proekt za poddr[ka na ^ovekovite prava ......nvo koi go implementiraat pp^p 25 5.4. barawa za...

$: PROEKT ZA PODDR[KA NA ^OVEKOVITE PRAVA ......NVO koi go implementiraat PP^P 25 5.4. Barawa za izvestuvawe do SVKPS 26 5.5. Pretstavki na koi SVKPS sè u{te nema odgovoreno 26 5.6$
1

PROEKT ZA PODDR[KA NA^OVEKOVITE PRAVA

IZVE[TAJZA PERIODOT

2004 - 2005

Skopje, noemvri 2005

2

Proekt za podr}ka na ~ovekovite prava - Izve{taj za periodot 2004 - 2005

PROEKT ZA PODR[KA NA ÔVEKOVITE PRAVA

IZVE[TAJ ZA PERIODOT2004 - 2005

Avtor:

Izdava~:

Urednik:

Tehni~ko ureduvawe i pe~at:

Korica:

Lektura:

Petar Jordanoski

Koalicija “Site za pravi~no sudewe” - SkopjeForum za pravata na Romite ARKA - KumanovoCentar za demokratski razvoj - TetovoIZBOR - StrumicaCentar za gra|anska inicijativa - Prilep

Petar Jordanoski

RI-Grafika - Skopjetel./faks: (02) 2451-527e-mail: [email protected]

PROMODSGN

Biljana âgarovska

Poddràno od

Organization for Security and Co-operation in EuropeSpillover Monitor

Mission to Skopje

Sodrìnata na ova izdanie ne sekoga{ gi odrazuva pogledite ili stavovitena Nabquduva~kata Misija na OBSE vo Skopje.

3

Rezime 7

Voved 9

Implementirawe na Proektot vo 2005 godina 10

1. Lokalni koordinativni sostanoci - Forma na sorabotka me|u PP^P i dr`avnite organi 11

2. Evidentirani slu~ai na policiska zloupotreba vo ramkite na PP^P 13

3. Etni~ka, starosna i polova struktura na navodnite `rtvi 17

4. Vid na ovlasteni slu`beni lica involvirani vo registriranite slu~ai pri PP^P 19

5. Podnesuvawe na pretstavki do SVKPS pri MVR 23

5.1. Voved 235.2. Podnesuvawe na pretstavki do SVKPS 235.3. Status na podnesenite pretstavki do SVKPS od

NVO koi go implementiraat PP^P 255.4. Barawa za izvestuvawe do SVKPS 265.5. Pretstavki na koi SVKPS sè u{te nema odgovoreno 265.6. Ishod od pretstavkite podneseni do SVKPS 27- Zakonska ramka 27- Ishod od pretstavkite na slu~aite vo ramkite na PP^P 285.7. Kako se kaznuvaat OSL na MVR koi gi kr{at ~ovekovite prava 31

6. Podnesuvawe na pretstavki do narodniot pravobranitel 35

6.1. Nadle`nost na narodniot pravobranitel 356.2. Podnesuvawe na prestavka do narodniot pravobranitel 356.3. Status na podnesenite pretstavki do narodniot pravobranitel 36

Sodr`ina

4


7. Razvrska na PP^P-slu~aite od pokrenuvawe na krivi~na prijava do pokrenuvawe na obvinitelen akt 39

7.1. Zakonska ramka 397.2. Ishod od krivi~nite prijavi podneseni do javno obvinitelstvo 40

8. Postojana anketna komisija za za{tita na ~ovekovite prava i osnovni slobodi 43

9. Gra|anski postapki za nadomest na {teta 45

10. Lekarskite uverenija i ostanati dokazi vo slu~ai na navodna policiska zloupotreba 47

11. Zaklu~oci na Zavr{niot izve{taj 48

12. Predmet na zagri`enost 51

13. Preporaki na Zavr{niot izve{taj 53

5

Spisok na naj~esto upotrebuvani kratenki

ARKA Forum za za{tita na pravata na Romite

Koalicija Koalicija “Site za pravi~no sudewe”

CGI Centar za gra|anska inicijativa

CDR Centar za demokratski razvoj

OBSE NMS Organizacija za bezbednost i sorabotka vo Evropa,Nabquduva~ka misija vo Skopje

PP^P Proekt za poddr{ka na ~ovekovite prava

MVR Ministerstvo za vnatre{ni raboti

SVKPS Sektor za vnatre{na kontrola i profesionalni standardi

OJO Osnovno javno obvinitelstvo

NP Naroden pravobranitel

PK Proekt-koordinator

PO Proekt-oficer

EK^P Evropska konvencija za ~ovekovi prava

NVO Nevladina organizacija

OSL Ovlasteno slu`beno lice

ZKP Zakon za krivi~na postapka

KZ Krivi~en zakonik

6


7

Proektot za podr{ka na ~ovekovite prava (PP^P), pretstavuva inicijativa nagra|anskoto op{testvo, koja se usredoto~uva na pojavata na nepravilno odnesuvaweili zloupotreba od strana na policijata. Cel na proektot, e da obrne vnimaniena upotrebata na nezakonska fizi~ka i mentalna sila, od strana na ovlasteniteslu`beni lica od Ministerstvoto za vnatre{ni raboti, vo tekot na vr{eweto nanivnite slu`beni zada~i i da pomogne vo razvojot na efektiven mehanizam, zaza{tita na ~ovekovite prava na navodnite `rtvi.

PP^P e finansiski podr`an od strana na Nabquduva~kata misija na OBSE voSkopje, a proektot go realiziraat 5 nevladini organizacii i toj ja pokrivacelokupnata teritorija na Republika Makedonija.

Kako rezultat na proektnite aktivnosti, sprovedeni vo periodot me|u 2004 i2005 godina, be{e izgotven ovoj Izve{taj, koristej}i gi podatocite i zaklu~ocitevo vrska so registriranite slu~ai na nepravilno policisko odnesuvawe ilizloupotreba, od strana na policijata. Izve{tajot nudi edna seopfatna slika zanivoto na po~ituvawe na ~ovekovite prava, od strana na Ministerstvoto zavnatre{ni raboti, kako i za preventivnite merki, koi gi prezemaat ovlasteniteinstitucii.

Posebno vnimanie vo Izve{tajot, e posveteno na zakonskite mehanizmi za za{titana `rtvite na policiska zloupotreba, a osobeno na Sektorot za vnatre{nakontrola i profesionalni standardi (SVKPS), odnosno, vnatre{noto kontrolnotelo vo ramkite na Ministerstvoto za vnatre{ni raboti. Rezultatite poka`uvaatdeka rabotata na SVKPS, vo golem broj slu~ai se prolongira i e neefikasna:iako SVKPS ima odgovoreno na podnesenite pretstavki vo 66% od slu~aite voramki na PP^P, re~isi vo site slu~ai − vo nad 97% od niv − odgovorot bil dobienpo istekot na rokot od 30 dena, predviden vo Pravilnikot za vr{ewe na rabotitena SVKPS.

Dopolnitelno, vo nad 78% od slu~aite, SVKPS utvrdil deka osomni~eniteovlasteni slu`beni lica od policijata ne gi pre~ekorile svoite ovlastuvawa,za {to bile obvineti. Od vkupniot broj od 10 slu~ai, vo koi SVKPS utvrdilodgovornost na osomni~enoto ovlasteno slu`beno lice, samo vo 3 od niv,sprovedeni se interni disciplinski postapki i merki − odbivawe na 15% odplatata za eden kus vremenski period − a samo vo eden slu~aj e podnesena krivi~naprijava (iako konkretnoto ovlasteno slu`beno lice, vo momentov, krivi~no segoni poradi obvinenie za ma~ewe).

Rezime

8


Nevladinite organizacii vklu~eni vo PP^P, ja analiziraa i rabotata nakancelarijata na Narodniot pravobranitel i prepora~aa, maksimalnoiskoristuvawe na site alatki i sredstva koi gi nudi zakonot, vklu~uvaj}i ja iupotrebata na mediumite vo isklu~itelni slu~ai. Sepak, be{e potvrdeno i dekaotvoraweto na {est novi regionalni kancelarii na Narodniot pravobranitel,dovede do zna~ajno podobruvawe na pristapot na navodnite `rtvi na policiskazloupotreba do elementarnoto telo, osnovano i zadolèno za branewe na nivniteprava.

Izve{tajot sodrì odreden broj preporaki, so cel da se podobri za{titata na~ovekovite prava na lu|eto, vo nivnite kontakti so ovlastenite slu`beni licaod MVR. Nevladinite organizacii vklu~eni vo PP^P, utvrdija deka vnatre{nitemehanizmi za kontrola na ovlastenite slu`beni lica od MVR, vo momentov, ne setransparentni, navremeni i seopfatni, nitu pak objektivni.

I pokraj faktot, {to vo izve{tajot se davaat preporaki za odreden broj merki, zapodobruvawe na raboteweto na SVKPS, misleweto na NVO vo ramki na PP^P, edeka makedonskata Vlada treba seriozno da ja razgleda mo`nosta, za osnovawena edno nezavisno, nadvore{no telo, koe bi postapuvalo po primenite pretstavki.Rabotata na takvoto telo, bi bila celosno usoglasena so standardite sodrànivo Evropskata konvencija za ~ovekovi prava.

9

Vo januari 2004 god. tri nevladini organizacii aktivni vo oblasta na za{titatana ~ovekovite prava i osnovni slobodi, zapo~naa so implementirawe na Proektotza poddr{ka na ~ovekovite prava (ponatamu imenuvan kako PP^P). Osnovna celbe{e da im se obezbedi besplatno pravno sovetuvawe i pomo{ na navodnite ̀ rtvina nepravilno odnesuvawe na policijata, koi baraat pomo{ vo podnesuvaweto naoficijalni àlbi preku razli~ni raspolo`livi administrativni i pravnimehanizmi. Prvi~no, Proektot be{e implementiran vo regionite na Tetovo, Skopjei Kumanovo, kako odgovor na zgolemeniot broj na slu~ai na kr{ewa na ~ovekoviteprava vo kriznite regioni od strana na policijata. Nabquduvawata nanacionalnite NVO i me|unarodnite organizacii {to gi sledat àlbite nagra|anite za povredi na ~ovekovite prava vo izminatite nekolku godini ukaàana potrebata od vospostavuvawe na vakov proekt. Istite imaat zabeleàno deka`rtvite ~estopati gi smetaat àlbenite postapki kako sloèni, zapla{uva~ki,bavni, frustrira~ki, skapi i, ponekoga{, kako neuspe{ni. Proektot e finansirani poddràn od Nabquduva~kata misija na OBSE vo Skopje (ponatamu imenuvankako OBSE NMS).

Regionot na Tetovo be{e pokrien od strana na Centarot za demokratski razvoj(CDR), Informativniot centar za gra|ansko op{testvo (ICGO) go pokriva{eregionot na Skopje, a Forumot za pravata na Romite ARKA kumanovskiot region.Pokraj navedenite regioni, ovie tri nevladini organizacii registriraa slu~aina nepravilno odnesuvawe od strana na policijata i vo Kriva Palanka, [tip,Probi{tip i Struga. Vo Proektot bea vklu~eni {est proekt-oficeri, po dvajcavo sekoja od gorenavedenite NVO. Proekt-ficerite gi sledea slu~aite na navodnapoliciska zloupotreba koi gi registriraa za vreme na implementiraweto naProektot, kako i slu~aite koi se prepra}aa od strana na OBSE, kako i od misijatana PROKSIMA.

Vo ramkite na besplatnoto pravno sovetuvawe pravnite oficeri vklu~eni voProektot gi prezemaa slednive aktivnosti:

• Intervjuirawe i dokumentirawe na navodite;• Fotografirawe na povredi i drugi dokazi;• Pomagawe na povredenite lica da nabavat soodvetna dokumentacija za

povredite;• Sobirawe na dopolnitelna pridru`na dokumentacija;• Prenesuvawe na informacii za slu~ajot do me|unarodnite organizacii;• Davawe soveti za pravnite lekovi koi im stojat na raspolagawe na

navodnite `rtvi, vklu~uvaj}i podnesuvawe na pretstavki do Sektorot naMVR za vnatre{na kontrola i profesionalni standardi, kancelariite nanarodniot pravobranitel, javnite obvinitelstva, kako i privatni tu`bi;

V o v e d

10


• Pomagawe na navodnite ̀ rtvi vo izgotvuvawe pisma, ̀ albi i podnesoci dogorenavedenite institucii;

• Pridruùvawe i/ili zastapuvawe na navodni `rtvi na sostanoci sosorabotnici od dràvnite institucii i

• Obezbeduvawe na sredstva za socijalno zagrozenite lica, za pokrivawe natro{ocite za vadewe na lekarski uverenija (novina vo Proektotvospostavena vo 2005 god.)

Implementirawe na Proektot vo 2005 god.

Uspe{niot od na Proektot prodolì i vo 2005 god. so vklu~uvawe na dve noviNVO: IZBOR od Strumica, za regionot na jugoisto~na Makedonija, i Centarot zagra|anska inicijativa (CGI) od Prilep, za regionot na jugozapadna Makedonija.Vo 2005 god. regionot na Skopje go pokriva Koalicijata “Site za pravi~no sudewe”,namesto ICGO, koja istapi od Proektot. So toa, PP^P celosno ja pokrivateritorijata na Makedonija. Prodolùvaweto na PP^P vo 2005 god. e odbeleànoso trendot na jaknewe na koordinacijata me|u nevladinite organizacii vklu~enivo Proektot i prezemawe na vode~kata uloga koja vo 2004 god. ja vr{e{e OBSE.Imeno, vo 2005 god. se vospostaveni dva novi organa vo ramkite na PP^P soegzekutivni prerogativi: Izvr{en bord i proekt-koordinator. So ova i formalnose vospostavuva mreà od pet NVO koi rabotat na slu~ai na navodna policiskazpoupotreba. So vospostavuvaweto na mreàta od NVO se zgolemuva mo}ta nagra|anskoto op{testvo so cel poefikasno spravuvawe so nedostatocite voop{testvoto i istoto stanuva posilen i poefikasen promoter na kauzata na~ovekovite prava.

Vo tekot na 2005 god. ulogata na OBSE be{e svedena na ad hoc monitoring naaktivnostite koi se prezemaa vo ramkite na PP^P: organizirawe na obuki zajaknewe na kapacitetite na NVO, za strate{ko planirawe na mreàta na NVO,kako i za zgolemuvawe na nivoto na znaeweto na pravnite sovetnici vo oblastana ~ovekovite prava. Sekako, Proektot i vo tekot na 2005 god. be{e finansiskipoddràn od misijata na OBSE.Eden od najzna~ajnite noviteti, a istovremeno i golemo dostignuvawe na Proektotse redovnite koordinativni sostanoci {to se organiziraat od sekoja NVO nalokalno nivo, na mese~na osnova. Celta na ovie sostanoci e sledewe na slu~aitena navodna policiska zloupotreba, kako i podobruvawe i zajaknuvawe narabotnatnite odnosi me|u organizaciite {to u~estvuvaat vo proektot i dràvniteinstitucii.

Izve{tajot gi opfa}a slu~aite registrirani vo periodot od 1 januari 2004 godinazaklu~no so 31 oktomvri 2005.1

Zaklu~ocite i preporakite od Izve{tajot imaat za cel formulirawe na predloziza soodvetni politi~ki i zakonodavni reformi zasnovani vrz sogleduvawata inao|awata po Proektot, adresirawe na istite do soodvetnite doma{ni institucii,kako i otstranuvawe na slabostite i propustite vo dosega{nata implementacijana PP^P zaradi samopodobruvawe i natamo{en razvoj na Proektot.

1)Izve{tajot e izraboten od strana na proekt-koordinatorot na PP^P.

11

Po~nuvaj}i od mesec april 2005 god., vo prostoriite na sekoja od pette NVO koigo implementiraat PP^P, se organiziraat lokalni koordinativni sostanoci.U~esnici na ovie sostanoci se: inspektori od Sektorot za vnatre{na kontrola iprofesionalni standardi (SVKPS), pretstavnici na Kancelarijata na narodniotpravobranitel, pretstavnici na javnoto obvinitelstvo i lokalnata samoupravakako i pretstavnici na misiite na OBSE i PROKSIMA vo Makedonija.

Na ovie sostanoci im predhodea koordinativnite sostanoci koi bea organiziraniod strana na terenskite kancelarii na OBSE vo Kumanovo i vo Tetovo. Vo tekotna 2004 god. i prvite tri meseci na 2005 god. se odràni 13 koordinativnisostanoci vo terenskata kancelarija na OBSE vo Kumanovo i 4 sostanoci voterenskata kancelarija na OBSE vo Tetovo. Preku ovie sostanoci, koi seorganiziraat na mese~na osnova, se ovozmoùva neposredno i efektivno sledewena registriranite slu~ai na policiska zloupotreba.

Moderatori na lokalnite koordinativni sostanoci se proekt-oficerite na PP^P,koi voedno istite i gi organiziraat. Imeno, na samite sostanoci proekt-oficeritegi prezentiraat novite slu~ai po {to se otvora diskusija so inspektorite odSVKPS i so pretstavnicite na Kancelarijata na narodniot pravobranitel zadejstvijata koi se prezemeni vo odnos na registriranite slu~ai na navodni ̀ rtvina nepravilno odnesuvawe od strana na policijata vo ramkite na PP^P.

Iako be{e predvideno ovie sostanoci da se odrùvaat na mese~no nivo, od krajotna april 2005 god. da sè do po~etokot na noemvri 2005 god. oddràni se po trilokalni koordinativni sostanoci vo Kumanovo, Skopje i vo Tetovo i po dvasostanoka vo Strumica i Prilep. Pri~inite poradi koi brojot na odrànisostanoci ne e pogolem bi moèlo da se grupiraat vo dve grupi:

• Nedovolen broj na registirani slu~ai vo period od den mesec i• Prezafatenosta na pretstavnicite na Sektorot na MVR i na Kancelarijata

na narodniot pravobranitel.

Od zapisnicite koi proekt-koordinatorot gi dobiva od odrànite lokalnikoordinativni sostanoci kako i od negovoto prisustvo na del od ovie sostanocise dobiva vpe~atok deka ovie sostanoci imaat golemo zna~ewe vo procesot nazabrzuvawe na postapkite koi se vodat po podneseni pretstavki do SVKPS iKancelarijata na narodniot pravobranitel. Kako primer bi moèl da bide poso~enSVKPS. Imaj}i na um deka brojot na vraboteni koi se zadolèni za postapuvawe

Lokalni koordinativnisostanoci - forma na sorabotkame|u PP^P i dràvnite organi

1

Lokalni koordinativni sostanoci ...

12


po pretstavki na gra|anite za nepravilno postapuvawe od strana na OSL na MVRostanuva ist, a brojot na pretstavki od gra|ani pove}ekratno e zgolemen (1300 votekot na 2004 godina), objektivno ne e vo mo`nost da se odgovori na pogolemiotdel od pretstavkite vo zakonski propi{aniot rok od 30 dena.

êstopati na odgovor od SVKPS se ~eka so meseci. Dokolku postapuvaweto popodnesena pretstavka od PP^P-slu~aj se odolgovlekuva, inspektorite na Sektorotbi se na{le vo dosta neprijatna situacija koga na nekolku sostanociposledovatelno (sostanocite se na mese~na osnova) bi trebale da davaat odgovordeka ne e postapeno po opredelena pretstavka.

Preku sostanocite se podobruva pristapot i doverbata na gra|anite vo oviedràvni institucii i u{te pove}e se zajaknuva predhodno vospostavenata vrskame|u gra|anskoto op{testvo i dràvnite institucii koi primaat ̀ albi za mo`nipovredi na ~ovekovi prava.Vredi da se spomene faktot deka na obukite za proekt-oficerite na PP^Pu~estvuvaat pretstavnici na SVKPS, na Kancelarijata na narodniotpravobranitel, kako i pretstavnici na sudskata vlast i na javnoto obvinitelstvo.Dosega se odràni dve takvi obuki - prvata vo dekemvri 2003 god. i drugata vomart 2005 vo Skopje.

Zaklu~oci:

• Preku lokalnite koordinativni sostanoci se ovozmoùva neposredno iefektivno sledewe na registriranite slu~ai na policiska zloupotreba;

• Preku lokalnite koordinativni sostanoci se podobruva pristapot nagra|anite do dràvnite institucii i se zajaknuva predhodno vospostavenatavrska me|u gra|anskoto op{testvo i dràvnite institucii koi primaatàlbi za mo`ni povredi na ~ovekovi prava;

• Ovie sostanoci imaat golemo zna~ewe vo procesot na zabrzuvawe napostapkite koi se vodat po podneseni pretstavki do SVKPS i Kancelarijatana narodniot pravobranitel.

Preporaki:

• Redovno odrùvawe na lokalnite koordinativni sostanoci edna{ mese~novo 2006 god. so cel prodlabo~uvawe i intenzivirawe na sorabotkata naPP^P so NVO i dràvnite institucii koi primaat ̀ albi za mo`ni povredina ~ovekovi prava.

13

2

U{te na po~etokot vredi da se napomene faktot deka ovaa godina celatateritorija na Republika Makedonija e pokriena so PP^P. Imaj}i na um deka ednaod preporakite na Preliminarniot izve{taj za 2004 god. be{e vklu~uvawe naNVO aktivni na poleto na za{tita na ~ovekovi prava t.e. pro{iruvawe naProektot vo regionite kade {to postoi realna potreba za toa, moè da sekonstatira deka so vklu~uvaweto na NVO CGI od Prilep i IZBOR od Strumicavo PP^P e otstranet eden od pokrupnite nedostatocite registrirani vo tekot naminatata godina. So toa se postigna pokrienost na Makedonija od 85 %. Kako i dae, na sednicata na Izvr{niot bord na PP^P na 4 maj 2005 se donese odluka ipreostanatite 15% od Republika Makedonija koi sè u{te ne bea pokrieni soproektot (centralna Makedonija), da bidat pokrieni od strana na pette NVO koigo implementiraat PP^P. So toa PP^P ne e ograni~en samo na porane{nite krizniregioni, kako {to be{e zamislen i implementiran vo tekot na 2004 godina. Voedno,so toa se ovozmoùva seopfaten pregled na problemite vo vrska so slu~aite napoliciska zloupotreba na nacionalno nivo.

Tabela 1: Evidentirani slu~ai na policiska zloupotreba

Evidentirani slu~ai na policiskazloupotreba vo ramkite na PP^P

Evidentirani slu~ai na policiska...

NVO Slu~ai preneseni od OBSE

Slu~ai inicirani od NVO-i

Slu~ai preneseni od drugi Me|. Org.

Evidenti- rani

slu~ai

Zatvoreni slu~ai

Aktivni slu~ai

ARKA 5 22 2 29 10 19 Koalicija 7 21 7 35 11 24 CDR 5 11 1 17 1 16 IZBOR 0 13 0 13 5 8 CGI 2 3 1 6 0 6 Vkupno 19 70 11 100 27 73

NVO-te koi go implementiraa PP^P, zaklu~no so 31 oktomvri 2005, evidentiraavkupno 100 slu~ai na pre~ekoruvawe na ovlastuvawata od strana na policijataili lo{o postapuvawe, {to vo odnos na 39-te slu~ai evidentirani vo 2004 god.pretstavuva zgolemuvawe na brojot na registrirani slu~aite za 156,4%.

Vo dosega{nata implementacija na Proektot ARKA ima registrirano 29 slu~ai.Od niv deset slu~ai se zatvoreni: eden od slu~aite bil zatvoren bidej}i stanuvazbor za slu~aj {to e opfaten so Zakonot za amnestija, a drug zatoa {toevidentiranite navodni `rtvi ne sakale da ja prosledat àlbata. Drugite osumslu~ai se zatvoreni bidej}i Sektorot, narodniot pravobranitel i Javnoto

14


obvinitelstvo utvrdile deka nema slu~aj na policiska zloupotreba, a navodnite`rtvi ne bile zainteresirani da podnesat privatni tu`bi. Ostanatite 19 slu~aise aktivni. Od vkupniot broj slu~ai 5 se preneseni od OBSE, 2 slu~ai setransferirani od strana na PROKSIMA, a ostanatite 22 se samoinicirani odstrana na ARKA. Od 11 registrirani slu~ai vo ovaa godina, 9 se samoinicirani.Proekt-oficerite na Koalicijata “Site za Pravi~no sudewe” imaatregistrirano 35 slu~ai. 11 od niv se zatvoreni. Imeno, vo prviot slu~aj, edna od`rtvite ne bila zainteresirana da prodolì so zapo~natata postapka, vo vtoriotslu~aj `rtvata ne sakala da ja prosledi àlbata bidej}i se pla{ela deka sosvojata àlba bi ja isprovocirala policija, a vo tretiot slu~aj navodnata `rtvapo~inala. Odlukata za zatvorawe na tretiot slu~aj e donesena od proekt-oficerite koi go pokrivaat skopskiot region vo koordinacija so OBSE. ̂ etvrtiotslu~aj e zatvoren poradi nekolku pri~ini: navodnata ̀ rtva nemala volja da bidepodnesena pretstavka do SVKPS, nemalo dovolno dokazi, a isto taka strankatapretpo~itala slu~ajot da bide voden od strana na PROKSIMA.

Vo tri od slu~aite navodnite `rtvi, koi se registrirani narkozavisnici,odbivale da izvadat lekarski uverenija, iako im bilo ukaàno deka tro{ociteza lekarsko }e im bidat nadomesteni. Navodnite `rtvi istovremeno davalekonfuzni izjavi vo odnos na navodnite storiteli na povredite i vo odnos nalokacijata kade istata bila storena. Nikakvi svedoci, ni materijalni dokazi nebile poso~eni. Eden od slu~aite e zatvoren bidej}i, po dobienite odgovori popodneseni pretstavki do SVKPS i Kancelarijata na narodniot pravobranitel ipo konsultacii so navodnata `rtva, proekt-oficerite na Koalicijatakonstatirale deka pravata na ̀ rtvata se povredeni od strana na obezbeduvawetona dràven organ, a ne od strana na policijata. Negativen odgovor vo odnos napodneseni pretstavki od strana na Kancelarijata na narodniot pravobranitel iSVKPS, kako i faktot {to e priloèno la`no lekarsko uverenie od strana nastrankata e pri~ina za zatvarawe na eden od slu~aite. Drug registriran slu~aj ezatvoren otkako e dobien negativen odgovor po odnos na podneseni pretstavka odstrana na Kancelarijata na narodniot pravobranitel, odnosno e konstatiranodeka pretresot bil legalen. Strankata ne bila zainteresirana za natamo{novodewe na postapkata. Eden slu~aj e zatvoren po usno dobieniot odgovor odinspektorite na SVKPS deka e izdadena seta potrebna dokumentacija za odzemenipredmeti, odnosno nema povreda na pravata. Navodnata `rtva ne bilazainteresirana za natamo{no vodewe na postapkata bidej}i vo meguvremeodzemeniot predmet bil vraten.

Zna~i, vo Koalicija ima 24 aktivni slu~ai. Po edna pettina od vkupniot brojslu~ai na Koalicijata, odnosno 7, se slu~ai preneseni od OBSE i 7 slu~ai sepreneseni od PROKSIMA. Ostanatite 21 se samoinicirani slu~ai od NVO. 13 od21 registriran slu~aj vo ovaa godina se samoinicirani od strana na Koalicijata.

CDR imaat registrirano 17 slu~ai. Eden slu~aj e prefrlen na CGI, a drug slu~aje zatvoren bidej}i ne postoele zakonski osnovi za prezemawe na pravni dejstvijavo ramkite na PP^P. Ostanatite 15 slu~ai se aktivni. 5 slu~ai se preneseni odOBSE, 1 e transferiran od PROKSIMA, a ostanatite 11 se samoinicirani od

15

CDD. Od slu~aite registrirani vo 2005 god. 1 e prenesen od OBSE, 1 od PROKSIMA,a devet se samoinicirani.

Slu~ajot TE 006 e zatvoren bidej}i se iscrpeni site pravni sredstva vo ramkitena PP^P i nieden od predhodno navedenite organi ne smetal deka ima povredana pravata na navodnata `rtva.

Novovklu~enata NVO vo PP^P - IZBOR od Strumica ima registrirano 13 slu~aina nepravilno odnesuvawe od strana na policijata. Pet od tie slu~ai se zatvoreni.Imeno, dobien e negativen odgovor od SVKPS, dodeka vo odgovorite od narodniotpravobranitel, vo dva od ovie pet slu~ai, vo obrazloènieto od odlukata enavedeno deka policijata pri vr{eweto na svoite zakonski dol`nosti treba dago po~ituva ~ovekovoto dostoinstvo. Moèbi najgolema pridobivka vo strumi~kiotregion vo desega{nata implementacija na PP^P e faktot {to pette registriraninavodni `rtvi smetaat deka po podnesuvawe na pretstavkite do Sektorot i donarodniot pravobranitel, odnosot na policijata kon niv e izmenet vo pozitivnasmisla, osnosno sega policajcite gi po~ituvaat pravata i slobodite na navodnite`rtvi. Isto taka, 13-te slu~ai na IZBOR se samoinicirani.

CGI ima registrirano 6 slu~ai vo jugozapadniot del od Makedonija, koj go pokriva.Vo april slu~ajot TE 005 e transferiran vo nadle`nost na CGI i ja dobivaoznakata PP 001, imaj}i ja predvid teritorijalnata pokrienost na Makedonija odstrana na NVO na PP^P. Site slu~ai koi gi vodi proekt-oficer na CGI se aktivni.Eden od tie slu~ai e prenesen od PROKSIMA, dodeka dva se transferirani odOBSE. Ostanatite 3 slu~ai se samoinicirani.

Od dosega{nata implementacija na Proektot moè da se konstatira dekazna~itelen broj gra|ani, navodni `rtvi na nepravilno odnesuvawe od strana napolicijata, se obra}aat do proekt-oficerite na PP^P baraj}i pravna pomo{ isoveti, me|utoa istite se pla{at da iniciraat postapka protiv OSL na MVR.

NVO koi go implementiraat PP^P, zaklu~no so 31 oktomvri 2005 god., imaatregistrirano 100 slu~ai na pre~ekoruvawe na ovlastuvawata od strana napolicijata ili lo{o postapuvawe. Od niv 70 se samoinicirani od NVO, 19 sepreneseni od OBSE, a 11 od PROKSIMA. 27 od slu~aite se zatvoreni, a ostanatite73 se aktivni.

Vredi da se spomene deka od 39 registrirani slu~ai vo tekot na 2004 god. 23 seidentifikuvani od samite NVO koi go implementiraat PP^P, odnosno toa e 59%od vkupniot broj slu~ai. Vo 2005 god. se registrirani 61 slu~aj od koi 47 seidentifikuvani, odnosno 77,1% od brojot na slu~aite. Toa naveduva na zaklu~okotdeka NVO-i vo PP^P sè pove}e sami identifikuvaat slu~ai na policiskazloupotreba.

Evidentirani slu~ai na policiska...

16


0

10

20

30

40

50

2004 god. 2005 god.

Na~in na identifikacija na slu~ai vo ramkite na PP^P

Slu~aiidentifikuvani odNVOi

Slu~ai preneseni odMe|unarodniOrganizacii

Zaklu~oci:

• Vo 2005 god. e postignata celosna pokrienost na Republika Makedonija odstrana na PP^P so vklu~uvawe na dve novi NVO aktivni na poleto na~ovekovite prava, so {to e postignat ednakov pristap do uslugite koi giobezbeduva Proektot do site gra|ani;

• Brojot na registrirani slu~ai na policiska zloupotreba i nepravilnoodnesuvawe od strana na policijata vo ramkite na PP^P iznesuva 100, {tovo odnos na 39-te slu~ai evidentirani vo 2004 god. pretstavuva zgolemuvawena brojot na registrirani slu~aite za 156,4%;

• Pet registrirani navodni `rtvi vo strumi~kiot region smetaat deka popodnesuvawe na pretstavki do Sektorot na MVR i do narodniotpravobranitel, odnosot na policijata kon niv e izmenet vo pozitivnasmisla, osnosno po inicirana postapka policajcite gi po~ituvaat pravatai slobodite na navodnite `rtvi.

Predmet na zagri`enost:

• Zna~itelen broj gra|ani, navodni ̀ rtvi na nepravilno odnesuvawe od stranana policijata, se obra}aat do pravnite sovetnici na PP^P baraj}i pravnapomo{ i soveti, me|utoa istite se pla{at da iniciraat postapka protivOSL na MVR.

Preporaki:

• Sproveduvawe na intenzivna mediumska kampawa so cel zapoznavawe nagra|anite so uslugite {to im gi nudi Proektot na navodnite `rtvi nanepravilno odnesuvawe od strana na policijata.

17

Vkupniot broj na ̀ rtvi na policiska zloupotreba evidentirani od strana na NVOIZBOR, koja go pokriva jugoisto~niot del od zemjata, iznesuva 13 i site od niv seMakedonci i polnoletni. 12 se maì i edna e èna.

CDR evidentiraa 21 `rtva na nepravilno odnesuvawe od strana na policijata.Od niv site se polnoletni i site se maì. 19 se Albanci, a 2 se Makedonci.

Proekt-oficerite na Koalicijata identifikuvale 41 navodni `rtva napoliciska zloupotreba. Od niv 36 se maì, a 5 se èni. 39 se polnoletni, a edene maloleten. 19 se Makedonci, 14 se Albanci, 3 se Romi, 1 e Tur~in, 1 Vlav, 1stranski dràvjanin i 2 se so nepoznato etni~ko poteklo.

Slu~aite registrirani od strana na CGI se odnesuvaat na 7 navodni `rtvi, odkoi {est se Makedonci, a edno lice e od albanska nacionalnost. Site sepolnoletni, a edna od registriranite navodni ̀ trvi e od ̀ enski pol. Ostanatite{est se maì.

ARKA ima evidentirano 40 navodni `rtvi. Od niv Romi se 15, 13 Albanci i 12Makedonci. 38 se polnoletni, a ostanatite 2 maloletni. Site evidentiraninavodni `rtvi se od ma{ki pol.

Tabela 2: Etni~ka, starosna i polova struktura na navodni `rtvi

3 Etni~ka, starosna i polova struktura na evidentiranite navodni `rtvi

NVO

Albanci Make- donci

Romi Maì @eni Vozra- sni

Malo- letni

Vkupno

ARKA 13 12 15 40 38 2 40 Koalicija 14 19 3 36 5 40 1 41 CDR 19 2 21 21 21 IZBOR 13 12 1 13 13 CGI 1 6 6 1 7 7 Vkupno 47 52 18 115 7 119 3 122

Na nivo na celata dràva se evidentirani 122 navodni `rtvi na policiskonasilstvo, {to pretstavuva zgolemuvawe na brojot na navodnite ̀ rtvi za 141,8%vo odnos na 2004 god. Od niv 47 Albanci, 52 Makedonci, 18 Romi i petmina ostanati.Izrazeno so procenti, 42,62% od navodnite ̀ rtvi se etni~ki Makedonci, 38,52%se etni~ki Albanci, 14,75% se Romi.

Etni~ka, starosna i polova struktura...

18


Najgolem del na navodnite `rtvi doa|aat od regionot na Skopje (koj go pokrivaKoalicijata) - 33,6%, potoa sledi regionot na severoisto~na Makedonija (pokrienod strana na ARKA) so 32,79%, pa CDR (koja go pokriva polo{ko-ki~evskiot region)so 17,21% od ̀ rtvite, NVO IZBOR (koja go pokriva jugoisto~niot region) so 10,65%i CGI so 5,74% od navodnite `rtvi. Tri od `rtvite se maloletnici, odnosno2,45%, a `eni se 5,73% odnosno sedum lica.

Zaklu~oci:

• Vkupniot broj na evidentirani navodni `rtvi na pre~ekoruvawe naovlastuvawata na policijata vo ramkite na PP^P iznesuva 122 {topretstavuva zgolemuvawe za 141,8% vo odnos na 2004 god;

• Najgolemiot del od evidentirani slu~ai na policiska zloupotreba doa|aod skopskiot region, od regionot na Kumanovo - Kriva Palanka, kako iod strumi~kiot region;

• Ogromno mnozinstvo evidentirani `rtvi na policiska zloupotreba sema`i (95,08% od navodnite `rtvi) i polnoletni lica (94,27% odnavodnite `rtvi).

• Od evidentiranite 122 navodni ̀ rtvi 52 se Makedonci, 47 se Albanci i18 se Romi. Izrazeno so procenti, 42,62% od navodnite ̀ rtvi se etni~kiMakedonci, 38,52% se etni~ki Albanci, 14,75% se Romi.

Etni~ka struktura na navodnite `rtvi

39%

43%

15% 3%Albanci

Makedonci

Romi

ostanati

19

Vid na ovlasteni slu`beni lica involvirani vo...

4 Vid na ovlasteni slu`beni licainvolvirani vo registriranite

slu~ai od PP^P

Vo odnos na ovlastenite slu`beni lica vme{ani vo slu~aite na pre~ekoruvawena ovlastuvawata na policijata evidentirani od strana na proekt-oficeritena Koalicijata, zabeleàno e slednovo:

Vo pet slu~ai na pre~ekoruvawe na ovlastuvawata na policijata, navodnotomaltretirawe se slu~ilo vo policiskata stanica “Bit Pazar”. Vo ovie slu~aibile vme{ani uniformirani ovlasteni slu`beni lica, a edno od prijavenitemaltretirawa navodno go izvr{il komandirot na policiskata stanica.Zabeleàno e deka vo 4 evidentirani slu~ai navodnoto maltretirawe se slu~ilovo policiskata stanica “Centar” (BEKO), vo koi{to bile vme{ani uniformiraniovlasteni slu`beni lica. Vo policiskite stanici “Avtokomanda” i “Karpo{“,pokraj uniformirani ovlasteni slu`beni lica, isto taka bile vme{ani iinspektori pri MVR. Edna `rtva se àli na pretepuvawe od strana nauniformirani policajci od policiskata stanica “Butel“, a eden navodna `rtvase àli na ovlasteno slu`beno lice (OSL) i inspektor pri SVR “Dra~evo“.Imalo i incidenti {to se slu~uvale nadvor od policiskite stanici, a gi izvr{ileovlasteni slu`beni lica/uniformirani policajci. Na primer: dve od navodnite`rtvi se ̀ alat na nepravilno odnesuvawe od strana na ovlasteni slu`beni licapripadnici na grani~nata policijata. Konkretnite poplaki se odnesuvaat napripadnicite na grani~nata policija na grani~nite premini Tabanovce,Bogorodica i Deve Bair. Vo drug evidentiran slu~aj, ovlastenite slu`beni licabile vme{ani vo navoden nezakonski pretres {to se slu~il na eden policiskipunkt na regionalniot pat {to gi povrzuva seloto Dolani i [tip. Vo eden slu~ajnavodnite `rtvi bile napadnati od ovlasteni slu`beni lica na MVR koi vomomentot ne bile na dol`nost, odnosno bile vo civilna obleka.

Vo sedum od slu~aite postoi vme{anost na specijalni policiski edinici, odnosnomaskirani policajci za vreme na navoden nezakonski pretres na prostorii,odnosno navoden nezakonski pretres za vreme na konfliktot, na policiski punkt.êtiri od slu~aite se odnesuvaat na navodno brutalno pretepuvawe od strana naspecijalnite policiski sili “ALFA”. Edna od navodnite `rtvi se àli nabrutalno pretepuvawe vo centarot na Skopje od strana na specijalnite policiskisili “ALFA”, kako rezultat na {to `rtvata pominala edna nedela vo bolnica.

20


Slu~aite evidentirani na podra~jeto koe go pokriva ARKA go poka`uvaatslednoto:

Vo sedum od slu~aite na ARKA, involviran e porane{niot komandir na policiskastanica “Rankovce”. Vo eden od slu~aite e vme{an policaec od policiska stanica“Rankovce”, a vo drug slu~aj e involvirano OSL od SVR [tip.

Vo edinaeset od evidentiranite slu~ai na pre~ekoruvawe na ovlastuvawata odstrana na Policijata se involvirani uniformirani ovlasteni slu`beni licavraboteni vo Sektorot za vnatre{ni raboti vo Kumanovo, kako i dva slu~ai navme{anost na ovlasteno slu`beno lice vraboteno vo Sektorot za vnatre{niraboti vo Kriva Palanka. Vo navodniot slu~aj na navoden nezakonski pretres(slu~ajot “Sopot“) postoi vme{anost na inspektori vraboteni vo Sektorot zavnatre{ni raboti vo Kumanovo i pretstavnici na razuznava~ki slu`bi. Vo 5 slu~aipostoi vme{anost na inspektori pri Sektorot za vnatre{ni raboti Kumanovo.

Vo dva slu~ai registrirni od strana na ARKA se involvirani pripadnici naSpecijalnata edinica za brzi intervencii “ALFA“ pri MVR - Skopje.Slu~aite evidentirani na podra~jeto na Tetovo od strana na CDR se odnesuvaatna uniformirani policajci, odnosno ovlasteni slu`beni lica vraboteni voSektorot za vnatre{ni raboti od Tetovo. Eden od slu~aite uka`uva na vme{anostna porane{niot na~alnik na Upravata za bezbednost i kontrarazuznavawe odTetovo. Vo dva slu~aja postoi vme{anost na maskirani policajci. Dva od slu~aitese odnesuvaat na inspektori od SVR - Tetovo, a eden od navodnite storiteli,OSL od PS “Grup~in“, Osnovnoto javno obvinitelstvo (OJO) - Tetovo go goni zakrivi~no delo tortura (~l. 142 stav 1 od KZ).

Vid na OSL na MVR involvirani vo slu~aite na PP^P

47

7612

11

12Uniformirani OSL na MVR

Komandiri na P.S

OSL na Sektor za nedozvolenatrgovijaInspektori na MVR

Pripadnici na specijalni edinici

drugo

Proekt-oficerot na IZBOR evidentiral 6 slu~ai vo koj se involvirani OSL naSektorot za nedozvolena trgovija od SVR - Strumica, vo tri slu~ai postoiinvolviranost na inspektori od SVR - Strumica. Postoi vme{anost nauniformirani ovlasteni slu`beni lica, vo eden slu~aj vraboten vo SVR -

Strumica, i vo dva slu~ai OSL vraboteni vo SVR - Vinica.

21

Vo slu~ajot koj e transferiran na CGI od CDR se involirani OSL lica odpoliciska stanica vo Ohrid. Vo tri slu~ai registrirani od strana na CGIinvolvirani se inspektori od SVR - Prilep, vo eden slu~aj e involviran inspektorod SVR - Kavadarci. Vo eden slu~aj e vme{an na~alnik na krim-oddelenieto priSVR - Prilep.

Zaklu~oci:

• Najgolemiot del od slu~aite se odnesuvaat na vme{anost na uniformiranipolicajci vo evidentiranite slu~ai na pre~ekoruvawe na ovlastuvawatana policijata;

• Na podra~jeto na Tetovo i Kumanovo slu~aite na pre~ekoruvawe naovlastuvawata na policijata ili lo{o postapuvawe ukaùvaat navme{anost na uniformirani policajci koi rabotat vo SVR - Tetovo i SVR -Kumanovo;

• Vo regionot na Strumica najgolen broj od slu~aite se odnesuvaat na navodnipre~ekoruvawa od strana na pretstavnici na Sektorot za nedozvolenatrgovija od SVR - Strumica;

• Evidentiranite slu~ai na policiska zloupotreba ukaùvaat na vme{anostna inspektori od MVR vo izvesen broj na slu~ai;

• Vo sedum slu~ai na ARKA e konstatirana navodna vme{anost na edna li~nost- porane{niot komandir na policiskata stanica “Rankovce”;

• Evidentirani se slu~ai na vme{anost na specijalni policiski sili, kakoi na pretstavnici na razuznava~ki slu`bi;

• Vo ramkite na PP^P se registrirani {est slu~ai koi se odnesuvaat naspecijalnite policiski sili ALFA. Pet od navodnite `rtvi se àlat nabrutalno pretepuvawe od strana na pretstavnici na specijalnite policiskisili ALFA ;

• Eden od navodnite storiteli, OSL od policiskata stanica “Grup~in“, OJO- Tetovo go goni za krivi~no delo tortura spored ~l. 142 stav 1 od KZ.

• Vo tekot na 2005 god. za prvpat od strana na PP^P se identifikuvani slu~aivo koi se vme{ani pretstavnici na grani~nata policija na grani~nitepremini Deve Bair, Tabanovce i Bogorodica;

Vid na ovlasteni slu`beni lica involvirani vo...

22


23

Podnesuvawe na pretstavki do Sektorotza vnatre{na kontrola i profesionalni

standardi (SVKPS) vo MVR

5

Podnesuvawe na pretstavki do Sektorot...

5.1. Voved

Eden od mehanizmite koj im e dostapen na gra|anite {to se àlat na nepravilnoodnesuvawe od strana na ovlasteni slu`beni lica na MVR, e podnesuvawe napretstavka do Sektorot za vnatre{na kontrola i profesionalni standardi(SVKPS) vo MVR. Pravilnikot za vr{ewe na rabotite na Sektorot go regulirana~inot na podnesuvawe na pretstavki do Sektorot, istragite {to gi prezemaSektorot vo MVR vrz osnova na podnesenite pretstavki, kako i vremenskiot periodvo koj{to Sektorot go izvestuva podnositelot na pretstavkata za rezultatot odsprovedenata istraga.

SVKPS u~estvuva vo neposredno razotkrivawe na nepravilnostite vo rabotewetopo dobieni anonimni dostavi, pretstavki od gra|ani i vraboteni vo MVR, proverkii odgovori po barawa dostaveni od javnoto obvinitelstvo ili od narodniotpravobranitel koi se odnesuvaat za postapki prezemeni od vraboteni vo MVR,kako i rabota po soznanija za izvr{eni nezakonski dejstva od pripadnici na MVR,dobieni po operativen pat.

5.2. Podnesuvawe na pretstavki do SVKPS

Pravoto na sekoj gra|anin da podnese pretstavka do dràvni i drugi javni organi,kako i po niv da dobiva odgovori, e zagarantirano so Ustavot na RepublikaMakedonija (~len 24 stav 1 od Ustavot na RM)

^len 10 stav 1 od Pravilnikot za vr{ewe na rabotite na SVKPS propi{uva dekapretstavkite na gra|anite {to se odnesuvaat na nezakonsko i neprofesionalnopostapuvawe na vrabotenite vo MVR moàt da se podnesat vo pismena i vo usnaforma. Pri podnesuvawe na usna pretstavka gra|aninot mu se obra}a na deùrniotpolicaec i toj, dokolku vo taa stanica nema deta{iran inspektor na SVKPS,odreduva eden od policajcite koj }e sostavi zapisnik. Zapisnikot se popolnuvavo posebna prostorija i vedna{ ili vo rok od eden den se dostavuva do SVKPS.Zapisnikot se potpi{uva od policaecot {to ja prima pretstavkata i od gra|aninot.

Stav 3 od istiot ~len propi{uva deka vo podra~nite organizacioni edinici naMVR vo koi se deta{irani inspektori na Sektorot, pismenite pretstavki sedostavuvaat do ovie lica. Deta{irani inspektori na Sektorot ima vo slednivegradovi: Gostivar, Tetovo, Veles, Kumanovo, Ohrid, [tip, Strumica, Bitola i

24


Skopje. Prisustvoto na deta{iranite inspektori na lokalnite koordinativnisostanoci ukaùva na faktot deka proekt-oficerite na PP^P imaat vospostavenozadovolitelno nivo na sorabotka so Sektorot.

^len 17 stav 2 go opredeluva vremenskiot period vo koj Sektorot mora da ja zavr{iistragata po podnesenite pretstavki. Istragite za polesni oblici na nezakonskoi neprofesionalno postapuvawe treba da se zavr{at vo rok od 30 dena odpodnesuvaweto na pretstavkata, a za pote{ki oblici na nezakonsko ineprofesionalno postapuvawe najdocna vo rok od 90 dena.

Ponatamu, vo stav 3 se veli deka po dobiena soglasnost od strana na rakovoditelotna Sektorot, i dokolku ima opravdani pri~ini, istragata moè da trae i podolgo,no ne podolgo od 6 meseci. Stav 4 nadopolnuva deka vo sekoj slu~aj koga istragatatrae podolgo od 30 dena, strankata }e se izvesti vo rok od 30 denovi odpodnesuvawe na pretstavkata deka istragata prodolùva zaradi utvrduvawe nadopolnitelni fakti.

^len 24 od Pravilnikot utvrduva deka Sektorot e dolèn pismeno da gi izvestipodnositelite na pretstavki za tekot i ishodot od postapkata.

So predlog-zakonot za policija, koj vo noemvri 2005 e vo postapka na donesuvawe,se predviduva rok od 30 dena od denot na nastanot vo koj gra|aninot moè dapodnese pretstavka do policijata. NVO koi go implementiraat PP^P se na stavdeka rokot od 30 dena koj se predlaga e restriktiven za ~ovekovite prava.Pri~inite za vakviot stav moè da se grupiraat na sledniot na~in:

• Od dosega{nata implementacija na proektot moè da se zabeleì deka vozna~itelen del od slu~aite gra|anite podnesuvaat pretstavki po istekotna rokot od 30 dena, osobeno vo slu~aite na gra|ani koi se àlat nanepostapuvawe od strana na policijata. Proizleguva zaklu~okot deka voidnina, dokolku ovoj rok bide usvoen, zna~itelen broj na gra|ani ne }e moàtda gi ostvarat svoite prava preku podnesuvawe na pretstavka do SVKPS;

• Rokot vo koj moè da se podnese pretstavka do Kancelarijata na narodniotpravobranitel iznesuva 1 god. Od druga strana, rokot za podnesuvaweprivatna tu`ba iznesuva 3 meseci. Sporeduvaj}i gi ovie rokovi so rokot od30 dena koj se predlaga, proizleguva deka MVR so predloèniot tekst sakada go rastovari Sektorot od del od pretstavkite, na smetka na ograni~uvawena ~ovekovite prava.

NVO koi go implementiraat PP^P na sostanokot na MINOP2 na 8. 11. 2005god. giiznesoa svoite zabele{kite vo odnos predlog-zakonot za Policija. Me|uzabele{kite centralno mesto mu be{e dadeno na rokot od 30 denovi koj sepredlaga3. Ostanuva da vidime dali rabotnata grupa koja raboti na tekstot na

2) MINOP e neformalna grupa vo koja ~lenuvaat pretstavnici na MVR, narodniot pravobranitel i NVO.NVO koi go implementiraat proektot na sostanocite na MINOP se pretstaveni od proekt-koordinatorot.3)Rokot od 30 denovi se predlaga so ~len 8 stav 1 od teksot na predloèniot zakon za policija.

25


Zakonot }e gi prifati zabele{kite na PP^P. Za àl, prvi~nite reakcii senegativni, i golema e verojatnosta deka Zakonot }e bide usvoen bez da se zematpredvid zabele{kite na nevladiniot sektor vo odnos na rokot {to se predlaga.

5.3. Status na podnesenite pretstavki do SVKPS od NVO koi go implementiraat PP^P

Vo najgolem del od evidentiranite slu~ai vo ramkite na PP^P e podnesenapretstavka do SVKPS. Tabelata podolu go prikaùva brojot na pretstavkite, kakoi barawata za izvestuvawe dostaveni do Sektorot na MVR.

Tabela 3: Podneseni pretstavki do Sektorot na MVR

NVO

Podneseni pretstavki

Primeno izvestuvawe

Barawe za izvestuvawe

Izvestuvawe po baraweto za izvestuvawe

ARKA 22 6 11 10 Koalicija 20 10 4 3 CDR 13 6 5 4 IZBOR 12 8

CGI 4 0 1

VKUPNO 71 30 20 17

Vo dosega{nata implementacija na PP^P, od strana na proekt-oficerite na NVOpretstavki do Sektorot se podneseni vo 71 slu~aj. Odgovor od strana na SVKPSe dobien vo 47 slu~ai, odnosno odgovoreno e na 66,2% od podnesenite pretstavki.

Rokot vo koj SVKPS odgovara na podnesenite pretstavki za nepravilnoodnesuvawe od strana na policijata voop{to ne soodvetstvuva na zakonskipredvideni rokovi vo koj Sektorot treba da ja sprovede istragata po navodite vopodnesenata pretstavka. Iako soglasno ~l.17 stav 2 od Pravilnikot na Sektorotistragite za polesni oblici na nezakonsko i neprofesionalno postapuvawe trebada se zavr{at vo rok od 30 dena od podnesuvaweto na pretstavkata, a za pote{kioblici na nezakonsko i neprofesionalno postapuvawe najdocna vo rok od 90 dena,dosega samo vo dva slu~ai e odgovoreno na pretstavka vo rok od 30 dena, a vorokot od 90 dena e odgovoreno na osum pretstavki.

Iako, samo poradi postoewe na opravdani pri~ini i vo soglasnost sorakovoditelot na Sektorot, istragata moè da trae najmnogu {est meseci, moèda se zabeleì deka na dvaeset i osum pretstavki e odgovoreno vo rok od {estmeseci. Kako flagrantno nepo~ituvawe na rokot za odgovor na Pretstavkite moèda se navede faktot deka vo osum slu~ai e odgovoreno po istekot na periodot od{est meseci. Kako kuriozitet moè da se istakne primerot so dva slu~ai vo koina odgovor od strana na Sektorot e ~ekano 10, odnosno 11 meseci.

26


0

5

10

15

20

25

30

do 30dena

do 90dena

do 6mes.

nad 6meseci

Rok vo koj e odgovoreno na podnesenite pretstavki

5.4. Barawa za izvestuvawe do Sektorot na MVR

Kako rezultat na nenavremenite odgovori od strana na pretstavnicite na SVKPS,personalot koj{to raboti na inplementacija na Proektot ja vospostavi praksatana podnesuvawe barawa za izvestuvawe do SVKPS za slu~aite kade {to ne eodgovoreno na pretstavkata vo propi{aniot vremenski period. Vo podnesenitebarawa za izvestuvawe proekt-oficerite baraat informacii za statusot napodnesenata pretstavka, ishodot na istragata (dokolku istata e sprovedena) iinformacii za ishodot na disciplinskata postapka, odnosno postapkata zaprestanok na rabotniot odnos na OSL na MVR (dokolku istata e zapo~nata isprovedena).

Po vospostavuvaweto na praktikata na odrùvawe na lokalni koordinativnisostanoci, barawata za izvestuvawe pokraj pismeno so oficijalen dopis, im sedostavuvaat i usno na prisutnite inspektori na Sektorot, so {to od strana naNVO koi go implementiraat Proektot se vloùvaat maksimalni napori zazabrzuvawe na vremenskiot interval vo koj se postapuva po podneseni pretstavki.

5.5. Pretstavki na koi SVKPS sè u{te nema odgovoreno

Sektorot nema odgovoreno na vkupno 24 podneseni pretstavki. Sedum od tiepretstavki se podneseni vo oktomvri 20054, devet od pretstavkite se podnesenipred pove}e od 30 a pomalku od 90 dena, tri pretstavki se podnesneni pred pove}eod 90 dena a pomalku od {est meseci, a 5 pretstavki na koi sè u{te nema odgovorod Sektorot se podneseni pred pove}e od {est meseci. Moè da se izvedezaklu~okot deka postapuvaweto na SVKPS po podneseni pretstavki vo rokovitepredvideni so Pravilnikot za vr{ewe na rabotite na Sektorot e slaba stranavo negovata rabota.

4)Vo momentot na pi{uvawe na izve{tajot ne bil izminat rokot od 30 dena

27


0

2

4

6

8

10

do 30 dena do 90 dena do 6 mes. nad 6 mes.

Pretstavki na koi ne e odgovoreno

Problemot so prolongirawe na rokot vo koj se vr{i istragata po navodite vopodnesenata pretstavka i dostavuvaweto na pismen odgovor na nejziniotpodnositel be{e potenciran i od strana na zamenik- rakovoditelot na Sektorotza vnatre{na kontrola i profesionalni standardi, koj be{e eden od prezenteritena obukata na pravni sovetnici vklu~eni vo PP^P.

Soglasno podatocite so koi raspolaga PP^P, osnoven problem e nedostigot na~ove~ki resursi koi bi rabotele na ovaa problematika. Imeno, vo poslednitenekolku godini pove}ekratno e zgolemen brojot na podnesenite pretstavki doSektorot, a brojot na vraboteni e ostanat ist. Se postavuva pra{aweto - zo{tovo uslovi na prevrabotenost vo javniot sektor vo Republika Makedonija ne seizvr{i preraspredelba na kadar vo toj oddel na MVR, za istiot na toj na~in damoè da gi izvr{uva svoite obvrski vo zakonski predvidenite rokovi.

5.6. Ishod od pretstavkite podneseni do SVKPS

A) Zakonska ramka

Spored ~len 21 stav 1 od Pravilnikot na Sektorot, dokolku za vreme na istragatase utvrdi deka postojat dovolno dokazi za zapo~nuvawe na postapka za prestanokna rabotniot odnos poradi kr{ewe na rabotnata disciplina, Sektorot podnesuvapredlog za prodolùvawe na istragata pred Komisijata za otkaz.

Soglasno ~len 133 od Kolektivniot dogovor na MVR, Komisijata po sprovedenatarasprava i izvedenite dokazi ja utvrduva odgovornosta na rabotnikot i izgotvuvapismen predlog do ministerot za vnatre{ni raboti zaradi donesuvawe soodvetnore{enie. Dokolku Komisijata utvrdi deka rabotnikot ne e odgovoren ili ne seispolneti uslovite za donesuvawe na re{enie za prestanok na rabotniot odnosso otkaz, mu predlaga na ministerot da go otfrli predlogot, odnosno da ja zaprepostapkata. Dokolku ministerot ne se soglasuva so predlogot, predmetot moèda go vrati na povtorno razgleduvawe vo slu~aj koga nepravilno ili necelosno eutvrdena fakti~kata sostojba, pogre{no e primenet materijalniot propis ilimoè da donese poinakvo re{enie.

28


Vo zavisnost od stepenot na odgovornost na rabotnikot, uslovite pod koi enapravena povredata na rabotnite obvrski, porane{nata rabota i odnesuvawetona rabotnikot, teìnata na povredata i nejzinite posle-dici, ministerot moèotkazot na rabotnikot da go zameni so pari~na kazna koja ne moè da bide pogolemaod 15% od mese~nata plata na rabotnikot vo traewe od 1 do 6 meseci.

Pokraj toa, soglasno ~len 144 stav 11 od Zakonot za krivi~na postapka MVR, vrzosnova na sobranite dokazi i soznanija, protiv liceto za koe postoi osnovanosomnenie deka izvr{ilo dejstvie {to pretstavuva krivi~no delo, izgotvuvakrivi~na prijava koja{to zaedno so dokazite i spisite za prezemenite merki idejstvija ja dostavuva do nadle`niot javen obvinitel. Natamu, soglasno ~l. 3 odPravilnikot na Sektorot, rako-voditelot na Sektorot }e go informiraministerot koga so sprovedenata istraga }e se utvrdi postoewe na inkriminiranidejstvija, kr{ewe na rabotnata disciplina ili neprofesionalno odnesuvawe navraboten vo MVR.

B) Ishod od pretstavkite na slu~aite vo ramkite na PP^P

Vo dosega{nata implementacija na Proektot e dobien odgovor na vkupno 47podneseni pretstavki i barawa za izvestuvawe. Na 37 od podnesenite pretstavkii barawa za izvestuvawe e dobien odgovor deka navodite vo pretstavkata seneosnovani, odnosno deka ovlastenite slu`beni lica postapile soglasnozakonot. Toa zna~i deka vo 78,73% od slu~aite kade Sektorot ja zavr{ilistragata, istiot konstatira deka nema slu~aj na pre~ekoruvawe na ovlastuvawataod strana na policijata.

Vo ostanatite deset slu~ai evidentirani od strana na PO na ARKA, na Koalicijatai na CDR zabeleàno e slednoto:

Vo slu~ajot KU 001 evidentiran od strana na PO na ARKA e sprovedenadisciplinska postapka i storitelite se kazneti so pari~na kazna vo visina od15% od iznosot na nivnite plati vo traewe od 6 meseci. Vo slu~ajot KU 009 edobieno izvestuvawe vo koe se veli deka tvrdewata navedeni vo àlbata seosnovani, t.e. ovlastenoto slu`beno lice ne pos-tapilo vo soglasnost so pravilatai propisite na MVR. ]e se pokrene pre-poraka za pokrenuvawe disciplinskapostapka protiv ovlasteno slu`beno lice soglasno Kolektivniot dogovor na MVR.Kako i da e, sè u{te nema informacii za ishodot na disciplinskata postapka,dokolku istata e sprovedena. PO na ARKA dvapati upatuvaat do Sektorot barawaza infor-macija za ishodot od disciplinskata postapka, no od Sektorot nemanika-kov odgovor. Ovlasteni slu`beni lica od SVR vo Kriva Palanka podneleprekr{o~na prijava protiv navodnata `rtva, soglasno ~len 12 od Zakonot zaprekr{oci.

Vo odnos na slu~ajot KU 017 od Sektorot e dobien odgovor deka ovlastenotoslu`beno lice ne postapuvalo soglasno pravilata i propisite na MVR.Ovlasteniot pretpostaven }e prezeme soodvetni merki protiv ovlastenoto

29


slu`beno lice, soglasno Kolektivniot dogovor na MVR. Sepak, i po dve podnesenibarawa za informacii za ishodot od postapkata od strana na PO na ARKA nepostoi nikakva informacija za merkite prezemeni protiv ovlastenoto slu`benolice. Vredi da se spomeni deka protiv navodnata ̀ rtva e podnesena prekr{o~naprijava za storen prekr{ok soglasno ~len 15 stav 1 to~ka 3 od Zakonot zaprekr{oci. Vo site ostanati slu~ai na koi ARKA ima dobieno odgovor SVKPS nena{ol povreda na pravata i slobodite na navodnite `rtvi od strana na OSL naMVR.

Vo odnos na regionot na zapadna Makedonija pokrien od strana na CDR moè da seprezentiraat slednive slu~ai:

Za slu~ajot TE 001 e dobieno izvestuvawe od strana na Sektorot deka tiepostapile po pretstavkata od navodnata ̀ rtva i gi ispitale tvrdewata. Sektorotza vnatre{ni raboti od Tetovo podnel krivi~na prijava protiv na~alnikot naUpravata za bezbednost i kontrarazuznavawe vo Tetovo za krivi~no delozloupotreba na slu`bena dol`nost i ovlastuvawe, ~len 353 stav 1 od Krivi~niotzakonik. Ponatamu vo izvestuvaweto se veli deka site natamo{ni dejstvija spa|aatpod nadle`nost na OJO - Tetovo i na Osnovniot sud vo Tetovo i deka Sektorot nemoè da se me{a vo nivnata rabota. Vo odnos na slu~ajot TE 002 SVKPS dostavilizvestuvawe vo koe se veli deka Sektorot postapuva po primenata pretstavka ibaraweto za izvestuvawe so cel da gi ispita tvrdewata i deka navodnata `rtva}e bide navremeno izvestena za ishodot na istragata. Isto taka, Sektorot pobaralrazbirawe od navodnite ̀ rtvi za prolongirawe na istragata poradi faktot dekase raboti za “star slu~aj”. Na “navremen” odgovor sè u{te se ~eka.

Vo odgovorot od Sektorot vo odnos na slu~ajot TE 003 se veli deka Sektorotcelosno ja ispital pretstavkata na navodnata `rtva i deka vrz osnova nasprovedenata istraga ne moèlo da se utvrdi koi policiski sili go izvr{ilepretresot i ja maltretirale navodnata `rtva. Ponatamu, navodnata `rtva sesovetuva da pokrene privatna tu`ba protiv nepoznati storiteli pred nadle`niotsud. Vo odnos na slu~ajot TE 012 SVKPS dostavil izvestuvawe vo koe se velideka Sektorot }e postapi po sudskata odluka, vo odnos na odzemenite predmetivo vreme na konfliktot vo 2001. Sudskata postapka e vo tek. Vo ostanatite petslu~ai registrirani od strana na CDR, e dobieno izvestuvawe od SVKPS deka posprovedenata istraga e utvrdeno deka nema povreda na pravata na navodnite ̀ rtviod strana na policijata.

[to se odnesuva do slu~ajot SK 003 na PO na Koalicijata usno mu e soop{tenodeka e postapeno po navodite vo pretstavkata i deka po izvr{enata istraga esprovedena disciplinska postapka, po koja storitelite se kazneti so 15% odplatata. Ne e soop{teno ni kolku meseci }e trae disciplinskata merka. Pismenodgovor ne e dobien. Duri i vaka skudniot odgovor e dobien po dve barawa zaizvestuvawe i ostvarena sredba so zamenik-rakovoditelot na Sektorot na MVRod koj se pobarani informacii vo vrska so soodvetniot slu~aj. Vo odnos na slu~ajotSK 005 SVKPS dostavil odgovor vo koj se veli deka tvrdewata na podnositelot

30


na pretstavkata se delumno osnovani i to~ni i Sektorot ja upati navodnata ̀ rtvada povede privatna tu`ba protiv ovlastenoto slu`beno lice vme{ano vo slu~ajot.Vo primenoto izvestuvawe voop{to ne se spomenuva dali se vodi istraga, nitu sespomenuva za ishodot od postapkata. Protiv ovlastenoto slu`beno lice vme{anovo slu~ajot ne se izre~eni nikakvi administrativni merki i sankcii. Sezabeleùva deka vo slu~ajot SK 006 e dobieno izvestuvawe od Sektorot vo koese veli deka protiv dve ovlasteni slu`beni lica Sektorot izgotvi predlog somislewe za donesuvawe re{enie za prestanok na rabotniot odnos so otkazpodnesen do Komisijata za otkazi, poradi faktot {to ovlastenite slu`beni licapri SVR - Skopje ne postapile soglasno Kolektivniot dogovor na MVR, Uredbataza upotreba na ogneno oru`je i Pravilnikot za vr{ewe na raboti na MVR. I voovoj slu~aj PO od skopskiot region usno se izvesteni deka na dvete OSL vme{anivo slu~ajot im e izre~ena pari~na kazna vo visina od 15% od platata.

Vo site ostanati slu~ai na koi PO na Koalicijata imaat dobieno odgovor SVKPSne na{ol povreda na pravata i slobodite na navodnite `rtvi od strana na OSLna MVR.

NVO IZBOR ima dobieno odgovor na osum od podnesenite pretstavki, i vo niedenod tie slu~ai SVKPS po sprovedenata istraga ne na{ol povreda na pravata islobodite na navodnite `rtvi od strana na OSL na MVR.

Kako rezime od navedeni 10 slu~ai vo koi e dobien odgovor od Sektorot popodneseni pretstavki, a vo koi e konstatirana povreda na pravata na navodnite`rtvi, bi moèlo da se zabeleì slednovo:

- Vo 3 od evidentiranite slu~ai na nepravilno odnesuvawe od strana naPolicijata, na storitelite im e izre~ena administrativna sankcija vovisina od 15% od platata. Vo edniot od tie slu~ai administrativnatasankcija e za period od 6 meseci, a vo ostanatite dva slu~ai ne se znae zakolku meseci e izre~ena administrativnata sankcija.

- Vo eden slu~aj Sektorot za vnatre{ni raboti od Tetovo podnel krivi~naprijava protiv navodniot storitel, a slu~ajot se nao|a pred Osnovniotsud vo Tetovo.

- Vo dva slu~ai od Kumanovskiot region e dobieno izvestuvawe deka epokrenata disciplinska postapka, a odgovor za toa kakvi sankcii seizre~eni i dali voop{to se izre~eni nema ni po dvete barawa zaizvestuvawe vo sekoj od ovie dva slu~ai.

Vo ovie slu~ai zatajuva transparentnosta vo rabotata na Sektorot. Vo eden odslu~aite izvestuvaweto od Sektorot se sostoelo vo toa deka istragata seprolongirala bidej}i se rabotelo za star slu~aj, a vo drug od slu~aite Sektorotizvestil deka ne moèlo da se utvrdi koi policiski sili go izvr{ile pretresoti ja maltretirale navodnata `rtva. Vo devettiot slu~aj e dobieno izvestuvawedeka navodite se delumno to~ni i navodnata ̀ rtva e povikana da podnese privatnatu`ba. Disciplinski sankcii protiv storitelot ne se prezemeni. Vo desettiot

31


slu~aj SVKPS dostavil izvestuvawe vo koe se veli deka Sektorot }e postapi posudskata odluka vo odnos na odzemenite predmeti vo vremeto na konfliktot vo2001. Sudskata postapka e vo tek.

Ishod od Pretstavkitekoi se odgovoreni

32

121

37

1

Pari~na kazna

Nema odgovor dali se prevzemeni merkiprotiv storitelotKrivi~na prijava

Ne se znae koj e storitelot

@rtvata e upatena na privatna tu`ba

Nema povreda na pravata

MVR }e postapi po sudskata odluka

Treba da se napomene deka vo nekoi od slu~aite na navodna policiska zloupotreba,policijata podnela prekr{o~ni i krivi~ni prijavi protiv navodnite `rtvi.

5.7. Kako se kaznuvaat OSL na MVR koi gi kr{at ~ovekovite prava

Od dosega izloènite slu~ai evidentirani vo ramkite na PP^P moè da sezabeleì deka edinstvena sankcija5 koja im e izre~ena na ovlasteni slu`benilica na MVR za koi se utvrdilo deka ne postapile soglasno pravilata i propisitena MVR, odnosno vo evidentiranite slu~ai na policiska zloupotreba, epari~na kazna vo visina od 15% od platata.

Vo ramkite na slu~aite evidentirani vo ramkite na PP^P, ne e dodelen nitueden otkaz na OSL na MVR, u{te pove}e poradi toa {to Ministerot za vnatre{niraboti ima pravo da go zameni otkazot na vraboteniot vo pari~na kazna koja nemoè da bide pogolema od 15% od mese~nata plata na rabotnikot vo traewe od 1do 6 meseci.

Zagriùva faktot {to podnesitelot na pretstavkata ne se izvestuva za toa kojasankcija mu e izre~ena na OSL - storitel na povredata. Ova e soglasno ~len 23od Pravilnikot za vr{ewe na rabotite na Sektorot, koj stipulira dekapodnositelot na pretstavkata }e bide izvesten dali e prezemena disciplinskamerka protiv storitelot, no nema da bide izvesten za vidot na merkata.

Navedenata odredba e vo sprotivnost so ~len 24 stav 1 od Ustavot na RepublikaMakedonija koj stipulira deka sekoj gra|anin ima pravo da podnesuva pretstavkido dràvnite organi i drugite javni slu`bi i na niv da dobie odgovor. Pod odgovorse podrazbira celosen odgovor, a ne parcijalen odgovor.

5)Ostanati sankcii se: otkaz i privremeno oddale~uvawe od rabota na OSL

32


Zaklu~oci:

• Pretstavkite za nepravilno odnesuvawe od strana na policijata moàt dase podnesuvaat do Sektorot na MVR i do deta{iranite inspektori naSektorot vo 8 grada niz Makedonija;

• Personalot koj{to raboti na implementacija na Proektot ja vospostavipraktikata na podnesuvawe barawa za izvestuvawe do SVKPS za slu~aikade {to ne e postapeno po opredelena pretstavka vo vremenski period zapostapuvawe po podnesenata pretstavka;

• Edinstena kazna koja im e izre~ena na OSL na MVR za koi se utvrdilo dekagi pre~ekorile svoite ovlastuvawa so povreda na pravata na gra|anite, eadministrativnata sankcija 15% od mese~nata plata vo traewe od 1 do 6meseci;

• Od vkupno podneseni 71 pretstavki od strana na PO na NVO koi goimplementiraat PP^P, odgovor e dobien na vkupno 47. Od niv e utvrdenopre~ekoruvawe na ovlastuvawata od strana na policijata vo vkupno 9slu~ai;

• Brojot na vraboteni vo Sektorot koi postapuvaat po podneseni pretstavkie konstanten so godini nanazad, iako brojot na pretstavkite podneseni doSektorot e pove}ekratno zgolemen.


• Vo slu~aj na utvrduvawe na pre~ekoruvawe na ovlastuvawata od strana naOSL na policijata, podnesitelot na pretstavkata ne se izvestuva za toakoja sankcija mu e izre~ena na OSL - storitel na povredata. Osnova na ovanetrasparentno odnesuvawe od strana na Sektorot e ~l. 23 stav 2 to~ka 4od Pravilnikot za vr{ewe na rabotite na Sektorot6. Odredbata odPravilnikot e vo sprotivnost so ~l. 24 od Ustavot na RepublikaMakedonija7;

• Vo del od registriranite slu~ai na navodna policiska zloupotreba,policijata podnela prekr{o~ni i krivi~ni prijavi protiv navodnite ̀ rtvi;

• So predlog-zakonot za policija, koj vo noemvri 2005 e vo postapka nadonesuvawe, se predviduva rok od 30 dena od denot na nastanot vo kojgra|aninot moè da podnese pretstavka do policijata. NVO koi goimplementiraat PP^P se na stav deka rokot od 30 dena koj se predlaga erestriktiven za ~ovekovite prava;

• Vremenskiot period vo koj Sektorot na MVR postapuva po podnesenitepretstavki za pre~ekoruvawe na ovlastuvawata na policijata ili lo{opostapuvawe e predolg i ne korespondira so rokovite utvrdeni soPravilnikot za rabota na Sektorot;

6)Podnositelot na pretstavkata }e bide izvesten dali e prezemena disciplinska merka protiv storitelot,bez naveduvawe na vidot na merkata.7)^len 12 od Ustavot na RM stipulira: Sekoj gra|anin ima pravo da podnesuva pretstavki do dràvniteorgani i drugite javni slu`bi i na niv da dobie odgovor

33

• Pretstavnicite na Sektorot ne gi izvestuvaat pismeno podnositelite napretstavki za tekot od postapkata, nitu se izvestuvaat podnositelite naPretstavki za pri~inite za probivawe na rokot od 30 dena iako na toa seobvrzani so ~len 17 stav 4 i ~len 24 od Pravilnikot za vr{ewe na rabotitena Sektorot;

• Sistemot na istraùvawe na àlbite vo vrska so pre~ekoruvawe naovlastuvawata na policijata ne e transparenten, navremen, celosen iobjektiven vo mera neophodna za edno evropsko demokratsko op{testvo.

Preporaki:

• Sektorot na MVR treba da izbegnuva kakvo bilo nepotrebno prolongirawena razre{uvaweto na slu~aite povrzani so policiska zloupotreba;

• MVR da prezeme merki so cel obezbeduvawe navremena, celosna, objektivnai trasparentna istraga od strana na Sektorot, po podneseni pretstavki vovrska so pre~ekoruvawe na ovlastuvawata na policijata ili lo{opostapuvawe;

• Vladata na Republika Makedonija da ja razgleda mo`nosta da vospostavinezavisen nadvore{en organ za ispituvawe na pretstavkite vo vrska sopre~ekoruvawe na ovlastuvawata od strana na Policijata vo soglasnost sostandardite na Evropskata konvencija za ~ovekovi prava;

• Kadrovsko doekipirawe na Sektorot za istiot da moè da postapuva popodnesenite pretstavki soglasno rokovite predvideni so Pravilnikot zarabota na Sektorot.

• Navodnite ̀ rtvi da bidat navremeno informirani za tekot i traeweto napostapkata po podnesena pretstavka, odnosno vrabotenite vo Sektorot dapostapuvaat soglasno ~len 17 stav 4 i ~len 24 od Pravilnikot za vr{ewena rabotite na Sektorot;

• Da se pokrene inicijativa do ministerot za vnatre{ni raboti za izmena na~l. 23 stav 2 to~ka 4 od Pravilnikot za vr{ewe na rabotite na Sektorot idodavawe na odredba vo spomenatiot ~len so koja Sektorot bi se obvrzal`rtvite na nepravilno odnesuvawe od strana na policijata da bidatizvestuvani koi merki se prezemeni protiv OSL na policijata voevidentiranite slu~ai na policiska zloupotreba;

• Da se pokrene inicijativa do ministerot za vnatre{ni raboti imakedonskiot policiski sindikat za bri{ewe na ~lenot 138 odkolektivniot dogovor na MVR, so {to mu se dava pravo na ministerot da gozameni otkazot na vraboteniot so pari~na kazna;


34


35

6 Podnesuvawe na pretstavki dokancelarijata na narodniot

pravobranitel

6.1. Nadle`nost na narodniot pravobranitel

Soglasno ~len 2 od Zakonot za naroden pravobranitel, narodniot pravobranitele organ na Republika Makedonija koj gi {titi ustavnite i zakonskite prava nagra|anite i na site drugi lica koga im se povredeni so akti, dejstvija i propu{tawana dejstvija od organite na dràvnata uprava i od drugite organi i organizaciikoi imaat javni ovlastuvawa.

Kako novitet se javuvaat 6-te regionalni kancelarii na narodniot pravobranitel8

vo slednite gradovi: Bitola, Strumica, [tip, Ki~evo, Kumanovo i Tetovo. So toazna~itelno e olesnet pristapot na gra|anite do ovaa institucija na lokalno nivo.

6.2. Podnesuvawe na pretstavka do narodniot pravobranitel

Sekoe lice (fizi~ko, pravno) moè da podnese pretstavka do narodniotpravobranitel koga }e oceni deka mu se povredeni ustavnite i zakonskite prava.Pretstavkata se podnesuva pismeno ili usno na zapisnik vo Kancelarijata nanarodniot pravobranitel i za postapuvawe po istite ne se pla}aat nikakvi taksi.

Postapuvaj}i po pretstavkata narodniot pravobranitel moè da postapi na edenod slednite na~ini: da ne pokrene postapka, da pokrene postapka i da ja zapreili prekine postapkata. Nema da se pokrene postapka dokolku po predmetot napostapkata vo tek e sudska postapka, osven za nejzino neopravdano odolùvaweili ako e propu{ten rokot od edna godina od poslednata odluka ili dejstvie naorganot so koe e storena povredata.

Narodniot pravobranitel go izvestuva podnositelot na pretstavkata vo rok od15 dena od priemot na pretstavkata za pokrenuvawe postapka po navodite vopretstavkata ili za nepostoewe na osnov za pokrenuvawe na postapka. Koganarodniot pravobranitel }e konstatira deka se povredeni ustavnite i zakonskiteprava i slobodi moè da gi primeni slednite merki:

1) Da dade preporaki, predlozi, mislewa i ukaùvawa za na~inot naotstranuvawe na konstatiranite povredi;

2) Da predloì povtorno sproveduvawe na opredelena postapka soglasno sozakonot;

8) Regionalnite kancelarii se predvideni so Ohridskiot ramkoven dogovor.

Podnesuvawe na pretstavki do kancelarijata...

36


3) Da pokrene inicijativa za poveduvawe na disciplinska postapka protivslu`beno, odnosno odgovorno lice;

4) Da pokrene barawe do nadleèn javen obvinitel za pokrenuvawe postapkazaradi utvrduvawe na kaznena odgovornost.

6.3. Status na podnesenite pretstavki do narodniot pravobranitel

NVO Podneseni Pretstavki

Pretstavki na koi e dobien odgovor

IZBOR 10 8 CDR 10 8 Koalicija 18 10 ARKA 9 6 CGI 4 1 VKUPNO 51 33

Kako {to moè da se zabeleì od tabelata podneseni se vkupno 51 pretstavka doKancelarijata na narodniot pravobranitel. Od niv e dobien odgovor na 33pretstavki, odnosno 64,7% od vkupniot broj.

Vo pogled na 5 podneseni àlbi, Kancelarijata na narodniot pravobranitel goprimenila ~lenot 20 stav 7 od Zakonot za naroden pravobranitel, vo koj{to senaveduva deka narodniot pravobranitel nema da pokrene postapka vo vrska sopretstavkata dokolku pominala pove}e od edna godina od dejstvieto ili odposlednata odluka na organot ili organizacijata, osven ako toj proceni dekapodnositelot go propu{til rokot od opravdani pri~ini.

Vo ~etirinaeset slu~ai narodniot pravobranitel ocenil deka nema povreda naustavnite i zakonskite prava na podnositelot. Vo dva od ovie devet slu~ai, voobrazloènieto od odlukata e navedeno deka policijata, pri vr{eweto na svoitezakonski dol`nosti, treba da go po~ituva ~ovekovoto dostoinstvo.

Vo dva slu~ai (SK 015 i SK 016), e dobien odgovor od Kancelarijata na narodniotpravobranitel vo koj se veli deka narodniot pravobranitel ispratil ukaùvawedo MVR, Oddel za grani~na policija - Skopje, kako da gi primenuva pravnitepropisi koi se odnesuvaat na preminuvawe na dràvnata granica na RepublikaMakedonija. So toa se konstatira zavr{uvawe na postapkata. Vo eden od slu~aite(SK 024) vo odgovorot se naveduva deka se raboti za pomalku zna~aen slu~aj inarodniot pravobranitel nema da postapuva po istiot soglasno ~l. 20 stav 4 odZakonot za NP. Ne e postapeno po odnos na slu~ajot SK 014 bidej}i istiot se nao|avo sudska postapka, soglasno ~l. 20 stav 8 od Zakonot za NP. Ne e postapeno poslu~aite TE 014 i TE 016 bidej}i predmetite se nao|aat vo sudska postapka,soglasno ~l. 20 stav 8 od Zakonot za NP.

Vo eden od slu~aite (KU 001), kancelarijata na narodniot pravobranitel ja izvestinavodnata `rtva deka OJO vo Kumanovo podnel obvinenie protiv navodnitestoriteli. Vo slu~ajot SK 004 narodniot pravobranitel podnese barawe do

37

nadle`niot javen obvinitel za pokrenuvawe na postapka zaradi utvrduvawe nakaznenata odgovornost.

Vo slu~ajot TE 001, Kancelarijata na narodniot pravobranitel mu izdadedirektivi na Sektorot na MVR za dejstvijata koi treba da se prezemaat i podobienoto izvestuvawe. Kancelarijata na narodniot pravobranitel jainformirala navodnata `rtva deka institucijata ja zaprela postapkata zaradidostavuvaweto krivi~na prijava od strana na SVR vo Tetovo protiv navodniotstoritel. Isto taka, Kancelarijata na narodniot pravobranitel e izvestena odOJO na Tetovo deka tie gi prezemaat site potrebni dejstvija za dopolnuvawe nakrivi~nata prijava.

Vo vrska so slu~ajot KU 005 na PO na ARKA im be{e dostaven dokument “Mislewevo pogled na policiskata intervencija vo seloto Sopot”, ispraten do MVR odKancelarijata na narodniot pravobranitel. Vo misleweto se naveduva deka eutvrdeno deka MVR pri izveduvaweto na akcijata vo Sopot gi povredila~ovekovite prava na del od ̀ itelite na toa selo. Pri toa konstatirana e povredana ~len 7 od Zakonot za vnatre{ni raboti; ~lenovite 4, 5, 6, 50 i 51 i 52 odPravilnikot za vr{ewe na raboti na MVR, kako i ~len 7 od Uredbata za upotrebana ogneno oru`je.

Vo slu~ajot KU 020, Kancelarija na narodniot pravobranitel konstatira dekaOSL na MVR gi prekr{ile osnovnite ~ovekovi prava i osnovni slobodi. Utvrdenoe deka e prekr{en ~len 12 od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 5 odEvropskata konvencija za ~ovekovi prava i fundamentalni slobodi. Vo slu~ajotKU 021, Kancelarija na narodniot pravobranitel konstatira deka OSL na MVR giprekr{ile osnovnite ~ovekovi prava i osnovni slobodi. Se bara od OSL na MVRda pokrenat disciplinska postapka protiv navodnite storiteli.

Vo slu~ajot PP 003 Kancelarijata na narodniot pravobranitel izvestila dekasmeta deka MVR gi prezelo potrebnite merki protiv navodniot storitel napovredite i zatoa NP ponatamu nema da postapuva po slu~ajot.

0

2

4

6

8

10

12

2004 2005

Ishod od Pretstavkite koi se odgovoreniNema povreda napravata

Izminat rokot od 1god.

Preporaki zaotstranuvawe napovrediteBarawe do J.O.

Delo od malo zna~ewe

Vo tek e sudskapostapka

Podnesuvawe na pretstavki do kancelarijata...

38


Vredi da se istakne faktot deka Kancelarija na narodniot pravobranitel gopo~ituva rokot od 15 dena od priemot na pretstavkata, vo koj se izvestuvapodnositelot na pretstavkata za toa dali e pokrenata ili vo slu~aj ako ne sepokrenuva postapka, soglasno ~len 20 stav 9 i ~len 22 od Zakonot za narodenpravobranitel. Nema predvideno zakonski rok vo koj treba Kancelarijata nanarodniot pravobranitel da ja zavr{i postapkata po podnesena pretstavka.

Zaklu~oci:

• So otvaraweto na regionalnite kancelarii na narodniot pravobranitelvo {est gradovi vo Makedonija zna~itelno e olesnet pristapot na navodnite`rtvi na policiska zloupotreba i voop{to na site gra|ani do ovaarelevantna institucija, na lokalno nivo;

• Vo petnaeset od pretstavkite na koi e dobien odgovor narodniotpravobranitel ne utvrdil povreda na zakonskite i ustavni prava nagra|anite, dodeka vo pet slu~ai ne se prezemeni nikakvi dejstvija, soglasno~len 20 stav 7 od Zakonot za naroden pravobranitel (izminat rok od 1 god.od storenata povreda). Odgovor e dobien na 33 od vkupno podneseni 51pretstavka.

Preporaki:

• Da se pokrene inicijativa pri najavenite izmeni i dopolnuvawa na Zakonotza naroden pravobranitel da se vmetne odredba vo zakonskiot tekst, sokoja bi se propi{al rok vo koj narodniot pravobranitel bi bil obvrzan daja zavr{i postapkata po podnesena pretstavka, kako i mehanizam zaperiodi~no izvestuvawe na gra|anite za sostojbata po podnesenatapretstavka na koja ne e dobien odgovor vo propi{anot zakonski rok.

• Ekstenzivno koristewe na odredbata od ~len 25 stav 2 od Zakonot zanaroden pravobranitel. Ovaa odredba go ovlastuva NP vo slu~aj koga eutvrdena povreda na zakonskite prava i obvrski, objavuvawe na slu~ajot vosredstvata za javno informirawe na tro{ok na organot koj ja storilpovredata (vo ovoj slu~aj MVR);

• Ekstenzivno primenuvawe na ~len 30 stav 1, so koj na narodniotpravobranitel mu se dava ovlastuvawe da dava inicijativi za izmena idopolnuvawe na zakoni i drugi podzakonski akti do ovlastenite predlaga~i,a vo odnos na zakonskite i podzakonskite akti koi ja reguliraat rabotatana policijata.

39

7 Razvrska na PP^P slu~aite odpokrenuvawe na krivi~na prijava

do pokrenuvawe na obvinitelen akt

Razvrska na PP^P slu~aite od pokrenuvawe na...

7.1. Zakonska ramka

Soglasno ~len 42 od Zakonot za krivi~na postapka (ZKP), op{to pravo i dol`nostna javniot obvinitel e krivi~no da gi goni storitelite na krivi~ni dela koi{tose gonat ex officio . Isto taka, za krivi~ni dela za koi se goni po slu`bena dol`nost,javniot obvinitel e nadleèn da prezema potrebni merki vo vrska so otkrivawetona krivi~ni dela i so pronao|aweto na storitelite i zaradi naso~uvawe napredkrivi~nata postapka; vo predistra`na postapka da izdava naredbi za primenana posebnite istra`ni merki pod uslovi i na na~in utvrdeni so ovoj zakon; dabara sproveduvawe na istraga, da go podiga i zastapuva obvinitelniot akt, odnosnoobvinitelniot predlog pred nadle`niot sud; da izjavuva àlbi protivnepravosilni sudki odluki i da podnesuva vonredni pravni lekovi protivpravosilni sudski odluki.

Spored ~len 160 od ZKP, istraga se pokrenuva protiv opredeleno lice koga postoiosnovano somnevawe deka toj/taa storile krivi~no delo. Istragata se spoveduvana barawe na javniot obvinitel; baraweto se dostavuva do istra`niot sudija.Otkako istra`niot sudija }e go primi baraweto za sproveduvawe istraga, toj }egi razgleda spisite i dokolku se soglasi so baraweto, }e donese re{enie zasproveduvawe istraga. Re{enieto za sproveduvawe istraga, isto taka, }e sedostavi do javniot obvinitel i do obvinetiot.

^len 142 stav 1 od ZKP stipulira deka dràvnite organi, instituciite koi vr{atjavni ovlastuvawa i drugi pravni lica se dol`ni da prijavuvaat krivi~ni delaza koi se goni po slu`bena dol`nost, za koi se izvesteni ili za koi doznale nadrug na~in. Vo registrirani slu~ai na PP^P vo dva slu~ai krivi~ni prijavipodnela Kancelarija na narodniot pravobranitel, a vo eden slu~aj krivi~naprijava podnel SVR vo Tetovo.

Novitet vo Zakonot e stav 3 od gorenavedeniot ~len, spored koj sekoj e dolèn daprijavi krivi~no delo za koe se goni po slu`bena dol`nost. So toa PO na PP^Pse zakonski obvrzani da prijavuvaat krivi~ni dela za koi se goni po slu`benadol`nost.

Vo ~len 174 stav 2 od ZKP e iznesena obvrskata deka istra`niot sudija treba dago informira javniot obvinitel za postoewe pri~ini za zapirawe na istragata idokolku javniot obvinitel vo rok od 8 denovi ne go izvesti istra`niot sudija

40


deka se otkaùva od goneweto, istra`niot sudija }e pobara od Sovetot za doneseodluka za zapirawe na postapkata.

Istra`niot sudija e dolèn da ja zapre istragata ako za vreme na istragata ilipo nea, Javniot obvinitel se otkaè od gonewe.

^lenot 177 stav 2 od ZKP, predviduva rok od 15 dena po zavr{uvaweto na istragata,vo koj{to javniot obvinitel e dolèn da dade predlog za dopolnuvawe na istragataili za podignuvawe na obvinitelen akt ili da se proiznese deka se otkaùva odgonewe. Sudskiot sovet moè da go prolongira ovoj rok na predlog na javniotobvinitel.

So izmenite na ZKP od mart 2005 god. namesto rokot od 8 dena, vo ~lenot 179 stav3 se predviduva rok od 15 dena, vo koi o{teteniot kako tuìtel ili privatniottuìtel moè da podnese obvinitelen akt, t.e. privatna tu`ba, i dokolku toa nego storat, }e se smeta deka se otkaàle od gonewe. Postapkata prestanuva sore{enie. So ovaa izmena na vremenskiot rok se podobruva polo`bata nao{teteniot kako tuìtel i na privatniot tuìtel vo krivi~nata postapka.

7.2. Ishod od krivi~nite prijavi podneseni do javno obvinitelstvo

NVO Podnesena krivi~na prijava

Podnesen obvinitelen

akt

OJO se otka- ùva od kri-

vi~no gonewe

Podnesena supsidijarna

tu`ba

Koalicija 4 2 2 ARKA 9 1 2 CDR 8 1 2 1 CGI 1 Vkupno 22 2 6 3

Vo vrska so slu~ajot SK 004, Kancelarijata na narodniot pravobranitel podnelabarawe do OJO na Skopje za zapo~nuvawe postapka za utvrduvawe na krivi~naodgovornost i istoto bilo prifateno vo celost. Postapkata pred Kancelarijatana narodniot pravobranitel bila prekinata i prodolìla pred sudot kakoistra`na postapka. Na 19. 05. 2004 god. svedocite bile ispra{ani pred istra`niotsudija. Ovlastenite slu`beni lica na MVR ne bile ispra{ani pred istra`niotsudija, iako postoela naredba za zadolìtelno priveduvawe. Vo me|uvreme,istra`niot sudija gi ispra{al dvete osomni~eni ovlasteni slu`beni lica, po{to slu~ajot bil vraten na Osnovnoto javno obvinitelstvo. Na 28. 01. 2005 god.OJO donel re{enie za otkaùvawe od krivi~no gonewe. Navodnata ̀ rtva vo ovojslu~aj go prezema goneweto soglasno ~len 56 od ZKP. Slu~ajot vo momentov e vosudska postapka.

Vo slu~ajot SK 007, navodnata `rtva podnela krivi~na prijava do OJO Skopje.Javniot obvinitel podnel barawe do istra`niot sudija koj donel odluka da

41

sprovede istraga. Poradi nedostig na dokazi OJO se otkaàl od gonewe. Soglasnoso ~len 173 od ZKP istra`niot sudija ja zaprel istragata, poradi otkaùvawetona OJO od gonewe. Po izvestuvaweto od istraèniot sudija, navodnata `rtvapodnela predlog za prodolùvawe na goneweto. Slu~ajot e vo sudska postapka.

Vo slu~ajot SK 011, navodnata `rtva podnela krivi~na prijava za kidnapirawedo OJO - Skopje na 07. 09. 2004 god. Za istoto krivi~no delo MVR podneloprekr{o~na prijava protiv storitelot. OJO dostavilo barawe do istra`niotsudija za pokrenuvawe na istraga. Navodniot storitel ne se javil na prvotozakaàno soslu{uvawe od strana na istra`niot sudija. Istragata e zavr{ena.Se ~eka na odgovor od OJO vo odnos na podnesenata krivi~na prijava. Vo slu~ajotSK 010 krivi~na prijava e podnesena na 12. 02. 2004 god., no sè u{te ne e primenoizvestuvawe vo vrska so podnesenata krivi~na prijava. Navodnata `rtvapo~inala.

Podneseni se krivi~ni prijavi do OJO - Kumanovo vo vrska so slednive slu~ai:KU 005 na 27. 06. 2003, KU 007 na 17. 02. 2003, KU 008 na 08. 07. 2004, KU022 na 13.06. 2005, KU024 na 21. 06. 05 i KU 025 na 18. 07. 2005. Na niedna od ovie podnesenikrivi~ni prijavi nema odgovor od OJO - Kumanovo, iako dve od niv se podnesenipred pove}e od dve godini.

Krivi~na prijava do OJO - Kumanovo vo vrska so slu~aite KU 021 e podnesena na04. 04. 2005, a za slu~ajot KU 025 e podnesena na 12. 07. 2005 god. I vo dvataslu~ai OJO - Kumanovo se otkaàl od krivi~no gonewe. Za slu~ajot KU 001,podnesenata krivi~na prijava od strana na Kancelarijata na narodniotpravobranitel bila celosno prifatena od OJO vo Kumanovo i vo soglasnost so~len 161 od ZKP OJO podnelo barawe do istra`niot sudija za sproveduvawe naistraga. OJO pokrenalo obvinitelen akt.Vo vrska so slu~ajot TE 001, SVR vo Tetovo podnese krivi~ni prijavi na 20. 04. 04do OJO vo Tetovo za krivi~no delo “zloupotreba na slu`bena dol`nost”.Navodnata ̀ rtva bila informirana deka OJO od Tetovo se otkaàl od krivi~nogonewe na 24. 03. 2005 god. Navodnata `rtva vo ovoj slu~aj go prezela gonewetosoglasno ~len 56 stav 2 od ZKP. Vo odnos na slu~ajot TE 018, krivi~na prijava epodnesena vo septemvri 2005 god. OJO - Tetovo ja prifatilo podnesenata krivi~naprijava i go goni navodniot storitel po ~l. 142 stav 1 od KZ “ma~ewe i drugosurovo, ne~ove~ko ili poniùva~ko postapuvawe ili kaznuvawe”.

Podneseni se krivi~ni prijavi do OJO - Tetovo vo vrska so slednive slu~ai: TE002 na 04. 04. 2004, TE 003 na 10. 05. 2004, TE 008 na 30. 11. 2004, TE 009 na 12. 01.2005, TE 017 na 19. 10. 05. Na niedna od ovie podneseni krivi~ni prijavi nemaodgovor od OJO - Tetovo. Vo slu~ajot TE 016 navodnata `rtva podnela privatnatu`ba protiv navodnite storiteli.

Vo odnos na slu~ajot T E010, OJO vo Tetovo se otkaàl od krivi~noto gonewe na21 maj 2005 god. bidej}i deloto bilo opfateno so Zakonot za amnestija. Krivi~nataprijava bila podnesena na 03. 02. 2005 god.

Razvrska na PP^P slu~aite od pokrenuvawe na...

42


Status na podneseni krivi~ni prijavi

14

6

2Istragata e vo tek(nema odgovor)

OJO se otkaùva odgonewe

PodnesenObvinitelen akt

Kako {to moè da se zabeleì, vo dve tretini od slu~aite na PP^P vo koi sepodneseni krivi~ni prijavi do OJO istragata e sè u{te vo tek, odnosno ne e dobienodgovor od OJO. Drasti~en primer e {to nema odgovor na krivi~ni prijavipodneseni do OJO pred pove}e od dve godini. Samo vo dva od site registriranislu~ai e podnesen Obvinitel akt od strana na OJO.

Zaklu~oci:

• Vo ramkite na PP^P se podneseni 22 krivi~ni prijavi protiv OSL na MVR.Vo dva od slu~aite, Osnovnoto javnoto obvinitelstvo ima podnesenoobvinitelen akt.


• Postapkata po podneseni krivi~ni prijavi do Osnovnoto javnoobvinitelstvo e dolgotrajna, stresna i zbunuva~ka za navodnite `rtvi nanepravilno odnesuvawe od strana na policijata. Sè u{te nema odgovor nakrivi~ni prijavi podneseni do OJO pred pove}e od dve godini.

Preporaki:

• Dosledno po~ituvawe na odredbite na ZKP vo odnos na navremenozavr{uvawe na istragata vo rok od 90 dena, za da moè da bide pokrenatobvinitel akt protiv navodnite storiteli;

• Obezbeduvawe na prisustvo na ovlastenite slu`beni lica vo istraga isudskite postapki koga se obvineti, kako i koga se javuvaat vo uloga nasvedok;

43

Postojana anketna komisija za za{tita...

8 Postojana anketna komisija za za{titana ~ovekovite prava i osnovni slobodi

Proektot za poddr{ka na ~ovekovite prava be{e prezentiran pred ~lenovite naParlamentarnata komisija za ~ovekovi prava i osnovni slobodi na 19. 04. 2005god. Prezentacijata be{e izvedena od strana na proekt-koordinatorot na PP^P.Vredi da se spomene deka pretstavnik na Komisijata be{e eden od prezenteritena obukata na pravnite sovetnici vklu~eni vo PP^P, koja se oddr‘a vo mart 2005god. So toa se vospostavija bliski rabotni odnosi so ova parlamentarno telo.

Imaj}i na um deka Postojanata anketna komisija za za{tita na ~ovekovite pravai osnovni slobodi spa|a vo dr‘avnite institucii ~ija osnovna sfera na dejstuvawee problematikata na ~ovekovite prava, kako i faktot deka samo ovaaparlamentarna komisija e vospostavena so Ustavot na Republika Makedonija,vospostavuvaweto na vrskata so ova parlamentarno telo ima krucijalno zna~ewe.

PP^P dobi politi~ka poddr{ka od strana na ~lenovite na Komisijata.Politi~kata poddr{ka na proekt od strana na ova parlamentarno telo be{eizka‘ana vo vid na zaklu~ok vo Zapisnikot od sednicata na Komisijata.I pokraj faktot deka sè u{te ne se adresirani slu~ai na policiska zloupotrebado Postojanata anketna komisija, ~lenovite na istata ja ostavija otvorenamo‘nosta slu~ai na policiska zloupotreba da bidat prezentirani pred nivdokolku se javi takva potreba.

Zaklu~oci:

• Vospostavena e rabotna vrska so Postojanata anketna komisija za za{titana ~ovekovite prava i osnovni slobodi.

Preporaki:

• Po iscrpuvawe na ostanatite raspolo‘livi pravni mehanizmi, odredenislu~ai na policiska zloupotreba da bidat adresirani do Postojanataanketna komisija za za{tita na ~ovekovite prava i osnovni slobodi, popredhodno odobrenie od strana na Izvr{niot bord na PP^P.

44


45

9 Gra|anski postapki zanadomest na {teta

Gra|anski postapki za nadomest na {teta

So Ustavot na Republika Makedonija i so ZKP e zagarantirano pravoto na nadomestna {teta na ‘rtvite na policiska zloupotreba. Imeno, ~len 13 stav 2 od Ustavotstipulira deka liceto koe e nezakonski li{eno od sloboda, pritvoreno ilinezakonito osudeno, ima pravo na nadomest na {teta i drugi prava utvrdeni sozakon. Ponatamu, liceto koe e nezakonski li{eno od sloboda, privedeno ilinezakonski osudeno, kako {to e navedeno vo ~l.11 od ZKP, ima pravo na nadomestna {teta od buxetskite sredstva, ima pravo da bide rehabilitirano, kako i drugiprava utvrdeni so zakon.

Od 100 evidentirani slu~ai na navodno nepravilno odnesuvawe od strana napolicijata vo ramkite na PP^P, samo vo 15 se zapo~nati gra|anski postapki zanadomest na {teta. Vredi da se spomene deka edna od postapkite za nadomest na{teta e zavr{ena vo prvostepena postapka i na ‘rtvata (SK 001) $ se opredeleni120. 000,00 denari kako nadomest na {teta od strana na Osnovniot sud Skopje 1.Za ‘al, ovaa postapka e zapo~nata pred pove}e od edna dekada, vo 1994 god. Siteostanati postapki se pred prvostepenite sudovi vo Makedonija.

Predmet na zagri‘enost:

• Zapo~natite sudski postapki za nadomest na {teta traat dolgo vreme isamo vo eden slu~aj ima vidliv rezultat, t.e. e dosuden nadomest na {teta.

46


47

10 Lekarskite uverenija i ostanatidokazi vo slu~ai na navodna

policiska zloupotreba

Lekarskite uverenija i ostanati dokazi vo ...

Osnoven dokument koj slu‘i kako dokazno sredstvo vo registiranite slu~ai na navodnifizi~ki povredi od strana na pripadnici na policijata e lekarskoto uverenie.Lekarskoto uverenie mo‘e da go izdade sekoj doktor so dozvola za rabota i polo‘enstru~en ispit.

Vo lekarskoto uverenie se vnesuvaat generalii za bolniot, datum na izdavawe, sega{natazdravstena sostojba na bolniot (detalen opis, golemina na povreda, dlabo~ina, promenivo funkcija), potoa sleduva dijagnoza i kvalifikacija soglasno KZ (telesna i te{katelesna povreda). Kvalifikacijata na telesnata povreda e spored stepenot nao{tetuvawe na zdravjeto na bolniot. Podatocite {to se vnesuvaat za slu~ajot, se onie{to lekarot }e gi doznae od bolniot. Kako problem se javuva toa {to doktorite pi{uvaatsè {to }e im ka‘e pacientot vo odnos na na~inot na koj se dobieni povredite.

Vo vrska so lekarskoto uverenie najdobro dokazno sredstvo se lekarskite uverenija namedicinskite centri niz zemjata, poradi faktot deka vo praksa se javuvaat lekarskiuverenija so somnitelna sodr‘ina izdadeni od privatni ambulanti. Isto taka, lekarskotouverenie treba da bide navremeno izvadeno, vo rok od 1 den po nanesuvaweto napovredite. Kako i da e, vo postapkata pred SVKPS, kancelarijata na narodniotpravobranitel i javnoto obvinitelstvo nema razlika me|u lekarskoto uverenie izdadenood privatna ambulanta ili od medicinski centar sè dodeka istoto e popolneto nasoodveten na~in.

Vo ramkite na PP^P ima fond od koj na navodnite ‘rtvi na nepravilno postapuvawe odstrana na policijata im se pokrivaat tro{ocite za lekarsko uverenie dokolku istitese socijalni slu~ai. So toa se nastojuva da im se pomogne na socijalno zagrozenite slu~aikako isklu~itelno ranliva grupa vo slu~aite na navodna policiska zloupotreba.Nedopustlivo e gra|anin da ne mo‘e da gi ostvari svoite prava zaradi nemawe na sredstvada se plati lekarskoto uverenie koe mo‘e da ~ini i do 5. 000,00 denari.

Ostanati dokazni sredstva vo PP^P-slu~aite se izkazi na svedoci i na navodnata ‘rtva,fotografii na navodnata ‘rtva i videozapis od nastanot.

Zaklu~oci:

• Vo ramkite na PP^P ima fond od koj na navodnite ‘rtvi na nepravilnopostapuvawe od strana na policijata im se pokrivaat tro{ocite za lekarskouverenie dokolku istite se socijalni slu~ai;

• Vo postapkata pred SVKPS, kancelarijata na narodniot pravo-branitel, javnotoobvinitelstvo nema razlika me|u lekarskoto uverenie izdadeno od privatnaambulanta ili od medicinski centar sè dodeka istoto e popolneto na soodvetenna~in.

48


Zaklu~oci na Zavr{niot izve{taj

• Od evidentirani 122 navodni ‘rtvi 52 se Makedonci, 47 se Albanci i 18 seRomi. Izrazeno so procenti 42,62% od navodnite ‘rtvi se etni~kiMakedonci, 38,52% se etni~ki Albanci, 14,75% se Romi ;

• Ogromno mnozinstvo evidentirani ‘rtvi na policiska zloupotreba se ma‘i(95,08% od navodnite ‘rtvi) i polnoletni lica (97,54% od navodnite ‘rtvi);

• Vkupniot broj na evidentirani navodni ‘rtvi na pre~ekoruvawe naovlastuvawata na policijata vo ramkite na PP^P iznesuva 122, {topretstavuva zgolemuvawe za 141,8% vo odnos na 2004 god;

• Brojot na registrirani slu~ai na policiska zloupotreba i nepravilnoodnesuvawe od strana na policijata vo ramkite na PP^P iznesuva 100, {tovo odnos na na 39-te slu~ai evidentirani vo 2004 god. pretstavuvazgolemuvawe na brojot na registrirani slu~aite za 156,4%;

• Najgolemiot del od evidentirani slu~ai na policiska zloupotreba doa|aod skopskiot region, od regionot na Kumanovo - Kriva Palanka, kako i odstrumi~kiot region;

• Navodnite ‘rtvi se pla{at da iniciraat postapka protiv OSL napolicijata, koi gi prekr{ile nivnite ustavni i zakonski prava;

• Preku lokalnite koordinativni sostanoci koi se organiziraat na mese~naosnova se ovozmo‘uva neposredno i efektivno sledewe na registriraniteslu~ai na policiska zloupotreba;

• Preku lokalnite koordinativni sostanoci se podobruva pristapot nagra|anite do dr‘avnite institucii i se zajaknuva predhodno vospostavenatavrska me|u gra|anskoto op{testvo i dr‘avnite institucii koi primaat ‘albiza mo‘ni povredi na ~ovekovi prava;

• Ovie sostanoci imaat golemo zna~ewe vo procesot na zabrzuvawe napostapkite koi se vodat po podneseni pretstavki do SVKPS i Kancelarijatana narodniot pravobranitel;

• Vo 2005 god. e postignata celosna pokrienost na Republika Makedonija odstrana na PP^P so vklu~uvawe na dve novi NVO aktivni na poleto na~ovekovite prava, so {to e postignat ednakov pristap do uslugite koi giobezbeduva Proektot do site gra|ani;

• Najgolemiot del od slu~aite se odnesuvaat na vme{anost na uniformiranipolicajci vo evidentiranite slu~ai na pre~ekoruvawe na ovlastuvawatana policijata;

• Na podra~jeto na Tetovo i Kumanovo slu~aite na pre~ekoruvawe naovlastuvawata na policijata ili lo{o postapuvawe uka‘uvaat na vme{anostna uniformirani policajci koi{to rabotat vo Sektorot za vnatre{niraboti vo Tetovo i SVR vo Kumanovo;

• Vo regionot na Strumica najgolen broj od slu~aite se odnesuvaat na navodnipre~ekoruvawa od strana na pretstavnici na Sektorot za nedozvolenatrgovija vo SVR vo Strumica;

49

• Evidentiranite slu~ai na policiska zloupotreba uka‘uvaat na vme{anostna inspektori od MVR vo izvesen broj na slu~ai;

• Vo sedum slu~ai na ARKA e konstatirana navodna vme{anost na edna li~nost- porane{niot komandir na PS “Rankovce”;

• Evidentirani se slu~ai na vme{anost na specijalni policiski sili, kakoi na pretstavnici na razuznava~ki slu‘bi;

• Vo ramkite na PP^P se registrirani {est slu~ai koi se odnesuvaat naspecijalnite policiski sili ALFA. Pet od navodnite ‘rtvi se ‘alat nabrutalno pretepuvawe od strana na specijalnite policiski edinici ALFA ;

• Eden od navodnite storiteli, OSL od PS “Grup~in”, OJO vo Tetovo go goniza krivi~no delo tortura ~l. 142 stav 1 od KZ.

• Vo tekot na 2005 god. za prvpat od strana na PP^P se identifikuvani slu~aivo koi se vme{ani pretstavnici na grani~nata policija na grani~nitepremini “Deve Bair”, “Tabanovce” i “Bogorodica”;

• Pretstavkite za nepravilno odnesuvawe od strana na policijata mo‘at dase podnesuvaat do Sektorot na MVR i do deta{iranite inspektori naSektorot vo osum gradovi niz Makedonija;

• Personalot koj{to raboti na implementacija na Proektot ja vospostavipraktikata na podnesuvawe barawa za izvestuvawe do SVKPS za slu~ai vokoi ne e postapeno po opredelena pretstavka vo vremenski period zapostapuvawe po podnesenata pretstavka;

• Edinstena kazna koja im e izre~ena na OSL na MVR za koi se utvrdilo dekagi pre~ekorile svoite ovlastuvawa so povreda na pravata na gra|anite, eadministrativnata sankcija 15% od mese~nata plata vo traewe od 1 do 6meseci;

• Od vkupno podnesena 71 pretstavka od strana na PO na NVO koi goimplementiraat PP^P, dobien e odgovor na vkupno 47. Od niv e utvrdenopre~ekoruvawe na ovlastuvawata od strana na policijata vo vkupno 9slu~ai;

• Brojot na vraboteni vo Sektorot koi postapuvaat po podneseni pretstavkie konstanten so godini nanazad, iako brojot na pretstavkite podneseni doSektorot e pove}ekratno zgolemen;

• Vo petnaeset od pretstavkite na koi e dobien odgovor narodniotpravobranitel ne utvrdil povreda na zakonskite i ustavni prava nagra|anite, dodeka vo pet slu~ai ne se prezemeni nikakvi dejstvija, soglasno~len 20 stav 7 od Zakonot za naroden pravobranitel (izminat rok od 1 god.od storenata povreda). Odgovor e dobien na 33 od vkupno podneseni 51pretstavka

• So otvaraweto na regionalnite kancelarii na narodniot pravobranitelvo {est gradovi vo Makedonija zna~itelno e olesnet pristapot na navodnite‘rtvi na policiska zloupotreba i voop{to, na site gra|ani do ovaarelevantna institucija, na lokalno nivo;

• Vo ramkite na PP^P se podneseni 22 krivi~ni prijavi protiv OSL na MVR.Vo dva od slu~aite, Osnovnoto javnoto obvinitelstvo ima podnesenoobvinitelen akt;

50


• Vospostavena e rabotna vrska so Postojanata anketna komisija za za{titana ~ovekovite prava i osnovni slobodi;

• Vo ramkite na PP^P ima fond od koj na navodnite ‘rtvi na nepravilnopostapuvawe od strana na policijata, im se pokrivaat tro{ocite zalekarsko uverenie dokolku istite se socijalni slu~ai i

• Vo postapkata pred SVKPS, kancelarijata na narodniot pravobranitel ijavnoto obvinitelstvo nema razlika me|u lekarskoto uverenie izdadenood privatna ambulanta ili od medicinski centar sè dodeka istoto epopolneto na soodveten na~in.

51

Predmet na zagri`enost

• Sistemot na istra‘uvawe na ‘albite vo vrska so pre~ekoruvawe naovlastuvawata na policijata ne e transparenten, navremen, celosen iobjektiven vo onaa mera neophodna za edno evropsko demokratsko op{testvo;

• Postapkata po podneseni krivi~ni prijavi do Osnovnoto javnoobvinitelstvo e dolgotrajna, stresna i zbunuva~ka za navodnite ‘rtvi nanepravilno odnesuvawe od strana na policijata. Sè u{te nema odgovor nakrivi~ni prijavi podneseni do OJO pred pove}e od dve godini;

• Zapo~natite sudski postapki za nadomest na {teta traat dolgo vreme isamo vo eden slu~aj ima vidliv rezultat, t.e. e dosuden nadomest na {teta;

• Zna~itelen broj gra|ani, navodni ‘rtvi na nepravilno odnesuvawe od stranana policijata, se obra}aat do pravnite sovetnici na PP^P baraj}i pravnapomo{ i soveti, me|utoa istite se pla{at da iniciraat postapka protivOSL na MVR ;

• Vo slu~aj na utvrduvawe na pre~ekoruvawe na ovlastuvawata od strana naOSL na policijata, podnesitelot na pretstavkata ne se izvestuva za toakoja sankcija mu e izre~ena na OSL - storitel na povredata. U{te pove}e,osnova na ova netrasparentno odnesuvawe od strana na Sektorot e ~l. 23stav 2 to~ka 4 od Pravilnikot za vr{ewe na rabotite na Sektorot9.Odredbata od Pravilnikot e vo sprotivnost so ~l. 24 od Ustavot naRepublika Makedonija10;

• Vo del od registriranite slu~ai na navodna policiska zloupotrebapolicijata podnela prekr{o~ni prijavi protiv navodnite ‘rtvi, a vo nekoiod slu~aite se podneseni i krivi~ni prijavi;

• So predlog-zakonot za Policija koj vo noemvri 2005 e vo postapka nadonesuvawe, se predviduva rok od 30 dena od denot na nastanot vo kojgra|aninot mo‘e da podnese pretstavka do policijata. NVO koi goimplementiraat PP^P se na stav deka rokot od 30 dena koj se predlaga erestriktiven za ~ovekovite prava;

• Vremenskiot period vo koj Sektorot na MVR postapuva po podnesenitepretstavki za pre~ekoruvawe na ovlastuvawata na policijata ili lo{opostapuvawe e predolg i ne korespondira so rokovite utvrdeni soPravilnikot za rabota na Sektorot i

• Pretstavnicite na Sektorot ne gi izvestuvaat pismeno podnositelite napretstavki za tekot od postapkata, nitu se izvestuvaat podnositelite napretstavki za pri~inite za probivawe na rokot od 30 dena iako na toa seobvrzani so ~len 17 stav 4 i ~len 24 od Pravilnikot za vr{ewe na rabotitena Sektorot.

9) Podnositelot na pretstavkata }e bide izvesten dali e prezemena disciplinska merka protiv storitelot, bez naveduvawe na vidot na merkata.10) ^len 12 od Ustavot na RM stipulira: Sekoj gra|anin ima pravo da podnesuva pretstavki do dr‘avnite

organi i drugite javni slu‘bi i na niv da dobie odgovor

52


Preporaki na Zavr{niot izve{taj

Preporaki do Vladata na Republika Makedonija:

• Vladata na Republika Makedonija da ja razgleda mo‘nosta da vospostavinezavisen, nadvore{en organ za ispituvawe na pretstavkite vo vrska sopre~ekoruvawe na ovlastuvawata od strana na policijata, vo soglasnostso standardite na Evropskata konvencija za ~ovekovi prava.

Preporaki do Ministerstvoto za vnatre{ni raboti:

• Sektorot na MVR treba da izbegnuva kakvo bilo nepotrebno prolongirawena razre{uvaweto na slu~aite povrzani so policiska zloupotreba;

• MVR da prezeme merki so cel obezbeduvawe na navremena, celosna,objektivna i trasparentna istraga od strana na Sektorot, a po podnesenipretstavki vo vrska so pre~ekoruvawe na ovlastuvawata na policijata ililo{o postapuvawe;

• @rtvite da bidat navremeno informirani za tekot i traeweto napostapkata po podnesena pretstavka;

• Obezbeduvawe na prisustvo na ovlastenite slu‘beni lica vo istraga isudskite postapki koga se obvineti, kako i koga se javuvaat vo uloga nasvedok;

• Kadrovsko doekipirawe na Sektorot za istiot da mo‘e da postapuva popodnesenite pretstavki soglasno rokovite predvideni so Pravilnikot zarabota na Sektorot;

• Da se pokrene inicijativa do ministerot za vnatre{ni raboti za izmena na~len 23 stav 2 to~ka 4 od Pravilnikot za vr{ewe na rabotite na Sektoroti dodavawe na odredba vo spomenatiot ~len so koja Sektorot bi se obvrzal‘rtvite na nepravilno odnesuvawe od strana na policijata da bidatizvestuvani koi merki se prezemeni protiv OSL na policijata voevidentiranite slu~ai na policiska zloupotreba;

• Da se pokrene inicijativa do ministerot za vnatre{ni raboti iMakedonskiot policiski sindikat za bri{ewe na ~lenot 138 odkolektivniot dogovor na MVR, so koj mu se dava pravo na ministerot da gozameni otkazot na vraboteniot so pari~na kazna;

Preporaki do Kancelarijata na narodniot pravobranitel:

• Da se pokrene inicijativa pri najavenite izmeni i dopolnuvawa na Zakonotza naroden pravobranitel da se vmetne odredba vo zakonskiot tekst, sokoja bi se propi{al rok vo koj narodniot pravobranitel bi bil obvrzan daja zavr{i postapkata po podnesena pretstavka, kako i mehanizam zaperiodi~no izvestuvawe na gra|anite za sostojbata po podnesenatapretstavka na koja ne e dobien odgovor vo propi{anot zakonski rok;

53

• Ekstenzivno koristewe na odredbata od ~len 25 stav 2 od Zakonot zanaroden pravobranitel. Ovaa odredba go ovlastuva narodniotpravobranitel vo slu~aj koga e utvrdena povreda na zakonskite prava iobvrski, objavuvawe na slu~ajot vo sredstvata za javno informirawe natro{ok na organot koj ja storil povredata (vo ovoj slu~aj MVR) i

• Ekstenzivno primenuvawe na ~len 30 stav 1 so koj na narodniotpravobranitel mu se dava ovlastuvawe da dava inicijativi za izmena idopolnuvawe na zakoni i drugi podzakonski akti do ovlastenite predlaga~i,a vo odnos na zakonskite i podzakonskite akti koi ja reguliraat rabotatana policijata.

Preporaki do sudstvoto:

• Dosledno po~ituvawe na odredbite na ZKP vo odnos na navremenozavr{uvawe na istragata vo rok od 90 dena, za da mo‘e da bide pokrenatobvinitel akt protiv navodnite storiteli.

Preporaki vo odnos na idnata rabota na PP^P:

• Redovno odr‘uvawe na lokalnite koordinativni sostanoci edna{ mese~novo 2006 god. so cel prodlabo~uvawe i intenzivirawe na sorabotkata naPP^P NVO i dr‘avnite institucii koi primaat ‘albi za mo‘ni povredi na~ovekovi prava;

• Sproveduvawe na intenzivna mediumska kampawa so cel zapoznavawe nagra|anite so uslugite koi gi nudi proektot na navodnite ‘rtvi na nepravilnoodnesuvawe od strana na policijata;

• Po iscrpuvawe na ostanatite raspolo‘livi pravni mehanizmi, odredenislu~ai na policiska zloupotreba da bidat adresirani do Postojanataanketna komisija za za{tita na ~ovekovite prava i osnovni slobodi, popredhodno odobrenie od strana na Izvr{niot bord na PP^P.

54


proekt za poddr[ka na ^ovekovite prava ......nvo koi go implementiraat pp^p 25 5.4. barawa za...

Documents