poradnik budowa sieci iii net

8/17/2019 Poradnik Budowa Sieci III NET

1/244

OSTATNIA MILA

BUDOWA I EKSPLOATACJA

TELEINFORMATYCZNEJ SIECI

DOSTĘPOWEJ

CZĘŚĆ III

Poradnik dla operatorów i samorządowców

Wiesław Baług, Jarosław Józik,Robert Mierzwiński, Jacek Oko, Andrzej Sobczak

Fundacja Wspomagania Wsi, Warszawa 2010


2/244

Praca zbiorowa pod redakcją Wiesława Baługa

Autorzy:Wiesław Baług

Jarosław JózikRobert MierzwińskiJacek OkoAndrzej Sobczak

Konsultacja merytoryczna: Jarosław M. Janiszewski i Marek KujawaRedakcja techniczna: Monika DolińskaKorekta językowa: Claudia Snochowska-Gonzalez i Monika DolińskaNakład: 2000 egz.

Publikacja bezpłatnaPublikacja została przygotowana we współpracy pomiędzyUrzędem Komunikacji Elektronicznej a Fundacją Wspomagania Wsi.

Publikacja powstała w ramach programu „Wieś aktywna. Budowaniespołeczeństwa informacyjnego e-VITA III”, snansowana zostałaze środków Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności.Operatorem programu jest Fundacja Wspomagania Wsi.

Wydawca:Fundacja Wspomagania Wsiul. Bellottiego 1,01-022 Warszawawww.witrynawiejska.org.pl

Druk i oprawa:Drukarnia UPI

Al. Bohaterów Września 900-973 Warszawawww.upi.pl

Wydanie I

PDF: 978-83-60600-67-2

© Fundacja Wspomagania Wsi, Warszawa 2010


3/244

3Szanowni Państwo,

Z wielką przyjemnością przedstawiam Państwu trzeci poradnikprzygotowany przy współpracy Fundacji Wspomagania Wsi, Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności i Urzędu Komunikacji Elektronicznej.Poradnik ten jest skierowany do wszystkich, którzy chcą świadczyćkomercyjne usługi telekomunikacyjne dla różnych grup klientów.Poruszamy szerzej kwestie, które we wcześniejszych edycjach porad-nika były zaznaczone tylko marginalnie. Do takich zagadnień należynp. organizacja systemu obsługi klienta, a w tym marketing, sprze-daż, kanały dystrybucji. Jeśli chcemy efektywnie obsługiwać klientów

i zapewnić im usługi na jak najwyższym poziomie, musimy zadbaćo ich potrzeby oraz odpowiednio opiekować się nimi po sprzedażyusług. Osiągnięcie wysokiego wskaźnika satysfakcji klientów nie jestzadaniem łatwym, ale kluczem do tego jest dobranie odpowiedniejoferty. W przedstawionym podręczniku znajdziecie Państwo odpo-wiedź na pytania związane z tym zagadnieniem. Warto też zapoznaćsię z rozdziałem poświęconym ekonomicznemu modelowaniu działal-ności operatorskiej czy też z rozdziałami opisującymi aspekty zarzą-dzania siecią telekomunikacyjną i jej bezpieczeństwem.

Mam nadzieję, że prezentowany poradnik przyczyni się w pośrednisposób do zwiększenia wydatkowania środków unijnych, przeznaczo-nych na rozwój sieci szerokopasmowych w Polsce. Fundusze te sąszansą dla naszego kraju na to, by dogonić szybko uciekający świat.Bez zbudowanych nowoczesnych sieci nie będziemy mieć możliwościrozwoju gospodarczego. Dlatego każdy, kto zdecyduje się na teleko-munikacyjną działalność operatorską, powinien mieć wsparcie z wieluźródeł. Jednym z nich jest Urząd Komunikacji Elektronicznej.

Życzę powodzenia w prowadzeniu działalności.

Z poważaniem

Anna StreżyńskaPrezes

Urzędu Komunikacji Elektronicznej


4/244


5/244

5

Spis treści

WSTĘP 11

ELEMENTY SIECI WARSTWY DOSTĘPOWEJ.1POJĘCIA I DEFINICJE 13

Struktura sieci szerokopasmowej1.1 14Sieć dostępowa1.2 17

ANALIZA RYNKU. OKREŚLENIE POPYTU2NA USŁUGI DOSTĘPU DO INTERNETU 23

Wyniki inwentaryzacji infrastruktury. Wykorzystanie2.1danych do planowania lokalizacji inwestycji 24Badanie popytu lokalnego rynku. Źródła informacji2.2 26Krajowe prognozy zapotrzebowania na usługi dostępu2.3do Internetu 30

ZAŁOŻENIA TECHNICZNE BUDOWY SIECI3DOSTĘPOWEJ UWZGLĘDNIAJĄCE WYNIKIANALIZY RYNKU 33

Wybór technologii budowy sieci3.1– technologie radiowe i kablowe 34

Lokalizacja głównych węzłów sieci.3.2Łącza do sieci krajowej 35Plan wdrożenia usług w projektowanej sieci3.3 38

Opracowanie usług dla odbiorcy3.3.1indywidualnego 38Opracowanie usług dla odbiorcy3.3.2instytucjonalnego/biznesowego 40

Wykorzystanie istniejącej infrastruktury technicznej3.4do budowy elementów sieci 41

Wykorzystanie kanalizacji teletechnicznej3.4.1i rurociągów kablowych innych operatorów 41Wykorzystanie kanalizacji ściekowej3.4.2i ogólnospławnej do prowadzenia kabliświatłowodowych 42Prowadzenie kabli światłowodowych3.4.3na podbudowie słupowej 43Instalacja elementów sieci radiowych3.4.4na istniejących obiektach 45

Integracja przedsięwzięcia z projektami związanymi3.5 46


6/244

6

PROJEKTOWANIE I BUDOWA4

SIECI DOSTĘPOWEJ 47

Opracowanie dokumentacji projektowej sieci4.1 48Projekty dla sieci radiowych4.1.1– aspekty techniczne i formalne 48Projekty budowlane i wykonawcze dla sieci4.1.2kablowych 51Przykładowe dokumentacje projektowe dla4.1.3elementów sieci radiowej i kablowej 53

Przebieg procesu budowy sieci4.2 56Budowa radiowych stacji bazowych4.2.1 57Budowa sieci kablowych w technologiach4.2.2doziemnych i napowietrznych 59Wykonywanie instalacji abonenckich4.2.3 64

MIĘDZYOPERATORSKA WYMIANA RUCHU IP5 67

Punkty międzyoperatorskiej wymiany ruchu5.1 71Korzyści wynikające z użytkowania węzła wymiany5.2ruchu IP 72Fizyczna organizacja węzła wymiany ruchu IP5.3 73Warunki przystąpienia do międzyoperatorskiego punktu5.4wymiany ruchu IP 74

EKONOMICZNE MODELOWANIE DZIAŁALNOŚCI6OPERATORSKIEJ DLA LOKALNYCH SIECI

DOSTĘPOWYCH 77Ceny detaliczne usług dostępu do Internetu6.1 78Składniki kosztów utrzymania sieci i świadczenia usług6.2dostępu do Internetu 79

Koszty korzystania z węzłów6.2.1międzyoperatorskiej wymiany ruchu 80Symulacja kosztów dostępu do zasobów6.2.2Internetu 82Koszty sprzedaży usług6.2.3 84

Opłaty i podatki6.2.4 84Koszty materiałów i energii6.2.5 87Koszty usług obcych6.2.6 87Koszty marketingu6.2.7 88Koszty zatrudnienia6.2.8 89

Kalkulacja przychodów ze sprzedaży usług6.3 89Przykładowy rachunek zysków i strat dla projektu6.4 92

RODZAJE USŁUG ŚWIADCZONYCH W SIECI7 95

Podstawowe usługi dostępu do Internetu7.1 96Usługi transmisji danych7.2 96Usługi telefonii internetowej w technologii VoIP7.3 99


7/244

7

ZASADY I ORGANIZACJA SPRZEDAŻY USŁUG8 101

Marketingowe narzędzia wsparcia sprzedaży8.1 103Przygotowanie i obsługa baz danych8.1.1 103Badania przedsprzedażowe i posprzedażowe8.1.2 104Kampanie marketingowe8.1.3(promocyjne i reklamowe) 105Materiały reklamowe8.1.4 105Akcje telemarketingowe8.1.5 107Organizacja spotkań wspierających proces8.1.6sprzedaży 107

Zarządzanie potencjałem rynku8.2 108Kanały sprzedaży usług8.3 109

Kanały dystrybucji8.3.1 111Sprzedaż bezpośrednia8.3.2 112Projektowanie działu sprzedaży8.3.3 112

Zarządzanie działem sprzedaży8.3.4 115Poprawa efektywności działu sprzedaży8.3.5 126Telemarketing8.4 127Biuro obsługi klienta8.5 130Sprzedaż pośrednia8.6 133Elektroniczne kanały dystrybucji8.7 135

Sprzedaż8.7.1 on-line 135Pozyskanie zlecenia8.7.2 137

Analiza funkcjonowania kanałów dystrybucji8.8 138Posprzedażowa współpraca z klientem8.9 140Budowa cenników usług8.10– odniesienie do konkurencyjnych ofert 142Oferty i działania promocyjne8.11 144

ORGANIZACJA SYSTEMU OBSŁUGI KLIENTÓW9 147

Główne elementy procesu obsługi klientów9.1 149Marketing9.1.1 149Sprzedaż9.1.2 150Obsługa klienta9.1.3 151

Tradycyjne spory pomiędzy działem sprzedaży9.1.4 i działem obsługi klienta 156Dokumenty formalne regulujące relacje z klientami9.2 156

Umowy o świadczenie usług9.2.1telekomunikacyjnych 157Klauzule niedozwolone (abuzywne)9.2.2w umowie o świadczenie usług 162Regulaminy świadczenia usług9.2.3 163Cenniki usług9.2.4 164Oświadczenia klientów9.2.5 166

Ochrona danych użytkowników usług9.3telekomunikacyjnych i tajemnica telekomunikacyjna 169Formy obsługi klientów w zależności od wielkości sieci9.4 172


8/244

8

Budowa organizacji w sieciach bardzo małych9.4.1(do 1000 użytkowników) 172Budowa organizacji w sieciach małych9.4.2(1000-5000 użytkowników) 173Budowa organizacji w sieciach średnich9.4.3(do 10000 użytkowników) 175

Budowa organizacji w sieciach9.4.4 powyżej 10000 użytkowników 176Biuro obsługi klienta: wirtualne czy zyczne?9.5 176Wykorzystanie strumienia zgłoszeń klientów9.6do planowania sieci 177Techniczne wsparcie klientów przez9.7biuro obsługi klientów 178Fakturowanie usług9.8 179Skuteczne metody windykacji należności9.9 180Obowiązki operatora związane z obsługą reklamacji9.10abonenckich 182Zarządzanie relacjami z klientem z wykorzystaniem9.11systemu informatycznego CRM 183

SERWIS SIECI. TECHNICZNA OBSŁUGA10UŻYTKOWNIKÓW SIECI 187

Organizacja serwisu w zależności od wielkości sieci10.1 188Ustalenie poziom10.2 u jakości usług (SLA – ang. Service Level

Agreement ) dla usług w sieci 190

Techniczne wyposażenie pracowników obsługi10.3 191Organizacja przepływu zgłoszeń pomiędzy10.4biurem obsługi klientów a pracownikami serwisu 192Informatyczne systemy zarządzania siecią10.5i nadzoru nad nią 193Systemy paszportyzacji i ewidencji elementów sieci10.6 194Współpraca z jednostkami z otoczenia sieci10.7 195

Zespół uzgadniania dokumentacji projektowej10.7.1 195Dostawcy usług hurtowego dostępu10.7.2do Internetu 196Dostawcy urządzeń i materiałów10.7.3eksploatacyjnych 196

BEZPIECZEŃSTWO W SIECI. OCHRONA11ZASOBÓW SIECI 202

Planowanie potrzeb związanych z bezpieczeństwem11.1 203Ocena ryzyka11.1.1 203Zagrożenia oraz słabe punkty11.1.2 104Analiza kosztów i zysków11.1.3 104

Mechanizmy bezpieczeństwa dotyczące funkcjonowania11.2 sieci 205Ochrona urządzeń infrastruktury technicznej11.3 206


9/244

9

ZARZĄDZANIE SIECIĄ12 209

Funkcje zarządzania siecią i elementami sieci12.1 210Funkcje zarządzania usługami12.2 212Numeracja IP. Pozyskiwanie numeracji12.3i gospodarka nią 212Numeracja telefoniczna dla potrzeb usługi telefonii12.4pakietowej VoIP 213Archiwizacja i replikacja danych12.5 215System monitoringu i analizy zdarzeń w sieci12.6 216

OBOWIĄZKI LOKALNEGO OPERATORA WOBEC13ORGANÓW NADRZĘDNYCH 219

JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO14W ROLI OPERATORA TELEKOMUNIKACYJNEGO 223

PRZYKŁADY GMINNYCH SIECI DOSTĘPOWYCH15 227

Przypadek 1. Gminna sieć światłowodowo-radiowa15.1 228Przypadek 2. Gminna sieć radiowa15.2 231Przypadek 3. Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu15.3(eInclusion) 232Przypadek 4. Komercyjna sieć dostępowa na obszarze15.4trzech gmin 234

SPIS ILUSTRACJI 237

SPIS TABEL 239

O AUTORACH 241


10/244

10


11/244

11

Wstęp

Przyznanie Polsce unijnych środków pomocowych dało początekrozległym inwestycjom telekomunikacyjnym. Te inwestycje umożli-wią zbudowanie szerokopasmowej infrastruktury telekomunikacyjnejw miejscowościach wiejskich, które do tej pory znajdowały się na

skraju obszaru cyfrowego lub daleko poza nim. Samorządy, jako be-necjenci unijnych programów, będą starały się zbudować sieć szero-kopasmową tam, gdzie jest ona najbardziej potrzebna, docierając jaknajbliżej przyszłych użytkowników – oczekujących na usługi miesz-kańców. Sieci szkieletowe i dystrybucyjne budowane w ten sposóbnie kończą się jednak gniazdkiem u abonenta. Do tego potrzebna jest

jeszcze sieć dostępowa.Dwie pierwsze części poradnika (Budowa sieci szerokopasmowych.

Planowanie i przygotowanie koncepcji 1 oraz Budowa sieci szerokopa-smowych. Projekt techniczny, budowa i eksploatacja sieci 2) przed-

stawiały tworzenie sieci od fazy planowania do eksploatacji i doty-czyły warstwy szkieletowej i dystrybucyjnej. Celem trzeciej częściporadnika jest pokazanie problemów (i ich rozwiązań) dotyczącychostatniego poziomu sieci, to znaczy warstwy dostępowej, obejmu-

jącej także abonenta i nazywanej czasami „ostatnią milą”. Poradnikzawiera informacje, które, zdaniem autorów, powinny być pomoc-ne zarówno dla samorządów, jak i dla przedsiębiorców planującychbudowę lub rozwój istniejących sieci dostępowych. Planowanie, pro-

jektowanie i budowa takich sieci przypomina analogiczne etapy two-

rzenia sieci innych warstw, opisane w poprzednich częściach poradni-ka, dlatego też w tej części skupiono się na specycznych aspektachsieci „ostatniej mili”. Opisano przygotowanie projektu, zarówno odstrony technicznej, jak i biznesowej; omówiono zagadnienia zwią-zane z analizą rynku, na którym planowane jest świadczenie usługdostępu do Internetu; przedstawiono projekcje biznesowe działal-ności operatorskiej. Przy omawianiu problemów związanych z budo-wą sieci przedstawiono preferowane technologie, tak kablowe, jaki radiowe; zaprezentowano również urządzenia stosowane w sieciachdostępowych. Szczegółowo został omówiony proces eksploatacji sieci

– serwis, zarządzanie, współpraca międzyoperatorska. Wiele miejscapoświęcono w poradniku sprawom związanym z pracą z klientami,z ich pozyskaniem, obsługą, utrzymaniem, ale także z rozliczeniemświadczonych im usług i windykacją należności. Przedmiotem uwa-gi w poradniku są również zagadnienia związane z budową i orga-nizacją przedsiębiorstwa działającego jako operator telekomunika-cyjny dostarczający usługi dostępu do Internetu. W końcowej części

1 Budowa sieci szerokopasmowych. Planowanie i przygotowanie koncepcji , red. J. Janiszewski. Fundacja

Wspomagania Wsi, Warszawa 2008. Publikacja w wersji elektronicznej dostępna jest na stronie www.inter -netnawsi.pl.2 Eugeniusz W. Gaca, Krzysztof J. Heller, Paweł M. Marchelek, Budowa sieci szerokopasmowych. Projekt tech-

niczny, budowa i eksploatacja sieci . Fundacja Wspomagania Wsi, Warszawa 2009. Publikacja w wersji elektronicznej dostępna jest na stronie www.internetnawsi.pl.


12/244

12

przedstawione zostały studia przypadku – opisy powstawania rzeczy-wistych, lokalnych sieci „ostatniej mili”.

Zamiarem autorów było przygotowanie opracowania uniwersal-nego, przydatnego zarówno podmiotom rozpoczynającym swoją ak-tywność na rynku usług telekomunikacyjnych, jak i tym, którzy takądziałalność już prowadzą, lecz potrzebują dodatkowej wiedzy do jej

rozwoju. Dzięki lekturze poradnika łatwiej będzie uniknąć błędówprzy planowaniu lub rozwoju działalności operatorskiej i zapoznaćsię z gotowymi, sprawdzonymi rozwiązaniami. Z tego powodu treśćniektórych rozdziałów może okazać się dla części Czytelników zbytoczywista, a dla innych nadto skomplikowana i obszerna. Jednakżenawet najmniejszy, początkujący operator ma szansę rozwinąć swojąsieć przynajmniej do wielkości pozwalającej na przyłączenie dziesię-ciotysięcznego abonenta. Życząc tego Czytelnikom, mamy nadzieję,że poradnik, który przygotowaliśmy, tę drogę ułatwi.


13/244

13

Elementy sieci warstwy1.dostępowej. Pojęcia i denicje

Rozdział zawiera opisy podstawowych pojęć technicznych zwią- zanych z sieciami szerokopasmowym. Umiejscawia sieć dostępowąw ogólnej strukturze sieci.


14/244

14

E l e m e n

t y s

i e c

i w a r s

t w y

d o s

t ę p o w e

j . P o

j ę c

i a i d e

f n

i c j e

Struktura sieci szerokopasmowej1.1

W latach osiemdziesiątych opracowany został siedmiowarstwowymodel odniesienia opisujący przepływ informacji pomiędzy poszcze-gólnymi warstwami systemu telekomunikacyjnego. W oparciu o ideęmodeli wielowarstwowych powstawały denicje kolejnych protokołówi systemów telekomunikacyjnych. Zmiana idei organizacji dostępuużytkowników końcowych do usług oferowanych przez systemy te-lekomunikacyjne spowodowała zmianę w określaniu struktury syste-mów i sieci telekomunikacyjnych.

Rys. 1. Hierarchiczny model sieci


15/244

15

E l e m e n

t y s

i e c

i w a r s

t w y

d o s

t ę p o w e

j . P o

j ę c

i a i d e

f n

i c j e

Obecnie najbardziej popularnym sposobem organizacji sieci, obokklasycznego siedmiowarstwowego modelu odniesienia OSI ISO, jestmodel hierarchii trój- i dwuwarstwowej. W modelu tym przyjmuje siępodział na następujące warstwy, różniące się między sobą ze wzglę-du na funkcje elementów sieci wchodzących w skład poszczególnychwarstw:

warstwa dostępowa – realizująca funkcje dostarczania usług użyt-• kownikom końcowym;warstwa dystrybucyjna (agregacji) – realizująca funkcje dystrybu-•cji usług sieciowych – ta warstwa znajduje się pomiędzy warstwądostępu do sieci a warstwą szkieletową;warstwa szkieletowa (przełączania) – realizująca funkcje przełą-•czania i komutacji, zapewniająca szybkie połączenia między punk-tami dystrybucji.

Na rys. 1 przedstawiono hierarchiczny model sieci.

Wraz z pojawieniem się systemów transmisji danych o dużychprzepływnościach oraz kształtowaniem się cyfrowych rozwiązań naobszarze pętli abonenckiej, przyjęto podział sieci telekomunikacyjnejna trzy warstwy funkcjonalne (rys. 2):

Warstwa dostępowa• , która służy do dostarczania usług użyt-kownikom końcowym. Najczęściej stanowi skręconą parę miedzia-nych przewodów. W przypadku większych przepływności stosujesię czasem światłowód, a przy transmisji sygnałów TV – kabel kon-centryczny. Czasami w warstwie dostępu stosuje się też zwielokrot-nianie, lecz podstawowym interfejsem do warstwy przełączająceji centralnej warstwy transmisyjnej jest główny punkt rozdzielczy(ramka dystrybucji) MDF (ang. Main Distribution Frame), w któ-rym wykonane są zyczne połączenia między parami przewodów.Centralna warstwa transmisyjna sieci• , którą stanowią cyfro-we systemy transmisyjne. Warstwa ta znana jest, w zależnościod stosowanej technologii, pod nazwą PDH (ang. PlesiochronousDigital Hierarchy ) lub SDH (ang. Synchronous Digital Hierarchy ).Opiera się na standardach zaprojektowanych początkowo do prze-syłania mowy za pomocą sygnałów cyfrowych. Ma ona najczęściej

sztywny system zwielokrotniania i nie jest zoptymalizowana podwzględem elastycznego dzielenia pasma pomiędzy różne klasyruchu, generowane przez nowo tworzone aplikacje, które będąprawdopodobnie dominować przy wykorzystywaniu pasma trans-misji w nadchodzących dekadach.Warstwa przełączania• , która jest stosowana w celu udostępnia-nia szeregu usług komutowanych, ograniczonych obecnie do mak-symalnej szybkości bitowej 64 kb/s (cyfrowy odpowiednik kanałumowy). Istnieją trzy podstawowe niezależne usługi tego rodzaju:dwie z komutacją łączy, czyli PSTN i ISDN, które są częściowozintegrowane, oraz jedna z komutacją pakietów, PDN. Warstwaprzełączania jest też stosowana przy zapewnianiu funkcji połączeńwzajemnych dla pewnych usług dzierżawionych.


16/244

Transmisja

PDH/SDH

Prze³¹czanie

ATM

Prze³¹czanie

(komutacja)

PSTN/ISDN

Standardoweus³ugi

telefoniczne

Standardoweus³ugi

telefoniczne

Us³ugi

ruchome W a r s t w a

d o s t e p o w a

W a r s t w a

t r a n s m i s y j n a

W a r s t w a

p r z e ³ ¹ c z a n

i a

16

E l e m e n

t y s

i e c

i w a r s

t w y

d o s

t ę p o w e

j . P o

j ę c

i a i d e

f n

i c j e

Rys. 2. Warstwy funkcjonalne sieci telekomunikacyjnej

Do budowy sieci szerokopasmowej mogą zostać wykorzystane róż-norodne techniki. Ewolucja technik transmisji cyfrowej i dynamicznywzrost popularności protokołu IP spowodowały, iż przyjęty powyżejmodel trójwarstwowy przedstawiany jest w odniesieniu do techniktransmisji danych. W modelu sieci szerokopasmowej model stanowią(odnosząc się do hierarchii struktury zycznej) trzy podstawowe war-stwy (zob. rys. 3):

Sieć szkieletowa (rdzeniowa)• , która ma za zadanie zapewnie-nie optymalnej transmisji danych między lokalizacjami. Najczęściej jest budowana jako bardzo szybka sieć przełączana. Infrastrukturasieci szkieletowej (zwanej również rdzeniową) winna się charakte-ryzować nadmiarowością połączeń w celu zapewnienia wymaga-nego poziomu niezawodności (zapewnienie stabilności i szybkościdziałania sieci w przypadku awarii łączy lub urządzeń).Sieć dystrybucyjna (agregacyjna)• , która ma za zadanie za-pewnienie łączności w oparciu o określone (zdeniowane) regu-ły. W warstwie dystrybucji zagregowane są węzły dystrybucyjne

(ang. wiring closets) wykorzystujące przełączniki do oddzieleniagrup roboczych i izolowania problemów sieciowych w środowiskusieci dostępowej. Na tej samej zasadzie warstwa dystrybucyjnaagreguje połączenia sieci rozległej na krawędzi sieci dostępoweji zapewnia łączność opartą na określonych zasadach.Sieć dostępowa• , która ma za zadanie zapewnienie użytkownikomdostępu do usług i sieci. Urządzenia dostępowe działają w drugiejwarstwie modelu OSI/ISO i udostępniają usługi działające w tejwarstwie. Głównym zadaniem urządzeń segmentu sieci dostępo-

wych jest dołączanie do sieci użytkowników końcowych (realizowa-ne przy założeniach niskich kosztów i dużej liczbie obsługiwanychportów). W warstwie dostępu z reguły znajdują się przełączaneurządzenia LAN z portami zapewniającymi łączność ze stacjami


17/244

Sieæ szkieletowa Sieæ dystrybucyjna Sieæ dostêpowa 17

E l e m e n

t y s

i e c

i w a r s

t w y

d o s

t ę p o w e

j . P o

j ę c

i a i d e

f n

i c j e

roboczymi i serwerami. W środowisku WAN warstwa ta może da-wać telepracownikom lub zdalnym stanowiskom dostęp do siecikorporacyjnej za pomocą technologii WAN.

Rys. 3. Struktura trzywarstwowa sieci

W niektórych przypadkach stosuje się model dwusegmentowy(dwuwarstwowy), składający się z dwóch zasadniczych elementów,zwanych segmentami sieci (zob. rys. 4):

sieci szkieletowej (rdzeniowej) – zbudowanej z segmentów dale-•kosiężnego i brzegowego;sieci dostępowej – zbudowanej z segmentów dystrybucyjnego i lo-•kalnego.

Rys. 4. Struktura dwusegmentowa sieci

W każdej z wymienionych warstw obu modeli można stosować za-równo techniki przewodowe, jak i radiowe.

Sieć dostępowa1.2Pojęcie systemów i sieci dostępowych pojawiło się stosunkowo

niedawno. Dotychczas abonent łączył się z najbliższym węzłem tele-komunikacyjnym za pomocą zwykłej pary miedzianych przewodów.Odcinek sieci między węzłem a urządzeniem użytkownika zaczął na-bierać szczególnego znaczenia w miarę rozszerzenia zakresu usługświadczonych przez sieci telekomunikacyjne. Odcinek ten zwany jestsiecią dostępową bądź systemem dostępowym.

Zmiany w technikach organizacji dostępu użytkowników końco-

wych do usług telekomunikacyjnych sprawiły, że pojawiła się grupanowych pojęć związanych z infrastrukturą telekomunikacyjną:Dostęp abonencki• – jest to infrastruktura telekomunikacyjnaobejmująca środki transmisyjne i sposób dostępu abonenta dosieci telekomunikacyjnej analogowej lub cyfrowej.


18/244

18

E l e m e n

t y s

i e c

i w a r s

t w y

d o s

t ę p o w e

j . P o

j ę c

i a i d e

f n

i c j e

„Ostatnia mila”• – to odcinek pomiędzy węzłem sieci szkieletowo-dystrybucyjnej a użytkownikiem końcowym.Dostęp szerokopasmowy• – jest to wspólna nazwa różnych tech-nik przekazu (przewodowych, radiowych, optycznych i w podczer-wieni), umożliwiających użytkownikowi końcowemu dostęp do in-formacji z przepływnością nie mniejszą niż 2 Mbit/s3. Obejmuje

obecnie wiele rozwiązań o szerokim paśmie przenoszenia.Sieć dostępowa• – jest to zdeniowany w zaleceniu ITU-T G.9024zbiór środków teleinformatycznych, obejmujący urządzenia komu-nikacyjne i różnorodne media transportowe (przewodowe i bez-przewodowe) mające zdolność przenoszenia usług telekomunika-cyjnych między węzłem usługowym a urządzeniem abonenckim.System dostępowy• – jest to ta część systemu telekomunikacyj-nego, która przekazuje użytkownikowi informację bez jej inter-pretacji. Główną funkcją współczesnych systemów dostępowychdziałających w sieciach dostępowych AN (ang. Access Network )

jest dostarczenie do węzła udostępniania usług POP (ang. Point ofPresence) w jak najbardziej skuteczny sposób sygnałów od abo-nenta.OSI• (ang. Open System Interconnection) lub Model OSI (pełnanazwa ISO OSI RM, ang. ISO OSI Reference Model – model od-niesienia łączenia systemów otwartych) – jest to standard zde-niowany przez ISO oraz ITU-T, opisujący strukturę komunikacjisieciowej. Model ISO OSI RM jest traktowany jako model odniesie-nia (wzorzec) dla większości rodzin protokołów komunikacyjnych.

Podstawowym założeniem modelu jest podział systemów siecio-wych na siedem warstw (ang. layers), współpracujących ze sobąw ściśle określony sposób. Dla Internetu sformułowano uprosz-czony, stosowany powszechnie, Model TCP/IP, który ma tylko 4warstwy.xDSL• (ang. x Digital Subscriber Line) to zbiorowy termin wszyst-kich technologii cyfrowych linii abonenckich, używających wieluschematów modulacji w transmisji danych przez symetryczne li-nie miedziane. „X” w nazwie jest zamiennikiem początkowej litery,pod jaką ukrywa się dana specykacja (np. ADSL, HDSL itp.).

Samo pojęcie sieci dostępowej związane jest z rozwojem syste-mów cyfrowych. Początkowo sieci dostępowe zbudowane były głów-nie z kabli z parami przewodów miedzianych. Były projektowane dlaanalogowych usług głosowych o paśmie częstotliwości 3,4 kHz, przydługości przyłącza abonenckiego do około 10 km (struktura tradycyj-nej sieci dostępowej przedstawiona została na rys. 5).

3 Taka przepływność została przyjęta w denicji łączy szerokopasmowych w wytycznych dotyczących pro-gramu POIG, Działanie 8.4 – Zapewnienie dostępu do Internetu na etapie „ostatniej mili”.4 ITU (ang. International Telecommunication Union) – Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny. Standard

ITU-T G.902 opisuje ogólną architekturę sieci dostępowej oraz realizację, za jej pośrednictwem, różnych usług.Na jego podstawie tworzy się wszelkie rekomendacje dotyczące sieci dostępowych.


19/244

19

E l e m e n

t y s

i e c

i w a r s

t w y

d o s

t ę p o w e

j . P o

j ę c

i a i d e

f n

i c j e

Rys. 5. Struktura tradycyjnej sieci dostępowej

Miejsce analogowych usług głosowych, telefaksów i analogowego,wdzwanianego dostępu do Internetu (ang. dial-up) zaczęły zajmowaćtechniki i usługi związane z cyfrową pętlą abonencką (ISDN BRA,ISDN PRA). Powstała wówczas modykacja tradycyjnej sieci dostępo-wej w kierunku sieci opartej o poszczególne punkty dystrybucji sieci.Struktura sieci dostępowej o takiej organizacji została przedstawionana rys. 6.

Rys. 6. Struktura przewodowej sieci dostępowej


20/244

20

E l e m e n

t y s

i e c

i w a r s

t w y

d o s

t ę p o w e

j . P o

j ę c

i a i d e

f n

i c j e

Zmiany w technice budowy sieci abonenckiej, a w konsekwencjiw całym obszarze sieci odpowiedzialnym za realizację dostępu użyt-kowników do usług, ukształtowały strukturę ogólną sieci dostępo-wej.

Rys. 7. Struktura sieci dostępowej według zalecenia G.902

W miarę rozwoju techniki cyfryzacji pętli abonenckiej, upowszech-niania się techniki IP oraz wzrostu oczekiwań użytkowników zaczęłysię pojawiać nowe usługi, stopniowo wprowadzające szerokopasmo-wy dostęp do Internetu. Dzięki temu zaczęła być możliwa realizacjausług telewizji cyfrowej, w tym wysokiej rozdzielczości HDTV (ang.High Denition Television), gier sieciowych i innych usług, wymaga-

jących łącza stałego o przepływności do abonenta (ang. downstream)

co najmniej 10 Mbit/s.Pojawiło się pojęcie dostępu szerokopasmowego, odnoszącego siędo zycznego połączenia pomiędzy wyposażeniem terminala użyt-kownika końcowego (szybki modem, komputer multimedialny, przy-stawka set-top box, antena) a siecią komunikacyjną (np. najbliższymwęzłem dostępowym).

Ze względu na zastosowane medium transmisyjne można zde-niować wiele typów dostępu do usług telekomunikacyjnych. Spośródnich najbardziej znanymi są:

analogowy dostęp przewodowy;•

cyfrowy dostęp przewodowy;•dostęp optyczny;•dostęp hybrydowy;•dostęp bezprzewodowy;•sieci radiowe;•sieci przywoławcze;•sieci trankingowe;•analogowy dostęp komórkowy;•cyfrowy dostęp komórkowy;•

dostęp satelitarny.•


21/244

Kontrolersieci

Kontrolerstacji

bazowych

Kontrolerstacji

bazowych

Weze³komutacyjny

Stacjabazowa

Stacjabazowa

Stacjabazowa

Kontroler

stacjibazowych

Terminaldostêpowy

21

E l e m e n

t y s

i e c

i w a r s

t w y

d o s

t ę p o w e

j . P o

j ę c

i a i d e

f n

i c j e

Alternatywą dla sieci dostępowych opartych o kable miedziane sąradiowe sieci dostępowe. Rozwiązania bezprzewodowe są stosowanew miejscach, w których:

budowa sieci przewodowych jest trudna (silnie zurbanizowane ob-•szary miast czy całych aglomeracji, tereny trudno dostępne itd.)lub ekonomicznie nieuzasadniona;

istnieje konieczność bardzo szybkiego uruchomienia łączności lub• przedsięwzięcie ma charakter czasowy (obsługa spotkań konfe-rencyjnych, targów, imprez sportowych lub wydarzeń kulturalnychorganizowanych na wolnym powietrzu itp.).

Istnieje wiele różnych rozwiązań systemów RDA (radiowego do-stępu abonenckiego), a architektura warstwy dostępowej zawierarozwiązania techniczne, które przedstawiono na rys. 8 i rys. 9.

Rys. 8. Struktura bezprzewodowego systemu dostępowego


22/244

22

E l e m e n

t y s

i e c

i w a r s

t w y

d o s

t ę p o w e

j . P o

j ę c

i a i d e

f n

i c j e

Rys. 9. Architektura systemów dostępowych


23/244

23

Analiza rynku.2.Określenie popytu na usługi

dostępu do Internetu

W poprzednim rozdziale zostały przedstawione teoretyczne pod -stawy struktury sieci „ostatniej mili”. Pozwoli nam to teraz przybliżyć

zagadnienia związane z przygotowaniem przedsięwzięcia budowy lo-kalnej sieci operatorskiej. Ten rozdział traktuje o pierwszych krokachw projekcie: o przygotowaniu danych.


24/244

24

A

n a

l i z a r y n

k u

. O k r e

ś l e n

i e p o p y

t u n a u s

ł u g

i d o s

t ę p u

d o

I n t e r n e

t u

Wyniki inwentaryzacji infrastruktury. Wykorzystanie2.1danych do planowania lokalizacji inwestycji

Jak napisaliśmy w pierwszej części poradnika, „inwentaryzacja za-sobów polega na zebraniu i uporządkowaniu informacji o istniejącychna obszarze planowanego przedsięwzięcia sieciach transmisyjnychlub elementach infrastruktury telekomunikacyjnej, które mogłyby byćwykorzystane w projektowanej sieci” 5. Wynikiem prac inwentaryza-cyjnych są także zestawienia danych określających podaż usług sze-rokopasmowego dostępu do Internetu na badanym obszarze. W za-leżności od dostępności usług w poszczególnych miejscowościach naterenie badanego obszaru, miejscowości te są grupowane w trzechkategoriach: „białe”, „szare” i „czarne” (obszary BSC). Znaczenie tegopodziału według różnych źródeł nie jest niestety jednoznaczne. Chcączatem wykorzystać dane inwentaryzacyjne do planowania własnychzamierzeń inwestycyjnych, operator powinien dokładnie zapoznać się

z denicjami kategorii obszarów przyjętymi przez wykonawcę inwen-taryzacji infrastruktury.Komisja Europejska przedstawiła swoje stanowisko, deniujące

między innymi klasykację obszarów, w „Wytycznych wspólnotowychw sprawie stosowania przepisów dotyczących pomocy państwa w od-niesieniu do szybkiego wdrażania sieci szerokopasmowych” 6. Wedługtego dokumentu, obszary „białe” to „obszary, gdzie łączność szero-kopasmowa nie jest obecnie dostępna i gdzie prywatni inwestorzynie planują wdrażać takiej infrastruktury w najbliższej przyszłości”.Obszary „szare” to z kolei obszary, „na których świadczy usługi tyl-ko jeden operator sieci szerokopasmowej”, a zatem „infrastrukturaszerokopasmowa objęta jest wciąż faktycznym monopolem, jeśli nieoferuje się przystępnych cenowo ani odpowiednich usług zaspakaja-

jących potrzeby obywateli lub użytkowników biznesowych oraz niesą dostępne inne środki, zakłócające funkcjonowanie rynku w mniej-szym stopniu (w tym regulacja ex ante), które mogłyby doprowa-dzić do osiągnięcia tego samego celu”. Jako obszary „czarne” uzna-

je się natomiast strefy geograczne, na których „działa co najmniejdwóch operatorów sieci szerokopasmowych, a usługi dostępu szero-

kopasmowego są świadczone w warunkach konkurencji (konkurencjaoparta na infrastrukturze)”. Przy tak przyjętych denicjach najmniejryzykownym obszarem, na którym można planować inwestycję, jestobszar „biały”, natomiast obszar, na którym przyszłego inwestoraczeka na pewno walka konkurencyjna, to obszar „czarny”.

Wyniki przeprowadzonych inwentaryzacji infrastruktury są doku-mentami jawnymi. Dokumenty te są publikowane na stronach in-ternetowych urzędów marszałkowskich poszczególnych województw.Zawierają dane o występującej na terenie województwa infrastruktu-rze telekomunikacyjnej możliwej do wykorzystania przy planowaniu

5 Budowa sieci szerokopasmowych. Planowanie i przygotowanie koncepcji, red. J. Janiszewski. FundacjaWspomagania Wsi, Warszawa 2008, s. 128.

6 Tekst „Wytycznych…” dostępny jest na stronie: www.uke.gov.pl.


25/244

25

A

n a

l i z a r y n

k u

. O k r e

ś l e n

i e p o p y

t u n a u s

ł u g

i d o s

t ę p u

d o

I n t e r n e

t u

sieci, a także informacje dotyczące podaży usług dostępu do Internetuw poszczególnych miejscowościach. Te z wyników inwentaryza-cji, które zostały przyjęte i zatwierdzone przez Ministerstwo SprawWewnętrznych i Administracji, ogłaszane są także na stronie MSWiA.Najczęściej wykonawcy inwentaryzacji przyjmują bardziej precyzyjnądenicję obszarów BSC i dzięki temu wyniki inwentaryzacji mogą być

cenną wskazówką przy planowaniu popytu na przyszłych obszarachinwestycyjnych.Wykorzystanie wyników inwentaryzacji jest konieczne, gdy inwe-

stor przy budowie sieci dostępowej zamierza korzystać z donansowa-nia z programów pomocowych, a zwłaszcza z Programu OperacyjnegoInnowacyjna Gospodarka, Działanie 8.4. Zgodnie z wymaganiami tegoprogramu inwestycja może być prowadzona wyłącznie na obszarach

„białych” i „szarych”, a dokładnie w miejscowościach, w których „niefunkcjonuje ogólny dostęp do szerokopasmowego Internetu o szyb-kości transferu danych co najmniej 2 Mb/s” 7. W wynikach inwentary-zacji znajdują się listy miejscowości w województwie, pogrupowanewedług kwalikacji BSC. Nie należy jednak wykorzystywać tych infor-macji zupełnie bezkrytycznie. Inwentaryzacja została przeprowadzo-na co najmniej kilkanaście miesięcy wcześniej, zebrane dane mogłysię więc zmienić, a wyniki nie są aktualizowane. Również sama me-todologia zbierania informacji i opracowywania wyników, opierającasię często na metodach statystycznych, nie gwarantuje ich absolutnejpewności. Dowodzi tego wiele uwag zgłaszanych przez przedstawicie-li samorządów terytorialnych po opublikowaniu wyników inwentary-

zacji, w których to uwagach kwestionują oni przedstawiony w inwen-taryzacji stan infrastruktury, a zwłaszcza podaż usług.Przystępując do wyznaczania obszarów przyszłej inwestycji,

w pierwszej kolejności należy wybrać miejscowości z listy przedsta-wionej w wynikach inwentaryzacji, a następnie przeprowadzić we-rykację i aktualizację danych według wskazówek przedstawionychw następnym rozdziale.

Wyniki inwentaryzacji mogą także posłużyć jako źródło informa-cji na temat działających na interesującym dla przyszłego inwestoraobszarze operatorów telekomunikacyjnych, którzy świadczą usługi

dostępu do Internetu. Wykaz operatorów zamieszczony w inwentary-zacji ma najczęściej charakter poglądowy i nie wskazuje dokładnychlokalizacji sieci. Jednakże i taka informacja może okazać się cennądla prognoz sprzedaży, a tym samym dla efektywności planowanejinwestycji. Wśród danych przedstawionych w wynikach inwentaryza-cji są także wskazania lokalizacji węzłów szkieletowych operatorówo zasięgu krajowym działających w interesującym inwestora woje-wództwie. Wykorzystanie tych danych pozwoli optymalnie zaplano-wać miejsce przyłączenia projektowanej sieci do krajowych zasobów

Internetu.7 Przewodnik po kryteriach wyboru fnansowanych operacji w ramach Programu Operacyjnego innowacyjna

Gospodarka. Wyciąg z dokumentu dla 7. i 8. osi priorytetowej . Dokument dostępny na stronie http://www.poig.gov.pl/Dokumenty/Strony/Dokumenty.aspx.


26/244

26

A

n a

l i z a r y n

k u

. O k r e

ś l e n

i e p o p y

t u n a u s

ł u g

i d o s

t ę p u

d o

I n t e r n e

t u

Badanie popytu lokalnego rynku. Źródła informacji2.2

Popyt i podaż to dwa magiczne słowa marketingu i gospodarki ryn-kowej. Denicja popytu jako funkcji „przedstawiającej kształtowaniesię relacji pomiędzy ceną dobra (towaru lub usługi) a ilością, jakąkonsumenci chcą i mogą nabyć w określonym czasie, przy założeniuniezmienności innych elementów charakteryzujących sytuację rynko-wą” 8, z góry wskazuje na złożoność problemu. Sytuacja, gdy jakieśelementy rynku nie zmieniają się w czasie, po prostu się nie zdarza.

W tak zmiennej rzeczywistości określenie popytu nie tylko nie jestrzeczą łatwą, a wręcz wydaje się niemożliwe. Tymczasem ocena po-pytu musi być rzetelna i obiektywna, ponieważ decyduje o sukce-sie lub nieatrakcyjności przedsięwzięcia. Fakt, że istnieją przykładyudanych, zakończonych sukcesem przedsięwzięć, świadczy o tym, iżpomimo złożoności problemu popyt można oszacować.

W pierwszej części poradnika9 za jeden z ważniejszych parametrów

projektowych uznano zapotrzebowanie, w domyśle zapotrzebowaniena usługi telekomunikacyjne. Niezbędne było określenie nakładów in-westycyjnych – wydatków pieniężnych powiązanych z zakupem urzą-dzeń, kosztów dzierżawy pasma, eksploatacji sieci i koncepcji budowysieci (kablowej, światłowodowej, radiowej). Przekładając zapotrzebo-wanie na język marketingu i rynku, należałoby mówić o określeniuwielkości popytu. Innymi słowy – o wyliczeniu wartości funkcji popytuprzy określonych założeniach. Funkcja ta nie tylko ma nieskończo-ną ilość niewiadomych, ale na domiar złego przeważająca ich częśćnie jest możliwa do przedstawienia w sposób liczbowy. Elementamikształtującym wielkość popytu są:

cena – parametr intuicyjny i jedyny liczbowy w tym zestawie. Im•tańszy produkt lub usługa, tym większe szanse na sprzedaż;atrakcyjność – im bardziej produkt lub usługa wydają się potrzeb-•ne, modne, pożądane, tym większa sprzedaż;wygoda nabycia – czasem kupuje się produkt nieco droższy, bo•można go mieć natychmiast, nie za kilka dni;komunikacja między operatorem a abonentem – parametr, który•może wzmacniać (lub osłabiać) trzy wcześniej wymienione ele-

menty.Liczba takich parametrów składowych jest dowolnie duża. Elementy

przedstawione powyżej uważane są zazwyczaj za najbardziej istotne.Wprowadzanie innych może zwiększać dokładność szacunków, jeśli

jednak zostaną one źle oszacowane, mogą też wprowadzać dodatko-we błędy.

Cenę można kształtować (wyliczać) w różny sposób. Jej wielkośćmoże być równa kosztom wytworzenia, może być wyższa (i zazwyczaj

jest – jeśli przedsięwzięcie musi się samo spłacić) lub niższa od tych

kosztów (np. w czasie promocji). Atrakcyjność, podobnie jak wygoda8 Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Popyt. Data dostępu: 26.10.2010.9 Budowa sieci szerokopasmowych. Planowanie i przygotowanie koncepcji, red. J. Janiszewski. Fundacja

Wspomagania Wsi, Warszawa 2008.


27/244

27

A

n a

l i z a r y n

k u

. O k r e

ś l e n

i e p o p y

t u n a u s

ł u g

i d o s

t ę p u

d o

I n t e r n e

t u

nabycia lub sposób komunikacji, jest wielkością nie całkiem wyliczal-ną (przynajmniej nie w prosty sposób). Stąd wniosek, że, by wyliczyćwielkość popytu, należy poczynić pewne założenia odnośnie wielkościparametrów ten popyt kształtujących. Takie założenia w większościmogą być poczynione na podstawie pozyskanych opinii i informacjiod innych, zwłaszcza od tych osób, które w przyszłości (po realizacji

przedsięwzięcia) będą odbiorcami naszych usług lub produktów, bądźna podstawie doświadczeń i danych pozyskanych z opracowań lubprognoz.

Oczywistym jest, że obydwie metody mogą, a nawet muszą sięuzupełniać. Najczęstszym sposobem pozyskania jakichkolwiek infor-macji o wielkości popytu (mówiąc w dużym uproszczeniu) jest połą-czenie obu metod. Badania wykonuje się na reprezentatywnej próbieodbiorców z różnych grup wiekowych, poziomów wykształcenia, do-chodów. Następnie prowadzi się werykację otrzymanych wynikówbadań z prognozami i opisami trendów dotyczącymi innych, podob-nych miejsc (o podobnej skali) oraz z własnymi ocenami i doświad-czeniem. Głębokość werykacji i korekty oraz sposób jej przeprowa-dzenia mogą być różne na różnych etapach przedsięwzięcia.

Wybierając metodę szacowania wielkości popytu, czyli zapotrzebo-wania na usługi (lub produkty) w niezbyt dużej skali, warto zdecydo-wać się na metodę badań ankietowych. W zamian dostaje się w miaręszczegółowe wyniki, zaś koszty są stosunkowo niewielkie. Określenie

„stosunkowo niewielkie” wzbudza w większości negatywne skojarze-nia, bo często nie oznacza wcale budżetu niskiego na miarę wyobra-

żeń. W tym przypadku określenie to oznacza po prostu, że pieniądzewydane na badania mogą przynieść efekty daleko większe niż samewydatki związane z badaniem. Tym samym ryzyko wybudowania cze-goś, co nie będzie nikomu potrzebne lub przyda się tylko niewieluosobom, jest – przy zdecydowaniu się na takie badania – zdecydo-wanie mniejsze niż to poniesione przy wykorzystaniu tylko własnychdoświadczeń i wyobrażeń. Zasadniczo zbieranie danych bezpośredniood samych zainteresowanych, zwłaszcza jeśli mają oni potem ponosićkoszty eksploatacji, jest najlepszym i najtańszym sposobem realizo-wania jakichkolwiek projektów, nawet gdyby miało się okazać, że te

potrzeby można było przewidzieć przed badaniami.Główną trudnością każdego badania jest ułożenie kwestionariu-

sza zawierającego pytania do ankietowanych przyszłych odbiorcówusług. Sposób zadawania pytań, ich zawartość, a w późniejszymokresie opracowanie ankiet prowadzące do usystematyzowania zdo-bytej wiedzy, mają kapitalne znaczenie dla powodzenia całego ba-dania. Budowa scenariusza badania (ankiety) może też warunkowaćsposób zdobywania za jego pomocą wiedzy. Krótkie (do 3–5 minut)ankiety można wypełniać przez telefon. Dłuższe i bardziej przydat-

ne do badań oceniających przyzwyczajenia, potrzeby i możliwości sąwywiady bezpośrednie z udziałem ankietera. Wywiad przeprowadzasię u przyszłego odbiorcy usługi. Czas trwania takiego wywiadu niepowinien przekraczać 20–30 minut. Nie powinien też być prowadzony


28/244

28

A

n a

l i z a r y n

k u

. O k r e

ś l e n

i e p o p y

t u n a u s

ł u g

i d o s

t ę p u

d o

I n t e r n e

t u

przez osoby znane odbiorcy, by w ten sposób nie doszło do ryzykazniekształcania i zafałszowania odpowiedzi (może dojść do ltrowa-nia wiadomości i dopasowywania ich do poglądów ogólnie przyjętychprzez większość społeczeństwa).

Należy pamiętać, że ankieta ma pomóc w zdobyciu informacji, niepowinna więc przypominać druku reklamowego. Wzbogacanie ankie-

ty zwrotami i komunikatami reklamowymi obniża jej wiarygodnośći zdecydowanie zaburza ocenę wyników. Pytania nie powinny sugero-wać odpowiedzi, ponieważ w takim wypadku otrzymamy tylko takieinformacje, jakie podpowiada pytanie. Z drugiej strony nie powinnyteż pozwalać na zbyt obszerne odpowiedzi. Zasady dotyczące pytańmożna określić w kilku punktach. Pytania nie powinny:

sugerować odpowiedzi;•być pytaniami otwartymi (należy wskazać możliwe odpowiedzi•maksymalnie w pięciu wariantach);zawierać określeń reklamowych (np.: „Czy wie Pan/Pani, że nasza•usługa jest najlepsza w Polsce, i czy w związku z tym jest Pan/Panizainteresowany/a…”).

Jeśli mało prawdopodobne jest zdobycie rzetelnej odpowiedziw jednym pytaniu, należy zadać więcej pytań przybliżających cel ba-dania. Należy z kolei unikać zadawania pytań, jeśli z którejkolwiekz poprzednich odpowiedzi wynika, że na to pytanie otrzymaliśmy jużodpowiedź.

Zestaw generalnych zasad sugeruje też, że osobą prowadzącą ba-dania nie może zostać każdy. Musi to być ktoś, kto zna podstawowe

zasady badania i wie, o co pyta.Czasami zdarza się, że pierwszą trudnością w realizacji badania

jest uzyskanie zgody na przeprowadzenie wywiadu. Na pokonanie tejprzeszkody nie ma dobrych pomysłów. W niektórych miejscach po-trzebna jest wtedy pomoc miejscowego autorytetu (proboszcza, soł-tysa lub wójta) – kogoś, z kim liczy się ogół potencjalnych odbiorców.Warto, by taka osoba wyjaśniła cel badania, sugerując przy okazji, żewypełnienie ankiety spowoduje np. obniżenie kosztów budowy sieci.Każde badanie i każda ankieta powinny zawierać tak zwaną metry-

kę określającą, z kim rozmawiamy, jakie dana osoba ma możliwościnansowe, do jakiej grupy wiekowej należy, kto, oprócz „głównego”odbiorcy, będzie ewentualnie korzystać z usługi lub produktu. Ważne

jest też, aby przy badaniu nie zbierać informacji określanych jakodane wrażliwe (Ustawa o ochronie danych osobowych). Zalicza się donich m.in. dane o wyznaniach religijnych, preferencjach seksualnych,stanie zdrowia itp.

Scenariusz powinien być tak skonstruowany, aby pozyskać infor-macje przede wszystkim o podstawowych nośnikach wielkości popy-tu, to znaczy o produkcie, cenie, atrakcyjności, a także o preferowa-

nym sposobie komunikacji.Informacja o produkcie to informacja o potrzebie i o wyobrażeniuodbiorcy o produkcie. Pytania w tym zakresie powinny doprowadzićdo wyboru takiej formy usługi lub produktu, aby zainteresowanych


29/244

29

A

n a

l i z a r y n

k u

. O k r e

ś l e n

i e p o p y

t u n a u s

ł u g

i d o s

t ę p u

d o

I n t e r n e

t u

nią było jak najwięcej osób (w przypadku usług telekomunikacyj-nych – rodzin). Oczywistym jest, że przed zadaniem pytania nale-ży przedstawić produkt w przystępnej dla ankietowanego postaci;dopuszczalne jest podanie kilku wariantów produktu. Można zadaćkilka pytań precyzujących wyobrażenia odbiorcy, pamiętając jednakzawsze o początkowym poziomie jego wiedzy. W przypadku usług te-

lekomunikacyjnych złożoność technologiczna produktu czasami zmu-sza do używania wyrażeń niezrozumiałych dla ogółu, takich jak np.przepustowość łącza. Dla większości ludzi wspomniane określenie nicnie znaczy, dlatego należy się wtedy spodziewać odpowiedzi, bronią-cych własnej niewiedzy w tym szczególnym przypadku.

Pytania o cenę pozwalają określić tak zwaną elastyczność ce-nową. Elastyczność cenowa wskazuje liczebność przypuszczalnegokręgu odbiorców przy proponowanej cenie. Pytanie o cenę powinnopodawać zakres usług lub cechy produktu w odniesieniu do korzyści,

jakie osiągnie odbiorca, decydując się na zakup. Tak sformułowanepytanie pozwoli później wycenić choćby dodatkowe koszty świadcze-nia usług związane np. z eksploatacją (np. „Czy byłby/byłaby Pan/Pani gotów/gotowa zapłacić x zł za usuniecie ewentualnego uszko-dzenia w ciągu 6 godzin albo y zł za naprawę w ciągu 24 godzin?”).Wspomniany sposób zadawania pytań nie dość, że stwarza u odbior-cy wrażenie decydowania o wyborze, to jeszcze pozwala na uzyskaniedodatkowych informacji użytecznych po realizacji przedsięwzięcia.

Pytania o atrakcyjność usługi/produktu. Zestaw pytań o tymcharakterze pozwoli określić sposób sprzedaży. Ogólnie rzecz biorąc

jest to pytanie o opakowanie produktu lub usługi. Fakt, czy będziemysprzedawać usługę w czystej postaci (np. sam dostęp do Internetu),czy może w opakowaniu uatrakcyjniającym (np. z programem an-tywirusowym, kontrolą rodzicielską odbieranych treści bądź z urzą-dzeniem pozwalającym na transmisję bezprzewodową), decydujenie tylko o atrakcyjności. Wpływa również na ewentualne dodatkoweprzychody, jakie mogą zostać uzyskane tylko w wyniku uatrakcyjnie-nia usługi. Na rynku towarów takim typowym uatrakcyjnieniem pro-duktu jest opakowanie. Zmiana opakowania potra poprawić atrak-cyjność towaru do tego stopnia, że sprzedaż rośnie kilkakrotnie. Nie

ma żadnego powodu, aby takich technik nie stosować przy sprzedażyi przy zbieraniu informacji w ankietach.

Innym sposobem zwiększenia atrakcyjności jest sprzedaż pro-duktów lub usług w pakietach. Pakiety, aby były skuteczne, powinnyoferować zwiększone (w stosunku do produktów oferowanych poje-dynczo) korzyści dla odbiorcy. Typowymi korzyściami uzyskiwanymiw wyniku pakietyzacji jest niższa cena (nawiązanie do sprzedażyhurtowej) lub dodatkowe korzyści (jeden rachunek, mniejsze kosztyopłat za usługę).

Pytania o komunikację – w ramach tego zespołu pytań powin-niśmy uzyskać orientację, w jaki sposób przekazywać odbiorcom in-formacje o produkcie, zmianach cen, modykacjach lub innych dzia-łaniach związanych z produktem lub usługą.


30/244

30

A

n a

l i z a r y n

k u

. O k r e

ś l e n

i e p o p y

t u n a u s

ł u g

i d o s

t ę p u

d o

I n t e r n e

t u

Krajowe prognozy zapotrzebowania na usługi dostępu do2.3Internetu

W początkowym etapie opracowywania koncepcji, studium wyko-nalności czy werykacji pomysłu nowego przedsięwzięcia zdecydo-wanie przydatne są opracowania i prognozy, udostępnione publicz-nie i wykonane w sposób profesjonalny przez duże rmy badawcze.Do wyników takich badań należy podchodzić ostrożnie i werykowaćprezentowane wielkości zgodnie z warunkami lokalnymi. Zachowanieostrożności jest podstawową zasadą projektową. Dane z prognozi raportów z wysokiego poziomu statystycznego należy przeltrowaćprzez to, co lokalne – zwyczaje, dochody, możliwość akceptacji zmiani chęć do zmiany przyzwyczajeń. Zazwyczaj informacje o tym, co lo-kalne, mamy pod ręką – w urzędzie gminy, urzędzie powiatowym lubw sejmiku samorządowym. Dane te są dostępne publicznie i bezpłat-ne. Jak w takim razie dostosować ogólnokrajowe statystyki do pozio-

mu wsi, gminy czy powiatu? Można założyć, że w dostatecznie długimprzedziale czasu wyniki badania ogólnokrajowego będą prawdziwe.W tej sytuacji pozostaje szacowanie czasu i tempa dochodzenia dowyników badania ogólnokrajowego.

Poziom lokalny wymaga od szacujących większej dokładności, do-świadczenia i ostrożności niż poziom ogólnokrajowy. Konieczna jestrównież specyczna wiedza o lokalnej społeczności. Dla planującychinwestycje telekomunikacyjne istotne jest to, że działalność lokal-na oparta jest zazwyczaj o pieniądze prywatne bądź samorządowe.Wykorzystanie funduszy unijnych też nie zwalnia z ostrożności, gdyż

jednym z podstawowych warunków zwrotu nakładów i kosztów jestutrzymanie działalności przez co najmniej trzy lata. Jest to bardzodługi okres, jeśli chodzi o zainwestowanie określonych środków pie-niężnych, a bardzo krótki, jeśli wziąć pod uwagę konieczność wywo-łania zmiany przyzwyczajeń i potrzeb.

W 2009 roku Urząd Komunikacji Elektronicznej (UKE) rozpocząłpublikację mapy popytu. Jej celem jest zebranie i usystematyzowaniewyników zgłoszeń o potrzebach w zakresie dostępu m.in. do Internetuosób zycznych i podmiotów gospodarczych, samorządowych i ope-

ratorów. Ze względu na to, że zgłoszenia są dobrowolne, a więc z za-sady prawdziwe, można z powodzeniem wykorzystać je do ltrowaniadanych ogólnokrajowych na poziomie lokalnym. Aktualne mapy po-pytu są dostępne na stronie internetowej UKE (www.mapa.uke.gov.pl). Podobne informacje można znaleźć w niektórych urzędach gmin-nych lub powiatowych. Skojarzenie tych wszystkich informacji możeuwiarygodnić nasze dane o stanie faktycznym, przyczyniając się dostworzenia dokładniejszych prognoz. Niestety, przygotowując założe-nia do projektu, nie można liczyć na pozyskanie informacji o rynkuod działających już na nim operatorów – to cenne i pilnie strzeżone

dane, niedostępne dla potencjalnych konkurentów.Mając już informacje o przydatności prognoz krajowych do potrzeb

lokalnych i o koniecznych działaniach korygujących, należy przeanali-zować wyniki badań z 2008 roku.


31/244

31

Dane: Raport o stanie rynku telekomunikacyjnego 2008, UKE,czerwiec 2009 r. i prognozy własne na podstawie innych źródeł:

Rynek usług internetowych będzie rósł w najbliższym czasie w tem-•pie 10–12% w stosunku rok do roku, najprawdopodobniej co naj-mniej do 2015 roku (maksymalna wartość wzrostu uzależniona

jest od tempa rozwoju gospodarki).

Wartość rynku telekomunikacyjnego w 2008 roku przekroczyła 40• mld zł. Wartość ta będzie rosła nieco wolniej niż liczba łączy zewzględu na obniżanie się cen dostępu. Szacowana jest na 8–10%w stosunku rok do roku w przedziale do 2015 roku.Głównym sposobem dostępu do sieci jest dzisiaj dostęp szero-•kopasmowy (czyli powyżej 1Mbit/s, a praktycznie co najmniej 2Mbit/s, które stały się standardem) za pomocą technologii xDSL.Zwiększanie liczby łączy będzie się odbywało głównie w tej tech-nologii. Liczba łączy xDSL stanowi dzisiaj ponad 55% wszystkichłączy. Szacuje się, że taki udział utrzyma się co najmniej przezkilka lat. Nie oznacza to wcale, że inne technologie nie są wartewykorzystania. W małych sieciach telekomunikacyjnych zasadnebywa stosowanie sieci radiowych o innych walorach niż łącza sta-cjonarne. Warto czasami po przeprowadzeniu badania (zwłaszczawśród młodszej części grupy odbiorców) i przed rozpoczęciem bu-dowy przedyskutować problem rodzaju sieci, w jaką można zain-westować.Liczba użytkowników stałych łączy szerokopasmowych wynosi ok.•4,7 mln, co oznacza, że pod koniec roku 2010 wyniesie ok. 5,3

mln (12-procentowy wzrost rok do roku), czyli wzrośnie o ok. 0,5mln.W tym czasie wartość rynku usług dostępu do Internetu wzro-•śnie o ok. 10%, czyli osiągnie wartość 44 mld zł. Teoretyczniewięc, odliczając ok. 30% na wydatki związane z zakupami więk-szej przepływności, na zakup nowych łączy przeznaczone zostanie2,8 mld zł. Kwota ta, przy planowanym wzroście liczby łączy o 0,5mln, pozwala oszacować cenę pojedynczego łącza na poziomie ok.50–60 zł.Rozwój sieci łączy szerokopasmowych nie jest równomierny w ska-•

li kraju ani jeśli chodzi o ilość, ani jeśli chodzi o wykorzystywanetechnologie. W dużych miastach najszybciej rozwija się sieć sta-cjonarna (miedziana lub światłowodowa), w mniejszych – głównieradiowa. Jak się wydaje, najszybciej rośnie liczba łączy (i użytkow-ników) w dużych miastach, na peryferiach dużych miast, w ośrod-kach przemysłowych. Według danych UKE (czerwiec 2009, danez 31.12.2008 roku) rozkład regionalny ma następującą postać:


32/244

32

A

n a

l i z a r y n

k u

. O k r e

ś l e n

i e p o p y

t u n a u s

ł u g

i d o s

t ę p u

d o

I n t e r n e

t u

Źródło: Raport UKE o stanie rynku telekomunikacyjnego, czerwiec 2009 r.

Rys. 10. Rozkład regionalny liczby łączy szerokopasmowychw Polsce w 2008 r.

Nakładając dane z map popytu UKE i rozkładu regionalnego możnazejść z poziomu krajowego na poziom niższy, to znaczy poziom wo-

jewództwa. Dodatkowe doprecyzowanie danych z tego poziomu tak,aby były użyteczne na niższym poziomie, można uzyskać poprzeznałożenie danych powiatowych i/lub gminnych oraz interpolację liczbna niższy poziom regionalny.

Właściwej oceny może dokonać tylko ktoś znający warunki lo-kalne. Znowu zatem musimy wrócić do badań wielkości popytu i ichznaczenia dla inwestora. Ewentualne błędne szacunki zawsze możnanaprawić poprzez zaplanowanie dodatkowych wydatków na działaniastricte marketingowe, co może w znaczący sposób wpłynąć na popytpoprzez jego stymulowanie, czyli wywołanie nowych lub zmienionychpotrzeb.


33/244

33

Założenia techniczne3.budowy sieci dostępowej

uwzględniające wynikianalizy rynku

Po zebraniu i przeanalizowaniu danych o potrzebach przyszłychklientów, obecnej podaży usług i przewidywanym popycie należy

przystąpić do właściwego planowania sieci. Lektura tego rozdziału

pozwoli skojarzyć planowany popyt na usługi z możliwościami tech-nologicznymi dostępnych rozwiązań technicznych i wielkością dyspo-nowanych środków inwestycyjnych.


34/244

34

Z a

ł o ż e n

i a t e c

h n

i c z n e

b u

d o w y s

i e c

i d o s

t ę p o w e

j u w z g

l ę d n

i a j ą c e w y n

i k i a n a

l i z y r y n

k u

Wybór technologii budowy sieci – technologie radiowe3.1i kablowe

Techniki dostępu do Internetu możemy w sposób naturalny po-dzielić na dwa rodzaje:

stacjonarny, w tym stacjonarny szerokopasmowy, dostęp do•Internetu;mobilny, w tym mobilny szerokopasmowy, dostęp do Internetu.•

Do technik zapewniających stacjonarny oraz stacjonarny szeroko-pasmowy dostęp do Internetu zalicza się obecnie zarówno technikiprzewodowe, jak i bezprzewodowe, takie jak:

Technika xDSL• ( x Digital Subscriber Line) – rodzina technik cy-frowych linii abonenckich, używających wielu schematów modula-cji w transmisji danych przez symetryczne lub asymetryczne liniemiedziane. Ta technika stosowana jest głównie przez operatorówtelekomunikacyjnych posiadających klasyczne, miedziane sieci

dostępowe. W nowoczesnych, budowanych od podstaw sieciach,ta technika nie jest raczej wykorzystywana.Technika DOCSIS/EURODOCSIS• – wykorzystywana przez ope-ratorów sieci telewizji kablowych (TVK) do transmisji danych po-przez sieć hybrydową światłowodowo-koncentryczną (HFC – ang. Hybrid Fibre-Coaxial ).Dostęp światłowodowy FTTx• (np. FTTC, FTTH, FTTB) – technikata wykorzystywana jest głównie w celu świadczenia usług szybkiej,symetrycznej transmisji danych. Litera „x” w skrócie FTTx oznacza

miejsce, do którego został doprowadzony kabel światłowodowy,na przykład do skrzynki ulicznej (FTTC – Fiber to the Cabinet ) albodo domu (FTTH – Fiber to the Home) czy budynku (FTTB – Fiber tothe Building). Technologia ta pozwala na uzyskanie bardzo dużychprzepływności, od 10 Mbit/s nawet do 100 Mbit/s do użytkownikakońcowego.LAN Ethernet• – standard szybkiej sieci lokalnej oparty na mody-kacjach dotychczas funkcjonującego standardu Ethernet o pręd-kości przesyłu danych do 10 Mb/s.Stały dostęp radiowy• (FWA – ang. Fixed Wireless Access)

– dwukierunkowy kanał transmisji danych przy wykorzystaniudostępu radiowego. Technologia ta opiera się na wykorzystaniustacji bazowych i terminali zainstalowanych w lokalizacjach abo-nentów. Z uwagi na częstotliwości używanych kanałów radiowychtechnologia ta wymaga niejednokrotnie bezpośredniej widoczności(LOS – ang. line-of-sight ) pomiędzy stacją bazową i terminalną.Stały dostęp radiowy jest obecnie wykorzystywany głównie na sła-bo zurbanizowanych terenach wiejskich o rozproszonej zabudowielub na terenach podmiejskich. Jest technologią używaną obecnie

najczęściej przez lokalnych operatorów ISP.WiFi• – zestaw standardów stworzonych do budowy bezprzewodo-wych sieci komputerowych. Szczególnym zastosowaniem WiFi jestbudowanie sieci lokalnych (LAN) opartych na komunikacji radiowejWLAN.


35/244

35

Z a

ł o ż e n

i a t e c

h n

i c z n e

b u

d o w y s

i e c

i d o s

t ę p o w e

j u w z g

l ę d n

i a j ą c e w y n

i k i a n a

l i z y r y n

k u

WLAN• (ang. Wireless LAN ) – sieć lokalna, w której połączeniamiędzy urządzeniami sieciowymi zrealizowano bez użycia prze-wodów. Sieci tego typu wykonywane są najczęściej z wykorzysta-niem mikrofal jako medium przenoszącego sygnały, ale równieżz użyciem podczerwieni.

Do technik zapewniających mobilny oraz mobilny szerokopasmo-

wy dostęp do Internetu należą techniki transmisji danych stosowanew sieciach telefonii komórkowej:

GPRS• (General Packet Radio Service) – technologia komunikacyj-na stosowana w sieciach GSM do pakietowego przesyłania danych.Technologia ta pozwala na łączenie się z Internetem i przesyłaniedanych pakietowych z prędkością zmienną do 56 kbit/s.EDGE• (Enhanced Data Rates for GSM Evolution) – technologiaużywana w sieciach GSM do przesyłania danych. Jest ona roz-szerzeniem technologii GPRS (oprócz nazwy EDGE używa się też

terminu EGPRS – Enhanced General Packet Radio Service), popra-wiony został w niej interfejs radiowy, dzięki czemu uzyskano okołotrzykrotne polepszenie przepływności oraz możliwość dynamicznejzmiany szybkości nadawania pakietów w zależności od warunkówtransmisji.UMTS• (uniwersalny system telekomunikacji ruchomej, ang.Universal Mobile Telecommunications System) – najpopularniej-szy obecnie standard telefonii komórkowej trzeciej generacji. Siecibudowane na bazie tego standardu oferują swoim użytkownikommożliwość wykonywania połączeń głosowych, wideorozmów, wy-

syłania wiadomości tekstowych oraz przesyłania danych.HSDPA• (High Speed Downlink Packet Access) – funkcjonalnośćsieci komórkowych budowanych w standardzie UMTS umożliwiają-ca przesyłanie danych z sieci w stronę terminala z przepływnościądo 7,2 Mbit/s.HSUPA• (High Speed Uplink Packet Access) – funkcjonalnośćsieci komórkowych budowanych w standardzie UMTS umożliwia-

jąca przesyłanie danych z terminala do sieci z przepływnością do1,92 Mbit/s.

Lokalizacja głównych węzłów sieci. Łącza do sieci3.2krajowej

Jak napisaliśmy w poprzednich rozdziałach, struktura sieci możebyć zbudowana w oparciu o dwa lub trzy poziomy, w zależności odliczby węzłów i topologii sieci. Najczęściej są to poziomy: szkieletowy,agregacyjny i dostępowy.

Konstruując rozległą sieć szerokopasmową należy uwzględniać mi-nimalne wymagania funkcjonalne oraz zasady lokalizacji węzłów po-szczególnych poziomów. Węzły stanowiące szkielet sieci powinny być

lokalizowane w miejscach głównych topologii sieci, a ze względu naniezawodność i bezpieczeństwo transmisji powinny być połączone conajmniej w strukturze pierścieniowej. Często stosuje się połączeniaskrośne pomiędzy tymi węzłami (zwiększając w rzeczywistości liczbę


36/244

36

Z a

ł o ż e n

i a t e c

h n

i c z n e

b u

d o w y s

i e c

i d o s

t ę p o w e

j u w z g

l ę d n

i a j ą c e w y n

i k i a n a

l i z y r y n

k u

pierścieni). Istotne jest, by przy lokalizacji węzłów na tym poziomieuwzględnić możliwość wymiany ruchu z innymi sieciami.

Projektując sieć dostępową należy dokonać analizy istniejącychna obszarze planowanej sieci punktów wymiany ruchu lub węzłówszkieletu sieci innych operatorów, którzy mogą przesyłać ruch mię-dzy planowaną siecią dostępową a siecią krajową, a także globalną.

Należy rozważyć zbudowanie kilku punktów styku z różnymi ope-ratorami (przy czym przynajmniej z jednym operatorem w zakresietranzytu umożliwiającego dostęp i wymianę ruchu do sieci globalnej).Wymaganiem minimalnym powinno być zorganizowanie zycznie conajmniej dwóch wyjść z sieci. Wybierając węzły sieci szkieletowej lubdystrybucyjnej, do których zostanie przyłączona budowana sieć do-stępowa, należy uwzględnić następujące kwestie:

Węzły powinny obsługiwać ruch warstwy trzeciej ISO/OSI (także•w wirtualnych sieciach prywatnych – VPN), stanowiącej podsta-wową usługę na rzecz innych podmiotów. Powinny też umożliwiaćtransmisję rozsiewczą (multicast), przydatną np. do transmisji ob-razu.Węzły powinny również przenosić ruch warstwy drugiej (L2VPN).•Węzły szkieletowe posadowione w głównych lokalizacjach powinny•być wysokowydajne i umożliwiać obsługę wielu interfejsów o du-żych przepływnościach (głównie 10 Gbit/s), stanowiących:

łącza międzyoperatorskie;.łącza międzywęzłowe;.łącza wewnątrzwęzłowe (łączące urządzenia w obrębie węzła)..

Węzły poziomu agregacji/dystrybucji, które stanowią element po-• średniczący pomiędzy siecią szkieletową a dostępową, winny ce-chować się dużą liczbą portów o różnych przepływnościach, przyczym ich funkcjonalność sprowadza się głównie do agregacji/roz-działu ruchu.

Sieć powinna być tak zaprojektowana, aby, w miarę posiadanychśrodków, nie dopuścić do powstania pojedynczych miejsc awarii,a szczególnie miejsc odpowiedzialnych za wyjście do publicznego/glo-balnego Internetu, które powinno być realizowane za pośrednictwem

różnych dostawców usługowych i sieciowych. Awaria węzła lub łączaoperatora realizującego wspomnianą funkcję może spowodować, iżoperator lokalny stanowiący dostawcę usług dla użytkowników siecinie będzie mógł gwarantować jakości usług. Może też w szczególnymprzypadku doprowadzić do drastycznego obniżenia poziomu jakościusług dostępu do Internetu. By zminimalizować skutki tego zjawiska,należy konstruować topologie sieci uwzględniające nadmiarowość (takzwaną redundancję) łączy do dostawców – operatorów Internetu.

Zapewnienie redundancji łączy internetowych może być realizowa-ne następującymi metodami:

alternatywnego zapewnienia:• wielu łączy do jednego dostawcy internetowego poprzez jedną. „bramę” (wariant 1);


37/244

OPERATOR1

OPERATOR(LOKALNY)

OPERATOR1

OPERATOR(LOKALNY)

OPERATOR 1

OPERATOR(LOKALNY)

OPERATOR 2

OPERATOR(LOKALNY)

OPERATOR1 OPERATOR2

37

Z a

ł o ż e n

i a t e c

h n

i c z n e

b u

d o w y s

i e c

i d o s

t ę p o w e

j u w z g

l ę d n

i a j ą c e w y n

i k i a n a

l i z y r y n

k u

łączy do wielu dostawców internetowych jednocześnie poprzez. jedną „bramę” (wariant 2);

alternatywnego zapewnienia:•wielu łączy do jednego dostawcy internetowego poprzez wiele.

„bram”, i zapewnienia komunikacji do nich w ramach własnejsieci (wariant 3);

łączy do wielu dostawców internetowych jednocześnie poprzez. wiele „bram”, i zapewnienia komunikacji do nich w ramach wła-snej sieci (wariant 4).Topologie sieciowe obrazujące metody zapewniania redundancji

wraz z rozwiązaniami wariantowymi przedstawiono na rys. 11.

Rys. 11. Organizacja i lokalizacja punktów styku z innymioperatorami (tranzyt/peering)


38/244

WYBÓR WARTOŚCI

DOSTARCZENIE WARTOŚCI

PRZEKAŻ INFORMACJĘ O WARTOŚCI

38

Z a

ł o ż e n

i a t e c

h n

i c z n e

b u

d o w y s

i e c

i d o s

t ę p o w e

j u w z g

l ę d n

i a j ą c e w y n

i k i a n a

l i z y r y n

k u

Plan wdrożenia usług w projektowanej sieci3.3

Sieć szerokopasmowa to narzędzie, które łączy w sobie wszystkiedodatnie cechy kanałów komunikacji – Internetu, telefonii i telewizji.Takie połączenie w dużym stopniu przekłada się na możliwości budo-wania strumieni przychodów dla operatora sieci. Przed rozpoczęciembudowy i użytkowania sieci szerokopasmowej należy opracować stra-tegię rozwoju rynku i produktów. Na wstępie można określić dwiepodstawowe grupy potencjalnych klientów i użytkowników (bezpo-średnich i pośrednich):

odbiorcy indywidualni;•odbiorcy instytucjonalni/biznesowi.•

Dla każdej z tych grup będą przygotowywane oddzielne grupyusług, dopasowane do ich potrzeb i możliwości.

Opracowanie usług dla odbiorcy indywidualnego3.3.1

Potencjalny zakres usług świadczonych z wykorzystaniem dostę-powej sieci szerokopasmowej wydaje się obecnie nieskończony, a je-dynymi czynnikami hamującymi ich uruchomienie będą ograniczeniawynikające z technologii zastosowanej przy budowie sieci oraz za-potrzebowanie grupy odbiorców. Do stworzenia zakresu usługowegowarto wykorzystać zmodykowaną „Sekwencję tworzenia i dostar-czania wartości”, przedstawioną poglądowo na rys. 12.

Rys. 12. Sekwencja tworzenia i dostarczania wartości

Pierwszym etapem działania jest werykacja możliwości technicz-nych świadczenia usług dla klientów indywidualnych. Podstawowymograniczeniem na tym etapie są możliwości sieci dostępowej. Wynikająone z technicznych i technologicznych rozwiązań przyjętych w kon-cepcji sieci, możliwości jej rozbudowy i – co najważniejsze – lokali-zacji. W oparciu o posiadane przez operatora telekomunikacyjnegoinformacje o lokalnym rynku będzie można określić przekrój społecz-ny grupy potencjalnych odbiorców usług, a tym samym dopasowaćzestaw usług.

Informacje o potencjalnych odbiorcach to ważny zbiór danych,

w oparciu o który można zdeniować preferencje produktowe z jed-noczesnym określeniem poziomu chłonności cenowej, czyli oszaco-wać poziom cen usług akceptowalnych przez przyszłych odbiorców.Prognoza zachowań potencjalnych klientów powinna uwzględniać


39/244

39

Z a

ł o ż e n

i a t e c

h n

i c z n e

b u

d o w y s

i e c

i d o s

t ę p o w e

j u w z g

l ę d n

i a j ą c e w y n

i k i a n a

l i z y r y n

k u

możliwe do wdrożenia w sieci usługi, takie jak np. zdalne zarządza-nie systemami pomiarowymi, monitoring wideo wybranych obiektów,wideo na żądanie, możliwość nagrywania wybranych programów naserwerze zewnętrznym, usługa time shifting (oglądanie z przesunię-ciem czasowym) itd.

Wyniki przeprowadzonych analiz pozwolą z dużą dokładnością

przygotować przyszłe produkty, a jednocześnie opracować strate-gię ich sprzedaży i wspierających działań marketingowych. Przy tychdziałaniach należy pamiętać o czynnikach wpływających na zachowa-nie odbiorcy, przedstawionych na rys. 13.

Rys. 13. Czynniki wpływające na zachowanie klienta indywidualnego

Trzeci etap to opracowanie szczegółowego harmonogramu dzia-łań marketingowo-sprzedażowych, powiązanego z harmonogramemuruchamiania kolejnych produktów i grup produktów. Realizowanena tym etapie zadania związane są z przygotowaniem kanałów ko-munikacji marketingowej i sprzedażowej. Szczegółowe rozważaniadotyczące strategii marketingowych i sprzedażowych przedstawionesą w kolejnych rozdziałach poradnika.

Ważnym zadaniem na tym etapie jest opracowanie i wdrożeniemetodologii zbierania informacji zwrotnej od klientów na temat wy-

korzystywanych produktów. Zebrane informacje posłużą do podno-szenia atrakcyjności istniejących produktów, a także do kreowanianowych produktów.

Podstawowy pakiet usług dla klientów indywidualnych powinienbyć konstruowany w oparciu o wybór spośród następujących, pod-stawowych możliwości:

dostęp do sieci Internet jako grupa usług zróżnicowana na podsta-•wie następujących parametrów:

szybkość transmisji skalowana od 1Mb/s;.dodatkowe udostępnienie stałego publicznego adresu IP;. symetryczny lub niesymetryczny dostęp do sieci;.usługi telefonii internetowej VoIP;•

poczta elektroniczna;•usługi transmisji wideo (IPTV lub wideo na żądanie).•


40/244

40

Z a

ł o ż e n

i a t e c

h n

i c z n e

b u

d o w y s

i e c

i d o s

t ę p o w e

j u w z g

l ę d n

i a j ą c e w y n

i k i a n a

l i z y r y n

k u

Opracowanie usług dla odbiorcy instytucjonalnego/3.3.2biznesowego

Przygotowując produkty dla klienta instytucjonalnego/biznesowe-go należy skoncentrować się na dwóch celach: zaspokojeniu potrzebklienta oraz świadomym rozwoju produktów dostępnych poprzez in-frastrukturę i usługi sieci dla odbiorcy indywidualnego. Podobnie jakdla klienta indywidualnego, można określić czynniki wpływające nazachowanie klienta biznesowego w czasie zakupu (rys. 14).

Rys. 14. Czynniki wpływające na zachowanie klienta biznesowego

Sieci szerokopasmowe (umożliwiające realizację usług multime-dialnych, takich jak np. IPTV) to nowa jakość na rynku i nowe mediumdla potencjalnych dostawców różnego rodzaju produktów. Dlategouruchomienie produktów rozszerzających funkcjonalność dotychczaswykorzystywanych narzędzi TV i Internetu, będzie wymagało wykre-owania nowych zachowań rynkowych i nowych klas jakości już zna-nych na rynku usług.

Przy uruchamianiu sieci i usług należy kierować się nie tylko kwe-stią technologii, ale także możliwościami poprawy atrakcyjnościowych produktów dla odbiorców indywidualnych. Uruchomienie ko-

lejnych usług będzie wynikało bezpośrednio z przygotowanej strategiioraz potrzeb rynku.Pakiet usług możliwych do zaoferowania dla odbiorców biznesowych

i instytucjonalnych jest znacznie szerszy niż dla klientów indywidual-nych. Wynika to z szerokiego spektrum aktywności tych podmiotów.Poniżej przedstawiono przykładowy zestaw usług wynikających jedy-nie z możliwości transmisyjnych sieci dostępowych (usługi związaneze strukturą pasywną przedstawione są w kolejnych rozdziałach):

scentralizowany dostęp do Internetu z systemem zabezpieczeń,•ltracji treści i raportowania;

wirtualne sieci LAN tworzące kanały transmisyjne, które łączą•obiekty klienta;


41/244

41

Z a

ł o ż e n

i a t e c

h n

i c z n e

b u

d o w y s

i e c

i d o s

t ę p o w e

j u w z g

l ę d n

i a j ą c e w y n

i k i a n a

l i z y r y n

k u

telefonia pakietowa VoIP wykorzystana do budowy wewnętrznej•sieci telekomunikacji głosowej dla instytucji o rozproszonej struk-turze;bezpieczna poczta elektroniczna dla komunikacji wewnętrznej in-•stytucji;transmisja wideo (wideopołączenia) dedykowana dla połączeń•

konferencyjnych;system transmisyjny i dostęp do Internetu dla publicznych punk-•tów dostępu do Internetu (PIAP);system transmisyjny dla potrzeb monitoringu w przedsiębior-•stwach i samorządach;system transmisyjny dla potrzeb zarządzania ruchem drogowym•i sygnalizacją miejską;system transmisyjny dla potrzeb zarządzania oświetleniem ulicz-•nym;system transmisyjny dla potrzeb sterowania elektronicznymi ba-•nerami reklamowymi i dla dostarczania dla nich treści;usługi dostępu do Internetu w samorządowych projektach•

„Internetu socjalnego”.

Wykorzystanie istniejącej infrastruktury technicznej3.4do budowy elementów sieci

Niezależnie od wybranej technologii budowana sieć niemal za-wsze znajduje się w sąsiedztwie istniejącej infrastruktury, nadającejsię do wykorzystania dla planowanej sieci. Może to być na przykład

podziemna infrastruktura liniowa, taka jak kanalizacj

poradnik budowa sieci iii net

Documents