posidonia oceanica (=deniz çayırı) bitkisinin Ölü ...kontrol / deney değişkenlerini içeren...
TRANSCRIPT
İZMİR BAHÇEŞEHİR KOLEJİ
DANIŞMAN
SEDRİYE GÜLER – FEN VE TEKNOLOJİ ÖĞRETMENİ
İZMİR - 2014
Posidonia oceanica (=Deniz çayırı)
Bitkisinin Ölü Yapraklarından Kese
Kağıdı Hazırlanması
Bu Benim Eserim Yarışması
YAĞMUR ÇAVAŞ
1
Po
sid
on
ia o
ce
an
ica
(=
De
niz
ça
yırı
) B
itk
isin
in Ö
lü Y
ap
rak
ları
nd
an
Ke
se
Ka
ğıd
ı H
azı
rla
nm
ası
| [
Pic
k t
he
da
te]
Bu proje “Bu Benim Eserim” yarışmasına katılmak için tasarlanmıştır. Bu çalışmanın tarafımdan
bilimsel ahlak ve geleneklere aykırı düşecek bir yardıma başvurmaksızın yazıldığını ve yararlandığım
eserlerin kaynakçada gösterilenlerden oluştuğunu, bunlara atıf yaparak yararlanmış olduğumu belirtir ve
bunu onurumla doğrularım.
Yağmur ÇAVAŞ
İzmir Bahçeşehir Koleji / 6C Sınıfı Öğrencisi
e-mail: [email protected]
Danışman:
Sedriye GÜLER
İzmir Bahçeşehir Koleji / Fen ve Teknoloji Öğretmeni
e-mail: [email protected]
Adres: İzmir Bahçeşehir Koleji Kazım Dirik Mahallesi 364 Sokak No:21-21-A Bornova / İzmir
Telefon: 0232 486 00 58 - 425 12 16
2
Po
sid
on
ia o
ce
an
ica
(=
De
niz
ça
yırı
) B
itk
isin
in Ö
lü Y
ap
rak
ları
nd
an
Ke
se
Ka
ğıd
ı H
azı
rla
nm
ası
|
İÇİNDEKİLER
PROJENİN ADI: POSİDONİA OCEANİCA (=DENİZ ÇAYIRI) BİTKİSİNİN ÖLÜ YAPRAKLARINDAN KESE KAĞIDI
HAZIRLANMASI ................................................................................................................................ 3
PROJENİN AMACI: ............................................................................................................................ 3
GİRİŞ ................................................................................................................................................ 3
KULLANILAN YÖNTEM VE TEKNİKLER: ........................................................................................... 5
GÖZLEMLER / VERİLER / BULGULAR ............................................................................................. 11
PROJE BÜTÇESİ: ............................................................................................................................. 14
PROJE ÇALIŞMASININ TAKVİMİ: .................................................................................................... 14
SONUÇLAR ..................................................................................................................................... 15
EK BİLGİLER .................................................................................................................................. 16
PLASTİĞİN ZARARLARI .................................................................................................................. 18
NAYLON POŞET KULLANILMASI DURUMUNDA............................................................................... 20
DÜNYA ÜLKELERİ NE YAPIYOR? .................................................................................................... 21
KAYNAKÇA .................................................................................................................................... 22
3
Po
sid
on
ia o
ce
an
ica
(=
De
niz
ça
yırı
) B
itk
isin
in Ö
lü Y
ap
rak
ları
nd
an
Ke
se
Ka
ğıd
ı H
azı
rla
nm
ası
| [
Pic
k t
he
da
te]
Projenin Adı: Posidonia oceanica (=Deniz çayırı) Bitkisinin Ölü
Yapraklarından Kese Kağıdı Hazırlanması
Projenin Amacı: Bu projenin amacı ülkemiz denizlerinde bol miktarda bulunan Posidonia oceanica (=Deniz çayırı)
bitkisinin ölü yapraklarından yararlanarak ülkemiz alışveriş marketlerinde meyve ve sebzeler için
kullanılan plastik poşetlerinin yerine kullanılabilecek Posidonia oceanica bazılı klasik kese kağıtlarının
kullanımını sağlayarak, insanların daha sağlıklı koşullar altında meyve sebzeleri evlerine götürmelerini ve
uzun süre depolamalarını sağlamaktır.
Giriş
Bu kısımda Posidonia oceanica bitkisi tanıtılacak ve bu projenin çıkış kaynağı ortaya konulacaktır.
Posidonia oceanica Akdeniz’de yer alan ve 50.000 km2 lik kumsal alanı kaplayan baskın bir deniz
çayırıdır (Fornes, 2006). Posidonia’nın adı Yunan deniz tanrisi Poseidondan gelir. Tür adi olan oceanica
tüm okyanusa yayılan anlamındadır. Carl Linnaeus bu tür üzerine ilk botanik tanımlamayı Systema
Naturae adlı eserinde yapmıştır. O dönemde cins adi Zostera olarak bilinmekteydi.
Posidonia oceanica wikipedia’da deniz eriştesi olarak tanımlanmakta ve şu detaylara yer verilmektedir:
Deniz eriştesi (Posidonia oceanica), karadan denize dönüş yapmış olan Akdeniz'e endemik çiçekli bir
bitkidir. Tek çenekliler grubundan bir deniz otudur. Deniz tabanında 30 metre derinliğe kadar inen ve kıyı
ekosisteminde çok önemli yer tutan çayırlar oluşturur. Evrimsel geçmişinde tıpkı balinalar gibi karadan
denize dönüş yaptığı için kara bitkisi özelliklerini korumaktadır. Su altında çiçek açtığı belgelenmiştir.
Lifli yapıdaki egagropili adı verilen meyveleri sahile vurur (Wikipedia, 2014).
Posidonia oceanica yapraklarının dağılımı sualtına gelen ışığın etkisi ile çok yakından ilişkilidir (Dalla
Via ve arkadaşları, 1998). Sudan sahile vuran Posidonia oceanica yaprakları özellikle turistik tesislerde
yer alan plajların büyük sorunudur. Örneğin 114 km uzunluğunda olan Sardinya sahillerinde 2004 yılında
yapılan bir araştırma sonucunda 106.000 metreküp Posidonia oceanica yapraklarının sahile vurduğu tespit
edilmiştir. Sardinya kıyılarında yer alan her plajdan yaklaşık 1725 metreküp atık Posidonia oceanica’ların
temizlendiği rapor edilmiştir (De Falco, 2008). Ülkemizde ne düzeyde P.oceanica atığının yer aldığını
ortaya koyan bir araştırma bulgusuna ise rastlanılmamıştır. Bununla birlikte Türkiye-Akdeniz sahillerinde
de P.oceanica’ların kıyılardan temizlendiği görülmektedir.
P.oceanica’ların Türkiye için biyolojik önemi 2006 yılında Birleşmiş Milletler tarafından hazırlanan
raporda konu edilmiştir. Bu raporda P.oceanica’lar hakkında şu şekilde bir bilgi yer almaktadır:
Akdeniz’in en tipik ve tehlike altında olan türlerinden bahsedelim (Batisse ve Grissac 1995). Posidonia
oceanica çayırları, özellikle balıklar, kabuklular ve deniz kaplumbağası gibi birçok deniz türünün
çoğalma, beslenme ve konaklaması için bir habitat oluşturur. Deniz çayırlarının varlığı ve balık üretimi
arasında doğrudan bir bağ vardır ve sulak alanlarla birlikte Posidonia oceanica çayırları Akdeniz’in yıllık
balık mahsülünün %80’inden fazlasını üretir. Buna rağmen deniz çayırları, insanın kıyı alanlardaki
baskısının sonucu olarak tehlike altındadırlar. Posidonia oceanica çayırları, Akdeniz’in en karakteristik ve
en önemli deniz ekosistemini oluştururlar ve yine Akdeniz’in en önemli balık üreme alanlarıdır. (Şekil
1.2). Bunlar, kumsalın stabilize edilmesinde ve deniz kalitesinin korunmasında özellikle oksijen üretimi
4
Po
sid
on
ia o
ce
an
ica
(=
De
niz
ça
yırı
) B
itk
isin
in Ö
lü Y
ap
rak
ları
nd
an
Ke
se
Ka
ğıd
ı H
azı
rla
nm
ası
|
nedeniyle merkezi bir rol oynar. “Sualtı ormanı” çökeltileri kökleri arasında tutarak akıntı ve
kabarmaları önleyerek kumsalın stabilizasyonunu gerçekleştirir. Dikine büyümesi nedeniyle de bir
dalgakıran görevi yapar. Dolayısı ile bunların yok olmaları kıyı şeridinde ani ve onarılamaz yıkımlara
sebep olabilir. Kumsalların yok olduğu bazı bölgelerde bu durumun hemen ardından Posidonia oceanica
çayırları da yok olmuştur. Özellikle balık ve karides gibi önemli türlerin sürdürülmesi de yosunların
varlığı ile doğrudan bağlantılıdır (Becker, Choresh 2006).
P.oceanicaların kimyasal bileşimleri birçok araştırmacı tarafından incelenmiştir. Yapılan araştırma
sonuçlarına göre holosellüloz, lignin ve çok az miktarda ise kül’e rastlanılmıştır. Bu durum
P.oceanicaların yenilenebilir selüloz kaynağı olduğunu ortaya koymaktadır (Coletti, Valerio, Vismara,
2013).
Bu kısımda selüloz tanımına ve selüloz’un neden kağıt için önemli bir madde olduğu bilgisine yer
verilecektir.
Selüloz kara bitkilerindeki hücre çeperlerinin esas maddesidir. Pamuk ipliklerinin % 90’dan fazlası,
odunun kabaca % 50’si, samanın % 30’u selülozdur. Bazı plastik ve kumaşların üretiminde de
kullanılmakla beraber, selülozun en büyük kullanma sahası kağıt sanayiidir Yapısı: Selülozun yapılan
analizinde % 44 karbon, % 6,2 hidrojen ve % 49 oksijen ihtiva ettiği görülür (seluloz.nedir.com).
Türkiye’de Kağıt Üretimi
Türkiyedeki kağıt üretimi detaylı bir şekilde araştırılmış ve aşağıdaki bilgilere ulaşılmıştır. Bu durum aynı
zamanda kağıt fabrikalarında çalışan Ar-Ge mühendisleriyle tartışılmıştır. Sonuç olarak ülkemizde kağıt
üretiminde çoğunlukla kullanılan kağıtların geri dönüşümü yoluyla kağıt elde edilmek ve özellikle kağıt
hammaddesi olan selüloza ihtiyaç duyulmaktadır.
Türkiye’deki kağıt üretimini özetleyen bilgiler aşağıda yer almaktadır:
Türkiye’de Osmanlılar döneminde 18.Yüzyılda İzmir ve Beykoz’da kurulan imalathaneler
kapitülasyonlar ve yabancılara tanınan çeşitli imtiyazlar nedeniyle yabancı şirketlerle rekabet
edemediklerinden kısa bir süre içinde kapanmışlardır. İtalya’da 1846 yılında üretime geçen kağıt
makinesi ülkemize İtalya’dan 3 yıl önce yani 1843 yılında gelmiştir. İzmir-Halkapınar’da başlayan üretim
6 ay sürebilmiştir. O zamanlar, daha çok azınlıkların elinde bulunan ticaretin daha çekici ve ithalatın karlı
olması da yerli üretimin engellenmesinde etkili olmuştur. Ulusal Kağıt Sanayiimizin Cumhuriyet
döneminde bile kurulması çok kolay olmamıştır. Kağıt Sanayiimizin kurucusu Mehmet Ali Kağıtçı’nın
çabaları sonucu 1934 yılında İzmit’te kurulan 12.000 ton/yıl kapasiteli ilk tesis, 1936 yılında üretime
geçerek Ülkemizde ilk kağıdı üretmiştir. Kamu kuruluşu olan SEKA üretim kapasitesini 2000 yılında
617.700 ton’a kadar çıkarmıştır. Bu tarihten sonra SEKA, özelleştirme kapsamına alınmış ve 2006 yılına
kadar da büyük bir kısmının özelleştirilmesi nedeniyle de Sektörden çıkmıştır.
Sermaye yoğun bir Sektör olan Kağıt Sanayiinde, özel sektör kağıt sanayiine 1960’larda girmiştir. 15.000
ton/yıl civarında bir üretim gücü olan özel sektör kuruluşları bu yıldan sonra modern ve büyük kapasiteli
fabrikalarda üretim yapmaya başlamıştır. 2006 yılı sonunda Türkiye’de kağıt ve karton üretim kapasitesi,
2.779.902 ton/yıl’a ulaşmıştır. Özel sektör fabrikaları hammadde ihtiyacını ithal selüloz ile
karşılamaktadırlar. Bunun nedeni, Türkiye’de odun fiyatlarının dünya fiyatları ile kıyaslanamayacak
mertebelerde yüksek olması ve kamu işletmelerinden kaynaklanan arzdaki belirsizliklerin özel sektör
tarafından riske edilememesidir. Kahverengi kağıt üreten fabrikalar da hammadde olarak ikincil elyaf
5
Po
sid
on
ia o
ce
an
ica
(=
De
niz
ça
yırı
) B
itk
isin
in Ö
lü Y
ap
rak
ları
nd
an
Ke
se
Ka
ğıd
ı H
azı
rla
nm
ası
| [
Pic
k t
he
da
te]
(geri dönüşen kağıt) kullanmaktadırlar. 2006 yılında 1.670.000 ton atık kağıt geri kazanılmıştır. Atık kağıt
geri kazanma oranı, %40 mertebesindedir. Ülkemizde halen 58 adet kağıt-karton üreten makine
bulunmaktadır (http://www.kagitakademisi.com/).
Kağıt ile ilgili bu bilgilere yer verildikten sonra halen birçok süpermarkette kullanılmakta olan plastik
poşetlerin insan sağlığına olan etkileri ile ilgili bilgilere yer verilecektir:
Naylon poşetler petrol türevi olan polietilenden üretilir.
Ücretsiz ve kullanışlı olduğu için çok tüketilir ve çöplerle beraber doğaya atılır.
Ortalama 15 dakika kullandığımız bir naylon poşetin doğada tümüyle yok olması için bin yıl gerekir.
Naylon poşetlerin sadece %1’i geri dönüştürülür,%99’u doğada kalır.
Naylon poşetler doğada bozulmaya başladıklarında çevreye zararlı kimyasal maddeler yayar ve bu
maddeler toprağa, suya karışarak besin zincirimizi yavaş yavaş kirletir.
Denizleri, gölleri, nehirleri kirletir, kanalizasyonları tıkar.
Doğaya atılan naylon poşetler nedeniyle yunus, fok, balina,deniz kaplumbağaları gibi hayvanlar denize
atılan poşetleri yiyecek sanıp yerler. Bu da onların sindirim sistemlerinde bozulmalara yol açarak
ölmelerine neden olur.
Naylon poşetler dokundukları gıdaların vitaminlerini yok ederler.
Çöplerin % 90’nı naylon ve plastik atıklardan oluşur (MEB, 2014).
Yukarıdaki araştırmalardan da görüleceği üzere yenilenebilir bir selüloz kaynağı olan P.oceanica’lardan
hem selüloz maddesi çıkarılarak kağıt yapımında kullanılabilir, hemde plastik poşetlerin yerini alabilecek
sağlıklı kese kağıtlarının kullanılması sağlanabilir. Bu nedenle bu projede P.oceanica’lar kağıt yapma
sürecinden geçirilerek kağıt oluşturulmuş ve oluşturulan bu kağıdın meyveler üzerindeki etkisi domates
üzerinde denenmiştir.
Kullanılan Yöntem ve Teknikler:
Bu projede şu yöntemler izlenmiştir.
1. Projeye başlamadan önce çalışmanın etik araştırma kuralları çerçevesinde yürütülmesini sağlamak için
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü’ne okulumuzdan
resmi yazı yazılarak araştırma ile ilgili resmi izinlerin alınması sağlanmıştır.
6
Po
sid
on
ia o
ce
an
ica
(=
De
niz
ça
yırı
) B
itk
isin
in Ö
lü Y
ap
rak
ları
nd
an
Ke
se
Ka
ğıd
ı H
azı
rla
nm
ası
|
2. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü okulumuza
göndermiş olduğu resmi yazı ile proje çalışmamızın uygun olduğunu belirtmiş ve İzmir-Mordoğan
sahillerinden 5 Kg Posidonia oceanica toplamamıza izin vermiş, çalışmanın uygunluğu ile ilgili bilgileri
İçişleri Bakanlığına, Jandarma Genel Komutanlığına ve İzmir Valiliğine bildirmiştir. Alınan izin ile
birlikte İzmir-Mordoğan sahilinde yer alan Posidonia oceanica adı verilen deniz çayırlarından
toplanmıştır.
7
Po
sid
on
ia o
ce
an
ica
(=
De
niz
ça
yırı
) B
itk
isin
in Ö
lü Y
ap
rak
ları
nd
an
Ke
se
Ka
ğıd
ı H
azı
rla
nm
ası
| [
Pic
k t
he
da
te]
3. Toplanan Posidonia oceanicalar kurutulmuştur.
8
Po
sid
on
ia o
ce
an
ica
(=
De
niz
ça
yırı
) B
itk
isin
in Ö
lü Y
ap
rak
ları
nd
an
Ke
se
Ka
ğıd
ı H
azı
rla
nm
ası
|
4. Kurutulan Posidonia oceanica’lar kahve blendırı ile toz haline getirilmiştir.
5. Toz haline getirilen Posidonia oceanica’lar %10’luk saman kâğıdı katkısı ile meyve blendırında su ile
hamur haline getirilmiştir.
9
Po
sid
on
ia o
ce
an
ica
(=
De
niz
ça
yırı
) B
itk
isin
in Ö
lü Y
ap
rak
ları
nd
an
Ke
se
Ka
ğıd
ı H
azı
rla
nm
ası
| [
Pic
k t
he
da
te]
6.Hamur haline gelen Posidonia oceanica’lar hamur şeklinde açılarak kağıt haline getirilmiş ve fırında
kurutulmuştur.
10
Po
sid
on
ia o
ce
an
ica
(=
De
niz
ça
yırı
) B
itk
isin
in Ö
lü Y
ap
rak
ları
nd
an
Ke
se
Ka
ğıd
ı H
azı
rla
nm
ası
|
11
Po
sid
on
ia o
ce
an
ica
(=
De
niz
ça
yırı
) B
itk
isin
in Ö
lü Y
ap
rak
ları
nd
an
Ke
se
Ka
ğıd
ı H
azı
rla
nm
ası
| [
Pic
k t
he
da
te]
Gözlemler / Veriler / Bulgular
Kağıt haline getirilen Posidonia oceanicaların meyve ve sebzeler üzerine etkisi öğrenmek amacıyla
kontrol / deney değişkenlerini içeren bir araştırma tasarımı planlanmıştır. Bu kapsamda birbirine benzer
ve aynı ağırlıkta olan iki domates (Solanaceae Lycopersicum esculentum) alınmıştır.
Bu domateslerden bir tanesi plastik poşet içine konularak, diğeri ise Posidonia oceanica’lardan hazırlanan
kese kağıdına sarılarak buzdolabına konulmuştur.
Posidonia oceanica’ya sarılan domates
Plastik poşet içerisinde yer alan domates
12
Po
sid
on
ia o
ce
an
ica
(=
De
niz
ça
yırı
) B
itk
isin
in Ö
lü Y
ap
rak
ları
nd
an
Ke
se
Ka
ğıd
ı H
azı
rla
nm
ası
|
1 haftalığına plastik poşet ve posidonia oceanica’ya sarılan poşetler buzdolabına konulmuştur.
13
Po
sid
on
ia o
ce
an
ica
(=
De
niz
ça
yırı
) B
itk
isin
in Ö
lü Y
ap
rak
ları
nd
an
Ke
se
Ka
ğıd
ı H
azı
rla
nm
ası
| [
Pic
k t
he
da
te]
1 hafta sonunda her iki domates buzdolabından çıkarılmış ve üzerindeki renk değişimi, bozulmalar ve
deformasyonlar gözlemlenmiştir:
Değişkenler Resimler
Posidonia oceanica’ya
sarılı domates
Plastik poşete sarılı
domates
14
Po
sid
on
ia o
ce
an
ica
(=
De
niz
ça
yırı
) B
itk
isin
in Ö
lü Y
ap
rak
ları
nd
an
Ke
se
Ka
ğıd
ı H
azı
rla
nm
ası
|
Proje Bütçesi:
Bu proje araştırması için tamamen okul ve evde yer alan materyal, araç ve gereçler kullanıldığından hiçbir
harcama yapılmamıştır.
P.oceanica’lar doğada bol miktarda bulunmakta olup, birçok turistik merkezde ve şehirde çöp olarak
değerlendirilmektedir.
Selüloz oranı çok yüksek olan ve yenilenebilir bir kaynak olan P.oceanica’nın bu proje sonucunda
ülkemiz ekonomisine de önemli katkıları olacaktır.
Proje Çalışmasının Takvimi:
Proje çalışmasının takvimine aşağıda maddeler halinde yer verilmiştir:
1. Literatür tarama: 3 ay – Eylül-Ekim-Kasım 2014
2. Bilim İnsanlarına danışma: 1 ay – Kasım 2014
3. Proje araştırma tasarımının planlanması – 3 ay Eylül – Ekim – Kasım
4. Yasal izinlerin alınması: 1 ay- Aralık 2014
5. P.oceanica toplanması: 1 gün – Aralık 2014
6. Kağıt yapımı ve testler: 3 gün – Aralık 2014
7. Kontrollü deneyin yapılması: 1 hafta – Aralık 2014 – Ocak 2015
8. Proje raporunun yazılması ve sisteme girilmesi: Ocak 2015
15
Po
sid
on
ia o
ce
an
ica
(=
De
niz
ça
yırı
) B
itk
isin
in Ö
lü Y
ap
rak
ları
nd
an
Ke
se
Ka
ğıd
ı H
azı
rla
nm
ası
| [
Pic
k t
he
da
te]
Sonuçlar
Bu projede Posidonia oceanica’lardan kese kağıdı yaparak, plastik poşetlerin yerini
alabilecek yeni bir ürün tasarımının yapımı amaçlanmıştır. Bu doğrultuda kağıt
yapım süreçleri incelenmiş, bu süreçler sonucunda Posidonia oceanica’lardan kağıt
yapılarak domatese olan etkisi kontrollü bir deney tasarımı ile bir plastik poşet
kullanılarak araştırılmıştır. Yapılan bu araştırma sonrasında şu sonuçlara
ulaşılmıştır:
1. Plastik poşet içerisinde buzdolabında tutulan domateste bozulmaların daha
çabuk gerçekleştiği ve yemeklerde kullanımının daha düşük olduğu sonucuna
varılmıştır.
2. Posidonia oceanica’lardan yapılan kese kâğıdında bekletilen domateslerin ise
daha uzun süre buzdolabından bozulmadan kaldığı tespit edilmiştir.
3. Yukarıdaki iki maddeden elde edilen sonuçlar kapsamında Posidonia
oceanica’lardan üretilecek kese kâğıtlarının ile meyve ve sebzelerin daha uzun süre
ve sağlıklı bir şekilde buzdolaplarında korunması söz konusu olabilecektir.
4. Bu verilerden yola çıkarak buzdolaplarının meyve sebze saklama bölmelerinin
Posidonia oceanica bazlı kağıtlarla kaplanmasının yine meyve sebzelerin uzun süre
bekletilmesine neden olacaktır. Bu durum Buzdolabı üretiminde bir yeni bir
yaklaşım olarak ele alınabilir.
5. Bu proje sonucunda kıyılarımızda genelde yakılarak tüketilen bu deniz bitkisinin
tekrar kullanımı ve insanların konforu için kullanımı sağlanacaktır.
6. Bu proje yoluyla hayatımıza giren plastik poşetlerin kullanımı azalacak ve
sağlıklı besin depolama süreci kullanılmış olacaktır.
7. Ülkemizde sadece geri dönüşüm yoluyla kağıt üretilmektedir. Posidonia
oceanica’lar aynı zamanda kağıt kullanımı amacıyla da endüstride yerini alabilir.
16
Po
sid
on
ia o
ce
an
ica
(=
De
niz
ça
yırı
) B
itk
isin
in Ö
lü Y
ap
rak
ları
nd
an
Ke
se
Ka
ğıd
ı H
azı
rla
nm
ası
|
Ek Bilgiler
Deniz çayırı (eriştesi) (Posidonia oceanica), karadan denize dönüş yapmış
olan Akdeniz'e endemik çiçekli bir bitkidir. Tek çenekliler grubundan bir deniz otudur. Deniz
tabanında 30 metre derinliğe kadar inen ve kıyı ekosisteminde çok önemli yer tutan çayırlar
oluşturur. Evrimsel geçmişinde tıpkı balinalar gibi karadan denize dönüş yaptığı için kara bitkisi
özelliklerini korumaktadır. Su altında çiçek açtığı belgelenmiştir. Lifli yapıdaki egagropili adı
verilen meyveleri sahile vurur.
P. oceanica Akdenizin kumluk kıyı bölgelerinde 30 metre derinliğe toprak altı gövdesi (rizom)
yardımıyla yayılan ve kıyı erozyonunu büyük ölçekte önleyen tek çenekliler grubundan çiçekli
bir bitkidir.
Rizomlu gövde yapısı iki degişik hal alır. Bir grup rizom yatay doğrultuda büyürken diğeri dikey
olarak büyür. Dikey rizomlar 6 veya 7'li tutamsı şeritler halinde 1,5 metre uzunluğa kadar erişen
yapraklar içerir. Yaprakların ortalama genişliği 10 mm'dir ve üzerinde sayısı 13 ila 17 arasında
değişen paralel uzanan damarlar bulunur. Yatay rizomlar ise zamanla canlı kütlenin birikimiyle
yükselen kalın bir organik tabaka oluşturur.[1]
17
Po
sid
on
ia o
ce
an
ica
(=
De
niz
ça
yırı
) B
itk
isin
in Ö
lü Y
ap
rak
ları
nd
an
Ke
se
Ka
ğıd
ı H
azı
rla
nm
ası
| [
Pic
k t
he
da
te]
2006 yılında Ibiza Adasının güneyinde çok geniş yayılımlı genetik olarak tek bir bireye ait bir P.
oceanica çayırı bulundu. Çayır bir uçtan diğerine 8 km genişlüğinde bir alanı kaplamakta ve
yaklaşık 100 bin yıl yaşında olduğu sanılmaktadır.[2] Bu çayır belki de yeryüzündeki en büyük
ve yaşlı canlıdır.[3][4][5].
Posidonia cinsi Yunan deniz tanrisi Poseidondan gelir. Tur adi olan oceanica tum okyanusa
yayilan anlamindadir. Carl Linnaeus bu tur uzerine ilk botanik tanimlamayi Systema Naturae
adli eserinde yapar. O donemde cins adi Zostera olarak bilinmekteydi.
18
Po
sid
on
ia o
ce
an
ica
(=
De
niz
ça
yırı
) B
itk
isin
in Ö
lü Y
ap
rak
ları
nd
an
Ke
se
Ka
ğıd
ı H
azı
rla
nm
ası
|
Plastiğin Zararları
19
Po
sid
on
ia o
ce
an
ica
(=
De
niz
ça
yırı
) B
itk
isin
in Ö
lü Y
ap
rak
ları
nd
an
Ke
se
Ka
ğıd
ı H
azı
rla
nm
ası
| [
Pic
k t
he
da
te]
20
Po
sid
on
ia o
ce
an
ica
(=
De
niz
ça
yırı
) B
itk
isin
in Ö
lü Y
ap
rak
ları
nd
an
Ke
se
Ka
ğıd
ı H
azı
rla
nm
ası
|
Naylon poşet kullanılması durumunda
* Naylon poşetler petrol türevi olan polietilenden üretilir.
* Ücretsiz ve kullanışlı olduğu için çok tüketilir ve çöplerle beraber doğaya atılır. * Ortalama 15 dakika kullandığımız bir naylon poşetin doğada tümüyle yok olması için bin yıl gerekir. * Naylon poşetlerin sadece %1’i geri dönüştürülür,%99’u doğada kalır. * Naylon poşetler doğada bozulmaya başladıklarında çevreye zararlı kimyasal maddeler
yayar ve bu maddeler toprağa, suya karışarak besin zincirimizi yavaş yavaş kirletir. * Denizleri,gölleri,nehirleri kirletir, kanalizasyonları tıkar. * Doğaya atılan naylon poşetler nedeniyle yunus, fok, balina,deniz kaplumbağaları gibi hayvanlar denize atılan poşetleri yiyecek sanıp yerler. Bu da onların sindirim sistemlerinde bozulmalara yol açarak ölmelerine neden olur. * Naylon posetler şeffaf oldukları için, tıpkı bır sera gibi ısıyı emerek orman yangınlarına neden olur. * Naylon poşetler dokundukları gıdaların vitaminlerini yok ederler. * Çöplerin % 90’nı naylon ve plastik atıklardan oluşur.
21
Po
sid
on
ia o
ce
an
ica
(=
De
niz
ça
yırı
) B
itk
isin
in Ö
lü Y
ap
rak
ları
nd
an
Ke
se
Ka
ğıd
ı H
azı
rla
nm
ası
| [
Pic
k t
he
da
te]
Dünya ülkeleri ne yapıyor?
Dünyada her yıl 500 milyar ile 1 trilyon arasında plastik poşet çanta kullanıldığı tahmin ediliyor.
Üstelik bu sayının 380 milyarı sadece ABD’de kullanılıyor. Bazı ülkelerde hükümetler plastik
poşet kullanımını azaltmak amacıyla çeşitli yasaklar koyuyor ya da vergilere başvuruyor. Mesela
ABD’de San Francisco’da ilk önce belirli mağazalarda başlayan plastik poşet yasağı, daha sonra
diğer mağazalarda da uygulanmaya başlamış. Bu yasanın tüm ülke çapında yayılması umuluyor.
İngiltere’de 2007 yılında plastik poşeti ile yasaklayan şehir Modbury olmuş. Modbury, her yıl 13
milyar plastik poşetin atıldığı bir şehir. Bu şehirde eğer tüketiciler, kendi bez poşetlerini
alışverişe giderken yanlarında getirmeyi unuturlarsa, ucuz kağıt ve geri dönüşümlü pamuktan
yapılmış çantalardan satın alabiliyorlar. Ülkenin başkenti Londra’da da bu yönde bazı çalışmalar
yürütüldüğü belirtiliyor. Londra sakinleri her yıl 1.6 milyar plastik poşet kullanıyor.
Meksika, geçen yıl plastik poşet kullanımını yasakladı. Hindistan’da da plastik poşet kullanımı
yasak. Hatta Hindistan plastik poşet kullanımının yasaklanması konusunda lider konumunda.
Gerçi bu yasağın uygulanması konusunda bazı sorunların meydana geldiği belirtiliyor. Delhi,
Mumbai, Vasco gibi şehirlerin hepsinde plastik poşet kullanımı yasaklanmış durumda.
Bangladeş, 2002 yılında plastik poşet kullanımı yasakladı. 1998 yılından sonra plastik poşet
konusunda daha sorumlu davranmaya başlayan Bangladeş, bu konuda diğer ülkelere örnek
olmalı. Yıllardır plastik poşet kullanımının yasak olduğu Ruanda, sadece bulunduğu kıtada değil,
aynı zamanda dünyada da önemli bir yere sahip. Çünkü Ruanda, plastik poşet yasağı ile
dünyanın en temiz ülkeleri arasında yer alıyor.
Avustralya’nın 12 şehrinde de plastik kullanımı yasak. Her yıl 6.7 milyar plastik poşetin
kullanıldığı ülkede plastik poşet kullanımının daha da azalacağı tahmin ediliyor.
Bu sayılan ülkeler dışında bazı ülkelerde naylon poşet kullanımı yasak olmamasına rağmen, bazı
vergilerle bu poşetlerin kullanım oranı azaltılmaya çalışılıyor. Mesela İtalya, Belçika, İrlanda
gibi ülkelerde 2008 yılından beri naylon torbalara vergi nedeniyle kullanım oranında yüzde 94
azalma olduğu belirtiliyor. İsviçre, İsveç, Norveç, Almanya ve Hollanda’da ise mağazalarda
plastik poşetler ücretle satılıyor.
Dünyanın en kalabalık ülkesi Çin yasaklama yoluna gidiyor. Çin hükümeti 0,025milimetreden
daha ince plastik poşet üretmeyi ve marketlerde satışını yasakladı. Kuralı ihlal eden firmalara
ceza verilmesi öngörülüyor. Çin, sadece torbaları paralı yapmakla, her yıl 37 milyon varil petrolü
tasarruf edecek. Norveç, İsrail, Kanada, Batı Hindistan, Botswana, Kenya, Tanzanya, Güney
Afrika, Uganda, Tayvan ve Singapur’da plastik torba kullanımı yasaklandı ya da yasaklanma
yolunda adımlar atıldı.
22
Po
sid
on
ia o
ce
an
ica
(=
De
niz
ça
yırı
) B
itk
isin
in Ö
lü Y
ap
rak
ları
nd
an
Ke
se
Ka
ğıd
ı H
azı
rla
nm
ası
|
Kaynakça
Alessia Coletti, Antonio Valerio and Elena Vismara. Posidonia oceanica as a Renewable Lignocellulosic Biomass for the Synthesis of Cellulose Acetate and Glycidyl Methacrylate Grafted Cellulose. Materials 2013, 6, 2043-2058.
Becker,N.& Y.Choresh.2006.Economic Aspects of Marine Protected Areas (MPAs).Ed: UNEP-MAP RAC\SPA. Tunis.
Dalla Via, J.; Sturmbauer, C.; Schönweger, G.; Sötz, E.; Mathekowitsch, S.; Stifter, M.; Rieger, R. Light gradients and meadow structure in Posidonia oceanica: Ecomorphological and functional correlates. Mar. Ecol. Progr. Ser. 1998, 163, 267–278.
De Falco, G.; Simeone, S.; Baroli, M. Management of beach-cast posidonia oceanica seagrass on the island of sardinia (Italy, Western Mediterranean). J. Coast. Res. 2008, 24, 69–75.
MEB 2014: http://mebk12.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/33/08/749342/icerikler/naylon-posetlerin-inanlmaz-zararlar_369332.html
http://tr.wikipedia.org/wiki/Deniz_eri%C5%9Ftesi
http://seluloz.nedir.com
http://www.kagitakademisi.com/
http://dcm.dka.gov.tr/App_Upload/2.DKA_EKONOMIK_YONU.pdf
Yukarıdaki kaynaklara ek olarak Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Fakültesinde yer alan öğretim üyeleri, Olmuksan International Paper AR-GE Departmanı yetkilileri ile proje detayları hakkında görüşülmüş ve proje için gerekli bilgiler edinilmiştir.
BU PROJE SONUÇ OLARAK YENİLENEBİLİR BİR SELÜLOZ KAYNAĞI OLAN P.OCEANICALARIN ULKEMIZDE KAĞIT YAPIMI VE BUZDOLABI URETIMINDE KULLANIMINI ORTAYA KOYAN ORJINAL VE BENZERI OLMAYAN BIR PROJEDIR.
EK KAYNAKLAR:
http://www.evimizde.com/konudetay.php?kid=2
"Posidonia oceanis".
"Portuguese scientists discover world's oldest living organism".
Ibiza Spotlight (28 May 2006). "Ibiza's Monster Marine Plant". Erişim tarihi: 2007-05-09.
Pearlman, Jonathan (7 February 2012). "'Oldest living thing on earth' discovered". The
Telegraph. Erişim tarihi: 11 February 2012.
Arnaud-Haond, Sophie; Duarte, Carlos M., Diaz-Almela, Elena, Marbà, Núria, Sintes, Tomas,
Serrão, Ester A., Bruun, Hans Henrik. "Implications of Extreme Life Span in Clonal Organisms:
Millenary Clones in Meadows of the Threatened Seagrass Posidonia oceanica". PLoS ONE 7
(2): e30454. doi:10.1371/journal.pone.0030454.
Fornes, A.; Basterretxea, G.; Orfila, A.; Jordi, A.; Alvarez, A.; Tintore, J. Mapping Posidonia
oceanica from IKONOS. ISPRS J. Photogramm. 2006, 60, 315–322.