6,8-trisulfonowego Barwnik kosmetyczny

CI 47005 Kompleksy aluminiowo-[2-(1,3-dihydro-1,3-

diokso-2H-inden-2-ylideno)-1,2-dihydro-6,7-

chinolinodisulfoniano]sodowe

Barwnik kosmetyczny

Citric Acid Kwas cytrynowy Regulator pH, składnik

chelatujący Dicocoyl Pentaeritrytyl

Distearyl Citrate Złożony ester kwasu cytrynowego z

alkoholem stearynowym i estrem

bis(cocoacylo)pentaerytrytu

Emolient*)

Dimethicone Dimetikon Emolient*), składnik

przeciwpieniący Disodium

Cocoamphodiacetate Związek amfoteryczny typu pochodnej

imidazoliny Emulgator, surfaktant

Disodium EDTA Diwodoroetylenodiaminotetraoctan disodowy Składnik chelatujący,

regulator lepkości DMDM Hydantoin 1,3-Bis-(hydroksymetylo)-5,5-dimetyloimid-

azolidyno-2,4-dion Konserwant

Ethylhexyl Stearate Stearynian 2-etyloheksylu Emolient*), składnik

olejowy (hydrofobowy) Glycerin Gliceryna Nawilżacz Glyceryl Oleate Olejan gliceryny Emolient*), emulgator,

surfaktant Glyceryl Stearate SE Monoester kwasu stearynowego i gliceryny Emolient*), emulgator,

surfaktant Glycol Stearate Stearynian 2-hydroksyetylu Emolient*), emulgator,

surfaktant Glycyrrhetinic Acid Enoxolone Emolient*) Hydrolyzed Milk

Protein Hydrolizaty protein mleka Antystatyk

Hydrolyzed Silk Hydrolizaty protein jedwabiu Antystatyk, nawilżacz Imidazolidinyl Urea N,N”-Metyleno-bis-[N’-[3-(hydroksymety-

lo)-2,5-dioksoimidazolidyn-4-ylo]mocznik] Konserwant

Iodopropynyl

Butylcarbamate 3-Jodopropynylobutylokarbaminian Konserwant

Izopropyl Myristate Mirystynian izopropylu Emolient*), składnik

wiążący, składnik olejowy

(hydrofobowy) Magnesium Aluminium

Silicate Krzemian magnezowo-glinowy Absorbent, regulator

lepkości Methylparaben,

Ethylparaben,

Propylparaben

4-Hydroksybenzoesany metylu, etylu, propylu Konserwanty

Myristyl Myristate Mirystynian tetradecylu Emolient*), składnik

zmętniający, olejowy

(hydrofobowy) Oleth-12 α-9-Oktadecenylo-ω-hydroksypoli(oksy-1,2-

etandiyl) Emulgator, surfaktant

Parafin Wosk parafinowy zawierający głównie

prostołańcuchowe węglowodory C20÷C50 Emolient*), regulator

lepkości Paraffinum Liquidum Olej parafinowy Emolient*) , antystatyk,

składnik olejowy

(hydrofobowy) PEG-2 Stearate Stearynian 2-(2-hydroksyetoksy)etylu Antystatyk, emulgator,

surfaktant PEG-75 Lanolin Oksyetylenowana lanolina Emolient*), emulgator,

surfaktant Persea Gratissima Olej avocado Emolient*) Petrolatum Mieszanina nasyconych i ciekłych

węglowodorów > C25 Emolient*), antystatyk

Phenoxyethanol 2-Fenoksyetanol Konserwant Polyacrylic Acid Homopolimer kwasu akrylowego Składnik wiążący, filmo-

twórczy, regulator lepkości,

stabilizator emulsji Polysorbate 20 Oksyetylenowany monolaurynian sorbitanu Emulgator, surfaktant Propylene Glycol Glikol propylenowy-1,2 Nawilżacz, rozpuszczalnik Quaternium-15 Chlorek 3-chloroallilometenaminy

(heksametylenotetraaminy) Konserwant

Retinyl Palmitate Palmitynian retinylu Dodatek Serica Sproszkowany jedwab lub ekstrakt jedwabiu

na gorąco Nawilżacz, antystatyk

Sodium Lauryl

Sulphate Dodecylosiarczan sodu Emulgator, surfaktant

Sorbitol D-Glucitol Nawilżacz Stearyn Alcohol Oktadekan-1-ol Emolient*), stabilizator

emulsji, regulator lepkości Tocopheryl Acetate Octan α-tokoferylu Antyutleniacz Triethanolamine 2,2’,2”-Nitrylotrietanol Regulator pH Xanthan Gum Guma ksantanowa Składnik wiążący,

stabilizator emulsji,

regulator lepkości

*) Emolient – środek zmiękczający i wygładzający skórę.

Częstym składnikiem emulsji kosmetycznych są tzw. „botanicals” czyli ekstrakty z roślin.

Metody wytwarzania emulsji kosmetycznych, nie biorąc pod uwagę technologicznie

właściwej aparatury do produkcji tych emulsji, można podzielić na następujące:

metoda „gorąco-gorąco” – jest stosowana w przypadku hydrofobowych składników

emulsji, które w temperaturze otoczenia są ciałami stałymi. Składniki stałe przeprowadza

się w stan ciekły przez ich stopienie i ogrzanie do temperatury ok. 800C. Ciekłe składniki

olejowe ogrzane do 800C miesza się następnie z częścią wodną ogrzaną również do tej

samej temperatury lub odwrotnie i emulguje,

metoda „gorąco-gorąco i zimno” – jest stosowana najczęściej przy produkcji kremów

O/W z zastosowaniem emulgatorów pomocniczych, które przez ogrzanie do temperatury

ponad 600C przeprowadza się w stan płynny, a w przypadku stosowania wosków

temperaturę podnosi się do ponad 800C. W metodzie tej część gorącej fazy wodnej

poddaje się wmieszaniu w gorącą część olejową, a następnie dodaje się pozostałą część

zimnej części wodnej, intensywnie miesza połączone składniki emulsji i homogenizuje.

Taki sposób postępowania zapobiega „szokowemu” ochładzaniu stopionej części

olejowej i powstawaniu niejednorodnego kremu o strukturze „ziarnistej”.

metoda „gorąco-zimno” – w tej metodzie stosuje się część wodną emulsji o temperaturze

15÷170C i część olejową o temperaturze ok. 800C. Metoda ta wymaga dynamicznego

mieszadła i intensywnie działającego homogenizatora. Istotne jest również bardzo

dokładne dozowanie składników.

metoda „zimno-zimno” – jest to najlepsza metoda wytwarzania emulsji kosmetycznych

pod każdym względem. Obydwie części składowe emulsji (wodna i olejowa) nie muszą

być podgrzewane przed jak i w trakcie homogenizowania, co umożliwia wytwarzanie

emulsji w prostych i tanich mieszalnikach. Otrzymywane emulsje kosmetyczne są trwałe

i mało wrażliwe na działanie podwyższonej temperatury.

WYKONANIE ĆWICZEŃ Z EMULSJI KOSMETYCZNYCH

Ćwiczenia laboratoryjne z emulsji kosmetycznych polegają na wykonaniu dwóch zadań

(A i B) obejmujących typową charakterystykę zadanej przez osobę prowadzącą handlowej

(rynkowej) emulsji kosmetycznej (krem, mleczko, śmietanka, itp.) oraz wytworzenie według

przepisu i scharakteryzowanie zadanych przez osobę prowadzącą emulsji kosmetycznych.

Zadanie A

1. Oznaczanie zawartości wody w emulsjach kosmetycznych metodą destylacji

azeotropowej z toluenem

Oznaczenie wykonuje się dla otrzymanej do analizy emulsji kosmetycznej według normy

branżowej BN-77/6140-01/09.

W kolbie destylacyjnej, okrągłodennej i jednoszyjnej na szlif o pojemności 250 cm3 odważa się

20-25 g otrzymanej do analizy handlowej emulsji kosmetycznej 0,05g (należy zanotować tarę

kolby destylacyjnej), dodaje się 100 cm3 toluenu wysyconego wodą, kamyczki wrzelne i

umieszcza kolbę w koszu grzejnym. Wylot kolby łączy się z odbieralnikiem pomiarowym

(aparat Deana Starka), posiadającym zbiorniczek z podziałką na destylat, odbieralnik łączy się z

chłodnicą zwrotną (najlepiej spiralną lub z podwójnym płaszczem wodnym) z podłączonymi

wężami: doprowadzającym i odprowadzającym wodę chłodzącą i włącza się zasilanie

elektrycznego kosza grzejnego. Napięcie zasilające kosz reguluje się tak, aby mieszanina w

kolbie wrzała w sposób umiarkowany, pary azeotropu woda-toluen skraplały się całkowicie w

chłodnicy a skraplany destylat napełnił całkowicie cześć kalibrowaną odbieralnika pomiarowego

i następowało ciągłe zawracanie się nadmiaru wydzielonej, górnej warstwy toluenowej w

odbieralniku pomiarowym do kolby destylacyjnej.

Destylację azeotropową prowadzi się tak długo, aż objętość wydzielonej wody w

odbieralniku pomiarowym (położenie granicy między fazami woda-toluen) nie ulegnie zmianie

w ciągu kolejnych 15-20 minut destylacji.

Po zakończeniu destylacji azeotropowej z kolby destylacyjnej, ze schłodzoną

zawartością, oddestylowuje się całkowicie toluen pod próżnią pompki wodnej, na próżniowej

wyparce rotacyjnej i na łaźni wodnej o temperaturze do 90-950C. Kolbę z zawartością po

oddestylowaniu toluenu waży się i określa masę pozostałości po azeotropowym oddestylowaniu

wody z badanej emulsji kosmetycznej.

Zawartość wody w emulsji kosmetycznej oblicza się ze wzoru:

100m

V%X

gdzie:

X – zawartość wody w emulsji kosmetycznej, % (m/m)

V – objętość wody w odbieralniku pomiarowym, cm3 ( 3OH cmg 1,0 d 2 )

m – naważka emulsji kosmetycznej, g

oraz ze wzoru:

100m

m1%X 1

1

gdzie:

X1 – zawartość wody w emulsji kosmetycznej, % (m/m)

m – naważka emulsji kosmetycznej, g

m1 – masa pozostałości emulsji kosmetycznej po azeotropowym oddestylowaniu wody, g

2. Określenie typu emulsji w kremach, mleczkach i śmietankach kosmetycznych

metodą rozcieńczania

Oznaczenie wykonuje się dla otrzymanej do analizy handlowej emulsji kosmetycznej i

otrzymanych laboratoryjnie emulsji kosmetycznych według norm branżowych BN-77/6140-

01/05 i BN-77/6140-01/06.

Do jednej probówki szklanej wlewa się około 5 cm3 oleju parafinowego, a do drugiej

probówki około 5 cm3 wody destylowanej. Następnie do każdej probówki dodaje się kilka kropli

(mleczka, śmietanki kosmetycznej) lub 1-2 g badanej emulsji kosmetycznej (kremu), dokładnie

miesza zawartość każdej probówki (przez wytrząsanie lub bagietką szklaną) i ocenia powstały

układ zdyspergowany.

Jeżeli dodana emulsja kosmetyczna dokładnie rozprasza się w oleju parafinowym dając

jednorodną, rozcieńczoną emulsję, a w wodzie pozostaje bez zmian nie ulegając rozproszeniu

(rozcieńczeniu) to świadczy to o emulsji typu woda w oleju (w/o).

Natomiast jeżeli dodana emulsja kosmetyczna nie rozprasza się w oleju parafinowym, a w

wodzie ulega rozproszeniu (rozcieńczeniu) dając jednorodną, rozcieńczoną emulsję to świadczy

to o emulsji typu olej w wodzie (o/w).

3. Oznaczanie pH emulsji kosmetycznej typu olej-woda (o/w) lub wyciągu wodnego

emulsji kosmetycznej typu woda-olej (w/o)

Oznaczenie wykonuje się dla otrzymanej do analizy handlowej emulsji kosmetycznej i

otrzymanych laboratoryjnie emulsji kosmetycznych według norm branżowych BN-77/6140-

01/07 lub BN-77/6140-01/08.

Sposób wykonania pomiaru pH dla badanej emulsji kosmetycznej zależy od jej typu (o/w

lub w/o), który określa się wcześniej w zadaniu A.2.. Do pomiaru stosuje się pehametr

wyposażony w elektrodę kombinowaną, wykalibrowany przy pomocy wzorcowego roztworu

buforowego o pH = 4,00 lub innego o zbliżonej wartości pH.

W przypadku emulsji kosmetycznej typu o/w, w której fazę ciągłą stanowi woda,

pomiar pH wykonuje się w temperaturze pokojowej zanurzając elektrodę pomiarową pehametru

bezpośrednio w badanej emulsji, najlepiej znajdującej się w oryginalnym opakowaniu

handlowym lub przeniesionej do małej, wysokiej zlewki z zachowaniem jednorodności masy

emulsji (pozbawionej wolnych przestrzeni wypełnionych powietrzem). Po zanurzeniu elektrody

pomiarowej pehametru, odczyt wartości pH dokonuje się dopiero po ustabilizowaniu się układu

pomiarowego (brak istotnych zmian wartości pH na wyświetlaczu pehametru). Należy wykonać

do 5 odczytów wartości pH, z których oblicza się wartość średnią.

W przypadku emulsji kosmetycznej typu w/o, w której fazę ciągłą stanowi olej,

pomiar pH wykonuje się również w temperaturze pokojowej zanurzając elektrodę pomiarową

pehametru w wyciągu wodnym, uprzednio otrzymanym z tego typu badanej emulsji

kosmetycznej przez wytrząsanie tej emulsji z toluenem nasyconym wcześniej wodą. W celu

otrzymania wyciągu wodnego w zlewce o pojemności 150 cm3 odważa się 20±1 g badanej

emulsji, dodaje do zlewki 50 cm3 toluenu (nasyconego wcześniej wodą), dokładnie miesza

składniki dla uzyskania jednorodnej zawiesiny i przenosi zawiesinę do rozdzielacza o

pojemności 250 cm3, wypłukując pozostałość w zlewce dwukrotnie porcjami po 30 cm3 toluenu i

dodając toluen z przemywania pozostałości do rozdzielacza. Zawartość rozdzielacza wstrząsa się

dla jej ujednorodnienia, dodaje 20 cm3 świeżo przegotowanej i ostudzonej wody, ponownie

dokładnie wstrząsa i pozostawia do rozdzielenia warstw. W przypadku, gdy powstała emulsja

nie wykazuje tendencji do rozdzielania się na warstwy: wodną i olejową, można ostrożnie

ogrzewać rozdzielacz (po usunięciu korka) ciepłym powietrzem, promiennikiem podczerwieni,

itp. dla przyspieszenia procesu rozwarstwienia się powstałej emulsji wodno-toluenowej. Po

zanurzeniu elektrody pomiarowej pehametru w otrzymanym odczynie wodnym o temperaturze

pokojowej, odczyt wartości pH dokonuje się dopiero po ustabilizowaniu się układu

pomiarowego (brak istotnych zmian wartości pH na wyświetlaczu pehametru). Należy wykonać

do 5 odczytów wartości pH, z których oblicza się wartość średnią.

Zadanie B

Sporządzenie próbki emulsji kosmetycznej i określenie jej typu oraz pH

GLICERYNOWY KREM NAWILŻAJĄCY DO RĄK

Skład kremu (na 100g):

1. Carbomer ETD 2001…………………………………………………… 0,4 g

2. Rokanol L10…….. ……………………………………………………... 2,0 g

3. Olej parafinowy …………………………………………………………. 8,0 g

4. Woda destylowana ……………………………………………………… 78,6 g

5. Gliceryna ………………………………………………………………... 8,0 g

6. Glikol propylenowy …………………………………………………….. 2,0 g

7. Roztwór wodny 2,5M NaOH…………………………………………. 1,0 ml

8. Kompozycja zapachowa ………………………………………………… q.s.

Szkło:

- zlewka szklana, wysoka o poj. 250 cm3, 1 szt.

- pipetka kalibrowana do NaOH, 1 szt.

- bagietka szklana, 1 szt.

- bagietka (szpatułka) metalowa do naważania polimeru, 1 szt.

- kosz grzejny, 1 szt

Wykonanie emulgowania:

W zlewce szklanej o poj. 250 cm3 odważa się składniki 1, 2 i 3 a następnie przy

ogrzewaniu w koszu grzejnym (maksymalnie 800C), miesza zawartość zlewki bagietką szklaną

do uzyskania jednorodnej mieszaniny. Do przygotowanej mieszaniny w zlewce odważa się

kolejno składniki 4, 5, 6 i 7 i miesza wszystkie składniki ogrzewając zawartość zlewki do

temperatury 800C. Mieszanie wykonuje się aż do otrzymania śnieżnobiałej emulsji. Do

otrzymanej emulsji dodaje się następnie kilka kropli kompozycji zapachowej i ponownie

dokładnie miesza. Otrzymany glicerynowy krem nawilżający do rąk przenosi się do słoiczka i

określa typ i pH otrzymanej emulsji. Pozostały po oznaczeniach krem po opisaniu słoiczka

(nazwa emulsji, imiona i nazwiska wykonawców, nr grupy) przekazuje się prowadzącemu do

oceny.

Wszystkie wyniki uzyskane w Części I laboratorium, dotyczącej emulsji kosmetycznych, grupa

opracowuje w formie sprawozdania na druku do sprawozdań i przekazuje osobie prowadzącej

ćwiczenia do oceny, a wytworzone próbki emulsji kosmetycznych pozostałe po wykonaniu

wszystkich analiz i oznaczeń przekazuje prowadzącemu (na życzenie grupa może zabrać te

próbki do własnych celów za zgodą prowadzącego).

Część 2: PŁYNY DO MYCIA CIAŁA

Analiza preparatu handlowego i sporządzenie własnej kompozycji

Zadanie C

1. Określenie barwy, zapachu i postaci fizycznej.

2. Identyfikacja klasy i typu surfaktantów.

3. Oznaczanie własności pianotwórczych.

4. Oznaczanie lepkości dynamicznej.

Zadanie D

1. Oznaczanie pH.

2. Oznaczanie zawartości surfaktantu anionoaktywnego.

3. Oznaczanie zawartości wody.

4. Oznaczanie chlorków w przeliczeniu na NaCl.

Zadanie E

1. Sporządzenie próbki płynu do mycia ciała według własnej receptury.

Szampony do włosów, płynne mydła i płyny do kąpieli, które można potraktować ogólnie

jako środki kosmetyczne (głownie płyny i żele) do mycia i pielęgnacji ciała, stanowią jedne z

podstawowych wyrobów kosmetycznych do higieny osobistej człowieka. Ich zadaniem jest

usunięcie wszelkich zanieczyszczeń z włosów i skóry człowieka pojawiających się wskutek

naturalnych procesów zachodzących w organizmie ludzkim jak i pochodzących z otoczenia

człowieka. Płyny do mycia i pielęgnacji ciała muszą spełniać szereg wymagań:

Dobre własności myjące dla skutecznego usuwania z powierzchni skóry i włosów

wydzielonego łoju, potu i osadzonych zanieczyszczeń zewnętrznych oraz złuszczonego

naskórka i pozostałości innych kosmetyków.

Dobre własności pianotwórcze. Obfita i delikatna piana ułatwia dokładne

rozprowadzenie kąpieli myjącej na powierzchni ciała, a szczególnie we włosach. Ponadto

taka piana sprawia dobre samopoczucie i przyjemność osobie korzystającej z kąpieli.

Kąpiel myjąca powinna być łatwo spłukiwana ze skóry i włosów nie pozostawiając nie

przeznaczonych do tego celu składników płynu.

Kompozycja płynu powinna zapewniać kontrolowane odkładanie się na skórze i włosach

składników kondycjonujących.

Składniki płynu powinny zabezpieczyć skórę po umyciu przed nadmiernym

wysychaniem warstewką środka nawilżającego, w miejsce usuniętej przy myciu

naturalnej, ochronnej warstewki lipidowo-wodnej.

Nadanie ciału po umyciu przyjemnego i akceptowanego przez daną osobę zapachu.

Funkcjonalność płynu do mycia ciała musi być niezależna od warunków jego stosowania

– efektywne działanie niezależnie od wody użytej do kąpieli «twarda czy miękka» i np.

typu włosów.

Płyn powinien mieć atrakcyjny dla użytkownika wygląd i zapach oraz powinien być

łatwo dozowany i bez znaczących strat wykorzystywany w procesie mycia.

Płyn nie może zawierać składników drażniących skórę i szczególnie śluzówkę oczu, a

jego pH powinno być dokładnie równe lub bliskie wartości 5,5 tj. punktu

izoelektrycznego skóry. Płyn nie może również powodować elektryzowania się włosów

po ich umyciu.

Zgodnie z powyższymi wymaganiami szampony do włosów powinny umożliwiać łatwe

jego rozprowadzanie we włosach i intensywne wytwarzanie piany w niezbyt efektywnych

warunkach spieniania kąpieli myjącej w trakcie mieszania szamponu z wodą we włosach.

Powstająca przy tym kąpiel myjąca włosy i skórę głowy stanowi praktycznie mieszaninę piany

kulkowej i piany poliedrycznej (zdjęcie 7 i 8). Surfaktanty zawarte w kompozycjach szamponów

odgrywają istotną rolę w procesie mycia włosów, polegającą na zwilżaniu włosa, otaczaniu

zanieczyszczenia zaadsorbowanego na włosie, np. łoju, warstewką adsorpcyjną cząsteczek

surfaktantu i odtransportowaniu zanieczyszczenia z powierzchni włosa do kąpieli myjącej

(rysunki 9÷11). Szampon powinien również efektywnie usuwać zanieczyszczenia z włosów już

po jednokrotnym myciu w temperaturze 28-32°C, być łatwo wypłukiwanym z włosów w

temperaturze mycia, powodować łatwość rozczesywania i układania włosów na mokro i na

sucho, nadawać im naturalny połysk po wyschnięciu, puszystość i chwyt oraz nie powodować

elektryzacji.

9 10 11

8 7

Nasze włosy ulegają z wiekiem „starzeniu” i jednocześnie przez całe nasze życie

podlegają za naszym przyzwoleniem lub bez niego korzystnym lub niekorzystnym

oddziaływaniom różnych czynników zewnętrznych. Włosy ulegają uszkodzeniu pod wpływem

kumulatywnego działania światła słonecznego, zanieczyszczeń powietrza, wiatru, wody morskiej

i wody chlorowanej. Najgorszym z tych czynników jest światło słoneczne powodujące

fotochemiczny rozpad wiązań chemicznych w cystynie (głównie wiązania ~CH2S―SCH2~) z

utworzeniem wolnych rodników, powodujący powstawanie pęknięć w zewnętrznej warstwie

włosa. Coraz bardziej skutecznemu przywracaniu stanu normalnego włosom służą pojawiające

się od kilku lat szampony wielofunkcyjne tzw. „X w 1”. Ten trend rozwojowy obserwowany w

kompozycjach współczesnych kosmetyków (obok różnorodności postaci fizycznych, nowych nut

w kompozycjach zapachowych i rosnącego asortymentu kosmetyków naturalnych) obserwuje się

również i w innych kategoriach kosmetyków.

Płynne mydła, jak sama nazwa wskazuje, różnią się od klasycznych mydeł toaletowych

postacią fizyczną oraz typem występujących w nich surfaktantów. Ich zadanie w higienie

osobistej człowieka jest w zasadzie identyczne z działaniem klasycznych mydeł w postaci stałej,

inne są natomiast ich własności użytkowe (np. pH „przyjazne" dla skóry człowieka, odporność

na wodę twardą) i sposób dozowania do mycia. Płyny do kąpieli, podobnie jak i pozostałe środki

do higieny osobistej człowieka, mają za zadanie efektywnie myć i odtłuszczać skórę i włosy.

Powinny one ponad to umożliwiać powstawanie obfitej, trwałej i delikatnej piany.

Surowce podstawowe do wytwarzania szamponów do włosów, płynnych mydeł i płynów

do kąpieli są w zasadzie takie same. Różnice pomiędzy poszczególnymi środkami związane są z

przede wszystkim z zawartością substancji aktywnej oraz z obecnością składników specjalnych,

nutą zapachu i zabarwieniem. Zawartość substancji aktywnej w szamponach do włosów wynosi

zazwyczaj 10-15 %, w płynnych mydłach 15-20 % a w płynach do kąpieli 20-25 %. W

kompozycjach omawianych środków do mycia ciała stosowane są surfaktanty anionowe,

amfoteryczne i niejonowe. Wszystkie omawiane płyny do mycia ciała są najczęściej

„zagęszczane” (zwiększenie lepkości) dodatkiem chlorku sodowego lub hydrokoloidów

naturalnych i syntetycznych. Dodatek tych substancji powoduje znaczny wzrost lepkości

roztworu formulacji kosmetycznej zawierającej surfaktanty co ułatwia dozowanie płynu do

mycia oraz wywołuje wrażenie u użytkownika, iż stężenie substancji aktywnej w danym

preparacie jest duże.

Ramowy skład szamponu do włosów, płynnego mydła lub płynu do kąpieli:

Składnik Szampon, % Płyn, %

1. surfaktant anionowy 0÷15 0÷25

2. surfaktant amfoteryczny 0÷10 0-15

3. surfaktant niejonowy 1÷3 4÷6

4. substancje biologicznie czynne 0÷5 0÷10

5. środek konserwujący 0,01÷0,5 0,01÷0,5

6. „botanicals” q.s. q.s.

7. środek zagęszczający 0÷5 0÷3

8. kompozycja zapachowa q.s. q.s.

9. barwnik kosmetyczny q.s. q.s.

10. inne dodatki q.s. q.s.

11. woda do 100 do 100

14

12

Ilustracją złożoności jakościowego składu formulacji wszystkich płynów do mycia ciała

jest poniższe zestawienie składników, które wchodziły w skład losowo wybranych

współczesnych handlowych szamponów do włosów, płynnych mydeł i płynów do kąpieli.

Nazwa INCI Nazwa chemiczna Funkcja składnika

Allantoin Alantoina Botanicals Aloe Vera Ekstrakt z liści aloesu Botanicals Arnica Motana Ekstrakt arniki górskiej Botanicals Beet Root Ekstrakt korzenia buraka Botanicals Black Walnut Stell Ekstrakt łupiny czarnego orzecha włoskiego Botanicals 2-Bromo-2-Nitropropane-1,3-

Diol Bronopol Konserwant

Calendula Ekstrakt z nagietka lekarskiego Botanicals Cetyl Alkohol Heksadekan-1-ol Emolient*) Chamomille Ekstrakt z rumianku Botanicals Cholecalciferol Witamina D3 Dodatek CI 14720 Sól diodowa 4-hydroksy-3-[(4-sulfonaftylo)

azo]naftalenosulfonianu Barwnik kosmetyczny

CI 19410 Kompleks aluminiowy z kwasem 4,5-diwo-

doro-5-okso-1-(4-sulfofenylo)-4-(4-sulfofe-

nylo)azo-1H-pirazolo-3-karboksylowym

Barwnik kosmetyczny

CI 28440 Sól tetrasodowa kwasu 1-acetamido-2-

hydroksy-3-(4-((4-sulfofenylazo)-7-sulfo-1-

naftyloazo))naftylo-4,6-disulfonowego

Barwnik kosmetyczny

CI 42051 Sól wapniowo bis[wodoro[4-[4-(dietyloami-

no)-2’,4’-disulfobenzhydrylideno]cyklo-

heksa-2,5-dien-1-ylideno]dietyloamoniowa

Barwnik kosmetyczny

CI 42090 Sól diodowa kwasu diwodoro(etylo)[4-[4-

etylo(3-sulfobenzylo)amino]-2’-

sulfobenzhydrylideno]cykloheksa-2,5-dien-

1-ylideno](3-sulfobenzylo)amoniowego

Barwnik kosmetyczny

CI 47005 Kompleks aluminiowy 2-(1,3-diwodoro-

1,3-dioxa-2H-inden-2-ylideno)-1,2-

diwodoro-6,7-chinolinodisulfonianu

Barwnik kosmetyczny

CI 77289 Tritlenek nichromu Barwnik kosmetyczny Citirc Acid Kwas cytrynowy Regulator pH, składnik

chelatujący Citrus Limonum Ekstrakt z drzewa cytrynowego Botanicals Clone Ekstrakt goździków Botanicals Cocamide MEA (DEA) Mono- lub dietanoloamid kwasów oleju

kokosowego Surfaktant, emulgator,

regulator lepkości Cocamide MIPA 2-Hydroksypropanoamid kwasów oleju

kokosowego Surfaktant, emulgator,

regulator lepkości Cocamidopropyl Betaine Betaina N,N-dimetyloaminopropanoamidu

kwasów oleju kokosowego Surfaktant

Cocamidopropylamine Oxide N-Tlenki 3-(N,N-dimetyloamino)propano-

amidów kwasu oleju kokosowego Surfaktant

Decyl Glucoside Decylo-D-glukozyd Surfaktant Diazolidynyl Urea 1-[1,3-bis(hydroksymetylo)-2,5-diokso-

imidazolidyn-4-ylo]-1,3-bis(hydroksyme-

tylo)mocznik

Konserwant

Disodium PEG-5

Laurylcitrate Sulfosuccinate Surfaktant

DMDM Hydantoin 1,3-Bis(hydroksymetylo)-5,5-dimetyloimid- Konserwant

azolidyn-2,4-dion Gingko Biloba Ekstrakt miłorząbu Botanicals Glyceryl Cocoate Monoglicerydy kwasów oleju kokosowego Emolient*), emulgator Glyceryl Stearate Monogliceryd kwasu stearynowego Emolient*), emulgator Glycine Soya Proteiny soi Botanicals Guar Hydroxypropyltimo-

nium Chloride Guma guarowa Antystatyk

Hair Keratin Amino Acids Hydrolizaty keratyny Konserwant Hydrogenated Jojoba Oil Uwodorniony olej jojoby Botanicals Hydrolyzed Whole Wheat

Protein Hydrolizowane proteiny pszenicy Botanicals

Jojoba Oil Olej jojoby Botanicals Lactic Amid Kwas mlekowy Regulator pH,

nawilżacz Laureth-10 Oksyetylenowany alkohol laurylowy Surfaktant, emulgator Magnesium Laureth-8 Sulfate Sól magnezowa siarczanu oksyetylenowa-

nego alkoholu laurylowego Surfaktant

Magnesium Oleth Sulfate Sól magnezowa siarczanowanego

oksyetylatu alkoholu olejowego Surfaktant

Maiden Hair Fern Ekstrakt paproci zanokcica Botanicals Methylchloroisothiazolinone 5-Chloro-2-metylo-2H-izotiazol-2-on Konserwant Methylisothiazolinone 2-Metylo-2H-izotiazol-3-on Konserwant Metyl Gluceth-10 Oksyetylenowany metylo-α-D-glukopirano-

zyd Nawilżacz, emulgator

Metyl-, Etyl-, Propyl-

Isobutylparaben Ester metylowy, etylowy, propylowy lub

izobutylowy kwasu p-hydroksybenzoeso-

wego

Konserwant

Nettle Ekstrakt pokrzywy Botanicals Niacinamide Amid kwasu nikotynowego Dodatek Panthenol Prowitamina B5 Dodatek PEG-120 Methyl Glucose

Dioleate Oksyetylenowany diolejan metylo-D-

glukopiranozydu Surfaktant, emulgator

PEG-200 Hydrogenated

Glyceryl Palmate Uwodorniony oksyetylat glicerydów oleju

palmowego Emolient*)

PEG-40 Hydrogenated Castor

Oil Uwodorniony oksyetylat oleju rycynowego Surfaktant, emulgator

Pellitory Ekstrakt pierściennika Botanicals Phenoxyethanol Fenoksyetanol Konserwant Pine Tar Żywica sosnowa Botanicals Polyquaternium-10 Chlorek eteru 2-[2-hydroksy-3-(trimetylo-

amoniowo)propoksy]etylowego celulozy Antystatyk, składnik

filmotwórczy Polyquaternium-7 Kopolimer chlorku [N,N-dimetylo-N-(2-

propenylo]-2-propen-1-amoniowego z 2-

propenamidem

Antystatyk, składnik

filmotwórczy

Polysorbate-20 Oksyetylenowany monoester kwasu

laurynowego i sorbitanu Surfaktant, emulgator

Propylene Glycol Glikol propylenowy-1,2 Nawilżacz Quaternium-15 Chlorek 3-chloroallilometenaminy Konserwant Quillaja Saponaria Ekstrakt saponin kwillai Botanicals Retinyl Palmitate Witamina E Dodatek Rosemary Ekstrakt rozmarynu Botanicals Saccharum Officinarium Ekstrakt z trzciny cukrowej Botanicals Sage Ekstrakt szałwii lekarskiej Botanicals Sodium Benzoate Benzoesan sodu Konserwant

Sodium C14-C16 Olefin

Sulfonate Sole sodowe sulfonianów α-olefin

C14÷C16 Surfaktant

Sodium Chloride Chlorek sodowy Regulator lepkości Sodium Cocoamphoacetate Pochodna imidazoliowa Surfaktant Sodium Cocoyl Glutamate Sole monosodowe N-acylowych

pochodnych kwasu L-glutaminowego i

kwasów oleju kokosowego

Surfaktant

Sodium Cocoyl Isethionate Sole sodowe estrów 2-sulfoetylowych

kwasów oleju kokosowego Surfaktant

Sodium Laureth Sulfate Sól sodowa siarczanu oksyetylenowanego

alkoholu laurylowego Surfaktant

Sodium Laureth-8 Sulfate Sól sodowa siarczanu oksyetylenowanego

alkoholu laurylowego Surfaktant

Sodium Methyl Cocoyl

Taurate Sole sodowe N-Metylotaurydów kwasów

oleju kokosowego Surfaktant

Sodium Oleth Sulfate Sól sodowa siarczanowanego oksyetylatu

alkoholu olejowego Surfaktant, emulgator

Sodium PCA Sól sodowa 5-okso-L- lub 5-okso-DL-

proliny Konserwant

Sodium Salicylate Salicylan sodu Konserwant Sweet Almond Oil Olej migdałowy Botanicals Tocopherol Acetate Witamina E Dodatek Trisodium EDTA Sól wodorotrisodowa EDTA Składnik chelatujący White Ginger Ekstrakt białego imbiru Botanicals Witch Hazel Ekstrakt leszczyny Botanicals Xanthan Gum Guma ksantanowa Regulator lepkości,

składnik wiążący Zinc Pyrithione Kompleks cynku z N-tlenkiem 2-merkapto-

pirydyny Konserwant

*) Emolient – środek łagodzący podrażnienia skóry

WYKONANIE ĆWICZEŃ Z PŁYNÓW DO MYCIA CIAŁA

Ćwiczenia laboratoryjne z płynów do mycia ciała i włosów polegają na wykonaniu zadań

z analizy handlowego szamponu do mycia włosów, płynnego mydła lub płynu do kąpieli

(zadania C i D) obejmujących typową charakterystykę zadanego przez osobę prowadzącą

handlowego (rynkowego) płynu oraz opracowanie własnej receptury płynu do mycia ciała i

scharakteryzowanie wykonanej laboratoryjnie próbki według tej receptury (zadania E i F).

Analiza preparatu handlowego

Zadanie C

1. Określenie barwy, zapachu i postaci fizycznej

Oznaczenia wykonuje się dla handlowego szamponu, płynnego mydła, płynu lub żelu do

kąpieli zadanego przez prowadzącego ćwiczenia. Barwę określa się wizualnie według normy

BN-74/6140-08/01. Zapach określa się organoleptycznie podając czy jest on łagodny, ostry,

owocowy, ziołowy, itp. Postać fizyczną określa się wizualnie podając, czy to jest ciecz o małej

lub podwyższonej lepkości, klarowna, mętna, zawierająca substancję perlizującą lub zmętniającą

itp.

2. Identyfikacja klasy i typu surfaktantów

Analizę jakościową surfaktantów w otrzymanym, handlowym płynie do mycia ciała

wykonuje się przy wykorzystaniu opisanych niżej metod jakościowych identyfikacji surfaktanów

w kompozycjach.

Metoda z błękitem metylenowym

Odczynniki:

1. Roztwór błękitu metylenowego

2. Roztwór 0,05 % surfaktantu anionoaktywnego

3. Chloroform

Wykonanie:

W probówce szklanej o poj. 25 cm3 z korkiem na szlif umieszcza się 8 cm3 roztworu

błękitu metylenowego oraz 5 cm3 CHCl3 i dodaje po kropli 0,05 % roztwór surfaktantu

anionoaktywnego, okresowo mieszając i odstawiając probówkę dla rozdzielenia się faz, aż do

dokładnego zrównania się intensywności zabarwienia fazy wodnej i fazy chloroformowej. Do

tak przygotowanego układu dwu faz o jadnakowym, niebieskim zabarwieniu dodaje się 2 cm3

ok. 20-krotnie rozcieńczonej wodą małej próbki analizowanej kompozycji użytkowej, całość

dokładnie miesza i odstawia dla rozdzielenia warstw.

Jeśli zabarwienie warstwy chloroformowej uległo pogłębieniu, przy prawie bezbarwnej

warstwie wodnej, to wskazuje na obecność surfaktantu anionoaktywnego w analizowanej

kompozycji. Mydła karbonowe nie są wykrywane, ponieważ odczynnik jest kwaśny.

Jeśli zabarwienie warstwy wodnej uległo pogłębieniu, to w analizowanej kompozycji jest

obecny surfaktant kationoaktywny. Surfaktanty amfoteryczne zachowują się w tej próbie zwykle

jako kationoaktywne (słaby efekt) z uwagi na kwaśny odczyn roztworu barwnika.

Jeśli obie warstwy posiadają w przybliżeniu taką samą intensywność zabarwienia (i

jednocześnie faza wodna ma mleczny wygląd), to w badanej próbce występuje surfaktant

niejonowy. Dla upewnienia się warto wykonać oznaczenie kontrolne z 2 cm3 wody zamiast

analizowanej kompozycji.

Metoda z błękitem metylenowym i kwasem siarkowym

W przypadku stwierdzenia obecności surfaktantu anionaktywnego w analizowanej formulacji

należy 5 g preparatu rozpuścić w 25 cm3 wody, dodać 20 cm3 0,5M roztworu H2SO4, ogrzewać

po chłodnicą zwrotną do wrzenia przez 1 godzinę i ponownie wykonać próbę na obecność

surfaktantu anionoaktywnego metodą z błękitem metylenowym. Wynik negatywny wskazuje, że

analizowany środek do mycia zawiera wyłącznie siarczany alkilowe jako surfaktanty

anionoaktywne (ulegają całkowitej hydrolizie przy ogrzewaniu z roztworem kwasu

mineralnego). Wynik pozytywny nie daje jednoznacznej odpowiedzi - siarczany i sulfoniany

alkilowe mogą występować obok siebie.

Metoda z rodanokobaltynem amonu

Odczynniki:

1. Roztwór rodanokobaltynu amonowego [(NH4)2Co(SCN)4]

Wykonanie:

Do 5 cm3 10-krotnie rozcieńczonej wodą małej próbki analizowanego środka do mycia

ciała dodaje się 5 cm3 roztworu rodanokobaltynu amonu, dokładnie miesza i pozostawia na 1

godzinę. W obecności niejonowego surfaktantu polioksyetylenowego roztwór zabarwia się na

niebiesko. W obecności surfaktantu kationoaktywnego wypada z roztworu niebieski osad a

roztwór przyjmuje czerwono-purpurowe zabarwienie. W przypadku niejednoznacznego wyniku

próby (np. wskutek intensywnego, niebieskiego zabarwienia analizowanego płynu do mycia)

korzystne jest dodanie 5 cm3 benzenu lub chloroformu, energiczne wymieszanie układu

dwufazowego i obserwowanie, czy warstwa organiczna zabarwia się na niebiesko. Zabarwienie

się warstwy organicznej na niebiesko jednoznacznie potwierdza obecność surfaktantu

niejonowego.

Metody z błękitem tymolowym. żółcienią metanilową i błękitem bromofenolowym

Odczynniki:

1. Roztwór błękitu tymolowego

2. Roztwór wodny żółcieni metanilowej

3. Roztwór błękitu bromofenolowego

4. 0.005N HCl

5. 0.1N HCl

6. Bufor octanowy o pH = 4,6

Wykonanie:

Do 2 cm3 0,005N HCl dodaje się 1-2 krople roztworu błękitu tymolowego, 2 cm3 ok 20-

krotnie rozcieńczonej, małej próbki analizowanego środka do mycia (roztwór badany) i

dokładnie miesza. Zmiana zabarwienia z czerwono-żółtego na czerwono-fioletowe wskazuje na

obecność surfaktantu anionoaktywnego w kompozycji.

Do 2 cm3 buforu octanowego o pH = 4,6 dodaje się 1-2 krople roztworu błękitu

bromofenolowego, 2 cm3 badanego roztworu i dokładnie miesza. Zmiana zabarwienia roztworu

z niebiesko-fioletowego na czysto niebieskie wskazuje na surfaktant kationoaktywny.

Do 2 cm3 0,1N HCl dodaje się 1-2 krople roztworu błękitu tymolowego, 2 cm3 badanego

roztworu i dokładnie miesza. Zmiana zabarwienia z czerwonego na żółte wskazuje na obecność

związku kationoaktywnego.

Surfaktanty niejonowe typu pochodnych polioksyetylenowych nie przeszkadzają w

powyższych oznaczeniach surfaktantów aniono- i kationoaktywnych. Odwrotna relacja nie jest

jednak prawdziwa i warto wykonać poniższe próby na obecność pochodnych polioksy-

etylenowych:

Do 2 cm3 0,1N HCl dodaje się 1-2 krople roztworu żółcieni metanilowej, 2 cm3 badanego

roztworu i dokładnie miesza. Zmiana zabarwienia z czerwonego na żółte wskazuje na surfaktant

niejonowy (lub także kationowy).

Do 2 cm3 buforu octanowego o pH = 4,6 dodaje się 1-2 krople błękitu bromofenolo-

wego, 2 cm3 badanego roztworu i dokładnie miesza. Zmiana zabarwienia z niebiesko-

fioletowego na zielone wskazuje na surfakatant niejonowy (lub także anionowy).

Metody z żółcienią metylową, benzydyną i metawanadanem sodu

Odczynniki:

1. Roztwór A

2. Roztwór B

3. Roztwór C

4. Roztwór wodny kwasu winowego 25 %

Wykonanie:

Do 10 cm3 ok. 20-krotnie rozcieńczonej wodą małej próbki analizowanego środka do

mycia ciała (roztwór badany) dodaje się 2 krople roztworu B i miesza Po sprawdzeniu pH za

pomocą papierka uniwersalnego, roztwór zakwasza się kwasem winowym jeśli potrzeba.

Następnie dodaje się 2 krople roztworu C i ponownie miesza. Ciemnozielone zabarwienie

roztworu wskazuje na obecność surfaktantu niejonowego (w nieobecności surfaktantów aniono-

i kationoaktywnych). Intensywnie purpurowe zabarwienie wskazuje na surfaktant

anionoaktywny typu sulfonianu. Jasnożółte zabarwienie wskazuje na obecność surfaktantu

anionoaktywnego typu siarczanu alkilowego. Mętne żółte zabarwienie wskazuje na surfaktant

kationoaktywny.

Do probówki z zabarwionym roztworem dodaje się dodatkowo 2 krople roztworu A i

miesza. Nie zmienione purpurowe zabarwienie wskazuje na surfaktant anionoaktywny typu

sulfonianu, wiśniowo-czerwone na surfaktant anionoaktywny typu siarczanu alkilowego,

ciemne, czerwono-brunatne na surfaktant niejonowy a pomarańczowe na surfaktant

kationoaktywny.

Metoda z KI3

Odczynniki:

1. Roztwór jodu w jodku potasu

Wykonanie:

Do 5 cm3 10-krotnie rozcieńczonej wodą małej próbki analizowanego środka do mycia

dodaje się 10 cm3 odczynnika i dokładnie miesza. Czerwono-brązowe lub szare zabarwienie

roztworu wskazuje na obecność niejonowych pochodnych polioksyetylenowych jak i niektórych

surfaktantów kationoaktywnych.

Metoda z odczynnikiem Dragendorffa

Odczynniki:

1. Roztwór KBiI4

2. Roztwór wodny BaCl2, 20 %.

Wykonanie:

Do mieszaniny 3 cm3 roztworu KBiI4 i 3 cm3 roztworu BaCl2 dodaje się 4 cm3 10 krotnie

rozcieńczonej wodą małej próbki analizowanego środka do mycia ciała. Pomarańczowy lub

pomarańczowo-czerwony osad wskazuje na obecność surfaktantu niejonowego typu pochodnej

polioksyetylenowej.

Metoda z jodkiem potasowym

Odczynniki:

1. KI

2. Lodowaty kwas octowy.

Wykonanie:

Do 2 cm3 roztworu 10-krotnie rozcieńczonej, małej próbki analizowanego środka do

mycia ciała dodaje się 0,5 g KI, 2 cm3 lodowatego kwasu octowego, dokładnie miesza i ogrzewa

na palniku. W obecności surfaktantów typu N-tlenków amin wydziela się jod barwiąc roztwór na

brunatno. Dla potwierdzenia wyniku oznaczenia wykonuje się próbę kontrolną stosując 2 cm3

wody destylowanej zamiast roztworu analizowanego środka do mycia ciała.

3. Oznaczanie własności pianotwórczych

Oznaczenie własności pianotwórczych wykonuje się za pomocą

aparatu Ross-Milesa, przedstawionym na zdjęciu obok, według normy BN-

86/6140-08/03.

Pomiary wykonuje się dla roztworu badanego płynu do mycia ciała o

stężeniu 10±0,05 g/dm3, przygotowanego w wodzie wodociągowej.

Przygotowuje się 1 dm3 roztworu, co wystarcza na wykonanie trzech

pomiarów, z których oblicza się średnie.

Przed wykonywaniem pomiarów cylinder pomiarowy aparatu i

roztwór badanego płynu do mycia ciała powinny być ogrzane do

temperatury pomiaru 37±20C (kolbę pomiarową z roztworem badanym

wstawia się do termostatu na ok. 10-15 minut). Z kolby pobiera się 50 cm3 roztworu i wlewa do

cylindra pomiarowego po ściance cylindra tak, aby nie spowodować spienienia się roztworu

(przy zamkniętym kraniku w dolnej części cylindra pomiarowego). Następnie napełnia się

ogrzanym roztworem do kreski jednomiarową pipetę szklaną o pojemności 200 cm3 z kranikiem

i umieszcza pipetę w uchwycie z tworzywa sztucznego na szczycie cylindra pomiarowego (jak

na zdjęciu). W celu napełnienia pipety szklanej do rurki pipety z kranikiem podłącza się pompkę

wodną, dolną rurkę (wylewkową) zanurza się w roztworze znajdującym się w zlewce o

pojemności 300 cm3 i kranikiem reguluje się podciśnienie w pipecie tak, żeby zasysany roztwór

badany nie ulegał spienieniu. Następnie otwiera się kranik pipety, koryguje pionowe ustawienie

pipety tak, aby strumień wypływającego roztworu dokładnie wpadał w środek powierzchni

roztworu znajdującego się w dolnej części cylindra pomiarowego. W momencie przerwania się

strumienia roztworu wypływającego z pipety włącza się sekundomierz (stoper) i mierzy

wysokość słupa piany za pomocą taśmy pomiarowej po 30 sekundach (h1) i po 5 minutach (h2).

Zdolność pianotwórczą (X), wyrażoną w cm3, oblicza się ze wzoru:

gdzie:

d – średnica wewnętrzna cylindra pomiarowego aparatu Rossa-Milesa, cm

h1 – odczytana wysokość słupa piany po 30 sekundach, cm.

Wskaźnik trwałości piany (X1), wyrażony w procentach, oblicza się ze wzoru:

100 h

h[%] X

1

21

gdzie:

h1 – odczytana wysokość słupa piany po 30 sekundach, cm

h2 – odczytana wysokość słupa piany po 5 minutach, cm.

4. Oznaczanie lepkości dynamicznej

Oznaczenie wykonuje się przy użyciu wiskozymetru Hoepplera

(zdjęcie obok) w temperaturze 25±010C. Pomiar polega na oznaczeniu

czasu opadania kulki szklanej lub metalowej w badanej cieczy,

znajdującej się w szklanej, termostatowanej rurze cylindrycznej

wiskozymetru. Ciecz znajdująca się w rurze pomiarowej nie może być

napowietrzona (banieczki powietrza rozproszone w badanym roztworze

utrudniają opadanie kulki w rurze pomiarowej i fałszują wyniki).

Przed wykonaniem właściwego pomiaru należy dobrać jedną z

kulek o numerach 1÷6 (patrz tabela KUGELN/BALLS/BOLUES dla

danego zestawu) tak, aby czas jej opadania w analizowanej cieczy, pomiędzy skrajnymi

kreskami na szklanej rurze pomiarowej wiskozymetru, mieścił się w zakresie 30÷300 sekund.

Następnie wykonuje się właściwy pomiar czasu opadania kulki (po odczekaniu ok. 10 minut na

wyrównanie się temperatury cieczy i kulki w rurze pomiarowej z temperaturą cieczy

termostatującej), przyjmując tśr z 3-4 pomiarów. Lepkość dynamiczną oblicza się ze wzoru:

K)dd(t[cP]21śr

gdzie:

η - lepkość dynamiczna, cP

4

hd]cm[ X 1

23

tśr. - średni czas opadania kulki, s

d1 - gęstość kulki, g/cm3

d2 - gęstość analizowanej cieczy, g/cm3 (należy przyjąć d2 = 1,00 g/cm3)

K - stała kulki, cP • cm3 • g–1• s–1

Wartości d1 i K odczytuje się z tabeli danych dla kulek podanych przez producenta

wiskozymetru.

UWAGA: Przed i po pomiarze szklaną rurę pomiarową wiskozymetru oraz kulkę należy

dokładnie umyć w wodzie, przemyć acetonem lub etanolem i wysuszyć.

Zadanie D

1. Oznaczanie pH

Oznaczenie wykonuje się według normy BN-74/6140-08/04 przy użyciu pehametru i

kombinowanej elektrody szklanej.

W kolbce pomiarowej o pojemności 100 cm3 odważa się 1±0,05 g badanego płynu do

mycia ciała, uzupełnia do kreski świeżo przegotowaną i ochłodzoną do temperatury pokojowej

wodą destylowaną i dokładnie miesza zawartość kolby dla uzyskania jednorodnego roztworu.

Roztworem tym napełnia się zlewkę o pojemności 25-50 cm3 i zanurza w tym roztworze

kombinowaną elektrodę szklaną podłączoną do uprzednio wykalibrowanego za pomocą

roztworu buforowego o pH = 4,00 pehametru. Po zanurzeniu elektrody pomiarowej pehametru,

odczyt wartości pH dokonuje się dopiero po ustabilizowaniu się układu pomiarowego (brak

istotnych zmian wartości pH na wyświetlaczu wartości pH pehametru). Należy wykonać do 5

odczytów wartości pH, z których oblicza się wartość średnią.

2. Oznaczanie zawartości surfaktantu anionoaktywnego

Oznaczenie wykonuje się metodą miareczkowania dwufazowego według normy

branżowej BN-85/6140-08/05 stosując roztwór 0,004 mol/dm3 Hyamine 1622 jako odczynnik

miareczkujący.

Do kolbki miarowej o pojemności 100 cm3 odważa się, na wadze analitycznej, z

dokładnością do 0,001 g 1 g analizowanego płynu do mycia ciała, rozpuszcza w wodzie

destylowanej, uzupełnia wodą roztwór w kolbie do kreski i dokładnie miesza przygotowywany

roztwór. Odmierza się pipetą jednomiarową 20 cm3 przygotowanego roztworu badanego płynu

do cylindra pomiarowego o pojemności 100 cm3 z korkiem na szlif, dodaje następnie

odmierzone cylindrami 25 ml: 10 cm3 wody destylowanej, 15 cm3 chloroformu, 10 cm3

wskaźnika mieszanego i po wymieszaniu zawartości cylindra miareczkuje się 0,004 mol/dm3

świeżo przygotowanym roztworem Hyamine 1622 {chlorek benzylodimetylo-2-[2-p(1,1,3,3-

tetrametylenobutylo)fenoksyetoksy]etyloamonio-wy}. W trakcie miareczkowania powstaje

emulsja w pobliżu punktu zmiareczkowania, która przy dalszym miareczkowaniu i wstrząsaniu

zawartości cylindra (przez intensywne wstrząsanie cylindrem zamkniętym doszlifowanym

korkiem lub kilkukrotnym obracaniem cylindra o 1800 dla dokładnego wymieszania faz w

trakcie miareczkowania) rozpada się. Punkt końcowy miareczkowania ustala się w momencie

całkowitego zaniku różowego zabarwienia dolnej warstwy chloroformowej i pojawienia się w

niej szaroniebieskiego zabarwienia. Jeśli za punkt zmiareczkowania przyjmie się czysto

niebieskie zabarwienie warstwy chloroformowej, to miareczkowana próbka jest

przemiareczkowana. Należy wykonać minimum 3 miareczkowania i do obliczeń

wykorzystać wartość średnią. Zawartość substancji aninoaktywnej X [%] w badanym płynie

do mycia ciała oblicza się ze wzoru:

m

MVc5,2[%] X H

gdzie:

cH – stężenie molowe roztworu Hyamine 1622 (M =466,0) obliczone z naważki, mol/dm3

V – objętość roztworu Hyamine 1622 zużytego do miareczkowani próbki, cm3

M – masa cząsteczkowa oznaczanej substancji anionoaktywnej, przyjąć M =420,0 g/mol

m – naważka badanego płynu do mycia ciała, g

2,5 – współczynnik przeliczeniowy (objętość kolby pomiarowej wziętej do przygotowa-

nia roztworu badanego płynu do mycia ciała/20)

3. Oznaczanie zawartości wody

Oznaczenie wykonuje się według normy branżowej BN-74/6140-08/13 przyjmując, że

analizowany płyn do mycia ciała nie zawiera alkoholu.

W kolbie destylacyjnej, okrągłodennej i jednoszyjnej na szlif o pojemności 250 cm3

odważa się 10 g analizowanego płynu do mycia ciała z dokładnością do 0,05g (należy

zanotować tarę kolby destylacyjnej). Następnie dodaje się do kolby 100 cm3 toluenu

wysyconego wodą, kamyczki wrzelne i umieszcza kolbę w koszu grzejnym. Wylot kolby łączy

się z odbieralnikiem pomiarowym (aparat Deana Starka), posiadającym zwymiarowany

zbiorniczek na destylat, odbieralnik łączy się z chłodnicą zwrotną (najlepiej spiralną lub z

podwójnym płaszczem wodnym) z podłączonymi wężami: doprowadzającym i

odprowadzającym wodę chłodzącą i włącza się zasilanie elektrycznego kosza grzejnego.

Napięcie zasilające kosz reguluje się tak, aby mieszanina w kolbie wrzała w sposób

umiarkowany, pary azeotropu woda-toluen skraplały się całkowicie w chłodnicy a skroplony

destylat napełnił całkowicie cześć kalibrowaną odbieralnika pomiarowego i następowało ciągłe

zawracanie się wydzielonej, górnej warstwy toluenowej w odbieralniku pomiarowym do kolby

destylacyjnej.

Destylację azeotropową prowadzi się tak długo, aż objętość wydzielonej wody w

odbieralniku pomiarowym (położenie granicy między fazami woda-toluen) nie ulegnie zmianie

w ciągu kolejnych 20-30 minut destylacji.

Po zakończeniu destylacji azeotropowej z kolby destylacyjnej, ze schłodzoną

zawartością, oddestylowuje się całkowicie toluen pod próżnią pompki wodnej, na próżniowej

wyparce rotacyjnej i na łaźni wodnej o temperaturze do 90-950C. Kolbę z zawartością po

oddestylowaniu toluenu waży się i określa masę pozostałości po azeotropowym oddestylowaniu

wody z badanej emulsji kosmetycznej.

Zawartość wody w płynie do mycia ciała oblicza się ze wzoru:

100m

V%X

gdzie:

X – zawartość wody w płynie do mycia ciała, % (m/m)

V – objętość wody w odbieralniku pomiarowym, cm3 ( 3OH cmg 1,0 d 2 )

m – naważka płynu do mycia ciała, g

oraz ze wzoru:

100m

m1%X 1

1

gdzie:

X1 – zawartość wody w płynie do mycia ciała, % (m/m)

m – naważka płynu do mycia ciała, g

m1 – masa pozostałości badanego płynu do mycia ciała po azeotropowym oddestylo-

waniu wody, g

4. Oznaczania chlorków w przeliczeniu na NaCl

Oznaczanie chlorków w przeliczeniu na NaCl wykonuje się według normy branżowej

BN-87/6140-08/12, nie stosując zobojętniania analizowanej próbki kwasem azotowym lub

wodorotlenkiem sodowym, opisanego punkcie 6. normy.

W erlenmajerce o pojemności 250÷300 cm3 odważa się 2 g analizowanego płynu do

mycia ciała, dodaje 50 cm3 wody destylowanej, 2,5 cm3 5 %-owego roztworu wodnego

chromianu potasowego i po dokładnym wymieszaniu zawartości erlenmajerki miareczkuje 0,10

N roztworem azotanu srebrowego do pierwszej, trwałej zmiany barwy roztworu miareczkowa-

nego z żółtej na żółto-brunatną (żółto-czerwonawa).

Zawartość chlorku sodowego XNaCl[%] oblicza się ze wzoru:

m

NV[%]X

844,5NaCl

gdzie:

V – objętość 0,10 N roztworu AgNO3 zużyta na miareczkowanie próbki, cm3

N – miano roztworu AgNO3, 0,10

M – masa analizowanej próbki, g.

Sporządzenie własnej kompozycji

Zadanie E

Przygotowanie próbki płynu do mycia wykonuje się poprzez zmieszanie na 100 g

produktu:

1. Surfaktantu podstawowego A (Sulforokanol L225/1) o c=25%............. 23,3 g

2. Surfaktantu pomocniczego B (Betaina) o c=30%................................... 3,9 g

3. NaCl w ilości około 5% wag, którą regulujemy lepkość układu………. ~5g

4. Woda …………………………………………………………………... do 100 g

4. Emolient ……………………………………………………………….. ok. 1÷2 %

5. Regulator pH …………………………………………………………... 1÷3 kropli

6. Konserwant ……………………………………………………………. q.s.

7. Środek zmętniający (według uznania) ..…... ………………………….. q.s.

8. Barwnik (roztwór wodny) …………………………………………….. q.s.

9. Kompozycja zapachowa ………………………………………………. q.s.

Wszystkie wyniki uzyskane w Części II laboratorium, dotyczącej handlowego i opracowanego

płynu do mycia ciała i włosów (szamponów do włosów, płynnych mydeł, płynów do kąpieli),

grupa opracowuje w formie sprawozdania na druku do sprawozdań i przekazuje prowadzącmuj

ćwiczenia.

Literatura źródłowa:

1. M.-E. Lange-Ernst, Kosmetyki naturalne, Geocenter International, Warszawa 1995

2. Ustawa o kosmetykach z dnia 30 marca 2001 (Dz. U. Nr 42, poz.473 z dnia 11.05.2001)