Mushuq Testamento

El Nuevo Testamentode nuestro Señor Jesucristo

en el idiomaQuechua de Lambayeque

Inkawasi—KañarisPerú

El Nuevo Testamentode nuestro Señor JesucristoQuechua de Lambayeque

Inkawasi—KañarisPerú

Primera edición, 2004Segunda eidicón, 2008

Publicado por© La Liga Bíblica 2008

Usted es libre de copiar, distribuir y comunicar públicamente laobra bajo las condiciones siguientes:

· Reconocimiento. Debe reconocer los créditos de la LigaBíblica (pero no de una manera que sugiera que tiene suapoyo o apoyan el uso que hace de su obra).

· No comercial. No puede utilizar esta obra para nescomerciales.

· Sin obras derivadas. No se puede alterar, transformar ogenerar una obra derivada a partir de esta obra.

Contenido

Al lector · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 5San Mateo · · · · · · · · · · · · · · · · · · (Mt) · · · · · · · · · · · · · · · · · 7San Marcos · · · · · · · · · · · · · · · · · (Mr) · · · · · · · · · · · · · · · · · 81San Lucas · · · · · · · · · · · · · · · · · · (Lc) · · · · · · · · · · · · · · · · · · 126San Juan · · · · · · · · · · · · · · · · · · (Jn) · · · · · · · · · · · · · · · · · · 198Hechos · · · · · · · · · · · · · · · · · · · (Hch) · · · · · · · · · · · · · · · · · 251Romanos · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3171 · · · · · · · · · · · · · · · · · (1Co) · · · · · · · · · · · · · · · · · 3532 Corintios · · · · · · · · · · · · · · · · · (2Co) · · · · · · · · · · · · · · · · · 389Gálatas · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 409Efesios · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 423Filipenses · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 435Colosenses · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4441 Tesalonicenses · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4522 Tesalonicenses · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4591 Timoteo · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4632 Timoteo · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 473Tito · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 480Filemón · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 485Hebreos · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 487Santiago · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 5101 Pedro · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 5182 Pedro · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 5281 Juan · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 5342 Juan · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 5443 Juan · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 546Judas · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 548Apocalipsis · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 552Mana intrakaypaq rimaykunapaq kaypi intrakayta puytinchik · · · · · · · · · 589

Al lector

Para los traductores es un gozo y un privilegio haber traducido el NuevoTestamento para ponerlo al alcance de la población quechuahablante. Este libro seha traducido para los quechuahablantes del departamento de Lambayeque,provincia de Ferreñafe, distritos de Inkawasi, Kañaris y otros distritos cercanos.

Esta traducción servirá para que toda persona, sea católica, evangélica o de otrocredo, descubra la revelación de Dios por medio de su hijo Jesucristo y encuentre elperdón y la salvación que Él nos ofrece. Por eso, la principal preocupación ha sidoproducir una traducción que sea el al mensaje original. Para ello, se han tomadoen cuenta las tres características de una traducción el: una traducción el esexacta, clara y natural.

1. Una traducción el es exacta, es decir que comunica el signi cado del mensajeoriginal. No podemos cambiar ni agregar ni omitir nada del signi cado. Paraque la traducción sea exacta buscamos el signi cado mediante un estudioprofundo del texto original en griego.

2. Una traducción el es clara y comprensible, es decir que debe poderseentender. Lo que se entiende debe ser lo que el autor quiso expresaroriginalmente.

3. Una traducción el es natural, es decir que respeta las características delidioma quechua y usa el vocabulario común de los lectores. Su lectura debeser fácil y agradable.

Pensando en las tres características de una traducción el, no se ha seguidoninguna versión castellana palabra por palabra, sino que según el estudio deloriginal en griego, se han traducido las palabras, frases y oraciones para mantenerel signi cado exacto del mensaje de una manera clara y natural en quechua.

Sin embargo, no siempre es posible poner en la traducción toda la informaciónnecesaria para que el lector comprenda el signi cado. En esos casos, hemos puestonotas al pie de página. Por ejemplo, hay una nota en San Mateo 9.27 que explicaque el título “Hijo de David” se re ere al Mesías, el Cristo. Hay también notas quere eren al lector a otro pasaje bíblico como en San Juan 1.21 donde hay una notade referencia a Deuteronomio 18.15,18 que ayuda a entender el signi cado del“profeta esperado”.

Aunque se ha hecho un esfuerzo para traducir todo el signi cado del original,hay palabras y conceptos desconocidos en el idioma y la cultura quechuas, comolas palabras Siñal kustumri, Faraón, Ismuyaq kwirpuyjun, Fariseo y otras. Esos

términos aparecen en un glosario al nal del libro. El glosario se titula Mana intrakaypaq rimaykunapaq kaypi intrakayta puytinchik. Recomendamos el usodel glosario como una ayuda para la comprensión del texto.

A veces hay diferencias entre los manuscritos en griego que tenemos del NuevoTestamento. Aunque esas diferencias no tienen ninguna in uencia en la doctrina, eltraductor tiene que escoger una de las posibilidades para traducir. Por lo general, seha escogido lo que dicen los manuscritos griegos más antiguos, recomendados porlas Sociedades Bíblicas Unidas en la cuarta edición del Nuevo Testamento en griego.Las palabras que en el texto quechua están entre corchetes ([…]) son las que no seencuentran en los manuscritos griegos más antiguos, sino que se encuentran en laversión Reina-Valera. Véase, por ejemplo, San Lucas 23.17, 34 y 38.

Esta traducción se ofrece a los lectores con el profundo deseo de que los que lalean y escuchen puedan encontrarse con su creador Dios y experimentar una vidacambiada que lo honre en todo aspecto, para luego experimentar el gozo de Dioseternamente en su presencia.

7

Kaykunami Jesucristupa ayllunkunaqa karan

(Lc 3.23-38)

1 1Abrahampa, Davidpaayllunmantami Dyuspa Akrashan

Cristun Jesusqa karan. Chaymi kaypirikachimanchik tukuynin unayrukunkunapaq, mayqankunami karannirmapis. Kaynumi kaq:

2 Abrahammi Isaacpa taytan karan.Isaac-shuypaqa Jacobupa taytan

karan.Nataq Jacobuqa Judapa, chaynulla

ukninkunapa taytan karan.3 Judaqa, Farespa chaynulla Zarapa

taytan karan.Nataq maman-shuypaqami Tamar

karan.

Faresqa Esrompa taytan karan.Esrom-shuypaqa Arampa taytan

karan.4 Aramqa Aminadabpa taytan karan.

Aminadabqa Naasonpa taytan karan.Naasón-shuypaqa Salmonpa taytan

karan.5 Salmonqa Boozpa taytan karan.Boozpa maman-shuypaqa Rahab

karan.Boozqa Obedpa taytan karan.Nataq Obedpa mamanqa karan Rut.Obedqa Isaipa taytan karan.

6 Isaí-shuypaqa mantakuq Davidpataytan karan.

Davidqa Salomonpa taytan karan.Salomonpa mamanqami wanuq

pis.

San MateoIskribin Jesucristo Shumaq Rimashanta

San Mateumi Amitunchik Jesucristupa apustulnin kar, puriran Jesús, chaynulla milagrukunata rurashanta rikar ima.

Mateuqami manaraq Jesucristupa apustulnin karqa, Roma pwiblupaq impwistutakubrakuq karan. Mateupaq masta intrakanarqa liyishunllapa San Mateo 9.9-13.

Kay librutami Mateuqa iskribiran Israel kaq runakunata intrachinanpaqJesucristumi washamaqninchikllapa nir. Chaynullami iskribiranpisintrachikunanpaq Dyuspa shumaq rimayninqami tukuypaq nir(San Mateo 28.19-20).

Chaymi kay libruta liyir intrakayta puytinchik Jesucristo nasishanpaq (1.1–2.23),rimayninpaq (5.1–7.29; 13.1-52; 16.13–20.28), chaynulla tukuytamunamanchikllapa nir ima (8.1–9.38). Chaynullami intrakaytapis puytinchikimanu kruspi wanushanpaq (26.1–27.66), chaynulla wanur kawsamushanpaq(28.1-20), kay pachaman qashan shamuyanqa nir ima (24.1–25.46).

8

a 1.23 Isaías 7.14

7 Salomonqa Roboampa taytan karan.Roboamqa Abiaspa taytan karan.Nataq Abiasqa Asapa taytan karan.

8 Asaqa Josafatpa taytan karan.Josafatqa Jorampa taytan karan.Joramqa Uziaspa taytan karan.

9 Uziasqa Jotampa taytan karan.Jotamqa Acazpa taytan karan.Acazqa Ezequiaspa taytan karan.

10 Ezequiasqa Manasespa taytankaran.

Manasesqa Amonpa taytan karan.Amonqa Josiaspa taytan karan.

11Nataq Israelmanta kaqkunataBabiloniamanta runakuna prisur apayanchay tyimpuqa Josiasqa Jeconiaspa,chaynulla ukninkunapa taytan karan.

12

naqa,Jeconias Salatielpa taytan karan.Salatielqa Zorobabelpa taytan

karan.13 Zorobabelqa Abiudpa taytan karan.

Abiudqa Eliaquimpa taytan karan.Eliaquimqa Azorpa taytan karan.

14 Azorqa Sadocpa taytan karan.Sadocqa Aquimpa taytan karan.Aquimqa Eliudpa taytan karan.

15 Eliudqa Eleazarpa taytan karan.Eleazarqa Matanpa taytan karan.Matanqa Jacobupa taytan karan.

16 Jacobuqa Josipa taytan karan.Josiqami Mariapa runan karan.

Kay Mariamantami Jesusqa nasiran.Jesustaqa, kanan nuqanchikkunaqariqsinchikllapa Dyuspa AkrashanCristun nir.

17Abrahammanta-pachami payninpaynin kriyakaranllapa taytanmanta ukwamran, qashan chay wamranmanta ukwamran ima. Chaynumi katursirukunllapakuna karan Davidkamanqa.

Davidmanta-pacha chay Israelmantakaqkunata Babiloniamanta runakunaprisu apashankaman, qashan karan ukkatursi. Chaymanta-pachami qashankaran uk katursi Dyuspa AkrashanCristun nasishankamanqa.

Jesucristumi nasiranna(Lc 2.1-7)

18Kaynumi Dyuspa Akrashan CristunJesusqa nasiran. Maman Mariaqami

llapapaq. Piru manaraq pulla punushaima katinmi, Mariaqa ruriyjun rikariranSantu Ispiritupa pudirninrayku. 19Chayrunan Josiqami kusa allinla kar, Mariataima pasashanpaq mana mayqanpis

.Chaymi ashwan uyarala Mariamantaqachiqanchakayta yarpuran. 20Chaynuchiqanchakananpaq yarpusha katinmi,Dyuspa uk angelnin musquyninpi rikarirniran: “Davidpa ayllun José, amamanchakurchu Mariawanqa kasaray.Chaqa payqami Santu Ispiritupapudirninrayku wamrakustuyanmapis.21Piru chay wamritu nasikutinqamishutichinki Jesús. Chaqa payqami

kunata uchanmanta washananpaqkashanrayku”. 22

qami pasaran Dyusninchik payparimaqninkunata intrachitin nishankunakumplikananpaq. Chaqa kaynumi nishakayaq:

23 “Manaraq runawan punushauk warmisitami ruriyjun rikarinqa.

Chaymanta wamrakurqamiwamrituntaqa shutichinqa

Emanuel”.aEmanuel nirqami intrachimayanchik:

wan” nir.

1

9

24Chaymanta José punuyashanmantarik , Dyusninchikpa angelninwillashanta ruraran. Chaymi ashwanMariawanqa kasararanna. 25Piru chaynukasarashana karmapismi JosiqaMariawan mana pullaqa punuranchu

man.turanna. Chaymi Josiqa wamritutaqashutichiran Jesús.

2 1Jesucristuqami Judea lugarpi ukpwiblitu Belén shutiqpi nasiran.

Chay tyimpupiqami Herodes

piqa.

rupay iqamunanlawmanta. Paykunamiqullarkunata rikar riqsiq runakunakaqllapa. 2

llapa: “¿Maypitaq chay Israelrunakunapa gubyirnun nasisha chayqa?Chaqa chay rupay iqamunanlawpimirikasha kanillapa uk qullar paypaqintrachimaqllapata. Chaymi shamushakanillapa payta aduraq”.

3Chaynu nitinllapa uyaparmi chaygubyirnu Herodes chaynulla tukuylaJerusalén pwiblupi taqkunapis kusalatamanchakur yarpupakuranllapa.4Chaymi chay gubyirnuqa nirantantakamunanllapapaq tukuy chaykurakunapa mantakuqninkuna, Moisés

kuna ima. Chaymantaqa tapuran:—¿May lugarpitaq Dyuspa Akrashan

Cristunqa nasiyanqa? nir.5Chaymi paykunaqa niranllapa:—Judea lugarpa pwiblun Belenpi.

Chaqa Dyuspa rimaqninmi kaynu niqBelén pwiblupaqqa:

6 ‘Belén pwiblu, qammi chay Judealugarpiqa,

takshala pwiblitu kasha karmapis,kananqa kusala mas riqsikashana

kanki

kunamantaqa.Chaqa qammantami uk mantakuq

rikarinqa.Chaymi payna kusala shumaqta

taqa’ nir.7Chaynu nitinllapaqa, Herodesqa mana

, qayamuran chay.

tyimpupimi chay qullar rikariran nirmapis.8Chaymantami chay runakunataqa

:—Wakman rir puytishaykillapata

tapukuyllapa chay wamritupaqqa.Chaymanta tarir-llapa, nuqapis rir aduranaypaq nir.

9Chaynu gubyirnu willatinllapami, chay. Piru

chay qullar rupay iqamunanlawpirikashanllapaqa, naypanllapata riq

. Chaynu rirmi chay maypiwamritu karan chaylapi qasillaran.10Chaynu qullar qasillaqta rikarmi,kusalata aligriyaranllapa. 11Chaymantamichay wasiman yaykur, rikaranllapa chaywamrituta chaynulla maman Mariata ima.Chaynami paykunaqa qunqurikuraduraranllapa. Chaynulla talqitanllapata

, uruta, insinsyuta, mutkiypaqlamirrata ima quranllapa. 12Chaymantapunutinllapami Dyusqa musquyninllapapiwillaran Herodes kayashanman amatikrakananllapapaqchu nir. Chaymi

llapamanqa riran uklaw nantana.

Egiptumanmi Josiqa Mariawan wamranta alsakachiran

13

rishana katinqa, Josipa musquyninpi

1 2

10

Dyuspa uk angelnin rikarir kaynu niran:“Sharir, wamrituta mamantinta aparutqar riy Egipto pwibluman. Chaypi

man. Chaqa Herodesmi wamratamaskanqa wanuchinanpaq” nir.

14Chaymi chaynu nitinqa Josiqasharir, wamrituta mamantinta apar,

Egiptuman nan riqta. 15Chaymi

kaman. Chaynuqami pasaran Dyusparimaqnin unay nishan kumplikananpaq.Chaqa nishami kayaq:mantami qayamuray wamrayta” nir.

Herodesmi mantakuran wamrakunata wanuchinanllapapaq

16Chaymantami Herodesqa chay kusañamasha nir

kwintata qukarqa, kusalata piñakuran.Chaymi mantakuran tukuyla ullquwamritukuna ishkay añuyjun, chaynullamanaraq ishkay añuyjun kaqkunata imawanuchinanllapapaq tukuyla Belénpwiblumanta kaqkunataqa. Chaynuqami

ima tyimpupimi Dyuspa qullarninrikarisha karan nir willashanmanta

. 17Chaynuqami pasaran Dyusparimaqnin Jeremías iskribishannukumplikananpaq. Chaqa niqmi:

18 “Ramá pwiblumantami kusala llakiyta,kusala waqayta ima uyapakaran.

Chaynuqami waqayaran Raquel,wamrankunapaq.

Chaymi mana kunsulakaymatapismunaranchu,

rayku” nir.

Josimi Mariawan imaNazaretman tikrakaranllapa

19Piru Herodesqami wanuranna.Chaymi ashwan Dyuspa uk angelnin,

José Egiptullapi katin, musquyninpipayman rikarir kaynu niran: 20“Sharir,wamrituta mamantinta apar, qashanriyllapa Israel pwibluman. Chaqa chaywamrituta wanuchinaqkunaqamiwanushallapana” nir.

21Chaymi Josiqa sharir wamrata

man. 22

Judea lugarpiqa Herodespa lugarninqawamran Arquelao mantakuyan nir.Chaymi kusalata manchakuran chayJudea lugarllaman tikrakaytaqa. PiruTayta Dyusmi musquyninpi Jositaqaintrachiran Judea lugarman ama rirchu,ashwan Galilea lugarmanna rinanpaqnir. 23 , rirantaq Nazaret pwiblumanna. Tukuykayqami pasaran Dyuspa unay

nanpaq. Chaqa Jesuspaqmi nisha kayaq:“Payqami nazareno shutinqa” nir.

Shutichikuq Juanmi

(Mr 1.1-8; Lc 3.1-9, 15-17; Jn 1.19-28)

3 1Chaymanta uk tyimpu pasatinmiShutichikuq Juan rikariran chay

kunapi. 2

kaynu nir: “Uchaykillapata dijarDyusmanna tikrakayllapa. Chaqa

paqqami shipchamunna” nir.3Kay Juanpaqmi Dyuspa unay rimaqnin

Isaías iskribisha kayaq kaynu nirqa:“Uk runami kusa jwirtita rimar

chunllaqpi nin:

chiyllapauchaykillapata dijar, Dyusta

kasurllapana.Chaynuqami kusa dirichula nanta

kanqa’ nir”.

2 3

11

b 4.1 Chaynu nirqami mana intrachimanchikchu Santu Ispirituqa Jesusta uchakuchiytamunaran nirqa. Ashwanmi chaynuqa aparan rikar kwintata qukanallapapaq, Jesusta dyablumichka uchakuchinatinmapis mana payqa uchakurchu shachinakuran nir.

4

karan kamillupa millwanmanta. Nataqsinchun-shuypaqami qaramanta karan.Payqami mikuq atun shurkukunata,chumpakapa mishkinta ima. 5Piru pay

manta, Judea lugarmanta, chaynullachay riyu Jordanpa shipchankunamantaima. 6

uyakurqa uchanllapapaq kwintataqukar, Tayta Dyus llakipamayllapanitin, Shutichikuq Juanqa chay riyuJordanpi shutichiran.

7Chaymantami Juanqa, achka fariseo,saduceo runakuna, pay shutichinanpaq

:“¡Largu kurukunapa ayllunkuna!

¿Pitaq qamkunata nishushallapa:

yanna chaymanta washakayankillapakanqa’ nirqa? 8Chaymi ashwankriyishaykillaparayku kusala shumaqtakawsar Dyuspi kriyinkillapa nir uk qirupuquq yupay intrachikuyllapa. 9

piqakish yarpuyatkillapa, Abrahampaayllun kar washakayanchikllapa nir.¡Manami chaynuchu! Chaqa allitanishaykillapa: Dyus munarqami, tukuykay rumikunamatapis Abrahampaayllunpaq tikranarqa tikranman.10

manta kuchunanpaqqa. Chaqa tukuyqiru mana allita puquqtaqa kuchuritanqa ninaman.

11“Chiqaptami nishaykillapa: Dyuspi

kuqa yakulawan nuqaqa shutichishunillapa.Piru nuqamanta kusala mas pudirniyjunshamuq chay-

llapa Dyuspa Santu Ispiritunwan, ninawanima. Chaymi nuqaqa paypaqqa mana

pis. 12Chaqa payqami palanta charikushashamuyan.

. Nataqpajanta-shuypaqami mana maydiyapiswanuq ninawan limpu rupachinqa”.

Jesusmi shutikuran(Mr 1.9-11; Lc 3.21-22)

13Chaymantaqa Jesuspis Galileamanta

shanman paytapis shutichinanpaq.14Piru puntataqami Juanqa manashutichinarchu kaynu niran:

—Qammi shutichimanaykipaq kusalaallinqa. ¿naypaq shamunki? nir.

15Chaynu nitinmapis Jesusqa niran:—Amami mana nirchu kananlla

shutichimay. Chaqa chaynuqami Dyustukuy munashanlata ruranapaqnimashanchiktaqa kumpliyashun nir.

Chaynu nir,tinmi, 16shutichiran Jesustaqa. Chaynushutikur yakumanta yarqamuyatinlami

. Chaymi Jesusqarikaran Dyuspa Santu Ispiritun paymanuk palumitanu ishkimuqta. 17

mantami syilumanta-pacha, Dyus kaynuniqta uyaparan.

“Kaymi kusa munashay Wamrayqa.Paywanmi kusalata aligriyani” nir.

Jesusta dyablu uchakuchinaran(Mr 1.12-13; Lc 4.1-13)

4 1Chaymantaqami Dyuspa SantuIspiritunqa Jesusta aparan chunllaq

lugarkunaman dyablu uchakuchiytakamananpaq.b 2Jesusqami kwarinta

3 4

12

c 4.16 Chay rupay llipyaraqqami Jesús karan.lugarkunapi Dyusta mana kasurllapaqa llantullapi yupay taqllapa.

unaq, kwarinta tutata ayunaran.Chaymantami mallaqnaran. 3Chaymidyabluqa uchakuchiyta yarpur,Jesusman qimikar niran:

—Chiqapta Dyuspa Wamran karqa,kay rumikunata willay tantakunapaqtikrakananpaq nir.

4Piru Jesusqa niran:—Dyus nitin iskribikashakunapimi

nin:‘Manami tantalamantachu

runaqa kawsayta puytin.Ashwanmi Dyuspa shiminmanta

tukuy rimaynin lluqshiqta kasurkawsanqa’ nir.

5Chaymantami dyabluqa Jesustaqa

man. Chaypiqami Dyusta adurananllapawasipa kusa unaqninman iqachir,6niran:

—Chiqapta Dyuspa Wamran karqa,. Chaqa

Dyus nitin iskribikashakunapimi, nin:‘Dyusshi, angelninkunata

kuytashunanpaq.Chaynulla aypashuyanqashi

paq ima rumikunalawanmapis’nir.

7Chaynu nitinmi, Jesusqa niran:—Dyus nitin iskribikashakunapimi

ninpis:‘Amami Amituyki Dyus nishanllata

rurachir pukllaychu’ nir.8Chaymanta-shuypaqami dyabluqa

aparan uk kusala unaq may atun sirkaman.

kunata iman kaqnintinta rikachir, 9niran:—Qam qunqurir aduramatkiqami

tukuy kay rikashaykikunata qushaykinir.

10Jesusqa niran:—¡Ashuy, dyablu! Chaqa Dyus nitin

iskribikashakunapimi ninpis:‘Adurar sirbiy

Amituyki Dyuslata’ nir.11Chaynu nitinmi dyabluqa

Jesusmantaqa ashuranna. Chayna chaykutilla, Dyuspa angelninkunana shamurministishanpi yanaparan.

Jesusmi Galileapi

(Mr 1.14-15;Lc 4.14-15; 5.1-11; 6.17-19)

12

Juanta karsilman itashallapa nir.Chaymi riran Galilea lugarlawman.13Chaypimi Nazaret pwiblupi kayarqa,ashwan riran Capernaúm pwiblumannataq.qichqankuna Zabulonpa, chaynulla

kuna kaq chay lugarkunapi. 14Tukuykaykunaqami pasaran Dyuspa rimaqninIsaías iskribishan kumplikananpaq.Chaqa niqmi:

15 “Zabulonpa,kunapi taqkuna,

chaynulla mar yaku manyanpi,chay riyu Jordanpa qichqanpi

taqkuna,16

rayku tutaparaqpi yupay taqkunarikaranllapa imanutaq rupaymaqa

kusalata llipyaranc chaynuta.Paykunaqami tutaparaqllapi kar

wanunanpaqna katinmapis,imanumi Tayta Dyusqa paykunatapis

washayta munan nir rikachiran”.17Chaymi Capernaúm pwiblupi taq

qallarishanmanta-pacha Jesusqa:

4

13

“Uchaykillapata dijar Dyusmannatikrakayllapa. Chaqa syilumanta kaq

munna” nir.

Jesusmi kwatrupiskadukuqkunata qayaran

(Mr 1.16-20; Lc 5.1-11)18

manyanta riyarqa, rikaran ishkay

llapata yakuman itaqta. Paykunaqamikaran, Simón uknin Andreswan. KaySimonmi Pedro shutiqpis. 19ChaymiJesusqa niran:

—paq.llapa piskaduta aypaq yupayna

tantanaykillapapaq nir.20Chaynu nitinqami, chay runakunaqa

chay kutilla atun shikrankunata dijar,paywanna riranllapa. 21Piru masnaypaqman riyarqami Jesusqa qashanrikaran ishkay runakunata.qami Zebedeupa wamrankuna,Santiago, Juan ima karan. Chaymipaykunaqa taytanwan uk yaku karrunpi

llapa. Chayna Jesusqa qayamuranpaykunatapis. 22Chaymi, chay kutillapaykunapis yaku karrunta, taytanta imachaypi dijar, Jesuswanna riranllapa.

Jesusmi achka runakunata

(Lc 6.17-19)23Chaynumi Jesusqa Galileapa tukuy

nanllapa wasikunaman yaykur Dyuspa

puriran,ninpi kawsananllapapaq. Chaynullami

manta, nanayninkunamanta ima.

24Chaymi Jesuspaqqa chay Siriapa

llapana. , kusariqchaq nanaywan, qishayninllapawanqischakaqkunata apamuranllapa.Chaynullami apamuranllapapis

kunata, atakiwan kaqkunata, chaynullachay mana kuyuyta puytiq kwirpuyjunkaqkunata ima. Piru Jesusqamitukuylata allicharan. 25Chaymi kusaachka runakuna Galileamanta,lispa pwiblunkunamanta,manta, Judeamanta, Jordanpa rupayiqamunanlaw lugarmanta ima, Jesustakusata uyakuyta munar ikinpipuriqllapa.

(Lc 6.20-23)

5 1Chaynu achka runakunata rikarmi,Jesusqa sirkaman iqar taran.

payman qimikatin, 2

kuq qallariran:3 “Kusa shumaqmi kanqa, mayqanpis

uchakushami kani nir mastaDyusninchikta maskaqkunaqa.

wannami kanqallapa.4 Kusa shumaqmi kanqa,

waqaqkunaqa.Chaqa Dyusmi kunsulanqa

llakishanmantaqa.5 Kusa shumaqmi kanqa, chay mana

kusa kani nir yarpuqkunaqa.Chaqa paykunami Dyus arnishan

pachamatapis aypanqallapa.6 Kusa shumaqmi kanqa, imuraspis

Dyus munashanlata mallaqnaq,yakunaq yupay chiqap allinlataruranaqkunaqa.

Chaqa Dyusmi yanapanqa

taqa.

4 5

14

7 Kusa shumaqmi kanqa, chay

kuqqa.Chaqa Dyusmi paytapis

llakipanqa.8 Kusa shumaqmi kanqa, chay

niyjun kaqkunaqa.

llapa.9 Kusa shumaqmi kanqa, chay

kuqqa.Chaqa Dyusmi paykunatapis

chiqap wamranpaqna riqsinqa.10 Kusa shumaqmi kanqa, chay

lla allinlata rurashanraykuqischakaqkunaqa.

wannami kanqallapa.11“Kusa shumaqmi kankillapa nuqapi

kriyishaykillaparayku runakunaqaryapar, riqchaq llullakunata willarima qischashutinllapaqa. 12

kumi ima katinpis kusalata aligriyarima kuntintu kayllapa, unaq syilupi

. Chaqa imanutaq kanan

yanllapa, chaynumi Dyuspa unayrimaqninkunatapis ruraranllapa”.

lampara yupay(Mr 9.50; Lc 14.34-35)

13Jesusqami niran:

chaynu qamkunapis kankillapa kaypachapiqa.

kayta puytinnachu. Chaynu manasirbitinnaqami ashwan waqtamanitakushana puriqkuna saru .

14“Chaynullami imanutaq bilamaqaachkirachikun chaynu qamkunapiskankillapa kay pachapiqa. Chaqa ukpwiblu unaq sirkapi katinmaqatukuylari rikanllapa. 15Chaynulla ukbilata kachkarqa manami kajunpa

kunanpaqqa.unaqlapi, tukuy chay wasipi kaqkunataachkirachinanpaq. 16Chayraykumiqamkunapis imanutaq uk bilamaqaachkirachikun chaynu tukuylawan kusaallinla ima kayllapa. Chaynu allinlatarurar kawsatkillapaqami, tukuyrikashuqkuna imanumi kawsanllapa nirkwintata qukar,llapa Dyustana alabanqallapa.

mantakushanta17“Amami qamkunaqa nuqapaq

yarpunkillapachu,kunata, Dyuspa rimaqninkuna nishantachinqachinanpaq shamusha kanqanirqa. Chaqa manami chaykunatachinqachinaypaqchu shamusha kani.Ashwanmi tukuy chaykunataqachiqapta kumplinaypaqna shamushakani. 18Nishaykillapa: Syiluwan pachakayatinllaqami,mantaqa manami uk puntituta, uklitralamatapis kitanqallapachu chaytukuy nishankuna kumplikanankaman.19Chayraykumi, Dyus mantakushanta

manta mantakutinqa,kashanachu kanqa.pis Dyus mantakushanta allita kasur,

kuna-shuypaqami syilumanta kaqmantakutinqa kusala shumaqtariqsikashana kanqa. 20

llapa:

5

15

, chaynulla fariseorunakunaqami Dyuspaq intrakarmapis

chu. Piru kuytawkish qamkunapispaykuna yupayma tukuyatkillapa.

shanman yaykunaykillapapaqqa tukuyshunquykillapawan Dyus munashanlatarurayta ministinkillapa”.

piñakunanllapapaq(Lc 12.57-59)

21Chaynullami niranpis:“Qamkunaqami uyapashaykillapa

rukuykillapakunata Moisés unayllakaynu nishanta:llapachu.kuqqami,kashana kanqa’ nir. 22Piru ashwannuqa-shuypaqa nishaykillapa:

kashana kanqa. Chaynulla mayqanpisukninta ima nir jurapaqta-shuypaqamikusa mas karguyjun kaqkuna rikar

. Nataq chay uknintamana allinpaq riqsirqaryapaqta-shuypaqami Tayta Dyusnarikar infyirnupi tukuy tyimpupaqnakastiganqa nir.

23“Piru imanupi ufrindaykita altarman, yarpunkiman mayqan

ukniki qamwan piñakusha nir.24Chaynu katinqami chay ufrindaykitachay altarpa naypanlapi dijar, rinkiraqchay uknikiwan, shumaqchanakuq.

chanakusha kar-shuypaqa rinki chayaltarman ufrindaykita Dyusninchikpaq

.25“Chaynulla imanupi mayqan ima

yatinqa, manaraq jwiskunaman

kuyllapa. Chaqa mana chaynu ruratki

jwisman qayachishutinqami, chayjwisqa gwardyakunaman qukushutinkarsilmanna apashunmanllapa. 26Chaqachiqaptami nishayki: Chay karsilpinakarqami mana dasqa lluqshimunkichu,tukuy imata rurashaykipaq limpupagrakunaykikaman nir”.

ukwan pununanllapapaq27Jesusqami niranpis:

llapa Moisés unay kaynu nishantaqa:‘Runa kar, manaqa warmi karmapismasayjunna karqa, amami ukwanukwan pununkillapachu’ nir. 28Pirunuqa-shuypaqami nishaykillapa:Mayqanpis uk warmita rikar paywankayta munarqami yarpuyninpiqauchakushana nir.

29“Chayraykumi, allilaw nawiki imatarikachir uchakuchishutinqa urquritakuy karukaq qammantaqa. Chaqaallinmi kanqa kwirpuykipa uk partinkaqta itakunaykipaq tukuyla kwirpuyki

nanmantaqa. 30Chaynulla allilaw makikiuchakuchishutinpis, pitir itakuykarukaq qammantaqa. Chaqa allinmikanqa kwirpuykipa uk partin kaqtaitakunaykipaq tukuyla kwirpuyki tukuy

mantaqa.

warminta dijanaqkunapaq(Mt 19.9; Mr 10.11-12; Lc 16.18)

31“Chaynullami Moisesqa niqpis:‘Mayqan warmiyjun kayar, mananawarminwan kanarqa karguyjunkunapiuk kartata rurar warminta qurqashidijayta puytin’ nir. 32Piru kananqaminishaykillapa: Uk runa, warmin manamayqanwan punusha ima katinyanqallamanta dijarqami, uchakunanta

5

16

munaq yupayna dijayan. Chaynulla

sha warmiwan kasaraqpismi kusalasaqrata uchakuyan”.

jurananllapapaq33Chaynullami Jesusqa niranpis:“Qamkunaqami uyapashaykillapa

Moisés unay rukuykillapakunata kaynunishanta:chikpa shutinpi jurarqa kumpliyllapa’nir. 34Piru kananqami nishaykillapa:Amami imalapaqpis jurankillapachu nir.Chaynulla amami syilupaq rimar imaqajurayllapachu. Chaqa syiluqamiDyusninchik tar mantakunan. 35

lla amami pachapaq rimarmapisjurayllapachu. Chaqa pachaqami

. AmamiJerusalén pwiblupaq rimarmapisjurayllapachu.qami mantamaqninchik Dyuspapwiblun-ari. 36Amami jurayllapapischuumaykillapapaq rimarpis. Chaqa

lamatapis yuraqpaq, manaqa yanapaqtikraytaqa. 37

mantaqa imapaqpis ‘Chiqap’nitkillapaqa, chiqap kanqa. ‘Mana’nitkillapapis, mana kanqa. Chaqamayqanpis jurar imata arnikuqqamidyablu munashannuna rimar arnikuyan.

Mayqan imata ruramashapis amami chayllata rurashunchu

(Lc 6.29-30)38“Qamkunaqami uyapashaykillapapis

Moisés unay kaynu nishantaqa:‘Nawipaqqa kanqa uk nawi. Kirupaqpisuk kiru’ nir. 39

llapa: Mayqan ima mana allintarurashutinqa, amami qampis ima manaallintaqa rurankichu. Ashwanmi

tinqa uklawtapis rikachiy nir. 40

lla mayqan qayachishur kamsaykitakitashunatinqa, dijay punchuykitapisapanqa. 41Chaynulla mayqan ‘Apaykargayta kaymanta wakkaman’ nir,amalas apachishunatinqa, ashwan chaynishushanmantaqa mas larguta apay.42

tinqa, quy. Chaynullami mayqanimalata pristanaykipaq mañashutinpisamami das tikrakar rinkichu.

llakipashunllapa(Lc 6.27-28, 32-36)

43“Chaynullami uyapashaykillapapisMoisés unay kaynu nishantaqa:‘Qamkunawan shumaq kaqkunatallakipar, -shuypaqa

. 44

llapa:shumaqta rikayllapa. Chaynulla TaytaDyusman mañakuyllapa mana allintarurashunanllapapaq ikikillapapipuriqkunapaq ima nir. 45Chaynururarqami qamkunaqa unaq syilumanta

kunana kankillapa. Chaqa pay nitinmirupaymapis achkirachikamun allinkaqkunapaq, chaynulla mana allinkaqkunapaqmapis. Chaynulla paynitinmi tamyamapis ishkimun allintaruraqkunapaq,paqmapis. 46

shuqkunalata llakiparqa ¿imatanariDyusmantaqa aypankillapa? ChaqaDyusta mana kasuq, Roma pwiblupaqimpwistuta kubrakuqkunapismi mayqanpaykunata llakipaqtaqa llakipanllapa.47Chaynulla chay mayqanpis qamwanallin kaqlata saludarpis ¿imatataqshumaqtaqa rurayankillapa? ChaqaDyusta mana kasuq runakunapismichaynu ruranllapa. 48Ashwanmiqamkunaqa imapipis allinla kayllapa

5

17

imanuDyus kusa allinla chaynu”.

Limusnawan yanapakurqa amami parlakunkillapachu

6 1Jesusqami niranpis:“Tukuy ima allin kaqtaqami

imuraspis rurayllapa. Amami runakuna

pichu rurankillapa. Chaynu runakunalaalabashunanllapapaq rurayatkillapaqa

llapamaqa chay shumaq imataqushunanllapapaq karan chaytaqaqushunqallapa.

2

kunata yanaparpis amami imanutaqDyusta yanqa kasuq tukuqkuna kusalataalabakar parlakunllapa chaynuqapuriyllapachu. Chaqa paykunaqamichay Israel runakuna tantakananllapawasikunapi, waqtakunapi ima parlakurpurinllapa, runakuna paykunapaqshumaqta rimananllapalapaq. Chayminishunillapa: Paykunaqami chay runa

llapa nir. 3Chayraykumi qamkunamayqanta ima ministishanpi yanaparqaamami chay kusala riqsinaykimatapisparlankichu. 4Chaynu imata yanapakurmana imatapis rimatkiqami, TaytaykiDyus rikashurqa kusala shumaq imatanaqur yanapashunqa.

Dyusman mañakunapaq(Lc 11.2-4)

5“Qamkuna Dyusman mañakurqa,amami Dyusta yanqa kasuq tukuqrunakuna yupayqa kayllapachu. Chaqa,paykunaqami chay tantakananllapawasikunapi, chay may iskinakunapi imasharla Dyusman mañakuyta kusalatamunanllapa. Chaynuqami paykunaqa

llapalapaq. Chaymi nishunillapa:Paykunaqami chay runa masinkunaalabashanlawanna kidanqallapa nir.6Piru qam mañakurqami wasikimanyaykur, punkuykita kirpakur TaytaykiDyus chaypi qamlawan kaqmanmañakunki. Chaynu ruratki chayqamlawan kaq Dyusniki rikashurqami

shunqa.7“Chaynulla qamkuna Dyusninchikman

mañakurqa amami kutir kutir chayllatarimarqa mañakuyllapachu, imanutaqDyusninchikta mana riqsiq runakunamaqatukun chaynuqa. Chaqa paykunaqami

qashi Dyusqa mas uyapayanqa nir.8Chaymi qamkunaqa ama chay runakunayupayqa kayllapachu. Chaqa TaytaykillapaDyusqami ima ministiyashaykillapatapis

.9Chaymi ashwan qamkunaqa kaynumañakunkimanllapa:

Unaq syilupi Taytayllapa,qammi kusa allinpaq riqsikanki.

10 Shamuy-ari qamla kay pachapiqamantamanaykillapapaq.

Qam munashaykinullami kaypachapi rurakanqa

imanuchaynulla.

11 Kananllami chay ministiyashayllapamikuytaqa qumayllapa.

12 Mana allinta rurashayllapamantapispirdunamayllapa,

imanu

nanillapa chaynulla.13 Amami uchakunayllapapaqqa

dijamankillapachu.Ashwanmi chay riqchaq mana

llapa.[Chaqa qammi tukuy imata

puytinki;

5 6

18

kusala shumaqpaq riqsikanki;chaynulla tukuy tyimpupaq

mantakunki ima nir.¡Chaynumi kanqa!]

14“Chaqa qamkunata ukkuna ima

llapaqami, unaq syilupi TaytaykillapaDyuspis pirdunashunqallapa. 15Piru

llapaqa manami Taytaykillapa Dyuspis

shunqallapachu.

16“Chaynulla qamkuna ayunarqa,amami kusa kwashalla tikrakarchupurinkillapa imanutaq Dyusta yanqakasuq tukuq runakuna, tukunllapachaynuqa. Chaqa paykunami chaynukwashalla tukunllapa runakuna rikar,ayunayan ninanllapalapaq. Chayminishunillapa: Paykunaqami chay runa

llapa nir. 17Chaymi ashwan ayunarqa,alli qaqllitaykillapata paqakur, shumaqñaqsakur kamakayllapa. 18Chaynururatkillapaqami mana mayqanpis

llapa nirqa. Nataq Taytaykillapa Dyusqamkunalawan chaypi kaqmi,

paqqa. Chaynami ashwan kusalashumaq imata qur yanapashunqallapa.

Syilumanta imanchikkunapaq yarpushunllapa

(Lc 12.32-34; 11.34-36; 16.13)19

llapataqa tantakunkillapachu. Chaqakay pachapi kaq imaykillapaqamipumpir, muqusyar ima, limpu tukukan.Chaynulla suwakuqkunamapiswasikunaman yaykur suwakunllapaima. 20Ashwanmi kay pachapi kaq

llapapaq yarpur Dyus munashanlatanarurar kawsayllapa. Chaqa syilumantakaq imaykillapaqa manami pumpir,muqusyar ima tukukanlamapischu.Chaynulla manami chaymanqasuwakuqkunalamapis yaykunchu.21Chaymi nishaykillapa: Qamkuna kaypachamanta kaq imaykikunalata chaparyarpuyatkillapaqa kay pachamanta kaqimakunalapi kanqa yarpuynikillapaqa.Nataq unaq syilumanta mana tukukaq

llapa-llapalapi kanqa yarpuynikillapaqa.

22“Allita yarpuyllapa: Nawikillapaimanutaq bilamaqa kusala shumaq

killapapi katinqa,llapaqa kusala shumaqta achkirachikuqyupaylana kanqa. 23Piru nawikillapakusala mana allin kashanrayku kaypachamanta kaq imakunalapaqyarpuchishutin-llapapis tutaparaq intirupina kayanqa.

llapana kanqa. Chaymi ashwan chaynu

maqa intrakayankillapachu kanqa.24“Nishaykillapapis: Manami mayqan

sirbikuqpis ishkay runata chay kutillasirbiytaqa puytinchu. Chaqa uknintamimunayanqa, nataq ukninta-shuypaqa

. Manaqa uknintaqa allintarikayanqa, nataq ukninta-shuypaqamusyayanqa. Chaynulla manami allinchuDyusninchikta sirbiyar chay kutillaqillayninchiklapaq chaynulla wakinimanchikkunalapaq yarpur kawsanapaqqa.

Dyusmi wamrankunataqa kuytan(Lc 12.22-31)

25“Chayraykumi nishunillapa: Amamiqamkunaqa yarpupakunkillapachu,

6

19

d 6.27 Kaynupismi intrakayta puytinchik: ¿Chaynu kusalata yarpupakuyatkillapa?

¡Manami!

imataraq mikur, upyar kawsashaq nirqa.

chu imataraq mudakushaq nirmapis.¿kawsanaykillapa,llapaqa masta sirbin mikuymanta,

? 26Rikayllapa pariqkuritukunata. Paykunaqa manamitarpukur urqukunllapalamapischu.Chaynulla manami mikunanllapata

. Piru,

killapa Dyusqa paykunataqa qaran ima.¡Allita yarpuyllapa, qamkunaqami chaykurukunamanta ashwan kusa mastasirbinkillapa! 27

killapa: ¿qachu, imanu kashaykillapamantaqa

manllapa? ¡Manami!d28“Chaynu katinqa, ¿imapaqtaq

qamkunaqa kusalata yarpupakunkillapamudanaykillapapaq imaqa? Allitakwintata qukayllapa, imanutaqliryukunamaqa muntipi winar, mana

kunlamapischu.29“Piru paykunaqami kusala

shumaqta tuktukustunmapis. Chayminishaykillapa: Mantakuq Salomonmapis

mapis manami chay tuktitukunayupayqa lusiranchu. 30Chaqa Dyuskanankuna chay tuktitukunata winachirkusa shumaqta lusichitinmapis,

llapa. Chaynu karmi qamkunataqaashwan kusala mas shumaqta imamudachishuyanqallapa. Piru chaynu

, ¿imapaqtaq Dyusninchikpimanaraq allita kriyinkillapa? 31

rayku ama llakiyllapachu ‘¿Imatanamikushun? ¿Imatana upyashun?¿Imanuna mudakushun?’ nir imaqa.32Chaqa tukuy chaykunapaqqamiDyuspi mana kriyiqkuna chaynuqayarpupakur kawsanllapa. Piru

,llapa nirmapis. 33Chayraykumi, tukuy

mantaqa, ashwan Taytanchikllapa Dyustukuyta mantakushanrayku, paylatamaskar munashannula allinta rurarkawsayllapa. Chaynu kawsatkillapaqami

shaykillapapi yanapashunqallapa.34Nishaykillapapis: Amamiallaqmantaqa imaraq pasamanqa nirqayarpupakunkillapachu. Chaqa chay

paqqa. ,diyakunami shamun imanuraq kashaqnir chay diyallapi yarpunapaq.

Amami uknikita jwis

(Lc 6.37-38, 41-42)

7 1“Amami uknikikunata rikar,

.2 ,chaynullami qamkunatapis Dyusqa rikar

. Chaynulla imanuukkunata rikatkipis,llami Dyusqa qamkunatapis rikar

. 3¿Chaqa imapaqtaquknikipa nawinpi usulsitu tayan chayta

, qampa nawikipi atunqiru tayan chayta naypaqta manalluqshichirqa? 4Chaymi qampa nawikipi

6 7

20

uk atun qiru tayatinqa, ¿imanutaquknikita ninkiman: ‘Nawikipi usulsitutayan chayta lluqshichishaq’ nirqa?5¡Kusa allin tukuq runa! Puntataqa chaynawikipi atun qiru tayan chaytaraqlluqshichiy. Chaymantaraqmi chay

taqa allita rikar lluqshichimuytapuytinki.

6“Chaynulla nishunillapapis: AmamiDyusninchikpa shumaq rimaynintawillankillapachu chay kusala marrajuallqu yupay runakunataqa. Chaqaimanupiqakish piñakurmana llakiypaqtaqischashunmanllapa. Chaynulla chaykuchi yupay runakunataqa amamiwillankillapapischu.qami mana kwintachar limpu sarumana dijanman.

Mañakushun maskakushun punkuta takashun ima

(Lc 11.9-13; 6.31)7

llapa; paymi qushunqallapa. Tukuyministishaykillapata maskayllapa;Dyusmi tarichishunqallapa. Chaynulla

llapa.yanapashunqallapa. 8Chaqa mayqan

taqa.pismi, tarin maskayashantaqa. Punkupi

tinpismi,ima.

9“¡Ma nimayllapa! ¿Wamrayki tantatamañashutinllapaqachu rumitaqunkimanllapa? 10¿Manaqa wamraykipiskaduta mañashutinllapaqa, largukurutachu qunkimanllapa? ¡Manami!11Chaqa qamkuna kusala malurunakuna karmapismi,taqa allin imakunata qunkillapa.Chaymi ashwan ¡

llapamaqa kusala shumaq imakunata

llapaqa!12“Chaynullami nishaykillapapis:

Wakinkuna qamkunawan shumaqkananta munarqa, qamkunapisshumaqta rurayllapa paykunawanqa.Chaynu rurarqami kusala allintanarurayanki, Moisés mantakushannulla,chaynulla Dyuspa unay rimaqninkunaiskribishannulla ima.

yaykushunllapa(Lc 13.24)

13“Allita yarpurmi,

man rinarqa.paqna rir qischakanapaq kaqpunkuqami kusala atun chaynulla chaynanpismi, kusala anchu ima. Chaynukatinmi kusala achka rinqallapachaylawtaqa. 14Piru Dyusninchikwannarir tukuy tyimpupaq kawsanapaqqami

, chaynulla. Chaynu katinmi

aykala chaylawtaqa yaykur rinllapa.

Qirukunatami puquyninmanta riqsinchik

(Lc 6.43-44)15“Allitami kuytakankillapa chay

llullakur Dyusninchikpaq parlakuqtukuq runakunamantaqa. Chaqapaykunaqami qamkunamanqashamunqa imanutaq uyshitakunamaqakusala mansitu chaynu. Piru alli

atun surrukuna kanqallapa. 16Chaymi

manta das riqsiyta puytinkillapa imanunirmapis. Chaqa ubapa puquynintaqamanami kashakunamantachupallanchik.tapis manami shankakunamantachu

7

21

pallanchik. 17

qami shumaqta puqun. Nataq chaymana allin qirukuna-shuypaqami manaallintachu puqun. 18Chaqa allinqiruqami mana puytinchu mana allintapuquytaqa. Chaynulla mana allinqirupis manami shumaqtaqa puquytapuytinchu. 19Chaymi, tukuy qirukunamana allinta puquqtaqa kuchurninaman itar rupachinchik. 20

kumi qashan nishaykillapa: Tukuytamiima rurashankunalamanta allita rikarriqsinkillapa nir.

Dyus mantakuyashanmankish mana yaykutkillapachu

(Lc 13.25-27)21“Manami tukuyla ‘Amituy, Amituy’

nimaqkunaqa, Dyus unaq syilupimantakuyashanmanqa yaykunqachu.Ashwanmi, unaq syilupi Taytay

llapa. 22Chaqa chay diyapiqaminimayanqallapa: ‘Amituy, Amituy,

rayllapa.wanmi runakunamanta dyablupayarpuyninta itakurayllapa.

llapa’ nir ima. 23Piru nuqaqamipaykunataqa nishaq:pis riqsishushachu kani. ¡Ashuyllapanuqamanta, mana allinta ruraqkuna!’nir.

Ishkay wasipa simintun(Lc 6.46-49; Mr 1.22)

24“Chayraykumi, chay mayqanpisnuqa nishayta uyakur kasuqtaqakumparashaq uk runa kusa allinlatayarpuqmaqa wasinta shachinanpaqqaallita yarpur, rumipa ananmantashachiran chaywan. 25Chaymi tamyashamutin, riyukuna achkayar,pis wakmanta, kaymanta wasilaman

pukakamurmapis mana ratachiranchu.Chaqa alliri shachisha karan rumipaananmanta. 26Piru nuqa nishaytauyakur mana kasuqta-shuypaqamikumparashaq imanutaq uk yarurunamaqa mana allita yarpur wasintashachiran ushya aqupa ananlamantachaywan. 27Chaymi tamya shamutin,riyukuna achkayamuran. Chaynullawayra wakmanta kaymanta chaywasiman pukakamutinmi chay wasiqalimpu limpu pampalla rataran”.

28Chaymi chaynu Jesús rimartukchitinnaqa, tukuyla chaypikaqkunaqa dispantakaranllapa chay

. 29ChaqaJesusqami paylla kusata mantakur ima

, manami Moisés

kuna yupaychu.

Jesusmi allicharanuk ismuyaq runata

(Mr 1.40-45; Lc 5.12-16)

8 1

qami, kusala achka runakuna ikintariranllapa. 2Chaymantaqami uk runaismuyaq kwirpuyjun payman qimikarnaypanpi qunqurikur niran:

—Taytituy, llakipamayarqaallichamay-ari kay qishayniymantaqanir.

3Chaynu nitinqa, Jesusqa makinwankamar niran:

—Munanimi alliyanaykita. Kananllaalliyay nir.

Chaymi chay kutilla chay ismuyaqkwirpuyjun runaqa,mantaqa. 4Jesusqami niranpis:

—Amami mayqantapis willankichu.Ashwanmi rir qimikay kuraman.Chaymi apanki ufrinditaykita Moisésmantakushannulla. Chayna tukuy

alliyashaykina nir.

7 8

22

Jesusmi allicharan suldadukunapa mantaqninpa sirbikuqninta

(Lc 7.1-10; Jn 4.43-54)5Chaymanta Capernaúm pwibluman

Jesús yaykutin,kunapa uk mantaqnin, qimikaran paytarugaq. 6Chaymi niran:

—Taytituy, sirbikuqniymi wasiypiqishaq.tapis puytiyanchu. Ashwanmi kusalasaqra nanaywan qischakayan nir.

7Jesusqa niran:—Rishaqmi allichaq nir.8Chaynu nitin, chay suldadukunapa

mantaqninqa niran:—Taytituy, nuqa mana kwintachaypaqla

raq rir yaykunaykipaqqa. Ashwanmikayllamanta ‘Alliyanqa’ niy,niyqa alliyananpaq. 9Chaqa nuqallatamimantamaqniykuna mantaman. Chaynullanuqapis wakin suldadukunata mantani.Chaymi mayqannintapis ‘Riy’ nitiyqa, rin.Ukta ‘Shamuy’ nitiypis, shamun. Chaynulla

ruran.10Chaynu nitin uyaparmi Jesusqa kusa

dispantakashalla aligriyaran. Chaymichay wakin ikinta riqkunataqa niran:

—Chiqaptami nishaykillapa: TukuylaIsrael pwiblupiqa manami mayqantapis kayruna yupay allita kriyiqtaqa tarishachukani. 11Chaymi nishaykillapapis: Achkajwira runakunami shamunqallapa rupayiqamunanlawmanta,manta ima. Chaymi paykunana tayanqapulla mikuq Abrahamwan, Isaacwan,

shanpiqa. 12Piru Dyus mantakuyashanluryanpi kananpaq karan chaykunaqami,

manna. Chaymi chaypina kusala manaagwantaypaqta qischakar qayrayku kirunmatapis richyachinqallapa.

13Chaymantami Jesusqa chaysuldadukunapa mantaqnintaqa niran:

—Riyna wasikiman.nullami wasikipiqa rurakanqa nir.

Chaynu Jesús nitinlami, chay kutillasirbikuqninqa alliyaranna.

Jesusmi allicharanPedrupa swigranta

(Mr 1.29-31; Lc 4.38-39)14Jesusqami riran Pedrupa wasinman.

Chaypimi Pedrupa swigranta tariran,mantanpi qishaq usuraqta. Kusalarupawanmi karan. 15Chaymi Jesusqa,chay warmisitataqa makinmantakamaran. Chayna chay rupaqadijaranna. Chaymantami ashwan chaywarmisitaqa sharikur paykunataqaraqna qallariran.

Jesusmi achkaqishaqkunata allicharan(Mr 1.32-34; Lc 4.40-41)

16Tutapatinnaqa Jesusman achkarunakuna dyablupa yarpuyninwankaqkunata apamuranllapa. PiruJesusqami rimarla chay dyablupayarpuynin runakunapi kaqtaqa itakuran.Chaynullami allicharanpis tukuylaqishaq kaqkunataqa. 17

qami chaynuqa pasaran Dyuspa

nanpaq. Chaqa kaynumi nisha kayaq:“Paylla nanayninchikkunata urquran.

kunatapis aparan” nir.

Jesusmi paywanrinaqkunata kaynu nin

(Lc 9.57-62)18Uk diyapimi Jesusqa achka

runakunapa rurinpi rikariran. Chaymi:

man nir. 19Chaymantaqa Moisés

8

23

kuq runami Jesusman qimikar niran:— , mayta

ritkipismi pullayki rinayani nir.20Chaynu nitinmi Jesusqa niran:—

paqqa. Chaynulla pariq kurukunapisqushayjun ima. Piru Dyusmanta ShamuqRunapaq-shuypaqami mana kanchu

pis nir.21

manta ukqa kaynu niran:—Taytituy, dijamay rishaq taytay

wanutin pampaqraq. Chaymantanamirishun nir.

22Chaynu nitinmi Jesusqa niran:—Kusa allinmi kananlla nuqawan

rinaykipaq. Chaqa nuqapi mana

kunamaqa chaynu. Chaymi dijaywanushakunaqa paykunapuranapampanakunqa nir.

Jesusmi wayrawan yaku maqchikayatin qasillachiran

(Mr 4.35-41; Lc 8.22-25)23

kunawan yaku karruman iqarriranllapana. 24Chaynu riyatinllapami

kayman maqchikaq qallariran. Chaymichay yaku karrutaqa pampanayaranna.

ran. 25

rik :—¡Taytituy, washamayllapari! ¡Yaku

rurimanmi chinqayanchikllapana! nir.26Chaynu rik

niran:—¿

llapa? ¡Qamkunaqami manaraq allitaqakriyimankillaparaqchu! nir.

Chaynu nirnaqami, sharir wayrawanyakutaqa willatinla limpu limpu

qasillaran. 27Chaynu rurashanraykumikusa dispantakashalla paykunapuratapunakuyaqllapa:

—¿Kayqa, imanu runa katintaqwayrawan yakumapis kasunqa? nir.

Gadaramanta dyablupa yarpuyninwan ishkay runakuna

(Mr 5.1-20; Lc 8.26-39)28

uklaw manyan Gadara shutiq lugarman. Chaymi chay lugarmantaqa

dyablupa yarpuyninwan kaq ishkayrunakuna, pantyunmanta lluqshir, paymanqimikaran. Chay runakunaqami kusalasaqra manchaypaqta tukuqllapa. Chaymichay lugartaqa mana mayqanpis pasaytapuytiqllapachu. 29Piru Jesusta rikarqami,kaynu nir qay :

—¡Dyuspa Wamran Jesús, amaminuqakunamanqa yakapakamuychu!¿Chaqa qamqachu manapis jwisyu diya

qischamaqllapa? nir.30Piru chay kayashanllapamanta

largukaqpimi achka kuchikunashitqakuyaranllapa. 31Chaymi chaydyablupa yarpuyninqa, Jesustaqa kaynunir rugaranllapa:

—Kay runakunamanta lluqshichiritakumarllapaqa, dijamayllapa chayachka kuchikuna kan chaymanyaykunayllapapaq nir.

32Chaynu nitinmi Jesusqa niran:—Riyllapa nir.Chaynami chay dyablupa yarpuyninqa

runakunamanta lluqshir kuchikunamannayaykuran. Chaymi kuchikunaqa chaykutilla kusalata kallpar, qaqata rishannu

.33

qami alsakar riranllapa. Chaymi

yarpuyninwan kaq runakuna pasashantaqatukuyta parlaranllapa. 34Chaymi chay

8

24

e 9.5 Chaqa mayqanpismi “Uchaykimanta pirdunashuni” niyta puytinman yanqallamapis.

kutilla pwiblumanta kaq runakunaqalluqshir riranllapa Jesús kayashanmanqa.Chaynu Jesusta chaypi rikarllapami

mantaqa wakaq tukuy nir.

Jesusmi mana kuyuyta puytiq runata allicharan

(Mr 2.1-12; Lc 5.17-26)

9 1Chaymantaqami Jesusqa uk yakukarruman iqar,

.2Chaypina katinqami uk mana kuyuytapuytiq kwirpuyjun runata, uk parapi

.Chaymi Jesusqa paypi kusalatakriyiqllapata rikar, chay qishaqtaqa niran:

—Shachinakuy wamrituy. Chaqatukuy uchakushaykikunamantamipirdunashushana kani nir.

3Chaymi Moisés mantakushankunata

nir yarpuranllapa: ¿chiknulla tukunayan? Manami allinchuchaynuqa.manta pirdunakuytaqa puytin nir. 4PiruJesusqami kwintata qukaran imatamiyarpuyanllapa nirmapis. Chaymipaykunataqa kaynu nir tapuran:

—¿Imapaqtaq qamkunaqa kusala manaallin yarpuyniyjunqa kankillapa? 5¿Imataqmas trabajusu ninaypaq,mantami pirdunashuni’ ninaypaq,chu ‘Sharir puriy’ ninaypaq?ekunamanta pirdunashuni’ nitiyqaqamkunaqa mana kriyinkillapachu. 6Pirukananllami intrachishaykillapa DyusmantaShamuq Runaqami kay pachapiqa paylla

taqa nir.Chaynu nirnaqami chay mana

kuyuyta puytiq kwirpuyjun runataqaniran:

—Sharir paraykita apar,man nir.

7Chaymi chaynu nitinqa, chay manakuyuyta puytiq kwirpuyjun kayaqrunaqa sharir, riranna wasinman.8Tukuy chaykunata rikarmi chaypi kaq

llapa. Chaymi ashwan Dyusta alabaq

runata pudirninta qusha nir.

Jesusmi Mateuta qayaran(Mr 2.13-17; Lc 5.27-32)

9Chaymantami Jesusqa chaykayashanmantaqa riranna. Chaynuriyarmi rikaran uk runa Mateo shutiqta.

tuta kubrakunanpi tayaran. ChaymiJesusqa niran:

—Shamuy nuqawan rishun nir.Chaynu nitinqa Mateuqa sharir

paywanna riran.10Chaymantami Jesusqa Mateupa

wasinpi mikuyaranna. Chaymi chay kutillaRomapaq impwistuta kubrakuqkuna, kusa

.Chaynami ashwan paykunapis Jesuswan,

. 11Chayta rikarmi chay

kunataqa kaynu nir tapuran:—¿

chay impwistuta kubrakuqkunawanchaynulla uchasapakunawan pullaqamikun? nir.

12Chaynu nitinllapa uyaparmi,Jesusqa niran:

—qami mana ministinchu rimidyakuqtaqa.Chaymi ashwan chay qishaq kaqkunalaministin rimidyakuqtaqa. 13Rir allitaintrakayllapa Dyus nitin unayllaiskribishanllapata. Chaqa ninmi:

8 9

25

f 9.17 , paypa. Chaynuqami intrachimanchik

.

kunata wanuchir ufrindita nirnuqaman apamunanllapataqa.

Ashwanmi munani wakinkunatallakipar ima

paq’ nir.Chaynulla nuqaqa manami chay kusaallinla kani niqkunata willaqchushamusha kani. Ashwanmi shamushakani, chay uchayjunkunata willatiykriyir washakananllapapaq.

Ayunupaqmi tapuranllapa(Mr 2.18-22; Lc 5.33-39)

14Chaymantaqami Shutichikuq, Jesusman

qimikar kaynu nir tapuranllapa:—Nuqakuna, chaynulla chay fariseo

runakunapismi kusalata ayunanillapa.

¿imapaqtaq mana ayunanllapa? nir.15Jesusqa niran:—¿Uk runa kasaraq, chayllapiraq

katinqachu, wakinkunaqa llakishalakanmanllapa? ¡Manami! Chaymi chaykasarasha chaykuna rinanpaq ura

, ritinllapanami ayunanqallapa.16“Nishaykillapapis: Manami mayqanpis

. Chaqa chay

yanqa. Chaynu chapukarmi, makwa. Chaynuqami ashwan

masna llikikayanqa. 17Chaynulla, chay

chu makwa qara kapachumanqa. Chaqachay ubapa yakun binumi byijuyar makwaqarataqa llikinman. Chaymi ashwan ubapa

pis yanqallana tukukanman. Chayraykumi,

ubapa mushuq yakun binutaqa mushuq

ninpis imanananpaqqa”.f

Jesusmi allicharan uk warmita,Jairupa wamranta ima(Mr 5.21-43; Lc 8.40-56)

18Chaynu Jesús rimayatinllami, Israel

naypanlapi qunqurikur kaynu niran:—Chayraqmi warmi wamray

wanusha. Piru qam rir makisituykita, payqa qashan

kawsamuyanqa nir.19Chaynu nitinmi Jesusqa sharir,

.20Piru chaynu riyatinmi chay lugarlawpikaran uk qishaq warmi. Chay warmipayawarninmi dusi añupaqna kusalatashamuq. Chaymi Jesuspa ikinlawta

.21Chaqa chay warmiqami yarpuq,

.22Piru chaynu ruratin Jesusqa ikimanchapakur warmita rikarqa niran:

—Shachinakunkimi mamitay. Chaqakriyishaykiraykumi alliyashaykina.

Chaymi ashwan chaymanta-pachaallinna kidaran chay warmisitaqa.

23Chaymanta Jesusqa chay Israelrunakunapa mantaqninpa wasinman

, rikaran dulsaynata waqachiqrunakunata. Chaynullami rikaranpis chaypikaqkuna kusalata waqar laqyaqllapata ima.24Chaymi Jesusqa niran:

—Lluqshiyllapa kaymanta. Chaywarmi wamraqami mana wanushachu.Punuyanlami nir.

Chaynu nitin, chaypi kaqkunaqa kusalataasiparanllapa Jesustaqa. 25Piru payqamiruripi kaqkunata limpu lluqshichimuran.

9

26

g 9.27 Davidpa ayllun nirqami Dyuspa Akrashan Cristun nir intrachimanchik.h 9.38 Kusichananpaq chaykunaqami, tukuy manaraq Dyuspi kriyiqkuna. Kusichapaamunqami Tayta Dyus. Nataq chay trabajaqkunaqa, .

Chaymantami chay wasiman yaykur, chaywarmi wamrataqa makinmanta aypatin,sharimuran. 26Chaymi tukuy chay

warmi wamraqa kawsamusha nirmapis.

Jesusmi allicharanishkay syigukunata

27Chaymanta lluqshir ritinnaqamiJesuspa ikintaqa ishkay syigu runakunariran kaynu nir qayakur:

—¡Davidpa ayllungllapari! nir.

28Chaymanta Jesús wasi rurimanyaykutinqa, chay syigu runakunaqaqimikatin, Jesusqa kaynu nir tapuran:

—¿Qamkunaqachu kriyinkillapaalliyachishuyashaqllapa nirqa?

Chaynu nitin, paykunaqa niranllapa:—Arí taytituy nir.29Chaymantami Jesusqa, nawinkunata

kamar niran:—

llapanullami rurakanqa nir.30

llapana. Piru Jesusqami kaynu nirkusalata willaran:

—kaytaqa nir.

31Piru ashwan chay runakunaqawasimanta lluqshishanmanta-pacha

paq ima tukuylata parlaranllapa.

Jesusmi allicharan uk muduta32Chaymanta chay syigukuna alliyashana

lluqshimuyatinqa, wakin runakunapisJesusman aparanllapa uk mudu dyablupayarpuyninwan qishaq runata. 33ChaymiJesús chay dyablupa yarpuyninta chaymudu runamanta itakutinqa, rimaqna

qallariran chay runaqa. Chaymi chaypikaqkunaqa kusa dispantakashallaniyaqllapa: “¡Kay Israel pwiblupiqamimaydiyapis mana rikashanchikchu waknumayqanpis allichakuqtaqa!” nir.

34Piru chaypi kaq chay fariseorunakuna-shuypaqami niyaranllapa:“Waktaqami dyablukunapa mantaqninpudirninta qusha, chaynu dyablupayarpuyninta itakunanpaqqa” nir.

Kusichakunapaq kaqqamikusala achka

35Piru Jesusqami tukuy pwiblukunapi,

puriyaran. Tukuy tantakananllapawasikunapimi Dyuspa shumaq rimayninta

, washakarna paypamantakuyninpi kawsananllapapaq.Chaynullami allichakuqpis tukuyqishaykunamanta, nanaykunamanta ima.36Chaymi runakunata rikar, kusalatallakiran paykunapaq. Chaqa chay

sha, chinqasha mana washakananpaqyupayna karanllapa, imanutaq uyshakunamana michikuqniyjunmaqa chaynu.

37

niran: “Chiqaptami kusichaqa kusalaachka. Piru aykalami trabajaqkunaqa.38Chayraykumi chay kusichapa amuntamañayllapa,kunata, paykunana tantananllapapaq” nir.h

Jesusmi dusi

(Mr 3.13-19; Lc 6.12-16)

10 1

ninkunata qayamur, pudirnintaquran, dyablupa yarpuyninkunatarunakunamanta itakunanllapapaq.

9 10

27

Chaynulla tukuy qishaykunamanta,nanayninllapakunamanta imamapisallichakunanllapapaq ima. 2Kaykunami

:Puntataqa, Simón (kay Simonmi

shutiqpis Pedro),Simonpa uknin Andrés;Zebedeupa ishkay wamrankuna,

Santiago,Juan ima.

3 Chaynulla Felipe,Bartolomé,Tomás,Mateo.

paq impwistuta kubrakuqkaran.

Chaynullami karanpis Alfeupawamran Santiago,

Tadeo ima.4 Ukqami karan Simón. Payqami

Cananeo partidumanta karan.Uk-shuypaqa karan Judas Iscariote.

paqqa.

(Mr 6.7-13; Lc 9.1-6)5

:“Amami rinkillapachu chay mana

Israel runakunamanqa. Chaynullaamami yaykunkillapapischu chaySamaria pwiblumanqa nir. 6Ashwanmichay Israel pwiblumanta kaq runakunaimanutaq uysha chinqasha purinchaynu puriqkunaman riyllapa.7Chaynami paykunata willayllapa,

paqqami shipchana nir. 8Chaynullamitukuy qishaqkunata allichankillapa,wanushakunata kawsachimunkillapa,ismuyaq kwirpuyjun kaqkunataallichankillapa, itakunkillapapismi

dyablupa yarpuyninta runakunamantaima.killapapaqqami mana imawan pagrakurimachu dibaldila chay pudirtaqaayparaykillapa. Chaymi imata ruraryanapakurpis ama kubrakunkillapachu.

9“Piru amami apankillapachuurumanta, platamanta, kubrimanta kaqqillay imamatapis. 10Chaynulla amamiapankillapachu alburjata,

, llanqita, bastuntaimamapis. Chaqa uk trabajaqtaqamitrabajashanrayku qarayta puytinllapa.

11“Chaymi qamkuna uk pwibluman,

uk kusa allin runata maskar, chaypawasinpi kidankillapa chay ima diyarinaykillapakaman. 12Piru chaywasiman yaykurqa chaypi kaqkunatakusa shumaqta saludankillapa.13Chaymi chay wasipi kaqkunashumaqta samachishutinllapaqa Dyusmishumaqta yanapanqa paykunataqa. Pirumana chaynusamachishutinllapa-shuypaqa manamiimapis kanqachu. 14Chaymi uk wasipi

llapaqa,.

15Chiqaptami nishaykillapa: Chaynami, chay

pwibluqa kusala mas manchaypaqtakastigakasha kanqa chay pwiblu

manmatapis nir”.

qischakankillapa niran16

niranpis:“¡Kwintata qukayllapa! Nuqami

uyshakunata surrukunapa rurinta.

10

28

Chaymi qamkunaqa ima katinpisimanutaq largu kurumaqa dasla tantyanchaynu kankillapa.mapismi imanutaq uk palumitamaqamana ima mana allintapis ruranchuchaynu kankillapa. 17

llapa.junkunaman qukushunqallapa.lla chay tantakananllapa wasikunapimiwipyashunqallapa ima. 18Chaynulla

man,llapa. Piru qamkunaqa paykunapanaypanpi chaynulla chay mana Israelrunakunapa naypanpimapis nuqallapaqrimankillapa. 19Chaynu paykunapanaypanpi karnaqa,killapachu, imatami rimashaq, manaqaimanumi rimashaq nirmapis. Chaqarimanaykillapapaqna katkillapaqami

llapapaqmapis. 20Chaynuqami manaqamkunallachu rimayankillapa kanqa.Ashwanmi Taytaykillapa DyuspaIspiritunmi rimachishunqallapa.

21“Chaymi nishaykillapapis:

llapapaq. Nataq taytanllapa-shuypaqa

llapapaq.kuna-shuypaqa taytanpa kuntrantikrakar wanuchinqallapa. 22Chaymitukuyla kay pachapiqa nuqapi

llapa. Piru chaynu qischakar imamapismaydiya shamunaykaman shachinakuqkaqkunalami washakanqallapa. 23

raykumi uk pwiblupi katkillapa manaallinta rurashunanllapapaq ikikillapapipuritinqa, uklaw pwiblukunamanalsakayllapa. Chaqa chiqaptaminishaykillapa: Manaraq chay Israel

llapami Dyusmanta Shamuq Runaqashamunqana nir.

24

.Chaynulla mayqan sirbikuqpis manamimaschu patrunninmantaqa. 25Chaymi

maschu. Chaynulla chay sirbikuqpisimanutaq patrunninmaqa chaynulakayta puytin. Chaqa nuqataminimanllapa dyablupa mantaqninBeelzebú nir. Chaymi qamkuna nuqapa

ashwan ima nishuyanqallapa.

Amami runakunataqa manchashunchu

(Lc 12.2-7)26“Piru chaynu katinmapis amami

chay runakunataqa manchankillapachu.Chaqa tukuy imapis pakapllakaqkunaqa manami pakapllaqa kidaytapuytinchu. Chaymi tukuy pakaplla

. 27

shayllapataqa, tukuylata parlayllapa.

shayllapatapis intrachikunkillapa,tukuypa naypanpi. 28Chaymi chaymayqan wanuchishunatinllapapis amamanchankillapachu.shurllapamapismi kwirpuykillapalatawanuchinqallapa.killapa chay kwirpuykillapawanalmaykillapata tukuy tyimpupaq ninapi

.29“Piru qamkunataqami Taytanchik

Dyusqa kusalata munar kuytashunllapa.Ma willamayllapa: ¿Manachu ishkay

mapis rantikunllapa? Chaynu paykunayanqa mana sirbiq katinmapismi,Taytaykillapa Dyus pachaman ratarwanunqa nitin, ratar wanuymatapispuytin, manaqa mana. 30-31Chaynu

10

29

pis kusa allita kuytarqa, qamkuna chay

llaparaykuqa ¿imanunari manakuytashunqallapa? Chaqa payqamiaqchaykillapamatapis uklapi uklapiallita yupasha purichiyan. Chaynu

llapachu.

Runakunapa naypanpimapis Jesuspaq rimankillapa

(Lc 12.8-9)32“Chayraykumi mayqanpis tukuypa

naypanpi, nuqapaq mana pinqakurfaburniy rimatinqa,paqqa allinta rimashaq, unaq syilupiTaytaypa naypanpiqa. 33Piru mayqanpistukuypa naypanpi, nuqata manakwintachamatin-shuypaqa, nuqapispaykunataqa mana kwintachashaqchuunaq syilupi Taytaypa naypanpiqa.

kuytakananpaq willaran(Lc 12.51-53; 14.26-27)

34“Amami yarpunkillapachu:Jesucristo shamushanraykumi manaqischakashunllapanachu nirqa. Chaqa

nachu kawsankillapa. Ashwanmi,

kuy imana kanqa. 35Chaymi uk ullquwamramaqa taytanpa kuntrantikrakanqa.pis mamanpa kuntranna tikrakanqa.Nataq uk llunchu-shuypaqa swigranpakuntranna tikrakanqa. 36Chaynumi

lla kuntranqa tikrakanqa. 37Pirumayqanpis nuqamanta masta taytanta,manaqa mamanta munaqqa, manaminuqapa kananpaqqa allinchu. Chaynullamayqanpis uk ullqu wamranta, manaqauk warmi wamranta masta nuqamantamunaqqa, manami nuqapa kananpaqqa

allinchu. 38Chayraykumi mayqantapis

nar qischatinllapa manchakur mananuqallawan purinaqkunaqami manananuqapa kananpaqqa allinchu. 39Chaymimayqanpis bidanpaq llakir washaytakamaqkunaqa limpu chinqanqallapa.

rayku wanuq chayqami washakashanarikarinqa.

Dyusmanta kaq imanchikkuna(Mr 9.41)

40“Chayraykumi mayqanpis

llapaqa, nuqata samachimayan. Nataq

maq-shuypaqa, chay mayqan.

41Chaymi mayqanpis ukta Dyusparimaqnin kashanrayku samachiqqa,Dyus paypa rimaqninta imataquyanqa chayllatami aypanqa.lla uk allin runata allin kashanraykusamachiq-shuypaqa, chay allin runataimakunata Tayta Dyus quyan allinkashanrayku, chayllatami aypanqapaypis. 42Chaymi mayqanpis chay

chaypaqla kaqkunata uk jarru qasaqyakituta upyachiq chayqami, kusashumaq allin imakunata aypanqaDyusmantaqa”.

Shutichikuq Juanmi

Jesusman(Lc 7.18-35)

11 1

,chay kayashanmanta lluqshir riran, chaypwiblupa uklaw lugarninkunaman Dyus

.2Piru Shutichikuq Juan, karsilpi

karqami,

10 11

30

i 11.11 Dyuspa tukuy rimaqninkunamantaqa Shutichikuq Juanqa, AmitunchikJesucristupaqqa masta intrakaran nirqami intrachimanchik Juanqa Amitunchikta rikarpaypaq parlakushanrayku nir. Piru Jesucristupi tukuy kriyiqkuna-shuypaqa Juanmantaqamasta Jesucristupaq intrakan nir-shuypaqa intrachimanchik paykunaqami imanumilagrukunata rurashanta, wanur kawsamushanta ima rikashanllaparayku nir.j 11.14 Syilumanta mantakuqpa naypanta shamuyan Elías nir mas intrakanarqa rikashunMalaquías 4.5-6.

puriyan nir. ,

3Jesusta tapunanpaq:—¿Qamchu Dyusmanta shamunanpaq

karan chay kanki, manaqachu uktaraqyarayashaqllapa? nir.

4Chaymi Jesusqa niran:—Rir Juantaqa willayllapa, kay

rikayashaykillapata,llapata ima. 5Willankillapapismi:‘Syigukunatapis rikakuchin,pis alliyachitin purinllapa, ismuyaqaychayjunkunatapis alliyachin nir.Chaynulla upakunatapis uyakuchin,wanushakunatapis kawsachimun, chaymana imayjun kaqkunatapis willanimanu washakananllapapaq’ nir ima.6Chaynulla willankillapapis: ‘¡Kusa

rayku imakuna rikarir trumpisachinatinmana maydiyapis qunqamaqkunaqanin!’ nir.

7

kuna ritinnaqa, Jesusqa chaypi kaqrunakunata qallariran ShutichikuqJuanpaq parlaq, kaynu nir:

“¿Imata rikakuqtaq qamkunaqariraykillapa chay chunllaq lugarmanqa?

maqa uk yura shukchata wayra wakmankayman kuyuchiq yupay ¿chaytarikakuqchu riraykillapa? 8¿Manaqachu,

,mudakushata rikakuq riraykillapa?

mudakuqkunaqami, chay gubyirnupawasinkunalapi tanllapa nir. 9Chaqa,

¿imata rikakuqtaq riraykillapa?¿Dyuspa rimaq runata rikaq?

kuqta rikaq riraykillapa. 10ChaqaShutichikuq Juanpaqmi, Dyus nitiniskribikashakunapiqa kaynu niq:

‘Nuqami qampa naypaykita ukta,

chinllapa chaynu qampaq.

11Chiqaptami nishaykillapapis: Kaypachapi runakunaqami ShutichikuqJuanmanta masqa mana kashachuuklamapis. Piru chaynu katinmapissyilumanta kaq mantakuqpikriyiqkunaqa mana kwintachaypaqlakarmapis Juanmantaqa kusala masnakanqallapa.i

12“Chaynumi Shutichikuq Juan

manmi syilumanta kaq mantakuqpikriyiqkunapa ikinpi kusala achkamarraju runakuna purinllapa limpuimanachiyta yarpur. 13Chaynullaminishaykillapapis: Dyusninchikparimaqninkuna chaynulla Dyus nitinMoisés mantakushankuna imaqami

man intrachimaranchikllapa. 14Chaymiqamkuna Shutichikuq Juanpaq, Dyusparimaqnin Elíasj shamunanpaq karan nirkriyinarqa kriyiyllapari. 15Chayraykumitukuy rinriyjun kaqkuna,narqa uyakur intrakayllapa.

11

31

16“¿Imawantaq kumparayman kaytyimpupi kaq runakunataqa? Kayrunakunaqami, wamritukuna plasapi tarkaynu qayapanakunllapa chay yupay:17‘Kinakunatami waqachirayllapa. Piruqamkunaqami mana bayliraykillapachu.

pis, mana waqaraykillapachu’ ninakunchaykuna yupay. 18Chaymi qamkunapiswamritukuna yupay, Shutichikuq Juanshamur kusata ayunatin, chaynulla manabinuta upyatinqa niraykillapa: ‘Juanqamidyablupa yarpuyninwan’ nir. 19Chaymantanuqa Dyusmanta Shamuq Runa kar,mikutiy upyatiy-shuypaqa qamkunaqaninkillapa: ‘Kusala amryintu, upyalun’ imanir. Chaynulla ninkillapapis: ‘Payqa chayRomapaq impwistuta kubrakuqkunapaamigun chaynulla uchasapa runakunapaamigun’ nir ima.llaparayku Dyus munashanta rurarkawsaqkunami intrachikunllapa nuqaqamichiqapta Dyusmanta shamusha kani nirqa”.

Wakinkunaqami Jesuspiqa mana kriyinllapachu(Lc 10.13-15)

20Jesús chay pwiblukunapi achkamilagruta rurasha katinmapis manamikriyinaranllapachu. Chaymi chayrunakunataqa anyaqnulla kaynu nirwillayaq:

21“¡Ay Corazín pwiblu! ¡Ay Betsaidapwiblu! Kay milagrukunata qamkunarikanaykillapapaq rurasha kani, chaymilagrukunata Tiro shutiq pwiblupi, Sidónpwiblupi rurasha katiymaqa, paykunaqaaykapina uchankunata dijar, saqalla

,umanllapaman itar ima kriyishanakanmanllapa Dyuspiqa.

22 ,chay Tiro pwiblumanta, chaynulla chaySidón pwiblumantaqa kusala mas

paqqa nir. 23Qamkuna Capernaúmpwiblupi taqkuna, ¿yarpunkillapachuwashakar syiluman riyankillapa kanqanir? Ashwanmi qamkunaqa chay tukuytyimpupaq kastigakanaykillapapaqnaitakukankillapa. Chaqa chay Sodomapwiblupi imanutaq kay Capernaúmpwiblupi yupay rurar rikachishakatiyqami, chay pwibluqa kanankamankayanmanraq. 24Piru nishaykillapa:

,qamkunapaqqa kusala mas manchaypaqkastigu kanqa chay Sodoma pwiblupikayaq chaymantaqa nir”.

Jesuslami qayamanchik samachimanapaq

(Lc 10.21-22)25Chaymanta Jesusqa niran:“¡Taytay! Qammi kay pachapa, unaq

syilupa amun kanki. Chayraykumialabashuni. Chaqa qamqami kananqachay mana kwintachaypaqla kaqrunakunata intrachishayki unay chay

, kusa intrakaq runakunatapakar mana intrachishaykitaqa. 26

numiri Taytituy.kinumi kananpaq kasha”.

27Chaynullami wakinninkunatapisniran:

“Taytaymi tukuy imata qumasharikanaypaq. Chaqa manami mayqanpisallita nuqataqa riqsimanchu. AshwanTaytaylami riqsiman. Chaynulla,manami mayqanpis allitaqa Taytaytapisriqsinllapachu. Nataq nuqa Wamranlamiriqsini. Chaynu Wamran kashayraykumimayqantapis riqsichinashaytaqariqsichiyta puytini. 28Piru tukuyqamkuna uchaykillaparaykuqaimanutaq trabajarmaqa shaykunkillapa,chaynulla imanutaq shipuykillapataaprikurmaqa shaykunkillapa chaynukaqkuna, shamuyllapa nuqaman.Nuqami samachishaykillapa. 29Chaqa

11

32

k 12.1 Murin nirqami intrakaytapis puytinchik: Puquynin nir.

nuqawan yuntakasha yupayna. Chaymi.

Chaqa nuqaqami ima katinpis mana daspiñakur imachu,lata ima intrachikuni. Chaynu nuqawan

paq almaykillapapi samankillapa. 30Piruchay tukuy imata ruranaykillapapaqnishuyanillapa chayqa manami kusalallashaq imachu. Ashwanmi imanutaq ukyugumaqa kusa ankishla chaynu”.

Samana diyapimi ispigakunata pitiranllapa

(Mr 2.23-28; Lc 6.1-5)

12 1Chaymi chay tyimpukunapiqa,uk samana diyapi Jesusqa trigu

ninkunawan. Chaymantami chay,, trigupa

ispiganta pitir murintak mikuranllapa.2Chaynu mikuyatinllapa chay fariseorunakuna rikarqa, Jesusta niranllapa:

—Rikay,samana diyapi mana ruraypaqkaqkunata rurayanllapa nir.

3Chaynu nitinllapaqa, Jesusqa niran:—¿

llapa,kunawan mallaqnar imanu tukuran niriskribikashantaqa? 4Chaqa Dyustaadurananllapa tuldu wasiman yaykurmi

llapa. , chayturtillakunaqami, mana allinchu karan

pis mikunanpaqqa.

llapapaq kaq. 5Chaynulla, ¿manachu

shaykillapa, Dyusta adurananllapawasipi kurakuna samana diyapi, mana

samarmapis mana uchakuranllapachunirqa? 6Piru nuqaqami Dyustaadurananllapa wasimantaqa kusala masallin kani. 7Chaynuqami qamkunaqaDyus nitin iskribikashankunataqa manaintrakashaykillapachu. Chaqa ninmi:

‘Nuqaqa manami munanichuanimalkunata wanuchirufrindita nir

nuqaman apamunanllapataqa.Ashwanmi munani wakinkunata

llakipar ima

paq’ nir.Chaqa chayta allita intrakashakarllapaqa manami yanqallaqa chay

llapatanachu. 8Chaqa DyusmantaShamuq Runami chay samana diyapiqaimata ruraypaq chaynulla manaruraypaqchu niytaqa puytin.

Jesusmi uk runata samanadiyapi allicharan

(Mr 3.1-6; Lc 6.6-11)9Jesusqami chaymanta rirqa, chay

tantakananllapa wasiman yaykuran.10Chaypimi uk runa wiqru makiyjunkaran. Chaymi chay fariseo runakunaqaimanullapis uchachayta yarpur kaynunir Jesustaqa tapuranllapa:

—¿Allinchu kanqa uk qishaqtasamana diyapi allichanapaqqa? nir.

11Chaynu taputinllapami Jesusqaniran:

—Qamkunamanta uknikillapapakanman uk uysha. Chaymanta chay

ruriman ratanman. ¿Samana diyakashanraykuchu mana rinmanlluqshichimuqqa? 12Chaqa,¡uyshamantaqami uk runaqa kusalamasta sirbin! Chayraykumi samana

11 12

33

diyapimapis shumaq kaqta rurananpaqkusala allin.

13Chaynu nirnaqami, chay wiqrumakiyjun runataqa Jesusqa niran:

—Chutarachiy makikita nir.Chaynu nitin, chutarachitinqa

makinqa uklaw makin yupay kusaallilanna kidaran. 14Piru, chaynururatinmapis, chay fariseo runakunaqawaqtaman lluqshimurqa parlaranllapa

paq.

Isaías nishanmi kumplikaran15Chaynu wanuchinayanllapa nir

mantaqa riranna. Chaynu ritinmi kusalaachka runakuna ikinta riranllapa. Chaqa

llapata allichaq. 16Chaynu allicharqami,chay runakunataqa willaran, amamayqantapis parlananllapapaqmayqanmi allichamasha nirmapis.17Tukuy kaykunaqami chaynuqapasaran Dyuspa rimaqnin Isaías kaynunishan kumplikananpaq. Chaqa niqmi:

18 “Kaypimi sirbimaqniyqa.Paytami kusata munar akrasha

kani.Paywanmi kusata aligriyani.

Chaymi paytaqa Ispirituyta qushaq,

paq nuqa munashaykunata rurarkawsananllapapaq.

19

wanpis willanakunqachu.

pischu nublirukuna yupayqa.Manami mayqanpis uyapanqachu

waqtakunapi alabakaqtaqa.20 Chaynulla kaña qiwikasha yupay kaq

runakunataqami shumaqlatakuytanqa.

Chaynulla chay wanuqnulalamparita ratakuq yupay

runakunatapis shumaqlatakuytanqa,

kanankaman.21 Chaymi tukuyla pwiblukuna,

paylapi kusata kunfyakaryarakunqallapa”.

Jesustami uchacharanllapa dyablupa pudirninwan nir

(Mr 3.20-30;Lc 11.14-23; 12.10; 6.43-45)

22Chaymantaqami ukkunapisJesusman aparanllapa uk syigu mudurunata. Chaqa chay runaqami dyablupayarpuyninwan karan. Piru Jesusqamichay runataqa rikakuchiran, chaynullarimachiran ima. 23Chaymi chayrurashanta rikarllapaqa tukuy chaypikaqkunaqa dispantakashalla kaynu nirtapunakuyaqllapa: “¿Kaychu unaygubyirnu Davidpa ayllunmanta shamurwashamanallapapaq karan chaykanqa?” nir.

24Chaynu niqta uyaparllapami chayfariseo runakunaqa niranllapa: “Chaydyablupa mantaqnin Beelzebú shutiqmi,wak runataqa pudirninta qusha

kunata itakunanpaqqa” nir.25Piru Jesusqami, paykuna imatami

:“Mayqan pwiblupis paykunapura

chiqanchakar tukukanllapa. Chaynullauk taksha pwiblitu, manaqa uk ayllupis

shumaqta kawsaytaqa puytinllapachu.26Chaynullami dyablupis, uk dyablumasinta itakurqa,rayku manami allinchu. Chaynururarqa, ¿taqa puytinmanllapa?

27“Qamkunaqami ninkillapa nuqapaq,‘Beelzebú pudirninta qusha katin

12

34

l 12.29 Chaynu nirqami intrachimanchik, Jesusqa dyablupa yarpuyninta runakunamantaitakunanpaqqa Santu Ispirituwan wataq yupay rurar itakun nir. m 12.31 Jesusqamichaynuqa niran, chay fariseo runakuna pay Santu Ispiriturayku imata ruratinpis manakwintachar, dyablupa pudirninwan rurayan nishanllaparayku.

dyablupa yarpuyninta runakunamantaitakun’ nir. Chaynu katinqa, ¿manta wakinnikillapaqa mayqanpa

taqa itakun? Chaqa paykunallamiintrachimanchik qamkunaqashi limpupantasha puriyankillapa nir.

28“Allita kwintata qukayllapa:Nuqaqami dyablupa yarpuynintaqarunakunamanta itakuni DyuspaIspiritunpa pudirninwan. Chaynuqamiintrachimanchik,

.29Chaqa allita yarpuyllapa: Uk kusalapulsuyjun runapa wasinman mayqanpissuwakuq yaykunarqami, chay wasipa

yan. Chaynu wataraqmi suwaytaqapuytiyan, manaqa mana.l

30“Chaymi nishaykillapa: Nuqapaqmana allinta rimaqqami nuqapaqakuntray. Chaynulla nuqawan manatantakuqpismi ashwan shikwakun.

31“Chayraykumi nishaykillapa: Tukuyruna uchakushanta chaynulla Dyuspaqmana allinta rimashantaqa Dyusmipirdunanqa. Piru Santu Ispiritupaqmana allintarimashanllapata-shuypaqamim manapirdunanqachu. 32Chaynullami Dyusqapirdunanqa paymanta Shamuq Runapaqmana allinta rimatinllapamapis. PiruSantu Ispiritupaq mana allintarimaqta-chu kanan tyimpukuna chaynullamaydiyapis.

33“Chaqa uk qiru allin kaqqamishumaqta puqun. Nataq chay mana allinqiru kaq-shuypaqami mana allintachupuqun. Chaynumi mayqan qirutapis

puquyninmanta riqsinchik allin qiru,manaqa mana allin qiruchu nirmapis.34¡Largu kurukunapa ayllun! ¿

llapa? Chaqa qamkunallami kusalamana allin runakuna kankillapa.Chaymi ashwan shunquykillapapi

pis riman.35“Chayraykumi uk allin runaqa

allinlata riman, allin kaqkunalashunqunpi kashanrayku. Piru chaymana allin runaqami mana allinkaqkunalata riman, tukuy manaallinkunala shunqunpi kashanrayku.36Chaqa nuqaqami nishaykillapa: Chay

allinta rimashaykillapanulla allita rikar. 37Chaymi

chay diyaqa, allinta rimashaykiraykuqaallinpaqna riqsikanki. Nataq manaallinta rimashaykirayku-shuypaqakastigakaqna rinkillapa”.

Jesustami mañaranllapa qashan uk milagruta rurananpaq

(Mr 8.11-12; Lc 11.29-32; 11.24-26)38Chaynu nitin wakin fariseo

runakuna,

kunaqa, Jesusta niranllapa:— , Dyusmanta

manaykillapata munanillapa nir.39Chaynu nitinllapami, Jesusqa niran:“Kay kusala mana allin yarpuyniyjun

kaq, chaynulla mana allita kriyimaqrunakunaqami uk milagruta ruranaypaqmañamanllapa. Piru Dyus, unay

12

35

rimaqnin Jonaswan milagrutarurashannu nuqawan ruratinmi,munarqa intrakanqallapa. 40ChaqaJonasmaqami kimsa unaqta, kimsatutata kusala atun piskadupa rurinpikatin, Dyusqa milagruta rurarlluqshichimuran, chaynullamiDyusmanta Shamuq Runapis kimsaunaqta, kimsa tutata kay pachaparurinpi kanqa. Chaymantami Dyusqamilagruta rurar lluqshichimunqa.

41“Piru maydiya chay jwisyu diya

manta kaqkunaqa sharimunqallapa.Chaymi ashwan qamkuna Dyuspi mana

kanaykillapapaq. Chaqa chay Nínivepwiblumanta runakunaqami, JonásDyuspaq parlakutinqa, uchanllapatadijar kriyiranllapana. Piru kanan kaynaypaykillapapi kaqqami Jonasmantaqamas ima kar,llapapis mana kriyinkillapachu.

42“Chaynulla chay surlawmantagubyirnapis chay jwisyu diyapiqasharimur, qamkuna kanan tyimpupimana kriyinaqkunapaqpis rimanqa,kastigakashana kayankillapa kanqa nir.Chaqa chay gubyirnaqami largumaymanta shamuran, Salomón kusala

.Piru kay naypaykillapapi kaqqami kusa

llapamapis, mana kasunkillapachu.43“Chaynullami nishaykillapapis: Uk

runamanta dyablupa yarpuyninlluqshirqami, chunllaq chakipachakunapi purin, maylapipissamananpaq maskakur. Piru manamaypipis samananpaq tarirqami,kaynuta yarpun: 44Tikrakashaq chaymaymantanir. Chaynu tikrakamurqami, chayrunataqa uk shinalla wasi kusalatapichakar kamakashata yupay tarin.

45Chaynu tarirqami tikrakar rin tarimuqsyiti paymanta kusala mana allinispiritu masinkunata. Chaymantami

manqa yaykunllapa taq. Chaynukatinmi chay runaqa kusala llallinnatikran, punta kashanmantaqa.llami kanan,niyjun runakunatapis pasanqa”.

Jesuspa mamanwan ukninkuna(Mr 3.31-35; Lc 8.19-21)

46Chaynu nir ima Jesús runakunatawillayatinraqmi, paypa mamanwan,

.Piru waqtalapimi kidaranllapa.47Chaymi mayqan ,kaynu nir:

—Mamaykiwan, uknikikunami chaywaqtapi. Qamwanmi parlanayanllapanir.

48Piru Jesusqami chay willaqchaytaqa niran:

—¿Mayqantaq mamayqa? ¿kunataq ukniykunaqa? nir.

49

kunaman rikachikur kaynu niran:—Kaykunami mamaywan,

ukniykunaqa. 50Chaqa mayqanpis unaqsyilupi Taytay Dyus munashanlata ruraqkaqkunami, ullqu kaq, warmi kaqukniykunaqa, chaynulla mamaymapisnir.

Jesusmi kumparasyunta ruran tarpukuqwan

(Mr 4.1-9; Lc 8.4-8)

13 1Chaymantami chay diyaqaJesusqa chay wasimanta

manyanpi taran. 2Chaynu kusa achkarunakuna tantakayatinmi, Jesusqa ukyaku karruman iqar taran. Nataq

lapi kidaranllapa. 3Chaymantami

12 13

36

,kaynu niran paykunataqa:

man. 4Chaymantami shikwakutinqawakin simillaqa nanman rataran.Chaymi pariq kurukuna shamurmikuran chay simillataqa.

5“Nataq wakin similla-shuypaqarumipa ananpi yaqqa mana allpakaqman rataran. Piru chay simillaqamidaskaqla winaq qallariran, mana rurimaypi pampakashanrayku.6Chaymantami rupay iqamutinqa mana

, daskaqlañutukur chakiran.

7“Nataq wakin simillakunaqami kasharurikunaman rataran. Chaymantami

.8“Piru wakin similla-shuypaqami

rataran kusa shumaq pachaman.Chaymi kusa shumaqta winatin, kusalashumaqta kusichakuranllapa. Chaqa,wakin ispigaqami syin murisituyjunkaran. Nataq wakin ispigaqa sisintamurisituyjun. Wakin-shuypaqa, trintamurisituyjun ima karan. 9Chayminishaykillapa: Rinriyjun kaqkunaqauyakur intrakayllapa nir”.

Imapaqmi kumparasyunkunawan

(Mr 4.10-12; Lc 8.9-10)10

kunaqa qimikar tapuran:—¿

? nir.11Chaymi Jesusqa niran:“Qamkunatami Dyusqa imanumi

llapa, michka unay mana intrakashakatinllapamapis. Piru wakinrunakunata-shuypaqa mana. 12

kumi nini: Dyuspi intrakaqkunataqamasta intrachinqa, kusa intrakaq

kananllapapaq. Piru manaintrakanaqkunata-shuypaqa, chayashlilata intrakashanmatapis tantarqunqachinqa. 13Chayraykumi kay

.Chaqa, paykunaqami chapakurpis manarikakunchu. Chaynulla uyakurpis manaintrakanllapachu. 14Chaymi paykunachaynu katin ima, Dyuspa rimaqninIsaías nishanqa kumplikan. Chaqaniqmi:

‘Michka kusata uyakurmapis, manaintrakanqallapachu.

Chaynulla michka chapakurmapis,mana rikakunqallapachu nir.

15 Chaqa kay pwiblumantarunakunapa yarpuyninqamimana intrakaqpaq tikrakasha.

Chaymi rinrinllapamapis limpu

llapapaq.Chaynulla nawinllapamapis limpu

llapapaqnachu.Chaynuqami tukushallapa ama

nuqapi kriyinanllapapaq.

qami, mana allichashaqmapischu’.16“Nataq qamkuna-shuypaqa kusala

shumaqmi kankillapa.mapis allita rikakun.mapis allita uyakun ima. 17

pismi: Chiqaptami Dyuspa rimaqninkuna,wakin kusa allin runakunapis, kananrikayankillapa chayta,killapa ima chaytaqa, rikayta uyapayta imamunaqllapa. Piru paykunaqami michkachaynu munarmapis mana rikaranchaynulla uyaparanllapalamapischu.

intrachikuran(Mr 4.13-20; Lc 8.11-15)

18“Allita intrakayllapa,rasyun tarpukuqpaq rimarqa imatami

13

37

intrachimanchikllapa nir: 19ChaymiDyusmanta shamur mantakuqpaquyapar mana intrakaqqa, chay simillananman ishkiran chay yupay.Chaymantami dyablu shamurqa, chayuyakur shunqunpi tarpusha yupaypurichiyashantaqa ashuchin.

20“Nataq chay similla rumikunapaananman rataran chaykunaqami,intrachimanchik runakuna Dyusrimashanta kusa aligrila uyakuqpaq.21 ,mana shachinakuytaqa puytinchu.Chayraykumi Dyuspi kriyishanraykuimallapiqa qischakar,nanllapapaq ikinllapapi puritinqa chayuyakushanta dijarna qunqanllapa.

22“Nataq chay simillakuna kashaparurinman ishkishakuna-shuypaqa,

paq. Piru kay pachapi imanupis kusaimayjun kanar, imakunapi yarpupakurimaqa, Dyusmanta ashunllapa.kumi, chay munashankuna,shankuna ima,yupay qunqachin Dyuspa rimaynintaqa.Mana dijanchu puquq yupay kusa allinkananpaqqa.

23“Piru chay similla kusa shumaqpachaman ishkisha-manchik, Dyuspa rimayninta intrakarkasuqkunapaq. Chaykunaqami, kusaachkata puqur kusichakaq yupay imashumaqta kawsanllapa. Imanutaq wakinispigakunamaqa, syin murisituyjunkaran, wakin-shuypaqa sisintamurisituyjun, wakinqami trintamurisituyjun karan kada ispigitaqa”.

Trigupa rurinpi balliku kaqpaq kumparasyunta ruraran

24

yunta parlakuranpis:“Syilumanta kaqpa mantakuyninqami,

uk tarpukuq runa shumaq simillanta

tarpuran chay yupay. 25Piru tukuypunuyatinllapa,shamur shikwakuran balliku simillatachay trigupa rurinpiqa.kurqami upallala riranna.

26“Chaymanta trigu winar ispigakutinimanaqa, chay ballikukunapisrikariranna. 27

kunaqa riran amunta willaq, kaynu nir:‘Taytituy, qam tarpushayki simillaqamikusa allin karan. ¿Maymantataq chayballikuqa winamushaqa?’ nir.

28 :

kanqa’ nir. Chaynu nitinqa chaytrabajaqkunaqa kaynu nir tapuranllapa.‘¿Allinchu kanqa rir chay ballikuta pilaritakunayllapapaqqa?’ nir.

29“Piru chay amunqa niran: ‘Amachaytaqa rurayllapachu. Chaqa chayballikukunata pilashaq nirqami, chaytrigukunatapis pilayankillapa kanqa.30Ashwanmi dijayllapa pulla winanqa

man.chay ballikukunataqa akrananllapapaq.Chaynu akrarqami manuju manujulawatar dijanqallapa rupachikananpaq.Nataq chay trigu kaqta-shuypaqami

.

Mustasa qirupa simillanwan kumparasyunta ruraran(Mr 4.30-32; Lc 13.18-19)

31Jesusqami kay kumparasyuntapisparlakuran:

“Syilumanta kaqpa mantakuyninqami ukmustasa qirupa simillanta, runakunatarpun chaynu. 32Chaqa, mustasa qirupasimillanqami kusala llampitu tukuy qirupasimillanmantaqa. Piru winarqami, kusalaatunpaqna tikrakan, wakin mallkikuna

. Chaymiashwan pariq kuritukunamapis,chaymanna rir qushakun”.

13

38

n 13.35 Salmo 78.2

Libadurawankumparasyunta ruraran

(Lc 13.20-21)33Chaynullami kay kumparasyuntapis

parlakuran, kaynu nir:“Syilumanta kaqpa mantakuyninqami

imanutaq uk warmi tantata ruraqmaqa,achkalla arinaman pitila libadurata itardijatin saksachin chaynu”.

kumparasyunkunalawan(Mr 4.33-34)

34Tukuy kaykunatami, Jesusqa

kunalawan. Manami imatapis manakumparasyunkunawanqa willaranchu.35Piru tukuy kaykunaqami chaynuqapasaran Dyuspa rimaqnin unayllanishankuna kumplikananpaq. Chaqakaynumi nisha kayaq:

“Tukuytami kumparasyunkunawanwillashaq.

rasyunwan,

manta-pacha imakuna pakaplla

paq ima”.n

intrachikuran36Chaymantaqami Jesusqa chay

runakunata chaypi dijar rir yaykuran ukwasiman.qimikar mañaranllapa intrachinanpaq

chaypaq. 37Chaymi Jesusqa niranpaykunataqa:

“Chay kusala shumaq simillatatarpukuq chayqami Dyusmanta ShamuqRuna. 38

chay-shuypaqami kay pacha. Chaymichay shumaq simillaqa intrachimanchikDyus munashanta rurar mantakuyninpikaq chaykunapaq. Nataqballiku-shuypaqami intrachimanchikdyablu munashanlata ruraqkunapaq.39 , ballikutatarpusha chay-shuypaqami dyablullapaqintrachimanchik. Nataq chay kusichatyimpu-shuypaqa intrachimanchik chayjwisyu diyapaq. Chay kusichakuqkunanir-shuypaqami intrachimanchikDyuspa angelninkunapaq.

40“Chaymi nishaykillapa: Imanutaqchay ballikukunata chiqanchanchikrupachinapaq, chaynumi chay jwisyudiyapipis wakinqa chiqanchakanqa.41Chayraykumi Dyusmanta Shamuq

,chay mantakuyashanmanta chayukkunata uchakuchiqkunata, chaynullachay mana allinta ruraqkunatachiqanchananllapapaq. 42Chaynuchiqancharmi apar kusala miraqninaman itakunqallapa. Chaymichaypiraq kusala mana agwantaypaqtaqischakar qaytapis richyachinqallapa. 43

pis Dyus munashannururaqkuna-shuypaqa, rupay yupay kusashumaqta llipyaranqallapa Taytanllapamantakuyashanpina.llapa: Rinriyjun kaqkunaqami, uyakurintrakayllapa nir.

kumparasyunta ruraran44

qami imanutaq uk lugarpi kusala

rikanchikchu chaynu.llapa: Mayqan runapis uk pachapi

13

39

o 13.55 Santiagutami niqllapapis “Jacobo” nir. Payqami Jerusalenpi kriyiqkunapa puntarikaqnin karan. Rikashun Hechos 12.17; Gálatas 1.19.

dijayta munanchu. Ashwanmi chayllapipampar dijar kusala aligrilla rin tukuyiman kaqkunata rantikur tikrakamur,chay pacha kusa imayjun kaqta rantinchaynu.

kumparasyunta ruraran45“Chaynulla syilumanta kaqpa

mantakuyninqami, imanutaq uk

shutiq rumisituta maskar purinrantinanpaq, chay yupay. 46Chaynu

tarirqami, rir iman kaqkunatapis limpurantikur, imanupis chay pirla shutiqrumisitutaqa rantin-ari.

Piskadukunapaq shikrawan kumparasyunta ruraran

47

qami imanutaq piskadukuqkunamaqachay shikranta mar yakuman itakurqa

kunata aypamun chay yupay. 48Chaynachay piskadukuna shikranpi untatinqachay piskadukuqkunaqa waqtamanurqumunllapa. Chaymantaqa tar akraqqallarinllapa. Chaynami chay kusalashumaq chaykunataqa kanastanman

. Nataq chay mana shumaqkaqta-shuypaqami itakunllapa. 49

nullami pasanqapis chay jwisyu diya. Chaymi chay angelkunaqa

rir chay mana allin kaqkunataqachiqanchanqa allin kaqkunamantaqa.50Chaynu chiqancharmi chay mana allin

manna itakunqa. Chaymi chaypiraqkusala mana agwantaypaqta qischakarqayrichyachinqallapa”.

Unay chaynulla kanan

kusala shumaq51Chaynu nirqa, Jesusqa tapukuran:—¿Qamkunaqachu intrakankillapa,

tukuy kay nishushayllapataqa?—Intrakanillapami Taytituy— niran

paykunaqa.52Chaymantaqami Jesusqa niran:—

, ukwasipa amun yupay tukun. Chaymi

urqumun mushuq kaqkunata, unaykaqkunata ima.

Jesusmi Nazaret pwiblupi(Mr 6.1-6; Lc 4.16-30)

53

kunata parlakurnaqami riranna chaykayashanmantaqa. 54Chaynu rirmi chay

. Chaymi chay

qallariran.runakunaqa limpu dispantakasha kaynuninakuqllapa:

“¿? ¿Imanutaq chay

milagrukunata rurayta puytin? 55¿chu kayqa, ?¿Chaynulla manachu wakpa mamanqaMaría? ¿Manachu Santiagupa,o Josipa,Simonpa, Judaspa uknin ima? 56¿Manachupaypa warmi ukninkunamapis kaypinuqanchikkunawan tanllapa? ¿Piru chaynukatinqa, imanu kartaq tukuy wakkunatarurayta puytinqa?” nir.

57Chaynu nir ima piñakur manakasunatinllapami, Jesusqa paykunataqaniran:

13

40

“Tukuy uklaw pachapimi kusashumaqta rikanllapa uk runa Dyuspaqrimaqtaqa. Piru chay pwiblunllapichaynulla wasinllapi imaqami manakasunllapachu” nir.

58Piru chay pwiblunllapiqami Jesusqa

chu.qami mana paypiqa kriyiqllapachu.

Shutichikuq Juantami wanuchiranllapana

(Mr 6.14-29; Lc 9.7-9)

14 1

kunapiqa Galilea pwiblupamantaqnin, Herodesqa uyaparanJesuspaq kusata rimaqllapata. 2Chaymichay sirbiqninkunataqa niran: “ChayJesusqami, Shutichikuq Juanlla kanqa.

raykumi milagrukunamatapis ruraytapuytiyanqa” nir.

3-4

llata Herodestaqa kaynu nisha kayaq:“Chay ukniki Felipipa warmin

shaykiqami mana allinchu”. Chaynunishanraykushi Herodesqa kusalata

wan watar karsilman itananllapapaq.5Herodesqashi, Shutichikuq Juantaqa

kusalata wanuchiyta munaq. Pirurunakunata mancharshi manawanuchiytaqa puytiqchu. Chaqatukuylashi kriyiqllapa Juanqa Dyusparimaqnin nir. 6Piru uk diyapishiHerodespa kumpliyañun karan. Chayshifyistata ruratinllapa, chay Herodiaspawarmi wamranqa tukuyla chaypikaqkunapa naypanpi lluqshir bayliran.Chaynu baylishanshi Herodestaqakusalata gustaran. 7Chayshi ashwanHerodesqa chay intinadantaqa jurararniran imata mañamatkipis qushaykinir. 8Chaymantaqashi maman chay

taqa kaynu niran: “Shutichikuq Juanpaumanta uk platupi qumay” nir.

9

taqa kusalata llakichiran. Piru chaynullakiyarmapisshi, chaypi kaqkunapa

ran chaynu rurananllapapaq. 10Chayshi

chay karsilpi pitinanllapapaq. 11

mantaqashi uk platupi apar, chay warmiwamrataqa quranllapana. Nataq chaywamraqashi mamantana ashwan quran.

12Chaymantanashi, Shutichikuq,

Juanpa kwirpunlatana aparanllapapampaq. Chaymanta-shuypaqa

paqqa.

Jesusmi sinku milrunakunata qararan

(Mr 6.30-44; Lc 9.10-17; Jn 6.1-14)13

karruman iqar uk chunllaq lugarman riran.

Jesusqa risha nir. Chaymi chay

riranllapa Jesuspa ikintaqa. 14ChaymantaJesusqa chaynu riyar yaku manyanman

, yaku karrumanta ishkiran. Chaynuishkirmi kusala achka runakunata rikaran.Chaymi paykunata llakipar tukuyqishaqninkunata apashanllapataqa limpuallicharan. 15Piru limpu tardiyayatinnaqami

niranllapa:—Kay lugarpiqami mana imapis kanchu.

Chaynulla kusa tardinami. Chayraykumirunakunataqa willay chay pwiblukunamanrir mikunanllapata rantinanllapapaq nir.

16Chaynu nitinllapami Jesusqa niran:—Manami allinchu rinanllapapaqqa.

Ashwan qamkuna paykunataqaqarayllapa nir.

13 14

41

17Chaynu nitinqa, paykunaqaniranllapa:

—Kaypiqami kay sinku tantitawan,ishkay piskaditumantaqa mana masqaimapis kanchu, nir.

18Jesusqa niran:—Apamuyllapa kayman.19

taqa chay qiwakunalapi tananllapapaqniran. Chaynu nisha karnaqami, chaysinku tantitawan, ishkay piskaditutaaypar unaq syiluman chapakur payji nir,Taytan Dyusman mañakuran.Chaymantami chay tantakunata pidasu

llapapaq. 20

llapa tiqllananllapakaman.

mikuypa subrankunataqa ashwan dusikanasta untata tantaranllapa. 21Piru

qami ullqukunala sinku mil (5,000)karanllapa. Nataq warmikunawan

nachu.

Jesusmi yakupa ananta puriran(Mr 6.45-52; Jn 6.16-21)

22Chaymanta,kunata yaku karruman iqachiran rir

manyanman paymantaqa naypaqta.Nataq payqa chaylapi kidaran tukuyladispidikur rinanllapakaman. 23Chaynudispidikur ritinllapanaqa, Jesusqa uksirkaman payla iqaran, Taytanmanmañakuq.mapis payla chaypiqa karan. 24Nataqchay yaku karru-shuypaqa kusalargutana risha karan yaku anantaqa.Piru naypanllapalawmanta kusala jwirtiwayra shamuyashanraykumi yakukarrutaqa, yaku kusalata maqchiyaran.25Limpu achkiyaqpinaqa, Jesusqa yaku

man. 26Chaynu yakupa ananta riqta

manchakur “¡Wakqami aya!” nir kusataqay .

27Piru Jesusqami paykunataqa kaynuniran:

—¡chu! ¡Nuqami kani! nir.

28Chaymantami, Pedruqa kaynuniran:

—Taytituy, qam karqa mantakuynuqa yakupa ananllata qammanshamunaypaq nir.

29Chaymi Jesusqa niran:—Shamuy-ari nir.Chaynu nitinmi Pedruqa yaku

karrumanta ishkir yakupa ananllata riq.

30Piru kusala jwirti wayra shamuryakuta maqchiyashanraykumi kusalatamanchakuran. Chaymi ashwan chaykutilla limpu chinqaq qallarir, kaynu nirqay :

—¡Yanapamay Taytituy! nir.31Chaymi chay kutilla Jesusqa

makinmanta aypamur niran:—¡

raqchu! ¿Imapaqtaq mana allitakriyirayki? nir.

32Chaynu nir chay yaku karrumanishkantin iqatinllapaqa, wayraqaqasillaranna. 33Chaymi, chay yakukarrupi kaqkunaqa, Jesuspa naypalanpiqunqurikur kaynu niranllapa:

—¡Chiqaptami qamqa DyuspaWamran kanki! nir.

Jesusmi Genesaret lugarpi,qishaqkunata allicharan

(Mr 6.53-56)34

pasar,lugarmanna. 35

14

42

chay lugarmanta kaqkunaqa tukuylaJesustaqa riqsiranllapa. Chaymi, tukuychay lugarpi parlakutinllapa,llapana Jesuspaqqa. Chaynu

aparanllapa. 36Chaymi kusalata

manyanlamatapis kamananllapapaq.

tukuy kamaqkunaqa allinna kidaqllapa.

Mana allin yarpuyninchikmi uchakuchimanchik

(Mr 7.1-23)

15 1Chaymantami Jesusman

, fariseorunakuna ima.

. Chaymikaynu nir tapuranllapa:

2—¿unay rukunchikkunapa kustumrintamana kasunllapa? ¿llapapaq karqa, naypaqtaqa manamakinllapataqa paqan? nir.

3Jesuspismi tapuran:—¿Imapaqtaq qamkunapis chay

kustumrikillapalata rurar Dyusmunashantaqa mana rurankillapa?4Chaqa Dyusqami niran: ‘Taytaykitamamaykita kusa rispituwan kasuyllapa.Chay mayqanpis taytanta mamanta

kanqallapa’ nir. 5Piru qamkunaqamininkillapa, uk runaqa niyta puytintaytanta mamanta:shuyta puytinichu. Chaqa tukuy imaykaqkunatami arnisha kani Dyusta’ nir.6Mayqanpis chaynu niqqa, manami

chu. Chaymi nishaykillapa:

nachu, qamkunapa kustumrikillapalatarurar kawsanaykillapapaq. 7¡Dyustayanqa kasuq tukuq kuchi runakuna!

WaknupaqIsaiasqa, qamkunapaq rimaran. Chaqaniqmi:

8 ‘Kay pwiblumanta runakunaqami

llapa.Piru yarpuyninllapapiqami mana

chiqaptaqa kasumanllapachu.9

llapa yupay tukunllapamapis.

chaykunapis yanqa runakunapa.

10Chaymantami Jesusqa runakunataqayamur kaynu niran:

—Allita uyakur intrakayllapa.11Chaqa nishaykillapa: Mayqanpis imamikuyta mikushanraykuqa manamiuchayjun kaytaqa puytinchu. Ashwanmimayqanpis yarpuyninllapapi manaallinta yarpur rimar uchakuytaqapuytin.

12

kunaqa qimikar kaynu nir willaranllapa:—¡Taytituy!

qami qam chaynu nitki uyaparqa kusatapiñakuranllapa nir.

13Piru Jesusqami paykunataqa niran:—Ima qirutapis, syilumanta Taytay,

mana tarpusha katinqami,pilar itakukanqa. 14

llapamapis ama kwintachayllapachu.Chaqa paykunaqami imanutaq uksyigumaqa, mana rikakuq masintakaylata kaylata rishun nin manarikakurmapis, chaynu paykunapis. Allita

, uk syigu manarikakuq masinta kaylawta ima rishunniyarmapis, ashwan ishkantinllapa uk

.15Chaynu nitinmi, Pedruqa Jesusta

niran:—Intrachimayllapari chay mayqanpis

mikushanraykuqa mana uchakuytapuytinchu nishaykitaqa nir.

14 15

43

p 15.22 Davidpa ayllun nirqami Dyuspa Akrashan Cristun nir intrachimanchik.

16Chaymi Jesusqa niran:—¿Qamkunamapischu manaraq

intrakankillapa? 17Allita kwintataqukayllapa.

.Chaymantami qashan kwirpunchikqaitakamun. 18Piru chay kusala mana allinrimaykunata rimanllapachay-shuypaqami yarpuyninllapamantalluqshimun. Chaynu karmi manaallinkunata rimar ima uchakushanarikarinllapa. 19Chaqa, uk runapayarpuyninmantaqami mana allinyarpuykuna lluqshimun. Chaymiwanuchikuyta yarpun. Ukwan ukwankayta yarpun. Musu kar, manaqashipash karpis pakaplla tayta yarpun.Chaynulla suwakunanpaq,paq, musyakunanpaq ima yarpunllapa.20Tukuy chaykunata yarpur rurarmiuchakunllapa. Piru mayqanpis chaymaki paqana kustumrita mana rurarmikurqa ¿imanunari uchakunqallapa?

Mana Israelmanta warmimi Jesuspi kusalata kriyiran

(Mr 7.24-30)21Chaymantami Jesusqa riran chay Tiro

man. 22Chay lugarkunapimi uk cananeawarmisita taq. Paymi Jesusman kaynu nirkusalata qay :

—¡Taytituy, Davidpa ayllun,pllakipamastuy-ari! ¡Chaqa warmiwamraymi dyablupa yarpuyninwan karkusalata qischakayan! nir.

23Chaynu nitinmi, Jesusqa manaimatapis niranchu. Ashwanmi

kaynu nir rugaranllapa:—Willay wak warmitaqa rinanpaq.

Chaqa nuqanchikkunapa ikinchiktamiqay .

24Chaynu nitinllapami, Jesusqa kaynuniran:

—Israel pwiblumanta kaqkuna uyshachinqasha yupay runakunalaman.

25

taqa rir Jesuspa naypanpi qunqurikurkaynu niran:

—¡Taytituy, ama chaynu nirchuyanapamay-ari! nir.

26Jesusqa niran:—Manami allinchu wamranchikpa

paqqa.27Chaymi chay warmisitaqa niran:—Chiqaptami chaynu Taytituy. Piru

allqitukunamapismi, amun misapimikuyatin,matapis mikun nir.

28Chaynu nitinmi Jesusqa niran:—¡Mamitay, kusalatari qamqa nuqapi

kriyinki!nulla wamraykipiqa rurakanqa nir.

Chaynu nitinmi chay kutilla, chaywarmipa warmi wamranqa alliyaranna.

Jesusmi achka qishaqkunata allicharan

29Jesusqami chay kayashanmantalluqshir rirqa,

. Chaymantamiunaq sirkaman iqar taran. 30

ranllapa pay kayashanmanqa.Kujukunata, syigukunata, mana allinrikrayjunkunata, mudukunata chaynullaukman qishaywan kaqkunata imami

.Piru Jesusqami tukuyninta allicharan.31Chaynu chay mudukuna rimatin,mana allin rikrayjunkuna alliyatin,kujukuna puritin, syigukuna chapakurrikakutin ima rikarmi chay runakunaqa

15

44

q 15.39 Magdalaqami chaylla Magadanwanqa. Chay lugarllamantami karan MaríaMagdalenaqa.

limpu dispantakasha kidaranllapa.Chaymi ashwan Israel runakunapaDyusnintana tukuyla alabaranllapa.

Jesusmi kwatru milrunakunata qararan

(Mr 8.1-10)32Chaymantami,

ninkunata qayamur kaynu niran:—Kusatami llakini kay runakunapaqqa.

Chaqa kimsa diyanari nuqawan kaypi.Mananami imata mikunanllapapaqpiskannachu. Chaymi mana qarasha karqa,

.Chaqa imanupiqami mallaqpaq riyar nanpiimananmanllapa nir.

33Chaymi,niranllapa:

—Piru, ¿imanunari waknu kusalaachka runakunapaqqa kay chunllaqmana mayqanpis tayashanllapalugarpiqa mikuytaqa tarishunllapa? nir.

34Chaymi Jesusqa tapuran paykunataqa:—¿Aykataq kan tantitaykillapaqa? nir.Paykunaqa niranllapa:—

kunalami kan nir.35Chaymantami payqa willaran

runakunata, pachalapimapis tananllapapaq.36Chaymi, chay syiti tantitawan, chaypiskadutaqa, aypar payji nir ima TaytanDyusman mañakuran. Chaymantami,

ninkunata.taqa aypachiran. 37Chaynumi tukuynintiqllanankaman mikuranllapa. Ashwanmisubrankunata tantarqa, syiti kanastatanauntachiranllapa. 38Piru chay mikushachaykunaqami kwatru milqa (4,000)ullqukunala karanllapa.

llapanachu. 39Chaymantaqami Jesusqa

runakunataqa, “Rishaqna” nir, yakukarruman iqar riran uk lugar Magdalaqshutiqmanna.

Jesustami mañaranllapa qashan uk milagruta rurananpaq

(Mr 8.11-13; Lc 12.54-56)

16 1Chaymantaqami wakinfariseukuna, chaynulla saduceo

runakuna riranllapa Jesusta rikaq.Chaymi paykunaqa mabir ima ninqashinir, kaynu niranllapa:

—Chiqapta syilumanta shamushayki

ruray nir.2Piru Jesusqami niran:—Qamkunaqami tardikuna unaq

syiluman chapakur, syiluta chupikallatarikarqa ninkillapa: ‘Kusa shumaq tyimpumikanqa’ nir. 3Piru allaqmantakuna unaqsyiluman chapakur syiluta chupikallatultyawta rikarqa ninkillapa: ‘Kananqamimana allin tyimpuchu kanqa’ nir. Chaynu

, ¿killapa nuqa Dyusmanta shamusha kar

? 4Kay kusala mana allinyarpuyniyjun kaq, chaynulla mana allitakriyimaq runakunaqami uk milagrutaruranaypaq mañamanllapa. Piru kay manakriyimaq runakunaqami Taytay Dyusimanutaq Jonaswan ruraran chaynullanuqawan ruratinla,llapa.

Chaynu nirqa chay kutilla, rirannachay runakunamantaqa.

Fariseukunapa, saduceupa mana

(Mr 8.14-21)5

uklaw manyanman pasasha karqa

15 16

45

yarpuranllapa, tantakunata qunqarrishallapa nir. 6Chaymantami Jesusqaniran:

—Allita kwintata qukar,llapa chay fariseo, chaynulla saduceorunakunapa libaduranllapamanta nir.

7

paykunapura ninakuranllapa: “¡Manatantata apamusha kashallapami, chaynunimashanchikllapa kanqa!” nir.8

shanraykumi, Jesusqa kaynu niran:—¿Imapaqtaq ninkillapa, tanta mana

kanchu nirqa? ¡Ima manaraqchu allitanuqapi kriyinkillapa! 9¿Manaraqchuintrakankillapa, chaynulla mananachuyarpunkillapapis, chay sinku tantitamantasinku mil runakunata qarashaytaqa? Chaqa

killapa. 10

llapa chay syiti tantitamanta kwatru milrunakunata qaratiypis, achka kanastatasubranta tantashaykillapataqa. 11¿Imamanachu kwintata qukaraykillapa, nuqaqamanami tantapaqchu rimayaray nirqa?

llapapaq chay fariseo, chaynulla chaysaduceo runakunapa libaduranmanta.

12

chu willamayashanchikllapa nir.Ashwanmi intrakaranllapa chay fariseo,

kuyashanmanta kuytakananllapapaqnir.

Pedrumi Jesustaqa Dyuspa Akrashan Cristun kanki niran

(Mr 8.27-30; Lc 9.18-21)13Jesusqa uk lugar Cesarea Filipuman

,taqa:

—Nuqa Dyusmanta ShamuqRunapaqqa ¿taq runakunaqa? nir.

14Chaynu nitinqa paykunaqaniranllapa:

—Wakinqami ninllapa, ShutichikuqJuan nir. Nataq wakin-shuypaqaninllapa Elías nir. Chaynullawakinkunaqa ninllapa Jeremías,manaqapis Dyuspa uk rimaqnin kanqanir.

15—Qamkunapaq-shuypaqa ¿taq kani? —ninkunataqa.

16Chaymi Simón Pedruqa niran:—Qamqami Dyuspa Akrashan Cristun,

tukuy tyimpupaq kawsaq DyuspaWamran kanki, nir.

17Chaymi Jesusqa niran:—Kusa shumaqmi kanki Jonaspa

wamran Simón. Chaqa nuqapaq

Taytaymi intrachishusha, manamimayqan runa imachu. 18Chaymikananqa kusalata kriyir, jwirti rumi

shayki.paqqa atun rumi yupayna kayanqakriyishaykiqa. Chaymi chay rumipa

shachiq yupayna kashaq chay wakinnuqapi kriyiqkunawanqa. Chaynuqamichay mana allinta rurachikuq dyabluqamana binsiyta puytinqanachu. 19Pirukananqami Pedro, Taytay Dyus syilupimantakuyashanman yaykuqkunatarikanaykipaqna numrashayki. Chaymi

rayku, Dyus mantakuyashanman manayaykunqachu nitkiqa, unaq syilupiTaytaypis mana yaykuchinqachu.Chaynulla kay pachapi mayqanpis

shanman yaykunqa nitki-shuypaqa,

manqa.20Chaynu Pedruta nishana karqami

,

16

46

r 16.23 Chaynuqami Jesusqa niran, Pedro dyablu munashanta rimashanrayku.

ama mayqantapis willananllapapaqchu,payqa Dyuspa Akrashan Cristun nirqa.

Mananami maychu wanunaypaq niran Jesusqa

(Mr 8.31–9.1; Lc 9.22-27)21Chaymanta-pachami Jesusqa

qallariran:“Nuqaqami Jerusalén pwiblumanna

riyashaq. Chaymi chay pwibluman,

kuna, kurakunapa mantaqninkuna,

qallapa.manqallapa.tinllapamapismi kimsa diyamantaqakawsamushaq” nir.

22Chaynu nitinmi, Pedruqa uklawmanJesusta paylata apar anyaqnulla kaynunir willaran:

—¡Dyusqami mana munanqachuchaynu qischakanaykipaqqa Taytituy!¡Chaqa manami allinchu chaynupasashunanpaqqa! nir.

23

man tikrakamur niran:—¡Ashuy naypaymantaqa dyablu!r

Chaqa qamqami Dyus munashantamana intrakar, yanqa runakunayarpushannula yarpur, Dyusmunashanta mana ruranayta munardisanimachimayanki nir.

24Chaymanta-shuypaqami Jesusqa:

kanarqami amana bidanllapapaqqallakinqallapanachu. Ashwanmi kruspi

llapa. 25Chaqa mayqanpis paykunamunashannulla bidanta washayta

kamaqkunaqami tukuy tyimpupaqnaqischakanqallapa. Piru mayqanpisnuqapi kriyishanrayku qischakarwanuqkunaqami tukuy tyimpupaqnakawsanqallapa. 26Chaqa nishaykillapa:Mayqanpis kay pachapi kaq ima

tinqa, ¿imapaqtaq sirbiyan chaytantakushanqa? ¿Manaqa uk runachuachka imata pagrakur washakaytapuytinman? ¡Manami! 27Chaqa nuqaDyusmanta Shamuq Runaqamishamushaq Taytay Dyuspa llipyallapudirninwan, angelniykunawan ima.Chaynu shamurmi tukuyta allita rikar

kananpaqmapis nishaq. 28Chiqaptaminishaykillapapis: Kaypi kaqmanta

chu Dyusmanta Shamuq Runatamantakuqta rikanaykillapakaman nir”.

Jesusmi kusa llipya intirupaq tikrakaran

(Mr 9.2-13; Lc 9.28-36)

17 1

qami Jesusqa, Pedruta Santiagutaapar riran. Chaynullami aparanpisSantiagupa uknin Juanta ima. Chaynumipaykunala rir iqaranllapa kusa unaqsirkaman. 2Chaypi katinllapanami, Jesusqa

ukman shumaqpaq tikrakaran. Chaqa

yaran. -shuypaqami kusayuraq intiruta achkirayaran. 3ChaynuJesusta rikakuyarllapami, chay kutillarikaranllapapis Dyuspa unay rimaqninkunaMoiseswan, Elías ima Jesuswan parlaqta.4Chaymi Pedruqa Jesusta niran:

—Taytituy ¡kaypiqami kusala allinkanchikllapa! Qam munatkiqa, rurashaqkimsa chukllitakunata, ukta qampaq,

16 17

47

ukta Moisespaq, ukta-shuypaqa Eliaspaqnir.

5Chaynu Pedro niyatinqami, kusallipya intiru puktay limpu paykunatapampar pasayaran. Piru chay puktayrurimantami Dyus kaynu niyaran:

“Kaymi kusa munashay Wamrayqa.Paylawanmi kusa shumaqta yarpuni.¡Paylatami uyakur kasunkillapa!” nir.6Chaynu niqta uyaparmi chay kimsa

kur piratap rataran pachaman.7Chaymantami Jesusqa paykunamanqimikar, kamar kaynu niran:

—Ama manchakurchu shariyllapa nir.8Chaymi sharir chapakurqa mana

mayqantapis rikaranllapanachu.Ashwanmi Jesusqa paylana kashakaran.

9Chaymanta chay unaq sirkamantaishkimuyatinllapanaqa Jesusqa

:—

chu chay rikashaykillapataqa,Dyusmanta Shamuq Runa wanurkawsamunankaman nir.

10

kaynu nir tapuranllapa:—Chaynu katinqa, ¿imapaqtaq Moisés

kunaqa, Eliasraqshi Dyuspa AkrashanCristunmanta naypaqta shamuyanqaninllapa? nir.

11Jesusqa paykunata niran:—Chiqaptami Elías naypaqtaqa

shamuyanqa. Chaynu shamurmi tukuy

yanqa. 12Piru nuqaqa nishaykillapa:Eliasqami nuqamanta naypaqtashamushana karan.mapismi, Dyuspa rimaqninpaq manakwintacharchu paykuna munashantaruraranllapa. Chaynullami kananpis

qallapa paykunaqa.

13

kwintata qukaranllapa, JesusqamiShutichikuq Juanpaq rimayan nir.

Jesusmi allicharan dyablupa yarpuyninwan kaq wamrata

(Mr 9.14-29; Lc 9.37-43)14Chaymanta, unaq sirkamanta

tikrakamurqa achka runakuna. Chaymi

chay kutilla, Jesusman uk runa qimikarnaypalanpi qunqurikur, kaynu niran:

15—Wamraymi atakiwan kusalataqischakan. Chaynu atakiwanqischakarmi kusalata ninakunaman,yakukunaman ima ratan. ¡ImaraqTaytituy, wamrayta llakiparalliyachiy-ari! 16Chaqa nuqaqami kay

allichananpaq. Piru paykunaqami manapuytishallapachu nir.

17Chaynu nitinmi, Jesusqa niran:—¡Ay qamkuna Dyuspi mana allita

kriyiqkuna, chaynulla mana allintaruraqkuna! ¿Maydiyakamantaq allitaintrachishunayllapapaq qamkunawankashaq? ¿Ima maydiyakamantaqqamkunawan shachinakushaq? Ma,kayman apamuyllapa nir.

18

ninta chay wamramantaqa anyaritakuranna. Chaymi wamraqa chaykutilla, allinna kidaran. 19Chaynu chaywamra alliyatinnaqa,kunaqa wakaqlaman rir Jesuswanparlar, kaynu nir tapuranllapa:

—¿Imaraykutaq chay dyablupayarpuynintaqa mana itakuyta puytishakashaqllapaqa? nir.

20Jesusqami niran paykunataqa:—Qamkunaqa manami allita

Dyuspiqa kriyinkillapachu. Chaqachiqaptami nishaykillapa: Imanutaqchay mustasa qirupa simillitanmaqa

17

48

kusa llampitu chaynu pitilamatapisallita Dyuspi kriyir, kay qaqata ‘Ashurkaymanta, riy uklawman’ nitkillapaqa,chay qaqaqa ashunman. Chaqa allitaDyuspi kriyirllapaqami tukuy imatapisrurayta puytiyankillapana kanqa nir.21[ninqa mana chaynulaqa runamantaqalluqshinchu. Ashwan chaynu dyablupayarpuyninta itakunarqa ayunar kusalataDyusman mañakurla itakuytapuytinchik.]

Ishkay kutipaqnami Jesusqa wanushaqna niran

(Mr 9.30-32; Lc 9.43-45)22Chaymanta chay Galilea lugarpi

,Jesusqa kaynu niran:

“Dyusmanta Shamuq Runatamikuntrankunaman qukuyanqallapa.23

llapa. Piru kimsa diyamantaqami,qashan kawsamunqa”.

Chaynu nir willatinmi,kunaqa kusalata llakiranllapa.

Dyusta adurananllapa wasipaqqami impwistuta pagrakuqllapa

24

man.,

llapa wasipaq impwistuta kubrakuqkunaPedruman qimikar, kaynu nir tapuran:

—¿taqa pagrakun Dyusta adurananllapawasipaqqa? nir.

25Pedruqa niran:—Pagrakunmi taytituy.Chaymanta Pedro wasiman yaykur mana

imatapis niyatinraqmi, Jesusqa kaynu niranPedrutaqa:

—Ima ninkitaq Simón Pedro,¿

tutaqa kay pachapi mantakuqkunaqa?¿Chay pwiblunllapamanta kaqkunata,manaqachu jwira kaq runakunata? nir.

26Pedruqami niran:—Jwiramanta kaq runakunalatami

kubranllapa nir.Chaymantami Jesusqa niran:—Chiqaptami, chay mantakuqkunaqa

pwiblunllamanta kaqkunataqa manaimpwistutaqa kubranllapachu. 27Piruchay impwistuta kubrakuq kaqkunatamana pagrar ama piñachinallapapaqqa,

itakuy. Chaymanta chay punta kaqpiskaduta aypamurqa,uk qillayta tarinki chaypiqa. Chaymichay qillayqa aypanqa, rir nuqapaq kaqimpwistuyta chaynulla qampa kaqtapagrakutkimapis nir.

¿Mayqantaq Dyuspaqqakusa mas allin kanqa?(Mr 9.33-37; Lc 9.46-48)

18 1Chaymanta chay kutilla

llapa:—Syilumanta kaq mantakuyashanpiqa

¿mayqanniyllapatataq Dyusqa kusa masallinpaq rikamayanqallapaqa? nir.

2Chaynu nitinllapami Jesusqa ukwamrituta qayamur paykunapa

, 3kaynu niran:—Chiqaptami nishaykillapa:

taq kanan kawsayankillapa, chaynullakawsar mana kay wamritu mana

qami,manqa mana yaykunkillapachu. 4Chaqakay wamritu yupay mana kusa kaninirchu ashwan mana kwintachaypaqlakaqkunalami,yashanpiqa kusa mas allinpaqqariqsikasha kanqa. 5Chaymi mayqanpisnuqapi kriyishanrayku kay wamritu

17 18

49

s 18.9 , makinchik, manaqa nawinchik uchakuchimaqninchikqa kaynuintrachimanchik yarpuyninchikla, munayninchikla uchakuchimanashaqa amakwintachashunchu nir.

yupay kaqta, shumaqta samachiqqami,ashwan nuqallatana samachimayan nir.

Kuytawkish uchakutkillapa(Mr 9.42-48; Lc 17.1-2)

6“Piru nuqapi kriyishanrayku mana

taqami, kusala allin kanman kunkanpiuk marayta watar, mar yakupa mas rurikaqninman itakunanllapapaq. 7Piru kaypachapiqami kusala saqra manaallinkunala untarayan. Chaymi manaimanupis shumaqta kawsayllapataqapuytinllapachu. Piru, chay mayqanpisuknin mana allinta rurar uchakunanpaqanimachiq-shuypaqa imananqaraq.

8“Chayraykumi uk makikillapa manaqa

uchakushana rikarichishutinqa, pitir itakuywakaq qammantaqa. Chaqa mas allinmikanqa chulla makila, manaqa chulla

paq. Manami allinchu kanqa chay makiki,

tukuy tyimpupaqna mana wanuq ninapiqischakanaykipaqqa. 9Chaynulla nawiki

tinqa, urqur itakuy karu maymanqammantaqa. Chaqa kusa allinmi kanqa uk

paqqa. Manami allinchu kanqa nawikiuchakuchishushanrayku, tukuytyimpupaqna infyirnupi kastigakashakanaykipaqqa nir.s

Jesusmi kumparasyunta ruraran uysha chinqashawan

(Lc 15.3-7)10“Chaymi nishaykillapa: Amami

nuqapi kriyiqkuna yanqa taksha

wamritukuna yupay kaqkunataqaukmanta rikankillapachu. Chaqapaykunata kuytaq angelmaqami waranwaran maydiyapis Tayta Dyuspanaypalanpi kayan. 11[Chaqa DyusmantaShamuq Runaqami shamusha tukuy

paq.]12“¡Ma nimayllapa! Uk runa syin

uyshayjun kanman. Chaymanta chaysyin uyshankunamantaqa uksituchinqanman. Chaynu chay uksituchinqashanraykuchu ¿chay wakinnubintay-nwibita (99) chaylapi dijar,mana rinman chay chinqasha chaytamaskaq? nir. 13Chaynu rir maskakur,tarirqami chay nubintay-mantaqa masta aligriyanqa chaychinqasha chayta tarishanraykuqa.14

llapapis mana munanchu uklamapis

paqla wamritu yupay kaqkunapischinqanantaqa.

Ima katinmapismi pirdunanakushunllapa

15“Imanupi uknikillapa ima manaallinta rurashutinllapaqa, rir, ‘Kaynumimana allinta ruramashayki’ nirshumaqla paylawan parlayllapa.

kurqami,llapa. 16Piru imanupi manakasushutin-shuypaqa, qayamuy uktamanaqa ishkay kriyiqkunata. Chaynachay paykunapis rikananpaq ima manaallinta rurashantaqa, imanutaq Dyusnitin unay iskribishankunapimaqa, imakatinpis ishkay manaqa kimsa

18

50

t 18.16 Rikashun Deuteronomio 19.15. u 18.17 Roma pwiblupaq impwistuta kubrakuqrunata yupayna riqsiyllapa nirqami intrachimanchikllapa amana paykunawan pullakanallapapaq nir. v 18.24 Dyis mil talintuqa kusala achka qillay karan. Chaqa uktrabajaqmaqami uk talintuta ganananpaqqa 15 añuta trabajayta ministiran.

lla.t 17Chaynu ruratkillapa paykunatapismana kasutinqa, wakin kriyiqkunatapiswillayllapa. Piru chay wakinkriyiqkunata manakasutinllapa-shuypaqa, uk manakriyiqta, manaqa Roma pwiblupaqimpwistuta kubrakuq runata yupaynariqsinkillapa.u

18“Chaymi nishaykillapapis: Kay pachapikaqkunata mana allinta tukushanraykuchiqanchatkillapaqa, ¿imanunari syilupiTaytay kayashanmanmaqa yaykunqallapa?Nataq mayqanpis kriyishanrayku kusalaallinpaq ima riqsitkillapaqami, ashwan

llapa.19“Chaynullami nishaykillapapis: Kay

pachapi qamkunamanta ishkay runa

qami,qallapa chay mañakushaykillapataqa.20Chaqa ishkayla, manaqa kimsalamapis

qami, nuqaqa pullanllapa kashaq”.21Chaynu nitinmi Pedruqa riran

Jesusta kaynu nir tapuq:—Taytituy ¿ukniykuna ima mana

allinta ruramatinqa ayka kutitaqpirdunayta puytiyashaq? ¿Syiti kutichupirdunanaypaq allin kanqa?

22Chaymi Jesusqa niran:—Nuqaqa manami syiti kutila

pirdunanki nishaykichu. Ashwanmisitinta kuti syiti katinmapis michkatapispirdunanki nir.

Jesusmi kumparasyunta ruraran uk mana pirdunakuqwan

23“Chayraykumi syilumanta kaqpamantakuyninqa, imanutaq uk

mantakuqmaqa trabajaqninkunata imankaqkunatapis rikananpaq dijasha karanchay yupay. 24Chaymanta imankunatarikaq qallaritinllapanaqa payman

qillaytav dibikuqta. 25Chaymi chaytrabajaqqa chay dibikuyashanpaq manaimanupis pagrakuyta puytiranchu.

ran rantikunanllapapaq uk sirbikuqtayupay uklawman. Piru rantikunanpaqminiran warmintinta, wamrantinta,chaynulla tukuy iman kaqnintinta imachay dibikuyashanta pagrakunanpaqqa.26

pismi, chay trabajaqqa paypanaypalanpi qunqurikur rugaran kaynunir: ‘Taytituy llakipar yaramaskiy-ari.

shaytaqa tukuyninta pagrashayki’ nir.27Chaymi chay mantakuqqa chaynurugatinqa llakiparan paytaqa. Chaynullaashwan chay dibiyashanmatapismanana kubrananpaqnachu niran.Chaymi ashwan dijatinna riran.

28“Piru chay mantakuq chaynullakipatin rirqami, chay trabajaqqatariran uk trabajaq masin pitilatadibiyaq chayta. Chaymi ashwan manallakiparchu kunkanmanta aypar urkaqqallarir, kaynu niran: ‘¡Pagramay chaydibimayashaykita!’ nir. 29Chaymi chaytrabajaq masinqa naypanpi qunqurikurrugaran kaynu nir: ‘Llakiparyaramaskiy-ari taytituy. Chaymantamitukuyninta pagrashayki’ nir. 30Piru chayukninqami, mana llakipar yaraytaqamunaranchu. Chaymi ashwankarsilachikuran tukuy dibiyashantalimpu pagranankaman. 31Chaynu

18

51

w 19.9 Wakin iskribikashakunapi kaynu nin: “Uk warmi, runan dijasha katin, qashan uk runapaywan kasararqa, uchakuyan” nir.

rurashanraykumi chay wakin trabajaqmasinkunaqa kusalata llakiran. Chaymirir chay mantakuqtaqa tukuy imapasashantaqa parlaranllapa. 32Chayta

,qayamunanllapapaq. Chaymi

: ‘¡Kusala mana allinyarpuyniyjun runa!, nuqamaqami

yashaykitaqa llakipashuray. 33Chaymiimanutaq nuqa qamta llakipashuraychaynullami qampis chay uknikitaqallakipanaykita’ nir. 34Chaymi chay

ran karsilman itar qischananllapapaq,

man”.35Chaynu nirnaqami, Jesusqa

niranpis: “Qamkuna uknikillapata mana

llapaqami, syilumanta Taytaypischaynulla qamkunawanpis ruranqa” nir.

dijanakuqpaq(Mr 10.1-12; Lc 16.18)

19 1

mantaqa. Chaynu rirmi riyu Jordanpa. 2Piru

paypa ikintaqa kusala achka runakunariranllapa. Chaymi ashwan tukuylaqishaq kaqkunataqa allicharan.

3Chaymantaqami wakin fariseorunakuna Jesusman qimikaranllapa.Chaymi mabir imanimashunllapashi nir,kaynu tapuranllapa:

—¿Allinchu kanqa uk runa kasarashanwarminta imallapaqqa dijananpaq? nir.

4Chaymi Jesusqa niran:—¿

llapa Dyus nitin iskribikashakunataqa?

Chaqa chaypiqami nin: ‘Dyusqashipuntamanta-pacha runata, warmitaruraran’. 5Chaqa chaypaqmi Dyusqaniqpis: ‘Uk runaqami warminwankasararqa, taytanta mamanta dijanqa.Chaymi ashwan warminwanqa ukkwirpu yupaylana kawsanqallapa’ nir.6Chaynu katinmi runaqa warminwanqamanana ishkaynachu. Ashwanmi ukkwirpulana kayanqallapa. Chayminishaykillapa: Uk runa warminwan uk

kumi mana mayqanpis, paykunaqadijanakunqa niyta puytinchu nir.

7Chaymanta chay fariseo runakunaqaqashan kaynu niranllapa:

—Chaynu katinqa, ¿imapaqta Moisésmantakushanpiqa kaynu nin? Uk runawarminta dijanarqashi,kunapi kartata rurar warminta qurqashichiqanchakayta puytin nir.

8Chaynu nitinmi Jesusqa niran:—Qamkuna kusala kuchi mana

intrakaq kashaykillaparaykumiMoisesqa chaynu dijanakunqa nirmapismantakuran. Piru Tayta Dyusqamiunaymanta-pacha runata warminwanpullacharqa mana imalapaqpisdijanakunanpaqqa munaranchu. 9Pirunuqaqami nishaykillapa: Uk runa,warmin mana mayqanwan punusha imakatin yanqallamanta dijar, ukwankasararqami kusala saqrata uchakuyannir.w

10Chaynu nitinmi,kunaqa kaynu niran:

—Chaynu katinqa, manami allinchumayqanpis warmiyjun kanapaqqa nir.

11Jesusqa paykunata niran:—

jun kaytaqa puytinllapachu. Ashwanmichay mayqanta

18 19

52

x 19.17 Wakin iskribikashakunapimi kaynu nin: “¿Imaraykutaq allinla kanki nimanki?” nir.

warmiyjun kananpaq nisha,lami chaynu kaytaqa puytinllapa.12Chaqa chiqaptami wakin runakunaqamana warmiyjunchu maydiyapiskananpaq nasinllapa. Nataq wakinrunakunataqami ama warmikunanpaqruna masinkuna kaparanllapa. Nataqwakinkuna-llapachu kusala mas shumaqta TaytaDyusta sirbiyta munar ima. Chaymi kay

narqa imanupis intrakayllapa.

Jesusmi wamrakunata bindisiran(Mr 10.13-16; Lc 18.15-17)

13

kunata apamuranllapa, pay makinta. Piru

kunata apamuqkunataqa anyaran.14

taqa:“¡Ama arkarchu, dijay nuqaman

shamunqa wamritukunaqa! Chaqasyilumanta kaq mantakuyashanqami

paq”.15Chaynu nir, makinkunata chay

bindisirmi, chay lugarmantaqa riranna.

Kusala imayjun musu runami Jesuswan parlaran

(Mr 10.17-31; Lc 18.18-30)16Chaymantami uk musulla runa

shamur Jesusta kaynu nir tapuran:—[Kusa allinla]

Taytituy, ¿ima allin kaqlatataqrurayman, tukuy tyimpupaqnakawsanaypaqqa? nir.

17Chaynu nitinmi Jesusqa niran:—¿Imapaqtaq tapumanki allin

kaqpaqqa?x Allinla kaqqami kan ukla.

Payqami Taytay Dyus. Piru tukuytyimpupaqna kawsayta munarqami,Dyus mantakushankunata kasur kawsaynir.

18Chaynu Jesús nitinmi, chay musuqaqashan tapuran:

—¿Mayqan mantakuykunatana? nir.Chaymi Jesusqa kaynu niran:—Ama wanuchikuychu; ama uk uk

warmiwan kaychu; ama suwakuychu;ama uknikipaq llullakur rimaychu;19taytaykita, mamaykita kasuy.lla ukkunata llakipay, imanutaq qampakwirpuykillapaq llakinki chaynulla, nir.

20Chaynu nitinmi, chay musuqa niran:—Tukuy chaykunataqami

[takshaymanta-pacha] rurashana kani.¿Imataq mas kanqa ruranaypaqqa? nir.

21Jesusqa niran:—Kusa mas allin kayta munarqa, rir

tukuy imayki kaqta rantikur,taqa mana imayjun kaqkunata quy.Chaynuqami unaq syilupiqa manatukukaq imaykitana tarikunki. Piruchay nishushayta rurarnaqami,shamutki nuqawanna rishun nir.

22Chayta uyarmi, chay musuqakusalata llakir riran. Chaqa kusalaimayjun-ari karan. 23Chaymi Jesusqa

:—Allipla trabajusuraq kanqa chay kusala

imayjun kaqkuna, syilumanta kaqmantakuyashanman yaykunanpaqqa.24Chaymi qashan nishaykillapa: Mayqanpiskusala imayjunkuna,man dasla yaykunanmantaqami, ashwanuk kamillu dasla pasayta puytinman uk

, nir.25

ninkunaqa kusata yarpupakur kaynuniranllapa:

—Chaynu katinqa ¿pitaq washakaytapuytiyanqa? nir.

19

53

26Chaynu nitinmi Jesusqa paykunatachapar kaynu niran:

—Runakunapaqqami kayqa manaruraypaqchu. Piru Dyuspaq-shuypaqamitukuy imapis ruraypaq nir.

27Chaynu nitinqa, Pedruqa niran:—

kunata dijashana, qamwannapurinillapa.kuqa, ¿imatataq aypayashaqllapaqa?nir.

28Jesusqa niran paykunataqa:—Chiqaptami nishaykillapa: Maydiya

nuqa, Dyusmanta Shamuq Runa kusalashumaq mantakuyniypi mantakuqqallaritiyqami, qamkunapis dusikillapa

killapa. Chaynami qamkunana Israelpachay dusi kaq ayllunkunamatapis allintamana allinta rurasha katinmapis allita rikar

. 29Chayraykumi chaytyimpuqa nuqarayku wasinta, ullquukninkunata, warmi ukninkunata, taytanta,mamanta, manaqa [warminta,]kunata,munashayta ruraqkunaqa,mantaqa syin kuti mas imanllapakunataaypanqallapa.nami kawsanqallapa. 30Piru kanantyimpukunapi achka runakuna kusanakaqkunaqami, chay tyimpuqa manaimapaqpis sirbinqachu. Chaynulla kanantyimpukuna achka mana kwintachaypaqkaqkunaqami, ashwan chay tyimpuqa kusanishapaqna riqsikanqallapa.

Jesusmi kumparasyunta ruraran trabajaqkunawan

20 1Jesusqami niranpis:

kunata,chay yupay. 2Chaymi,amunqa trabajaqkunawan uk tratuta rurar

intirupaq pagrananpaq.3“Chaymanta qashan unakaqna

lluqshirqa rikaran plasapi ayka manaimatapis rurar taqkunata. 4Chaynurikarmi paykunataqa niran: ‘Riyllapa

.Nuqami imanu trabajashaykillapanullapagrashaykillapa’ nir.pis riranllapana.

5

amunqa lluqshiran a las dusi yupay,chaynulla tardikaqpis. Chaymi wakinrunakunata tarirpis chaynullata niranpaykunatapis.

6

man lluqshirqa, qashan runakunatatariran. Chaymi chay tarishankunatapisniran: ‘¿Imapaqtaq qamkunaqa kaypiqa

llapa?’ nir. 7Paykunaqa niranllapa:

chu trabajanayllapapaqqa’ nir. Chaymi

niran:man trabajaq. [shaykillapanulla pagrashaykillapa]’ nir.

8“Chaymanta amsatinna-shuypaqa,

trabajachikuqnintaqa: ‘Qayamurtrabajaqninchikkunataqa pagrayna. Piruchay ikita trabajaq qallarishakunatapagraq qallarir, tukchinki chaynaypaqta trabajaq qallarishakunawan’nir.

9“Chaymi, chay tardilana trabajaq

pagrakaqqa. Piru tukuy unaq trabajashayupaymi pagrakaranllapa. 10Chaymantamichay naypaqta trabajaq qallarishachaykunata pagrananpaq qayatinqa,paykunaqa yarpuranllapa:taqami masta pagramayashunllapa nir. Pirupaykunatapismi chay uk diyatatrabajashannulla pagraranllapa. 11Chaynu

19 20

54

y 20.22 Castellanupi “Ser bautizado con el bautismo con que yo soy bautizado” nirqamiintrachimanchik qischakaytachu puytinki nuqa qischakayashaq chay yupay nir.

pagrakashana karqami kusalata piñakur,,

12kaynu nir:uk ratulatana trabajashallapa. Nataqnuqakunamaqami tukuy unaq kusalarupaypi ima shachinakur trabajashakanillapa. Piru qamqami nuqakunawanqachayllata pagrashayki. Chaynuqami manaallinchu’ nir.

13“Chaynu nitinllapaqa, ashwan chay

rimapakuqkunapa uknintaqa: ‘¿Amiguy,ima mana allintataq qamwanqa rurashakani? ¿Manachu tukuy unaq trabajatkillapa

chikllapa? 14Kaypimi trabajashaykipaqqillaynikiqa. Ashwanmi rikuyna. Mawillamay, ¿ima mana allintataq rurashushakani,qamwan chayllata pagrarqa? 15Chaqanuqapa qillayniywanqami munashaytarurayta puytini. ¿Manaqachu kusala bwinukashayrayku, chay wakinkunata qamwanchayllata pagrashayrayku inbidyakayanki?’nir”.

16Jesusqami kaynu niranpis: “Kananikilapi kaqkunaqami naypaqpinakanqallapa.llapi kaqkuna-shuypaqa maydiyaqaikipina rikarinqallapa. [Chaynullakusala achkami qayakasha kanqallapa.Piru aykalami akrakasha kanqa]” nir.

Qashanmi Jesusqawanushaqna niran

(Mr 10.32-34; Lc 18.31-34)17Jesusqami Jerusalén pwibluman

, uklawmanqayar kaynu niran paykunataqa:

18“Qamkuna rikayashaykillapanumikananqa riyanchikllapana Jerusalénpwiblumanqa. Chaypimi Dyusmanta

Shamuq Runataqa qukunqallapa,kurakunapa mantakuqninkunaman, Moisés

man ima. Chaymi ashwan paykunaqawanuchinanllapapaq nir mantakunqallapa.19Chaynullami mana Israel runakunamanqukunqallapa. Chaymi paykunaqa kusalataburlakar wipyar ima kruspi klabarwanuchinqallapa.qami qashan kawsamunqa” nir.

Santiaguwan Juanpa maman,Jesusta mañakuran

(Mr 10.35-45)20Chaymantaqami Zebedeupa warmin,

wamran Santiaguwan chaynulla Juanwanrir,kur, wamranta llakipananpaq mañakuran.21Chaymi Jesusqa kaynu nir tapuran chaywarmitaqa:

—¿Imatataq munayanki? nir.Payqami niran:—

kipi mantakurqami, qam nitki, ukwamrayqa allilaw qichqaykipi tanqa.Nataq uknin-shuypaqa ichuqlawqichqaykipi tanqa nir.

22Chaynu nitinmi, Jesusqa kaynu niran:—

.Tapushaykillapa: ¿Kusala saqra ayaqyakuta upyaq yupaymi qischakarwanuyashaq,y chaynu qischakaytachupuytiyankillapa kanqa? nir.

Chaymi paykunaqa niran:—Arí Taytituy nir.23Chaymi Jesusqa qashan niran:—Chiqaptami qamkunapis kusalata

qischakankillapa, nuqa qischakashaynulla.Piru mantakunaypi tar allilawpi manaqa

paqqami, .

20

55

z 20.30 Davidpa ayllun nirqami, intrachimanchik Dyuspa Akrashan Cristun nir.

Ashwanmi Taytay Dyus mayqantapis paymunashannulla tachinarqa tachiyanqa nir.

24

ninkunaqami chaynu nir mañakuqtauyaparqa, chay ishkaykunawanqapiñakuranllapa. 25Chaymi Jesusqapaykunata qayamur niran:

, kaypachapi mantakuqkunaqami, chaypwiblumanta kaq runakunataqa paykunamunashanlata rurachin. Chaynu katinmiashwan chay pwiblupi kusa runa nishakaqmaqa, wakinkunata mantarla imakawsanllapa. 26Piru qamkunapiqami amachaynuqa pasanmanchu. Ashwanmi chayqamkunamanta mayqannikillapa kusa runanisha kaqqa, uk sirbikuq yupay karwakinnikillapata yanapankimanllapa.27Chaynulla qamkunamanta uknikillapakusa mas kayta munarqa, ukkunapasirbiqninna kayllapa. 28ImanuDyusmanta Shamuq Runamaqami manapayta sirbinanllapapaqchu shamusha.Ashwanmi pay sirbikuq shamushamapis.Chaynami ashwan payqa kusala achka

llapapaqna kaqkunata washar tukuytyimpupaq kawsachinanpaq shamusha”.

Jesusmi ishkay syigukunata allicharan

(Mr 10.46-52; Lc 18.35-43)29Chaymantami Jesús,

ritinmi, kusala achka runakuna ikintariranllapa. 30Chaynu riyatinllapami nanqichqalanpi ishkay syigu runakunatayasha karan. Chaymi Jesús pasaqtauyaparqa, kaynu nir qay :

—¡Taytituy, Davidpa ayllun,zmastuyllapari! nir.

31Chaynu nitinllapami, runakunaqaanyaranllapa upallananllapapaq. Piru

paykunaqami llallin kaynu nir qaykuranllapa:

—¡Taytituy, Davidpa ayllun,mastuyllapari! nir.

32Chaymi Jesusqa chaypi yarar, chaysyigukunataqa qayar, kaynu nir tapuran:

—¿Imatataq qamkunapaq ruranaytamunayankillapa? nir.

33Paykunaqami niranllapa:—Taytituy, nawiyllapa rikakunantami

munanillapa nir.34Chaymi Jesusqa paykunapaq

kusalata llakir, nawinllapataqa kamarchay kutilla allicharan. Chaymi ashwanchay runakunaqa allinna, Jesuspapullan riranllapa.

yaykuranna(Mr 11.1-11; Lc 19.28-40;

Jn 12.12-19)

21 1

wan Jerusalén pwibluman riyar,, Betfagé pwibluman

. Kay Betfagé pwibluqamichay Olivos sirkapaqa shipchanlapikaran. Chaymi chaypi karnaqa Jesusqa

,2 :

“Riyllapa wak naypanchikpi pwiblituchayman.wawayjun wataraqta tarinkillapa. Chaymi

. 3Pirumayqan imallata willashutinllapaqaninkillapa: ‘Taytitunchikmi ministiyan,

.4Chaynuqami Dyuspa unay rimaqnin

nisha kayaq chaynulla kumplikanqa.Chaqa kaynumi nisha kayaq:

5 “Jerusalén pwiblumanta runakunataniyllapa:

‘Chapayllapa, chaytami shamuyanmantakuqnikillapa.

20 21

56

a 21.15 Kaypaq masta intrakanarqa rikashun Salmo 8.2.

chaypaqla yupay,uk burrupa wawitunpa anan

tasha’ nir”.6Chaynu nitinqami, chay ishkay

lla ruraranllapa. 7Chaymi burrataqawawantinta aparanllapa. Chaymi

Jesusqa taranna. 8Piru chaypiqamikaran kusala achka runakuna. ChaymiJesús riyashanlawmanqa wakinqa

. Nataqwakin-shuypaqami qirupa raprankunata

, chaypaananlata Jesusqa pasananpaq. 9Chaymiashwan naypaqta ikita riqkunamapiskusa aligrila kaynu nir laqyayaqllapa:

“¡Biba biba! ¡Kusa alabakashamikanqa Davidpa ayllunmantagubyirnunchik,

Taytanchik Dyuspa shutinpishamuqqa!

Chaymi ashwan unaq syilupipiskusa alabakashana kanqa” nir.

10Chaymanta Jesús,man yaykutinqa,

llapa. Chaymi achka runakuna kaynunir tapunakuyaqllapa:

—¿Mayqantaq kayqa? nir.11Wakinkunaqami niyaqllapa:—

manta Dyuspaq rimaqnin Jesusmi nir.

Jesusmi Dyusta adurananllapa wasimanta rantikuqkunata itakuran

(Mr 11.15-19; Lc 19.45-48;Jn 2.13-22)

12Chaymantami Jesusqa, Dyustaadurananllapa wasiman yaykur tariranrantikuqkunata, rantiqkunata ima. Chaymilimpu waqtaman itakuran. Chaynumi chay

uklawmanta kaq qillayta kambyaqkunapamisanta,kunapa misanmatapis limpu tikraritakuran. 13Chaymi chay runakunataqakaynu niran:

“Dyus nitin iskribikashakunapiqaminin:llapalapaq wasi shutinqa’ nir. Piru

ninpaqna tikrashaykillapa” nir.14Chaymantami Dyusta adurananllapa

wasillapi Jesusmanqa qimikaranllapasyigukuna, kujukuna ima. PiruJesusqami paykunataqa allicharan.15Piru kurapa mantakuqninkuna, Moisés

kuna ima Jesús rurashanta rikaranllapa.

kuna Dyusta adurananllapa wasipikaynu nir laqyaqllapata “¡Biba bibaDavidpa ayllun!” niqta.a Chaymikusalata piñakur, 16Jesustaqa kaynuniranllapa:

—¿Uyapankichu chay wamrakunarimayashantaqa? nir.

Jesusqami niran:—Arí, uyapayanimi. Piru ¿manachu

liyishaykillapa qamkunaqa Dyus nitiniskribikashakunapi kaykunapaqnishantaqa? Chaqa kaynumi nin:

‘Taksha wamritukuna,chaynulla ñuñuq wamritukunamapis

kusa shumaqta alabamayanqallapa’nir.

17Chaynu nirnaqami paykunata chaypidijar, Jesusqa riranna Betania pwibluman.Chaymi chay tutaqa chaypi yurqaran.

Jesusmi igus qirutachakinanpaqna niran(Mr 11.12-14, 20-26)

18Allaqmanta allaq allaqla Jerusalénpwibluman qashan riyarmi Jesusqa

21

57

mallaqnaran. 19Piru chay nanqichqalanpimi rikaran uk igus qiruta.Chaymi puquyninta maskaq rirqayuranlata tariran. Chayraykumi, chayigus qirutaqa kaynu niran: “¡Mananamikaymantaqa puqunkinachu!” nir.

Chaynu nitinmi chay kutilla, igusqiruqa chakiranna. 20Chaynu chay igusqiru chakishata rikarmi, Jesuspa

shalla kaynu nir tapuranllapa:—¿Ima nitkitaq chay igus qiruqa das

chay kutillaqa chakiran? nir.21-22

taqa:—Chiqaptami nishaykillapa:

Qamkuna imata ruranaykillapapaq karTayta Dyuspi kusalata kunfyakar ama

qami, tukuy imapis rurakanqa. Chaymiashwan chay igus qiruta imanururashaymanmatapis masta ruraytapuytinkillapa. Chaynulla ashwan TaytaDyuspi kusalata kunfyakar, kay qaqata‘Ashur, rir mar yakuman yaykuy’nitkillapapis kasushunmanllapa nir.

Jesustami tapuranllapa pipa pudirninwanshi nir

(Mr 11.27-33; Lc 20.1-8)23Chaymantami Jesusqa Dyusta

adurananllapa wasiman yaykur. Chaynu

, kurakunapamantaqninkuna, Israel pwiblupa rukumantakuqninkuna ima qimikar,Jesustaqa kaynu nir tapuranllapa:

—¿Mayqan mantashutintaq tukuychaykunata rurankiqa? nir.

24-25Chaymi, Jesusqa paykunata niran:—Nuqapis tapushaykillapa: ¿

shutichikunanpaqqa? ¿Dyuschu?

killapami, nuqapis willashaykillapamayqan mantamatinmi kayta ruraninirmapis.

Chaynu nitinmi, paynin payninwillanakur kaynu ninakuyaqllapa: “

puytinchikllapachu. Chaqa, chaynunishallapaqa ‘¿Imapaqtaq manakriyiraykillapa?’ nimashunllapa.26Chaynulla,

niytapis,llaparayku. Chaqa tukuylami kriyinllapa‘Juanqashi Dyuspa rimaqnin karan’ nir”.27Chaynu ninakuyarmi, Jesustaqaniranllapa:

— .Chaymi, Jesuspis paykunataqa niran:—

killapachu, mayqan mantamatinmitukuy kaykunata rurani nirmapis.

Jesusmi kumparasyunta ruraran ishkay wamrakunawan

28Chaynullami Jesusqa chaymantakuq runakunataqa tapuranpis:

—¿Imatataq yarpunkillapaqamkunaqa kaypaqqa? Karanmi uk runaishkay wamrayjun.taqa niran: ‘Wamray, riy kananqa ubata

trabajaq’ nir. 29Piru wamranqami kaynuniran: ‘¡chu!’ nir. Chaymanta, chay wamraqamanami allintachu tukuyani taytaytamana kasurqa nir kwintata qukar,ashwan riran trabajaqqa. 30Chaymantaqashan taytanqa riran uknin wamrantawillaq rinanpaq trabajaq.qami niran: ‘Arí, taytituy rishaq’ nir.Piru chaynu nirmapismi mana riranchu.31Mabir willamayllapa: ¿

shantaqa rurasha kanqa?Paykunaqa niranllapa:

21

58

—Punta chaymi nir.Chaymi Jesusqa niran paykunataqa:—Chiqaptami nishaykillapa: Chay

kuna, chay warmikuna uk uk runawantasha kaqkunaqami, syilumanta kaq

mantaqa naypaqta yaykunqallapa nir.32Chaqa Shutichikuq Juan shamur allinkaqlata rurar kawsananllapapaq

, qamkunaqa manakasuraykillapachu. Piru chay Romapwiblupaq impwistuta kubrakuqkuna,chaynulla chay warmikuna uk ukrunawan tasha kaqkunaqami, intrakarkriyiranllapa. Nataqqamkuna-shuypaqami tukuy chaytarikarmapis karanlla kar, mana imanupiskriyiraykillapachu.

Jesusmi kumparasyunta ruraran mana allin trabajaqkunawan

(Mr 12.1-12; Lc 20.9-19)33“¡Allita uyakuyllapa!

yuntapis parlashaykillapa: Uk runami, ridurninta

limpu patyuta ruraran. Chaynullami

lluqshichinanpaq. Chaynulla ukshuytulla kusala atun wasita yupayruraran, chaypa ananman iqar chay

. Chaymantaqa

arrintar riran largu mayta.34

tinqa,ran sirbikuqninkunata,shanmanta paypaq kaq partintaqaqunanllapapaq. 35Piru ashwan chay

,ninkunataqa aypar wakinkunataqamaqaranllapa.ranllapa. Chaynulla uktaqa rumillawansitaranllapa ima. 36Chaymantami chay

. Piru chay

punta kaqkunata ruraran chaynullaruraran.

37

nanta-shuypaqami wamrantana, kaynuta yarpur:

‘Wamrayta-shuypaqami kusalata rispitarkasunqallapa’ nir. 38Chayna wamranta

,rikarqa, ninakuranllapa: ‘Wakmi kaypachataqa irinsyanpaq aypayanqa.¡

paq!’ nir. 39Chaynu nirmi aypar chay

llapa”.40Chaynu nirqa kaynu tapuran

paykunataqa:—¿ ,

rurayanqa nir yarpunkillapaqamkunaqa?

41Paykunaqa niranllapa:—

qami mana llakiparchu limpu wanuchirtukchiyanqa. Chaynami ashwanukkunatana arrintar dijayanqa, chay

amunpaq kaqtaqa karantanaqunanllapapaq nir.

42Chaymantami Jesusqa niranpaykunataqa:

—¿llapa, Dyus nitin iskribikashakunataqa?Chaqa chaypiqa kaynu nin:

‘Chay llutakuqkuna kay rumiqa manasirbinchu nir itakushanllapami,

ashwan kusala shumaq rumipaqtikrakasha.

Piru tukuy chaynu kananpaqqaDyusmi chaynuqa ruraran.

Chaymi ashwan paylataalabashunllapa’ nir.

21

59

43Chayraykumi nishaykillapa:Qamkunaqami chay rumi mana sirbiqta

rayku Dyus mantakuyashanmanqamana yaykunkillapachu. Ashwanmichay mayqanuk puquq yupay rurayan chaykunamitukuy tyimpupaq kawsaqqa rinqallapanir. 44Chaymi nini, chay rumipaananman mayqanpis rataqqa, limpulimpu llampunqa. Nataq, runapaananman rumi ratar-shuypaqa, limpulimpu pulbupaq tikranqa nir.

45Chaynu nir Jesús kumparasyuntaparlakutin,ninkuna, fariseo runakuna imauyaparqa, kwintata qukaranllapapaykunapaq rimayan nir. 46Chaymi

mapis, manchakuranllapa. Chaqa tukuyrunakunami kriyiranllapa Jesusqa,Dyuspa uk rimaqnin nir.

Jesusmi kumparasyunta ruraran uk kidamyintuwan

(Lc 14.15-24)

22 1

yunkunawan willaq qallariran.Chaymi kaynu niran:

2“Syilumanta kaqpa mantakuyninqami,imanutaq uk mantakuqmaqa fyistataruraran wamranta kidachinanpaq chaynu.3

qayamunanllapapaq chay kunachikashakaqkunataqa. Piru chay kunachikashakaqkunaqami mana rinaranllapachu.4

ninkunatana chay kunachikashakunataqakaynu ninanllapapaq: ‘Mikuykunatamikamakachishana kani.kusala gurdulla animalkunata wanuchirkusala shumaqta kamkachishallapana.Chaynumi tukuy listuna kidamyintumanshamunaykillapapaqqa’ nir.

5“Piru chaynu nitinllapamapismi chaykunachikasha kaqkunaqa manashamunaranllapachu. Chaymi ashwan

rikaq riranllapa. Nataqukkuna-man. 6Piru ukkuna-shuypaqami chaymantakuqpa sirbikuqninkunata ayparqischaranllapa wanuchinanllapakaman.

7“Chaymi chay mantakuqqa kusalata

wanuchiranllapa chay kunachikashakaq wanuchikushakunataqa. Chaynullapwiblunllapata rupachinanpaq ima

.8Chaymantami chay mantakuqqasirbikuqninkunata kaynu niran:‘Tukuymi listuna kidamyintupaqqa. Piruchay kunachisha karay chaykunaqamimanana allinnachu shamunanpaqqa.9Chaymi kananlla qamkunaqa riyllapachay waqta kallikunaman. Chaynamichaypi tukuy tarishaykillapatakunachiyllapa shamunanllapapaq kaykidamyintumanqa’ nir.

10“Chaymi chay sirbiqninkunaqalluqshiranllapa kallikunaman. Chaypimitukuy allin, mana allin yarpuyniyjunkaqkunata tarishantaqa kunachiran.Chaynumi chay mantakuqpawasinmanqa kusala achka runakunatauntachiranllapa.

11“Chaymanta chay mantakuqqakunachishankunata rikaq wasinmanyaykurqa, uk runata rikaran chayfyistapaq mana shumaq mudakurkamakashatachu. 12Chaymi kaynuniran: ‘Taytituy, waknu mana shumaqkamakasha karqa ¿shayki kay fyistapi kanaykipaqqa?’ nir.

“Piru chaynu nitinmapismi chay runaqamana imatapis niranchu. 13Chaymantamimantakuqqa chay misapi sirbikuqkunataqakaynu niran: ‘Wak runataqa makinta,

, waqta tutaparaqllamanna

21 22

60

itakuyllapa. Chaymi chaypina kusala manaagwantaypaqta qischakar qayrayku kirunmatapis richyachinqa’ nir.

14“Chaynu nirqami intrachimanchikllapa,Tayta Dyusqami kusala achkata qayamun.Piru payqami aykalata akran nir”.

Jesusta tapuranllapa impwistupaq(Mr 12.13-17; Lc 20.20-26)

15Chaymantami, chay fariseorunakunaqa rir paykunapura kusalataparlaranllapa, rir Jesusta tapur mana

nanllapapaq. 16Chaymi chay fariseorunakunaqa wakinninta, chaynulla chaygubyirnu Herodespa wakinninwan

ninanllapapaq:— ,

qamqa Dyus munashannulla chiqapta. Chaynullami

runakuna ima nitinpis qamqa mana. Chaqa

qamqami mana runakunawan allinpi.

17

llapa: ¿Allinchu kanqa impwistuta chayRoma pwiblupi mantakuq Cesarta,pagranayllapapaq, manaqachu mana? nir.

18Chaynu nitinllapami Jesusqakwintata qukaran, mana allinta paypaqyarpurllapami chaynuqa tapuyanllapanir. Chaymi kaynu niran paykunataqa:

—Dyusta yanqa kasuq tukuq, kuchirunakuna ¿imapaqtaq mana allintarimachir uchachamanayankillapa?19Rikachimayllapa chay impwistutapagrakunaykillapa qillayta nir.

Chaynu nitinmi apamuranllapa ukqillay dinaryu shutiqta. 20ChaynaJesusqa paykunata tapuran:

—¿Mayqanpa ritratuntaq kayqillaypiqa? ¿Mayqanpa shutintaq kayqillaypiqa iskribikasha? nir.

21Paykunaqa niranllapa:

—Mantakuq Cesarpa nir.Chaymi Jesusqa niran:—Chaynu katinqa, gubyirnu Cesarpa

kaqnintaqa payta quyllapa. NataqDyuspa kaqninta-shuypaqa Dyustaquyllapa nir.

22Chaynu nitin, uyaparllapami kusadispantakashalla kidaranllapa. Chaymiashwan Jesusta chaypi dijarriranllapana.

Jesusta tapuranllapa wanuqkunapaq(Mr 12.18-27; Lc 20.27-40)

23Chay diyallami, wakin saduceorunakuna riranllapa Jesusta rikaq.Chaqa chay saduceo runakunaqaminiqllapa: “Manashi wanuqkunaqaqashanqa kawsamunllapachu” nir.Chayraykumi Jesustaqa, mabir imaninqashi nir kaynu tapuranllapa:

24— , Moisesmikaynu nir mantakuran: ‘Mayqanwarmiyjun kayar, manaraq wamrayjunkar wanutinqa, chay wanushapaukninnashi kasarayanqa chay byudawarmiwanqa. Chayna chay wanushaukninpaqqa wamrayjun kananpaq’ nir.

25“Chaynu katinmi tapushaykillapa:Uk kutimi syiti irmanukuna karanllapa.Kulakanllapami, warmikur manaraqwamrayjun kayar wanuran. Chaynumana wamrayjun kashanraykumi chayishkay kaq ukninna kasararan. 26

nullami chay ishkay kaqta, kimsa kaqtapasaran, chay syiti kaq ukninllapakasarar wanunankaman. 27

mantami chay warmipis wanuranna.28“Chayna chiqapta wanushakuna

kawsamuyatinqa, ¿mayqanninpawarmintaq kanqa chay warmiqa? Chaqatukuynin-ari kasarasha karan chaywarmillawan”.

29Chaynu nitinllapami, Jesusqa niran:—Qamkunaqami limpu pantasha

puriyankillapa,

22

61

paq, chaynulla paypa pudirninpaq manaintrakashaykillaparayku. 30Chaqa maydiyachay wanushakuna kawsamurqami,manana kasaranqallapanachu, chaynullamanana kasarachikunqallapalamapischu.Chaymi ashwan imanutaq Dyuspaangelninkunamaqa mana kasaranllapachuchaynuna kawsanqallapa. 31Nataq chaywanushakuna kawsamuqpaq-shuypaqa,¿manachu qamkunaqa liyishaykillapa Dyuspaylla kaynu nitin iskribikashantaqa?Chaqa kaynumi niq: 32‘NuqaqamiAbrahampa, Isaacpa, Jacobupa Dyusninkani’ nir. Chayraykumi Tayta Dyusqamana wanushakunapa Dyusninchu,ashwanmi tukuy kawsaqkunapa Dyusninla.Chaynu nirqami intrachimanchik,paypaqqami tukuy wanusha kaqkunamapiskawsayanllapa nir.

33 ,

kashalla kidaranllapa.

Dyuspa mas allin mantakushan(Mr 12.28-34)

34Chaymantami chay fariseorunakunaqa, Jesusqashi chay saduceorunakunata willar uyarachisha nir

, tantakaranllapa. 35

manta ukqami Moisés mantakushanta. Chaymi

Jesusqa ima ninqashi nir, kaynu tapuran:36— , ¿Dyus

nitin Moisés mantakushanmantaqamayqannintaq kusa mas allinqa? nir.

37Jesusqa niran:—‘Taytayki Dyusta munay tukuy

shunquykiwan, bidaykiwan,wan’ nir. 38Kaymi chay puntapi kaqkusa mas allin mantakuyqa. 39Pirukanmi ukpis chay punta chay yupaykusala mas allin mantakuyqa. Chayqamikaynu nin: ‘Llakiy runa masikikunapaq,imanutaq qampa kwirpuykillapaqllakinki chaynulla’ nir. 40Chaymi

nishaykipis:kunata karanta rurarqami, Dyus tukuymantakushantaqa kumpliyanchikna nir.

Dyus Akrashan Cristuqa ¿maymantataq shamun?(Mr 12.35-37; Lc 20.41-44)

41Piru chay fariseo runakuna chaypitantakasha katinllaparaqmi, 42Jesusqakaynu tapuran:

—¿Imatataq yarpunkillapa DyuspaAkrashan Cristunpaqqa? ¿Mayqanpaayllunmantataq kanqa? nir.

Chaymi niranllapa:—Davidpa ayllunmantami nir.43Chaymantami Jesusqa niran:—Chaynu katinqa, ¿imapaqtaq

Davidqa, ‘Amituy’ niran Cristupaqqa,Dyuspa Ispiritun yanapatinqa? ChaqaDavidqari kaynu niran:

44 ‘Tayta Dyusmi, Amituytaqa kaynuniran:

Tay allilaw qichqaypi,

man nir’.45Mabir willamayllapa: Davidpaayllunmanta Dyuspa Akrashan Cristunkatinqa, ¿imapaqtaq Davidqa ‘Amituy’niran?

46Chaynu nitinmi mana mayqanninpisimata willaytapis puytiranllapachu. Chaymichaymanta-pachaqa, manana imatatapunanllapapaqpis yarpuranllapanachu.

Jesusmi fariseukunata ima anyaqnulla willaran

(Mr 12.38-40; Lc 11.37-54; 20.45-47)

23 1Chaymanta Jesusqa chaypi kaqrunakunata,

ima kaynu niran:2

, chaynulla fariseorunakunaqami kaynu yarpunllapa:

22 23

62

rayku,kumplinanllapapaq’ nir. 3Chayraykumi,paykuna imata nitinpis kasur rurayllapa.

taqa rurankillapachu.,

ashwan uktana rurasha rikarinllapa.4Chaynumiri ashwan paykunaqa ukkusala llashaq kargata aprichiq yupayruna masinkunata imata rurananpaq nirmantanllapa.

paqqa yarpunllapalamapischu.5“Chaymi paykunaqa imata

paq ruranllapa. Chaynullami allitaDyuspi kriyin ninanllapapaqpis Dyusnishankunata taksha papilsitukunapiiskribir urkunkunapi, rikrankunapi ima

. Chaynullami Dyusmantakushankunapi kusata yarpurkawsanllapa ninanllapapaqpismimudananllapa manyanpipis kusala atun

.6Chaymi, chay tantakananllapawasikunapi, manaqa mikunanpaqapatinllapamapis, kusa runapaq riqsirchay kusala shumaq samanakunapisamachinanllapata munanllapa.7Chaynullami plasakunapimapis kusalashumaqta saludar,ninanllapata munanllapa.

8“Piru qamkuna-shuypaqa manami

chu.manta kaq yupay tukuynikillapa chayllakankillapa.

. 9Chaynullamikay pachapiqa ama mayqantapis,‘Taytay’ ninkillapachu. Chaqa unaqsyilumanta kaq uklami Taytaykillapaqa.10Amami ‘Kusa intrachikuq tayta’nishunanllapataqa munankillapachu.

llapaqa. Payqami Dyuspa AkrashanCristun. 11Chayraykumi qamkunamanta

,ashwan wakinkunatana sirbinqa.12

manta ‘Kusana kani’ niqkunataqamiTayta Dyusqa mana kwintachanqachu.Nataq mayqanpis kusa karmapis manakwintachaypaqla tikrakaqtaqami kusanishapaqna Dyusqa riqsinqa”.

13Jesusqami kaynu niranpis:“¡

, chaynulla fariseorunakuna, qamkunaqami Dyusta yanqakasuq tukuq kuchi runakunalakankillapa! Chaynu karmi wakinkunasyilumanta kaqpaq allita intrakar

llapachu. Chaynulla qamkunapismimana munashaykillaparayku manawashakankillapachu. Chaymi ashwan

llapapaqmapis mana dijankillapachu.[14“¡Akaw Moisés mantakushanta

, chaynullafariseo runakuna, qamkunaqami Dyustayanqa kasuq tukuq kuchi runakunalakankillapa! Chaymi chay wakchawarmikunata kitankillapa wasinkunataima.qami kusala unayta Dyusman mañakuqyupay tukunkillapa. Chayraykumi

llapa.]15“¡Akaw Moisés mantakushanta

, chaynullafariseo runakuna, qamkunaqami Dyustayanqa kasuq tukuq kuchi runakunalakankillapa! Chaynu karmi qamkunaqa

taqa qamkuna yupay kananllapapaq. Piru mayqan

runatapis qamkuna yupay kananpaqkriyichirqami, qamkunamanta ishkay

23

63

b 23.24 Kay intrachimanchik imanumi kusala ruraypaq kaqkunata mana ruranllapachu nir.Nataq chay mana yaqqa ruraypaq kaqkunata-shuypaqa ruranllapa nir.

llapa.paqta tukuy tyimpupaq kastigakashanakanqa.

16“¡Akaw imanankillaparaq qamkunasyigu mana allita intrakaq karmapisintrachikuyta munaqkunaqa! Chaqaqamkunaqami,killapa: ‘Mayqan imata rurananpaq nirDyusta adurananllapa wasipaq rimarjurar, mana rurarmapisshi manauchayjunchu kanqa. Nataq Dyustaadurananllapa wasipi uru kaqpaq rimarimata rurananpaq jurar manarurar-shuypaqashi uchakuyan’ nir.17¡Akaw yaru syigukuna!llapa: ¿Mayqannintaq mas allinqa,Dyusta adurananllapa wasi, manaqachuchaypi kaq uru? Chaqa chay uruqami

rayku Dyuspaqqa kusala allin.18“Qamkunaqami ninkillapapis:

‘Mayqanpis imata rurananpaq altarpaqrimar jurarpisshi mana chiqapta arnikuqyupaychu. Nataq chay ufrindita altarpitayan chaypaq rimar jurarshi, chiqaptaimata rurananpaqpis arnikuyan’ nir.19¡Akaw syigu kaqkuna! ¿Imataq masallinqa: Chay altarpi ufrindita,chu altar? ¿Manachu chay ufrinditaqaashwan altarpi kashanrayku kusala masallinpaq tikrakan? 20

llapa: Mayqanpis, altarpaq jurarqa,manami altarlapaqchu jurayan.Ashwanmi tukuy imankuna chaypikaqkunapaq ima jurayan. 21Chaynullamayqanpis Dyusta adurananllapawasipaq rimar jurarqa, manami chaywasilapaqchu jurayan. AshwanmiDyusllapaq rimar jurayan. Chaqapayqami chaypi kawsan-ari. 22Chaymisyilupaq rimar juraq-shuypaqa, Dyus tar

mantakuyashanpaq jurayan.llami jurayanpis Dyusllapaq rimar.Chaqa payqa chaypiri tan.

23“¡Akaw Moisés mantakushanta, chaynulla

fariseo runakuna, qamkunaqami Dyustayanqa kasuq tukuq kuchi runakunalakankillapa! Chaynu karmi qamkunaqamintamanta, anismanta, kuminumantaima dyis parti kaqmanta uksitutaqunkillapa Dyuspaq nir. Piru Dyusmantakushanpi nin: Ukninchikkunawanimatapis karanta ruranapaq,kunapaq, paylapi kriyinapaq niyanchaytaqami mana rurankillapachu.Ashwanmi kay yarpuchishushayllapatarurankimanllapa naypaqtaqa, chayrurayashaykillapatapis ama dijarchu.

24“¡Akaw imanankillaparaq qamkuna

kunaqa! Chaqa qamkunaqami Moisés

shaq nirqa, imanutaq yakuta mayqanpisupyananpaq katin, chay yakupi ukchuspisitu katinmaqa shuyshur upyan,chaynu yupay tukunkillapa. Pirumanami kwintata qukankillapachu,chaynu tukurqami ashwan uk kamillutaiqachiq yupayna kusala mana allitatukuyankillapa.b

25-26“¡Akaw Moisés mantakushanta, chaynulla

fariseo runakuna, qamkunaqami Dyustayanqa kasuq tukuq kuchi runakunalakankillapa! Chaynu karmi qamkunaqakusala bwinu yupay tukunkillapa. Piruukkunata yanapanaykillapamantaqa

llapa. ¡Ima kabal yaru !Chiqaptari wakinkunawan bwinukankimanllapa. Chaqa mana chaynukarqami, imanutaq uk kupa, manaqa uk

23

64

platumataqa waqtanlawlata pichashaqa,rurinqa tiqtilla kidan, chaynukankillapa qamkunapis. Piru uk kupata

qami, intirulana kusa chiqap shumaqkidan.

27-28“¡Akaw Moisés mantakushanta, chaynulla

fariseo runakuna, qamkunaqami Dyustayanqa kasuq tukuq kuchi runakunalakankillapa! Chaqa chaynu karmiqamkunaqa kusala bwinu, karanlataimatapis ruraq yupay tukunkillapa. Piruchiqaptaqami mana chaynuchukankillapa. Ashwanmi yanqa illaqtachaynu tukuqkuna, kusala manaallinkuna ima kankillapa. Chayraykumiqamkunaqa imanutaq uk bubidamataqawaqtanlawta yuraqta pintatinllapamaqakusala shumaq. Piru rurinpiqamitullukuna, kusala saqra asyaq ima kan,chay yupaymi qamkunapis kankillapa.

29“¡Akaw Moisés mantakushanta, chaynulla

fariseo runakuna, qamkunaqami Dyustayanqa kasuq tukuq kuchi runakunalakankillapa! Chaqa chaynu karmiqamkunaqa Dyuspa unay rimaqninkunapampakashankunata kusa shumaqwasikunata yupay kamakachinkillapa,kusala allin kashanrayku. 30

llami ninkillapapis: ‘Nuqanchikkunaunay rukunchikkunapa pullan kawsashakarqa, Dyuspa rimaqninkunatawanuchinanllapapaqqa manamidijanallapatachu’ nir. 31Piru chaynuunay rukunchikkuna nirqami,lla niyankillapa: ‘Dyuspa unayrimaqninkunata wanuchiqkunapaayllun kanchikllapa’ nir. 32¡Chaynukarqa, unay rukuykillapakuna imataruraq qallarishanllapataqa rurartukchiyllapari!

33-34“Chay rukuykikuna qallarishantarurar tukchinaykillapapaqqami nuqaqa

,,

kunata ima. Chaymi qamkunaqawakintaqa wanuchinkillapa, kruspiklabankillapa ima. Nataqwakinkunata-shuypaqa wipyankillapa imatantakananllapa wasikunapi.Wakinta-shuypaqa pwiblun pwiblun ikinpipurinkillapa qischanaykillaparayku.Chaynu karmi ¡largu kurukuna, largukurupa ayllunkuna kankillapa! ¿Imanunawashakankillapa chay tukuy tyimpukastigakanaykillapamantaqa? 35

kumi qamkunapaqqa tukuyla manaallinkunata rurashaykillaparaykuqa kusalamanchaypaq kastigu shamunqa. Chay kusaallin runa Abel shutiqtawanuchishaykillapamanta-pachaBerequiaspa wamran Zacariaskaman.Chaqa pay Zacariastaqami qamkunaparukuykillapakuna wanuchiran Dyustaadurananllapa wasipa, altarninpanaypanpi. 36Chaymi nishaykillapa: Chaynu

kuqami,paqna kastiguqa kanqa nir.

Jesusmi Jerusalenpaq waqaran(Lc 13.34-35)

37“¡Akaw Jerusalén, Jerusalenmantarunakuna! Dyuspa rimaqninkunatamiwanuchinkillapa. Chaynulla Dyus

rumillawan sitar wanuchinkillapa.Kwichkaraq tantashuyllapata munaray,imanutaq uk pishqumaqa wawituntatantala uqllakun chaynu. Piru manamimunashaykillapachu. 38Chaqarikayllapari,llapa. 39Chaymi nishaykillapa:Mananami rikamankillapanachuqamkuna kaynu nimanaykillapa tyimpu

:‘¡Alabashunllapa Taytanchik Dyuspa

shutinpi shamuqtaqa!’ nir”.

23

65

c 24.15 Kaypaq masta intrakanarqa rikashun Daniel 9.27; 11.31; 12.11.

Jesusmi Dyusta adurananllapa wasita ratachinqallapa niran

(Mr 13.1-2; Lc 21.5-6)

24 1Chaynu rimar tukchirna,Jesusqa Dyusta adurananllapa

wasimanta lluqshir riranna. Chaynuriyatinmi,qimikar, Dyusta adurananllapa wasitakusala shumaqta ima rurashanllapapaqparlayaranllapa. 2Piru Jesusqami niran:

qami, limpu ratachinqallapa.tami nishaykillapa: Mananami ukrumilamapis anapura llutakashaqakidanqanachu nir”.

Jwisyu diya shipchamuyatinqami kaynu pasanqa

(Mr 13.3-23; Lc 21.7-24; 17.22-24)3

kunawan Olivos sirkaman riranllapa.Chaymi chaypi Jesús tatin,ninkunaqa kaynu nir paylata tapuranllapa:

—Willamayllapa: ¿Maydiyataq chaynuqapasayanqa? Chaynulla ¿ima siñalta rikartaq

nir, chaynulla kay pacha tukukanan tyimpu?

4Chaymi, Jesusqa niran:—Allitami kuytakankillapa, ama

mayqanpis ingapaq. 5Chaqa kusala achkami nuqa yupaytukur shamunqallapa. Chaymi, ‘DyuspaAkrashan Cristunmi kani’ nir, kusa achkarunakunata ingañanqallapa. 6

qami chay tyimpukunaqa uyapankillapawakpi kaypi guerrata rurayanllapa nir. Piru

llapachu. Chaqa chaynumiri pasanqa. Piruchaynu pasatinmapis manaraqmi pachatukukanan tyimpuraqchu kanqa. 7Chaqa

qallapa uklaw nasyunmanta kaqkunawan.Chaynulla uk gubyirnupa kaqninkunapismaqanakunqallapa uklaw gubyirnupakaqninkunawan. Kusala qishay, mallaqtyimpu ima kanqa. Chaynulla pachamapiskusalata kuyunqa achka lugarkunapi. 8Piruchaynu pasatinqami yarpunkillapa,chayraqmi qischakay tyimpuqa qallariyannir.

9“Chaymi ashwan chay tyimpuqaqamkunataqa qukushuyanqallapa

llapapaq. Chaynumi tukuyla kay

kriyishaykillaparayku. 10Nataq kusala

chu.paykunapura ukninpaqmapis manaallinta rimapanakunqallapa. 11

lla Dyuspaq kusala achka rimaqtukuqkuna rikarimunqallapa. Chaynumiashwan kusala achka runakunataingañanqallapa. 12

lana kanqa. Chaynu katinmi, tukuylamayqanpis manana ukninkunapaqqallakinqallapa imanachu. 13Piru chaynu

lami washakanqallapa. 14Nataq tukuyintirupi Dyuspa shumaq rimayninta

tukchishana katinllapami, kay pacha.

15“Chayraykumi Dyuspa rimaqninDanielmaqa kaynu nir iskribiran: ‘Ukkusala mana allinta rurachikuqmi riryaykunqa, Dyusta adurananllapa wasipaKusala Santu Lugarman’ nir. Chaymiqamkuna chaynu pasaqta rikarqa, Daniel

llapa.c 16Chaymi chay Judea lugarpi

24

66

d 24.31 Tukuyla pachata rir nirqami intrachimanchik Nortilawta, Surlawta, Estilawta,Oestilawta ima nir.

kaqkunaqa sirkakunaman alsakanqallapa.17Nataq mayqanpis wasinpa ananpi karpis,amami ishkimunqachu,nanpaq nirqa. 18Chaynulla, mayqan

.19¡Akakaw chay diyakunapi warmikunaruriyjun, manaqa ñuñuq wamrayjunkaqkunaqa imananqallaparaq! 20Chaymiashwan qamkunaqa Taytay Dyusmanalliplata mañakuyllapa,paq tyimpuqa ama qasay tyimpu, manaqasamana diyapichu kananpaq nir. 21Chaqa,chay diyaqami kusala saqra manchaypaqqischakay kanqa. Chaynu qischakayqamipacha rurakashanmanta-pacha manakashachu.pischu chaynu qischakayqa maydiyapis.22Piru Taytay Dyus chay qischakaykunaachka tyimputa kanqa nitinqami, manamayqanlapis washakanmanchu. AshwanmiTaytay Dyusqa chay akrashan kaqwamrankunapaq llakir washananrayku,mana kusala achka tyimputachu kanqaniyanqa.

23“Piru imanupi mayqan kaynunishunmanllapa: ‘Rikayllapa kaypimiDyuspa Akrashan Cristunqa’, manaqa‘Rikayllapa chaypi’ nishutinllapaqa,amami kriyinkillapachu. 24ChaqaDyuspa Akrashan Cristun yupaytukuqkuna, chaynulla Dyuspa unayrimaqninkuna yupay tukuqkunamirikarimunqallapa. Chaymi paykunaqamana ruraypaq imakunata,kunata ima kusalata ruranqallapa.Chaynumi ashwan kusala achkarunakunata ingañanqallapa.

pis ingañayta kamanqallapa. 25Piruqamkuna ama ingaqami willashunillapana. 26Chayraykumi

mayqan ‘Rikayllapa wak chunllaqlugarpi washakuqqa’ nishutinllapaqa,ama rinkillapachu rikaqqa. Manaqa‘Rikayllapa kaypimi pakakushawashakuqqa’ nishutinllapapis, amamipitilamatapis kriyinkillapachu. 27Chaqa

qami, kusa shutilla shamunqa, imanurilampamaqa uklawmanta uklawkamanintirula llipyalla achkirachikun chaynu.28Allitami nishaykillapa: Maypikusala achka shinkukuna tantakaqtarikarqami ninkillapa, ima wanusha

.Chaynumi nuqa Dyusmanta Shamuq

llapana.

Dyusmanta Shamuq Runaqami tikrakamunqa(Mr 13.24-37;

Lc 21.25-36; 17.26-36; 12.40)29

kuna pasatinnaqami, rupayqa limpututaparaq intiru kidanqa. Killapismimana achkirachikunqanachu. Chaynullaqullarkunapismi limpu syilumantaqa

mapis kusalata kuyunqallapa. 30

mantami unaq syilupiqa rikankillapaDyusmanta Shamuq Runapaq uk siñalta.Chayta rikarmi tukuyla pachapikaqkunaqa kusala ukmanta manchakurwaqanqallapa. Chaqa chayllapimi

llapa, puktay rurita kusa pudirninwan,llipya intiru syilumanta shamuqtana.31

jwirtita waqachir tukuyla pachata rir,d

llapapaq.

24

67

32“Allita uyakur intrakayllapa kayigus qirupaq willar intrachishutiyllapa.

manta qawamuqta rikarqa kwintataqukankillapa, tamya tyimpuqashipchana nir. 33Chaynullami chaynishushayllapanulla pasaqta rikarqayarpunkillapana Dyusmanta ShamuqRunaqami shamunanlapina nir.34Chaymi chiqapta nishaykillapa: Chaytyimpupi kaq runakunaqa manaraq

llapaqa pasanqa nir. 35Chaqa syiluchaynulla kay pachamapismitukukanqa. Piru nuqanishaykuna-lapis tukukanqachu. 36Piru DyusmantaShamuq Runa shamunanpaq diyapaq,urapaq-shuypaqami, mana mayqanlapis

. Chaynulla syilumantaangelkuna, Dyusmanta Shamuq

. Nataq.

37“Nishaykillapapis: Imanutyimpunpi pasaran chaynullami pasanqa

pis. 38Chaqa chay kusala manchaypaqtamya manaraq ishkiyatin, chaynulla

manmi, runakunaqa kusalatamikuqllapa, upyaqllapa,llapa ima. 39

llapa alliplata tamya ishkitinmi limputukukaranllapa. Chaynumi DyusmantaShamuq Runa tikrakamutinpis pasanqa.40Chaymi chay urasqa ishkay runakuna

, ukninta apar,ukninta-shuypaqa dijanqa. 41

llami ishkay warmikuna kutakuyatinpis,ukninta apar, nataq ukninta-shuypaqadijanqa.

42

pis rikkankillapa.llapachu ima diyami Amituykillapa

shamuyanqa nirmapis. 43Chaqa allitayarpuyllapa: Uk wasipa amun imurasmi

, imuraspis rik ,mana dijanmanchu mayqanpiswasinman yaykur suwananllapataqa.44Chaynullami qamkunapis, imuraspisalamirala kayllapa. Chaqa DyusmantaShamuq Runaqami,killapa shamunqa.

Jesusmi kumparasyunta ruraran allin, mana allin sirbikuqwan

(Lc 12.41-48)45“Nishaykillapapis:

ninta wasinpi kaq wakin sirbikuqninkunataimuraslapi qarananpaq nir inkarganman.Chaymi chay sirbikuqqa chay patrunninnishannula rurar, kusa alamirala kaqtatarinman. 46Chaynuta chay sirbikuqtapatrunnin taritinqami,paqna riqsikasha kanqa. 47Chiqaptaminishaykillapa: Chay patrun chay sirbikuqtapay nishanlata ruraqta tarirqami, ashwantukuy iman kaqtapis pay rikananpaqnaquyanqa nir. 48Piru imanupi chay sirbikuqmana allin yarpuyniyjun kar, chay

yarpur, 49chay sirbikuq masinkunataqischar,tantanakur upyar mikur ima tar, 50mana

tinchu,tarirqami, 51kusala saqra manchakuypaqtakastigayanqa Dyusta yanqa kasuq tukuqkuchi runakunata yupaylla. Chaynamipayqa kusala mana agwantaypaqtaqischakar qayrichyachinqa”.

Jesusmi kumparasyunta ruraran dyis shipashkunawan

25 1Chaynullami Jesusqa niranpis:

24 25

68

e 25.15 Talintuqa kusala achka qillay karan. Chaqa uk trabajaqmaqami uk talintutaganananpaqqa 15 añuta trabajayta ministiran.

kuna kidamyintuman riran chay yupaykanqa. Piru chay dyis shipashkunaqalamparanllapata asaytiyjunta charikurriranllapa chay kidaq runata tariq. 2Piruchay dyis shipashkunamantami sinkuqaaskwintalla puriqllapa. Nataq sinkukaqkuna-shuypaqa allita kamakashalapuriqllapa. 3Chaymi chay askwintallapuriqkunaqa lamparanta aparanllapaasaytiyjunta. Piru manami mas asaytitaqa

paqqa. 4Nataq chay kusa kamakashalla

llapatapis aparanllapa. 5

,kusalata pununar tukuynin punuranllapa.

6

yupaynaqa kaynu nir qayakuqtauyaparanllapa: ‘¡Kidaq runaqamishamuyanna! ¡Lluqshimuyllapasamachinaykillapapaq!’ nir. 7Chaynuniqta uyaparmi, chay shipashkunaqatukuynin sharir lamparanllapata

.8Chaymantaqa chay sinku shipashkunaaskwintalla puriqkunaqa chay sinkushipashkuna kusa kamakashalapuriqkunataqa kaynu niranllapa:

llapata apamushaykillapamantaqumastuyllapa. Chaqa lamparayllapamiwanuyanna asaytin tukukayashanrayku’nir. 9Piru chay kamakashala puriqshipashkunaqa kaynu niranllapa: ‘¡Manapuytinillapachu! Chaqa chaynuqushutiyllapaqami, mana aypanqachu

mapis. Ashwanmi mas allin kanqaqamkunalla rir chay maypi

killapapaq’ nir. 10Chaynu nitinllapamichay askwintalla puriq shipashkunaqa

riranllapa rantiq asaytitaqa. Piruchaykamanqami chay kidaq runa

,shala puriq shipashkunaqa chaykidaqwan pulla ruriman yaykurkirpakamuranllapana. 11Chaymanta

kaynu nir qayakuranllapa: ‘¡Taytituy,Taytituy, !’ nir. 12Piruchay kidaq runaqami rurimanta kaynuniran: ‘Chiqaptami nishaykillapa:Manami riqsishunillapachu’ nir”.

13Chaynu nir tukchirmi, Jesusqapaykunataqa kaynu niran:

“Qamkunaqami rikkamakashalana kayllapa. Chaqa

,ima urami shamuyanqa DyusmantaShamuq Runaqa nir”.

Jesusmi kumparasyunta ruraran sirbikuqkunawan

14

qami, imanutaq uk runamaqa uklawpwibluman rinanpaqna karqa,kunata qayamur uk tratuta rurarqillayninta quran trabajachinanpaq,chay yupay. 15

taqami quran paykuna imanu trabajaytapuytishannulla. Chaymi chay puntachaytaqa sinku talintu qillayta quran.eUkninta-shuypaqa ishkay talintuqillayta quran. Nataq ukta-shuypaqa uktalintu qillayta quran. Chaynuqillayninta trabajachinanpaq qurqamiriranna chay runaqa.

16“Chaymantami, chay uk sirbikuqsinku talintu qillayta ayparan chayqami,kusalata nigusyuta rurar trabajachirqillaytaqa ganachiran uk sinku talintumasta. 17Chaynullami, chay ishkay

25

69

ran ishkay talintu masta. 18Nataq, chayuk talintu qillayta aypaq-shuypaqamantaqninpa qillaynintaqa apar pachapi

.19

mantami chay mantaqninllapaqatikrakamuranna. ,mabir michkatashi ganachisha

ranna. 20Chaymi puntataqa riran chaysinku talintu qillayta aypasha karanchay. Chaymi kaynu niran: ‘Taytituyqamqami sinku talintuta qumarayki.Kaypimi qillaynikiqa. Uk sinku talintumastami ganachisha kani’ nir. 21Chaynunitinmi, mantaqninqa kaynu niran:‘Allinpi. Qamqami kusa allin, imatapiskaranta ruraq sirbikuq kanki. Chaynuchay pitila kaqpi kusa allin karantarurashaykiraykumi kusa achkaimaykunata rikanaykipaqna qushayki.Chaymi ashwan yaykamur nuqawanpulla aligriyay’ nir.

22

ishkay talintuta aypasha karan chayna.Chaymi paypis kaynu niran: ‘Taytituyqamqami qumarayki ishkay talintuqillaynikitaqa. Kaypimi ishkay talintumasta ganachisha kani’ nir. 23

ninqami kaynu niran: ‘Allinpi. Qamqamikusa allin, imatapis karanta ruraqsirbikuq kanki. Chaynu chay pitila

paqna qushayki. Chaymi ashwanyaykamur nuqawan pulla aligriyay’ nir.

24“Piru chay uk talintuta aypasha-shuypaqami,

mantaqnintaqa kaynu niran: ‘Taytituy,

kashaykirayku,kunamanta kusichakunki,kushaykikunamanta tantakunki nir.25Chayraykumi, ashwan kusalatamanchakur qillaynikitaqa pachapi

. Piru kaypimiqampa kaq qillaynikiqa’ nir. 26

ninqami kaynu niran: ‘Qamqami kusalamana allin qilla sirbikuq kanki. Chaqa

kuni,, 27

ganaskinanta. Chayna tikrakamurqa

paq’ nir. 28Chaymi chaypi kaqrunakunataqa, kaynu niran: ‘Chay uktalintu qillayniyta purichiqtaqa kitar,chay dyis talintu qillayniyjun kaqtaquyllapa. 29Chaqa chay mayqanallinta rurashanrayku, imayjunkaqtaqami masta qushaq. Chaymimanana imanpis faltanqanachu. Piruchay mana allinta rurashanrayku manaimayjun kaqtaqami,pis limpula kitashaq. 30Piru kay mana

, mana allinsirbikuqta-shuypaqami, aypar chaytutaparaqlla waqtaman itakuyllapa.Chaypinami payqa kusala manaagwantaypaqta qischakar qayshanrayku kirunmatapis richyachinqa’nir”.

Dyusmanta Shamuq Runami

31Jesusqami niranpis:

kunawan, kusa llipya intiru shamurmi,chay llipyalla mantakunanpina tanqa.32Chaymi tukuyla nasyunmantakaqkuna,tinna, payqa wakman kaymanchiqanchanqa,maqa uyshankunata kabrakunamantarakichin chaynu. 33Chaynuchiqancharmi chay uyshitakuna yupaykusa allinla kaqkunataqa allilaw

. Nataq chaykabrakuna yupay mana allin

25

70

kaqkunata-. 34Chaymi

mantakuqqa chay allilaw qichqanpikaqkunataqa kaynu ninqa:

llapana. Chaymi kayman shamuyllapa.Kananqami aypayllapana Taytay kaypachata rurashanmanta-pachaqamkunapaq kusa shumaq mantakuytakamkachishanta. 35

pismi qamkunaqa qaramaraykillapa.Yakunatiypis upyachimaraykillapa. Uk

raykillapa. 36

qamkunami qumaraykillapa. Qishaqkatiypis watukumaraykillapa. Chaynulla

llapa’.37“Piru chaynu nitiyqami chay kusa

qallapa: ‘Taytituy ¿natki qarashurayllapa? ¿Maydiyataqyakunatki, yakuta upyachishurayllapa?38¿Maydiyataq furastiru yupay puritkisamachishurayllapa? ¿Chaynulla

qushurayllapa? 39¿Maydiyataq qishaqkatki manaqapis karsilpi katkiqa rirwatukushurayllapa?’ nir. 40Piru chaymantakuqqami kaynu ninqa:tami nishaykillapa: Qamkunaqami chayukniykuna mana kwintachaypaqlakaqkunata ima ministishanpipisyanaparqami,llapa yupayna kanqa’ nir.

41“Chaymantami mantakuqqa chayichuqlaw qichqanpikaqkunata-shuypaqa kaynu ninqa:‘Mana allinta ruraqkuna, wakaq tukurriyllapa chay tukuy tyimpupaqnakastigakanaykillapapaq kashakaqkunaqa. Chaynami ashwan riyllapachay tukuy tyimpu ratakur mana wanuqnina kamakasha chay dyablu, chaynullaangelninkuna chaypi kananpaq

chaymanna nir. 42

tiypis,llapachu.maraykillapachu. 43Furastiru yupay

chu.qumaraykillapachu. Qishaq katiy,

raykillapachu’ nir.44“Piru chaynu nitiyqami paykunaqa

kaynu nir tapumayanqallapa: ‘Taytituy,¿maydiyataq mallaqnaqta, yakunaqta,furastiru yupay puriqta rikashur,

, qishaq katki, karsilpikatki ima rikashur,llapa?’ nir. 45Chaynu nitinllapamimantakuqqa kaynu ninqa: ‘Chiqaptaminishaykillapa:paqla kaq runakunata mana imaministishanpi yanaparqami, nuqallata

.46Chaymi Jesusqa niranpis:

qami tukuy tyimpupaq kastigakaqnarinqallapa. Nataq chay kusa allinlatarurasha chaykuna-shuypaqami tukuytyimpupaq kawsaqna rinqallapa” nir.

Jesustami wanuchiyta yarpuranllapa

(Mr 14.1-2; Lc 22.1-2; Jn 11.45-53)

26 1

tukchirnaqa, kaynu niran:

2 ,kaymanta ishkay diyamanta Pascuafyistata ruranllapa nir.pimi Dyusmanta Shamuq Runataqakuntrankunaman qukukayanqallapakruspi klabar wanuchinanllapapaq”.

3Chaymi ashwan chay diyakunapiqa,kurakunapa mantaqninkuna, chay Israelrunakunapa ruku mantakuqninkunaima, chay kurakunapa mantaqnin Caifásshutiq runapa mantakunan wasinmantantakaranllapa. 4

25 26

71

llapami yarpuranllapa, imanullapisllullakuypi ima Jesustaqa ayparwanuchinanllapapaq. 5Piruwakinkunaqa kaynu niranllapa: “Amamichay fyista diyakunapiqa chaynururashunllapachu. Chaqa runakunami

manllapa” nir.

Jesuspa umanman mutkiypaqla

(Mr 14.3-9; Jn 12.1-8)6Jesusqami Betania pwiblupi

, uk runaSimón shutiqpa wasinman riranllapa.Kay Simonmi unayqa chay ismuyaqqishaywan karan. 7Piru Jesús chaySimonpa wasinpi kayatinmi, uk warmipayman qimikaran uk alabastru

mutkiypaq yakituta charikur. Chaymiashwan Jesús misapi kanankamanqa,chay warmiqa Jesuspa umanman chay

. 8Chayta

:—¿

? 9Ashwanmi waknu

kusa karu rantikur, chay mana imayjunkaqkunata yanapanallapata nir.

10Chaynu nitinllapa uyaparmi Jesusqakaynu niran:

—¿Imapaqtaq qillakachinkillapa kaywarmisitataqa? Payqami kusala allintarurasha nuqawanqa. 11Chaqa chaymana imayjun kaqkunawanqamimaydiyapis pulla kankillapa. Pirunuqa-llapanachu kashaq. 12Kay warmisitanuqapa anayman mishki mutkiypaqla

, kamakachimashana,kusa shumaqta pampakanaypaq.13Chiqaptami nishaykillapa: Tukuy

, kaywarmisita rurashantaqa yarpurrimanqallapa.llapachu.

Judasmi Jesusta qillayrayku arnikuran

(Mr 14.10-11; Lc 22.3-6)14

manta ukqa shutiq, Judas Iscariote.Chay paymi,kunamanna rir, 15kaynu niran:

—¿Michkatataq pagramayankillapakanqa nuqa, Jesusta qushutiyllapaqa?nir.

Paykunaqami trinta suqu qillaytaarniran pagrananllapapaq. 16Chaymichaymanta-pacha, Judasqa yarpuranmaylapina, imurasna Jesustaqaqukushaq nir.

Pascua mikunata kamakachiranllapa

(Mr 14.12-25; Lc 22.7-23; Jn 13.21-30;1Co 11.23-26)

17Chay Pascua fyistapa punta diyanpi,tantata mana libadurayjuntachumikuqllapa chay diyami Jesuspa

kaynu nir tapuranllapa:—Pascua mikunataqa, ¿maypitaq

kamakachinayllapata munayanki? nir.18Payqa niran:—Pwibluman rir uk runapa wasinman

. Chaymi chay wasipaamuntaqa kaynu ninkillapa:maqniyllapami nin: Wanunaypaquraqami shipchana. Chaymi kananqa

kunawan chay Pascua fyistata chaypipasaq niyan nir’.

19

Jesús nishannulla rir ruraranllapa.Chaynami kamakachiranllapa Pascuamikunataqa.

26

72

20Chaymanta tutapatinnaqa, Jesusqa

taranllapana. 21Chaynu tar mikuqnumiJesusqa niran paykunataqa:

—Chiqaptami nishaykillapa:

kunaman qukumayanqa nir.22Chaynu nitinmi,

kunaqa kusalata llakiranllapa. Chaymiuknin uknin kaynu nir Jesusta tapuq

:—Taytituy ¿nuqachu kashaq? nir.23Jesusqa niran:—Qamkunamanta uknikillapa

nuqawan chay platullapi tantatanuyuchir mikuqmi, kuntraykunamanqaqukumayan. 24Chaynuqami Dyus nitiniskribikashannulla, Dyusmanta ShamuqRunawanqa pasanqa. ¡raq, chay kuntraykunaman qukumaqqa!Kusala allinama nasinanpaqchu.

25Chaymantami Judas,kunaman qukuq chayqa, kaynu nirtapuran:

— ¿nuqachu kashaq?nir.

Jesusqa niran:—Qamllami ninki.26Mikuyatinllapanaqa, Jesusqa uk

tantata aypar Taytanta payji nir, pakir:

“Kaypi mikuyllapa. Kayqami nuqapakwirpuy” nir.

27Chaymanta uk kupata ayparTaytanta payji nir ima, quran chay

:“Kaypi upyayllapa tukuy qamkuna

kay kupamanta. 28Chaqa, kayqamiyawarniy.wanmi Taytay Dyuswan uk tratutarurani, kusa achka runakunatauchankunamanta washanaypaq. 29Pirunishaykillapa: Mananami qashanqaupyashaqnachu kay ubapa yakuntaqa

qamkunawanqa, maydiya Taytaymantakuyashanpi pulla mushuq ubapayakunta pulla upyanallapakaman” nir.

Pedrumi Jesusta arniran mana dijananpaqchu

(Mr 14.26-31; Lc 22.31-34;Jn 13.36-38)

30Chaymantami salmukunata takirDyusta alabarnaqa, riranllapana Olivossirkaman.

31Chaypina karqami Jesusqa niran:—Tukuy qamkunami, kanan tutalla

manchakushaykillaparayku nuqalatanadijamankillapa. Chaqa Dyus nitiniskribikashakunapimi nin:

‘Chay michikuqta wanuchitiymi,

kunaqa wakta kayta limpushikwakanqallapa’ nir.

32Piru nuqa kawsamurqami,mantaqa naypaqta rishaq Galileapwiblumanqa.

33Chaynu nitinmi, Pedruqa niran:—Tukuy wakinkuna manchakur

dijashutinllapapis, nuqaqa manamidijashaykichu nir.

34Chaymi Jesusqa niran:—Chiqaptami nishayki: Kanan tutallami

manaraq gallu kantayatin qamqa kimsakuti ninki: ‘Manami paytaqa riqsinichu’ nir.

35Piru Pedruqa niran:—

llapapaq katinmapismi, pullaykishachinakushaq nir.

kunapis niranllapa.

Jesusmi Getsemaní wirtapi mañakuran

(Mr 14.32-42; Lc 22.39-46)36

kunawan riranllapa uk lugar Getsemaníshutiqman.kunata kaynu niran:

26

73

“Wakmanmi riyani Taytaymanmañakuq. Qamkunaqami kaylapitaskinkillapa” nir.

37Chaynu nirmi Pedruta, Zebedeupaishkay wamrankunata ima apar riranpullanqa. Chaymantami alliplata llakirkwashala tikrakaran Jesusqa. 38Chaynukayarmi kaynu niran paykunataqa:

“Kusalataraq llakir wanuq yupaynayarpuni. Qamkunaqa kaylapi kidarrik .

39Chaynu nirqa, chay kayashanmantaashlila wakaq riran.kur pachakaman pukTaytantaqa mañakuran:

“Taytay, puytiypaq katinqayanapamay-ari kay kusa ayaq yakuyupay qischakaymantaqa. Piru manaminuqa munashaynuchu kanqa. Ashwanmiqam munashayki rurakanqa” nir.

40Chaymantami chay kimsa

murqa, paykunataqa punuqta tariran.Chaymi Pedrutaqa niran:

“¿tapis rik ?41Rik , ama uchapiratanaykillapapaq. Qamkunaqamiallinkunalata rurayta yarpunkillapa. Pirukwirpuykillapa litala kashanraykumi manashachinakuyta puytinkillapachu”.

42Chaynu nir qashan ishkay kutipaqnarir, Taytantaqa kaynu nir mañakuran:

“Taytay, chaynu qischakanaypaqdijamasha karqa, qam munashaykinumiruray” nir.

43Chaymanta tikrakamurqa, qashalan

tariran. Chaqa nawinllapamapiskusalata qipchirayaran punuypaq.44Chaymi chaypi dijar qashan kimsakutipaqna riran mañakuq Taytantaqa,ima nirtaq mañakusha karan chaynulla.45

kunaman tikrakamurqa niran:

“¿llaparaq? Dyusmanta Shamuq Runatauchakuqkunaman qukunanllapapaq

. 46Shariyllapa,rishunllapana, shipchamunnami nuqataqukumaqqa” nir.

Jesustami prisuranllapana(Mr 14.43-50; Lc 22.47-53;

Jn 18.2-11)47Chaynu nir Jesús rimayatinllami,

Judasqa,llapa ispadakunawan, qirukunawan ima.Paykunaqami riranllapa kurakunapamantaqninkuna, Israel runakunapa ruku

.48Judasqami,taqa, kaynu nisha karan: “Nuqa saludar

llapa” nir. 49Chaymi Jesusmanqimikarqa Judasqa,

—¡Chaynupalachu, Taytituy!— nirmucharan.

50Jesusqami niran:—Amiguy, imata ruraq

shayki chaytaqami kananlla rurayna nir.Chaymi chay wakinkunaqa Jesusman

qimikar aypar prisuranllapana.51

ispadanta lluqshichimur kurakunapamantaqninta sirbiq runapa rinrinta¡saq! pitiran. 52Chaymi Jesusqa niran:

— .Chaqa ispadawan tukuy maqanakuqqami,ispadallawan wanunqa nir. 53¿Manachu

,

achka angelninkunata washamananpaqnirqa? 54

qami, Dyus nitin iskribikashankunapi, nuqaqischakar wanunaypaq niyashanqa manakumplikayanmannachu.

55Chaymantami Jesusqa chayrunakunataqa kaynu nir tapuran:

26

74

—¿

wan imaqa, uk suwakuqta yupay ayparapamaqllapaqa? Nuqaqami imuraspis

kuray. Piru manamiri chaypiqa ayparapamaraykillapa imachu. 56Kayqamichaynuqa pasayan Dyuspa unay

kananpaq.Chaynu Jesús nitinqami, tukuy

alsakaranllapa.

Jesustami karguyjunkunaman aparanllapa

(Mr 14.53-65; Lc 22.54-55, 63-71;Jn 18.12-14, 19-24)

57Chaymantami Jesusta aypashakaran chaykunaqa, chay kurakunapa

llapa. Chaypimi tantakasha karanllapa

kuqkuna, ruku mantakuqkuna ima.58Piru Pedruqami largukaqllamantachapar ikinllapata riyaran, chaykurakunapa mantaqninpa wasinpapampankaman. Chaymantami rurimanyaykurqa, chay yaykushanlapi kidaran

kunawan, rikakunanpaq imanushiJesustaqa ruranqallapa nir.

59Chay kurakunapa mantaqninkuna,

munaranllapa imalata mana allintarurasha katinqa, chayraykulanawanuchinanllapapaq. 60

pis manami tariranllapachu manaallinta rurashantaqa. Kusala achkarunakunami, mana kashanmantauchachananpaq qimikarmapis manapuytiranllapachu. Chaymantami ishkayrunakuna qimikar, 61tukuy chaypikaqkunapa naypanpi kaynu niran:

“Kay runaqami kaynu niran:‘Nuqaqami Dyusta adurananllapa wasitaratachir, qashan kimsa diyalapaqshachiyta puytini niran’ nir”.

62Chaynu nitinllapami chaykurakunapa mantaqninqa sharirJesustaqa kaynu nir tapuran:

—¿Qam-shuypaqachu mana imatapisninki? ¿Ima nishaq nirtaq waknuqampaqqa rimayanllapaqa? nir.

63Chaynu nitinmapismi Jesusqa manaimatapis niranchu. Chaymi chaykurakunapa mantaqninqa qashan niran:

—Kawsaq Dyuspa shutinpi, nishaykichiqapta rimanaykipaq. Willamayllapa:¿Chiqaptachu qamqa Dyuspa AkrashanCristun, Dyuspa Wamran kanki? nir.

64Jesusqa niran:—Qamllami chaynu ninki. Piru,

nuqapis nishaykillapa:Kananmanta-pachami rikankillapaDyusmanta Shamuq Runataqa kusalapuytiq Dyuspa allilaw qichqanpi taqta,chaymanta puktaypa rurinta syilumantashamuqta ima nir.

65Chaynu Jesús nitinmi, chaykurakunapa mantaqninqa kusata

,Jesusqa mana allintachu tukuyan nir.Chaymi niran:

—¡Kay runa rimashanqami manaallinchu Dyuspaqqa! ¿Ima mastistigutataq ministinchikllapa? Paypa

killapanu. 66¿Imatataq yarpunkillapa?Chaymi, chaypi kaq runakunaqa

niranllapa:—Kusala uchayjunmi wakqa;

wanunanpaqmi allin nir.67Chaymi ashwan qaqllitanpi tuqapar,

maqaranllapa. Chaynullami wakinkunapisqaqllanllapi maqar, 68kaynu niyaqllapa:

—¡Qam chiqapta Dyuspa AkrashanCristun karqa,ran! nirmapis.

26

75

Pedrumi Jesustaqa manariqsinichu niran

(Mr 14.66-72; Lc 22.55-62;Jn 18.15-18, 25-27)

69Chaykamanqa Pedruqa tayaran waqtapunkulapi. Chaypi kanankamanmi uksirbikuq warmi qimikar niran:

—Qampismi Galileamanta Jesuswanpuriq kanki nir.

70Piru Pedruqami tukuypa naypanpikaynu niran:

—rimayanki nirmapis nir.

71Chaynu nirqa, riranna punkuman.Chaymi, qashan uk sirbikuq warmisitarikar, kaynu nir wakinkunataqa willaran:

—manta Jesuswan nir.

72Qashanmi Pedruqa jurar kaynu niran:—¡Manami riqsinichu wak runataqa! nir.73Chaymantami uk ratulamantaqa

chaypi kaqkunapis Pedruman qimikarkaynu niranllapa:

—Chiqaptami qampis paykunamantakanki. Chaqa, rimanaykimapispaykunapa yupayllari nir.

74Chaymantami Pedruqa kutir kutirjurar niran:

—¡Mana riqsinichu wak runataqanishuyanillapa wakmaqa! ¡Mana chiqaptarimayatiyqami Dyus kastigamanqa! nir.

Chaynu niyatinlami galluqa kantaran.75Chaymantami Pedruqa yarpuran Jesúskaynu nishanta: “Manaraq gallukantayatinmi kimsa kuti nuqapaqqaninki, manami riqsinichu nir”. ChaymiPedruqa, chaymanta lluqshirqa kusalatallakir, piñakur ima waqaran.

Jesustami Pilatuman aparanllapa(Mr 15.1; Lc 23.1-2; Jn 18.28-32)

27 1Chaymanta achkiyatinnaqa,chay kurakunapa tukuy

mantaqninkuna, chay Israel runakunapa

llapa Jesustaqa wanuchinanllapapaq.2Chaymi alli watar apar quranllapaRoma pwiblumanta numrakashagubyirnu Pilatuta.

Judasmi wanuran(Hechos 1.18-19)

3Chay Judas,man qukusha karan chayqa, Jesusta

kusalata llakiran. Chaqa manariallintachu tukusha karan. Chaymi chaymana allinta tukushanpaq kwintataqukarqa, chay kurakunapa mantaqninta,Israel runakunapa ruku mantaqnintaimaqa qillayninta rir tikrar kaynu niran:

4—Uchakushami kani uk allin manauchayjun runata qukushayrayku nir.

Piru chay runakunaqa niranllapa:—¿

taq? ¡Chayqami qampa kwintaykina! nir.5Chaymi Judasqa chay qillaytaqa

Dyusta adurananllapa wasipi itakurriran. Chaynu rirmi mana allintatukushanpaq paylla urkakar wanuran.6

ninkunaqa chay qillayta aypar kaynuniranllapa:

“Kay qillayraykumi uk runataqukuran wanuchinanllapapaq.kumi mana allinchu Dyuspaq ufrindita

.7Chaymi paykunaqa yarpuranllapa,

chay qillaywanqa uk manka ruraqpapachanta rantinanllapapaq. Chaynachaypi tukuy uklawmanta runakunawanutinqa pampananllapapaq.8

man shutin “Yawar Pacha”. 9Chaynumikumplikaran Dyuspa unay rimaqninJeremías nishanqa. Chaqa kaynuminisha kayaq:

tuta,

26 27

76

chay Israel pwiblumantarunakuna

nisha karan chaykunata.10 Chaywanmi rantiranllapa manka

ruraqpa pachanta,imanu

nulla” nir.

Jesusmi Pilatupa naypanpi(Mr 15.2-5; Lc 23.3-5; Jn 18.33-38)

11Chaymantami Jesustaqa gubyirnuPilatupa naypanman apatinllapa, kaynunir tapuran:

—¿Qamchu Israel runakunapamantaqnin kanki? nir.

Jesusqa niran:—Qamllami ninki.12Chaykamanmi chay kurakunapa

mantaqninkuna, Israel runakunapa rukumantaqninkuna imaqa, kusalatauchachayaranllapa. Piru Jesusqamimana imatapis rimaranchu. 13

kumi Pilatuqa qashan kaynu nirtapuran:

—¿Manachu uyapanki tukuyimakunata qampaq rimatinllapaqa? nir.

14Piru Jesusqami mana imalatapisrimaranchu. Chaymi chay gubyirnuqakusalata yarpupakuyar kidaran.

Jesustami wanuchinanpaqna niranllapa

(Mr 15.6-20; Lc 23.13-25;Jn 18.38–19.16)

15Kada fyistapimi chay gubyirnuPilatuqa uk runata lluqshichiq chayprisu kashanmanta, runakuna mayqanta

. 16Chaytyimpupimi karan uk runa mana allintarurashanrayku kusala riqsikashaBarrabás shutiq, prisuqa. 17Chaymitukuy runakuna tantakasha katinllapa,Pilatuqa tapuran kaynu nir: “¿tataq munankillapa lluqshichinapaq,

Barrabasta, manaqachu Jesusta, DyusAkrashan Cristun ninllapa chayta?” nir.

18Chaqa Pilatuqa kwintata qukashakaran,manta payman apashallapa nir. 19NataqPilatuqami mantakunanpi tayatin

paq kaynu nir: “Amami chay kusaallinla runawanqa willanakunkichu.Chaqa naqa tutami kusala manchaypaqllakiypaqta musqupakusha kani paytaaypashaykillaparaykuqa” nir. 20Piruchay kurakunapa mantaqninkuna, chayIsrael runakunapa ruku mantaqninkunaimaqa, tukuy runakunata animachiran

, Jesusta wanuchiy nirmañakunanllapapaq. 21Chaymi chaygubyirnuqa qashan kaynu nir tapuranpaykunataqa:

—¿mantaqa dijatiy rinanta munankillapaqamkunaqa? nir.

Paykunaqa niranllapa:—¡Barrabasta! nir.22Pilatuqa qashallan paykunataqa

tapuran:—¿Imatataq rurayashaq kay Jesusta,

Dyuspa Akrashan Cristun ninllapachaywan-shuypaqa? nir.

Ashwanmi tukuyla kaynu niranllapa:—¡Kruspi klabay! nir.23Qashanmi Pilatuqa niran:—Chaqa, ¿ima mana allintataq

rurasha?Piru chay runakunaqami qashan

kusala jwirtita kaynu nir lanyaranllapa:—¡Kruspi klabay! nir.24Piru Pilato imata nitinpis chay

runakunaqa mana kasuranllapanachu.Chaymi ashwan Pilatuqa yarpuranmana kasutiyqami piñakur nuqapakuntray shamur imanachimanman nir.

apamutinllapa, tukuypa naypanpimakinta paqakuqnu kaynu niran:

27

77

f 27.35 Kaypaq masta intrakanarqa rikayllapa Salmo 22.18.

—Kay runata wanuchirllapaqa amaminuqataqa uchachamankillapachu.Qamkunapa kwintaykillapanami kanqanir.

25Chaymi ashwan tukuyla chaypikaqkunaqa kaynu niranllapa:

—¡Nuqakuna,kunawan imami mana allinta rurayarqa,kay runapaqqa imanashaqllapapis! nir.

26Chaymi Pilatuqa Barrabasta prisukashanmanta lluqshichir,

,chaymanta-llapapaq.

27Chaymantami chay gubyirnupasuldadunkunaqa manaraq krusman klabaqapayarqa, chay gubyirnupa dispachunmanaparanllapa Jesustaqa. Chaypimi tukuysuldadu masinkunata tantaranllapa Jesuspanaypanmanqa. 28Chaypimi ashwan

. 29Chaynullamiumachiranllapapis uk kuruna kashamantarurakashata. Nataq allilawmakinpi-llapa. Chaymantami kushipananraykuJesuspa naypanpi qunqurir, kaynu niqllapa:“¡Biba Israel pwiblupa gubyirnun!” nir.

30Chaynullami tuqaparllapa chay

llapa ima. 31Chaymanta chaynupaymanta kusata burlakarllapaimanaqa,yakachishanllapataqa lluqshichir paypa

. Chaynu

llapa kruspi klabananllapapaqna.

Jesustami kruspi klabaranllapana(Mr 15.21-32; Lc 23.26-43;

Jn 19.17-27)32Chaymanta lluqshirllapaqa, uk runa

Simón shutiqta tariranllapa. Payqami

Cirene pwiblumanta karan. Chaymiashwan paytaqa Jesuspa krusnintaamalas rikrachir aparanllapa. 33Chaynurirmi uk lugar Gólgota shutiqman

. Kay lugartami ninllapapisCalavera nir. 34Chaypiqami upyachiytakamaranllapa binuwan, uk rimidyukusala ayaqta, ama nanachikunanpaqnir. Piru Jesusqa pitilata kamarqa manamunaranchu upyaytaqa. 35

llapana. Chaymi chay suldadukunaqa

ayparanllapa. [llapa Dyus nitin iskribikashannullakumplikananpaq. Chaqa niqmi:

llapa nir].f 36Chaynu surtyakurimanaqami, chaylapi tayar kidaranllapaJesusta chapananllapapaq. 37Nataqumanpa ananpiqami, uk litriruta

llapa nir. Chaqa kaynumi niyaq: “KAYJESUSMI ISRAEL RUNAKUNAPAMANTAQNIN” nir.

38Chaynullami paypa pullanqa ishkaysuwakuqkunata krusllapi klabaranllapa,ukninta Jesuspa ichuqlaw qichqanpi,ukninta-shuypaqa allilaw qichqanpi.39Piru tukuy chayta pasaqkunaqami,umanllapata kuyuchiqnulla kusalatamusyar kaynu niyaqllapa:

40“¡Qammi, Dyusta adurananllapawasita ratachir qashan kimsa diyalapaqshachishaq nirayki! ¡Chaqa chiqaptaDyuspa Wamran karqa, qamllawashakar krusmanta ishkimuy!” nir.

41

ranllapa tukuy chay kurakunapamantaqninkuna, Moisés mantakushanta

, Israelrunakunapa ruku mantaqninkunawanpulla. Chaymi kaynu niyaqllapa:

27

78

42“Ukkunatami washaran. Pirupayllaqami mana washakaytapuytinchu. Wakqashi Israel runakunapamantaqnin-ari. ¡Chaynu karqa chaykrusmanta ishkimunqari! ¡Chaynamichaypiraq paypi kriyishunllapa!43Chaqa payqashi Dyuspi kusalatakunfyakan. Chaynu katinqa Dyuskananlla washanqari. ¡Chiqapta Dyuspayta munayarqa! ¿chikllapa payqa: ‘Dyuspa Wamran kani’nir?”

44Chaynullami chay suwakuq

mapis ashwan kusalata musyaranllapa.

Jesusmi wanuranna(Mr 15.33-41; Lc 23.44-49;

Jn 19.28-30)45Chaymantami a las

dusimanta-pacha tardi a las triskamantukuy pacha tutaparaq intiru kidaran.46Piru yaqqa a las trispaqna katinqamiJesusqa kusa jwirtita kaynu nir qaykuran: “Elí, Elí, ¿lama sabactani?” nir.(Chaynu nirqami intrachimanchik:“Dyusniy, Dyusniy ¿imapaqtaq nuqalatadijamashayki?” nir.)

47Chaymi wakin chaypi kaqkunaqachaynu nitin uyaparqa kaynuniranllapa: “Wakqami qayayan Dyuspaunay rimaqnin Eliasta” nir.

48Chaymi chay kutilla chaypikaqkunamanta ukninqa kallpar rir uk

, puchqubinupi nuyuchir Jesuspa shiminman

. 49Piru chaywakinkunaqami niranllapa: “Dijay,mabir Eliaschu shamur washanqa” nir.

50Chaymantami Jesusqa qashankusala jwirtita qay .51

unaqmanta urakaman. Chaynullami

pachamapis kusalata kuyutin atunrumikunamapis limpu rajakaran.52

. Chaymi

mapis kawsamuranllapana. 53Chaynuwanushanmanta kawsamurqa chay

llapana. Chaymi Jesús wanushanmantakawsamutinqa, yaykuranllapana Dyusakrashan pwiblu Jerusalenmanna.Chaypimi kusala achka runakunarikaranllapa paykunataqa. 54Chaymantachay Romamanta suldadukunapamantaqnin chaypi wakinkunawan karrikakuranllapa pacha kuyutin, tukuyima pasaqtapis. Chaymi kusalatamanchakur kaynu niyaranllapa:“¡Chiqaptami kay runaqa DyuspaWamran kasha!” nir.

55

kuna Galilea pwiblumanta Jesuswanpulla risha kaqkuna karukaqlamantarikakuyaranllapa.takunami Jesustaqa yanapasha karanimata rurashanpipis. 56Chaywarmikunaqami kaykuna karanllapa:María Magdalena, Santiaguwan Josipamaman María, Zebedeupa warmin ima.

Jesustami pamparanllapana(Mr 15.42-47; Lc 23.50-56;

Jn 19.38-42)57

qami Arimatea lugarmanta uk kusaimayjun runa José shutiq Pilatuman

.karan. 58Chaymi payqa Pilatuman

, Jesuspa kwirpunta mañaran.

ran qunanllapapaq. 59Josiqami Jesuspakwirpuntaqa aypar pilluran kusa

. 60

pay pampakananpaq rurachikusha

27

79

karan, chaypi pamparan Jesustaqa.

kusa atun rumiwan kirpar riranna.61Piru María Magdalenawan, chay uk

lapi tar kidaranllapa.

Jesús pampakashantami suldadukuna kuytaranllapa

62Samana diyapa quyapachanpasatinqa, kurakunapa mantaqninkuna,fariseo runakuna ima, riranllapaPilatuta rikaq. 63Chaymi kaynuniranllapa:

—Tayta gubyirnu, yarpunillapami chayllullakuqqa kawsayarllaqa niranpis,‘Wanurqashi kimsa diyamantaqa qashankawsamuyanqa’ nir. 64

,kimsa diya pasanankaman chaypikuytakunanllapapaq. Imanupiqakish chay

apar, tukuyla runakunata ‘Kawsamushana’nir, kriyichitinllapa. Chaynu katinqaqashan chaynu llullakutinqa llallin mana

mantaqa nir.65Chaymi Pilatuqa kaynu niran

paykunataqa:—Chaypimi kan suldadukuna

kuytakunanpaqqa. Paykunawan rir-ari

llapakaman alli kirpayllapa.66Chaymi rir alli kirpar, chay atun

.Piru chaynu kirparmapismi suldadukunachaypi kuytakunanpaq dijaranllapa.

Jesusmi kawsamuranna(Mr 16.1-8; Lc 24.1-12; Jn 20.1-10)

28 1Samana diya pasatin, simanapapunta diyan achkiyatinnaqa María

Magdalenaqa, chay uk Mariawan riranllapaJesús pampakashanman chapakuq. 2Piruchay urasllami kusata pacha kuyuran.

Chaqa unaq syilumantami Dyuspa angelninishkimuran.

anan taran. 3Chay angelqami uk rilampayupay kusata llipyarayaran. Nataq

-shuypaqa puktay yupay kusayuraq intiru karan. 4Chaynuta rikarmichay suldadu kuytakuqkunaqa kusalatamanchakur, wanusha yupay kidaranllapa.5

taqa kaynu niran:“Amami manchakuyllapachu. Nuqami

llapa nir. 6Piru payqami mananakaypinachu. Ashwanmi imanutaq paynisha kayaq,shana. Maski shamur rikayllapa maypi

. 7Chaymi

willayllapa kaynu nir:nami, riyan ashwan Galilea pwibluman,qamkunamantaqa naypaqta. Chaypimirikankillapa’ nir. Kaylatami nuqaqawillashunayllapapaq karan”.

8Chaynu nitinqa chay warmikunaqa

shanmantaqa, kusalata manchakur,aligriyar,taqa willaq. 9

qami Jesusqa paykunaman rikarir,saludaran. Chaymi chay warmikunaqaJesusman qimikar aduraranllapa,

. 10ChaymiJesusqa paykunataqa kaynu niran:

“Amami manchakuyllapachu.Ashwanmi rir ukniykunata willayllapaGalilea pwibluman rinanllapapaq.

llapa” nir.

Suldadukunami llullakur rimaranllapa

11Warmikuna rinankamanqa, wakinsuldadu kuytakuqkunaqa pwibluman

27 28

80

kunata parlaranllapa tukuy imapasashantaqa. 12Chaymi chaykurakunapa mantaqninkunaqariranllapa parlaq chay Israelrunakunapa ruku mantaqninkunata.Chay suldadu willaqkunataqami kusaachka qillayta quranllapa chaykurakunapa mantakuqninkunaqa kaynunir:

13“Qamkunaqa kaynu ninkillapa:‘Tuta punuyatiyllapa,shamur suwakur aparanllapa Jesuspakwirpuntaqa’ nir. 14Piru imanupi chay

nuqakuna imanupis parlashaqllapa.

llapapaqqa”.15Chaymi chay suldadukunaqa

qillayta ayparqa imanu

llapanulla rimaranllapa. Piru chaysuldadukuna chaynu rimarllullakushanmanta-pachami,man chay tukuyla Israel runakunaqachiqapta chaynu kasha kanqa nirparlanllapa.

(Mr 16.14-18; Lc 24.36-49;Jn 20.19-23)

16

kunaqa pay willashannulla riranllapaGalilea pwiblupi atun sirka kaqchayman. 17Chaymi chaypi Jesustarikarqa, kusata aduraranllapa, michka

pis. 18Jesusqami paykunaman qimikarkaynu niran:

“Dyusmi tukuyta mantanaypaq nisha,unaq syilupi chaynulla kay pachapi ima.19Chaymi qamkunapis tukuy pachata rir

. Paykunapis.

Piru paykunataqami shutichinkiTaytaypa, Wamranpa, chaynulla SantuIspiritupa shutinpina. 20

pismi intrakar kasunanllapapaq, tukuyqamkunata nishushayllapataqa. Chaqanuqaqami, qamkunapaqa pullaykillapakashaq maydiyapis,

.Chaynumi kanqa.

28

81

Shutichikuq Juan chunllaqkunapi

(Mt 3.1-12; Lc 3.1-9, 15-17;Jn 1.19-28)

1 1Kaynumi qallarin Dyuspa WamranJesucristupaq shumaq rimashanqa.

2Manaraq Jesucristo nasiyatinmikaranna Dyusninchikpa rimaqninIsaiasqa. Paymi Dyus nitin kaynu niriskribiran chay washakuqpaqqa:

qampaq rimananpaq.

Chaymi rinqa tukuyta willaqshunqunllapapi shumaqtayarpunanllapapaq.

Chaynuqami qam ritkiqa

llapa.3 Chay runami kusa jwirtita rimar

chunllaqpi nin:

chiyllapa,uchaykillapata dijar Dyusta

kasurllapana.Chaynuqami kusa dirichula nanta

San MarcosIskribin Jesucristo Shumaq Rimashanta

.Marcosqa, apustul Pabluwan Bernabiwan puriran Jesucristupa shumaq rimayninta

. Marcospaq masta intrakanarqa liyishun Hechos 12.12; 12.25; 13.4-5;13.13; 15.36-39; Colosenses 4.10; 2 Timoteo 4.11; 1 Pedro 5.13.

Kay librupimi Marcos intrachimanchik kusa achka runakuna Jesusta uyakuqrishankunapaq (1.45; 2.1-2; 2.13; 2.15; 3.7-8; 4.1; 5.21; 6.32-34; 8.1; 10.1).Chaynullami intrachimanchikpis Jesucristo kusa pudirniyjun kar, runakunapauchankunata pirdunan nir (2.1-12),(2.18-22), samana diyapi imata ruranapaq nishanpaq (2.23-28), chaynulla tukuymikuy allin mikunanpaq nishanpaq ima (7.1-23).

Chaynullami intrachimanchik Jesucristo kusa pudirniyjun kar dyablupayarpuyninkunata runakunamanta itakushanpaq (1.21-28; 5.1-20; 7.24-30; 9.14-29),achka runakunata qishayninllapamanta alliyachishanpaq (1.31; 1.32-34; 1.40-45;2.1-12; 3.1-6; 3.7-12; 5.24-34; 6.5; 6.53-56; 10.52), wanushakunatakawsachimushanpaq ima (5.35-43).

Chaynullami intrachimanchikpis Jesucristo kusa pudirniyjun kar wayrata yakutaqasillachishanpaq (4.35-41), achka runakunapaq milagruta rurar mikuytaqarashanpaq (6.34-44), yakupa ananpi purishanpaq (6.45-52), kruspi wanushanpaq(capítulo 15), chaynulla wanushanmanta kawsamushanpaq ima (capítulo 16).

82

nir”.4Chaynumi Isaías iskribishannu

Shutichikuq Juanqa, chunllaqkunapirunakunata niran: “Uchaykillapata dijar

nanllapapaq.shaykillapa” nir.

5

manta, Jerusalenmanta ima, kusa achkarunakuna riqllapa Juan kayashanmanpayta uyakuqqa. Chaynu uyakurmiuchanllapapaq kwintata qukar TaytaDyus llakipamay nitinllapa, Juanqa riyuJordanpi tukuyta shutichiran.

6

karan kamillupa millwanmanta. Nataqsinchun-shuypaqami qaramanta karan.Payqami mikuq atun shurkukunata,chumpakapa mishkinkunata ima.7

kaynu niyaqpis:“Nuqamantaqami uk kusala mas

pudirniyjun shamuyan. Paypaqqaminuqaqa mana sirbinichu llanqinpa watunta

. 8Chaqa nuqaqami

llapa kani. Piru nuqamanta chay ukshamuq-shuypaqami Dyuspa SantuIspiritunwanna shutichishunqallapa”.

Jesusmi shutikuran(Mt 3.13-17; Lc 3.21-22)

9Chay tyimpukunapimi prubinsyaGalileapa uk pwiblun NazaretmantaJesusqa lluqshir rir,Juanqa chaypi shutichiran. 10Chaynushutikur yakumanta lluqshimuyarmi

. Chaynullamirikaranpis Dyuspa Santu Ispiritun paymanuk palumitanu ishkimuqta. 11Chaymantamisyilumanta-pacha Dyus kaynu niqtauyaparan:“Qammi kusa munashay Wamrayqa kanki.

Qamwanmi kusalata aligriyani” nir.

Jesusta dyablu uchakuchinaran(Mt 4.1-11; Lc 4.1-13)

12Chaymantaqami Dyuspa SantuIspiritunqa Jesusta aparan chunllaqlugarman. 13Chaypimi Jesusqa kwarintadiyata, kusala saqra animalkunapa rurinpikaran. Chaynu Jesús payla chaypi katinmidyabluqa uchakuchiyta kamaran. PiruDyuspa angelninkunami paytaqa tukuyministishanpipis yanaparan.

Jesusmi Galileapi

(Mt 4.12-17; Lc 4.14-15)14Chaymanta Shutichikuq Juanta,

gubyirnu Herodes karsilashana katinqa,Jesusqa riran Galilea pwiblukunaman

tin, washakarna Dyuspa mantakuyninpikawsananllapapaq. 15Chaynullaminiyaqpis:

“Kananqami Tayta Dyuspa tyimpunqakumplikashana. Chaymi Dyusmantashamuq mantakuq qallarinanpaqqashipchamushana.

llapa. Chaynulla chay kusala shumaqtawillashushayllapapi kriyirna kawsayllapa”.

Jesusmi kwatrupiskadukuqkunata qayaran

(Mt 4.18-22; Lc 5.1-11)16

manyanta riyarqa, rikaran Simontauknin Andreswan chaypi kaqta.Paykunaqami piskadukuq kashanrayku

llapa. 17Chaymi Jesusqa paykunataqakaynu niran:

—paq.llapa piskaduta aypaq yupayna

tantanaykillapapaq nir.

1

83

18Chaynu nitinqami, chay runakunaqachay kutilla atun shikrankunata dijar,paywanna riranllapa.

19Piru mas naypaqman riyarqa, Jesusqaqashan rikaran Santiaguta uknin Juanwanchaypi kaqta. Paykunaqami Zebedeupawamrankuna karanllapa. Chaymipaykunaqa uk yaku karrupi atunshikrankunata kamakachiyaranllapa.20

pis. Chaymi chay kutilla,wan ishkantin Jesuswanna riranllapa, chay

wan dijarna.

Jesusmi runamanta dyablupa yarpuyninta itakuran

(Lc 4.31-37)21

. Chaymantamisamana diya katin Jesusqa chay Israelrunakunapa tantakananllapa wasiman

.22

ranllapa., manami

kuqkuna yupaychu. 23

llapa wasi ruripiqami kayaq uk runadyablupa yarpuyninwan. Chayqamikusala jwirtita kaynu nir qay :

24—¡Ay! Nazaretmanta Jesús,¿kanki? ¿Ima, chinqachimaqllapachushamushayki? ¡Nuqami riqsishuni!¡Qamqami Dyuspa Santu Wamrankanki! nir.

25Chaynu nitinmi, Jesusqa anyarandyablupa yarpuynintaqa kaynu nir:

—¡Upallalla yarquy kay runamantaqa!nir.

26Chaynu nitinqami, chay dyablupayarpuyninqa chay runataqa atakita qur,kusala jwirtita qay .

27Chayta rikarmi, tukuyla runakunakusalata manchakuranllapa. Chaymi

llapa:“¿Imataq kayqa kanqa? ¡Kusata paylla

mantakur imami ukman mushuq! ¡Chaynulla

dyablupa yarpuyninmapis imata nitinpiskasun!” nir.

28Chaymanta-pachami tukuyla Galilealugarkunapi Jesuspaqqa kusalata

rurayta puytin nir.

Jesusmi allicharanSimón Pedrupa swigranta

(Mt 8.14-15; Lc 4.38-39)29Chaymanta chay Israel runakunapa

tantakananllapa wasimanta lluqshirqa,Jesusqa Santiaguwan, Juanta apar riranSimonpa, Andrespa wasinman. 30

pimi Simonpa swigranqa kusalarupawan qishaq mantanpi usurayaran.Chaynu chaypi qishaq nir Jesustawillatinllapami, 31Jesusqa rir qimikar,chay warmisitataqa makinmanta chutarsharichimuran mantanmantaqa. Chaymichay kutilla chay rupaqa dijaranna.Chaymantami ashwan chay warmisitaqasharikur paykunata qaraqna qallariran.

Jesusmi achkaqishaqkunata allicharan(Mt 8.16-17; Lc 4.40-41)

32Rupay chinqatin limpu tutapashanakatinqa, Jesusmanqa tukuy qishaqkunata,dyablupa yarpuyninwan kaqkunata imaapamuranllapa. 33Piru chay wasipapunkunmanqami chay pwiblumantatukuyla runakuna limpu untaranllapaJesusta rikakunanllapapaq. 34Jesusqamitukuy qishayninllapakunamanta kusalaachka runakunata allichar, dyablupayarpuyninkunamatapis achkata itakuran.

1

84

kunaqa,Wamran” nir. Piru Jesusqami manadijaranchu paypaq rimananllapapaqqa.

(Lc 4.42-44)35Chaymanta allaqnin achkiyayatinnaqa

amsaqla Jesusqa sharir, chay pwiblumantalluqshir riran chunllaq lugarkunamanTaytanman mañakuq. 36Chaymantaqami,Simonqa wakinninkunawan Jesustamaskaq rir, 37tarirqa niranllapa:

—Tukuymi maskashuyanllapa nir.38Jesusqa niran:—

kaq pwiblukunaman, chaypipis Dyuspa.

Chaqa chaypaqmi shamusha kani.39Chaynumi Jesusqa Galilea pwiblupa

tukuy lugarninkunapi, Israel runakunatantakananllapa wasikunapiqa Dyuspa

chaynullami dyablupa yarpuyninkunataitakur ima puriran.

Jesusmi allicharan uk ismuyaq runata

(Mt 8.1-4; Lc 5.12-16)40Chaymantaqami uk runa ismuyaq

kwirpuyjun Jesusman qimikar,naypanpi qunqurikur kaynu niran:

—¡Taytituy! llakipamayarqaallichamay-ari kay qishayniymantaqa nir.

41Jesusqami llakipar makinwan kamarniran:

—Munanimi alliyanaykita. Kananllaalliyay, nir.

42Chaynu nitinlami, chay ismuyaqkwirpuyjun runaqa, alliyarannaqishayninmantaqa. 43-44ChaymantamiJesusqa chay runataqa kaynu niran:

—¡Allita uyamay!pis willankichu. Ashwanmi rir qimikaykuraman. Chaymi apanki ufrinditaykitaMoisés mantakushannulla. Chayna

mantaqa alliyashaykina nir.45Piru chay runaqami chaymanta

lluqshirqa tukuylata parlaran Jesús,paypaq rurashantaqa.Chaymanta-pachami Jesusqa mananapwiblukunamanqa yaqqa yaykuqnachu.Ashwanmi chay maypirunakuna kaq chaylapina kidaq. Piruchaynumapis tukuy lugarmantamirunakunaqa riqllapa payta rikaqqa.

Jesusmi mana kuyuyta puytiq runata allicharan

(Mt 9.1-8; Lc 5.17-26)

2 1Chaymanta, ayka diyamantamiJesusqa Capernaúm pwibluman

tikrakar riran.llapa chay wasiman, .2

man chaynulla waqta punkumanmapiskusalata untaranllapa. Chaymi manana

chu. Chaynumapis Jesusqa Dyuspa.

3Chaykamanmi kwatru runakuna,mana kuyuyta puytiq kwirpuyjun uk

. 4PiruJesús kayashanmanqa mana imanupis

achka runakuna kashanrayku. Chaymiiqaranllapa wasipa ananman.Chaymantaqa chay wasipa qatananta

, chaylata chay qishaqtaqa uk

ranllapa. 5Chaymanta Jesusqa nuqapi, chay

qishaqtaqa kaynu niran:—Wamrituy,

mantami pirdunashushana kani nir.6Chaypimi, Moisés mantakushankunata

tayaranllapa.llapa: 7Kayqami yanqa runala. ¿taq waknuqa ninqa?

1 2

85

chiknulla tukunayan. Manami allinchuchaynuqa. Chaqa Dyuslari uchakunamantapirdunakuytaqa puytin nir.

8Piru Jesusqami kwintata qukaranimatami yarpuyanllapa nirmapis.Chaymi paykunataqa kaynu nir tapuran:

—¿Imapaqtaq qamkunaqa chaynutayarpunkillapa? 9¿llapamantaqa ima ninaypaqtaq mas

kunamantami pirdunashuni’ ninaypaq,manaqachu ‘Sharir paraykita apar riy’ninaypaq? 10

killapa Dyusmanta Shamuq Runaqami kay

kunamanta pirdunakuytaqa nir.Chaynu nirnaqami chay mana kuyuyta

puytiq kwirpuyjun runataqa niran:11—Qamtami nishuni: Sharir

paraykita apar, riy wasikiman nir.12Chaynu nitinqami, chay qishaq karan

chay runaqa das sharir, paranta charikurlluqshimuran tukuyla rikayatin. Chaytarikarmi tukuy chaypi kaqkunaqa kusalatadispantakaranllapa. Chaymi ashwan Dyusta

:“¡Manami kaypiqa uk kutilamapis

waknutaqa rikashanchikllapachu!” nir.

Jesusmi Levita qayaran(Mt 9.9-13; Lc 5.27-32)

13Chaymantami Jesusqa qashan riran.

pismi kusa achka runakuna tantakatin. 14Chaymanta

riyarqami Alfeupa wamran Levita rikaran.Payqami chay Roma pwiblupaqimpwistuta kubrakunanpi tayaran. ChaymiJesusqa niran:

—Shamuy nuqawan rishun nir.Chaynu nitinqami Leviqa sharir

paywanna riran.15Chaymantami Jesusqa Levipa wasinpi

mikuyaranna. Chaymi chay kutillaRomapaq impwistuta kubrakuqkuna, kusa

uchayjun runakuna Jesuswan chaynulla

tayaranllapa. Chaqa kusalatari Jesuswanpulla puriyta munaqllapa. 16Chaynu Jesústukuywan mikuqta rikarmi chay fariseorunakuna chaynulla Moisés mantakushanta

, Jesuspa:

—¿chay impwistuta kubrakuqkunawanchaynulla uchasapakunawan pullaqamikun? nir.

17Chaynu nitinllapa uyaparmi Jesusqaniran:

—Allilan kar mana qishaq kaqkunaqamimana ministinchu rimidyakuqtaqa. Chaymiashwan chay qishaq kaqkunala ministinrimidyakuqtaqa. Chaqa nuqaqami mana,chay allinla kani niqkunapaqchu shamushakani. Ashwanmi shamusha kani chay

nanllapapaq.

Ayunupaqmi tapuranllapa(Mt 9.14-17; Lc 5.33-39)

18Uk diyapimi Shutichikuq Juanpa, chaynulla wakin

fariseukunaqa ayunayaranllapa.Chaymantami wakin runakuna rir,Jesustaqa kaynu nir tapuranllapa:

—kuna, chaynulla fariseukunapa

.-shuypaqa,

¿imapaqtaq mana ayunanllapaqa? nir.19Jesusqa paykunataqa niran:—Uk runa kasaraq,

chu chay pullan kaqkunaqa ¿ayunaytapuytinman? Manami ayunaytaqapuytinmanchu. 20Piru chay kasarasha

. Chaynuritinna-shuypaqa ayunanqallapana.

21“Nishaykillapapis: Manami mayqanpis

. Chaqa chay

2

86

a 2.22, mana chayllachu nir.

yanqa. Chaynu chapukarmi, makwa. Chaynuqami ashwan

masna llikikayanqa. 22Chaynulla, chayubapa yakun mushuq binutaqa manamiitanchikchu makwa qara kapachumanqa.Chaqa chay ubapa yakun binuqamibyijuyar makwa qarataqa llikinman.Chaynuqami ashwan ubapa yakun binuchaynulla chay qara kapachupis yanqallanatukukanman. Chayraykumi, ubapa mushuq

manna itaypaq”.a

Samana diyapimiispigakunata pitiranllapa

(Mt 12.1-8; Lc 6.1-5)23Uk samana diyapi Jesusqa trigu

ninkunawan.qami trigupa ispiganta pitikuqnuriyaranllapa. 24

kunaqa Jesusta kaynu niran:—¡Ay! ¿

kanan samana diyapi mana ruraypaqkaqtaqa rurayan? nir. 25Chaynunitinllapami Jesusqa niran:

—¿Manachu qamkunaqa liyishaykillapa,gubyirnu David uk kuti wakinninkunawan

taqa? 26Chaqa chay tyimpukunapimikurakunapa mantaqninqa Abiatar karan.Piru Davidmi wakinninkunawan Dyustaadurananllapa tuldu wasiman yaykur,Dyuspa kaq turtillakunata mikuranllapa.

, chayturtillakunataqami,llapapaqqa kaq.

27Jesusqami niranpis:—Dyusqami samana diyataqa ruraran

runakuna mana qischakananpaqchu.Ashwanmi ruraran chay diyapimapis

aligriyananllapapaq. 28Chaymi DyusmantaShamuq Runa kar, chay samana diyapiqa

chu niyta puytini.

Jesusmi uk runata samanadiyapi allicharan

(Mt 12.9-14; Lc 6.6-11)

3 1Chaymantami uk samana diyapiJesusqa chay Israel runakuna

tantakananllapa wasiman qashanyaykuran. Chaypimi uk runa wiqrumakiyjun karan. 2Piru chaypiqamiriparakuqkuna, mana shaykuq kusalataJesustaqa chapar, ninakuyaranllapa:“¿yanqa wak runataqa?qami, chaylapaqna uchachashunllapa”nir. 3Piru Jesusqami chay wiqrumakiyjun runataqa niran:

—Sharir, .4Chaymantami chay runakunataqa

kaynu nir tapuran:—Samana diyapiqa, ¿allin kaqtachu

ruranchik manaqachu mana allin kaqta?Chaynulla ¿allinchu kanqa allicharwashakunapaq manaqachu dijashawanunanpaq?

Chaynu nir tapukutinmi, chayrunakunaqa mana imatapis rimarchuuyaralla kidaranllapa. 5Piru Jesusqamichay runakuna pay nishanta manaintrakanayashanllaparayku kusatapiñakur, llakir ima chay qishaqrunataqa kaynu niran:

—Chutarachiy makikita nir.Chaynu nitin, chutarachitinqami

makinqa allinna kidaran. 6Piru chaynururatinmapis, chay fariseo runakunaqawaqtaman lluqshimurqa, Herodespawakinninkunawan parlaranllapaJesustaqa wanuchinanllapapaq.

2 3

87

b 3.17 Kunyapa Wamran nirqami intrachimanchik kusala jwirtita rimaq, das piñakuqrunakuna kashanllaparayku nir.

Jesusta kamarla alliyayta munaranllapa

7

Galileapa pwiblunkunamanta kusalaachka runakuna ikinta riranllapa. 8Piruchaypi Jesús kusa shumaq manaruraypaq imakunata rurayan nir

,Jerusalenmanta, Idumeamanta,Tirumanta, Sidón pwiblukunamantaima kusala achka runakuna Jesúskayashanman shamuranllapa.

manta ima shamuranllapa Jesustarikayta munar, .9-10Chaynumiri kusata untamuranllapa.Chaypimi Jesusqa achka qishaqkunataallicharan. Chaymi tukuy chayqishaqkuna alliyananllaparaykuqakumsanakuypa, saruwakmanta kaymanta untaranllapaJesusta kamarla alliyananllapapaq.

listatinllapa, chaymanna iqatin amana.

11

ninwan kaq runakunapis Jesustarikarqa, paypa naypanpi qunqurir,qay :

“¡Qamqami Dyuspa Wamran kanki!” nir.12Piru Jesusqami anyaran chay

dyablupa yarpuyninkunataqa, amanachaynu paypaq rimananllapapaq.

Jesusmi dusi

(Mt 10.1-4; Lc 6.12-16)13Chaymantami Jesusqa uk sirkaman

iqar, kusa allinta yarpuchishan

runakunata qayaran. Chaynu qayatintantakatinllapanaqa, 14paykunamantadusi runakunata akraran paywannapurinanllapapaq. Chaynulla rir

.15Chaynullami paykunataqa Jesusqapudirninta quran qishaqkunataallichananpaq,

paq ima.16

kunaqa karan:Ukqami Simón karan. Payllatami

shutichiranpis Pedro nir.17Chaymantaqami karan Zebedeupaishkay wamrankuna

Santiago,Juan ima.

ran “Boanerges”.piqa “Kunyapa Wamrankuna”b nirintrachimanchik.

18Wakinkunaqami karan:Andrés,Felipe,Bartolomé,Mateo,Tomás.

Chaynullami karanpis Alfeupa wamranSantiago,Tadeo ima.Ukqami karan Simón. Payqami

Cananeo partidumanta karan.19 Uk-shuypaqa karan Judas Iscariote.

paqqa.

Jesustami uchacharanllapa dyablupa pudirninwan nir

(Mt 12.22-32; Lc 11.14-23; 12.10)20

ninkunawan yaykuran uk wasiman. Piru

3

88

c 3.27 Chaynu nirqami intrachimanchik, Jesusqa dyablupa yarpuyninta runakunamantaitakunanpaqqa Santu Ispirituwan wataq yupay rurar itakun nir.

chaymanpismi kusa achka runakunauntaranllapa. Chaymi Jesús, chaynulla

matapis puytiqllapachu. 21Chaynu,

Jesuspa ayllunkunaqa riranllapawasinman apananllapapaq. Chaqawakinkunaqami “Jesusqa yaruyasha”niyaqllapa. 22Chaynulla Moisés

pis kaynu niyaqllapa: “Chay dyablupamantaqnin Beelzebú shutiqmi, wak

manta dyablupa yarpuyninkunataitakunanpaqqa” nir.

23Chaynu niqta uyaparmi Jesusqapaykunata qayamuran. Chaymantamiuk kumparasyunta rurar kaynu niran:

“¿Imanuna dyabluqa uk dyablu masintaitakuyta puytinqa? 24Chaynullami mayqan

mana maydiyapis pulla kaytaqa puytinchu.25Chaynulla uk ayllupis paykunapura

, mana shumaqtakawsaytaqa puytinllapachu. 26Chaynullamidyablupis, uk dyablu masinta itakurqaukninta itakushanrayku manami allinchu.

nachu. Ashwanmi chaynu ruranakurqalimpu tukukayanqallapana.

27“Chaqa allita yarpuyllapa: Ukkusala pulsuyjun runapa wasinmanmayqanpis suwakuq yaykunarqami,

raq ministiyan. Chaynu wataraqmisuwaytaqa puytiyan, manaqa mana”.c

28-30Chaymantami Jesusqa chayrunakuna wakqami dyablupa pudirninwannishanllaparayku, kaynu niran:

“Chiqaptami nishaykillapa: Runatukuy uchakushanta chaynulla mana

allinta rimashantami Dyusqapirdunanqa. Piru Santu Ispiritupaqmana allinta rimashanllapata-shuypaqamana maydiyapis pirdunanqachu”.

Jesuspa mamanwan ukninkuna(Mt 12.46-50; Lc 8.19-21)

31

wan, . Piru

Jesusta qayamunanllapapaq. 32ChaymiJesuspa ridurninpi taqkunaqa kaynuniranllapa:

—Mamaykiwan, uknikikunami chaywaqtapi. Qamtami maskashuyanllapanir.

33Jesusqa niran:—¿Mayqantaq mamayqa? ¿

taq ukniykunaqa?34Chaymi chay ridurninpi taqkunata

chapar niranpis:—Kaykunami mamaywan,

ukniykunaqa. 35Chaqa mayqanpis Dyusmunashanta ruraqkunalami ullqu kaq,warmi kaq ukniykunaqa, chaynullamamaymapis nir.

Jesusmi kumparasyuntaruran uk tarpukuqwan

(Mt 13.1-9; Lc 8.4-8)

4 1Chaymantami Jesusqa chay kusala

. Piru kusa achkarunakuna tantakayatinmi, Jesusqa chay

taran. Nataq runakunaqami chay.

2Chaymi kumparasyunkunawan kusa.

Chaymi kaynu niyaran paykunataqa:3“Allita uyakuyllapa. Uk runami

.

3 4

89

4Chaymanta shikwakutinqa wakinsimillaqa nanman rataran. Chaymi pariqkurukuna shamur mikuran chaysimillataqa.

5“Nataq wakin similla-shuypaqarumipa ananpi yaqqa mana allpakaqman rataran. Piru chay simillaqamidaskaqla winaq qallariran, mana rurimaypi pampakashanrayku.6Chaymantami, rupay iqamutinqa mana

, daskaqlañutukur chakiran.

7“Nataq wakin simillakunaqami kasharurikunaman rataran. Chaymantami

, manapuqurannachu.

8“Piru wakin similla-shuypaqamirataran kusa shumaq pachaman.Chaymi kusa shumaqta winatin, kusalashumaqta kusichakuranllapa. Chaqa,wakin ispigaqami trinta murisituyjunkaran. Nataq wakin ispigaqa sisintamurisituyjun. Wakin-shuypaqa, syinmurisituyjun ima karan”.

9Chaynu nishana karmi Jesusqaniranpis: “Rinriyjun kaqkunaqa uyakurintrakayllapa” nir.

¿Imapaqmi Jesusqa kumparasyunkunawanqa

?(Mt 13.10-17; Lc 8.9-10)

10Chaymanta achka runakunaritinnaqa Jesusqa paylana kidaran. Piruchaypiqami karanraq Jesuspa pullanpuriqkuna chaynulla chay dusi

. Chaymi

llapa:—Chay kumparasyunqa, ¿imatataq

intrachimanchikqa? nir.11Jesusqa niran:“Qamkunatami Dyusqa imanumi

llapa, unay michka mana intrakasha

katinllapamapis. Piru tukuy manakriyishanrayku waqtapi yupaykaqkunata-kunalawan willan, 12

mapis mana rikananllapapaqchu.Chaynulla michka uyakurmapis manaintrakananllapapaqchu. Chaynu tukurDyuspi mana qashan kriyirqami,

kanqallapanachu”.

Jesusmi tarpukuqpaq

(Mt 13.18-23; Lc 8.11-15)13Jesusqami chay tapuqkunataqa

niran:“¿

shaykillapa chay kumparasyuntaqa?Chaynu kay kumparasyunta manaintrakarqa, ¿yunkunata ruratiymaqa intrakankillapa?

14“Allita uyakuyllapa: Uk tarpukuqnirqami intrachimanchik Dyusparimayninta parlakuqpaq. 15Wakinsimillakuna nanman ratasha nirqamiintrachimanchik Dyus nishanta uyaparmana intrakaqpaq. Chaymi dyablushamurqa,shantaqa limpu qunqachin.

16“Nataq chay similla rumikunaparurinman ishkiran chaykunaqami,manchik chay runakuna Dyus rimashantakusa aligrila uyakuqpaq. 17Piru mana allita

, mana shachinakuytaqapuytinchu.rayku imallapiqa qischakar, manaqaimanachinanllapapaq ikinllapapi puritinqachay uyakushanta dijarna qunqanllapa.

18-19“Nataq chay simillakuna kashaparurinman ratashakunaqa, intrachimanchikDyus nishanta uyapaqkunapaq. Piru kaypachapi imanupis kusa imayjun kanartukuy imata munar, imakunapi yarpupakurimaqa, Dyusmanta ashunllapa.kumi, chay munashankuna,

4

90

d 4.29 Jesucristupi kriyiqkunaqa chaynu achkayanqallapa Dyusninchik pallaqshamunankaman. e 4.32 Chaynumi Dyusta uyaqkunaqa achkayanqallapa chay mustasaqirunu.

shankuna ima,yupay Dyuspa rimaynintaqa qunqachir,manana dijanchu puqunanpaqqa.

20“Piru wakinkunaqami Dyus nishantaallita uyakur kasur kusa shumaqtanakawsanllapa. Chaymi paykunaqa imanutaqsimillamaqa kusa shumaq pachapi tarpukarkusala achkata puqun chay yupay. Chaymipaykunamanta wakinqa imanutaq ukispigamaqa trinta murisituyjun karan,wakin-shuypaqa sisinta murisituyjun,wakinqami syin murisituyjun karan kadaispiga chay yupay”.

Jesusmi kumparasyuntaruraran uk lamparawan

(Lc 8.16-18)21Chaynullami Jesusqa paykunataqa

niran:“Uk lamparata achkirachikunanpaq

apamurqachu ¿kajunpa rurinman

chik? ¡Manami! Ashwanmi unaqlapi.

22Chaynullami kanan qamkunatawillashutiyllapa wakinkunapaq pakapllayupay kaqkunaqa, maydiyaqa uk

manna rikaritin allita intrakanqallapa.23“Chayraykumi, rinriyjun kaqkuna

uyakur intrakayllapa”.24Jesusqami niranpis:“Allita uyakur kasumayllapa. Chaqa

qami, chay yanapashaykinullana Dyusqaqamkunatapis mastana yanapashunqallapa.25

qami masta qushaq. Piru chay mayqanpismana intrakanaqta-shuypaqami pitilataintrakashanmatapis limpula qunqachishaq”nir.

Jesusmi kumparasyunta ruran winaq simillawan

26Jesusqami niranpis:“Dyuspa mantakuyninqami imanutaq

dijan chay yupay. 27Chaqa chaytarpukuqqami rirqa punun, rikima. Piru payqami mana kwintataqukatinchu nasimur winan chaysimillaqa unaq katin, tuta katinmapis.28Chaqa pachaqami paylla winachitin,puntataqa yurakunraq. Chaymantamiispigakur puqurna untachikun.29Chaynu puqur qarwatinmi, amunqakusichakun. Chaynu yupaymi Dyuspamantakuyninqa”.d

Mustasa qirupa simillanwan kumparasyunta ruraran

(Mt 13.31-32; Lc 13.18-19)30Jesusqami niranpis:“¿

man Dyuspa mantakuynintaqa?31Dyuspa mantakuyninqami uk mustasaqirupa simillanta pachapi tarpunllapachay yupay. Chay simillaqami kusalallampitu tukuy qirupa simillanmantaqa.32Piru tarputinllapa atunta winarmi,kusala achka rikrayjunpaqna tikrakan,

mantaqa. Chaymi ashwan pariqkuritukunamapis chay rikrankunapinallantukur tanllapa ima”.e

kumparasyunkunalawan(Mt 13.34-35)

33Jesusqami runakunataqa kusala

4

91

f 5.1 Wakin iskribikashakunami “Gerasa” nin.

ran imanu intrakananllapapaq nir.34

.-shuypaqa

chaymantana paykunalata intrachiq imaniyanmi chay kumparasyunqa nirmapis.

Jesusmi wayrawan yaku maqchikayatin qasillachiran

(Mt 8.23-27; Lc 8.22-25)35Chay diyallapi limpu amsayatinnaqa

:

manyanman” nir.36Chaymi paykunaqa, runakunata

dijar, chay yaku karrullapi Jesusta aparriranllapa. Wakin yaku karrukunapispullan riranllapa. 37Chaynuriyatinllapami kusala jwirti wayrashamushanrayku yakuqa kusatawakman kayman maqchikaq qallariran.

yaranna. 38Piru chaykamanqamiJesusqa ikikaqlawpi uk almadapiumanta sintikuchisha punuyaran.

rik :—¡Taytituy! ¿Manachu kwintata

llapana nirqa?39Chaymantami Jesusqa sharir,

wayrawan yakutaqa kaynu niran:—¡Uyarar, qasillay! nir.Chaynu nitinqami wayrawan yakuqa

limpu limpu qasillaran. 40

niran:—¿

llapa? ¿Qamkunaqachu manaraqallitaqa kriyimankillapa? nir.

41

kushanllaparayku dispantakashallakaynu nir tapunakuyaqllapa: “¿Kayqa,

imanu runa katintaq wayrawanyakumapis kasunqa?” nir.

Gadaramanta dyablupa yarpuyninwan runa

(Mt 8.28-34; Lc 8.26-39)

5 1

manyan Gadaraf shutiq lugarman. 2Chaymanta Jesús yaku

karrumanta ishkitinqa, dyablupayarpuyninwan kaq uk runa qimikaran.3Chay runaqami pantyunkunapi taq.Chaynulla kusala jwirsayjun ima kaq.Chaymi michka kadinakunawanwatarmapis mana qasillachiytaqapuytiqllapachu. 4

llapapaq nirmi kutir kutir makinkunata,

wataqllapa.wan watatinllapamapis manamisirbichiqchu. Ashwanmi imanupispidasu pidasu pitiq. Chaymi mayqanpismana imanupis binsiyta puytiqllapachu.5Chay runaqami unaqpis, tutapis,sirkakunapi, pantyunkunapi kusalataqay , rumikunawan paylla takakarima puriq. 6Piru Jesustarikar-shuypaqami kusalata kallpar rirnaypalanpi qunquriran. 7-8ChaymiJesusqa chapar niran:

—Qam, dyablu mana sirbiq, lluqshiykay runamanta nir.

Chaynu niyatinmi dyabluqa qaykur kaynu niran:

—¡Unaq syilumanta Dyuspa WamranJesús,chu! ¡Tayta Dyuspa shutinpimirugashayki ama qischamanaykipaqchu!nir.

9Chaynu qaytapuran:

—¿Imataq shutinki? nir.Chay runaqa niran:

4 5

92

g 5.9 Legión nirqami intrachimanchik kusala achka suldadukuna nir.

—Nuqaqami shutini ‘Legión’.g Chaqakusa achkami kanillapa nir.

10Chaymantami chay dyablupayarpuyninqa Jesustaqa kusalata rugaran

chu. 11Piru chay kayashanllapamantayatanllapa sirkakunapimi kusa achkakuchikuna shitqakuyaran. 12Chaymichay dyablupa yarpuyninkunaqa,Jesustaqa kaynu nir rugaranllapa:

—Dijamayllapa chay achka kuchikunakan chayman yaykunayllapapaq nir.

13Chaynu nitinmi Jesusqa niran:—Riyllapa nir.

manna yaykuranllapa. Chaymikuchikunaqa chay kutilla kusalatakallpar,

.qami dus mil (2,000) yupay karan.

14

kunaqami alsakar riranllapa. Chaynu

chaynulla pwiblupi kaqkunata imawillaranllapa. Chaymi tukuyla runakunalluqshir riranllapa rikaq. 15Chaymanta

, chaykusala achka dyablupa yarpuyninwankasha runataqa,pina mudakusha taqta ima. Chaqadyablupa yarpuyninqa lluqshishanakaran paymantaqa. Chaymi runakunaqakusalata manchakuranllapa. 16Nataqchay runakuna imanu chay dyablupayarpuyninwan kaq runa alliyashanta,chaynulla imanu chay kuchikunawan

llapa. 17Chaymantami tukuyla runakunakusalata Jesustaqa rugaranllapa, chaylugarninllapamantaqa rinanpaqna.

18Chaymi Jesús yaku karrupirinanpaqna katinqa chay dyablupa

yarpuyninmanta alliyasha runaqaJesustaqa rugayaran paywan rinanpaqnir. 19Piru Jesusqami mana munarchuniran:

—Ashwanmi riyna wasikiman.Chaymi aylluykikunata ima parlankiimanumi Dyusqa kusalata llakipashurallichashusha nir.

20Chaymi chay runaqa rir tukuylachay Decapolispa pwiblunkunamanparlakuran, imatami Jesusqa paywanrurasha nir. Chayta uyaparqa tukuylakusata dispantakaranllapa.

Jesusmi allicharan uk warmita,Jairupa wamranta ima(Mt 9.18-26; Lc 8.40-56)

21Chaymantami Jesusqa chay

qashan tikrakamuranna.

ranllapa. Chaymi Jesusqa paykunawan

kidaran. 22Chaykamanqami Israelrunakunapa tantakananllapa wasipi uk

.Payqami Jesusta rikarqa, rir naypanpiqunqurikur kaynu nir kusalata rugaran:

23—Taytituy, wamraymi wanuyanna.Imaraq rir makisituykikunata ananman

, alliyarna kawsananpaqnir.

24Chaymi Jesusqa riran paywan. Pirukusala achka runakunami pullanqariran.payqa.

25Piru chay runakunapa rurintamiriyaran uk warmisita. Chay warmimidusi añupaqna yawarnin shamutinqishaq karan. 26

kunapi,kunalamatapis. Piru manami mayqanpisallicharanchu. Ashwanmi masna

5

93

binsikayaran. 27-28Chaymanta Jesuspaqrimaqta uyaparqa yarpuran: “Jesuspa

.Chaymi payqa runakunapa rurinlata rir,

.29Chaynu kamatinlami, chay kutillayawarnin shamuqqa qasillaranna.Chayna kwirpuntaqa alliyaqtanasyintiran. 30Piru Jesusqami kwintataqukaran pudirnin yarqusha nir. Chaymiikiman tikrakar runakunata kaynu nirtapuran:

—¿ ? nir.31 :—¿Manachu rikanki kusala achka

?Piru chaynumapis tapukuyanki: ‘¿Pitaqkamamasha?’ nir.

32Piru Jesusqami kusalata chapayarantukuy ridurninpi kaqkunata, mayqantaq

paq. 33Chaymantami chay warmiqa.

yaqnulla rir Jesuspa naypalanpiqunqurikur, imanu kashantapiskaranlata willaran. 34Jesusqa niran:

—Mamitay, kriyishaykiraykumialliyashaykina. Chayraykumi aligrilanarikuy. Chaqa tukuy qishaynikimantamialliyashaykina.

35Chaynu nir Jesús rimayatinllami,chay tantakananllapa wasipi mantakuq

kaynu niranllapa:—Wamraykiqami wanushana. Amana

kuqtaqa nir.36Piru Jesusqami chay nishanllapata

mana kasurchu, Jairutaqa niran:—Ama manchakuychu. Nuqalapi

kriyiy nir.37Chaynu nirqa,

taqa Jesusqa manana munaranchupullan rinantaqa. Chaymi Jairuta,

Pedruta, Santiaguta uknin Juanlawanima aparan. 38Jairupa wasinman

, uyaparan kusata llakirwaqaqllapata ima. 39Chaymi Jesusqawasi ruriman yaykurqa niran:

—¿Imapaqtaq kusata waqar imaqalaqyayankillapa? Wamraqami manawanushachu. Punuyanlami nir.

40

llapa. Piru payqa tukuy ruripikaqkunata waqtaman urquran. Chaynawamrapa taytanta, mamanta apar, chaykimsa pullan riqkunalawan yaykuranruriman,manqa. 41Chaymanta makinmantaaypar wamrataqa niran:

—Talita cumi.(Rimayninchikpiqa munan niyta:

“Mamitay, qamtami nishuni:¡Sharimuy!” nir).

42Chaynu nitinlami, chay dusiañuyjun wamraqa sharir puriqqallariran. Chayta rikarmi tukuyrunakuna kusalata dispantakaranllapa.43Piru Jesusqami paykunataqa niran:

—Amami mayqantapis tukuykaykunapaqqa parlankillapachu nir.

qarananllapapaqna.

Jesusmi Nazaret pwiblupi(Mt 13.53-58; Lc 4.16-30)

6 1Chaymantaqa chay Jairupapwiblunmanta lluqshir Jesusqa

ran Nazaret pwiblullamanna. 2Chaymi

.

runakuna uyapar kusa dispantakashallakaynu nir tapunakuyaqllapa:

“¿? ¿

ninqa maymantataq kanqaqa?lla ¿imanutaq milagrukunata kusalata

5 6

94

ruranqa? 3¿Manachu kayqa Mariapa,? Chaynulla

¿manachu Santiagupa, Josipa, Judaspa,Simonpa uknin kay runaqa? ¿Manachupaypa warmi ukninkunamapis kaypinuqanchikkunawan tanllapa?”

Chaynu nir imami,llapachu. 4Chaymi Jesusqa niran:

—Tukuy uklaw pachapimi kusashumaqta rikanllapa uk runa Dyuspaqrimaqtaqa. Piru chay pwiblunllamantakaqkuna, ayllunkuna chaynulla

chu nir.5Chaymi payqa chay Nazaret

pwiblunllapiqa mana ima milagrutapisruraranchu. Ashwanmi wakinqishaqkunapa ananman makinkunata

. 6Piru Jesusqamikusalata yarpupakuran, chay runakunapaypi mana kriyinashanrayku.

(Mt 10.5-15; Lc 9.1-6)

.7

taqa qayamur pudirninta quran,

llapapaq. Chaynami ishkay ishkay.

8 :“Nanpaqqami ama imatapis aparchu,

bastunnikillapata charikurla rinkillapa.Chaynulla amami alburjata, jyamrita,qillayta imamapis apankillapachu.9Chaynullami llanqikillapata llanqikur,

mudanantinqa aparchu rinkillapa.10Chaynullami, uk kusa allin runapa

, chaywasilapina kidankillapa chay imadiya . 11Piru maylugarlawpi mana samachishurllapa

uyakushunatinllapaqa, chaymantaqa

rinkillapa.killapa:llapanachu. Ashwanmi qamkunapinakanqa’ nir. [Chiqaptami nishaykillapa:

pwibluqa kusala manchaypaqtanakastigakasha kanqa chay Sodomawan,Gomorra pwiblu kastigakashanmantaqanir.]”

12

:Uchaykillapata dijarna Dyusmantikrakayllapa nir. 13Chaynulla dyablupayarpuyninmatapis kusala achkataitakuranllapa. Qishaqkunatapismiallicharanllapa asaytiwan salar ima.

Shutichikuq Juantami wanuchiranllapana(Mt 14.1-12; Lc 9.7-9)

14Gubyirnu Herodesmi Jesuspaqkusalata rimaqllapata uyaparan. Chaqachaynu rimatinllapami tukuy intirupi

. Chaymi Herodesqakaynu niran: “Chay Jesusqami,Shutichikuq Juanlla kanqa. Chaqawanushanmanta kawsamushanraykumimilagrukunamatapis ruraytapuytiyanqa” nir.

15Nataq ukkunaqa Jesuspaqqaniqllapa: “Dyuspa rimaqnin Eliasmi” nir.Wakinkuna-shuypaqa niqllapa: “Dyuspauk rimaqninmi kanqa, imanutaq unayrimaqkuna kaq chaynulla” nir.16Chaynu nitinllapa uyaparmiHerodesqa, kaynu niran: “ChayqamiShutichikuq Juan. Nuqami umantapitichikutiy wanuran. Piru kananqamikawsamusha” nir.

17-18

tinmi, Herodesqa uknin Felipipawarmin Herodias shutiqta warmikur

6

95

mana allintachu tukusha karan.Chaypaqmi Shutichikuq JuanqaHerodestaqa kaynu nisha kayaq: “Chayukniki Felipipa warmin Herodiastawarmikita yupay purichiyashaykiqamimana allinchu” nir.

Chayta nishanraykushi, Herodesqa

paq. 19-20Chaynullashi chay Herodiaswarmipis Shutichikuq Juan, runanta

, kusalatawanuchiyta munarmapis manapuytiranchu. Chaqa Herodesqashiwarmintaqa mana dijaranchu chaytarurananpaqqa.Juanqami imatapis karanlata ruranchaynulla mana uchayjunlamapischunir. Chayshi kusalata manchakuran.Chayraykushi Juan imata nitinpisHerodesqa kusa aligrila uyakur, mana

.21Piru uk diyapishi chay Herodiasqa

imanullapis Shutichikuq Juantaqawanuchichiran. Chay diyapishiHerodespa kumpliyañun karan. Chayshipaypa mantaqninkunawan,kunapa mantaqninkunawan, chaynullachay Galileamanta kusa runanishakunawan ima fyistata ruraranllapa.22Chaypi katinllapashi Herodiaspawarmi wamranqa tukuyla chaypikaqkunapa naypanpi lluqshir bayliran.Chayshi chay baylishanqa tukuy chaypikaqkunata chaynulla Herodestapiskusalata gustaran. Chayshi Herodesqaintinadanta niran:

—Mamitay, ima munashaykitapismañamay, nuqami qushayki nir.

23Chaymi qashan qashan jurar kaynuniran:

—Ima munashaykitapis mañamay,nuqami qushayki, michka tukuy nuqamantakushaymanta lamtar partinkaqmanmatapis nir.

24Chaynu nitinshi, chay wamraqalluqshir rir, maman Herodiasta tapuran:

—¿Imatataq mañayman? nir.Mamanqa niran:—Shutichikuq Juanpa umanta mañay

nir.25Chayshi wamraqa kallpaylla

ruriman yaykur, Herodestaqa kaynuniran:

—Kananllami Shutichikuq Juanpaumanta uk platupi qumanaykita munaninir.

26

taqa kusalata llakichiran. Piru chaynullakiyarmapisshi, chaypi kaqkunapa

ran chaynu rurananllapapaq. 27Chayshi

Juanpa umanta apamunanpaq. 28

shi chay suldaduqa karsilman rir,Juanpa umanta pitir uk platupi apamur,chay warmi wamratana quran. Nataqchay wamraqashi mamantana ashwanquran.

29

,karsilmantaqa kwirpunlatana aparpamparanllapa.

Jesusmi sinku milrunakunata qararan

(Mt 14.13-21; Lc 9.10-17; Jn 6.1-14)30Chaymantaqami Jesuspa dusi

, tikrakamuranna.

llapa imakunata rurashanllapata,kushanllapata ima. 31

qami Jesús kayashanmanqa kusala achkarunakuna tantakaranllapa. Chaymi chayrunakunata yanapar ima Jesusqa

chu samar mikuylamatapis. Chaymi:

—Rishunllapa chay chunllaqlugarkunaman, ratulaqa samaq nir.

6

96

32Chaymi yaku karrupi paykunalana

manna. 33Piru chaynu ritinllapami kusaachka runakuna rikar riqsiranllapa.

riyanllapa nir. Chayraykumi tukuylapwiblukunamanta runakunaqa kusalatakallpar rir, ashwan paykunamantaqa

.34Chaymanta Jesús yaku karrumanta

ishkirqa chay kusa achka runakunatarikar kusalata llakiran. Chaqapaytaqami yarpuchiran, uyshitakunamana michikuqniyjun kanman yupay.Chaymi payqa kusa achka shumaq

. 35Piru limpu

kunaqa qimikar kaynu niranllapa:—Kay lugarpiqami mana imapis

kanchu. Chaynulla kusa tardinami.36Chayraykumi runakunataqa willaychay lugarkunaman, pwiblukunaman rirmikunanllapata rantinanllapapaq nir.

37Piru Jesusqami niran paykunataqa:—Qamkuna qarayllapa nir.Chaynu nitinqa niranllapa:—¿Munayankichu kwichka achka

dusyintus dinaryu qillaywan tantatarantir qaranayllapapaq? nir.

38Jesusqa niran:—¡Rir, rikayllapa! ¿

killapaqa?Chaymanta paykuna rir rikarqa

niranllapa:—Sinku tantitawan,

lami kan nir.39Chaynami Jesusqa tukuy chay

runakunataqa wakpi kaypi muntunmuntun tananllapapaq willaran chayqiwakunapina. 40Chaymi paykunaqakada muntunpi syin, syin; chaynullasinkwinta, sinkwinta ima taranllapa.41Chaynu tashallapana katinqami,Jesusqa chay sinku tantitawan, ishkaypiskadituta aypar unaq syiluman

chapakur payji nir, Taytan Dyusmanmañakuran. Chaymantami chaytantakunata pidasu pidasu pakir

llapapaq. Chaynumi chay ishkay

llapa. 42Chaynumi tukuyla mikuranllapatiqllananllapakaman. 43Chaymantaqamichay tantapa chaynulla piskadupasubrantaqa dusi kanasta untataraqtantaranllapa. 44Piru chay mikushachaykunata yupatinllapaqamiullqukunala sinku mil (5,000)karanllapa.

Jesusmi yakupa ananta puriran(Mt 14.22-27; Jn 6.15-21)

45

kunata yaku karruman iqachiran, rir

Betsaida pwibluman paymantaqa naypaqta.Nataq payqa chaylapi kidaran tukuyladispidikur rinanllapakaman. 46Chaynudispidikur ritinllapanaqa, Jesusqa uksirkaman payla iqaran Taytanmanmañakuq. 47Limpu amsayatinnaqa yaku

. PiruJesús payla pachapi karmi, 48rikaran chay

chu. Chaqa naypanllapalawmantami kusalajwirti wayra shamuyaran.pinaqa, Jesusqa yaku ananllata riran

. Piru chaynupaykunaman riyarmapis, dirichu pasarrinaq yupay tukuran. 49-50Chaynu yakupa

rikarmi, kusalata manchakur “¡Wakqamiaya!” nir kusata qay .Chaymantami Jesusqa paykunataqa kaynuniran:

—¡chu! ¡Nuqami kani! nir.

51Chaynu nirmi, payqa chay yakukarruman iqaran. Chaymi ashwan

6

97

wayraqa limpu qasillaran. Chayta

ranllapa. 52

wan milagruta ruratin rikarmapis, manaallita paypi kriyishanllaparayku.

Jesusmi Genesaretpiqishaqkunata allicharan

(Mt 14.34-36)53

pasarqa,llapa. Chaymi ashwan chay yakumanyapina yaku karrutaqa watardijaranllapa. 54Piru chaypi taqkunaqamiyaku karrumanta ishkiqlata Jesustaqariqsiranllapa. 55Chaymi chayrikaqkunaqa rir tukuyla maylugarkunapi parlakuran Jesuspaqqa.Chayraykumi kusala achka

llapa Jesusman. 56Chaymi Jesusqa, chay may

kunataqa apar yarachiqllapa. Michkapwiblukunapi, ,nankunapi ima katinmapis,llapataqa yarachiqllapa. Chaymikusalata Jesustaqa rugaranllapa

llapapaq.manyanta tukuy kamaqkunaqa allinnakidaqllapa.

Mana allin yarpuyninchikmi uchakuchimanchik

(Mt 15.1-20)

7 1

ranllapa fariseo runakuna, Moisés

kuqkuna ima..

2Chaymi paykuna rikayatin, Jesuspa

makinta paqakurchu mikuranllapa.

Chaynuqami mana ruraranllapachuchay paqakuna kustumritaqa. Chaymikusala mana allinta yarpuchiranpaykunataqa. 3Chaqa chay fariseukuna,

rinllawan kar,rita mana rurarqa mana mikuytapuytiqllapachu. 4Chaynulla rantiq rir,tikrakamurmaqa chay paqakunakustumrita rurar, kusalata paqakurmikuqllapa.raykuqami kaykunata kusalatapaqaqllapa: Basu upyananllapata;jarrankunata, jyirru mankankunata,mantankunata ima. 5Chayraykumi chayfariseo runakuna chaynulla Moisés

kunaqa,llapa:

—¿unay rukunchikkunapa kustumrinnishannulla mana rurar, makinllapatamana paqakur mikunllapaqa? nir.

6Chaynu nitinmi Jesusqa paykunataqaniran:

—¡Dyusta yanqa kasuq tukuq kuchirunakuna! Waknupaqrimaqnin Isaiasqa, qamkunapaqrimaran. Chaqa niqmi:

Kay pwiblumanta runakunaqamishiminllapalawan kasumanllapa.

Piru yarpuyninllapapiqami manachiqaptaqa kasumanllapachu.

7

llapa yupay tukunllapamapis.

chaykunapis yanqa runakunapa.

8

shanta mana kasurchu, runakunapakustumrinlata rurar kawsankillapa.[Chaynulla basu upyanaykillapata,jarraykillapata, uk kusa achkaimakunata paqankillapa ima.]

6 7

98

9Jesusqami niranpis:

llapata ruranaykillaparaykula, Dyus

chu. 10Chaqa Moisesqami Dyus nitinkaynu nir mantakuran: ‘Taytaykitamamaykita kusa rispituwan kasuyllapa.Chay mayqanpis taytanta mamanta

kanqallapa’ nir. 11Piru qamkunaqamininkillapa, uk runaqa niyta puytintaytanta mamanta:shuyta puytinichu. Chaqa tukuy imaykaqkunatami arnisha kani Dyusta’ nir.12Chaynu nirmi ninkillapa: ‘Mayqanpischaynu niqqami manana taytanta,mamantaqa yanapayta puytinnachu’ nir.13Chaynuqami ninkillapa, Dyusmantakushanta mana kasurnachu,ashwan qamkunapa kusala achka

kawsanaykillapapaq”.14Chaymantami Jesusqa runakunata

qayamur kaynu niran:“Allita uyakumarmi, intrakayllapa.

Chaqa nishaykillapa: 15Mayqanpis imamikuyta mikushanraykuqa manamiuchakunchu. Ashwanmi mayqantapisyarpuyninllamanta kusala mana allinyarpuynin lluqshimuq uchakuchin.[16Chaymi nishunillapa: Rinriyjunkaqkunaqa uyakur intrakayllapa nir]”.

17Chaymanta Jesusqa chay achkarunakunata chaypi dijar rirnaqa, ukwasiman yaykuran. Chaymi chay

:“Allita intrachimayllapa, chay naqa

.18Chaymi paykunataqa niran:“¿

killapa? Chaqa kaynumi niray:pis ima mikuyta mikushanraykuqamanami uchakunchu nir. 19Chaqa chaymikuyqa manami yarpuyninmanchu rinmikutinqa. ,

chaymantana kwirpunqa qashanitakamun”.

paqqa nir. 20Chaynullami niranpis:“Uk runapa yarpuyninmanta kusala

mana allin yarpuynin lluqshimuqmiuchakuchin. 21

ninmantaqami mana allin yarpuykunalluqshimun. Chaymi musu kar, manaqashipash karpis pakaplla kayta yarpun.Chaynulla suwakuyta, wanuchikuytaima yarpunllapa. 22Chaynullami ukwanukwan kayta, ukpa imankunatamunapakuyta, mana allinta rurakuyta,llullachikuyta, yanqalla imantapistukchiyta, , ukpa washantarimayta,llapa. Chaynullami mana yarpuyniyjunyupay purinllapa. 23Chaymi tukuy kayriqchaq mana allin yarpuykunaqarunapa yarpuyninllamanta lluqshimun.Chaynu karmi, ashwan runataqauchakuchin”.

Mana Israelmanta warmimi Jesuspi kusalata kriyiran

(Mt 15.21-28)24Chaymantami Jesusqa riran chay

Tiro pwibluman [chaynulla Sidónpwibluman ima]. ,

wasiman yaykuran. Piru chaynu mana

.25-26Chaymi uk warmisita shamuranpayman. Paypa warmi wamranmidyablupa yarpuyninwan kaq. Chaymishamur Jesuspa naypanpi qunqurikur,kusalata rugaran wamranmanta chaydyablupa yarpuyninta itakunanpaq.

chu karan. Ashwanmi Sirofenicialugarmanta karan.

27Piru Jesusqa niran:

7

99

—Dijay wamraykunataraq puntataqaqarashaq. Chaqa manami allinchuwamranchikpa mikunanta kitarallqitukunata qaranapaqqa nir.

28Chaymi chay warmisitaqa niran:—Chiqaptami chaynu Taytituy. Piru

allqitukunamapismi,

lamatapis mikun nir.29Chaynu nitinmi Jesusqa niran:—¡Mamitay, chiqaptami ninki!

Rikuynari. Chaqa chay dyablupayarpuyninqami wamraykimantaqalluqshishana nir.

30Chaymi warmiqa wasinman rir, wamrantaqa mantanpi usuraqta

tariran.qami lluqshishana karan.

Jesusmi upa gaguta allicharan31Chaymantami Jesusqa chay Tiro

pwiblumanta lluqshir rir Sidónpwibluta, Decapolispa pwiblitunkunatapasar imana,

. 32Chayman

gagu runata. Chaymi rugaranllapa.

33Chaymantami Jesusqa chay runataqatukuy chaypi kaqkunamantaqauklawman apar, rinrinkunaman diduntaitaran. Chaynulla tuqayninwan didunta

ran. 34Chaymantami unaq syilumanchapakur, kusala jwirtita amaynintaurqur, niran: “¡Efata!” (Rimayninpiqaniyaran: “¡ !” nir).

35Chaynu nitinlami chay runapa. Qallunpis

alliyatin, rimayta puytiranna.36Chaymantami Jesusqa chaypi

kaqkunata willaran ama mayqantapis

paqqa. Piru chaynu mayqantapis manawillananpaqchu kutir kutir nitinmapis,

ashwan kusalata parlakuranllapa.37

shalla niyaqllapa: “Kusa allintamiimatapis rurayan. ¡Chaqa upakunatapisuyakuchiyan! Chaynulla mudukunatapisrimachiyan ima” nir.

Jesusmi kwatru milrunakunata qararan

(Mt 15.32-39)

8 1Chaymantami qashan uk diyapiJesusman kusa achka runakuna

tantakaran. Piru manami imapismikunanllapapaq karanchu. Chaymi

niran:2—

paqqa. Chaqa kimsa diyanari nuqawankaypi.paqpis kannachu. 3Chaymi mana qarar

, imanupiqariyar mallaqpaq imananmanllapa.Chaqa wakinkunaqami kusala largumaymanta shamushallapa.

4Chaynu nitinmi,niran:

—Piru, ¿imanunari waknu kusalaachka runakunapaqqa kay chunllaqmana mayqanpis tayashanllapalugarpiqa mikuytaqa tarishunllapa? nir.

5Jesusqa tapuran paykunataqa:—¿Aykataq kan tantitaykillapaqa?

nir.Paykunaqa niranllapa:—Syiti tantitalami kan nir.6Chaymantami payqa willaran

runakunata, pachalapimapis tananllapapaq.Chaymi, chay syiti tantitata aypar payji nir,Taytan Dyusman mañakuran.Chaymantami, tantakunata pakir quran

. Chaymipaykunana runakunataqa aypachiranllapa.7Chaynullami karanpis ayka piskaditukuna.Chaymi aypar Dyusta payji nirqa,

7 8

100

h 8.21 Jesusqa libadurapaq rimarqa manami tantapaqchu niyaran. Ashwanmi chay fariseo.

llapapaq. 8

man mikuranllapa. Ashwanmisubrankunata tantarqa, syiti kanastatanauntachiranllapa. 9Piru chay mikushachaykunaqami kwatru mil (4,000) yupaykaranllapa. Chaymantami Jesusqa tukuytadispidirna, 10

karruman iqar riranllapa uk lugarDalmanuta shutiqmanna.

Jesustami mañaranllapa qashan uk milagruta rurananpaq(Mt 16.1-4; Lc 12.54-56)

11Chaymantami fariseo runakuna

llapa. Chaymi mabir ima ninqashi nir,kaynu niranllapa: “Chiqapta Dyusmanta

uk milagruta ruray” nir.12Chaymi Jesusqa kusa jwirtita

amayninta urqur, niran: “¿Imaraykutaq kayrunakunaqa milagrukunataraq ruranaypaqmañamanqa? Chiqaptami nishaykillapa:

paqqa rurashaqchu nir”.13Chaynu nirnaqami, paykunalatana

chaypi dijar qashan yaku karruman iqar

manyanmanna.

Fariseukunapa mana allin

(Mt 16.5-12)14

mana imalatapis apashallapachu karanmikunanllapapaqqa. Piru yakukarrupina karqa kwintata qukaranllapa,uk tantitalata apayanllapa nir. 15ChaymiJesusqa niran paykunataqa:

—Allita kwintata qukar,llapa chay fariseo runakunapa,lla Herodespa libaduranllapamanta nir.

16Chaynu nitinmi, ,tanta mana kashanraykumi chaynuqanimayashunllapa ninakuranllapa.

17

shanraykumi, Jesusqa kaynu niran:—¿Imapaqtaq ninkillapa, tanta mana

kanchu? nirqa. ¿killapa? ¿llapa? ¿Ima kwichkachu yarpuynikillapaqamana intrakan? 18¿chu mana rikashaykillapa rurashayta? ¿Imarinrikillapa karmapischu mana uyaman?Chaynulla ¿mananachu yarpunkillapa chay,19sinku tantitamanta sinku mil runakunataqarashaytaqa? Chaynu qarakutiyqa, mabir¿ayka kanasta untatataq subrantaqatantaraykillapa?

Paykunaqa niran:—Dusi kanastata nir.20—Ma, chay syiti tantitamanta kwatru

mil runakunata qaratiyqa, ¿ayka kanastauntatataq subrantaqa tantaraykillapa?

Paykunaqa niran:—Syiti kanastata nir.21Piru Jesusqa paykunataqa niran:—¿Ima manaraqchu intrakankillapa?

nir.h

Jesusmi uk syiguta allicharan22

Betsaida pwibluman. Chaypiqamiapamuranllapa uk syigu runata Jesusmankamarla allichananpaq. 23Chaymi Jesusqachay syigutaqa makinmanta aysakur,pwiblumanta waqtalawman aparan.Chaymantami tuqayninwan runapanawinkunata nuyuchir, makinta ananman

, tapuran:—¿Imallataqachu rikayta puytinkina?

nir.24Chaymi chay runaqa chapakuq

qallarirna, niran:

8

101

i 8.33 Chaynuqami Jesusqa niran, Pedro dyablu munashanta rimashanrayku.

—Rikaninami runakunataqaqirukunata yupay. Piru puriqtamirikayani nir. 25Chaymi Jesusqamakinwan chay runapa nawinta qashankamatin, kusalata chapakuyarqa,allinna kidaran. Chaymi tukuy imatapisrikayta puytiranna. 26ChaymantamiJesusqa chay runataqa wasikiman riynanirqa, kaynu niranpis:

—chu. [Chaynulla kay rurashaytaqaamami mayqantapis willankichu] nir.

Pedrumi Jesustaqa Dyuspa Akrashan Cristun kanki niran

(Mt 16.13-20; Lc 9.18-21)27

kunawan Cesarea Filipo pwiblumanriranllapa. Chaynu riyarmi Jesusqa

:—¿Nuqapaqqa mayqanshi kani

ninllapataq runakunaqa? nir.28Chaynu nitinqa paykunaqa

niranllapa:—Wakinqami ninllapa, Shutichikuq Juan

nir. Nataq wakin-shuypaqa ninllapa Elíasnir. Chaynulla wakinkunaqa ninllapaDyuspa uk rimaqnin kanqa nir.

29—Qamkunapaq-shuypaqa,¿mayqantaq kani? —nir tapuran

.Chaymi Pedruqa niran:—Qamqami Dyuspa Akrashan Cristun

kanki nir.30Chaynu nitinmi, Jesusqa paykunata

willaran ama mayqantapis paypaqqaparlananllapapaqchu nir.

Mananami maychu wanunaypaq niran Jesusqa

(Mt 16.21-28; Lc 9.22-27)31

:

Dyusmanta Shamuq Runataqami chayruku kaq mantakuqkuna, kurakunapamantaqninkuna, chaynulla Moisés

llapa.llapa. Piru kimsa diyamantaqamiqashan kawsamunqa nir.

32Chaynu nirmi, kusalata willarintrachiran paykunataqa. Chaymi,Pedruqa uklawman Jesusta paylataapar, anyaqnulla willaran ama chaynurimananpaqnachu.

33Piru Jesusqami tikrakar wakin, Pedrutaqa

kaynu nir anyaran:—¡Ashuy naypaymantaqa dyablu!i

Qamqami Dyus munashantaqa manaintrakar,nula rurachimanayanki nir.

34

kunata chaynulla chaypi kaqkunataqayamur kaynu niran:

kanarqami amana bidanllapapaqqallakinqallapanachu. Ashwanmi kruspi

llapa. 35Chaqa mayqanpis paykunamunashannulla bidanta washaytakamaqkunaqami tukuy tyimpupaqnaqischakanqallapa. Piru mayqanpisnuqapi kriyishanrayku chaynulla

rayku qischakar wanuqkunaqami tukuytyimpupaqna kawsanqallapa. 36Chayminishaykillapa: Mayqanpis kay pachapikaq iman munashanta tantakur manawashakatinqa, ¿imapaqtaq sirbiyanchay tantakushanqa? 37¿Uk runachuachka imata pagrakur washakaytapuytinman? ¡Manami! 38Piru mayqanpisnuqamanta chaynulla rimayniymanta

8

102

j 9.13 Kaypiqami Eliaspa shutinwan Shutichikuq Juanpaq rimayan. Payqari Eliasnu karan.Rikay San Mateo 17.13.

ima kay mana kriyishanrayku kusalauchasapa runakunapa naypanpipinqakutinqami, Dyusmanta ShamuqRunapis Taytanpa kusa llipyallapudirninwan shamurqa, kusa allinlaangelkunapa naypanpimapispinqakunqa”.

9 1Chaynullami Jesusqa niranpis:—Chiqaptami nishaykillapa: Kaypi

kawsaqkunaqa wakinllaqa Dyus kusa

llapa manaraq wanuyarchu nir.

Jesusmi llipya intirupaq tikrakaran(Mt 17.1-13; Lc 9.28-36)

2Chaymanta saysi diyakuna pasashanakatinqa, Jesusqa kusa unaq sirkaman riran,Pedruta, Santiaguta, Juanta ima,lata apar.ninkunapa naypanpi Jesuspa qaqllanqa,kusala ukman shumaqpaq tikrakaran.3

llipya intirupaq tikrakaran. Chaqa manami

chaynu yuraqchayanqachu. 4Chaymi,

Eliaswan, Moiseswan ima parlaqta.5-6Chaynu rikarqami paykunaqa kusalatamanchakuranllapa. Chaymi Pedruqa kusamanchakushalla mana imata nishaq nir

, kaynu niran Jesustaqa:— , ¡kaypiqami

kusala allin kanchikllapa! Rurashaqllapakimsa chukllitakunata, ukta qampaq, uktaMoisespaq, ukta-shuypaqa Eliaspaq nir.

7Chaykamanqami, puktay limpupaykunata pampar pasayaran. Piru chaypuktay rurimantami Dyus kaynu niyaran:

“Kaymi kusa munashay Wamrayqa.¡Paylatami kasunkillapa!” nir.

8Chaymi chay kutilla tukuy ladunmanchapakurqa, manana mayqantapis

rikaranllapanachu. Ashwanmi Jesustapaylatana rikaranllapa.

9Chaymanta chay unaq sirkamantaishkimuyatinllapanaqa Jesusqa

:—

chu chay rikashaykillapataqa,Dyusmanta Shamuq Runa wanurkawsamunankaman nir.

10

pis parlaranllapachu, michka paykunachay “Wanur kawsamushaq” nishanpaqmana intrakasha karmapis. Chaynumana intrakashanllaparaykumi kusalatatapunakuyaqllapa.

11Chaymi Jesustaqa kaynu nirtapuranllapa:

—Chaynu katinqa, ¿imapaqtaq Moisés

kunaqa, Eliasraqshi Dyuspa AkrashanCristunmanta naypaqtaqa shamuyanqaninllapa? nir.

12Jesusqa paykunataqa niran:—Chiqaptami Elías naypaqtaqa

shamuyanqa. Chaynu shamurmi tukuy

yanqa. Chaqa, ¿imapaqtaq Dyus nitiniskribikashakunapiqa nin: ‘Dyusmanta

qischayanqallapa?’ nirqa. 13Chayminishaykillapa: Eliasqami shamushana.Chaynu shamutinmi, Dyus nitiniskribikashannulla mana kwintacharchupaykuna munashannulla ruraranllapanir.j

Jesusmi allicharan dyablupa yarpuyninwan kaq wamrata

(Mt 17.14-21; Lc 9.37-43)14Chaymanta Jesusqa chay kimsa

, chay

8 9

103

k 9.23 Wakin iskribikashakunapimi nin: “Kriyitkiqami imapis rurakanqa. Chaqa tukuykriyiqkunapaqqami imapis ruraypaq” nir.

achka runakunawan tariran.qami karan Moisés mantakushanta

ima. Chaymi paykunaqa Jesuspa

kuyashallapa karan. Chaykamanmi. 15Chaynu Jesús

runakunaqa kusa dispantakashallakallparanllapa Jesusta saludaq.16

niran:—¿Imapaqtaq paykunawan kusalata

willanakuyaraykillapa? nir.17Chaypi kaqkunamanta ukqami

niran:— , wamraytami

apamusha kani qamman. Chaqadyablupa yarpuyninmi limpu muduchardijasha. 18Chaymi maypi katinpisdyablupa yarpuyninqa wamraytaqaatakita qur usuraqtana dijan. Chaynullashiminmanta kusalata pusqutaitakuchir, kirunmatapis kusalatarichyachir ima wanushata yupaynadijan.mañakuray dyablupa yarpuynintaqaitakunanpaq.llapachu nir.

19Jesusqa niran:—¡Ay qamkuna Dyuspi mana allita

kriyiqkuna! ¿Maydiyakamantaq allitaintrachishunayllapapaq qischakashaq?¿Ima maydiyakamantaq qamkunawanshachinakushaq? Ma,llapa nir.

20Chaymi chay wamrataqa Jesusmanaparanllapa. Chaynu apatinllapaqa,chay dyablupa yarpuyninqa Jesustarikarqa, wamrata atakita qur pachamanratachir ribulkachiran, shiminmantapusquta itakuchiran ima. 21Chaymi

Jesusqa wamrapa taytantaqa kaynu nirtapuran:

—¿Ima tyimpumanta-pachataqwamraykiqa waknu qischakan? nir.

Taytanqa niran:—Takshitunmanta-pacha. 22Chaymi

wak dyablupa yarpuyninqa kutir kutirninaman,nanpaq. Chayraykumi puytiq yupaykarqa, llakipar yanapamayllapari nir.

23Chaynu nitinmi Jesusqa niran:—¿Imaraykutaq puytiq yupay karqa

yanapamayllapari nimanki? Chaqatukuy kriyiqkunapaqqami imapisruraypaqk nir.

24Chaynu nitinmi chay wamrapataytanqa kusala jwirtita kaynu nirqay :

—Nuqaqami kriyini, Taytituy.Ashwan ¡yanapamay-ari masnakriyinaypaq! nir.

25Chaymantami Jesusqa kusala achkarunakuna tantakamuqta rikarqa, chaydyablupa yarpuyninta kaynu niranyaranna:

—Muduchakuq chaynulla upachakuqdyablupa yarpuynin, nuqamimantashuni kay wamramantaqalluqshir,chu nir.

26Chaynu nitinmi, chay dyablupayarpuyninqa wamrataqa qashan atakitaqur, pachaman ratachir wanushatayupay dijar lluqshiranna. Chaymirikaqkunaqa niyaranllapa: “Ashwanmiwamraqa wanunna” nir. 27PiruJesusqami wamrataqa makinmantachutar sharichimuran. Chaymi ashwanwamraqa sharanna.

28Chaymantami Jesusqa uk wasimanyaykuran.kunaqa paylata kaynu nir tapuranllapa:

9

104

—¿Imaraykutaq chay dyablupayarpuynintaqa mana itakuyta puytishakashaqllapaqa? nir.

29Jesusqami niran paykunataqa:—

nintaqami mana chaynulaqa ukrunamantaqa itakunchikchu. Ashwanmi[ayunar] Dyusman kusalata mañakurima itakuyta puytinchik nir.

Ishkay kutipaqnami Jesusqa wanushaqna niran

(Mt 17.22-23; Lc 9.43-45)30-31Chaymanta,

kunawan rirqa pasaran Galilea pwiblupalugarninkunata. Piru payqami manamunaranchu mayqanpis mayta risha nir

.:

“Dyusmanta Shamuq Runatamikuntrankunaman qukuyanqallapa.

llapa. Piru kimsa diyamantaqamiqashan kawsamunqa” nir.

32

kunaqa mana intrakaranllapachu.Chaynulla tapunanllapapaqmapiskusalatari manchakuyaranllapa.

¿Mayqantaq Dyuspaqqa kusa mas allin kanqa?

(Mt 18.1-5; Lc 9.46-48)33

,llapa.kunata kaynu nir tapuran:

—¿Imanirtaq qamkunaqa nanpiwillanakuyaraykillapa? nir.

34Piru paykunaqami pinqakur manaimatapis nirchu uyarala kidaranllapa.Chaqa nanpiqami willanakushakaranllapa, mayqanninllapashi kusamas allin kanqa nir. 35ChaymantamiJesusqa taran.ninkunata qayar, kaynu niran:

—Mayqanpis kusa kayta munaqqamimana kwintachaypaqla tikrakar, uksirbikuq yupay kar wakinninllapatanayanapanmanllapa.

36Chaynu nirmi, uk wamrituta, marqakur

kaynu niran:37—Mayqanpis nuqapi kriyishanrayku

kay wamritu yupay kaqta, shumaqtasamachiqqami, ashwan nuqallatanasamachimayan.chu samachimayan, ashwanmi chaymayqansamachiyan nir.

Mana kuntramaqninchikqami ashwan faburninchik(Lc 9.49-50; Mt 10.42)

38

niran:—

kanillapa uk runata qampa shutikiwandyablupa yarpuyninkunata runakunamantaitakuqta. Chaymi paytaqa nirayllapa amachayta ruraychu nir. Chaqa chay runaqamana nuqanchikkunawanqa purinchu.

39Chaynu nitinmi Jesusqa niran:—Ama ‘Mana’ niyllapachu. Chaqa

mayqanpis nuqapa shutiywan milagrutarurayarqa, manami chay kutilla kuntrayrimayta puytiyanqachu. 40Ashwanminuqanchikpa mana kuntranchik karqa,nuqanchikpa faburninchik kanqa.41Chiqaptami nishaykillapa: Mayqanpis

llapaqami,tana aypanqallapa Dyusmantaqa nir.

Kuytawkish uchakutkillapa(Mt 18.6-9; Lc 17.1-2)

42Piru nuqapi kriyishanrayku mana

taqami, kusala allin kanman kunkanpi

9

105

uk marayta watar, mar yakupa mas rurikaqninman itakunanllapapaq.43

maqa, pitir itakuy. Chaqa allinmi kanqa

paq tukuyla kwirpuyki tukuy tyimpupaqchay infyirnupi nina maydiyapis manawanuqpi qischakanaykimantaqa.44-48

tinqa, pitir itakuy. Chaqa allinmi kanqakuju,paq,manna itakukanaykimantaqa.llami nawiki uchakuchishutinpis, urquritakuy. Chaqa allinmi kanqa uknawiyjunla, Dyus mantakuyashanmanyaykunaykipaq, ishkantin nawikiwaninfyirnuman itakukanaykimantaqa.Chaqa chaypiqami ñushi chaynullaninamapis maydiyapis mana wanunchu.

49Chaymi chaypiqa imanutaq

llapa. 50Chayraykumi qamkunapis kay

kusalata sirbin chaynu kar uknikillapauknikillapa kusa shumaqta kawsayllapa.

, ¿

llapa?

dijanakuqpaq(Mt 19.1-12; Lc 16.18)

10 1Jesusqami chay Capernaúmpwiblumanta lluqshir rir, Judeapa

. Chaymantarirmi, riyu Jordanpa chimpanmanna

. Chaymi chaymanpis kusala achka

.2Chaymantami wakin fariseo runakunaJesusman qimikaranllapa. Chaymi mabirimanimashunllapashi nir,llapa:

—¿Allinchu kanqa uk runa warmintadijananpaqqa? nir.

3Chaymi Jesusqa niran:—¿

llapa?4Paykunaqa niran:—Moisesmi niran, uk runa warminta

dijanarqashi karguyjunkunapi kartata

kayta puytin nir.5Chaynu nitinllapaqa Jesusqa

paykunata niran:—Qamkuna kusala kuchi mana

intrakaq kashaykillaparaykumiMoisesqa chaynuqa mantakuran. 6PiruDyusqami puntamanta-pacha runata,warmita ruraran. 7Chayraykumi, ‘Ukruna warminwan kasararqa, taytantamamanta dijanqa. 8Chaymi ashwanwarminwanqa uk kwirpu yupaylanakawsanqallapa’ nir. Chaynuqami manaishkaynachu, ashwan uklana. 9

lana kananpaq Dyus nishanrayku, manamayqanpis, paykunaqa dijanakunqaniyta puytinchu.

10Chaymanta Jesusqa wasipinakatinqa,

.11Jesusqa niran:

“Mayqanpis warminta dijar qashanukwan kasararqami kusala saqratanauchakuyan. 12Chaynulla warmipisrunanta dijar, ukwan kasararqa kusalasaqratana uchakuyan, punta runantadijashanrayku” nir.

Jesusmi wamrakunata bindisiran(Mt 19.13-15; Lc 18.15-17)

13

kunata apamuranllapa, bindisinanpaq.

wamrakunata apamuqkunataqaanyaranllapa. 14Chayta rikarmi, Jesusqa

:

9 10

106

l 10.21 Wakin iskribikashakunapimi nin: “Ashwanmi nuqapi kriyishaykirayku kruspiwanuchishunatinllapamapis ama manchakurchu shamutki nuqawanna rishun” nir.

“¡Ama arkarchu, dijay nuqamanshamunqa wamritukunaqa! Chaqa Dyusmantakuyashanqami kay wamritukunayupay kaqkunalapaq. 15Chiqaptaminishaykillapa: Dyus mantakuyashanmanyaykunaqkunaqami kay wamritukunayupay kanqallapa. Chaqa mana chaynukarqami Dyus mantakuyashanmanqamana yaykunqallapachu”.

16Chaynu nirnaqami wamritukunata,

bindisiran.

Kusala imayjun runamiJesuswan parlaran

(Mt 19.16-30; Lc 18.18-30)17Chaymanta Jesús riyatinnaqa uk

runa kallpar shamur naypalanpiqunqurikur kaynu nir tapuran:

— ,¿imatataq rurayman,paqna kawsanaypaqqa? nir.

18Chaymi Jesusqa niran:—¿Imapaqtaq kusa allin nimanki?

Allinla kaqqami kan ukla. PayqamiTaytay Dyus. 19Chaqa qamqami Dyus

.Chaypiqami nin: ‘Ama uk uk warmiwankaychu; ama wanuchikuychu; amasuwakuychu; ama uknikipaq llullakurrimaychu; ama uknikita imapipisllullachiychu chaynulla taytaykita,mamaykita kasuy’ nir.

20Chaynu nitinmi, chay runaqa niran:— , tukuy

chaykunataqami takshaymanta-pacharurashana kani nir.

21Chaymi Jesusqa chapar kusalatallakipar, niran:

—paqqa: Rir, tukuy imayki kaqta rantikurqillaynikitaqa mana imayjun kaqkunata

quy. Chaynuqami unaq syilupiqa manatukukaq imaykitana tarikunki. Piruchay nishushayta rurarnaqami,shamutki nuqawanna rishun nir.l

22Chaynu Jesús nitinmi, chay runaqakusalata llakir riran. Chaqa kusalaimayjun-ari karan. 23Chaymi Jesusqa,

kunataqa kaynu niran:—Kusa trabajusuraq kanqa chay

kusala imayjun kaqkuna, Dyusmantakuyashanman yaykunanpaqqa.

24Chaynu nitin uyaparmi,ninkunaqa kusata yarpupakuranllapa:“¿Imanutaq chaynuqa kanqa?” nir.

Chaymi Jesusqa qashan niran:—Wamrituykuna ¡kusala trabajusumi

Dyus mantakuyashanman mayqanpisyaykunanpaqqa! 25Chaymi chay kusalaimayjunkuna, Dyus mantakuyashanmandasla yaykunanmantaqami, ashwan ukkamillu dasla pasayta puytinman uk

.26Chaynu nitin uyaparmi kusala

masta yarpupakuranllapa. Chaymi

kuyaqllapa:—Chaynu katinqa ¿pitaq washakayta

puytiyanqa? nir.27Chaynu nitinmi Jesusqa paykunata

chapar kaynu niran:—Runakunapaqqami kayqa mana

ruraypaqchu. Piru Dyuspaq-shuypaqamitukuy imapis ruraypaq nir.

28Chaynu nitinqa, Pedruqa kaynu niqqallariran:

—kunata dijashana, qamwannapurinillapa.

29Jesusqa niran:—Chiqaptami nishaykillapa:

pis nuqarayku,

10

107

m 10.38 Castillanupi “Ser bautizado con el bautismo con que yo soy bautizado” nirqamiintrachimanchik qischakaytachu puytinki nuqa qischakayashaq chay yupay nir.

,ullqu ukninkunata, warmi ukninkunata,taytanta, mamanta, [warminta,]wamrankunata,nuqa munashayta ruraqkunaqami, 30kaypachapiqa syin kuti mas achkatana,wasikunata, ullqu ukninkunata, warmiukninkunata, taytanta, mamanta,wamrankunata,aypanqallapa michka kusalata qischakarimamapis. Nataq maydiya-shuypaqaashwan tukuy tyimpupaq kawsaytanaaypanqallapa. 31

kunapi achka runakuna kusanakaqkunaqami, chay tyimpuqa manaimapaqpis sirbinqachu. Chaynulla achka

paq kaqkunami, ashwan chay tyimpuqakusa nishapaqna riqsikanqallapa.

Qashanmi Jesusqawanushaqna niran

(Mt 20.17-19; Lc 18.31-34)32

llapa,naypanta riyaran.kunaqami kusa dispantakashallariyaranllapa. Nataq chay wakinkunaikita riqkuna-shuypaqa kusalatamanchakur ima riyaranllapa. Chaymi

uklawman apar, qashan kaynu nirwillayaran:

33“Qamkuna rikayashaykillapanumi

man. Chaypimi Dyusmanta ShamuqRunataqa qukunqallapa, kurakunapamantakuqninkunaman, Moisés

kunaman ima. Chaymi ashwanpaykunaqa wanuchinanllapapaq nir

mantakur,manna qukunqallapa. 34Chaymipaykunaqa kusalata burlakar, tuqapar,wipyar imanaqa wanuchinqallapa. Pirukimsa diyamantaqami qashankawsamunqa” nir.

Santiaguwan, Juanmi Jesusta mañakuranllapa

(Mt 20.20-28)35

kuna Santiaguwan Juanqa, Jesusmanqimikar kaynu niranllapa:

— , mañashaykiuk faburta ruramanaykillapapaq.

36Jesusqa niran:—¿Imatataq qamkunapaq ruranayta

munayankillapa? nir.37Paykunaqa niran:—Imaraq taytituy, qam chay kusala

shumaq mantakuynikipi mantakurqami,

kipi tanqa; nataq ukniyllapa-shuypaqaichuqlaw qichqaykipina nir.

38

taqa niran:—

.Tapushaykillapa: ¿Kusala saqra ayaq

shaq,killapa kanqa? nir.m

39Chaymi paykunaqa niran:—Arí Taytituy nir.Chaymi Jesusqa niran:—Chiqaptami qamkunapis kusalata

qischakankillapa,lla. 40Piru chay mantakunaypi tarallilawpi manaqa chay ichuqlawqichqaypi tachishunayllapapaqqami

. Ashwanmichay mayqanpaq

10

108

kamakasha chaykunanami chaypiqatayanqallapa nir.

41

ninkunaqami, chaynu nir mañakuqtauyaparqa piñakuranllapa SantiaguwanJuanwan imaqa. 42Chaymi Jesusqapaykunata qayamur niran:

— , chay

kunaqami, chay pwiblunmanta kaqrunakunataqa paykuna munashanlatarurachin. Chaynu katinmi ashwan chaypwiblupi kusa runa nisha kaqmaqa,wakinkunata mantarla ima kawsanllapa.43Piru qamkunapiqami ama chaynuqapasanmanchu. Ashwanmi chayqamkunamanta mayqannikillapa kusaruna nisha kaqqa, uk sirbikuq yupay karwakinnikillapata yanapankimanllapa.44Chayraykumi qamkunamantauknikillapa kusa kayta munarqa,tukuypa sirbiqninna kayllapa. 45ChaqaDyusmanta Shamuq Runamaqami

llapapaqchu. Chaymi ashwan kusalaachka runakunata uchanmantawashananrayku, wanunqa.

Jesusmi syigu Bartimeuta allicharan(Mt 20.29-34; Lc 18.35-43)

46

pwiblumanna.

chaynulla kusala achka runakunawanima riyatinllapami nan qichqalanpi uksyigu runa Bartimeo shutiq tayashakaran, limusnata mañakur. PayqamiTimeupa wamran karan. 47ChaymiNazaretmanta Jesús pasaqta uyaparqachay syiguqa, kaynu nir qay :

—¡Davidpa ayllun Jesús!¡Llakipamastuy-ari! nir.

48Chaynu nitinmi, runakunaqaanyaranllapa upallananpaq. Pirupayqami llallin kaynu nir qay :

—¡Davidpa ayllun Jesús!¡Llakipamastuy-ari! nir.

49Chaymi Jesusqa chaypi shar, kaynuniran:

—Qayamuyllapa chay runataqa nir.Chaymi kaynu nir qayamuranllapa:—Aligriyakur, sharir shamuy. Jesusmi

qayashuyan nir.50Chaynu nitinllapami, chay runaqa

, piryarrir Jesusman qimikaran. 51ChaymiJesusqa tapuran:

—¿Imatataq qampaq ruranaytamunayanki? nir.

Payqa niran:— , nawiy

rikakunantami munayani nir.52Jesusqa niran:—Rikuyna. Chaqa kriyishaykiraykumi

alliyashaykina.

ranna. Chaymi ashwan kusalataaligriyar Jesuspa pullanna riran.

Jesusmi Jerusalenman yaykuranna(Mt 21.1-11; Lc 19.28-40; Jn 12.12-19)

11 1

wan Jerusalenman riyar, yaqqa, Betfagé chaynulla Betania

.Kay pwiblukunaqami chay Olivossirkapaqa shipchanlapi karan. Chaymichaypi karnaqa Jesusqa ishkay

, 2kaynu:

—Riyllapa wak naypanchikpi pwiblituchayman.wataraqta tarinkillapa.qami mana mayqanpis tasharaqchu.

. 3Pirumayqan imallata willashutinllapaqaninkillapa: ‘Taytitunchikmi ministiyan,

.4Chaynu nitin, rirqami kallipi punku

10 11

109

n 11.14 Chay igus qiruqami intrachimanchik chay Israelmanta runakunapaq. Chaqapaykunaqami Dyusta kasuq tukur kusala raprayjun yupay karanllapa. Piru ukman manaallinkunata rurar imaqa, chay yura igus qiru mana puquyniyjunchu yupay karanllapa. Chaymiyanqa raprayjun yupayla paykunapis karan.

llapa.paq. 5Piru wakin chaypi kaqkunamikaynu nir tapuranllapa:

—¿llapa? nir.

6

nulla nitinllapa, dijatinna aparanllapa.7Chaymi burrutaqa Jesusman apar

Jesusqa anan taranna. 8Piru chaypiqamikaran kusala achka runakuna. ChaymiJesús riyashanlawmanqa wakinqa

. Nataqwakin-shuypaqami qirupa raprankunata

, chaypaananlata Jesusqa pasananpaq. 9Chaymiashwan naypaqta ikita riqkunamapiskusa aligrila kaynu nir laqyayaqllapa:

“¡Biba biba! ¡Kusa alabakashamikanqa

Taytanchik Dyuspa shutinpishamuqqa!

10 ¡Chaynulla kusa alabakashami kanqaDavidpa ayllunmanta shamuq

gubyirnunchikllapaqa!¡Payqami unaq syilupipis kusa

alabakashana kanqa!” nir.11

Jerusalenmanqa. Chaymanta rir yaykuranDyusta adurananllapa wasiman. Chaynuyaykurmi tukuy chay ruripi kaqkunata allirikaran.wan riranna Betania pwibluman. Chaqakusa tardinari karan.

Jesusmi igus qiruta amana puqunanpaqchu niran

(Mt 21.18-19)12Allaqninqami Betania pwiblumanta

riyarqa Jesusqa mallaqnaran. 13Piru

largukaqpimi rikaran uk igus qiru kusaraprayjunta. ,puquyninpismi kanqa nir yarpur. Piruashwanmi rapranlata tariran, manapuquyniyjuntachu. Chaqa manaripuqunan tyimpuraqchu karan. 14

raykumi, chay igus qirutaqan kaynuniran: “¡Kaymantaqami manana

llapanachu!” nir. Chaynu nitinmi chay.

Jesusmi Dyusta adurananllapa wasimanta rantikuqkunata

itakuran(Mt 21.12-17; Lc 19.45-48; Jn 2.13-22)

15Chaymantami Jerusalenman qashan, Jesusqa, Dyusta adurananllapa

wasiman yaykur,kunata, rantiqkunata ima limpu

.Chaynumi chay uklawmanta kaqqillayta kambyaqkunapa misanta,chaynulla palumata rantikuqkunapamisanmatapis limpu tikrar itakuran.16Chaymi payqa mana munaranchumayqanpis imankunata charikur imaDyusta adurananllapa wasiman yaykurpasananllapataqa. 17Chaymi ashwan

:“Dyus nitin iskribikashakunapiqami

nin: ‘Wasiyqami tukuy nasyunmanta

paq wasi shutinqa’ nir.

tikrashaykillapa” nir.18Chaynu nitin uyaparmi chay

kurakunapa mantaqninkuna, chaynulla

kuqkuna imaqa, yarpuranllapa imanullapis

11

110

Jesusta wanuchinanllapapaq. Piru mana

llaparayku. Chaqa tukuyla runakunari

uyakuyaqllapa.19Chaymanta tutapayatinnaqami

Jerusalenmanta lluqshir riranllapana.

Mana puquq igus qirumi chakiran(Mt 21.19-22)

20Allaqmanta qashan riyarmi, chay igusqirupa yatanlata pasayar, rikaranllapa

-pacha chakishatana.21Chaymi Pedruqa, Jesús chay igus qirutawillashanpaq yarpur kaynu niran:

— , rikay chay

paq nishaykiqami chakishana nir.22Chaynu nitinmi Jesusqa paykunata

niran:—Allita Dyuspi kriyiyllapa. 23Chiqaptami

nishaykillapa: Mayqanpis Tayta Dyuspitukuy shunqunwan kusalata kunfyakarama ukmanta yarpurchu, kay qaqata‘Kaymanta ashur rir mar yakuman yaykuy’nitinllapaqa, chaynu pasayanqa nir.24Chayraykumi nishaykillapa: QamkunaTayta Dyusman mañakurqa kusalatakunfyakar, chay imatataqa qumayanqa nir mañakuyllapa. 25PiruDyusman mañakurqa, pirdunayllapa manaallinkunata rurashuqkunata. Chaynuqami

llapamantaqa pirdunashunqallapa. [26Piru

llapaqa, syilumanta Taytaykillapa Dyuspis

shunqallapachu.]

Jesustami tapuranllapa pipa pudirninwanshi nir

(Mt 21.23-27; Lc 20.1-8)27

,

llapa wasi ruripi puriyatin, chaykurakunapa mantaqninkuna, Moisés

kuna,kuna ima payman qimikaranllapa.28Chaymi kaynu nir tapuranllapa:

—¿Mayqan mantashutintaq tukuychaykunata rurankiqa? nir.

29-30Chaymi, Jesusqa niran:—¡Ma nuqapis tapushutiyllapa

willamayllapa! ¿Mayqantaq Shutichikuq

paqqa? ¿Dyus, manaqachu runakunala?

killapami, nuqapis willashaykillapamayqan mantamatinmi kayta ruraninirmapis.

31Chaynu nitinmi, paynin payninwillanakur kaynu ninakuyaqllapa:

puytinchikllapachu. Chaqa, chaynunishallapaqa ‘¿Imapaqtaq manakriyiraykillapa?’ nimashunllapa.32

nishallapaqa, ¿imataq pasanqa?”Piru manami chaynu niytaqa

puytiranllapachu,shanllaparayku. Chaqa tukuylarikriyiqllapa Juanqashi Dyuspa chiqaprimaqnin karan nir. 33Chaymi,Jesustaqa niranllapa:

— .Jesuspis paykunataqa niran:—

killapachu, mayqan mantamatinmitukuy kaykunata rurani nirmapis.

Jesusmi kumparasyunta ruraran mana allin trabajaqkunawan

(Mt 21.33-46; Lc 20.9-19)

12 1

qallariran, kaynu nir:,

ridurninta limpu patyuta ruraran.

11 12

111

o 12.12 :. , chay itakusha

rumiwan, . Chay wanuchikuqkuna llutakuqkunawanqami.

sirbiqninkuna-shuypaqa, .

chaypi binuta lluqshichinanpaq.Chaynulla uk shuytulla kusala atunwasita yupay ruraran, chaypa ananman

.Chaymantaqa ayka runakunata chay

.2Chaymanta kusicha tyimpu

,, chay

kusichakushanmanta paypaq kaqpartintaqa qunanllapapaq. 3Piru chay

taqa aypar kusalata maqar ima, manaimatapis qurchu qati .4

.Piru chayta-shuypaqami kusalatajurapar, [rumillawan sitar]pis lisyaranllapa. 5Chaymantami qashan

. Nataqchayta-llapa. ,

llapa. Nataq wakinta-shuypaqawanuchiranllapa.

6“Piru tukukananta-shuypaqamikusala munashan wamrantana

. Chaqa payqami kaynuyarpuran: ‘Wamrayta-shuypaqamikusalata rispitar kasunqallapa’ nir.7 , chay

,llapa:paq aypayanqa. ¡llapa nuqanchikkunana kay pachapaamunkunaqa kanallapapaq!’ nir.8Chaynu ninakurmi aypar wanuchir,

.

9Chaynu nirqa kaynu nir tapukuranpaykunataqa:

“¿ ,

rurayanqa nir yarpunkillapaqamkunaqa?taqa rir limpu wanuchir ukkunatanaquyanqa chay pachantaqa. 10¿Manachuqamkunaqa liyishaykillapa, Dyus nitiniskribikashantaqa? Chaqa ninmi:

‘Chay llutakuqkuna kay rumiqa

llapami,ashwan kusala shumaq rumipaq

tikrakasha.11 Piru tukuy chaynu kananpaqqa

Dyusmi chaynuqa ruraran.Chaymi ashwan paylata

alabashunllapa’ nir”.12Chaynu nir Jesús kumparasyunta

parlakutin chaypi kaq runakunauyaparqa, kwintata qukaranllapapaykunapaq rimayan nir.o ChaymiJesusta aypar prisunaranllapa. Pirumana puytiranllapachu runakunatamanchashanllaparayku. Chaymi ashwandijatinllapana riran.

Jesusta tapuranllapa impwistupaq(Mt 22.15-22; Lc 20.20-26)

13Chaymantami chay fariseorunakunaqa wakinninta chaynulla

llapa rir, Jesusta tapur mana allintarimachir,llapapaq. 14Chaymi paykunaqaJesusman rir kaynu nir tapuranllapa:

— ,llapami qamqa Dyus munashannulla

12

112

p 12.19 Deuteronomio 25.5

.Chaynullami runakuna ima nitinpis

kunki.

kunkimapis. Piru, ¿allinchu kanqaimpwistuta chay Roma pwiblupimantakuq Cesarta, pagranayllapapaq,manaqachu mana?taq, ¿pagrashaqllapachu manaqachumana? nir.

15Piru Jesusqami kaykunaqa Dyustayanqa kasuq tukuq, kuchi runakunala

, kaynu niran:—¿Imapaqtaq mana allinta rimachir

uchachamanayankillapaqa? Ma,apamuyllapa uk qillayta rikanaypaq nir.

16Chaymi apamuranllapa uk qillayta.Chayna Jesusqa paykunata tapuran:

—¿Mayqanpa ritratuntaq kayqillaypiqa? ¿Mayqanpa shutintaqiskribikasha? nir.

Paykunaqa niranllapa:—Gubyirnu Cesarpa nir.17Chaymi Jesusqa niran:—Chaynu katinqa, gubyirnu Cesarpa

kaqnintaqa payta quyllapa. NataqDyuspa kaqninta-shuypaqa Dyustaquyllapa nir.

Chaynu nitinmi kusa dispantakashallakidaranllapa.

Jesusta tapuranllapa wanuqkunapaq

(Mt 22.23-33; Lc 20.27-40)18Chaymantami wakin saduceo

runakuna riranllapa Jesusta rikaq.Chaqa chay runakunaqami ninllapa:“Manashi wanuqkunaqa qashanqakawsamunllapachu” nir. ChayraykumiJesustaqa kaynu tapuranllapa:

19— , Moisesmikaynu nir iskribiran: ‘Mayqan warmiyjun

kayar, manaraq wamrayjun kar wanutinqa,chay wanushapa ukninnashi kasarayanqachay byuda warmiwanqa. Chayna chaywanusha ukninpaqqa wamrayjunkananpaq’p nir. 20Chaynu katinmitapushaykillapa, uk kutimi syitiirmanukuna karanllapa. Kulakanllapami,warmikur manaraq wamrayjunchu kayarwanuran. 21Chaymantami chay ishkay kaqukninna kasararan byudawanqa. Pirupaypismi manaraq wamrayjunchu kayarwanuran. Chaynullami chay ishkaykaqwan, kimsa kaqwan pasaran, 22chay

man. Piru mayqanninllapapis manamiwamrayjunchu karan. Chaymantaqamichay warmipis wanuranna. 23Chayna chaywanushakuna maydiya kawsamutinqa,¿mayqanninpa warmintaq kanqa chaywarmiqa? Chaqa tukuynin-ari kasarashakaran chay warmillawan.

24Chaynu nitinllapami, Jesusqa niran:—Qamkunaqami limpu pantasha

puriyankillapa,paq, chaynulla paypa pudirninpaq manaintrakashaykillaparayku. 25Chaqa maydiyachay wanushakuna kawsamurqami,manana kasaranqallapanachu, chaynullamanana kasarachikunqallapalamapischu.Chaymi ashwan imanutaq Dyuspaangelninkunamaqa mana kasaranllapachuchaynuna kawsanqallapa. 26Nataq chaywanushakuna kawsamuqpaq-shuypaqa,¿manachu qamkunaqa liyishaykillapa Dyusnitin Moisés iskribishantaqa? Chaqa chaysarsapi nina kusalata ratakuq rurimantaDyusqa kaynu niq: ‘Nuqaqami Abrahampa,Isaacpa, Jacobupa Dyusnin kani’ nir.27Chayraykumi Tayta Dyusqa manawanushakunapa Dyusninchu; ashwanmitukuy kawsaqkunapa Dyusninla. Chayminishaykillapa: Qamkunaqami limpu limpupantasha puriyankillapa nir.

12

113

Dyuspa mas allin mantakushan(Mt 22.34-40)

28

Jesús, saduceo runakunata karantawillar uyarachiqta. Chaymi Jesusqa imaninqashi nir, kaynu tapuran:

— , ¿tukuymantakuykunamantaqa mayqannintaqkusa mas allinqa? nir.

29Jesusqa niran:—¡UYAKUYLLAPA ISRAEL RUNAKUNA!

AMITUNCHIK TAYTA DYUSQAMI, PAYLA DYUSQA. Chaymi chay puntapi kaqkusala mas allin mantakuyqami nin:30

kiwan, bidaykiwan, yarpuynikiwan,jwirsaykiwan’ nir. 31Nataq chay ishkay kaqmantakuy-shuypaqami nin: ‘Llakiy runamasikikunapaq,killapaq llakinki chaynulla’ nir. Chayminishaykillapa:kunamantaqami kay ishkaykuna, kusalamas allinqa nir.

32Chaynu Jesús nitinmi,, niran:

— , tukuytamikaranta nimashayki.qami payla. Manami uk masqa kanchupaymantaqa. 33

chikta tukuy shunqunchikwan,chikwan, jwirsanchikwan munar chaynullaruna masinchikkunatapis imanunuqanchikpa kwirpunchikta munanchikchaynulla munashanchikmi kusala masallin, animalkunata chay altarman aparufrindapaq nir rupachinallapamantaqa nir.

34Chaynu chay runa kusala allintarimashanraykumi Jesusqa kaynu niran:

—kunata allita intrakar paywannakawsanaykipaqqa nir.

Chaymanta-pachami mana mayqanpistapunanpaqqa yarpuranlamapischu.

Dyus Akrashan Cristuqa ¿maymantataq shamun?(Mt 22.41-46; Lc 20.41-44)

35Chaymantami Jesusqa Dyusta

kaynu nir tapukuran:“¿Imapaqtaq Moisés mantakushanta

ninllapa ‘Dyuspa Akrashan CristunqamiDavidpa ayllunmanta’ nirqa? 36Chaqa,Davidqami paylla Dyuspa SantuIspiritun yanapatin, kaynu nisha karan:

‘Tayta Dyusmi, Amituytaqa kaynuniran:

Tay allilaw qichqaypi,

man’ nir.37Piru willamayllapa: Davidpaayllunmanta Dyuspa Akrashan Cristunkatinqa, ¿imapaqtaq Davidqa ‘Amituy’niran?”

,chay achka runakunaqa kusa aligrilauyakuqllapa.

(Mt 23.1-36; Lc 11.37-54; 20.45-47)38

niran:“Allita kwintata qukarmi,

. Chaqa

llapata yakakuyta,

llapata ima. 39

llapa wasikunapi manaqa mikunanpaqapatinllapamapis, kusa runapaq riqsirchay kusala shumaq samanakunapisamachinanllapata munan. 40

llami chay wakcha warmikunatakitanllapa wasinkunata ima. Piru allin

12

114

runa ninanllapapaqqami kusala unaytaDyusman mañakuq yupay tukunllapa.Chaymi kusala manchaypaqtanakastigakanqallapa”.

Byudapa ufrinditan(Lc 21.1-4)

41

llapa wasipi kar,llapa kajunkunapa naypanpi taran. Chaymipayqa rikakutin,kunata itaqllapa chay kajunkunamanqa.Chaynullami achka kusa qillayniyjunrunakunapis qillayninllapata itaqllapachaymanqa. 42Chaymantami uk mana

, mana kusa achka

kajunkunamanqa itaran. 43Chaymi Jesusqa:

—Chiqaptami nishaykillapa: Kaymana imayjun byudaqami tukuy

manqa. 44Chaqa ukkunaqami qillayninsubrashanlata itanllapa. Piru kay manaimayjun byuda-shuypaqami,chaylawanna kawsananpaq kasha

, nir.

Jesusmi Dyusta adurananllapa wasita ratachinqallapa niran

(Mt 24.1-2; Lc 21.5-6)

13 1

kaynu niran:— , rikay Dyusta

adurananllapa wasitaqami kusa shumaqrumikunawan ima kusala atuntarurashallapa nir.

2Chaymi Jesusqa niran:—

qami limpu ratachinqallapa. Mananamiuk rumilamapis anapura llutakashaqakidanqanachu nir.

Jwisyu diya shipchamuyatinqami kaynu pasanqa

(Mt 24.3-28; Lc 21.7-24; 17.22-24)3Chaymantami paykunaqa Olivos

sirkaman riranllapa. Chayqami karan

lawpi. Chaymi chaypi Jesusqa tatin,Pedro, Santiago, Juan, Andrés imaqapaylata kaynu nir tapuranllapa:

4—Willamayllapa: ¿Maydiyataqchaynuqa pasayanqa? Chaynulla ¿ima

, tukuychaykuna pasananpaq diyaqashipchana? nirqa.

5Chaymi, Jesusqa niran:—Allitami kuytakankillapa, ama

mayqanpis ingapaq. 6Chaqa kusala achkami nuqa yupaytukur shamunqallapa. Chaymi, ‘DyuspaAkrashan Cristunmi kani’ nir, kusala achkarunakunata ingañanqallapa.

7“Qamkunaqami chay tyimpukunaqauyapankillapa wakpi kaypi guerratarurayanllapa nir.pis amami manchakunkillapachu. Chaqachaynumiri pasanqa. Piru chaynu

nan tyimpuraqchu kanqa. 8Chaqa uk

llapa uklaw nasyunmanta kaqkunawan.Chaynulla uk gubyirnupa kaqninkunapismaqanakunqallapa uklaw gubyirnupakaqninkunawan. Kusala achkalugarkunapimi pachamapis kusalatakuyunqa, [runakunapis kusala ukmantatukunqa]. Chaynulla kusala mallaqtyimpu, imami kanqa. Piru chaynupasatinqami yarpunkillapa, chayraqmiqischakay tyimpuqa qallariyan nir.

9

llapa. Chaqa chay tyimpukunapiqamiqukushunqallapa karguyjunkunaman.Chaymi kusalata qischashunqallapachay tantakananllapa wasikunapiqa.

12 13

115

Chaynullami apashunqallapapisgubirnadurkunapa, gubyirnukunapa

llaparayku. Chaymi qamkunaqapaykunapa naypanpimapis nuqallapaqrimankillapa. 10Chaqa tukuy intirupi

katinllapami, kay pacha tukukananpaq. 11Piru chaynu

karguyjunkunaman apashutinllapaqa,amami yarpupakunkillapachu imatanarimashaq nirqa. Chaymi ashwan Dyus

lla rimankillapa. Chaqa chaypiqamimana qamkunallachu rimayankillapakanqa. Ashwanmi Dyuspa SantuIspiritun rimachishunqallapa.

12“Chaynullami nishaykillapapis:Mayqanpismi ukninta qukuyanqawanuchinanllapapaq. Nataqtaytanllapa-shuypaqa wamrankunataqukuyanqa wanuchinanllapapaq.Chaynulla wamrakuna-shuypaqa

llapa. 13Chaymi tukuyla kay pachapiqanuqapi kriyishaykillaparayku

. Piru chaynuqischakar imamapis maydiyashamunaykaman shachinakuqkunalamiwashakanqallapa.

14

maqa kaynu nir iskribiran: ‘Uk kusalamana allinta rurachikuqmi riryaykunqa, Dyusta adurananllapawasiman’ nir. Chaymi qamkuna chaynupasaqta rikarqa, Daniel iskribishanmikumplikayan nir yarpunkillapa.Chayraykumi mayqanpis Judea lugarpi

llapa. 15Nataq mayqanpis uk wasipaananpi karmapis amami ishkimunqachu,imanta lluqshichinanpaq nirqa. 16

nulla,

paq nirqa. 17¡Akaw chay diyakunapiwarmikuna ruriyjun, manaqa ñuñuq

raq! 18Chaymi ashwan qamkunaqa

llapa, chay alsakanaykipaq tyimpuqaama chay qasay tyimpuchu kananpaqnir. 19Chaqa, chay diyaqami kusalasaqra manchaypaq qischakay kanqa.Chaynu qischakayqami tukuy imarurakashanmanta-pacha manakashachu. Chaynulla mananamikanqanapischu chaynu qischakayqamaydiyapis. 20Piru Taytay Dyus chayqischakaykuna achka tyimputa kanqanitinqami, mana mayqanlapiswashakanmanchu. Ashwanmi Taytay

kunapaq llakir washananrayku, manakusala achka tyimputachu kanqa nisha.

21“Piru imanupi mayqan kaynunishunmanllapa: ‘Rikayllapa kaypimiDyuspa Akrashan Cristunqa’, manaqa‘Rikayllapa chaypi’ nishutinllapaqa,amami kriyinkillapachu. 22ChaqaDyuspa Akrashan Cristun yupaytukuqkuna, chaynulla Dyuspa unayrimaqninkuna yupay tukuqkunamirikarimunqallapa. Chaymi paykunaqamana ruraypaq imakunata,kunata ima, kusalata ruranqallapa.Chaynumi ashwan kusala achkarunakunata ingañanqallapa.

pis ingañayta kamanqallapa. 23¡Piruqamkunaqami allita kuytakankillapa!Ama ingañakanaykillapapaqqamiwillashunillapana.

Dyusmanta Shamuq Runaqami tikrakamunqa

(Mt 24.29-35, 42-44; Lc 21.25-36)24

kuna pasatinnaqami, rupayqa limpututaparaq intiru kidanqa. Killapismi

13

116

q 13.27 Tukuyla pachamanta nirqami intrachimanchik Nortilawta, Surlawta, Estilawta,Oestilawta ima nir. r 14.1 Dyusninchikmi unayqa Egipto lugarmanta Israel runakunapaagwilunkunata urqusha karan. Chay lluqshishanllapata ama qunqananpaqmi añu añu ukfyistata ruraqllapa. Chay fyistaqami shutiq Pascua.

mana achkirachikunqanachu. 25

lla qullarkunapismi limpu syilumantaqaratamutin ima,mapis kusalata kuyunqallapa. 26

mantami Dyusmanta Shamuq Runataqarikanqallapa kusa llipyalla pudirninwanpuktaypa rurinta shamuqtana. 27Chaynushamurmi payqa angelninkunata

,qsyilumanta, paypa akrashan kaqkunatatantamunanllapapaq.

28“Allita uyakur intrakayllapa kayigus qirupaq willar intrachishutiyllapa.

manta qawamuqta rikarqa kwintataqukankillapa, tamya tyimpuqashipchana nir. 29Chaynullami chaynishushayllapanulla pasaqta rikarqayarpunkillapana Dyusmanta ShamuqRunaqami shamunanlapina nir.30Chaymi chiqapta nishaykillapa: Chaytyimpupi kaq runakunaqa manaraq

llapaqa pasanqa nir. 31Chaqa syiluchaynulla kay pachamapismitukukanqa. Piru nuqanishaykuna-lapis tukukanqachu.

32“Piru Dyusmanta Shamuq Runashamunanpaq diyapaq,uraspaq-shuypaqami,

. Chaynulla syilumantaangelkuna, Dyusmanta Shamuq

. Nataq. 33Chayraykumi

qamkunaqa imuraspis rik[Dyusman mañakur] alli kamakashalanakankillapa.llapachu ima diyami shamuyanqanirmapis.

34“Tukuy kayqami imanutaq ukrunamaqa largu mayta rinanpaq karqa,sirbiqninkunata wasinta kuytananpaqdijaran chay yupay. Chaymi uknintaukninta imata rurananpaq nir mantar,

paq ima. 35Chaynumi qamkunapisimuraspis riklana kankillapa. Chaqa chay wasipaamun ima amsaqpi, , gallu

.36Kuytawkish, imanupi shamurqapunuqmatana tarishutinllapa. 37Tukuy

pis willani, rikkananllapapaq”.

Jesustami wanuchiyta yarpuranllapa

(Mt 26.1-5; Lc 22.1-2; Jn 11.45-53)

14 1Ishkay diyalanami chay Pascuafyistapir

wanchu mikuqllapa chayqa faltayaran.

kuna,

imanullapis llullakuypi ima Jesustaqaaypar wanuchinanllapapaq. 2Piruwakinkunaqami niranllapa:

“Amami chay fyista diyakunapiqachaynu rurashunllapachu. Chaqarunakunami piñakur kuntranchikllapaalsakamunmanllapa” nir.

Jesuspa umanman mutkiypaqla

(Mt 26.6-13; Jn 12.1-8)3Chaymantami Jesusqa Betania

, riran Simonpa

13 14

117

s 14.5 Trisyintus dinaryuta uk trabajaq ganananpaqqami trisyintus diyata trabajayta ministiq.

wasinman. Kay Simonmi unayqa chayismuyaq qishaywan karan. Piru chaynumisapi tayatinmi uk warmi paymanqimikaran uk alabastru butillitapi kusa

charikur. Chaymi ashwan chay warmiqachay butillitata pakir Jesuspa umanman

. 4Piruchaypi wakin kaqkuna chayta rikarmipiñakur, ukninllapa ukninllapa kaynuninakuranllapa:

“¿? 5Ashwanmi waknu

trisyintus dinaryus qillaymanmatapismas rantikur, chay mana imayjunkaqkunata yanapanallapata” nir.

Chaynu ninakurmi, chay warmitaqakusalata qillakachiyaranllapa. 6Chaynunitinllapa uyaparmi Jesusqa kaynuniran:

“Ama qillakachirchu dijayllapa. Payqamikusala allinta rurasha nuqawanqa. 7Chaqachay mana imayjun kaqkunawanqamimaydiyapis pulla kankillapa,llapa ura yanapanaykillapapaqqa. Pirunuqa-chu kashaq. 8Kay warmisitaqamipuytishanta rurasha nuqapa anayman

.Chaymi ashwan kamakachimashana, kusashumaqta pampakanaypaq. 9Chiqaptaminishaykillapa: Tukuy maylawpipis imanu

kurqami, kay warmisita rurashantaqayarpur rimanqallapa. Chaymi manaqunqanqallapachu”.

Judasmi Jesusta qillayrayku arnikuran

(Mt 26.14-16; Lc 22.3-6)10

manta ukqa shutiq, Judas Iscariote.

Chay paymi,kunaman riran willaq, Jesustaqaqushaykillapa nir. 11Chaynu nitin

kunaqa kusalata aligriyar, Judastaqillayta qunanpaq arniranllapa. ChaymiJudasqa yarpuran, maylapina, imurasnaJesustaqa qukushaq nir.

Pascua mikunata kamakachiranllapa

(Mt 26.17-29; Lc 22.7-23; Jn 13.21-30;1 Co 11.23-26)

12Chay Pascua fyistapa punta diyanpitantata mana libadurayjuntachumikuqllapa chaynulla chay uyshitataufrindapaq nir wanuchiqllapa chay

payman qimikar kaynu nir tapuranllapa:—Pascua mikunataqa, ¿maypitaq

kamakachinayllapata munayanki? nir.13

:—Riyllapa Jerusalén pwibluman.

Chaypimi uk runa kantarunpi yakuntaapaqta tarinkillapa. Chaymi paypa ikintarinkillapa. 14Chaynu rir, wasinmanyaykutinqa ninkillapa:llapami nin: ¿Maylaw kwartuykipitaq

mikushaq? niyan’ nir. 15Chaynunitkillapami payqa rikachishunqallapawasinpa unaqninpi uk atun kwartu kusalakamakashatana. Chaymi chaypikamkachinkillapa mikunallapapaqqa.

16

pwibluman rir Jesús nishannullatariranllapa.ranllapa Pascua mikunataqa. 17Chaymantatutapatinnaqa, Jesusqa chay dusi

wasimanqa. 18Chaymanta misapi tashamikuyarnaqa, Jesusqa niran paykunataqa:

14

118

—Chiqaptami nishaykillapa:manta uknikillapa pullay mikuqmikuntraykunaman qukumayanqa nir.

19Chaynu nitinmi, paykunaqa kusalatallakiranllapa. Chaymi uknin uknin

:—¿Nuqachu kashaq? nir.20Chaymi Jesusqa paykunataqa niran:—Qamkunamanta uknikillapa nuqawan

chay platullapi tantata nuyuchir mikuqmi,nir. 21

shannulla, Dyusmanta Shamuq Runawanqapasanqa. ¡Piru imananqaraq,kunaman qukuqqa! Kusala allinchay runaqa ama nasinanpaqchu.

22Mikuyatinllapanaqa, Jesusqa tantataaypar Taytanta payji nir, pakir quran

:“Kaypi. Kayqami nuqapa kwirpuy”

nir.23Chaymanta kupata aypar Taytanta

payji nir, ,tukuynin upyaranllapa. 24Jesusqami niran:

“Kayqami yawarniy. Kay yawarniyta

rurani,rayku. 25Chiqaptami nishaykillapa:Mananami qashanqa upyashaqnachu kayubapa yakuntaqa,

kaman” nir.

Pedrumi Jesusta arniran mana dijananpaqchu

(Mt 26.30-35; Lc 22.31-34;Jn 13.36-38)

26Chaymantami salmukunata takirDyusta alabarnaqa, riranllapana Olivossirkaman. 27Chaypimi Jesusqapaykunata niran:

—Tukuy qamkunami [kanan tutalla]manchakushaykillaparayku nuqalatanadijamankillapa. Chaqa, Dyus nitiniskribikashakunapimi nin:

‘Chay michikuqta wanuchitiymi,

uyshakunaqa wakta kayta limpushikwakanqallapa’ nir.

28Piru nuqa kawsamurqami,mantaqa naypaqta rishaq Galileapwiblumanqa.

29Chaynu nitinmi, Pedruqa niran:—Tukuy wakinkuna manchakur

dijashutinllapapismi, nuqaqa manadijashaykichu nir.

30Chaymi Jesusqa niran:—Chiqaptami nishayki: Kanan

tutallami gallu ishkay kutipaqnakantananpaq katin qamqa kimsa kutininki: ‘Manami paytaqa riqsinichu’ nir.

31Piru Pedruqa qashan niran:—

llapapaq katinmapismi, pullaykishachinakushaq nir.

llapa.

Jesusmi Getsemaní wirtapi mañakuran

(Mt 26.36-46; Lc 22.39-46)32

kunawan riranllapa uk lugar Getsemaníshutiqman.kunata kaynu niran:

—Riyanimi Taytayman mañakuq.Qamkunaqami kaylapi taskinkillapa nir.

33Chaynu nirmi, Pedruta, Santiaguta,Juanta ima apar riran pullanqa.Chaymantami kusata llakir kwashalatikrakaran Jesusqa. 34Chaynu kayarmikaynu niran paykunataqa:

—Kusalataraq llakir wanuq yupaynayarpuni. Qamkunaqa kaylapi kidarrik .

35Chaynu nirqa, chay kayashanmantaashlila wakaq riran.kur pachakaman pukmañakuran puytiypaq katinmaqa chaykusala saqra qischakayqa mana

. 36Chaymi kaynu nirmañakuran:

14

119

t 14.36 Abba nirqami rimayninchikpiqa munan niyta Papasituy nir.

“Abba, t Taytay, qampaqqami tukuyimapis ruraypaq. Chaymi puytiypaqkatinqa yanapamay-ari kay kusa ayaqyaku yupay qischakaymantaqa. Pirumanami nuqa munashaynuchu kanqa.Ashwanmi qam munashayki rurakanqa”nir.

37Chaymanta paykuna kayashanmantikrakamurqa, punuqta tariran. ChaymiPedrutaqa niran:

—Simón, ¿ima punuyankinachu?¿Manachu puytishayki uk uralamatapisrik ?

38Rik , amauchapi ratanaykillapapaq.

llapa.

llapachu.39Chaynu nirmi qashan riran

sha karan chaynulla. 40Chaymantatikrakamurqa,ninkunataqa punuqta tariran. Chaqanawinllapamapis kusalata qipchirayaranpunuypaq. Chaymi paykunaqa mana

.41Chaymanta kimsa kutipaqna shamurpunuqta tarirqa niran:

—¿llaparaq? ¡Rik !Chaqa Dyusmanta Shamuq Runatauchakuqkunaman qukunanllapapaq

. 42Shariyllapa,rishunllapana, shipchamunnami nuqataqukumaqqa nir.

Jesustami prisuranllapana(Mt 26.47-56; Lc 22.47-53; Jn 18.2-11)

43Chaynu nir Jesús rimayatinllami,

Judasqa,llapa ispadakunawan, qirukunawan ima.

Paykunaqami riranllapa kurakunapamantaqninkuna, Moisés mantakushanta

, Israelrunakunapa ruku mantakuqninkuna

. 44Judasqami, Jesuspakuntraqninkunataqa, kaynu nisha karan:“Nuqa saludar muchayani chaytamiaypar alli prisunkillapa” nir.

45Chaymi Jesusman, Judas qimikarqa,—¡ !— nir

mucharan.46

llapana. 47Piru chaypi kaqkunamantaukmi ispadanta lluqshichimur,kurakunapa mantaqninta sirbiq runaparinrinta ¡saq! pitiran. 48Nataq Jesusqamichay runakunataqa kaynu nir tapuran:

—¿

wan ima, uk suwakuqta yupay ayparapamaqllapaqa? 49Nuqaqami imuraspisqamkunawan pulla kar Dyusta

.Piru manamiri chaypiqa ayparapamaraykillapa imachu. Kayqami

shannulla kumplikananpaq.50Chaynu Jesús nitinqami, tukuy

llapa. 51Nataq uk musu runami Jesuspaikintaqa riyaran,qatakusha. Chaymi chay runakunaqaayparan apananpaq. 52Piru payqami

,lirila alsakar riran.

Jesustami karguyjunkunaman aparanllapa

(Mt 26.57-68; Lc 22.54-55, 63-71;Jn 18.12-14, 19-24)

53Chaymantami Jesustaqa,

llapa. Chaymanmi tantakaranllapa

14

120

kurakunapa mantaqninkuna, rukumantakuqkuna, Moisés mantakushanta

, ima. 54NataqPedruqami largukaqllamanta chaparikinllapata riyaran, chay kurakunapa

man. Chaymantami chay yaykushanlapikidaran Dyusta adurananllapa wasitakuytaqkunawan pulla, ninapiquñukuqnu.

55Piru kurakunapa mantaqninkuna,

munaranllapa imalata mana allintarurasha katinqa, chayraykulanawanuchinanllapapaq. Piru chaynumapismanami tariranllapachu. 56Chaqa kusalaachka runakunami mana kashanmantauchachananpaq qimikaranllapa. Pirumana puytiranllapachu.shanllapaqami mana chayllachu karan.57Chaynullami wakinkunapis yanqallullakurla kaynu niranllapa:

58—Nuqakunaqami kaynu niqtauyasha kanillapa: ‘Nuqaqami Dyustaadurananllapa wasita runakunarurashantaqa ratachir, qashan kimsadiyalapaqna shachishaq, manarunakuna rurashannutanachu’ nir.

59Piru chaynu rimarmapismi manachayllatachu rimayaranllapa. 60Chaynu

ninqa sharir tukuypa naypanpiJesustaqa kaynu nir tapuran:

—¿Qam-shuypaqachu mana imatapisninki? ¿Ima nishaq nirtaq waknuqampaqqa rimayanllapaqa? nir.

61Chaynu nitinmapismi Jesusqa manaimatapis niranchu. Chaymi chaykurakunapa mantaqninqa qashan niran:

—¿Qamchu Dyuspa Akrashan Cristun,allin Dyuspa Wamran kanki? nir.

62Jesusqa niran:—Nuqami kani. Chaqa qamkunami

rikankillapa Dyusmanta Shamuq

Runataqa kusala puytiq Dyuspa allilawqichqanpi taqta, chaymanta puktayparurinta syilumanta shamuqta ima nir.

63Chaynu Jesús nitinmi chaykurakunapa mantaqninqa kusata piñakur

, Jesusqa manaallintachu tukuyan nir. Chaymi niran:

—¿llapa? 64Qamkuna uyapashaykillapanu,kusala mana allintami Dyuspaq riman.¿Imatataq yarpunkillapa?

Chaymi, chaypi kaq runakunaqaniranllapa:

—Kusala uchayjunmi wakqa;wanunanpaqmi allin nir.

65Chaymi ashwan wakinqa tuqapar,nawinta bindar maqar ima kaynuniranllapa:

—¡Mabir tantyay!, ¿ran? nir.

Chaynullami Dyusta adurananllapawasipi kuytakuqkunapis maqaranllapa.

Pedrumi Jesustaqa manariqsinichu niran

(Mt 26.69-75; Lc 22.55-62;Jn 18.15-18, 25-27)

66Chaykamanqami Pedruqa tayaranruri pampalapi. Chaypi kanankamanmikurakunapa mantaqninta sirbiq warmi

. 67Chaymantami Pedruta rikaranninapa yatalanpi quñukur taqta. Chaymichay warmiqa kusalata chapar kaynuniran:

—Qampismi Nazaretmanta Jesuswanpuriq kanki nir.

68Piru Pedruqami kaynu niran:—Manami riqsinichu paytaqa.

rimayanki nirmapis nir.Chaynu nir, punkulawman risha

katinmi kantaranna galluqa.69Chaymantami chay sirbikuq

warmiqa qashan Pedruta rikar,wakinkunata kaynu niran:

14

121

u 15.1 Chay tyimpukunapi Roma pwiblumanta kaqkuna binsisha karan Israel runakunata.Chaymi uk romano gubyirnuna Israel runakunataqa mantaq. Chay gubyirnuqa shutiq PoncioPilato.

—Kay runapismi Jesuswan puriq nir.70Piru payqami qashan niran:—Manami paytaqa riqsinichu nir.Chaymanta uk ratulamantaqa chaypi

kaqkunapis Pedruman qimikar kaynuniranllapa:

—Chiqaptami paykunapa uknin kanki.Chaqa qampis Galilea pwiblumantakanki. [Rimanaykimapismi paykunanu].

71Chaymantami Pedruqa kutir kutirjurar niran:

—¡killapa runataqa nishuyanillapawakmaqa! ¡qami Dyus kastigamanqa! nir.

72Chaynu niyatinlami ishkaykutipaqna gallu kantaran. ChaymantamiPedruqa yarpuran Jesús kaynu nishanta:“Manaraq gallu ishkay kutipaqnakantayatinmi kimsa kuti nuqapaqqaninki: ‘Manami riqsinichu’ nir” nishanta.Chaymi llakir kusalata waqaran.

Jesustami Pilatuman aparanllapa(Mt 27.1-2, 11-14; Lc 23.1-5;

Jn 18.28-38)

15 1Chaymanta achkiyatinnaqa

kuna, ruku mantakuqkuna, Moisés

kuna, chaynulla chay wakin kusa maskarguyjunkunawan ima tantanakurparlaranllapa. Chaymi Jesustaqa alliwatar apar Pilatutana quranllapa.u2Chaymi Pilatuqa kaynu nir tapuran:

—¿Qamchu Israel runakunapamantaqnin kanki? nir.

Jesusqa niran:—Qamllami ninki.3

kumi, 4Pilatuqa qashan kaynu nirtapuran:

—llapaqachu, ¿qam-shuypaqa manaimatapis ninki?

5Piru Jesusqami mana rimaranchu.Chaymi Pilatuqa kusalata yarpupakuyarkidaran.

Jesustami wanuchinanpaqna niranllapa

(Mt 27.15-31; Lc 23.13-25;Jn 18.38-19.16)

6Kada Pascua fyistapimi chaygubyirnu Pilatuqa uk runata lluqshichiqchay prisu kashanmanta, runakunamayqanta .7Chay tyimpupimi uk runa Barrabásshutiq prisu karan wakinninkunawan.Chaqa paykunami gubyirnupa kuntrantikrakar wanuchikusha karanllapa.8

mañakuranllapa, imanutaq kada fyistapiuk prisuta lluqshichiq chaynullarurananpaq nir. 9

taqa kaynu niran:—¿Qamkunaqachu munayankillapa,

Israel runakunapa mantakuqnintadijatiy rinanpaq? nir.

10Chaynuqami Pilatuqa niran, chaykurakunapa mantaqninkunaqa

rayku. 11

ninkunaqami tukuy runakunataanimachiran,mañakunanllapapaq.

12Chaymi Pilatuqa tapukuran:—Chayqa ¿imatataq ruranayta

munayankillapa Israel runakunapamantakuqnin niyashaykillapawanqa?

14 15

122

v 15.23 Chay mirraqami uk rimidyu karan ama manchaychu nanachikunanpaq.w 15.28 Isaías 53.12

13Paykunaqami kusala jwirtita kaynunir lanyaranllapa:

—¡Kruspi klabay! nir.14Qashanmi Pilatuqa niran:—Chaqa, ¿ima mana allintataq rurasha?Piru chay runakunaqami qashan

kusala jwirtita kaynu nir lanyaranllapa:—¡Kruspi klabay! nir.15

wan allinpi kidanar, Barrabasta prisukashanmanta lluqshichir,

,chaymanta-llapapaq. 16Chaynami suldadukunaqaJesusta aparanllapa gubyirnu Pilatupadispachunpa pampanman. Chaypimipaykunaqa tukuy suldadu masinkunatatantaranllapa. 17Chaymi ashwan uk

llapa. Chaynullami umachiranllapa ukkuruna kashamanta rurakashata.18Chaymanta-shuypaqa kusalatakushikur kaynu nir qay :

—¡Biba Israel pwiblupa gubyirnun! nir.19Chaynu nirnaqa umitanpi uk barawan

maqaranllapa, qaqllitanpi tuqaparanllapaima. Chaynulla paymanta burlakarnaypanpi qunqurir,llapa. 20Chaymanta chaynu paymantakusata burlakarllapa imanaqa, chay

yakachiranllapa. Chaynu munashanllapatarurarnaqami aparanllapana kruspiklabananllapapaq.

Jesustami kruspi klabaranllapana(Mt 27.32-44; Lc 23.26-43;

Jn 19.17-27)21Chaymantami Cirene pwiblumanta

uk runa Simón shutiq,shamuqta tariranllapa. Payqami

Alejandro chaynulla Rufo shutiqrunakunapa taytan karan. Chaynutarirmi Jesuspa krusninta amalasrikrachir aparanllapa.

22Chaynu rirmi uk lugar Gólgota. Kay lugartami

ninllapapis Calavera nir. 23Chaymichaypiqa binuwan mirratavJesustaqa upyachinaranllapa. Pirupayqami mana munaranchu. 24

llapana. Chaymi chay suldadukunaqa

paqqa surtyakur ayparanllapa.25Jesustaqami alas nwibi unaqna

kruspiqa klabaranllapa. 26Uk litrirutapismi

llapa nir. Chaqa kaynumi niyaq: “KAYMI ISRAEL RUNAKUNAPA MANTAQNIN” nir. 27Chaynullami paypa pullanqa ishkaysuwakuqkunata krusllapi klabaranllapa,ukninta Jesuspa ichuqlaw qichqanpi,ukninta-shuypaqa allilaw qichqanpi.[28Chaynuqami ruraranllapa Dyus nitiniskribikashannulla kumplikananpaq. Chaqaniqmi: “Uchasapa runakunawan pullatamimana allinpaq riqsishallapa”w nir.]

29Piru tukuy chayta pasaqkunaqami,umanllapata kuyuchiqnulla, kusalatamusyar kaynu niyaqllapa:

—¡Jajay! ¡Qammi, Dyusta adurananllapawasita ratachir qashan kimsa diyalapaqshachishaq nirayki! 30¡Chaymi ashwanqamlla washakar krusmanta ishkimuy! nir.

31Chaynullami chay kurakunapamantaqninkuna, Moisés mantakushanta

kushipar, kaynu ninakuyaqllapa:—Ukkunatami washaran. Piru

payllaqami mana washakayta puytinchu.32Wakqashi Dyuspa Akrashan Cristun,

15

123

Israel runakunapa mantaqnin-ari. ¡Chaynukarqa chay krusmanta ishkimunqari!¡Chaynami chaypiraq paypi kriyishunllapa!

Chaynullami paywan pulla kruspikaqkunamapis ashwan kusa manaallinkunata ima willaranllapa.

Jesusmi wanuranna(Mt 27.45-56; Lc 23.44-49;

Jn 19.28-30)33Chaymantami a las

dusimanta-pacha tardi a las triskamantukuy pacha tutaparaq intiru kidaran.34Chay urasllami Jesusqa kusa jwirtitakaynu nir qay :

“Eloi, Eloi, ¿lama sabactani?”(Chaynu nirqami intrachimanchik:

“Dyusniy, Dyusniy, ¿imapaqtaqnuqalata dijamashayki?” nir).

35Chaymi wakin chaypi kaqkunachaynu nitin uyaparqa kaynuniranllapa:

—¡Uyakuyllapa! Wakqami Dyusparimaqnin Eliasta qayayan nir.

36Chaymantami chaypi kaqkunamanta

qirupi watar puchqu binupi nuyuchir

kaynu niran:—Dijayllapa, mabir Eliaschu shamur

ishkichimunqa nir.37Piru Jesusqami kusala jwirtita qay

kur wanuranna. 38Chaymi chay kutillaDyusta adurananllapa wasi ruripi uk atun

. 39Jesuspanaypanpimi Romamanta suldadukunapamantaqnin karan. Chaymi payqa rikaranimanu Jesús wanutinmapis. Chayraykuminiran:

—Chiqaptami kay runaqa DyuspaWamran kasha nir.

40Chaypiqami wakin warmisitakunakarukaqlamanta rikakuyaranllapa.Paykunaqami kaykuna karanllapa: María

Magdalena, Salomé, chaynulla Josipa,wamrakaq Santiagupa maman María ima.41Kay warmisitakunami Jesuspaqa pullanpurir, yanapasha karan pay Galileapwiblupi katinqa. Chaynullami chaypiqawakin warmisitakunapis achka karanllapa.Paykunami Jesuspa pullan risha karanllapaJerusalén pwiblumanqa.

Jesustami pamparanllapana(Mt 27.57-61; Lc 23.50-56;

Jn 19.38-42)42Chaymanta chay samana diyapaq

tinnaqami, 43Arimatea lugarmanta uk kusaimayjun runa José shutiq, riran manamanchakurchu Pilatuta, Jesuspa kwirpuntamañaq. Payqami Dyus maydiyaqa shamurqashan mantakuyanqa nir yarpurla kawsaq.Chaynulla payqami chay Israelmanta kusamas karguyjunkunapa masin karan.

44Chaynu Jesuspa kwirpunta mañaq

yarpupakuran. Chaymi suldadukunapamantaqninta qayachimuran Jesusqachu

. 45Chaymi

shanami” nir willaran. ChaynamiPilatuqa Jesuspa kwirpuntaqa Jositanaquran apananpaq.

46Chaymi Josiqa kusa shumaq yuraq, Jesuspa kwirpuntaqa rir

pilluran. Chaymantami apar qaqapi uk, ,

taqa kusala atun rumiwanna kirparan.47Chaynu kirpatinmi,wan,llapa.

Jesusmi kawsamuranna(Mt 28.1-10; Lc 24.1-12, Jn 20.1-10)

16 1Chaymanta chay samana diyapasatinnaqa María Magdalena,

Salomé chaynulla Santiagupa maman

15 16

124

Mariaqa kusala mishki mutkiypaqrimidyukunata rantir aparanllapa,

paq. 2Chaymi chay simanapa puntadiyanpiqa, allaq allaqla chayraq rupay

shanmanqa. 3

llapa: “¿kusa atun rumita ashuchiyanqayaykunallapapaq?” nir.

4 , chay kusa atun

uklawpina taqta rikaranllapa.5Chaymanta paykuna chayman

piqa uk musu runa, kusala atun yuraq.

Chaymi chay warmikunaqa kusalatamanchakuranllapa. 6Piru chay musuruna rikashanllapaqami kaynu niran:

“Ama manchakuyllapachu.qami maskayankillapa NazaretmantaJesusta kruspi klabaranllapa chayta.Payqami kawsamur rishana; mananamikaypinachu. Shamur rikayllapapampashanllapata. 7Chaymi ashwan rir

, Pedruta imawillayllapa:man riyan paykunamanta naypaqta;ashwanshi wakpina rikanqallapa,imanutaq willasha karan chaynulla”.

8Chaynu nitinmi chay warmikunaqa

lluqshir riranllapa. Chaqa kusalatarimanchakur chukchukyayaranllapa. Pirumanami mayqantapis willaranllapachuchaynu manchakushanllaparayku.

Jesusmi María Magdalenaman rikariran(Jn 20.11-18)

9Jesusqami chay simanapa puntadiyanpi kawsamurqa, puntataqarikariran María Magdalenaman. KayMariamantami Jesusqa, unaylla syitidyablupa yarpuyninta itakusha karan.

10Chaymi payqa rir willaran Jesuspikriyir pullan purisha kaqkunata. Chaqa

llapa ima. 11

shata nuqa rikasha kani nir willatinuyaparqa, mana kriyiranllapachu.

Jesusmi ishkay

(Lc 24.13-35)12Chaymantaqami Jesusqa mana

ninkuna chunllaq nanta riyatinrikariran. 13Chaymi riqsirna paykunapisrir wakinninkunata willaranllapa. Pirumanami kriyiranllapachu.

(Mt 28.16-20; Lc 24.36-49;Jn 20.19-23)

14Chaymanta mas tardikaqqami

misapi tayatinllapa, paykunamanrikariran. Chaymi paykunataqa anyaq

paq, mana intrakashanllaparayku ima.Chaqa wakinkuna, Jesús kawsamushatarikar,llapachu karan.

15Chaymi paykunataqa niran:“Riyllapa tukuy pachata. Chaynami

Dyuspa shumaq rimayninta tukuylata. 16Chaymi mayqanpis

kriyir shutikurnaqa, washakanqallapa.Nataq chay manakriyiqkuna-paq kastigakananpaqna kanqa. 17Tukuykriyiqkunata yanapatiymi kaynukanqallapa: Nuqapa shutiywanmidyablupa yarpuyninta runakunamantaitakunqallapa; mushuq rimaykunatarimanqallapa ima. 18Largu kurukunataayparllapa, manaqa bininuta

16

125

chu. Chaynulla tukuy qishaqkunapa

pismi, alliyanqallapa ima”.

Jesusmi syiluman riranna(Lc 24.50-53)

19Chaynu nir imanaqami Jesusqasyiluman apakaranna. Chaymantamiashwan Dyuspa allilaw qichqanpina

taran. 20

kuna-shuypaqa tukuy pachata riranllapaimanu kriyir washakananllapapaq nir

. Piru Jesusqami kusalata

kunata ima ruraranllapa. Chaymi tukuyrikaqkuna, uyakuqkunaqa chiqaptachayqa chaynu kanqa niranllapa.

Chaynumi kanqa.

16

126

Lucasmi Teo luman iskribin

1 1Amitunchik Jesucristo tukuy imatarurashantami kusala achka runakuna

manyaq iskribiyta kamaranllapa. 2Chaqapaykunaqami imanuJesucristuwan puntamanta-pacha pullankar, tukuy imata rurashankunata rikashakar willamaranchikllapa chaynullaiskribiranllapa. 3Chaynullami nuqapiskusala munashay Tayta Teó lo tukuychaykunapaq manyaq tapukur allitaintrakashayrayku manyaq iskribishuytayarpusha kani. 4Chaynuqami kusala

llapa kriyishaykipaqqa.

Uk ángel rimaran ShutichikuqJuan nasinqa nir

5

shan tyimpupimi, chaypi taran uk kura

Zacarías shutiq. Payqami, Abíaskurakunapa ayllunmanta karan. Nataq,warmin Elisabet-shuypaqa punta kuraAaronpa ayllunmanta karan. 6

qami ishkantinllapa kusa allinkaranllapa Dyuspaqqa. Chaynu karmi,Dyus nishanta, mantakushanta imakasushanrayku mana mayqanpisuchachayta puytiqllapachu. 7Piru

chu, Elisabet mana wamrakuq katin.Chaynulla ishkantin rukullanakaranllapapis.

8Uk diyapimi, Zacariasqa wakin kuramasinkunawan Dyusta adurananllapawasipi rurananllapata ruraranllapa.9Paykunapa chaynu kustumrin katinmi,Zacariasta akraranllapa Dyusta

man yaykur,paq. 10Chaymi, Santu Kwartupi

San LucasIskribin Jesucristo Shumaq Rimashanta

San Lucasmi kay libruta iskribiran Amitunchik Jesús rurashankunata,rimashankunata intrachimanallapapaq. Lucasqami rimidyakuq runa karan.Jesucristuwan mana pulla purisha karmi, Jesucristo rimashanta, rurashanta imaqa,payqa mana rikaranchu. Piru apustul Pablo Jesuspa shumaq rimayninta parlakurpuritinmi, paywan puriran.

Chaymi Lucas kay libruta iskribiran Jesucristupaq manyaqmanta shumaqtatapukur ima, tayta Teó lo allita intrakananpaq. Chaynu katinmapis Lucasqamimana Teo lulapaqchu iskribiran. Ashwanmi tukuy runakuna maylawmanta karpis,Amitunchik Jesucristupaq allita intrakananllapapaq iskribiran. Chaynullami Hechoslibrutapis iskribiran. Lucaspaq masta intrakanarqa liyishun Hechos 16.11-16;20.5-16; 21.1-18; 27.1-44; 28.1-16; Colosenses 4.14; 2 Timoteo 4.11; Filemón 24.

127

insinsyuta quntachikunankamanqa,tukuy chay waqtapi kaqkunaqaDyusman mañakuyaranllapa. 11

manmi Zacariasmanqa, Tayta Dyuspauk angelnin rikarir, chay insinsyutarupachiyashan altarpa allilaw qichqanpisharan. 12Chayta rikarmi Zacariasqakusalata dispantakar manchakuran.13Piru chay angelqa niran:

—Zacarías, ama manchakuychu. ChaqaDyusqami uyapasha mañakutkiqa. Chaymi,warmiki Elisabetqa wamrakustunqa. Chaywamritutaqami shutichinki Juan.14Qamqami allipta aligriyanki, chaywamrituyki nasitinqa. Chaynulla kusaachka runakunapis aligriyanqallapa.15Chaqa wamraykiqami,puytiq kanqa Dyuspaqqa. Manamiupyanqachu ubapa yakunta kar, wakin

. Ashwanmanaraq nasiyashanmanta-pacha, DyuspaSantu Ispiritunwanmi kanqa. 16Payqami

, Israelmanta kusaachka runakuna Dyusta kasunqallapa,uchankunata dijar imana. 17Juanqami,Dyuspa rimaqnin Elías yupaylla, kusashumaq yarpuyniyjun, pudirniyjun imakanqa. Chaymi, Amitunchikmantaqa

, tukuy

nanpaq,kunapis intrakananllapapaq ima.tami,shumaq allinlana kasunanpaq, Amitunchikmaydiya shamutinqa.

18Chaymanta Zacariasqa, angeltaqakaynu nir tapuran:

—¿Imanutaq kriyishuyta puytiymankay nimashaykipaqqa? Chaqa nuqaqamikusa rukunari kani,pis nuqa yupay kusa rukuna.

19Chaynu nitinqa, angelqa niran:—Nuqaqami Gabriel kani. Dyuspa

naypanpimi kani pay nimashantaruranaypaq.

qamta parlashunaypaq kay shumaqwillashushayta. 20Piru kananqa, nuqawillashutiy mana kriyishaykirayku,mudupaqna tikrakanki. Chaymi mananarimayta puytinkichu, kay tukuynishushaykunaqa allip chay nishaynullakanankaman.

21Chaykamanqami, Santu Kwartumanmana yaykusha karan chaykunaqa,yarayaranllapa Zacariastaqa. Chaymipaykunalla tapunakuranllapa: “¿

mun?” nir. 22Chaynu niyatinllapapismi,lluqshimuran. Lluqshimurqa, manaimatapis wakinninkunataqa willaytapuytiranchu. Chaymi chay waqtapikaqkunaqa yarpuranllapa, imatarikapakusha kanqa chay ruripiqa nir.Chaqa makinkunalawan rikachikurlaparlakuyaran. Chaymi, chaynunapuriran mana rimakurnachu.

23Chaynumapis,llapa wasipi rurananpaq karanchaykunataqa rurar tukchirna, riranwasinmanqa. 24Chaymantaqa, warminElisabetqa ruriyjun rikariran.kumi, manana lluqshiranchuwasinmantaqa sinku misista, kaynutayarpur: 25

jun kanaypaq, amana runakunaqa,mana wamrakuq warmichu nir imapinqamananllapapaqnachu”.

Uk ángel rimaran Jesús nasinqa nir26Saysi misismantaqa, Tayta Dyusqa

, Galileapauk pwiblun Nazaret shutiqman, 27rirwatukunanpaq, uk warmi Maríashutiqta. Chay warmisitami manaraqmayqan runawanpis punushachu karan.Piru payqami, parlashana karankasarananpaq, gubyirnu Davidpa ukayllun José shutiqwan. 28Chayna, chayangelqa María kayashan wasimanyaykurqa, kaynu niran:

1

128

—Saludashunimi, Dyuspa munashanwarmisita, pay Taytituykiqami pullaykikar kuytashun.

29Chaynu nitinmi, María rikarqakusata manchakur kaynuta yarpuyaq:¿yanqa? nir. 30Chaymanta angelqa niran:

—María, ama manchakuychu. Chaqaqamqami Tayta Dyuspaqqa kusa munashankanki. 31Chaymi, ruriyjun rikarinki.Chayna wamrakusturqa, chay wamritutaqashutichinki Jesús. 32Payqami kusa runanisha kanqa. Chaymi runakunamapisUnaqmanta Dyuspa Wamran ninqallapa.Chaqa Dyusqami, paytaqa ruranqa unayrukunllapa gubyirnu David yupaylla kusamantakuq kananpaq. 33Chayna paymantakunqa tukuy tyimpupaq Israel shutiqpwiblupiqa. Chaynulla chaymantakunanqa, mana tukukanqachu.

34Chaynu nitinmi, Mariaqa kaynu nirtapuran angeltaqa:

—¿shaykiqa? Chaqa, nuqaqa manaraqrunayjunlamapischu kani.

35Chaynu nir María taputinmi,angelqa niran:

—Dyuspa Santu Ispiritunmi, qammanDyuspa pudirninwan uk puktaysituyupayla shamur, rurikipi samanqa.Chayraykumi, chay wamran nasiqqa kusaallinla kar, shutinqa Dyuspa Wamran.36Chaynulla, chay aylluyki Elisabetpismi,wamrakustunqa rukulana kayarmapis.Paytami manana wamrakunqachu nishakatinllapamapis, payqa saysi misispaqnaruriyjun. 37Dyuspaqqami mana imapis,mana ruraypaqqa kanchu.

38Chaynu nitinmiri, Mariaqa kaynuniran:

—Nuqaqari Dyuspa sirbiqnin kani.Chaymi, Tayta Dyusniyqa chaynimashaykinullata ruranqa nuqawanqa.

María chaynu nitinqami, angelqariranna.

María, Elisabetta watukuran39Chay diyakunapimi, Mariaqa utqaylla

riran, Judeapa uk pwiblun sirkallalugarninman, Elisabetta watukuq.40 , Zacariaspa wasinman yaykurElisabetta saludaran. 41María saludaqtauyapatinqa, Elisabetpa wamritunqakuyukuran rurinpiqa. Chaymi, Elisabetqakusa shumaq Dyuspa Santu Ispiritunwannakidaran. 42Chayrayku, jwirtita rimar,kaynu niran:

—Dyusmi masta shumaqchashushatukuy warmikunamanta. Chaynulla,wamraykitapis shumaqchasha. 43¿Pitaqnuqaqa kani, Amituypa maman shamurwatukumananpaqqa? 44Chaqa,saludamaqta uyapashutiyla, chay kutillawamrituyqa aligriyar kuyuran ruriypiqa.45Kusa shumaqnami qamqa kanki, Dyusimatami rurayanqa nir willashutinkriyishaykirayku.

46Chaymi, Mariaqa niran:“Tukuy shunquywanmi alabani kusa

puytiq Tayta Dyustaqa.47 Yarpuyniypimapis aligriyani

Washamaqniy Dyuspaqqa.48

pismi,Tayta Dyusqa kusa shumaq

allinpaq rikaman.Chaymi, kananmantaqa kusa

shumaq warmi nishapaqnariqsimanqallapa.

49 Chaqa, kusa puytiq karmi,

paqta kusa shumaqta rurasha.Payqa kusala shumaq allinla.

50 Dyusqami payta kasuqkunataqa,tukuy tyimpupaq llakipan.

51 Dyusmi, tukuy pudirninwanimatapis ruraran.

Chaymi kusa kani niqkunapayarpuyashanllapamatapis limpuchinqachiran.

1

129

52 Ashuchiranpismi kargunkunamanta,

kunata.Ashwan, chay mana runa

nishakunatami, kusa runanishapaqna tikraran.

53 Chay mana imayjun kaqkunatami,tukuy imakunata quran.

kunata-shuypaqa, shinalata.

54 Yanaparanmi Israel pwiblunmantapayta sirbiqkunata.

Chaymi mana qunqarchu,shumaqta llakipar munaran.

55 Chaynu kananpaqmi nisha karanunay rukunchikkunata,

Abrahamta tukuy aylluntinta”.56Tukuy kaykunata nir imami,

Mariaqa Elisabetwanqa kimsa misistayupay pulla kidaran. Chaymantanamitikrakaran wasinmanqa.

ShutichikuqJuanmi nasiranna

57Chaymanta,,

ranna ullqituta. 58Chaymi, chayyatanlapi riqsinan taqkuna, chaynullawakin ayllunkunapis, riranllapawatukuq, Tayta Dyusqa paywan kusala

. 59Chaymiuchu diyayjunna wamritu katin, chaywatukuq risha karan chaykunaqa,

llapapaq. Chaynu rurarnaqa,taqa taytanpa shutinllawan Zacarías,shutichinaranllapa.

60Piru mamanqa niran:—¡Mana! Wamrayqami shutinqa

Juan.61Chaymantaqa, chaypi kaqkunaqa

niran:—Manami mayqanpis aylluykipiqa,

chaynu shutiyjunqa kanchu.

62Chaymantaqa, wamrapa taytantasiñalawan tapuranllapa, imanushishutichinayan nir. 63Chaymi, taytanqasiñalawan mañaran uk tablitata, chaypiiskribinanpaq wamrapa shutintaqa.Chaymi kaynuta iskribiran:qami, Juan” nir. Chayta rikarmi tukuydispantakar kidaranllapa. 64

qami, chay kutilla qashan Zacariasqarimaq qallarir Dyustaqa kusataalabaran. 65Tukuy chay wasin yatanlapitaqkunami, dispantakashalla karanllapa.Chaynulla, Judeapa chay sirkallalugarninkunamanta runakunapis,

paqqa. 66Chaynulla,kunapis paykunalla yarpupakuqllapa:“¿Imanuraq kay wamraqa maydiyaqakanqa?” nir. Chaqa alliptari TaytaDyusqa tukuy pudirninwan yanapaqchay wamritutaqa.

ZacariasmiDyusta alabaran

67Chay, wamrapa taytan Zacariasqa,

wan kar, Dyuspaq rimarmi kaynu niran:68 “Kusa shumaqmi Israelmanta

runakunapa Dyusnin,chikqa.

Chaqa, shamushamiri pwibluntawashaq.

69 Paymi, sirbikuqnin Davidpaayllunllamanta,

washamanallapapaq.70

llata,chay kusa allin rimaqninkuna

kaynu nisha karan:71 Payqashi washamashunllapa,

kuntramaqninchikkunamanta,

chikkunamanmatapis.

1

130

72 Unay rukunchikkunatapis,yanqa.

Chaynulla,

shanmatapis.73 Nataq, kaynumi jurar arnisha

karan, agwilunchikAbrahamta-shuypaqa.

74 Washamayashunllapashi, chaykuntranchikkunamanta,

pis mancharchu.75 Chayna paypa naypanpiqa, pay

munashannullata rurarqa,kusala allin runana kanallapapaq,

maydiyapis kawsayarllaqa.76 Nataq qam-shuypaqa, wamrituy,

shutinkimi unaq Dyuspashumaq rimaqnin.

Chaqa,mantaqa naypaqta rinki,nanninta kamkachiq yupay payshamunankaman allita rimar

.77 ,

manta runakunataDyusmi uchankunamanta

pirdunar washanqa nir.78 Chaqa Taytanchik Dyusqami,

llakipamanchik kuytamanchikima.

Chaymi unaq syilumanta-pachawashamaqninchikqa shamunqa,uk achkirachikuq yupay.

Paymi nuqanchikkunapaqqa,imanutaq uk mushuq diyamaqakusa llipyalla, chaynu kanqa.

79 Chaynu shamurmi, yanapanqa chay

raqpi yupay mana allinta rurarkawsaqkunata,

shumaq nanninpi puriq yupaytanallapapaq” nir.

80Chay wamrituqamiri winayaq,kusala yarpuyniyjun ima. Chaynulla,

qallarinankaman, chunllaq lugarkunapitaran.

Jesucristumi nasiranna(Mt 1.18-25)

2 1Chay tyimpukunapimi, Romapapunta mantakuqnin Augustuqa,

llapapaq tukuy pachapi. 2Kay sinsuqamirurakaran Cirenio shutiq runa, Siriapwiblupa gubyirnun katin. 3Tukuyrunakunami uklaw pwiblukunapitayarmapis, riqllapa pwiblunllapamanchaypina padrunakananllapapaq.

4Chayraykumi, Josiqa chay Galileapapwiblun Nazaretmanta lluqshir, riranpaypa pwiblun Belenman, chay Judeapwiblupa gubyirnu David nasishanman.Chaqa Josiqa, Davidpa ayllunmantakaran. 5Josiqami,paq kasha kar, rurisituyjun katinmapis,

nanllapapaq. 6Chaymi chay Belenpikayatinllapaqa,paq nanaynin ayparan. 7Chayna,chaylapi punta wamranqa nasikuran.Nasikutinqami, mantillitakunawan liyarusurachiran, animalkuna mikunanpaquk batyanula parita kaq chaylapi.Chaqa,llapapaq lugar karanchu,llapa wasipiqa.

Angelkuna rikariran michikuqkunaman

8Belenpa yatanlapimi, karanllapaayka michikuqkuna. Paykunamichaypiqa tukuy tuta uknin ukninturnanakur uyshankunata kuytartaqllapa. 9

manqa, illaqmanta Dyuspa uk angelninpaykunaman rikariran. Chaynulla,Dyuspa shumaq llipyayninqa kusata

1 2

131

a 2.22 Masta intrakanarqa rikashunllapa Levítico 12.2-8; 5.11. b 2.23 Masta intrakanarqarikashunllapa Éxodo 13.2,12-13.

manqa. Chaymi paykunaqa kusalatamanchakuranllapa. 10

kutinllapamapis, angelqa niran:“Ama manchakuyllapachu. Ashwan

kusa shumaqta willashuyanillapa chaytauyarmi aligriyankillapa. Chaynullatukuymi kusata aligriyanqallapapis.11Kananmi Davidpa pwiblunpi, ukwashakuq nasisha. Payqami DyuspaAkrashan Cristun, Amitunchikllapa.12Kay nishuyanillapa chayta chiqaptakriyinaykillapapaqqami, uk wamrituta,

lapi mantillitawan liyakasha usuraqtatarinkillapa” nir.

13Chaynu parlayatinllaparaqqami,syilumanta achka angelkuna chay ukángel kayashanman rikaritin, Dyustaalabaranllapa kaynu nir:

14 “¡Kusa shumaqmi unaq syilupiDyusninchikqa!

¡Kay pachapi kaqkunataqa,Tayta Dyusqa tukuyta llakipar

yanapanqa!¡Chayna, paykunaqa shumaq

allintana kawsanqallapa!”15Chaymanta chay angelkuna

syiluman tikrakatinnaqa, chaymichikuqkunaqa paynin payninninakuqllapa: “Rishunllapari Belenmanrikaq. Chaqa Dyusninchikmapis

,shanchikllapana chaypi imami pasashanirmapis”.

16Chaynu ninakur utqaylla rirmi,tariranllapa Mariawan Jositaqawamritunta batyanula paritapiusurachisha taqllapata. 17Rikarnaqami,

ángel wamritupaq willashanllapapaqqa.18

tinllapaqa, tukuy uyapaqkunaqa,

dispantakashalla kidaqllapa. 19Chaynukatinmapis, Mariaqami uyaralauyakuran imanu rimatinllapamapis.

,mana qunqaranchu. 20Nataq, chaymichikuqkunaqa tikrakaranllapaDyusninchikta alabaqnu, payji niqnu,tukuy chay rikashanllaparayku,uyapashanllaparayku ima. Chaqa, tukuychaykunamiri,lla pasasha karan.

Dyusta adurananllapa wasimanmi Jesusta aparanllapa

21Uchu diyamantami, chay siñalkustumrita rurarnaqa,taqa Jesús shutichiranllapa, imanutaqMaría manaraq ruriyjun katin, ángelnisha karan chaynulla.

22Chaymanta Moisés mantakushannuMaría itikushanmanta paqakutinnaqa,achay wamritutaqa aparanllapaJerusalenman. Chayna Dyustaadurananllapa wasiman apar, kaywamrituyqa Dyuspaqna kanqaninanllapapaq.

23(Chaqa,kunapiqami kaynu niq: “Tukuy kulakaullqu wamrituqashi Dyuspaqna kanqa”bnir). 24 ,Tayta Dyusta payji ninanllapapaqqa,ishkay turtulitakunatapalumapa ishkay wawituntariranllapa,llapapaqqa.

25Chay tyimpukunapimi, DyuspaSantu Ispiritunwan kar kusala allinruna, Dyusta aduraq Jerusalenpi taq.Paymi shutiq Simeón.ran Dyuspa Akrashan Cristun shamurIsraelmanta runakunata washananpaq.26Chaqa Santu Ispiritumi paytaqa kaynu

2

132

nir willasha karan:chu Dyuspa Akrashan Cristunta rikankinir. 27Chayna, Santu Ispiritu willatin,Simeonqa riran Dyusta adurananllapawasiman. Chaynulla chay wamrapataytankunapis wamritunta aparanllapa

llapapaq. 28Chaymi, Simeonqa chaywamritutaqa marqakustur, Tayta Dyustaalabar kaynu niran:

29 “Tayta Dyusniy, kanan-shuypaqa

shana.Nuqa sirbikuqnikitaqa dijamayna

shumaqta wanukunaypaq.30 Chaqa rikashanamiri kani qam

taqa.31 Qamqami tukuy chaykunataqa

ruraq qallarishayki tukuypwiblukunamanta runakuna

nir.32 Paymi imanutaq uk achkirachikuq

yanapamanchik, chay yupaytukuy runakunata yanaparqampaq intrachinqa.

sha Washakuqqa nir”.33Chaynu Simeón chay wamritupaq

nitin Josiwan, maman María uyaparmikusalata dispantakar kidaranllapa.34Chaymantaqami Simeonqa Dyusmanmañakuran, paykunata shumaqtarikananpaq. Chaymi Jesuspa mamanMariataqa niran:

“Tukuy imata, kay wamritu winarIsrael pwiblupi ruratinmi, wakinqapaypi kriyir washakanqa. Nataqwakinkuna-shuypaqa, payta manakriyishanllaparayku, mananaDyuspaqqa allinnachu kanqallapa.Ashwan chaykunata ruratin imami,

kuntranqallapa paytaqa. 35Chaynullaachka runakunapa yarpuyashan,rurayashankunamapis, shutimanrikarinqa. Piru tukuy chaykunapaqmiqamqa kusalata llakinki. Chaqa, tukuychaykunami qampaqqa, uk kuchillushunquykillaman yaykuq yupay kanqa”.

36Chaynullami Dyus nishankunatarimaq uk ruku warmi Ana shutiqpismichaypi karan. Payqami, Aserpaayllunmanta uk runa Fanuelpa wamrankaq. Chaqa kasarasha kayaq kusashipashlla kar. Piru runawanqamikawsaran syiti añulata. 37Chaymi chayrunanmanta wakchayasha warmisitaqauchintay kwatru añuyjunna karan.Payqami Dyusta adurananllapawasimantaqa mana ashurchu Dyusmanmañakuq tuta katin, unaq katinmapis.Chaynullami ayunaq ima. 38Chaymi,paypis chay kutilla qimikamurqallariran Dyusta payji niq.llami,nanta munar yarakuqkunatapiswillaran:llapa Washakuqqa” nir.

Josiwan María Nazaretman tikrakaran

39

shanta tukuyta rurarllapanaqa,ranllapana Galileaman, chay paypapwiblun Nazaretman. 40Nataq, chaywamraqami winayaran. Chaymi masjwirti, .Chaynulla Dyusqa kusa shumaqtayanaparan.

Jesustami Dyusta adurananllapa wasipi tariranllapa

41Jesuspa taytankunaqa añu añuJerusalenman riqllapa Pascuafyistaman. 42Chaymi Jesús dusiañuyjunna katinqa paykunaqa tantakarriranllapa fyistamanqa, chaynu riqllapa

2

133

kar. 43Chaymanta chay fyista pasashanakatin, wasinman tikrar riyatinllapanaqa,wamra Jesusqa kidasha karanJerusalenllapi, taytankunaqa manakwintata qukatinchu. 44Chaymi,paykunaqa Jesusqashi runakunaparurinta riyanqa nir yarpur, riranllapanantaqa uk diyatana. Chaymanta manarikaritin, riqsinankunata ayllunkunatatapukur ima,maypi wamranqa kanqa nirmapis.45Chayna mana tarirmi, tikrakaranllapaqashan Jerusalenman, chaypimaskakunanllapapaq Jesuspaqqa.

46

llapaqa, kimsa diyamanta tariranllapaDyusta adurananllapa wasipi taqta.

wan pulla tayasha karan. Chaypaykunaqa, Jesusta tapur uyakur imatayasha karanllapa. 47Chaymi tukuyuyapaqkunaqa dispantakashallakidaqllapa, ,tapushanllapata allita willashanllapapaqima. 48Chaymanta taytankuna rikarqa,dispantakaranllapa. Chaymi mamanqaniran Jesustaqa:

—Wamrituy, ¿imapaqtaq kaytaqaruramashaykillapa? Kusata llakirmitaytaykiwan nuqaqa purisha kanillapamaskashur.

49Chaymantaqa Jesusqa niran:—¿Imapaqtaq maskamayankillapa?

¿wasinpi,paq kani nirqa?

50

llapachu imapaqmi chaynu niyannirmapis.

51Chaymantami Jesusqa tikrakamurantaytankunawan Nazaret pwibluman.Chaypimi payqa taytankuna imatanitinpis kasur rurar ima kawsaran.Mamanqami tukuy chaykunata

, mana imalatapis qunqaqchu.

52Jesusqami winayaran. Chaynulla kusayarpuyniyjun tikrakayaran. Chaymipaytaqa kusa shumaqta rikayaranDyusqa.pis, kusa shumaqta rikaqllapa.

Shutichikuq Juanmi

(Mt 3.1-12; Mr 1.1-8; Jn 1.19-28)

3 1-2Kinsi añupaqna Tiberio Césarmantakuq katin, Zacariaspa

wamran Juanta, Dyusqa uk chunllaq.

Chaymi chay tyimpukunallapi PoncioPilato Judeapa gubyirnun karan. NataqHerodes-shuypaqa Galileapi mantakuq.Chay uknin Felipiqa mantakuq Itureapachapi, chaynulla Traconite pachapipismantakuq paylla. Nataq Lisaniaqamantakuq Abiliniapi. AnaswanCaifás-shuypaqa kurakunapa mantaqninkaranllapa. 3Chay tyimpukunapimiJuanqa tukuy chay riyu Jordanpa

,runakunaqa uchanllapata dijarna,Dyusta kasur shutikunanllapapaq.Chayna, Dyusqa uchanllapakunamantapirdunar washananpaq. 4Juanqamiri

,imanuniran chaynulla:

“Uk runami kusa jwirtita rimarchunllaqpi nin:

‘Amitunchik Dyuspa nannintakamakachiyllapa,

llapana.Chaynuqami kusa dirichula nanta

kanqa.5 Tukuy pukrukuna pampalla kidanqa.

Tukuy qaqakuna, sirkakunapisshumaq pampalla kanqa.

Qinqulla nankuna kaqkunapisdirichakanqa.

2 3

134

pampalla tikrakanqa.6 Tukuy pachapi runakunami

rikanqallapa

.7Isaías nishannulla runakuna Juan

shutichinanpaq lluqshimutinqa, payqaniyaq:

“¡Largu kurukunapa ayllunkuna!¿Chay manchaypaq kastigumanta

llapa? 8

chikpinari chiqapta kriyiyllapa,

llapata dijar,llapana nir. Ama qamkunallaqaalabakayllapachu ‘Abrahampa ayllunkar washakayanchikllapa’ nirqa. Chaqaallita nishaykillapa: Dyus munarqamikay rumikunamatapis, Abrahampaayllunpaq tikranarqa, tikranman.9

manta kuchunanpaqqa. Chaqa tukuyqiru mana allita puquqtaqa, kuchuritakunqa ninaman”.

10Chaynu Juan rimatinqa, chayrunakunaqa niranllapa:

— Chaqa, ¿imatataq rurashaqllapaama kastigamananllapapaqqa?

11Juanqa paykunata niran:— Mayqannikillapapis ishkay

, mikunayjun kaqpis,quyllapa uk mana kaqniyjunta.

12Chay Romapaq wakin impwistutakubrakuqkunapismi qimikaranllapa,shutikunanllapapaqqa. ChaymiJuantaqa kaynu nir tapuranllapa:

— , ¿imatataqrurashaq nuqakunaqa?

13Chaymi Juanqa chaykunatapis niran:—Ama kubrakuyllapachu mastaqa,

chay kubrakushaykillapamantaqa.14Chaymantaqa chaynulla wakin

suldadukunapis tapuranllapa Juantaqa:

—Nuqakuna-shuypaqa, ¿imatataqrurashaqllapa? nir.

Chaymi Juanqa paykunataqa niran:—Ama mayqantapis yanqallamanta

imanta kitayllapachu. Chaynulla amayanqallamantaqa uchachayllapachu.Chay michkatachaywanqa kuntintakayllapana.

15

ranllapa tapunakurllapa, imanupiqaJuan kanman Dyuspa AkrashanCristunqa nir. 16

taqa niran:“Chiqaptami nishaykillapa: Nuqaqami

shutichikuni yakulawan. Nataq ukshamur-shuypaqami shutichikunqaSantu Ispirituwan, ninawan ima.Payqami kusa mas puytiq nuqamantaqa.Nuqaqa paypa naypanpiqa mana

paqlamapis. 17

yan urkitanta makinpi charikur trigutaakrananpaq pajanmanta. Chaynushumaqcharqami chay trigutaqa

. Nataqpajanta-shuypaqa rupachinqa. Chay

chu”.18Chaynumiri shumaqta willar, Juanqa

shamuq chayqa kanqa nirmapis. 19

llami chay gubyirnu Herodesta-shuypaqaanyaran,wan kayashanrayku, chaynulla tukuywakin mana allin rurayninkunapaqpis.20Piru ashwan Herodesqa, chay tukuymana allinkunata rurashanpaq anyatinqa,ukmanta yarpur Juantaqa karsilachiran.

Jesusmi shutikuran(Mt 3.13-17; Mr 1.9-11)

21Piru manaraq karsilpi kayar Juankusa achka runakunata shutichiyatinqa,Jesuspis riran shutikuq. Chaynushutikur Taytanman mañakuyatinqa

3

135

. 22Chaymi DyuspaSantu Ispiritunqa Jesusman ishkimurankusa rikaypaqla, uk palumitanu.Chaymi syilumanta-pacha Dyus kaynuniqta uyaparan:“Qammi kusa munashay Wamray kanki.

Qamwanmi kusalata aligriyani” nir.

Kaykunami Jesucristupa unay ayllunkunaqa karan

(Mt 1.1-17)23

qallarirqami trinta añuyjunmana kashakanqa.qashi Josipa wamran nir.

José-shuypaqa, Elipa wamran nir.24 Eliqa, Matatpa wamran.

Matatqa, Levipa wamran.Leviqa, Melquipa wamran.Melquí-shuypaqa, Janapa wamran

karan.Nataq Janaqa, Josipa wamran.

25 Josiqa, Matatiaspa wamran.Matatiasqa, Amospa wamran.Amosqa, Nahumpa wamran.Nahumqa, Eslipa wamran.Esliqa, Nagaipa wamran.

26 Nagaiqa, Maatpa wamran.Maatqa, Matatiaspa wamran.Matatiasqa, Semeipa wamran.Semeiqa, Josipa wamran.Josiqa, Judapa wamran.

27 Judaqa, Joanapa wamran.Joanaqa, Resapa wamran.Resaqa, Zorobabelpa wamran.Zorobabelqa, Salatielpa wamran.Salatielqa, Neripa wamran.

28 Neri-shuypaqa, Melquipa wamrankaran.

Melquiqa, Adipa wamran.Adiqa, Cosampa wamran.Cosamqa, Elmodampa wamran.Elmodamqa, Erpa wamran.

29 Erqa, Josuepa wamran.Josueqa, Eliezerpa wamran.

Eliezerqa, Jorimpa wamran.Jorimqa, Matatpa wamran.

30 Matatqa, Levipa wamran.Leviqa, Simeonpa wamran.Simeonqa, Judapa wamran.Judaqa, Josipa wamran.Josiqa, Jonanpa wamran.Jonanqa, Eliaquimpa wamran.

31 Eliaquimqa, Meleapa wamran.Meleaqa, Mainanpa wamran.Mainanqa, Matatapa wamran.Matataqa, Natanpa wamran.

32 Natán-shuypaqa, Davidpa wamrankaran.

Davidqa, Isaipa wamran.Isaiqa, Obedpa wamran.Obedqa, Boozpa wamran.Boozqa, Salmonpa wamran.Salmonqa, Naasonpa wamran.

33 Naasonqa, Aminadabpa wamran.Aminadabqa, Adminpa wamran.Adminqa, Arnipa wamran.Arniqa, Esrompa wamran.Esromqa, Farespa wamran.Faresqa, Judapa wamran.

34 Judaqa, Jacobpa wamran.Jacobqa, Isaacpa wamran.Isaacqa, Abrahampa wamran.Abraham-shuypaqa, Taripa wamran

karan.Tariqa, Nacorpa wamran.

35 Nacorqa Serugpa wamran.Serugqa, Ragaupa wamran.Ragauqa, Pelegpa wamran.Pelegqa, Heberpa wamran.Heberqa, Salapa wamran.

36 Salaqa Cainanpa wamran.Cainanqa, Arfaxadpa wamran.Arfaxadqa, Sempa wamran.Sem-shuypaqa, Noepa wamran

karan.Noeqa, Lamecpa wamran.

37 Lamecqa, Matusalenpa wamran.Matusalenqa, Enocpa wamran.Enocqa, Jaredpa wamran.

3

136

Jaredqa, Mahalaleelpa wamran.Mahalaleelqa, Cainanpa wamran.

38 Cainán-shuypaqa, Enospa wamrankaran.

Enosqa, Setpa wamran.Setqa, Adanpa wamran.Nataq Adanta-shuypaqa Tayta

Dyusmi ruraran.

Jesusta dyablu uchakuchinaran(Mt 4.1-11; Mr 1.12-13)

4 1Jesusqa Santu Ispirituwan kartikrakamuran riyu Jordanmantaqa.

Chaynu Santu Ispiritu yapatinmi,Jesusqa riran chunllaq lugarman.2Chaypiqami kwarinta diyata karan.Chaymi chay diyakunaqa ayunar manaimalatapis mikushanrayku kusalatamallaqnaran. Chaynu mallaqnatin,

chinaran. 3Chaymi niran:—Chiqapta Dyuspa Wamran karqa,

paq nir.4Piru Jesusqa niran:—Dyus nitin iskribikashakunapimi

nin:‘Manami tantalamantachu runaqa

kawsayta puytin.[

ninta kasur kawsanqa]’ nir.5Chaymanta-shuypaqami dyabluqa

Jesustaqa aparan kusala unaq sirkaman.Chaymantami dasla kay pachapa tukuypwiblunkunata rikachir niran:

6—Nuqaqami qushayki tukuy kayimakuna kay pachapi kaqtaqa, qamnamantakunaykipaq. Chaqa, nuqapami tukuykaykunaqa. Chay-ari mayqantapis qushaqqunashaytaqa. 7Chayrayku, qunqurirnuqata aduramatkiqami tukuy chayrikayashaykikunaqa qampaq kanqa nir.

8Jesusqa niran:—[¡Ashuy dyablu!] Chaqa Dyus nitin

iskribikashakunapimi nin:

‘Adurar sirbiy Amituyki Dyuslata’nir.

9Chaymantami dyabluqa Jesustaqaaparan Jerusalén pwibluman.qami Dyusta adurananllapa wasipa kusaunaqninman iqachir niran:

—Chiqapta Dyuspa Wamran karqa,. 10Chaqa

Dyus nitin iskribikashakunapimi, nin:‘Dyusqashi angelninkunata

kuytashur washashunanpaq.11 Chaynulla aypashuyanqashi

paq ima rumilawanmapis’ nir.12Chaynu nitinmi, Jesusqa niran:—Dyus nitin iskribikashakunapimi

ninpis:‘Amami Amituyki Dyus nishanllata

rurachir pukllaychu’ nir.13Chaymanta-shuypaqami dyabluqa

manana imanupis Jesusta uchakuchiytapuytirnaqa, ashuranna paymantaqaayka diyallataqa.

qallariran(Mt 4.12-17; Mr 1.14-15)

14Jesusqami qashan Galileamantikrakaran Santu Ispiritupa pudirninwankarna. Chaymi chay lugarkunaparidurninkunapiqa paypaqqa kusalata

. 15Chaqa payqamitukuy chay tantakananllapa wasikunapi

. Chaymi tukuyla paytaqaalabaqllapa.

Jesusmi Nazaret pwiblupi(Mt 13.53-58; Mr 6.1-6)

16Chaymantami Jesusqa chaymaypi , pwiblunNazaretllaman riran. Chaymi samanadiyapiqa chay tantakananllapa wasiman

rayku. Chaymantami shariran Dyus

3 4

137

nitin iskribikashakunata liyinanpaq.17Chaymi Dyuspa rimaqnin Isaías

,kaynu niqta tarir liyiran:

18 “Nuqapimiri Dyuspa Ispiritunqa.

chay mana imayjunkunata Dyuspa

naypaq.[

kaqkunata kunsulanaypaq].

dyablupa makinpi kaqkunatawashanaypaq,

syigukunata rikakuchinaypaq,qischakaqkunata washanaypaq

ima.19

tukuylata yanapananpaq

.20Chaynu nirnaqa Jesusqa chay

iskribikashataqa pillur,nanllapa wasipi yanapakuqta qur payqataran. Nataq tukuy chaypi kaqkunaqamikusalata paytaqa chapayaranllapa.21Chaymi payqa rimaq qallariran kaynunir:

—

llapapi nuqawan kumplikashana.22Chaynu nir kusa shumaqta

rimashanraykumi, chay uyakuqkunaqadispantakashalla Jesuspaqqa kusaallinta rimayaranllapa. Piru chaynurimarmapis yaqqa mana kriyinar

llapa:—¿Manachu kayqa Josipa wamran?

nir.23Chaynu yarpuyatinllapamiri,

Jesusqa paykunataqa niran:—‘Rimidyakuq tayta, qamraq

rimidyakay’ nishanllapanullaminimayankillapa kanqa. Chaynullami

nimayankillapapis kanqa: Capernaumpikwichka achka imakunata rurashayki

pis ruray kriyinayllapapaq, nir.24“Chiqaptami nishaykillapa:

pis Dyuspa rimaqnin katinqa, manamipwiblunllapiqa shumaqta rikanllapachunir. 25Alliptami nishaykillapapis:Dyuspa rimaqnin Eliaspa tyimpunpimikimsa añu-y-midyuta tamya manakaranchu.piqa kusala mallaq tyimpu karan.Chaynullami chaypiqa achka byudawarmikuna karanllapa. 26Piru chaynukatinmapis Dyusqa Eliastaqa manaIsraelmanta chay byudakunamanchu

.Sarepta pwiblumanta uk byudawarmiman. Chayqami Sidón pwiblupashipchanlapi kaq. 27Chaynullami Israelpwiblukunapipis karan achka qishaqismuyaq runakuna, Dyuspa rimaqninEliseupa tyimpunpiqa.pis, mana mayqantapis allicharanchu.Ashwan Siria pwiblumanta Naamánshutiq runalata allicharan” nir.

28Chaynu chaykunata uyarllapami,chay tantakananllapa wasipi kaq

llapa. 29Chaymi sharir Jesustaqa chaypwiblumantaqa aparanllapa chaypwiblu rurakashapa qichqalanpi patakaran chayman, chay patamantanaitakunanllapapaq. 30Piru ashwanJesusqa chaynu ruranayatinllapamapis

.

Jesusmi runamanta dyablupa yarpuyninta itakuran

(Mr 1.21-28)31Jesusqami riran Galileapa pwiblun

Capernaumman. Chaymi samana.

32

dispantakashalla kidaqllapa. Chaqa

4

138

kusata paylla mantakur imami.

33Chay tantakananllapa wasipiqami,kayaq uk runa dyablupa yarpuyninwan.Chayqami kusa jwirtita kaynu qaykuq:

34—¡Ay! Nazaretmanta Jesús,¿kanki? ¿Ima, chinqachimaqllapachushamushayki? Nuqaqami riqsishuni.¡Qamqami Dyuspa Santu Wamran kanki!nir.

35Chaynu nitinmi, Jesusqa anyarandyablupa yarpuynintaqa kaynu nir:

—¡Upallalla yarquy kayrunamantaqa!

Chaynu Jesús nitinqami, chay dyablupayarpuyninqa yarquranna runamantaqa.Tukuy runakunapa naypanpimi chayrunataqa ratachir mana imanachirlapischuyarquran. 36Chayta rikarmi, tukuylarunakuna kusa dispantakashalla ukninllapaukninllapa kaynu ninakuyaqllapa: “¿Imarimaykunataq kaykunaqa?wan kusata paylla mantakur, imami willandyablu chay runamanta yarqunanpaqqa.¡Chaynu willatinmi paykunaqa yarqun!”

37Chaynu nir rimatinllapami tukuylachay lugarpa pwiblitunkunapiJesuspaqqa kusalata rimaqllapa.

Jesusmi allicharanSimón Pedrupa swigranta(Mt 8.14-15; Mr 1.29-31)

38Jesusqa tantakananllapa wasimantayarqurqa, rir yaykuran Simonpawasinman. Chaypimi Simonpa swigranqishaq kusa rupapi karan. ChaymiJesusta rugaranllapa alliyachinanpaq.39Jesusqami payman qimikar chayrupataqa wakaq tukuy niran. Chaynunitinmi chay rupaqa dijaranna.Chaymantami ashwan chay kutilla,warmisitaqa sharikur paykunataqaraqna qallariran.

Jesusmi achka qishaqkunata allicharan

(Mt 8.16-17; Mr 1.32-34)40Rupay chinqatinnaqa, tukuy riqchaq

qishaywan kaqninkunata Jesusmanapamuranllapa. Chaymi makinkunata

allicharan. 41Chaynullami achka

kunapis yarquran, kaynu qay :—¡Qamqami Dyuspa Wamran kanki!

nirlla.Chaynu nitinllapami Jesusqa anyar,

mana dijaranchu rimananllapapaqqa.

Akrashan Cristun nir.

(Mr 1.35-39)42

naqa Jesusqa sharir, chay pwiblumantalluqshir riran chunllaq lugarmanna. Pirurunakunami kusalata maskar rir,

.Chaymi Jesustaqa chaylapi kidanantamunaranllapa, ama rirnachu. 43ChaymiJesusqa niran:

—Ashwanmi Dyusqa imanumimantakun nir shumaq rimananta uklaw

kani. Chaqa chaypaqmi shamusha kaninir.

44Chaynumi Jesusqa chay Israelrunakuna tantakananllapa wasikunapi,Galilea lugarkunapi ima Dyuspa shumaq

.

Kusa achka piskaduta ayparanllapa(Mt 4.18-22; Mr 1.16-20)

5 1Uk diyapimi, Jesusqa Genesaret.

Chaymanmi kusala achka runakuna,

4 5

139

munashanrayku tantakamur limpu. 2Chaymantami

Jesusqa rikaran ishkay yaku.

Chay yaku karrukunaqami shinalakaran,llapata paqaq ishkishanrayku. 3ChaymiJesusqa iqaran uk yaku karruman.Chayqami Simonpa karan. ChaymiSimontaqa mañaran, yaku karruntaashlila yakukaq sikpachinanpaq.Chaypinami Jesusqa tar, tukuy chaypi

. 4Chaymantarimar tukchirnaqa Simonta niran:

—, chaymanta

chay atun shikraykillapata itakuyllapapiskaduta aypanaykillapapaqqa, nir.

5Simonqa niran:— , tukuy tuta

piskadukurmapis, manami uklamatapisaypashachu kanillapa. Piru qam

kunataqa yakuman itashaq. 6ChaynuJesús nishannulla rurarqami, alliplaachkata piskadutaqa ayparanllapa.Chaymi atun shikrankunamapisllikikayaranna. 7Chaymantami chay ukyaku karrupi piskadukuq masinkunataqayaran shamur yanapananllapapaq.Chaymi ishkantin yaku karrumanuntachitinllapami, ashwan ishkantinyakumanqa chinqayaranllapana kusalaachka piskadu kashanrayku. 8Chaynumilagruta rikarqami Simón Pedruqa,Jesuspa naypanlapi qunqurikur, kaynuniran:

—Taytituy, ¡nuqami kusala uchasapakani! ¡paqna naypaymantaqa! nir.

9Chaynuqami Simonqa niran,wakinninkunawan kusala achkapiskaduta aypashanrayku manchakushakar. 10

kuna Santiaguwan Juanpis kusalata

manchakusha karanllapa. PaykunamiSimonpa kumpañirun karanllapa. PiruJesusqa Simontaqa niran:

—Ama manchakuychu. Ashwanmikananmantaqa piskaduta aypaq

tantanki nir.11Chaynu Jesús nitinqami, chay

manyanman apar, tukuy imanllapatadijar, utqaylla riranllapa Jesuswanna.

Jesusmi allicharan ukismuyaq runata

(Mt 8.1-4; Mr 1.40-45)12Uk diyapi Jesús uk pwiblupi katin,

kwirpuyjun runa. Chaypimi Jesustarikarqa, pachakaman puknir rugaran:

—¡Taytituy! llakipamayarqaallichamay-ari kay qishayniymantaqanir.

13Chaymantami Jesusqa makinwankamar, kaynu niran:

—Munayanimi alliyanaykita. ¡lla alliyay! nir.

Chaynu nitinlami, chay runaqaalliyaran qishayninmantaqa. 14ChaymiJesusqa niran:

—Amami mayqantapis willankichu.Ashwanmi rir qimikay kurakunaman.Chaymi apanki ufrinditaykita Moisésmantakushannulla. Chayna tukuy

alliyashaykina nir.15

mapis, Jesuspaqqa kusa achka, payqa

imatapis rurayta puytin nir. Chaymikusa achka runakuna Jesusmanqatantakaqllapa, qishayninkunamantaalliyananllapapaq. 16Piru Jesusqapaykunamanta ashur chunllaqlugarkunaman riq Taytanman mañakuq.

5

140

Jesusmi mana kuyuyta puytiq runata allicharan

(Mt 9.1-8; Mr 2.1-12)17 ,

chaykunapiqa tayaranllapa wakinfariseo runakuna,

.Paykunaqa shamusha karanllapa,Galileapa, Judeapa, Jerusalenpa tukuypwiblunkunamanta.qami rikayaranllapa, Jesúsqishaqkunata alliyachitin ima.

18

uk paritapi mana kuyuyta puytiq runataapar. Wasipa rurinman yaykuchirmi,Jesuspa naypanpi usurachinayaranllapa.19Piru mana maytapis yaykuchiytapuytiqllapachu, kusa unta runakunakatinllapa. Chaymi iqaranllapa wasipaananman. Chaymantaqa chay wasipa

, chaylata chay

ranllapa Jesuspa naypanmanqa. 20

mantaqa Jesusqa nuqapi kusata, kaynu niran:

—Taytituy,manta pirdunashushana kani nir.

21Chaynu Jesús nitinqa, Moisés

kuna,kuq qallariranllapa: ¿Imataq payqachaynu rimananpaqqa? WakqachuDyusninchiknulla tukunayan. Manamiallinchu chaynuqa. Chaqa Dyuslariuchakunamanta pirdunakuytaqa puytinnir.

22 ,imatami chay runakunaqa yarpuyannirmapis. Chaymi kaynu nir tapuran:

—¿Imapaqtaq qamkunaqa chaynutayarpunkillapa? 23¿Imataq mas trabajusururanaypaq, ‘Uchaykikunamantamipirdunashuni’ ninaypaq, manaqachu‘Sharir puriy’, ninaypaq?

manta pirdunashuni’ nitiyqa,qamkunaqa mana kriyinkillapachu.24Piru kananllami intrachishaykillapaDyusmanta Shamuq Runaqami kay

kunamanta pirdunakuytaqa nir.Chaynu nirnaqami chay mana

kuyuyta puytiq kwirpuyjun runataqaniran:

—Qamtami nishuni: Sharir paraykitaapar, riy wasikiman nir.

25Chaynu Jesús nitinlami tukuypanaypanpi das sharir, chay usurayashanparitanta apar riran wasinman, Dyustaalabaqnu. 26Chaynu chay milagrutarikarmi chaypi kaqkunaqa kusadispantakashalla kidar, Dyusninchiktaqaalabaranllapa kaynu nir: “Kananqami

chikllapa” nir.

Jesusmi Levita qayaran(Mt 9.9-13; Mr 2.13-17)

27Chaymanta Jesusqa waqtamanlluqshirqa, rikaran Romapaq impwistutakubrakuq runata. Payqami shutiq Leví.Payqami chay impwistuta kubrakunanpitayaran. Chaymi Jesús rikarqa niran:

—Shamuy nuqawan rishun nir.28Chaynu nitinqa Leviqa sharir, tukuy

iman kaqkunata chaypi dijarna, Jesuspapullan riran.

29Chaymantaqami Leviqa wasinpiruraran uk fyistata, Jesusrayku. Chaymiachka wakinnin Romapaq impwistutakubrakuqkunapis wakin runakunawanpulla misapi tayaranllapana. 30Piru chayfariseukuna,

piñakur,anyaqnulla, kaynu niran:

—¿Imapaqtaq mikunkillapa,llapa,wan chaynulla uchasapakunawanpullaqa? nir.

5

141

c 5.39 Jesusmi ruraran kay kimsa kumparasyunta fariseo runakunapa unay. Chaynulla chay

.

31Chaynu nitinllapami, Jesusqapaykunataqa niran:

—qami mana ministinchu rimidyakuqtaqa.Chaymi ashwan chay qishaq kaqkunalaministin rimidyakuqtaqa. 32Chaqanuqaqami mana, chay allinla kaniniqkunapaqchu shamusha kani.Ashwanmi shamusha kani, chayuchayjunkunata willatiy kriyir,

paq.

Ayunupaqmi tapuranllapa(Mt 9.14-17; Mr 2.18-22)

33Kaynumi Jesustaqa niranllapa:— ,

ayunar, Dyusman mañakunllapa. Piru-shuypaqa

maydiyapis mikunllapa, upyanllapaima.

34Jesusqa paykunataqa niran:—Qamkunaqachu uk kasaraq runa

chayllapiraq katinqa chay pullankaqkunata, ¿‘Ayunay’ ninkimanllapa?35Piru chay kasarasha rinanpaq urami

. Chaynu ritinna-shuypaqaayunanqallapana.

36

yunkunatapis parlaran:“Manami mayqanpis uk mushuq

, makwa mudanantarimindanchu. Chaqa chaynu rurarqami

dañayan. Chaynullami chay mushuq,

shaqa mana shumaqnachu kidan.37Chaynulla, chay ubapa yakun mushuqbinutaqa manami itanchikchu makwa

qara kapachumanqa. Chaqa chay ubapayakun binuqami byijuyar makwa qarakapachutaqa llikinman. Chaynuqamiashwan ubapa yakun binu chaynullachay qara kapachupis yanqallanatukukanman. 38Chayraykumi, ubapayakun mushuq binutaqa mushuq qarakapachumanna itaypaq. 39

llapapis: Mayqan runapis ubapa yakunbinu byijuyashata upyayarqa,mananami chay ubapa yakun mushuqbinutaqa upyaytaqa munannachu.Chaqa ninmi: Chay byijuyasha chaymi,kusala mishki nir”.c

Samana diyapimi ispigakunata pitiranllapa

(Mt 12.1-8; Mr 2.23-28)

6 1Uk diyami samana diya katin,Jesusqa riyaran tarpukashakunapa

rurinta. Chaymi,riqnuqa trigupa ispigankunata pitirqaqur murintaqa mikuyaqllapa.2Chaymi chaymantaqa, wakin fariseorunakunaqa kaynu nir tapuranllapa:

—¿Imapaqtaq chay samana diyapimana ruraypaqkunataqa, rurankillapa?nir.

3Chaynu nitinllapami, Jesusqa niran:—¿

llapa,kunawan mallaqnar imanu tukuran niriskribikashantaqa? 4Chaqa Davidmi

llapa tuldu wasiman yaykur, Dyuspakaq turtillankunata aypar mikuranllapa.

, chayturtillakunataqami, kurakunalamikunanllapapaqqa kaq.

5Jesusqami niranpis:

5 6

142

d 6.16 Kaynupismi intrakayta puytinchik: Santiagupa wamran Judas nir.

—Dyusmanta Shamuq Runami, chaysamana diyapiqa imata ruraypaq chaynullamana ruraypaqchu niytaqa puytin.

Jesusmi uk runata samanadiyapi allicharan

(Mt 12.9-14; Mr 3.1-6)6Qashanmi uk samana diyapi, Jesusqa

kuq qallariran. Chaypimi karan uk runaallilaw makin wiqru. 7Piru chaypiqami

kuqkuna, chay fariseo runakunaqa kusalataJesustaqa chapar ninakuyaranllapa: “¿Imakay samana diyapichu alliyachiyanqa wakwiqru makiyjun runataqa? Chaytaruratinqami,llapa” nir. 8

yarpuyanllapa nirmapis. Chaymi, chaywiqru makiyjun runataqa niran:

—Sharir, .Chaynu nitinqa chay runaqa das sharan.

9Chaymi Jesusqa chay runakunataqa niran:—Ma tapushaykillapa, samana

diyapiqa, ¿allin kaqtachu ruranchikmanaqachu mana allin kaqta?lla ¿paq manaqachu dijasha wanunanpaq?

10Chaynu nirnaqa, tukuy chayridurninpi kaqkunata chapar, chaywiqru makiyjun runataqa, niran:

—Makikita chutarachiy.Chaynu nitinmi,

llata ruraran. Chaymi makinqa allinnakidaran. 11Piru chay runakunaqamiashwan kusalata piñakur ninakuranllapa:“¿Imatataq Jesustaqa rurashunllapa?” nir.

Jesusmi dusi

(Mt 10.1-4; Mr 3.13-19)12Chay diyakunapimi, Jesusqa riran

uk sirkaman mañakuq. Chaymi tukuy

tuta Dyusman mañakuyar yurqaran.13Chaymanta achkiyatinnaqa, tukuy

akraran. Chaymi paykunataqa niran:“Apustulniykunana kankillapa” nir.14Kaykunami karanllapa:

Ukqami Simón karan. Payllatamishutichiranpis Pedro nir.

Ukqa karan Simonpa uknin Andrés.Wakinkunaqa karanllapa:

Santiago,Juan,Felipe,Bartolomé,

15 Mateo,Tomás,Alfeupa wamran Santiago,Simón Zelote,

16 Santiagupa uknin Judasd ima.Uk-shuypaqa karan Judas Iscariote.

paqqa.

Jesusmi achka runakunata

(Mt 4.23-25)17Chaymanta Jesusqa chay

sirkamanta paykunawan ishkimurqa, ukpampapi kidaranllapa. Chaqa chaypiri

kusala achka runakuna karanllapa.Paykunaqami shamusha karanllapa,Judeamanta, Jerusalenmanta, marmanyan Tirumanta, Sidonmanta imaJesusta uyakuq,llapamanta alliyananllapapaq ima.18Chaymi chay dyablupa yarpuyninwankaqkunapis alliyaqllapa. 19ChaynumiJesustaqa tukuyla kamanayaqllapaalliyananllapapaq. Chaqa tukuy paytakamaqkunataqari pudirninwanalliyachiq.

6

143

Dyuswan kusa shumaq kaqkuna,llakiypaq kaqkuna

(Mt 5.1-12)20

kunata chapar kaynu niran:“Kusa shumaqmi kankillapa

qamkuna mana imayjunkaqkunaqa.

Chaqa qamkunapaqnami Dyuspamantakuyninqa.

21 Kusa shumaqmi kankillapa

kunaqa.Chaqa maydiyaqami untana

mikunkillapa.Kusa shumaqmi kankillapa, kanan

waqaqkunaqa.Chaqa maydiyaqami aligriyar

asikunkillapana.22 Kusa shumaqmi kankillapa

Dyusmanta Shamuq Runaraykumana allinpaq riqsishutinllapa,

,

llapa,musyashutinllapa imaqa.

23“Chaynu rurashutinllapamapis,unaq syilupi Tayta Dyuspa pullan kusa

,kusata aligriyankillapa. Chaqa imanutaqqamkunata qischashunllapa,llami chay runakunapa rukunkunapisDyuspa unay rimaqninkunatapisqischaranllapa.

24 Piru akaw qamkuna kanan kusaimayjun kaqkuna.

shaykillapana.25 Akaw qamkuna kanan kusa unta

mikuqkuna.

llapa.Akaw qamkuna kanan kusata

asikuqkuna.

Chaqa maydiyaqami kusalatallakir waqankillapana.

26 Akaw qamkuna kanan tukuypaqkusa alabakasha kaqkuna.

llapakunapis, Dyuspa manachiqap rimaqninkunatachualabaranllapa.

llakipashunllapa(Mt 5.38-48; 7.12)

27“Piru qamkuna uyakumaqkunataminishaykillapa:llakipayllapa. Chaynulla chayqischashuqkunawanpis allinlatarurayllapa. 28Mayqan qamkunapaqmana allinta rimatinllapapis, shumaqtawillayllapa. Chaynulla imapaq uchacharqischashutinllapapis Dyusmanmañakuyllapa llakipananpaq. 29Mayqanuklaw qaqllaykipi takashutinllapaqa,uklawtapis rikachiyllapa. Mayqanpunchuykita kitashutinmapis, dijaykamsaykitapis apanqa. 30Mayqanpisimalata mañakushutinpis, quy.lla mayqan imaykita kitashutinpis,

llapapaqqa. 31Chaynumiri ukkunaqamkunawan shumaq kananta munarqa,qamkunapis chaynulla paykunawanpiskayllapa.

32

kunalata llakiparqa ¿imanuriDyuspaqqa shumaq kankillapa? ChaqaDyusta mana kasuqkunapismi, paytallakipaqkunalataqa llakipanllapa.33Chaynulla qamkunata allintarurashuqkunalawan allinta rurarllapaqa,¿imanuri Dyuspaqqa shumaqkankillapa? Chaqa Dyusta manakasuqkunamapis chaynuqa ruranllapa.34Qamkuna,qami kutichimayanqa nir yarpurpristarqa, ¿imanuri Dyuspaqqa shumaq

6

144

kankillapa? Chaqa Dyusta manakasuqkunamapismi pristanakunllapa,imalawan kutichinakunanllapapaqqa.35

kunataqa masta llakipayllapa.lla allinlata paykunawanqa rurayllapa.Chaymi imata pristarpis,llapachu: Imalawan kutichimayanqanirqa. Chaynu rurarllapaqami manatukukaq imaykillapatana tarikunkillapa.

chikpa wamrankunana kankillapa.Chaqa Dyusqami,kunata,matapis kusata llakipan. 36Chaymiqamkunapis llakipakuyllapa, imanutaq

kun chaynu.

Amami uknikita jwis yupay rikar

(Mt 7.1-5)37

llapachu, Dyus qamkunatapis ama rikar. Chaynulla ama

ukkunata uchachayllapachu, Dyus

paq. Ashwanmi pirdunanakuyllapa,

llapapaq. 38Ukkunatami quyllapa, Dyusqamkunatapis qushunanllapapaq.

llapa imakunatapis allita midikashatana.

kustalnikillapamanqa. Chaynu qamkuna

llapanullami, Dyusqa qamkunatapisyanapashunqallapa”.

39Jesusmi kay kumparasyuntapisniran:

“¿Puytinmanchu syigu runa, uk syigumasinta kaylata kaylata rishun niyta?¿Manachu ishkantinllapa ima

? 40

. Chaymi maydiya,

yupayllana kanqa.41“¿Imapaqtaq uknikipa nawinpi

,qampa nawikipi atun qiru tayan chaytanaypaqta mana lluqshichirqa? 42Qampa

karqa, ¿imapaqtaq uknikita ninki:‘Ukniy, dijamay nawikipi kaq usultalluqshichishaq’ nirqa? Kusa allin tukuqruna, qampa nawikipi atun qirutaraqpuntataqa lluqshichiy. Chaynuqamiallita rikarna, uknikipa nawinpi usulkaqtaqa lluqshichinki.

Qirukunatami puquyninmanta riqsinchik

(Mt 7.17-20; 12.34-35)43“Allin qiruqami mana puytinchu

mana allinta puquytaqa. Chaynullamana allin qirupis manami allintaqapuquyta puytinchu. 44Chaymi tukuyqirukunata puquyninmanta riqsinchik.Chaqa iguspa puquynintaqami manakashakunamantachu pallanchik.Chaynulla ubapa puquynintapis manamisarsakunamantachu pallanchik. 45

lata riman allinkunala shunqunpikashanrayku. Piru chay mana allinrunaqami mana allin kaqkunalatariman, tukuy mana allinkunalashunqunpi kashanrayku. Chaqamayqanpis shunqunpi kashanllatami,rimanllapa.

Ishkay wasipa simintun(Mt 7.24-27)

46“¿Imapaqtaq qamkunaqa ‘AmituyAmituy’ nimankillapa, nuqanishaykunata mana kasurqa? 47

tami nishaykillapa: Mayqanpis uyamarnuqa nishayta kasur ruraqkunaqamikaynu yupay. 48Uk runami wasinta

6

145

shachinanpaq puntataqa kusa ruritasimintuta rajar, rumipa ananmantashachiran. Chaymanta riyu untamur,

lamatapis puytiranchu. Chaqa kusa allirishasha karan. 49Piru mayqanpis uyamarchay nishaykunata mana kasuqqami, ukruna mana simintuta rajarchu allpaanalanpi wasinta shachiran. Chaymantariyu untamur chay wasipi wipyakatinqa,chay wasiqa limpu limpu pampallarataran chay yupay”.

Jesusmi allicharan suldadukunapa mantaqninpa uk sirbikuqninta

(Mt 8.5-13; Jn 4.43-54)

7 1Chaymanta chay runakunatawillar tukchirnaqa, Jesusqa riran

Capernaúm pwibluman. 2Chaypimi

nin karan. Paypa kusala munashansirbiqninmi allipla qishaq karanwanuypaqna. 3Chaymi chay runaqaJesuspaq rimaqllapata uyaparan.Chaymantami, Israel runakunapa ruku

,Jesusta rir willatinllapa shamursirbiqninta allichananpaq. 4Chaymipaykunaqa Jesusman rir qimikarqa,kusalata rugaranllapa kaynu nir:

—Taytituy, allinmi kanqa chay

naykipaq. 5

chikta kusalata munan. Chaynullamichay tantakanayllapa wasimatapisrurachikuran nir.

6Chaynu nitinmi Jesusqa riranpaykunawan.tinllapanaqa, chay suldadukunapa

ran kaynu nir Jesusta willananllapapaq:“Taytituy, amami piñakunkichu.

Chaqa nuqa mana kwintachaypaqlakashayraykumi, mana allinchu rirwasiyman yaykunaykipaqqa. 7

kumi mana nuqallaqa riyta puytiraychurugashuqqa. Chaymi kaylamanta niy,sirbikuqniyqa alliyananpaq. 8Chaqanuqallatami mantamaqniykunamantaman. Chaynulla nuqapis wakinsuldadukunata mantani. Chaymimayqannintapis ‘Riy’ nitiyqa, rin. Ukta‘Shamuy’ nitiypis, shamun. Chaynullasirbiqniytapis, imata rurananpaq

.9Chaynu nishanta uyaparmi Jesusqa

kusa dispantakashalla kidaran. Chaymichay runakuna ikinta riqkunamantikrakar, niran:

—Nishaykillapa: Tukuyla Israelpwiblupiqa manami mayqantapis kayruna yupay allita kriyiqtaqa tarishachukani.

10Chaymanta chay mandadurishakuna wasiman tikrakarqa, chaysirbikuqta allintana tariranllapa.

Byudapa wamranta Jesús kawsachimuran

11Chaymantaqa Jesusqa riran ukpwiblu Naín shutiqman. Paywanqami

, chaynulla kusaachka runakuna ima riranllapa.12

naqa rikaranllapa uk byudapa uklaylawamran wanushata chay pwiblumantakusala achka runakuna apaqllapata.13Chayta rikarmi Jesusqa,tapaq kusalata llakir kaynu niran:

—Ama waqaychu mamitay nir.14Chaynu nir wanushaman qimikar

kamatinmi,ranllapa. Chaymi Jesusqa chaywanushataqa niran:

—Wamra, qamtami nishuni ¡muy! nir.

15Chaynu nitinqami chay wanushaqakawsamur tar rimaqna qallariran.Chaymantami Jesusqa chay wamrataqamamanwanna dijaran. 16Chayta rikarmi,

6 7

146

tukuyla chaypi kaqkunaqa alliplatadispantakar Dyusta alabaranllapa,kaynu nir: “Dyusninchikpa kusa shumaq

man”. Chaynulla “Dyusninchikmishamusha pwiblunta yanapaq” nir ima.

17Chaynu Jesús rurashankunataqami,tukuy chay Judeapa lugarninpi

.

Shutichikuq Juanmi

Jesusman(Mt 11.2-19)

18

pasashankunata,parlasha katin. Chaymi ishkay

, 19

Jesusta tapunanllapapaq: “QamchuDyusmanta shamunanpaq karan chaykanki,llapa” nir.

20 , chaymandadu rishakunaqa Jesusmanqimikar tapuranllapa kaynu nir:

—tapushunayllapapaq qamchu kankiDyusmanta shamunanpaq karan chayqa,manaqachu uktaraq yarayashaqllapa nir.

21Chaynu nitinllapami, Jesusqa chaykutilla achka qishaqkunata allicharan,chaynulla qischakayninkunamantapis.Chaynulla dyablupa yarpuyninwankaqkunata allicharan, syigukunatapisnawinkunata allichatin rikakuranna.22Chaynu chaykunata rurarnaqa,Jesusqa niran chay tapuqkunataqa:

—Rir Juantaqa willayllapa tukuyrikashaykillapata, uyapashaykillapataima. Willayllapa:

Syigukunatapis rikakuchin,kujukunatapis alliyachitin

purinllapa,ismuyaq aychayjunkunatapis

allichan nir.

Chaynulla upakunatapis uyakuchin,wanushakunatapis kawsachimun,chay mana imayjun kaqkunatapis

paqpis, nir ima.23Chaynulla willankillapapis: ¡Kusa

rayku imakuna rikarir trumpisachinatinmana maydiyapis qunqamaqkunaqa nin!nir.

24

kuna ritinnaqa, Jesusqa chaypi kaqrunakunata qallariran ShutichikuqJuanpaq parlaq, kaynu nir:

“¿Imata rikakuqtaq qamkunaqariraykillapa chay chunllaq lugarmanqa?

maqa uk yura shukchata wayra wakmankayman kuyuchiq yupay, ¿chaytarikakuqchu riraykillapa? 25¿Manaqachu

,mudakushata rikakuq riraykillapa?

kunalata rurar taqkunaqami, chaygubyirnupa wasinkunalapi tanllapa nir.26Chaqa, ¿imata rikakuqtaqriraykillapa? ¿Dyuspaq rimaq runatarikaq? Chiqaptami qamkunaqa Dyusparimaqninkunamantaqa nuqapaq kusamas intrachikuqta rikaq riraykillapa.27Chaqa Shutichikuq Juanpaqmi, Dyusnitin iskribikashakunapiqa kaynu niq:

‘Nuqami qampa naypaykita ukta,

chinllapa chaynu qampaq.

28-29Nishaykillapapis:manta manami Juan yupay kusa allinlarunaqa kashachu uklamapis. Chaqatukuy runakuna, wakin impwistutakubrakuqkunamapis, Juan rimatinuyakurqa, kwintata qukaranllapa

7

147

qallapa nir. Chaymi paykunaqa Juanshutichikutinqa, kasur shutikuranllapa.Ashwan kananqa Dyusninchikpa

paqla chaykunaqa,llapa Juanmantaqa. 30Piru chayfariseukuna,

kuna-shuypaqa,

yanqa nirmapis. Chaymi paykunaqaJuan shutichikutinpis mana kasur manashutikuranllapachu”.

31Chaymi Jesusqa niranpis:“¿Imawantaq kumparayman kay

tyimpupi runakunataqa? ¿Imakunayupaytaq paykunaqa? 32

qami, wamritukuna plasapi tar kaynuqayapanakunllapa chay yupay:tami waqachirayllapa. Piru qamkunaqamimana bayliraykillapachu. Chaynullallakiypaq takikunata takitiyllapapis, manawaqaraykillapachu’ ninakun chaykunayupay. 33

kuna yupay, Shutichikuq Juan shamurkusata ayunatin, chaynulla mana binutaupyatinqa niraykillapa: ‘Juanqamidyablupa yarpuyninwan’ nir. 34Chaymantanuqa Dyusmanta Shamuq Runa kar,mikutiy upyatiy-shuypaqa qamkunaqaninkillapa: ‘Kusala amryintu, upyalun,

kunapa, uchasapa runakunapa amigun’ nirima. 35Piru nuqapi kriyishanllaparaykuDyus munashanta rurar kawsaqkunamiintrachikunllapa nuqaqami chiqaptaDyusmanta shamusha kani nirqa”.

Jesusmi, fariseo runaSimonpa wasinpi

36Chaymantaqa uk fariseo runamiJesustaqa kunachiran, wasinman rirmikunanpaq. Chaymi Jesusqa chayfariseupa wasinman yaykur misamantaran. 37Nataq chay pwiblullapimi kaq

uk kusa uchayjun warmi. Paymi

.Chaymi alabastru butillitapi kusa mishki

.38 , kusalata waqar Jesuspa

, chay

paqaq qallariran.

chay mishki mutkiypaqla yakituwanqa.39Chaymi chay fariseo, Jesusta qaraqapasha karan chayqa, kaynuta yarpuran:Chiqapta kay runa Dyuspa rimaqninkarqa kwintata qukanman, imanuwarmi karmi chaynu rurayan nirmapis.

nir. 40Chaymi Jesusqa niran:—Simón, kayta willashayki.Chaynu nitinqa, chay fariseuqa niran:— .41Chaynu nitinqa, Jesusqa niran:—Ishkay runami dibiyaran uk runa

pristasha karan chayta. Ukqa kinyintusdinaryuta dibiyaran. Nataquknin-shuypaqa sinkwinta dinaryulatadibiyaran. 42Chaymi mana pagraytapuytitinllapaqa, chay pristasha karanchayqa llakipar mana kubrarannachuishkantinta. Ma willamay Simón: ¿Chayishkay runakunaqa mayqaynintaq chayqillayta pristasha karan chay runataqamastaqa munayanqa?

43Chaynu Jesús taputinqa, Simonqaniran:

—Nuqataqa yarpuchiman, chay mastadibiyatin llakipar mana kubraranchuchay paymi mastaqa munayanqa nir.

Chaynu nitinqa, Jesuspis niran:—Chiqapta ninki.44Chaynu Simón nitinqa, warmiman

Jesusqa tikrakar Simontaqa niran:—¿Rikayankichu kay warmitaqa? Simón,

nuqa wasikiman yaykamutiyqa,

7

148

chu. Piru kay warmisita-shuypaqa, ashwan

chakichishamapis. 45Qamqami manasaludar muchamaraykichu. Piru kaywarmisita-shuypaqa,yaykushaymanta-pacha mana shaykuq

. 46Chaynullaqamqa asaytiwan mana umaylamatapissalashaykichu. Piru kay warmisitaqami,

mutkiypayla yakituwan. 47Chayraykunishuni, kay warmisitatami kusa achkauchankunamanmatapis llakipar pirdunani.Chaymi payqa kusata munaman. Pirumayqantapis ashlilata pirdunashaqa, manayanqa munamanchikchu.

48Chaymantaqa chay warmita niran:—Uchaykikunamantaqami llakipar

pirdunashuni nir.49Chaynu Jesús nitinqa, chay wakin

kuq qallariranllapa kaynu nir: “¿Imataqkay runaqa uchanllapakunamanmatapispirdunakunanpaqqa?”

50Chaynu ninakuyatinllapaqa, Jesusqachay warmisitataqa niran:

—Mamitay,raykumi washakashayki. Qamnamirikunki nir.

Kay warmikunami yanaparan Jesusta

8 1Chaymantami, Jesusqa puriran achkapwiblukunata, chaynulla taksha

pwiblitukunata,shumaq rimayninta washakarna paypamantakuyninpi kawsananllapapaq.

.2Chaynullami pullanqa karanpis chaywarmikuna, dyablupa yarpuyninwan,

kunapis. Paykunaqami kaykuna karan:María.pis, Magdalamanta kashanrayku. KayMariamantami,kuna lluqshisha karan. 3Chaynullami

karanpis Chuza shutiq runapa warminJuana. Kay Chuzami, Herodespaimankunata rikaq karan. Ukqami karanSusana; chaynullami wakin achkawarmikunapis.mapis yanapaq Jesustaqa.

Jesusmi kumparasyunta ruran uk tarpukuqwan

(Mt 13.1-9; Mr 4.1-9)4Tukuy pwiblukunamantami kusala

achka runakuna Jesús kayashanmantantakaranllapa. Chaymi Jesusqa kaykumparasyunta paykunataqa parlaran:

5

man. Chaymanta shikwakutinqa wakinsimillanqa nanman rataran. Chaymisaru , chaynulla pariqkurukuna mikuran ima. 6Wakinsimillakunaqa rataran rumipa ananman.Chaymanta nasirnaqa, das chakiranyakurayku. 7

qami kasha rurikunaman rataran.Chaymantami kashakuna pullan winar,

. 8Piru wakinsimillakunaqami kusala shumaqpachaman ratar, nasimur puquran.Chaymi kada similla syinllata puqutinkusala achkata kusichakuran”.

Chaynu nirnaqami, kusa jwirtitakaynu niranpis: “Rinriyjun kaqkunaqauyakur intrakayllapa” nir.

¿kumparasyunkunawan?(Mt 13.10-17; Mr 4.10-12)

9 :—¿

rasyunqa? nir.10Chaymi Jesusqa niran:—Qamkunatami unay mana intrakaypaq

kasha katinmapis, kananqa Dyusqaintrachishuyanllapa imanumi payqamantakun nirmapis. Piru wakinrunakunata-

7 8

149

yunkunalawan.mapis ama rikakunanpaq, chaynullamichka uyakurpis ama intrakananllapapaq.

Jesusmi tarpukuqpaq

(Mt 13.18-23; Mr 4.13-20)11“Kaynutami munan niyta chay

kumparasyunqa: Chay simillaqami,Dyuspa rimaynin.

12“Chay similla nanman ratashanirqami intrachimanchik, Dyusrimashanta uyakutin chaymanta dyablushamurqa yarpuyninpi purichiyashantadas qunqachin,nanllapapaq nir.

13“Nataq chay similla rumipaananman rataran chaykunaqami,intrachimanchik chay runakuna Dyusrimashanta kusa aligrila uyakuqpaq.Chaymanta chay simillakuna mana

paq kriyir qischakarqa das paymantaashun nir.

14“Wakin simillakuna kasha rurimanratashakunaqa, intrachimanchik Dyusrimashanta uyapaqkunapaq. Piru chayyarpupakushankuna, kusata imakunatamunapashankuna, chaynullamunashanta rurashankuna imaqa,

yupay mana dijanchu puqunanpaqqa.15“Piru simillakuna chay kusa shumaq

pachaman rataran chaykunaqamiintrachimanchik,jun kar Dyus rimashanta uyakurimuraslapis allita kasur, kusalata puquqyupay kawsaqkunapaq nir.

Jesusmi kumparasyunta ruraran uk lamparawan(Mr 4.21-25)

16

taqa kachkanchu imawan pampananpaq

paqqa.

paq. 17Chaynullami kanan qamkunatawillashutiyllapa wakinkunapaq pakapllayupay kaqkunaqami, maydiyaqa uk

manna rikaritin allita intrakanqallapa.18“Chayraykumi allita uyakuyllapa:

kunataqami masta intrachishaq. Piruchay mana intrakaqkunata-shuypaqamiintrakayanina niyashanmatapis limpulaqunqachishaq”.

Jesuspa mamanwan ukninkuna(Mt 12.46-50; Mr 3.31-35)

19Chaymantami Jesuspa mamanwanukninkunaqa,maypi . Pirukusala achka runakuna kashanrayku

llapachu. 20Chaymi mayqanJesustaqa kaynu nir willaran:

—Mamaykiwan uknikikunami chaywaqtapi ministishuyan nir.

21Jesusqa niran:—Mayqanpis Dyus rimashankunata

uyakur, chay nishannullataruraqkunami, mamaywan ukniykunaqanir.

Jesusmi wayrawan yaku maqchikayatin qasillachiran

(Mt 8.23-27; Mr 4.35-41)22Uk diyapi, Jesusqa uk yaku

wan. Chaymi paykunata niran:—

manyanman nir.Chaymi riranllapana. 23Chaymanta

, Jesusqapunuran. Chaykamanqami, kusalatawayra rikarimuran. Chaymi chay

maqchikaq qallariran. Chayna, chay

8

150

e 8.26 Wakin iskribikashakunapimi “Gerasa” nin. f 8.30 Legión nirqami intrachimanchikkusala achka suldadukuna nir.

yaku karrumanqa yaku untaq qallaritin,yakuman chinqananlapaqna karanllapa.24Chaynu tukuyatinqa, Jesustarik :

—¡ ! ¡maqniyllapa! ¡chikllapana! nir.

Chaymi Jesusqa sharir, wayrawanyaku maqchikaqtaqa willatinla, limpuqasillaran. 25

kunata niran:—Ima, ¿

llapa? nir.

shanrayku dispantakashalla,yaqllapa: “¿Imanu runataq kayqa?Chaqa wayrawan yakumatapiswillatinla, kasun-ari” nir.

Gadaramanta dyablupa yarpuyninwan runa

(Mt 8.28-34; Mr 5.1-20)26 ,

llapa Galileapa naypanpi Gadarae shutiqlugarman. 27Chaymi, Jesús yakukarrumanta ishkitinqa, chaylugarmantaqa dyablupa yarpuyninwankaq uk runa yarqamur Jesusmanqimikaran. Chay runaqami unayna

, chaynullamana wasipinachu taqpis. Ashwanmipantyunkunapina taq. 28ChaymantaJesusta rikarqa, kusala jwirtita qaykur paypa naypanpi qunqurir kaynuniran:

—¡Unaq syilumanta Dyuspa WamranJesús,chu! ¡kipaq! nir.

29

ninqa niran, runamanta lluqshinanpaqJesús anyashanrayku. Chaqa kutir

kutirmi chay dyablupa yarpuyninqachay runataqa aypaq. Chaymi runakunamichka makinkunata,kadinakunawan watatinllapamapis chayrunaqa pitiq. Chaynumi ashwan chaydyablupa yarpuyninqa chunllaqlugarkunaman apaq chay runataqa.30Chaymi Jesusqa chay runataqa kaynunir tapuran:

—¿Imataq shutinki?Chay runaqa niran:—Shutinimi ‘Legión’.fChaynuqami niran,

ninkuna paypi kusa achka kashanrayku.31Chaymi chay dyablukunaqa, Jesusta

. 32Chaysirkakunapimi achka kuchikunashitqakuyatin,ninkunaqa Jesusta rugaran, chaykuchikunaman yaykunanllapapaq.Chaymi Jesusqa yaykuyllapa niran.33Chay dyablupa yarpuyninkuna chayrunamanta yarqurqa,man yaykuranllapa. Chaymi chaykuchikunaqa kallpaq qallariran qaqatauray.

.34Chaymi chay kuchita michiqkuna,

tukuy chay pasashanta rikarqa, kallparriranllapa chay pwiblupi runakunata,

.35Parlakutinllapaqa runakunaqa

kunataqa., chay runataqa Jesuspa

naypanpi yarpuyninpina, mudakushataqta rikar manchakuranllapa. 36Piruchay tukuy ima pasashakunatarikaqkunaqa,llapa imanumi alliyaran chay runaqanirmapis. 37Chaymi chay Gadara shutiq

8

151

lugarmantaqa, tukuyla runakunaqaJesusta rugaranllapa, chaymantaqarinanpaq uklawta. Chaqa kusatarimanchakuyaranllapa. Chaymi Jesusqayaku karruman yaykur riran. 38Chaydyablupa yarpuyninmanta alliyashachay runaqa, Jesusta rugayaran paywanrinanpaq. Piru Jesusqami chay runataqakidananpaq kaynu niran:

39—Riy wasikiman. Chayna parlakuyDyus imanumi llakipar yanapashushanirmapis.

Chaymi chay runaqa rir parlakurantukuyta chay pwiblupiqa, imatami Jesúspaypaq rurasha nirmapis.

Jesusmi allicharan uk warmita,Jairupa wamranta ima(Mt 9.18-26; Mr 5.21-43)

40

uklawninmanta tikrakar shamutinqa,chaypi kaq runakunaqa kusalataaligriyaranllapa yarayashanllaparayku.41Chaymi, .Chay Jairumi tantakananllapa wasipi ukmantakuq kaq. Paymi Jesuspa naypanpiqunqurikur rugaran wasinman rinanpaq.42Chaqa wanuypaqna karan chayrunapa uklayla warmi wamran kaqqa.Wamranqami dusi añuyjunna kashakanqa.

Piru Jesusqami kusa achkarunakunapa rurinta riyashanrayku,

. 43Chayrunakunapa rurintami riyaran ukwarmipis. Chay warmimi dusi añupaqnayawarnin shamutin qishaq karan.Chaymi rimidyakuqkunapi, kusalatagastaran iman kaqninkunalamatapis.Piru manami mayqanpis allicharanchu.44Kay warmisitami Jesuspa ikinlawta

.Chaynu kamatinlami, chay kutillayawarnin shamuqqa qasillaranna.45Chaymantaqa Jesusqa tapukuran:

—¿Pitaq kamamasha? nir.Chaymanta tukuy “Mana mana”

niyatinqa, Pedruqa niran:— , kusala achka

runakuna kashanraykumi,kumsashuyan ima nir.

46Piru Jesusqami niran:—Mayqan . Chaqa

nuqami kwintata qukasha kani,pudirniy yarqusha nir.

47Chaymanta chay warmiqa imanupismana niyta puytirqa, chukchukyaqnullarir Jesuspa naypanpi qunqurikuran.Chaymi tukuypa naypanpi rimaran

alliyaran nir ima. 48Chaymi Jesusqaniran:

—Mamitay, kriyishaykiraykumialliyashaykina. Chayraykumi aligrilanarikuy.

49Chaynu nir Jesús rimayatinllami,chay tantakananllapa wasipi mantakuq

niran:—Wamraykiqami wanushana. Amana

taqa nir.50Piru Jesusqa chaynu niqta uyarqa,

niran:—Ama manchakurchu, nuqalapi

kriyiy. Chaymi wamraykiqa alliyanqanir.

51Chaymanta Jesús wasiman, Pedruta, Santiaguta, Juanta,

chay wamrapa taytanta, mamanta imalarurimanqa yaykuchiran. 52Tukuymiwaqayaranllapa chay wanushapaqllakir. Piru Jesusqa niran:

—Ama waqayllapachu.qami mana wanushachu, punuyanlaminir.

53Chaynu nitinmi, tukuyla asiparanllapapaytaqa.nir. 54Chaymantami Jesusqa makinmantaaypar kusala jwirtita rimar niran:

8

152

—¡Mamitay sharimuy! nir.55Chaynu nitinmi kawsamur,

ran.qarananllapapaq. 56Chaymitaytankunaqa, kusa dispantakashallakidaranllapa. Piru Jesusqa niran, amamayqantapis parlananllapapaqchu, chayrurashankunapaqqa nir.

(Mt 10.5-15; Mr 6.7-13)

9 1Jesusqa tantaran tukuynin dusi. Chaymantami

, pudirninta ima quran,tukuy dyablupa yarpuyninkunata

manta allichakunanllapapaq ima.2

, qishaqkunataallichananllapapaq ima. 3Kaynu nirmi

:“Nanpaqqami ama imalatapis aparchu

rinkillapa: Bastunta, alburjata, tantata,chaynulla qillayta, mudakunaykipaq

. 4Mayqan, chaymantaqa ama

lluqshinkillapachu, chay lugarmantarinaykillapakaman. 5Imanupi mayqanpwiblupi mana samachishunatinllapaqa,

lluqshir rinkillapa. Chaynu rurarqamiintrachinkillapa: ‘Manami nuqakunapakwintaynachu. Ashwanmi qamkunapinakanqa’ nir”.

6Chaynu nitinmi, paykunaqariranllapana tukuy pwiblitukunata Dyuspa

chaynulla qishaqkunata allichaqnu ima.

(Mt 14.1-12; Mr 6.14-29)7

kunapaq gubyirnu Herodesqa

uyaparanna.imanumi kanqa nirmapis. ChaqaJesuspaqqa ukkunaqa niqllapa: “Juanwanushanmanta kawsamusha” nir.8Ukkuna-shuypaqa niqllapa: “Dyusparimaqnin Elías shamunanpaq karan,chay shamusha” nir. Chaynullawakinkunapis niqllapa: “Dyuspa unayuk rimaqninkuna kawsamusha kanqa”nir. 9Chaynu niyatinllapamapis,Herodesqa paylla niran: “Chaqa nuqallaniray,paqqa. Chaynu katinqa ¿mayqantaq

llapa chayqa?” nir.

kusalata Jesustaqa tariyta yarpuran.

Jesusmi sinku milrunakunata qararan

(Mt 14.13-21; Mr 6.30-44; Jn 6.1-14)10Chaymanta chay apustulninkuna

tikrakamurqa Jesustaqa parlaranllapatukuy imakunata rurashanllapata.Chaymi Jesusqa paykunalata apar riranBetsaida pwibluman. 11Pirurunakunaqa, Jesusqa Betsaidapi nir

.Jesusqa samachiran. Samachirqarunakunataqa willaran imanumi Dyusmantakun nir, chaynulla paykunapanaypanpi qishaqkunata allicharan, ima.12Chaymanta limpu tardiyatinnaqa,

payman qimikar, kaynu niranllapa:—Taytituy, runakunata willay rir

chay shipchakaq pwiblitukunaman,lugarkunaman ima mikunanllapatarantir mikur samananllapapaq. Chaqakay lugarpiqami mana imapis kanchunir.

13Chaymi Jesusqa paykunataqa, niran:—Qamkuna qarayllapa, nir.Chaynu Jesús nitinqa paykunaqa

niranllapa:

8 9

153

—Chaqa sinku tantitawan ishkaypiskaditula kan. ¿Maymantashi kaykwichka achka runakunapaqqamikuymatapis rantishunllapaqa?

14Chaqa tukuyninqa chaypikaqkunaqa ullqukunala sinku mil(5,000) kasha kanqallapa. Piru Jesusqa

:—Willayllapa chay runakunaqa

tanqallapa sinkwinta, sinkwinta nir.15Chaynu nitinqa,

ranllapa. 16Chaymanta Jesusqa chaysinku tantitawan, ishkay piskaditutaaypar unaq syiluman chapakur,chaykunapaq payji nir, Taytan Dyusmanmañakuran.

kunata quran tukuyla chaypi kaqkunataaypachinanllapapaq. 17Chaynumi

man. Chaymantaqami chay tantapachaynulla piskadupa subrantaqa dusikanastata tantaranllapa.

Pedrumi Jesustaqa Dyuspa Akrashan Cristun kanki niran

(Mt 16.13-19; Mr 8.27-29)18

man mañakuyar,pullan katin, paykunataqa tapurankaynu:

—¿Nuqapaqqa mayqanshi kanininllapataq runakunaqa? nir.

19Chaynu nitinqa paykunaqaniranllapa:

—Wakinqami ninllapa, ShutichikuqJuan nir. Nataq wakin-shuypaqaninllapa Elías nir. Chaynullawakinkunaqa ninllapa Dyuspa unayrimaqnin kawsamusha kanqa nir.

20—Qamkunapaq-shuypaqa ¿taq kani? —kunataqa.

Chaymi Pedruqa niran:

—Qamqami Dyuspa Akrashan Cristunkanki nir.

Mananami maychu wanunaypaq niran Jesusqa

(Mt 16.20-28; Mr 8.30–9.1)21Chaynu nitinllapaqami Jesusqa

paykunataqa niran, ama mayqantapiswillananllapapaqchu,shanllapataqa. Chaymi kaynu niranpis

:22“Dyusmanta Shamuq Runataqami

ruku mantakuqkuna, kurakunapamantaqninkuna, chaynulla Moisés

llapa.llapa. Piru kimsa diyamantaqamiqashan kawsamunqa” nir.

23Chaymantaqa tukuyta Jesusqaniran:

kanarqami amana bidanllapapaqqallakinqallapanachu. Ashwanmi kruspi

kurchu waran waran nuqalapi yarpurshachinakunqallapa. 24

pis paykuna munashannulla bidantawashayta kamaqkunaqami tukuytyimpupaqna qischakanqallapa. Pirumayqanpis nuqapi kriyishanraykuqischakar wanuqkunaqami tukuytyimpupaqna kawsanqallapa. 25Pirumayqanpis kay pachapi kaq iman

tinqa, ¿imapaqtaq sirbiyan chaytantakushanqa? 26Chaymi nuqaqa nini,nuqamanta pinqakuqkuna, chaynulla

kunamantaqa, nuqapis llipyallapudirniywan shamurqa pinqakushaqpaykunamantaqa. Chaqa chay diyaqashamushaq Taytaypa kusala llipyallapudirninwan,wan ima. 27Chiqaptami nishaykillapa:

9

154

g 9.35 Wakin iskribikashakunapimi nin: “Kaymi akrashay Wamrayqa” nir.

Kaypi kawsaqkunaqa wakinllaqa Dyusmantakuqtaqa rikanqallapa manaraqwanuyarchu”.

Jesusmi kusa llipya intirupaq tikrakaran

(Mt 17.1-8; Mr 9.2-8)28Chay parlashanmanta uchu

diyamana pasasha katinqa JesusqaPedruta, Santiaguta, Juanta ima apar ririqaran uk sirkaman, chaypi Dyusmanmañakunanpaq. 29

qami Jesuspa qaqllanqa kusa ukmanshumaqpaq tikrakaran. Chaynulla

intirupaq tikrakaran. 30Chaykamanmiishkay runakuna rikarimusha Jesuswanparlayaran. Chay ishkay runakunaqamiMoiseswan Elías karanllapa. 31Chaypaykunaqami kusa llipyaypa rurinpishasha parlayaranllapa, imanumi Jesúsqischakar Jerusalenpi wanuyanqa nir.32Pedruqa wakinninwan alliplapunuypaq karmapis, allipta shachinakur

llapa. Chaynulla Jesuswan ishkay runaparlaqtapis rikaranllapa. 33Chaymantachay ishkay runakuna Jesusmantaashuyatinnaqa, Pedruqa Jesusmanqimikar, kaynu niran:

— , ¡kaypiqamikusala allin kanchikllapa!llapa kimsa chukllitakunata, uktaqampaq, ukta Moisespaq, ukta Eliaspaqnir.

Piru chaynu nirmapis Pedruqa manayarpuyninpichu chaynuqa rimayaran.34Chaynu rimanankamanqa puktaylimpu pamparanllapa. Chaynu puktay

llapa. 35Chaymantaqa chay puktayparurinmantaqa Dyus kaynu niran:

“Kaymi kusa munashay Wamrayqa.g

¡Paylatami kasunkillapa!” nir.36Chaynu chay rimayta uyapatinllapala

Jesusqa payla kasha karan chaypiqa. Piruchaynu katinmapis, chay tyimpuqa, uyashachaykunaqa mana imalatapis pitapiswillaranllapachu, chay rikashanllapataqa.

Jesusmi allicharan dyablupa yarpuyninwan kaq wamrata

(Mt 17.14-21; Mr 9.14-29)37Chaymanta allaqnin diya unaq

sirkamanta ishkimutinllapaqa, Jesustatariqqa kusala achka runakunariranllapa. 38Chaymi chay kusa achkarunakunapa rurinmanta uk runa, kusajwirtita kaynu niran:

— , kusalatamirugashayki rikanaykipaq kay uklaylawamrayta. 39Chaqa paytami dyablupayarpuynin aypar kusata qayatakita qur, shiminmantapis pusqutaitakuchin. Chaynulla kusata qischarmikusa llakiypaqta dijan. 40Chaymi chay

dyablupa yarpuynintaqa itakunanpaq.Piru manami puytishallapachu nir.41Chaynu nitinqa, Jesusqa niran:

—¡Ay qamkuna Dyuspi mana allitakriyiqkuna, chaynulla mana allintaruraqkuna! ¿Maydiyakamantaq allitaintrachishunayllapapaq qischakashaq?¿Ima maydiyakamantaq qamkunawanshachinakushaq? Ma, kayman apamuywamraykitaqa nir. 42Chaymi chaywamrata Jesusman qimitinnaqa, chaydyablupa yarpuyninqa wamrataqapachaman ratachir atakita quran.Chaynu ruratinqa Jesusqa, chaydyablupa yarpuynintaqa anyarlla itakur,chay wamrataqa allintana taytanwandijaran. 43Chayta tukuyla rikaqkunamikusa dispantakashalla kidaranllapa,imanumi Dyusqa rurayta puytin nir.

9

155

h 9.54 Masta intrakanarqa rikashunllapa 2 Reyes 1.10.

Ishkay kutipaqnami Jesusqa wanushaqna niran

(Mt 17.22-23; Mr 9.30-32)

rayku runakuna kusa dispantakashallakanankamanmi,kunataqa niran:

44—Kay nishuyanillapa chayta allitauyakur ama qunqayllapachu,

kunaman qukuyanqallapa nir.45Chaynu nitinmapis,

kunaqa mana intrakaranllapachu. Chaqa

llapapaqchu. Chaynullami manchakurJesustaqa mana tapuranllapachu,imapaqmi chaynu rimasha nirmapis.

¿Mayqantaq Dyuspaqqa kusa mas allin kanqa?

(Mt 18.1-5; Mr 9.33-37)46

kunaqa paykunapura willanakuqqallariranllapa, mayqanninllapashi kusamas allin kanqa nir. 47Chaymi Jesusqaimatami yarpuyanllapa nir kwintata qukar,uk wamrituta paypa pullan shachir,48 :

“Mayqanpis nuqapa shutiypi kaywamrituta shumaqta samachiqqami,nuqallatana samachimayan. Chaynullanuqata samachimaq-shuypaqa, mayqan

.Chaqa tukuy qamkunamanta manakwintachaypaqla kaqmi, Dyuspaqqakusa mas allinpaq riqsikasha kanqa”.

Mana kuntramaqninchikqami ashwan faburninchik

(Mr 9.38-40)49

niran:

— , rikashamikanillapa uk runata qampa shutikiwan

manta itakuqta. Chaymi paytaqanirayllapa ama chayta ruraychu nir.

kunawanchu purin nir.50Chaynu nitinmi Jesusqa niran:—Ama ‘Mana’ niyllapachu. Chaqa

chik karqami, faburninchik kanqa nir.

Jesusmi Santiaguwan Juanta anyaran

51Jesús syiluman rinanpaq tyimpu, kusata animakur riran

Jerusalén pwiblumanqa. 52Chaymi, Samaria

lugarpa uk pwiblitunpi wasita tarir

llapapaq. 53Piru chay Samariamanta

chu, Israelmanta kaqkunawan mana. Chaqa

kar Jerusalenman riyan nir. 54Chaymi

chayta rikarqa, kaynu niranllapaJesustaqa:

—Taytituy, ¿munayankichu [Dyuspaunay rimaqnin Elías rurashannulla]hnuqakunapis syilumanta nina shamunqanitiyllapa, shamur paykunata rupachirtukchinanta?

55Chaynu nitinllapami Jesusqapaykunalawman tikrakar anyaran[kaynu nir:

—niyjun kashaykillaparayku mana

llapa nirmapis. 56Chaqa DyusmantaShamuq Runaqami, mana runakunatachinqachinanpaqchu shamusha.

9

156

i 10.1,17 Wakin iskribikashakunapimi “Sitintay-dus” nin. j 10.2 Kusichananpaqchaykunaqami, Jesuspi tukuy manaraq kriyiqkuna. Kusichapa amunqami Tayta Dyus. Nataqchay trabajaqkunaqa, .

Ashwanmi shamusha runakunatawashananpaq].

manna.

Jesusmi paywan rinaqkunata kaynu nin

(Mt 8.19-22)57Nanta riyatinllapaqami, uk runa

kaynu niran Jesustaqa:—Taytituy, mayta ritkipismi pullayki

rinayani nir. 58Chaynu nitinmi Jesusqaniran:

—paqqa. Chaynulla pariq kurukunapisqushayjun ima. Piru Dyusmanta ShamuqRunapaq-shuypaqami mana kanchu

pis nir.59Chaymantaqa ukta niran:—Shamuy nuqawan rishun nir.Chaynu nitinmi chay runaqa niran:—Taytituy, dijamay rishaq taytay

wanutin pampaqraq. Chaymantanamirishun nir.

60Jesusqa niran:—

qami imanutaq wanushakunamaqachaynu. Chaymi dijay wanushakunaqapaykunapurana pampanakunqa.

imanumi Dyus mantakun nir ima.61Qashan ukqa niran:—Taytituy, nuqami pullayki rinayani.

Piru puntataqa dijamay rishaq wasiypikaqkunata ‘Rishaqna’ ninaypaq.

62Chaynu nitinmi Jesusqa niran:—Mayqanpis aradunpi aypakusha

yapukuyar, ikiman chapakuqnuriqqami, Dyuspa mantakuyninpaqqamana sirbinchu nir.

Jesusmi sitinta akrashankunata

10 1Chaymantami AmitunchikJesusqa akraran sitintai

runakunata. Chaynu akrarmi, ishkay,

chay tukuy pwiblukunaman,man rinanpaq karan chaykunaman.2

niran:“Chiqaptami kusichaqa kusala achka.

Piru aykalami trabajaqkunaqa.kumi chay kusichapa amuntamañayllapa,kunata, paykunana tantananllapapaqnir.j 3Riyllapana. Piru allita kwintataqukarmi rinkillapa. Chaqa qamkunata

.4“Amami apankillapachu qillayta

purichina talqitata, alburjata, chaynullauk llanqikunamatapis. Chaynullanankunapi mayqanta saludarqa, amamimaykaman parlar shankillapachu. 5Ukwasiman yaykurqa, naypaqtaqasaludakunkillapa kaynu nir: ‘Dyusyanapashutinllapami kusa shumaqkankillapa kay wasipiqa’. 6Chaynunitkillapa, chaypi kaqkuna kusashumaqta uyakur intrakatinllapaqa,Taytanchik Dyusmi shumaqtayanapanqa. Piru manakasushutinllapa-shuypaqami manaimapis kanqachu. 7Chaynu chay wasipi

llapaqa, chayllapi kidankillapa. Chaymichaypi mikunkillapa, upyankillapaimalatapis qushutinllapaqa. Chaqa uktrabajaqqami pagrakayta puytin.

9 10

157

8“Chaynulla uk pwibluman

shutinllapaqa, mikuyllapa imalatapisqarashutinllapaqa. 9Chaypi qishaqkunakatinqa, allichar, kaynu ninkillapa:‘Dyuspa mantakuyninmi, shipchanaqamkunapaqqa’ nir. 10

llapaqa,llapa, kaynu nir: 11‘¡

kasumashaykillaparayku! Piru Dyuspa

paqqa’ nir. 12Nishaykillapa: Chay jwisyu

kastiguqa kusala mas manchaypaqkanqa,tapis nir.

Wakinkunaqami Jesuspiqa mana kriyinllapachu(Mt 11.20-24)

13“¡Ay Corazín pwiblu! ¡Ay Betsaidapwiblu! Kay milagrukunata qamkunarikanaykillapapaq rurasha kani, chaymilagrukunata Tiro shutiq pwiblupi,Sidón pwiblupi rurasha katiymaqa,paykunaqa aykapina Dyuspi kriyiruchankunata dijar,kunata yakakur,kanmanllapa.

14 ,qamkunapaq kastiguqa mas kanqa, chayTiro pwiblumanta,matapis. 15Qamkuna Capernaúmpwiblupi taqkuna, ¿yarpunkillapachuwashakar syiluman riyankillapa kanqa?nir. Ashwanmi qamkunaqa tukuytyimpupaq kastigakanaykillapapaqnaitakukankillapa.

16“Chaqa mayqanpis qamkunatauyakushuqkunaqa,yan.

shurllapaqa, nuqatapis disprisyamayan.Nataq nuqata disprisyamar-shuypaqa

llapa”.

tikrakamuranllapa17Chay sitinta runakuna rishakunaqa,

tikrakamuranllapa kusa aligrila, kaynunir:

—¡Taytituy, tukuy dyablukunapayarpuyninkunata qampa shutikipianyatiyllapaqami kasumanllapa! nir.

18Jesusqa niran:—Chiqaptami chaynu. Chaqa nuqami

rikaray Dyus unaq syilumanta Satanastaitakamutin, uk rilampa yupayratamuqta. 19Chaynu dyablupa pudirninkasushunanllapapaqmi pudirtaqushurayllapa. Chaymi kulibrakunapa,

pis mana imanachishunqallapachu.20

kulaqa aligriyayllapachu. Ashwanmimasta aligriyayllapa unaq syilupishutikillapa iskribikashanrayku.

Jesusmi aligriyaran(Mt 11.25-27; 13.16-17)

21Chay kutillami, Jesusqa SantuIspiriturayku kusalata aligriyar niran:

“¡Taytay! Qammi kay pachapa, unaqsyilupa amun kanki. Chayraykumialabashuni. Chaqa qamqami kananqachay mana kwintachaypaqla kaqrunakunata intrachishayki unay chay

, kusa intrakaq runakunatapakar mana intrachishaykitaqa.Chaynumiri Taytituy. Chaqa qammichaynu kananpaqqa munashayki kasha”nir.

22Chaynullami Jesusqa niranpis:“Taytaymi tukuy imata qumasha

rikanaypaq. Piru manami mayqanpis

10

158

k 10.27 Masta intrakanarqa rikashunllapa Deuteronomio 6.5; Levítico 19.18.

riqsimanchu Dyuspa Wamran kaninirqa. Ashwan Taytaylami riqsiman.

taqa riqsinllapachu. Ashwan nuqaWamranlami riqsini. Chaynu Wamran

shaytaqa riqsichiyta puytini”.23Chaynu nirqa,

man tikrakar paykunalata niran:“Kusa shumaqmi kanqallapa,

qamkuna kay rikayashaykillapatarikaqkunaqa. 24Chaqa nishaykillapapis:Dyuspa achka rimaqninkuna, mantakuqrunakuna ima, kanan rikayankillapachayta, chaynulla uyapayankillapa imachaytaqa,llapa. Piru paykunaqami michka chaynumunarmapis mana rikaranllapachu

chu” nir.

Samariamanta runapaqmi Jesús kumparasyunta ruraran

25Chaymanta Moisés mantakushanta, ima

ninqashi nir, kaynu Jesusta tapuran:— , ¿imatana

rurayman tukuy tyimpupaqnakawsanaypaqqa? nir.

26Jesusqa niran:—¿Imatataq nin Dyus nitin Moisés

mantakushanpiqa? ¿Imatataq liyiyanki?27

:—Taytayki Dyusta munay tukuy

shunquykiwan, bidaykiwan, jwirsaykiwan,yarpuynikiwan ima.k Chaynulla llakiy runamasikikunapaq,killapaq llakinki chaynulla nir.

28Chaynu nitinmi Jesusqa niran:—Allintami nishayki. Chayta

rurarqami, tukuy tyimpupaqnakawsanki nir.

29 ,chay tapukushanpaq kwintata qukarmana pinqaypi kidanar kaynu niranJesustaqa:

—¿Pitaq runa masiyqa?30Chaynu taputinmi, Jesusqa

Israelmanta uk runata ima pasashantakaynu nir parlaran:

“Israelmanta uk runami nanta riyaranJerusalenmanta Jericuman.Chaymantami suwakuqkuna rikarimur

kitaranllapa. Chaynu rurarmi kusataqischar, wanushata yupay dijarriranllapa.

31“Piru imanupinanta pasayaran.sha runa usuraqta rikarqa, uklawllamanchapakur mana rikaq tukur, pasar riran.32Chaynullami levipa ayllunmanta

pis, chayta pasayaran. Piru paypis chayqischakasha usuraq runata rikarqa,uklawllaman chapakur mana rikaqtukur, pasar riran.

33“Piru Israel runakunapaq uk manakwintachaypaqla Samariamanta runami,chay nanllata pasayarqa chay runaqischakasha usuraqta rikarqa, chaypay-shuypaqa kusata llakiparan.34Chaymi, chay runaman qimikar,lisyakashankunata rimidyaranasaytiwan, ubapa yakun binuwan ima.

.Chaynu rimidyarmi, burritunpa anantachir samananllapa uk wasiman aparkuytaran.

35“Chayna allaqninqa,manta runaqa ishkay qillaysituta urqurchay wasipa amunta qur, kaynu niran:‘Kay runitutami kuytapamay. Imanupimasta gastatkiqa tikrakamurpagrashayki’ nir”.

10

159

Chaymanta Jesusqa niranpis:36—

mantaqa, ¿mayqannintaq paypakwirpunllata yupay runa masintakuytaran?

37Chaynu Jesús nitinmi,:

—Chay kusalata llakipar yanaparanchaymi, nir.

Jesusqa niran:—Chaynu katinqa qampis rir

chayllata ruray nir.

Jesusmi Martawan Mariapa wasinpi38Chaymantami Jesusqa chay

mayman ,. Chaypimi, uk

warmi Marta shutiq,ran. 39Kay Martami uk irmanayjun kaq.Paymi shutiq María. Chay Mariami

Jesús nishanta. 40Piru Martaqa,imankuna rurananpaq kusa achka katinJesusman qimikar kaynu niran:

—Taytituy, ¿manachu qamqa yarpunkiirmanay pullayki katin nuqala imatapisrurani nirqa? Willay yanapamanqa nir.

41Piru Jesusqa, niran:—Marta, Marta, kusatami yarpunki,

paq. 42Piru uklami allinqa; Mariaqamishumaq kaqninta akrasha paypaqqa.Chaymi mayqanpis akrashan chaytaqamana kitanqachu nir.

mañakunanllapapaq(Mt 6.9-15; 7.7-11)

11 1Uk kutimi, Jesusqa uk lugarpimañakuyaran.

kaynu niran:— ,

mayllapa Dyusman mañakuyta,

.2Chaynu nitinmi, Jesusqa niran:—

llapa:

‘[Unaq syilupi] Taytayllapa,qammi kusa allinpaq riqsikanki.

Shamuy-ari qamla kay pachapiqamantamanaykillapapaq.

[Qam munashaykinullami kaypachapi rurakanqa

imanuchaynulla].

3 Kananllami chay ministiyashayllapamikuyta qumayllapa.

4 Mana allinta rurashayllapamantapispirdunamayllapa,

imanu

nanillapa chaynulla.Amami uchakunayllapapaqqa

dijamankillapachu.[Ashwanmi chay riqchaq mana

llapa]’.

5Chaynullami Jesusqa niranpis:“Imanupi amiguykillapapa wasinman

, kaynu ninkimanllapa:‘Amiguy kimsa tantitata pristamay.6

wasiyman. Chaymi mana imalapiskanchu qaranaypaq’ nir.

7“Chaynu nitkillapaqami, chay ukqarurimanta nishuyanqallapa: ‘Amaqillakachimaychu,yanna. Chaymi nuqa, chaynullawamraykunapis mantapina kanillapa.Manami sharimuyta puytinichu imataqushunaypaqpis’ nir. 8

llapa: Amiguykillapa kar, mana dassharimur qushurllapamapis, kusatamañayatkillapaqa qushuyanqallapatukuy ministishaykillapataqa.

10 11

160

9“Chaynullami nishaykillapapis:Dyusman mana shaykuq mañakuyllapa;paymi qushunqallapa.shaykillapata maskayllapa; Dyusmitarichishunqallapa. Chaynulla

llapa;yanapashunqallapa. 10Chaqa mayqan

taqa.pismi, tarin maskayashantaqa. Punkupimayqan mana shaykuq qayakutinpismi,

.11“¿Mayqannikillapataq,

llapa [tantata mañashutinllapaqa rumitaqunkimanllapa, manaqa] piskadutamañashutinllapaqa, largu kurutaqunkimanllapa? 12¿Manaqachu runtutamañashutinllapaqa, alakrantaqunkimanllapa? ¡Manami! 13Chaqaqamkuna kusala malu runakunakarmapismi, wamraykillapataqa allinimakunata qunkillapa. Chaymi ashwan¡unaq syilupi Taytaykillapamaqa, Santu

qallapa!”

Jesustami uchacharanllapa dyablupa pudirninwan nir(Mt 12.22-30; Mr 3.20-27)

14Uk kutimi Jesusqa, uk runatadyablupa yarpuynin mudu dijasha katin,chay runamantaqa itakuyaran.Chaymanta chay dyablupa yarpuyninlluqshitinqa, chay runaqa rimaqqallariranna. Chaymi runakunaqa kusadispantakasha kidaranllapa. 15Piruwakinkunaqami niranllapa: “Chaydyablupa mantaqnin Beelzebú shutiqmi,wak runataqa pudirninta qusha

kunata itakunanpaqqa” nir.16Chaymi ukkunaqa mabir ima

ninqashi nir, kaynu niranllapa:“Chiqapta syilumanta shamushayki nir

ruray” nir. 17Piru Jesusqami, paykuna

kaynu niran:“Mayqan pwiblupis paykunapura

chiqanchakar tukukanllapa. Chaynulla

llapa. 18Chaynullami,¿imanuna kusata

mantakuytaqa puytinmanllapa?Kaytaqami chaynu nishunillapa,qamkuna chay Beelzebú pudirtaqumasha katinshi chay dyablupa

killaparayku. 19Piru qamkunaqamininkillapa nuqapaq: ‘Beelzebúpudirninta qusha katin dyablupayarpuyninta runakunamanta itakun’ nir.Chaynu katinqa, ¿qamkunamanta

wantaq dyablupa yarpuynintaqa itakun?Chaqa paykunallami intrachimanchik

killapa nir. 20Allita kwintata qukayllapa:Nuqaqami dyablupa yarpuynintaqarunakunamanta itakuni Dyuspapudirninwan.chik, Dyuspa mantakuyninqami

.21“Chaqa uk runa kusala pulsuyjun alli

kamakashala wasinta kuytatinqami,mayqanpis mana iman kaqtapis suwaytapuytinllapachu. 22Piru paymanta uk kusapulsuyjun mas allita kamakasha shamurmichay runataqa binsiyta puytin. Chaymi

matapis kitar,matapis limpula tantakun. Chaynuqamiashwan payna tukuy imapa amunqa kidan.

23“Chaymi nishaykillapa: Nuqapaqmana allinta rimaqqami nuqapaqakuntray. Chaynulla nuqawan manatantakuqpismi ashwan shikwakun nir”.

11

161

Dyuspi mana allita kriyishanrayku dyablupa yarpuynin qashan

tikrakamun(Mt 12.43-45)

24Jesusqami niranpis:“Uk runamanta dyablupa yarpuynin

lluqshirqami, chunllaq chakipachakunapi purin, maylapipissamananpaq maskakur. Piru maypipissamananpaq mana tarirqami kaynutayarpun: Tikrakashaq chay maymantalluqshimushay wasiyman nir. 25Chaynutikrakamurqami, chay runataqa uk

shata yupay tarin. 26Chaynu tarirqamitikrakar rin tarimuq syiti paymantakusala mana allin ispiritu masinkunata.Chaymantami tukuynin pulla chayrunapa kwirpunmanqa yaykunllapa taq.Chaynu katinmi chay runaqa kusalallallinna tikrakan,mantaqa” nir.

Mayqankunami kusa shumaqqa kanqallapa

27Kaykunata Jesús ninankamanqa, ukwarmi chay runakunapa rurinmantakusa jwirtita niran:

—¡Kusa shumaqmi kanqa chay warmiqamta wamrakur winachishushachayqa!

28Chaynu nitinmi Jesusqa niran:—¡Ashwanmi kusa shumaqqa

kanqallapa, Dyus rimashanta uyakur,kasuqkunala! nir.

Jesustami mañaranllapa qashan uk milagruta rurananpaq(Mt 12.38-42; Mr 8.12;

Mt 5.15, 6.22-23)29Chaykamanmi, kusa achka

runakuna tantakayaranllapa Jesusparidurninmanqa. Chaymi payqaqallariran rimaq kaynu nir:

“Kananmanta runakunaqami kusalamana allin yarpuyniyjun. Chaynu karmimañamanllapa uk milagruta ruratiy

Dyusmanta shamusha kani nir. Pirumanami milagrutaqa rurashaqchu.Ashwanmi Dyusmanta shamusha kaninirqa Jonasta yupaylla pasamatinraqmunarqa intrakankillapa. 30Chaqa Dyusimanutaq Jonaswan uk milagruta

llapa, chaynullami Dyusmanta ShamuqRunapis wanur kimsa diyamanta

pis munarqa intrakanqallapa.31“Chaynulla chay surlawmanta

gubyirnapis chay jwisyu diyapiqasharimur, qamkuna kanan tyimpupimana kriyinaqkunapaqpis rimanqakastigakashana kayankillapa kanqa nir.Chaqa chay gubyirnaqami largumaymanta shamuran, gubyirnu

. Piru kaynaypaykillapapi kaqqami kusa mas

kutinmapis mana kasunkillapachu.32

tinqami chay Nínive pwiblumantakaqkunaqa sharimunqallapa. Chaymiashwan qamkuna Dyuspi mana

kanaykillapapaq. Chaqa Nímanta runakunaqami Jonás, Dyuspaqparlakutinqa uchanllapata dijarkriyiranllapana.killapapi kaqqami Jonasmantaqa masima kar, qamkunata willashutinllapapismana kriyinkillapachu.

33“Chaynulla manami mayqanpis uklamparata kachkarqa pakapaylapi,

llapa. ,

lapi kananllapapaq. 34

11

162

kuna imanutaq lamparamaqa kusalashumaq allinta achkirachikun chaynukwirpuykillapapi katinqa, tukuykwirpuykillapaqa kusala shumaqtaachkirachikuq yupaylana kanqa. Nataqnawikillapakuna kusala mana allinkatinqa,llapi yupay kanqa. 35Chayraykumi allitakuytakankillapa.

paqmana tikrakatin. 36Chaqa tukuylakwirpuykillapa achkila katinqami,manana tutaparaqllapi yupaynachukankillapa. Chaynuqami uk lampara

kuq yupayna kankillapa”.

Jesusmi fariseukunata ima anyaqnulla willaran

(Mt 23.1-36; Mr 12.38-40;Lc 20.45-47)

37

naqa uk fariseo runa, Jesustaqa aparanwasinman mikunanllapapaq. ChaymiJesusqa chay wasiman yaykur, misamantaranna. 38Piru chay fariseo runaqamikusalata yarpupakuran, Jesús manaraqmikuyar chay paqakuna kustumritamana rurashanrayku. 39

chik Jesusqa niran:—Qamkuna fariseo runakunaqami,

imanutaq uk kupata, manaqa platutawaqtanlawlata pichashamaqa rurinqatiqtilla kidan chaynu, kusala bwinu yupaytukunkillapa.llapamantaqa kusalata munapakur, manaallinta rurankillapa. 40¡Runa yarukuna!¿ , Tayta Dyusmiwaqtalawta, rurilawtapis rurasha nirqa?41Chayraykumi chay wakchakunapaqtukuyla shunquykillapawan llakir,yanapayllapa. Chaynuqami Dyuspaqqaintirulana kusa allin kankillapa.

42“¡Akaw fariseo runakuna!Qamkunami mintamanta, rudamanta,

pis, dyis partin kaqmanta uksitutaqunkillapa Dyuspaq nir. Piru Dyusmantakushanpi nin: Ukninchikkunawanimatapis karanta ruranapaq,kunapaq, paylapi kriyinapaq niyanchaytaqami mana rurankillapachu.Ashwanmi kay yarpuchishushayllapatarurankimanllapa naypaqtaqa, chayrurayashaykillapatapis ama dijarchu.

43“¡Akaw qamkuna fariseo runakuna!Qamkunami chay tantakananllapawasikunapiqa, munankillapa kusa

llapata, chaynulla plasakunapimapiskusala shumaqta saludashunanllapataima.

44“¡Akaw [Moisés mantakushanta, chaynulla]

fariseo runakuna, [qamkunaqamiDyusta yanqa kasuq tukuq kuchirunakunala kankillapa]! Imanutaq ukpampakashamaqa mana rikaypaqlla

ananpi sarukur purinllapa, chayyupaymi kankillapa”.

45Chaynu Jesús nitinqa, Moisés

kunamanta ukninqa niran:— , chaynu

llapa nir.46Piru Jesusqa niran:—¡

,imanankillaparaq! Qamkunami kusallashaq kargata aprichiq yupay runamasikikunata imata rurananpaq nirmantankillapa.

chu.47“¡Akaw qamkuna, Dyuspa unay

llapapa ananpi wasikunata yupay

11

163

ruraqkuna! Chaqa paykunataqamiqamkunapa unay rukuykillapakunawanuchiranllapa. 48Chaynuqamiintrachimanchikllapa, qamkunapis chayunay rukuykillapakuna rurashannullarurankillapa nir. Chaqa paykunami

ranllapa. Chaymi ashwan chaypampakashankunapa ananpi wasikunatayupay rurankillapamapis.

49

ninwan kaynu niran:nuqapaq rimaqkunata, apustulkunataima.qallapa. Nataq ukkunapata-shuypaqa

paq’ nir. 50Chaymi Tayta Dyus tukuyimata rurashanmanta-pacha payparimaqninkunata, ukkuna wanuchishakatinllapamapis, kay tyimpupirunakunatana allita rikar kastiganqa.51

Abelta wanuchishanmanta-pachaZacariaskaman. Chaqa Zacariastami,Dyusta adurananllapa altarpa yatalanpiwanuchiranllapa.llapa: Dyusqami kastiganqa tukuychaykunapaqqa, kanan tyimpupirunakunatana nir.

52“¡Akaw,!

Qamkunami Tayta Dyuspaq allitaintrakar washakananllapataqa manamunankillapachu.pismi mana munashaykillaparaykumana washakankillapachu. Chaymiashwan wakinkuna intrakar imawashakananllapapaqmapis manadijankillapachu”.

53Chaymanta Jesús chaynu nitinqa,

kuqkuna, chay fariseukuna imaqa,kusata piñakuranllapa. ChaymiJesustaqa ukmanta ukmanta tapur,kusalata qillakachiranllapa. 54

qami tapuranllapa imalatapis manaallinta nitinqa,llapapaq nir yarpur.

Fariseukunapa mana allin

(Mt 10.26-27)

12 1Chaykamanqami, allipla achkarunakuna Jesús kashanmanqa,

kumsanakuypa, sarutantakaranllapa. Chaymi, Jesusqa

, kaynu niran:“Kuytakayllapa chay fariseo

runakunapa libaduranllapamanta.Chaqa paykunaqami Dyuspaq yanqa

.2Piru tukuy imapis pakaplla kaqkunaqamanami pakapllaqa kidayta puytinchu.Chaymi tukuy pakaplla kaqtaqa allita

. 3Chayraykumi tukuy imata

pis, tukuyla uyapanqallapa. Chaynullapunkuykillapata kirpakur upallalarimashaykillapamatapismi, uk wasipaananman iqar rimasha kankimanllapayupayna, .

Amami runakunataqa manchashunchu

(Mt 10.28-31)4“Amiguykuna nishaykillapapis: Chay

mayqan wanuchishunaqkunataqa amamanchankillapachu.llapata wanuchirqami manana mas

chu. 5Chaymi willashaykillapa: Mayqan, kusala

paq infyirnupi qischakanaykillapapaqitakushuyllapata puytiqta manchayllapanir. Chay nishushayllapataqa, chiqaptamanchayllapa.

6“Ma willamayllapa: ¿Manachu sinku

paqmapis rantikunllapa? Chaynu

11 12

164

pismi Taytaykillapa Dyusqa kusalatakuytan. 7Piru qamkuna chay achka

llaparaykuqa, ¿imanunari manakuytashunqallapa? Chaqa payqamiaqchaykillapamatapis uklapi uklapiallita yupasha purichiyan. Chaynu

llapachu.

Runakunapa naypanpimapis Jesuspaq rimankillapa

(Mt 10.32-33; 12.32; 10.19-20)8“Nishaykillapa: Mayqanpis

runakunapa naypanpi nuqapaq manapinqakur faburniy rimatinqa, nuqaDyusmanta Shamuq Runapis,paqqa faburnin rimashaq, Dyuspaangelninkunapa naypanpiqa. 9Nataqmayqanpis tukuypa naypanpi, nuqatamana kwintachamatinqa, nuqapispaykunataqa mana kwintachashaqchuDyuspa angelninkunapa naypanpiqa.

10“Piru Dyusmanta Shamuq Runapaqtukuy kuntran rimatinllapamapis,Dyusqami pirdunanqa. Piru Dyuspa

llapa-shuypaqa mana pirdunanqachu.11

nanllapa wasikunaman, manaqajwiskunaman,

kunkillapachu,shaq, manaqa imatana nishaq nirqa.12

llapapaqqami Dyuspa Santu Ispiritun

llapapaqmapis”.

Tantyakar, ama imanchiklapi kunfyakashunllapachu

13Chaymantaqa, chay tantakasharunakunamanta, uk runami Jesustaqaniran:

— , ukniytawillapamay qumananpaq nuqapa partiyirinsyayta nir.

14Chaynu nitinqa, Jesusqa niran:—Amiguy, ¿pitaq nuqataqa nimasha

killapata partishunayllapapaqqa? nir.15Jesusqa niranpis:—Kuytakar, ama kusa imayjunla

kaytaqa munayllapachu. Chaqa manamikusa imayjun karlachu, kawsaytaqapuytinchik.

16Chaynu nirqa, uk kumparasyuntakaynu nir paykunataqa parlaran:

“Karanmi uk kusa imayjun runa. Paymi

winatin kusalata kusichakuran.17Chaymantami, chay kusa imayjunrunaqa kaynuta yarpuran: ¿Imatanarurashaq? Chaqa manami kanchu maypi

. 18Chaynuyarpuyarqa, niran: ,

qashan kusa atunta shachishaq, chaypina, chaynulla

tukuy imaykunata ima’ nir. 19Chaynunirnaqa, niranpis: ‘Chaymantaqa nuqallanikashaq: Taytituy,jun achka añupaq kanki. Samar mikuy,upyay, kusa aligrilla kawsay nir’. Chaynunir ima, chay runaqa kusata yarpuyaran.

20“Piru Dyusqami chay runataqaniran: ‘¡Runa yaru! Kanan tutallamiwanunki. Wanutkiqa, ¿pipaqtaqkidanqa chay imaykikunaqa?’ nir.

21“Chaynumi pasanqa chay runakunakusalata imanllapakunata payllapaqtantakuqkunataqa. Chaqa kaypi kusaimayjun kaqqami, Dyuspaqqa manaimayjunlamapischu kanqa”.

Dyusmi wamrankunataqa kuytan(Mt 6.25-34)

22

kunata niran:

12

165

l 12.25 Kaynupismi intrakayta puytinchik: ¿Chaynu kusalata yarpupakuyatkillapa?

¡Manami!

“Kayta nishaykillapa: Amami imatana

kunkillapachu. Chaynulla amami ima

nirqa yarpupakunkillapachu. 23Chaqakawsananchikmi masta sirbinmikuymantaqa.

.24“Rikayllapa pariq kurukunata.

llapamapischu. Chaynulla manami

kanchu. Piru, imanutaq ashwan Dyusqapaykunataqa qaran ima. ¡llapa,

llapa!25“Chayraykumi tapushaykillapa:

¿Chaynu kusalata yarpupakurqachu,imanu kashaykillapamantaqa midyumitrullataqa winayta puytinkimanllapa?¡Manami!l 26Chaynu yarpupakur manamas winayta ima puytirqa, ¿imapaqtaq

kunkillapa?27“Allita kwintata qukayllapa

imanutaq liryukunamaqa winar, mana

kunlamapischu. Piru paykunaqamikusala shumaqta tuktukustunmapis.Chaymi nishaykillapa: Gubyirnu

chay tuktitukuna yupayqa lusiranchu.28Chaqa Dyus kanankuna chaytuktitukunata winachir kusa shumaqtalusichitinmapis, allaqkunaqa ruparimana tukukanqallapa. Chaynu karmiqamkunataqa ashwan kusala masshumaqta ima mudachishunqallapa.

, ¿imapaqtaq

llapa?29

kuyllapachu ¿imatana mikushun?¿imatana upyashun? nir imaqa. 30Chaqatukuy chaykunapaqqami Dyuspi manakriyiqkuna chaynuqa yarpupakurkawsanllapa. Piru qamkunapaqqami

, imatamiministinkillapa nirmapis.

31“Chaymi qamkunaqa TaytaykillapaDyus mantakuyashanlapina yarpurkawsayllapa. Chaynuqami payqa ima

llapa.

Syilumanta imanchikkunapaq yarpushunllapa

(Mt 6.19-21)32“Qamkunaqami nuqapa uyshitaykuna

chu.

llapa,llapapaq nisha. 33Chaymi nishaykillapa:Tukuy imaykillapakunata rantikur,ministiqkunata yanapayllapa. Chaynuyanapakurqami syilupi mana tukukaqimaykillapatana tantakuyankillapa. Chaqasyilumanqami suwakuqkunaqa manayaykunchu, chaynulla manami imakunapispumpinlamapischu. 34Chaymi unaqsyilumanta mana tukukaq imaykillapapaqchapakur yarpuyatkillapaqa syilumanta kaqimaykillapalapina kanqa yarpuynikillapaqa.

Allita kamakashalanami kayllapa35

llapata yakakusha, lamparitaykillapatakachkar charikusha. 36Listuna kayllapa,imanu

12

166

kidamyintuman rir,

tanllapa, chaykuna yupay. 37Chaymichaynu alamirala kaqkunaqa kusashumaqna kanqallapa. Nishaykillapami:Chaynu sirbikuqkunataqa patrunnin

, payna ashwan misamansamachir mikuymatapis sirbiyanqa.38Chaynulla kusa shumaqmi kanqallapa,

, manaqa, rik

alamirala kaqkunaqa. 39Chaqa allitayarpuyllapa: Uk wasipa amun imurasmi

, imuraspis rik ,mana dijanmanchu mayqanpiswasinman yaykur suwananllapataqa.40Chaynullami qamkunapis, imuraspisalamirala kayllapa. Chaqa manapisyarpuyatkillapami, Dyusmanta ShamuqRunaqa shamunqa”.

Jesusmi kumparasyunta ruraran allin, mana allin sirbikuqwan

(Mt 24.45-51)41Chaymantami Pedruqa Jesusta

tapuran:—Taytituy, ¿

chu nuqakunalapaq rurashayki,manaqachu tukuypaq?

42Chaymi Jesusqa niran:“Uk runami sirbikuqninta, wasinpi

kaq wakin sirbikuqninkunata uranlapiqarananpaq nir inkarganman. Chaymichay sirbikuqqa patrunnin nishannularurar, kusa alamirala kaqta tarinman.43Chaynuta chay sirbikuqta patrunnintaritinqami, chay sirbikuqqa kusalaallinpaqna riqsikasha kanqa. 44

tami nishaykillapa: Chay patrun chaysirbikuqta pay nishanlata ruraqtatarirqami, ashwan tukuy iman kaqtapispay rikananpaqna quyanqa nir. 45Piruimanupi chay sirbikuq mana allinyarpuyniyjun kar, chay patrunnin mana

, chayullqu kaq, warmi sirbikuq masinkunataqischar, ,46

,chaynu ruraqta tarirqami, kusala saqramanchakuypaqta kastigayanqa Dyustamana kasuq runakunata yupaylla.

47“Chayraykumi uk sirbikuq imatamirurananta munayan patrunnin nir

, mana listu kashanrayku mana

kanqa. 48Piru imanupi, uk sirbikuq

ruraqta-kanqa. Chaymi nini chay mayqantamasta quyanchik chaytaqa, mastamañanchikpis.ta , chaytapismasta rurachishun.

Jesusraykumichiqanchanakunqallapa

(Mt 10.34-36)49“Nuqaqami kay pachamanqa

shamusha kani ninata kachkaq. ¡Chayminuqaqa, nina kachkakashana kanman niryarpuni! 50Piru manaraq kaykunakatinqami,qallapa. ¡pimi allipta qischakayani, chay saqra

!51Amami qamkunaqa yarpunkillapachu:Jesucristo shamushanraykumi mananaqischakashunllapanachu nirqa. Chaqa nuqashamushayraykumi manana pulla imashumaqnachu kawsankillapa. 52Chaqa

qallapa. Chaymi chay kimsa kaqkunaqachay ishkaykuna nuqapi kriyiqkunatakuntrayanqa. Manaqa chay ishkaykunachay kimsa kaqkuna nuqapi kriyishakunatakuntrayanqa. 53Chaynullami nuqapikriyishanrayku, uk runapis wamranpa

12

167

kuntran tikrakanqa. Nataq ullqu wamraqataytanpa kuntran tikrakanqa. Chaynulla ukwarmipis warmi wamranpa kuntrantikrakanqa. Nataq warmi wamranpismamanpa kuntranna tikrakanqa. Chaynullauk swigrapis llunchuyninpa kuntrannatikrakanqa. Nataq uk llunchu-shuypaqaswigranpa kuntranna tikrakanqa”.

Dyuswan shumaqchakayllapa(Mt 16.1-4; Mr 8.11-13; Mt 5.25-26)

54Jesusqa niranpis runakunataqa:“Qamkuna rupay chinqananlawmanta

puktay shamuqta rikarqa,tamya ishkinqa, nir. Chayqamiri chiqaptachaynu. 55Chaynulla surlawmanta wayrashamutinqa,kaluryanqa, nir. Chay nishaykillapanumikaluryan chiqapta. 56¡Dyusta yanqa kasuqtukuq runakuna! Chaynu syiluta, pachata

, syilumantashamuq kay tyimpukunapi imata ruratinrikarmapis, ¿llapa?

57“¿ ,imataq allin imataq mana allin nirqa?Allita rikayllapa chay allinkunata.58Chayna karguyjunkunaman mayqanqayachishutin rirqa,shusha chay runawanqa shumaqparlayllapa. Chaynu parlatkillapaqami

nachu. Chaqa jwisman apashutinqa, jwisqaqukushunqa gwardyakunaman. Chaymi

llapa. 59Chaymantaqa tukuy dibikushaykitapagrakur lluqshimunki. Manaqa manalluqshimunkichu”.

Dyusman mana tikrakarqa kastigakanqallapa

13 1Chay tyimpukunallapimi,wakinkuna riranllapa Jesusta

rikaq. Chaymi parlaranllapa imanumi

Pilato mantakutin Galileamanta aykarunakunata wanuchishanpaq. Chaynullaimanumi chay wanushakunapayawarninta,kunata wanuchishanllapakunapa

.2Chaynu nitinllapami, Jesusqa niran

paykunataqa:“¿Qamkunaqachu yarpunkillapa chay

wanusha runakunaqa Galileamantawakin runa masinkunamantaqa masuchayjun kashanrayku wanusha nir?3Nishaykillapa:chu. Qamkunapismi Dyusman manatikrakarqa,llapa. 4¿Manaqachu chay dyisi-uchurunakunata Siloé lugarpi atun turri ratar

llapa, chay wakin Jerusalenpi taqrunakunamantaqa mas uchayjun karwanusha kanqallapa, nir? 5

llapanu manami chaynuchu.pismi Dyusman mana tikrakarqa,chaynu kastigakar wanunkillapa”.

Igus qiru mana puqushapaq kumparasyunta Jesús niran

6

ran:“Uk runami,

qirukunata tarpusha karan.Chaymantaqa chay runaqa riran rikaqpuquyanqachu nir. Piru manami imapuquyninlamatapis tariranchu. 7Chaymi

:‘Rikay, kimsa añutanami shamusha kanirikaq puqushana kanqa nir. Pirumanami maydiyapis tarishachu kanipuquyniyjuntaqa. Chayrayku kuchuy.¿Chaqa imapaqna yanqallaqa

?’ 8Chaynu nitinmi,:

‘Taytituy, dijayraq kay añulaqa.

ushyachir, wanuta itashaq. 9Chaynuqa

12 13

168

imanupiqa puqunman. Piru chaynururatiy mana puqutinnaqa,

.

Jesusmi samana diyapi uk kurpala warmita allicharan

10Uk kutimi samana diyapi Jesusqa uktantakananllapa wasipi qallariran

. 11Chaypimi uk warmikaran. Chay warmimi dyisi-uchu (18)añupaqna qishaq karan, dyablupayarpuynin limpu kurpala dijashanrayku.

tapis puytiyaranchu. 12Chaymanta Jesúsrikarqa, qayamur niran:

—Mamitay, qishaynikimantamialliyashaykina nir.

13Chaynu nirmi, chay warmisitapa. Chaymi

chay kutilla dirichakar, Dyusta alabaqqallariran. 14Piru chay tantakananllapawasipi kuytakuqkunapa mantaqninqakusata piñakuran. Chaqa Jesusqasamana diyapi allicharan. Chaymirunakunataqa niran:

—Saysi diyami kan trabajanapaq.Chaymi chay diyakunapi shamuyllapaalliyanaykillapapaqqa. Ama samanadiyapiqa shamuyllapachu.

15Chaynu nitinmi Amitunchik Jesusqaniran:

—Dyusta yanqa kasuq tukuq, kuchirunakuna, ¿pis turuta manaqa burruta samanadiyapimapis,llapa? 16Kay warmisita Abrahampaayllunmanta katinmapis, Satanás kayqishaywan watasha yupay qischashadyisi-uchu añupaqna. Chaynu katin,¿paq kasha?

17Chaynu Jesús nitinqa,kunaqa pinqaypi kidaranllapa. Piru wakinrunakunami kusata aligriyaranllapa manarikashanllapakunata Jesús ruratinqa.

Mustasa qirupa simillanwan kumparasyunta ruraran(Mt 13.31-32; Mr 4.30-32)

18Jesusqa niranpismi:“¿

ninqa? ¿Imawantaq kumparayman?19Dyuspa mantakuyninqami, uk qirumustasa shutiqpa llampula simillitanyupayla. Chay mustasa simillatami uk

. Chaymantamikusala atunta winan. Chaymi ashwanpariq kurukunamapis rikrankunapinaqushakun”.

Libadurapaq rimarmi Jesús kumparasyunta ruraran

(Mt 13.33)20Jesusqa niranpismi:“¿

taqa kumparayman? 21Dyuspamantakuyninqami imanutaq uk warmitantata ruraqmaqa achkalla arinamanpitila libadurata itar dijatin saksachinchaynu”.

yaykushunllapa(Mt 7.13-14, 21-23)

22Jerusalenman riqnuqami, Jesusqa, chaynulla

taksha pwiblitukunapi chaykunatapasaqnuqa. 23Chaymi ukqa tapurankaynu nir:

—Taytituy, ¿llapa? nir.

Chaynu nitinmi, payqa niran:24

punkituta. Chaqa achkami yaykuytakamanqallapa. Piru chiqaptaqami manayaykunqallapachu. 25Chaymanta wasipaamun sharimur punkuta kirpatinqa,qamkuna waqtapi kaqkunaqa, qayakurninkillapa:

-ari’ nir. Piru payqami

13

169

m 13.26 Upyashanchikllapa nirqa manami intrachimanchikllapachu traguta upyaranllapanirchu.

nishunqallapa:maymantami qamkunaqa kankillapanirmapis’. 26Chaymantami qamkunaqaqallarinkillapa rimaq kaynu nir:‘Qamwanmi mikushanchikllapa,upyashanchikllapa.m Chaynulla qammi

ima. 27Piru payqami nishunqallapa:

kankillapa nirmapis. ¡Wakaq tukuyllapanuqamantaqa mana allinta ruraqkuna!’nir.

28“Chaypiraqmi qamkunatawaqtaman itakushushanllaparaykukusala mana agwantaypaqta qischakar,qayrichyachinkillapa, Abrahamta, Isaacta,Jacobuta chaynulla Dyuspa tukuyrimaqninkunata paypa mantakuyninpikaqta rikar. 29Chaqa nortilawmantarunakuna shamunqa, chaynullasurlawmanta,manta, rupay chinqananlawmanta ima,

llapapaqqa. 30Piru kanan tyimpukunapiachka runakuna kusana kaqkunaqami,chay tyimpuqa mana imapaqpissirbinqachu. Chaynulla achka kanantyimpukuna mana kwintachaypaqkaqkunami, ashwan chay tyimpuqakusa nishapaqna riqsikanqallapa”.

Jesusmi Jerusalenpaq waqaran(Mt 23.37-39)

31Chaymantami wakin fariseukunapis:

—Kaymanta lluqshir, riy uklawman.

shunayan nir.32Chaynu nitinllapami, payqa niran:—Rir kaynu nir chay surrutaqa

willayllapa: ‘Rikay. Kananpis, allaqpis

manta itakuyani. Chaynullaqishaqkunata allichashaq chaymantaallaq uk diyaqa chaykunata rurartukchishaqna’ niyan nir. 33Chaynullaninkillapapis: ‘Jerusalenman nantariqnumapis chay rurashaytaqa ruraqnurishaq kanan, allaq, allaq uk diyakaman.Chaqa manari allinchu Dyuspa ukrimaqninqa Jerusalenmanta uklawpiwanunanpaqqa’ niyan nir.

34“¡Akaw Jerusalén, Jerusalenmantarunakuna! Dyuspa rimaqninkunatamiwanuchinkillapa. Chaynulla Dyus

rumillawan sitar wanuchinkillapa.Kwichkaraq tantashuyllapata munaray,imanutaq uk pishqumaqa wawituntatantala uqllakun chaynu. Piru manamimunashaykillapachu. 35Chaqarikayllapari,llapa. Chaymi nishaykillapa: Mananamirikamankillapanachu qamkuna kaynu

man: ‘¡Alabashunllapa TaytanchikDyuspa shutinpi shamuqtaqa!’ nir”.

Jesusmi fariseo runapa wasinpi

14 1Uk kutimi samana diyapiJesusqa riran mikuq, mantakuq

fariseupa wasinman. Piru wakin

llapa paytaqa. 2Yapnin ashwan paypanaypanpi uk saksawan qishaq runakaran. 3Chaymi Jesusqa, Moisés

kunata, chaynulla fariseukunataqatapuran kaynu nir:

—¿Allinchu kanqa samana diyapi ukqishaqta allichanapaq, manaqachu mana?

4Chaynu nitinmi, paykunaqa uyaralakidaranllapa. Chaymi payqa chay

13 14

170

n 14.5 Wakin iskribikashakunapimi nin: “Wamraykillapa kar, manaqa turuykillapa kar” nir.

qishaqtaqa das kamarla allicharwillaran rinanpaqna. 5Chaymantafariseukunataqa niran:

—¿Mayqannikillapataq burruykillapakar, manaqa turuykillapa karn uk

, samana diya

manllapa?6Chaynu taputinllapami mana

chu.

Amami shumaq samanakunalapi samayta munankillapachu

7Chaymanta chay inbitakashakunashumaq samanakunata akrar samaqtarikarqa, Jesusqa kaynu nir willaran:

8“Mayqan imanupi wasinpikidamyintu katin,tinqa, amami chay kusa shumaq

chu. Chaqa imanupiqa qammanta uk, 9chay

inbitashushallapa chayqa shamurnishunman: ‘Qam tayashaykimantaashuy, kay uk samananpaq’ nir.Chiqapta chaynu rurashutinqa riyankikanqa pinqaypaqtana chay manashumaq samanapina samaq. 10

rayku ashwan ama chaynuchu kayllapa.Mayqan inbitashutinllapaqa, manashumaq samanapi samaskiyllapa, chay

paq: ‘Amiguy uk mas kusa shumaqsamanaman samay’ nir. Chayrayku chaywakinkuna misapi taqkunaqaalabashunqallapa. 11Chaqa mayqanpispay yarpuyninllamanta ‘Kusana kani’niqkunataqami Tayta Dyusqa manakwintachanqachu. Nataq mayqanpiskusa karmapis mana kwintachaypaqlatikrakaqtaqami kusa nishapaqna Dyusqariqsinqa”.

12Chaynullami niranpis chay inbitashakaran chaytaqa:

“Imanupi qarakunaykipaq kar, amaamiguykikunata, uknikikunata,aylluykikunata, kusala imayjunriqsinaykikunalata imaqa, inbitaychu.Chaqa paykunapis-ari qam yupayllainbitashunqallapa wasinman rinaykipaq.Chaynuqami pagrakasha yupaynakankillapa. 13Ashwan, uk fyistatarurarqa, inbitay mana imayjunkunata,mankukunata, kujukunata, syigukunataima. 14Chaynuqami, kusa aligrina kankikanqa. Chaqa paykunaqari mana qamyupaylla inbitashuyta puytinqallapachu.Piru qamtaqami Dyus kusa allinrunapaqna riqsishunqa, Dyustakasuqkuna maydiya kawsamutinqa”.

Mikunanllapapaq inbitakashakuna(Mt 22.1-10)

15Chaynu nitinmi,kunamanta ukqa kaynu niran Jesustaqa:

—¡Kusa shumaqmi kanqa mayqan,Dyuspa mantakuyninpi paywan pullamikuqqa! nir.

16Chaynu nitinmi, Jesusqa niran:“Uk kutimi uk runa achka runakunata

inbitaran mikunanllapapaq. 17Chaymi, chay

inbitakusha chayqa, uk sirbikuqninta

kunachinanpaq: ‘Shamuyllapa. Tukuymilistuna’ nir.

18“Piru tukuymi ‘Diskulpamayllapa’niran. Punta chayqami niran:‘Chayraqmi uk pachata rantisha kani.Chaymi riyani rikaq. Rugashaykidiskulpamay-ari’ nir.

19“Ukqa niran:tami rantisha kani. Chaymi riyaniyuntakur rikaq. Rugashaykidiskulpamay-ari’ nir.

14

171

20“Ukqa niran: ‘Chayraqmi kasarashakani. Chaymi mana riyta puytinichu’nir.

21“Chaynu nitinqa chay sirbikuq

taqa, chay inbitakashakuna nishantaqa.Chaymanta chay mantaqninqa kusalatapiñakur niran chay sirbikuqnintaqa:‘Kananlla waqta kallikunaman,lla chay pwiblupa plasankunaman rir,apamuy kayman mana imayjunkunata,mankukunata, syigukunata, kujukunataima’ nir.

22“Chaymanta tardikaqnaqa chaysirbikuqqa niran: ‘Taytituy, qamnimashaykinullatami rurashana kani.

paqqa’ nir.23“Chaynu nitinmi, chay mantaqninqa

niran: ‘Riy chay yatanchikllapanankunaman. Chaymi tukuyta willayshamur yaykamunqallapa wasiyuntanankaman. 24Chaqa nishami kani,chay puntata inbitashaykunaqa mananamikunanpaqnachu wasiypiqa’ nir”.

Michka qischakarmapis kriyishanchiknula

shachinakushunllapa(Mt 10.37-38)

25Chaymantaqa achka runakunamiJesuspa ikinpiqa puriranllapa. Chaymipayqa tikrakar chay runakunataqaniran:

26“Mayqan nuqaman shamunar piruashwan taytantaraq, mamantaraq,warmintaraq, wamrantaraq, uknintaraq,paypa kwirpuntaraq munarqa, mana

chu. 27Chaynulla mayqantapis nuqapikriyishanrayku kruspi wanuchinarqischatinllapa manchakur mananuqallawan purinaqkunaqami,

chu.

28“Nishushayllapanu,llapapis uk atun wasita ruranarqa,¿raq michkatami wasipiqa gastashaq nir?29Chaynu mana tantyar, simintuta rajarchaymanta shachiq qallarir manatukchitkillapaqa,llapa kushikur. 30Kaynumi niyanqallapa:‘Kay runami ruraq qallariran, pirumanami tukchiyta puytishachu’ nir.

31“Manaqa uk mantakuq, ukmantakuqwan maqanakuq rirqa,¿manachu naypaqtaqa yarpuyanqa: Dyismil suldaduykunawanqachu binsiyashaqchay binti mil suldaduyjun chaytaqa,nir? 32Mana binsiyta puytiq yupaykarqa,raq katin,shumaqchakananllapapaq. 33

pis naypaqta imaykillapa kaqkunatamana dijarqa,kaytaqa mana puytinkillapachu.

(Mt 5.13; Mr 9.50)34 . Piru

imanupi lampaqyarqa, ¿imanunaqashanqa sirbinqa? 35Manami allpatashumaqchananpaq,paqmapis sirbinnachu. Ashwanmichaynu mana sirbitinqa itakunchikna.Chaymi rinriyjun kaqkunaqa uyakurintrakayllapa”.

Jesusmi kumparasyunta ruraran uysha chinqashawan

(Mt 18.10-14)

15 1Romapaq tukuy impwistutakubrakuqkuna, uchasapakuna

ima qimikaranllapa, Jesusta uyakuq.2Kay runakunaraykumi fariseukuna,

kuqkunaqa, jurapar kaynu rimaqllapaJesuspaqqa: “Kayqami tukuy uchayjun

14 15

172

runakunawan tantakar pullamikunllapa” nir. 3

llapami Jesusqa kay kumparasyuntaparlaran chay rimaqkunataqa kaynu nir:

4“Qamkunapa mayqannikillapapiskanman syin uyshaykillapa. Chaymantachay syin uyshaykillapamantaqa uksituchinqanman. Chaynu chinqatinqa,¿manachu chay wakinkunataqa chaylapidijar rinkimanllapa chay chinqasha

man? 5Chaymi nishaykillapa: Ashwantarirnaqa kusa aligrina riyankillapakanqa uyshitaykitaqa matanqakurna.6

kunata,llapa kanqa: ‘Aligriyashunllapakananqa, chay uyshayta chinqachishakaray, chaytaqa tarishana kani’ nir.

7“Chaymi nishaykillapa: Chaynumiunaq syilupi Dyusninchikpis aligriyan,

tinqa. Chay wakin achka manauchayjunchu kani niqkunapaqqa manayaqqa kwintachakanchu. Chaqa

chu kanchikllapa nir.

Jesusmi kumparasyunta ruraran qillay chinqashawan

8“Uk warmi dyis qillayniyjun kayar,imanupi ukta chinqachinman. Chaynuchinqachirqa, ¿manachu lamparantakachkar, wasinta pichar ima manyaqlamaskakunman tarinankaman? 9Chaymichay warmiqa, qillayninta tarirnaqaamigankunata, riqsinankunata tantarninman: ‘Aligriyashunllapa, tarishanami

taqa’ nir.10“Chaymi nishaykillapa: Imanutaq

kay warmisita qillayninta tarir aligriyan,

pis kusata aligriyan, uk runa uchantadijar Dyusmanna tikrakatinqa nir”.

Jesusmi kumparasyunta ruraran uk runa wamranta pirdunaqwan

11Jesusqami kay kumparasyuntapisparlakuran:

“Uk runami ishkay wamrayjun karan.12Chaymi uk kutiqa chay wamrakaqchayqa taytanta niran: ‘Taytay nuqapapartiy kaq irinsyayta qumay’ nir.Chaynu nitinqa taytanqa irinsyantaqaishkantinta wamrankunataqa quran.

13“Chaymanta ayka diyakaqmantaqachay wamrakaq wamranqa, taytanirinsyanta qushanta limpula rantikur,qillaywan riran uklaw nasyunta.Chaynu rirmi chaypiqa munashannullatar, riqchaq imakunata rantir imatukchiran qillaynintaqa.

14“Chaymanta limpu qillaynintagastar tukchishana katinqa, chaynasyunpiqa allipla mallaq tyimpu karan.Chaymi payqa allipla mallaqpaqnapuriran. 15Chaynu mallaqnarmi, chaynasyunllamanta uk runaman qimikarantrabajachinanpaq. Chaymi chay runaqa

.16Piru chay wamraqami kusalatamallaqnashanrayku kuchipa mikunantamikunatinmapis, mana mayqanpisqararanllapachu imalatapis.

17“Chaynu mallaqpaq qischakarmikaynu nir yarpuran:maqami kusa achka sirbikuqkuna untamikur ima tanllapa. ¡Nataqnuqa-shuypaqa kaypi mallaqpaqwanuyanina! 18Dijur taytaypawasinman tikrakar, taytaytaqa nishaq:‘Taytay, uchakushami kani Dyusmanta,qammantapis. 19Chaymi, mananawamraykipaq riqsimanaykipaqqaallinchu kani.durnikikunata yupay’ nir. 20Chaynunirmi, tikrakaranna taytanmanqa.

,taytanqa largukaqllapi rikar, kusalata

15

173

llakir kallparan wamrantaqa tariq.Tarirnaqa abrasar muchar saludaran.21Chaymi wamranqa niran: ‘Taytay,nuqaqami uchakusha kani Dyusmanta,qammantapis.kipaq riqsimanaykipaqqa allinchu kani’nir.

22“Chaynu nitinmapis, taytanqasirbikuqninkunata mantaran kaynu nir:

yakachipamayllapa; didunpi surtijatayakachiyllapa, chaynulla llanqichiyllapaima’ niran. 23Chaynullami chay runaqasirbikuqninkunataqa niranpis: ‘Kusa masgurdu animalta apamur wanuchiyllapa,fyistata rurar mikunallapapaq. 24Chaqakay wamraymi wanusha yupayna karan.Nataq kanan-shuypaqa kawsamushayupayna. Chinqashami karan,chikllapana kananqa’. Chaynu nirmifyistata ruraq qallariranllapana.

25“Chaykamanmi, chay byijukaq.

,uyaparan takiqllapata. 26Chaymi chaysirbikuqkunamanta ukta qayamur,imatataq chay wasinpiqa rurayanllapa,nir tapuran. 27Chaynu taputinmi chaysirbikuqqa niran: ‘Wamrakaq ukniki

katinmi,chimashallapa, fyistata rurananpaq’ nir.

28“Chaynu willatinqami, chaywamraqa alliplata piñakur wasirurimanqa mana yaykunaranchu.Chaymi taytan lluqshimur rugaranruriman yaykunanpaq. 29Piru chaywamranqami niran: ‘Taytay, nuqamaqamichka añutataq sirbishusha kani. Piruchaynu sirbishur, qam munashaykilata

matapis qumashaykichu,wan fyistakunaypaqqa. 30Nataq kaywamrayki qillayninmatapis yanqawarmikunawan tar tukchir,

tin-shuypaqa, ashwan paypaqqafyistamatapis rurayanki mas gurdullaanimalnikita wanuchir ima’.

31“Chaynu wamran nitinqa, taytanqaniran: ‘Wamray, chaqa qamqa nuqapaqamaydiyapis pullay kankiri. Chaymitukuy imay kaqkunaqa qampaqna.32Piru kay ukniki tikrakamushachaypaqqami allin fyistata ruranapaq.Chaqa payqa wanusha yupay chinqashakaran. Piru ashwan kananqa allintatarishanchik.chik’ nir”.

Jesusmi kumparasyunta ruraran,uk runapa kaqninkunata rikaqwan

16 1Jesusqami kaytapis parlaran:

“Karanmi uk kusala imayjun runa.Paypami kayaq uk runa tukuyimankunata rikaq. Chaymi ukkunariranllapa amunta willaq, chaykuytakuq runaqa, imaykikunatagastayan nir. 2Chaymi chay kusalaimayjun runaqa kuytakuqnintaqaqayamur kaynu niran: ‘¿Imanutaqqampaq willamayanllapa chayqa?Willamay, ima imatataq rurashayki.

kiqa’.3“Chaynu nitinqa, chay kuytakuqqa

: ¿Imatana kananqarurashaq mantamaqniy trabajuymantaitakumatinqa?

.

kunata mañakunaypaqpis. 4Chaynuyarpupakuyarmi chaymantaqa niran:

,trabajuymanta itakumatin runakunawasinpi samachimananpaqqa’.

5“Chaynu yarpurmi patrunnintawakin dibiq runakunata qayamuran.

15 16

174

niran: ‘¿Michkatataq patrunniytaqadibiyanki?’. 6Chay runaqa niran: ‘Syinbutija asaytitami dibiyani’. Chaynunitinqa, chay kuytakuqqa niran:‘Kaypimi risibuyki.paqna ruray risibuykitaqa’. 7Chaynunirnaqa chaymanta uktana tapurankaynu nir: ‘Qamqa, ¿michkatataqdibiyanki?’ Kayqami niran: ‘Syin kustaltrigutami dibiyani’ nir. Chaymichaytapis niran: ‘Kaypi risibuykiqa.Samar ruray uchinta kustalpaqlanarisibuykitaqa’.

8“Chaynu tukutinmi,

kuytaq runaqashi kusala bibu karanimata rurananpaqpis nir. Chayminishaykillapa: Chiqapta Dyuspi manakriyiqkunaqa, paykunapalla imankunata

llapari, Dyuspi kriyiqkuna imankunatarurananllapamantaqa.

9“Piru kay pachapi, chay tukukaq

llapamantaqa, ashwan ukkunatayanapayllapa,llapana kar Dyusta kasunanllapapaq.Chayna maydiya chay qillaynikillapa

tinllapa pay kayashanpi, tukuy tyimpukawsanaykillapapaq.

10“Chaynulla nishaykillapapis:Mayqanpis mana imanu tukur,kaqlapi allinta imatapis rikarqa, achkakaqpimapis chaynulla kanqa. Nataqtantyarkaqlapi imanu tukur, imatapismana allinta rikarqa, achka kaqpipischaynulla kanqa. 11Chayrayku kaypachapi yanqa imankunata manashumaq allinta rikatkillapaqa, ¿nari kunfyashunqallapa Dyuspa chiqapshumaq imankunapaqmaqa? 12

pata mana allinta imankunatapisrikatkillapaqa, ¿mayqanna kunfyar

qushunqallapa qamkunapa imaykikunakananpaq kaqtaqa?

13“Chaymi nini, manami mayqansirbikuqpis ishkay runata chay kutillasirbiytaqa puytinchu. Chaqa uknintamimunayanqa, nataq ukninta-shuypaqa

. Manaqa ukninta allintarikayanqa, nataq ukninta-shuypaqamusyayanqa. Chaynulla manamiallinchu Dyusninchikta sirbiyar chaykutilla qillayninchiklapaq chaynullawakin imanchikkunalapaq yarpurkawsanapaqqa”.

14Fariseukunami qillayta kusalatamunapakuq karan. Chaymi Jesúschaynu rimatin uyakurllapaqa, burlakarasiparanllapa. 15Piru Jesusqami niran:

“Qamkunami runakunapa naypanpiqakusa runa nishunanllapalapaq imatapisrurankillapa.llapa shunquykillapapi imanukankillapa nirmapis. Chaqa runakunakusa ima kani nitinllapaqa, Dyusqamana allinpaqchu riqsin nir.

mantakushanpaq16“Dyusninchikpa rimaqninkuna

shankuna imaqa, Juan shamunankamanDyuspaqqa intrachikuranllapa. Nataqchaymanta-pachaqa imanumi Dyusmantakuyashanman yaykuyta

.Chaymi Dyus mantakuyashanmanqatukuyla imanullapis yaykuytakamanllapa.

17“Piru chaynu nishutiyllapaqa amamiyarpunkillapachu, Dyus nitin Moisés

yanqanachu nirqa. Ashwanmi syiluwan,pacha tukukatinmapis, Dyus nitin Moisésmantakushanqa tukuyla kumplikanqa.

18“Chaqa nishaynumiri mayqanrunapis warminta dijar ukwan

16

175

kasararqa, kusala saqratana uchakuyan.Chaynulla mayqanpis chay itakukashawarmiwan kasaraqpis kusala saqratanauchakuyan.

Lazaruwan kusala imayjun runa19“Karanmi uk runa kusala imayjun.

mudakuq, chaynulla waran warankusala shumaq fyistakunata rurar,kusalata mikuqllapa ima. 20Chaynullamikaranpis uk runa mana imayjun Lázaroshutiq. Paypa kwirpunmi qiri intirukaran. Chaymi, chay kusala imayjunpapunkunlapi takuq. 21Kay mana imayjunrunitumi, kusalata mallaqnashanrayku,chay kusala imayjunpa mikunanratashanlawanmapis untachikunayaran.Chaynulla allqukunamapismi chayrunapa qirintaqa qimikar llaqwaq.

22“Chaymantami chay mana imayjunrunituqa wanuranna. Chaymiangelkunaqa aparan Abrahamwan pullakananpaq Dyuspa luryanpina.llami chay kusa imayjun kaqpiswanuranna. Chaymanta pamparanllapa.23Chayna chay kusa imayjun runainfyirnupi qischakayarqa, syilumanchapakur, unaq maypi rikaran AbrahamLazaruta qichqakusha taqta. 24Chaymikaynu nir qay : ‘¡TaytayAbraham, llakipamastuy-ari!Lazaruta didunpa puntitanta yakupinuyuchir, qalluyta nuyuchinanpaq.

yani’ nir.25“Piru Abrahamqa niran: ‘Wamrituy

yarpuy-ari qam kawsayatkillaqa manaimaykipis faltashuranchu. NataqLázaro-shuypaqa qischakaq. Kananqamipayta kaypi kunsulanllapa. Nataqqamqa qischakayankina. 26Chaynullami

paq raqra chiqanchamayanchikllapa.Chaynu katinmi kaymanta, qamkuna

kayashaykillapaman pasanarmapismana puytinllapachu. Chaynullaqamkuna kayashaykillapamantakaymanpis mana pasamuytapuytinllapachu’ nir.

27“Chaymi chay kusa imayjunqaniran: ‘Chaynu katinqa rugashaykiriTaytay Abraham,paq taytaypa wasinman. 28Chaqachaypimi kan sinku irmanuykuna.Chayna paykunata willatin amashamunanpaqchu kay lugarmanqischakaqqa’ nir.

29“Abrahamqa niran: ‘PaykunaqamiMoisés iskribishankunata, chaynullaDyuspa rimaqninkuna iskribishankunataima liyirna intrakar kasunqallapa’.

30“Nataq chay kusa imayjun runaqaniran: ‘Chiqaptami ninki TaytituyAbraham. Piru uk wanusha kawsamur,paykunaman rikaritinqami paykunaqaDyuspina kriyiyanqallapa’ nir.

31“Piru Abrahamqa niran: ‘Moisésiskribishanta, chaynulla Dyusparimaqninkuna iskribishanta manakasurqa, manami kriyinqallapachumichka uk wanusha kawsamurpaykunaman rikaritinmapis’ nir”.

Kuytawkish uchakutkillapa(Mt 18.6-7, 21-22; Mr 9.42)

17 1

niran:“Maydiyapismi chay uchakuchikuqqa

kayanqalla. Piru ¡imananqaraq, runamasinta uchakuchiqqa! 2Chaynu tukuqrunataqami kusala allin kanqa kunkanpi

llapapaq, chay nuqapi chayraqkriyiqkunata uchakuchinanmantaqa.3

llapa. Imanupi ukniki uchakutinqa,anyay. Chaynu willatki, shamurpirdunamay nishutinqa, pirdunay.4Chaymi ukniki qamta mana allinta

16 17

176

rurashur uk diyalapi michka syiti kutiuchakur, chaymanta syiti kuti shamurqammantami uchakusha kaninishutinqa, pirdunay”.

Apustulkunami masta kriyiyta munaranllapa

5 ,kaynu nir mañakuranllapa:

—Taytituy, yanapamayllapa mastaqampi kriyinayllapapaq.

6Chaynu nitinllapami, Jesusqa niranpaykunataqa:

—Imanutaq chay mustasa qirupasimillitanmaqa kusa llampitu, chaynupitilamatapis allita Dyuspi kriyir, kaypiqiru shayan chayta ‘Rir mar yakupishay’ nitkillapaqa, rinman.

Uk sirbikuqpa rurayninkuna7

killapa. Chaymanta chay sirbikuqqarinman michikuq manaqa yapukuq.

¿llapataq ninkimanllapa: ‘Yaykamurtaytituy mikuy’ nirqa? 8¡Manami!Ashwan niyankillapa kanqa: ‘Yaykamurmikunayta rurar qaramay, upyachimaynuqataraq. Chaymantana qamqamikunki upyankimapis’ nir. 9Chaynuimata ruratinpis, sirbikuqnikillapataqamana ‘Payji’ niyankillapalamapischukanqa imapaqpis.

10“Chaynu chay sirbikuq yupayqamkunapis, Dyus nishushanllapata rurartukchishana karmapis, ashwan niyllapaDyustaqa: ‘Nuqakunaqami, mana sirbiqsirbikuqnikichu kanillapa.chu imatapis rurashama katiyllapa, chayruranayllapapaq karan chaymantaqa’ nir”.

Jesusmi allicharan dyis ismuyaq runakunata

11Jerusalenman riqnuqa Jesusqapasaran Samariapa,

kunata. 12

. Chaypimi, dyis ismuyaq

llapa. Piru wakaqllapi kidaranllapaJesusmantaqa. 13Chaymi kaynu nirqay :

—¡ ,mastuyllapari! nir.

14Chaynu nitinllapa, Jesús paykunatarikarqa, niran:

— ,

llapana nir.Chaynu Jesús nitinqa, nanta riqnula

alliyaranllapana. 15

llapanaqa, chay paykunamanta ukrunaqa, chay riyashanlamanta ashwantikrakamuran kusa jwirtita rimar Dyustaalabaqnuna. 16 ,naypanlapi qunqurikur pachamanpuk . Kay runaqamiSamariamanta karan.

17Chaymi Jesusqa niran:—¿Manachu chay dyis qishaqkunaqa

tukuynikillapa alliyaraykillapa? ¿Chaqamaypitaq chay wakin nwibirunakunaqa? 18¿Kay furastirurunalachu, Dyusta payji ninanpaqqa,intrakasha?

19Chaynu nirnaqa, chay alliyasharunataqa niran:

—Sharir riyna. Kriyishaykiraykumialliyashaykina, nir.

mantakuyninqa(Mt 24.23-28, 36-41)

20Chay fariseo runakunaqamiJesustaqa tapuran, maydiyashi Dyuspa

, nir.Chaymi taputinllapaqa, payqa niran:

—Dyuspa mantakuyninqami mana.

21Chaymi mana mayqanpis ninqachu:‘Kaypina mantakuqqa’, manaqa

17

177

‘Wakpina’ nirqa. Chaqa mana kwintataqukayankillapachu. Ashwanmi, Dyuspamantakuyninqa qamkunawanna.

22Chaynu nirqa,taqa, niran:

diya. Chaymi qamkunaqa chaydiyakunapiqa Dyusmanta ShamuqRunata alliplata rikanankillapa ukkutilamapis.chu. 23Chaymi wakin runakunaqaninqallapa: ‘Kaypimi DyusmantaShamuq Runaqa’ nir. Ukkuna-shuypaqaninqallapa: ‘Wakpimi’ nir. Piruqamkunaqa chaynu nishutinllapamapis,ama kriyinkillapachu. 24Chaqa

qami, kusa shutilla rikarimunqa,imanu

chikun, chay yupaymi kanqa. 25Piru

raq.kanqa.

26“Chaynu rurayatinllapamapischaymantaqa, imanupasaran, chaynumi pasanqa DyusmantaShamuq Runa tikrakamutinqa. 27ChayNoepa tyimpunpiqami runakunaqamikuqllapa, upyaqllapa, kasaraqllapachaynulla kasarachikuqllapa ima. Piruchaymanta Noé wampuq wasimanyaykutin, allipla saqra tamya shamuruntaran tukuy pachapi. Chaymi yakuuntatinqa, tukuyla runakuna wanurtukukaranllapa. 28Chaynulla Lotpatyimpunpipis pasaran. Runakunaqamikuqllapa, upyaqllapa, rantiqllapa,rantikuqllapa, tarpukuqllapa, wasikunatapisrurar taqllapa ima. 29Piru chaymanta Lotchay Sodoma pwiblumanta lluqshitinqa,

tin, tukuy wakin runakunaqa wanurtukukaranllapa. 30Chaynumi DyusmantaShamuq Runa tikrakamutinpis pasanqa.

31“Chaymi nishaykillapa: Mayqanpisuk wasipa ananpi karmapis amamiishkimunqachu,paq nirqa. Chaynulla, mayqanpis

rinqachu. 32Chaqa yarpuyllapari, Lotpawarminpaq. 33Chaymi nini, imanupisbidanta washanaqqa, ashwan wanunqatukuy tyimpupaqna. Nataq kay bidapiDyusrayku wanuqkuna-shuypaqa,ashwan tukuy tyimpu kawsananpaqnakayanqa.

34“Nishaykillapapis: Uk tuta ishkayuqllanakusha punuyatinllapamapis,ukninta apar, ukninta-shuypaqa dijanqa.35Chaynullami ishkay warmikunakutakuyatinpis, ukninta apar,ukninta-shuypaqa dijanqa. 36[Ishkay

, ukta apar,uktaqa dijayanqa]”.

37Chaynu nitinqa,llapa Jesustaqa:

—¿Maypitaq Taytituy chaynuqakanqa? nir.

Jesusqa paykunataqa, niran:—Maypi , chaypimi

tantakanqa shinkukuna. Chaymi

nirmapis.

Jesusmi kumparasyunta ruraran mana shaykuq mañakunapaq

18 1Jesusmi kay kumparasyuntapisparlar intrachikuran, paykuna

maydiyapis ama disanimakurchuDyusman mañakunanllapapaq.2Niranmi:

“Uk pwiblupimi karan uk jwis. PaymiDyusta mana manchar,pis mana rispitaqchu. 3Chaynullamichay pwiblupiqa kaqpis uk byudawarmi. Paymi uk prublimayjun kaq.Chaymi jwisman rir mañakuran, chaykuntraqninwan arriglachinanpaq. 4Piruchay jwisqami waran waran ritinmapis

17 18

178

mana kasuqchu chay warmitaqa.Chaymantaqami yarpur niran: Nuqa,Dyusta mana kasunichu. Chaynullarunakunatapis mana rispitanichu. 5Piruchaynu katiymapis kay warmisitaqillakachimayan. Chayraykumi paytaqayanapashaq amana mas shamurqillakachimananpaqnachu nir”.

6Chaynullami Amitunchikqa niranpis:“Mana allin jwis chaynuta ruratinqa,

7ashwan ¿Dyusninchikmaqachu manakasuyanqa chay paypa kaqninkunataunaqpis,tinqa? ¿Yarakuchiyanqaraqchu?8Nishaykillapapis:chu yanapar washayanqa. ¿PiruDyusmanta Shamuq Runa shamurqachu,mayqanllataqa tariyanqaraq kriyiqta?nir”.

Jesusmi kumparasyunta ruraran fariseuwan, impwistuta

kubrakuqwan9

yunta rurar tukuy chaypi kaqkunataqaintrachiran.manta wakinqami, mana uchayjun

chaqchu. 10Chaymi niran:“Ishkay runami riranllapa Dyusta

adurananllapa wasiman mañakuq. Ukqamikaran fariseo; nataq ukqa Romapaqimpwistuta kubrakuq. 11Chay fariseuqamishasha kaynu niyaran paylla alabakar:‘Tayta Dyus, nuqaqami payji nishuni manachay wakinkuna yupay kashayrayku.Chaqa wakinkunami suwakuqkuna,malukuna, ukwan ukwan punuqkuna ima.Chaynulla nuqaqa manami kay impwistutakubrakuq runa yupaychu kanipis.12Nuqami ayunani simanapaq ishkay kuti.Chaynulla dyis parti ganashaymanta uktaqushuni’ nir ima.

13“Piru chay impwistutakubrakuq-shuypaqa karukaqlapi sharan.

Chaymi mana syilumanmapischapakunayaqchu. Ashwanmi malay niryarpur qasqunta takar niyaran: ‘¡TaytaDyus llakipamay-ari! ¡Nuqami chiqapuchayjun kani!’ nir.

14“Chaymi nuqaqa nishaykillapa: Kayimpwistuta kubrakuqqami, wasinmanqatikrakaran, Dyus uchankunamantapirdunar llakipashana katin. Nataqfariseo-shuypaqa mana. Chaqa mayqankusa kani niqtaqa, mana kusapaqchuDyusqa riqsin. Ashwan mana kusa kaniniqtaqa, maydiyaqa kusa nishapaqnariqsinqa”.

Jesusmi wamrakunata bindisiran(Mt 19.13-15; Mr 10.13-16)

15

kunata aparanllapa bindisinanpaq. Piru

wamritukunata apaqta rikarqa, chay.

16Chaymi Jesusqa paykunata qayar,kaynu niran:

—¡Ama arkarchu, dijay nuqamanshamunqa wamritukunaqa! Chaqa Dyusmantakuyashanqami kay wamritukunayupay mana kwintachaypaq kaqkunalapaq.17Chiqaptami nishaykillapa:yashanman yaykunaqkunaqami kaywamritukuna yupay kanqallapa. Chaqa

shanmanqa mana yaykunqallapachu nir.

Kusala imayjun runamiJesuswan parlaran

(Mt 19.16-30; Mr 10.17-31)18Uk mantakuqmi Jesusta tapuran

kaynu nir:— ,

¿imatataq rurayman,paqna kawsanaypaqqa? nir. 19ChaymiJesusqa niran:

—¿Imapaqtaq kusa allin nimanki?Allinla kaqqami kan ukla. Payqami

18

179

Taytay Dyus. 20

kina,taqa. Chaypiqami nin: ‘Ama uk ukwarmiwan punuychu;chu; ama suwakuychu; ama uknikipaqllullakur rimaychu chaynulla taytaykita,mamaykita kasuy’ nir.

21Chaynu nitinmi, chay runaqa niran:—Tukuy chaykunataqami

takshaymanta-pacha rurashana kani nir.22Chaynu nitin uyarmi, Jesusqa niran:—

paqqa: Rir, tukuy imayki kaqta rantikurqillaynikitaqa mana imayjun kaqkunataquy. Chaynuqami unaq syilupiqa manatukukaq imaykitana tarikunki. Piruchay nishushayta rurarnaqami,shamutki nuqawanna rishun nir.

23Piru chaynu Jesús nitin uyaparqami,kusalata llakiran. Chaqa kusalaimayjun-ari karan. 24Chaynuta rikarmi,Jesusqa niran:

—¡Kusa trabajusuraq kanqa chaykusala imayjun kaqkuna, Dyusmantakuyashanman yaykunanpaqqa!25Ashwanmi chay kusala imayjunkuna,Dyus mantakuyashanman daslayaykunanmantaqa, uk kamillu daslapasayta puytinman uk awjapa

.26Chaymi uyakuqkunaqa, tapuran

Jesustaqa:—Chaynu katinqa ¿pitaq washakayta

puytiyanqa? nir.27Chaynu nitinmi Jesusqa niran:—Runakunapaq mana ruraypaq

kaqkunamapismi, Dyuspaqqa imapisruraypaq nir.

28Chaynu nitinmi Pedruqa niran:—Taytituy, nuqakunamaqami tantar

imayllapakunata dijashana, qamwannapurinillapa.

29Chaynu nitinmi, payqa niran:—Chiqaptami nishaykillapa:

pis Dyuspa mantakuyninrayku, wasinta,

warminta, ukninkunata, taytankunata,wamrankunata dijaqkunaqami, 30kay

llapa chay dijashanllapamantaqa. Nataqmaydiya-shuypaqa tukuy tyimpupaqkawsaytana aypanqallapa.

Qashanmi Jesusqawanushaqna niran

(Mt 20.17-19; Mr 10.32-34)31

wakaqlaman qayar kaynu niran:

man. Chaynuqami Dyuspa unayrimaqninkuna, Dyusmanta ShamuqRunapaq iskribishanllapakunaqa,kumplikanqa. 32Chaqa paytaqami mana

llapa. Chaymi paykunaqa kusalataburlakanqallapa, jurapanqallapa,tuqapanqallapa ima. 33

manta-shuypaqa wipyasha imana karqawanuchinqallapa. Piru kimsadiyamantaqami qashan kawsamunqa”.

34Chaynu Jesús nitinmapis,ninkunaqa mana intrakaranllapachu.

imapaqmi willayan nirmapis. Chaqapaykunapaqqami mana intrakaypaqchukaran.

Jesusmi allicharan uk syigu runata(Mt 20.29-34; Mr 10.46-52)

35Jericó pwiblupa shipchanpina Jesúskatinqa, uk syigu runa limusnata mañakurnanpa yatalanpi tayaran. 36Chaymantakusa achka runa pasaqta syintirqa,tapukuran imataq pasayan nir. 37Chaymiwillaranllapa Nazaretmanta Jesús chaytapasayan nir. 38Chayraykumi chay syigurunaqa jwirtita kaynu niran:

—¡Davidpa ayllun Jesús,llakipamastuy-ari! nir.

39Chaynu nitinmi naypaqta riqkunaqaanyaranllapa uyarananpaq. Piru

18

180

payqami, ashwan mas jwirtita qaykuran kaynu nir:

—¡Davidpa ayllun, llakipamastuy-ari!nir.

40Chaymi Jesusqa,ran payman apananllapapaq.

, Jesusqa tapuran:41—¿Imatataq qampaq ruranayta

munayanki? nir.Chay syigu runaqa niran:—Taytituy, rikakuytami munayani

nir.42Jesusqa niran:—¡Rikakuynari!

raykumi alliyashaykina nir.43Chaynu nitinmi,

ranna. Chaymi Jesuspa pullanna riranDyusta alabaqnu. Chayta rikarmiDyustaqa tukuyla alabaranllapa.

Jesuswan Zaqueo

19 1Jesusqami Jericó pwibluman, .

2Chaypiqami taq uk kusala imayjunruna Zaqueo shutiq. Paymi Romapaq

nin karan. 3Kay Zaqueuqami kusalataJesusta riqsiyta munayaran. Pirupayqami kusa takshala kar, chaynullakusala achka runakuna kashanraykumana rikaytaqa puytiyaranchu.4Chaymi,lawman kusata kallpar rir, unaqqiruman iqaran. 5Chaymanta Jesús

, unaqmanchapakur Zaqueuta rikarqa, niran:

—Zaqueo, utqar ishkimuy. Chaqakananmi wasikipi samayani nir.

6Chaynu nitinqa, Zaqueuqa chay kutillaishkimur, kusa aligrila Jesustaqa wasinmanaparan. 7Chayta rikarmi, Jesuspaqqa

llapa: “Uchasapa runapa wasinman rishasamaq” nir. 8Chaynu niyatinllapaqa,Zaqueuqa sharir Jesustaqa niran:

—¡Taytituy!, mana imayjunkunataqatukuy imay kaqmanta lamtarta qushaq.Chaynulla mayqanta ingañar imantasuwasha karpis, kwatru kuti mastaqushaq nir.

9Jesusqa niran:—Kay runapismi Abrahampa

ayllunmanta kashanrayku, kay wasipikaqkuna washakananpaq uraqa

. 10Chaqa DyusmantaShamuq Runaqami shamushauchanllaparayku chinqasha kaqkunatamaskar washananpaqna.

Jesusmi kumparasyunta ruraran qillaywan

(Mt 25.14-30)11Chaynu Jesús nitin runakuna

uyaparmi yarpuranllapa, Dyusmantakunanpaqqami manana maychunir.naqa payqa uk kumparasyunta parlaran,12kaynu nir:

“Uk kusa riqsikasha ayllumantami karanuk runa. Chaymi payqa uk kutiqa kusakaru may nasyunman riran numratinllapa

paq. 13Piru manaraq riyarqami, dyissirbikuqninkunata qayamur, tukuynintaachka qillayta qur, niran:naykamanqa kay qillayniykunawanqanigusyuta ruraskinkillapa’ nir.

14

. Chaymi:

‘Kay runataqa mana munayanillapachumantaqniyllapa kananpaqqa’ nir.

15 ,paytaqa numraranllapana mantakuqkananpaq. Chaymanta pwiblumantikrakamurnaqa,sirbikuqninkunata qayamunanllapapaq.Chayna tapunanpaq, chay qillaynintaqushushayllapataqa,tataq ganachishaykillapa nir.

18 19

181

16“Chayna punta chayta taputinqa, niran:‘Taytituy, qillaynikiqami dyis kuti mastaganasha’ nir. 17Chaynu nitinqa, chaymantakuqninqa niran: ‘Allinpi. Qamqamikusa allin sirbikuq kanki. Chaynu chay

raykumi ashwan dyis pwiblukunatamantanaykipaqna numrashayki’ nir.

18“Chaymantaqa uk sirbikuqpisqimikarqa kaynu niran: ‘Taytituy,kiqami ganasha sinku kuti masta’ nir.19Chaymi mantaqninqa paytapis niran:

paqna numrashayki’ nir.20“Piru uk qimikar-shuypaqa kaynu

niran: ‘Taytituy, kaypimi qillaynikiqa.. 21Chaqa

manchakuraymi,

kunki,kunamanta tantakunki nir,rayku’. 22Chaynu nitinqa, mantaqninqaniran: ‘Mana allin sirbikuq,

, imanumi kankinirmapis. Chaqa chaynu nuqa marraju kaninir, chaynulla mana tarpukushaymantakusichakuni, mana shikwakushaymanta

, 23¿Imapaqtaqbankuman mana aparayki qillayniyqaganaskinanpaq? Chaynuqami ashwantikrakamurqa ganashanwanna aypanayta’.

24“Chaynu nirqa, wakin runakunachaypi kaqkunataqa niran: ‘Chay runataqaqillayniyta kitar quyllapa, chay dyis kutimasta ganachisha chayta’ nir. 25Chaymipaykunaqa niranllapa: ‘¡Piru Taytituy,payqa dyis kuti mas qillayniyjunna!’

26“Chaynu nitinllapami mantakuqqaniran: ‘Nishaykillapa: Chay mayqanallinta rurashanrayku, imayjunkaqtaqami masta qushaq. Piru chaymana allinta rurashanrayku manaimayjun kaqtaqami,pis limpula kitashaq. 27Chaynulla manamantakunayta munar

-shuypaqa, kaymanapamur naypaypi wanuchiyllapa’ nir”.

Jesusmi Jerusalenman yaykuranna(Mt 21.1-11; Mr 11.1-11; Jn 12.12-19)

28Kaykunata nirqami, Jesusqa rirannaJerusalenmanqa. 29Chaymanta, chayOlivos sirkapa yatan Betfagiman,chaynulla Betania pwibluman yaqqa

,, 30kaynu nir:

—Riyllapa, wak naypanchikpipwiblitu kan chayman. Chayman

, tarinkillapa uk burruwataraqta. Chay burrupiqami manaraqmayqanpis tasharaqchu.apamuyllapa. 31Nataq, mayqan‘¿ ?’nishutinllapaqa, niyllapa ‘Taytanchikmiministiyan’ nir.

32Chaynu nitinqa,riranllapa. Chaynu rirllapaqa, imanuJesús nisha karan chaynulla burrutaqawataraqta tariranllapa. 33

tinllapanaqa amunkunaqa rikarimur kaynunir tapuranllapa:

—¿llapa? nir.

34Chaynu nitinqa paykunaqa niranllapa:—Taytitunchikmi ministiyan nir.35Chaynu nirnaqami,

Jesusman. , chay burritupaananpina tachiranllapa. 36Chaymi chaynuJesús burrupa anan ritinqa, runakunaqa

ima. Chaylatami burruqa riran. 37Chaynuriyar chay Olivos sirkapa urayninmanshipchayatinllapanaqa, tukuylakriyiqkunaqa kusalata aligriyaranllapa.Chaymi kusa jwirtita rimaq qallariranllapatukuy milagrukunata rurashanpaq yarpurima. 38Kaynumiri niyaqllapa:

“¡Biba biba! ¡Kusa alabakashamikanqa gubyirnunchik,

19

182

Taytanchik Dyuspa shutinpishamuqqa!

¡Unaq syilupipis aligriyanqallapa!¡Kusa shumaqtami alabanqallapa

Dyusninchiktaqa!” nir.39Chaymi wakin fariseo runakuna

chaypi uyakuqkunaqa, kaynu niranllapaJesustaqa:

— ,kikunata anyar uyarachiy nir.

40Chaynu nitinqa, Jesusqa niran:—Qamkunata willashaykillapa, kay

runakuna upallatinllapaqami ashwanrumikunamapis qay .

41Chaymanta Jerusalén yatanmanna, Jesusqa

chay pwiblurayku waqaq qallariran42kaynu nir:

“¡Jerusalenmanta runakuna! Kusaallinkwintata qukanaykipaq, nuqamishamusha kani yanapashuq, shumaqtakawsanaykillapapaq nir.qami mana kwintata qukankillapachu.43Ay, qamkunapaqqami kanqa alliplasaqra diyakuna.kunaqa shamur, wakmanta kaymantaarkar kurralashurllapa ima, limpuwanuchir tukchishunqallapa. 44TukuylaJerusalén pwiblupi kaqkunaqa,tukukanqallapa. Chaypiqami, mana ukrumi,shaqa kidanqachu. Chaqa qamkunaqa,Dyus washashuqllapa shamutinpis,mana kasushaykillapachu”.

Jesusmi Dyusta adurananllapa wasimanta rantikuqkunata

itakuran(Mt 21.12-17; Mr 11.15-19;

Jn 2.13-22)45Chaymanta Jesusqa, Dyusta

adurananllapa wasiman yaykur, chayruripi rantikuqkunata, [rantiqkunata]

, 46kaynu nir:

“Dyus nitin iskribikashakunapiqaminin:llapalapaq wasi kanqa’ nir. Piru

ninpaqna tikrashaykillapa” nir.47Jesusqami waran waran, Dyusta

. Piruchay kurakunapa mantaqninkuna,

kuqkuna, chaynulla wakin karguyjunrunakunapis, yarpuranllapa imanullapisJesustaqa wanuchinanllapapaq. 48Piru

llapachu. Chaqa tukuyla runakunami

uyakuyaranllapa.

Jesustami tapuranllapa pipa pudirninwanshi nir

(Mt 21.23-27; Mr 11.27-33)

20 1Uk diyapimi, Jesusqa Dyustaadurananllapa wasipi Dyuspa

ran. Chaymantami,kurakunapa mantaqninkuna, Moisés

kuna, ruku mantakuqkuna ima.2Chaymi kaynu nir tapuranllapa:

—¡Willamayllapa! ¿Mayqanmantashutintaq tukuy chaykunatarurankiqa?

3Chaymi Jesusqa niran:—¡Ma nuqapis tapushutiyllapa,

willamayllapa! 4¿

kunanpaqqa? ¿Dyus, manaqachurunakunala?

5Chaynu nitinmi, paynin payninwillanakur kaynu ninakuyaqllapa:

puytinchikllapachu. Chaqa, chaynunishallapaqa ‘¿Imapaqtaq manakriyiraykillapa?’ nimashunllapa.6Chaynulla manami ‘Runakunala’

19 20

183

niytapis puytinchikllapachu. Chaynunishallapaqami, runakuna rumillawansitar wanuchimachuwanllapa. Chaqachiqaptari yarpunllapa: Juanqa Dyusparimaqnin karan nir”. 7Chaymipaykunaqa niranllapa:

—.

8Jesuspis paykunataqa niran:—

killapachu, mayqan mantamatinmitukuy kaykunata rurani nirmapis.

Jesusmi kumparasyunta ruraran mana allin trabajaqkunawan

(Mt 21.33-44; Mr 12.1-11)9Chaymantaqa tukuy runakunata kay

kumparasyunta parlaq qallariran:.

nanpaq arrintar riran largu mayta,mana das tikrakamuqchu. 10Chaymanta

, chay

sirbikuqninta,

paq.trabajaqkunaqami chay sirbikuqtaqaaypar kusalata maqar ima manaimatapis qurchu qati .

11

uk sirbikuqninta. Piru chaytapis, chay, jurapar

ima mana imatapis qurchu qatillapa. 12Qashan uk sirbikuqninta

. Piru chaytapis chaynullata

itakuranllapa.13“Chaynu chay sirbikuqninkunata rurar

mana kasutinqa,niran: ‘¿Imanashaqna kananqa? Kusala

.Ichapis rispitar kasunmanllapa’ nir.

14 , chay,

ranllapa: ‘Wakmi kay pachataqairinsyanpaq aypayanqa. ¡Ashwanwanuchishunllapa nuqanchikkunana

!’ nir.15

urqur, wanuchiranllapa”.Chaynu kumparasyunta rurarqa

Jesusqa kaynu niran:— ,

,¿imatataq rurayanqa nir yarpunkillapaqamkunaqa? 16

kaqkunataqa rir limpu wanuchirukkunatana quyanqa chay pachantaqa.

Chaynu Jesús nitinmi niranllapa:—¡Manami chaynuqa kanqachu! nir.17Chaynu nitinllapaqa, kusata

paykunataqa chapar Jesusqa niran:—Mana chaynu katinqa, ¿ima nishaq

nirtaq, Dyus nitin iskribikashakunapiqanin?:

‘Chay llutakuqkuna kay rumiqa

llapami,ashwan kusala shumaq rumipaq

tikrakasha’ nirqa.18Chaymi, chay rumipa ananmanmayqanpis rataqqa, limpu limpullampunqa. Nataq, rumi runapaananman ratar-shuypaqa, limpu limpupulbupaq tikranqa nir.

19Chaynu nitinmi,kuna,

, kwintataqukaranllapa paykunapaq rimayan nir.Chaymi chay kutilla, Jesusta ayparprisunaranllapa.chu runakunata manchashanllaparayku.

Jesusta tapuranllapa impwistupaq(Mt 22.15-22; Mr 12.13-17)

20Chaymantami ashwan, wakin

Dyuspi kriyiq tukur,llapapaq. Chayna imanullapis mana

20

184

allinkunata rimachir, chaylapaqna

durninman. 21Chaynuta yarpurllapami,kaynu nir Jesustaqa tapuranllapa:

— ,,

rimayashaykiqa chiqap nir. Chaynukarmi, mana runakunata riparaytayarpunkichu imanu katinmapis. Ashwan

munashannulata. 22

llapa: ¿Allinchu kanqa Romapa puntagubyirnun Cesarta impwistutapagranayllapapaqqa?

23

shanllapapaq kwintata qukarmi, niran:—[¿Imapaqtaq mana allinta rimachir

uchachamanayankillapa?] 24Ma,rikachimayllapa uk qillayta. ¿Mayqanparitratuntaq kay qillaypiqa? ¿Mayqanpashutintaq iskribikasha? nir.

Chaynu taputinqa, paykunaqaniranllapa:

—Gubyirnu Cesarpami nir.25Chaymantami Jesusqa niran:—Chaynu katinqa, gubyirnu Cesarpa

kaqnintaqa payta quyllapa. NataqDyuspa kaqnintaqa Dyusta quyllapa.

26Chaynu Jesús tukuy runakunapanaypanpi rimatinqami, mana imanupisuchachayta puytiranllapachu. Ashwandispantakar uyaralana kidaranllapa.

Jesustami tapuranllapa wanuqkunapaq

(Mt 22.23-33; Mr 12.18-27)27Chaymantaqa ayka Saduceo

runakuna riranllapa Jesustaqa rikaq.Paykunaqami ninllapa:shi manana kawsamunnachu” nir.Chaymi tapuranllapa Jesustaqa:

28— , Moisesmikaynu nir iskribisha karan: ‘Mayqanwarmiyjun kayar, manaraq wamrayjunkar wanutinqa, chay wanushapa

ukninnashi kasarayanqa chay byudawarmiwanqa. Chayna chay wanushaukninpaqqa wamrayjun kananpaq’ nir.29Chaqa, uk kutimi syiti irmanukunakaranllapa. Kulakanllapaqa, warmikurmanaraq wamrayjunchu kayar wanuran.30Chaymi chay ishkay kaq uknin,31chaynulla kimsa kaq ukninpis chaywarmillawan kasararan. Chaynumisyitinllapa chay warmillawan kasarar,manaraq wamrayjun kayar tukuyninwanuranllapa. 32Chaymantami chaywarmipis wanuranna. 33Nataq chaywanushakuna maydiya kawsamutinqa¿mayqanninpa warmintaq kanqa chaywarmiqa? Chaqa tukuynin-ari kasarashakaran chay warmillawan.

34Chaynu nitinllapami, Jesusqa niran:—Kananmi kay bidapiqa kasaranllapa,

chaynulla kasarachikunllapa ima.35Piru, Dyus munashannullata shumaqtarurar taqkunaqami, wanushanmantakawsamur uk bidapiqa, mananakasaranqallapanachu. Chaynulla

pischu. 36Chaqa paykunaqa mananawanurchu angelkuna yupaynakanqallapa. Chaynulla, wanushanmantakawsamushanllaparayku, DyuspaWamranna kanqallapa. 37Chaynumi,ashwan Dyus nitin Moisés chay sarsarupayashanpaq iskribishanllapi,intrachimanchik, wanushakunaqashikawsamuyanqa nir. Chaqa ninmi:Dyusqashi, Abrahampa, Isaacpa,Jacobupa, Dyusnin nir. 38Chaymi, Tayta

chu,kunapa Dyusninla. Chaynu katinmi,¡paypaqqa tukuy mayqanpis kawsayan!nir.

39

:—

Taytituy.

20

185

40Chaymi chaymanta-pacha, manana

lamanapischu.

Dyus Akrashan Cristuqa ¿maymantataq shamun?

(Mt 22.41-46; Mr 12.35-37)41Chaymantami Jesusqa paykunataqa

tapuran kaynu nir:—¿Imapaqtaq Dyuspa Akrashan

Cristuntaqa Davidpa ayllunmantaninllapa? 42Chaqa Davidqami payllaSalmos librunpiqa nin:

‘Tayta Dyusmi Amituytaqa kaynuniran:

Tay allilaw qichqayman,43

naykaman nir’.44Chaynu Davidpa ayllunmanta DyuspaAkrashan Cristun katinqa, ¿imapaqtaqDavidqa ‘Amituy’ niran?

willaran kuytakananllapapaq(Mt 23.1-36; Mr 12.38-40;

Lc 11.37-54)45Tukuyla runakuna uyakutinmi

:46“Allita kwintata qukarmi,

.

yakakuyta, chaynulla plasakunapimapiskusala shumaqta saludananllapata ima.Chaymi chay tantakananllapa wasikunapimanaqa mikunanpaq apatinllapamapis,kusa runapaq riqsir chay kusala shumaqsamanakunapi samachinanllapata munan.47Chaynullami chay wakcha warmikunatakitanllapa wasinkunata ima. Piru allin runaninanllapapaqqami kusala unaytaDyusman mañakuq yupay tukunllapa.Chaymi kusala manchaypaqtanakastigakanqallapa” nir.

Byudapa ufrinditan(Mr 12.41-44)

21 1Jesusmi, Dyusta adurananllapawasipi, rikakuyaran kusa

imayjun runakuna, ufrindantakajunkunaman itatinllapa. 2

llami rikaranpis uk mana imayjun

man itaqta. 3Chaymi Jesusqa niran:—Chiqaptami nishaykillapa: Kay

mana imayjun byudaqami, tukuy

ufrindantaqa. 4Chaqa, tukuy wakinrunakunaqami qillaynin subraqlataufrindakunllapa. Nataq chay manaimayjun byuda-shuypaqami, mana masqillaynin mikunanpaq katinmapis,limpula ufrindakusha nir.

Jesusmi Dyusta adurananllapa wasita ratachinqallapa niran

(Mt 24.1-2; Mr 13.1-2)5Chayllapimi, wakinkunaqa kusata

parlayaqllapa Dyusta adurananllapawasipaq,wan shasha karan chaykunapaq,

ima. Chaymi Jesusqa niran:6 . Chaymi chay

taqa limpu ratachitinllapa, manana ukrumilamapis anapura llutakashaqakidanqanachu” nir.

Jwisyu diya shipchamuyatinnaqami kaynu pasanqa

(Mt 24.3-28; Mr 13.3-23)7Chaymantaqa Jesustaqa kaynu nir

tapuranllapa:— , ¿maydiyataq

chaynuqa pasayanqa? ¿Ima siñalta, tukuy

chaykuna pasananpaq diyaqashipchana? nirqa.

20 21

186

8Chaynu nir taputinllapaqa Jesusqaniran:

“Allitami kuytakankillapa amaingañakanaykillapapaq. Chaqa kusala

llapa. Chaymi ninqallapa: ‘Nuqami kaniDyuspa Akrashan Cristun’. ‘Chay

nir. Chaynu nishutinllapamapis,qamkunaqa ama kriyinkillapachu.9Chayna,llapa nir,yanllapa nir ima uyaparmapis, amamanchakunkillapachu.miri pasanqa. Piru chaynu pasatinmapismanaraqmi kay pacha tukukanantyimpuraqchu kanqa”.

10Niranpismi:“Uk nasyunmanta kaqkunami

maqanakunqallapa uklaw nasyunmantakaqkunawan. Chaynulla uk gubyirnupakaqninkunapis maqanakunqallapauklaw gubyirnupa kaqninkunawan.11

pis kusalata kuyunqa. Chaynulla kusalamallaq tyimpu imami kanqa.

killapakuna kanqa, tukuy pachapi.Syilupipis rikankillapa dispantaypaqallipla mana rikashaykillapakunata ima.

12“Piru kaykuna manaraq chaynukayatinqami,llapa, kusata qischashunqallapa chaytantakananllapa wasikunapi.llapapis karsilkunaman itashuqllapa.

kunapa, gubyirnukunapa naypanman imanuqapi kriyishaykillaparayku. 13Chaynuapashutinllapamapis ashwan qamkunaqanuqallapaq rimankillapa. 14Qamkunaqa,amami llakir yarpupakunkillapachuimataraq rimar washakashunllapa nirqa.15Chaqa,killapa allipla shumaqta rimanaykillapapaq.Chaymi kuntrashuqkunaqa mana imata

nishuyllapatapis puytinqallapachu, allitarimashaykillaparayku.

16“Chaynulla nishaykillapapis:Qamkunataqami taytaykillapa,uknikillapakuna, primuykillapa,chaynulla amiguykikunamapis chay

.

shunqallapa ima. 17Chaymi tukuyla kaypachapiqa nuqapi kriyishaykillaparayku

. 18

qami, mana umaykillapamanta ukaqchaykillapalamapis chinqanqachunuqapaqqa. 19Chayraykumi nuqalapiallita kriyir shachinakurqa tukuytyimpupaqna kawsankillapa.

20“Chayna, Jerusalén pwibluparidurninman kusa achka suldadukuna

,

nanpaq kanqa nir. 21Chaymi chay Judealugarpi kaqkunaqa, sirkakunamanalsakankillapa. Chaynulla, Jerusalenpi

mantaqa. Nataq,kaqkuna-llapachu chay pwiblumanqa. 22Chaqachay diyakunapimi, Dyuspa librun

shanqa kumplikayan. 23¡Akakaw chaydiyakunapi warmikuna ruriyjun,manaqa ñuñuq wamrayjun kaqkunaqaimananqallaparaq! Chaqa alliplamanchakuypaq nanachikuykunachaynulla kusala saqra manchaypaqkastigumi chay pwiblupiqa kanqa.24Wakinkunaqami wanunqallapakuchilluwan lisyakar, chaynulla

llapa tukuy nasyunkunapi. Nataq,Dyuspi mana kriyiq runakunaqa,Jerusalén pwiblutaqa limpu sarullapa, paykunapaq Dyus imanu

kaman.

21

187

Dyusmanta Shamuq Runaqami tikrakamunqa

(Mt 24.29-35, 42-44; Mr 13.24-37)25“Chaymi siñalkuna kanqa rupaypi,

killapi, qullarkunapi ima. Nataqpachapi-shuypaqa tukuy runakunadispantakashalla kidanqallapa.lla alliplata manchakunqallapa, maryaku kusalata maqchikar waqamutin.26Runakunami kusata manchakur,imana kay pachapiqa kanan-shuypaqapasayanqa nir yarpur,qallapa.mapis kusalata kuyunqa. 27

mantami Dyusmanta Shamuq Runataqarikanqallapa kusa llipyalla pudirninwanpuktaypa rurinta shamuqtana. 28

kuna nuqapi kriyiqkuna, kaynu tukuqqallaritinqa,llapata unaqman alsar nuqapaqchapakunkillapa. Chaqa mananami

paqqa”.29Chaynupaqmi,

pis ruraran: “Allita rikayllapa igusqiruta, manaqa wakin qirukunatapis.30Chaqa chay qiru mushuqmantaqawamuqta rikarqa,tamya tyimpuqa shipchana nir. 31

nulla chay nishushaykunata pasaqtarikarqa,manta mantakunanpaq tyimpuqashipchana nir.

32“Chaymi chiqapta nishaykillapa:Chay tyimpupi kaq runakunaqamanaraq wanuyatinraqmi tukuyla kaynishushayllapaqa pasanqa nir. 33Chaqasyilu chaynulla kay pachamapismitukukanqa. Piru nuqanishaykuna-lapis tukukanqachu. 34Kuytakankillapa,amami dijankillapachu yarpuynikillapa

shunanllapapaqqa. Chaynulla ama

,

llapapaqqa. Ama chay jwisyu diyapiqaqamkunata, chay mana allin ruraykunadaskaqla ratachishunanllapapaqchu.35Chaqa chay shamuq diyaqamishamunqa kay pachapi tukuy runakunakawsaqkunaman. 36Chayrayku,qamkunaqa riktyimpula Dyuspi yarpur, payman

mantaqa washakarna, Dyusmanta

llapapaq”.37Chaynumiri Jesusqa, unaqqa

wasipi. Nataq, tutaman-shuypaqa chayOlivos sirkapi kidaq. 38Chaymi, tukuyrunakunaqa allaq allaqla riqllapaDyusta adurananllapa wasimanqa,Jesusta uyakuq.

Jesustami wanuchiyta yarpuranllapana

(Mt 26.1-5, 14-16; Mr 14.1-2, 10-11;Jn 11.45-53)

22 1Shipchamuyarannami Pascuafyistapi mana libadurayjun

tantata mikuqllapa chay diyaqa. 2Nataqchay kurakunapa mantakuqninkuna,

kuqkunaqa, yarpuranllapa imanullapisJesustaqa wanuchinanllapapaq. Pirurunakunata manchashanllaparaykumimana aypayta puytiranllapachu.3Chaynu katinmiri, Jesuspa dusi

Iscariotimanqa Satanás yaykuran.4

kunata, Dyusta adurananllapa wasipikuytakuqkunapa mantakuqninkunawanparlaq,llapa” nir. 5Chaynu nitinmi, kusataaligriyar qillayta arniranllapa. 6ChaymiJudasqa “Arí” nir, imanulapis allita

21 22

188

rikar maykaqlapipis runakuna manayaqqa kaq yupay katin,llapa aypankillapa” niran.

Pascua mikunata kamakachiranllapa

(Mt 26.17-29; Mr 14.12-25;Jn 13.21-30; 1 Co 11.23-26)

7Pascua fyistapi mana libadurayjuntantata mikuqllapa chay diyapinamikaranllapa. Chaynulla chay diyapimi

llapapis. 8Chaymi Pedruwan Juantaqa,:

—Rir kamakachiyllapa Pascua fyistapimikunanchikllapata.

9

llapa:—¿Maypitaq kamakachinayllapata

munayanki? nir.10Jesusqa niran:— ,

uk runa kantarunpi yakuta apaqtatarinkillapa. Chaymi paypa ikintarinkillapa wasinman yaykunankaman.11Chaymantami chay wasipa amuntaqaninkillapa: :¿kunawan Pascua mikunata mikushaq?niyan’ nir. 12Chaynu nitkillapami payqarikachishunqallapa wasinpa unaqninpiuk atun kwartu kusala kamakashatana.Chaymi chaypi kamkachinkillapamikunallapapaqqa.

13Chaynu nitinmi paykunaqa rir, Jesúsnishannulla tariranllapa. Chaymi chaypinakamakachiranllapa Pascua mikunataqa.

14Chaymanta mikunanllapa uras,

wan samaranna misamanqa. 15ChaymiJesusqa paykunataqa niran:

llami, ¡wan pulla tantanakur mikunallapapaq!16Chaqa kanan mikushallapaqami manana

qashanqa pullaqa mikushunllapanachu,Dyus qashan mushuqmanta mantakutin,chaypi mikunallapakaman”.

17Chaynu nirqa uk kupata aypar,Dyusta payji nishana kar niran:

“Kayta aypar, aypachinakurupyayllapa. 18Allitami willashaykillapa,mananami qashanqa kay ubapayakuntaqa upyashaqnachu, Dyus qashan

man”.19Chaynu nirmi, Jesusqa uk tantata

aypar Taytanta payji nir, pakir quran:

“Kaymi nuqapa kwirpuy. Qamkunatawashashunayllapapaq wanuyani chay.Kaytami ama qunqarchu rurankillapayarpumanaykillapapaq” nir.

20Chaynu mikutinllapanaqami, kupataaypar kaynu niran:

Taytay Dyuswan uk mushuq tratutarurani,shayllaparayku. 21Piru, mayqankanan kuntraykunaman qukumayanchayqa, kay misapi nuqawan pulla.22Chaymi Dyusmanta ShamuqRunataqa, imanutaq kananpaq karanchaynuta ruranqallapa kuntrankunaqa.¡Piru imananqaraq,man qukuqqa!”

23

kunaqa, paynin paynin niqllapa:“¿man qukuyanchikllapaqa?” nir.

anyanakuranllapa24

pura anyanakuranllapa,llapashi Dyuspaqqa kusa mas allin nir.25Chaymanta Jesusqa paykunataqa niran:

“Uk nasyunkunata mantaqkunamimunashannulata runa masinkunatapismantakur purichinllapa. Chaynu karmapis,

22

189

‘Ukkunatami kusalata yanapanillapa’ niralabakanllapa. 26Piru qamkunaqami amachaynuchu kankimanllapa. Ashwan

,mana kwintachaypaqla kayllapa. Chaynullachay mantakuqpis uk sirbikuq yupaykanqa. 27Mabir willamayllapa: ¿Mayqantaqkusa mas allinqa? ¿Chay misaman mikuqtan chay runa, manaqachu chay mikuytaaypachikamun chay? Misapi samayan chayrunami kusa mas allinqa. Nataq nuqaqachay sirbikuq yupay kani qamkunapaqqa.

28

ruramatinllapamapis, qamkunaqa pullaykashaykillapa. 29Chayraykumi nuqaqamantakunaykillapapaq nishaykillapaimanumantakunaypaq nimaran, chaynulla.30Chaynu karqami, maydiyaqa qamkunaqamantakunaypiqa mikunkillapa,llapa nuqa tashay misapi pullay. Chaynulla,mantakunaykillapa samanapi tar, Israelpwiblumanta dusi ayllukunata rikar

, allin mana allin nirmapis”.

Pedrumi Jesusta arniran mana dijananpaqchu

(Mt 26.31-35; Mr 14.27-31;Jn 13.36-38)

31Chaynullami niranpis AmitunchikJesusqa:

—Simón, Simón, imanutaq wayramaqa, chay yupaymi

Satanás,llapa. 32Piru Simón, nuqaqami qampaqmañakusha kani, maydiyapis nuqallapikriyinaykipaq. Chaymi qashan nuqallawankarqa, yanapay uknikikunata nuqalapiallita kriyinanllapapaq.

33Chaynu Jesús nitinqa, Simonqaniran:

—Taytituy, nuqaqami karsilmanqamwan pulla rinaypaqmapisyarpushana kani.pis pullayki wanushaq.

34Piru Jesusqa niran:—Pedro, nishaykimi: Kananllami

manaraq gallumapis kantayatinchu,kimsa kuti nuqapaqqa ninki ‘Manamiriqsinichu’ nir.

Jesusta qischananllapapaq ura

35Chaynulla Jesusqa tapuranpis:

—Nuqami mana alfurjayjunta, manaqillayta purichinaykillapapaq talqitayjunta,

., ¿

llaqachu faltashuranllapa?Chaynu nitinqa paykunaqa niranllapa:—¡Manami!36Chaymanta Jesusqa niran:—Kanan-shuypaqa alfurjayjun kaqqa

apayllapa.llapa talqitatapis apayllapa.nikillapa mana ispadayjun karqa,killapamatapis rantikur rantiyllapa.37Imapaqmi chaynutaqa nishuyanillapa.

shankunaqa kumplikanqa. Chaqa niqmi:‘Mana allin runakunawan pullata, manaallinpaq riqsimanqallapa’ nir. Chaynumiri

kunaqa, kumplikayanqa chay nishannulla.38Chaynu Jesús nitinqa, paykunaqa

niranllapa:—Taytituy,

kunaqa nir.Chaymi Amitunchik Jesusqa niran:—Chaykaqllana nir.

Jesusmi Getsemaní wirtapi mañakuran

(Mt 26.36-46; Mr 14.32-42)39Chaymantaqa Jesusqa lluqshir riran

Olivos sirkaman, chaynu kustumrinkashanrayku.kunapis ikinta riran. 40Chay lugarman

, :

22

190

—Dyusman mañakuyllapa ama uchapiratanaykillapapaq.

41Chaynu nirqa paykunamantaqakarukaqllaman rir, chaypi qunqurikurTaytanman mañakuran, kaynu nir:

42“Taytay, puytiypaq katinqayanapamay-ari kay kusa ayaq yakuyupay qischakaymantaqa. Piru amaminuqa munashaynuchu rurakanqa.Ashwanmi qam munashayki kanqa” nir.

43Chaynu niyatinqami, unaqsyilumanta uk ángel chaypi rikariryanaparan. 44Jesusqa chay kusalataqischakananpaq karan, chaypaq yarpurkusalata mañakuyaran Dyusmanqa.Chaynu mañakutinqami,pis pachaman shutuyaran yawar yupay.45Chaynu nir, Dyusman mañakurnaqa

kayashanman.

taqa. 46Chaymi kaynu niran:—¿Imapaqtaq punuyankillapa? Sharir

Dyusman mañakuyllapa, ama uchapiratanaykillapapaq nir.

Jesustami prisuranllapana(Mt 26.47-56; Mr 14.43-50;

Jn 18.2-11)47Chaynu nir Jesús rimayatinllami,

Judasqa, achka runakunapa naypanta. Chaymi qimikaran Jesustaqa

muchar saludananpaq. 48Piru Jesusqaniran:

—Judas, ¿mucharlachu DyusmantaShamuq Runataqa kuntrankunamanqukunki? nir.

49Chaymi chaypi Jesuswankaqkunaqa, imami pasayan nir kwintataqukar, niranllapa:

—Taytituy, ¿ispadakunawanchuwashakashunllapa? nir.

50Chaynu nitinqa,manta ukninqa,

ninta sirbiq runapa allilaw rinrinta¡saq! pitiran. 51Jesusqa niran:

—¡chu! nir.

Chaynu nirmi chay sirbikuqparinrintaqa kamarla, allicharan.52Chaynu rurarnaqa chay kurakunapamantakuqninkunata,llapa wasipi kuytakuqkunapamantakuqninkunata, chaynulla tukuyruku mantakuqkunawan payta apaqshamushakunataqa, niran:

—¿Imapaqtaq ispadakunawan,qirukunawan ima, uk suwakuqmanyupay shamushaykillapa nuqamanqa?53Nuqaqami imuraspis Dyustaadurananllapa wasipiqa qamkunawanpulla katiyqa,raykillapachu.manta kar, kanan tutapashana katinqa,

llapana.nari nir.

Pedrumi Jesustaqa manariqsinichu niran

(Mt 26.57-58, 69-75; Mr 14.53-54, 66-72;Jn 18.12-18, 25-27)

54

llapana kurakunapa punta mantaqninpawasinman.manta chapar, ikinllapata riyaran.55Chaymi chay wasipa pampanpa

ridurninlapi tukuy taranllapa. Pedrupischaypi paykunawan pulla tayaran.56Chaynu tayatinllapaqa, uk sirbikuqwarmi Pedrutaqa rikar, kusalatachapayaran. Chaymi kaynu niran:

—Kay runapismi paywanqa pullakaran nir.

57Piru Pedruqa niran:—Mamitay, manami riqsinichu chay

runataqa nir.

22

191

58

manta ukpis Pedrutaqa rikar, kaynuniran:

—Qampis paypa uknin kanki nir.Pedruqa niran:—¡Manami! Mana nishuyanillapa

wakmaqari.59Chaymanta uk ura pasashana yupay

katinqa, qashan ukpis niran:—Alliptamiri kay paypis Jesuswanqa

pulla karan.manta wakmaqari.

60Qashanmi Pedruqa niran:—¡Taytituy,

mayqanpaqmi rimayanki nirmapis!Chaynu Pedro niyatinlami chay

kutilla, gallu kantaran. 61ChaymantaqaAmitunchik Jesusqa das tikrakarPedruta chaparan. Chaynu chapatinqa,Pedruqa yarpuran, Amitunchik kaynunishanta: “Kananllami manaraq gallukantayatin kimsa kuti nuqapaqqa ninki:‘Manami riqsinichu’ nir” nishanta.62Chaymi Pedruqa chaymantalluqshirqa kusalata llakir, piñakur imawaqaran.

Jesustami kusata asipar ima qischaranllapa

(Mt 26.67-68; Mr 14.65)63Chay runakuna Jesusta chaypi

kuytar shaqkunaqa kusata asipar imamaqaranllapa. 64Nawinkunata bindarima kaynu tapuqllapa:

—Mabir tantyay ¿pitaq maqashusha?nir ima.

65Chaynulla, allip ukmankunata tapurallipla saqra pinqaypaqta willaqllapamapis.

Jesustami karguyjunkunaman aparanllapa

(Mt 26.59-66; Mr 14.55-64;Jn 18.19-24)

66Unaqna katinqa tantakaranllapa,

ninkuna, kurakunapa mantaqninkuna,

. Tantakarqa

kunapa naypanman. Chaypiqami, kaynunir tapuranllapa:

67—Willamayllapa: ¿Qamchu DyuspaAkrashan Cristun kanki? nir.

Chaynu taputinllapaqa, payqa niran:—Nuqa, kananlla ‘Dyuspa Akrashan

Cristun kani’ nishutiyllapaqa, manakriyimankillapachu. 68Chaynulla, nuqatapushutiyllapapis mana imatapiswillamayankillapachu [chaynulla mana

] kanqa.69Piru kananmanta-pachami,Dyusmanta Shamuq Runaqa kusa puytiqDyuspa allilaw qichqanpi tayanqa.

70Chaynu nitinqa tukuy tapuranllapa:—Chaynu katinqa, ¿qamchu Dyuspa

Wamran kanki? nir.Jesusqa niran:—Qamkunallami ninkillapa.71Chaymantaqa paykunaqa

niranllapa:—¿

chikllapa? Chaqa nuqanchikkunallauyapashanchikllapa paylla rimatin nir.

Jesusta Pilatuman aparanllapa(Mt 27.1-2, 11-14; Mr 15.1-5;

Jn 18.28-38)

23 1Tukuy chaypi kaqkunaqa,sharir aparanllapa Jesustaqa

gubyirnu Pilatupa naypanman. 2ChayPilatupa naypanpiqa, yanqa illaqmantallullakur Jesuspaqqa willakuqqallariranllapa kaynu nir:

—Kay runataqami tarisha kanillapapwibluyllapamanta runakunata kusa

. Chaqa,paymi nin manashi impwistuta gubyirnuCesartaqa pagrashaqllapachu. Chaynullaninpis payshi Dyuspa Akrashan Cristuntukuyta mantakuqqa nir.

22 23

192

3Chaymi Pilatuqa Jesustaqa kaynu nirtapuran:

—¿Qamchu chay Israel runakunapamantaqnin kanki? nir.

Jesusqa niran:—Qamllami ninki.4Chaynu Jesús nitinqa, Pilatuqa chay

kurakunapa mantaqninta, tukuyrunakunatapis niran:

—Nuqapaqqami kay runaqa manaima uchayjunchu nir.

5Chaynu nitinqa, chay runakunaqallallin kusalata lanyar niranllapa:

—shanwanmi, chay pwibluyllapamantarunakunataqa limpu pantachiyan.

qallariran Galileapi. Kanan-shuypaqakay Judeapina puriyan nir.

Jesustami Herodesman aparanllapa6Chaynu nitinllapa uyaparqa, Pilatuqa

tapukuran ¿manta? nir. 7Chaymanta runakuna,Galileamantami nitinllapaqa,gubyirnu Herodesman. Chaqa, paypischay diyakunapiqa Jerusalenpi karan.

8 , Herodesrikarqa kusala aligrita yarpuran. Chaqakusa unaynami paypaqqa rimaqllapatauyapasha kar, Herodesqa riqsiytamunaran. Chaynullami milagrukunataruratin ima rikanaran. 9Chaymi kusatatapuran. Piru, Jesusqa mana imalatapiswillaranchu.

10Chaypiqa karanllapapis kurakunapamantaqninkuna, Moisés mantakushanta

. Chaypaykunaqami chaypiqa alliplatauchachayaranllapa. 11Chayna, Jesúsmana imatapis rimatinqa, Herodesqawakin suldadukunawan kusalatakushiparanllapa. Chaymi Jesustaasipananllaparaykuqa, gubyirnupa

llapa. Chaynu rurayar imaqa,

Pilatuman.12Chay diyaqamiri Pilatuwan

llapa,kasha karmapis.

Jesustami wanuchinanpaqna niranllapa

(Mt 27.15-26; Mr 15.6-15;Jn 18.39–19.16)

13Chaymantami Pilatuqa kurakunapamantaqninkunata,kunata, chaynulla tukuyla runakunataima tantamuran. 14Chaymi kaynu niran:

—Qamkunaqa kay runata nuqamanapamuraykillapa, ‘Pwibluymantarunakunata limpu pantachiyan’ nir.Nuqami qamkunapa naypaykillapapitapusha kani. Piru paypa uchantaqamimana tarishachu kani qamkunaniyashaykillapanuqa. 15ChaynullaHerodespis mana paypiqa ima uchatapistarishachu. Chayraykumi qashan

. Chayrayku, manami ima mana

allintapis kay runaqa rurashachu nir.Chaymi wanuchinapaqqa manaallinchu. 16

. 17[ChaynuqamiPilatuqa niran, kada Pascua fyistapi ukprisuta lluqshichiq kar].

18Chaynu Pilato nitinqami, alliptachay runakunaqa tukuynin pullallalanyaranllapa kaynu nir:

—¡Wanuchiy chaytaqa! ¡AshwanBarrabasta karsilmanta lluqshichir

! nir.19Chaqa, kay Barrabastaqami

karsilmanqa itasha karanllapa, Romapagubyirnunpa kuntran kar uk runatawanuchishanpaq. 20Piru Pilatuqa,Jesusta mana wanuchiyta munarqa,qashanpis chayllata chay runakunataqa

23

193

o 23.31 Qirupaq rimarqami, payllapaq riman Jesusqa. Pay kaypi katin chaynuta rurarqa,ashwan pay mana kaypi katinmaqa, imatapis ruranqallapa.

niran. 21Ashwan paykunaqa kusalajwirtita lanyaranllapa kaynu nir:

—¡Kruspi klabay! ¡Kruspi klabay! nir.22Chaynu niyatinllapamapis, qashan

kimsa kutipaqna Pilatuqa niran:—Chaqa ¿ima mana allintataq kayqa

rurasha? Nuqapaqqami kay runaqa

kunaypaqqa..

23Piru chay runakunaqami qashankusala jwirtita kaynu nir lanyaranllapa:

—¡Kruspi klabay! nir.Chaynu allipta lanyayatinllapaqami,

24Pilatuqa,llata ruraran. 25Chaymi chay Barrabás,Romapa gubyirnunpa kuntran kar ukrunata wanuchisha katinmapis,karsilmanta lluqshichir,Jesusta-shuypaqa paykunatana quran.

Jesustami kruspi klabaranllapana(Mt 27.32-44; Mr 15.21-32;

Jn 19.17-27)26

llapanaqa, Cirenemanta uk runa Simónshutiq,llapa. Chaymi Jesuspa krusnintarikrachir, paypa ikinllata aparanllapa.27Kusala achka runakunami Jesuspaikintaqa riranllapa. Chaynullamiwarmikunapis kusalata llakir, waqarima riranllapa. 28Piru Jesusqamipaykunata chapar kaynu niran:

“Jerusalenmanta warmisitakuna, amanuqapaqqa waqayllapachu. Ashwanqamkunallapaq, wamraykikunapaq imawaqayllapa. 29Chaqa uk kusalaqischakay tyimpukunapimi ninqallapa:‘Allinmi kasha chay warmisitakunamana wamrakuq chaykunapaq, chaywarmi mana ruriyjunchu kaqkunapaq,

chaynulla chay warmikuna manawamran katin mana ñupaqmapis’ nir. 30Chaymi, chaynuqischakarnaqa runakunaqa qaqakunataninqallapa: ‘¡Nuqakunapa anayllapamanratamuyllapa!pis ninqallapa: ‘Pakakuchimayllapa ima’nir. 31Chaqa llullu qiruwan tukuykaykunata rurarqa, ¿imanuna kanqaqiru chakishana katinqa?”o

32Chaynullami Jesuswan pullataqaapaqllapapis ishkay wanuchikuqrunakunata Jesuswan pullata kruspiklabananllapapaq. 33Chaymanta chay

llapaqa, Jesustaqa klabaranllapanakruspiqa. Chaynulla chay ishkaywanuchikuq runakunatapis kadalawqichqanpi krusllapi klabaranllapa.Ukninta allilaw qichqanpi, uknintaichuqlaw qichqanpi. 34[naqa Jesusqa niran:

“Taytay, pirdunay kay runakunataqa.

rurayanllapa nirmapis”.]Chaymantami chay suldadukunaqa

ayparanllapa. 35Runakunaqami chaypirikakuyaranllapa, chay karguyjunrunakunamapis alliplata kushikurasiparanllapa kaynu nir:

—Ukkunata-shuypaqa washaran.Mabir kananqa paylla washakanqari,chiqapta Dyuspa Akrashan Cristunkarqa.

36Chaynulla chay suldadukunapisJesusmantaqa burlakaqllapa. Chaymiqimikar upyachiqllapa allipla puchqubinuta, kaynu nir:

37—¡Chiqapta, Israelmantarunakunapa mantaqnin karqa, qamllawashakay-ari! nir.

23

194

38Chaynulla,[griego

rimaypi, latinpi, hebreo rimaypi ima]Chaqa kaynu niyaq: “KAYMI ISRAEL RUNAKUNAPA MANTAQNIN” nir.39Chay ishkay wanuchikuqkunaJesuswan pulla kruspi klabaraqkunapaukninqa, musyar kaynu niyaq:

—¡Chiqapta qam Dyuspa AkrashanCristun karqa, qamlla washakar,nuqakunatapis washamayllapari! nir.

40Chaynu nitinqami, ukninqa kaynunir anyaran:

—¿Manachu qamqa manchankiTaytanchik Dyustaqa,paqna qischakayarmapis? 41Nuqanchikqaimanu mana allinta rurashanchikraykumiqischakayanchikmapis, pagrakuq yupayna,chay mana allinkunata tukushanchikpaq.Piru kay runa-shuypaqa mana imatauchakusha karmapis, qischakayan.

42Chaymantaqa niranpis chay runaqa:—Tayta Jesús, yarpumankiri qashan

mushuqmanta mantakuq qallarirqa.43Chaynu nitinqa, Jesusqa niran:—Allitami nishayki: Qamqa

kananllami nuqawan pulla kanki TaytayDyuspa luryanpi nir.

Jesusmi wanuranna(Mt 27.45-56; Mr 15.33-41;

Jn 19.28-30)44A las dusimanta-pacha alas tris di la

tardikaman tukuy pacha alliplatutaparaq intiru kidaran. 45Rupayqamimanana achkirachikamurannachu.

llikikaran. 46Chay kutillami, Jesusqakusala jwirtita qay :

“¡Taytay, ispirituytami makikilaman! ¡Qamna rikapamanki!”

Chaynu nirqa Jesusqa wanukuranna.47

kunapa kapitannin, tukuy chaykunatarikar uyapar imaqa, Dyusta alabaran,kaynu nir:

—Chiqaptami kay runaqa mana imauchayjunlamapischu kasha nir.

48Tukuy chaypi kaqkunaqa, tukuy imapasashanta rikarqa, kusala manaallitachu yarpur riranllapa,llapata takaqnu. 49Piru, Jesusta tukuyriqsiqkuna, Galileamanta-pacha pullanwarmisitakuna rishakunapis,raq kidaranllapa. Chaymi tukuy imapasaqkunatapis karukaqlapi shasharikakuyaranllapa.

Jesustami pamparanllapana(Mt 27.57-61; Mr 15.42-47;

Jn 19.38-42)50-51Karanmi uk allip allinla runa José

shutiq, chay Judea lugarpa pwiblunArimatea shutiqmanta. PayqamiIsraelmanta kusa mas karguyjunkunapamasin karan. Piru chay karguyjunkuna

chu yarpuq. Ashwan,manta mantakunanpaq nir yarpur,kawsaq-ari. 52Chaymi payqa Pilatuman

.53Chayna, Pilatuqa apay nitinqa, payqakrusmanta shumaqla ishkichimur, uk

karan chayman. Chaypiqami manaraqmayqantapis pampashallapachu karan.

54Chay pampayan diyapiqami,

llapa, chaqa qallariyaqnari. 55Chaywarmikuna Galileamanta-pachaJesuswan pulla riqkunaqa, riranllapa

. Chaymi, chaypiimanu pampatinllapamapis allitarikaranllapa. 56

man tikrakamurllapanaqa, kusalamishki mutkiypaq rimidyitukunatakamakachiranllapa, chaykunawan

23

195

Jesustaqa salar kamakachinanllapapaq.Piru chay samana diyapi-shuypaqaimanutaq kananllapapaq karan,llata kumpliranllapa.

Jesusmi kawsamuranna(Mt 28.1-10; Mr 16.1-8; Jn 20.1-10)

24 1Chaymantami simanapa puntadiyanpiqa,

kunaqa allaq allaqla riranllapa Jesúspampakashanmanqa, chay mishki

shanllapata apar. Chaynullami wakinwarmikunapis paykunawan riranllapa.2 ,kirpasha kusa atun rumiqa mananatayashanpinachu kasha karan. 3Chaymi

llapanachu Amitunchik Jesuspakwirpuntaqa. 4Chayna chayta rikarqa,kusalata yarpupakuranllapa.manmi ishkay runakuna kusa llipyallayuraq mudanayjun paykunapa pullanshaqta rikaranllapa. Chaymi alliplatamanchakuranllapa. 5

shanllaparaykumi, tukuynin qunqurikurpachaman puk . Piru chayllipyaraqlla runakunaqa niranllapapaykunataqa:

—¿Imapaqtaq kawsaq runapaqqa,maskakunkillapa wanushakunapapampakashanpiqa? 6

chu. Kawsamushanami. Yarpuyllapaqamkunawan pulla kar Galileapiwillashushanllapata. 7¿Manachunishuranllapa: Dyusmanta ShamuqRunataqashi uchasapakunapa

llapa; chaymanta kimsa diyamantaqakawsamuyanqa nir?

8Chaymi, chaynu nitinqa, chaywarmikunaqa yarpuranllapa Jesúswillashanllapata. 9Chaymanta Jesúspampakashanmanta tikrakarllapaqa, unsiapustulninkunata,

pis willaranllapa. 10Chaynu Jesuspaapustulninkunata willaqkunaqami kaykunakaranllapa: María Magdalena, Juana,Santiagupa maman María, wakinwarmikuna ima. 11Piru chay apustulkunatawillatinllapaqa, mana kriyiranllapachu.Ashwan wak warmikunaqa yaruyashakanqa nir yarpuranllapa.

12Chaynu niyatinllapamapis, Pedruqawasimantaqa lluqshimur riran kallpayllaJesús pampakashanmanqa.

, mana imatapisrikaranchu. Ashwan Jesús pillukashan

.Chaynuta rikarqami kusa dispantakashallaqashan wasinman tikrakamuran.

Jesusmi Emausman nan riqpi rikariran

(Mr 16.12-13)13Chay diyallapimi Jesuspa ishkay

pwibluman. Chay pwibluqami,Jerusalenmantaqa yaqqa ishkay urasmakasha kanqa. 14Chay paykunaqa, tukuyima pasashanta parlaqnu riyaranllapa.15Chaynu parlar ima riyatinllapaqa,Jesusqa pay paylla paykunamanqaqimikar pullanllapa riq qallariran.16Chayna, rikarmapis paykunaqa manariqsiranllapachu,sha yupay kashanrayku. 17ChaymantaqaJesusqa paykunataqa tapuran:

—¿Imatataq qamkunaqa kusataparlaqnu riyankillapa nantaqa?

Chaynu nitinqa,llapa llakishala. 18Chaymantaqa ukninCleofas shutiqqa niran:

—diyakuna Jerusalenpi pasashanta.¿taqa, furastiru kashaykirayku?

19Chaynu taputinqa, paypis kaynu nirpaykunataqa tapuran:

—¿Imataq pasasha?

23 24

196

Paykunaqa niranllapa:—

llapa. Chay runaqami Dyusninchikpaqqauk puytiq rimaqnin kaq, rimayninpi, imaruraykunapimapis. Chaynulla tukuyrunakunapa naypanpimapis kusa allin kaq.20

kuna, nuqakunamanta karguyjun runamasiyllapa, paytaqa uchachar qukurankruspi klabar wanuchinanllapapaq.21Nuqakunaqami alliplata paypi yarpuryarakuyarayllapa, pay washayanqanasyunniyllapata nir. Piru,namiri payta wanuchishanllapaqa.

22“Piru wakin warmikuna, nuqakunawanpulla kaqkunaqami manchachimashallapa,paykuna amsaqlla Jesús pampakashanmanrisha kar. 23Chayshi paykunaqa Jesuspa

llapa wasinmanqa. Chaymi paykunaqaparlamashallapa, paykunamanqashiangelkuna rikarir, Jesusqashi kawsayannisha nir. 24Chaynu nimatinllapa, wakinkriyiq masiyllapakunaqa riranllapa Jesúspampakashanmanqa.

nishannulla,chu”.

25Chaynu chay runakuna nitinqa,Jesusqa niran:

—¡Qamkunaqa mana das intrakaqrunachu kankillapa! Chaynu karmi Dyuspatukuy rimaqninkuna nishankunataqa,mana dasqa kriyinkillapachu. 26¿Manachu

, Dyuspa AkrashanCristunqa manaraq mantakuyarqa,chaynuraqmi qischakananpaq karan nirqa?

27Chaynu nirqa kusa shumaqta intrachiqqallariran chay runakunataqa, Dyus nitiniskribikashakunapi paypaq nishankunata.Chaynumiri Moisés iskribishanmantaqallarir, Dyuspa tukuy rimaqninkunaiskribishankunata willaran paykunataqa.

28

, Jesusqa naypaqman

riq yupay tukuran. 29Chaynu tukutinmi,

llapa, kaynu nir ima:—Nuqakunawan kaylapi kiday. Chaqa

tardina, tutapayannami.Chaynu niyatinllapaqa, Jesusqa

yaykuran ruriman, paykunawannachaypi kidananllapapaq. 30Chaymantamisapina tayatinllapaqa, Jesusqamakinpi tantata aypar Dyusta payjinirqa,quran. 31Chaynu qutinqa, chay kutilla

naqa, Jesusta riqsiranllapa. Piru Jesustariqsitinllapaqa, payqa das chinqaran.32Chaymi paykunapura ninakuqllapa:“¿Manachu Dyus nitin iskribikashapitukuy nishanta intrachimarninchiknanta shamutinqa, shunqunchikpimapisallipla shumaq aligrita yarpuranchik?”

33Chaynu nirllapami, chay kutilla

man.apustulninkunata, chaynulla wakin kriyiqmasinkunatapis. 34Chaypi tantanakushataqta taritinllapaqa, chay wasipi taqkunaqaniranllapa:

—Alliptamiri Amitunchik Jesusqawanushanmantaqa kawsamusha.Simonmanmi rikarisha payqa nir.

35

kunapis imanu nanta riyatinllapapasashanta, chaynulla imanu tantata

llapata ima parlaranllapa.

Jesusmi rikariran

(Mt 28.16-20; Mr 16.14-18;Jn 20.19-23)

36Paykunaqami chayllapaq alliplataparlayaranllapa.llapaqa ashwan Jesusqa illaqmanta

nir saludaran:

24

197

—Kusa shumaqmi kankillapa nir.37Chaynu nitinqa, paykunaqa alliplata

manchakuranllapa,llapa nir yarpur. 38

llapamapis Jesusqa niran:—¿

shaykillapa? ¿Imapaqtaq manaraq allitanuqapiqa kriyinllapa? 39Rikayllapamakiykunata, . Nuqallamikani. :Uk ayaqa mana aychayjunchu, manatulluyjunchu.llapanumi nuqaqa aychayjun, tulluyjunima kani.

40Chaynu nirqa chay kutilla,makintapis rikachiran paykunataqa.41Piru paykunaqa kusala aligri karmapis

shalla kashanllaparayku. ChaymiJesusqa niran:

—¿Mikunaykillapaqachu imalaqa kankaypiqa? nir.

42Chaynu nitinqa paykunaqaquranllapa piskadu kankakashata,[panalwan]. 43Qutinllapaqa payqa ayparmikuran, paykunapa naypanpi. 44

mantaqa paykunataqa niran:“Nuqataqami kaynu pasamasha,

llapa chaynullata.llapa,kunapi, Dyuspa rimaqninkunaiskribishankunapi, Salmos librupipisnuqapaq nishankunaqa kumplikayanqanir. Chaymi chay nishanllapanullapasamasha”.

45Chaynu nirmi paykunataqa allitaintrachiran, chay iskribikashakunapinishantaqa. 46Kaynumi niran:

“Iskribikashakunapimi nin: DyuspaAkrashan Cristunqashi kusata qischakarwanuyanqa. Chaymanta kimsadiyamantaqa kawsamuyanqa nir”.

47Niranpismi:“Jerusalenmanta qallarirshi tukuy

llapa.tukuyla kriyir uchanllapakunata dijatinDyusqa pirdunanqa. 48Qamkunaqamitukuy kaykunapaqqa uk tistigukankillapa. 49

arnishushanllapata. Piru qamkunaqakay Jerusalén pwiblupi kidaskiyllapa,unaq syilumanta arnishushanllapa pudirqamkunaman shamunankaman” nir.

Jesusmi syiluman riranna(Mr 16.19-20)

50Chaynu nir imaqa, Jesusqa chayJerusalén pwiblumantaqa, paykunata

man. Chaypiqami makinta unaqmanalsar bindisiran paykunataqa. 51Chaynubindisiqnumi, paykunamantaqa unaqsyiluman apakaranna.

52Chaymantami paykunaqa Jesustakusata adurar imaqa, tikrakaranllapanaJerusalenman kusa aligrila. 53Chaymirimaydiyapis, Dyusta adurananllapawasipiqa, Dyusta alabar ima taranllapa.

Chaynumi kanqa.

24

198

Juan iskribiran pimi Jesucristo nir

1 1Manaraq imapis kayatinmi uk RIMAY a karanllana. Kay RIMAYQAMI

Dyuswan kar, Dyuslla karan. 2Chaynumana imapis katinraqmi Dyuswan pullakawsaran. 3Tayta Dyus nitinmi, payqatukuy imata ruraran. Chaqa mana rurashakatinqa, mana imapis kanmanchu.4Payllami tukuyta kawsachimanchikllapa.Chaynu kawsachikuq karmi, kay pachamanshamuran tukuyta achkirachinanpaq.5Chaynu achkirachikuq karmi, tutaparaqpi

. Piruchay tutaparaqpi kaqkunaqami manaimanachiytapis puytinchu.

6-7Tayta Dyusmi, uk runa Juan

. Chaymi

pina kriyinanllapapaq. 8ChaqaJuanqami mana chay achkirachikuqchukaran.

achkirachikuqqa nir. 9Kay chiqapachkirachikuqqami, kay pachamanshamuran achkirachikuq yupayna,Tayta Dyuspaq tukuyta intrachinanpaq.

10Tayta Dyus paywan tukuy imatarurasha katinmapis, kay pachamanshamutinqa,llapachu Dyus nirqa. 11Chaynu tukuytarurashanraykumi,man shamuran.mapis, wakinqa mana kasuranllapachu.12Nataq tukuy shunqunllapawan kriyirkasuqkunata-shuypaqa, Tayta Dyuspachiqap wamrankunana kananllapapaqnisha. 13Chaynuqami niran manataytanmanta, mamanmanta nasirpaykuna munashanllaparaykuchu.Ashwanmi Tayta Dyus munar chaynuchiqap wamrankunapaqqa nisha.

14Chay RIMAYQAMI runapaqtikrakar tukuy nuqanchikkunawankawsaran.

San JuanIskribin Jesucristo Shumaq Rimashanta

Apustul Juanmi kay libruta iskribiran.(1.37-39). Jesuswan purirmi rurashankunata rikaran,kunatapis uyakuran. Chaynu purirmi intrakaran, Tayta Dyusmi Amitunchik

.Juanqa kay libruta iskribiran, nuqanchikkunapis intrakanallapapaq Jesucristo

shamusha washamanallapapaq nir. Chaynullami iskribiran intrakanallapapaq,Jesucristupi kriyir, tukuy tyimpupaq luryanpi aligrila kawsanallapapaq nir (20.31).

a 1.1 Uk RIMAY nirqami intrachimanchik Amitunchik Jesucristupaq nir.

199

b 1.21Deuteronomio 18.15,18.

ninchik, chiqap kaqlata rurar imakawsaran. Nuqakuna rikasha kar,

Wamranqa Taytan Dyusnu kusa allinlanir. 15Paypaqmi Juanqa achkarunakunata willaran kaynu nir:

llapa karay: ‘Nuqamanta shamuyanchayqami kusala mas puytiq ima. Chaqapayqami manapis kayatiy karanllana’nir”.

16

chikllapa. 17Tayta Dyusmi unayqaMoisesta mantakuykunata quran,intrachimanallapapaq. Pirukanan-shuypaqami Jesucristuraykuintrachimanchikllapa imanumimunamanchikllapa, chaynulla imatapiskaranlata ruran nir. 18Tayta Dyustaqamimana mayqanlapis rikashachu. PiruTayta Dyuspa uklayla WamranJesucristo paypa pullan kashanrayku,Dyuslla karmi riqsichimanchikllapaTaytanqa imanu nirmapis.

Shutichikuq Juan Jesucristupaq parlakuran

(Mt 3.11-12; Mr 1.7-8; Lc 3.15-17)19

kunami, Jerusalenmanta kurakunatachaynulla Levipa ayllumantarunakunata ima,Juanta tapunanllapapaq mayqanshipayqa nir. 20Chaynu rir taputinllapamipayqa karanlata rimar kaynu niran:

—chu kani nir.

21Qashanmi tapuranllapa:—Chayqa, ¿mayqantaq kanki?

¿Dyuspa rimaqnin Elías shamunanpaqkaran, chaychu kanki? nir.

Juanqa niran:—Manami paychu kani.Piru qashan tapuranllapa:—Chayqa, ¿qamchu uk rimaqninta

b chaykanki? nir.

Juanqa niran:—Manami nir.22Chay tapuqkunaqa niran:—Chayqa, ¿mayqantaq kanki?

Willamayllapari. Chaqa allita qampaq

paq.23Juanqa niran:—Nuqaqami chunllaq lugarkunapi

kusa jwirtita rimar kaynu niq chay kani:

bidaykillapata shumaqchar, TaytanchikDyuslatana yarayllapa’ nir, imanutaqDyuspa rimaqnin Isaías nisha karanchaynulla.

24Chaynu Juan nitinqami, chay fariseorunakunamanta mandadu risha karanchaykunaqa, 25kaynu nir tapuranllapa:

—Chaqa, Dyuspa mana AkrashanCristun, mana Elías, chaynulla Dyus uk

mana karqa, ¿imapaqtaq runakunatashutichinkiqa?

26Juanqa niran:—Nuqaqami yakulawan shutichikuni.

Qamkuna tapukuyashaykillapaqamipullaykillapana.killapachu. 27Paymi nuqamanta ikitaraqshamuyan.pismi nuqaqa paypaqqa mana sirbinichu

.28Tukuy kaykunaqami riyu Jordanpa

chimpan Betania pwiblupi chaynuqakaran, chay maypishutichikuyaran chaypi.

1

200

c 1.42 Wakin iskribikashakunapiqa “Juanpa wamran” nin.

Jesusmi Dyusmanta Shamuq Uyshitaqa

29Allaqnin diyami ShutichikuqJuanqa, Jesús payman qimikaqtarikaran. Chaymi niran:

“¡Rikayllapa kaymi Dyusmanta Shamuqchayqa! Paymi uk musu uyshita yupay,tukuy nuqanchikkunarayku wanunanpaqshamusha chayqa. Chaymi payraykuTaytanchik Dyusqa uchanchikkunamantawashamanchikllapa. 30Paypaqmi rimaraykaynu nirqa: ‘Nuqamanta uk ikitashamuyan. Chayqami, nuqamantaqa mas

, puytiq ima. Chaqa manapiskayatiy, payqa karanllana’ nir. 31

nirmapis. Chaynumapis nuqaqa yakuwanshutichikuray, Israelmanta runakunachiqapta payta riqsinanllapapaq”.

32Juanqa niranpis:“Dyuspa Santu Ispiritunta rikaray,

syilumanta uk palumitanu paymanishkimur taqta. 33Piru nuqaqami

payqa nirmapis. Piru Tayta Dyusyakuwan shutichikunaypaq

, nimaran: ‘Chay mayqanpaananmanrikayatki ishkimur tayan chay paymi,Santu Ispirituwan shutichikunqa’ nir.34Dyus nimashannumi, nuqaqarikashana kani. Chaymi chiqapta nini:Payqa Dyuspa Wamran nir”.

35Chaymanta allaqnin diyapismi, chaykayashanllapallapi Shutichikuq Juanqa

.36Chaymi Jesusta pasaqta rikarqa,Juanqa niran:

—Rikayllapa, wakmi DyusmantaShamuqqa. Paymi uk musu uyshita

yupay nuqanchikrayku wanunanpaqshamusha chayqa.

37Chaynu nitinqa, Juanpa chay ishkay, Jesuspa ikinta

chay kutilla riranllapa. 38Chaymanta,ikinta riqta rikarqa, Jesusqa tapuran:

—¿Imatataq maskayankillapa?Paykunaqa niranllapa:— , ¿maypitaq

tanki?39Jesusqa niran:—Shamur rikayllapa.Chaymi rir rikaranllapa maypimi tan

nirmapis. Chay diyaqami,llapa, tardi alas kwatru yupayna katin.

40Juan rimaqta uyar Jesuspa ikintariqkunamanta ukqa, karan Andrés,Simón Pedrupa uknin. 41AndresqamiJesusta tarirqa, chay kutilla riran ukninSimonta tarir willaq kaynu nir:

—Tarisha kanillapa Mesiasta. (ninchikpiqa munan niyta DyuspaAkrashan Cristun).

42Chaymanta chaynu nirnaqa, Andresqaaparan Simonta, Jesús kayashanman.Chayna Jesús, Simonta rikarqa niran:

—Qamqami Jonaspa wamranc Simónkanki. Piru kananmantaqami shutinkiCefas. (Rimayninchikpiqa munan niytaPedro).

Jesusmi Felipiwan Natanaelta qayaran

43Qashan allaqninpismi, JesusqaGalilea lugarman rinanpaq yarpuran.Chaymi, Felipita tarirqa niran:

—Shamuy nuqawan rishun nir.44Felipiqa Betsaida pwiblumanta kaq,

Andrespa, Pedrupa pwiblunllamanta.45Chaymantami Felipiqa riranNatanaelta tarir, kaynu niq:

—Tarishami kanillapa DyuspaAkrashan Cristunta, chay mayqanpaq

1

201

d 1.51 Kayta nirmi Jesús yarpuchiran, imanutaq unay Jacobupa musquyninpi Dyuspaangelninkuna uk iskalirata pachaman ishkimuq iqaq chayta. Nataq kananqami Jesusna chayiskalira yupayqa. Chaymi Jesusrayku Dyusqa, runakunata kusata yanapan.

Moisés iskribisha karan chayta. Chaqa

pis iskribisha karan.manta Josipa Wamran Jesús.

46Chaynu nitinqa, Natanaelqa niran:—¿Nazaretmantachu kusa runa nisha

kayta puytin?Felipiqa niran:— .47Chaymanta Natanael qimikaqta

rikarqa, Jesusqa niran:—Kaytami shamun Israelmanta uk

chiqap Dyuspi kriyiq runa. Payqami.

48Chaymanta, Natanaelqa niran:—¿Imanutaq riqsimanki? nir.Jesusqa niran:—

paq willashuyatinmi, riqsishuyarayllana,.

49Natanaelqa niran:— , ¡chiqaptami

Dyuspa Wamran kanki! ¡Qammi Israelpwiblupa gubyirnun kanki! nir.

50Jesusqa niran:—¿Qamqachu kriyimanki igus qirupa

?

raqmi rikanki.51Niranpismi:—Chiqaptami nishaykillapa:

Qamkunaqami rikankillapa syilu. Chaynulla rikankillapapis,

kuna ishkimuqta, iqaqta ima.d

Jesusmi punta milagruta ruraran uk kidamyintupi

2 1Natanaelwan parlashanmantaallaqnin uk diyaqa, Galilea lugarpa

pwiblun Caná shutiqpi, karan uk

kidamyintu. Jesuspa mamanpis chaykidamyintupi karan. 2Chaynulla

kasha kar, chaypi karanllapa. 3Chaykidamyintupina kayatinllapaqa, ubapayakun binu tukukaran. ChaymiJesustaqa, mamanqa niran:

—Manana ubapa yakun binukannachu nir.

4Jesusqa niran:—Mamitay, ¿imapaqtaq kayta

willamanki? ¡Yarayraq! Milagrukunataruranaypaq uraqami, manaraq

.5Chaynu Jesús nitinmi, mamanqa

kuqkunataqa niran:—Tukuy imata pay nishutinllapaqa,

rurayllapa nir.6Chaypiqami karan, rumimanta saysi

atunlla butijakuna. Chaykunapimi

llapa,llapapaq. Kada butijakunami kwatrulata yakuta aypaq. 7Chaymanta Jesusqaikimanta aypachikuq chaykunataqaniran:

—Kay atun butijakunaman yakutauntachiyllapa, nir.

Chaynu nitinqa, chay ikimantaaypachikuqkunaqa, untachiranllapa.8Chaymantaqa, Jesusqa niran:

— , aparquyllapa chay naypaqpi aypachikuqqakamananpaq nir.

Chaynu nitinqa, chay ikimantaaypachikuqkunaqa,llapa. 9Chay naypaqpi aypachikuqchayqa yaku, binupaq tikrakashata

,imanumi chay binuqa rikarisha

1 2

202

e 2.17 Salmo 69.9

nirmapis. Nataq,kunaqa,nir.

manqa. 10Chaymantaqa naypaqpiaypachikuq chayqa, chay kidaq runataqayamur, niran:

—Tukuy kidaqkunami puntataqashumaq binutaraq upyachikunllapa.Chaymanta tukuy kusata upyashanakatinqa, mana shumaq binutanachuupyachikunllapa. Piru qam-shuypaqa

kasha upyachikunaykipaqqa nir.11Chayta chay kidamyintupi rurashanmi,

Jesuspa punta milagrunqa karan. Chaymilagrutaqami ruraran Galileapa pwiblunCaná shutiqpi. Chaywanmi intrachikuranpayqa Dyus kar, puytin chaykunata ruraytanir.kriyiranllapa.

12Chaymantaqa riranllapana uranCapernaúm pwibluman mamanwan,ukninkunawan,ima. Chaypimi ayka diyata karanllapa.

Jesusmi Dyusta adurananllapa wasimanta rantikuqkunata itakuran

(Mt 21.12-13; Mr 11.15-18;Lc 19.45-46)

13Israel runakunapa Pascua fyistanshipchana katinmi, Jesuspis riranJerusalenman. 14 ,Dyusta adurananllapa wasipiqa,kunata tariran. Chaypiqami ufrindapaq nirrantikuyaranllapa turukunata,uyshakunata, palumakunata ima.lla uklawmanta kaq qillayta kambyaqrunakuna ima karanllapa. 15Chaykunatatarirmi, Jesusqa waskakunata aypar uklatiguta rurar, tukuy chaypi kaqkunataqawaqtaman itakuran, uyshantinta,turuntinta ima. Nataq chay qillaykunata

kambyaqkunapata-shuypaqa,tapis pachaman chaqchukuran. Chaynullamisanllapamatapis ratachiran ima.16Palumakunata rantikuqkunata-shuypaqaniran:

—¡Qamkunapis, kaykunataqaurquyllapa! ¡Chaqa Taytay Dyuspa

llapapaqchu!17Chaynu nitinmi,

kunaqa kwintata qukaranllapa ukiskribikashakunapi nishanpaq. Chaqaniqmi: “Wasikipi mana allinkunataruratinllapami, kusata piñakushaq”e nir.

18Chaymantaqa,junkunaqa, kaynu nir tapuran:

—¿llapa, Dyusmanta shamusha kar chaytarurayanki nir,llapapaqqa?

19Jesusqa niran:—Kay wasita ratachiyllapa. Chaymanta

kimsa diyalapaq qashan shachishaq nir.20Chaynu Jesús nitinmi, chay

Israelmanta karguyjunkunaqa niran:—¡Aja jay! ¡Kwarintay-saysi (46)

añupaqmi, shachirayllapa Dyustaadurananllapa wasitaqa! ¡Piru qamqaninki, kimsa diyalapaq shachishaq! nir.

21Piru Jesús “Kay wasita shachishaq”nirqami, kwirpunllapaq niran. 22ChaymiJesús wanur kawsamutinqa,ninkunaqa yarpuranllapa, wanur qashankimsa diyamanta kawsamushaqnishanta. Chaynami kriyiranllapa,iskribikashakuna nishanpi, chaynullaJesús tukuy nishanpi imamapis.

Jesusmi tukuyta riqsinimanu katinpis

23Jesusqa Jerusalenllapi kayar Pascuafyistapiqa achka milagrukunata ruraran.Chaymi kusala achka runakuna

2

203

f 3.5 Yakumanta nasin nirqami intrachimayninchiktapis puytin mamanchikmantanasishanchikpaq nir. g 3.14 Kaypaq masta intrakanarqa rikashunllapa Números 21.9.

kriyiranllapa paypiqa. 24Piru Jesusqamana paykunapiqa kunfyakaranchu,chaynu kriyitinllapamapis. Chaqatukuytari riqsiq imanumi nirmapis.25Chaynu karmi, runa uk runa masinpaqpayta willanantaqa mana ministiqchu.Chaqa paylla tukuyta riqsiq,llapapiqa imanumi nirmapis.

Jesuswan Nicodemo

3 1Jerusalenpimi taq uk fariseo runaNicodemo shutiq. Payqami

Israelmanta karguyjun runakunapamasin karan. 2Kay runami uk tuta,Jesusta watukuq rir, kaynu niran:

— ,

. Chaqa,

kitaqa rurayta puytinki. Dyus manaqamwan katinqa,chu chay milagrukunataqa nir.

3Chaynu Nicodemo nitinmi, Jesusqaniran:

—Piru chiqaptami nishayki:pis mana mushuqmanta nasiqqa, Dyus

chu nir.4Chaynu Jesús nitinmi, Nicodemuqa,

kaynu nir tapuran:—Chayqa, ¿imanutaq uk runa rukuna

karqa qashan nasiyanqaqa? ¿Imamamanpa shunqunman yaykurchu,qashan mushuqmanta nasimuyanqa?

5Chaynu taputinmi, Jesusqa niran:—Chiqaptami nishayki: Uk runa

yakumantaf chaynulla Dyuspa SantuIspiritunmanta manaraq nasiyarqa,Dyus mantakuyashanmanqa manayaykuyta puytinqachu nir. 6Chaqamayqanpis taytanllapakunalamantanasiqqami paykuna munashanlata rurar

kawsanllapa. Nataq Tayta Dyuspa SantuIspiritunmanta nasiqkuna-shuypaqami

llapa. 7Piru ‘Tukuymi mushuqmantaraqnasiyta ministin’ nishutiyqa, amamikusalata chaypaqqa yarpupakunkichu.8Chaqa imanutaq wayramaqa paymunashannulla maymantapis shamun.Chaynu shamutin waqaqta uyaparmapis

shamun chaynulla mayman rinnirmapis. Chaynumi pasan DyuspaSantu Ispiritunwan yarpuyninpinasiqkunawanpis.

9Chaynu nitinqa, qashan Nicodemuqatapuran:

—¿Imanutaq kayqa kanqa? nir.10Jesusqa niran:—¿

nin karmapis, manachu kaytaqa? 11Chiqaptami nishayki:

nillapa.llapachu. 12Chaynu kay pachapirikaypaqkunapaq willashutiyllapa manakriyirqa, ¿imanuna kriyinkillapa unaq

tiyllapamaqa?13“Chaqa manami mayqanpis unaq

syilumanqa iqashachu. Ashwanmi tukuy

Shamuq Runala.14“Unaymi chunllaq lugarpi runakunata

largu kuru kanisha katin, Dyuspa rimaqninMoisés, jyirrumanta largu kuruta rurarunaqman qirupi alsatin, kanikashakaqkunaqa rikarla, alliyaranllapa.gllami Dyusmanta Shamuq Runatapis qirupiklabar alsanqallapa unaqman. 15Chaynamitukuyla paypi kriyiqkunaqa washakartukuy tyimpupaqna kawsanqallapa.

2 3

204

Tayta Dyusmi uklayla Wamranta

16“Tayta Dyusqami tukuy runakunatakusalata munashanrayku uklayla

. Chaynatukuyla paypi kriyiqkunaqa amanawanurchu tukuy tyimpupaqna washakarkawsananllapapaq. 17Chaqa TaytaDyusqa Wamrantaqa manami mayqanta

ran, ashwanmi tukuyta washananpaqna.18“Chaymi mayqanpis, Tayta Dyuspa

uklayla Wamranpi kriyiqqa, mana

chu. Piru chay mana kriyiq-shuypaqamay tyimpu uchachakashana. Chaymitukuy tyimpupaqna kastigakanqa.19

kashana. Chaqa mana allinkunata rurartutaparaqlapi kayta munar, DyuspaWamran achkirachikuq shamutinqa,

paywanqa. 20Tukuy mana allintaruraqkunaqa, chay achkirachikuqtaqa

. Chaymi paypa naypanmanqamana qimikayta munanllapachu, tukuysaqra rurayninllapakunaqa shutimanmana rikarinanta munar. 21Piru chayallinta ruraqkuna-shuypaqa chayachkirachikuqpa naypanman masqimikanllapa.nanpaq Tayta Dyus munashannullarurar kawsanllapa nir”.

Shutichikuq Juanmi Jesuspaq qashan rimaran

22

kunawan riran Judea lugarman.Chaypimi paykunawan ayka diyallataqakaranllapa shutichikur ima. 23

llami Juanpis, Salim shutiq pwiblupashipchanlapi Enón shutiq pwiblu karan,chaypi shutichikuyaran. Chaqa chaypiriachka yaku karan. Chaymi chayman

tukuy riqkunaqa shutikuqllapana.24

llapa.25Piru,

kunaqa, Israelmanta uk runawan, chay

chakanchik niyashanllapapaq kusalatawillanakuranllapa. 26Chaymi Juanpa

kaynu nir willaq:— , qammi

parlamaraykillapa riyu Jordanpachimpanpi pullayki karan, chayrunapaq. Paymi kananqa shutichikutin,tukuy kriyir paymanna riyanllapa.

27Chaynu nitinllapami, Juanqa niran:—Manami mayqanpis pudirniyjunchu

kanman, Dyus mana pudirta qutinqa.28Piru uk kuti qamkunata ‘ManamiDyuspa Akrashan Cristunchu kar, ukpaypa naypanta shamuqla kani’ nirwillashutiyllapa uyakurmapischu ¿manaintrakaraykillapa? 29Chaqa allitaintrakayllapa: Uk kidamyintupimaqamikidaq chay, nubyawan pulla kaytaqapuytin, mana amigunkunachu.Ashwanmi chay kidaqpa amigunkunaqachaynu kidaqta uyaparqa kusalataaligriyan. Chaynumi nuqapis chaykidaqpa amigun kashayrayku kusalataaligriyani.

. 30Chaymi

qallapa. Nataq nuqata-shuypaqa waran

chu.31“Chaqa syilumanta shamuqqami,

. Nataq kaypachamanta kaq-shuypaqami pachapi

. Piru unaqsyilumanta shamuq-shuypaqami,

, 32tukuyimata rikashanta, uyapashantaqakaranlata riman.

3

205

mapis,chu. 33Nataq mayqanpis chay nishantakriyiq-shuypaqami Dyusqa chiqaptariman nir parlakun. 34Chaqa Dyusmantashamusha chayqami Taytan, SantuIspiritunta qushanrayku imatapiskaranlata riman. 35Taytanmi, Wamrantakusalata munashanrayku pudirta qushatukuy imatapis payna mantananpaq.36Chayraykumi mayqanpis chayWamranpi kriyiqkunaqa,paqna washakar kawsanqallapa. Nataqchay mana kriyinaqkuna-shuypaqamimana washakarnachu, tukuy tyimpupaqkastigutana Dyusmanta aypanqallapa”.

Jesusmi Samariamanta warmiwan parlaran

4 1Wakinkuna rimatinllapami fariseo,

Jesusqashi Juanmantaqa achkarunakunata shutichitin, paywannariyanllapa nir. 2Piru chiqaptaqami manaJesuschu shutichikuyaran. Ashwanmi

ninkuna shutichiyaranllapa.3

runakunaqa imatami paypaq yarpuyan nir.Chaymi Jesusqa Judeamanta lluqshirGalileamanna riran. 4Piru Galileamanrinanpaqqami, Samaria lugarllata pasaytaministiran. 5Chaynu riyarqami, Samariapa

. Chaypwibluqa Jacobo,paq nir pachata qusha kayaq chaypayatalanpi karan. 6Chay pachapi Jacobupa

. Chay, Jesusqa kusata

shaykushanrayku samaran, alas dusiyupayna. 7-8Chaykamanqa,kunaqa pwibluman risha karanllapamikuyta rantimuq. Chaypi Jesús paylakatinmi, Samariamanta uk warmi chay

. ChaymiJesusqa niran:

—Mamitay, yakituta upyachimay nir.9Israelmanta kaqkuna, Samariamanta

llaparaykumi, warmiqa niran:—¿Imanutaq qam Israelmanta runa

karqa, nuqa Samariamanta warmitaqayakuta mañakumayankiqa? nir.

10Jesusqa niran:—

imanumi Tayta Dyus yanapakun

yan nirmapis.yakuta mañamatkimaqa tukuy tyimpunasimuq yakutana upyachishuyman nir.

11Chaynu Jesús nitinqa, warmiqaniran:

—Taytituy, yakuqami kusala rurimaypi. ¿Manami imaykipis kanchuyakuta lluqshichimunaykipaqqa?¿Maymantana tukuy tyimpu nasimuqyakutaqa upyachimanki? 12¿Qamqachurukunchikllapa Jacobumantaqa masruna nisha kanki?qami unay rukunchikllapa Jacoboqumaranllapa,kuna, animalninkuna ima upyananyakuta nir.

13Jesusqa niran:—

upyaqkunaqami,llapa. 14Piru nuqa qutiy yakutaupyaqkuna-shuypaqa, mananamimaydiyapis yakunanqanachu. Chaqanuqa mayqantapis yakuta upyachiyanichayqami, yaku nasimuq yupay tukuytyimpupaqna kawsanqa.

15Warmiqa niran:—Taytituy,

may. Chaynuqa manana qashanyakunar imaqa,yakukunaypaqnachu nir.

16Chaymi Jesusqa niran:—Rir, runaykita qayamur,

llapa kayman nir.17Chaynu nitin, warmiqa niran:

3 4

206

—Manami runayjunchu kani nir.Jesusqa niran:—

chu kani nirqa. 18Runaykimi, sinkukaytaqa kasha, piru kanan chay ukwankanki chaypaqa shipashninla kanki,mana chiqap kasarashan warminchu.Chiqaptami nimashayki nir.

19Chaynu nitinmi, warmiqa niran:—Taytituy, ,

qamqa chiqapta Dyuspa uk rimaqninkanki nir. 20Chaqa Samariamanta unayrukuyllapakunapismi kay sirkapiDyustaqa aduraqllapa. Piru qamkunaIsraelmanta kaqkunaqami ninkillapa:Jerusalenlapimi Dyusta aduranapaqqaallin nir.

21Chaymi Jesuspis niran:—Kriyimay mamitay,

tyimpuqa Tayta Dyusta maylapipisaduranaykillapapaqqa. Chaynuqami TaytaDyusta aduranaykillapapaqqa manaministinkillapanachu kay sirkamanshamuyta, chaynulla Jerusalenmanriymatapis. 22Chaqa qamkunaqami mana

llapa nirmapis. Piru nuqakuna-shuypaqami

llapa nirmapis.qami Israel runakunallamanta shamusha.23

. Chaymi kananqachay chiqapta aduraqkunaqa Tayta DyuspaSantu Ispiritun munashannullana chiqaptatukuy shunqunllapawan aduranqallapana.

llapata ministin. 24Tayta Dyusqami wayrayupayla. Chaynu karmi payqa Ispiritu.Chayraykumi payta aduraqkunaqa Santu

llapawan chiqapta aduranqallapa.25Chaynu Jesús nitinmi, chay

warmiqa niran:— , Dyus

Akrashan Cristo ninllapa chayqa,

shamuyan nir. Pay shamurmi, manyaqtukuyta intrachimashunllapa nir.

26Chaynu nitinmi, Jesusqa niran:—Chay mayqanpaq

chayqami, nuqa kani. Payllawanmiparlayanki nir.

27

tinllapami,.

dispantakaranllapa Jesús uk warmiwanparlayashanrayku. Piru manamimayqanninlapis tapuyta puytiranchuimatami chay warmiqa ministiyan,imatami parlayanllapa nirmapis.

28Chaymantaqa chay warmiqakantarunta chaylapi dijar, kallpayllariran pwibluman tukuy runakunatawillaq. , niran:

29—Shamur rikayllapa uk runa tukuy

shanta. ¿Manachu payqa DyuspaAkrashan Cristun kanqa? nir.

30Chaynu nitinmi, tukuy runakuna

manqa. 31Chaykamanqami, Jesustaqa

ranllapa:— , imalataqa

mikuy nir.32Piru payqa, niran:—Nuqapa mikunayqami kan.

.33

ukninllapa, ukninllapa kaynu nirtapunakuranllapa: “¿Mayqantaqmikunanta apamusha katin waknuqanimayanchikllapa?” nir.

34Chaynu nitinllapami, Jesusqa niran:—Taytay Dyus imata ruranaypaq

nimasha chaymi, mikunay yupayqa.Chaymi rurar tukchishaqna nir.

35“Tarpukurnaqami qamkunaqaninkillapa: ‘Kwatru misisraqmi faltankusichakunapaqqa’ nir. Piru nuqaqaminishaykillapa: Rikayllapa,

4

207

llapapaqqa. 36

chikllapanu uk kusichakuqqami partintaaypan.kuq yupay runakunata willatin kriyirqatukuy tyimpupaqna kawsanqa. Chaymichay tarpukuqwan, kusichakuqqapullana kusalata aligriyanqallapa.37Chaynuqami unay nishanllapakunaqachiqap. Chaqa kaynumi niqllapa: ‘Ukmitarpukun,kun’ nir. 38Nuqami qamkunataqakusichaq yupay runakunata willar

llapa. Chaqa paykunataqami mana

shaykillapa karan. Nataq kananqamkuna paykunata Dyuspaq mastaintrachirqami uk tarpukushantakusichakuq yupayna kankillapa”.

39“Tukuy nuqa rurashayta karantawillamasha” nir, chay warmisita

raykumi kusala achka runakunakriyiranllapa Jesuspiqa. 40Chaymantachay Samariamanta runakuna Jesús

, kusalata rugaranpaykunawan kidananpaq. ChaymiJesusqa, ishkay diyata paykunawanqakidaran. 41Chaymanta Jesús paylla

achkayaranllapa. 42Chaymi chaywarmisitataqa niranllapa:

—Kanan-shuypaqami mana qamwillamashaykillaparaykulanachukriyinillapa. Ashwanmi nuqakunallauyapar imana mas kriyinillapa. Chaymi

, payqamitukuypa chiqap Washakuqnin nir.

Jesusmi uk wamrata allicharan(Mt 8.5-13; Lc 7.1-10)

43Chaymanta, ishkay diya pasashanakatinqa, Jesusqa Samariamanta lluqshirriran Galileaman. 44Chaqa payllami

kaynu niran:qami paypa pwiblunllapiqa manakasunllapachu” nir. 45Chaymanta

, kusashumaqta samachiranllapa. Chaqa chayrunakunaqami Jerusalén pwiblupiPascua fyista katin, rir rikashakaranllapa,mapis.

46Chaymantami qashan Galilealugarpa uk pwiblun Caná shutiqpi

man tikrakaran. Chaypimi karan ukmantakuqpa ikillan kaq mantakuq.Chay paypa wamranmi, Capernaumpiqishaq karan. 47Chaymantami chayrunaqa, Jesús Judeamanta Galileaman

, riran rikaq.

wamran wanuypaqna karan chaytaallichananpaq. 48Chaymi Jesusqa niran:

—Qamkunaqami kusa dispantakaypaqmilagrukunata mana ruratiyqa manakriyinkillapachu.

49Chaynu nitinmi, chay mantakuqpaikillan kaqqa, niran:

—Taytituy, utqar ripamashun,wamraykish wanutinmana nir.

50Chaynu nitinmi, Jesusqa niran:—Riyna wasikiman. Wamraykiqami

alliyashana nir.Chaynu nitinmi, Jesús nishanpi kriyir

chay runaqa riranna wasinman.51 ,kunaqa nanllapi tarir niranllapa:

—¡Wamraykiqami alliyashana! nir.52Chaynu nitinllapami, payqa tapuran

sirbikuqninkunataqa:—¿Ima urastaq wamrayqa kwirpun

? nir.Paykunaqa niranllapa:—Quya, a la una di la tardimi

rupamantaqa qasakaran nir.53Chaymi taytanqa yarpuran, Jesús

chay uras “Wamraykiqa alliyashana”

4

208

nisha karan chayta. Chaymi pay, tukuyayllunkunamapis kriyiranllapaJesuspiqa.

54Judeamanta Galileaman tikrakamurchay wamrata allichashanwanqami,Jesusqa ishkay milagrutana ruraran.

Jesusmi mana kuyuyta puytiq runata allicharan

5 1Chaymantaqami Jesusqa qashanriran Jerusalén pwibluman. Chaqa

chay diyakunapimi Israelmanta kaqrunakunaqa fyistata rurayaranllapaJerusalenpiqa. 2Jerusalenpi, UyshapaPunkun niqllapa chaypa yatanlapimi

.Hebreo rimaypiqa niqllapa Betesda.3Chay kurridurpimi, achka qishaqkunapachalapi usurasha llantukuyaqllapa,kujukuna, syigukuna, mana kuyuytapuytiq kwirpuyjunkuna ima.[Paykunaqa yarakuyaranllapa yakukuyutin, yaykunanllapapaq. 4Chaqa

unaymanta unaymanta, Dyuspaangelnin shamur yakuta kuyuchiq.Chaynu ángel ruratinmi, mayqanqishaqpis naypaqta yaykuqqa alliyaqna,ima qishayninmanmatapis.] 5Piru chayqishaqkunapa rurinpimi, karan uk runatrintay-uchu añupaqna qishaq. 6Chaypichaynu usuraqta rikar,unaymanta- ,Jesusqa tapuran:

—¿Alliyakuytachu munayanki? nir.7Chaymi chay qishaqqa niran:—Taytituy, manami mayqanlapis

kanchu chay yaku kuyuq qallaritinitamananpaq. Chaqa yaku kuyutin,yaykuyta kamanaykamanmi ashwanukna das naypaqta yaykun.

8Chaynu nitinmi, Jesusqa niran:—Sharir, paraykita apar riyna nir.9Chaynu nitinlami, chay runaqa

alliyarna das sharir, paranta apar riran.

Piru samana diya katinmi, 10

manta karguyjunkunaqa, chay alliyasharunataqa kaynu niranllapa:

—Kananqami samana diya.shanllapanu, manami allinchu paraykitaapanaykipaqqa.

11Chaynu nitinllapaqa, chay alliyasharunaqa niran:

—Chay allichamasha runami nimaran:‘Sharir, paraykita apar riyna’ nir.

12Chaynu nitinqa,kunaqa niranllapa:

—¿Mayqantaq chay runa ‘Sharirparaykita apar riyna’ nishuran chayqa?

13Chaynu nitinllapaqa, chay runaqa, mayqanmi

allichasha nirmapis. Chaqa Jesusqami,kusala achka runakunapa rurintarishana karan. 14Chaymantami Jesusqachay runataqa, Dyusta adurananllapawasipi tarir, niran:

—Kananqami allinna kanki. Amanamiqashanqa uchakunkinachu. Kuytawkish

mantaqa tukuy tyimpupaqmanaqischakatki nir.

15Piru chay runaqami rir willaranIsraelmanta karguyjunkunataqa,“Jesusmi kasha chay allichamaqqa” nir.16

Israelmanta karguyjunkunaqa, samanadiyapi chaykunata rurarqa manaallintachu tukuyan nir, Jesustaaypananllapapaqna ikinpi puriranllapa.17Chaymi Jesusqa, paykunataqa niran:

—Taytaymi chay diyakunapimapisyanapakun. Chaymi nuqapis chayllatarurani.

18Chaynu nitinmi, ashwan llallintukur Jesustaqa wanuchinayaranllapaIsraelmanta karguyjunkunaqa. ChaqaJesusqa paykunapaqqa samana diyatamana rispitaq yupayshi tukuyaran.Chaynulla Dyus yupayshi tukuyaran,“Dyusqa nuqapa Taytay” nirqa.

4 5

209

Dyuspa Wamranqami Taytanwan mantakun

19

, Jesusqa niranpis:“Chiqaptami nishaykillapa: Dyuspa

tachu ruran. Ashwanmi Taytan imatarurayashanta rikarqa, chayllata ruran.Chayraykumi Taytan tukuy imataruratinqa Wamranpis chayllata ruran.20Chaqa Taytan Wamranta kusatamunashanraykumi, tukuy imatarurashantapis rikachin. Chaymi ashwanmas imakunata Wamranwan ruratinrikarmi,kankillapa. 21Chaynulla imanuTaytanqa, wanushakunata kawsachimurbidanta qun, chaynullami Wamranpiswanushakunata kawsachimur bidantaqun mayqantapis munashantaqa.22Chaqa manami Taytanqa runakunata

.Ashwanmi Wamrantana pudirta qusha

paqqa. 23Chaynuqami rurasha Taytantayupayllana Wamrantapis rispitarkasunanllapapaq. Chaqa mayqanpisDyuspa Wamranta mana kasurqami,

kasuyanllapachu.24“Chiqaptami nishaykillapapis:

Mayqanpis nuqa nishayta kasur, chaymayqan ,tukuy tyimpupaqna kawsanqa.

kanqanachu. Chaqa tukuy tyimpupaqkastigakar wanunanmantaqami, nuqatakasumashanrayku, tukuy tyimpupaqkawsananpaq nikasha. 25Chiqaptanishaykillapapis:ura, Dyuspa Wamranta tukuylakasunanllapapaq. Piru chay uraqami

. Chayraykumi mayqanpiskananlla Dyuspa Wamran nishanta

uyakur, kriyiqkunaqa wanushanmantakawsamuq yupayna tukuy tyimpupaqkawsanqallapa. 26Chaqa imanuTaytanmaqa paylla kawsan chaynullamiWamrantapis nisha paylla kawsananpaq.27Chaynulla Dyusmanta Shamuq Runakashanraykumi, paylla nisha tukuy

.28“Piru chaynu nishutiyllapaqa amami

kusalata yarpupakunkillapachu. Chaqa, chiqapta

wanushakunapis tukuy nishanta uyapar,29

llapa. Chaymi allinkunalata rurashakarqa,paq kawsananpaqna. Nataq manaallinkunata rurasha kar-shuypaqa tukuytyimpupaq Dyusmanta kastigutaaypananllapapaqna kawsamunqallapa”.

mantakun nirqa30Jesusqami niranpis:“Nuqa munashayllamantaqami mana

imatapis ruranichu. Ashwanmi TaytayDyus nimasha katin, mayqan imanu

.Manami munashaynullata ruraytachumunani, ashwanmi Taytay Dyus

rurani imatapis. 31Chaqa nuqamunashaylamanta imatapis rimatiyqa,rimashayqa mana sirbiyanmanchu.32Piru kanmi uk, nuqa imanu kani nirchiqapta rimaqqa. Chaymi allita

, payqa chiqapta rimannuqapaq,llapapaq nirqa.

33

llapa Juanta, nuqapaq tapunanllapapaq.Piru Juanta taputinllapa tukuy nishanqamichiqap karan. 34Nishaykillapapis:Nuqaqami Dyusmanta kani pay chaynumunasha katin,raykuchu. Piru chaynuqami nishunillapa:

5

210

paq. 35

lampara ratakuq yupay karan. Chaymi,

tinqa,llapa.

36“Piru qamkuna chiqapta nuqapaqintrakanaykillapapaqqami, Juannishanmanmatapis kan uk. ChayqamiTaytay imakunatanimashankuna. Chaymi ashwan Taytaymunashannulla rurashaykuna ima allitaintrachikun, nuqaqa chiqapta Dyusmantashamusha kani nirqa. 37Chaynulla Taytay

.Piru qamkunaqami rimatinmapis manauyapashaykillapa chaynulla nuqa yupayqamana rikashaykillapalamapischu.38Chaynulla qamkunaqami Dyus

chu, chay mayqanWamranpi mana kriyishaykillaparayku.

39“Qamkunaqami, kutir kutir Tayta Dyusnitin iskribikashankunata liyinkillapa,

llapa nir yarpur.kuna nuqapaq rimatin liyirmapis,40nuqapiqa mana kriyinayankillapachu,tukuy tyimpuna kawsanaykillapapaqqa.

41“Piru, manami runakunaraq nuqataalabamanantachu ministini. 42Chaqa,

, Dyustamana munankillapachu nirmapis.43

shamutiyqa, mana kasumar manakriyimanankillapachu. Nataq ashwan ukruna paypa yarpuyninllamantashamusha katin-shuypaqa alabarkasuyankimanllapana. 44Qamkunaqa,¿imanunari kriyimankillapa? Chaqa

llapalata munankillapa. Chaynu karmi

llapataqa mana munankillapachu.

45

chu Taytaypa naypanpiqa nuqauchachashuyashaqllapa nirqa.Ashwanmi Moisespi,

qallapa. 46Piru chiqapta Moisespikriyirqa, nuqapipis kriyinkimanllapa.Chaqa Moisesqami iskribirqa nuqapaqintrachikuran. 47Chaynu Moisésiskribishankunapi mana kriyirqa,¿tiyllapamaqa?” nir.

Jesusmi sinku mil runakunata qararan

(Mt 14.13-21; Mr 6.30-44; Lc 9.10-17)

6 1Chaymantami Jesusqa riran Galilea. Chay

, .2Chaynu ritinmi, kusala achka runakunapullanqa riranllapa. Chaqa paykunaqarikasha karanllapa, Jesús qishaqkunataallichar ima achka milagrukunatarurashanta. 3Chaymantaqa Jesusqa

taranllapa. 4Piru chay diyamantaqamanami maychu karan Israelmantarunakunapa Pascua fyistanpis. 5ChaymantaJesusqa sirkapi tayar chapakurqa, kusalaachka runakuna paypa ikinta shamushatarikar, :

—¿Maypitaq kay kwichka achkarunakunapaqqa, rantiyanchikllapamikuytaqa?

6Piru chaynuqami Jesusqa Felipitaqatapuran, mabir imaninqashi nir. Chaqa

chay runakunata qarananpaq nirmapis.7Chaynu taputinmi, Felipiqa niran:

—Michka dusyintus dinaryuqillaywan tantata rantishamapis,

pis aypayanqachu nir.8Chaymantaqa,

Simón Pedrupa uknin Andresqa, niran:

5 6

211

9—Kaypimi uk wamritu purichiyansibadamanta sinku tantitawan ishkaypiskadituta. Piru chaysituqa, ¿

paqqa? nir.10Chaynu nitinmi,

ninkunataqa niran:—Willayllapa, tukuyla tanqallapa nir.Chaymi chaypi kusala qiwa katin,

tukuyla chaypi samaranllapa. Chaqachaypi kaqkunaqami, ullqukunala sinkumilma (5,000) kasha kanqallapa.

11Chaymanta Jesusqa,kunata aypar payji nir, Taytan Dyusmanmañakurqa,aypachitin, paykunana tukuyla chaypitaqkunataqa aypachiranllapa.

llapa. 12

naqa,niran:

—Mikuy subrashankunataqa

paqchu nir.13Chaymi paykuna tantarqa dusi

kanastata untachiranllapa, chaysibadamanta sinku tantita pakikarsubrashankunataqa. 14Chaynu Jesúsmilagruta ruratin rikarmi, runakunaqaniyaranllapa:

—Chiqaptami kay runaqa, Dyusparimaqnin kay pachaman shamunanpaqkaran chay nir.

15Piru Jesusqami kwintata qukaran,chay runakunaqashi amalas aparmantaqninllapapaqna numranayan nir.

, qashan riran ukkusala atun sirkapa ananman, paylanakananpaq.

Jesusmi yakupa ananta puriran(Mt 14.22-27; Mr 6.45-52)

16Chaymanta limpu amsayatinnaqa,

. 17Chaymi uk yakukarruman iqaranllapa, chay yakullatarir waklaw chimpa Capernaumman

. Piru chay uras limpulimpu tutapashana katinmapis,manaraqmi Jesusqa unaq sirkamantaqatikrakamushachu karan. 18Chaynuriyatinllapami,

kaq qallariran, kusala jwirti wayrashamushanrayku. 19Chaymantaimanullapis sinkuta, manaqachu saysikilumitrutana risha karllapaqa, Jesustarikaranllapa yakupa ananllata rirpaykunaman shipchaqtana. Chaymipaykunaqa kusalata manchakuranllapa.20Jesusqami niran:

—¡Nuqami kani! ¡llapachu! nir.

21Chaynu nitinmi,kunaqa yaku karruman kusa aligrilaiqachiranllapa. Chaymi ashwan daslana

llapa.

Jesustami runakuna maskaranllapa22Chaymanta allaqninqa, chay atun

kidasha kaqkunaqa kusalata Jesuspaqchapakuranllapa. Chaqa quya-pachami

rikayatinllapa chay uklayla yaku karruchaypi kaqpi paykunala riranllapa.

.23

qami, wakin yaku karrukunapis

shutiqpi, Jesús Taytan Dyusta payji nir,tantitata runakunata qarasha karan,chay lugarpa yatanman. 24Chaymirunakunaqa, Jesusta chaynulla

tarirqa, chay yaku karrukunaman iqar

6

212

riranllapa Capernaumman, Jesustamaskaq.

Jesusmi tantita kawsachikuqqa25Chaynu rir,

, Jesusta tarirqatapuranllapa:

— , ¿imurastaq? nir.

26Jesusqa niran:—Chiqaptami nishaykillapa:

yankillapa. Manami chay milagrukunatarurashayta intrakashaykillaparaykuchumaskamayankillapa. 27Amami chaytukukaq mikuylapaq yarpurchupuriyllapa. Ashwanmi chay mikuy manatukukaq,pina yarpuyllapa. Chaymi DyusmantaShamuq Runaqa, mana tukukaqmikunaykillapatana qushunqallapa.Chaqa Taytan Dyusmi chaynukananpaqqa nisha.

28Chaymi, Jesustaqa tapuranllapa:—Chaynu katinqa, ¿

shaqllapa,llapapaqqa? nir.

29Jesusqa, niran:—Dyusqami munayan chay mayqanta

kriyinaykillapalata nir.30Chaynu nitinpis,

llapa:—¿Ima milagruta ruratki rikartaq,

kriyishuymanllapa, chiqapta Dyusmantashamushayki nirqa? ¿tataq ruranki? 31

kunamaqami chunllaq lugarpi ‘maná’shutiq mikuyta mikur kawsaranllapa,imanunishannulla. Chaqa niqmi: ‘Paymi unaq

llapapaq’ nir.32Chaynu nitinllapami, Jesusqa niran:

—Chiqaptami nishaykillapa: Chaymikuytaqami unaq syilumanta chiqapkawsaq tantitata qarakuq Taytay Dyusqushuranllapa, mana Moiseschu.33

shanmi, syilumanta shamushana.Chaymi mayqanpis chay tantitatamikuqqa tukuy tyimpupaqna kawsanqanir.

34Chaynu Jesús nitinmi, paykunaqaniranllapa:

—Taytituy, chay tantitataqa tukuytyimpu qaramastuyllapari, nir.

35Jesusqa niran:—Nuqami, kawsachikuq tantitaqa

kani. Chaymi mayqanpis nuqapi kriyirnuqalapina kunfyakaqqa, manana

pischu. 36Piru nishushayllapanullami,qamkunaqa imata ruratiy rikarmapismana kriyimankillapachu. 37ChaqaTaytay Dyus akrashankunaqaminuqaman shamunllapa. Chaymimayqanpis nuqaman shamuqtaqa manaitakurchu pullakushaq.

38“Nuqaqami syilumanta, Taytay Dyus, mana

munashayllata ruranaypaqchu. Ashwanshamusha kani,kunalata ruranaypaq. 39Chaqa TaytayDyus, pay akrar qumashankunataqamana chinqachinaytachu munan.Chaymi ashwan jwisyu diya

, wanushakunamatapiskawsachimushaq tukuy tyimpupaqnakawsananllapapaq. 40Chaqa TaytayDyusqami munan, mayqanpis nuqata

paqna kawsananllapata. Chaymi tukuynuqapi kriyir wanutinmapis, maydiya

shaq tukuy tyimpupaqna” nir.41Chaynu Jesús nitinmi, chay

Israelmanta karguyjun runakunaqapiñakur rimapakuq qallariranllapa.

6

213

Chaqa Jesusqa kaynu nisha karan:“Nuqami chay chiqap tantita unaqsyilumanta shamusha chayqa” kani nir.42Chaymi paykunaqa niranllapa:

—¿Manachu kay runaqa, JosipaWamran Jesús? Nuqanchikkunamiriqsinchikllapa taytanta mamanmatapis.Piru ¿imapaqtaq, unaq syilumantashamusha kani, niyan?

43Chaymi Jesusqa paykunataqa,niran:

—kuyllapanachu. 44Taytay manaakrashankunaqami, mana nuqamanqaimanupis shamunqallapachu.pis nuqapi kriyiqkunataqami jwisyu

paqna. 45Chaqa Dyuspa rimaqninkunaiskribishankunapimi nin: ‘Dyusmitukuyta allita intrachinqa’ nir.kumi, Taytay Dyus nishankunatauyakur kasuqkunaqa, nuqamannashamunqallapa.

46“Manami mayqanpis TaytayDyustaqa rikashachu. Nataq Dyusmantashamusha chaylami allita riqsin.47Chiqaptami nishaykillapa: Mayqanpisnuqapi allita kriyiqkunaqami tukuytyimpupaqna kawsanqallapa. 48Chaqanuqami kawsachikuq tantitaqa kani.49Chay unay rukuykillapakuna chunllaqlugarpi ‘maná’ shutiq mikuytamikurmapis, wanuranllapa. 50Pirunuqaqami willashuyanillapa chaytantita syilumanta shamusha chaypaq.Chaymi mayqanpis chayta mikuqqamanana maydiyapis wanunqanachu.51Nuqami chay kawsaq tantitasyilumanta shamusha chayqa kani.Chaymi mayqanpis chay tantitatamikuqqa tukuy tyimpupaqna kawsanqa.

lla. Chaymi kwirpuytaqa qukuyanitukuyla runakunata washarna, tukuytyimpu kawsachinaypaq” nir.

52Chaynu Jesús nitinmi Israelmantakarguyjunkunaqa paykunapura kusatawillanakuq qallariranllapa:

“¿Imanutaq paypa kwirpunllataqaqaramayashunllapaqa?” nir.

53Chaymi Jesusqa paykunata niran:—Chiqaptami nishaykillapa:

Qamkuna, Dyusmanta Shamuq Runapakwirpunta mana mikur chaynullayawarninta mana upyarqa, Dyuspaqqawanusha yupayna kankillapa. 54Nataqnuqapi kriyir chay kwirpuyta mikuq,yawarniyta upyaqkuna-shuypaqa tukuytyimpupaqna kawsanqa. Chaymi jwisyudiyapiqa, kawsachishaq wanushakatinmapis. 55Chaqa kwirpuywanyawarniymi chiqapta kawsachikun.Chayna, manana mallaqnanqallapa,yakunanqallapalamanapischu. 56Chaymikwirpuyta mikuq, yawarniytaupyaqkunaqa, nuqapa pullay katin,nuqapis pullan kashaq.

57“Tukuy tyimpupaq kawsaq. Chaymi kawsani

Taytay munashanta ruranaypaq.Chaynullami mayqanpis mikumaqqa,nuqarayku kawsanqallapa. 58Kananmiwillashuyanillapa unaq syilumantashamusha tantitapaq. Chay tantitaqami,mana unay rukuykillapakuna chunllaqlugarpi ‘maná’llapa chaynuchu. Chaqa paykunaqachay ‘maná’pis, wanuranllapa. Piru syilumanta chay

paqna kawsanqallapa” nir.59Jesusqami tukuy kaykunataqa

Capernaumpi tantakananllapa wasipi.

Jesús nishankunami tukuy tyimpupaq kawsachikun

60

llapami paypi achka kriyiqkunaqa,kaynu niranllapa:

6

214

h 7.2 Enramada fyistataqami chay Israelmanta kaqkuna ruraqllapa kusichankunatatukchishana kar. Chaymi chay diyakunapiqa achka chukllitakunata qirupa yurankunawanruraqllapa, unay rukunllapakuna Egiptumanta lluqshimushanta yarpunanllapapaq nir. Kaypaqmasta intrakanarqa rikashunllapa Levítico 23.33-43.

—Kay niyashankunataqa manakishrurayashunllapachuqa. ¿Pitaq chaqakasuyanqaqa? nir.

61Chaynu yarpupakuyanllapa nirkwintata qukarmi, Jesusqa kaynu nirtapuran:

—¿ , manaallinta yarpuchishuyanllapa? 62Piru

llapa, unay kashanllaman tikrakatinqa,¿imaniyankillapataq kanqa? 63TaytaDyuspa Ispiritunmi tukuy tyimpupaqkawsachikuqqa. Chaqa mayqan

taqa puytinchu. Chayraykumi nuqanishushayllapaqa kawsachikuq kar,kriyitkillapaqa tukuy tyimpupaqnakawsachishunqallapa. 64Piru chaynu

llapaqami mana kriyimanllaparaqchu.Jesusqami chaynuqa niran, chaqa

payqami unaymanta-pacha,kunami mana kriyinqallapachu,lla mayqanmi kuntrankunaman

. 65

qami niranpis:—Chayraykumi nishurayllapapis:

Mayqanta Taytay mana akrasha katinqa,manami nuqapi kriyiytaqa puytinchunir.

66Chaynu Jesús nitinmi,chaymanta-pacha achka runakunaashur, manana paywanchu puriranllapa.67Chaymantami,ninkunataqa tapuran:

—¿Qamkunapischu nuqamanta ashurrinayankillapana? nir.

68Chaymi Simón Pedruqa niran:—Piru Taytituy, ¿mayqanmannari

rishaqllapa?

qami chiqapta tukuy tyimpupaqkawsachikun. 69Nuqakunaqami qampikriyishana kanillapa.llapa, qamqa Dyuspa Akrashan kusalaAllin Wamran kanki, nir.

70Chaynu Pedro nitinmi, Jesusqaniran:

—¿Manachu qamkunataqadusikillapata akrashurayllapa? Piruqamkunamanta ukqami, dyablupayarpuyninwan kashanrayku, dyablu.

71Chaynu nirqami, Jesusqa chay SimónIscariotipa wamran Judaspaq, niran. Chaqa

karmapis, Jesustaqa kuntrankunamanqukunanpaq karan.

Jesuspa ukninkunami paypi mana kriyiranllapachu

7 1

kur tukuy Galileapa lugarninkunapipuriran. Chaqa, payqami mana Judeapikaytaqa munaranchu, Israelmantakarguyjunkuna wanuchinanllapapaqmaskashanllaparayku. 2Piru chay Israelrunakunapa uk fyistan Enramadahshutiq chay shipchamuyatinnaqa,3Jesuspa ukninkunaqa kaynu niran:

—Ama kaypi kidarchu, riy Judeaman.Wakpi, kriyiqkunapis rikananpaq qamtukuy ima rurashaykikunata. 4Chaqa,mayqanpis riqsikayta munaqqamiimatapis mana pakapllaqa ruranchu.Chayraykumi kay rurashaykikunataqatukuypa naypanpina ruray nir.

5Chaynumi paykunaqa niranllapa,

llaparayku. 6Chaymi Jesusqa niran:—Manami tukuy imata ruranaypaq

.

6 7

215

paq-shuypaqami, ima uraspis kusalaallin. 7Kay pachamanta kaqkunaqa,

qamkunataqa. Piru nuqata-shuypaqa, kusala mana allin

rayku. 8Riyllapa qamkunalafyistamanqa. Nuqa-shuypaqa manaraqrishaqchu. Chaqa manaraqmi tukuy

nir.9Chaynu nirmi, payqa Galileallapi

kidaran.

Jesusmi Enramada fyistapi10Chaymanta ukninkuna ritinnaqa,

Jesuspis riran fyistamanqa. Piru, manami, uyarala riran.

11

kunaqa, fyistapiqa kusata maskayaranllapaJesustaqa. Chaymi niyaranllapa:

—¿Maypitaq kanqa chay runaqa? nir.12Chay runakunamanta wakinkunami

kusalata rimayaqllapa Jesuspaqqa.Ukkunami niyaqllapa: “Kusa allinrunami” nir. Nataq ukkuna-shuypaqaniyaqllapa: “Manami, ashwanrunakunata llullachin” nir.

13Piru pakakuqnulami rimaqllapapaypaqqa, Israelmanta karguyjunkunatamanchashanllaparayku.

14Fyista qallarishanmanta lamtarpinakatinqa, Dyusta adurananllapa wasimanJesusqa yaykur, .15Chaymi,

llapa: “¿mana maydiyapis istudyasha karqa?” nir.

16Jesusqami paykunataqa niran:—

chu, ashwanmi chay mayqansha chaypa. 17Chaymi mayqanpis Dyusmunashanta ruranaqqa,

, Dyusmantamanaqachu nuqallamanta nirmapis.

18Chaqa mayqanpismi payllamantarimaqqa, runakuna alabananlapaqrimanllapa. Piru,alabananllapapaq rimaqqami, karanlatariman. Chaynulla, paypiqa mana ima manaallinkunaqa kanchu.

19“¿Manachu Moisés,shanta qushuranllapa? Piru manami

chu.llapa”.

20Piru, runakunaqami niranllapa:—¡Qamqami dyablupa yarpuyninwan

kanki! ¿Pitaq wanuchishunayan? nir.21Jesusqa niran:—Tukuyla qamkunaqami chay samana

diyapi uk milagruta rurashaylapaq kusalatayarpupakur dispantakankillapa. 22PiruMoisesmi, qamkunata nishuranllapa chaysiñal kustumrita ruraskinaykillapapaq,

pis. Chaqa chay siñal kustumriqami unayrukuykillapakunamanta karan. Chaymi

pis chay kustumritaqa rurankillapa.23

nulla kumplinaykillapapaq nir samanadiyapimapis uk ullqu wamrituwan chaysiñal kustumrita rurarqa, ¿imapaqtaq nuqauk runapa tukuy kwirpunta samana diyapiallichashaypaq piñakunkillapa? 24

kusalata uchachayllaparaqchu. Ashwanmi, ima niytapis puytinkillapa nir.

Jesusmi rimanmaymantami payqa nir

25Jerusalén pwiblupi taqkunamantawakinmi kaynu nir tapukayaqllapa:

“¿Manachu kayta maskayanllapawanuchinanllapapaq? 26Chaypi wakmaqatukuypa naypanpi rimayan. Piru manamimayqanpis willayanchu.kunapis ¿Dyuspa Akrashan Cristun wakrunaqa nir kriyishanllaparayku mana

7

216

i 7.37 Chay fyista tukukay diyapi kustumrinllapa katin, .Chayta ruraran yarpunanllapapaq Dyus rumimanta yakuta unay rukunkunata upyachirkawsachisha kaq chayta. Chaymi Jesusqa niran “Mayqan yakunaqqa nuqaman shamurupyanqa” nirqa, payna chay yaku kawsachikuq yupay kar.

willanllapachu? 27

kuna-maymantami kay runaqa nirmapis. Chaqachiqap Dyuspa Akrashan Cristunshamutinqa,chu maymantami shamun nirmapis”.

28Chaynu nitinllapa uyaparmi Jesusqa

kuyarqa, kusa jwirtita kaynu niran:“¡Chayqa

killapaqa maymantami kani nirmapis!Piru manami nuqa munashaynullachushamusha kani.sha katin shamusha kani. Payqami kusaallinla, chaynulla imatapis karanta imaruran. Chaynu katinmi qamkunaqamana riqsinkillapachu. 29Nataqnuqa-shuypaqami allita riqsinipaymanta shamushayrayku. Chaqa

nir.30Chaynu nitinmi,

ranllapa. Piru manami mayqanlapispuytiranllapachu. Chaqa manaraqmiwanunanpaq urachu karan. 31Nataq

llapa paypiqa.llapa:

—¿qachu, kay runa mana ruraypaqimakunata,mantaqa masta rurayanqa? nir.

aypananllapapaq32Fariseukunami, wakin runakuna

Jesuspaq rimaqta uyaparanllapa.Chaymi, paykunaqa kurakunapamantaqninkunata,llapa wasipi wakin kuytakuqkunata

,paq. 33Piru Jesusqa niran:

—nachu kashaq.shaqna chay mayqanchayman. 34Chaynami qamkunaqa

llapachu. Chaqa manami chaykayashaymanqa riyta puytinkillapachunir.

35Chaynu nitinmi, Israelmantakarguyjunkunaqa, paynin paynin kaynuninakuqllapa: “¿Maymantaq kayqariyanqa, nuqanchikkuna manatarinapaqqa? ¿Manaqachu riyanqaIsraelmanta runakuna uklawpachakunapi shikwakasha tanchaykunaman, chaypina mana

?36¿Ima nishaq nirtaq niyanqa:‘Qamkunaqami maskamarpis manatarimankillapachu’, ‘Chaqa nuqakayashaymanqa mana puytinkillapachuriyta’ nirqa?”

Mayqan yakunaqqa, nuqaman shamur upyanqa

37Chay fyista tukukanan diyamiikusala mas allin karan. Chaymi Jesusqachay diyapi sharir kusa jwirtita kaynuniran:

“Mayqan yakunaqqa, nuqamanshamunqa. Chaymi kriyirqa yakutaupyaq yupayna kanqa, 38Dyus nitiniskribikashanpi nishannulla. Chaqaninmi: Mayqanpis nuqapi kriyiqpayarpuyninpiqami riyu yaku riq yupaykanqa nir”.

39

kuyaran, paypi kriyiqkunaqashi Dyuspa

7

217

j 7.53 Wakin iskribikashakunapimi 7.53 - 8.11 mana rikarinchu.

Santu Ispiritunwanna kanqallapa nir.Piru Jesús manaraq wanur kawsamushakatinmi, Tayta Dyuspa Santu Ispiritunqamanaraq kriyiqkunawanchu karan.

Runakunami ukmanta ukmanta yarpur chiqanchanakuranllapa

40Chaymantami wakin runakunaJesús nishanta uyaparqa, kaynuniyaranllapa:

—Chiqaptami kay runaqa Dyuspa ukrimaqnin shamunanpaq karan chay, nir.

41Ukkunaqa niqllapa:—Kaymi Dyuspa Akrashan Cristun

nir.Piru ukkunaqa niqllapa:—¡Manami! Chaqa Dyuspa Akrashan

Cristunqami mana Galileamantachu kaytapuytin. 42

kunapimi nin:shi unay gubyirnu Davidpa ayllunmantakanqa. Chayshi David yupaylla Belénpwiblumanta kanqa’ nir.

43Chaynu nir Jesuspaq ukmantaukmanta yarpurmi tukuyla runakunalimpu chiqanchanakuranllapa. 44

nullami Dyusta adurananllapa wasipiwakin kuytakuqkunaqa,yaqllapa. Piru manami mayqanpischaynuqa ruraranllapachu.

Karguyjunkunami Jesuspi mana kriyiranllapachu

45Chaymantami Dyusta adurananllapawasipi kuytakuqkunaqa, tikrakarriranllapa fariseo runakuna, kurakunapamantaqninkuna kayashanllapaman.Chaymi tapuranllapa:

—¿llapa? nir.

46Paykunaqa niranllapa:—Mana mayqanpis chay runa yupay

kusa shumaqtaqa rimashachu nir.

47Chaymi, chay fariseo runakunaqa,niranllapa:

—¿Qamkunapischu dijakatkillapallullachishushallapa? 48Manaqachu¿paypi mayqannin mantaqninchikllapa,manaqa wakin fariseo masinchikkunapis

llapa? 49Piru, chay runakuna Dyus nitinMoisés mantakushankunata manaintrakarmi, Jesustaqa ‘Dyuspa AkrashanCristun’ ninllapa. Chayraykumi Dyuspaykunataqa kastiganqa.

50Chaymi fariseo runakunamantaNicodemo, uk tuta Jesusta rikaq rishakaran chayqa, niran:

51—Nuqanchikkunapaq Dyus unaymantakushanpimi nin: Manashi mayqanrunatapis ima niytapis puytinchikchu,puntata paypaq mana imata rurasha nir

, uyapasha ima karqa.52Chaynu nitinmi, wakinkunaqa

niranllapa:—¿Qampischu Galileamanta kanki?

Dyus nitin iskribikashakunatami allitaliyiy.mantaqa Dyuspa uk rimaqninqa manakayta puytinchu nir. 53Chaymantamiwasinman riranllapana.j

Jesusta uchachanaranllapa

8 1Nataq Jesusqami Olivos sirkamanriran. 2Allaqmanta achkiyatinnaqa

qashan riran Dyusta adurananllapawasiman. Chaypimi runakuna paymanqimikatin,qallariran.

3Chaymi chaymanqa, Moisés

kuna, fariseo runakunaqa uk warmiukwan ukwan punuqta tarishanllapataaparanllapa. Chaymantami chay

,4Jesustaqa niranllapa:

7 8

218

— , kaywarmimi runan kaqta ingañar, ukrunawan punuqta tarisha kanillapa.5

pimi nin: Waknu tukuq warmitaqashirumillawan sitar wanuchiypaq.¿Qam-shuypaqa ima ninkitaq? nir.

6Paykunaqami chaynuqa tapuranllapaJesús ima mana allinta rimatinqa,chaylapaqna uchachananllapapaq. PiruJesusqa piratar didunwan pachapi

. 7Chaymanta mastapuyatinllapami, Jesusqa das sharirniran:

—Qamkunamanta mayqannikillapamana uchayjun kaqmi naypaqtaqasitanqa nir.

8Chaynu nirqami, qashan piratar iskribiq. 9Chaynu nitin

uyaparmi, kusa uchayjun kashanllaparaykupinqakur ukninpis ukninpis chayrunakunaqa riq qallariranllapa. Ashwanmichay puntata riqkunaqa mas rukukaqkunakaran. Chaynumi tukuyla ritinnaqa chaywarmiqa paylana kidasha karan. ChaymiJesusqa, 10piratayashanmanta alsakamurtapuran:

—Mamitay, ¿maypitaq chay runakunauchachashuqkunaqa? ¿Manachumayqanninpis sitashuran? nir.

11Warmisitaqa niran:—Manami Taytituy.Chaymi Jesusqa niran:—Nuqapismi mana sitashaykichu.

Ashwanmi kananqa rikuyna. Piruamanami uchakunkinachu nir.

Jesusmi tukuypa achkirachikuqnin12Chaymantami Jesusqa qashanpis

runakunata willaq qallariran kaynu nir:—Nuqami tukuypa achkirachikuqnin

kani. Chaymi mayqanpis nuqatakasumaqqa, achkiraqlapina kawsanqa.Chaynuqami manana maydiyapistutaparaqpinachu kawsanqallapa.

13Chaynu Jesús nitinmi, fariseorunakunaqa niran:

—Qamqami chaynuqa qamllapaqrimayanki. Chaymi chay rimashaykiqamana imapaqpis sirbinchu nir.

14Chaynu nitinllapami, Jesusqa niran:—Nuqa rimashayqami chiqap, michka

nuqallapaq rimatiymapis. Chaqa,

kani, maymanmi riyani nirmapis. Nataqqamkuna-llapachu nuqapaqqa, maymantami kani,maymanmi riyani nirmapis. 15

kunami runakuna munashannulla rikaruchachamankillapa. Nataqnuqa-shuypaqami mana mayqantapisuchachanichu yanqa illaqmantaqa.16Piru mayqanta allita rikar

, Dyus munashannulla. Chaqa manari

nuqalachu chaytaqa rurashaq.Ashwanmi Taytay Dyus nuqata

. 17Chaqa Moisésqamkunapaq mantakushanpimi kaynunin: ‘Imapaqpis ishkay tistigukunachayllata rimatinshi ima nishanllapapissirbin’ nir. 18Chaynu katinmi, nuqapisnuqallapaq rimarqa, uk tistigu kani.

paypis, nuqapaq rimarqa paypis uktistigu.paqqa, ishkay tistigukunana kanillapaTaytaywanqa nir.

19Chaynu nitinmi tapuranllapa:—¿Maypitaq Taytaykiqa? nir.Jesusqa niran:—

llapachu. Chaynulla Taytaytapis manariqsinkillapachu.yarllapaqa,llapa nir.

20Tukuy kaykunataqami Jesusqa

kuran,

8

219

kajunkuna tanan kwartupi. Piru,

llapachu. Chaqa manaraqmi chaynu

karan.

Nuqa rishaymanqa mana riyta puytinkillapachu

21Chaymantami Jesusqa qashanpaykunataqa niran:

—Nuqaqami riyanina. Chaynu ritiymiqamkunaqa maskamankillapa. Pirumanami tarimankillapanachu. Chaymichay uchaykillapallawanna tukuytyimpupaq wanunkillapa. Chaqa nuqarishaymanqami qamkunaqa mana riytapuytinkillapachu nir.

22

kunaqa niranllapa:—¿Wakqa paylla wanuyta munarchu

manqa mana riyta puytishunllapachu,nirqa? nir.

23Chaymi Jesusqa niranpis:—Qamkunaqami kaymanta

kankillapa. Nataq nuqaqami unaqsyilumanta kani.qami kay pachapi, Dyusta manariqsiqkunamanta kankillapa. Nataqnuqaqa mana kay pachamantachu kani.24

llaparayku wanunkillapa nirqa. Chaqanuqata ‘Pimi kani’ nir,llapaqa,llapa tukuy tyimpupaqna nir.

25Chaynu nitinmi, tapuranllapa:—¿Pitaq qamqa kanki? nir.Jesusqa niran:—Nuqaqami puntamanta-pacha

willashushallapana kani. 26Nuqapamikan achka qamkunapaq rimanaypaq,

shallapana kar.qami chiqap.chayqami, chiqapta riman. Chaymi

nuqa willashushayllapaqa, chaylla chay.

27Piru paykunaqami,ranllapachu Taytan Dyuspaq chaynuparlatinllapamapis. 28ChayraykumiJesusqa niran:

—Qamkunaqa, Dyusmanta ShamuqRunata unaqman alsaraq, riqsinkillapaDyusmanta shamusha kasha nirqa.

imatapis nuqallaqa ruranichu nir.Ashwanmi rimani Taytay Dyus

. 29Chaqa nuqata, nuqawan.

Chaymi,chu.lata rurani nir.

30Chaynu Jesús nitinmi, kusa achkarunakuna kriyiranllapa paypiqa.

Kriyiqkunaqami manana dyablupa sirbiqninnachu

31Jesusmi chay Israelmanta runakunapaypi kriyishakunataqa kaynu niran:

—Qamkuna, nuqa nishaykunapikriyishaykillapanulla kawsarqami,

.32Chaynulla chay chiqap kaqtanariqsinkillapa. Chaymi ashwan chaychiqap kaqqa tukuy imamantawashashunqallapa.

33Chaynu Jesús nitinmi, paykunaqaniranllapa:

—Nuqakunaqami unay rukuyllapaAbrahampa ayllunmanta kanillapa.Chaynu karmi mana mayqanpasirbiqninlamapischu kasha kanillapa.Piru, ¿imapaqtaq qamqa ninki tukuyimamanta washakankillapa nirqa?

34Jesusqa niran:—Chiqaptami nishaykillapa: Tukuy

uchakuqkunaqami chay uchapaqasirbikuqninna. 35

paqqa kidayta puytinchu. Piru chay

8

220

wasimanta kaqpa wamran-shuypaqami,tukuy tyimpupaqna wasinpiqa kidan.36Chaynullami Dyuspa Wamran tukuyimamanta washashutinllapaqa,tana washakasha kankillapa. 37

ayllunmanta kankillapa nirmapis. Piru,qamkunami nuqa nishushayllapata

manayankillapa. 38Chaqa nuqami,Taytay willamashanta, rikachimashantaqamkunataqa willashunillapa. Piruqamkuna-llapa nishanta uyar, munashanlatarurankillapa nir.

39Chaymi, paykunaqa niranllapa:—¡Taytayllapaqami rukuyllapa

Abraham karan!Chaynu nitinllapami Jesusqa niran:—Qamkuna chiqapta Abrahampa

wamrankuna karqa,llata rurayankimanllapa. 40Piruqamkunaqami manana imanutaqAbraham allinlata ruraq chaynunachukawsankillapa. Chaymi ashwan nuqa,

nayankillapa. 41Chaynuqamiqamkunaqa chay uk taytaykillapamunashannullata rurayankillapa nir.

Chaynu Jesús nitinmi, paykunaqaniranllapa:

—chu kanillapa. Nuqakunaqami ukTaytayjunla kanillapa. ¡PayqamiTaytayllapa Dyus! nir.

42Chaynu nitinllapaqa, Jesusqa niran:—Chiqapta Taytay Dyus,

llapa katinqa,manllapa. Chaqa nuqaqami kaypi kaniDyusmanta shamushayrayku. Manamimunashayllamantachu shamusha kani.

kay pachaman shamunaypaqqa. 43¿paqtaq qamkunaqa mana intrakayta

puytinkillapa nuqa willashutiyllapaqa?Piru qamkunaqami rimashayta manauyakunashaykillaparayku, manaintrakankillapachu. 44Qamkunapataytaykillapaqami dyablu. Chaymi,paypa kaqninkuna kar munashanlatarurankillapa. Chaqa dyabluqamiqallarishanmanta-pacha wanuchikuqkaran. Chaynulla chay chiqap kaqpikayta mana puytishanrayku, manaimalatapis karantaqa rimanchu. Chaymiimata rimarpis tukuyta llullakurlariman. Chaynu kashanraykumi tukuyllulla rimaqpaqa taytan.

45“Piru nuqa karanta rimatiymapis,qamkunaqa mana kriyimankillapachu.46Mabir ¿mayqannikillapataq nuqataqamqa uchayjun kanki nimaytapuytinkillapa? Nuqa karanlatarimatiyqa, ¿killapa? 47

qami, Dyus rimashankunata uyakurkasunllapa. Piru qamkunaqami manaDyusmanta kashaykillaparayku, manauyakunankillapalamapischu”.

Cristuqami Abrahammantaqa naypaqllata karanna

48Chaymantaqa chay Israelmantakarguyjunkunaqa niranllapa:

—Qamqami chay Samariamanta runa,chaynulla dyablupa yarpuyninwankanki nirqa, manami pantarchu karantawillashuyanillapa.

49Jesusqa niran:—

mapischu kani. Ashwanmi tukuy imatapisrurani Taytayta rispitar kasushayrayku.Nataq qamkuna-shuypaqami manakasumankillapachu. 50Piru nuqaqa manamialabamanaykillapataqa ministinichu.Ashwan Taytaymi chaynu kanantaqamunan. Chaqa Paymi tukuyta allita rikar

. 51Chiqaptami nishaykillapa:Mayqanpis nuqa rimashayta chiqapta kasur

8

221

kawsaqkunaqami mana wanurchu tukuytyimpupaqna kawsanqallapa nir.

52Chaynu nitinmi, Israelmantakarguyjunkunaqa niranllapa:

—Kanan-shuypaqami chiqaptana

yarpuyninwan kanki nirqa. ChaqaAbraham, chaynulla Dyuspa wakinrimaqninkunapismi wanuranllapa. Nataqqam-shuypaqa ninki: ‘Nuqa rimashaytakasuqkunaqami mana wanurchu tukuytyimpupaqna kawsanqallapa’ nir. 53¿qachu qamqa taytayllapa Abrahammantamas kanki? Paymi wanuran. ChaynullaDyuspa rimaqninkunapismi wanuranllapa.¿Imanu runa kaytataq qamqa munanki?nir.

54Jesusqa niran:—

qami, chay rimashayqa mana imapaqpissirbinmanchu. Nataq chay alabamaqchayqami Taytay, chay mayqantaqamkuna Dyusniy niyashaykillapalla.55Piru qamkunaqami mana paytaqariqsinkillapachu. Nataq nuqa-shuypaqaallita riqsini. Piru imanupi paytaqamana riqsinichu niyar-shuypaqami,nuqapis kusala llulla kayman qamkunayupaylla. Chaqa chaynu chiqapta riqsiqkarmi, pay rimashankunata intrakarkasur ima kawsani. 56Nataq unayrukuykillapa Abrahamqami nuqa imanushamunaypaq nir rikananpaq kar,rikashanrayku kusalata aligriyaran nir.

57Chaynu nitinmi, Israelmantakarguyjunkunaqa, Jesustaqa kaynuniranllapa:

—chu kanki. ¿Piru ninki Abrahamtarikasha kani nir?

58Chaynu nitinllapami, Jesusqa niran:—Chiqaptami nishaykillapa: Nuqaqami

Abraham manaraq kayatin, karayllana nir.59Chaynu nitinqa,

junkunaqa rumikunata ayparanllapa

Jesusta sitananllapapaq. Piru payqamirunakunapa rurinta pakakuqnullaDyusta adurananllapa wasimantaqalluqshiran.

Jesusmi syigu nasisha runata allicharan

9 1

naqa, Jesusqa rikaran uk runanasishanmanta-pacha syigu kaqta.2

kaynu nir tapuranllapa:— , ¿

taq kay runaqa syigu nasisha kashakanqa, taytankunapa uchanraykuchu,manaqachu paypa uchanrayku?

3Chaynu taputinllapami, Jesusqaniran:

—Manami paypa uchanrayku,chaynulla taytankunapa uchanraykuchuchaynuqa nasisha. Ashwanmi chaynuqanasisha karan pay alliyatin rikar, Tayta

.4Chayraykumi achkilla katinraq chay

rurashunllapa. Chaqa tutapananpaq.

chu. 5Chaqa nuqa kay pachapikarllaraqmi, tukuypa achkirachikuqninkani nir.

6Chaynu nirnaqami Jesusqa pachamantuqakur, tuqayninwan lluchkitata rurar,chay syigupa nawinta 7salar kaynu niran:

— .(Siloimi, rimayninchikpiqa munan niyta

).Chaymi chay syiguqa rir paqakurqa,

rikakurna tikrakamuran. 8Pirupaytaqami chay yatanpi taqkuna,chaynulla wakinkunapis unaylla rikashakaranllapa limusnata mañakur taqta.Chaymi chay runakunaqa kaynuninakuqllapa: “¿Manachu kay runaqalimusnata mañakur taq chay?” nir.

8 9

222

9Ukkunaqa niyaqllapa: “Chiqaptamipay” nir.

Ukkuna-shuypaqa niyaqllapa: “Manamipaychu. Michka kusa paynu karmapis” nir.

Piru chay alliyasha runaqami niyaq:“Arí, nuqami kani” nir.

10Chaymi tapuranllapa:—¿Imanutaq kananqa rikakuyta

puytinki? nir.11Chay alliyasha chayqa, niran:—Chay runa Jesús shutiqmi pachalapi

tuqayninwan lluchkitata rurar, nawiytasalar nimaran:shutiqpi paqakuy’ nir. Chaynu nimatinpaqakurmi, rikakuyta puytirayna.

12Chaymi qashan tapuranllapa kaynunir:

—¿Maypitaq chay runaqa?Payqami niran:— .

Fariseukunami syigu alliyashata tapuranllapa

13-14Jesusqami samana diyapi lluchkitatarurar, chay syigu runata allichashanqakaran. Chaymi, unay syigu kasha runataqaaparanllapa fariseukunaman.15Chaymantami, paykunaqa tapuranllapa:

—¿Imanutaq kananqa rikakuytapuytinkina? nir.

Payqami niran:—Nawiyta lluchkitawan salatin, rir

paqakushaymanta-pachami kananqarikakunina.

16Wakin fariseo runakunaqaminiranllapa:

—Chayta rurashaqami mana DyusmantaShamuq Runachu kanqa. Chaqa manarisamana diyamatapis kwintachayanchu nir.

Piru ukkunaqami niyaqllapa:—¿Uk runa uchayjunqami chay mana

ruraypaq milagrukunataqa manarurayta puytinmanchu?

Chaynu ukmanta ukmanta rimarmi,mana chayllatanachu yarpuyaqllapa.

17

llapa chay unay syigu karan chayrunataqa:

—shanraykuqa, ¿imaninkitaq paypaqqa?

Payqa niran:—Nuqami nini, Dyuspa uk rimaqnin

kanqa nir.18

qami mana kriyinaranllapachu chiqapsyigu kasha kanqa nirqa. Chaymi,taytankunata qayachimuranllapa.19Chaymi kaynu nir tapuranllapa:

—¿Kayqachu wamraykillapa? ¿Manachuqamkunaqa niraykillapa syigu nasiran nir?¿Imanutaq kananqa rikakuyta puytin? nir.

20Chaynu taputinllapami,kunaqa niranllapa:

—syigu nasisha karan chay nir. 21Piru

kananqa rikakuyta puytinna, chaynullamayqanmi allichasha nirmapis. Dijurpayta tapuyllapa willashunqallapa.Chaqa paypismi byiju runana nir.

22

llapa manchakushanllaparayku. ChaqaIsraelmanta karguyjunkunaqami parlashakaranllapa, mayqanpis Jesusta DyuspaAkrashan Cristun nir kriyiqtaqa chay

paq nir. 23Chayraykumi, taytankunaqakaynu niranllapa: “Dijur payta tapuyllapa.Chaqa payqami byiju runana” nirqa.

24Chaymantami chay Israelmantakarguyjunkunaqa, qashan chay syigualliyashataqa, qayamur tapuranllapa:

—Chiqapta Dyuspa naypanpi jurarwillamayllapa. Chaqa nuqakunaqami

runaqami kusala uchayjun nir.25Chaynu taputinllapami, payqa

niran:—

uchayjun mana uchayjun nirmapis.

9

223

k 9.35 Wakin iskribikashakunapimi nin “¿Qamqachu Dyuspa Wamranpiqa kriyinki?” nir.

,piru kananqami rikakunina nir.

26Chaynu nitinmi,llapa:

—¿Imanutaq rurashuran? ¿Imatataqruraran rikakunaykipaqqa? nir.

27Payqa niran:—Willashurayllapanami, ¿manachu

intrakankillapa? ¿Imapaqtaq qashanwillashunayta munankillapa? ¿

kanayankillapa? nir.28Chaynu nitinmi, kusata musyar

niranllapa:—

ninna kanki. Nataq nuqakuna-shuypaqa.

29 , DyusmiMoisestaqa willaran nir. Piru chayrunapaq-llapachu maymantami rikarimushanirmapis.

30Chaynu nitinllapami, chay runaqaniran:

—¡Imanutaq kayqa kanqa! Qamkunaqa

runaqa nirmapis. Piru nuqata-shuypaqamisyigu kashaymanta allichamashana.31 , uk

tinmapis mana uyapanchu. Ashwanmipaylata sirbir,tami uyapan. 32Manami maydiyapisuyashanchikllapachu,manta-pacha syigu kaqta uk runaallichasha nirqa. 33Chaqa chay runa,Dyusmanta mana shamusha karqa,manami imatapis rurayta puytiyanmanchunir.

34Chaynu nitinmi, niranllapa:—Qam kusala uchayjun nasisha

karmapischu, ¿nayankillapa? nir.

Chaynu nirmi, chay tantakananllapawasimantaqa itakuranllapana.

Mana kriyiqkunaqami syigu yarpuyninpiqa

35

chay tantakananllapa wasimantaitakushallapa chay syigu kayar alliyasharunataqa nir. Chaymi, payta tarirqaJesusqa kaynu nir tapuran:

—¿Qamqachu kriyinki DyusmantaShamuq Runapiqa?k nir.

36Chaymi chay runituqa niran:—Taytituy, mayqantaq payqa

willamay, nuqa kriyinaypaq nir.37Jesusqa niran:—Rikashaykinami. Nuqami kani.

Nuqallawanmi parlayanki nir.38Chaymantami chay runaqa, Jesuspa

naypanpi qunqurikur kaynu niran:—Kriyinimi qampi Taytituy nir.39Chaymantami Jesusqa niran:—Nuqami kay pachaman shamusha

.Chaynulla syigukunaqa rikakunanpaq.Nataq chay rikakuqkuna-shuypaqaamana rikakunanpaqnachu nir.

40Chaynu Jesús nitinmi, wakin fariseorunakuna chaypi kar, uyakuqkunaqaniranllapa:

—¿Nuqakunapischu syigukunakanillapa? nir.

41Jesusqa niran:—Qamkuna syigukuna karllapaqa,

manami uchayjunchu kankimanllapa.Piru rikakuni nishaykillaparayku,ashwan uchayjun kankillapa nir.

Uk michikuqmi uyshankunawan

10 1Jesusqami niranpis:“Chiqaptami nishaykillapa:

Mayqanpis uyshakunapa chikrunman

9 10

224

qami, upallala suwakuqkuna,pis amalas suwakuqkuna ima. 2Piruchikruman chay punkunlatayaykuq-shuypaqami,paqa michikuqnin kar kuytan. 3Chaymi,

,chay michikuqqa uyshankunataqashutinllapi qayatin, rimayninlamantariqsin. Chaynumi uyshankunataqachikrunmanta lluqshichinna.4Chaymanta tukuynin uyshankunalluqshitinnaqa, michikuqninqa naypantarin. Nataq chay uyshankuna-shuypaqaikinlata rin. Chaqa rimayninlamantaririqsin michikuqnintaqa. 5Piru, mayqanmana riqsishanpa ikintaqami manarinchu. Ashwanmi paymantaqa alsakan.

tapis”.6

wan willatinmapismi,kunaqa mana intrakaranllapachu imanishaq nirmi chaynu niyan nirmapis.

Jesusmi chiqap michikuqqa7Chaymantami Jesusqa qashan kaynu

niran:“Chiqaptami nishaykillapa: Nuqami

chay uyshakuna chikrunman yaykunanpunku kani. 8Piru tukuy nuqamantanaypaqta shamuqkunaqami upallalasuwakuqkuna, chaynulla imanullapisamalas suwakuqkuna ima karanllapa.Chaymi, chay uyshitaykunaqa manakasuranllapachu paykunataqa. 9

shayllapanu, nuqami chay chikrunpapunkunqa kani. Chaymi mayqanpisnuqapi kriyishanrayku chay punkutayaykuqqa washakashana kanqa.Chaynuqami, imanutaq uk uyshamaqachikrunman yaykur, lluqshimur, rirkusala shumaq qiwata tarin, chaynunakanqa.

10“Suwakuqkunaqami shamunsuwakuq, wanuchikuq, pantachikuq

ima. Piru nuqa-shuypaqami shamushakani, nuqapi kriyiqkunata bidanta qutiykusa achkata kusichakuq yupay kusa

llapapaq. 11Nuqami uyshakunapachiqap michiqninqa kani. Chaqa chaychiqap michikuqqami uyshankunatawashananrayku wanunmapis. 12Piruwakin michikuqkunaqami qillaytaganananlapaq michikunllapa. Chaynukarmi kusala atun surru shamuqtarikarqa, uyshakunamatapis dijar alsakanmana washarlamapischu. Chaqachiqaptaqari chay uyshakunapaqa manachiqap michikuqninchu. Chaynulla chayuyshakunapis mana paypachu. Chaymichay atun surru, uyshakunata aypaqshamutinqa, uyshakunaqa wakta kaytashikwakar rinllapa. 13Chaynumi chaymichikuq qillaylapaq yarpurmichikuqqa alsakan.paqri yarpur, uyshakunata-shuypaqamana kwintachanchu.

14-15“Piru nuqa-shuypaqamiuyshakunapa chiqap michikuqnin kani.Chaymi, imanutaq Taytayqa nuqatariqsiman chaynullami nuqapis paytaqariqsini. Chaynulla uyshaykunatapisriqsitiy, paykunapis riqsimanllapa.

raykuqa wanushaq ima. 16Uklawpipismikan uyshaykunaqa. Piru paykunaqamimana chay chikrullamantachu. Chaymipaykunatapis kaymanna apamushaq.Chaynuqami paykunapis nuqatanakasumatinqa tukuyla uk chikrulamantayupayna kanqallapa. Chaymi ashwan ukmichikuqniyjunlana kanqallapa tukuyla.

17“Taytaymi nuqataqa kusalatamunaman. Chaqa uyshaykunaraykumiwanur, chaymanta kawsamushaq. 18Pirumanami mayqan runa wanunaypaqnishanraykuchu wanuyani. Ashwanminuqalla chaynu pasananpaqqa yarpushakani. Chaqa nuqaqami wanur chaymanta

10

225

qashan kawsamunaypaqna kani. Chaynururanaypaqmi Taytayqa nimasha” nir.

19Tukuy chaykunata Jesús rimatinmi,chay Israelmanta karguyjunkunaqa,qashan ukmanta ukmanta yarpupakurchiqanchanakuranllapa. 20

manta achkami niyaranllapa:—¿Imapaqta waktaqa kasuyankillapa?

Wakqami dyablupa yarpuyninwan karyaruyasha, nir.

21Nataq ukkunaqa niyaqllapa:—Mayqanpis dyablupa yarpuyninwan

karqa,chu. ¿Manaqachu uk dyablupisallichayta puytinman syigukunata? nir.

Israelmanta karguyjunkunami Jesusta musyaranllapa

22Jerusalén pwiblupimi unayqa, Israelrunakuna Dyusta adurananllapa wasitakamkachir, qasay tyimpupi Dyusmanmañakuranllapa paypaqna kananpaq nir.Chaymi chayta yarpur añu añu chay qasaytyimpullapi fyistata ruraqllapa. 23Chaydiyakunami Jesusqa Dyusta adurananllapawasipi, Salomonpa kurridurnin niqllapachaypi puriyatin, 24

kunaqa paypa ridurninman qimikar kaynunir tapuranllapa:

—¿llapaqa mayqanmi kanki nirqa?Chiqapta Dyuspa Akrashan Cristunkarqa, kananlla willamayllapana nir.

25Jesusqa niran:—Willashurayllapami qamkunataqa.

Piru manami kriyimaraykillapachu. ChaqaTaytay nimashannulla imatapis rurarqami,allitana intrachishunillapa mayqanmi kaninirmapis. 26Piru qamkunaqami manakriyinkillapachu, mana uyshaykunapawakinnin kashaykillaparayku. 27Chaqauyshaykunaqami rimanaylamanta riqsimar,pullayna rinllapa. Chaynullami nuqapispaykunata riqsini. 28Chaymi paykunataqamana tukukaq tukuy tyimpu kawsaytana

qushaq. Chaynuqami manana mayqanpiskitamanqachu. 29Chaqa Taytay

kunataqa qumasha. Chaymi Taytayakrashantaqa mana mayqanpis kitaytapuytinqachu. 30Taytaywan nuqaqami, uklakanillapa nir.

31Chaynu Jesús nitinmi, Israelmantakarguyjunkunaqa qashan rumikunataayparanllapa sitananllapapaq. 32PiruJesusqa niran:

—Taytaypa pudirninwanmi kusalaachka allin imakunata naypaykillapapirurasha kani. ¿Chay mayqayninpaqtaqsitamanayankillapa? nir.

33Chaynu Jesús nitinmi, Israelmantakarguyjunkunaqa niranllapa:

—Manami allinkunata rurashaykipaqchusitashuyanillapa.llapa Tayta Dyuspaq kusala mana allintarimashaykirayku. Chaqa runalakarmapismi ‘Nuqaqa Dyuswanqa chayllakani’ nirqa Dyusnu tukuyanki nir.

34Jesusqa paykunata niran:—Dyus nitinmi, qamkunapaq kaynu nir

iskribiran: ‘Nuqami nini dyuskunakankillapa’ nir. 35

llapanu chay iskribikashakunaqami chiqap.Chaqa Tayta Dyusqami paylla, payparimayninta intrakaqkunataqa, ‘dyuskunakankillapa’ niran. 36Piru nuqamataqamiTaytay Dyusqa paylla akrar kay pachaman

. Chaynu kar nuqaqa DyuspaWamran kani nishushayllapapaqqa,¿imapaqtaq Dyuspaqqa mana allintachurimanki ninkillapaqa? 37

kunata mana rurayatiyqa,llapachu. 38Piru Taytaypa ruranankunataruratiy mana nuqata kriyimarllapamapis,chay rurashaykunalapimapis kriyiyllapa,

nuqaqa chaylla kanillapa nir.39Chaynu Jesús nitinmi, qashan

paykunaqa aypanaranllapa. PiruJesusqami alsakar riran.

10

226

40Chaymantami Jesús tikrakar rir,

kidaran, chay maypiJuan unay shutichikuq chaypi. 41Piruchaymanpismi, kusa achka runakunarikaq rirllapa, kaynu niyaqllapa:

—Shutichikuq Juan mana milagrutarurar imapis, kay runapaq nishanqami,chiqap kasha nir.

42Chaymi chay lugarkunapiqa, achkakriyiranllapa Jesuspiqa.

Lazarumi wanuranna

11 1Karanmi uk qishaq runa Lázaroshutiq. Payqami Mariapa,

Martapa pwiblun Betaniamanta karan.Piru kay ishkay warmikunaqamiLazarupaqa ukninkuna karan. 2KayLazarupa uknin Mariami Jesuspa

, aqchanwan chakichisha karan.3Kay ishkay warmikunami, ukninLázaro qishaq katin,Jesusta kaynu nir willananllapapaq:

—Taytituy, kusala munashaykiamiguykimi qishaq nir.

4Chaynu nitinllapa uyaparmi, Jesusqaniran:

—qachu. Ashwanmi chayqa chaynuqapasayan imanumi Taytay Dyus,lla Wamranpis kusala pudirniyjun nir

.5Piru Jesusqa, Martawan Mariata

chaynulla Lazaruta michka kusatamunaq karmapismi, mana chay diyaqariranchu. 6Chaymi ashwan Lázaroqishaq nitinllapamapis, ishkay diyamastaraq kidaran chay maypichay lugarpiqa. 7Chaymantami Jesusqa

:—Rishunllapa qashan Judea lugarman

nir.8Chaynu nitinmi,

niranllapa:

— , manami

kuna rumikunawan sitar wanuchishuytakamashanllapaqa. Chaynumapischu,¿qashan chay lugarman rinayanki?

9Piru Jesusqa niran:—¿Manachu dusi urayjun uk diyaqa?

Chaynu katinqa, mayqanpis unaqpurirqa mana trumpisanchu, kay

llapa kashanrayku. 10Nataq mayqanpistuta puriqkunaqa trumpisan,kuqnin mana kashanrayku.

11Chaynullami niranpis:—Amigunchik Lazarumi punusha.

Chaymi rishaq rik .12Chaynu nitinmi,

kunaqa niranllapa:—Taytituy,

manchik alliyayanqana nir.13Piru Jesusqami, Lazaruqa punusha

niyaran, wanushanrayku. Nataq

Lázaro punusha katin waknuqa niyannir. 14Chaynu yarpuyatinllapami,Jesusqa allitana willar niran:

—Lazaruqami wanusha. 15Piru nuqamana chaypi katiy wanushanraykumikusalata aligriyani. Chaqa chaypiraqimata ruratiypis rikar allitana nuqapikriyinkillapa. Chaymi ashwanrishunllapa rikaq.

16Chaymantami, Tomasta milliniqllapa chayqa,masinkunataqa niran:

—Rishunllapa nuqanchikkunapis,paywan pulla wanunallapapaq, nir.

Jesusmi wanushamatapis kawsachimun

17

Lázaro pampakashanqa kwatru diyananir. 18

manta yaqqa kimsa kilumitrupi yupaykashanrayku shipchanlapi karan.

10 11

227

19Chaymi Israelmanta kusa achkarunakunaqa risha karanllapa MartawanMariata, watukur kunsulananllapapaquknin wanushanrayku. 20Chaymantami

, Jesús shamuyan nir.Chaymi lluqshir riran tariq. NataqMaría-shuypaqa wasinlapi kidaran.21Marta, Jesusta tarirnaqa niran:

—Taytituy, qam kaypi kasha katkiqa,ukniyqa mana wanunantachu. 22Piru

,kiqa Dyusqa yanapashunqa nir.

23Jesusqa niran:—Uknikiqami kawsamunqa nir.24Martaqa niran:—Arí,

qami, wanushakunawan pulla.

25Chaymi Jesusqa niran:—Nuqami tukuypa kawsachiqnin

kani. Chaymi mayqanpis nuqapikriyiqqa michka wanusha karmapiskawsamunqa. 26Nataq mayqanpiskawsayarlla nuqapikriyiqkuna-shuypaqa, manana tukuytyimpupaqnaqa wanunqallapanachu.¿Kriyinkichu chaynu nishutiyqa? nir.

27Martaqa niran:—Arí Taytituy. Nuqaqami kriyini

qamqa Dyuspa Akrashan Cristun kanki,Dyuspa Wamran kay pachamanshamunanpaq karan chay, nir.

Jesusmi Lázaro pampakashanpi waqaran

28Chaynu nirnaqami, Martaqa riranuknin Mariata qayamuq. Chaymiuknintaqa uyarala kaynu nir willaran:

—qayashuyan nir.

29Chaynu nitinmi, Mariaqa chaykutilla sharir riran Jesustaqa rikaq.30Piru Jesusqami, manaraq chaypwiblumanqa yaykusharaqchu karan.Ashwanmi chay maypi

tarinakusha karan, chayllapiraq karan.31Chaynu María sharir utqaylla ritinqa,Israelmanta wakin runakuna kunsulaq

riranllapa uknin pampakashanmanriyanqa chaypi waqaq nir yarpur.

32Chaymanta María,, naypanpi qunqurikur

kaynu niran:—Taytituy, qam kaypi kasha katkiqa,

ukniyqa mana wanunantachu nir.33Chaymantami Jesusqa Mariata,

chaynulla Israelmanta runakunaMariata kunsulaq rishakunapis waqaqtarikarqa kusala ukmanta llakiran.34Chaymi kaynu nir tapuran:

—¿Maypitaq pamparaykillapa?Paykunaqa,—Shamur rikay Taytituy— nitinllapa,

35Jesusqa waqaran. 36ChaymiIsraelmanta runakunaqa niranllapa:

—¡Rikayllapa alliplatari munayasha!37Piru paykunamanta wakinqa,

niyaranllapa:—Kay runa,

qachu ¿mana imallataqa ruraytapuytisha kanman,paqqa? nir.

Jesusmi Lazaruta kawsachimuran38Chaymantami Jesusqa qashan kusa

llakishala, Lázaro pampakashanmanqimikaran.

. Nataqchay yaykuna punkunqami kirparayaranuk paltalla rumiwan. 39Chaymi Jesusqaniran:

—Ashuchiyllapa kay rumitaqa, nir.Chaymi wanushapa uknin Martaqa,

niran:—Taytituy, kusatanami asyayanqa.

Chaqa kwatru diyanari wanushanqa nir.40Piru Jesusqa niran:—¿Manachu nishuray, nuqapi

kriyitkiqami Tayta Dyuspa pudirnin

11

228

mana ruraypaqkunata ruratin rikanki?nir.

41Chaynu nitinmi,llapa. Chaymi Jesusqa unaq syilumanchapakur, kaynu niran:

“Taytay, payji nishuni. Chaqaqamqami uyapamashayki. 42Piru

, qamtamañakushutiyqa imuraspis uyapamankinir. Chaynuqami nishuni: Kay runakuna

paq,shayki nir”.

43Chaynu nirqami, kusala jwirtitaqayakuran:

—¡Lázaro, lluqshimuy! nir.44Chaynu nitinmi wanusha karan

chayqa lluqshimuran, ,. Chaynulla

.Chaymi Jesusqa niran:

— , nir.

Jesustami wanuchiyta yarpuranllapa

(Mt 26.1-5; Mr 14.1-2; Lc 22.1-2)45Tukuy Israelmanta runakuna

Mariata yapar rishakuna, Jesús Lazarutakawsachimutin rikarqa,llapa. 46Piru wakinkuna-shuypaqamiriranllapa fariseo runakunata willaq,Jesús tukuy imata rurashantaqa.47Chaynu willatinllapami chayfariseukuna,kunaqa tantakaranllapa chay kusakarguyjunkunaman. Chaymi kaynuniranllapa:

—¿Imatataq rurashunllapa? Chayrunaqami ashwan mas milagrukunatarurarna puriyan. 48Chaqa dijashallapaqamitukuylana paypi kriyinqallapa. Chaymiashwan chay Roma pwiblumantakarguyjunkunaqa shamur Dyustaadurananchikllapa wasita, chaynullatukuyta limpu tukchimachuwanllapa nir.

49Piru paykunamanta uk runa Caifásshutiqmi, chay añukunapiqakurakunapa punta mantaqnin karan.Chaymi kaynu niran:

—killapachu. 50Chaynulla manamikwintata qukankillapachu. Chaqa chaypwiblunchikllapa tukukananmanta

mantaqami uk runa wanunanpaqqakusala allin nir.

51Nataq Caifasqami mana paymunashanllamantachu chaynuqarimaran. Chaqa chay añukunapikurakunapa mantaqnin katin, Dyusrimachitin, rimaran Jesusqashiwanuyanqa tukuy Israel runakunatawashananpaq nir. 52Piru manami Israelrunakunalapaqchu wanunanpaq karan.Ashwanmi payqa Dyuspa tukuy wakin

paq karan. Chaynuqami maymantakarmapis uklana kananllapapaq.53Chaymi chay diyamanta-pacha,Israelmanta karguyjunkunaqa Jesustawanuchinanllapapaqna yarpuranllapa.

54

junkunapa shutinpiqa, Jesusqa mananapuriqchu. Chaynami chay Judeapapwiblunkunamantaqa lluqshir riran ukchunllaq lugarpa shipchanpi uk pwibluEfraín shutiqmanna. Chaymi chaypina

.55Manami maychu karan Israelmanta

runakunapa Pascua fyistanqa. Chaymichay diyakunapiqa tukuyla Israelpwiblukunamanta kusala achkarunakuna riyaqllapa Jerusalenman chayshumaqchakananllapa kustumrintaruraqllapa manaraq fyista qallariyatin.56Chaynu Jerusalenpina karqami,kusalata Jesusta maskayaranllapa.Chaymi Dyusta adurananllapa wasipiqa

kuyaqllapa: “¿Imatataq yarpunkillapa?

11

229

¿Shamuyanqachu fyistamanqa,chu mana?” nir.

57Nataq, chay fariseukuna,kurakunapa mantaqninkuna-shuypaqamantakusha karanllapa, mayqanpis

,

paq nir.

(Mt 26.6-13; Mr 14.3-9)

12 1Saysi diya, Pascua fyistapaqfaltayatinmi, Jesusqa chay

kawsachimushan Lázaro tayashanBetaniaman riran. 2ChaypiqamiJesusrayku mikuyta kamkachir,kunachikuranllapa mikunanllapapaq.Chaymi, Martaqa mikuyta misamanaypachikamuyaq. NataqLázaro-shuypaqa misapina Jesuswanpulla mikuyaqllapa. 3Chaykamanqami,

mishki mutkiypaqla nardo shutiqyakituta, Lazarupa uknin Mariaqaapamuran. Chaymi chaywanna Jesuspa

,ran. Chaymi,mapis kusala shumaq mishkitaasyayarna kidaran. 4Chaymantami,

[Simonpawamran] Judas Iscariote, Jesustakuntrankunaman qukunanpaq karanchayqa, kaynu niran:

5—qumashallapa trisyintus dinaryuqillaypaq rantikur, mana imayjunkaqkunata yanapanallapata nir.

6Piru Judasqami chaynuqa niran, mana

raykuchu. Ashwanmi chaynuqa niransuwakuq kashanrayku. Chaqa pay chayufrindata tantananllapa talqitata purichiqkarmi,aypakuq. 7Chaymi Jesusqa niran:

—Dijay, payqami kusa shumaqtanakwirpuyta kamkachisha wanurpampakanaypaq. 8Chaqa mana imayjunkaqkunawanqami maydiyapis pullakankillapa, munashaykillapa urayanapanaykillapapaqqa. Pirunuqa-llapanachu kashaq nir.

Lazaruta wanuchiyta yarpuranllapa9Israelmanta achka runakunami

, Jesusqa Betaniapi nir.Chaymi riranllapa wakmanqa, Jesustachaynulla pay kawsachimushanLazaruta rikaq ima. 10-11Chaymantamichay kurakunapa mantaqninkunaqa

llapa. Chaqa Lázaro kawsamushantarikarmi Israelmanta kusala achkarunakuna Jesuspina kriyiqllapa.

Jesusmi Jerusalenman yaykuranna(Mt 21.1-11; Mr 11.1-11; Lc 19.28-40)

12Kusala achka runakunami rishakaranllapa Jerusalenman, Pascuafyistapaqqa. Chaymantami allaqnin

. 13Chaymipaykunaqa palmira qirukunatakuchumur, kusa aligrila kaynu nirlaqyar riranllapa Jesustaqa tariq:

“¡Biba biba!¡Kusa alabakashami kanqa

Taytanchik Dyuspa shutinpishamuqqa!

Chaynulla ¡kusa alabakashami

nunqa!” nir.14Chaymantaqami Jesusqa uk burruta

tarir anan taran, imanuiskribikashannulla. Chaqa niqmi:

15 “Amami manchakuychu, Siónpwiblu.

Chaqa rikay, mantakuqnikimishamuyan

11 12

230

uk burritupa anan tasha” nir.16

kunaqa mana intrakaranllaparaqchu.

raqmi,llapa, pay imanu kananpaqqami,unaylla iskribikasha kasha nir.

17Nataq runakuna, Jesús Lazarutapampakashanmata kawsachimushantarikashakunaqa, tukuylata parlaranllapa.18Chayraykumi runakunaqa riranllapaJesustaqa tariq.milagrukunata rurashanpaq. 19Piru chayfariseo runakuna-pura kaynu ninakuyaranllapa:“Rikashaykillapanu kananqami mananaimatapis rurayta puytinchikllapanachu.Chaqa tukuymi paylapi kriyirna,rinllapa paywanna” nir.

Greciamanta runakunami Jesusta maskaranllapa

20Jerusalén fyistaman adurakuqrishakunapa rurinpiqami, Greciamantarunakuna karanllapa. 21Chaymipaykunaqa, Galileapa uk pwiblunBetsaida shutiqmanta kaq, Felipimanqimikar kaynu nir rugaranllapa:

—Taytituy, Jesustami rikanayanillapanir.

22Chaynu nitinllapami, Felipiqa rirAndresta willar, ishkantinllapa riranJesusta parlaqqa. 23Chaymi Jesusqaniran:

— , DyusmantaShamuq Runa wanutin, Taytay Dyuskawsachimutin, tukuy runakuna rikar

. 24Chiqaptaminishaykillapa: Trigupa uk murisitunpachaman ratar mana pampakarqamimana puqunqachu.pis chay uk murisitula kayanqa. Nataqpampakar-shuypaqa, ashwan winarkusala achkatana puquyanqa. 25Chayminini, mayqanpis bidanpaq llakir

qallapa. Piru chay mayqanpis kaybidapi nuqapi kriyishanraykuwanuq-shuypaqami, tukuy tyimpupaqnakawsanqa. 26Chayraykumi mayqanpissirbimanaqqa, maypi katiypis pullay karsirbimanqa.tinqami, Taytayqa kusa allinpaqnariqsinqa.

Mananami maychu wanunaypaq niran Jesusqa

27Chaymantaqami Jesusqa niran:“¡Kananllami kusalata llakini! ¿

nari nishaq? ¿Taytay kay qischakanayuramanta washamay, nir? ¡Manami!Chaqa chaypaq-ari shamusha kani.28Taytay, runakunata rikachiy, imatapis

paq”.Chaynu Jesús nitinqami, unaq

syilumanta uk rimay kaynu niyaran:“Qamwanmi rikachishana kani.

Piru qashanmi rikachikushaq,chiqapta imatapis rurayta puytini

nir alabamananllapapaq”.29

kunaqa, niyaranllapa: “Kunya karan”nir. Nataq wakin-llapa: “Uk angelmi payta willasha” nir.

30Chaynu niyatinllapami, Jesusqaniran:

—Manami nuqaraykuchu chayrimaytaqa uyapashaykillapa. Ashwanmichaytaqa uyapashaykillapa qamkuna allitaintrakanaykillapapaq, nuqatami Taytayqawillamayaran nir. 31Chaymi kananqa

, tukuy kay pachapi.

Chaymantami Taytay Dyusqa, kay pachapimantakuqtaqa itakunqa amanamantakunanpaqchu. 32Piru, nuqata kruspiunaqman alsamatinllapanaqa, kay pachapikaqkunaqa nuqapi tukuyla kriyir, tukuytyimpupaqna kawsanqallapa.

12

231

33

yaran imanumi wanuyanqa nir.34Chaynu nitinmi, chay runakunaqaniranllapa:

—Dyus nitin iskribikashankunata, Dyuspa

Akrashan Cristunqashi tukuy tyimpupaqkawsayanqa nir. Piru ¿imapaqta ninki,Dyusmanta Shamuq Runataqa kruspiunaqman alsakayanqallapa nirqa?Chaynu katinqa, ¿pitaq DyusmantaShamuq Runaqa? nir.

35Chaymi Jesusqa paykunata niran:—Pullaykillaparaqmi kanqa chay

achkirachikuqqa.chu pullaykillapaqa kanqa. Chayraykumikay achkirachikuq kaypi kayashanlla, amatutaparaqpiqa puriyllapachu. Chaqamayqanpis tutaparaqpi puriqqami, mana

.36Chaymi chay achkirachikuq kaypikashanlla kriyiyllapa paypi. Chaynuqamiqamkunapis chay achkirachikuqpaqnakankillapa.

Chaynu nirqami, Jesusqa chaykayashanmantaqa rir pakakurannapaykunamantaqa.

Israelmanta runakunami Jesuspi mana kriyinaranllapachu

37Jesús, Israel runakunapa naypanpimichka mana ruraypaq shumaqimakunata, chaynulla milagrukunatarurasha katinmapis, paykunaqa manakriyiranllapachu. 38Piru chaynuqamipasaran, Dyuspa rimaqnin Isaíasiskribishannulla kumplinanpaq. Chaqakaynu nirmi iskribisha kayaq:

“Taytituy, ¿chikpiqa kriyisha?

¿Pitaq intrakasha tukuy imatarurayta puytinki nirqa?”

39Chaynumi, mana imanupis kriyiytapuytiqllapachu. Chaqa Isaiaspismikaynu nir iskribisha karan:

40 “Dyusmi kay runakunapa nawintaqalimpu kirpasha.

Chaynulla mana intrakaqpaqtikrasha.

Chaynuqami rurasha chapakurpisamana rikakunanpaq.

llapapaq.Chaynu nuqapaq mana intrakar

mana kriyitinllapaqami,pis mana allichashaqchu” nir.

41Chaynu nirqami Isaiasqa iskribiran,Jesucristo imanu kusa pudirninwanmantakuqta rikashanrayku. 42ChaymiIsraelmanta kusa achka runakuna,chaynulla wakin karguyjunkunamapisJesuspiqa kriyiranllapa. Piru chaynukriyirllapamapis, manami tukuypanaypanpiqa Jesuspaqqa rimaqllapachu,

llapa wasimanta itakumanmanllapa nirmanchakushanllaparayku. 43

qami paykunaqa tukuyaranllaparunakuna alabananllapalata munar.Nataq Dyus kusa allinpaqriqsinanta-shuypaqami mana yaqqakwintachaqllapachu.

Jesús rimashankunata mana kasuqkunaqami kastigakanqallapa

44Chaymantami Jesusqa kusa jwirtitarimar kaynu niran:

“Mayqanpis nuqapi kriyiqqa, manaminuqalapichu kriyiyan. Ashwanmi Taytay

llapa. 45

kunapismi,rikanqallapa. 46Nuqami achkirachikuqchay kani. Chaymi kay pachamanqashamusha kani, nuqapi kriyiqkunaqaama tutaparaqpi kidananllapapaqnachu.

47“Piru mayqanpis nuqa rimashaytauyakur, mana kasukuqkunataqa,manami nuqachu kastigashaq. Chaqamanami kay pachamanqa runakunata

12

232

kastiganaypaqchu shamusha kani.Ashwanmi shamusha kani, tukuytawashanaypaq. 48Chaymi disprisyamar,

qami,Dyusqa rimashaykunawan rikarkastiganqa. 49Chaqa manami nuqamunashayllamantachu rimani. Taytaymi

, imata rimanaypaq,. 50Chaymi

,

paqna kawsanqallapa nir. Chaynuminuqaqa, tukuy imata Taytay Dyus

.

13 1Mananami maychu karanPascua fyistapaqqa. Jesusqa

, wanur kawsamursyiluman rir Taytanwan qashan

nir. Piru Jesusqami tukuyla paypikriyiqkunataqa kusalata munaran.Chaymi wanunanpaqna karmapisashwan masta paykunataqa munaran.

2

llapapaqna katinllapaqami, Simonpawamran Judas Iscariotita dyabluqayarpuchishana karan,man qukunanpaqqa. 3Piru Jesuspismi

, Taytan Dyusmantashamushanrayku qashan payllamantikrayan nir.

paqna nisha nir. 4

llapami das sharir,lluqshichir uk twayata sinturanpiwatakuran. 5Chaymantami yakutabatyaman itar,

, chay sinturanpiwatakushan twayawan chakichiran.

6

paqananpaqna katinqa, Pedruqa niran:

—Taytituy, ¿paqanayanki?

7Jesusqa niran:—Kanan kayta ruratiyqami mana

intrakankiraqchu. Piru chaymantaqamiintrakankina nir.

8Pedruqa niran:—¡Taytituy, michkapis manami

! nir.Jesusqa niran:— , mana

nuqapa kaqniychu kayanki kanqa, nir.9Chaynu nitinmi Simón Pedruqa

niran:—¡Chaynu katinqa, Taytituy ama

! ¡Ashwanmimakiywan umaytapis paqapamay! nir.

10Piru Jesusqami niran:—

.Chaqa kwirpunqami kusala shumaqnari.Chaynumi qamkunapis shumaqnakankillapa. Piru chaynu shumaqqamimana tukuynikillapachu kankillapa.

11Chaynu,chu shumaq kankillapa” nirqaminiyaran, mayqanmi kuntrankunaman

.12

qatakurna qashan misaman tar, kaynuniran:

“¿Intrakankillapachu,llapata paqashaypaqqa? 13Qamkunaqaminimankillapa: Mantamaqniy,Taytituy nir. Chaynu nirqami chiqaptaniyankillapa. Chaqa chaynumiri kani.14-15Nuqa mantashuqnikillapa,

paqasha kani. Chaymi, nuqa rurashaynulla,qamkunapis uknikillapa uknikillapa

.16“Chiqaptami nishaykillapa: Uk

mantaqa.

12 13

233

shamuqpis manami maschu chay. 17Tukuy kay

nishushayllapata intrakasha kar, kasurkawsarllapaqami, kusa shumaqnakayankillapa kanqa.

18“Chaynu nirqami,llapapaqchu rimayani. Chaqa nuqaqami

akrasha kani nirmapis. Piru Dyus nitin

yan. Chaqa niqmi: ‘Nuqawan pullamikuqmi, kuntrayna tikrakasha’ nir.19

killapapaqna, maydiya chaynupasatinqa, kriyinaykillapapaqmayqanmi nuqaqa kani nirmapis.20Chiqaptami nishaykillapapis: Nuqa

,nuqata samachimayanqa. Chaynulla,nuqata samachimaq-shuypaqa, chay

.

Judasmi kuntraykunaman qukumayanqa niran Jesusqa

(Mt 26.20-25; Mr 14.17-21;Lc 22.21-23)

21Chaynu nir tukchirnaqa, Jesusqakusalata llakir kaynu niran:

—Chiqaptami nishaykillapa:

kunaman qukumayanqa nir.22

llapa, mayqanpaqmi rimayan nirmapis. 23

kunamantaqami Jesusqa ukta kusalatamunaq. Chaymi mikuyatinllapaqaJesuspa qichqanlapi tayaran. 24

kumi chaytaqa, Simón Pedruqasiñalawan willaran Jesusta tapunanpaq,pipaqshi rimayan nir. 25Chaymi chay

kaynu nir tapuran:—Taytituy, ¿pitaq chayqa? nir.26Jesusqa niran:

—Mayqanta , tantata pitir nuyuchiraypachiyani chay paymi nir.

Chaynu nirnaqami tantata pitirnuyuchir, Simonpa wamran JudasIscariotita aypachiran. 27Chaynu tantataJudas aypatinla, yarpuyninmanSatanaspa yarpuyninqa yaykuran.Chaymi Jesusqa niran:

—Imatachaytaqami, utqar rurayna, nir.

28Piru chaynu Jesús nitinmapismi,chay misapi mikuqkunaqa manaintrakaranllapachu, imapaqmi chaynunisha nirmapis. 29Ashwanmi wakinqaJudas qillayta tantananpaq talqitatapurichiq katin kaynuta yarpuranllapa:

paq, manaqapis mana imayjunkunataimallataqa qunanpaq kanqa nir.

30Chaymanta Judas tantatamikurnaqa, waqtaman lluqshiranna.Chaqa chay urasqami, tutana karan.

Jesusmi mushuq mantakuypaq

31Judas waqtaman lluqshishanakatinqa, Jesusqa niran:

—Dyusmanta Shamuq Runa wanurkawsamutin,llapapaq. Chaynu pasatinmi TaytayDyuspis alliplata riqsikar alabakanqa.32Chaymi, payrayku Tayta Dyus alliptaalabakarqa, dasna paypis riqsichikuralabachinqa, paymanta Shamuq Runaqachiqap paynu nir. 33Kusala munashaywamrituykuna, pullaykillapaqamananami unaylatanachu kashaq.Chaymi qamkunaqa maskamankillapa.Piru imanukunata willaray,pis kananqa willashaykillapa: Nuqa

llapachu. 34Chaymi ashwan kay mushuq

13

234

llapapaq: Uknikillapa uknikillapamillakipanakunkillapa, imanuqamkunata llakipashunillapa chaynulla.35Chaynu uknikillapa uknikillapallakipanakutkillapaqami, tukuykwintata qukanqallapa, chiqaptami

, nir.

Pedrumi Jesusta arniran mana dijananpaqchu

(Mt 26.31-35; Mr 14.27-31;Lc 22.31-34)

36Chaymantami Simón PedruqaJesustaqa kaynu nir tapuran:

—Taytituy, ¿maymantaq riyanki?Jesusqa niran:—Imanu

llami kananllaqa manaraq nuqarishaymanqa riyta puytinkichu. Piru

manqa nir.37Chaymi Pedruqa niran:—Taytituy, ¿imapaqtaq mana

kananlla qamwan riyta puytini? ¡Chaqa

llapamapis wanunaypaqqa listuna kani!nir.

38Chaynu Pedro nitinmi, Jesusqaniran:

—¿pis listuna kanki? Piru chiqaptaminishayki: Manaraq gallu kantayatinmi,qamqa kimsa kuti ninki: ‘Manamipaytaqa riqsinichu’ nir.

Jesusmi Dyusman nan apamaqninchikqa

14 1Chaymantami Jesusqa

niran:

llapachu. Ashwanmi Dyuspi chaynullanuqalapi kriyir kawsayllapa. 2ChaqaTaytaypa wasinpiqami tanapaqqakusala achka lugarqa kan. Chaymi

nuqaqa willashurayllapa, riyani uklugarta qamkunapaq kamakachiq nirqa.

llapatachu. 3Chaynu rir lugartakamkachirnaqa, qashan tikrakamushaq

paq. Chaynuqami chay maypikayashaypina qamkunapis kankillapa.4

maymanmi riyani nir chaynullanantapismi riqsinkillapana”.

5Chaynu Jesús nitinmi, Tomasqaniran:

—Taytituy,chu, maymanmi riyanki nirqa. ¿nari chay nantaqa riqsishaqllapa? nir.

6Chaynu Tomás nitinmi, Jesusqaniran:

—Nuqami chay nanqa kani.llami nuqa chay chiqap kaq, chaynullakawsachikuqpis kani. Chaymi nuqapikriyishaykillaparaykula Taytaymanqa

. 7

qami, Taytaytapis riqsinkillapa. Pirukananmanta-pachami riqsinkillapana.Chaqa rikashaykillapanari nir.

8Chaynu Jesús nitinmi, Felipipisniran:

—Taytituy,taqa. Chaqa chaynu rikaylatanamiministiyanillapa nir.

9Jesusqa niran:—Felipe, kwichka achka tyimpunami

pullaykillapa kani. Ima, ¿manaraqchuriqsimanki? Chaqa mayqanpis nuqatarikamaqqami Taytaytapis rikayanna.¿Imapaqtaq mañamanki, ‘Taytaykitarikachimay’ nirqa? 10¿Manachu kriyinkinuqa Taytaywan chaylla kani, Taytaypisnuqawan chaylla nirqa? Chaymi, tukuywillashushayllapataqa, mana nuqamunashaymantachu willashunillapa.Ashwanmi Taytay nuqawan kar,imatapis pay rurachiman. 11

llapari Taytaywanqa chaylla kani,

13 14

235

chaynulla Taytaypis nuqawan chayllanir. Chaynu mana kriyinarqa, chayrurashaykunalapimapis kriyiyllapa.

12“Chiqaptami nishaykillapa:

kunamatapis ruranqa. Chaynullamiashwan mas ukman shumaqkunataruranqallapa. Chaqa nuqaqami riyaninaTaytay kayashanman. 13Chaymi tukuyimatapis shutiypi mañakutkillapaqa,rurashaq. Chaynuqami, nuqaraykuTaytayqa alabakashana kanqa. 14

shayllapanumi,llapaqa imatapis rurashaq nir.

Jesusmi arnikuran Santu Ispirituta

15“Chaymi qamkuna munamayarqa,

llapa. 16-17Chaynami nuqaqa TaytayDyusta mañashaq uk Yanapashuqllapata

. Chayqami ChiqapIspiritu kar, maydiyapis pullaykillapakananpaq. Piru chaytaqami mana

llapachu.lla riqsinllapalamapischu. Nataqqamkuna-shuypaqami riqsinkillapa,qamkunapa pullaykillapa maydiyapiskashanrayku. Chaymi pullaykillapanakanqa.

18

llapachu. Ashwanmi tikrakamushaqqamkunawan pulla kanaypaq. 19

nami maychu, chay mana kriyiqkuna,manana rikamananllapapaqqa. Nataqqamkuna-shuypaqami rikamankillapa.Chaynulla nuqa kawsashayraykumi,qamkunapis kawsankillapa. 20ChaynuTaytayman ritiynaqa,llapa, Taytaywanna kani nir. Chaynullaqamkuna-shuypaqa nuqawan kankillapanir, chaynulla nuqapis qamkunawankani nir ima. 21Chaymi mayqanpismantakushaykunata intrakar

kasuqkunaqa, chiqapta nuqatamunaman nir intrachikun. Chaynunuqata munamaqtaqami Taytaypismunanqa. Chaynulla nuqapis munarchiqapta intrachishaq imanumi kaninirmapis”.

22Jesús chaynu nitinqa Judas (manachay Judas Iscariotichu), tapuran kaynunir:

—Taytituy, ¿imapaqtaq nuqakunalatarikachimarllapa, mana tukuyrunakunata rikachinkiqa?

23Jesusqa niran:—Mayqanpis munamaqqami,

rimashaykunata allita intrakar kasun.Chaymi Taytayqa munanqa paytaqa.Chaynu katinmi, ishkantiyllapa shamurpullana kawsashaqllapa. 24

pis mana munamaqqami, manakasunchu rimashaykunataqa. Piruwillashuyanillapa chayqami mananuqamantachu. Ashwanmi Taytaywillashunayllapapaq nimashantawillashunillapa.

25“Tukuy kaykunatami qamkunawankarllaraq willashunillapa. 26Piru Taytay,Santu Ispirituta nuqapa shutiypi

,payna allita intrachishunqallapa,

llapapaqqa. Chaynullami tukuy

llapa ima.27“Nuqami kusa shumaq kawsaytana

dijashunillapa,llapapaq. Piru manami kay pachapimana allinta yarpuqkuna shumaqtatanillapa nin, chaynuchu nishunillapa.

llaparaykuqa ama yarpupakuyllapachaynulla manchakuyllapalamapischu.28Chaqa uyapamashaykillapanami,‘Riyashaqna,shaq qamkunawan kanaypaq’ nitiyqa.Chayrayku,

14

236

llapaqa, aligriyashaykillapana kanqa. Chaqa

nuqamantaqami tukuy imapi payqamas. 29

llapa, maydiya nishushayllapanulla imapasatinqa, kriyinaykillapapaqna.

30

nachu parlashaq. Chaqa kay pachapimantakuq nuqamanta mana maskarmapismi, imakunata ruraqqallariyanna. 31Chaynu pasatinmi,

llapa Taytayta chiqapta munarmi, paynimashanta imatapis rurani nirqa.

“Shariyllapa. Rishunllapanakaymantaqa”.

Jesusmi chiqap uba tarpukashaqa

15 1Jesusqami kaynu niran:

shaqa kani. Nataq Taytaymi kuytaqchayqa. 2Chaynu chiqap uba katiymitukuy nuqapi kriyiqkunaqa nuqaparikraykunana. Chaymi chay rikraykunamana puquqtaqa, Taytayqa kuchuritakunqa. Nataq chaypuquqkunata-ninkunata kuchupar ima kamkachinqa,mastana puqunanpaq. 3

qami willashushayllapata kasurkawsashaykillaparayku kusa shumaqnakankillapa Dyuspaqqa. 4Chaynu karmiimanutaq nuqa qamkunamanta manachiqanchakanichu, chaynulla amanuqamantapis chiqanchakayllapachu.Chaqa uk ubapa rikrankunamaqatullunmanta pakikasha karqa, manapuquyta puytinchu. Chaynullamiqamkunapis mana nuqallawan karqa,

chu kankillapa Dyuspaqqa.5

shaqa kani. Nataq qamkuna-shuypaqamirikraykuna kankillapa.pis nuqamanta mana chiqanchakatinqa,

nuqapis paykunamanta manachiqanchakatiychu puquq yupayna kusashumaqta kawsanqallapa. Chaqa mananuqawan kaqkunaqami mana imatapisrurayta puytinqallapachu. 6Chaymimayqanpis mana nuqallawan kaqtaqa,imanutaq qirupa rikrankunamataqakuchur itakusha chakitin rupachinchik,chaynu ninamanna itakukanqa.

7

kunata kasur, nuqamanta manachiqanchakar ima ministishaykillapata

qallapa. 8Chaynulla, chaynu puquq

qami Taytayqa kusa alabakashanakanqa. Chaynuqami nuqapa chiqap

.9Chaqa nuqami qamkunataqa kusatamunashunillapa, Taytay imanutaqnuqata munamashannulla. Chayraykumiqamkunapis uknikillapa uknikillapamunanakur kawsayllapa, nuqamunashushayllapanulla. 10Chaymichiqapta nuqata munamarllapaqa,mantakushaykunata intrakar kasuyllapa.Chaqa imanutaq nuqamaqa Taytayta

shanta kasur kawsani chaynulla.11“Chaynuqami nishunillapa kusa

shumaqta yarpurna, nuqawan chiqaptaaligriyanaykillapapaq. 12Chaynullamimantashaykillapa: Imanutaq nuqamunashushallapa kani, chaynullaqamkunapis uknikillapa uknikillapamunanakuyllapa nir.

13“Chayraykumi mayqanpis ukninta

raykuqa wanuymatapis puytin.14

shayllapata rurarqa kusa munashayamiguykunana kankillapa. 15Chaynukatkillapami manana kananmantaqasirbimaqniypaqnachu riqsir,kunapaqna riqsishaykillapa. Chaqa uk

14 15

237

patrunnin ruran nirmapis. Piruqamkunataqami Taytay tukuy imata

llapana kani. 16Chaynulla manami

llapa. Ashwanmi nuqa qamkunata akrar

paq. Chaynu kar, tukuy imata ministirshutiypi Taytayta mañatkillapaqaqushunqallapa. 17Chaymi qashanmantashaykillapa: Uknikillapauknikillapa munanakuyllapa nir.

Jesustami paypa kaqnintinta

18“Nishaykillapapis: Kay pachapi

yan nir. 19Chaqa qamkuna kaypachamanta kaqkunallawankatkillapaqa,llapa,llapa chaynulla. Piru qamkunata

. Chaqa manamipaykunapanachu kankillapa. 20Chaymiuk kuti nishushayllapata yarpuyllapa.Chaqa kaynumi nishurayllapa: Uk

mantaqa nir. Chaymi imanutaq nuqapa

nanllapapaq, chaynullami qamkunatapisrurashunqallapa.kunata kasuyarllapaqa, qamkunanishaykillapatapis kasunmanllapa.21Chaynumi rurashunqallapanuqarayku. Chaqa paykunaqami mana

.22“Paykunaqami nuqa mana shamur

willasha katiyqa mana uchayjunchukanmanllapa. Piru shamur willatiymana kasukushanllaparaykumi kusalauchayjunna.

kanqalamapischu. 23Chaqa mayqanpis

. 24Chaynulla nuqapaykunapa naypanpi mana mayqanpisrurashanllapata rurasha katiyqami

llapa. Piru tukuy imakunata paykunapanaypanpi rurasha katiymapis,

, chaynulla Taytaytapis. 25Tukuy kaykunaqami

chaynuqa pasayan, Dyus nitin Moisésiskribikashankuna kumplikananpaq.Chaqa niqmi: ‘Yanqa illaqmantami

.26“Piru Taytaymanta Chiqap Ispiritu

intrachikunqa uk tistigu yupaynamayqanmi kani nirmapis. 27

kuna kankillapa. Chaqa qamkunaqamipuntamanta-pacha pullay kashaykillapa.

16 1

nillapa,manta ama chiqanchakanaykillapapaq.2

mantami itakushunqallapa.. Chaymi

chay tyimpupiqa wanuchishurllapa,yarpunqallapa Dyuspaqqami kusaallinta rurayanchikllapa nir. 3

qami tukunqallapa Taytayta chaynullanuqatapis mana riqsimashanllaparayku.4Tukuy kaykunataqami chaynuqanishunillapa, chaynu pasananpaq ura

,llapata yarpunaykillapapaq.

taqa willashurayllapachu.

Santu Ispiritumi yanapamanchik5“Nataq kananqami riyanina mayqan

kanaypaq. Piru chaynu nishutiyllapaqa

15 16

238

llapachu ¿maymantaq riyanki?nirmapis. 6Ashwanmi,shayllapapaq yarpur, kusa llakishalanatikrakashaykillapa. 7Piru chiqaptaminishaykillapa: Chaynu rinaypaqnakatiymapis aligriyayllapa. Chaqa nuqaritiymi Yanapakuq Ispirituqa shamunqamanaqa mana. Nataq nuqa rirqami

. 8Chaynu YanapakuqIspiritu shamurmi, tukuy manakriyiqkunata allita rikachinqauchayjunmi kankillapa nir. Chaynullaintrachikunqa Dyusqami mana imauchayjunlamapischu nir. Chaynu karmi

nir ima intrachikunqa. 9

killapa,qami kusala uchayjun nir. 10Chaynulla

uchayjunlamapischu kani nir. Chaymiashwan riyanina Taytayman, chaynullamananami rikamankillapanachu.11 , kaypachapi mantakuq dyablutaqa, TaytaDyus kastigakananpaq nishantaqami,

kastigayanqa nir ima.12

paqmi kusa achka kan. Piru kananlla

chu. 13Chaymi Chiqapta intrachikuqIspiritu shamur tukuy imatapis karanlataintrachishunqallapa. Chaqa payqa manamimunashanllamantachu willashunqallapa.Ashwanmi tukuy imata Dyusmanta

llapa. Chaynullami willashunqallapapis,imakunami maydiyaqa pasanqa nir ima.14Payqami nuqamanta uyashantana allitaintrachishutinllapa, alabamanqallapa.15

.llapa: Ispirituqami nuqamanta uyashantaallita qamkunataqa intrachishunqallapanirqa”.

Kanan llakiyarmapis maydiyaqa aligriyankillapana

16Jesusqami niranpis:

naykillapapaqqa. [Chaqa Taytaymanmiriyanina.] Piru unaykaqmantaqamirikamankillapana” nir.

17Chaynu nitinmi,

kuqllapa: “¿Ima nishaq nirtaq,chaynuqa nimanchikllapa? Chaqanimanchikllapami, mananashi maychu

paqqa. Chaymanta unaykaqmantashirikayashunllapana nir. 18Chaynulla,¿ima nishaq nirtaq nin, ‘Mananamimaychu’ nirqa?llapachu imata rimayan nirmapis”.

19Piru Jesusqami kwintata qukaran,tapunayanllapa nir. Chaymi niran:

—Qamkunatami nishaykillapa:Manana maychu qamkuna mananarikamanaykillapapaqqa.mantami rikamankillapana nir. ¿Chaynunishaypaqchu tapunakuyankillapa?20Piru chiqapta nishaykillapa:Qamkunaqami llakir waqankillapa imanuqa dijashutiyllapaqa. Nataq nuqapimana kriyiqkuna-shuypaqami kusalataaligriyanqallapa. Piru qamkuna chaynullakishaykillapamantaqa ashwanmastana aligriyankillapa. 21Imanutaq ukwarmimaqa,kustunanpaq nanaynin aypatinqa. Piru

shanmatapis qunqanna. Chaymi ashwankusata aligriyan, wamrakushanrayku.22Chaynumi qamkunapis kananqakusata llakinkillapa.mur rikashutiyllapami,llapapi kusa shumaqta yarpurnaaligriyankillapa.shaykillapamantaqa manana mayqanpisllakichishunqallapanachu.

16

239

23“Chaqa chay diyakunapiqamimanana imatapis tapumankillapanachu.Piru chiqaptami nishaykillapa: Imaministishaykillapatapis shutiypi,

qallapa. 24Kanankamanmi manaraqimatapis shutiypiqa Taytaymanqamañakushaykillapachu. Mañakuyllapa,

killapawan aligriyanaykillapapaq.

Jesusmi tukuy mana allin kaqkunataqa binsishana

25“Tukuy kaykunatami,kunawan willashushallapa kani. Piru

paq. Ashwanmi Taytaypaqqa imatapiskusa intrakaypaqtana willashaykillapa.26Chaymi chay diyapiqa, imakunatapisshutiypina Taytaytaqa mañakunkillapa.

paqqa Taytaymanqa mañakushaq.27

llapa,llaparayku, chaynulla paymanta nuqaqa

rayku ima. 28Taytaypa naypanmantamishamuray kay pachaman. Nataqkanan-shuypaqa kay pachata dijanina,Taytay kayashanman tikrakanaypaq”.

29Chaynu Jesús nitinqa,kunaqa niran:

—Kanan-paqtana rimayanki,kunawannachu. 30Chaymi kananqa

nir.llapamatapis ministinkinachu. Chaynukatkimi, kriyinillapana chiqaptamiDyusmanta shamushayki nir.

31Jesusqa niran:—¿

llapana? 32

. Chaymi

qamkunaqa wakta kayta shikwakar rir,nuqalatana dijamankillapa. Pirumanami nuqalachu kashaq, Taytaypullay kashanrayku. 33

tami willashunillapa,pis kriyirlla kusa shumaqtanakawsanaykillapapaq. Chaqa, kay

llapa.kunkillapa. Chaqa nuqami tukuy manaallin kaqkunataqa binsishana kani.

Taytanman mañakuran

17 1Tukuy kaykunata nirnaqami,Jesusqa syiluman chapakur

kaynu nir mañakuran:“Taytay, qischakar wanunaypaq

. Chaymi,runakunata intrachiy, imaraykumi

paq. Chaynuqami ashwan qamtapisalabashunqallapana. 2Chaqa qammiWamraykitaqa nishayki, tukuylatamantar qampa kaqkunataqa washar,tukuy tyimpupaq kawsachinanpaq.3Chaymi mayqanpis qamta uklaylachiqap Dyus kanki nir riqsishuqkuna,

kriyiqkunalami tukuy tyimpupaqqakawsanqallapa.

4

kumi, runakuna qamtaqa kusataalabashunllapa. 5Chayraykumi Taytituykanan-shuypaqa kay pachamapismanaraq kayatinchu kusa shumaqpudirninchikwan mantakuqninchik,chaynulla kanaypaqna tikramay.

6“Chaqa qampa shutikitami, chaymana kriyiqkunamanta akrarqumashaykikunata riqsichisha kani.Paykunataqami, qampa kashanraykuqumarayki. Chaymi rimanaykitaintrachishayrayku kasurna kawsanllapa.

16 17

240

7

llapana, tukuy imatapis qamraykururani nir. 8Chaqa rimanaykita

, kasushallapa.Chaynullami paykunaqa kriyishallapa,

shamusha kani nir ima.9“Chayraykumi tukuy chay qampa

kaqkunata qumashaykipaq mañakuni.Chaqa qammi paykunataqa qumarayki.

paq-shuypaqa manami mañakunichu.10Tukuy nuqapa kaqkunaqami qampa.Chaynulla tukuy qampa kaqkunapisnuqapa. Chaymi tukuy nuqapakaqniykunaqa, rikar imanumi kusala

llapa.11“Nuqami kay pachamantaqa,

qammanna shamuyani Taytay. Nataqpaykunaqami kay pachallapiraqkidanqallapa. Chayraykumi kusa allinlaTaytay, shutikipi mañakushayki, allitakuytapamatki amana nuqamantachiqanchakananllapapaq. Chaynuqaminuqawanqa pullalana kanqallapa,imanutaq qamwan nuqamaqa pullalakanchik chaynu. 12Chaqa nuqa kaypachallapi paykunawan karqami, qampudirnikita qumashaykiwan kuytarayima tukuy mana allinkunamanta. Nataqiskribikashannulla kumplikananpaqmi,dyablu munashannu rurar uklachinqaran. Piru paymantaqami manamasqa chinqashallapanachu.

13“Kanan-shuypaqami shamuyaninaTaytay chay maypi .Piru paykunataqami kay pachapi manakriyiqkunawan karlla intrachini nuqa

llapapaq. 14

tiy kasushanllaparaykumi, mana.

Chaqa rimaynikita kasuqkunaqami nuqa

yupayna, mana chay mana kriyiqkunayupaynachu. 15Piru chaynu nishurqa,manami mañashuyanichu, kay pachapi

paq nirchu. Ashwan mañashunikuytanaykipaq tukuy mana allinkaqkunamanta. 16Chaqa imanutaqnuqamaqa mana, kay pachapi manakriyiqkunapa kaqninchu kani,llami paykunapis. 17Chayraykumi

chay. Chaqa rimaynikiqami kusalachiqap. 18Paykunatami mana

,

chaynulla. 19

nulla paykunapaq wanushayraykukusala shumaqpaqna riqsimanki.Chaynullami paykunapis chiqaprimayniki nishannula rurarna,chakanqallapa.

20“Manami paykunalapaqchumañashuni. Ashwanmi paykuna

paykunapaqpis mañashuni. 21

llami Taytay mañashunipis tukuy

paq.maqa ukla kanchik chaynu,wan tantalana kananllapapaq. Chaynukatin, mana kriyiqkuna rikarqamiallitana kriyinqallapa, qammi nuqata

. 22Chaqa imanu

nanllapapaq nimarayki, chaynukananpaqmi paykunatapis nisha kani,uklana kananllapapaq. Imanutaqqamwan, nuqamaqa uklana kanchikchaynulla. 23Chaynu qam nuqawankarmi kusata yanapamanki.llami nuqapis paykunataqa yanapashaq,ukninllapa ukninllapa yanapanakur,uklana kawsananllapapaq. Chaynukatinllapami chay mana kriyiqkunaqakwintata qukanqallapa, qammi

17

241

, chaynullapaykunataqa kusata munanki nuqatayupaylla nir.

24“Taytay, qammi qumaraykiakrashaykikunataqa. Chaymi munanipaykunapis chay maypipiqa pullay kananllapata. Chaynu

.Chaqa qammi, pachamapis manaraqkayatinchu munamashaykillana kasha.25Imatapis karanlata rikaq Taytay,

llapachu. Piru nuqa-shuypaqamiriqsishuni. Chaynullami tukuy

, qam. 26Chaymi

paykunataqa riqsichisha kani, imanukanki nirmapis. Chaynullami mastaqampaq intrachishaq munanakurkawsananllapapaq imanumunamanki chaynulla. Chaynukatinllapami nuqaqa paykunapinakashaq maydiyapis”.

Jesustami prisuranllapana(Mt 26.47-56; Mr 14.43-50;

Lc 22.47-53)

18 1Chaymanta chaynu nirnaqa,

wan Cedrón raqrapa chimpanman.Chaypi wirta katinmi, chayman Jesusqa

.2Chaynullami chay Judas, Jesustakuntrankunaman qukunanpaq karanchaypis, riqsiq chay wirtataqa. ChaqaJesusqami achka kuti chaymanqa

.3Chaynu chay lugarta riqsiq karmi,Judasqa achka suldadukunawan, Dyusta

kunawan ima, .qami kurakunapa mantaqninkuna,

,llapa lamparakunawan,

wan, chaynulla ispadakunawan ima allikamakasha. 4Piru Jesusqami tukuy ima

, lluqshir rirkaynu nir tapuran:

—¿Mayqantataq maskayankillapa?nir.

5-6Paykunaqa niran:—Nazaretmanta Jesusta nir.Jesusqa niran:—Nuqami kani.Chaynu Jesús “Nuqami kani” nitinqa,

ikiman tukushaq nir tukuyninpachaman rataranllapa. Judaspismichaypi pullanllapa karan.7Chaymantaqa qashan Jesusqa tapurankaynu nir:

—¿Mayqantataq maskayankillapa?nir.

Paykunaqa qashan niran:—Nazaretmanta Jesusta nir.8Chaynu nitinllapaqa, qashan Jesusqa

niran:—Nuqami kani nir willashushallapana

kani. Nuqata maskamayarllapaqa,.

9Chaynuqami Jesusqa niran “Taytaychay qumashaykikunaqami, mana

shachu” nishan kumplikananpaq.10

Simón Pedruqa,mur, kurakunapa mantaqninta sirbiqrunapa allilaw rinrinta ¡saq! pitiran.Chay sirbikuqqami Malco shutiq.11Chayta Pedro ruratin rikarmi, Jesusqaniran:

— .Chaqa ¿manachu chay ayaq yaku yupayqischakanaypaq Taytay nishantaqapuytiyashaq rurayta? nir.

Jesustami Anasman aparanllapa(Mt 26.57-58; Mr 14.53-54; Lc 22.54)

12Chaymantaqa chay suldadukuna,mantaqninwan, chaynulla Dyusta

17 18

242

adurananllapa wasita kuytaqkuna imaJesustaqa aypar wataranllapana.13Chaymi puntataqa aparanllapaCaifaspa swigrun Anaspa wasinman.Chay añupiqami Caifasqa kurakunapapunta mantaqnin karan. 14Kay CaifasmiIsraelmanta runakunataqa kaynu nishakayaq: “Uk runalami wanunanpaq allinkanqa tukuypaq” nir.

Pedrumi Jesustaqa manariqsinichu niran

(Mt 26.69-70; Mr 14.66-68;Lc 22.55-57)

15Simón Pedrumi,masinwan Jesuspa ikinta riyaranllapa.

,kurakunapa mantakuqninpaqa riqsinankaran. Chaymi Jesuswan pulla yaykuranchay wasipa pampankaman. 16NataqPedro-shuypaqa waqta punkulapikidaran.kurakunapa mantaqninpa riqsinankaqqa, punkupi warmi kuytakuqtaqawillar Pedrutapis ruriman yaykuchiran.17Chaymantaqa chay punkupi kuytakuqwarmiqa, Pedrutaqa kaynu nir tapuran:

—¿Manachu qampis wak runapa uk? nir.

Pedruqa niran:—Manami nir.18Piru kusata qasayatinmi, chay

sirbikuqkuna, Dyusta adurananllapa

sha quñukur shayaranllapa. Pedrupismipaykunawan pulla chaypi quñukurshayaran.

Anasmi Jesusta tapuran(Mt 26.59-66; Mr 14.55-64;

Lc 22.66-71)19

paq,ima. 20Taputinqa, Jesusqa niran:

—Nuqaqa tukuypa naypanpi rimashakani. Maydiyapismi tantakananllapawasikunapi, chaynulla Dyustaadurananllapa wasipi, chay maypi

.Chaynuqami mana imatapis pakapllaqa

. 21Chaynukatinqa, ¿imapaqtaq tapumayanki?Tapuy uyakumasha chaykunata.

kunataqa nir.22Chaynu Jesús nitinmi, Dyusta

adurananllapa wasita kuytaqkunamantaukqa qaqllanpi maqaran Jesustaqa,kaynu nir:

—¿Kurakunapa mantaqnintachuwaknu willanki? nir.

23Chaymi Jesusqa niran:—Mana allinta rimasha katiyqa

willamay-ari imatami mana allintarimasha kani nirmapis. Piru allintarimasha katiyqa ¿imapaqtaqmaqamanki? nir.

24Chaymantami Anasqa Jesustaqa, kurakunapa

punta mantaqnin Caifasmanna.

Pedrumi qashan Jesustaqa mana riqsinichu niran

(Mt 26.71-75; Mr 14.69-72;Lc 22.58-62)

25Chaykamanqa, Pedruqa ninapayatalanpi shasha quñukuyaran. Chaymitapuranllapa:

—¿Manachu chiqapta wak runapa uk? nir.

Pedruqa niran:—Manami nir.26Chaypimi karan kurakunapa

mantaqninpa uk sirbikuqninpis.Payqami, Pedro uk sirbikuqpa rinrintapitisha karan chaypaqa ayllun karan.Chaymi paypis tapuran Pedrutaqakaynu nir:

18

243

—¿Manachu paywan rikashuray wakwirtapi?

27Chaynu nir taputinmapis, Pedruqaqashan, “Manami riqsinichu” nitinlamigalluqa kantaranna.

Jesusmi Pilatupa naypanpi(Mt 27.1-2, 11-14; Mr 15.1-5;

Lc 23.1-5)28Piru limpu achkiyayatinnaqami,

Jesustaqa Caifaspa wasinmantaqa,aparanllapa Romamanta mantakuqPilatupa mantakuna wasinman. PiruIsraelmanta karguyjunkunaqa manayaykuranllapachu chay wasimanqa.Chaqa paykunaqami yarpuqllapa:Chayman yaykurqashi mantakuykunanishannulla manana Dyuspaqqashumaqnachu kayanqallapa nir.

matapis mikuyta puytiyanqallapanachunir. 29

naqa, Pilatuqa waqtaman lluqshimurniran:

—¿Imamantataq kay runataqauchachayankillapa? nir.

30Paykunaqa niranllapa:—Kay runa allin katinqa, qammanqa

mana apamunayllapatachu nir.31Pilatuqa niran:—Chaynu katinqa, apar liynikillapa

llapa nir.Chaynu nitinmi,

junkunaqa niran:—

llapapaqqa nir.32Chaynumiri kumplikaran, Jesús

imanumi wanushaq nir payllapaqrimashanqa. 33Chaymantami Pilatuqaqashan mantakunan wasinman yaykur,Jesustaqa qayar kaynu nir tapuran:

—¿Qamchu Israel runakunapamantaqnin kanki? nir.

34Jesusqa niran:—¿Qampa yarpuynikillamantachu

tapumanki, manaqachu ukkunawillashusha katin? nir.

35Jesús chaynu nitinqa, Pilatuqaniran:

—¿Nuqachu Israelmanta runa kani?Chaqa qampa nasyunnikimantarunakuna, chaynulla kurakunapamantaqninkunami qamtaqa nuqamanqaapamushushallapa. Ma willamay,¿imatataq rurashayki? nir.

36Jesusqa niran:—Nuqapa mantakunayqami mana kay

pachamantachu. Chaqa chaynukatinqami,

junkunaman qukumananllapapaq. Pirumantakuyniyqami mana kaymantachunir.

37Chaymantaqa Pilatuqa tapuran:—Chaynu karqa, ¿chiqaptachu qamqa

uk mantakuq kanki? nir.Jesusqa niran:—Qamllami nimanki, mantakuq kani

nirqa. Nuqami kay pachaman shamurnasiray tukuy runakunata willanaypaqchay chiqap kaqpaq. Chaymi chiqapkaqpaq rimatiy intrakaqkunaqa,uyamanllapa nir.

38Chaynu nitinqa, Pilatuqa niran:—¿Imataq chay chiqap kaqqa? nir.

Jesustami wanuchinanpaqna niranllapa

(Mt 27.15-31; Mr 15.6-20;Lc 23.13-25)

Chaynu Jesusta tapurnaqa, Pilatuqaqashan lluqshimuran, chay Israelmantakarguyjunkunata kaynu nir willaq:

—Nuqapaqqami kay runaqa manaima uchayjunlamapischu. 39Piruqamkunapa kustumrikillapami kan,

.

18

244

Chaynu katinmi, ¿munankillapachu kayIsrael runakunapa mantaqninta

? nir.40Chaynu Pilato nitinqa,

llapa qashan kaynu niranllapa:—¡ , ashwan

! nir.Kay Barrabasqami kusala suwakuq

runa karan.

19 1Chaymantaqami, Pilatuqa, Jesusta kusata

llibachinanllapapaq. 2

kunaqa kashamanta rurakasha kurunataJesustaqa umachiranllapa. Chaynulla uk

llapa. 3

rayku tukuynin qimikar kaynuniranllapa:

—¡Biba Israel pwiblupa gubyirnun!nir.

Chaynu nir imaqami, qaqllitanpimaqaqllapa. 4Chaynami, Pilatuqaqashanpis mantakunanmanta yarqamurniran:

—Rikayllapa. Nuqaqami paytaqayarqachimusha kani rikar kwintataqukanaykillapapaq, nuqapaqqa kayrunaqa mana ima uchayjunlamapischunir.

5

ran, kashamanta rurakasha kurunataumakusha,yakakusha ima. Chaymi Pilatuqa niran:

—¡Kaypimi kay runaqa! nir.6Chaynu nitinqa,

ninkuna, Dyusta adurananllapa wasitakuytaqkunaqa niranllapa:

—¡Kruspi klabay! ¡Kruspi klabay! nir.Piru Pilatuqa paykunataqa niran:—Chaqa, qamkuna apar kruspiqa

klabayllapamapis. Nuqapaq-shuypaqa,

chu nir.7Chaynu Pilato nitinqa, Israelmanta

karguyjunkunaqa niranllapa:

—Nuqakunapaqami uk liyniyllapakan. Chaymi, chay liyniyllapanishannuqa,paq. Chaqa payqa ‘Dyuspa Wamrankani’ nisha.

8Chaynu nitinllapaqa llallin Pilatuqakusata manchakuran. 9Chaymi qashanmantakunanman yaykur, tapuranJesustaqa kaynu nir:

—¿Maymantataq qamqa kanki? nir.Piru Jesusqami,

chu. 10Chaymi Pilatuqa qashan niran:—¿Manachu imatapis willamayanki?

¿ , nuqa washashuytapuytini? nir. Manaqapis ¿mantakutiykruspi klabashuyta puytinllapa nirqa?

11Jesusqa niran:—Tayta Dyus, mana munasha

katinqa, manami imatapis ruramaytapuytinkimanchu. Piru mayqannuqata qamman qukumasha chaymimas uchayjunqa qammantaqa.

12Chaynu Jesús nitinmi, Pilatuqa chay.

Piru chay Israelmanta karguyjunkunaqakusata lanyaranllapa, kaynu nir:

—¡ , Romapapunta mantaqnin Cesarpaqa manaamigunchu kanki! ¡Mayqanpismantakuq paylla tikrakarqa, mantakuqCesarpaqa kuntran! nir.

13Chaynu nitinllapa Pilato uyaparqa,Jesustaqa tukuypa naypanmanlluqshichimur, payqa mantakunanpinataran. Chay mantakunan lugarqamishutiq “Rumi Llutakasha Pampa”. Nataqhebreo rimaypi-shuypaqa “Gabata” nir.14Chaypimi uk diyalana Pascuafyistapaq faltayatin, alas dusi yupaynakaran. Chaymi Pilatuqa niran:

—¡Kaypimi mantakuqnikillapaqa! nir.15Piru paykunaqami ashwan kusata

laqyaranllapa kaynu nir:—¡Wanunqa! ¡Wanunqa! ¡Kruspi

klabay! nir ima.

18 19

245

Chaynu nitinllapa, Pilatuqa tapuranpaykunataqa kaynu nir:

—¿Mantakuqnikillapatachu nuqaqakruspi klabayashaq?

Chaynu nitinqami, chay kurakunapamantaqninkunaqa niranllapa:

—¡Nuqakunapaqa,niyllapaqa! ¡niyjunchu kanillapa! nir.

16Chaynu nitinllapami, PilatuqaJesustaqa paykunatana quran. ChaymiJesustaqa aparanllapana kruspi klabaq.

Jesustami kruspi klabaranllapana(Mt 27.32-44; Mr 15.21-32;

Lc 23.26-43)17Jesusqa kayashanmantaqa krusninta

rikrakur riran, Calavera shutiq lugarmanqa.(Hebreo rimaypiqa chay lugartaqa ninllapaGólgota nir.) 18Chay lugarpimi Jesustaqaklabaranllapa ishkay runawan pullatakrusllapi, ukninta Jesuspa allilawqichqanpi, ukninta ichuqlaw qichqanpi.19Kruspi klabatinllapanaqa Pilatuqa

, uk litriru kaynu niqta: “NAZARETMANTA

JESÚS, NIN” nir. 20Chaymi chay litrirutaqaIsraelmanta achka runakuna liyiranllapa.Chaqa Jerusalén pwiblupaqa shipchanlapikaran. Chay litriruqami iskribikasha karanhebreo rimaypi, latin rimaypi, griegorimaypi ima. 21Chaymi Israelmantakurakunapa mantaqninkunaqa niranllapaPilatutaqa.

—Ama iskribiychu ‘Israel runakunapamantaqnin’ niqtaqa. Ashwan iskribiykaynuta: ‘Israel runakunapa mantaqnintukuq’ niqta.

22Piru Pilatuqa niran:—¡Chaynu iskribirqami, iskribishana

kani! nir.23Chaymanta suldadukuna Jesusta

kwatru partipaq pitir, uk parti kada unu

aypakuranllapa.qatakunantaqa mana siranayjunkatinmi, mana imanupis partinakuytapuytiranllapachu.lami karan. 24

kunaqa, kaynu niranllapa:—Ama llikirchu surtyakushunllapa,

mabir mayqanninchikllapashiaypashunllapa nir.

Chaynu ruratinllapami Dyus nitiniskribikashanqa kumplikaran. Chaqaniqmi:ayparanllapa. Nataq qatakuna

-llapa” nir.kunaqa ruraranllapa.

25Jesús klabakashanpa yatanpiqakaranllapa Jesuspa maman María, Jesuspamamanpa irmanan, Cleofaspa warminMaría, chaynulla María Magdalena ima.26Chaymanta Jesús mamanta rikar, chay

pullan shaqta rikarqa, mamantaqa niran:—Mamitay, chaypimi wamraykiqa nir.27Chaynu mamanta nirqa,

nintapis niran:—Chaypimi mamayki nir.Jesús chaynu nishanmanta-pachami,

payna rikaran, kuytaran imamapis.

Jesusmi wanuranna(Mt 27.45-56; Mr 15.33-41;

Lc 23.44-49)28Chaymantami, Jesusqa tukuy imapis

kaynu niran:—Yakunayani nir.Chaynuqami niran, Dyus nitin

iskribikashapi nishan kumplikananpaq.29Chaynu nitinmi,

isupu qirupi watar, puchqu binu uk jarrupitayatin nuyuchir, Jesuspa shiminmanqaqimiranllapa. 30Chaymi Jesusqa puchqubinuta kamarnaqa niran:

19

246

—Tukuymi kumplikashana nir.Chaynu nirqa, puk .

Jesuspa kustillantami

31

nanpaq katinqami, chay Israelmanta

chu, chay kruspi klabaraqkunapakwirpun krusllapi kanantaqa. ChaqaPascua fyistaqami kusala shumaq fyistakaran. Chayrayku Pilatuta rugaranllapa

wanutin, kwirpunta ashuchinanllapapaqnir. 32 ,kunaqa rir, Jesuspa qichqanpi uk

.

pis. 33

paq qimikayatinllapa-shuypaqa,wanushana karan.manana pakiranllapanachu.

34Piru ashwan chay suldadukunapaukninqa rir atun puntayjun jyirruwan

. Chaymichay kutilla, yawarwan yaku Jesuspakwirpunmantaqa yarqamuran. 35

qami uk rikasha chay parlakun. Chaymichiqapta riman.chiqapta rimayan nir. Chaynurimatinmi,paq. 36Chaqa tukuy kaykunaqami

shankuna kumplikananpaq. Chaqaniqmi: “Manami uk tullunlamatapispakinqallapachu” nir. 37Chaynullami ukiskribikashakunapipis niq:

.

Jesustami pamparanllapana(Mt 27.57-61; Mr 15.42-47;

Lc 23.50-56)38Chaymantaqami Arimateamanta

Josiqa, Pilatuta rugaran Jesuspa

kwirpunta qutin apar pampananpaq.Josiqami,karan.kunata manchashanraykumi, upallalapuriq, mana imatapis rimarchu. ChaymiPilato apar pampay nitinqa, Josiqa rir,Jesuspa kwirpuntaqa aparanna pampaq.39 ,

paqla rimidyitukuna mirrawan, aluwitaapar. Paymi unaylla uk tuta risha kayaqJesuswan parlaq. 40Chaynumi, JosiwanNicodemuqa Jesuspa kwirpuntaqaaypar,paqla rimidyitukunawan alli salar,pilluranllapa. Chaynuqami ruraranllapa,Israelmanta runakunapa chaynupampakunanllapapaq kustumrinkashanrayku.

41Chay lugar kruspi klabashanllapapiqakayaq uk wirta. Chaypiqami kayaqna

paq. Piru chaypiqami manaraq mayqanpispampakashachu kayaq. 42Chaymi chaylapipamparanllapa, chay yatanlapi katin.Chaqa Israelmanta runakunapa samanandiyamapis qallariyarannari.

Jesusmi kawsamuranna(Mt 28.1-10; Mr 16.1-8; Lc 24.1-12)

20 1Chaymantami simanapa puntadiyanpiqa María Magdalenaqa

shanmanqa. , chay

kaqta rikaran. 2Chaymi kallpar riran,Simón Pedruta, chaynulla Jesuspa chay

., kaynu niran:

—¡shanmanta urqur apashallapa! ¡Manami

!3Chaynu nitinmi, Pedruqa chay uk

19 20

247

pampakashanmanqa. 4Ishkantinmikusata kallparanllapa. Piru chay uk

.5

. Pirumanami yaykuranchu rurimanqa.6 ,

.Piru paypis,tana usuraqta rikaran. 7Chaynullami

,

mana pullachu karan. Ashwanmi,

chiqanla pillukasha usurayaran.8Chaymantaqa, Jesuspa chay uk

chaypis, yaykuran. Yaykur tukuy chaypasashanta rikarqa, chaypiraq kriyiranJesús kawsamushana nirqa. 9Chaqapaykunaqa manaraq intrakashachukaranllapa,kunapi Jesusqa wanur kawsamuyanqanishanpaqqa. 10Chaymantami Jesuspa

wasinllapaman.

Jesusmi María Magdalenaman rikariran

(Mr 16.9-11)11Nataq María-

kashan punkulapi waqar kidaran.Chaynu waqayarqa, piratar chapakuran

. 12Chaymi ishkay

junta rikaran. Paykunaqami Jesúspampakashanpi,kashanpi, ukninqa uman kashanpitayaranllapa. 13Chaymantaqa chayangelkunaqa tapuranllapa Mariataqakaynu nir:

—Mamitay, ¿imapaqtaq waqayanki?nir.

Chaynu taputinllapaqa, payqa niran:

—Amituyta apasha katinllapamiwaqayani.

nirmapis.14Chaynu nir uklawman chapakuq

tikrakayarlami, Jesusta naypanpi shaqtarikaran Mariaqa. Piru payqa mana

.15Chaymantami Jesusqa payta tapurankaynu nir:

—Mamitay, ¿imapaqtaq waqayanki?¿Pitataq maskayanki?

Chaynu taputinqa,naqa, wirtata kuytaq kanqa nir yarpur,niran:

—Taytituy qam apasha karqawillamay, ¿apanaypaq? nir.

16Chaynu nitinqa, Jesusqa niran:—¡María! nirMariaqa tikrakamur niran hebreo

rimaypi:—¡Raboni! nir. (Rimananchikpiqa

).17Chaynu nitinmi chaymantaqa,

Jesusqa niran:—Ama aypamaychu mamitay. Chaqa

manaraqmi rishachu kani Taytaywanpulla kanaypaqqa. Piru rir, tukuyukniykunata willapamay, riyaninamiTaytaywan, Taytaykillapawan,wan, Dyusnikillapawan tarinakuq nir.

18Chaymi Mariaqa rir, willaran:

“Amitunchikllapatami rikasha kani” nirima. Chaynullami Jesús willashantaqatukuyta parlakuran manyaqmanta.

Jesusmi rikariran

(Mt 28.16-20; Mr 16.14-18;Lc 24.36-49)

19Chay simanapa punta diyanllapi,limpu amsayatinnaqa Jesuspa

20

248

llapa, Israelmanta karguyjunkunatamanchashanllaparayku. Chaynukayatinllapami, Jesusqa illaqmantayaykur, ,kaynu nir saludaran:

—¡Kusa shumaqmi kankillapa! nir.20Chaynu nirnaqa,

ninkunata rikachiran makinkunata,kustillanta ima. Chaymi paykunaqaJesusta rikar riqsirqa,ranllapa. 21Chaymantaqa qashanJesusqa paykunataqa niran:

—¡Kusa shumaqmi kankillapa! Chaqaimanu

,

washakananllapapaq nir.22Chaynu nirqa, Jesusqa paykunaman

pukakur, niran:—Santu Ispiritu qamkunawan kanqa.

23Chaymi mayqantapis uchanmantapirdunatkillapaqa pirdunakashanakanqallapa. Chaynulla mayqantapisuchanmanta mana pirdunatkillapaqa,mana pirdunakanqachu nir.

Tomasmi Jesúskawsamushata rikaran

24

man rikaritinqa,manta Tomás, chay Milli niqllapachayqa, mana chaypichu karan.25Chaymi chaymantaraq Tomastaqawillaranllapa:

—Amitunchikllapatami rikashakanillapa, nir.

Piru Tomasqa niran:—Makinkunata klabu chuqrishanta

mana rikar,shanman mana diduyta itar, manamakiywan kustillanta kamar imaqa,mana kriyishaqchu nir.

26Chaymanta uchu diya pasatinnaqa,

tantakaranllapa chay wasillaman.Tomaspismi chaypina karan.qami punkuta kirpakusha tayaranllapa.Piru Jesusqami illaqmanta yaykur

nir saludaran:—¡Kusa shumaqmi kankillapa! nir.27Chaynu nirqa, Tomastaqa niran:—Diduykita kayman itay,

makiykunata rikay, makikita apamurkustillayman itay. Ama mana kriyiqrunachu kar, ¡kriyiy! nir.

28Chaynu nitinmi, Tomasqa kusataaligriyar kaynu niran:

—¡Amituymi kanki; Dyusniymi kanki!nir.

29Chaymi Jesusqa niran:—¿

kina? ¡Kusa shumaqmi kanqa manaraqrikamayar, kriyimaqkunaqa! nir.

Imapaqmi kay iskribikashaqa30

naypanpiqa mas achka milagrukunataruraran. Piru wakin milagrukunaqamikay librupiqa mana iskribikashachu.31

kuna-shuypaqami, Jesusqa TaytanchikDyuspa Wamran chaynulla AkrashanCristun nir,paq iskribikasha. Chaynu kriyirnaqamitukuy tyimpupaqna kawsankillapapayrayku.

Jesusmi rikariran syiti

21 1Chaymantami, Jesusqa qashan

kunaman,manyanpi.tinllapaqa: 2Simón Pedruqa chay Milliniqllapa Tomaswan, chay Caná Galileapwiblumanta kaq Natanaelwan,Zebedeupa ishkay wamrankunawan,

20 21

249

l 21.15 Wakin iskribikashakunami “Juanpa wamran” nin.

masinkunawan pulla karanllapa.3Chaypi pulla kayatinllapaqa, SimónPedruqa niran:

—Riyani piskadukuq, nir.Chaymi chay wakinkunapis

niranllapa:—Chaynu katinqa nuqakunapis

pullayki rishaqllapa nir.Chaynu ninakur chaymantaqa

riranllapanari uk yaku karruman iqar.Piru chay tutaqa mana uklamatapispiskadutaqa ayparanllapachu. 4Limpuachkiyayatinnami, Jesusqa chay atun

. Piru

llapachu, Jesús kanqa nirqa. 5Chaynuyarpupakuyatinllapaqa, ashwan Jesusqaniran paykunataqa:

—Wamrituykuna, ¿manachu

llapapaq? nir.Paykunaqa niranllapa:—Manami nir.6Chaynu nitinllapaqa, Jesusqa qashan

niran paykunataqa:—Yaku karruykillapapa allilaw

qichqanman atun shikraykillapataqaitakuyllapa. Chaypiqami aypankillapanir.

Chaynu nitinmi, paykunaqa chaynururaranllapa. Piru chaymantaqa mananachay atun shikrataqa lluqshichimuytapuytiranllapachu, kusala unta piskadukashanrayku. 7Chaymantami Jesuspa

,Pedrutaqa niran:

—¡Wakqami Amitunchikllapa! nir.Chaynu niqta uyaparlami Simón

. Chaqalirila karan.yakuman yaykuran. 8Nataq chaywakinkuna-shuypaqa, syin mitrulana

,

, atunshikrapi piskaduta untalla aysasha. 9Chaymanta ishkir rirqa yaku

tariranllapa. Chay nina ratakuqpaananpiqa piskaduwan, tantita kashakaran. 10Chaymi Jesusqa paykunataqaniran:

—mushaykillapa wakin piskadukunatanir.

11Chaynu Jesús nitinqa, SimónPedruqa iqar chay atun shikrataqawaqta pachakaman chutamuran. 153piskadu kusa atunlla karan, chay atunshikrapiqa. Piru chaynumapis manallikikaranchu chay shikraqa. 12

mantami Jesusqa, paykunataqa niran:—Shamur mikuyllapa nir.

llapachu, mayqantaq kanki nirlamapis.

llapa nir. 13Chaymantami Jesusqa

tantitakunata, piskadukunata imaaypachiran.

14Chay rikarishanwanqamikawsashanmantaqa Jesusqa kimsa

kunamanqa.

Jesusmi parlaran Simón Pedruwan15Mikur tukchitinllapanaqa, Jesusqa

niran Simón Pedrutaqa:—Jonaspa wamranl Simón. ¿

chu chiqapta kaykunamantaqa mastamunamanki?

Pedruqa niran:—Arí Taytituy.

nuqaqami munashuni nir.Chaymi Jesusqa niran:—Uyshitaykunatami qaranki nir.

21

250

16Chaynu nirqa, qashan tapuran:—Jonaspa wamran Simón, ¿

chu munamanki? nir.Pedruqa niran:—Arí Taytituy.

nuqaqami munashuni nir.Chaymi qashanpis Jesusqa niran:—Uyshitaykunatami michinki nir.17Chaynu nirqa qashan kimsa

kutipaqna kaynu nir tapuran:—Jonaspa wamran Simón ¿

kichu? nir.

rayku, Pedruqa kusa llakishala niran:—Taytituy,

tukuyta.munashuni nir.

Jesusqa qashan niran:—Uyshitaykunatami qaranki nir.

18Chiqaptami nishayki: Musu karqamimaytapis rinashaykita riq kanki, qamllamudakur ima. Piru kanan-shuypaqanishayki: Rukuna katkiqami, uknamudachishunqa, qamqa rikraykikunatachutarachitki.yakachishurqa, maytapis apashunqamana qam rinashaykimanmapis.

19Jesús chaynu nirqa, Pedrutaqaintrachinayaran imanumi wanuyanqanir. Chaynulla intrachinayaranpis chaywanushanrayku, runakunaqa Dyuspimastana kriyir alabanqallapa nir.Chaynu nirnaqa chaymantaqa niran:

—¡Shamuy nuqawan rishun! nir.

Jesuspa kusa munashan

20Chaynu ninakurqa riranllapana.Riyarllapa Pedruqa das ikinman

chapakurqa, rikaran Jesuspa kusa

riqta.

wan mikuyatinqa, tapusha karan“¿manqa qukuyanqa?” nir. Paymiikinllapataqa riyaran. 21Ikinllapatariqta rikarqa, Pedruqa Jesustaqatapuran:

—Taytituy, kayta-shuypaqa, ¿imataqpasayanqaqa? nir.

22Jesusqa Pedrutaqa niran:—Nuqa munar,

man kawsachitiymapis, ¿taq qampaqqa? Qamqa shamuynuqawan rishun nir.

23Chaynu Jesús nisha katinmi,tukuy paypi kriyiqkunaqa kusataninakuqllapa: “Chay kusa munashan

nachu” nir. Piru Jesusqa manami,mana chiqapta wanunanpaqchuniran. Chaqa payqa, niran: “Nuqamunarqa, qashan shamunaykamankawsachitiymapis, ¿taq qampaqa?” nirla.

24Jesusqami nuqapaq rimaranchaynuqa. Chaynu karmi nuqalla rimanitukuy chaykunapaqqa. Chaynullamitukuy kaypi iskribikashakunatapisnuqalla iskribisha kanimapis. Chayminishayqa chiqap.

25Jesusqami achka milagrukunataruraran. Tukuy chay rurashankunatamanyaqmanta iskribishaqami kaypachamapis tukuy librukunataqa manaaypayanmanchu.

Chaynumi kanqa.

21

251

Lucasmi Teo luman iskribiran

1 1Tayta Teó lo,shay libruypimi nishuray Jesús

imata rurashanpaq,ima, qallarishan diyamanta-pacha,2syiluman rishankaman. Manaraqsyiluman riyarqami,

, tukuy akrashanapustulninkunataqa,llapa nirmapis.

Jesusmi syiluman riran3Chaymantaqami, wanusha karmapis

kawsamurqa rikariran apustulninkunapanaypanman. Chaqa,taqa intrachiran “Chiqapta kawsayan” nir.Chaymi, kwarinta diyakunata pullanllapakar,mantakuyninpaq. 4Apustulninkunawanpulla karllaraqmi, Jesusqa allita willaran,kaynu nir:

—Amaraqmi maytapis rinkillapachuJerusalén pwiblumantaqa. Ashwan

shanllapata kumplishunanllapakaman.

wan shutichishuyanqallapa nir.5Chiqaptamiri Shutichikuq Juanqayakulawan shutichikuran. Nataqallaqkamanqa Santu Ispirituwannashutikunkillapa.

6Chaynu nitin Jesuswan pullakaqkunaqa kaynu nir, tapuranllapa:

—Taytituy, ¿qamchu, chay romanorunakuna mantamananllapamantaqawashar, kay Israel pwiblumanta

llapapaq kanki? nir.7Chaymi Jesusqa niran:—

llapapaq allinchu, maydiyami, imaurasmi Tayta Dyus imata rurayanqanirmapis. ,

HechosApustulkuna Rurashankuna

Lucasmi Bibliapi ishkay librukunata iskribiran. Punta kaq librumi karan SanLucas. Chay uk libru iskribishanqami karan Hechos. San Lucas librupimi iskribiranJesucristo rurashankunata, rimashankunata ima intrakanallapapaq. Hechoslibrupimi iskribiran Jesucristo syiluman tikrakashana katin, apustulninkuna SantuIspiritupa pudirninwan rimashankunata, rurashankunata ima intrakanallapapaq.

Chaymi kay libruta liyir intrakanchik apustulkunata imanu Santu Ispirituyanapatin, .

Teo lupaqmi Lucasqa kay libruta iskribiran, Jesucristupa apustulninkunarimashanta, rurashanta ima. Piru manami Teo lulapaqchu iskribiran, ashwanmitukuy runakuna intrakananllapapaq.

252

a 1.13 Kaynupismi intrakayta puytinchik: Santiagupa wamran Judas nir.b 1.18 Chaynullami intrakaytapis puytinchik: Pachataqa Judaspaq shutinpi rantiranllapa nir.Masta intrakanarqa rikashunllapa San Mateo 27.3-10.

tukuypa amun kar, maydiyami, imaurasmi imata rurayanqa nirmapis.8Chaynu katinmapis, TaytanchikDyuspa Santu Ispiritunmi qamkunamanshamutin, paypa pudirninwannakankillapa. Chaymantanami rinkillapa

pwiblupi,kunapi, Samariapa pwiblunkunapi,chaynulla tukuy pacha intiruta ima.

9Chaynu nirmi, tukuy chaypi kaqkunarikayatin, Jesusqa apakaq qallariransyiluman. Chaymantaqa unaqpina katin,puktay rikarimur limpu pampatin, manarikaranllapanachu. 10Chaymanta chayrunakuna,llapaqa, ishkay runakuna yuraqmudanayjun rikariran paykunamanqa.11Chaymi niranllapa:

—Galilea pwiblumanta runakuna,¿llapa syilumanqa? Jesús, qamkunawankaran chayqami rishana syiluman.Chaymantaqami imanutaq qamkunarikayatkillapa riran, chaynulla qashanshamunqa maydiyaqa.

Matiasta akraranllapa Judaspa lugarnin apustul kananpaq

12Olivos shutiq sirkamanta-pachamiapustulkunaqa tikrakaranllapaJerusalén pwiblukaman, shipchakashanrayku. Chaqa samana diyapiqamichaynulata purinanllapapaq karan.13 ,chay samashanllapa wasipa mas unaqaltuman iqaranllapa. Paykunaqamikaykuna karanllapa: Pedro, Juan,Santiago, Andrés, Felipe, Tomás,Bartolomé, Mateo, Alfeupa wamranSantiago, Simón (

pis), chaynulla Santiagupa uknin Judasaima. 14Paykunaqami tukuyninllapawaran waran Jesuspa ukninkunawan,maman Mariawan,wan ima tantakaqllapa Dyusman pullamañakunanllapapaq.

15Chay diyakunapimi syintu binti(120)llapa.shar, :

16-17“Ukniykuna, Davidmi SantuIspiritu yanapatin iskribiran Judaspaq.

ranna.kunapa ukninchikllapa kar, imatarurashallapapis ruraq. Piru chaynukarmapis Jesuspa kuntrankunata apatin,ayparanllapa. 18Chaynu Jesustakuntrankunaman qukur mana allintarurashanpaqqami pagraranllapa.Chaymi chay qillaywanqa rir ukpachata rantiran.b Chaymantami umap

, limpu chunchulinmapisqutukamutin wanuran. 19Chayta

,

llapa. Rimayninllapapi-shuypaqa munanniyta ‘Yawar Pacha’ nir. 20ChaqaJudaspaq David, Salmos librupiiskribishanqami chiqapta kumplikaran.Chaqa niqmi:

‘Wasinqami chunllaq lugarpaqtikrakanqa.

Chaymi manana mayqanpischaypiqa tanqanachu’ nir.

Chaynullami niqpis:‘Uknami paypa lugarninqa kanqa’

nir.21“Chayraykumi, allin kanqa tukuy

kriyiqkunamanta, uk runata akrashayanapamanallapapaq. Chaqa kay

1

253

chik Jesucristo nuqanchikkunawankatin, maydiyapis pullanchikllapa kashakaqkunaqa. 22Paykunaqami ShutichikuqJuan, Jesusta shutichishanmanta-pacha,syiluman rinankaman, pullanchikllapakasha. Chaymi paykunamanta ukninallin kanqa, pullanchikllapana karintrachikunanpaq,mantaqa kawsamuran nir ima”.

23Chaynu nirqami ishkay runakunataakraranllapa: Ukninqami shutiq José.Paytami niqllapapis: Barsabás, Justoima nir. Nataq, uk-shuypaqa Matíaskaran. 24Chaymantami Dyusman kaynunir mañakuranllapa:

“Taytituy, qammi tukuypa yarpuyninta. Chaymi rikachimayllapa, kay

ishkaykunamantaqa mayqannintataqakrashayki. 25Chaynuqami payna chayJudas uchanrayku chinqaran chaypalugarninqa apustul kananpaqqa. ChaqaJudasqami rishana maymankaran chaymanqa” nir.

26Chaynu nir mañakutinllapamiswirtikunaqa Matiaspaq ishkiran.Chaymi chaymanta-pachaqa chay unsiapustulkuna, Matiaswan tantakarqadusina qashan karanllapa.

Dyuspa Santu Ispiritunmi shamuranna

2 1Chaymanta Pentecostés fyista, Jesucristupi tukuy

kriyiqkunaqa uk wasilaman tantakashakaranllapa. 2Chaynu chaypi katinllapami,illaqmanta jwirti wayra yupay kusatawaqar syilumanta shamur,chay wasi kashanllapamatapis. 3Chaymi,paykunamanqa rikariran ninapa llipyayninyupay tukuyninpa ananman.4Chaymantami, tukuy chaypi kaqkunaqaDyuspa Santu Ispiritunwanna kidaranllapa.Chaymi Santu Ispiritu rimachishannulla ukrimaykunatana rimar parlaranllapa.

5Chay diyakunapimi Jerusalénpwiblumanqa, Dyuspi kusa achka kriyiq

tayaranllapa. Paykunaqami tukuy maynasyunkunamanta shamusha karanllapa.6Chaymi, chay wayra yupay waqaqtauyaparllapaqa,llapa chay wasimanqa. Chaynumipaykunapa rimananllapapi rimaqtauyaparanllapa,kunataqa. 7Chaymi mana allitachu yarpur,paykunapura kaynu ninakuqllapa:

“¿Manachu kay rimaqkunaqa tukuynin,Galilea pwiblulamanta? 8¿Imanutaqnuqanchikkunapa rimayninchikllapapirimayanllapaqa? 9Kaypiqami kanchikllapaachka nasyunkunamanta: Partiapwiblumanta, Mediamanta, Elammanta,Mesopotamia pwiblumanta ima. WakinqaJudea pwiblumanta, Capadociamanta,Pontumanta, chaynulla prubinsyaAsiamanta ima. 10Kanchikllapapismi Frigiapwiblumanta, Pan liamanta, Egiptumanta,chay Cirene pwiblupa qichqan Africapapwiblunkunamanta ima. Chaynullawakinkuna-shuypaqa shamushanchikllapaRoma pwiblumanta. Ukkunaqa chiqapIsrael runakuna kanchikllapa. Nataqwakin-shuypaqa, Israel runakunapakustumrikunata ruraqkunana kanchikllapa.11

manta, Arabiamanta ima. Chaynu tukuyriqchaq pwiblukunamanta karmapismi,

kunapi Dyusninchikpaq, tukuy shumaq

nir”.12

karllapa, mana allita yarpuranllapachu.Chaymi kaynu ninakuqllapa:

“¿Imatataq munan niyta, tukuykayqa?” nir.

13Nataq wakinkuna-shuypaqamiburlakar, niqllapa:

.

1 2

254

Pedrumi achka runakunata

14Chaymantami Pedruqa shariran,wakin unsi apustul masinkunawanpulla. Chaymi payqa jwirtita rimaqqallariran, kaynu nir:

“Israel runa masiykuna, tukuy kayJerusalén pwiblupi taqkuna, kayta

yanillapa chayta. 15Qamkunaqa. Manami chay

nishaykillapanuchu.raq, .16Ashwan kayqami chaynu pasayan,Dyuspa unay rimaqnin Joel nisha karanchaynulla. Chaqa Joelmi kaynu niran:

17 ‘Dyusninchikmi nin: Maydiya pachatukukananpaq katinnaqami

Santu Ispirituyta.Chaymi runakunapa wamrankuna,

ullqupis,llapa nuqa munashayta.

Musu wamrakunami riqchaqimakunata rikapakunqallapa.

Nataq rukukuna-panqallapa.

18 Chaynulla chay diyakunapimimunashay akrashaykunamanpis

,paykunapis rimananllapapaq nuqa

munashayta.19

kunata rikachishaq, rikardispantakananllapapaq.

Nataq kay pachapi-shuypaqayawarta, ninata, quntayta imarikachishaq,

llapapaq.20 Chayna, Amitunchik shamunanpaq

,rupayqa yanalla tutaparaqpaq

tikrakanqa.

Nataq killa-shuypaqa yawarpaqyupay tikrakanqa.

21 Piru mayqanpis Amitunchikpi kriyir

kanqa’ nir”.22Chaymi Pedruqa niranpis:“Uyakuyllapa, Israel runakuna, kaynu

nishutiyllapa: Nazaretmanta Jesustami,Dyus yanapatin naypaykillapapi manaruraypaq shumaq imakunata,kunata, kusa dispantakaypaqkunata imaruraran. Chaynuqami ruraran qamkuna

, Jesusqamichiqapta Dyusmanta shamusha karan nir.23Piru ukkuna qushutinllapami ashwanchay mana allin runakunawan kruspiklabar wanuchiraykillapa, imanutaq Dyusunaylla chaynu kananpaqqa nishallanakaran chaynulla. 24

llapapismi, Tayta Dyusqa wanushanmantakawsachimuran. Manari dijaranchuismunanpaqqa. 25Chaqa Davidmi unayllaiskribiran, Jesús kaynu nishanta:

‘Nuqami maydiyapis Dyusniytaqanaypaypi rikani.

Chaynu pay allilaw qichqaypikatinqami,

mana mayqantapis manchaytapuytinichu.

26 Chayraykumi tukuy shunquywankusata aligriyar takini.

Chaymi ashwan Dyusniylapikunfyakarna kawsashaq.

27 Chaymi Taytay,mapis mana dijankichu almaychaypi kidananpaqqa.

Chaynulla kusa munashayki

paqpis mana dijankichu.28 Chaqa qammi intrachimarayki,

munashaykita rurar tukuytyimpupaqna kawsanaypaq.

Chaymi naypaykipiqa, kusataaligriyanimapis’ nir”.

29Chaynu nirnaqami Pedruqa niranpis:

2

255

c 2.38 Amitunchik Jesuspa shutinpina shutikuyllapa nirqami intrachimanchik, paymiuchanchikmanta washamanchik nir kriyir shutikunchik nir.

“Ukniykuna,llapa: Unay rukunchikllapa Davidmiwanutin, pamparanllapa. Chaymi chaypampakashantaqa kanankamanrikanchikllapa. 30Chaqa DavidmiDyuspa rimaqnin kashanrayku Dyusqajurar arnisha katin, ,paypa ayllunmantashi uk mantakuqkayanqa nir. 31Chaynu katinmi Davidqa,Jesús kawsamunanpaq kashanta rikashayupayna kaynu niran: Dyus AkrashanCristun wanur pampakatinqashi,almanqa mana chaypiqa kidayanqachu,chaynulla kwirpunmapis manashiismuyanqachu nir. 32Chaqa chaynishannullami Dyusqa, Jesustaqakawsachimuran. Chaymi tukuychaykunapaqqa nuqanchikkuna allita

. 33ChaymantamiDyusqa, Jesucristuta syiluman apar,allilaw qichqanpina tachiran.llami Taytanqa quran Santu Ispiritunta.

. Tukuy chaytamiqamkunaqa rikashaykillapa,killapa ima. 34Mabir, ¿imapaqtaqDavidqa syilumanqa mana riran? Chaqapayllamiri kaynu niran:

‘Tayta Dyusmi, Amituytaqa kaynuniran:

Tay allilaw qichqaypi,35

man nir’.36“Israel pwiblumanta runakuna allita

uyakur intrakayllapa, Jesusta kruspiklabar wanuchishaykillapatami, Dyusqakananqa nisha, tukuypa WashakuqninAmitunchikllapana kananpaq” nir.

37Chaynu Pedro nitinmi, chaypitantakasha kaqkuna uyaparqa, tukuy

shunqunwan kusalata llakiranllapa.Chaymi Pedruta, chaynulla wakin

llapa:—¡Ukniykuna! ¿

llapa? nir.38Pedruqa niran:—

llapata dijar, Dyusman tikrakar,uknikillapa uknikillapa Jesucristupashutinpina shutikuyllapa.c ChaynuqamiDyusqa uchaykillapamanta pirdunar,Santu Ispiritunta qushunqallapa.39Tukuy kay nishushayllapaqamiqamkunapaq, wamraykillapapaq,chaynulla tukuy uklawmanta kaqkunata

kunapaq imami kanqa nir.40Chaynu nir imami, Pedruqa allita

willar, kaynu niranpis:—¡Wakaq tukuyllapa chay mana allin

tukuq runakunamanta! nir.41Pedro chaynu nitinmi, intrakar

llapa. Chaymi kriyiqkunaqa tris mil(3,000) yupayna karanllapa.

Kaynumi kawsaqllapa puntata kriyiqkunaqa

42

kutinqa kusa allita kriyishanllaparaykuyanapanakur ima kawsaqllapa.lla Dyusman mañakuqllapa; SantaMikunata mikuqllapa ima.

43Tukuy kriyiqkunaqami kusalatadispantakaqllapa, Dyus yanapatinapustulkuna achka milagrukunata,mana ruraypaq shumaq imakunataruratinllapa rikarqa. 44Chaynumikriyiqkunaqa tantala kusa shumaqtakawsaqllapa, iman kaqkunawanukninllapa ukninllapa yanapanakur ima.

2

256

45Chaymi imanllapata rantikurmapischay qillaywan imanu paykunamanta

pis. 46Chaynulla waran waranmi Dyustaadurananllapa wasipi tantakar, Dyustaalabaqllapa. Nataqwasinllapapi-shuypaqa tantakaqllapaSanta Mikunata mikunanllapapaq.Chaynumi tukuy shunqunllapawan

mapis. 47Dyusta tantala alabatinllaparikarmi,llapa. Chaymi Dyus yanapatin kriyirwashakaqkunaqa waran waran masnaachkayayaranllapa.

Uk kujumi alliyaran

3 1Uk diyami, alas tris di la tardina,Pedruwan Juanqa Dyusta

adurananllapa wasiman riran. Chay

llapa. 2Piru Dyusta adurananllapawasipiqami, nasishanmanta-pacha ukkuju runitu karan. Paytami waranwaran apar dijaqllapa chay wasipapunkun “Shumaq Punku” shutiqpi.

kunata limusnata mañakunanpaq.3Chaymanta chay kujuqa, PedruwanJuanta Dyusta adurananllapa wasimanyaykuqta rikarqa,ran.

4Chaymi Pedruwan Juanqa kusatachaparan. Chaynu chaparllapami,Pedruqa kaynu niran chay kujitutaqa:

—Allita chapamayllapa nir.5Chaymi chay runituqa kusata

chaparan, imalataqa qumayanqallapanir yarpur. 6Ashwanmi, Pedruqa niran:

—Manami qillayniyjun,chu kani. Piru kaytami qushuytapuytini, Nazaretmanta Jesucristupashutinpi nishuni: Sharir puriy nir.

7Chaynu nirqami Pedruqa allilawmakinmanta chutar sharichitin, chay

, muqunkunamapisjwirtina tikrakaran. 8Chaymi, chaykujuqa das piryar sharir puriqnaqallariran. Chaymantaqa paykunawanpullana, Dyusta adurananllapa wasimanyaykuran, piryar piryar Dyustaalabaqnuna.

9Chaymi tukuy chaypi kaqkuna,Dyusta alabar puriqta rikarqa,10

llapa. Chaqa payqa mananari kujunachukaran. Chaymi dispantakaranllapa, chaykujitu unaymanta-pacha limusnata,Dyusta adurananllapa wasipa punkun“Shumaq Punku” shutiqpi, mañakurtaqta rikashanllaparayku.

Pedrumi qashan achka runakunata

11Chay kuju alliyashaqami, Pedruwan

chu. Chaymi tukuy runakuna kusatadispantakar kallpar riranllapa, Dyustaadurananllapa wasipi, “Salomonpa

man. 12Chaymanta, Pedruqa chaytarikarmi, runakunataqa kaynu niran:

“Israel pwiblumanta runakuna,¿imaraykutaq kusata dispantakar,chapamankillapa? ¿Qamkunachuyarpunkillapa, nuqakunalla pudirniyjunkar,rayku allichatiyllapa purisha chayrunaqa? nir. ¡Manami chaynuchu!13Unay rukunchik Abrahampa, Isaacpa,Jacobupa Dyusninmi,tuta, munashankunata qusha. Piru

junkunaman qukuraykillapa.Chaymanta chay gubyirnu Pilato

, qamkunaqamana munaraykillapachu. 14Ashwanmiwashanaykillapamantaqa, allin manauchayjun katinmapis, qamkunaqamañaraykillapa uk wanuchikuq runata

2 3

257

,chikta-shuypaqa mana. 15Chaynumiqamkunaqa wanuchiraykillapabidanchikta qumanchik chaytaqa.Chaynu katinmapis,muran. Chaytaqami nuqakuna rikashakar, . 16Chaymi, Jesuspashutinpi allita kriyitiyllapa, Amitunchikallichasha kay runitutaqa. Qamkuna kayrunituta riqsinkillapa, paypismi allitaJesuspi kriyir alliyasha. Chaytami tukuyqamkuna rikankillapa.

17 , qamkunamantaqnikikunawan ima Jesustawanuchiraykillapa mana allita

, imatami rurayanchikllapakaynu tukurqa nirmapis. 18Chaytaruratkillapaqami kumplikasha Dyusunay nishanqa, imanurimaqninkuna nisha kayaq, ‘PaypaCristunqashi qischakar wanuyanqa’ nir,chaynulla. 19Chayraykumi qamkunaqauchaykillapata dijar, Dyusman tikrakarpay munashannu kawsayllapa.qami payqa, tukuy uchaykillapamantashumaqchashunqallapana. 20

llami Tayta Dyusqa qashan Jesusta, washamanallapapaq.

Imanutaq unaymanta-pacha arnikushachaynulla. 21Kananllaqami manaraqshamunqachu. Syilullapiraqmi kanqa,kay pachapi shumaqchakunan tyimpu

. Chay tyimpu, Taytanchik Dyusqa

tukuy imata shumaqchananpaq,imanukaran chaynulla. 22Chaqa rimaqninMoisesmi niran rukunchikkunata:

‘Dyus Amitunchikmi akranqaqamkunamanta

uk rimaqninta nuqa yupayllakananpaq.

Chayrayku tukuy imata paynishushanllapataqa,

kasur rurayllapa.23 Chaqa tukuy payta mana

kasuqkunataqa,Dyusqa kriyiqninkunamantaqa

akrar chinqachinqa’ nir.24“Chaynumi Samuelmanta-pacha,

Dyuspa tukuy rimaqninkunaqa, Jesússhamunan tyimpullapaq rimaranllapa.25Chaymi Dyusninchik rimaqninkunataarnishanqa, qamkunapaqna kasha.Chaynulla,chikqa rukunchikkunawan ruraran,chaypis qamkunapaq kasha. Chaytratuta rurarmi Amitunchikqa,Abrahamtaqa niran: ‘Aylluykimanta ukrunawanmi tukuy kay pachapikaqkunata shumaqchashaq’ nir. 26TaytaDyusmi, Wamran Jesucristutawanushanmanta kawsachimurqa,

ran bindisishunanllapapaq. ChaynuqaDyusmanna tikrakanaykillapapaq, tukuymana allin ruranaykillapataqa dijarna”.

Pedruwan Juanmi karguyjunkunapa naypanpi

4 1Pedruwan Juanqa runakunata, kurakuna

, Dyusta adurananllapa wasipakuytakuqninkunawan, saduceorunakunawan ima. 2

sha karanllapa, Pedruwan Juan, kaynu: “Tayta

Dyus, Jesusta wanushanmantakawsachimushanraykumi runakunapiswanurqa qashan kawsamuyanqa” nir.3Chaypaqmi aypar, apar karsilaranllapaallaqninkaman, chay diyaqa tardinakatin. 4Chaynumapis, Pedruwan Juan

uyakurqa kriyishallapana karan.Chaymi chay kriyiqkunaqa ullqukunalayaqqa sinku milna (5,000) kasha kanqa.

5

ranllapa,

3 4

258

d 4.11 Salmo 118.22.

kuna,. 6Chaypiqami

karanpis, kurakunapa mantaqnin Anasshutiq runa. Chaynulla pullanqakaranpis Caifás, Juan, Alejandro ima.Tukuylla chay kurakunapa ayllunkaqkunapismi, chaypi karanllapa.7 ,Pedruwan Juantaqa paykunamanapananllapapaq.shachir tapuranllapa, kaynu nir:

—¿Mayqan mantashutinllapataq, pipashutinwantaq, kaykunata rurayankillapaqamkunaqa? nir.

8Pedruqa Santu Ispirituwan karmi,niran:

—Pwiblukunapa rukunkuna,ninkuna ima. 9

lapaq,rurasha kanillapa, nir. 10Chaynukatinqa, qamkunata willashaykillapa,

paq. Kay runa alliyasha naypaykillapapishaqqami, alliyasha NazaretmantaJesucristupi kriyishanrayku, chaymayqantakillapa, payrayku.

muran. 11

kuna, kay rumiqami mana sirbinchu niritakutkillapamapis, ashwan kusashumaq rumipaqna tikrakasha.d12Manami ukkunapiqa washakaytapuytinchikchu. Chaqa Tayta Dyusqa kaypachapi,

llapapaqqa nir.13Chaynu nir, Pedruwan Juan mana

istudyasha karmapis, mana manchakurimachu kusata rimaqta uyaparllapami

llapa.

llapa, kay runakunaqami Jesuspa. 14Chay

alliyasha runapis chaypi paykunawankatin, mana mayqanpis imatapiswillayta puytiranllapachu.

15Chaymi paykunaqa, Pedruwan Juantawaqtaman lluqshichir, ukninllapaukninllapa tapunakur parlaqllapa.16Chaymi kaynu ninakuqllapa:

“¿Imatataq rurashunllapa kayrunakunawanqa? Tukuy kay Jerusalén

shumaq milagruta rurashanllapapaqqa,

chu. 17Chayraykumi, Jesuspaq rimar,

nanllapapaqqa,llapa amana mayqantapis Jesuspaqqaparlar purinanllapapaqnachu”.

18Chaymi Pedruwan Juantaqa,qayamur willaranllapa,

nanllapapaqnachu. 19

mapis, Pedruwan Juanqa niranllapa:—Qamkunalla yarpuyllapa. ¿Allinchu

kanqa Dyusta manana kasur qamkunatanakasushunayllapapaq? ¿Manaqachu TaytaDyustaraq naypaqtaqa kasunayllapapaqallin kanqa? 20Manami nuqakunaqa

manta, uyapashayllapamantaqa.21Piru chay karguyjunkunaqami

amana chayta rurananllapapaq alliabisar, dijatinllapana riran. Manamiimanupis kastigayta puytiranllapachu.Chaqa tukuy runakuna alabaranllapaDyusta, 22chay kuju runa kwarintaañuyjun karmapis alliyashanrayku.

Kriyiqkunami mañakuran shachinakunanllapapaq

23Pedruwan Juanqa,manta lluqshishana karllapaqa, rir

4

259

tantanakuranllapana tukuy kriyiqmasinkunawan. Chaymi chay kurapamantaqninkuna,kuna, imanu willashanllapatapis,parlaranllapa wakinninkunataqa.

24Chaymanta uyakurllapaqa,tukuyninllapa tantala mañakuranllapaDyusman, kaynu nir:

“Taytayllapa qammi rurarayki syiluta,pachata, mar yakuta, tukuy chaykunapikaqkunata ima. 25-26Chaynu karmiSantu Ispirituykiwan rimachirayki unayrimaqniki Davidta, kaynu ninanpaq:

‘¿Imapaqtaq rimapakunllapapwiblukuna?

¿Imapaqtaq parlanllapa mana,

kunapaqqa?Kay pachapiqa mantakuqkuna

piñakunllapa,chaymanta-shuypaqa pulla

.

.27“Tayta Dyus, chiqaptami David

nishannulla kasha. Gubyirnu Herodes,mantakuq Poncio Pilato kay pwiblupitantakaranllapa,wan, chaynulla kay Israel pwiblumantarunakunawan ima, chay akrashayki

.28Chaynu katinmi, ruraranllapa qamimanunisha karayki chaynulla. 29KananqaTaytituy rikay-llapa nirmapis. Chaynu katinmapis kaysirbishuqnikikunata yanapamayllapashachinakur qampa rimanaykita

. 30Qampapudirnikiwan yanapamatkillapa, manaruraypaqkunata, kusa shumaq milagrutaruranayllapapaq. Chaynullaqishaqkunata allichanayllapapaq ima,kusa allinla Wamrayki Jesuspashutinwan” nir.

31

llapaqa, chay tantakashanllapa wasiqakuyuq qallariran. Chaymi chay kutilla,tukuyninta Santu Ispiritu balurta quryanaparan. Chaymi chaymanta-pachaashwan mana manchakur imanachumas animakur ima rimaq qallariranllapaDyus nishanlatana.

Tukuy imanllapakunamitukuypaq karan

32

mapis, chayllata yarpuqllapa. Manamimayqanpis niqchu, chay imankunaqapaylapaqna kanqa nirqa.llapami niq tukuy imanllapaqashitukuypaq kanqa nir. 33

pis, Dyus pudirninwan yanapatinapustulkunaqa rimayaranllaparaq,Amitunchik Jesucristo imanumiwanushanmanta kawsamuran nir.Chaymi Tayta Dyusqa tukuynintayanapatin shumaqta kawsaranllapa.34Manami paykunamantaqa,pis imakunata ministiqkunaqakaranllapachu. Chaqa achka pachayjun,mas wasiyjun ima kaqkunaqa, chayimankunata rantikur, qillayninllapataqa,35apustulkunata quqllapa, paykunanaministiqkunataqa qutinllapa ima

paq.36Karanmi Chipre shutiq pwiblumanta

uk Levita, José shutiq runa. Paytamiapustulkunaqa niqllapapis Bernabé(kuq”) nir. 37Paymi pachayjun kar, chaypachanta rantikur apustulkunata quranqillaytaqa.

Ananiasmi warminSa rawan uchakuran

5 1Piru karanmi uk runa Ananíasshutiq. Paymi warmin Sa rawan

pulla rantikuranllapa uk pachata. 2Kay

4 5

260

runami warminwan pulla parlaranpachanta rantikur wakin qillayta ayparwakinlata apustulkunataqa qurninanllapapaq:llapa qillayqa” nir.nullami ruraranllapa. 3

shanpaqmi Pedruqa niran:—Ananías ¿imapaqtaq Satanaspa

yarpuyninta, shunquykipi ratakuchirSantu Ispirituta llullachiyta kamashayki,chay pachapaq pagrashushanmantawakin qillayta aypar wakinlatana‘Kaymi tukuynin’ nir qumashaykillapa?4¿Chaqa manachu qampa karan chaypachaqa? Chaytaqami rantikushayki.¿Manachu qampa karan chay qillayqa?¿Imata yarpurtaq kaytaqa rurashayki?Manami runakunatachu llullachishayki.Dyustami llullachiyta kamashayki nir.

5Chaynu Pedro nitin, uyaparmiAnaniasqa das ratar wanuran. Chaymitukuy chaypi uyakuqkunaqa kusatamanchakuranllapa. 6Chaymantaqamusu runakuna shamur,

pampaqqa.7Ananías wanushana katin, kimsa

uramanta yupayqa,manqa yaykuran Ananiaspa warmin,

. 8ChaymiPedro tapuran kaynu nir:

—Nimay ¿chiqaptachu qamkunaqarantikuraykillapa chay pachataqa,qamkuna niyashaykillapanula? nir.

Payqa niran:—Arí, chaynu nishushayllapanumi

rantikurayllapa.9Chaynu nitinmi, Pedruqa chay

warmita niran:—¿

killapa chayllata rimar, Amitunchikpa

paq?kunaqa shamuyanllapa. Kananqamiqamtana apashunqallapa pampaqqa nir.

10Chaynu Pedro nitinmi Sa rapis,.

Chaymanta chay musu runakunayaykurqa, wanushatana tarir,llapa runan pampakashanllamanpampaqqa. 11Chaymi Jesucristupi tukuykriyiqkuna,mapis,manchakuranllapa.

Achka milagrukunata ima ruraranllapa

12Tayta Dyusmi, apustulkunatayanapatin ruraranllapa kusa shumaqmana ruraypaqkunata chaynulla kusaachka milagrukunata runakunapanaypanpiqa. Chaymi tukuy kriyiqkunatantakaqllapa Salomón rurashankurridurpi. 13

qami paykunawanqa mana pulla kayta

rayku. Piru chaynumapis kusalatapaykunataqa alabachiqllapa.

14Chaymi Amitunchikpi kriyiqkunaqaullquraq,ranllapa. 15Chaqa, achka runakunaqishaqninllapakunata wasinmanta

kunapi, parakunapi ima. ChaynumiPedro pasatinqa, qishaqkunapa ananta

llapa.16Chaymi Jerusalén pwiblupa

shipchankunamanmatapis, runakunaqaapamuran qishaqninkunata, tukuy chay

kunamatapis.

mantaqa.

Apustulkunatami qischaranllapa17Chaymantami chay kurakunapa

mantaqninwan, chay saduceorunakunaqa apustulkuna Jesucristupaq

5

261

llapa. 18Chaymi paykunataqa aypar,karsilman itaranllapa. 19

chikpa uk angelnin tuta chaypirikarirmi,lluqshichimuran kaynu nir:

20“Riyllapa, Dyusta adurananllapawasiman.llapa tukuyta mushuq bidapaq, imatamiruranqallapa nir”.

21Chaynu ángel nishannullami,allaqmantaqa amsaq amsaqla Dyustaadurananllapa wasiman yaykur,

. Piruchaykamanqami,ninqa, paywan pulla kaqkunawan,

kunata, chaynulla Israel runakunaparuku mantaqninkunata ima, tantakarparlananllapapaq.llapa apustulkunataqa karsilmantaapamunanllapapaq. 22

kuna karsilman rirqa, apustulkunataqamana tariranllapachu.murqa kaynu niranllapa:

23—Karsilpa punkuntaqami allikirpakashata tarinillapa. Chaynullachay kuytakuq suldadukunatapis,karsilpa punkunpi allita chaparkuytakur shaqta tarinillapa. Piru

, mana mayqantapistarinillapachu ruripiqa nir.

24Chaynu nitinllapa, chay kurakunapamantaqnin, Dyusta adurananllapa wasipakuytakuqninkunapa mantaqnin, chaynullakurakunapa wakin mantaqninkuna imauyaparqa, ninakuqllapa: “¿Imanutaqlluqshisha kanqaqa? ¿Kanan-shuypaqaimanuraq tukushunllapa?” nir.

25Chaymi chay kutilla,niran paykunataqa:

—Qamkuna runakunata karsilmanitaraykillapa, chaykunaqami achkarunakunata Dyusta adurananllapa

.

26Chaymi chay kuytakuqkunapamantaqnin wakin kuytakuqkunawan rirmaskar tariranllapa. Piru chaynutarirmapis, manami qischaranllapachu.Chaqa manchakuyaranllapari

llapa” nir. 27Chaymantaqa aparanllapakusa mas karguyjunkuna tantakashakaranllapa chayman. Chaymi chaykurakunapa mantaqninqa kaynu niran:

28—llapa, amana Jesuspa shutinta rimarqa

. Chaynukatinqa ¿killapa?llapami, tukuyla Jerusalén pwiblutashikwakasha. Chaynullami anallanuchachamanayankillapa chay runawanushanpaqmapis nir.

29

kunawanqa niranllapa:—Nuqakunaqami runakunata

naypaqta kasunayllapamantaqa,raq kasunillapa. 30Chaqa unayrukunchikkunapa Dyusninmi, Jesusta

mapis qashan kawsachimuran.31Chaynu kawsachimurmi syilupiqaallilaw qichqanpi tachisha. Chayminisha puytiq Mantakuq, Washakuq imakatin tukuy Israel runakuna Dyusmannatikrakatin,nanpaq. 32Chaymi nuqakuna, chaynullaSantu Ispiritu ima tistigu kanillapatukuy chaykunapaqqa. Chaqa Dyusmipayta kasuqkunataqa Santu Ispirituntaqusha nir.

33Chaynu apustulkuna niqtauyaparqa, karguyjunkunaqa kusalatapiñakur, apustulkunataqa wanuchiytayarpuranllapa. 34Piru chay kusa maskarguyjunkunamantami kaq uk fariseoruna Gamaliel shutiq. Paymi Moisés

kuq katin, kusalata rispitaqllapa wakin

5

262

runakunaqa. Chaymi sharir,apustulkunata uk ratituta waqtamanlluqshichinanllapapaq. 35Chaymantamiwakin karguyjunkunataqa niran:

—Israel runakuna,llapa.mantaqa imata ruranayarllapamapis.36Yarpuyllapa qamkuna. Uk tyimpupiTeudas shutiq runa kusa puytiq kaytamunatin, kwatru-syintus runakunayupay paypi kriyir ikinpi puriranllapa.

tinllapaqa chay ikinpi puriqkunaqawakta kayta shikwakar tukukaranllapa.37Chaymanta qashan uk tyimpupi,sinsuta ruratinllapaqa, Galileamanta ukruna Judasna rikariran. Chaymi paypikriyir puriqkunapis karanllapa. Piruchaytapis wanuchiranllapa.llami, chay ikinpi puriqkunaqa waktakayta shikwakaranllapa.

38“Chayraykumi nishunillapa, chayrunakunataqa ama imatapis rurarchu,dijanaykillapapaq. Chaqa chay

kunalata rimayarqa, chinqanqallapa.39Nataq Dyuspa rimayninwankatin-shuypaqa manami imanu tukurpisbinsiyta puytinkillapachu. ¡llapami! ¡Imanupiqakish Dyuspakuntranmana,llapa!” nir.

40Chaynu Gamaliel nitinmi, chaykarguyjunkunaqa “Allinmi chayqa”niranllapa. Chaymantaqa apustulkunataqayamur kusata llibachir ima,llapa, amana Jesuspa shutinpi rimar

.Chaynu allita willar imaqa,llapana. 41

pis,kunapa naypanmantaqa kusala aligrinalluqshiranllapa.taqa akraran Jesucristurayku chaynuqischakananllapapaq.

42Chaymi ashwan waran waranDyusta aduranllapa wasikunapi,tananllapa wasikunapi ima manamanchakurlamapischu Dyuspa shumaq

, JesusmiDyus Akrashan Cristun nir ima.

Sirbikuqkunatami akraranllapa

6 1Chay tyimpuqa Dyuspi kriyiqkunamastana achkayaq qallarisha

katinllapanaqa, chay griego rimaypirimaqkunaqa rimapakuqllapa chayhebreo rimaypi rimaqkunapaqqa, kaynunir:shi, chay hebreo byuda warmikunayupayqa mana aypaqchu kasha chay

mantaqa” nir.2

kunaqa, tukuy kriyiqkunata tantarniranllapa:

—Manami allinchu nuqakuna Dyuspa

dijar, mikuy tantashanchikllapataqukunayllapapaqqa. 3Chayrayku kriyiqmasiykuna, qamkunallamantaakrayllapa syiti runakuna, kusa allinyarpuyniyjun, kusa intrakaq, DyuspaSantu Ispiritunwan kaqkunata ima.Paykunatana willatiyllapa, kayruraykunataqa rurananllapapaq.4Nuqakunaqami Dyusman mañakurima,llapa maydiyapis nir.

5Chaymi Jesucristupi kriyiqkunaqa

llapaqa” nir, akraranllapa Estebanta.Paymi Amitunchikpi kusata kriyiq,chaynulla Dyusninchikpa SantuIspiritunwan karan. Akraranllapapismi:Felipita, Procuruta, Nicanorta, Timonta,Parmenasta, Nicolasta ima. PayNicolasmi Antioquía pwiblumantakaran.runakunapa kustumrinkunata.

5 6

263

6

taqa chay apustulkunapa naypanman., chay

syiti akrakashan runakunata, allitanaDyusta sirbinanpaq nir, paykunapa

,Dyusman mañakuranllapa.

7Chaynulla, Dyus rimashantaqamitukuy parlakutinllapa, kriyiqkunamapisachkana karanllapa Jerusalenpiqa.Chaynullami, Jesucristupiqa chayIsraelmanta kurakunamapis kusalaachkana kriyiranllapa.

Estebantami prisuranllapa8Dyus yanapatinmi, Estebanqa

ashwan kusala pudirniyjun kar,milagrukunata, mana ruraypaq shumaqimakunata ima ruraran tukuypanaypanpi. 9

llapa wasi Libertos shutiqmanta wakinrunakuna, chaynulla Cirene, Alejandríapwiblumanta kaqkuna, chaynulla chayCilicia, Asia lugarmanta kaqkuna imatantanakur, Estebanwan willanakuqqallariranllapa. 10Piru chay runakunaqamana upallachiytaqa puytiranllapachu.Chaqa Estebanqa, Dyuspa SantuIspiritun yanapatin, kusa shumaqtarimayaran.

11Chaymi Estebanta kuntraqrunakunaqa mana imanupis binsiytapuytirqa, wakin runakunata pagraranrimananllapapaq Estebanpa kuntrankaynu nir: “Estebantami, Moisespa,chaynulla Dyusninchikpa kuntrantarimaqta uyapasha kanillapa” nir.

12Chaynu llullakutinllapami,runakunaqa kriyir tukuy rukumantakuqkunawan,

tantanakur kusata piñakuranllapa.Chaynu piñakurllapami Estebantaqa

kunapa naypanman. 13Chaynulla

tistigukunatapis, Estebanpa kuntran

llapa. Chaymi kaynu niranllapa:—Kay runaqami kusa saqra mana

rimaypaqkunata waran riman Dyuspawasinpaq, chaynulla kusa allinmantakushanpaqmapis. 14Chaynullamiuyapasha kanillapapis kaynu niqta:‘Nazaretmanta Jesusshi, Dyuspa wasintaratachiyanqa. Chaynullashi Moiséskustumrinta qumashanchikllapatapisukmanpaqna tikrayanqa’ nir.

15Chaynu nitinllapami, tukuy kusamas karguyjunkuna, Estebantachaparqa, rikaranllapa kusa angelnulaqaqllitayjunta.

Estebanmi allita rimaran

7 1Chay kurakunapa mantaqninmiEstebantaqa kaynu nir tapuran:

—llapaqa, ¿chiqapchu, manaqachu mana?nir.

2Chaymi Estebanqa niran:“Ukniykuna, taytituykuna allita

uyapamayllapa: Kusa puytiq TaytanchikDyusmi, unay rukunchik AbrahamMesopotamia pwiblullapi kar, manaraqHarán pwibluman taq riyatin, paymanrikariran. 3Abrahamtaqa niran: ‘Pachaykita,aylluykikunata dijar, riy chay pachata nuqarikachishuyani chayman’ nir. 4Chaynunitinmi, Abrahamqa chay tayashan Caldeapwiblumantaqa lluqshir rir, Harán

, chaypina taran.Chaymanta taytan wanutinqa,taqa Tayta Dyus apamuran,chikllapa Israel pachamanqa. 5Piru

taqa quranchu,nanlapaqmapis. Piru mana kaypi qurmapis,arniranmi pay wanutinqa wamrankunanakay pachapiqa tananllapapaq. Chaynumiri

chu.

6 7

264

e 7.8 Kay tratupaq mas intrakanarqa rikashun Génesis 17.1-14. f 7.21 Taytankuna manawanunanta munarmi,wanunanpaq. Mas allintaqami intrachimanchik Exodupi 2.2-10.

6“Chaynullami Dyusqa niranpis:

mantaqa lluqshir rir uklaw pachakunapikwatru-syintus (400) añuta tanqallapafurastirukuna yupay, kusata sirbikur,qischakar ima. 7Piru chay nasyun

taqami nuqa kastigashaq. Chaymantamipaykunaqa lluqshir shamur, kaylugarpina sirbimanqallapa’ nir.

8“Chaynu nirmi Dyusqa Abrahamwanuk tratuta ruraran, tukuy Israelmanta

llapapaqe nir. Chaymi Abrahamqawamran Isaac nasishanmanta uchudiyayjunna katinqa siñal kustumritaruraran. Chaynullami Isaacpis wamranJacobo nasitinqa ruraran. ChaymiJacobupis wamrankunawan chay Israelrunakunapa dusi pwiblunkunaparukunkunawanqa ruraran.

9“Chay dusi rukunchikllapamantamiuknin shutiq José. Paytami ukninkuna

. 10PiruTayta Dyusmi, Josiwan kar,

imana tikraran Egiptupa mantaqninFaraonpa naypanpiqa. Chaymi ashwanFaraonqa, Josita numraran paymantakuna wasinpi, chaynulla chaypwiblupa mantakuqninna kananpaq.

11“Piru chaymantami chay Egiptopachapi chaynulla Canaán pachapiqakusala mallaq tyimpu katin, kusalataqischakaranllapa. Chaqa manari imapis

llapapaqqa. 12Chaymantami, Jacobuqa,

, chayrukunchikkuna karan chaykunata.Chaymi paykunaqa riranllapa

puntataqa. 13Qashan ishkay kutipaqnaritinllapaqa, Josiqa ukninkunata niran,payqashi ukninllapa nir. Chaynu Joséukninkunata nitinmi, Faraonqa

nirmapis.14

Jacobuta,llapapaq. Tukuy ayllunkunaqamisitintay sinku (75) kasha kanqallapa.15Chaynu rirmi Jacobuqa Egiptupitayar, chaypina wanuranmapis.llami unay rukunchikllapakunamapischaypi wanuran. 16ChaymantaqaJacobupa kwirpunta aparanllapaAbrahampa unay tashan pwibluSiquempi pantyunninman pampaq.Chaqa chaytaqami Abraham rantishakaran, uk runa Hamor shutiqpawamrankunamanta.

17“Taytanchik Dyusmi, Abrahamtatukuy ima pasayanqa nir arnishantyimpu shipchamuyatinnaqa, Israelrunakunaqa kusala achkana karanEgiptupiqa. 18Chay tyimpumiEgiptupiqa mantakuran uk gubyirnuna.Payqami Jositaqa mana riqsishachukaran. 19Chaymi chay gubyirnuqaingañar ima kusalata qischaranllapaunay rukunchikkunataqa. Chaynullamimantakuranpis ullqu wamritukunachayraq nasitinqa, dijatinllapa wanuramana achkayananllapapaq.

20“Piru chay tyimpupimi Moisésnasiran. Paymi kusala shumaq wamritukaran Dyuspaqqa.tin taytankunaqa wasinpi pakaqnulakimsa misista purichiranllapa. 21

manta wasinpi manana pakayta puytirwaqtalapi dijasha katin,f Faraonpawarmi wamran tarir apar, kusa

7

265

g 7.30,35 Ángel nirqami intrachimanchik Dyus angelpaq tikrakar rikariran Moisesman nir.Masta intrakanarqa rikashun Éxodo 3.1-5.

shumaqta kriyakuran wamranta yupay.22Chaynumi Moisesqa winaran Egipto

. Chaymi Moisesqa kusa puytiqkaran rimananpaq, chaynulla imatarurananpaqmapis.

23“Kwarinta añuyjunna karqa,Moisesqa watukuran Israel masinrunakunata, paypa chiqap ayllunkunakatin. 24Chaymi Egiptumanta runa,paypa ayllu masinta maqaqta rikarqa,washananrayku chay Egiptumantachaytaqa wanuchiran. 25Chaqa payqariyarpuran, Israel aylluykunakwintata qukar ninqallapa: ‘Dyusmi,Moisesrayku Egipto runakunamantawashamashunllapa’ nir. Piru paykunaqamana kwintata qukaranllapachu.26Chaymanta, allaqnin ishkay Israelrunakunata maqanakuqta tariran.Chaymi payqa washanachiyta yarpurniran: ‘Qamkunaqami chay ayllullakankillapa, ¿imapaqtaq uknikillapa

kunkillapa?’ nir.27“Piru ukninta masta qischaq chayqa,

Moisesta kumsar niran: ‘¿Pitaq qamtaqa

shusha nuqakunamanqa? 28¿Manaqachuqamqa, quya imanurunata wanuchirayki,pis wanuchimanayanki?’ nir. 29Chaynunitinmi, Moisesqa alsakar riran Madiánshutiq pachaman. Chaypimi furastiruyupay tayatin, ishkay wamrankunanasiran.

30“Kwarinta añuna pasasha katinMoisés chunllaq lugar Sinaí sirkapikayatinmi, sarsapi nina ratakuqrurimanta uk ángelg payman rikariran.31Chaymi Moisés chayta rikarqakusalata dispantakaran. Chaymanta mas

qimikar rikashaq niyarqa, uyaparanAmitunchik kaynu niqta: 32‘Nuqamiunay rukuykikuna Abrahampa, Isaacpa,Jacobupa Dyusnin kani’ nir. PiruMoisesqa kusalata manchakurchukchukyashanrayku,ranlamapischu. 33Chaymi Amitunchikqakaynu niran: ‘Llanqikita urquy. Chaqakay lugar kayashaykiqami, kusa santulugar. 34Nuqami allita rikasha kanipwibluymanta runakuna imanuEgiptupi qischakatinmapis.tami uyapasha kani kusata llakirqay . Chayraykumi

paq. Chaymi shamuyna. Chaqa.

35“Unaymi paykuna, Moisesta disprisyar‘¿kanaykipaq?’ niranllapa. Piru Dyusmi

,imanutaq angelnin chay sarsa rurinpi rikarintrachishannulla. 36Chaymi Moisesqa,milagrukunata, chaynulla mana ruraypaqshumaq imakunata rurar ima

kunataqa apar pasachiran chay chupikamar yakupa rurinta.kunata rurar ima, chay chunllaqlugarkunapi kwarinta añuta puriran.37Chaqa Moisesllami Israel runakunatapisniran: ‘Dyus Amitunchikmi qamkunamantaukta akranqa nuqa yupay rimaqninkananpaq.llapapaq’ nir.

38“Israel runakuna chunllaq lugarpitantakasha katinmi, Moisesta, angelqaSinaí sirkapi shumaq imakunatawillaran. Payna rukunchikkunata imanukawsananllapapaq nir intrachitin,nuqanchikkunatapis intrachimashallapakasurna kawsanallapapaq.

7

266

39“Piru rukunchikkunaqami manauyakunar disprisyashanllaparaykuashwan Egiptuman tikrakanaranllapa.40Chaymi Aaronta niranllapa: ‘MoisésEgiptumanta urqumaranllapa chayqa,mana rikarinnachu. Chayraykumidyuskunata ruratki, yanapar Egiptumanapamananllapata munanillapa’ nir.41Chaynu nitinllapami, Aaronqa ruraranuk dyus bisirrunuta.kunata wanuchir, rupachir imanafyistata rurar aduraranllapa chaypaykunalla rurashan dyustaqa. 42

raykumi Dyusqa paykunamanta ashur,dijaran syilupi tukuy ima kaqkunataadurananllapapaq. Chaqa chaypaqmiDyus nitin, rimaqninkunaqa kaynu niriskribisha kayaq:

‘Israel runakuna, ¿qamkunachuchay kwarinta añukunatachunllaq lugarpi karqa,

animalkunata wanuchir,

llapa?43 Ashwanmi qamkunaqa chay yanqa

dyus Molocta andasninpipurichiraykillapa.

Chaynullami Refán qullarparitratunta ima rurar dyus niraduraraykillapa.

kumi,nuqaqa pwibluykimanta urqur,

Babilonia pwiblumanmatapis

llapa’ nir.44“Unay rukunchikkunami chay

chunllaq lugarkunapiqa ruraran Dyustaadurananllapa tuldu wasita, imanutaqDyus, Moisesta rikachir willaranchaynulla. Chaytaqami purichiqllapapis

llapapaq. 45Chay tuldu wasitaqami aykaañukunata purichiyarqa, Josuewan aparrir uk pwiblumanta kaqkunata binsir

taran, Tayta Dyus arnishan pachapi.Chay tuldu wasiqami chaypiqa karanDavidpa tyimpunkaman.

46“Davidtaqami Tayta Dyusqashumaqta rikar, kusata yanaparan.Chaymi Davidqa mañakuran Dyustaadurananllapa wasita ruratin, chaypinaJacobupa Dyusnin tananpaq. 47Chaynumañakusha katinmapismi, wamranSalomón ruraran Dyusta adurananllapawasitaqa. 48

llapanu syilumanta TaytanchikllapaDyusqami, mana runakuna rurashanwasikunapichu tan. Chaypaqmi Dyusparimaqninqa kaynu nisha kayaq:

49 ‘Unaq syilumi, tar mantakunay.Nataq pacha-

shanan.¿Imanu wasitataq rurayanqallapa

nuqapaqqa?¿Mayqantaq tanay wasiqa

kanqaqa?50 Nuqami tukuy imata rurasha kani’

nir”.51Chaynu Dyuspa rimaqnin nishanta

willarmi, Estebanqa niranpis:“Qamkunaqami unaymanta kusala mana

intrakaq, anku shunqukuna kankillapa.Chaynullami chay mana kriyiqkuna yupaymana kasukuq, mana shumaqtayarpuqkuna ima kankillapa. Chaynu karmimaydiyapis Dyuspa Santu Ispiritunpakuntranla kankillapa. Chaynuqami unayrukuykillapa yupaylla kankillapa.52Chaymi nimayllapa, ¿Dyuspa mayqanrimaqnintataq mana qischaranchu chayunay rukuykillapaqa? Paykunami,wanuchiranllapa Dyuspa Akrashan

kunata. Piru chaynumapis DyuspaAkrashan Cristun shamutinqa,kunaman qukur ima wanuchiraykillapa.53Chaynullami Dyus mantakushantaangelkuna, Moisesta willatin,tinllapapis mana kasukuraykillapachu” nir.

7

267

Estebantami wanuchiranllapa54Chaynu Esteban nitinmi, payta

pis richyachiranllapa ima. 55PiruEstebanqami,wan kar, unaq syiluman chapakur,Dyusninchikta kusa llipyaraqta rikaran.Chaynulla rikaranpis Jesús, Dyuspaallilaw qichqanpi shaqta. 56ChaymiEstebanqa niran:

—¡Rikayllapa! ¡Syilutami rikani! Rikanipismi Dyusmanta

Shamuq Runata paypa allilaw qichqanpishaqta nir.

57Piru chaynu nitinqa, chayrunakunaqa mana uyapanarrinrinllapata kirpar, qay ,tukuynin kallparanllapa Estebantaqaaypaq. 58Chaymanta ayparqa, chaypwiblumanta lluqshichir, rumikunawansitaranllapa. Chaymi chay llullakuq

inkargaranllapa uk musu runa Sauloshutiqta.

59Chaynu sitayatinllaparaqmi,Estebanqa mañakuran kaynu nir:“Amituy Jesucristo, ispirituytarikapamanki”.

60Chaynu nirqa, qunqurikur kusalajwirtita rimar niran: “Taytituy, amami

chu” nir.Chaynu nirqami, wanuranna.

Saulumi kriyiqkunata kusata qischaran

8 1-2Chayta rikarmi, Sauluqayarpuran: Estebanta wanuchirqami

allinta tukuyanllapa nir. Nataq chaykusala allin llakipakuq runakunalamiEstebantaqa pamparanllapa kusatapaypaq waqar ima. Chaymanta chaydiyallami Jerusalenpiqa, Jesucristupi

llapa qischananllapapaq. Chaymi tukuykriyiqkunaqa shikwakar, riranllapaJudeapa, Samariapa pwiblunkunaman.Piru apustulkuna-shuypaqa manalluqshiranllapachu Jerusalenmantaqa.

3Chaykamanqami Sauluqa kusalataqischaq Jesucristupi kriyiqkunataqa.Chaymi wasin wasin yaykur, ullqutaraqwarmitaraq aysallapa karsilman apananllapapaq.

Samariapimi Jesucristupaq

4Nataq Jerusalenmanta wakta kaytashikwakaqkunaqa, may rishankunapipis

ranllapa kriyirna washakananllapapaq.5Paykunamanta uknin Felipimi, Samaria

, Dyuspa Akrashan.

6

tantakashakunaqa kusalata uyakuqllapa,Felipe imata nitinpis. Chaynullamirikaqllapapis Felipe,wan milagrukunata ruratin ima. 7Kusa

wan kaqkuna alliyaqllapa. Felipita uyar,dyablukunapa yarpuynin runakunataqay , lluqshiqllapa. Chaynullami

junkuna, chaynulla kujukunamapisalliyaranllapa. 8Chaynu katinmi, chay

llapa.9Piru chaypiqami karan uk runa,

Simón shutiq. Paymi unaymanta-pachaSamaria pwiblumanta runakunatawasqakur, kriyichisha karan: Payqashikusa puytiq runa nir. 10Chaymi tukuywamrantin, rukuntin paytaqa kusatauyakuqllapa. Paykunami niqllapa: “Kayruna, Dyuspa pudirninwan. Chayraykutukuy riqchaq milagrukunata ruraytapuytin” nir. 11Chaynu nir imami,

7 8

268

paytaqa kusata kasuqllapaunaymanta-pacha wasqakur kriyichishakashanrayku.

12Piru Felipe, Dyuspa shumaqrimayninta Jesucristupa shutinpikriyirmi, Dyuspa mantakuyninpi

,warmipis ullqupis kriyirna tukuylashutikuranllapa. 13Chaynulla chaywasqakuq Simonpismi, Felipe nishantakriyir, shutikuran. Chayna Felipipapullan puriqna qallariran. Achkamilagrukunata Felipe ruratin rikar,Simonqa kusalata dispantakaran.

14

shi Dyuspa rimayninpi kriyishallapana”, Pedruwan Juanta

. 15Paykunaqa Samaria,

ranllapa Santu Ispiritunwanna mushuqkriyiqkunaqa kananllapapaq. 16Chaqa,manaraqmi kriyiqkunamanqashamushachu karan, Dyuspa SantuIspiritunqa.

tupa shutinwanqa. 17Chaymi PedruwanJuanqa, kriyiqkunapa ananman

, Dyuspa SantuIspiritunwanna paykunaqa kidaranllapa.

18-19Chaynu apustulkuna kriyiqrunakunapa ananman makinkunata

, Dyuspa Ispiritunpaykunawan kidatin rikaran, chaySimonqa. Chaymi apustulkunataqillayta arnir, kaynu niran:

—Chay pudirta qumayllapa, nuqapismakiykunata mayqanpa ananman

,wanna paykunaqa kananpaq nir.

20Chaynu nitinmi, Pedruqa niran:—Tayta Dyus pudirninta qumanchik

chayta rantinashaykirayku,wan pulla chinqankillapa. 21Qamqamana ima dirichuyjunchu kanki

paqqa. Chaqa qampa shunquykiqamiDyuspaqqa mana allinchu. 22Chaymiashwan uchaykita dijar, Tayta Dyusman

mantaqa. 23

shunquykipiqa kusata inbidyakayankinir. Chaymi uchaykiqa prisu yupaynapurichishuyan nir.

24Chaynu Pedro nitinmi, Simonqaniran:

—llapari. Chaqa manami munanichu chay

nantaqa nir.25Chaymanta Pedruwan Juan, Dyuspa

,tikrakaranllapana Jerusalenman,Samariapa pwiblunkunapipis Dyuspa

.

Felipimi parlaran Etiopiamanta runawan

26Chaymantaqami Dyuspa ukangelnin Felipiman rikarir niran:

—Sharir riy surlawman, Jerusalenmannanta rishaykinu Gaza pwiblukaman.Chay nanqami chunllaq lugarta pasan.

27Chaymi Felipiqa sharir, riran.Riyarmi, nanpiqa rikaran Etiopíapwiblumanta uk runata. Payqami ukkusa karguyjun eunuco karan. Chaypayllami gubyirna Candace shutiqpaimankunata rikaq. Chay runami rishakaran Jerusalenman Tayta Dyustaaduraq. 28

man tikrakar, uk karritapi tasha riyaran,Dyuspa rimaqnin Isaías iskribishanlibruta liyiqnu. 29Chaymi DyuspaIspiritun Felipitaqa niran:

—Rir qimikay wak karritaman nir.30Chaymanta Felipe chay karritaman

qimikar chay runa, Isaiaspa libruntaliyiqta uyaparqa, kaynu nir tapuran:

8

269

—¿taqa? nir.

31Chaynu taputinqa chay runaqaniran:

—¿Imanunari intrakashaq, manamayqanpis intrachimatinqa? nir.

Chaymi Felipitaqa rugaran kaynu nir:—Karritayman iqamur qichqaypi tay

nir.32Nataq chay librupi liyiyashanqami

kaynu niyaran:“Imanutaq Uyshata wanuchitin,

millwanta rututinllapamapisuyarala,

pis rimaranchu.33 Pinqaypaqta ruraranllapa.

Chaynulla mana llakiparchu, allinruna katinmapis uchacharanllapa.

chu ¿yaqa kanqa? nirqa.

manta ashuchiranllapa” nir.34Chaymi chay karguyjun runaqa

tapuran Felipitaqa kaynu nir:—Willamay-ari, ¿pipaqtaq rimayan

kay Dyuspa rimaqninqa? ¿Payllapaqchu,manaqachu ukpaq?

35Chaymanta Felipiqa chay runaliyiyashanpaq willar, intrachiranJesuspaq:llapa” nir. 36Chayna parlar riyarllapaqa,uk lugar yakuyjun kaqta pasayarqa,chay karguyjun runaqa niran:

—Kaypi kan yaku. ¿Manachu nuqapisshutikuyman? nir.

[37Felipiqa niran:—Tukuy shunquykiwan kriyitkiqami,

puytini shutichishuyta.Chaymi chay runaqa niran:—Kriyinimi, Jesucristuqa Dyuspa

Wamran nir.]38Chaymi karritanta yarachir,

tin ishkir, yaykuranllapa yakuman.

Chaymi chaypina Felipiqa shutichiraneunucutaqa. 39Chaymanta yakumantalluqshitinllapaqa, AmitunchikpaIspiritun Felipitaqa illaqmanta apatin,chay runaqa mana rikarannachu. Piruchaynumapis ashwan kusa aligrinariran. 40Nataq Felipiqa Azoto pwiblupirikariran. Chaymi pwiblun pwiblunriran, Dyuspa shumaq rimayninta

, Cesarea pwibluman.

Saulumi Amitunchikpina kriyiran

9 1-2Chaykamanqa Saulo-shuypaqamana shaykuq, rimapakur puriran,

Amitunchikpi kriyiqkunata wanuchiytayarpur.kunaman rir mañakuran uk urdinta.Chaywanna Damasco pwibluman rir,tantakananllapa wasikunaman yaykurJesuspi kriyiqkunataqa tarir ullquta,

man apamunanpaq. 3-4Chaymanta,

naqa, nanpi illaqmanta kusala llipyaintiru, syilumanta achkirachikamuranSaulo kayashanmanqa.chikamutinqa, pachaman ratar, ukrimayta uyaparan kaynu niqta: “¡Saulo,Saulo! ¿Imapaqtaq ikiypi puriyankiqischamanaykipaq?” nir.

5Chaymi Sauluqa niran: “¿Mayqantaqkanki, Taytituy?”

Chay rimaqqami niran: “NuqamiJesús kani, mayqanpa ikinpiqischanaykipaq puriyanki chay.[Chaynu purirqami qamlla manaallintachu rurakayanki, imanuturumaqa yapukuyar, ikiman matqakur,

chay yupay”.6Chaymi Sauluqa manchaysalla

chukchukyayar, kaynu nir tapuran:“Taytituy, ¿imatataq ruranaypaq allinkanqa?” nir

8 9

270

Amitunchikqa niran:] “Sharir, riyDamasco pwibluman. Wakpimiwillashunqallapa imatami rurankinirmapis”.

7Chaynulla Sauluwan riqkunapisuyaparan chay rimaytaqa. Piru manamimayqantapis rikaranllapachu. Chaymikusalata dispantakaranllapa.8Chaymanta, Sauluqa ratashanmantasharir, manana rikakuyta puytiranchu.Chaymi pullan kaqkunaqa, makinmantaaysakurna, aparanllapa Damascopwiblumanqa. 9Chaypiqami kimsadiyatana karan mana chapakur; manamikur,pischu.

10

chikpi kriyiq uk runa Ananías. ChaymiAmitunchikqa, rikapakuyninpi paymanrikarir, kaynu niran: “¡Ananías!”

Payqa niran: “Kaypimi kani, Taytituy”nir.

11Chaymi, Amitunchikqa niran:“Sharir, riy chay kalli Dirichushutiqman. Chaypimi Judaspa wasinpitapukuy uk runa Saulo shutiqpaq.Payqami Tarso pwiblumanta. PaymiDyusman kusata mañakuyan. 12Chaymi,rikapakuyninpi rikashusha wasiman

, makikikunata ananpi.

13Chaynu Amitunchik nitinmi,Ananiasqa niran: “Taytituy, kusa achkarunakunami parlamashallapa paypaqqa,tukuy mana allinkunata Jerusalenpiqampi kriyiqkunata rurashanpaq.14Kananqami chay runaqa kay Damascopwiblumanna shamusha, kurakunapa

, qampikriyiqkunata apar prisunanpaq” nir.

15Chaynu nitinmapis, Amitunchikqa: “Riy. Chaqa

paytami akrasha kani nuqapaq rimar,

chaynulla mana Israel runakunata,

gubyirnunkunata ima. 16Nuqamipaytaqa intrachishaq, nuqapaq rimar

nir.17Chaynu Amitunchik nitinqa,

Ananiasqa riran, chay maypikayashanman. ,wasiman yaykur Saulupa ananpi

, niran:—Kriyiq masiy Saulo,

yatki Amitunchik Jesús qamman

nawiki rikakutinna, Santu Ispirituqamwanna kananpaq nir.

18Chayta nitinmi chay kutilla, Saulupanawinmantaqa pispa yupayllawiqtikuna rataran. Chaymi qashanrikakurna sharir shutikuran. 19

mantaqa mikur kusa jwirsayjunnatikrakaran. Chayna Jesucristupikriyiqkunawanqa pullana taranDamasco pwiblupiqa, ayka diyallataqa.

20Chaymantami Sauluqa, Damasco

,tuqa, Tayta Dyuspa Wamranmi” nir.21 , tukuy chay

llapa: “¿Manachu kay runa Jerusalenpiqa,Jesuspi kriyiqkunapa ikinpi puriq prisurima qischananpaq? ¿Manachu chaynu kar,kaymanpis shamuran Jesuspi kriyiqkunataprisur, kurakunapa mantaqninmanqukunanpaq?” nir.

Chaynu nir imami, paykunapuraparlaqllapa. 22

llapamapis, Sauluqa mana mayqantapismancharchu,kuran: “Jesusmi, Dyus Akrashan Cristunchiqap washamaqninchikllapaqa” nir.

, Damascopwiblupi taq Israel runakunaqa alliplatayarpupakuranllapa.

9

271

23Chaymanta,naqa, chay runakunaqa tantakar

llapapaq. 24 ,tukuy unaq,ninkunaqa yarakuyan,manta lluqshina punkupi, pay yarquqtawanuchinanllapapaq nir. 25ChaymiJesucristupi kriyiqkunaqa Saulutaqa ukkanastaman itar, chay pwibluparidurninpi rumiwan llutakasha pata kaqchaypa ananman iqachir, chaylata tutawaqtalawman ishkichiranllapa.

Saulumi Jerusalenpi26Chaymanta Saulo,

,man pullachakayta munaran. Piru paytakusata manchashanllaparayku manakriyiranllapachu, “Jesucristupikriyiyanqa” nirqa. 27Nataq BernabimiSaulutaqa aparan apustulkunaman.Chaymi apustulkunataqa parlaran,imanumi Sauluqa nanpi Amitunchiktarikatin, payqa parlaran, chaynulla

Jesuspaq Damasco pwiblupi, manamayqantapis manchar imachu nir.

28Chaynami Sauluqa Jerusalenpikidar, paykunawanna puriran. 29

nullami mana manchakur imachu, chay

griego rimaq Israel runakunawan parlar,willanakur ima.

llapa. 30Chaymanta kriyiq masinkuna, Saulutaqa Cesarea

pwibluman apar, paypa pwiblun.

31Chaynami Judeapa, Galileapa,Samariapa pwiblunkunapi Jesucristupi

llapa, mana qischakarnachu. Chaymiashwan Amitunchik munashannulanakawsaqllapapis. Chaynulla Dyuspa

Santu Ispiritun yanapatinmi, masnaachkayaranllapapis.

Pedrumi Eneasta allicharan32Chay tyimpukunapimi Pedruqa,

Jesucristupi kriyiqkunata watukurpuriq. Chaymi Lida shutiq pwiblupitaqkunatapis riran watukuq. 33Chayman

, tarinakuran uk runa Eneasshutiqwan. Paymi mana kuyuyta puytiqkwirpuyjun kar, uchu añupaqnamantanlapi karan. 34Paytami Pedruqaniran:

—Eneas, kananqami Jesucristoalliyachishunna. Chaymi sharir,kita tantay nir.

Chaynu nitinmi, Eneasqa chay kutillaallinna shariran. 35Chaymi, chay Lidapwiblupi, Sarón pwiblupi taqkunaqa,rikaran imanumi Eneas sharitinmapis.Chayta rikarmi, uchanllapakunata dijar,Jesucristupina kriyiranllapa.

Pedrumi Dorcasta kawsachimuran36Lida pwiblupa shipchanpimi kaq uk

pwiblu Jope shutiq. Chaypimi karan ukwarmi, Amitunchikpi kusata kriyiq.Paymi shutiq Tabita. Nataq, griegorimaypi-shuypaqa “Dorcas” nir. Chaywarmisitaqami kusa allinkunata rurar,mana imayjunkunata yanapar imakawsaq. 37

piqa qishar wanuran.taqa paqachir ima aparanllapa wasipa

chiq. 38Chaymi chay Lida pwiblupiPedro katin, Dorcaspa kriyiq

llapa, Pedruta kaynu willananllapapaq:“Dorcas wanusha katin, kananllashirinki Jopiman, ama tardarchu” nir.

39Chaymi Pedruqa paykunawan riran., aparanllapa

Dorcas chutarayashanman. Chaypimiachka byuda warmikuna, Dorcaspa

9

272

ridurninman tantakasha, kusatawaqayaranllapa. Chaynu waqarllapami,Pedrutaqa uknin uknin rikachiranllapa,

kunata ima.40Chayna Pedruqa, chay ruripi

kaqkunataqa tukuyta waqtaman urqur,payqa qunqurikur Dyusman mañakuran.Chaymantaqa chay wanushata chapar,niran:

—Tabita, shariy, nir.Chaynu nitinmi, chay warmisitaqa

chay kutilla,ran. Chayna Pedruta rikarqa, das taran.41Chaymanta, Pedruqa makinmantachutar sharichir, kriyiq masinkunata,byuda warmikunata qayar, Dorcastaqakawsaqtana paykunapa naypanmanapamuran.

42Chaymi chayta Jope pwiblupi,

llapa Amitunchikpiqa. 43Pedrupismi,achka diyakunata Jope pwiblupiqakidaran, uk runa Simón shutiqpawasinpi. Simonqami qarata blanduchartrabajaq.

Pedrumi Corneliuwan

10 1Nataq Cesarea pwiblupimi taquk runa Cornelio shutiq. Paymi

uk kwartil Italiano shutiqmantasuldadukunapa uk mantaqnin karan.2Payqami mana Israel runa karmapistukuy chay wasinpi ayllun taqkunawanDyusta allipta kasur, aduraqllapa.Chaynu karmi,pis, Israel runa ministiqkunata quryanapaq. Chaynulla waran waranTaytanchik Dyusman mañakuq.

3Chaymi uk diyaqa tardi, alas trisyupayna katin,ninpi Dyuspa angelninta rikaran.

man yaykur, kaynu niqta uyaparan:“¡Cornelio!” nir.

4Chaymi, Corneliuqa angelta kusatachapar manchakur, tapuran: “¿Imatataqmunanki, Taytituy?” nir.

Angelqa niran: “Tayta Dyusmiuyashusha, payman mañakutki.lla, mana imayjunkunata yanapatkipis,shumaqta rikashusha. 5Kananlla Jope

paq uk runa Simón shutiqta. Paytamininllapapis Pedro nir. 6Payqami tukayunSimón, qarata blanduchar trabajanchaypa wasin, mar yakupa manyanlapi,chaypi tayan. [Chaymi shamurqa imataruranaykipaqpis willashunqa]”.

7Chaynu ángel parlar ritinnaqa,Corneliuqa uk suldadunta, chaynullaishkay sirbikuqninta qayamuran. Chaysuldadunqami Dyuspi kusata kriyiq.Chaynulla pay Corneliutapis kusatakasuq. Chaynu katinmi Corneliuqa chaysuldadunpaq kusata yarpuq. 8Qayamurpaykunata chay rikashanta manyaqlaparlarqa, .

9

llapa, alas dusi yupaynaqa Pedruqa iqaranwasipa ananman,paq. 10Payqari kusata mallaqnar,yaran.nanllapakamanqa, rikapakuyninpi rikaran

. 11

tinqa unaqmanta ishkimuyaran uk atunpullu kada manyankunamanta watakasha.12Chay pullu watakashapa rurinpiqa karantukuy riqchaq mana mikuypaqanimalkuna, ,largu kurukuna, pariq kurukuna ima.13Chay rikapakuyninpi uyaparanpissyilumanta kaynu niqta: “Pedro, sharirwanuchir, mikuy” nir.

14Piru Pedruqa niran: “Mana Taytituy.Chaqa chay riqchaq mana mikuypaqanimalkunataqa mana mikushachu kanimaydiyapis” nir.

15Chaynu nitinqa, qashan chayrimaqqa niran: “Tayta Dyus tukuy

9 10

273

h 10.16 Dyus, Pedruta kay rikachishanpaqmi intrachinayaran, mayqan runapis Dyuspi kriyiqkar, maylawmanta karpis, chaylla Dyuspaqqa. Mana ukman ukmanchu nir.

imatapis ‘Allin’ nishantaqa, ama ‘Manaallin’ niychu qamqa” nir.

16Chaynullamiri kimsa kuti willaran.Chaymantaqa qashan tikrakarannasyiluman chay pulluqa.h 17Pedruqa

rikapakushanpaq, ¿imataq kanqachayqa? nir.kunankaman,

wasinmanqa, Pedrupaq tapukur. 18Chay

tapukuranllapa:—¿Kaypichu Pedro ninllapa Simón

shutiq runa tan? nir.19

ninpaq yarpuyatinlla, Dyuspa SantuIspiritunqa niran: “Chapay. Kimsarunakuna maskashuyan. 20Sharir, ishkirpaykunawan riy ama imapaqpisyarpupakurchu. Nuqami chay

qamman shamunanllapapaq” nir.21Chaymi Pedruqa wasipa ananmanta

ishkimur,runakunataqa niran:

—Nuqami kani Simón Pedruqa.¿Imalapaqtaq shamushaykillapa? nir.

22Paykunaqa niranllapa:—

tinllapa. Paymi allipta Dyuspi kriyin.Chaymi Israel runakunapis paytaqakusata rispitanllapa, munanllapa ima.

wasinman rir willatki uyakushunanpaq.Chaqa payqa nimaranllapa Dyuspaangelninshi willasha, qam rir wasinpiwillatki uyakushunanpaq nir.

23Chaynu nitinllapaqami, Pedruqasamachiran wasin ruriman. Chaypimipullana chay tutaqa kidaranllapa.

Chaymanta allaqninqa paykunawanpullalla riranllapa. Chaynulla wakinchay Jope pwiblupi,pis pullan yapar riran Pedrutaqa.

24Jope pwiblumanta lluqshirqa,allaqninraq Cesarea pwiblumanqa

. , Corneliuqaayllunkunawan amigunkunawantantakasha, Pedrutaqa yarayashakaranllapa. 25 ,Corneliuqa lluqshiran tariq, naypanpiqunqurikur adurananpaq. 26Piru manachayta munarchu kaynu nir sharichiran:

—Shariy taytituy. Nuqapismi qamyupay runala kani nir.

27Chaynu paywan parlaqnu riyarwasinman yaykurqa, chay wasi ruripiqaachka runa tantakashata tariran.28Chaymantami Pedruqa tukuyta chaypikaqkunataqa niran:

—nuqakunapa kustumriyllapata. Israel

qami intrachimanllapa: Ama

nayllapapaqchu, ama wasinmanmapisyaykunayllapapaq imachu. Piru Tayta

nishaqchu: ‘Mana watukuypaqchu,mana allinchu ima’ nirqa. 29

kumi qayachimatkillapaqa, utqayllashamusha kani, mana imapaqpisukmanta yarpur imachu. Chaymi

¿imalapaqtaqqayachimashaykillapa kanqa? nirmapis.

30Chaymi Corneliuqa niran:—Kananwanqa kwatru diyana, kay

uras yupay nuqaqa kay wasiypi ayunar,Dyusman mañakuyaray. Chaykamanmi,naypaypi uk runa allipla yuraq intiru

. Chaymi nimaran:31‘Cornelio, Dyusman mañakutkimi,

10

274

payqa uyapashusha. Chaynulla, manaimayjunkunata yanapatkipis payqashumaqta rikashusha. 32

runakunata Jope pwibluman Simonta,

paq. Mar yakupa manyanpimi chaytukayun qarata blanduchar trabajaqpawasinpi tayan’ nir.

33“Chaynu nimatinmi, utqaylla. Qamqami

mana ima mana allinkunataqayarpurchu, ashwan utqayllashamushayki. Kanan-shuypaqaritukuyla, kaypi kanchikllapa, Dyuspanaypanpi. Chaymi kusata uyakushuytamunanillapa, tukuy imata Amitunchik

llapapaq chayta rimatki” nir.

Pedrumi Corneliupa wasinpi rimaran

34Chaymantami Pedruqa paykunataniran:

—Kananqami allita intrakanina,chiqaptami Dyusqa mana ukmantaukmantachu rikamanchik maylawmantakashamapis nir. 35Ashwanmi maylawnasyunmanta, ima ayllumanta karmapispayta kasusha, allinkunata rurashaqa,

chik. 36Nuqakuna Israel runakunatamiwillamashallapa, tukuypa AmunJesusrayku, imanumi Dyuswanqashumaqta kawsanayllapapaq nir.

37

Israel pwiblupi pasashantaqa.

kuq Juanta, Amitunchik Jesuspaq allita. 38

killapapis,manta Jesusta Santu Ispiritunta,pudirninta qushanpaqmapis. Chaynukarmi Jesusqa allinkunalata rurar,runakunata dyablu qischatinmapiswasharan, Dyus pullan katin nir imami

. 39Chaqa nuqakunamirikasha kanillapa Jesús tukuy imataJerusalenpi, Judeapa pwiblunkunapiima rurashanta, chaynulla kruspi klabarwanuchishanllapamatapis. Chayminuqakunaqa tukuy chaykunapaqqatistigu kanillapa. 40Piru Dyus, kimsadiyamanta kawsachimutinmi,nuqakunaman rikariran. 41Manamitukuyla runakunamanchu rikarimuran.Ashwanmi Dyus nuqakunata tistigukuna

man rikariran. Chaqa kawsamutinqami,paywan mikurayllapa, upyarayllapaima.

42

llapa, rir tukuyta intrachinayllapapaq:‘Dyusmi,wanuqkunata, kawsaqkunata allita rikar

. 43Chaqa Dyuspatukuy rimaqninkunami Jesuspaq kaynunisha kayaq:shi tukuy uchankunamanta payqapirdunayanqa’ nir”.

Mana Israel runakunamanmi Santu Ispiritu shamuran

44 ,tukuy chay uyakuqkunamanqa DyuspaSantu Ispiritun shamuran. 45-46ChaymiSantu Ispiritu uyakuqkunaman shamutinqa,Israelmanta kriyiq runakuna Pedruwan

, alliplatadispantakaranllapa. Chaqa chayuyakuqkunaqa ukman rimaykunapi Dyustaalabaqta uyaparanllapa.llapa: ¿Imanutaq Dyusninchikqa manaIsrael runakunatapis Santu Ispiritunta qun?nir. 47Chaymi Pedruqa niran:

—Nuqanchikkunata yupaylla kayrunakunatapis Dyusninchik SantuIspiritunta qusha katinqa, ¿amashutikuychu niytachu puytinchik? nir.

48

Amitunchik Jesuspa shutinpina

10

275

i 10.48 Amitunchik Jesuspa shutinpina shutikuranllapa nirqami intrachimanchik, paymiuchanchikmanta washamanchik nir kriyir shutikunchik nir.

shutikunanllapapaq.i Chaymantashutikurnaqa,llapa ayka diyallataqa paykunawankidananllapapaq nir.

Pedrumi kriyiqkunata willaran imata rurashanpaq

11 1Apustulkuna, chaynulla Judeapwiblukunapi Jesuspi kriyiq

runakunapis uyaparanllapana, “Chaymana Israel runa kaqkunapis,

llapana” nir. 2

Israelmanta kriyiqkunaqa, paywanwillanakuranllapa. Chaqa paykunaqayarpuqllapa, mayqanpis Jesuspi kriyiqkarmapis, paykunapa kustumrintapisrurananllapapaq nir. 3ChaymiPedrutaqa tapuranllapa kaynu nir:

—¿chikta mana ruranllapachu chaykunapawasinmanqa? Chaynulla ¿imapaqtaqpaykunawan pulla mikushayki ima? nir.

4Chaynu taputinllapami, Pedruqamanyaqmanta parlaran tukuy imapasashankunata, kaynu nir:

5—Nuqaqa Jope pwiblupi karay. Chaypikar Dyusman mañakuyarmi,niypi rikaray syilumanta uk atun pullukada manyankunamanta watakashanuqaman ishkimuqta. 6Chaymi, chayparurinman chapakurqa rikaray mana

,utiq kurukunata, largu kurukunata, pariqkurukunata ima. 7Chaynullami uyaparaypissyilumanta kaynu nimaqta: ‘Pedro sharirwanuchir mikuy’ nir.

8“Chaynu nimatinqa nuqaqa niray:‘Mana Taytituy. Chaqa chay riqchaqmana mikuypaq animalkunataqa manamikushachu kani maydiyapis’ nir.

9“Chaynu nitiyqa, chay syilumantawillamaqqa qashan nimaran: ‘TaytaDyus tukuy imatapis “Allin” nishantaqa,ama “Mana allin” niychu qamqa’ nir.10Chaynullamiri kimsa kuti willamaran.Chaymantaqa chay pulluqa qashantikrakaranna syiluman.

11“Chay kutillami, chay wasi

Israel runakuna. Paykunataqami,

karanllapa nuqata apamananllapapaq.12Chaymi, Dyusninchikpa SantuIspiritun nimaran paykunawanrinaypaq,chu.kunapis. Tukuy paykunawanmiyaykurayllapa chay runapawasinmanqa. 13Chaymi chay runaqaparlamaranllapa imanushi uk ángelwasinman yaykur kaynu willaran nir:

paq uk runa Simón shutiqta, chay Pedroninllapa chayta. 14Pay shamurmiwillashunqa, imanumi qam, chaynulla

llapa’ nir.15“Chaymi,

tiyqa, Dyuspa Santu Ispiritunqapaykunaman shamuran, imanutaq ukkuti shamuran nuqanchikkunamanchaynulla. 16Chaymi chaymantaqayarpuray Amitunchik nishanta. Chaqaniqmi: ‘Chiqaptami Shutichikuq Juanqayakulawan shutichikuran. Piru

wan shutichishunqallapa’ nir. 17Chaymipaykunatapis, Amitunchik Jesucristupikriyishanrayku, Taytanchik Dyusnuqanchikkunata yupay, SantuIspiritunta qutinqa, ¿pitaq nuqaqa kaniDyusninchikta willanaypaq ‘Ama

10 11

276

paykunataqa Santu Ispirituykitaqaquychu’ nirqa?”

18Chaynu Pedro nitin, Jerusalenmantakriyiqkuna uyaparqa uyarala kidar,ashwan Dyusninchikta alabaran kaynunir:

“Dyusninchikqami chay mana Israelrunakunatapis yanapashana,

nanllapapaq. ¡Chaynuqami paykunapistukuy tyimpupaqna kawsanqallapa!”

Antioquiapi punta kriyiqkuna19Estebanta wanuchishallapana karqa,

wakin kriyiqkunapa ikinpi puriranqischananpaq chay kuntraqninkunaqa.Chaymi wakin kriyiqkunaqa alsakarriranllapa, Fenicia,man,pis. Chay pwiblukunapiqa Amitunchik

masinkunalata. Nataq,wakinkunata-ranllapachu. 20Chaymantaqa ashwan,Chiprimanta, Cirene pwiblumantashamuranllapa Antioquía pwibluman.Chaypiqami paykunaqa Jesuspa shumaq

wakin mana Israel runakunatapis.21Amitunchik paykunata yanapatinmi

, achka runakunaunay mana allin rurayninkunata dijar,Amitunchikpina kriyiranllapa.

22Jerusalenpi kriyiqkuna “Antioquiapimana Israel runakuna kusatakriyinllapa” nir uyaparqa, Bernabita

, rir rikananpaq.23Chaymi, ,Dyusninchik imanu bindisir paykunatayanapashanmatapis. Chaymi payqaalliplata aligriyaran. Chaynullapaykunataqa kusata kunsijaran, amaimatapis yarpurchu, tukuy shunqunwan

paq. 24Chaqa payqami kusala bwinu,

chaynulla Amitunchikpi kusalata kriyiqkarmi, Dyuspa Santu Ispiritunwankaranpis. ,achka runakuna Amitunchikpi kriyirmasna achkayaranllapa.

25Chaymantami Bernabiqa riran Tarsoshutiq pwibluman, Sauluta maskaq.26Chaymi tarirqa, aparan Antioquiaman.Chaypiqami paykunaqa uk añuta,Jesucristupi kriyiqkunawan taran,

. Chay

manta-taqa cristianukuna nir riqsiranllapa.

27Chay tyimpukunapimi Dyuspawakin rimaqninkuna, Jerusalenmantariran Antioquiaman. 28Paykunapaukninmi shutiran Agabo. Paymi kriyiq

, SantuIspiritu rimachitin, niran: “Tukuyintirupimi mallaq tyimpu kanqa” nir.Chay nishanqami chiqapta karan, chay

shan tyimpunpi.29-30Chaynu mallaq tyimpu katinmi,

Antioquiamanta kriyiqkunaqa,puytishanllapata qillayta tantar

kriyiqkunamanqa.taqa Bernabiwan Saulo aparanllapa

kunata qutin, chay paykunanaqunanllapapaq chay ministiqkunataqa.

Santiaguta wanuchir Pedruta karsilaranllapa

12 1Chay tyimpukunapi gubyirnuHerodesqa,

tupi wakin kriyiqkunataqa kusataqischaq. 2

nanllapapaq. 3Chaynu Santiagutawanuchishanpaqmi Israel runakunaqakusa shumaqta yarpuranllapa.

11 12

277

aypar karsilananllapapaq.qami Herodesqa ruraran Pascua fyistapitantakunata mana libadurayjuntachumikunchik chay diyakunapi. 4Chaqapayqari yarpuran, Pascua fyista pasatin,

man apatin,wanuchinanpaq nir. Pedro karsilpikatinqami kuytayaranllapa dyisi-saysi(16) suldadukuna, kwatru kwatruturnanakur ima. 5Chaynumiri Pedrutaqa

ranllapa ama lluqshinanpaq. Piru kriyiq

yaranllapa Dyusman, Pedrupaqqa.

Pedrutami uk ángel karsilmanta lluqshichiran

6Herodes, runakunapa naypanmanapananpaq diya quyapachanqa, Pedruqapunuyaran ishkay suldadukunapa

, ishkay kadinakunawan alliwatakasha.kuna-shuypaqa karsilpa punkunpikuytakuyaranllapa. 7Chaymantamiillaqmanta Amitunchikpa uk angelninchaypi rikaritin, kusa llipya intirukarsilqa tikrakaran. Chaymi angelqaPedrutaqa qichqanmanta kumsarrik :

—Utqar shariy, kananlla nir.Chaynu nitinqa chay kutilla, Pedrupa

makinmanta kadinakunaqa rataranpachaman. 8Chaymi angelqa Pedrutaqaniran:

— , llanqikitallanqikuy nir.

Chaynumiri Pedruqa ruraran. Chaymiangelqa qashan niran:

—Qataykita qatakur, nuqapa ikiytashamuy nir.

9Chaynu nitinqami Pedruqa angelpaikinta riran, ángel rurayashanqachuchiqap kanqa, manaqachu mananirmapis, . Ashwan

ninlapi rikaq yupay. 10Chaynuyarpuyarmapis Pedruqa angelwanqanaypaq kuytakuq suldadukunapa

. Chaynulla masriyarqa uk suldadukunatapis pasaranna.Chaymanta mas naypaqman

manpis. Chaymi chay punkuqa paylla. Chaynami, lluqshir

ishkantin riyatinllapaqa, wakaqpinakarqa, angelqa paylatana dijaranPedrutaqa. 11Chaymi Pedruqa chaypiraqkwintata qukar niran: “Kanan-shuypaqaAmituyqa chiqapta, angelninta

manta, chaynulla Israel runakuna tukuy

pis” nir.12Chaynu kwintata qukarnaqa,

Pedruqa riran Juanpa maman Mariapawasinman. Kay Juantami Marcosniqllapapis. Chaypimi kusa achka kriyiqmasinkuna tantakasha, Dyusmanmañakuyaranllapa. 13Chay wasiman

, waqta yaykunapunkumanta takakur qayakuran.Chaymi, uk warmi wamra Rode shutiq,punkumanta qayakuqta uyaparqakallparan rikaq. 14Chaymanta,rimayninmanta Pedrutaqa riqsiran.Chaymi chay warmi wamraqa kusataaligriyar,ruriman kallparan wakinkunata willaq,Pedrumi chay punkupi qayakuyan nir.15Chaymi paykunaqa niranllapa:

—Yaruyashayki kanqa nir.Chaynu nitinllapamapis, wamraqa

niran:—Chiqaptami pay nir.Chaynu nitinmapis, paykunaqa

niranllapa:—Manami Pedruchu kanqa.

Ashwanmi angelnin kanqa nir.

12

278

j 12.17 Kay Santiagutami “Jacobo” niqllapapis.

16Chaynu ninanllapakamanqa,qayakuyaran Pedruqa. Chaymi rir

, Pedruta rikarqaalliplata dispantakaranllapa. 17Piru,Pedruqa makinlawan willaranuyarananllapapaq. Chayna paykunataqaparlaran imanushi, Tayta Dyusqakarsilmanta urquran nirmapis.llami niranpis:

—Kay nishushayllapatami,llapa Santiaguta,j chaynulla kriyiqukninchikkunatapis nir.

Chaynu nirqa, chay kayashanmantayarqur riran uklawtana.

18Achkiyatinnaqa,kuna-shuypaqa mana imanu tukushaq

. Chaqa

maytataq Pedruqa risha nirmapis.19Chaymanta,Pedruta maskananllapapaq. Piru manatariyta puytitinllapanaqa, chaykuytakuqkunata uchachar, Herodesqamantakuran wanuchinanllapapaq.

Chaymantami Herodesqa Judeamantalluqshir, riran Cesareamanna taq.

Herodesmi wanuranna20Chaypi katinmi Tiro,

kunapi taqkunaqa Herodesmanqarinanpaq yarpuranllapa: Herodesqa,

wanqa. Rir shumaqchanakushunllapapaywan. Chaqa paypa pwiblunmantamikunanchikta rantimunchik nir.Chaynu rinanllapapaqqa, naypaqtaqaamiguta ayparanllapa, Herodespa ukkusa yanapaqnin Blasto shutiq runawan.Payraykumi,chanakuranllapa. 21Chaymi, Herodesqauk diyapi paywan pulla tantakarparlananllapapaq niran. Chay diya

, payqa kusa shumaqta

mudakur mantakunan samananpi tar,kusa shumaqta rimaran. 22

mantami chay uyakuqkunaqa, kusajwirtita rimar, niqllapa:

—¡Kay rimaqqami dyus, mana yanqarunalachu! nir.

23Chayta nitinllapaqa, HerodesqaDyusta mana alabarchu, ashwan paynadyusnu kusa puytiq tukuran. ChaymiAmitunchikpa angelninqa kusa saqra

,limpu kurur tukukar wanuran.

24Piru ashwan kriyiqkuna-shuypaqaAmitunchikpaq rimatinllapa,ran chay rimashankunaqa. Chaymi,

llapana Amitunchikpa rimayninpaqqa.25Chaymanta Bernabiwan Saulo

Jerusalenpi qillayta apustulkunataqushana karqa tikrakamuranllapanaAntioquiaman. Piru Marcos ninllapachay Juanta aparmi shamuranllapa.

Bernabiwan Saulutami

13 1Antioquía pwiblupikriyiqkunamantaqami karan

Dyuspa rimaqninkuna, chaynulla. Paykunaqami

karan Bernabé, Simón, Lucio, Manaén,Saulo ima. Chay Simontami niqllapapis,“Yana Runa” nir. Lucio-shuypaqaCirene pwiblumanta karan. NataqManaén-shuypaqa, Galileapa gubyirnunHerodespa pullan kriyakasha karan.2Uk diyapimi paykunaqa ayunupi karDyusta adurayatinllapaqa, DyuspaSantu Ispiritun kaynu niran:wan Sauluta, akrayllapa. Chaqa nuqami

kunanpaq” nir.3Chaymi chaypi kaqkunaqa ayunar,

Dyusman mañakushana karqa,

12 13

279

k 13.5,13 Kay Juantami “Marcos” niqllapapis. Rikashun Hechos 12.12; 15.37,39.

Bernabipa, Saulupa ananman, .

Bernabiwan Saulumi Chipripi

4Bernabiwan Sauluta, Dyuspa SantuIspiritun apatinmi, riranllapa Seleuciapwibluman. Chaymantaqa, yakukarrupina riranllapa uk lugar yaku

.5Chay Chipre lugarllapi Salamina shutiq

, Israel runakunapatantakananllapa wasikunapi,

taqa. Juanpisk paykunata yanaparpullanllapa riyaran.

6

.Chaynu rirmi Pafos shutiq pwiblukaman

.llapa Israelmanta uk bruju Barjesússhutiqta.paq rimaq tukuqla. 7Chay brujuqami,Sergio Paulo shutiq gubirnadurwanamigu karan. Chaqa chay gubirnadurmi

. Chaymantaqa

qayamunanllapapaq. Chaqa paymikusata uyakunaran Dyuspa shumaqrimaynintaqa. 8Piru chay brujuBarjesús, griego rimaypi Elimasshutiqqami, apustulkunapa kuntran

, gubirnadurqa ama

llapaqa. 9Chaymi Saulo, griego rimaypiPablo shutiqqa,wan kar, chay brujutaqa kusata chaparniran:

10—¡Kusa llulla, mana allinkunatayarpuq runa, dyablupa wamran, tukuyallin kaqkunapa kuntran! ¿Imapaqtaq

munanki? 11

kumi Dyusqa kananqa kastigashuyan.Chaymi kananmanta-pacha syigukidarna, ayka diyallataqa rupay

nachu nir.Chaynu nitinlami chay brujupa

nawinqa tutaparaq intiruna kidaran.Chaymi manana rikakuyta puytir, uk

paq.12Tukuy chayta rikar, chaynulla Saulo

chikpa shumaq rimayninpi kriyiranna.

Pabluwan Bernabimi Pisidiaman riranllapa

13Pafos pwiblumantami Pabluqa,pullan puriqkunawan riranllapa uk yakukarrupi Perge pwibluman. Chaypwiblumi, Pan lia shutiq lugarpi kaq.Piru Juanqami chaypi wakinninkunatadijar, Jerusalenman tikrakamuran.14Nataq wakinninkuna-shuypaqa, chayPergimanta lluqshir, riranllapa Pisidiapayatan Antioquía pwibluman. Chaypimisamana diyapi Israel runakunapatantakananllapa wasiman yaykur,samaranllapa. 15Chaymanta, Dyus nitinMoisés iskribishanta, chaynulla Dyusparimaqninkuna iskribishanta liyitinllapaimaqa,kunaqa kaynu niran:

—Ukniy masiykuna, runakunata

yarllapaqa, kananlla rimayllapa nir.16Chaynu nitinllapami, Pablo sharir

makinlawan runakunataqa upallachir,kaynu niran:

—Pwibluymanta runa masiykuna,chaynulla uklawmanta qamkuna,Dyusta manchar kasuqkunapis,uyakumayllapa kayta willashutiyllapa:

13

280

17Dyusninchikllapami,

paq. Chay rukunchikkunapaqqa kaynukaran: Egipto pwiblupi furastiru yupaytayarllapamapis,llapa Dyusninchik akrashan katin. Piruchaymantami chay pwiblumantaqalluqshichimuran paypa pudirninwan.18Chaynu lluqshichimurmi, chunllaqlugarkunaman apar kwarinta añutakuytaran imanu tukur tatinllapamapis.19Chaynulla, Canaán shutiq lugarpi,syiti atun pwiblupi taqkunata limpuwanuchir tukchiran, chay wanushapapachankunataqa rukunchikkunatanaqunanpaq. 20

kunaqa kwatru-syintus sinkwinta (450)añumata kaq kasha kanqa.

“Chaymantami, rukunchikkunataqa

llapapaq, Dyusninchikpa rimaqninSamuelpa tyimpunkaman. 21Piru

llapa gubyirnunllapata numrananpaq.Chaymi Dyusqa munashanllapata rurar,numraran Saúl mantakunanpaq.Saulqami, Benjaminpa ayllunmanta,Cispa wamran karan.

“Chaymantami kwarinta añuta yupaymantakushana katinqa, 22Dyusqa,Saulta kargunmanta urqur, Davidtananumraran, gubyirnu kananpaqqa.Paypaqmi Dyusqa niran: Uk allipla allinrunatami tarisha kani. Paymi imataruray nitiypis, ruran. Payqami Isaipawamran David. 23Chaqa Davidpaayllunllamantami karan Jesuspis.

washamanallapapaq,

paqqa. 24Chaymi manaraq Jesússhamuyatinqa, Shutichikuq Juanqatukuy Israel runakunataqa kaynu niq:Uchaykillapata dijar, Dyusmannatikrakar shutikuyllapa nir. 25Chaymanta

tinnaqa, kaynu niran: ‘Nuqaqa manamiDyus arnishushanllapa runapaqyarpuyankillapa chay paychu kani.Payqami chaymantaraq shamunqa.Chaymi paypaqqa nuqaqa manasirbinichu uk sirbikuq yupay llanqinpa

.26Chaynullami Pabluqa niranpis:“Abrahampa ayllunmanta ukniykuna,

qamkuna uklaw nasyunkunamantaDyusta kasuqkunatapis nishunillapa:

kunapaq. 27Chaqa, Jerusalenpi taqkuna,chay mantakuqkuna imaqa, Jesustamana riqsir,chu. Chaynullami Dyuspa rimaqninkunaJesuspaq iskribishanllapata, samanadiyakunapi liyirmapis,llapachu. Chaymi ashwan Jesustaqa

paq. Chayta rurarmi Dyuspa rimaqniniskribishannulla kumpliranllapa.28Chaqa mana ima uchayjun katinmapiswanuchinanllapapaq,llapa. 29Chaynumiri Dyus nitiniskribikashannulla rurarllapanaqa,Jesustaqa krusmanta ishkichimurpamparanllapana. 30Piru DyusqamiJesustaqa kawsachimuran. 31ChaymiJesusqa, achka diyakunata pullanllapakaran, Galileamanta Jerusalenmanyapar pullan riranllapa chaykunawanqa.Chaymi kananqa paykunaqa tukuypaq

paqqa.32-33“Chaymi Bernabiwan nuqaqa

taqa: Taytanchik Dyusmi kawsachimuranJesustaqa kusa munashan Wamrankashanrayku.kunata arnishantaqa kumpliran,nuqanchikkunawan, imanunishannulla. Chaqa niqmi:

13

281

‘Qammi Wamray kanki.Nuqami kananqa Taytaykipaq

riqsikani’ nir.34Dyusqami rimashallana karan, Jesúswanushanmanta kawsamuyanqakwirpun ama ismunanpaq nir.Kaynutami, iskribishanpipis nin:

‘Qushaqmi kusa allinkunata Davidtaarnishaytaqa’ nir.

35Chaymi Salmosllapi ninpis:‘Ama kusa munashayki Wamraykipa

kwirpuntaqa dijankichuismunanpaqqa’ nir.

36“Piru Davidmi, paypa tyimpunrunakunataqa Dyus munashannullayanaparmapis, wanurqa rukunkunawanpulla pampakaran.pis ismur tukukaran. 37Nataq, Dyuskawsachimushan Cristupa kwirpunqamana ismuranchu.

38-39“Chayraykumi ukniykuna allitaintrakayllapa,nillapa:manta pirdunakanchikllapa, mana

llaparaykuchu. Chaymi ashwan Dyusqa,Jesuspi kriyiqkunataqa tukuylatapirdunar, mana uchayjunpaqnachuriqsin nir.

40“Chaymi kuytakankillapa Dyusparimaqninkuna iskribishankunanishannulla, ama mana kriyiqkunayupay pasashunanllapapaq. Chaqa chayiskribishankunapiqa nin:

41 ‘¡Qamkuna mana kriyinaqkuna,dispantakar chinqayllapa!

pimi rurashaq ukman shumaqruraykunata.

mapis,mana kriyinkimanllapachu’ nir”.

42Chaynu Pabluwan Bernabé,

llapa wasimantaqa. Chaymi chay manaIsrael runakunaqa, paykunataqarugaranllapa qashan uk samana

llapapaq. 43Piru Pabluwan Bernabé,tukuymanta dispidikur, ritinllapanaqa,kusa achka Israel runakuna, chaynullaIsrael runakunapa kriyinanpi kriyiqkunaima paykunawan riranllapa. ChaymiPabluwan Bernabiqa,kunataqa kaynu nir willaran: “Amaukmanta yarpur imachu Dyuslapi allitakriyiyllapa,llaparayku” nir.

44Chaymanta uk simanapina, samana

manta runakunaqa tantakaranllapa,

llapapaqqa. 45Chaymi Israelmanta kaqkarguyjunkunaqa, achka runakunatantakaqta rikarqa,ranllapa. Chayraykumi Pablutaqakuntrar allipla saqrata willaranllapa.46Chaymi Pabluwan Bernabiqa manaimatapis mancharchu kaynu niranllapa:

—Nuqakunaqami naypaqtaqaqamkunataraq Dyuspa shumaq

paq karayllapa. Piru qamkunaqa chaytamana munashaykillapachu. Chaynu

munarqami, mana tukuy tyimpukawsayta munankillapachu. Chaymikananqa mana Israel runakunatana

, 47imanu

chaynulla:

mana Israel kaq runakunapa uk

kipaq.Chayna qamqa nuqapa shumaq

llapapaq’ nir.

13

282

48Chayta uyaparllapami, chay manaIsrael kaq runakunaqa, kusata aligriyar,niranllapa: “Amitunchik nishanqamikusala allin” nir. Chaymi ashwanDyuspi kriyir tukuy tyimpupaqnakawsananllapapaq kaqkunaqa, tukuylakriyiranllapa. 49Chaynumiri Dyusparimaynintaqa tukuy chay lugarkunapiqa

. 50Piru chayIsraelmanta kaq karguyjunkunaqa

wan, tukuy puytiq runakunawan imaparlar animachiranllapa, PabluwanBernabitaqa aypar chay lugarmantaqalluqshichinanllapapaq. 51Chaynururatinllapaqa Pabluwan Bernabiqa

, kaypwiblupi runakunaqa mana kriyiytamunanllapachu nishaq nir. Chaytarurarllapanaqa riranllapana Iconiopwiblumanna. 52Piru Cristupikriyiqkuna-shuypaqa, Dyuspa SantuIspiritunwan kar, allipla aligrinakaranllapa.

Pabluwan Bernabimi Iconio pwiblupi

14 1Iconio pwiblupimi, PabluwanBernabiqa pulla yaykuranllapa

Israel runakunapa tantakananllapawasiman. Chaymi, chaypi paykunaqa

.

runakuna kriyiranllapa, Israel runakuna,mana Israel runakunamapis. 2Piru Israelrunakuna Jesucristupi manakriyiqkunaqa ukman shumaqta rimaringañaranllapa chay mana Israelrunakunataqa, Jesucristupi tukuykriyiqkunapaqa kuntran kananllapapaq.

3Chaynu katinmapismi, Pabluwan

chu, ashwan Amitunchikpi kusatakunfyakar, achka diyakunata chaypiqa

. Chaymi

Amitunchikqa paykunataqa yanapar,pudirninta quran, milagrukunata, mana

llapapaq. Chaymi yanaparan runakunarikar ninanllapapaq, chiqaptami Dyus

.4Piru, chay pwiblupi runakunaqa

ukmanta ukmanta yarpupakuranllapa.Chaymi wakinqa Israel runakunapafaburnin kaqllapa. Nataqwakinkuna-shuypaqa Apustulkunapafaburnin kaqllapa. 5Chaymantaqa, Israelrunakuna, chaynulla mana Israelrunakunapis karguyjunkunawanparlaranllapa, Pabluwan Bernabitaqakusata qischar, rumikunawan sitar imawanuchinanllapapaq. 6Piru chaykunata

riranllapa prubinsya Licaoniapapwiblunkunaman. Paykunaqa alsakarriranllapa Listraman, Derbiman,

manpis. 7Chaymi chaykunapina Dyuspa

llapa.

Pablutami sitaranllapa Listra pwiblupi

8Chay Listra pwiblupimi, karan ukkuju runa. Paymi mana puriytapuytiqchu.manta-chu kaq. 9

uyakur tayaran.yarmi, Pabluqa chay runataqa chaparyarpuran, payqami alliyanqa allitaDyuspi kriyishanrayku nir. 10

mantami, Pabluqa jwirtita rimar niran:—¡Sharir shay! nir.Chaynu nitinqa chay runaqa das

piryar sharir, puriq qallariranna.11Chaynu Pablo rurashanta rikarllapaqa,runakunaqa qallariranllapa kusalatarimaq chay Licaoniapa rimayninpi,kaynu nir:

13 14

283

l 14.12 Griego rimaypimi Jupiterpaq ninqallapa “Zeus”. Nataq Mercuriupaq-shuypaqaninllapa “Hermes” nir.

—¡Runa yupay dyusninchikkunamishamusha nuqanchikkunamanqa! nir.

12-13

qami Jupiterqa uk dyusninllapa kaq.Iglisyan-shuypaqa,lapi kaq. Chaynu dyusninchik nirllapami,Bernabita shutichiranllapa Jupiter.l NataqPabluta-shuypaqa shutichiran Mercurio,pay rimaq chay katin. Chayna chayJupiterpa kuranqa apamuran turukunata,tuktitukunata ima,wan pullana, Pabluwan Bernabitaqaadurananllapapaq. 14Piru BernabiwanPablo, nuqanchikta aduramanayanchik nirkwintata qukarqa,matapis llikiranllapa. Chaymantaqa, chayrunakuna riyashanman kallpar riryaykuranllapa, jwirtita kaynu nir:

15—Piru taytituykuna, ¿imapaqtaqkaytaqa ruranayankillapa? Chaqa,nuqakunapis qamkuna yupay runakunalakanillapa. Ashwanmi chay yanqa

llapapaqna shamusha kanillapa Dyuspa.

Chaynuqami chiqap kawsaq Dyus, syiluta,pachata, mar yakuta, tukuy ima kaqtarurasha, chay paypina kriyinaykillapapaq.16Unayllaqami, Dyusqa tukuy runakunatadijamashanchik karan munashanchikllatarurar kawsanallapapaq. 17

ninchikmapis,shanchik, ‘Pimi kani’ nirmapis. Chaynullakananpis, paymi nuqanchikkunaman

,manta shumaqta urqukunallapapaq.Chaynulla,matapis qumayanchikllapa unta mikur imaaligri kawsanallapapaqmapis.

18Chaynu Pabluwan Bernabénitinllapamapis paykunaqa manaintrakanaranllapachu. Chaymi yaqqa

chu turunllapakunataqa wanuchirpaykunata aduranatinllapaqa.

19Chaypi chaynu kayatinllapaqa,.

Paykunaqa karanllapa Antioquiamanta,Iconiumanta ima. Paykunami chayman

yarpuchiranllapa. Chaymi runakunaqaPablutaqa sitaran rumikunawanwanuchinanllapapaq.llapaqa, wanushana kanqa niryarpurllapa pwiblu waqtalawmanaysa .20Chayna, chaypi itakur ritinllapaqa,Jesucristupi kriyiqkunaqa Pablo

llapa. Chaymantami payqa allinna

man. Chaymanta,wan chay pwiblumanta lluqshir, riranDerbe shutiq pwiblumanna.

21Chayna chay Derbipi, Amitunchikpa

llapaqa, achka runakuna kriyiranllapa.Chaymantaqa qashan tikrakaranllapaListraman, Iconiuman, prubinsyaPisidiapa pwiblun Antioquiakaman ima.22Chaymi, chay pwiblukunapiqa Jesuspikriyiqkunata willar animachiranllapaAmitunchikta allita kasur, paypi allitakriyir kawsananllapapaq. Chaynullapaykunataqa niranpis: “SyilumanDyusninchikwanna kawsaq rinapaqqa,kay bidapiqa kusataraq qischakanchik”nir. 23Chaynulla, chay purishanllapapwiblukunapiqa,

llapa. Chaymantami Dyusman mañakur,ayunasha imana karqa, Amitunchikpikriyishanllaparayku, paypa makinpinadijaranllapa.

14

284

Pablumi Bernabiwan tikrakaran Siriapa pwiblun Antioquiaman

24Chayna, prubinsya Pisidiamantarirnaqa, haranllapa Pan lialawman.25Chay Pan lia lugarpi Perge pwiblupi,Amitunchikpa shumaq rimayninta

, chaymantaqa riranllapaAtalia pwibluman. 26Chaymantaqa,yaku karrupi mar yakullata riranllapa

.

karanllapa, Dyusta kusata mañakur, pay

llapapaq.karllapaqa, qashan tikrakaranllapaAntioquiallamanna. 27Chayman

, Jesucristupi kriyiqkunatatantar parlaran manyaqla, Dyus tukuyimata paykunawan rurashanta.lla parlaranllapapis imanumi Dyus, chay

sha paypi kriyinanllapapaq nir ima.28Chaymantaqa Pabluwan Bernabiqa,

wan kidaranllapa unaytana taq.

Jerusalenpimi kriyiqkunaqa tantakaranllapa

15 1Chay tyimpukunapimi wakinJudeamanta runakunaqa

Antioquiaman riran, Jesucristupi. Chaymi kaynu

niranllapa: “Moisés mantakushannulla chaysiñal kustumrita mana rurarqashi, manawashakashunllapachu” nir. 2Chaymi,

wanqa, uknin uknin willanakuranllapa:“Manami chaynuchu washakanapaqqa” nirima. Chaynu willanakuyatinllapaqa,Pabluta, Bernabita,tapis, Antioquiamanta kriyiqkunaqa

paq. Chayna chay parlayashanllapapaq,Amitunchikpa apustulninkunawan,

kunawanpis parlananllapapaq.3 , paykunaqa

riranllapa Jerusalenmanqa. Chaymanriqnuqa, Feniciapa,kunapi kriyiqkunataqa parlaranllapatukuy mana Israel runakunapaq: “Unaykriyinanllapataqa dijar ashwankananqa, Dyuspina kriyinllapa” nir.Chaynu parlakutinmi, chaypikriyiqkunaqa alliplata aligriyaranllapa.

4

Pabluwan Bernabé Jerusalenman.

llapa Jesuspi kriyiqkuna,kuna, chaynulla kriyiqkunata rikar

. Samachitinllapaqa,Dyus tukuy imata paykunawanrurashanllapataqa parlakuranllapa.

5Piru Jesuspi wakin kriyiq fariseorunakunaqa das sharir, kaynuniranllapa: “Kriyiq mana Israelrunakunaqa, chay siñal kustumrita,

kunatapis rurananllapapaq” niqllapa.6Chaynu nitinllapaqa, apustulkuna,

kuna ima tantakaranllapa chay

paqqa. 7Chaynu kusata uknin ukninunaytana parlayatinllapaqami, Pedruqasharir paykunataqa niran:

“Kriyiq masiykuna, qamkunaqami,

chikqa nuqata akramaran chay mana Israelrunakunata, Dyusninchikpa shumaq

, paykunapiskriyirna washakananllapapaq. 8

chikmi tukuypa yarpuyninchikllapatariqsin chay paymi,pis allita riqsir wamranpaqna nisha.Chaymi Santu Ispirituntapis qusha,imanullapa chaynulla. 9Nuqanchikkunatamipaykunawanqa mana ukmanta ukmantaqa

14 15

285

m 15.13 Santiagutami niqllapapis “Jacobo” nir. Payqami Jerusalenpi kriyiqkunapa puntarikaqnin karan. Rikashun Hechos 12.17; Gálatas 1.19. n 15.16 Rikashunllapa Amós9.11-12. Nuqa shamur qashan mushuqmanta alli shachir kamkachishaq nirqamiintrachimanchik Jesús shamur tukuy tyimpupaqna mantakunanpaq nir. o 15.20-21kunatami willaranllapa Israelmanta kaqkuna Moisés mantakushanlata kasuqkunawan Jesuspikriyiq mana Israel runakunaqa pulla kananllapapaq nir.

rikamaranchikllapachu.pis yarpuyninllapataqa shumaqchasha,paypi kriyishanllaparayku. 10Chaynukatinqa kanan-shuypaqa ¿imapaqtaq

llapa, kay mana Israel runakunata, Moisésmantakushanta rurachirqa? Moisésmantakushankunaqami kusala llashaqkarga yupay, mana puytiypaqchu.

chikllapachu nuqanchikkuna, unayrukunchikkunamapis. 11Ashwan

Amitunchik Jesús llakipamarninchikllapa

llapa dibaldila, nir. Chaynumiri mana Israelrunakunatapis washasha nuqanchikkunatayupaylla”.

12Pedro parlakutinnaqa, PabluwanBernabipis parlakuq qallariranllapa.Paykunaqa parlakuranllapa Tayta Dyusyanapatin, mana Israel kaq runakunapitukuy milagrukunata mana ruraypaqshumaq imakunata rurashanllapata.Chaynu parlakuyatinllapami tukuy

llapa. 13Chaynu parlakur tukchitinnaqa,Santiaguqam niran:

“Kriyiq masiykuna uyakumayllapa.14Simonqami willamayanchikllapa,imanutaq kananqa Tayta Dyus, manaIsrael runakunatapis yanapar, paypawamrankunana kananpaq nisha nir ima.15Kayqa Dyuspa rimaqnin nishannu,allip chaynu kasha. Chaqa chayiskribikashapiqami kaynu nin:

16 ‘Davidpa ayllunkunaqami wasilimpu ratasha yupay

unayna mana mantakunnachu.Chaymi nuqa shamur qashan

mushuqmanta alli shachirkamkachishaq,

chu.n17 Chaynu ruratiymi mana Israelmanta

kaqkunata akrashaykunapismaskamanqallapa.

18 Kaytaqami nuqa Tayta Dyus nini.Chaqa unaymanta-pacha chaynu

kananpaq nishallana karay’ nir.19“Tayta Dyus nisha katinmi nuqapis

nini: Chay mana Israel kaq runakuna unaykriyinanllapakunata dijar, Dyuspinakriyisha katinqa, ama piñachishunllapachu‘Moisés tukuy mantakushankunata ruray’nirqa. 20Ashwan paykunamanqaiskribishunllapa kaykunalata rurananpaq:Chay runa rurashan yanqa dyusman

mikunanllapapaq.pis runa kar, warmi karmapis ama ukwanukwan pununanpaqchu. Nishunllapapis,animalpa yawarninta, animal ratar manaqa

mikunanllapapaqchu. 21Chaqa Moisésmantakushanllata unaymanta-pacha tukuy

. Chaymitukuy samana diyapi Israel runakunapatantakananllapa wasinkunapiqa liyir

.o

runakunaman22Santiago chaynu nitinqa, Jesuspa

apustulninkuna, Dyuspi kriyiqkunaparikaqninkuna, tukuy kriyiqkunawan

15

286

yarpuranllapa: Nuqanchikkunamanta

man nir. Chay akrashanllapaqa karanJudas Barsabás ninllapa chaywan Silas.Paykunaqami kusa rispitakasharunakuna karanllapa kriyiqkunapaqqa.23Chaymi,kartataqa, kaynu nir:

Mana Israelmanta kriyiq masiykuna,qamkuna Antioquiapi, Siriapi,Ciliciapi taqkunata saludashunillapanuqakuna apustulkuna, kriyiqkunata

, chaynullatukuy kriyiqkunawan ima.

24 , kayJerusalenmanta wakin kriyiqkunashi,

shamur, Moisés mantakushanta, nir.

Chayshi alliplata piñachir ukmantayarpuchishushallapa ima. 25

kumi nuqakunaqa tukuyniyllapayarpur parlasha kanillapa,

llapa rikashunanllapapaq. Chay

kusa munashayllapa BernabiwanPabluwan pulla shamuyanllapa.26

tinllapamapis mana manchakurchuAmitunchik Jesucristupa shumaq

.27

qami Judaswan Silas. Paykunanamimanyaqmanta parlashunqallapa kayiskribishunillapa chaypaqqa. 28ChaqaDyuspa Santu Ispiritunmi manamunanchu,

taqa. Chaynulla nuqakunapis manamunanillapachu kay nishuyanillapa

taqa.

Chaymi nishunillapa kaylataruranaykillapapaq: 29

chu runakuna rurashan yanqa

llapata.chu animalpa yawarninta, animal

aychantapis. Chaynulla runa karmanaqa warmi karpis ama ukwanukwanqa pununkillapachu. Chiqaptakay nishushayllapata kasurqami, Dyusmunashanta kumpliyankillapa.

Chaylatanami willashunillapa.

30Chaymanta chay kartata qutin,paykunaqa dispidikur riranllapanaAntioquiamanqa.Jesuspi tukuy kriyiq runakunataqatantamur, chaypi quranllapa kartataqa.31Chaymanta chay kartata Dyuspi

llapa, chay kartapi paykunapaq ukkunswilu kashanrayku. 32Chaynulla

kuna kar, paykunata kusata kunsularima, animachiranllapa, Amitunchiktaallita kasunanllapapaq.

33Chaymanta uk diyapinaqa, Judaswan, Jesuspi

kriyiqkunaqa “Kusa allin rinkillapa” nir.

chaykunatapis shumaqta saludutaqupamankillapa” nir ima. [34Piru SilasqamiAntioquialapi kidanar, chaylapina kidaran.]35Chaynulla Pabluwan BernabipisAntioquiallapi kidaranllapa. Chaypiqami

raq Amitunchikpa shumaq rimaynintaqa.

Pablumi Bernabimanta chiqanchakaran

36Chaymanta uk tyimpu pasatinnaqa,Pabluqa niran Bernabitaqa:

—kunata watukuq,

15

287

p 16.10 Macedoniaman rinayllapapaq listakarayllapa nirqami, intrachimanchik kay librutaiskribisha Lucas chaynuqa niyan nir.

kunapi

chaykunaman, imanushi paykunaqapuriyan nir.

37Piru Bernabiqa, Juan Marcosniqllapa chayta pullanllapaqa apanaran.38Piru Pablutaqa mana allintachuchayqa yarpuchiran. Chaqa JuanMarcosqa Pan lia pwiblupi paykunala

kurnachu puriran. Chaymi Pabluqamana munaranchu pullanllaparinantaqa. 39Chaypaqmi Pabluwan

kuyarqa, chiqanchanakuranllapa.Chaymi Bernabiqa Marcosta apar riranChipriman.

40Nataq Pablo-shuypaqa Silastaakraran pullan apananpaqqa.Chaymanta Pablo rinanpaqna katinqa,tukuy chaypi kriyiqkunaqa Dyusman

llapapaq. 41

llapa Cilicia, Siria pwiblukunapikriyiqkunata kusata animachir ima.

Timoteumi PabluwanSilaswan riran

16 1

pwibluman, chaynulla Listrapwiblumanpis. Listrapiqa tarinakuranJesuspi kriyiq Timoteo shutiqwan.Paypa mamanmi unaymanta-pachaJesuspi kriyiq. Payqami, Israel warmikaq. Nataq taytan-shuypaqa griego runakaran. 2Chay Listra,kunapi kriyiqkunaqami Timoteupaqqakusa allinta rimaqllapa. 3ChaymiPabluqa munaran Timoteuqa yapananta.Piru naypaqtaqa siñal kustumritarurachiran. Chaytaqami ruraran Israelrunakuna chay lugarpi taqkuna ama

piñakunanllapapaq, chay kustumrintamana rurashanrayku. Chaqa tukuy

taytanqa griego runa nir.4Tukuy pwiblukunata pasashanllapapiqa,

kriyiqkunata intrachir riranllapa, chayapustulkuna, Jerusalenpi kriyiqkunata rikar

ima. 5Chaymi chay pwiblupi kaqkunaqakriyishanllapapi masta animakur, kusatanawaran waranqa achkayaranllapa.

Pablumi musqupakuran6Pabluqami, Silaswan Timoteuwan riyta

.Piru Dyuspa Santu Ispiritun “Amawakmanqa riychu” nitinmi, mananaAsiaman rirchu, pasaranllapa prubinsyaFrigiata, prubinsya Galaciata, Misia

.7Chay pwiblumantaqa paykunaqa, riytayarpuranllapa Bitiniapa lugarninkunaman.Piru Amitunchik Jesuspa Ispiritun “Amariychu” nitinmi, mana riranllapachu chaylugarkunamanqa. 8Chaymi paykunaqachay prubinsya Misiataqa pasashannuriranllapa Troas pwibluman. 9ChaypimiPabluqa musquyninpi, Macedoniamanta ukrunata rikaran. Chayshi chay runaqashasha rugakuyaran kaynu nir:“Shamuy-ari kay chimpa Macedoniapwibluman yanapamanaykillapapaq” nir.

10Chaynu Pablo musqupakutinqa,chay kutilla Macedoniamanqarinayllapapaq listakarayllapa,pchik qayamayanchikllapa, shumaq

.

Pabluwan Silasmi Filiposman riranllapa

11Troas pwiblumantaqa yakukarrupina mar yakuta pasarayllapa

15 16

288

Samotracia shutiq pachakaman. Nataq,

llapa Neápolis pwiblukaman. 12

mantaqa rirayllapa Filiposman.Chayqami romano runakunapa pwiblun.Chay pwibluqami kusa mas mantakuqkaq, tukuy chay Macedonia pwiblupapwiblunkunamanmatapis. Chaymi, chaypwiblupi ayka diyakunata tarayllapa.13Uk diyapimi, samana diya katin, chaypwiblumanta lluqshir, rirayllapa ukriyupa yatankaqman, chaypi Israel

paq lugar kanqa nir yarpur. Piruchaypiqa warmikunalata tantakashatatarir, nuqakunaqa chaylapi tar,

.14Chay warmikunamanta ukninmishutiran Lidia. Payqami Tiatira shutiqpwiblumanta karan. Rantikuqmi

.Chay Lidiaqami aduraq TaytanchikDyuslata. Pay Dyusninchik intrachitin

tinqa. 15Chaymi chaymantaqanuqakunaqa shutichirayllapa tukuyaylluntinta “Jesusna washamayan” nirkriyitinllapa. Shutichishanakatiyllapaqa, kaynu nir rugamaranllapa:

—Qamkuna, alliptana Dyusta kasunkinir yarpuyatkillapaqa, rishunllapariwasiypi samanaykillapapaq.

Chaynu kutir kutir “Rishunllapawasiyman” nimayatinllapaqa, rir chaywasinpina samarayllapa.

16Chaymanta qashan, Dyusman

naqa,llapa.ran mantaqninkunaman. Chay

nin katin, payqa chaynu surtyakuq imakaq.kunataqa, surtyakurla kusa achkaqillayta quq. 17Chay shipashqa Pablupa,

nuqapa ikiyllapata shamuq qallarirankaynu nir jwirtita rimar:

—Kay runakunaqami unaq syilumantaDyuspa sirbikuqninkuna. Paykunami

washakankillapa nir.18Chaynu rimarlla puriran ayka

diyatana. Chaymi Pablutaqa kusatapiñachitin, kaynu nir yarpuran,wakqami Dyuspi mana kriyiq kar yanqaillaqta chaynu niyan, nir. Chaymantamichay shipashpi dyablupa yarpuyninkaqtaqa kaynu niran:

—Jesucristupa shutinwan mantashuni:¡Lluqshiy kay shipashmantaqa! nir.

Chaynu nitinmi,ninqa lluqshiranna. 19Piru chayshipashpa mantaqninkunaqa “Mananaqillayta tariyta puytishunnachu” nirqa,Pabluwan Silastaqa aypar aparanllapatukuy karguyjunkunapa naypanman.20

:—

chikmanta runakunata pantachiyan.21Kusa ukman saqra kustumrikunata

. Chay kustumrikunataqanuqanchikkunaqa mana ruraytapuytinchikllapalamapischu, Romapwiblumanta kashanchikllaparayku nir.

22Chaypi wakin runakuna kayaqchaykunaqa Pabluwan Silastaqa musyaqqallariranllapa. Chaymi jwiskunaqa

chir barakunawan wipyananllapapaq.23Chaynu wipyarllapanaqa, karsilmanitar, chay punkupi kuytakuqtaqamantaran,llapapaq nir. 24

llapami, chay kuytakuqqa, chay karsilpamas ruri kaqman itaran. Chaymi

itar apirtar dijaranllapa.25 , Pabluwan

Silas Dyusman mañakur himnukunata

16

289

takitinllapa imaqa, wakin prisu kaqkunaqauyakuyaranllapa. 26Chaymantamiillaqmanta kusa jwirtita pacha kuyuran.Chaymi wasipa patankunamapis kusatakuyutin, chay kutilla punkukunamapis

. Chaynulla kadinakunawanwakin prisu wataraqkunapis,llapana. 27Chaymanta chay kuytakuqrik , ,

ran, prisukunaqa safashallapa kanqa niryarpur. 28Piru Pabluqa jwirtita kaynuniran:

—¡Ama imatapis rurakaychu,tukuyniyllapami kaypi kanillapa! nir.

29Chaymi, chay kuytakuqqa Pablutauyarqa, “Bilata apamuyllapa” nir,

kur chukchukyaqnulla. Chaymi Pablupa,

raran. 30Chayna paykunataqa rurikarsilmanta waqtaman urqur, tapurankaynu nir:

—Taytituykuna, ¿imatataq rurashaqwashakanaypaqqa? nir.

31Paykunaqa niran:—Amitunchik Jesucristupi kriyiy,

wanna nir.32

chik Jesuspa shumaq rimayninta, tukuychay wasinpi kaqkunatapis. 33Chaymichay tutalla chay kuytakuqqa, Pablupa,Silaspa chuqrikashankunata paqashanakarqa, tukuy ayllunkunawan tantakarshutikuranllapana. 34ChaymantaqaSilaswan Pabluta wasinman apar,qararan. Piru payqa tukuy aylluntinkusala aligri karanllapa, TaytanchikDyuspi kriyishanllaparayku.

35Allaqmanta achkiyatinnaqa,, chay

kuytakuqta willatin, Pabluwan Silasta. 36Chaymi

chay kuytakuqqa, Pabluta niran:

— ,qamkunata lluqshichishunayllapapaqna.Chaymi, shumaqna rikunkillapa nir.

37Piru Pabluqa chay suldadukunataniran:

—llapapi alliplata llibachir karsilmanitamaranllapa romano runakunakatiyllapamapis. Chaqa paykunaqa

, chaymana allinkunataqa ruramaranllapa.

romanukuna kanillapa. ¿Kananqachu

? ¡chu kaymantaqa! Paykunalla shamur,lluqshichimanqallapa nir.

38Chaynu nitin, chay suldadukunaqarir Pablo nishanllata jwiskunatawillatinllapaqa,llapa, paykunaqa romano kashallapanir. 39Chaymi jwiskunaqa karsilman rir,Pabluwan Silastaqa kusata rugaranllapa:“Pirdunamayllapari” nir. Chayna,karsilmanta urqur, shumaqta willar,rugaranllapa chay pwiblumanta lluqshirrinanllapapaq. 40Chaymi PabluwanSilasqa, karsilmanta lluqshirqa, Lidiapawasinmanraq riranllapa. Chaymanta,Jesucristupi kriyiq masinkunatawatukur, animachirllapa imanaqa, chaypwiblumantaqa riranllapana.

Tesalonicapimi kusa ukmanta tukuranllapa

17 1Pabluwan Silasqa, AnfípolisApolonia pwiblukunata pasar

rir, nica pwibluman.Chaypiqami,nanllapa wasi kaq. 2Chaymi Pabluqa,kustumrin katin, Israel runakunapatantakananllapa wasiman rir, kimsasimanata kada samana diyakunapi chayrunakunawanqa parlaranllapa. 3

qami,

16 17

290

taqa kaynu parlaran: “Dyus AkrashanCristunqashi qischakar wanunqa.Chaymanta, qashan kawsamuyanqa”nir. Chaynulla niqpis: “Jesuspaqparlashuyanillapa chaymi, DyuspaAkrashan Cristunqa” nir ima.

4Chaynu Pablo nitinqami Israelwakin runakunaqa kriyiranllapa.Chaynulla Dyuspi kriyiq achka griegorunakuna,Pablo nishannu Amitunchik Jesuspiqakriyir pullachanakuranllapa Pabluwan,Silaswanqa. 5

llapami, wakin mana kriyiq Israelrunakunaqa alliplata piñakuranllapa“Jesuspi kriyiqkunaqashi paykunapayarpuyninmantaqa mana allintachutukuyan” nir. Chaymi kallikunamanta

kur,taqa qati . Chaymi kusaukmanta tukur, laqyar ima rir, ashwan

maskaranllapa Silaswan Pablutaqa,chaypi tarirqa wakinninllapamanqukunanllapapaq. 6Piru PabluwanSilasta mana tarirnaqa, chay wasipaamun Jasonta, chaynulla wakinkriyiqkunatapis aysaaparanllapa karguyjunkunaman.

rimar qukuranllapa:—¡Pabluwan Silasmi tukuy intirupi

!

. 7¡Piruchaynu katinmapis,sha paykunataqa! ¡Chaymi tukuypaykunaqa, mantakuqninchik Césarnishantaqa mana kasuyanllapachu!

shi kan uk. Payqashi shutin Jesús nir.8Chayta uyaparllapami tukuy

runakuna, karguyjun runakunamapiskusa ukmanta tukuranllapa. 9Chaymi

chay karguyjunkunaqa, Jasonta wakinkriyiqkunatapis pagrakuchir dijatin,riranllapa.

Pabluwan Silasmi Bereaman riranllapa

10Chay diyalla tutanaqa,nicamanta Dyuspi wakin kriyiqkunaqa

pwibluman. Chaymanta paykuna, riranllapa Israel

runakunapa tantakananllapa wasiman.11Chay Berea pwiblupi taq Israelrunakunaqa, Tesalonicapi Israelrunakunamantaqa mas das intrakarkasukuq runakuna karanllapa. Chaynukarmi Pabluwan Silas, Jesuspaq

, kusata uyakuqllapa.Chaymi Dyus nitin iskribikashakunataqawaran waran kusata liyiqllapa,

llapaqa nir. 12Chaynu Pabluwan Silas, chaypi Israel

runakunaqa kusa achka kriyiranllapa.Chaynulla griego runakuna, kusa nishawarmikunamapis, kusata kriyiranllapa.

13Piru chaymanta, Jesuspi manakriyiq Israel runakuna Tesalonicapitaqkunaqa, Pabluqa Berea pwiblupipis

,pis riranllapa. Chaymi runakunataqakusa ukmanta willaran, amamiPabluwan Silastaqa kasunkillapachunir. 14Piru chaynu nitinllapamapis,Jesuspi kriyiqkunaqa utqayllaPablutaqa chay pwiblumantaqa

. NataqSilaswan Timoteo-shuypaqa Bereallapikidaranllapa. 15Pablupa pullanriqkunaqa, Atenas pwiblukamanriranllapa yaparqa. Chaymantami

nir: “Rir willapamayllapa SilaswanTimoteo utqar shamutin, kaypitarinakunayllapapaq” nir.

17

291

Pablumi Atenas pwiblupi16-17Chaynu nir Pabluqa Atenas pwiblupi

Silaswan Timoteupaq yarakur tayaran.Chaynu yarakuyarqa riran Israelrunakunapa tantakananllapa wasiman.Chayman rirmi Israel runakunawan, wakingriego runakuna Dyuspi kriyiqkunawanpiskusata Jesuspaq parlaranllapa. Chaynuparlakur puriyarqa chay pwiblupirunakuna rurashan kusa achka yanqadyuskunata rikar mana allintachuyarpuran. Chaynuta rikarmi tukuy diyaplasapi tantakaq runakunawanpisparlaqllapa Jesuspaqqa.

18Chaynu parlakuyarmi Pabluqa

wan. Paykunaqami shutiran EpicureukunaEstoicukuna. Chaymantaqa paykunapisPabluwan willanakuq qallariranllapa.Chaymi Pablo, “Jesús nuqanchikraykuwanur, piru qashan kawsamuran” nitin,paykunamanta wakinqa niyaqllapa:

—¿Mayqanpaqtaq rimayan, kayyanqa illaqta rimar alabakaqqa? nir.

Ukkuna-shuypaqa niqllapa:—Kay runaqa riqchaq dyuskunapaq

willamayanchik nir.19Chayraykumi,

llapa uk lugar Areópago shutiqman.

tantakaqllapa. Chaymi, chayman:

—Willamayllapa taytituy imatataq. 20Chaqa qamqa mana

riqsishayllapakunapaq willamankillapa.

llapa, ima niyanmi chay rimashaykiqanirmapis.

21Chaynuqa tapukuyaranllapa yanqaillaqta,lata uyakur parlakur ima taq karllapa.

22Chaynu nitinqa, chay Areópagolugarpiqa Pabluqa tukuy paykunapa

, kaynu niran:

“Atenasmanta runakuna, nuqaparikayniymantaqami qamkunaqa chaydyusnikillapapiqa kusata kriyinkillapa.23Rikashami kani achka lugarkunapidyuskunata aduranaykillapata. Pirupuriyarqami tarisha kani uk lugarpikaynu iskribikashata: ‘KAY ALTARMI

CHIKCHU CHAYPAQ’ niqta.llapa:

nillapa.24“Chay Dyusmi, kay pachata, tukuy

ima kaqkunatapis rurasha. Chaymi pay,unaq syilupa, kay pachapa Amun.

chu tan. 25Chaynulla payqa manamayqantapis ministinchu imata ruraryanapananllapamatapis. Chaqa pay,ashwan tukuyta kawsachimanchik,amayninchikta qumanchik, chaynullatukuy imakunatapis qumanchik.26-27Paymi uk runalamanta tukuyintirupi runakunata ruraran, tukuypachapi kawsananllapapaq. Chaynullapaymi nisha runakuna maypi tar imatyimpukaman kawsananllapapaqmapis.Chaqa munanmi runakuna paypichiqapta kriyir,llapata.mana kriyinashamapis, Dyusqanuqanchikkunapaqa pullanchikllapa.28Payraykumi kanchikllapa,chikllapa, purinchikllapa, imamapis.Kaynullatami wakin qamkunamanta

:

llapa’ nir.29“Chaynu Dyusmanta tukuyla karqa,

ama chay urumanta, platamanta,rumimanta yanqa rurakashakunataqadyusniy nishunllapachu. Chaqa

llamanta rurasha. 30Piru unaynari mana

17

292

sha kashallapamapis Dyusninchikqachay uchakushanchikpaqqa manakwintachakaranchu. Pirukanan-shuypaqa chay mana allinrurayninchikkunata amana rurarchu,paylatana kasunallapapaq nisha.31Chaqa uk diyatami jwisyu diyapaqakrashana. Chay diyapiqami tukuyta

allin kanchikllapa’ nirmapis. Chaydiyapaq rikamanallapapaqqa uk runataakrashanrayku wanushanmanmatapiskawsachimuran. Chayna rikar kwintata

ninchikqa nir”.32Chaynu “Dyus chay runata

wanushanmanta kawsachimuran” nirPablo parlakutinmi, wakinkunaqakusata asiparanllapa. Piru ukkunaqakaynu niranllapa:

—pis uyakushaykillapa nir.

33Chaynu nitinllapami, Pabluqapaykunata chaypi dijar riranna. 34

mantami wakinkunaqa kriyirPabluwanqa pullachanakuranllapa.Chay kriyiqkunaqami ukqa karanDionisio.nin kaq. Chaynulla uk warmi Dámaris

kuranllapa.

Pablumi Corinto pwiblupi

18 1Chaymantami Pabluqa chayAtenas pwiblumantaqa lluqshir,

riran Corinto pwiblumanna. 2Chaypiqatarinakuran uk Israel runa Aquilashutiqwan. Payqa Ponto lugarmantakaran. Chay tyimpumi, payqa warmin

karan Italia nasyunmanta. Paykunaqa,

chay nasyunpa mantakuqnin Claudio,Romamanta tukuy Israel runakunalluqshinqa nisha katin. Chaymi Pabluqa

paykunata watukuq rir, 3chaypinakidaran, pulla trabajananllapapaq.Chaqa paykunapismi Pablo yupaytulduta siraypi trabajaqllapa. 4Samanadiyakunapi-shuypaqami Pabluqa Israelrunakunapa tantakananllapa wasimanriq. Chaypiqa tukuy Israel runakunata,mana Israel runakunamatapis, kusatawillaq intrakananllapapaq, Jesústukuypa Washakuqnin nir.

5Chaymanta chay diyakunapiSilaswan Timoteo Macedoniamanta

. Chaymi Pabluqa chaypiraq

runakunata “Jesusmi DyusninchikAkrashan Cristunqa” nir ima. 6Piruashwan Israel runakunaqa, Pablupaqa

llapa.:

—tiyllapa, mana kriyishaykillapapaqqaqamkunana kulpayjunqa kankillapa,mana nuqachu. Ashwanmikananmantaqa riyani chay mana Israel

.7Chaynu nir, Israel runakunapa

tantakananllapa wasimanta lluqshir,Pabluqa riran uk runa Justo shutiqpawasinman. Payqami tantakananllapawasipa qichqanlapi taq. PaypismiDyusta aduraq. 8Chaynulla chaypi ukruna Crispo shutiqpis, tukuy aylluntinkriyiq Amitunchik Jesuspi. Payqa Israelrunakunapa chay tantakananllapawasipaqa mantakuqnin kaq. ChaynullaCorintumanta kusa achka runakunapis

llapaqa, kriyirna rir shutikuranllapa.9Chaymanta uk tutaqa, Amitunchik

Jesusqa Pabluta musquyninpi niran:“Ama manchakurchu, ama upallalakidar imachu ashwan nuqallapaq

. 10

piqa kusa achka runakuna nuqapi

17 18

293

kriyinaqkunaqa. Nuqaqami qamwanqapulla kani, manami mayqanpis imamana allinkunataqa rurashuytapuytinqachu” nir. 11Chaynu nitinmi,Pabluqa uk añu-y-midyuta chayCorintupiqa taran, Dyuspa shumaq

.12Piru uk tyimpupi,

syapa gubirnadurnin Galión katinqa,Israel runakunaqa Pablupa kuntrantikrakar, aparanllapa gubirnadurman.13 , kaynuniranllapa:

—. Piru chay

nishannullachu nir.14Chaynu nitinllapami Pabluqa

rimananlapaqna katin, Galionqa chayIsrael runakunataqa niran:

—Ima kusa mana allinkunata rurashakatin, manaqa wanuchikusha imakatinqa,imanu katinpis. 15Piru yanqa illaqqamkunapa liynikillapalapaq katinqa

kashaq. Chaytaqa qamkunalla imanupisparlayllapa nir.

16

mantaqa lluqshichiran,taqa. 17Chaynu lluqshichitinqa, chaypiñakuq runakunaqa waqtapiqa ashwanSóstenes shutiq runatana ayparanllapa.Payqami Israel runakunapaqa ukmantakuqnin karan. Ayparllapaqachaylata kusata wipyaranllapa, chaygubirnadurpa naypanpi.llapamapis Galionqa, mana chaypaqqakwintachakaranchu.

Pablumi kimsa kutipaqna

18Pabluqami Corintupiqa achkadiyataraq taran. Chaymantaqa Jesuspikriyiqkunata dispidir,

wan,llapa Siriapa uk lugarninman. Chaymanriqnuqa, ashwan Cencrea pwibluman

, runakuna, Dyusta arnishanta

kumpliyan nir. 19-21Chay Siriaman

llapa Éfeso pwibluman. Chaypi karnaqa,

nanllapa wasiman. ChaypiqamiPabluqa, Jesuspaq parlaran Israelrunakunataqa.kusata rugaranllapa mas diyakunatakidananpaq. Piru payqa, [“ImanupisJerusalén fyistapi kanaypaq karay” nir]“Mana puytinichu” niran. Chaymi “Dyusmunatinqa may diyalapis, qashanshamushaq watukushuqllapaqa” nirdispidikurmi, Priscilawan AquilataqaEfesupi dijar paylana riran yakukarrupi.

22Chaymanta Cesarea pwibluman

tukuy kriyiqkunata saludaq. Chaypisaludakurnaqa, chaymanta riranna uraAntioquía pwibluman. 23Chaymantamiuk tyimpumantaqa,man qashan lluqshiran puriq pwiblunpwiblun, Galaciapa,kunapi Jesuspi kriyiqkunataanimachiqnu ima.

Éfeso pwiblupi24Chay tyimpumi Priscilawan Aquila

Efesupi taqllapa. Chaymanmi,Alejandriamanta uk Israel runa Apolos

. Paymi Dyus nitiniskribikashakunata kusa allita intrakaqkar, runakunatapis alliplata intrachiq.25

karan Shutichikuq Juan, Amitunchik.

taqa, .

18

294

26Chayraykumi, Apolosqa manamanchakur imachu, tantakananllapa

. Chaynu, Priscilawan

Aquilaqa, Apolostaqa wakaqla aparkusa masta intrachiranllapa Dyuspaqqa,imanumi washamanchik nir ima.

27Chaymanta Apolos uk lugar Acayashutiqman rinatinqa, Jesuspikriyiqkunaqa, kusata animachir uk

kriyiqkunaman,shumaqta samachinanllapapaq. Chaymi

, Dyus akrashankriyiqkunataqa, kusata yanaparan.28Chaqa tukuy Israel runakunataqaintrachiran Jesuspaq, payqa DyuspaAkrashan Cristun nir. Chaynulla Dyusnitin iskribikashakunata liyir chaypaqintrachikutinmi, mana mayqanpis manachaynuchu niytaqa puytiranllapachu.

Pablumi Éfeso pwiblupi

19 1Corinto pwiblupi, Apoloskanankamanqa,

quía pwiblumanta lluqshir rir, chayachka shallqakaq pwiblukunatawatukurnaqa, .Chaypimi tariran ayka kriyiqkunata.2Chaymi paykunataqa kaynu nirtapuran:

—¿Kriyitkillapaqachu, Dyuspa SantuIspiritunqa, qamkunaman shamuran?nir.

Paykunaqa niranllapa:—

pis uyapashachu kanillapa nir.3Chaynu nitinllapaqa, qashan Pabluqa

tapuran:—¿Chaqa, Santu Ispiritunta mana

riqsirqa,llapaqa? nir.

Chayna, paykunapis qashan niranllapa:—

kriyirmi, shutikurayllapa nir.

4Chaynu nitinqa,taqa niran:

—Alliptamiri Juanqa, uchanllapatadijar Dyusman tikrakaqkunataqashutichiq. Piru shutichirqami niq: Kaynuqamantaqami uk runa shamuyan.Chay paypimi kriyinkillapa. Chaynunirqami Jesucristupaq niyaq.

5Chaynu Pablo nitin uyaparqa,Amitunchik Jesucristupa shutinpishutikuranllapana. 6ChaymantamiPabluqa ananllapaman makinkunata

, Dyuspa Santu Ispiritunpaykunamanqa shamuran. Chaymiukman ukman rimaykunapinaDyusllapaq rimaranllapa. 7

qami paykunaqa dusi runakuna kashakanqallapa.

8Chay Éfeso pwiblupi kayarllaraqmi,kimsa misistana Pabluqa risha karanIsrael runakunapa tantakananllapawasiman. Chaypiqami shumaqta

mancharchu, “Dyusninchikqamimushuqmanta nuqanchikkunatamantamayashunllapa” nir ima. 9Piruchaynumapis, wakinqa kusa manaintrakaq runa kar,llapachu. Ashwanmi Jesuspikriyiqkunata tukuy runakunapanaypanpi kusa ukmanta juraparanllapa.Chaymi Pabluqa kriyiqkunataqa akrar,aparan uk runa Tiranno shutiqpa

. 10

ran, ishkay añuta. Chaynumi, tukuyIsrael runakuna,mapis prubinsya Asiapi taqkunaqa,uyakuranllapa Amitunchik Jesuspashumaq rimaynintaqa.

11

tinmi, kusa shumaq mana ruraypaqmilagrukunata ruraran. 12Chayraykumi

, pañu

18 19

295

q 19.24 Kay Dianatami “Artemisa” niqllapapis.

man apaqllapa. Chaynu apatinllapami,qishaqkunaqa dasla alliyaq. Chaynulladyablupa yarpuyninmapis lluqshiqqishaqkunamantaqa.

13-14Karanpismi Israelmanta wakinrunakuna dyablupa yarpuyninkunatarunakunamanta lluqshichiq. Kaypaykunamanta karanllapa kurakunapamantaqnin Escevapa syiti wamrankuna.Paykunami Pablo rurayashanta rikar,Jesuspa shutinwanna uk runamantadyablupa yarpuyninta lluqshichinarqaniqllapa:shan Jesuspa shutinpi nishunillapa:¡Kay runapa rurinmanta lluqshiy! nir”.

15Chaynu niyatinllapami dyablupayarpuyninqa niran: “NuqaqamiJesustaqa riqsini.Pablupaqpis, mayqanmi payqa nirmapis.Piru ¿qamkunaqa pitaq kankillapamantamanaykillapapaqqa?” nir.

16Chaynu nirqami, chay kutilla chaydyablupa yarpuyninwan runaqa,kuntran tikrakar kusa jwirsayjun kar,chay Escevapa syiti wamrankunataqabinsir kusata qischaran. Chaynuqischatinllapami, chay wasimantaqalirila limpu lisyakasha alsakarriranllapa.

17Tukuy Éfeso pwiblupi taqkunaqa,Israel mana Israel runakunamapis chay

llapaqa, alliplata manchakuranllapa.Chaymi, Amitunchik Jesuspa shutintakusa allinpaq riqsirna, ashwan kusataalabaranllapa ima. 18Chaynulla tukuykriyiqkunaqa, unay ima mana allinrurashanllapapaqqa, tukuypa naypanpirimaranllapa: “Mana allintachu tukushakarayllapa” nir. 19Chayrayku unaywasqakuqkuna, surtyakuqkunamapis,Amitunchik Jesuspi kriyirna chay sirbiq

ranllapa tukuypa naypanpi. Chay,

karan sinkwinta mil (50,000) qillayyupay. 20Chaynumiri AmitunchikJesuspa shumaq rimaynintaqa uyakur,pudirninta rikar ima, mastana kriyirachkayaranllapa.

21Tukuy chaykuna pasatinnaqa,Pabluqa riyta yarpuran Macedoniaman,Acayaman, chaynulla Jerusalenman

. Chaymi niqpis:, Romamanpis rishaq”

nir. 22

kunata, Timoteuwan Erastuta. Nataqpay-shuypaqa kidaranraq prubinsyaAsiallapi uk tyimpu masta.

Efesupimi kusa ukmanta tukuranllapa

23Chay tyimpukunapiqami, kusalaukmanta tukuranllapa Jesuspikriyiqkunata kuntrashanrayku. 24

taqami uk runa Demetrio shutiq ruraranwakin runakunawan. Demetriuqamiplatamanta ruraq, dyusnin Dianaqniqllapa chaypa wasinpa ritratunkunata.Chaynulla paywan trabajaqkunatapiskusa achkata pagraq.

25Chaymi chay trabajaqninkunata,wakin chaynukaqllapi trabajaqkunawantantar, kaynu niran:

“Taytituykuna,killapa chay trabajashanchikwanimanchikta tarikur kusa shumaqtakawsanchikllapa nir. 26Piru qamkunarikashaykillapanu, uyapashaykillapanu,chay Pablo shutiq runaqa, purin

llapa dyuskunaqashi mana chiqapdyuschu nir ima. Chaynu purirqamiyaqqa tukuy intirupina runakunataqaintrachisha, mana kay Efesulapichu.

19

296

pis tukuykaqtana kriyichisha.27Kayqami allip manchakuypaq. Chaqa

chu. Chaynulla chay mamanchikDianapa iglisyanmatapis mananashumaqtanachu riqsinmanllapa. Chaynururatinllapaqami, chay mamanchik

nachu tukuy Asiamanta runakuna,chaynulla tukuy may pachamantarunakuna kriyiq chaykunamapis”.

28Chaynu nitin, uyaparmi kusatapiñakur kaynu niranllapa: “¡Biba bibamamanchik Dianaqa! ¡Chayqa payminuqanchik Efesumanta runakunapadyusninchikqa!” nir.

29Chaynumiri chay pwiblupikaqkunaqa tukuyla kusa ukmandispantakaypaqta tukuranllapa. Chaymi

manta ishkay runakuna, Pabluta yaparpuriqkunata. Ukninqa shutiq Gayo,uknin-shuypaqa Aristarco. Chaypaykunataqa aysachay kusa atun tantakananllapawasiman. 30Chay wasi rurimanyaykuchitinllapaqa,ran runakunawan parlaq. Piru wakinkriyiq masinkuna mana yaykunantaqamunaranllapachu. 31Chaynulla chayprubinsyamanta karguyjunkunaPablupa riqsinan karan chaykunapis,niranllapa:chu chay kuntrankunamanqa” nir.

32

sha runakunaqa, wakinqa ukmantaniyaqllapa. Chaynulla wakinkunapisukmanta niyaqllapa. Nataqwakinkuna-

llapa nirmapis. Piru chaynumapiskusata lanyaranllapa. 33Piru chaypiIsrael runa kaqkunaqami, ukninAlejandrutaqa naypaqman kumsar

.Chaymi naypaqman lluqshir,Alejandruqa makinlawan siñata rurarrunakunata uyarachir intrachiytayarpuran. 34Piru chaynu tukutinmi,kwintata qukaranllapa paypis Israelruna nir. Chaymi, ashwan qayllapa ishkay urata yupay kaynu nir:“¡Biba biba mamanchik Dianaqa! ¡Chaypaymi tukuy Efesumanta runakunapadyusninchikqa!” nir.

35Nataq, Éfeso pwiblupasikritaryun-shuypaqa runakunataupallachir niran:

“Taytituykuna, tukuy pachamanta,

manta runakunaqa inkargakashasyilumanta ishkimusha mamanchikDianata kuytananllapapaq, chaynullaiglisyantapis rikananllapapaq. 36

shaykillapanu, manami mayqanpis

chikllapataqa. Chaymi ashwan amaimatapis rurayta yarpuyllapachu,manaraq allita yarpurqa. 37Kayrunakunata apamushaykillapaqami,

chu mamanchik Dianapa iglisyantaqa.Chaynulla mamitanchiktaqa manamijurapashalamapischu. 38Chay Demetriotrabajadurninkunawan, chaynulla

llapaqa, chaypi wakmaqa jwiskunachaykunapaq parlananllapapaqqa.

imanu parlashaq nirmapis. 39Qamkuna

mantakuqkunawan tantanakurparlayllapa. 40Piru kay pasashanraykukarguyjunkunaqa nimachuwanllapamana allintachu tukushaykillapa nir.Chaynu nimashallapaqa mana imanuwashakayta puytishunllapachu,imapaqmi kaynu purichinakuyanillapanirmapis”.

19

297

41Tukuy chaykunata willarqami,runakunataqa riyllapana nitinriranllapana.

Pablumi riran Macedoniaman Greciamanpis

20 1Chaynu kusa ukmanta tukuyarqasillatinllapanaqami, Pabluqa

Jesuspi kriyiqkunata qayamur, kusataanimachir abrasar ima dispidirnaqariran Macedonia lugarman. 2Chaymi,chaypa lugarninkunapiqa tukuykriyiqkunata watukur animachirshumaqta willar imanaqa, riranprubinsya Greciaman. 3Chaypiqamikimsa misista tayar, Siria lugarmanriyta yarpuran. Chaymanta, Sirialugarman rinanpaq yaqqana yakukarruman iqayarqa, ,Israel runakunashi wanuchinanpaqyarpusha nir. Chaymi payqa yarpuran

tikrakar riyta. 4Chaymanta Pabloritinqa,manta Pirro shutiq runapa wamranSópater, chaynulla AristarcuwanSegundo ima. Paykunaqami ishkantinTesalónica pwiblumanta kaqllapa.

manta Gayuwan Timoteo. Wakinriqkunaqami prubinsya AsiamantaTíquico, Tró mo ima kaqllapa. 5Tukuykay ukninchikkunami naypaqta rir,Troas pwiblupi yaramaranllapa.

6Nataq, nuqakunaqa Pascua fyistapasatinna, Filipos pwiblumantaqarirayllapa yaku karrupi. Chaymantami,

pwibluman. Chayna, wakpiqa syitidiyata karayllapa.

Pablumi Troas pwiblupi kriyiqkunata watukuran

7Piru chay simanapa punta diyaqallarinanpiqa, tantakarayllapa Santa

Mikunata mikunayllapapaq. NataqPabluqa allaqnin rinanpaqna kar, mana

.8Tukuymi uk wasipa unaq kimsa altunpitantakasha karayllapa. Chaynulla

kuyaran. 9

tinqa, uk musu wamra Eutico shutiqbintanalapi uyakur tayaq. Chaynu kusaunaytana uyakur tayatinqa chaymusutaqa punuy binsiran. Chaymi

ran pachaman. Chaynu ratamutinqa,wanushatana tariranllapa. 10PiruPabluqa pachaman ishkimur, chaywanushataqa piratar abrasar chaypikaqkunataqa niran:

—Ama manchakuyllapachu.yanmi kay musuqa nir.

11Chayna, Pabluwan tukuy chaypikaqkunaqa qashan chay wasipa unaqaltun kayashanllapaman iqar, SantaMikunata tantakar mikutinllapanaqa,

.Chaymantaqami riranna. 12Nataq chayEuticutaqa kawsaqtana aparanllapawasinmanqa. Chaymi chay llakiqkunaqakusalata aligriyaranllapa.

Troasmanta Mileto pwibluman riranllapa

13Riyatiyllapanaqa, nimaranllapa:

llapa Asón pwibluman. Nataq nuqami.

Chaynu Pablo nimatinllapami,rirayllapa yaku karrupi naypaqta paytawakpi yaraq. 14Yarakuyatiyllapa

, yaku karrupina rirayllapaMitilene shutiq pwibluman. 15Chaynullachay pwiblumantapis lluqshir,

lawta. Chay pachitaqami shutiq Quío.

19 20

298

r 20.22 Dyuspa Santu Ispiritun apamatin riyani nirqami intrachimayninchiktapis puytin,ispirituy kusalata animachimatin riray nir.

pwiblumanqa.manta rirna, allaqnin [pasar]pwiblumanqa. 16Chaqa Pabluqari manayaykunaranchu chay Éfeso shutiqpwiblumanqa, chay prubinsya Asiapimana kidanar.

,ashwan chay Pentecostés fyistaJerusalenpi kaq chaypi kayta munar.

Pablumi Efesumanta kriyiqkunawan

17Piru Miletupina karqa, Pabluqa,

willatin,llapapaq. 18-19Chaymi,naqa paykunataqa niran:

nuqa qamkunawan karay naypaqta chayprubinsya Asiaman shamushaymanta-pacha nirmapis. Chaqa, tukuy tyimpumiqamkunawan kar, Amitunchikta sirbishakani. Manami kusala puytiqkuna yupayqatukuraychu. Ashwanmi qamkunapaqwaqasha, qischakasha imamapis kani,

llapamapis. 20Chaynu qischakarpis,

llapa kani tukuypa naypanpi, chaynullawasikillapapi ima. 21Chaynulla Israelrunakunata, mana Israel runakunamatapiswillashana kani, chay uchakushankunatadijarna kriyinanllapapaq TaytanchikDyuspi,pis.

22“Nataq, kananqami Jerusalénpwibluman riyani, Dyuspa SantuIspiritunr apamatin. Chaypiqa ima

pasamayanqa nirmapis manami. 23 ,

kada pwibluman rishaypi Dyuspa SantuIspiritun willamayan, karsilman itamarqischamayanqallapa Jerusalenpi nir.24 , manamillakir manchakunichu wanunaypaqqa.Chaqa kay bidayqa mana imachunuqapaqqa. Chaymi aligriyar, allitaAmitunchik Jesús munashanta rurananiwanunaykaman.

: ‘Dyusllakipamarninchik nuqanchikkunatawashamayninchikta munan’ nir.

25“Kanan-shuypaqa qamkunatanishunillapa: Manami kananmantaqa

pis, Amitunchik mantamaqninchikpaq.

26-27Chaymi kananqa willashunillapa:Dyusninchik tukuy munashanlatawillashushallapa kani mana imalatapispakarchu. Chaymi kananqa mananamayqannikillapapaqpis uchayjunyupaynachu yarpuni.pinari kanqa. 28Chayna qamkunanakuytakar, Dyuspi tukuy kriyiqkunataqashumaqta rikar kuytayllapa. DyuspaSantu Ispiritunqa, uk michikuqkunata

paq paypi kriyiqkunataqa. Chaqa paypikriyiqkunaraykumi Amitunchik Jesusqakruspi wanur yawarninwan rantishana.

29“Chaymi nini: Maydiya nuqaritiynaqami rikarimunqa uk saqra

. Paykunami, atunsurrukuna uyshata mikuqkuna yupaykanqallapa. Chaymi kriyiqkunataqa

kriyinqallapanachu. 30Chaynullaqamkunamanta wakinnikillapamiDyuspa kuntran tikrakar, ukmanta

20

299

s 21.8 Rikayllapa Hechos 6.1-6.

kriyiqkunaqa chaypina kriyinqallapa.31Chaymi qamkunaqa kusata kuytakaralamirala kawsankillapa. Yarpunkillapakimsa añutami, tuta, unaq katinmapis,waqaypi ima,

.32“Kanan-shuypaqa kriyiq masiykuna,

Dyusninchikman mañakusha kani paynaqamkunata llakipashurllapa kusashumaqtana kuytashunanllapapaq.Ashwan payna kananqa qamkunata

tikrashunqallapa.shannu washashunqallapa tukuykriyiqkunataqa. 33Manami nuqallapaqqa

, uruta,chu kani, mayqanpatapis. 34Ashwan

, makiywantrabajaray, nuqapaq chaynulla wakinpullay kaqkunapaqpis. 35

chik Jesusmi nisha: ‘Mas allinmi kanqaministiqkunata qunallapapaq, ashwanpaykuna qumanallapamantaqa’ nir.Chaynu pullaykillapa karqami, nuqaqa

ministiq runakunata yanapankillapa’nir”.

36Chaymanta chaynu nirqa Pabluqatukuy paykunawan qunqurikur Dyusmanmañakuranllapa. 37Chaymi tukuyninllapawaqar Pablutaqa abrasar mucharanllapaima. 38Chaqa paykunaqami alliplatallakisha karanllapa, Pablo “Mananamirikamankillapachu” nisha karan chayrayku.Chaymantami Pablutaqa yapar aparanllapayaku karru kayashankaman.

Pablumi qashan riran Jerusalenman

21 1Chaymanta Jesuspi kriyiqmasiyllapata dijarna rirayllapa

yaku karrupi uk pwiblu Cos shutiqman.Chaymanta allaqninqa, rirayllapa Rodas

pwibluman. Chaymantami rirayllapaPátara pwiblumanpis. 2Chay Patarapimi,tarirayllapa uk yaku karruta. Chayqamiriyaran uk pwiblu Fenicia shutiqman.Chaymi, chayman iqar rirayllapawakmanqa. 3Chayna chay yakupaananta riqnuqa, rikarayllapa yakupa

.Chay pwiblumi, ichuqlawniyllapapikaran. Chayta pasarmi rirayllapa ukprubinsya Siria shutiqkaman. Piru chayyaku karrumanta kargakunata chay Tiropwiblupi ishkichinanpaq katinmi,nuqakunapis chay yaku karrumanta

llaparaq. 4Chayman yaykurqa, Jesuspikriyiqkunata tarir chaypi paykunawankidarayllapa syiti diyata.tami, Dyuspa Santu Ispiritun willashakatin, Pablutaqa willaranllapa amarinanpaqchu Jerusalenmanqa. 5Chaynuniyatinllapamapis,naqa Pabluwan rirayllapana. Chaynatukuy runakuna,tin ima yapamaranllapa pwiblumantalluqshinayllapakaman. Chaymi, maryakupa manyanlapi qunqurikurDyusman mañakurayllapa. 6Chaymanta

naqa, paykunapis tikrakaranllapawasinllapamanna.

7Chaynu Tiro pwiblumanta rirmi,.

, Jesuspi kriyiqmasiyllapata tarir saludarayllapa.

wanqa uk diyataraq. 8Chaymantaallaqnin chay pwiblumanta rirqa,

., rirayllapa kriyiq

masiyllapa Felipipa wasinman samaq.

manta uknin kaq.s Paymi mana

20 21

300

t 21.24 Masta intrakanarqa rikashunllapa Números 6.1-12.

kriyiqkunata intrachiq Jesuspi kriyirwashakananllapapaq. 9Kay Felipipami,kwatru shipash wamrankuna manarunayjunchu kaq. PaykunaqamiDyuspaq rimaqninkuna karanllapa.10Chayna, chay paykunapa wasinpi aykadiyatana kayatiyllapaqa,manta Dyuspaq rimaqnin uk runa Agabo

. 11Paymi,,

makinta watakur niran:—Dyuspa Santu Ispiritunmi nin,

Jerusalenpiqa Israel runakunaqashi kay, kaynu watar

uklawmanta jwira kaq runakunataquyanqa nir.

12Chayta uyarmi, nuqakuna,lla Cesarea pwiblumanta kaqkunapis,

manqa rinanpaq. 13Piru Pabluqanimaranllapa:

—¿Imapaqtaq waqankillapa?raq llakichimankillapa. Nuqaqamilistuna kani mana watakanaylapaqchu.Ashwanmi Amitunchik JesucristuraykuJerusalenpi wanuypaq karmapis,wanushaq.

14Chayna mana imanupis kidanatinmi,mana imatapis willarllapanachu,chik Jesús munashanmi kanqa” nirayllapa.

15Chaymantaqa nuqakunapis allikamkachikur imanaqa, rirayllapanaJerusalenmanqa. 16PullayllapaqamiCesarea pwiblumanta ayka kriyiqmasiyllapakuna riranllapa. Paykunamiapamaranllapa Chiprimanta uk runaMnasón shutiqpa wasinman. Chaymipayqa Jesuspi unaymanta-pacha kriyiqkar samachimaranllapa.

Pablumi Santiaguta watukuq riran17Chayna, Jerusalén pwibluman

, Jesuspi kriyiqkunaqa

kusa aligrila samachimaranllapa.18Chaymanta allaqninqa, Pabluwannuqakunaqa rirayllapa chay punta

.

karanllapa tukuy kriyiqkunata rikar. 19Chaymi,

manta parlaq qallariran, Tayta Dyuspudirninwan yanapatin chay jwiramana Israel runakunawan rurashantaima. 20Chaynu parlatinmi, Dyustakusata alabaranllapa. Chayna,Pablutaqa niranllapa:

“Allitami ninki kriyiq masiy. Qam

manta, Jesucristupi kusala achkanakriyinllapa. Piru ninllapami Moisésmantakushanllatashi rurashaqllapa nir.21Chaynulla nishapismi, qamshi Israelrunakuna uklaw pachakunapi taqtaqaninki: ‘Moisés mantakushantaqa amakasunkichu’ nir. Chaynullashi ninkipis:‘Chay siñal kustumrita, chay wakin

chu’ nir. 22¿Imanutaq tukushaqllapa?

qam kaypi kanki nir. 23Kaytamiruranaykipaq allin kanqa: Kaynuqakunamantami kan kwatrurunakuna.llapa Dyusta arnishanllapataqa.24Paykunawan pulla rir, rurayllapa chaypaqakuna kustumritaqa.t Chaymanta,chay gastashanllapata pagray,pis aqchanta rutunanllapapaq.

‘Yanqalla rimapakuyashanchikllapa’ nir.Ashwan nishunqallapa ‘Payqa Moisésmantakushantaqa chiqapta kasun’ nir.

25“Piru chay jwira mana Israelrunakuna kriyiqkunatami, mana kaynuqakuna rurani chaytaraq ruray ima

21

301

u 21.25 Rikayllapa Hechos 15.29.

ninillapachu. Ashwan kaykunalatarurananpaq iskribiru willasha kanillapakaynu nir: ‘Ama mikuyllapachurunakuna rurashan yanqa dyuskunapaq

.Chaynulla ama mikuyllapapischuanimalpa yawarninta, animal ratar,

.Chaynulla runa kar, manaqa warmikarpis,llapachu’ nir”.

Dyusta adurananllapa wasipi Pabluta ayparanllapa

26Chaynu willatinllapami,allaqmantaqa Pabluqa chay kwatrurunakunawan riran, chay paqakunakustumritaqa pulla rurananllapapaq.Chaymanta chay kustumrita rurartukchinanllapapaqnaqa, Pabluqa Dyustaaduranan wasiman rir yaykur, willaranima diyami chay ufrinditanllapata

.27Chayna chay willashan syiti diya

kumplikayatinnaqa, Asiamanta shamuqIsrael runakunaqa, Dyusta adurananwasipi Pablutaqa rikaranllapa. Chaymirunakunata willatin, kusa ukmantapiñakur, Pabluta kuntrar ayparanllapa.28Chaynu ayparllapami, kusa jwirtitakaynu niranllapa:

“Israel pwibluymanta kaq runakuna,¡yanapamayllapa! Kay runami, tukuy

.Chaynuqami nuqanchikkunata, Moisésmantakushanta, chaynulla Dyustaadurananchikllapa wasimatapis kuntrarpurin.llapamapis, ashwan kananqa Dyuspakusa allin adurana wasimanpis,sha yanqa jwira mana kriyiqrunakunata. Chayta rurarmi manaallintachu rurayan” nir.

29Chaynuqami niyaqllapa, Tró moshutiq runawan pulla pwiblupi puriqtarikashanllaparayku. Chay Tro muqamiEfesumanta, mana Israel runachu kaq.Chaymi yarpuqllapa, Pabluqa chayTro mutapis apamusha kanqa Dyustaadurananllapa wasiman nir.

30Chaymi chay pwiblumanta tukuylarunakuna kusala ukmanta piñakur,

adurananllapa wasimanqa.Chaymantami Pablutaqa aypar aysakur urqumur, punkukunamatapis chaykutilla kirparanllapa. 31ChaynumiPabluta limpu wanuchinanllapapaqnakatinqa, Romamanta suldadukunapamantaqninta kunachiranllapa, kaypwiblumanta runakuna kusa ukmantatukuq qallarishallapa nir. 32Chaymipayqa suldadunkunata, suldadukunapamantaqninkunata ima tantar, kallpar

manqa. Chayna paykunata rikarqa,

shanllapamantaqa. 33Chaymi chaysuldadukunapa mantaqninqa qimikar,

llapapaq ishkay kadinakunawan.Chaymanta chay runakunataqa tapuran:“¿Pitaq payqa, imatataq rurasha?” nir.

34Chaynu taputinllapami wakinqaukmanta niyaq. Nataq ukkunaqamiukmanta niyaqllapa, mana chayllatachu.

llapa nirpis intrakaranchu. Chaymi,

Pablutaqa. 35

, alsar Pablutaqa rurimanyaykuchiq qallariranllapa, chay achka

llaparayku. 36

miri ikinta riyaranllapa, kusa jwirtitakaynu nir: “¡Wanuchiyllapa!”

21

302

Pablumi tukuypa naypanpi rimaran washakananpaq

37Chaymanta, chay kwartilmanitananllapapaqna katinqa, Pabluqakaynu nir tapuran chay mantakuqtaqa:

—¿Qamwanchu uk ratituta parlaytapuytini? nir.

Chaymi, chay mantakuqqa niran:—¿ ?

38¿Manachu qamqa kayanki kanqaEgiptumanta runa uk kuti kusata tukuqqallarir, chunllaq lugarman kwatru milwanuchikuq runakunawan riran chay?nir.

39Chaymi, Pabluqa niran:—Manami. Nuqaqami Israel runa

kani, Ciliciapa pwiblun Tarsumanta.Chay pwiblumi kusala riqsikashapwiblu. Piru uk ratituta yaray, tukuyrunakunawan parlanaypaq.

40Chaymi, chay suldadukunapamantaqninqa uk ratituta dijaranrimananpaq. Chaynu dijatinqa Pabluqachay iqayashanllapalapi shar,wan runakunata willar uyarachirqa,hebreo rimaypi kaynu nir willaran chayrunakunataqa.

22 1“Pwibluymanta taytituykunauyakuyllapa,

killapa intrakanaykillapapaq”.2Chaynu nir hebreo rimaypi rimaqta

uyaparllapa,llapa. Chaymi, Pabluqa rimaran kaynunir:

3“Nuqaqami chiqap Israel runa kani.Ciliciapa pwiblun Tarsupimi nasishakani. Piru kay Jerusalén pwiblupimikriyakasha kani. Chaynulla Gamaliel

, unayrukunchikkunapa kustumrinllawan.Nuqaqami maydiyapis allita Dyuslatasirbiyani nir yarpuq kani, imanutaq

killapa chaynulla. 4Yarpuqpismi kani

naypaq purirqa, allinta rurayashaq nir.Chaymi apar itaq kani karsilmanullqutaraq warmitaraq. 5

,chaynulla ruku mantakuqkunapis.Chaqa paykunami urdinta qumaran,chay Damascupi Israel masinchikllapataqunaypaq. Wakman chay urdinwanriray maskanaypaq Jesuspi tukuykriyiqkunata kay Jerusalenman apamurqischachikunaypaq.

6“Damascuman nanta riyar yaqqana, alas

dusi yupayqa, unaq syilumanta kusa

chikamuran. 7

tinqa, rataray pachaman. Chaymisyilumanta uk rimayta uyaparay, kaynuniqta: ‘Saulo, Saulo. ¿Imapaqtaq ikiypipuriyanki qischamanaykipaq?’ nir.8Chaynu niqta uyaparmi nuqaqatapuray: ‘¿Mayqantaq kanki taytituy?’nir. Chaymi chay rimaqqa nimaran:‘Nuqaqami Nazaretmanta Jesús kani,chay mayqanpa ikinpipaq puriyanki chay’ nir.

9“Chaymi nuqawan riyaq chaykunaqa,chay llipyaraq chaytaqa rikaranllapa.Nataq chay rimayta-shuypaqa manaintrakaranllapachu. 10Chaymi nuqaqaqashan tapuray: ‘¿Imatataq rurashaq,Taytituy?’ nir. Chaymi payqa nimaran:‘Sharir,man.llapa imatami ruranki’ nirmapis. 11Piruchay achkirachikamuqpa llipyayninmisyigu dijamasha katin, chay pullayriqkunana aysakur apamaranllapaDamascumanqa.

12“Chay Damascupiqami uk runaAnanías shutiq shamuran rikamaq.Chay paymi kusa llakipakuq runa kaq.Chaynulla allitami kumpliq Moisésmantakushankunataqa. Chaymi tukuy

21 22

303

Israel runakuna chaypi taqkunaqakusala allinta rimaq paypaqqa.13 :‘Kriyiq masiy Saulo, qashan allitanachapakuy’ nir. Chaynu nir willamatinqa,paytaqa chay kutilla rikarayna. 14

nulla nimaranpis:kunapa Dyusninmi akrashusha paymunashanta riqsinaykipaq. Chaynakusala allin Amitunchikta rikar, paywillashutin uyanaykipaq. 15Chaqaqammi tukuy kay rikashaykipaq,uyapashaykipaq uk tistigu karna, tukuyintirupi parlakunki. 16Chayraykumi,

kunamanta shumaqna kanaykipaq,Amitunchik washamaqninchik nir kriyirsharir kananlla shutikuy’ nir.

17

ray.llapa wasiman rir mañakuyarqa,rikapakuray 18Amitunchik kaynunimaqta: ‘Kay Jerusalenpimi nuqapaqrimar parlakutkiqa,llapachu. Chayrayku kaymantaqa utqarlluqshir riy’ nir.

19“Chaynu nimatinqa nuqaqa niray:‘Piru Taytituy,nuqaqa tukuy tantakananllapa

, qampi kriyiqkunataprisur qischaq kani nirmapis. 20

lla qampaq rimaq Estebanta yawarninta,

llapa niq kani.

kunapataqa’ nir. 21Piru Amitunchikqanimaran: ‘Utqar riyna.yanimi jwira mana Israel runakunaman

.

Pablumi suldadukunapa mantaqninpa naypanpi

22Tukuy chaykunata rimatinmi

raq.-shuypaqa,

kusa jwirtita kaynu niranllapa: “Wak

paqqa, ¡wanuchiy!” nir.23

, allpata unaqmanima itakuyatinllapaqa, 24suldadukunapa

kwartilman itananllapapaq.ranpismi wipyatin rimananpaq,shi chay runakunaqa paypaq chaynurimapakunllapa nir. 25

llapapaq watashallapana katinqa,Pabluqa tapuran chay suldadukunapakapitanninta kaynu nir:

—¿llapa romano runata wipyanaykipaq,

pis? nir.26Chaynu nitin, uyaparqami chay

suldadukunapa kapitanninqa rir kaynunir willaran chay suldadukunapamantaqnintaqa:

—¿Imatataq rurayanki kanqa kayrunawanqa? Chaqa payqami romanoruna nir.

27Chaynu nitinqa,kunapa mantaqninqa Pabluman qimikarkaynu nir tapuran:

—¿Chiqaptachu qamqa romanokanki? nir.

Pabluqa niran:—Arí. Romanumi kani nir.28Chaymi chay suldadukunapa

mantaqninqa Pablutaqa niran:—Nuqaqami achka qillaykunata

gastaray romano kanaypaqqa nir.Nataq Pabluqa niran:—Nuqaqami romano kani

taytayrayku.29Chaynu Pablo nitinmi chay wipyar

rimachinanpaq karan chaykunaqapaymanta wakaq tukuranllapa.

22

304

pis romano nir kwintata qukarqa,kusata manchakuran kadinakunawanwatashanpaqqa.

Pablumi kusa karguyjunkunapa naypanpi

30Chaymanta allaqninqa, chaysuldadukunapa mantaqninqa, ¿taq Israel runakunaqa Pablutaqauchachayanllapa?ran. Chaymi kadinakunawan

,munanllapapaq chay kurakunapamantaqninkuna, chaynulla kusa maskarguyjunkunapis. Chaymanta Pablutaurqur paykunapa naypanman qimiran.

23 1Chaymi Pabluqa tukuy chay

kunata chapar kaynu niran:—Ukniykuna, nuqaqami kanankaman

Dyuspa naypanpiqa tasha kaniallinkunata yarpur, rurar ima.

2Chaynu nitinmi,nin Ananiasqa willaran,lapi kaq runakunata, Pabluta shiminpimaqananllapapaq. 3Chaymi Pabluqaniran:

—¡Allin tukuq runa, Dyusmi qamtapismaqashunqa! Chaqa qam,llata nuqawan ruranaykipaq chaypitayarqa, ¿imapaqtaq liyta mana kasurqamaqachimanki? nir.

4Chaynu nitinqa, chaypi kaqkunaqaniranllapa:

—¿Waknuchu Dyus akrashankurakunapa mantaqnintaqa musyanki?nir.

5Pabluqa niran:—Ukniykuna,

chu kurakunapa mantaqnin kanqa nirqa.Chaqa Dyus nitin iskribikashakunapimi nin:‘Amami pwibluykipi mantakuqtaqa manaallinta willankichu’ nir.

6Chaymantami Pabluqa chaypitantakashakunaqa fariseo, saduceo

runakuna nir kwintata qukaran. Chaymijwirtita rimar niran:

—Ukniykuna, nuqaqami fariseo runakani, fariseukunapa ayllun.kumi, wanushakunaqa qashankawsamun nir kriyiq katiy, allita

.7Chaynu Pablo nitinmi,

kuna, chaynulla saduceo runakunapis,paynin paynin willanakur,kuranllapa. Chaqa fariseo runakunayupayllami Pablupis kriyiq. 8Pirusaduceo runakunaqa ninllapa,kunaqashi mana kawsamunnachu nir.Chaynulla ninpis, angelkuna, ispiritupis,mana kanchu nir. Nataq fariseorunakuna-shuypaqa kriyinllapa chaysaduceukuna mana kriyishankunapiqa.9Chaynu piñachinakurmi, payninpaynin anyanakuranllapa. Chayna,

kar, sharir kaynu niranllapaPablupaqqa:

—Kay runaqa mana ima manaallintapis rurashachu. Imanupiqaispiritu, manaqachu uk ángel willatinrimasha kanqa nir.

10

yatinllapaqa,ninqa yarpuran: Wak Pablutapiti tukchinqallapa nir. Chaymi ayka

apananpaq chay kwartil kayashanllaman.11Chaymanta chay tuta yurqaypimi

Amitunchikqa Pabluman rikarir niran:“Shachinakuy Pablo. Chaqa nuqapaqkay Jerusalenpi rimashaykinumi,Romapipis rimanki” nir.

Pabluta wanuchinanpaqmi parlaranllapa

12Chaymanta achkiyatinnaqa, wakinIsrael runakunaqa parlaranllapa imanuPabluta wanuchinanllapapaq nirmapis.Chaymi juraranllapamapis, manashi

22 23

305

mikuyanqallapachu, chaynulla manashiupyayanqalamapischu Pabluta manaraqwanuchisha karqa nir. 13Chaynu tratutarurasha chaykunaqami,pis mas runakuna karanllapa. 14Chaymikurakunapa mantaqninkunaman,chaynulla ruku mantakuqkunaman rirkaynu niran:

—Nuqakunaqami jurasha kanillapaama mikunayllapapaqchu, manaraqPabluta wanuchiyarqa. 15Kananqami

kunapa mantaqninta qamkunamanallaqmanta Pabluta apamunanllapapaq,‘Imanullapis allita tapushaqllapa’ nirla.Chaypaqqami, nuqakunaqa listunayarakuyashaqllapa,tin wanuchinayllapapaq.

16Piru chaynu parlashanllapapaqmi,.

,kunapa kwartilninman Pabluta willaq.17Chaymi, Pabluqa suldadukunapa ukkapitanninta qayar niran:

—Kay wamrata apay mantaqnikiman.Paymi imalataqa willanayan nir.

18Chaymi,man apar niran:

—Chay prisu kaq Pablumi qayamarnimasha,naypaq. Chaqa payqashi imalataqawillashunayan nir.

19Chaymi, chay suldadukunapamantaqninqa, makinmanta aysakurwakaqla apar chay wamrataqa kaynutatapuran:

—¿Imatataq willamanayanki? nir.20Chaynu nitinmi, chay wamraqa

niran:—Israel runakunami parlasha, qamta

kunaman, ‘Imalataqa tapushaqllapa’niqnula. 21Piru amami kriyinkichu.

Chaqa,pis mas runakuna yarakuyanqallapapakakusha wanuchinanpaq. Chaqapaykunami jurashallapa manashimikuyanqallapachu, chaynulla manashi

nankaman nir. Kananqami, paykunaqa‘Apashaq’ ninaykilatana yarayanllapa.

22Chaymi, chay suldadukunapa

kaynu nir:—Amami mayqantapis willankichu

chay parlamashaykitaqa.

gubirnadur Felixman23Chayna chay suldadukunapa

mantaqninqa, ishkay kapitanta qayamurwillaran:

—llapa kanan tuta tukuynin, a las nwibirinanllapapaq Cesarea pwibluman.Kaynumi listakanqallapa: Dusyintus

, sitintaqabistyapi rinanpaq, nataqdusyintus-shuypaqa lansawanrinanllapapaq. 24Chaynulla Pablupaqpislistankillapa uk bistyata chaypa ananritin,gubirnadur Felixpa naypanmanqa.

25Chay paykunawanqa uk kartata:

26Nuqa Claudio Lisiasmi,qam kusa mantakuq gubirnadurFelixta saludashuni.

27Nishunimi: Israel runakunami,kay runataqa aypashallapa kashawanuchinanllapapaq. Chaymi “Nuqa

,kunawan rir washasha kanillapa.28 , aparay

junkunaman. 29Chayman apatiymi,paykunapa kustumrinkunaraykula

23

306

. Chaynukatinmi, wanuchinanllapapaq,karsilman itananllapapaqmapis manaallinchu. 30Chaymi, Pabluta qamman

parlashallapa wanuchinanllapapaq nir. Chaynulla gubirnadur Félix,

Israel runakunatapismi willasha kaniqampa naypaykiman shamur

, imapaqmiuchachayan nirmapis.

Kaylatami willashunaray.

31Chay suldadukunaqami, chaymantaqnin nishannulla Pablutaqa tutaaparanllapa. Chaynu tukuy tutarirllapami, patris shutiqkwartilkaman. 32

naqa,

llapaman. Nataq chay bistyapi rishachaykuna-shuypaqa, riranllaparaq chay

.33Chaymanta Cesarea pwibluman

,taqa gubirnadurta quranllapa.lla Pablutapis qukuranllapa. 34Chaykartata qutinllapa liyirqa,durqa Pablutaqa tapuran:

—¿Maymantataq kanki? nir.Chaymanta Pabluqashi prubinsya

, 35niran:—Chay uchachashuqkuna shamutinmi

.Chaymantami,

rikananllapapaq Pablutaqa, gubyirnuHerodespa mantakuna wasinpi tatin.

Pablumi Felixpa naypanpi rimaran

24 1Chaymanta sinkudiyamantaqa, chay kurakunapa

mantaqnin Ananiasqa Cesareaman,

chaynulla paykunapa uk abugadunTértulo shutiqwan. Tukuy kaykunami,

chay gubirnadurpa naypanpi taranllapaPablupaq willananllapapaq. 2-3

manta, Pabluta apamutinllapanaqa,washaqninllapa Tertuluqa willaqqallariran chay gubirnadur Felixtaqakaynu nir:

—Kusa allin tayta gubirnadur Félix,qamrayku kusa shumaqta tanchikllapa.

ninchikpiqa. Tukuy chaykunapaqqamimaydiyapis,

nillapa. 4

shunaypaqmi, qamta rugashunillapa ukratulataqa rimatiyllapa uyakunaykipaq.5Kay runatami, lanallinta tukuqta tarisha kanillapa. Chaqatukuy pachapimi,

chu kar, piñachinakur kawsanllapa.Chaynulla payqa Nazaretmanta Jesúsninllapa chay paypi kriyiqkunapamantaqnin. 6Payqami, Dyustaadurananchikllapa wasipipis ukmantatukunaran. [Chayraykumi,wan ayparayllapa nuqakunapa

paq. 7Chaypi aypasha katiyllapa, chaysuldadukunapa mantaqnin Lisiasmi

llapa aparan. 8Chaynu aparnaqa ashwan.] Chaymi

kay uchachayashayllapapaqqa.9Chaynu nitinmi, wakin Israel

runakunapis chaynullata nir kaynuniqllapa: “Chiqaptami chaynu tukusha”nir. 10Chaymanta chay gubirnadurqa,makinwan siñalta ruraran Pablorimananpaq. Chaymi Pabluqa niran:

—Tayta gubirnadur. Nuqaqamirimashaq kaynuta qampa naypaykipiwashakanaypaq.qamqa kay pachapa rikaqnin kanki

23 24

307

unaymanta-pacha nir.imami allin, mana allin nirmapis.11Qamllami allita tapukuyta puytinki,

kani chayraq Dyusninchikta aduraqqa.Chayraq dusi diyaraqmi kayman

. 12Piru nuqataqami, manamayqanwan anyanakuqlamatapistarimashallapachu. Chaynulla Dyustaadurananllapa wasipipis runakunataqamana imanishalamapischu kani. Chay

pis,kunapiqa mana imatapis rurashachukani. 13Kay runakunaqami, manaimanupis uchachamayta puytinllapachu,chay rimashankunaqa mana chiqapkashanrayku.

14

llapa: Paykuna yupaymi tukuy unayrukunchikkunapa Dyusninta sirbini,Moisés mantakushankunata rurani,Dyuspaq unay rimaqninkunaiskribishankunapi kriyini ima.lla Amitunchik Jesuspipis kriyini. PiruAmitunchik Jesuspi kriyiqkunaqashi,chay uchachamaqkunapaqqa manaallinchu nin. 15Nishushayllapanullanuqapis, Dyus nishanta kriyiq kar,

kunaqa qashanpis kawsamun, allin kar,.

16

naypanpi, chaynulla runakunapanaypanpipis, kusa allinlata ruraytayarpuni tukuy tyimpu mana shaykuq.

17“Unaytana uklaw pachakunapi, tikrakamuray

pwibluy Jerusalenman qillaysitukunatatantar ima, chay mana imayjunkunatayanapanaypaq. Chaynulla riraypis

.18-19Kayllatami rurayaray, chaypaqakuna kustumrita rurashana kar,mana mayqantapis qillakachirchu.

Chaypi chaynu kayatiy, piru Asiapwiblumantami, Israel runakunashamur tarimaranllapa Dyustaadurananllapa wasipi. Chay paykunami

manllapa, imanu nuqa mana allintatukusha katiymapis. 20Imatataq kayuchachamaq runakunaqa yarayanllapa.Willashunmannari chay kusa maskarguyjunkunapa naypanpi nuqapauchayta tarisha karqa. 21Manaqachunuqataqa uchachamayanllapa chay kusamas karguyjunkunapa naypanpi jwirtitarimar kaynu nisha kayaq kani chaypaq:‘Qamkunami wanushakunaqa qashankawsamun nir kriyiq katiy, rikar

.22Chay Felixqa allita, Jesuspi

, Pablorimatin uyakurmi chaylapi qasillaran,“Chay suldadukunapa mantaqnin Lisias

,killapapaq” nir. 23Chaymi Felixqa, chaykapitanta niran:

—Pablutaqa apar chay kwartilkayashanman itar kuytayllapa. Pirumayqan amigunkuna ayllunkuna ima

,dijatkillapa lluqshir parlanqa.

24Chaymanta ayka diyamantanaqa,

pulla. Chay warminqami Israel warmi kaq.

qayamunanllapapaq. Chaymi AmitunchikJesuspi chiqapta kriyishanpaq parlatin,payqa uyakuran. 25Pabluqami niran:“Allinkunata rurar, imakunamantapistantyakar ima tashunllapa. Maydiya jwisyu

.Chaynu nitin uyaparqami,kur niran:

—Riy kananqa. Qashan yanqallakarmi qayashayki nir.

24

308

26Piru Felixqami yarpuyaran:Pabluqami lluqshichinaypaqqa qillaytaqumayanqa nir. Chayraykumi kutir,kutir qayayaranlla Pablutaqa, paywanparlananpaq. 27Chaynuqami ishkayañuta karanllapa. Chaymanta Felixqa

paqna karqa, Israel runakunawan allinpikidanar, Pablutaqa prisu dijaran.Felixpa lugarninqa, uk runa PorcioFesto shutiqna kidaran.

Pablumi Festupa naypanpi

25 1Chaymantami, Cesareapwiblupi Festuqa gubirnadur

kargunta ayparna, kimsa diyamantaqaJerusalén pwibluman riran. 2Chaypimi,kurakunapa mantaqninkuna, Israelrunakunapa wakin karguyjunkunawantantakar,yaqllapa chaypaq willaranllapa.3Chaynullami kusalata mañaranllapapisPablutaqa,llapapaq. Chaynuqami munaranllapananllapi wanuchiyta yarpur. 4PiruFestuqami niran:

—Pabluqami Cesarea pwiblupi prisu.Ayka diyamantami nuqa riyaniwakman. 5

junkuna nuqawan pulla Cesareamanrinayarllapaqa riyllapa. Chayna wakpichay runa ima mana allinta rurashakatinqa, naypaypi willatkillapa

.6-7Chay Festuqami, uchu diya manaqa

piqa. Chaymantaraqmi Cesareamanqatikrakaran. Allaqnin Cesareaman

,, Festuqa chay

Pabluta apamunanllapapaq. ChaynaPabluta yaykuchitinllapanaqa, Israel

chaykunaqa qimikar, kusa mana allin

ukmankunata willar uchacharan. Piruchay rimashanllapaqa, mana chiqapchukaran. 8Chaynu nitinllapanaqa Pablupiswashakananpaqqa, kaynu niran:

—Nuqaqa manami paykunapaliyninmanta, Dyusta adurananllapawasimanta, chaynulla Romapamantakuqnin Cesarpaqpis ukman manaallintaqa tukushachu kani nir.

9Chaynu nitinmi, Festuqa Israelrunakunawan allinpi kidanar qashanPablutaqa tapuran:

—¿Rinayankichu Jerusalenman,?

10Pabluqa niran:—Nuqaqami qampa naypaykipi kani

romano kashayrayku chay punta

sha katin.naykipaq kanki imanu kani nirmapis.

, nuqaqami

chu kani, Israel runakunawanqanirmapis. 11Mana allinta tukushakatiyqa, kastigar wanuchimanqallapa.

chu. Piru mana imanu tukusha katiyqa,manami mayqanpis paykunamanqukumaytaqa puytinllapachu. Chaynu

, ashwanmañashaq chay Romapa puntamantakuqnin Cesarta, payna rikar

.12

jun kaqkunawan parlar niran:—Qamllami mañamanki, chay

nir. Chaynami paymanna rinki nir.

Pablumi gubyirnu Agripapa naypanpi13Ayka diya pasatinnaqa, gubyirnu

Agripaqa irmanan Berniciwan riranllapaCesarea pwibluman Festuta watukuq.14 ,Festuqa parlaran Agripata kaynu nir:

24 25

309

—Kaypimi dijasha chay gubirnadurFélix uk prisuta. Paymi shutin Pablo.15Jerusalenpi katiymi, kurakunapamantaqnin, Israel runakunapa rukumantakuqninkunawan payta uchacharwanuchichinaypaq nimaran. 16Pirunuqaqa niray:kunaqami mana wanuchikuytapuytinchikchu,kuq chaywan, chay uchachakaq chayta

. 17

kumi paykunawan Jerusalenmanta kayCesareaman shamurayllapa.naqa, manami tardarchu allaqnin chaymantakunay samanaypi tar,

llapapaq. 18Piru chay naypaymanshamur uchachaqkuna qimikarqa, manaukman imata rurashankunapaquchachayanqa nir yarpuyashaynutachuwillaranllapa. 19

qami, uchachayanllapa uk runa, Jesússhutiq wanusha katinshi, Pabluqa chayrunaqa kawsayan nir kriyishanlapaq.Chay paykunamanta ukmanta kriyiqkatin,llapa. 20Chayna nuqaqa mana imatapis

,tapuray Pablutaqa rinayanqallachu

llapapaq kaykunapaqqa nir. 21Pirupayqami mañamaran:

.Chaymi nuqaqa prisullaraq dijasha kani,

.22Chaymi Agripaqa niran Festutaqa:—Nuqapismi chay runataqa uyakuyta

munani nir.Chayna Festuqa niran:—Allaqmantami uyakunki nir.23Chayna allaqmantaqa Agripawan

, chaywasipi tantakasha karanllapa chaymanyaykuran. Pullanqami yaykuransuldadukunapa mantaqninkuna,

chaynulla chay pwiblumanta kusa runanishakunapis.ran apamunanllapapaq Pablutaqa.24 :

—Gubyirnu Agripa, wakin kaypikaqkuna, chaypimi wak runaqa. Tukuy

lla kay Cesareapipis, nuqaman shamurpayta uchachar, mana uyaraq ‘¡chiy, wanuchiy!’ nimaranllapa. 25Pirunuqapaqqa manami imatapis mana

paqqa. Chaynu katinmapismi payllamañamasha, chay Romapa mantaqninCésar ninllapa pay tapunanpaq. Chaymi

.26-27Piru paypaq mana imatapis allita

, mana imatapis iskribiytapuytinichu chay mantaqninchikCesarmanqa. Chaqa manami allintachuyarpuchiman,payman ima uchayjun nir manaiskribirqa. Chaymi apamuni qamkunapanaypaykillapaman qam gubyirnu Agripataputki, uyakurna iskribinaypaq.

Pablumi gubyirnu Agripapa naypanpi rimaran

26 1Chaymantami Agripaqa niranPablutaqa:

—Kananqa rimayta puytinki.

Chaymi, Pabluqa makinta alsar kaynuniran:

2—Gubyirnu Agripa, kusala aligrimikani, qampa naypaykipi rimanaypaqkashayrayku. Nuqami Israel runakunauchachamashanllapapaq rimashaq

. 3Qamqami chiqapta

llapataqa.willanakushayllapapaq. Chayraykumimañashuni allita uyakumanaykipaq.

4

llapa, takshaymanta-pacha chay

25 26

310

pachaypi, Jerusalenpimapis, imanumipaykunawan tasha kani nirmapis.5 , rimayta munarqarimanqallapa, nuqaqa fariseo runakasha kani nir. Chaqa chay fariseorunakunaqami tukuy Israel runakunakriyishanchikllapataqa kusa allita rurarkumplinllapa. 6Nuqaqami kriyini unayrukunchikkunata, Dyus ‘Uk washakuqta

. Chaypikriyishayraykumi uchachamarllapakanan-shuypaqa kayman apamashallapatapumananllapapaq. 7Chaynu kay Israeldusi ayllukunamanta, Dyus chayarnishanta rikayta yarpur, unaqpistutapis Dyusta allita kasur sirbir imakawsanllapa. Gubyirnu Agripa, nuqapischaynu paykuna yupay katiymi, yanqaillaqta uchachamayanllapa. 8¿Manachuqamkunaqa kriyinkillapa, Tayta Dyusqawanushakunata qashan kawsachimunnirqa?

9“Paykuna yupay nuqapis unayqa,

kusa saqra ukmanta rurayta yarpuqkani. 10Chay yarpushaynumi rurarayJerusalenpiqa, chay kurakunapamantaqninkuna urdinta qumatinllapa.Chaymi Jesuspi kriyiqkunataqa prisuqkani. Chaynulla wanuchitinllapapis

llapa’ niq kani. 11Kutir kutirmi qischaqkani,chu’ ninankaman. Chaynullatami ruraqkani tukuy tantakananllapa wasikunapi.Paykuna kusata piñachimatinmi, uklawpwiblukunapi katinmapis ikinta riqkani.

12“Chaynu chay kriyiqkunapaikinllapapi puriq karmi, riyarayDamasco pwibluman, chay kurakunapamantaqninkuna urdinta qumasha katin.13Piru, gubyirnu Agripa, alas dusiyupayna nanpi karqami, rikaray unaqsyilumanta kusa llipya intiru,

muqta. Chayqami tukuy nuqawanriqkunamanpis achkiramuran. 14Chaynuachkirachimatinllapami tukuyniyllapapachaman ratarayllapa. Chaymanta ukhebreo rimaypi, kaynu nimaqtauyaparay: ‘Saulo Saulo ¿imapaqtaqikiypi purinki qischamanaykipaq?Chaynu purirqami qamlla manaallintachu rurakayanki, imanuturumaqa yapukuyar, ikiman matqakur,

chay yupay’.15“Chaymantaqa niray: ‘¿Mayqantaq

kanki, Taytituy?’“Chaynu nitiymi Amitunchikqa

nimaran: ‘Nuqami kani Jesús, chaymayqanpa ikinpipuriyanki chay. 16Sharir shay. Chaqanuqaqami qamman rikarisha kaninuqatana sirbimar,

kipaq.man rikachishuyani, chaykunapaqpisqam parlakunki nuqapaqqa. 17Chaynuparlakutki, Israel pwibluykimantakaqkuna, chaynulla chay jwira mana

washashayki. Chaqa mana Israel.

18

intrakar manana tutaparaqpi yupaydyabluwannachu purinqallapa. Ashwannuqapi kriyirna, achkiraqlapina kusashumaqta kawsanqallapa. Chaynuqami

paqna riqsishaq, chay wakinkunanuqapi kriyishakunata yupayna’ nir.

19“Chaymi gubyirnu Agripa,syilumanta willamashanta, kasurmikriyirayna. 20Chayraykumi ashwannaypaqtaqa Dyus rimashankunata

.

Jerusalenpi,

26

311

kunapi, mana Israel runakunata,Dyuspina kriyir, paymanna tikrakar

llapapaq. 21Chayta rurashayraykumiIsrael runakunaqa Dyusta adurananllapawasipi aypamar wanuchimanaranllapa.22Piru Tayta Dyus yanapamatinmi,kanankaman mana manchakur imachu

, tukuyrunakunata – taksha kaqkunata,chaynulla atun kaqkunamatapis.Manami Dyuspa rimaqninkuna,lla Moisés rimashanmanta ukmantachurimasha kani. Chaqa paykunata Dyusrimachitin, imami pasayanqa nir kaynuniqllapa: 23‘Dyus Akrashan Cristunshiwanuyanqa.shi, qashan tukuymanta naypaqtakawsamuyanqa. Chaynullashi paywanur kawsamushanwanqa,manchik paypi kriyisha kar wanurmapiswashakayashun, kay pwiblunchikpitaqkuna, chaynulla uklaw pwiblukunapikaqkunamapis’ nir”.

Pablumi gubyirnu Agripata willaran Jesuspi kriyinanpaq

24Pablo, Jesús wanur qashankawsamusha nir rimatinmi, Festuqajwirtita rimar kaynu niran:

—¡Pablo kusa yarumi kanki! ¡Kusataistudyasha karmi yaruyashayki! nir.

25Piru Pabluqa niran:—Manami yaruyashachu kani. Kusa

allin tayta Festo,

kunapaqqa. 26

pismi, kay tayta gubyirnu Agripa, pay. Chaymi

nuqaqa paypa naypanpimapis manamanchakurchu rimani. Chaqa nuqaqayarpuni payqami chiqapta intrakashakaykunapaqqa nir.

. 27¿kichu gubyirnu Agripa, Dyuspa unay

rimaqninkuna nishantaqa? Nuqaqami, qamqa kriyinki nir.

28Chaynu nitinqa, chay gubyirnuAgripaqa niran:

—¿Kananllachu Jesucristupi daslakriyiq tikrakanayta munayanki? nir.

29Chaymi Pabluqa niran:—Tayta Dyus munatinqami kanan,

manaqa maydiyapis kanman. Piru manaqamlachu, ashwanmi tukuy kaypiuyamaqkunaqa kriyinmanllapa.Maydiyaqa ,mana prisukasha karllapa imamapis.

30Chaymantaqa, chay gubyirnu sharirchaynulla gubirnadurpis, Berniciwanpulla, wakin chaypi taqkunawanpis,31riranllapa wakaqla parlaq, Pablonishankunapaq. Chaymi paykunapuraninakuyaqllapa: “Kay runaqa manamiima mana allintapis rurashachuwanuchinallapapaqqa. Chaynullamanami karsilpi kananlapaqmapisallinchu”.

32Chaymi chay gubyirnu Agripaqa,Festuta niran:

—Mana pay, chay mantakuq César

kashallapaqa,kachuwanllapa nir.

Pablutami Roma pwibluman

27 1Chaymanta, Italiaman

llapa. Chaymi Pabluwan wakin

kunapa mantaqnin uk kapitan Julioshutiqta. Payqami Romapa mantaqninAugustupa chay wakin suldadunkunatamantaq kaq. 2Nuqakunaqami riqkanillapa yaku karrupa shananman,Italiaman rinayllapapaq. Chayman

Adramitio pwiblumanta. Chayqamirinanlapaqna kasha kayaq Asiapa

26 27

312

v 27.9 Israel runakuna ayunu fyistanta silibranan tyimpu pasatinnaqami, tamya tyimpuqallariqna. Chaymi mar yakupi purinanllapapaqqa mana allinnachu kaq.

pwiblunkunaman. Chaymi chaymaniqar rirayllapa. Pullayllapaqami riyaqMacedoniapa pwiblun TesalonicamantaAristarco.

3

llapa mar yakupa manyan uk pwibluSidón shutiqman. Chaypiqami chayJuliuqa, Pabluwan kusa shumaqtayarpur Pablutaqa dijaran amigunkunatarir watukutin, paykunana samachirqarananllapapaq ima. 4ChaymantaSidón pwiblumanta lluqshitiyllapanaqa,naypayllapalawmanta kusa jwirti wayrashamuq qallariran. Chaymi mana

llapaqa,shutiq pachapa allilaw qichqanta pasarrirayllapa. 5Chaynu mar yakullata riyar,pasarayllapa Ciliciapa, Pan liapapwiblunkunapa naypanta. Chaynu

Mira shutiqman.6 , chay

suldadukunapa kapitanninqa, uk yakukarru Alejandría pwiblumanta Italiamanriqta tarir chayman iqachimaranllapachaypina rinayllapapaq Italiaman

. 7Chaymi ayka diyatawayrarayku allmanta rirayllapa. Chaynurirmi uk pwiblu Gnido shutiqpa

. Piruwayra naypaqman mana rinayllapapaqdijamatinllapami,shutiq pachapa ichuqlaw qichqanta pasarrir, Salmona pwiblupa naypanlawta pasarrirayllapa. 8Chaynu chay pachapa

Puertos” shutiqman. Chayqami Laseashutiq pwiblupaqa yatalanpi kaq.

9Kusa unaytanami yakullapikarayllapa. Chaymi mar yakullata

rinayllapapaq kusa manchakuypaqnakayaq.miriv karan. Chaymi Pabluqa tukuytakaynu nir willaran:

10—llapaqami kusa manchakuypaqta rikani.Kaypiqami imallaqa pasamashunllapa.Chaymi yaku karrumapis tukuyimantinchik limpu chinqanqa. Pirumanami yaku karrulachu chinqanqa,ashwanmi nuqanchikkunamapischinqachuwanllapa nir.

11Chaynu nitinmapis,kunapa mantaqninqa, masqa chay yakukarrupa amunta, chaynulla chay yakukarruta purichiqta kasuran. NataqPabluta-shuypaqa mana kasuranchu.12Chay pwiblumi yaqqa mana allinchukaq tamya tyimputa pasanayllapapaq.Chaqa kusatari wayra kallpaq.Chayrayku yaqqa tukuyla yarpurayllapaCretapa pwiblun Fenice shutiqman

. Chaqa chaylawtaqari wayraqamana kallpaqchu. Chaymi chaylapi

llapa.

Kusa manchaypaq wayra, yakukarruta kallpachiran

13Rinayashayllapalawman wayra kusashumaqta qallaritin, anklata tantar chaymar yakullata riq qallarirayllapa.

llata riyaq kanillapa. 14Chaymantawakaqpina katiyllapaqa illaqmantakusala jwirti wayra Euroclidón shutiq

llapamanta. 15Chaymi chay yakukarrutaqa kusalata awikuq qallarir,chay riyashayllapamanqa wayra manadijamaranllapachu rinayllapapaqqa.

27

313

w 27.19 Wakin iskribikashakunapimi nin: “Makiyllapawan itakuq qallarirayllapa” nir.

llapa pay riyashanman. 16Chaynu wayraapamatinllapa riyarqa pasayarayllapana

shutiqpa ikinlawta.naqa chay pachita ashlila wayrataarkashanrayku, kusata qischakar imachay ikilawpi watakasha kayaq yakukarritutaqa iqachirayllapa. 17

manta-shuypaqa waskakunawan allitawatarayllapa chay atun yaku karruqaama pakikananpaq. Chaynu kusa jwirtiwayra katinmi, kallpachir apar chayachka aqu tantakasha Sirte shutiqmanwaqrachimachuwanllapa nir yarpur,

kaq chayta ishkichimuranllapa. Chaynu

nuna apamaranllapa. 18Nataqallaqninqa, chay wayraqa kusalajwirtillaraq karan. Chaymi chay yakukarru ankishyananpaqqa, kargataapayashanllapatapis yakuman itakuqnaqallariranllapa. 19Chaymanta kimsadiyamantanaqa,wanw itakuq qallariranllapa chay yakukarrupi yaqqa mana ministikaypaqkaqkunataqa. 20Chaynulla rupayta,qullarkunamatapis ayka diyata manarikayta puytirayllapachu. Chaqa, chaywayraqa kusala puktay intiru karan.Chaymi nuqakunaqa kusalata qischakarmana imanupis washakayashunllapachunir yarpuyarayllapa.

21Chaynu qischakar imami, unaytanamana mikushachu karayllapa. Chaymi

:—Taytituykuna, allinmi kasha kanqa

qamkuna kasumanaykillapapaq.Kasumar chay Creta pachamanta manashamusha kashallapamaqa, mana tukuy

yachuwanllapachu. 22

pis,

llapachu.pis,kuna-shuypaqa mana uklamapiswanushunllapachu. 23Chaqa nuqaDyuspa kar, payta sirbini chaymi naqa

sha. 24Chaymi payqa nimaran: ‘Pablo,ama manchakuychu. Chaqa Romapwiblupa punta mantakuqnin

nisha. Chaynulla qamraykumi wakinpullayki chay yaku karrupi kaqkunapiswashakanqa’ nir. 25Chayraykumi nuqanishunillapa: Animakuyllapa. Chaqanuqaqami Dyusniypi kunfyakar kriyini.Chaymi nini chay nimashanqa chaynukanqa nir. 26Piru wayraqami apar yaku

waqrachir itakumashunllapa.27Chay tuta riyashayllapawanqa

ishkay simanapaqna yakullatarirayllapa. Chaymi karayllapa chayyaku Adriático shutiqpi. Chay lugarpimiwakman kayman wayraqa yaku rurillapipurichimaranllapa.tutana yupay chay yaku karrutapurichiqkunaqa tantyaran pachamanshipchayanchikllapana nir. 28Chaynamiditinllapanaqa yaku rurimanqa karanbinti brasa. Chaymanta ashlilanaypakaq riyar qashan miditinllapaqakinsi brasalana kayaq. 29Chay ruripirumikuna katin waqrakachuwanllapanir,wan watar ikilawman itakuran kwatruanklakunata. Chaykamanqa paykunaqakusalata yarpuyaqllapa achkiyanmannanir. 30

llapa. Chaymi naypaqlawmanpisanklata itakuq tukuqnula chay takshalayaku karrituta yakuman ishkichiytayarpuranllapa. 31Piru Pabluqami, chay

27

314

pis niran:—Kaykuna mana kay yaku karrupi

kidatinqa, nuqanchikkunaqa manawashakashunllapachu nir.

32Chaymi chay suldadukunaqa, chay

wan watasha karan chaytaqa pititin,yakuman rataran. 33

naqa, Pabluqa tukuy mikunanllapapaqkaynu niran:

—Ishkay simananami kay yaku ruripiyarakushanchikllapa imashi pasanqanir.llapachu imanuchaynuqa. 34Chaymi rugashaykillapaimalataqa mikuyllapa nir.

llapapaq.chikllapapis uk aqchanchiklamapischinqanqachu nir.

35Kaykunata nirmi Pabluqa tantataaypar tukuypa naypanpi Dyusta payjinir, pakir mikuq qallariran. 36Chaymi,tukuy animakur mikuq qallariranllapa.37Chay yaku karrupiqami dusyintussitintay-saysi (276) runakuna karayllapatukuyniyllapaqa. 38Chaymantamunashanllapata mikurnaqa,taqa mar yakuman itakuranllapa, yakukarruta ankishyachinanllapapaq.

Yaku karrumi marman chinqaran39Chaymanta limpu achkiyatinnaqa,

chay yaku karruta purichiqkunaqa karumaypi pachata rikaran. Piru mana

nirmapis. Chaymi chaypi rikaranllapauk kusa shumaq laduyjun aqullapachata. Chaymi chaykaman yakukarrutaqa qimiyta yarpuranllapa.40Chayraykumi chay anklakunataqa,pitir chaypina dijaranllapa. Chaynullauk palalla qiru ikilawpi tikrachinanpaqsirbin chaytaqa, watashanmanta

llapapaq. Chaymantaqa chay naypaqlaw

timplaranllapa, wayra pukatin yakukarru rinanpaq. Chaymi chay yakukarruqa chay aqulla pachaman

qallariranna. 41Piru chay yakukarruqami, yaku ruripiqa aqulla ukpacha karan chaypi waqrakaran.Chaymi naypaqlawunqa chay aqumanyaykutin, manana kuyuranlamapischu.Nataq chay ikilawun chayta-shuypaqayaku limpu pakiq qallariran.

42Chaymi suldadukunaqa, chayprisukunata wanuchiyta yarpuranllapakanan nuqanchikkunamanta naypaqtalluqshirqa alsakanqa nir. 43Piru, chaysuldadukunapa mantaqnin, Pablutawashanar mana wanuchinanllapataqamunaranchu. ,mayqanninpis nadayta puytiqqayakullata rir naypaqta chay

. 44Nataqwakin-shuypaqa tablakunapi, chay yakukarrupa pakinkunapi anan rir chay

.miri tukuyniyllapa allilan mana imapispasamatinllapachu,pachamanqa.

Pablumi Malta shutiq pwiblupi

28 1Chaymanta tukuyniyllapawashakashana karqa,

llapana chay maypipachaqa Malta shutin nir. 2Chaymi chaypachapi taqkunaqa, tukuyniyllapatakusata kuytamaranllapa. Chaynakusalata tamya ishkiyatin kusataqasatin, ninata ratachir qayamaranllapaqimikar quñukunayllapapaq. 3

pismi shapshu yamtata tantakusha kar,chay ninamanqa itayaran. Chaymi,kusata nina miratin chay shapshutaninaman itayashanmanta uk largu kuru

27 28

315

lluqshimur Pabluta makinpi kanirwarkurakuran. 4Chayna, chaypi taqrunakunaqa chay largu kuruta, Pablupa

pura ninakuranllapa: “Kay runaqami ukwanuchikuq kanqa. Chaymi maryakumanta michka washakashakarmapis, kastigakar wanuyanqa” nir.

5Piru Pabluqa chay largu kurutaqa

chu. 6Chaymi tukuy chaypi kaqkunachayta rikar yarpuyaranllapa: Saksarchuwanunqa, manaqachu das wanunqa nir.Chaynu nirmi kusata chapayaranllapa.Unaytana chapayatinllapaqa mana imapispasaq yupay katinqa, ukmantana yarpurninakuqllapa: “Pabluqami uk amitu” nir.

7

. Chayqami chaylugarmanta uk runa punta mantakuqPublio shutiqpa kaq. Paymi samachirkuytamaranllapa kimsa diyata. 8Chaymichay Publiupa taytan kusala qishaqmantalapi kayaq. Allipla rupapi chaynullakusata waqtallata apaq. Chaymi Pabluqariran watukuq. ,Dyusman mañakur chay qishaqpa

,alliyaran. 9Chayta rikarllapami, ukkunapisqishaqninkunata apamuqllapa. Chaymichaykunatapis Pabluqa allicharan tukuyta.10Chayraykumi, ashwan kusa mastakuytamaranllapa. Chaymi rinayllapapaqqa

llapa.

11Piru kimsa misismantaraqmi rirayllapa,Alejandriamanta uk yaku karru tamyatyimputa chaypi pasasha kayaq chaypi.Chay yaku karruqami dyusninkunaCastorwan Pólux niqllapa chaykunapa

kayaq. Chayman iqarmi rirayllapa.12Chaynu rirllapaqami, yakupa manyanlapi

,chaypina kidaq kanillapa kimsa diyata.

13Chaymantaqa rirayllapa yakullata,

man. Nataq allaqninqami, wayrasurlawmanta shamuyatin, uk diyapi

shutiqman. 14Chaypiqami tarirayllapa,Jesuspi ayka kriyiqkunata. Chaymi

llapa uk simanata. Chaymantaqarirayllapana Roma pwibluman. 15Chaynu

riyanillapa nir.llapa uk pwiblu Foro Apio shutiqpi.Chaynulla wakinkuna-llapa chay uk lugar “Tres Tabernas”niqllapa chaypi. Chaymi paykunatarikarqa, Pabluqa kusata aligriyar Dyustapayji niran. 16Chaymanta Roma

karsilmanqa mana itaranllapachu.

paq.17

kimsa diyamantaqa,runakunapa wakin mantaqninkunataqayamunanllapapaq.shana katinllapaqa, Pabluqa niran:

—Ukniykuna manami ima manaallintapis rurashachu kani chay Israelrunakunataqa. Chaynulla chay unayrukunchikkunapa kustumrinkunamatapismana ukmantaqa rurashachu kani. Piruchaynu katiymapis, Jerusalenpimi,

ranllapa. 18

llapanaqa dijamanaranllapa. Chaqa manari

nanllapapaqqa. 19Piru Israel runakunaqamana dijamayta munatinllapa, nuqallamañaray kaypi Romapa punta mantaqnin

28

316

. Nataq chayuchachamaqkunamataqa, nuqa-shuypaqamana ima mana allinta rurayta yarpushaimachu kani.mantari. 20Chayraykumi qamkunaman

paq tantakar. Chaqa tukuy nuqanchikkunaIsrael runakunaqami kriyinchikllapaDyusmanta washamaqninchikqa shamunnir.puritiymi, nuqataqa kadinakunawan watarimamapis prisumashallapa.

21Chaynu nitinmi paykunaqaniranllapa:

—Nuqakunamanqami,mantaqa mana ima kartalamatapis

.Manami chay pwiblunchikmanta runa

kunamapis willamashallapachuqampaqqa imanu mana allintatukushayki nirmapis. 22Piru

kipaq nir. Chaqa kay mushuqkriyishanllapapaqmi, tukuy pwiblupiukmanta rimanllapa.

23Chaymi uk diyapi parlashunllapanitin, chay diya paykunaqa achka

maypiwasimanqa. Chaymi Pabluqaallaqmanta-pacha tardikaman parlarantukuy runakunata, Dyus imanumimantakun nir. Chaynulla Dyusparimaqnin Moisés, wakin rimaqninkunaiskribishankunata liyir Jesuspaqintrachiyta kamaran. 24Chaymi Pablochaynu rimatinqa, wakin runakunaqakriyiranllapa. Nataqwakinkuna-llapachu. 25Chayna paynin paynin manaintrachinakuyta puytirqa,llapa chay runakunaqa. Chaymi Pabluqaniran:

—Santu Ispiritu Dyuspa rimaqninIsaiaswan kar unay rukunchikkunatawillashanqami chiqap kasha kaynunirqa:

26 ‘Rir willay kay runakunata:Qamkunaqami michka kusata

uyakurmapis,llapachu.

Chaynulla michka chapakurmapis,mana rikakunkillapachu.

27 Chaqa kay pwiblumantarunakunapa yarpuyninqamimana intrakaqpaq tikrakasha.

Chaymi rinrinllapamapis limpu

llapapaq.Chaynulla nawinllapamapis limpu

llapapaqnachu.Chaynuqami tukushallapa ama

nuqapi kriyinanllapapaq.

llapaqami,mapischu nir’.

28Imanu ,Dyus nishanta mana intrakasha karqa,qamkuna Israel kaqkunaqa mananaintrakankillapachu. Chaynu katinkananqa Dyus washashunanllapapaqwillashushayllapaqa chay jwira manaIsrael runakunapaqna kanqa. Chaqapaykunaqami uyakur intrakanqallapakay nishaytaqa.

[29Chaymi kaykunata Pablo nitinqa,Israel runakunaqa riranllapanapaykunapura willanakur.]

30Chaymanta Pabluqa, ishkay añutakidaran chay pwiblullapi chay wasitaalkilashanllapi. Chaynulla chaypimitukuyta samachiq payta watukuq

. 31Manami mayqantapismanchar, mana mayqanpis willatinimachu,paq,

.

28

317

Pablumi saludakun

1 1Munashay ukniykuna, nuqaPablutami Tayta Dyus akrar

sirbiqnin, chaynulla apustulnin kar,

kunaypaq. 2Chaqa Tayta Dyusqami

paq kaynu nir iskribinanpaq: 3

kuq Wamranshi kay pachamanshamuyanqa washamaqninchik” nir.Chaymantaqami Dyus nishannu,

paq tikrakar Davidpa ayllunkunakaqmanta nasiran. 4

pis, Santu Ispirituqa pudirninwankawsachimuran.chikllapa chiqapta Tayta DyuspaWamran nir, michka Davidpaayllunmanta kasha karmapis. 5Chaynu

Romanos

Apustul Pablo Corinto pwiblupi kimsa misista karmi,Romapi kaq kriyiq masinkunaman. 57piyupay.

Romaqami kusala atun pwiblu karan. Chay pwiblupi mantakuqqami shutiqNerón. Payqami achka pwiblukunata mantaq. Piru, Pabluqa manaraqmi

. Chaymi chay pwiblupi taq kriyiq masinkunaman, Dyuspa rimayninta shumaqta intrakananllapapaq.

Kay kartapimi Pabluqa niran: Tayta Dyuspa rimananta tukuyla intrakarwashakashunllapa. Chaqa tukuylami uchayjun kanchikllapa. Piru chaynukarmapismi, Amitunchik Jesucristupi kriyishalami, Tayta Dyusqa manauchayjunpaqnachu riqsimanchikllapa nir, niran (1.1–8.39).

Chaynullami Pabluqa willaranllapapis: Tayta Dyusmi Israel runakunawan tratutaruraranllapa nir. Piru chaynu paykunawan tratuta rurasha katinllapamapis,Amitunchik Jesucristupi mana kriyinaranllapachu. Chayraykumi kastigakashanakaranllapa niran. Piru maydiya, Amitunchik Jesucristupi kriyirllapaqami, paywankanqallapa nir imami willaran paykunataqa (9.1–11.36).

Chaynullami Pabluqa willaranpis: Amitunchik Jesucristupi kriyiqkunaqami,Tayta Dyus munashanlata rurar ima kawsanqallapa nir (12.1–15.13).

Kay kartallapimi paykunata niranpis: Kusalatami watukushuyllapata munayaninir. Chaymi Españaman riqnu, watukushaykillapa niran (15.14-33).

Chaynullami kay kartanpiqa kusalata saludaran ima paykunataqa (16.1-27).

318

karmi Amitunchik Jesucristo kusatallakipar akramaran apustulninkanaypaq.

kriyirna kasunanllapapaq. Chaynuqamipayqa kusa riqsikashana kanqa.

6Chaynumi qamkunatapis TaytaDyusqa munar akrashushallapa,Amitunchik Jesucristupi kriyir paypawamrankunana kanaykillapapaq.7

qamkuna Roma pwiblupi taqkunaman.Chaqa Taytanchik Dyusmi qamkunataqakusata munar akrashushallapa, allinkaqninkunalana kanaykillapapaq.Chaymi Taytanchik Dyusman, chaynullaAmitunchik Jesucristumanpismañakuni,shunanllapapaq,shunanllapapaq ima nir.

Pablumi Roma pwibluman riyta yarpuran

8Puntataqami kayta willashaykillapa:Uklaw pachakunaman rirmapismiuyapasha kani, qamkunaqashi allita,Amitunchik Jesucristupi kriyinkillapanir. Chaymi nuqaqa payrayku, TaytaDyusta kusata payji nini qamkunapaq.9Chaynulla Amitunchik Jesucristupaq

, tukuy shunquywan TaytaDyusta sirbini. Chaqa paymi nuqapaqqa

qamkunapaq mana shaykuq waranwaran mañakuyani nirmapis. 10

numi imuraspis mañakunilla Tayta Dyusmunatinqa, mana imapis pasatinimachu shamur watukushunayllapapaq.11Chaqa kusatami rikashuyllapatamunani,llapa chay kriyishaykillapamantaqa masallita kriyiqkunana kanaykillapapaq.12Kaynuqami nishunillapa:man shamutiy, Amitunchik Jesucristupiimanutaq kriyishanchikllapanulla

ukninchikllapa ukninchikllapaanimachinakunallapapaq.

13Ukniykuna,llapata munani:man shamuyta munasha kani nir. Pirukanankamanmi manaraq shamuytaqapuytishachu kani. Chaynumapis,Amitunchik Jesucristupaq tukuy intirupi

,paypi kriyishallapa. Chaymi kananqaqamkunamanpis shamunayani,

llapapaq. 14

paqmi kani, griego mana griegorunakunata,kunamatapis. 15Chayraykumi kusatashamuyta munani qamkuna Romapitaqkunamanpis, Dyuspa shumaq

.

Dyusmi Jesucristupi kriyiqkunata washan

16Manami nuqaqa pinqakunichuAmitunchik Jesucristupa shumaq

. ChaqaDyusqami pudirninwan mayqantapis,shumaq rimayninpi kriyiqkunataqawashanqa, puntataqa Israelmantakaqkunata, chaymanta-shuypaqa manaIsraelmanta kaqkunatapis. 17ChaqaAmitunchik Jesucristupa shumaqrimayninpi kriyishalami, Dyusqauchanchikmanta pirdunar, kusaallinpaqna riqsimanchikllapa nirintrachimanchikllapa. Chaypaqmi Dyusnitin iskribikashakunapiqa nin:“Mayqanpis allita kriyishanraykulami,kusa allinpaq riqsikar kawsanqa” nir.

Tukuymi uchayjun kanchik18Tukuy runakunami kusala mana

allinkunata rurar ima, wakinkunata

nanllapapaq. Chaymi TaytanchikDyusqa piñakur, syilumanta-pacha

1

319

paykunataqa kastiganqa. 19-20ChaqaTaytanchik Dyusllami paykunataintrachiran, nuqami kusa allin, kusapuytiq Dyusnikillapa kani nir.qami intrachikuran, kay pachata,chaynulla tukuy ima rurashankunawan.Chaymi payllata mana rikarpis, chaytukuy ima rurashanta rikarqa, tukuy

Dyusqa imanu nirmapis. Piru tukuy,

wakinkunaqa mana paypi kriyiytaqamunanllapachu. Chaymi, “Mana

,

llapachu. 21Chaqa chay runakuna Tayta, imanu

payta adurananpaq kaq chaynutaqaadurayta, payjichikuymatapis manamunashallapachu. Ashwan chaykunatarurananmantaqami mana allinkunatayarpur kawsashallapa. Chaymi

rayku, yarpuyninllapaqa tutaparaqpiyupayna kidasha. 22Chaymi paykunaqa

nirmapis,kunapaq tikrakashallapa. 23ChaqaTaytanchik Dyus kusa puytiq, chaynullatukuy tyimpupaq ima katinmapis,aduraytaqa mana munashallapachu.Ashwanmi adurayta munashallapa kay

llapa nirqa. Chaymi adurashallaparunapa, pariq kurukunapa, tukuy

,aysakunata ima.

24Chayraykumi Tayta Dyusta manakasushanllaparayku, chay runakunataqadijasha munashanllapakunatanarurananllapapaq. Chaymi paykunaqaukwan ukwan punur, kusa millanaypaqimakunata rurar imana kawsanllapa.25Chaynulla chay runakunaqami, chiqap

Dyuspi mana kriyinar, payta aduraytamana munar, ashwan chay llullakaqkunalapina kriyishallapa. Chaynukarmi, Taytanchik Dyustaqa manaadurananllapanachu. Ashwanmi TaytaDyus rurashankunatana adurayanllapa.Piru Taytanchik Dyusqami munan, chayrurashankunataqa mana adurarchu,ashwan pay payllatana alabanallapapaq.Chaynumi kanqa.

26Chaymi chay runakuna, TaytaDyusta adurayta mana munatinllapaqa,payqa dijashana kusa pinqaypaqkunatarurananllapapaq. Chaymi warmikunapisrunanwan punuq yupayna warmipuranapunur mana allinta ruranakunllapa.27

wan punuq yupay ullqupurana punur,

llapa. Chaynu tukurllapami, kusataqischakanllapa munashanllapalatarurashanllaparayku.

28Chay uchayjunkunaqami mana

Dyuspaqqa. Chaymi Tayta Dyusqapaykunamanta akrakaq yupay,

piqa kusa mana allinkunalatanayarpunanpaq.tana yarpur, paykuna munashanllataruranllapa. 29Chaynu karmi tukuyriqchaq pinqaypaq uchakunata rurarkawsanllapa. [Chaymi ukwan ukwanpununllapa.] Runa masinkunatamimana allinkunata ruranllapa.kunllapa. Iman katinpismi, .Runa masinta inbidyanllapa.kunllapa.llapa. Llullachinakunllapa. Kusa manaallinkunalata rurayta yarpunllapa. Kusakwintastiru ima. 30Runa masintayanqallamanta uchachanllapa. Tayta

. Kusa nublirutukurmi, ukkunata disprisyanllapa.Paykunalla kusata alabakanllapa.

1

320

Ukkunata mana allinpaq tikraytayarpunllapa. Taytanllapakunata manakasunllapachu. 31Chaqa paykunaqamimana intrakanar kusala kuchi yupay.Imata arnikurpismi,chu. Paykunalapaq imanpipis yarpur,mana ukkunapaqqa yarpunllapachu.Mana ukkunata pirdunanllapachu.Chaynulla mana llakipakunllapaimalamapischu. 32Piru paykunaqami

chay riqchaq uchayjunkunataqa tukuytyimpu wanunapaq kastigamanchik nir.

allinkunata rurar kusata uchakurkawsanllapa. Chay runa masinkunapaykuna yupay mana allinkunata ruraruchakutinllapamaqami, ashwan kusataaligriyanllapa.

Dyusmi tukuyta allita rikar

2 1Piru qamkunamanta uknikillapamana uchayjun yupay tukur,

ukninta uchachar niyanman: “Payqamikusala uchayjun” nir. Chaynu nirqami,ashwan paylla kusa uchayjun kanqa.Chaqa ¿imatana ukninta willanqapaypis chaynu uchakurlla kawsarqa?2 ,taqami Dyusninchik karanlata rikar

matapis puytin, pay allinla kar tukuyta.

3Piru qam, uknikita uchachar “Qamqakusa uchayjun kanki” niqqami, manaimanupis washakayta puytinkichu,Dyusninchikpa kastigunmantaqa.4

kur uchakurlla kawsarqa, Dyuspaqqakaynuta yarpuyatki: “Dyusninchikqamikusala allin kar, mana das piñakurimaqa kastigamanchikchu” nir.¡Manami chaynuchu! Ashwanmiuchakuqkunataqa kastigan. Piru

payqami kusa llakipakuq kashanraykuyarashuyan, uchaykikunata dijarpayman tikrakatki pirdunashunanpaq.

5Piru qamqami, kusa kuchi kar,Dyusman mana tikrakanar bidaykitaqamana kambyayta munankichu. Chaymi

yanki. Chaymi Tayta Dyusqa jwisyu, kusa

manchaypaqtana kastigashunqa. 6Chaqa

llapa, allinta mana allinta rurashakashallapamapis. 7Piru wakinrunakunaqami mana shaykuq allinlatarurar, Dyusta sirbisha pullakumanchiknir, paywan tukuy tyimpupaq luryanpikayta yarpunllapa. Chaymi paykunataqaTayta Dyusqa yanapar tukuy tyimpupaqkawsachinqa. 8Nataq chay manaallinkunata ruraqkunataqami, TaytaDyusqa kusata piñakur kastiganqa.Chaqa paykunaqami chay tukuy allinkaqmantaqa, Dyus nishantaqa manaimalatapis kasuyta munanllapachu.

llapa. 9Chaynu kashanllaparaykumimichka Israel runakuna, mana Israelrunakuna karmapis qischakanqallapa.Chaymi tukuy chay mana allintaruraqkunapaqqa kusala qischakaykuna,yarpupakuykuna kanqa. 10Piru TaytaDyusqami chay allin ruraqkunataqaallinmi kanki nir, kusata aligriyachirshumaqta kawsachinqa, Israelmantakaqkunata, chaynulla mana Israelmantakaqkunamatapis. 11Chaqa Tayta Dyusqamanami ukmanta, ukmantachurikamanchikllapa.

12

, imami allin, imami

kumi Tayta Dyusqa allita rikar kastiganqa.

uchakuqkunata-kunallawan Tayta Dyusqa allita rikar

1 2

321

a 2.25 Siñal kustumriqa chay Israel pwiblumanta runakunapaqqa kaynu kaq: Uk ullquwamritu nasishanmanta-pacha uchu diyayjunna katinqa, uk siñalsituta ruraqllapa chaywamritupa kwirpunpi, payqa Dyuswanna kananpaq nir.

, kastiganqa. 13Chaqa TaytaDyusqami mana chay mantakuykunatauyakuqkunalatachu allinpaqqa riqsin.Ashwanmi uyakusha karmapis chay

tami, Tayta Dyusqa allinpaqqa riqsin.Chaymi chaynu karnaqa, Dyuswan pullanakanqallapa. 14

mantaqami, wakinkunaqa Moisés, allinta

rurar kawsanllapa. Chaqa paykunaqami

allin, imami mana allin nirmapis. 15Chaymichaynu allinta rurar kawsatinllapaqa,

llapapi Dyus munashankunata allitaintrakanllapa nir. Chaqa yarpunllapami,allintachu rurayani manaqachu mana nir.16Chay nishushayllapanumi, jwisyudiyapiqa kanqa. Chaqa Amitunchik

,payqa yarpuyashanchikkunata rikayanqa.Chaymi ukkunata washayanqa. Nataqukkunataqa uchakushanllaparaykukastigayanqa.

mantakushanta mana kasushallapachu

17Israelmanta kaq runa masiy, qamqamininki: “Nuqaqami Israel runa kar, Moisés

Dyusqa masta munaman” nir. Piruchaynuqami ninki kusata alabakarla.18Chaynulla Moisés mantakushanta

, “Tayta Dyusmunashantaqami allita intrakanina” nir.

Chaymi Moisés mantakushankunata, yarpunki Tayta Dyus

munashankunalata intrakarmi, kwintataqukani imataq allin nir. 19Chaynullami

ninkipis:mana rikakuq yupay katinllapa,

, amana tutaparaqllapiyupay purinanllapapaq” nir. 20Ninkipismi:

karmi, Dyus munashanta allita intrakayani.Chaymi chay wamritukuna yupay kar,

:‘Imataq allin, imataq mana allin’ nir. Chaqa

puytinchik Dyus munashantaqa”. 21Piru, ¿

kasunkiqa?kunki: “Ama suwakuyllapachu” nir. Piru¿imaraykutaq suwakunkiqa? 22

kunkipismi: “Ukpa warminwanqa manamiallinchu pununapaq” nir. Piru, ¿taq ukpa warminwan pununkiqa?

. Chaynu, ¿imaraykutaq chay

amitunllapapa wasinkunaman yaykunkiiman kaqkunata suwakuqqa? 23Kananqami

,kusata alabakanki.kunata mana kasurqami, Dyusmantaburlakayanki. 24Chayraykumi Dyus nitiniskribikashakunapi nin:

“Qamkuna Israelmanta kaqkuna

llaparaykumi,chay uklawmanta kaq runakunaqa,

Dyusninchikpaq mana allintarimanllapachu” nir.

25Qammi Dyuswan kanaypaq nir chaysiñal kustumrita ruranki. Chaynu chaysiñal kustumrita rurar,shanta mana chiqapta kasurqami,yanqallana chay siñaltaqaa rurashaykikanqa. 26Chay mana Israelmanta

2

322

runakunaqami chay siñal kustumritaqamana ruranllapachu. Piru allita Dyusmunashanta rurarllapaqa, ¿manachuDyuspaqqa chay siñal kustumritarurasha yupayna kanqallapa? 27Chaypaykunaqami, Dyus munashantarurasha kar, Dyuswanna kanqallapa.Chaymi Dyuspaqqa mas allinna kanqaqammantaqa. Chaqa qamqami, chaysiñal kustumrita rurasha karmapis,Moisés mantakushantaqa chiqaptaqamana kasunkichu.

28Ma chaynu katinqa ¿taq Dyuspa chiqap wamrankunaqakanqa? Manami kwirpunchikpi siñalkustumrita rurashanchikraykuchuchiqap wamrankunaqa kanchikllapa.29

kunata kasunasha kashamapis, manami

chu. Ashwan Dyuspi allita kriyishalami,Santu Ispiritu yarpuyninchikpi

llapa nir.qami,llapachu, ashwan Taytanchik Dyusmikusa allinna kankillapa nimashunllapa.

3 1Piru chaynu nishutiyqakish qamqayarpuyatki, chaqa ¿imatataq

sirbiman Israel runa kar, chay siñalkustumrita rurashayqa? nir. 2Amamichaynutaqa yarpuychu. Chaqa TaytaDyus munar akrashushanllaparaykumi,

llapakunata intrachiran, wakinkunataintrachinanllapapaq. 3Piru chaynukatinmapismi, wakin Israel

llapapaq nir tratuta rurashantaqa manakwintacharanllapachu. Chaynu manakwintachatinllapamapismi,chikqa chay tratuta rurashantaqa allitakumpliyanqa. 4¡Chaqa tukuy runakunaima nishanta mana kumplitinmapismi,

paq,paq nir arnimashanchikllapataqa, allitatukuyta kumpliyanqa! Chaqa Dyus nitiniskribikashakunapimi kaynu nin:

¡Tayta Dyus, qam rimatkimi

llapa, chiqaptami rimanki!¡Chaymi tukuy musyashuqkunata

binsir, uyarachinki! nir.5

raykumi, ukkunaqa yarpuyninllamantakaynu ninllapa:pis Tayta Dyus llakipamaqta wakinkunarikarmi, ninllapa: Dyusqami kusala allinllakipakuq nir.rayku ukkunaqa Dyusqa llakipakuq nirintrakatinqa, manami allinchu kanqaDyus kastigamananpaqqa michkauchakutiymapis nir. 6¡Piru manamichaynuchu! Chaqa Dyus tukuy nishantamana kumplirqa, ¿imanunari jwisyu

?7Piru uk uchakusha karmapis,washakayta munar niyanmanllaraq:“Llullakushayraykumi Dyusta mastaalabar ninllapa: ‘Dyusqa mana llullachu’nir. Chaymi chay llullakushaypaqqa,mana allinchu kastigamananpaqqa” nir.8Nishaykillapa: Chaynu rimarqami,paylla llullachikayan. Chaqa ashwanchaynu rimaqkunaqami, llullakurukkunata ninpis:pismi, Dyusqa kusala llakipakuq kar,mana kastigamanchikchu” nir.lla ninllapapis: “Pablupis nuqakuna

. Chaymi,

Dyusqa kusa manchaypaqta kastiganqa.

Tukuymi uchayjun kanchikllapa9¡Ma yarpushunllapa! ¿

chu, wakinkunamantaqa kusa mas allinkashunllapa? ¡Manami! Chaqa

2 3

323

kaqkuna, chaynulla chay manaIsraelmanta kaqkunamapismi tukuyuchayjun kanchikllapa. 10Chaqa Dyusnitin iskribikashakunapimi kaynu nin:

“Dyuspaqqa manami uklamapiskanchu allinta ruraqqa.

11 Manami uklamapis kanchu Dyuspaqyarpuqqa.

Chaynulla Dyuspaq intrakaytamunaqqa manami kanchuuklamapis.

12 Chaqa tukuymi Tayta Dyusmantachiqanchakar,

mana allinpaqna tikrakashallapa.Chaymi mana uklamapis kanchu

allinta ruraqqa.13 Chay mana allinta ruraq

runakunapa kunkanqami,imanutaq uk wanur pampakashan

,chay yupay.

Chaymi das imatapis saqratariman.

Chaynullami qallunllapapis kusalallulla katin,

shiminllapapi largu kurupabininunta pakaq yupay.

14 Aqrunllapapismi kusa saqrata ayaqyupay katin,

runa masinllapakunamatapiskusalata musyanllapa ima.

15

purinukkunata mana allinta rurar

wanuchinanllapapaq.16 Chaynullami mayta rirllapapis

achka runakunata qischar imallakichinllapa.

17 Chaqa manami mayqanwanpis

llapachu.18 Chaymi Tayta Dyusta manchar

llapachu” nir.

19

kunapiqa intrachimanchik Israelmantakaqkunapis uchayjun kanchikllapa nir.Chaqa manami mayqanpis tukuymantakuytaqa kumpliyta puytishachu.Chaymi jwisyu diyapiqa, Dyusta mana

Israelmanta kaq, chaynulla manaIsraelmanta kaqkunamapis kastigakashakanqallapa. 20

shankunata michka kumplishaq nishakatinllapamapis,tapis ninqachu:chu kanki” nirqa. Chaqa chaymantakuykunaqami intrachimanalapaqkaran: “Kusa uchayjun kanchikllapa”nir.

Jesucristupi kriyishami Dyusqa pirdunamanchikllapa

21-22Piru kananqami Tayta Dyusqaintrachimanchikllapa, mananashi chayunay mantakuykunata kasurnachuwashakayta puytinchik nir. AshwanmiJesucristupi kriyishalana manauchayjunpaqnachu riqsir, tukuyIsraelmanta kaqkunata chaynulla manaIsraelmanta kaqkunamatapiswashamanchikllapa. Chaqa chaypaqmiDyuspa rimaqnin Moisés, chaynullawakin rimaqninkunapis Dyus nitiniskribiran. Chay iskribishankunaqaminiyaq: “Uk washakuq shamurshi,tukuyla paypi kriyiqkunataqa washar,Dyuswan pullachamayashunllapa” nir.

23Chaymi nishaykillapapis: Tukuylamiuchakusha karanchikllapa nir. Chaynu

chikpa naypanmantaqa karupllapikaranchikllapa. 24Piru chaynukashallapamapismi, Jesucristouchanchikllapapaq pagrakuq yupay

llapapaq. Chaymi kananqa TaytanchikDyusqa dibaldila mana imawan

3

324

b 4.3 Génesis 15.6

llapamantaqa pirdunamanchikllapa.25Chaqa Tayta Dyus munatinmi

.

wanqa payna kidaran. ChaynuqamiJesucristupi kriyiqkunataqa Tayta

nachu.llapa, Tayta Dyusqa tukuyla uchatamana chaynulaqa dijanchu nir. Chaynukatinmi chay unay runakuna, manaraqJesucristo shamuyatin uchakurmapisTayta Dyuspi kriyitinllapalami payqallakiparan. 26Chaynullami kanantyimpukunapis Tayta Dyusqa

llapa, Wamran wanushanrayku. ChaymiJesucristupi tukuy kriyiqkunatapirdunatinqa, kwintata qukanchikllapa:Tayta Dyusqami maydiyapis kusa allinlakar,nachu riqsimanchikllapa nir.

27Chaynu Tayta Dyus rurasha katinqa,¿paqqa? ¿Alabakaytachu puytinchik

rayku? ¡Manami! Chaqa Jesucristupikriyishallapalami, Tayta Dyusqa

llapa.chu imapaqpis alabakanallapapaqqa.28

Jesucristupi kriyishallapalami Tayta

chikllapa,kunata kasushanchikraykuchu nir.29Chaqa Tayta Dyusqami mana,Israelmanta kaqkunapa Dyusninlachu.Ashwanmi Wamran Jesucristupi tukuykriyiqkunapaqa, Israelmantakaqkunapa, chaynulla mana Israelmantakaqkunapamapis Dyusnin. 30Uk Dyusla

kashanraykumi Jesucristupi tukuykriyiqkunataqa uchanchikmantapirdunamanchik, chay siñal kustumritarurasha kasha, chaynulla mana rurashakashallapamapis. 31Piru chaynupirdunamashallapaqa, imanupiyarpuchuwanllapa Dyus nitin Moisésmantakushankunaqami mananasirbinnachu nir. ¡Manami allinchuchaynu yarpunallapapaqqa! AshwanmiJesucristupi kriyirqa, Dyus nitin Moiséstukuy mantakushankunataqa kumplishayupayna kanchikllapa.

Dyusmi Abrahamtaqa pirdunaran kriyishanraykula

4 1Ma yarpushunllapa, nuqakunaIsrael runakunapa unay rukuyllapa

Abrahamta, Dyus allinpaq riqsishanpaq.2Tayta Dyusqami Abrahamtaqakriyishanraykula allinpaqqa riqsiran.Chaqa Abrahamqa trabajaq yupay,Dyuspaq allinlata rurasha karqamipaylla alabakayta puytinanta. Piru

kumi mana paylla alabakaytaqapuytiranchu.

3

shakunapiqa nin: “Abrahamqami TaytaDyuspi allita kriyishanraykula manauchayjunpaqnachu riqsikaran”b nir.4-5Ma allita yarpushunllapa: ¿Uk runamana trabajarqachu pagrakayta puytin?¡Manami!pis Tayta Dyuspi mana kriyirqa, mananiyta puytishunchu “Tayta Dyuswashamay” nirqa. Ashwanmi Tayta

pis washanarqa, llakipar dibaldilawashan. Chaymi ashwan, Jesucristowashamaqninchik nir kriyishala, TaytaDyusqa mana uchayjunpaqnachuriqsimanchikllapa. 6Chayraykumi

3 4

325

c 4.7-8 Salmo 32.1-2 d 4.13 Rikaypaq Génesis 17.4-6; 22.17-18.

runakuna uchakusha kar,kula Dyusqa, dibaldila llakipatin kusataaligriyanqa nir, chay unay gubyirnuDavidpis 7kaynu niran:

“Kusa shumaqmi kanqamayqan uchakusha katinmapisTayta Dyus uchankunamanta

pirdunatinqa.8 Chaynulla kusa shumaqmi kanqa

chay runaqa,Tayta Dyus uchankunata mana

kwintachatinqa”c nir.9¿Chaynuqachu kusa shumaqqa kanqa

chay siñal kustumrita rurashakaqkunala? ¡Manami! Ashwan TaytaDyuspi kriyirmi shumaqqa kanqallapa,mana chay siñal kustumrita rurashakaqkunapis. ,Abrahamtami Tayta Dyusqa manauchayjunpaq riqsiran,raykula. 10Chaynuqa ¿ima tyimpupitaqTayta Dyusqa chaynuta riqsiranAbrahamtaqa? ¿Siñal kustumritarurashana katin, manaqachu manaraqrurayatin? Ashwanmi manaraq chaysiñal kustumrita rurayatinraq,allinpaqqa riqsiran. 11Chaymi chay siñalkustumrita manaraq rurayatinmapis,Tayta Dyusqa Abrahamta kusa allinpaqriqsir kaynu niran: “Siñal kustumritaruray” nir. Chaynu nitinraqmi,Abrahamqa chay siñal kustumritaruraran, ama maydiyapis qunqananpaq,Dyusmi allinpaq riqsimasha paypikriyishayraykula nir. ChaymiAbrahamqa intrachimanchik, TaytaDyuspi kriyirlami Dyuspaqqa allinkanchik nir. Chaynu Abrahampaqyarpurqa,Dyusmi chay siñal kustumrita manarurasha kaqkunatapis allinpaq riqsinpaypi kriyitinqa nir. 12Abrahamqami

pis intrachimanchikllapa, Dyuswanqamiallin kanchik paypi kriyirla, mana siñalkustumrita rurarlachu nir. Chaqaimanutaq Abrahammaqa manaraq siñalkustumrita rurayatinraqchu TaytaDyuspi kriyishanraykula, allinpaqriqsiran.

Abrahammi allita kriyishanrayku Dyus arnishanta ayparan

13Abrahamqami kusata kriyiran.Chaymi Dyusninchikqa aylluntintaarniran tukuyla kay pachaqa paykunapamakinpina kananpaq nir.d Piru manami,

raykuchu chaynuqa arniran. Ashwanmiarniran, allita Dyuspi kriyishanraykula.Chaynu kriyitinmi, Tayta Dyusqauchankunamanta llakipar kusaallinpaqna riqsiran. 14Chayraykumimayqanpis Tayta Dyuspi allitakriyirlami, tukuy arnishankunamatapisaypayta puytinllapa. Chaqa Moisés

llapapaq katinqa,llapapaq nir arnimashanchikllapaqayanqalla kayanman. 15Piru Tayta Dyus,Moisesta mantakuykunata qushanta

shana rikarinllapa. Chayraykumi TaytaDyusqa kusalata piñakurna kastiganqapaykunataqa.

16Chaymi Tayta Dyusqa Abrahamtaarnir yanaparan, paypi kriyishanrayku.Chaynullami nuqanchikkunatapis arnirdibaldila yanapamanchikllapakriyishanchikraykula. ChaynuqamiAbrahamqa tukuy kriyiqkunapaqa

manchikllapa, imanumi Tayta Dyuspikriyishala allinpaq riqsimanchik nir.

4

326

lataqa. Ashwanmi yanapan Abraham

lata. 17Chaqa Abrahamqami allitakriyiran: Tayta Dyus rimayninlawanmana imapis kayashanmanta tukuyimata rurayta puytin nir. Chaynullakriyiranpis: Wanushakunamatapiskawsachimun nir.paqmi Tayta Dyusqa niran:“Qammantami achka ayllukuna kanqa.Chaymi taytan yupay kanki” nir.Chaynu nitinmi Abrahamqa kriyiran.

18-19Chaqa Tayta DyusqamiAbrahamta nisha karan: “WarmikiSararaykumi uk wamrayjun kanki” nir.Piru Saraqami mana wamrakuqwarmichu karan. Chaynu Abrahammana wamrayjun karpismi, Tayta Dyusnishanta kriyiran. Piru manami dasqawamrayjunchu karan. Ashwanmi kusaachka añuta yararan, Tayta Dyusnishannu kumplikananpaqqa. Chaymiashwan Abrahamqa warmin Sarawanyaqqana syin añuyjun karanllapa.

llapapaqna kar, Sara mana wamrakuqkatinpismi, Tayta Dyus nishanlapi manashaykuq kriyiran. Chaymi rukunakatinllapamapis Tayta Dyus nishannu,Saraqa wamrakusturanna. Chaynumiachka pwiblukunapa taytanllapayupayna karan. 20Chaqa Abrahamqakusa allita kriyisha karan: Tayta Dyusmichay arnimashanta chiqapta qumanqanir. Chaymi tukuy nishanpi manashaykuq kriyir, Dyusta kusata alabaran.21Chaqa kusatami yarpukusha karan:Tayta Dyusmi kusa pudirniyjun kar,tukuy chay arnimashantaqa ruraytapuytin nir. 22Chaynu kriyishanpaqmiTayta Dyusqa Abrahamta kusaallinpaqna riqsiran.

23Piru Abraham, Tayta Dyuspikriyishanrayku allinpaq riqsishanirqami, mana Abrahamlapaqchu

chaynuqa niyan. 24Ashwanmi chaynuqanin, kanan nuqanchikkuna tukuy paypikriyiqkunapaqpis.kunapismi, Tayta Dyus, Amitunchik

musha chay paypi kriyinchikllapa.25Chaqa Jesucristumi wanuranuchanchikllaparayku. Chaymantaqamichay wanushanmanta kawsachimuran,

paq.

Jesucristuraykumi mana uchayjunnachu kanchik

5 1Jesucristupi kriyishalami, TaytaDyusqa mana uchayjunpaqnachu

riqsimanchikllapa. Chaqa AmitunchikJesucristo shumaqchamashanchikrayku,Dyuswanqa kusa shumaqna kanchikllapa.2Chaynu kriyishallapami, Tayta Dyus kusaallin kar, mana imawan pagrasha imachudibaldila uchanchikllapamanta llakiparkusa allinpaq riqsimanchik. Chaymi

llapa, maydiyaqa kusa shumaqnakashunllapa pay kayashanpi nir. 3Chaynukarqami, chay qischakaykuna katinpisaligriyashunllapa.llapanu, chay qischakaykunaqami

kriyishanchiknulla shachinakunallapapaqnir. 4Chaymi chay kriyishanchiknullawaran waran shachinakushaqami, Dyusqanimashunllapa allinmi kankillapa nir.Chaynu nimashallapami nuqanchikkunaqachiqapta kunfyakanchikllapa maydiyaqakusa shumaqna paywan kashunllapa nir.5Chaymi chay kunfyakayashanchikqa

,

chik. Chaqa payqami intrachimanchiktukuyta kusata munamanchikllapa nir.

6Unaymantami nuqanchikkunaqa mana

chu, chay mana allinta rurashanchikrayku.

4 5

327

Chaymi Tayta Dyusqa munashan tyimpupi,

nuqanchikkunarayku wanuran, michka

mapis. 7

mayqan runapis, runa masinpaq wanuytayarpunmanlamapischu. ¿Piru imanupi ukrunapa kusa allin, kusa munashan runamasin katinmaqa, nuqa qampaq wanushaqniytachu puytiyanman? 8Piru imanutaqashwan Amitunchik Jesucristumaqawanuran nuqanchikkuna manaraq kriyir

llapapaq. Chaynuqami wanuran, TaytaDyus allita intrachimanallapapaq kusatamunamanchikllapa nir. 9Chaqa Jesucristo

, TaytaDyusqa uchanchikkunamanta pirdunarmana uchayjunpaqna riqsimashanchik.

, jwisyudiyapiqa Tayta Dyusqa manana tukuytyimpupaq kastigamashunllapanachu nir.10

llaparayku Tayta Dyuspaqa kuntran kar,mana pullan kayta puytiyashallapamapis,

wanur paywan pullachamanallapapaq.,

paq nir. 11

chikllapa chaylapaqqa.shunllapa Amitunchik Jesucristo wanurkananmanta-pacha Tayta Dyuswan kusashumaqtana pullachamashanchikllapa nir.

Adanraykumi wanunchik Jesucristuraykumi kawsanchik

12Kusa unay tyimpupimi, TaytanchikDyus punta runata rurashan Adánshutiqqa, pay willashanta manakasurchu uchakur, rukuyarna wanuran.Chaymi Adán uchakushanmanta-pacha,tukuy nuqanchikkuna uchayjunllana kar

wanunchikllapa. 13-14Chaqa AdanqamiDyus willashantaqa mana kasuranchu.Chaymi paypa ayllunkunamapisuchakurlla wanuranllapa manaraqMoisés mantakushankuna katinmapis.Chaynumi Adanmanta-man uchakurlla kawsaranllapa. Pirupaykunaqa manami Adán yupay, Dyuswillashanta mana kasurchu uchakurwanuranllapa.shanraykuqa uk washakuq shamuyanqa

. Piru payqamishamuyan washamanallapapaqna manauchakuqnachu.

Adanqami Jesucristuwanqa mana chayllachu

15Chaqa Adán uchakushanraykumi,tukuyla mana puytiranchikllapachuchay wanuymanta washakaytaqa.Ashwan Tayta Dyuslami kusata

mantaqa mana imawan pagrasha

llapa.kumi,kunamanta llakipamanchikllapa tukuyla

paq. 16Adán uchakushanmanta-pachami

chikllapa.manallapapaqna karan. Chaymantamiashwan Jesucristo wanushanrayku,Tayta Dyusqa tukuy mana allinta ruraruchakushanchikmanta llakipar, manauchayjunpaqna riqsimashanchikllapa.17Adán uchakushanraykumi tukuytyimpupaq wanunallapapaq karan. Piruashwan Jesucristo wanushanraykumi,Tayta Dyus uchanchikmanta manaimawan pagrasha imachu, dibaldila

paq paywan pullana kawsashunllapa.18Adán uchakushanraykumi, wanur

tukuy tyimpupaq kastigakanallapapaq

5

328

karan. Piru ashwan Jesucristo allintarurar wanushanraykumi, Tayta Dyusqauchanchikmanta pirdunar, manauchayjunpaqna riqsimarninchik tukuytyimpupaqna kawsanallapapaq niran.19Chaynulla Adán, Tayta Dyusta manakasushanraykumi, tukuyla uchakurllakawsaranchikllapa. Piru Jesucristo,

kumi, kusa allinpaq riqsimanchikllapa.20Tayta Dyus,

kunata qushanqami,paqchu karan.

llapa nir. Piru chaynu intrakarmapismi,uchakurlla kawsaranchikllapa. Chaynukashallapamapismi, Tayta Dyusqa kusaallinla kar uchanchikmanta pirdunarkusa allinpaqna riqsimaranchikllapa.21

llapa. Piru Jesucristo wanushanraykumi,Tayta Dyusqa kusala llakipakuq kar,

ranchikllapa. Chaymi AmitunchikJesucristupi allita kriyishaqa tukuytyimpupaqna paywan kawsanapaqnimaranchikllapa.

Jesucristupi kriyirnaqa ama uchakushunllapachu

6 1Ma, ¿allinchu kanqa kaynutayarpunapaq: Tayta Dyusmi kusa

shanchiknulla, uchakurlla kawsashapisqashan masta llakipamayashunllapa nir?2¡Manami chaynuchu! ¡Ashwanimanutaq uk runa wanushana karqamanana uchakuyta puytinnachu,

nachu kanchikllapa!3¿

llapa, Jesucristupi kriyir shutikurqapaywan pulla uchapaqqa wanushayupayna kanchik nir? 4Chaynullami

Jesucristupi kriyir shutikuyarnaqa,paywan pulla pampakaq yupaynakaranchikllapa. Shutikurna-shuypaqami,mushuqmanta kawsamuq yupaynakaranchikllapa. Chaqa imanutaqJesucristuta, Tayta Dyusqa kusapudirninwan kawsachimuran,llami nuqanchikkunatapis uchanchikpaqwanusha yupay kashallapamapisyanapamashanchikllapa, mushuqbidapina kawsanallapapaq.

5Jesucristuwan pulla uchanchikpaqwanusha yupayna karqa, mana uchakurkawsanapaqnachu kanchikllapa.

manta kawsamusha karnaqami, payyupayna kusa allinkunata rurarkawsanapaqna kanchikllapa. 6Chaqa

Jesucristo wanuran,llapa. Chaymi pay wanushannu,nuqanchikkunapis uchanchikpaqqawanusha yupayna kar, chay unay manaallinkunata rurayashanchikkunataqaamana rurashunllapanachu.qami manana uchapa sirbiqninna kar,allinkunalatana rurayta puytishunllapa.7 , uk runawanushana karqami manana imatapisrurayta puytinnachu. 8Chayminuqanchikkuna, uchanchikkunapaqAmitunchik Jesucristuwan pullawanusha yupayna karqa,kunfyakanchikllapa, paywan pullanamimaydiyapis kawsashunllapa nir. 9Chaqa

wanushanmanta kawsamuran tukuytyimpupaqna kawsananpaq nir. Chaymichay wanuyqa manana qashanqatarinqanachu. 10Chaqa payqami ukkutilana uchanchikkunarayku wanuran.Chaymanta wanushanmantaqa tukuytyimpupaqna kawsamuran TaytanDyuswan pullana kawsananllapapaq.11Chaynumiri qamkunapis uchapaqqa

5 6

329

wanusha yupayna yarpuyllapa.qami,wan pullana kar, Tayta Dyuslapaqnakawsar allinkunalatana rurar paytasirbiyllapa.

12-13Chayrayku chay mana allinyarpuynikillapakunata dijar,llapata tantyakachir, amana ima manaallintaqa rurayllapanachu. Ashwan-aritukuy kwirpuykillapata,

,pay munashannula imatapis karanlatarurar kawsanaykillapapaq.qami wanur kawsamusha yupaynakankillapa. 14Chaynu katkillapaqami, chayuchakuchishuqllapaqa, mana imanupisuchakuchishuyllapata puytinqanachu.

llaparaykumi,shanta kasur kawsanaykillapapaqnachukankillapa.

Dyuspa sirbiqnin kashunllapa15

ninchikta puytiqchu. Piru kananqamiAmitunchikpi kriyisha,shamapis llakipamanchik. ¿Chaynukatinqachu, uchakurlla kawsashunllapa?¡Manami! 16

llapa, uk runa patrunpi trabajaqqamichay pay nishannulla imatapis ruran.Chaynu qamkunapis Tayta Dyuslata

qami,shunqallapa, allinlatana rurarkawsanaykillapapaq. Nataq dyablutakasur, uchakurlla kawsarqami tukuytyimpupaq Dyusmanta chiqanchakarwanunkillapa.

17Piru qamkuna,

wan allita kriyirqami, manana chayuchakunapa sirbiqninnachu kankillapa.Chayraykumi, qamkunapaq kananqa

Tayta Dyusta kusata payji nini. 18Chaqa

manta chiqanchashushallapa katinmi,manana uchakur imachu paymunashannu allinlatana rurarkawsayankillapa. 19Chaymi kaykunatawillashunillapa allita intrakar amanauchakurllachu kawsanaykillapapaq.

llapaqami, mana allita intrakarchuuchakurlla kawsayankimanllapa. Chaqaimanutaq unaymaqa kusa mana allinimakunataqa dasla ruraq kankillapa,chaynullami ashwan kananqa TaytaDyuslatana kasur imatapis kusaallinlatana rurar kawsayllapa.

20Chaqa unay uchakurlla kawsarqami,chay uchakunapaqa sirbiqnin kar, mana

chu. 21Piru chaynu uchakutkillapaqachu,¿imallapaqqa sirbishuranllapa? ¡Manami!

paqna karaykillapa. Chaymi kananqa chayrurashaykillapata yarpur,killapa. 22Piru kananqa qamkunaqamanana uchapa sirbiqninnachu kar,

kunana tikrakashaykillapa. Chaqachayqami kusala shumaq kar,chik kusa allinlana kanallapapaq. ChaymiTayta Dyusqa tukuy tyimpupaqkawsaytana qumashunllapa.

23Piru uchakurlla kawsarllapaqamitukuy tyimpupaq wanushunllapa. Nataq

qami, Tayta Dyusqa llakipamashunllapadibaldila,paqna kawsanallapapaq.

Jesucristupi kriyiqkunaqami manana ministinnachu unay

mantakuykunataqa

7 1Ukniykuna, qamkunaqami allita

kunataqa wanunakalaman kasunapaq

6 7

330

karan nir. Chaymi mayqanpiswanushana karqa manana kasuytaministinnachu chaytaqa. 2Chaymantakuykunamanta ukqami kaynu nin:Uk warmi runayjun karqashi, chayrunanllawan kawsanqa maydiyawanunankaman nir. Piru maydiyarunan wanutinqashi, chay warmiqa

pis puytinqa. 3Chaqa chay warmiparunan kawsayatinlla, uk runawan karqaDyusmantaqa uchakuyan. Piru chaywarmipa runan wanushana katin, ukrunawan kasararqami, Dyusmantaqamanana uchakuyannachu nir.

4Ukniykuna, yarpushunllapa: Uk runawanushana karqami, manana kasuytaministinnachu Moisés mantakushantaqa.Chaynullami nuqanchikkunapis,uchanchikpaq Jesucristuwan pullawanusha yupayna karmi, washakanapaqqa

shankunataqa. Ashwanmi Jesucristo wanurkawsamushanrayku paypana kanchikllapa,

llapapaq. 5Piru manaraq Jesucristupikriyirqami, Moisés mantakushankunata

, mana kumpliyta puytiruchakurlla kawsaq kanchikllapa. Chaymichaynu uchakurlla kawsarqa tukuy

llapa. 6Nataq Jesucristupi kanankriyirqami, Moisés mantakushanpaqqawanusha yupayna kanchikllapa. Chaymichay mantakuykuna nishannuqa mananarurarchu,chikrayku, kananqa Dyuspa Santu Ispiritunyanapamanchik, mushuq kawsaypinakawsar Dyuslatana sirbinallapapaq.

kawsanchik7Chaynu katinqa, ¿imatataq nishun?

¿Moisés mantakushankunaqami mana

allin kar uchakuchimanchik nir?¡Manami!kunaqa intrachimanapaq karan kusauchayjunmi kanchikllapa nir. Chaqachay mantakuykuna mana katinqami,

masiypa imankunata munapakurqamiuchakuyani nirqa. 8Piru Moisésmantakushankunamanta ukmi, kaynunin: Amami runa masikipa imankunatamunapakur uchakunkillapachu nimashakatinmapismi, ashwan chaymantakuyqa, chaykunata munapakuynimasha kanman yupay, ukpaimankunata munar ima uchakuray. Piruchay mantakuykuna mana katinqami,munashaynulla imata rurarmapis mana

.9

, uchakurmapisyarpuq kani, ¡kusa allinmi kani! nir.

pismi, mana kwintachar mastauchakuyta munaray. Chaymi yarpurayuchakushayraykumi tukuy tyimpupaqnawanuyashaq nir. 10Chaqa TaytaDyusqami chay mantakuykunataqaqumaranchik allita kasur washakar,

paq. Piru nuqaqami mana kasuytapuytiraychu chay mantakuykunataqa.

paqna karay. 11Piru nuqaqami puntatayarpuray, tukuy mantakuykunatamikasuyta puytini washakanaypaq nir.Chaynu yarpurqami nuqalla ingayaray. Chaqa chay mantakuykunatamana allita kasuyta puytishayraykumitukuy tyimpupaq wanunaypaqna karay.

12Chaymi nishaykillapa: Dyus nitinMoisés mantakushanqami kusa allin,kusa shumaq ima, Tayta Dyusmantakashanrayku. Chaymi mana ima manaallintapis rurachimayninchiktapuytinchu. 13¿

7

331

e 8.1 Wakin iskribikashakunapimi nin: “Santu Ispiritu munashannulana rurar mana paykunamunashannulla kawsaqkunataqami” Tayta Dyus yanapar manana tukuy tyimpupaqkastiganqanachu nir.

paqqa karay? ¡Manami! Ashwanmi nuqamunashaynullata rurar uchakushaypaqtukuy tyimpupaq wanunaypaqqa karay.Piru chay allin mantakuykunaqami

, kusa mana allintarurarmi uchakuyani nir. Chaqa chaynu

,uchaykunaraykumi tukuy tyimpupaqwanuyashaq nir. Chaymi chaynuqa

, kusala mana allinnachuTayta Dyuspaqqa kanchikllapa nir.

14 , chaymantakuykunataqami, Tayta Dyusqumashanchikllapa allinlatanaruranallapapaq nir. Piru nuqa,tupi manaraq kriyiq karmi, manaallintachu ruraq kani. Chaymi chaymunashay uchapaqa sirbiqnin yupaykarna, munashayllata imatapis ruraqkani. 15

chu kani, imaraykumi uchakuninirmapis. Chaqa allinkunata ruraytamunarmapismi, mana puytiraychu.Chaynu mana uchakunarmapismiuchakuqlla kani. 16Chaymi mananauchakuyta munar kwintata qukaq kani,Tayta Dyuspa mantakuyninkunaqakusala allin nir. Piru chaynumapisimanupiqa uchakurlla kawsaq kani.17Chaymi chaynu uchakurlla kawsarqakwintata qukaq kani, yarpuyniypi manaallin kaq yarpuyniymi chay manaallinkunataqa rurar uchakuchimayannir. 18Chaymi allinlata ruraytamunarmapis mana puytiqchu kani.

uchayjunmi kani nir. 19Chaqa allintarurayta munayani chaytaqami, manaruraqchu kani. Ashwanmi chay manamunayashayta ruraq kani. 20Chaynu

mana allinta rurarmapis, manamimunashaymantachu ruraq kani.Ashwanmi yarpuyniymanta chay manaallin munayniykuna, chaynutaqarurachimaq.

21Chaymi allita kwintata qukaq kani,allinkunalata rurayta munarmapismi,

shana rikariyani nir. 22Piru tukuyshunquypimi,maq Tayta Dyuspa mantakuyninkunaqa.23

tinmapismi, uchayjun kashayrayku,ishkay yarpuyniyjun yupay kaq kani.Chaymi chay mantakuykunata manakasushayrayku, allinkunata ruraytamana puytitiyqa, chay uchaqa ukprisuta yupay purichimaq manaallinkunata rurachimar. 24-25Chaqa ukyarpuyniyqami,shankunata kusata kasuyta munaq. Piruuk yarpuyniy-shuypaqami uchakurllakawsayta munaq. Chaymi kusata llakiryarpukuq kani: ¿Piraq yanapamanqa,

shaytaqa dijar, amana tukuy tyimpupaqwanunaypaqnachu? nir. ¡AmituyJesucristumi yanapamasha! Chayminuqaqa Tayta Dyusta kusata payji niq

shanrayku.

Dyuspa Santu Ispiritun munashannulla kawsanchikllapa

8 1Chaymi kananqa mayqanpis,Jesucristupi kriyiqkunataqa Tayta

paqqa kastiganqanachu.e 2ChaqaJesucristo uchanchikllaparaykuwanusha nir kriyishallapami, TaytaDyuspa Santu Ispiritunqa yanapar

7 8

332

washamashanchikna, amana uchallapi

paq.shanchik uk mushuq kawsaypinakawsanallapapaq. 3Chaqa unayqa kusauchayjun kashanchikrayku, manapuytiranchikllapachu kumpliyta Dyusnitin Moisés mantakushankunataqa.

chikllapachu. Piru Tayta Dyusqamikusala llakipakuq kar,

paqqa. Chaymi Jesucristuqa kaypachamanqa shamuran uk runapaqtikrakar.kunaman shamurmapismi payqa manaimalapimapis uchakuranchu. Chaqachaynu karmapis uchanchikllaparaykuuk kruspi wanuran,manallapapaq karan chaymantawashamanallapapaq. 4ChaynuqamiJesucristuqa wanuran, chay unaymantakuy kaqkunataqa allita kumplishayupayna kanallapapaq TaytaDyuspaqqa. Chayna manana nuqanchikmunashanchiknullata rurarchu, ashwanSantu Ispiritun yanapamashallapaallinkunalata rurarna kawsanallapapaq.

5Chaqa uk runa munashanllapikawsaqqami, pay munashanlapaqyarpur kawsan. Piru mayqanpis Santu

qami, Santu Ispiritu munashannulayarpur kawsan. 6Chaqa chaynunuqanchik munashanchiklapaqyarpurqami,paqna kayashunllapa. Piru SantuIspiritu munashanlapaq yarpuqqami,paywan pulla shumaqtana tukuytyimpupaq kawsashunllapa. 7Nataq

qami, .Chaymi mana mantakushanlamatapiskasuyta munanllapachu. Chaynulla

chu. 8Chaymi mayqanpis paymunashanllata ruraqqa, Tayta Dyuspaqallinta ruraytaqa mana puytinllapachu.

9Piru qamkunaqami mananamunashaykillapata rurarnachukawsayankillapa. Ashwanmi TaytaDyuspa Ispiritun qamkunapi katinmi,payta kasur munashanlata rurarnakawsayankillapa. Piru JesucristupaIspiritun mana qamkunawan katinqami,mana Jesucristuwanchu kankimanllapa.10Ashwan Jesucristupa Ispiritunqamkunawan kashanraykumi tukuytyimpupaq kawsankillapa,llapa uchaykillaparayku michkawanunanpaq kasha katinmapis. ChaqaTayta Dyusmi mana uchayjunpaqnariqsishunllapa, Jesucristo qamkunapaqwanur kawsamushanrayku. 11ChaqaJesucristutami,manta kawsachimuran. Chay paypaIspiritun qamkunapi kawsashanraykumi,chay kwirpuykillapa uchaykillaparaykuwanutinmapis, maydiyaqa qashankawsachimunqa.

12Chayraykumi ukniykuna tukuy, Tayta Dyuspa

Ispiritun munashanllatana rurar kawsar,amana munashanchikllata ruraruchakurnaqa kawsashunllapachu.13

lla kawsarqami, tukuy tyimpupaqnawanunkillapa. Piru Santu Ispirituyanapashutinllapami, tukuy chay manaallin munayashaykillapakunataqawanuchiq yupay dijarqa,paqna kawsankillapa. 14Chaynulla

qami,kunana kanchikllapa.

15Chaynu karmi manana, imanutaq uk

rayku manchakun chay yupayqa Tayta

8

333

f 8.15 Abba nirqami rimayninchikpiqa munan niyta Papasituy nir.

nachu. Ashwanmi Santu Ispiriturayku,Tayta Dyuspa chiqap wamrankunanakar payman qimikar “Abba, f Taytaymikanki” niyta puytinchikllapa. 16ChaqaSantu Ispiritullami shunqunchikllapapikar intrachimanchikllapa, Tayta

llapa nir. 17Chaynu Tayta Dyuspawamrankuna karnaqa, imanutaqJesucristumaqa Tayta Dyuswanna,

kunapis kashunllapa. Chayraykumikananqa kriyishanchikrayku michka

llapa, maydiyaqa paywan pullana.

Dyus arnimashanchiktami yarayanchikllapa

18Kanankuna kay pachapi kusataqischakanchikllapa. Piru chaynu

chu.qami,

taqa. 19-21Piru kay tyimpukunapiqamiTayta Dyus kay pachapi, syilupi tukuy

kunaqa,chikllaparayku, Tayta Dyusqa dijarankusata qischakar wanunanllapapaq ima.Chaymi yarakuyanllapa, Tayta Dyusuchanchikllapamanta shumaqcharpullakumanallapakaman. Chaqa chaydiyaqami,shana kanqa. Chaymi nuqanchikkunaqa,Dyus tukuy imata rurashankunawanqa,

llapa.22Chay nishanchikllapanumi, Tayta

Dyus rurashankunapis tukuylla

yan, imanutaq uk warmisitamaqa

itikunanpaq qischakan chaynu. 23Piruchaynuqami mana paykunalachuqischakayanllapa.

wanqa, pullana qischakayanchikllapa.Piru Tayta Dyusqami Santu Ispirituntaqumashanchik intrachimanallapapaq,

mayashunllapa nir. Chaymi kusataqischakarmapis, yarakuyanchikllapaTayta Dyus arnimashanchikllapakunataaypanallapapaq. Chaqa chay diyapimi

chikllapa, uk mushuq kwirputanaqumashunllapa, chiqap wamrankunanakar, paywan pullana tukuy tyimpupaqkawsanallapapaq. 24Chaqa Tayta Dyuspiallita kriyishallapalami, payqa

paqna kawsanapaq kanchikllapa. Pirumanaraqmi tukuy chaykunataqarikayanchikraqchu. Chaqa chay tukuyarnimashanchikkunata aypashanakarqami,chu Tayta Dyuswan unaq syilupipullana kashaq nirqa. 25Chayraykumi

chikllapa, unaq syiluman rir chaymanaraq rikayashanchikllapachaykunata rikanallapakaman.

26Piru nuqanchikkunaqami,, Tayta

Dyusman imanu mañakuymatapis.Chaynu katinmapismi, Santu Ispirituqa

mantaqa, kusala llakiywan mañakurintrachin Tayta Dyustaqa. ChaynullamiSantu Ispirituqa yanapamanchikpisqischakar yarpupakushamapis. 27Piru

.Chaymi Santu Ispiritu mañakutinqakusa allita intrakan. Chaqa pay

8

334

munashannullami, Santu Ispirituqa

paqqa.

Manami imapis Jesucristumantaqa chiqanchamashunllapachu

28 , TaytaDyusmi akramashanchikllapa paymunashannulla,

. Chaymi tukuypaypana kar, payta munaqkunataqamiimapi rikarishallapamapis allinpaqnatikramanchikllapa. 29Chaqaunaymanta-llapami, Tayta Dyusqa riqsimarninchikakramaranchikllapa imanutaq WamranJesucristo allinlata rurar kawsaranchaynu kanallapapaq. Chaynukashallapami, Jesucristuqa tukuy

llapana. 30

llapami,

llapa.kunamanta llakipar,paqnachu riqsimashanchikllapa. Chaynu

shanchikllaparaykumi, maydiyaqaJesucristo mantakuyashanpina, kusashumaqta kawsanallapapaq nisha.

31

naqa, ¡shunllapachu! Chaqa Tayta Dyus kusapudirninwan kuytamashaqa, manami

chiktaqa puytinqallapachu. 32Chaqa

chikllapa, Wamran Jesucristumatapis, paylla

llaparayku wanunanpaq. ChaynuWamran Jesucristuta nuqanchikrayku

, ¿manachu Tayta

kunataqa qumayashun Wamranwan

pullatana? 33Chaynu Tayta Dyusakrashan wamrankunata manauchayjunpaqna riqsimashallapaqa,¿mayqantaq uchachar, qamqa uchayjunkanki nimayninchikta puytiyanqa?34Chaqa Jesucristumi wanuran,

paq.manta kawsamur, Tayta Dyuspa allilawqichqanpi tasha nuqanchikkunapaqmañakuyan. Chaymi mana mayqanpisnimayninchikta puytinchu: “Uchayjunkashaykiraykumi qamqa kastigakanki”nirqa. 35Chaqa Jesucristo kusatamunamashanchikmantaqami, mana

chikta puytinqallapachu. ¿Kaykunachuchiqanchamayninchikta puytiyanqa?¿Chay qischakaykuna, llakiykuna,qischamaqninchikkuna, mallaq tyimpu,mudananchik mana kar, saqra imakuna,chaynulla wanuykuna ima? ¡Manami!36Chaqa chaypaqmi Dyus nitiniskribikashakunapiqa nin:

“Tayta Dyus,llaparaykumi,

wanuchimananllapapaqyarpunllapa.

Chaqa uyshata imanutaq wanuchiqapanllapa,

chaynumi ruramananllapa” nir.37Piru tukuy chaykunamapismi, manabinsimashunllapachu. Ashwanmi

wanmi chaykunataqa binsinchikllapa.38Chaymi nuqaqa kusata kunfyakar

nini: Chay wanuykuna, kawsaykuna,angelkuna, dyablukuna, chaynullakanan,mayninchiktaqa puytinqallapachu TaytaDyus kusata munamashanchikmantaqa.Chaynulla kusa puytiq mantakuqkuna,39unaq syilupi, kay pachapi kaqkuna,chaynulla tukuy imakunata Tayta Dyus

8

335

g 9.9 , manaIsmaelmantachu nir. Rikashun Génesis 18.10-14, 21.8-12.

rurashankunamapismi,

ninchiktaqa puytinqallapachu. Chaqapay kusata munamarninchikllapami,

washamanallapapaq.

Pablumi llakin Israel runakuna mana kriyishanllaparayku

9 1Kriyiq masiykuna, Jesucristupikriyiq kashayraykumi, Tayta

Dyuspa Santu Ispirituwan kar, manallullakur imachu chiqapta nishaykillapa:2Chay pwibluyllamanta Israel runamasiykuna, Jesucristupi manakriyishanllaparaykumi shunquypikusalata llakichiman. 3

llamanta katinllapa paykunata kusatamunashayraykuqa, puytiypaqkatinmaqa Amituy Jesucristumantaashur paykuna washakashanakananllapapaqqa lugarninllapa nuqatukuy tyimpupaq kastigakayman. 4¿Piruimapaqtaq mana kriyinayanqallapaqa?Chaqa unaymanta-pachami Israelayllulla kanillapa. Tayta Dyusmiakramaranllapa, paypa wamrankunakanayllapapaqqa. Chaynulla unayrukuyllapakunawanpis tratukunataruraran. Chaymi rukuyllapakunaqaTayta Dyus paykunawan kashanraykuchay kusa shumaq llipyayninmatapisrikaranllapa.kunamatapis Moisestaqa qur,ranpis,llapa nir. Chaynulla niranpis,llamantashi uk washakuq shamuyanqanir. 5Chaqa chay unay rukuyllapaAbrahampa, Isaacpa, Jacobupaayllunkunallami kanillapa. Chayaylluyllapakunamantami Tayta DyuspaWamran Jesucristupis nasiran. Payqami

Dyuslla kar, tukuy imatapis rikarmantan. Chayraykumi payqa tukuytyimpupaq alabakashana kanqa.¡Chaynumi kanqa!

Manami Israelmanta kaqkunalachu Dyuspa wamrankunaqa

6Chaymi ama yarpushunllapachu,

chu nirqa. Ashwanmi Tayta Dyusqatukuy arnikushantaqa mana qunqarchukumpliran. Piru chaynu Israelmanta

mapis, manami tukuyniyllapachu TaytaDyuspa wamrankunaqa kanillapa.7Chaynulla Abrahampa ayllunllamantakarmapismi, mana tukuyniyllapachuTayta Dyuspa chiqap wamrankunaqakanillapa. Chayraykumi Tayta DyusqaAbrahamta nisha kayaq: “WamraykiIsaacmanta kaq ayllunkunalami, chiqapakrashay wamraykunaqa kanqa” nir.8Chaynu nirmi,manchikllapa, michka Abrahampaayllunkuna karmapismi, mana tukuychupaypa wamrankunaqa kanillapa nir.Chaqa Tayta Dyusqami Abrahamtaarnisha kayaq wamran Isaacraykushiaylluyjun kayanqa nir. Abrahamta

kunapaqqa riqsisha.9Chaqa Tayta Dyusqami Abrahamta

kaynu nir arnisha kayaq: “Uk añumantatikrakamutiyqami, warmiki Saraqa ukwamrituyjun kanqa” nir.g 10Manamikaykunalawanchu tukukaran.Ashwanmi Tayta Dyusqa qashanukkunatapis akraranraq. Chay akrashan

manta kaq,kuna. 11-13Piru kay wamritukuna

8 9

336

h 9.21 Masta intrakanarqa rikashun Jeremías 18.4-6.

manaraq nasiyar manaraq uchayjunkatinmi Tayta Dyus, Rebecataqa niran:

“Chay puntata nasiq chaymi,chay ikita nasiq chayta sirbinqa”

nir.

shankunapipismi kaynu nin:“Esauta yanapanaymantaqami,

matin akrar yanaparay” nir.Chaynu nirqami Tayta Dyusqa

intrachimanchik, runakunata paypaqkananpaq akranarqashi, allinta mana

charchu akrar yanapan,latana rurananllapapaq nir.

14

kunalata akratinqami,chu: “Tayta Dyusqami mana allin karchaynu rurayan” nirqa. 15Chaqachaypaqmi Tayta Dyusqa, Moisestakaynu niran:

“Mayqanta llakipar yanapaytamunarqami,

llakipar yanapashaq” nir.16Chaynu katinqa ¿nuqanchik allintarurashanchikrayku chaynulla

chik? ¡Manami! Ashwanmi Tayta

manchikllapa. 17Chaqa Tayta Dyus nitiniskribikashakunapimi, chay EgiptupiFaraonta niran:

“Qamtami kusa puytiq mantakuqkanaykipaq nishuray.

pismi binsishuray.Chaynuqami ruraray kwintata

qukanaykipaq,imanumi kusa pudirniyjun kani nir.

Chaymi chayta tukuy pachapi, riqsimanqallapa

imanumi kusa pudirniyjun Dyuskani” nir.

18

Dyuslla munarmi runakunata llakipan,ashwan mana munarqa dijan manaintrakaqkunana tikrakananllapapaq nir.

19Piru imanupiqanimayankillapa kanqa. “Tayta Dyusmitukuyta ruramashanchik, paypikriyiqkunata, chaynulla manakriyiqkunamatapis. Chaynu katinqamana intrakaqkunapaq tikramashallapauchakushallapaqa ¿imaraykutaqkastigamayashunllapaqa?” nir.20Chaynu nirqa, ¿pitaq qamqa kanki

paqqa? Ma kayta yarpuyllapa, ¿uk runa,allpa mankata ruratinqachu, chayrurashanqa niyanqa, imapaqtaq kaynutaruramashayki? nir. ¡Manami! Chaynulla,Tayta Dyus, allpa mankata yupayrurashusha katinqachu ninkiman,¿imapaqtaq kaynuta ruramashayki? nir.¡Manami!

21Chaqa Taytanchik Dyus mankataruraq yupay karmi, dirichuyjun

paqqa. Chaymi chay napa allpallamantarurayta puytin, kusa shumaqla purichirfyistakunalapi yanukunanpaq kusashumaq mankakunata. Chaynullaruraytapis puytin, waran waranyanukunanpaq ima. Chaynullami TaytaDyusqa nuqanchikkunawanpis ruran.h

22Chaymi payqa tukuypa rikaqninkashanrayku, pudirninllawan chayuchayjunkunamatapis kastigananpaqkaran. Piru payqami intrachimanchik,imanumi kusa allin kar llakipakun nir.Chaynu karmi, tukuy tyimpupaq

taqa llakipar, mana kastigarchukusalata yararan. 23Chaynu

9

337

unaymanta-pacha llakipakunanpaqnisha karmi, paykunata llakiparnuqanchikkunawanpis chaynullataruraran kwintata qukanallapapaqTaytanchik Dyusqami kusa llakipakuq,kusa puytiq nir. Chaynuqami TaytaDyusqa ruraran,chikllapana paywan kusala shumaqluryanpina kawsanallapapaq. 24ChaqaTayta Dyusqami akramashanchikllapawakinta Israelmanta kaqkunata,wakinta-shuypaqa mana Israelmantakaqkunata, paypa wamrankunakanallapapaqqa. 25Chaypaqmi Dyusnitin, Oseasqa kaynu nir iskribiran:

“Mana munashay runakunatami,kusa munashay wamraykuna

kankillapa nishaq.26 Chay lugarllapimi qamkunata

nishurayllapa:‘Manami nuqapa wamraykunachu

kankillapa’ nir.Piru kananqami chay lugarllapi

qashan nishaykillapapis:‘Chiqap kawsaq Dyus kashayrayku

nuqapa wamraykunanamikankillapa’ nir”.

27-28

paq-shuypaqami, Isaiasqa kaynu niran:“Tayta Dyusmi nishantaqa kumplir,

tukuy pachapi taqkunata allita rikar.

Chaymi Israelpa ayllunkuna kusalaachka mar manyapi aqu yupaykarmapis,

Tayta Dyus paykunata rikar, wakinkunalami

washakanqallapa” nir.29Chaynullami Isaiasqa, unayllana Israelrunakunapaqqa kaynu nisha karanpis:

“Kusa puytiq Taytanchik Dyusmana llakipamaqninchikllapa

karqami,mana wakinkunalamatapis

washarchu

llapata,imanutaq chay Sodomata, chaynulla

Gomorra pwiblutalimpulla chinqachiran chaynulla”

nir.

Israel runakunami wakinqa mana kriyinaranllapachu

30Chaymi mana Israelmantarunakunaqa Moisés mantakushanta

mapischu. Ashwanmi Jesucristupikriyitinla Dyusqa llakipar manauchayjunpaqnachu riqsiran. 31NataqIsrael runakuna-shuypaqa, Moisésmantakushanta kumplir washakaytakamarmapis mana puytiranllapachu.32Chaqa paykunaqami Jesucristupi

llapachu.shanta tukuyta kumplirla washakaytayarpuranllapa. Chaynu Jesucristupimana kriyinashanllaparaykumi, paypitrumpisar rataq yupayna karanllapa.33Chaymi Jesucristupaq Dyus nitiniskribikashakunapiqa, kaynu nin:

“Sión pwibluypimi uk rumita.

Chay rumipimi trumpisanqallapa.Piru paypi kriyiqkunataqami kusata

yanapatin,

chu” nir.

Pablumi Israel masinkuna Jesucristupi kriyinanllapata munan

10 1Ukniykuna, nuqaqami tukuyshunquywan kusata munani Israel

kaq masiykuna washakananta. Chaymimañakurmapis, kusata Tayta Dyustamañani paykunata washananpaq. 2Chaqa

, paykunaqami kusataTayta Dyusta sirbiytaqa munanllapa nir.Piru chaynu munarmapismi, mana

9 10

338

i 10.6-8 Rikashun Deuteronomio 30.12-14. j 10.13 Amitunchik nirqami, niyanchikJesucristupaq. Rikashunpis Joel 2.32.

intrakanllapachu Tayta Dyus munashantarurananllapapaqqa. 3Chaynulla manamiintrakashallapachu Tayta Dyus imanuuchanchikkunamanta pirdunamanchikllapanirqa. Ashwanmi paykunaqa yarpushantakaranlata rurar washakayta yarpunllapa.

tupi kriyiytaqa mana munanllapachu. 4PiruJesucristuqami,taqa tukuyta kumplir wanuran,kunapaq pagrakunanpaqqa. Chaymi

chikllapanachu washakanallapapaqqa.Ashwanmi Jesucristupi allita kriyishala,Tayta Dyusqa mana uchayjunpaqnachuriqsir washamanchikllapa.

Dyusmi tukuyta washayta munan5Piru Dyus nitinmi Moisesqa kaynu

nir iskribiranpis:shaykunata kasur kawsaqkunalami kusaallinqa kanqallapa” nir.

6Piru tukuy chay mantakuykunata manakumpliyta puytishanllaparaykumi, TaytaDyusqa kaynu niran: “Wamray Jesucristupikriyitinllapalami, mana uchayjunpaqnachuriqsir washashaq” nir. Chaynu Tayta Dyusnishanpaq willashutiyllapaqallapa kanqa: ¿Mayqantaq syiluman rirDyuspa Akrashan Cristunta kay pachamanapamuyanqa, payta rikar kriyinallapapaq?nir. 7Chaynulla kaynutakanqa “¿Mayqantaq chay kusa saqra

, DyuspaAkrashan Cristunta kawsachimurnuqanchikkunaman apamuyanqa?” nir.¡Piru manami chaynuchu! Ashwanmi TaytaDyusqa,manta kawsachimushana.

8Mana chaynu kawsachimushakatinqa ¿kunapiqa nin: “Washakanaykipaq kaq

kusa shumaq rimayqami pullayki,shimikipi,kipi” nirqa? ¿Manachu intrakankillapa?Chaynuqami niyan Jesucristupaq

washakanaykillapapaq.i 9Chaymiqamkuna,qami Amituy” nir, chaynulla tukuyshunquykillapawan “Tayta Dyusmi

mushana” nir kriyirllapaqami,washakankillapa. 10Chaqa tukuy

qami,paqnachu riqsimanchikllapa. Chaynukriyirmi,

llapa. 11

shakunapiqa nin:“Paypi kriyiqkunataqami, kusata

yanapatin

chu” nirqa.12Chaynuqami tukuypaq nin. ChaqaTayta Dyusqami tukuypa amun kar,tukuylata chayllata rikamanchik,michka Israelmanta runakunakashallapa, chaynulla mana Israelmantakaq runakunamatapis.

llapa. 13

kunapimi kaynu ninpis:“Mayqanpis Amitunchikpij kriyir

shutinpi mañakuqqami,kanqa” nir.

14-15Piru Tayta Dyusta manaraq riqsir,mana mañakutinqa, ¿imanunariwashanqa?

.,

¿

10

339

Jesuspaqqa? Chayna Jesuspaq mana, ¿imanunari Jesuspiqa

kriyiyta puytinqallapa? Chaqamanaraq-mayqanmi Jesusqa nirpis. Chaymi mana

qallapachu washakananllapapaqqa.Tukuy chaypaqmi Tayta Dyus nitiniskribikashakunapiqa kaynu nin: “Kusashumaqmi kanqa, Dyuspa shumaq

llapaqa.llapami, achka runakuna kusa aligrilakanqallapa” nir. 16Piru kusa shumaqwashakananllapapaq karan chayta

, Israelmantakaqkunaqa tukuyqa mana kriyishachukanillapa. Chaypaqmi Isaías kaynu niriskribiran: “Tayta Dyus, qampaq

, manami tukuychukriyimashallapa” nir. 17Piru Dyuspa

uyakunchikllapa. Chaynu uyakurmiJesucristupiqa kriyinchikllapa.

18Mabir tapushaykillapa: ¿Manachu

llapa chay shumaqta washakanayllapapaq?

llapa.piqa chaypaq kaynu nin:

kunami,maylawpi kaq runakunatapis uk

rimaq yupay qampaq intrachin”nir.

19Ma, qashan tapushaykillapa: ¿Chaynu,

llapapaq karan chaykunaqa, manakwintata qukarayllapa? ¡Kwintatamiqukarayllapa! Chaypaqmi MoisespisDyus nitin iskribishanpiqa kaynu niran:

“Israel runakunami piñakunqa,mana Israelmanta kaqkunatamunar akrar washashayrayku.

Chaqa chay mana intrakaq

llapami, Israelmantakaqkunaqa piñakunqallapa”nir.

20Chaynullami Dyus nitin Isaiaspismana manchakurchu, kaynu niriskribiran:

“Mana maskamaq runakunamitarimaranllapa.

Nuqapaq mana tapukuqrunakunatami dijasha kaniriqsimananllapapaq” nir.

21Piru Israel runakunapaq-shuypaqa, Dyusnitinmi Isaiasqa kaynuta iskribiran:

“Chay runakunata mana shaykuqqayatiymapismi,

paykunaqa mana intrakaqkunakar,llapachu” nir.

Wakin Israel runakuna Dyuspi kriyishallapa

11 1Ma tapushaykillapa: ¿TaytaDyusqachu Israel runakunawan

nirqa, tukuy tyimpupaqna ashusha kanqapaykunamantaqa? ¡Manami! Chaqaimanutaq nuqamaqa unay rukuyAbrahampa ayllun,manta kar, Israel runalla katiymapis, TaytaDyusqa mana nuqamantaqa ashushachu.2Chaqa Tayta Dyusqami, unaymanta-pachaIsraelmanta kaq runakunataqa akrar paypawamrankunana kananpaq niran. Chaynukatinmi, Tayta Dyusqa paykunataqaakrashana kar, mana paykunalataqadijashachu. Nishaykillapapis: Uk kutimiEliasqa, Israel kaqkunamanta kriyiqqapaylana kanqa nir yarpur, kaynu niran:

3 “Tayta Dyusniy, kay pwiblumasiykunami rimaqnikikunatawanuchishallapa.

Chaynulla altarnikikunatapismiratachishallapa ima.

10 11

340

llapa.Piru kusatami wanuchimayta

munanllapa” nir.4Chaynu Elías nitinmi, Tayta Dyusqadibaldila llakipakuq kashanrayku,kaynu niran:

“Manami qamlachu nuqapi kriyiqqakanki.

Ashwanmi akrashana kani syitimil (7,000) Israel runakunata,

paq.Chaynulla chay akrashaykunaqami

lamapischu,

llapamatapis” nir.5Chaynullami Eliaspa tyimpunpi yupaykananpis Israel runa masiykunamanta

raykumi payqa dibaldila llakiparakrashana paypa wamrankunanakananllapapaq. 6Chaynu dibaldilallakipashanraykumi,shallapana. Piru chaynuqami akrarqawashasha Tayta Dyusqa kusala chiqapllakipakuq kashanrayku, manamipaykuna imakunata kusa allinta

llapa. Chaqa allinta rurashanllaparaykuwashakashallapa katinqa, Tayta Dyusdibaldila llakipakushanqa mananaimapaqpis sirbiyanmannachu.

7 ,¿imatataq intrakanchikllapa? Chaqapwibluymanta achka runakunami

shaqllapa nir yarpuranllapa. Chaymimana washakaytaqa puytiranllapachu.Piru wakin Israelmanta kaqkunataqamiTaytanchik Dyus akramaranllapa,Jesucristupi kriyir washakanayllapapaq.

qami, Tayta Dyusqa dijaran, kusa mas

mana intrakaqkuna tikrakananllapapaq.8

piqa nin:“Tayta Dyusmi paykunataqa dijaran,

llapapaq.Chaynu dijatinmi, nawiyjun

karmapis, syigu yupaynakidaranllapa.

Rinriyjun karmapismi, upayupayna kidaranllapa.

Chaymi chay munashantaruraqkunaqa

llapa” nir.9Chaymi Davidpis niran:

“Chay munashanta rurar tantanakur

pismi,imanutaq uk runata pata ñitin

chaynu tikrar kastigay TaytaDyus.

10 Chaymi qamta mana kriyishurmunashanta ruraqkunapaqa,

nawinmapis syigu yupaynakidanqa.

Chaynulla waqtanllapamapis limpukurpalla tikrakanqa.

kanqallapa” nir.

Dyusqami mana Israel runakunatapis washanqa

11Qashan tapushaykillapa: ¿Israelrunakunaqachu, Dyuspi mana

llapa? ¡Manami! Chaqa paykuna

llapamapis, ashwan Tayta Dyusqayanapasha mana Israel runakunata,Jesucristupi kriyir washakananllapapaq.

kar piñakunqallapa mana Israelmantakaqkuna yanapakashanrayku. Chaynu

11

341

k 11.18 , imanumi unaymanta-pacha TaytaDyusqa Abrahamta arniran paymanta kaq ayllunkunatashi, tukuy Israelmanta kaqkunataqawashayanqa nir.

inbidyakarmi, imanupiqa qashananimakunmanllapa, Jesucristupi kriyirwashakananllapapaqqa. 12Chaymi,Israel runakuna Jesucristupi manakriyitinllapaqa, Tayta Dyusqa manaIsrael kaqkunata kusata yanaparwashasha. Piru Israel runakunaJesucristupi kriyitinllapaqami, TaytaDyusqa tukuyta ashwan masta yanaparwashanqa.

13Piru wakinnikikunaqami manaIsraelmantachu kankillapa.kumi nishaykillapa: Tayta Dyusqami

killapa kanaypaq. Chaymi kusataaligriyar, puytishaykaman kusa allita

.14

llapami, chay pwiblumanta Israel kaqmasiykunapis rikashurllapaqa,tupi kriyir washakanmanllapa. 15ChaqaIsraelmanta kaq masiykunaqamiJesucristupi mana kriyinashanrayku,Tayta Dyuswanqa mana shumaqtakawsaytaqa puytiranllapachu. Chaymiashwan qamkuna mana Israelmanta

llapa paypa wamrankunapaqnariqsikanaykillapapaq. Piru kananpwibluymanta Israel masiykuna,Jesucristupi kriyitinllapaqami tukuypaqkusala shumaq kanman. Chaynuqami

llapa. 16

llapakuna Tayta Dyuspi kriyirqami,Dyuspaqa wamrankuna karanllapa.Chaynulla kananpis Israelmanta kaqmasiykuna Jesucristupi kriyirpismi,Tayta Dyuspaqa wamrankunalla.

yunpaq:manta chay punta kaq kusa shumaqkatinqa, chay wakin tantakunapis kusashumaq kanqa. Chaynulla uk qirupa

, Dyuspaq kusa shumaq kashakatinqami, chay rikrankunapis shumaqkanqa Dyuspaqqa.

17Chay wakin Israelmanta kaqmasiykuna tarpuy ulibu qirupa rikranyupay katinmapismi, mana paypikriyishanrayku Tayta Dyusqa pitiritakuran. Chaymi ashwan qamkunamana Israelmanta kaqkuna, manatarpuy ulibumanta kar, munti ulibu

pismi,rayku, Tayta Dyusqa chay tarpukashaulibupa rikranman tullmashushallapa.Chaymi qamkuna mana Israelmantakarmapis, chay tarpuy ulibu qirupa

llapa.18Piru chaynu chay tarpuy ulibupa

rikranpi tullmakashana karqami, amayarpunkillapachu kusala allinna kaninirqa. Chaqa qamkunaqami yanqarikranpi tullmakashala kankillapa. Mayarpushunllapa, uk qiruqami shan

, mana rikranraykuchu.Chaymi qamkuna mana Israelmanta

shachishutinllapa allinqa kankillapa.Manami qamkunaraykuchu paykunaqashar allinqa.k

19Chaynu nitiyqakanqa: “Chiqaptami chaynu. Piru TaytaDyusmi, Israel runakunata itakur,nuqakunata washamaranllapa” nir.20Piru Israel masiykunataqami manayanqallachu itakuran. Ashwanmi Tayta

11

342

l 11.26 Sión nirqami niyanchik Jerusalén pwiblupaq.

Dyusqa itakuran Jesucristupi manakriyinashanrayku. Piru qamkunataqamiTayta Dyusqa washashushallapa,Jesucristupi kriyishaykillaparaykula.Chayraykumi ama yarpuyllapachu Israelrunakunamantaqami kusa mas allinnakanchikllapa nirqa. Ashwanmi amakusa kani nirchu Tayta Dyuslatamanchar,llapa. 21Chaqa chaynu kusa allinna kaninir alabakatkillapaqami, imanutaqIsrael runakuna tarpuy ulibupa rikrankatinmapis, Jesucristupi manakriyishanrayku Tayta Dyusqa manallakiparchu itakuran, chaynullamiqamkunatapis mana llakiparchuitakushunmanllapa.

22Piru ¡allita yarpuyllapa! TaytaDyusqami kusa allinla tukuywan. Piruchay uchakuqkunataqami allita rikarkastigan. Chaymi imanutaq Jesucristupimana kriyinaqkunataqa itakuran.Chaynu itakurmi, qamkunata chay

shurllapa, chay tarpuy ulibuparikranman tullmashushallapa.

shanllapapi yarpur pay munashanlatarurar kawsankillapa. Mana chaynu

llapamanta itakushunqallapa.23Piru Israelmanta kaq masiykuna

Jesucristupi kriyitinllapaqami, TaytaDyusqa qashan paykunataqa tullmanqachay pitishanllaman. Chaqa TaytaDyusqami kusala pudirniyjun chaynuqashan tullmar wamrankunapaqnariqsinanpaqqa. 24Chaynu tarpuy ulibuparikrankuna kashanllaparayku, mas dastullmar wamrankunapaqna riqsiyanqa.Chaymi qamkuna,llapa,mapis, tarpuy ulibupa rikranman

llapa. Chaymi ashwan mas daswashayta puytin Israelmanta kaqmasiykuna,maqa. Chaqa paykunaqami chay tarpuyulibupa chiqap rikrankuna.

Dyusmi Israel runakunata munar washanayan

25Ukniykuna,shankunataqami, mana allinchu aykala

. Chaymi kananqaqamkuna mana Israelmanta kaqkunapis,

munani. Piru amami ninkillapachu:“Tayta Dyus, Israel runakunata manaintrakaqkuna kananpaq dijarqami,

chikllapa” nirqa. Chaqa Israelmanta

kunapaqqa tikrakasha, qamkuna chaymana Israelmanta kaqkuna, Jesuspikriyinaykillapakalaman. 26ChaynaJesucristupi kriyinaykillapapaq karanchaykuna kriyitkillapanaqami, TaytaDyusqa tukuy Israel runakunatapiswashanqa. Chaypaqmi Dyus nitiniskribikashakunapiqa kaynu nin:

“Siónl pwiblumantami uk washakuqshamunqa,

kunamanta llakipananpaq.27 Chaynumi kumplishaq

chay paykunata uchanllapamantamaydiyaqa washayashaq nir

uk tratuta rurashaytaqa”.28Piru kananqami Israelmanta kaq

masiykunaqa, Jesucristupi kriyirwashakaytaqa mana munanllapachu.Chaymi Tayta Dyuspaqa kuntrantikrakashallapa.qami ashwan qamkuna manaIsraelmanta kaqkunapaq kusala allin

11

343

kasha. Chaqa Tayta Dyusqamiqamkunatana llakipashurllapa manauchayjunpaq riqsishushallapa. Piruchaynu katinmapis, Israel runakunataqaTayta Dyusqa munayanraq, chay unayrukuyllapakunata akrashanrayku.29Chaqa chay unay rukuyllapakunataakrarmi, arniran paymanta kaqayllunkunata yanapananpaq.kumi Tayta Dyusqa,taqa mana qunqarchu tukuytakumplinqa.

30Piru Israelmanta kaq masiykunaTayta Dyusta mana kasutinllapami,payqa qamkuna mana Israelmantakaqkunata llakipar yanapashuyanllapa.Piru unay tyimpuqami qamkunapismana kasuraykillapachu TaytaDyustaqa. 31Chaynullami kanan,Israelmanta kaq masiykunapis TaytaDyustaqa mana kasushallapachu. NataqJesucristupi kriyitinllapaqami, TaytaDyusqa llakipar yanapanqa, qamkunatayanapashuyanllapa chaynulla. 32Pirutukuylami unayqa Tayta Dyusta manakasuranchikllapachu. Chaymiuchanchikllaparayku Tayta Dyusqa

ranchikllapa. Chaynuqami TaytaDyusqa dijamaranchikllapa, maydiyaqa

manallapapaq nir.

¡Dyusninchiktami alabashunllapa!33 ¡

chik Dyusta alabashunllapa!Payqa kusala allin,

,tukuy imata intrakan nir.

Chaynulla alabashunllapapis

chu nir,chaynulla imanutaq

imanula kashallapamapis

llapa.34 Chaqa manami mayqanpis

puytinchikllapachu.Chaymi mayqanpis mana

paytaqa imatapis kaynu kaynururay nir

.35

kunaqa

chu,chay qushushaymanta imallataqa

qumay ninallapapaqqa.36 Chaqa Taytanchik Dyusraykumi

imapis kan.Chaymi tukuy ima kaqpis

Dyusninchikllapaq.¡Chaynu katinmi

tukuyla paylata alabashunllapatukuy tyimpupaq!

Chaynumi kanqa.

Jesucristupi kriyirnaqami Dyus munashanlata rurashun

12 1Ukniykuna, chaynu Tayta Dyus

rayku, kusata rugashunillapa tukuyshunquykillapawan paypi allitakriyinaykillapapaq. Chaynu karqami,ufrindapaq lugarnin uk kusa allinkawsaq ufrindita yupayna qimikayllapaTayta Dyusmanqa. Chaynuqami, kusa

killapa. 2Chayraykumi kay pachapirunakuna mana allinkunata rurarkawsanllapa chaykunataqa, amanarurarnachu kawsankillapa. Chaynu

llapamatapis dijarna,niyjunna kayllapa. Chaymi chaynukawsarllapaqa,

. Chaqa

11 12

344

payqami munan allinlata rurar paytaaligriyachir,llapata.

3Tayta Dyusmi kusa allin kar, nuqata,

nayllapapaq. Chaymi tukuy qamkunatanishunillapa: Amami yarpuyllapachuukkunamantaqami kusa allin kani, nirqa.

kumi imanu kanayllapapaqpis Tayta Dyusyanapamashallapa nir yarpuyllapa. 4Chaqaimanutaq kwirpunchikmaqa ukla karmapiskusala achka partiyjun. Piru chaynu achka

pis mana chayllata ruraytaqa puytinchu.5Chaynumi nuqanchikkunapis Jesucristupikriyirqa, michka achka karmapis, ukkwirpulana kanchikllapa. Chaynuqami,tukuy imapipis yanapanakur, shumaqtakawsanapaqna kanchikllapa.

6Tayta Dyusqami pay munashannullapudirninwan yanapamanchikllapa uktaukmanta, ukta-shuypaqa ukmanta imanaruranallapapaq. Chaymi paypaq rimanapaqnimashallapaqa, kriyishanchiknu karanlatarimashunllapa. 7MayqanninchikllapataTayta Dyus wakinkunata sirbinallapapaqnimashallapaqa, aligrila sirbishunllapa.

nimashallapaqa, .8Ukkunata animachinapaq Tayta Dyusnimashallapaqa, animachishunllapa.Chaynulla ukkunata ima ministishanpiyanapanapaq nimashallapaqa, tukuyimapipis yanapashunllapa.

llapaqa, chaylapi yarpur rikashunllapa.

llapaqa, kusa aligrila llakipashunllapa.

Kriyiqkunaqami shumaqtana kawsashunllapa

9Uknikillapa uknikillapa tukuyshunquykillapawan llakinakuyllapa.

Chaynulla chay mana allin kaqtapisdijar,llapa. 10

rayku, uk ayllula yupay uknikillapauknikillapa kusata llakinakuyllapa.Chaynulla ama kusa kani nirchu,qammanta uknikillapataqa mastarispitar, tukuylla chaynu kayllapa.11Amami qillakuna karchu, AmitunchikJesucristupaq ima ruraykuna katinpis,tukuy shunquykillapawan aligrila rurarsirbiyllapa. 12Chaymi, Dyus syilumanrinaykipaq arnishushanpi yarpur,aligrila kawsayllapa. Chaynu karqamimichka qischakarpis,chu shachinakunkillapa. Chaynullaamami qunqarchu Tayta Dyusmanmañakunkillapa. 13Jesucristupi kriyiqmasinchikkunapa iman faltatinpisyanapayllapa. Chaynulla mayqan

,shumaqta samachiyllapa.

14

llapapaq ikikillapapi puritinllapamapis,Tayta Dyusman mañakuyllapa,paykunata bindisir yanapananpaq. Piru

paqqa. 15

llapaqa, pullan aligriyayllapa. Ukkunallakir waqatinllapapis, paykunawanwaqayllapa. 16Chaymi uknikillapauknikillapa uk yarpuyla kar, kusashumaqta kawsayllapa. Amami kusakani nir imachu, chay mana imayjun,

mapis, chaylla yupayna kawsayllapa.17

tinllapapis, amami paykunata manaallinta rurayta yarpunkillapachu.Ashwanmi tukuypa naypanpi kusalaallin kaqkunalata rurayta kamayllapa.18Chaymi imanullapis tukuywanshumaqta kawsayllapa. 19Ukniykuna,

llapaqa, amami qamkunalla rikar

12

345

chu. Ashwanmi dijayllapa Tayta Dyus. Chaqa Dyus

nitin iskribikashakunapimi kaynu nin:“Nuqami chay mana allinta rurar

uchakuqkunataqa.

Chaynumi nin Amitunchikqa.20Chaynullami ninpis:

“Chay mana allinta rurashunaqkunamallaqnatinpis, qaray.

Chaynulla yakunatinllapapis,upyachiyllapa.

Chaynu chay mana allinkunata

qami,

paq tikrakanqa” nir.21Piru amami dijankichu, chay manaallin kaqkuna binsishunanpaqqa.Ashwanmi allinkunalata rurar, manaallin kaqtaqa binsinkillapa.

Mantakuqninchikkunatami allita kasushunllapa

13 1Kay pachapi kaq tukuymantakuqninchikkunata allita

kasushunllapa. Chaqa Tayta Dyusmi

pachapi mantakunanllapapaqqa.

chu mantakuyan. Ashwanmi TaytanchikDyus chaynu nisha katin mantakuyan.2

kunata mana kasur,

llapachu. Chaymi chaynu tukuqqasaqrata kastigakanqa. 3Chaqa chaymantakuqkunataqami Tayta Dyusqa

, mana allin ruraqkunatakastigatin, manchakur ama manaallinkunata rurananllapapaq. Chayraykuqamkuna allinlatana ruraqkunaqa,amana manchakuyllapachu chay

mantakuqkunaqa nuqakunatapiskastigamanqallapa nirqa. Chaymimantakuqkuna kastigashunanllapata

llapa. Chaynuqami kusala allin runa niralabashunqallapa. 4Chaqa chaymantakuqkunaqami chaynu tukuyta

llapapaq rurayan, Tayta Dyusmunashannulla. Chay-ari qamkuna imamana allinta rurasha karqa, chaymantakuqkunataqa manchayllapa.Chaqa manami yanqallachu paykunaqa

llapa. Chayraykumi mana allintaruraqkunataqa,paqqa. 5

qami, ama kastigakayta mancharlachukasushunllapa. Ashwanmi chaynu

llapa.6

chikllaparayku, chay impwistuta

llapa.kunata allita rikar, Tayta Dyusmunashanta rurayanllapa. 7

kumi imata paykunata pagranapaqkaqtaqa pagrashunllapa. Chaymiimpwistukunata pagrakunapaq kaqtapispagrakushunllapa. Chaynulla tukuyrispitanapaq kaqmatapis rispitarkasushunllapa.

Tukuywan shumaqta kawsashunllapa

8Amami mayqanta pitilamatapisdibinkillapachu. Ashwanmi uknikillapauknikillapa dibinakuq yupay imuraspiskusalata llakinakunkillapa. Chaynururarqami,

llapana. 9Chaqa chaypiqami nin:“Warmiyjun manaqa runayjunkaqkunaqa, ukkunawanqa ama

12 13

346

m 14.2 Chay tyimpukunapimi animalta wanuchir chay dyusnin nishanllapakunaman. Piru aychataqami wakinta chay fyistapi mikuqllapa, wakinta-shuypaqa

rantikuqllapa. Chaymi Israelmanta wakin kriyiqkunaqa mana mikunaqchu. Chaqa niqllapami,chay aychata mikurqashi uchakuyanllapa nir. Piru wakin mana Israelmanta kaqkriyiqkunaqami, mikuranllapa. Chaqa paykunaqami kwintata qukaran, chay aychatamikurqami, mana uchakuyanllapachu nir.

punuyllapachu.chu; ama suwakuyllapachu; amauknikipaq llullakur rimayllapachu.Chaynulla ama ukkunapa imantamunapakuyllapachu” nir. Piru “Llakiyruna masikikunapaq, imanutaq qampakwirpuykillapaq llakinki chaynulla”nishanlata rurarnaqami Dyus tukuy

killapana. 10Chaqa uk runa ukninpaqchiqapta llakirqami, mana ima manaallintapis ruranchu. Chaymiukninkunata llakipar allinta rurar

taqa allitana kumplinllapa.11Chaynu uknikillapakunapaq llakir

imaqa, allita kwintata qukankillapa:

muyanna nir. Chaqa paypi chayraqkriyishaqami,raq karan shamunanpaqqa. Pirukananqami mana achka tyimpunachukidan. Chayraykumi ama qillakurnachuTayta Dyustaqa sirbiyllapa. Chaqaqillakur Dyusta mana sirbirqami, punuqyupay kayankillapa.llapamanta kananqa rikkwintata qukayllapa: Imanumikawsayani nir. 12

kuna kawsayashan tyimpuqamitutaparaqlla yupay karmapis,achkillapaqna tikrakayan. Chaqa

muyanna. Chayraykumi, tutaparaqpi

chikkunataqa dijarna, ashwan achkilayupayna Tayta Dyus munashanlatarurar kawsashunllapa. Chaynuqami,

taqa binsishunllapa. 13

lapina kawsarqami, amana chayfyistakunapi sunsunulla tukunllapachaykunaman rishunllapachu. Amami

. Tantyakar amamunashanchiklata rurashunllapachu.Amami runa kar, manaqa warmi

chu. Amami anyanakushunllapachu.

llapachu. 14

chik munashannullata rurarnachukawsashunllapa. Ashwanmi AmitunchikJesucristo imanu kanatataq munayan,chaynulami kawsashunllapa.

Amami kriyiqpuraqa ukmanta rikanakushunllapachu

14 1

qami Amitunchik Jesucristupaq

intrakanllapachu. Piru chaynukatinllapamapismi ama kaynuninkillapachu: “Qamqa manaraqmiallitaqa intrakankichu” nirqa.Ashwanmi shumaqta samachir pullapaykunawan kayllapa.

2Chaqa wakin kriyiqkunaqamininllapa: Tukuy mikuykunatashimikuyta puytinllapa nir. Piru chaymanaraq allita intrakaqkunaqamininllapa: Chay tarpukushankunalatashimikur, mana aychakunamataqa mikuytapuytinllapachu nir.m 3Chayraykumiqamkuna tukuy mikuykunatamikuqkunaqa,llapachu aychata mana mikuqkunataqa.

13 14

347

Chaynulla qamkuna aychata manamikuqkunapis, amami ukmantaqarikankillapachu chay tukuy mikuytamikuqkunataqa. Chaqa Tayta Dyusqamichayllata rikan wamrankuna nir.4Chaynu Taytanchik Dyus tukuytashumaqta rikatinqa, ¿pitaq kankiDyuspa sirbiqninta mana allintarikanaykipaqqa? Chaqa Tayta Dyuslami

,taqa, allinta rurasha katin, chaynullamana allinta rurasha katinmapis. Piru,chay tukuy mikuyta mikuqkunata,chaynulla chay aychata manamikuqkunamatapismi, Tayta Dyusqapudirninwan allinpaq tikrar,paqna riqsinqa.

5

kunapis ninllapa:mantami uk diyala kusa mas shumaq,Tayta Dyusta aduranallapapaqqa nir.Piru ukkunaqami kriyinllapa, tukuydiyakunashi chaylla Tayta Dyustaaduranallapapaqqa nir. Chaymi imadiyapipis Dyusninchikta aduranarqa,adurashunllapa.kunapina kanqa. 6Chaqa tukuydiyamanta uk diyalapi, Tayta Dyustaadurananpaq nirmapismi ruranqa.Chaynulla tukuy diyami Tayta Dyustaadurananllapapaq nirmapis ruraytapuytinqa. Chay tukuy mikuytamikuqkunapismi mikunqa. Chaynullaaychata mana mikuqkunapis amamikunqachu. Chaqa,pismi Tayta Dyusta payji ninanllapapaqtukuy chaykunataqa rurayanllapa.

7

llachu kawsayanchikllapa. Chaynullawanurpis, manami nuqanchikkunamunashanchiknullachu wanuyanchikllapa.8Chaymi kawsayarqa Amitunchiktasirbinapaq kawsayanchikllapa. Chaynullawanurmapis, payllapaq wanuyanchikllapa.

Chayraykumi kawsayar,pis, Amitunchikllapaq kanchikllapa.9Chayraykumi wanushakuna,mapis paypalla kanallapapaqqa,chik Jesucristuqa wanur kawsamuran.Chaymi tukuyla payllapaq kanchikllapa.

10Chaynu katinqa, ¿imapaqtaq kriyiq

llapa? Chaynulla ¿imaraykutaq kriyiqmasikikunataqa ukmanta rikankillapa?¿kunaykillapapaq kankillapa? ¡Manami!Ashwanmi uk diya kayanqa tukuy

llapapaqqa. 11Chaypaqmi Dyus nitiniskribikashakunapiqa kaynu nin:

“Nuqallapaq jurarmi nishunillapa:‘Tukuy riqsimarllapami, naypaypi

qunqurir

qallapa’ ninmi Amitunchikqa”.12Chaynu Dyus nishannumi allita

, uk diyami TaytaDyuspa naypanman qimikar imatarurashanchikllapatapis willashallapa,

.

Kriyiq masinchikkunata ama disanimachishunllapachu

13 , amanaukninchikllapa ukninchikllapaqa ukmantarikanakurnachu kawsashunllapa.Ashwanmi allita yarpushunllapa: Chaynuukniykunawan ukmanta ukmantarikanakutiyllapaqa, imanupiqa chaykriyishanmanta disanimakur uchakunmannir. 14Nuqa Pablumi,tupi allita kriyiq kar,

chikchu nir.kunaqa mana chaynutachu yarpunllapa.Ashwanmi chaynu mikurqashi,chik ninllapa. Chaynuta yarpuchitinqami,paykunalapaq mana allinchu kanqa.

14

348

15Chaymi nuqanchikkuna tukuymikuykunata mikuq karmapis, chay wakinmikuylata mikuqkunapa naypanpiqa, amamikushunllapachu. Chaqa imanupi chaynumikushallapa, munar mikurqami, uchakur

manllapa.qami, paykunatapis washananpaqwanuran. Chaymi chaynu uchakuchirimaqa, manana chiqapta munanakurkawsaq yupaynachu kachuwanllapa.16Kuytawkish qamkunapaq allin nir

, mikushaykillaparaykulaukkunata uchakuchitkillapa, wakinrikashuqkunaqa, “Imanutaq waknuqakawsan” nitinllapa. 17Chaqa manamimikushanchikrayku, upyashanchikraykuimachu Tayta Dyuspa mantakuyninpiqakawsayanchikllapa. Ashwanmi SantuIspiritu yanapamashallapa kusa aligrila,imatapis allinlata rurar tukuywan

llapa. 18Chaynu kawsarmi, Jesucristutaallita sirbir, Tayta Dyus munashanlatanarurayanchik. Chaynuqami,ninchikkunaqa ninqallapa: “Paykunaqamikusa shumaqta kawsanllapa” nir.

19Chayraykumi imanupis kusa

llapa kawsashunllapa. Chaynuqamianimachinakushunllapa allitanaJesucristupi kriyinallapapaq. 20

shanchikllapanu, tukuy mikuykunamiallin. Nataq chay mana allin kaqqami,chay ukninchikkuna tukuy mikuytamana mikuqkunapa naypanpi mikuruchakuchiyanchik chay. Chayraykumimikuyraykulaqa ama ukninchikkunakriyishanmanta chiqanchashunllapachu.21Chaymi ukniypa naypanpi tukuymikuyta mikur, imata upyar, chaynullaimata rurarpis,

,tukuy chay rurayashanchikkunataqaama rurashunllapachu.

22Chayraykumi tukuy mikuykuna allinmikunapaq nir kriyirqa, qamla allitayarpunkiman Tayta Dyuspa naypanpiqa.Chaymi mayqanpis allin kaqlata rurayaninir kriyirqa, payllapaq kusa shumaq kanqa.23Piru uk kriyiq masinchik manaraq allita

, kay mikuytami mana mikuytapuytinichu nir chaymanta mikurqa,uchakuyan. Chaqa kriyishanta mana rurar,chaynulla ima mana allinta rurarpisuchakuyan.

Amami munashaykilata rurarchu ukkunata yanapay

15 1

qami, ama nuqanchikkuna

llapa. Ashwanmi chay manaraq allitakriyiqkunata shumaqta yanapashunllapa,mas allita Jesucristupi kriyinanllapapaq.2Chaynu ukninchikkunata yanaparanimachishallapami waran waranqa masallitana kriyinqallapa. 3

maqami, mana pay munashanllatachururaran. Ashwanmi runakunapaq llakirqischakarmapis,lata ruraran. Chaypaqmi Dyus nitiniskribikashakunapiqa kaynu nin: “Taytay,qamta musyashuqkunaqami nuqatapismusyamanllapa” nir. 4Chaynuqami TaytaDyus nitin unay iskribishanqa iskribikaranDyus munashanta intrakanallapapaq.Chaymi chaynu intrakarnaqa, manashaykuq paylapina yarpukur,llapa maydiyapis paywan kanchikllapa nir

.5

chik Dyus kusata yanapamanchikllapa,

llapapaq. Chaymi nuqaqa mañakuniTayta Dyus yanapashutinllapa,Jesucristo yupay uk yarpuyla kar,qamkunapis uknikillapa uknikillapa

llapapaq. 6Chaynuqami, tukuy uk

14 15

349

n 15.12 Isaiqami unay gubyirnu Davidpa taytan karan.

yarpuylana kar, tantalana alabankillapaAmitunchik Jesucristupa Taytan,Taytanchikllapa Dyustaqa.

Kriyiqkunaqa shumaqta rikanakushunllapa

7Imanutaq Jesucristo kusa shumaqtarikamashanchikllapa Dyuswannakanallapapaq, chaynullami tukuykriyiqkunaqa, maylawmanta karmapisukninchikllapa ukninchikllapa kusashumaqta rikanakushunllapa. Chaymichayta rikarqa Taytanchik Dyustaalabanqallapa. 8

llapa: Jesucristuqami, shamuran Israelrunakunata, chaynulla mana Israelrunakunatapis washananpaq. Pirunuqakuna Israelmanta kaqkunataqami,washamananllapapaqqa unayllanarukuyllapakunata arniran, uktashi

.

Dyusqami mana imalapipis llullakurchu,tukuy arnikushantaqa kumplin nir.9Jesucristuqami shamuranpis, manaIsraelmanta kaq runakunata yanaparwashatin, paykunapis Dyusta alabarninanllapapaq: “Tayta Dyusmi kusatallakipamashanchikllapa” nir. ChaypaqmiDyus nitin iskribikashakunapiqa kaynu nin:

wan adurashayki.Chaynulla takir ima alabashaq

kusala shumaq shutikitaqa” nir.10Chaynullami ninpis:

“Qamkuna mana Israelmantakaqkuna, Dyus akrashan tukuy

llapa” nir.11Qashanmi ninpis:

“Qamkuna mana Israel kaqkunapistukuynikillapa Tayta Dyuslataalabayllapa” nir.

12Dyuspa rimaqnin Isaiaspismi kaynuiskribiran:

“Imanutaq uk qiruta kuchushaqawamun,

chaynumi Isaipan ayllunmanta ukmantakuq rikarinqa.

taqa shumaqta rikar mantanqa.

llapa” nir.13Tayta Dyus animachimaqninchiktamikusata mañakuni,shutinllapa maydiyaqa paywan

naykillapapaq.pis tukuy kriyiqkunataqa Santu Ispirituyanapashutinllapa,killapata ama maydiyapis qunqarchu,kusa shumaqtana kawsanaykillapapaq.

Dyusmi Pabluta akraran mana

14Ukniykuna,qamkunaqa Dyus nishantaqa allitaintrakashaykillaparayku,kuq kar,tana kunsijanakuyta puytinkillapa nir.15 , chay

llapapaq. Chaymi mana imatapispakarchu, tukuy yarpushaykunatanishunillapa. Chaqa Tayta Dyusqamikusala allin kar akramasha, 16manaIsrael runakunata Jesucristupaq

. Chaymi nuqaqa paypa

llapa imanu washakanaykillapapaqpis.Chaynu paypi kriyitkillapaqami Santu

qallapa. Chaymi imanutaq kuramaqaufrindapaq nir imalatapis qiminDyusman, chay yupaymi nuqapisqamkunata qimishunillapa, uk kusala

15

350

allin ufrinditata yupayna Tayta Dyusqarikashunanllapapaq.

17Nuqa, Jesucristupi kriyiq katiymi,Tayta Dyus yanapamatin qamkuna

shayllaparayku, Dyuspa naypanpikusala aligri kani. 18Chaqa manaminuqa rurashayrayku alabakar imachuparlashuyanillapa.killapa, Jesucristo yanapamatinmi,allita rimar, rurar ima chay mana Israel

,Dyusta imanu kasunanllapapaq nir.19Chaqa Dyuspa Santu Ispiritunpudirninwan yanapamatinmi,kunata, mana ruraypaq shumaqimakunata ruratiy, chay rikamaqkunaqakwintata qukaranllapa Tayta Dyusmi

. Chaymi Jerusalénpwiblumanta-pacha wak Ilí

,tupa shumaq rimaynintaqa. 20Chaqa,

,tukuy may lugarkunapi manaraquyapashanllapakunapi. Chaynu puntata

,

.21 ,imanutaq Dyus nitin iskribikashakunapikaynu nin chaynulla:

“Chay mayqanpis mana ukkutilamapis paypaq uyakushakaqkunami uyapanqallapa.

qami allita intrakanqallapapaypaqqa” nishannulla.

Pablumi Roma pwibluman riyta yarpuran

22Kusatami qamkunaman shamurwatukushuyllapata munasha kani. Pirukanankamanmi manaraq shamuytapuytishachu kani,

rayku. 23

kunaypaq karan chaytaqa. Chaymikananqa kusata rikashuyllapata munar,24chay España pwibluman pasaqnula,watukushuqllapaqa shamuyta munani.

shallapa imanaqa, yarpunipis qamkunayanapamatkillapa Españaman rinaypaqnir. 25Piru manaraq qamkunamanshamuyarqami,raq rishaq,kuna ima ministiyashankunata apar.26Chaqa kay Macedoniamanta,lla kay Acaya pwiblumanta kriyiqmasinchikkunami, chay Jerusalén

nanpaq imalataqa tantashallapana.27Chaynu paykunalla ukninkunatayanapayta yarpurqami, kusa allintarurashallapa. Chaqa imanutaqIsraelmanta kriyiq masinchikkunamaqapaykuna mana Israel runakunata

paq. Chaynulla kanan chay manaIsraelmanta kaqkuna, Israelmanta kriyiq

shanqami, kusala allin. 28Chaymi chaytantashanllapataqa nuqalla apashaq

manqa. Chaymantaraqmi Españapwibluman riqnu watukushurllapapasashaq. 29Chaymi allita yarpukuni,

pismi, chaypipis Jesucristuqa kusatayanapamanqa nir.

30Ukniykuna,tupa shutinpi, chaynulla Dyuspa SantuIspiritun munamaqninchikpimimañashunillapa, nuqawan pullamañakutkillapa Tayta Dyus nuqatayanapamananpaq. 31Tayta Dyustamimañayllapa washamananpaq chay

15

351

o 16.3,5 Wakin iskribikashakunapimi “Prisca” nin.

Judea pwiblupi kaq mana kriyiqrunakunamanta. Mañakuyllapapis chaytantashanllapata apatiy, Jerusalenpikriyiq masinchikkunaqa kusa aligrilaaypananllapapaq. 32Chaynullamañakuyllapapis, Dyus munatin aligrila

,kusata animachinakunallapapaq.33Nuqapismi mañakuni, TaytanchikDyusqa kusa shumaqtana qamkunatakawsachishunanllapapaq. ¡Chaynumikanqa!

Tukukanantami Pablo saludakun

16 1Ukniykuna,llapa: Qamkunamanmi kriyiq

masinchik mama Febe shamuyanwatukushuqllapa. Payqami, Cencreapwiblupi kriyiq masinchikkunata allitarikar yanapan. 2Chaymi AmitunchikJesucristupa shutinpi nishunillapa: Pay

nakun, chaynu samachinkillapa.Chaynulla tukuy ima ministishanpipismiyanapankillapa. Chaqa payqami kusaachka kriyiqkunata, chaynulla nuqatapisyanapamasha.

3Imaraq saludapamankillapa kriyiqmasinchik Priscilata,o chaynulla runanAquilatapis. Chaqa paykunaqaminuqawan pulla kar, tukuy imapiyanapamashallapa, Jesucristupaq allita

. 4Paykunaqami,chay tukuy saqra imakunamantawashamananrayku mana imatapismancharchu,llapapaqmapis. Chaymi paykunataqakusata payji nini.chu payji nini. Ashwanmi tukuy chay

pis, paykunataqa kusata payji ninllapa.5Saludapamankillapapis Priscilapa,

Aquilapa wasinpi kriyiq masinchikkunatantanakuqtapis. Chaynulla munashay

llapa. Chaqa Asia pwiblukunapiqamiJesucristupi kriyiqqa, pay puntataqakaran. 6Saludapamankillapa ukniyMariatapis. Chaqa payqami kusatayanapashushallapa. 7

cuta, Juniastapis. Chaqa paykunaqaminuqamantaqa mas puntata Jesucristupikriyiq karan. Chaynullami, nuqawanpulla karsilpipis karanllapa. Chaynukusa allita kriyishanllaparaykumi,

mantaqa, paykunaqa kusa mas allitariqsikasha kaq apustulkunapaqqa.

8Saludapamankillapapis munashay ukniyAmpliastapis. 9Saludapamankillapapis

, chaynullamunashay masiy Estaquista, 10chaynullaApelestapis.pis, Jesucristupi allita kriyishanmantaqamana ashunchu. SaludapamayllapapismiAristobuluta tukuy aylluntinta. 11Chaynullasaludapamayllapapismi Israelmanta kaqmasiy Herodionta, chaynulla Narcisupatukuy ayllunkuna Amitunchik Jesucristupikriyiqkunatapis, 12chaynulla ukninchikTrifenata, Trifosatapis ima. Chaqa kaywarmisitakunaqami Amitunchik Jesucristomunashannulla ukninkunata kusatayanapanllapa. Saludapamayllapapismimunashay ukniy Persidatapis. Chaqa

nullata rurar kusata yanapakusha.13Saludapamankillapapis kusa allita kriyiqmasinchik Rufutapis, mamantinta. Chaqamamitanqami mamay yupay munamar,kusata yanapamasha. 14

llapapis Asincrituta, Flegontita, Hermasta,Patrobasta, Hermesta.

15 16

352

p 16.16 Kusa rispituwan shumaqta saludanakuyllapa nirqami niyan, unaykuna muchanakursaludanakuq kashanrayku.

wan tantakaqkunatapis. 15

llapapis Filologuta, Juliata, Nereutairmanantinta, chay Olimpasta,wan tantakaq kriyiq masinchikkunatapis.

16Chaynumi uknikillapa uknikillapa

kunkillapa.p Chaynullami tukuyiglisyamanta kriyiq masinchikkunapis

.17Ukniykuna,

nillapa kuytakanaykillapapaq, chay

manta. Chay paykunaqami ukman,

nachu rikanachimayanchik. Chaqachay runakunaqami,shaykillapataqa kuntrar, ukman

.Chayraykumi chay paykunawanqa

. 18Chaqapaykunaqami Amitunchik Jesucristomunashanta mana rurarchu,munashanlata rurar kawsanllapa.Paykunaqami kusala shumaqta rimaqtukurla, chay manaraq allitaintrakaqkunataqa dasna ingallapa. 19Ukniykuna, tukuylami

nishanta allita kasuq runakunakankillapa nir. Chaymi kusataaligriyani. Piru munanimi allinkaqkunalata rurar, ama chay mana

chu. 20

qami,

shunqallapa, dyablupa mantaqninSatanasta binsir sarupaq.

Amitunchik Jesucristo kusata llakiparyanapashunqallapa.

21 ,masiy Timoteo, chaynulla Israelmanta kaqmasiykuna Lucio, Jasón, Sosípater ima.

22Nuqa willatiy, Tercio kay kartataiskribiqpismi, Amitunchik Jesucristupashutinpi saludashunllapa.

23

llapa. Chaqa paypa wasinpimi, nuqaPabluqa tayani. Chaynulla payqamikriyiq masinchikkunatapis wasinpisamachin. Chaynulla kay pwiblupatisurirun Erasto, chaynulla ukninchikCuartupismi saludashunllapa.

24Jesucristumi tukuy qamkunatallakipar, yanapashunqallapa. ¡Chaynumikanqa!

Pablumi kay kartata tukchinanpaq Dyusta kusata alaban

25Kananqa Taytanchik Dyustaalabashunllapa. Chaqa payqami allitaJesucristupi kriyir kawsanallapapaqyanapamanchikllapa. Payqami kusaunaymanta-pacha Israel runakunatachaynulla mana Israel runakunatapisimanu washananpaq yarpuran. Piruchaynu yarpurmapismi,raq mana mayqantapis intrachiranchutukuy runakunata washayanqa nirqa.26

chikna imanu washakananpaq nirmapis.Chaymi nuqakunaqa,kuna iskribishannulla tukuy tyimpupaqkawsaq Dyusninchik munashannullaallita intrachishuyanillapa, mana Israelrunakunata,matapis Jesucristupi imanu kriyirwashakanaykillapapaq nir. 27ChaymiJesucristurayku,Taytanchik Dyusta tukuy tyimpupaqalabashunllapa.

Chaynumi kanqa.

16

353

1 Corintios

Corintupi kriyiqkunaman

Corinto pwibluqami Grecia nasyunpi, prubinsya Acayapi kaq. Corintuqami kusalaatun pwiblu karan. ,

raqchu karan.kusalata kriyiranllapa. Chayraykumi Pabluqa uk añu-y-midyuta chaypiqa taran

. Corintupi Pablo katin imakuna pasashanta masintrakanarqa, liyishun Hechos 18.1-17.

, mana Dyusmunashannuchu kawsaranllapa. (1.10-17;3.1-4); (3.18-23); Pabluta juraparanllapa:“Mana allinta rurayan” nir (4.1-21); kusa saqra uchapi taq kriyiq masinllapawanmana imatapis rimar ima kawsaranllapa (5.1-13); mana kriyiq karguyjunkunapanaypanman dinunsyanakuqllapa (6.1-11); warmi kar, runa karpis ukwan ukwanpunuyta munaqllapa ima (7.1-7). Chaynumi chay yanqa dyus nishanllapakunaman

(8.1-13; 10.14–11.1). Chaynullami Pabloapustul katinmapis mana kwintacharanllapachu (9.1-27). Chaynumi warmikunapisrunanta mana kasuranllapachu (11.2-16). Chaynullami uchayjun karllapamapisSanta Mikunanta mikuqllapa ima (11.17-34). Chaynullami Santu Ispirituyanapatinmapis mana kwintacharanllapachu (12.1-31); manami imanu

(13.1-13). Chaynullami mana

(14.1-40). Chaymi ashwan chay wanushakuna kawsamunanpaq kaqmatapis, manakriyiranllapachu (15.1-58).

Chaynu kawsashanllaparaykumi, ,Amitunchik Jesucristupaq allita intrakananllapapaq. Chaynu Jesucristupa shumaqrimayninta wakinkuna mana allita intrakanatinllapamapismi, Pabluqa intrachiranmayqanpis allita kriyitinllapa Tayta Dyusqa washanqa tukuy uchanllapamanta nir(1.18–2.16). Chaynullami intrachiranpis masayjun kaqkunapaq, mana masayjunkaqkunapaq (7.8-40), (16.1-4).

354

Pablumi saludakun

1 1Taytanchik Dyus munasha katinmi,Jesucristo akramasha apustulnin

kanaypaq. Chaymi nuqa Pablo kriyiqmasinchikllapa Sosteneswan pulla kar,2kay kartata iskribimuni qamkunaCorinto pwiblupi, Taytanchik Dyuspikriyiqkunaman. Chaqa qamkunata,

tupi allita kriyiqkunawan pullatami,Taytanchik Dyusqa akrashurllapa paypaallin kaqninkunapaqna riqsishushallapa.Chaynuqami ruraran tukuyla pay

paq. Chaqa tukuyla kriyiqkunapami

llapalla. 3

llapa Dyusman, chaynulla AmitunchikJesucristumanpis mañakuni llakipartukuy imapi yanapashutinllapashumaqta kawsanaykillapapaq.

Pablumi Dyusta payji nin4Taytanchik Dyustami nuqaqa waran

waran mana shaykuq qamkunapaqkusata payji nini.kumi,llapa. 5Chaynullami Jesucristurayku,Tayta Dyusqa kusata yanapashushallapakusala intrakaqkuna kar, paypaq imanu

.6Kaykunaqami chaynuqa kasha

.7Chaymi Tayta Dyusqa uknikillapataimata ruranaykillapapaq, chaynullauknikillapata-shuypaqa uktana rurar

llapanumi rurayankillapa. Chaynukarmi, mana mayqannikillapapisyanqalla yupaychu kankillapa.Ashwanmi tukuynikillapa imataruranaykillapapaq nishushanllapanullarurar ima, kusata yarakunkillapamaydiya Amitunchik Jesucristo

shamunankaman. 8Taytanchik Dyusyanapashutinllapami, maydiyapisshachinakunkillapa tukuy mana allinimakunamanta, maydiya AmitunchikJesucristo shamunan diyakaman.Chaynuqami, mana mayqanpisuchayjun kanki nishunqallapanachu.9Taytanchik Dyusmi tukuy imataarnikushantapis kumplin. Chaqapayllami akramashanchikllapa, WamranAmitunchik Jesucristuwan pullana kusashumaqta kawsanallapapaq.

kananllapapaq10Kriyiq masiykuna, Amitunchik

Jesucristupa shutinpimi qamkunatakusalata rugar nishunillapa: Imata rurarpis

llapapis chayllata yarpur, llakipanakur imakawsayllapa. 11Kaytaqami ukniykunachaynu nishunillapa, ukninchik Cloepawasinmanta kaqkuna willamashallapakatin. Chaqa nimashallapami,shi mana shumaqtachu tar anyanakur imakawsankillapa nir. 12

manta wakinnikikunaqa kaynu ninakurtankillapa:shanpi kriyini” nir. Ukkuna-shuypaqashininllapa:shanpi kriyini” nir. Chaynulla ukkunapisshininllapa:kriyini” nir. Qashan wakinkunapisshininllapa:lapi kriyini” nir. 13¿Imapaqta chaynuqaninkillapa?chu. Chaqa ¿Jesucristuchu ukla karmapiswakman kayman shikwakasha? ¿chu,llapapaqqa wanuray? ¿qachu nuqapa shutiypi shutikuraykillapa?¡Manami!

14Chaynu katinqa, ¿imapaqtaqwakinnikillapaqa chiqanchanakur,nuqalapi kunfyakankillapa? Chaqa

1 1

355

wakinnikillapata shutichirmapismi,

shallapa kani. Ashwanmi CrispuwanGayulata shutichishaypaq Tayta Dyustakusalata payji nini. 15Chaymi mana

ray nir, nuqalapi kunfyakaytaqapuytinqallapachu. 16Piru qunqashamikasha kani. Allita yarputiyqami

ray.qami mana yarpunichu. 17Chaqa allitanishaykillapa: Jesucristuqami akrarqamana nimaranchu rir shutichikuy nirqa.

washakananllapapaq. Piru manami uk

.,

llapatachu, Jesucristo kruspi

llapa nirqa.

Jesusmi intrachimanchik Dyusmi

18Piru Jesucristumi kruspi wanuran

llapaqami, chay mana washakananpaqkaq runakunataqa yarpuchin yanqayaruyasha rimayachuwan yupay. Pirutukuy nuqanchikkuna washakanapaqkaqkunapaqqami, Tayta Dyuspapudirnin kar washamanchikllapa.19

pimi, chay kusa kani niqkunapaqqakaynu nin:

.Chaynulla chay paykunallamanta

intrakanan kaqkunataminuqaqa mana munashaqchu” nir.

20¿runakuna, ,

? Chaqa tukuy chayrunakunataqami, Tayta Dyusqa tikrashayanqa illaqllata rimaq runakunapaq.21 , tukuy kaypachapi kawsaqkunaqa, ,yarpuq intrakaq ima karmapis, amanapayta riqsinanllapapaq niran. Piru

lami washakananpaq niran, michka

chatinllapamapis.22

kunalata rikayta munanllapa. Nataqmana Israel runakuna-shuypaqa, kusala

. 23Piru

imanu Jesucristo kruspi wanur

llapapaq.Israel kaq runakunaqa piñakur nin,¿imanutaq Dyus Akrashan Cristun karqaaskwintalla wanusha kanqa? nir.Chaynulla mana Israelmanta kaqrunakunata-shuypaqami yanqa uk

yupay yarpuchin. 24Piru Jesucristupikriyiqkunataqami, Israel runakunata,chaynulla mana Israel runakunamatapiswashamashanchikllapa. Chaynuqami,intrachimanchikllapa imanumi Dyusqakusala pudirniyjun, .25Chaynu katinmapismi wakinqa manaintrakananllapachu imanumi Tayta

nallapapaq nirqa.tinllapamapismi Tayta Dyusqa kusalapudirniyjun,kay pachapi kaq runakunamantaqa.

26Kriyiq masiykuna, allita kwintataqukayllapa imanu katkillapami Dyusakrashushanllapapaq. Piru yaqqatukuynikillapami, wakin runakunaparikayninpiqa mana kwintachaypaqla,

1 1

356

a 1.31 Rikashun Jeremías 9.24.

, chaynullamana riqsikasha katkillapamapismiTayta Dyusqa akrashuranllapa.27Nishaykillapapis: Tayta Dyusqami

, chaynulla kusala

paq,shanllapata, ,mana puytiqpaq riqsiyashanllapakunataakrasha. 28Chaynullami Dyusqa, kay

, kusapuytiq runakunata dijar, chay manakwintachashanllapa runakunataakrasha, paypa wamrankunakananpaqqa. 29Chaynuqami, TaytaDyuspa naypanpiqa manana mayqanpispayllapaq alabakaytaqa puytinqanachu.30Piru Tayta Dyusqami llakipakuq kar,kusala uchayjun kashallapamapis,Jesucristurayku llakipamarninchikmana uchayjunpaqnachu riqsir,mashanchikllapa.rayku intrakayta puytinchik imanumiTaytanchik Dyusqa washamanchiknirmapis. 31Chaymi Tayta Dyus kusatayanapamashanchikrayku, paylataalabashunllapa. Chayraykumi Dyusnitin iskribikashakunapiqa nin:

“Taytanchik Dyusqami kusalapudirniyjun nir

paylata alabayllapa, amaqamkunalla alabakarchu” nir.a

Jesucristumi kruspi wanuran uchanchikllaparayku

2 1Piru kriyiq masiykuna, TaytanchikDyus imanumi washamayninchikta

,

shurayllapa. 2Ashwan qamkunawankarqami Jesucristo uchanchikmantawashamanallapapaq wanuran nir

nisha karay. 3Piru qamkunaman

kusata manchakur ima, imanupiqa

kriyinqallapachu nir. 4ChayraykuJesucristumi washamanchik nir

,

. Ashwan SantuIspiritu pudirninwan yanapamatin

, kwintata qukarkriyiraykillapa. 5Chaynu kriyirqami

wan yanapamashalami washakaytapuytinchik,ninpi kriyirlachu nir.

Santu Ispiritumi Dyuspaq intrachimanchik

6Piru chay allitana kriyiqkunataqami,,

Dyuspaq kusa intrakaqkunanakananllapapaq.shayllapaqa, manami yanqa runakunapa

. Chaynulla manami kaypachapi mantakuqkuna maydiyaqa

imachu. 7

,, Tayta Dyus

payla yarpushankuna. Chaqa payqami

chu yarpushana karan, maydiyaqawashakar paywan pulla kayashunllapanir. 8Dyus tukuyta washamanallapapaqyarpushankunataqami, kay pachapimantakuqkunaqa mana mayqanninpisintrakaranllapachu. Chaqa paykunachay washakananllapapaq chaytaintrakashallapa karqami, kusala shumaqallinla Amitunchik Jesucristutaqa manawanuchinanllapatachu kruspi klabarqa.

1 1 2

357

9

kunapiqa nin:“Tayta Dyusqami, payta munaq

wamrankunapaqqa,kamkachishana uk kusala shumaq

lugarta,

llapapaq.Piru chaytaqami mana mayqanpis

rikashachu,pischu.

llapalamapischu” nir.10

yashanchikkunataqami, Tayta Dyusqa,

llapana. Chaqa Santu Ispirituqami tukuy,

Dyus imata yarpuyashanta,shanta ima tukuyta.

11¡Ma, tapushaykillapa! ¿Uk runachu,uk runa masin ima yarpuyashanta

? ¡Manami! Ukrunaqami yarpuyashantaqa paylla

.

nirmapis. 12Chaymi TaytanchikllapaDyusqa,chikllapa, allita intrakanallapapaqimanutaq payqa kusalata llakipartukuyta dibaldila washamanchikllapanir.raykumi, nuqanchikkunaqa mananayarpuyta puytinchiknachu chay manakriyiqkuna yarpuyan chaynuqa.13

llapa,mashanllaparayku. Manami nuqakuna

. AshwanmiSantu Ispiritu,mashanllapata, intrachikunillapa chayallita kriyir,taqa.

14

shantaqa, mana Santu Ispirituwankaqkunaqa mana kriyinanllapachu.Chaqa paykunataqami yarpuchinllapayanqa uk yaruyasha rimayanman yupay.

shantaqa, paywan kaqkunala intrakaytapuytin. 15Chaymi Santu Ispirituwankaqkunaqa, imatapis allita rikar

. Piru mana SantuIspirituwan kaqqa mana imatapis rikar

,allinpichu kanchik manaqachu mananir. 16

kunapiqami nin:“Manami mayqanpis,

llapachu.Chaymi mayqanpis paytaqa mana

imatapis kaynu kaynu ruray nir

chu”Piru ashwan nuqanchikkunaqami SantuIspiriturayku, Amitunchik Jesucristoimanutaq yarpun, chaynu yarpurintrakayta puytinchik TaytanchikDyuspaqqa.

yarpuyla kananllapapaq

3 1Kriyiq masiykuna, Jesucristupiallita kriyinaykillapapaq nuqa

,tupi kriyiqta yupaychu willashurayllapa.

mataqa kusa shumaqlata willar imaintrachinchik,

killapapaqqa. 2Chaynumi qamkunataqa,

imanutaq uk ñuñuq wamritumataqa,lichilata upyachir mana jwirti mikuytaqaranchikchu chaynu.qari, jwirti mikuyta mana mikuytapuytiq yupay,

1 2 3

358

taqa puytiraykillapachu. ¡Chaynullamikananmapis manaraq puytinkillapachu!3¡Chaqa qamkunaqa imanutaq chaymana kriyiq runakuna kawsan,llaraq kawsankillapa!pura inbidyanakur, ukmanta willanakurima tarqa ¿llapanulla kawsayankillapa? 4Chaymikaynu ninakunkillapa: “Nuqaqami

.Nataq uknikillapaqa nin:“Nuqa-shanpi kriyini” nir. Chaynu ninakurkawsarqami,shaykillapanulla kawsayankillapa.

5Ma tapushaykillapa: ¿Apoloswan,nuqa Pabluqa imataq kanillapa kusalata

kunaykillapapaqqa?qami Dyuspa sirbikuqninkunala kar,

kriyinaykillapapaq. Chaymi Amitunchik

llapanullami ruranillapa. 6Chaymi Tayta

.qami, uk simillitata tarpukuq yupaynakaray. Nataq Apolosta-shuypaqa TaytaDyusqa niran,

paq.Apolosqa chay tarpushay simillitataparquq yupayna karan. Piru chaysimillitata winachiq chay-shuypaqamiTayta Dyus karan. 7Chaynu katinmi,tarpuq chay, chaynulla parqukuq

llapalapaq kanillapa. Piru tukuyta rikarwinachiq chayqami Taytanchik Dyuspayla. 8Chaymi chay tarpukuq yupay

, chaynulla chay,

chaylla kanillapa Tayta Dyuspaqqa. Piruchaynu katinmapis Tayta Dyusmimaydiyaqa imata rurashayllapanulla,

allinta rurasha katiyllapaqa, allintamirurashaykillapa nimanqallapa. Pirumana allinta rurasha katiyllapaqami,mana allintachu rurashaykillapanimanqallapa. 9Piru nuqakunaqamiDyuspaqqa chaylla sirbikuqninlakanillapa. Chaymi qamkunapisDyusllapaq kar,chay yupay, chaynulla chay wasillutakaq qallarisha chay yupaykankillapa.

10Nuqatami, Tayta Dyusqa uk kusa

ran,nayllapapaq. Chaymi nuqaqa imanutaqwasita shachinapaqqa puntataqasimintuta itanchik, chaynumi simintuta

rayllapa. Chaymi chay simintu

yan. Piru chaynu llutakurqami, allitayarpur llutakunqa,yan manaqachu mana nir. 11Chaqa ukllutakuq karmapismi, llutakunanpaqqamanana kambyayta puytinnachu chaysimintu itakashataqa. Chaqa chaysimintu itakasha chayqami, Jesucristo.12Chaymi kay llutakuq qallarishanpaananpiqa,llutakuyta puytinqa uruwan, platawan,kusala shumaq rumikunawan ima.Chaynullami chay mana allinta

qirulawan, shukchalawan,wan ima. 13Piru chay tukuy imanu

,

ninawan. Chaymi chay ninaqa chay

imanachinqapischu. Piru chay mana-shuypaqa

limpu rupachir chinqachinqa. 14Chaymi

sha katin,tinqa, Tayta Dyusqa allintami

1 3

359

rurashayki ninqa. 15Piru mayqanpis, chay

rupachitin-shuypaqa, tukuy chay

tukukanqa.chaylami kriyishanraykula washakanqanina rurimanta alsakaq yupaylana.

16¿llapa Dyuspa wasin yupay kankillapanirqa? Chaynulla ¿llapa Tayta Dyuspa Santu Ispiritunqamkunapi kawsan nirqa? 17Dyuspawasin kaqkunaqami, kusala shumaq,kusala allin ima. Piru chaynu, Dyuspawasin yupay katkillapa, mayqan manaallita kriyiq shamur,manta chiqanchashutinllapaqami,chayta rurashanllaparayku TaytaDyusqa kusala mana allinta rurartukchinqa. Chaqa Dyuspaqqamiqamkunaqa kusala shumaq allinla wasinkankillapa.

18

kipi kunfyakar ingañakankillapachu.Qamkunamanta mayqannikillapa chay

karqa,kunfyakarchu,kimanllapa. Chaynu karqami Tayta

paqna tikrakankillapa. 19

kaqqami Dyuspaqqa mana kanmanyupay. Chayraykumi Dyus nitiniskribikashakunapiqa nin:

,

tami,Dyusqa mana chay yarpuyashannu

rurananpaqqa dijanchu”.20Chaynullami ninpis:

, chay kusa

ninqa

yanqa mana kanman yupay” nir.21Chayraykumi, qamkuna runapa

, amaninkillapachu, paywan kar kusala

. Chaqa TaytaDyus tukuy imapa amunwanna karqa,¿kunkillapa? 22

llapanu nuqa Pabluta, Apolosta,

llapapaq. Chaymi sirbishuqnikillapakanillapa. Chaynullami tukuy kaypachapi kaqta, kawsayta, wanuyta,kanan diyata, maydiyatapis payqumashanchikllapa. Chaymi

paq yarpupakurnachu kawsashunllapa.23Chaqa qamkunaqami Cristupanakankillapa. Nataq Cristo-shuypaqaTayta Dyuspana.

apustulkunata kasunanllapapaq

4 1Qamkunami riqsimankimanllapa

lapaq. Chaynulla riqsimankimanllapapisnuqakunataqami akramashallapa, TaytaDyus unaymanta-pacha imanuwashamanallapapaq payla yarpushanta

, nir. 2Pirunishaykillapa:nin imata rurananpaq nir akratinqa,chay akrakasha chayqa imatapiskaranlata ruran. 3Chaymi nuqamataqa,Tayta Dyus mantamaqniy kar,

. Chayminuqaqa karanlata rurasha katiy,qamkuna,

llapachu mana allinta rurashayki nirqa.Chaynulla manami nuqallamapisallintami rurayani, manaqa manaallintachu rurayani nikayta puytinichu4

1 3 4

360

chu kani. Chaynu nirqami, mananishunayanillapachu Dyuspaqqa kusalaallin kar mana uchayjunnachu kaninirqa. Chaqa imanu katiymapismi,

niyqa. 5Chayraykumi, chay tukuyimamanta rikamaqninchik manaraq

,.

Ashwanmi yaraskishunllapa AmitunchikJesucristo shamur, chay tutaparaqllapikar pakaplla tukuy rurashanchikkunata,yarpuyashanchikkunamatapis shutimanrikarichinankaman. Chaymi chaypiraq

paq nir,taqa kusata alabamashunllapa.

6Kriyiq masiykuna,qami byinnikillapapaq willashunillapaApolospaq, nuqallapaq willashurllapaqa.Chaynu nuqakunallapaq willashurllapaqaintrachishunayanillapa imanutaq nuqakunaDyus nitin iskribikashanta allitana intrakarkawsanillapa chaynu kanaykillapapaq.Chaynu karqami, allitana intrakar, mananaukpaq allinta rimar, ukpaq-shuypaqa manaallintaqa rimayankillapanachu kanqa. 7¡Manimayllapa! ¿Mayqanllaqachu yanapar

paq tikrashuyanqallapa? ¿Manachu tukuy

killapa? ¡Dyusmantami aypashaykillapa!Chaynu katin-ari ama qamkunalla

llapanachu.8Chaynullami manana nuqakunata

ministimarllapanachu, qamkunalla, kusala mantakuqkuna

yupayna tukunkillapa. Piru manamichaynuchu kankillapa. Chiqapmatachaynu mantakuqkuna kankimanllapa,

llapapaq. 9

kunataqami yarpuchimanllapa, Tayta

shallapa,llapapaq yupay. Chaynullami kusataqischakar imaqa tukuylapaq,paq, chaynulla runakunapaq imaqa,kusala rikakuypaq yupay katiyllaparikakumanllapa. 10Nuqakunaqami,

,shapaq yupay rikamanllapa. Nataqqamkuna-shuypaqa,shaykillaparaykuqa,kunapaq riqsikankillapa. Chaynullanuqakunaqa kusala litalla kaymanllapayupay riqsikanillapa. Nataqqamkuna-shuypaqa kusala jwirtikayankillapa kanman yupay kankillapa.Nuqakunaqami kusala disprisyadukanillapa, qamkunata-shuypaqakusalata rispitar munashunllapa ima.11

paq, yakupaq, chaynulla mudanayllapa

llapa.llapa,llapaq wasiyjun imachu kanillapa.12Kusalata trabajarmi imanulapiskawsanillapa. Runakuna kusalatajurapamatinllapamapismi, paykunataqakusala allinta rikanillapa. Chaynullamimana allinta ruramananllapapaqikiyllapapi puritinllapapis allinlata rurarshachinakunillapa. 13Kusala manaallinta willamatinllapamapisminuqakunaqa allinlata paykunataqawillanillapa. Chaynulla kanankamanmiimanutaq uk runamaqa wasinta pichar,chay pichakushanta itakun, chay pichaitakukashata yupaymi rikamanllapa.

14Kriyiq masiykuna,

nayllapapaq. Manami kusa mana allinta

chu willashunillapa. Chaqa kusalatarimunashunillapa chiqap wamraykunatayupay. 15Chaymi nishaykillapa: Michkadyis mil (10,000)

1 4

361

, manamikusa achka taytayjun yupayqa kaytapuytinkillapachu.llapa yupay kani, Jesucristupa shumaq

shayllaparayku. 16Chaymi kusalatarugashunillapa, imanutaq nuqa kanichaynula kanaykillapapaq. 17ChayraykumiAmitunchik Jesucristupi allita kriyiq masiy,

.Chaqa paytami Jesucristupaq willatiypuntata kriyishanrayku, wamray. Paymiintrachishunqallapa Jesucristupi imanukriyiq kar,kuq rirpis, .

18Qamkunamanta wakinnikikunaqami,nuqaqa mana shamuyashaqnachurikashuqllapa nirqa, kusalata alabakarninkillapa:

llapa” nir. 19Piru Amitunchik munatinqami,mana tardarchu shamushaq rikashuqllapa.Chaymi chaypiraq rikashaq chaynuqamanta kusa mas nir yarpuqkunataqa,mabir chiqaptachush Dyus munashannururayan, manaqachu rimayanla kusa kaninirqa. 20Chaqa mayqanpis Dyusmunashanta ruranarqa,chikwan allita kriyisha kar, ruraytapuytinchik. Manami yanqa rimarlachuDyus munashantaqa rurayta puytinchik.21¿Imanutataq munankillapa:llapa shamurqa qiruwan maqaq yupayanyashuqnulla willashunayllapata,manaqachu munashurllapa kusalashumaqta willar intrachishunayllapataima?

Kriyiq masinchik uchakurlla kawsatinqa ama pullaqa

kashunllapachu

5 1 ,manta ukqashi, maman tukuqta

warmikusha nir. Chaynuqami kusala

sha. Chaqa chay mana kriyiqkunamapis,

chu. 2¡sha katinmapismi, mana imapis pasashakanman yupay, qamkunaqa kusana kaniima nir tankillapa! Ashwanmi chay runa

yar ima, chay mayqanchaytaqa qamkunamanta itakushanakankimanllapa.

3Chaymi nishaykillapa: Nuqaqamkunawan mana pulla karmapis,yarpuyniypiqa qamkunawan pulla kani,michka mana nuqa nuqalla chaypikarmapis. Chayraykumi,manta uknikillapa uchakushachaypaqqa, Amitunchik Jesucristupashutinpi nishana kani kastigakashanakananpaq. 4

llapaqami, nuqa mana chaypi karmapisyarpuyniypiqa pullaykillapa kashaq.Chaynullami Amitunchik Jesucristopudirninwan yanapashunqallapashumaqta parlanaykillapapaq. 5Chaynuallita parlarllapa, chay runataqaqamkunamanta itakur, Satanaspamakinpina dijankillapa. Chaynuqami,kusata qischakar imaqa, kwintataqukanqa. Chaymi imapaqraq chaynuuchakuray nir, chay uchakushantadijatinqami, maydiya AmitunchikJesucristo shamutinqa, chay runaqawashakashana kanqa.

6Chayraykumi nishaykillapa: Manamiallinchu wakinninchikkuna uchakutin,chay uchakushanta mana kwintachar,kusami kanillapa ima ninallapapaqqa.

, imanutaqtantata ruranapaqmaqa pitila libadurataitashamaqa, chay tantapaq chaytaqalimpula saksachin. 7Chaynu katinmi,chay libadura byijuyasha yupay,uchakuchishunaqllapa chaytaqaqamkunamanta itakur, ashwan chay

1 4 5

362

mana libadurawan rurakasha turtillayupayna kidayllapa.qami Dyuspaqqa chaynu kankillapa.Chaynu karmi, imanutaq Pascua fyistapimikunchik mana libadurayjun turtillayupayna kayllapa. Chaqa Jesucristumiuchanchikllaparayku wanushana,Pascua fyistapi uk uyshitata wanuchirmikunchik chay yupay. 8Chayraykumi,Pascua fyistapi mana libadurayjunturtillata mikuqllapa, chay yupaynakashunllapa. Chaynu karmi imatapisallinta, chiqap kaqlata rurashunllapa,mana chay libadura byijuyasha yupaymana allinkunata imachu.

9Ukniykuna, nuqaqami chay ukkartaypi iskribishurllapaqa,llapa, amami chay ukwan ukwan punur,

kunkillapachu nir. 10Chaynunishurllapaqa,chu, chay mana kriyiqkunamanta tukuytyimpupaq chiqanchakankillapa nirqa.Chaqa paykunaqami, ukwan ukwanpununllapa,llapa, suwakunllapa, chay yanqa dyusnishanllapakunata aduranllapa ima.Chaqa kawsayarllaqami, mana tukuy

chu chay mana kriyiqkunamantaqa.11Ashwanmi chaynuqa willashurayllapa,chay kriyiq masinchikllapa yupay tukur,chaymanta ukwan ukwan punur,kusalata imakunata munayan, yanqadyus nishanllapakunata adurayan,kusala kwintastiru, ,kuna ima,kunaykillapapaqchu.wanqami,paqmapis parlankillapa, chaynulla

chu.12-13Chaqa manami nuqaqa chay

, mana

shana kanki niyta puytinichu.Ashwanmi tukuy paykunataqa Tayta

tapis. Piru qamkunaqami kriyiqkunakashaykillaparayku qamkunapura allita

.Chaymi chay uchakuqlla chaytaqa

mantaqa.

Kriyiqpuraqa ama dinunsyanakushunllapachu

6 1Qamkunamanta, uknikillapa kriyiqmasinwan piñachinakutin imaqa,

¿imapaqtaq rinkillapa chay mana kriyiqjwiskunata willaq, paykuna rikar

? Chay mana kriyiqjwiskunaman rinaykillapamantaqa,¿manachu qamkuna kriyiqpuralla, ima

llapa? 2¿Dyuspi kriyiqkunaqami maydiyaqa,

katinllapapis nirqa? Chaynu tukuyta, ¿ima

manachu puytinkillapa, chayqamkunapi ima pasashanta parlarshumaqchaytaqa? 3¿

katinllapapis nirqa? ¡Chaynu katinmi,ashwan kay nuqanchikkunapi imapasatinmaqa dasla rikar shumaqchaytapuytinchikllapa! 4Chayraykumiqamkunallapi ima pasasha katinmapis,¿imapaqna chay mana kriyiq, mana

rinkillapa? 5Kaytaqami kaynuqawillashunillapa pinqakur amanachaynuta ruranaykillapapaq. ¿Chaqamanachu uklamapis qamkunamantakan, uk kriyiq masin imanu katinpisshumaq parlar shumaqchananpaqqa?6Piru kriyiqpuralla piñachinakurqa,¿imaraykutaq chay mana kriyiq

1 5 6

363

llapa?7¡Nishaykillapa! qamkunamanta

kriyiqpuralla imalapaq piñachinakurmana kriyiq jwiskunaman qayachinakurimaqa,llapa.tinllapa, manaqa ingapis, kriyiq kashaykillaparayku, uyaralakankimanllapa. 8Piru ashwan qamkunauyarala kanaykillapamantaqa,

llapa, chaynulla ingañayankillapa ima.9-10¿

mana allinta ruraqkunaqa, Dyusmantakuyashanmanqa mana yaykuytapuytinqallapachu nirqa? Chaqa chayukwan ukwan punuqkuna, yanqa dyusnishanllapakunata aduraqkuna, warmi,manaqa runa karmapis kasarashana kar,chaymanta ukwan punuqkuna, uk runawarmi yupay tukuqkuna, runapurallapunuqkuna, suwakuqkuna, imakunatamunapakuqkuna, ,lla chay kwintastirukuna, llullakurlaimanta tarikuqkuna imaqa, Tayta Dyusmantakuyashanmanqa mana yaykuytapuytinqachu. Chayraykumi amaingañakankillapachu maydiyaqa TaytaDyuswan pulla kashaq nirqa. 11

kunamanta wakinqami, unayqa chaynukaq kankillapa. Piru kananqami,Amitunchik Jesucristo uchaykillapapaqwanushanrayku Tayta Dyusqa llakipar,

llapa. Chaymi kananqa Santu Ispirituyanapashutinllapa allinkunalata rurar,

llapa.

Imatapis Dyuslapaq rurashunllapa12Imanupiqami wakinqa ninllapa:

rayku tukuy imatapis ruranayllapapaqkani nir.

llapa: ¿lla rurashaykillapaqachu imallapiqayanapashunllapa? ¡Manami! Chaqamanami allinchu chay mana allinkaqkunaqa, pay munashannullata ruraruchakuchimanapaqqa. 13Chaynullaninllapapis:untachinanpaq. Chaynulla

-paq nir. ¡Chiqaptami chaynu! Pirunishaykillapa maydiyaqami Dyusqaishkantinta chinqachinqa. Chaynullamininllapapis, kwirpunchikpis yanqallakashanrayku, allin ukwan ukwan imapununapaq nir.chu,chik Jesucristulata sirbisha ima, paypiskwirpunchikpi kawsananpaq. 14Chaynu

raykumi, imanutaq Tayta Dyus,chik Jesucristuta wanushanmantakawsachimuran, chaynullaminuqanchikkunatapis wanushallapamapispudirninwan kawsachimashunllapa.

15¿chikllapaqa Cristupa kwirpun nirqa?¿Chaynu Cristupa kwirpun katinqachu,allin kanqa chay kwirpunchikllawan rir

paqqa? ¡Manami! 16Chaypaqmi Dyusnitin iskribikashakunapiqa nin:“Runawan warmi pullachakarqami,ishkantinqa uk kwirpulana yupaykidanllapa” nir. Chaymi qamkunamantamayqanpis uk warmi waynasapawanpunurqa,pis, uklapaqna tikrakayanllapa. 17Nataqnuqanchikkuna-shuypaqa, AmitunchikJesucristupi kriyishanchikrayku,

chikllapa.18Chaynu katinqa, chay ukwan ukwan

manta chiqanchakayllapa. Chaqachaynu uchakuymi kwirpunchikpaqqa

1 6

364

kusala mana allinchu,mantaqa. Chayrayku mayqan ukwanukwan punur uchakuqqami, paypa

yan. 19¿llapa kwirpuykillapaqa, Dyus SantuIspiritunta qushushanllapapa wasinnirqa? ¿Chaynulla manachu kwintataqukankillapa Dyuspa Santu Ispiritunqaqamkunapi kawsan nir? Chaqaqamkunaqa,paqa amunchu kankillapa. 20AshwanmiDyuspana kankillapa,tuwan rantishushanllaparayku. Chaynupaypana karqa,

chiyllapa.

mana masayjun kaqkunapaq

7 1Qamkunami uk kartata iskribimartapumaraykillapa. ¿Allinchu kanqa

uk runa warmikunanpaqqa? nir.Chaypaqmi kananqa willashaykillapa.Allinmi kanman uk runa amawarmikunanpaqqa. 2Piru ama ukwanukwan punur uchakunanllapapaqqamiwarmipis, ullqupis masayjun kananpaqallin.wanna kawsanqa, chaynulla warmipisrunanlawanna kawsanqallapa. 3Chaynukarmi, warmi chay, ullqu chaypismasayjun kashanta yarpur, ama

shumaqta kawsanqallapa. 4Chaqa ukwarmi masayjunna karqa, manamipayqa kwirpunpa amunnachu, ashwankwirpunqa runanpaqna. Chaynullamirunapis masayjunna karqa, mananakwirpunpa amunnachu, ashwanmikwirpunqa warminpaqna. 5Chaynukatinmi, chay warmi chay, chaynulla

kuyta puytinqachu pununanllapapaqqa.

mantaqa, allita parlar ayka diyallataqamana pulla punur gwardakar imaDyusman mañakunayarqa, ruraytapuytinqallapa. Chaymantami qashanpullachanakunqallapa. ImanupiqakishDyusman mañakunaykillapapaqgwardakasha kanillapa niyar, mana

llapa, Satanasqa dasla imakunapi ukwanuchakuchishunmanllapa.

6Tukuy kaykunata willashurllapaqa,

nillapachu warmikunkillapa ima nirqa.

pina kanqa. 7

mantaqami, kusala allin kanman nuqayupay mana warmiyjun kar, kusalaallinta kawsanaykillapapaq. Piru TaytaDyusmi tukuyta yanapamashanchikllapawakinqa warmiyjun kanapaq, nataqwakinta-shuypaqa mana warmiyjunchukanallapapaq.

8Chaymi chay musukuna manaraqwarmiyjun kaqkunata, chay warmishipashkuna manaraq runayjunkaqkunata, chaynulla chay byudakaqkunataqa nini, ama masayjunnachukar, nuqa yupay kananllapapaq. 9Piruimanupi masayjun kanayarllapaqa,kasarayllapa. Chaqa manami allinchumayqanpis masayjun kanayar, manamasakur uchakunanpaq yarpurlakawsananpaqqa.

10Piru tukuy chay warmiyjun,

llapa: Mayqan warmipis masayjunnakarqa, runanlawanna kawsar amanadijanqanachu. Kaytaqami kaynu

mantachu. Ashwanmi willashunillapaAmitunchik Jesucristo chaynu nirmantakushankunamanta. 11Chayrayku,imanupi uk warmi runanta dijarqa,

chu. Piru imanupi runayjun kayta

1 6 7

365

munarqa,kur, purinqallapa. Chaynullami runapiswarmintaqa ama dijanqanachu.

12Kananqa willashuyllapata munaninuqa intrakashaymanta, AmitunchikJesucristo kay pachapi kar mana chaynu

. Chayminishaykillapa: Uk runa warmiyjunkanman, chaymanta chay runaqa,Jesucristupi kriyiq tikrakatin, chaywarminqa mana kriyinanmanchu. Piruchay warminqa mana kriyinarmapis

qami, chay kriyiq runanqa manadijarchu payllawan kanqa. 13

llami uk warmipis runayjun kanman,chaymanta chay warmiqa, Jesucristupikriyinman. Piru chay runan-shuypaqamana kriyiyta munarmapis, warmintamunar mana dijanatinqa, chaywarminqa ama dijarchu payllawankawsanqa. 14Chaynuqami chay runamana kriyiqtapis Tayta Dyusqa llakiparyanapanqa,rayku. Chaynullami uk warmi manakriyiqtapis Tayta Dyusqa llakiparyanapanqa runan, kriyiq kashanrayku.Chaynu shumaqta mana dijanakur imakawsatinllapaqami, Tayta Dyusqa

chanqa.llapa-shuypaqa wamranllapamapismana shumaqchakashachu kanqaDyusmantaqa.

15Piru imanupi chay kriyiqkunamanta,warmi mana kriyiq kar runantadijanayanman, chaynullapis imanupiullqu chay mana kriyiq kar, warmintadijanayanman. Chaynuta ruranarqamimayqanninpis ruranqa. Chaynuqami,chay kriyiqqa warmi kar, manaqa ullquchaymapis paylana kidar shumaqtanakawsanqa. Chaqa Tayta Dyusqamiqayashushallapa, shumaqlanakawsanaykillapapaq, amana maqanakur

imanachu. 16Chaqa qam kriyiq masiy,runayki dijashur rinatin, manadijanarqa ¿qamrayku runayki washakayanqa nirqa?Chaynulla kriyiq masiy, warmikidijashur rinatin mana dijanarqa,¿washakayanqa nirqa? Chayraykumirinatinqa dijayllapa rinqa.

17Chaymi kananqa nishaykillapa:

llapapaq Amitunchik Jesucristo

llapa. Chaynulla imanutaq Tayta Dyuschayraq paypaq akrashutinllapakaraykillapa,kayllapa. Kaynu nir tukuy maylawpikaq kriyiqkunatapis willani. 18Chaymimayqan Israelmanta kar, chay siñalkustumrita rurashana katin, Tayta Dyusqayasha katinqa, chaynullana kanqa.Chaynulla mayqan mana Israelmantakar, manaraq chay siñal kustumritarurasha katin Tayta Dyus qayashakatinqa, chaynullana kar amanaruranqanachu. 19Chaqa manami chaysiñal kustumrita rurasha kar, manaqamana chay siñal kustumrita rurashakarlachu Tayta Dyuspaqqa allinqakanchik.nulla Tayta Dyustaqa chiqapta kasur,munashannullaqa kawsayta puytinchik.20Chaymi mayqanpis, imanula katinpisTayta Dyus qayar imanu kananpaqniran,llapa.

21Imanupi qam uk runapa sirbikuqninkatki, Jesucristo qayashutinqa, amamiyarpupakunkichu sirbikuqmi kani nirqa.Ashwanmi chayllapi kidanaykipaqkarqa, kidanki. Piru imanupi chaysirbikuyashaykimanta lluqshinaykipaqyupay katinqa, ama tardarchulluqshinki, amana sirbikuq kanaykipaq.22Chaymi mayqanpis uk runata sirbiq

1 7

366

katin, Amitunchik Jesucristo paypikriyinanpaq qayasha katinqa, mananarunapa sirbiqnin yupaynachu kar,ashwan Cristupa sirbiqninlana kanqa.Chaynullami uk runa mana mayqantapissirbiyatin, Jesucristo qayatinqa, chayrunaqa kananqa Amitunchik Jesucristomunashanlatana ruranqa, uk sirbiqyupayna. 23Chaqa Tayta Dyusmiqamkunataqa, Wamran Jesucristowanushanwan rantishushallapana.

shankunata kasurnachu, ashwanJesucristupa sirbiqninlana kankillapa.24Chaynuqami kriyiq masiykuna,qamkunaqa imanutaq karaykillapachayraq Tayta Dyus qayashutinllapachaynullana kar kuntintakar,chik Dyustaqa, paylatana sirbinkillapa.

masayjun kaqkunapaq25Kananqa willashaykillapa, chay

shipash manaraq runayjun kaqkunapaq.Piru kayqami mana Amitunchik Jesucristomantakushanmantachu, ashwanmi nuqayarpushayllamanta. Chaynu karmapis allin,Amitunchik Jesucristupi kriyiq katiy payllakipar yanapamatin rimashayrayku.26Chaymi allin kanqa, runa karpis amawarmikur, chaynulla warmi karpis mana

llapapaq. Chaqa kusala qischakaytyimpupinami kanchikllapa. 27Chaymi,qamkuna warmiyjun karnaqa, amawarmikitaqa dijaynachu. Chaynulla chaymanaraq warmiyjun kaqkunapis, amawarmikuyllapanachu. 28

llapa: Qamkuna kasararqami manauchakuyankillapachu Dyusmantaqa.Chaynullami uk shipash kasararpis, manauchakuyanchu. Piru chay qischakaytyimpukunapi kasarashakuna manaqischakananllapata munarmi, nini: Amakasaranmanllapachu nirqa.

29Kriyiq masiykuna, nuqa chaynutawillashurllapaqami,killapata munani:paqqami, manana achka tyimpunachukidan nir. Chayraykumi warmiyjunkaqkuna,mapis, manana masayjun yupaynachukar,manllapa. 30-31Chaymi mayqan llakirpisama chaylapaqqa yarpunmanllapachu;kusa aligrila kaqkunapis amachaylapaqqa yarpunmanchu; chaynullakay pachapi kaqkunata rantir, kusalaimayjun ima tikrakasha kaqkunaimamapis amami tukuy chaykunalapaqyarpurchu; ashwan Amitunchiklapaqyarpur kawsanmanllapa. Chaqa chaykusalata llakishanllapakuna,shanllapakuna, chaynulla tukuy imantarishankunaqami, maydiyaqa limputukukanqa.

32Piru chaynu nishutiyllapaqakish¿llapaqa nir, yarpupakuyatkillapa?Amami chaykunapaq yarpupakurchu,ashwan Amitunchiklapi yarpukurkawsayllapa. Chaqa imanutaq ukmanaraq warmiyjun runamaqa,chiklapaqna yarpur, ashwan imanupismas shumaqta ima paywan kaytamunan, chaynu kayllapa. 33Piru nataqruna warmiyjun karqami, kay pachapikaq imakunapaq,nanpaq ima yarpur, Amitunchiklapaqqamanana yarpunnachu. 34Chaynullamirunayjun warmiwan, mana runayjunwarmikunaqa mana chayllatanachuyarpunllapa. Chaqa imanutaq chaybyuda mana runayjun kaqkuna,lla chay shipash manaraq runayjunkaqkunamaqa, Amitunchiklapaqyarpukunllapa. Paykunaqami Dyuswankusala mas shumaq kayta munanllapakwirpunpi,pis. Nataq runayjun

1 7

367

b 7.36-38 Kaynupismi intrakayta puytinchik: Piru uk runa uk shipashwan parlashana kanmankasarananpaq. Piru chay runaqa paywan kayta kusalata munatin, chay shipash allinnawarmin kananpaq katinqa, kasaranqa. Chaqa chayta rurarqami mana uchakuyanchu.37 Chaynulla uk runa warmikunanpaq kayar, chaymanta paylla allita yarpur, manawarmikushaqchu, Dyusta mas allinta sirbinaypaq ninman. Chaynu rurarqami chay warminkananpaq karan chay shipashtaqa paylana kananpaq dijar, kusala allintana rurayanqa.38 Chaymi nini, uk runa uk shipashwan kasarananpaq parlashanwan kasararqa allinta rurayan.Chaynulla uk runa chay parlashan shipashwan mana kasararqami, ashwan kusala allintarurayan.

warmikuna-shuypaqa kay pachapiimakunapaq, chaynulla runantaaligriyachinanpaq ima yarpunllapa.35Tukuy kaykunata willashurllapaqa,manami nishunayanillapachu warmiqaamana runakunqanachu, chaynulla runakarmapis amana warmikunkillapachunirqa. Ashwanmi willashuyanillapabyinnikillapapaq, allita intrakar kusalashumaqta Amitunchiklapi yarpukurnakawsanaykillapapaq.

36Chayraykumi mayqan runapa, ukwarmi wamran kasarananpaq allinnakatinqa, allita yarpunman taytanqa:Allinchu kasarananpaq, manaqachumana nir. Chaymanta allita yarpur:Allinmi kasarananpaq nirqa,paq dijanqa. Chaqa chaynu wamrantakasarachirqami, mana uchakuyanchu.37Piru uk runa payllamanta allitayarpur, warmi wamranpaq ninman:Manami allinchu kasarananpaqqa nir.Chaynu rurarqami kusala allintarurayan chay runaqa. 38Chaynu nirqaminishunayanillapa: Mayqanpis warmiwamranta qukunar, qukurqa allitarurayan. Piru mayqan, wamranta manaqukurqami, kusala mas allinta rurayannir.b

39Nishaykillapa: Uk warmi kasarashakarqami, chay runanllawan kawsanqamaydiya runan wanunankaman. Nataqmaydiya runan wanutin-shuypaqa, chaywarmiqa paylana kashanrayku,chikpi kriyiq, mayqan runawanpiskasarayta puytinqa. 40Piru Dyuspa

Santu Ispiritun yanapamatin, chiqapta:

Kusala shumaqmi kanman, chaywarmiqa amana runakunanpaqchu nir.

Amami uchakuchishunchu ukninchiktaqa

8 1Kananqami willashaykillapa chayyanqa dyus nishanllapakunaman

. Wakinqamininllapa: Chay mikuykunataqami,mikunapaq kusala allin ima nir. Chaynu

, imanupiqa kusana kaniima ninkillapa. Ashwanmi chaynuyarpunaykillapamantaqa, chayukninchikkunata llakipar mastakriyinanpaq yanapanchik chay, kusalashumaqqa. 2Piru imanupi ukqa kusalataalabakananrayku ninman: Kusala

. Chaynupayllamanta alabakarqami, Dyus

chu. 3Piru mayqanpis chiqapta Dyustamunatinqami,paqna riqsinqa.

4

mikushamapismi,ninchikllapata puytinchu. Chaqa allita

, chay dyusnishanllapakunaqa, manami chiqapDyuschu nir. Piru chiqap Dyusqamiukla, paymi Taytanchik Dyus. 5Chaqawakinkunaqami ninllapa, unaq syilupi,chaynulla kay pachapishi kan achkadyuskuna, chaynulla kusala achka

1 7 8

368

paykunata mantar rikaqkunapis nir.6Piru nuqanchikkunapaqmi kan ukDyusla. Paymi tukuypa Taytanchikllapa.Payraykumi imapis kan. Chaynukatinmi nuqanchikkunapis payraykukawsanchikllapa. Chaynulla uklamiAmitunchik Jesucristupis. Payraykumitukuy imapis rurakaran. Chaynulla

chikllapa.7Piru tukuyqami manaraq kaytaqa

. Chaymi wakinkriyiq masinchikkuna manaraq allitaintrakaqkuna katin, kriyishanqa litallayupay. Chaynu kashanraykumi, chayyanqa dyus nishanllapakunaman chay

uchakusha yupay yarpunllapa. 8Piru

chikraykuchu,shun. Chaymi chay yanqa dyusnishanllapakunapaq mikuykunatamikur, chaynulla mana mikurmapismi,paypaqqa chaylla kanchikllapa.

9Nishushayllapanu: Qamkuna allita

mikuyta mikunapaq allin nir. Piru

chay wakin litalla yupay mana allitakriyiq ukninchikkunamanta. Chaqapaykunaqami kriyinllapa chay yanqadyus nishanllapakunaman mikuyta

allinchu nir. 10Chaqa qam tukuy mikuy, chay yanqa dyus

nishanllapakunaman mikuyta

naypanpi mikuyatki rikashurllapaqa,

manllapa. 11

chiyanki chay kriyiq masikitaqa chaykriyishanmanta chiqanchakananpaq.¡Amami uchakuchinkichu! ChaqaJesucristuqami paytapis washananpaqwanuran. 12Chaymi chay manaraq allita

kriyiq masiki, chaykunataqa manaruranaypaq allinchu niyarmapis qamtarikashushanrayku uchakuyan. Chaymiqamrayku uchakushanrayku,tupa naypanpiqa qamqa kusalauchayjunna kayanki kanqa. 13Chayminishaykillapa: Chay manaraq allitakriyiq masiy, mana mikuyashan

man. Chaynu mikur uchakuchiyani nir, mananari allinchu kanqa

chinaypaqqa.

chiqap apustulnin kani nir

9 1¡Ma tapushaykillapa! ¿Nuqa,Jesucristupa apustulnin karqa,

manachu tukuy allin kaqtaqa ruraytapuytiyashaq?chik Jesucristuta pay payllata rikashakar, paypaq chiqap apustulnin,lla sirbiqnin ima kani. Chaymi paypaapustulnin kar,qamkuna kriyishaykillapa AmitunchikJesucristupiqa. 2Imanupiqawakinkunaqa mana riqsimananllapachunuqa apustul kani nirqa. Piruqamkunami riqsimankillapa nuqaqachiqap apustul kani nir, Amitunchik

rayku.3-4Piru chaynu chiqap apustul

karmapis, manami maydiyapis

shaypi yanapamanaykillapapaqqa.Ashwanmi mana kubrarchu dibaldila

, amayarpunaykillapapaq Pabluqami

nirqa. Piru chay nuqapaq mana allintarimaqkunataqa kaynu nini: Jesucristupachiqap apustulnin karmi,shayllaparaykuqa dirichuyjun kanillapaqaramanaykillapapaq,

1 8 9

369

manaykillapapaq nir nishuymanllapanuqapis. 5Chaynullami nuqa munarqapuytiyman, uk kriyiq warmisitata

kunaypaq. Imanutaq Pedro, wakinapustulkuna, chaynulla Jesucristupaukninkuna ruran chaynulla. 6¿chu nuqa Bernabiwan ishkantiyllapaqa,tukuy ministishayllapataqa nuqakunallatrabajar tarinayllapapaq kanillapa?7¿Mayqan suldadutaq sirbikuyarqa, imaministishantaqa paypa qillayninllatagastar rantinman? ¿Mayqan runataqachka ubata tarpurqa,mantaqa uk murinlamatapis manamikuyanqa? Chaynulla ¿mayqantaqanimalkunata purichiyar mana chaylichinta upyanman?

8Kuytawkish chaynu nishutiyllapaqa,yarpuyashayta willashuyashaqllapa niryarputkillapa. Chaqa chaypaqqami Dyusnitin, Moisespis mantakuyninpiiskribiran. 9Moisés mantakuriskribishanqami kaynu niyaq:“Trillakunaykillapapaq karqami, ama

llapachu, ama mikunanpaq” nirqa.Tukuy kaykunataqami, Dyusqa manaanimalkunalapaq yarpurchu niran.10

manallapapaq. Chaqa Moisés mantakuriskribishankunaqami niyaq: Mayqanpisuk pachata yapur, chaynulla chaytrillakuqpismi mana yanqallachuchaytaqa ruran. Ashwanmi chayyapukushanmanta, chaynulla chaytrillakushanmantapismi imalataqatarikur kawsananpaq ruranllapa.11Chaynu katinmi, nuqakunamaqa

llapaqa, uk simillata tarpukuq yupaynakashayllaparayku,

paq kanillapa. 12Nishaykillapa: Uk

ministishanllapata aypatinqami,nuqakunamaqa ashwan kusa masdirichuyjun kanillapa qamkunamanta

paqqa.llapalapaq yarpurchu, Jesucristupa

llapa. Imanupi chaylapaq yarpur, wakinkuna rikar

nimananllapata: Wakkunaqami.

13

llapa wasipi mayqanpis trabajaqqami,chayman apashanllapakunawankawsayta puytin nir. Chaymi altarmanufrindapaq nir animalkunata aparwanuchitinllapamapis, mayqanaltarpi kar bindisiqmi, chay animalpaaychanmatapis mikuyta puytin. 14

nullami Amitunchikqa nishapis:

, chay

pis yanapatinllapa kawsanqa” nir.15

rayku,shayta aypanaypaq kasha karmapis,

chu kani. Chaynullami kanan kaykartata iskribishurllapamapis, manamiqamkuna imalataqa qumanaykillapapaqnirchu iskribishuyanillapa. ¡Ashwanmiqamkunamanta ima ministiyashaytaaypanaypaq chaymantaqa, mas allinqa

wanuyman!16Piru chaynu, Jesucristupa shumaq

, manami

mantaqa niyta puytinichu. Chaqa,

tuqa akramasha. ¡Piru imanupi nuqa

1 9

370

-shuypaqa,imaraq pasamanman! 17Chayraykumi,nuqalla yarpur munashayllamanta

,

pis qumanaykillapapaq kankillapanishuyaymanllapa. Piru ashwanmi

nir akramashallana karan. Chaymi

rurar mana imalapaqpis yarpuytapuytinichu. 18

raykumi Jesucristupa shumaq

shayta qumanaykillapamantaqami,

kur imaqa ashwan kusalata aligriyani.19Piru nuqa, michka mana mayqanpa

sirbiqnin karmapismi, ashwan kananqatukuyta sirbiq yupayna tikrakasha kani.Chaynuqami tukusha kani, imanupis

tupina kriyinanllapapaq. 20Chaynullaminuqa Israel runakuna,shankunata kasur kawsanllapachaykunawan karqa, nuqapis paykunayupay kar, chay mantakuykunata kasuqyupayna tikrakani. Piru chiqaptaqamimana chay mantakuykunawanchu kani.Nuqaqami chay mantakuykunata kasuqyupayqa karay, chay achka runakuna

kriyinanllapapaq. 21Nishaykillapapis:Mana Israelmanta kaqkuna, Moisés

wan kar, paykunapa kustumrinllapawankatinllapamapismi, nuqaqa paykunayupaylla karay. Chaynuqami ruraray

,pina kriyinanllapapaq.qami nuqaqa, Jesucristo nimashantakasur, Dyus munashankunalata rurarkawsani. 22Chaynullapismi, nuqa chaykriyiq masinchikkuna litallaraq yupay

kar, manaraq allita Amitunchikpaqintrakaqkunawan karmapis nuqaqa,paykuna yupay tikrakani. Nuqaqamichaynuqa ruraray, paykunatapis

, allita kriyiqkunanakananllapapaq. Chaynumi tukuy imanukatinllapapis, paykuna yupay tukuray,

kriyirna washakananllapapaq. 23Tukuykaykunataqami rurani, imanullapisJesucristupa shumaq rimayninta

,tinllapa, Dyuspaqqa paykunawanpullana kanayllapapaq.

24 ,achka kallpaqkunamantami ganakurimalata aypananpaqqa tukuyninkallpanllapa.mantaqami ukla ganakun. Chaynumi

llaparayku, chay kallpaqkuna yupaynaypaqman riyllapa, Tayta Dyusarnishushanllapata aypanaykillapapaq.25¿ , mayqanpispukllananpaq kamakarqa, tukuyarkaqkunataqa dijar pukllaq qallarin?nir. Chaymi pukllarqa ganakur,imalataqa aypan ganakushanrayku.Chay ganakur aypashanqami, lawrilrapramanta uk kuruna kusala shumaqrurakasha, dasla ñutukuq. Pirunuqanchikkuna aypanallapapaqchayqami, mana tukukaqchu. 26Chayminuqaqa,

, mana yanqallakallpaq yupay, chaynulla yanqallamaqanakuq yupaychu, Dyusta kasur

. 27Ashwanmi kusalataqischakarmapis shachinakur, Dyusmunashanlata rurani. Chaymi kwirpuy

tinmapis, mana kwintachar tantyachini.Chaqa manami munanichu ukkunata

, chaymanta nuqa manaallinta rurashayrayku, Tayta Dyusqa

1 9

371

taqa.

Yanqa dyus nishanllapakunata ama adurashunllapachu

10 1Kriyiq masiykuna, manaminuqaqa munanichu, chay unay

rukunchikllapakuna imanu, puktaypa

taqa.chu imanumi rukunchikllapakuna chay

,chaki pachata yupay nir. 2Chaynupuktaypa rurinta, chaynulla chay

qami, intrachimanchikllapa paykunaqashutikusha yupayna karanllapa nir.Chaynuqami paykunaqa Moiseswankaranllapa. 3Chaynullami chay unayrukunchikllapakunaqa, Tayta Dyus

tukuyla mikuranllapa. 4Chaynulla Tayta,

upyaranllapapis. Chaqa Dyus, chayqaqamanta yakuta lluqshichimutinmiupyaqllapa. Chay qaqaqami Jesucristokar, mayta ritinllapapis pullanllapakaran. 5

mapismi, yaqqa tukuynin mana allintarurar, Dyustaqa mana allintachuyarpuchiran. Chaymi Tayta Dyus nitinchay runakuna wanutinllapa,kunamapis chay chunllaq lugarpichutarar kidaran.

6Tukuy kaykunaqami pasarannuqanchikkunata intrachimanallapapaq.Chaynu intrakarna, chay tukuy mana

llapapaq, imanutaq chay unayrukunchikllapakunamaqa manaallinkunata munapakur ruraranllapachaynuqa. 7Chayraykumi, amaqamkunaqa adurankillapachu chayyanqa dyuskuna nishanllapakunata,

imanutaq unay rukunchikllapakuna

kunata chaynuqa. Chaqa chaypaqmiDyus nitin iskribikashakunapiqa kaynunin:

paq, upyananpaq ima.Chaymanta mikushana, upyashana

ima karqa,

kunata adurashanllaparayku,kusata aligriyar shariranllapa

llapapaq” nir.8Chaynulla amami ukwan ukwanpunushunllapachu, imanutaq unayrukunchikllapakunamanta wakinruraran chaynuqa. Chaqa chaynutarurashanllaparaykumi, uk diyalapibinti-tris mil (23,000)pis. 9Amami Amitunchiktaqanuqanchikkuna munashanchikllatarurachinar pukllashunllapachu,imanutaq chay paykuna ruraranllapachaynuqa. Chaqa chaynuta, Dyustarurachinashanllaparaykumi, largu kurukanitin wanuranllapamapis. 10

lla imanula karpis kuntintakayllapa.

llapawan mana kuntintakar, Dyuspaqmana allinta rimatkillapa. Chaqa unayrukunchikllapakunamaqami, Dyusimanu yanapatinmapis,kar paypaq mana allinta rimashanrayku,

paykunataqa wanuchir tukchiran.11Intrakashunllapa: Tukuy chay mana

allinkuna unay rukunchikkunatapasashanqami, iskribikasha karan allitakwintata qukanallapapaq. Chaynuqa,allinlatana rurar kawsanallapapaq

.12Chaymi nishaykillapa: MayqanpisJesucristupi kriyiqkuna kuytakankillapa,imanupiqakish allita kriyini niyarmapis

1 9 10

372

uchakushamana rikaritkillapa. 13Chaqa, tukuyla

kawsayashanchikpi imanullapis chay

manayanchikllapa nir. Piru TaytaDyusmi nimaranchikllapa, payqashitukuy imamanta kuytamayashunllapanir.kashallapaqa, pay yanapamashun,tukuy mana allin kaqkunapimapisshachinakunallapapaq.

14Chayraykumi munashay kriyiqmasiykuna, chay yanqa dyusnishanllapakunataqa ama imapaqpisadurayllapachu. 15Chaymi kananqawillashaykillapa kusala intrakaqrunakunata yupay. Chaymi kaywillashuyashayllapata allita intrakar,kwintata qukankillapa allinmi nir.16Nishaykillapa: Dyuspaq SantaMikunata mikunanchikpaqqami,tantakar Dyusta payji nir chay ubapayakituntaqa upyanchik. Chaymi chayubapa yakitunta upyarqa yarpunchik:

.Chaymi Amitunchikwanqa uklanakanchikllapa. Chaynullami chayturtillitata mikurpis Jesucristuwanqa ukkwirpula yupay kar,llapa. 17Chaynumi chay uk turtillalatatukuyninchikllapa mikusha karmi,michka achka karmapis, uk kwirpulanakanchikllapa.

18

manta chiqap Dyuspi kriyiqkunapaq.Paykunaqami Taytanchik Dyuspaqufrindita nir uk animalta wanuchirmikurllapaqa,llaparayku ukla yupayna kidanllapa,Taytanchik Dyuspa naypanpiqa. 19Piru

llapachu, chay uklawkunapi chay yanqadyuskunata adurayanllapa chayqachiqap dyus nirqa.

shanllapaqami, mana chiqap dyuschukar, chay aychata paykunaman

,chu mana mikuyta puytinapaqqa. 20Pirunishaykillapa: Chay mana kriyiqrunakuna animalkunata chay yanqa

, dyablupaq, mana Dyuspaqchu. Chaymi

nuqaqa mana munanichu qamkunaqa

ima, paykunawanpis pulla kar, uklayupayna kanaykillapataqa. 21Chaqamanami puytinkillapachu, Amitunchiktapayji nir Santa Mikunata mikur,chaynulla ubapa yakitunta upyayarqa,chaymanta qashan chay dyablupaq

paq, upyanaykillapapaqmapis. 22¿, Amitunchikqa mana

paylata kasushaqa kusalata piñakun?nir. ¿Chaymi mana paylata kasurpiñachisha, imanachimaqninchik

kuyta puytiyashunllapa? ¡Manami!

Imatapis Dyusninchikta aligriyachinapaq rurashunllapa

23Piru wakinqami ninchikllapa:Amituypi kriyishayraykumi nuqataimapis allinta yarpuchimashantaqarurayta puytini nir. Chiqaptami chaynu.Piru chay wakin imakuna allintayarpuchimasha rurashanchikqami,mana yanapanchu ukninchikkunataqamas allita Amitunchikpi kriyinanpaqqa.24Chaymi nishaykillapa:

llapa allita Amitunchikpi kriyinanpaq.Chaynu katinqa, amami nuqanchiklapiyarpur tukuy munashanchiklata rurarimachu kawsashunllapa.

25Qamkuna mikunaykillapapaqaychata rantiq rirqa, rantir mikuyllapa.Amami yarpunkillapachu, tapurmikushaq imanupiqa yanqa dyus

1 10

373

nishanllapakunapaq katinmaqa mikuruchakuyman nirqa. 26Chaqa,

“Tukuy kay pachapi imapiskaqkunaqami,

Amitunchikpaqqa paylapaq karshumaq”.

27Imanupi uk mana kriyiq kar,

llapaqa, qamkuna rinarqa riyllapa.Chaymi imalatapis qarashutinllapaqatantar mikunkillapa. Piru amami chayyanqa dyuskunapaqmakish kay

pischu mikunkillapa. 28

llapapaq katin, ukqa nishunmanllapa:

llapapaq nir kamkachishallapa nir.Chaynu nishutinllapaqami, amamikunkillapachu,llaparayku.llapa mikutkillapaqami,llapa runaqa yarpunman payqamichaynu mikushanrayku uchakuyan nir.29Piru chay uk willashushanrayku amamikunkichu nirqami,chu, qam yarpur uchakuyanki nirqa.Ashwanmi chaynuqa nishuni, chay

shanpaq. Piru qamkuna allita

llapa kanqa: ¿Imapaqtaq nuqa tukuyallin nir kriyishaypaq, chay manaraqallita kriyiq kar,paqqa willamanqa? nir. 30Chaynullaminiyankillapapis kanqa: Nuqamimikunaypaqmapis Dyusta payji nirmikuni. Chaynu katinqa, ¿imapaqtaqwakinqa mana allinta rimayanqanuqapaqqa? nir.

31Chayraykumi nishaykillapa: Michkamikur, upyar, imata rurarpis, tukuytarurayllapa Dyusta payji nir. ChaynaDyusqa aligriyananpaq. 32Kuytawkish

char tukuy imata mikutkillapa,

lla imata ruratkillapaqa, Israelmantakaqkuna, chaynulla mana Israelmantakaqkunapis Dyuspi kriyinayashanmantadisanimakutinllapa. Chaynulla Dyuspi

chu. 33Chaymi imanutaq nuqamaqaimatapis allinlata rurar, imanupistukuylata aligriyachiyta kamani. Chaqamanami nuqalapaq imapipis yarpurchururani, ashwan chay wakinkunata

nanllapapaq.

11 1Chaymi nishaykillapa:Qamkunaqami nuqa yupay

kawsayllapa, imanutaq nuqamaqaCristo kawsashannu maydiyapiskawsayta munani chaynu.

Imanu kashunllapa Dyusta aduraypiqa

2Kriyiq masiykuna, qamkunamikusalata aligriyachimankillapa nuqatamana qunqamar, chaynulla chay

ima chayllapi yarpur, rurar imakawsashaykillaparayku. Chaymi

rayku kusalata payji nishunillapa. 3Piru

llapata. Uk warmi runayjun karnaqa,chay runan imata rurananpaq nitinpisruran, chaynullami mayqanpis kriyiqkarqa, Jesucristo nishannullata rurarkawsan. Chaynullami JesucristupisTaytan Dyus munashanlata imatapisruran.

4Chaymi nishaykillapa: Uk runaumanta pampakur,yani,niyanman. Chaynu umanta limpupampakur mañakur, chaynulla

,tupaqqa mana allintanachu rurayan.5Nataq warmikuna, Dyusman

1 10 11

374

mañakunanpaq, manaqa Dyus,

qami, chay mantaqnin kaq runanpaqmana allintachu rurayan. Chaqa chaynumana umanta pampar, Dyuspaqrurarqami, chay warmikunaqa limpulirilla aqchanta rutusha kanmanyupayllapana. 6Chaqa uk warmi umantamana pampar, Dyuspaq ruranatinqa,mas allinmi kanman chay warmiqalimpu lirilla aqchanta rutunanpaq. Pirulirilla rutukasha, warmi masinkunapaqpinqaypaq katinqa, ama ruturchuaqchayjunlla kar, Dyuspaq allintaruranqa.

7Piru uk runa-shuypaqami manaallinchu imalawanpis umantapampananpaqqa. Chaqa Dyus, runatarurarqami kusa paynu rikruraran.manchik Dyusqa imanumi kusamantakuq nir. Piru ukwarmi-shuypaqami intrachimanchik,imanumi runaqa mantakuyta puytin nir.8Chaqa Tayta Dyusqa manamiwarmimantachu ruraran runataqa.Ashwanmi warmita ruraran runapatullunllamanta. 9Chaynullami Dyusqa,warmitaqa runa payla kashanraykururaran. Chay runaqa warmiwannakawsananpaq. Manami warmi paylakashanraykuchu Dyusqa ruraranrunataqa. 10Chayraykumi, chaywarmiqa umanta pampananpaq allin,angelkuna chaynu umanta pampashatarikarqa,allita runanta kasuyan nir.

11Piru Jesucristupi tukuykriyiqkunaqa Tayta Dyuspa naypanpiqawarmi kar, chaynulla runa karmapischaylla kanchikllapa. Chaqa mayqanwarmipis, Jesucristupi allita kriyiqqami,runanta yanapan allita kriyinanpaq.Chaynulla mayqan runapis, Jesucristupi

allita kriyiqqami, warminta yanapanmas allita kriyinanpaq. 12Chaqa

, puntataqamiTayta Dyusqa uk warmita runamantaruraran.pismi, kananqa ashwan tukuylawarmimanta nasinchikllapa. Nataqchaynu karmapis, tukuylami TaytaDyuspa rurashankuna kanchikllapa.

13Kay nishushayllapamantamiqamkunalla kwintata qukankillapa:Manami allinchu uk warmi umantamana pampar,paqqa nir. 14Chaqa nuqanchikkunaqami

, warmiyupay aqchanta winachiqqami, manaallin kar kusala pinqaypaq nir. 15Nataquk warmi-shuypaqa aqchanta atuntawinachirqami, kusala shumaq. ChaqaDyus-ari warmitaqa atun aqchantaqusha, umanta pampananpaq. 16Pirukaynu nishutiyllapaqami, wakinqanimayankillapa kanqa,chu nir. Chaymi nishaykillapa:tupi kriyiqkunaqami, tukuyla kaynishushayllapalata ruranillapa nir.

Mikunapaq17Kanan kayta nishurllapaqa, manami

kusala allintami rurayankillapanishuyllapata puytinichu. Chaqawillamashallapami qamkunaqashiDyusta aduranaykillapapaq tantakarqa,allinta ruranaykillapamantaqa, ashwankusa mana allinkunata rurayankillapanir. 18Puntataqami nimaranllapa:Qamkuna, Dyusta aduranaykillapapaqtantakarllapaqashi, qamkunapuraanyanakur chiqanchanakunkillapa nir.Chaymi chay nimashanllapataqa,wakinllataqa kriyini, chiqapta chaynutukuyankillapa kanqa nir. 19¡Piru chaychiqanchanakuyqami, imanupiqa wakinkriyiqkunapiqa pasayan, wakin

1 11

375

paq mayqankunami, Dyuspi chiqapkriyiqkunaqa! nir. 20Chaymi qamkuna,Dyusta payji nir Santa Mikunatamikunaykillapapaq tantakarmapis,

chu rurayankillapa. Ashwanmi chaynuchiqanchanakusha kar, manaallinkunata rurayankillapa. 21ChaqaSanta Mikunata mikunaykillapapaqkarqashi,llapa. Nataq wakinkunaqashi mallaqllakidanllapa,

. 22Chaynusunsunulla mikunaykillapapaq,upyanaykillapapaqqa, ¿manachuwasikillapa kan,paq, upyanaykillapapaqqa? ¿ImapaqtaqDyuspa wamrankuna mana imayjunkaqkunata disprisyar ima pinqaypidijankillapa? Chayraykumi nishunillapa:¡Manami allintachu rurayankillapa! nir.

Kaynumi Santa Mikunata mikushunllapa

(Mt 26.26-29; Mr 14.22-25;Lc 22.14-20)

23Chaqa nuqa, Amitunchik Jesucristointrachimashanmantami, kaynu nir

: AmitunchikJesucristuta kuntrankunaman qukuyan,chay tutami payqa tantata ayparan.24Chaymi Dyusta payji nirnaqa,

kaynu niran:“Kaymi nuqapa kwirpuy.

Qamkunata washashunayllapapaqwanuyani chay.

llapa yarpumanaykillapapaq” nir.25Mikutinllapanaqami, uk kupata ayparkaynu niran:

“Kay ubapa yakitunwanmi uk

.

Chaymi maydiyapis kaykupamanta upyarqa nuqatayarpumar upyankillapa” nir.

26Chaymi Santa Mikuna tantitata mikur,chaynulla ubapa yakitunta upyar imaqa,Jesucristo shamunan diyakaman

llapa: Kaynumi Amitunchik Jesucristuqawashamanallapapaq wanuran nir.

Allita yarpur Santa Mikunata mikushunllapa

27Chaymi nishaykillapa: Mayqanpisuchakuyarlla, Amitunchik Jesucristupakwirpun yupay Santa Mikunata mikur,chaynulla paypa yawarnin yupay ubapayakitunta upyarqami, uchanllaparaykuAmitunchik Jesucristo wanushantaqamana kwintachayanllapanachu. 28

raykumi mayqanpis Santa Mikunatantitata mikunanpaq, chaynulla ubapayakitunta upyananpaqqa,man, imapaqmi kayta rurayani nir.29Chaqa mayqanpis, Amitunchikpakwirpunta mana kwintachar, SantaMikunata mikur, chaynulla ubapayakitunta upyarqami,paq mikuyanqa, upyayanqamapis.30Chayrayku qamkuna sunsunulla tukuychaykunata rurashaykillaparaykumi,wakinqa qishaqla, wakin-shuypaqamana jwirsayjun imachu kankillapa.

llaparayku wanushallapana ima.31

qami allita yarpushunllapa allintachukawsayani manaqachu mana nir.Chaynu allita yarpur, allinpimi kanimikunaypaqqa nir mikushallapami,

llapanachu. 32Piru imanupi mana allitayarpur munashanchiknulla SantaMikunata mikushallapa Amitunchikkastigarqami, kastigamanchikllapa

1 11

376

intrakar pay munashanlatanaruranallapapaq.chikqa manana kastigamashunnachuchay mana kriyiqkunawan pullataqa.

33Chayraykumi kriyiq masiykuna,Santa Mikunata mikunaykillapapaqtantakarqa, uknikillapa uknikillapayaranakuyllapa. Pullala tukuynikillapamikunaykillapapaq, upyanaykillapapaqima. 34Piru mayqanpis mallaqnarqawasikillapi mikuyllapa. Chayna Dyusqaama kastigashunanpaq,shana kar, mallaqnar naypaqta dasmikushaykillaparaykuqa. Piru mas

qami, shamutiyna parlashunllapa.

Santu Ispiritu yanapamashanchiknulla Dyusta

sirbishunllapa

12 1Kriyiq masiykuna, nuqami

yani, imanumi Dyuspa Santu Ispiritunqayanapamanchik uktaqa ukmanta,ukta-shuypaqa ukmanta rurar, payllatasirbir kawsanallapapaq nir.

2 ,

qami, mana rimaq yanqa dyusnishanllapakunata aduraq kankillapanir. Chaynuqami, syiguyasha yupaymana intrakaq karaykillapa. 3Chaymikananqa nishaykillapa: Mayqanpis,Dyuspa Santu Ispiritun yanapatinrimaqqami, mana niyta puytinchu,¡Jesusqa kusala mana allinchu! nirqa.

wan mana karqami, mana niytapuytinqachu, ¡Jesusqami kusala shumaqAmitunchik! nirqa.

4Piru Dyuspa Santu Ispiritunmi tukuykriyiqkunata ukta ukmanta,ukta-shuypaqa ukkunata ruranapaq,yanapamanchikllapa. Chaynu ukta ukta

shallapami,llapa. 5Chaymi ukta ukmanta, nataqukta-shuypaqa ukkunata ruranapaqyanapamashanchikllapa katinmichaynullata rurar,tullata sirbiyanchikllapa. 6ChaynullamiDyusqa yanapamanchik ukman ukmanallin imakunata rurayta puytinapaq.Piru chay tukuy imakunataqami,

llapa. 7Piru chaynu Santu Ispiritu

llapaqami, intrachimanchikllapa

kunata yanapanallapapaq nir. 8ChaymiSantu Ispiritullawan Dyusqa ukkunataqayanapasha, imami allin, imami manaallin nir intrachikunanllapapaq.

.9Ukkunaqami, Santu Ispiritu yanapatinDyuspi kusalata kriyinllapa, payqamiimatapis rurayta puytin nir. Chaynullaukkuna-shuypaqa, Santu Ispirituyanapatin qishaqkunata alliyachinllapaima. 10Ukkunaqami, Santu Ispirituyanapashanrayku milagrukunataruranllapa, ukkunaqa Dyuspaqrimaqninkuna kar,llapa. Ukkunataqami, Santu Ispirituyanapatin, riqsinllapa chay mana allinispirituwan kaqkunata, chaynulla allinIspirituwan kaqkunamatapis.qami, Santu Ispiritulla yanapatin

. Ashwanukkunataqami, Santu Ispiritu yanapanchay ukman rimaykunapi rimar

paq. 11Piru tukuy kaykunataqami, SantuIspiritulla yanapar rurachimayanchik,pay imanutataq ruranata munayanchaynulla.

1 11 12

377

c 12.13 Rikashun San Juan 7.37-39.

Kriyishanchikraykumi uk kwirpulana kanchikllapa

12Nishaykillapa:llapa ukla karmapismi, kusala achkapartiyjun.pis kusala achka karllapamapis,Jesucristupi kriyishanchikllaparaykuqa,paywanqa uklana kanchikllapa.

13Chaynullami, tukuy Israelmantakaqkuna, chaynulla mana Israelmantakaqkuna, sirbikuqkuna,kunamapismi,

chikllapa. Chaqa Dyusmi Santu

ninchikllapapi shutichimarninchikllapa,

llapa. Chaynuqami tukuyla, SantuIspiritullawanna kawsanallapapaq.c

14 ,chikqa manami uk partiyjunlachu,ashwanmi kusala achka partiyjun.15Chaymi nishaykillapa: Imanupiqa

: Nuqaqami

mantachu kani nir. Piru chaynunirmapismi kwirpullamanta. 16

piqa rinrinchikpis niyanman: Nuqaqamimana nawi kashayrayku,mantachu kani nir. Piru chaynunirmapismi, kwirpullamanta. 17Chaqatukuy kwirpunchik nawilla katinqa,

chu. Chaynulla kwirpunchik, rinrillakatinqa,chuwanllapachu. 18Piru TaytanchikDyusqami, pay munashannulla rurar

chikllapapiqa. 19Chaqa tukuy rinrilla,manaqa nawilla katinqa, manakwirpuyjunchu kachuwanllapa.20Chiqaptaqami, kwirpunchikqa kusala

achka partiyjun katinmapis Dyus nishaukla kananpaq.

21Chaqa nawinchikqami, mana kaynuniyta puytinchu makinchiktaqa:Manami ministishunichu nirqa.llami umanchikpis, mana kaynu niyta

: Manamiministishunichu nirqa. 22¡Manamichaynuchu!

paqla chaykunaqa, ashwan kusa masministikaypaq. 23Imanupiqami chaykwirpunchikpa uk partinpaq, “Kayqami

yanchu” niyarmapis, ashwan kusalashumaqta kuytar, mana shutilapimapispurichinchikchu. 24Ashwanmi chaykwirpunchikpa partinkuna shutillapikaqkunata kusa shumaqta kuytachuwan.Piru Tayta Dyusqami, kwirpunchiktarurarqa niran,chaypaqla chayta kusata kuytanapaq.25

chikpi kaq partinkunaqa amachiqanchakanqachu. Ashwanmi kadapartikuna wakin parti kaqkunawanyanapanakunanllapapaq. 26Chaqa

qami, wakin partikunapis nanachikun.Chaynulla kwirpunchikpa uk partinpaqkusala shumaq nitinllapaqa, tukuykwirpunchik kusalata aligriyan.

27Chaynullami nuqanchikkunapisJesucristupi kriyishanchikllaparaykuqa,paypa kwirpunna kanchikllapa. Chaynukarmi tukuy kriyiqkunaqa Jesucristupakwirpunpa partinkunana kanchikllapa.28Chaymi chay kriyiqkunamantawakinkunataqa Dyusqa kaynukananllapapaq niran:

paq,paypaq rimaqninkuna,

1 12

378

,milagrukunata ruraqkuna,qishaqkunata alliyachiqkuna,yanapakuqkuna,kriyiqkunapa rikaqninkuna,illaqmanta ukman rimaykunata

ima kanqa niran.29Chaqa allita yarpuyllapa. Manamitukuychu apustulkunaqa. Manamitukuychu Dyuspa rimaqninkunaqa.

. Chaynulla manamitukuychu milagrukunata ruraqkunapis.30Manami tukuyqa pudirniyjunchuqishaqkunata alliyachinanpaqqa.Chaynulla manami tukuychu ukman

.Manami tukuyqa, chay ukman

pis intrachikunllapachu. 31Pirunishaykillapa: Dyusman mañakuyllapa,

kunana kanaykillapapaq.

shayllapamantaqa kusala shumaqkaqpaq willashunayanillapa,uknikillapawan llakipanakur imanakawsanaykillapapaq.

Llakipakushanchikmi kusala mas allinqa

13 1Nishaykillapa: Nuqaillaqmanta uklawmanta

runakunapa rimayninta, chaynullaangelkunapa rimayninta kusalatarimayayman. Piru chaynu kusata rimar

, mana chiqaptaukniykunata llakiparqami, yanqa ukkampana waqar qillakachikuq yupaylakayashaq. 2Chaynulla Dyuspa rimaqnin

,

shanta. Chaynulla tukuy imata intrakaq,chaynulla kusalata kriyiymanpis uk

qaqamatapis willatiyla ashunanpaq nir.Piru michka chaykunata ruranaypaqkarmapis,qami, Dyuspaqqa yanqalla yupay karmana sirbiyanichu. 3Chaynulla manaimayjun kaqkunata mana chiqaptallakipar, yanqa alabamananllapalapaqnir imaykunata qukuyman, chaynullawakqa ukninkunata llakipan niralabamananllapalapaq nirla rupachirwanuchimananllapapaq dijakayman.Piru tukuy kaykunata rurar manachiqap ukniykunata llakiparqami, manaimapaqpis sirbiyanichu.

4Ukninchikkunata llakiparqami, imakatinpis mana das piñakunchikchu.Ashwanmi shumaq imakunata rurar,mana inbidyanakunchikchu. Manamikusa kani ima nir alabakanchikchu.5Chaynulla ukninchikta llakiparqa,

chu, mana imatapis nuqanchiklapaqruranchikchu,chikchu, imanupi ukninchikwan

kunchik ima. 6Chaynulla ukninchiktallakiparqami, pay mana allinta tukushakatinmapis, manami aligriyanchikchu.Ashwanmi imatapis allin kaqkunalatarurasha katinllapa aligriyaymatapispuytinchik. 7Chaymi ukninchik manaallinta ruramanashamapis, paytallakipashanchikrayku shachinakunchik.Chaynulla ukninchikkuna imata nitinpismana diskunfyakarchu kriyinchik.Imata ukninchik ruratinpis,qami allinla kanqa nir yarpunchik.Chaynulla ima katinpis, ukninchikta

kurchu shachinakunchik ima.8Chaymi nishaykillapa:

kuyqami,chu. Piru uk diyapimi Dyuspa rimaqnin

, mana. Chaynulla

1 12 13

379

qallapanachu. Chaynulla chay kusala

qanachu. 9

shanllapaqami, kusala amsaqllayupayraq. Chaynu katinmi,paqmapis,chikllaparaqchu. 10Piru Jesucristoshamutinqami,llapa Dyuspaqqa imanu nirpis. Chaymi

llapachu mayqantapis Dyuspaq.

11Chaqa nuqa wamra karllaraqqami,rimar yarpurmapis, uk taksha wamrituyarpushannu yarpur rimaq ima kani.Piru byijullana karqami, tukuy chaywamra kar yarpur rimayashaytaqa,dijashana kani. 12Chaynumi, kananpistaksha wamra yupay, Dyusninchikpaqqa

chu. ¿Manachu uk ispiju dañakasha karsuqulla katinmaqa, qaqllanchiktachaparmapis mana allita rikanchik?Chaynumi kananpis, Jesucristutaqamanaraq allitaqa riqsinchikllapachu.Piru maydiya shamutinqami, paypaywanna kar, tukuyninchikllapa rikarallitana riqsishunllapa, imanutaq payriqsimayanchikllapa chaynulla.

13Chaymi Dyus yanapamashanchikmana tukukanchu chayqami, ukqaAmitunchikpi kriyinapaq, ukqamaydiyaqa paywan kashunllapa niryarpunapaq, chaynulla uk-shuypaqaukninchikta llakipanapaq ima. Piru kaykimsakunamantaqami, kusala masallinqa ukninchikta llakipanchik chay.

Intrakayashanllapa rimaypi rimar

14 1Willashushayllapanu, allita

llapa.

kur imaqami, Dyusta kusalata

llapa uknikillapaqa ukmanta,uknikillapa-shuypaqa ukmanta rurarDyuslata sirbir kawsanaykillapapaq.

llapa paypaq rimaqninkunalana kar,paypaq chay rimaynikillapallapi rimar

.2Mayqanpis illaqmanta ukmanrimaykunapi rimaqqami, Dyuslawanparlaq yupay. Chaqa chaynu ukmanrimaypi rimatinllapami,pis intrakayanllapachu. Chaynuqami,

pis intrakatinchu rimayan. 3Piru Dyusparimaqninkuna-

qami, wakinkunataqa yanapayan,Dyuspi masta kriyinanllapapaq. Chaymianimachir kunsulayanllapa ima. 4Pirumayqanpis ukman rimaykuna manaintrakashanllapapi rimaqqami, payllaallita Dyuspi kriyinanpaq rurayan.Nataq Dyuspa rimaqninkuna-shuypaqachay uyakuqkunapa rimayninllapallapi

, chay kriyiqkunatayanapayan,llapapaq.

5Kusa allinmi kanman tukuynikillapachay ukman rimaykunapi rimarqa,

llapapaq. Piru nuqaqami munani chay

mantaqa,llapa rimayninllapallapi Dyus

llapapaq.qami kusala shumaq kar,taqa yanapayanqa masta Amitunchikpikriyinanllapapaq. Piru tantakashallapakar chay ukman rimaykunapi rimar

, kusa allin kanmanchay rimashaykillapata ima niraymi nirintrachikunaykillapapaq. 6

1 13 14

380

llapa kriyiq masiykuna.man shamuyman.shuqllapa qallariyman chay manaintrakayashaykillapa ukmanrimaykunapi. Chaynu rurar mana

pis yanapashuyanillapachu. Piru nuqaqamkunaman shamur, Dyusmunashannu, chay chiqap kaqlataqamkunapa rimaynikillapallapiwillashurllapaqami,llapa ashwan masta kriyinaykillapapaq.

7Chaymi nishaykillapapis: Mayqanpisuk kinata, manaqa uk arpata waqachir,mana shumaqta waqachitinqami, manaintrakayashunchu, imatami waqachiyannirmapis. 8Chaynullami guerrapipis,

tata waqachiq chay, mana kusalaklaruta waqachitinqa, manami wakinsuldadukunaqa listakayanmanchumaqanakuq rinanllapapaqqa.9Chaynumi qamkuna uk rimaykunapirimaqkunawanpis pasan. Chaqa rimatkimana intrakarqa, ¿qallapa niyashaykitaqa? Chaynu manaintrakatinllapaqami, uk rimaqqa wayraapananpaq yupayla rimayan. 10

tami kay pachapiqa, kan achka ukmanrimaykuna. Piru chay rimaykunaqami,chay intrakaqkunapaqqa kusala shumaq.11Piru mayqanpis rimatin, chayrimashanta mana intrakarqami,uklawmanta runa yupay kashaq chaywillamaqpaqqa. Chaynulla nuqapaqpischay willamaqqa uklawmanta runayupay kanqa. 12Chaynumi chay ukrimaykunapi rimatinllapaqa,wanpis pasan. Chayraykumi qamkuna

llapa uknikillapa ukmanta,uknikillapa-shuypaqa ukmanta rurar,Dyusta sirbiyta munankillapa. Piru

manllapa yanapashutinllapa, kriyiq

chikpi masta kriyinanllapapaq.13Nishaykillapa: Mayqanpis chay

rimaqqa, Dyusta mañakuyllapa payyanapashutinllapa, chay rimashaykitaqauyakushuqkunapa rimayninpina rimarintrachikunaykillapapaq. 14Chaqamayqanpis ukman rimaykunapiDyusman mañakurqa, chiqaptami tukuyshunqunwan mañakuyan. Piru chaynuDyusman chiqapta mañakurmapismi,mana intrakayanchu ima nir mañakushakani nirmapis. 15Chaynu katinqa,¿imatana rurayman? Chay-ari SantuIspiritu yanapamasha ukmanrimaykunapi rimar mana intrakarmapis,mañakur, chaynulla kantarmapisDyusllata alabayani. Piru wakinkunapanaypanpi mañakur, chaynullakantarqami,llapa,paq. 16Chaqa qam ukman rimaykunapirimar Dyusta alabar, payji niyankiman.Piru uk runa mana chay rimayashaykitaintrakarqa, mana pullayki Dyustaalabar, payji niyta puytiyanqachu.Chaqa manari intrakayanchu imataminir alabayanki,yanki nirmapis. 17Chiqaptaqami Dyustapayji niyashayki chayqa kusala allinima kayanqa. Piru kriyiqkuna manaintrakashanllaparaykumi, manapaykunataqa yanapayanchu, Dyuspimasta kriyinanllapapaqqa.

18Nuqaqami, Tayta Dyusta payji nini.Chaqa chay ukman rimaykunatarimankillapa chaymatapismi illaqmantamasta rimani qamkunamantaqa. 19Piruchaynu ukman rimayta puytirmapismi,

kunawan karqa, paykuna intrakayashan. Chaymi

chay ukman rimaykunapi kusa unaytawillashurllapapis mana imanupis

1 14

381

intrachishuyllapata puytinichu. Piru

llapa dasla intrakayankillapa kanqa.20Kriyiq masiykuna, amami chay

wamritukuna mana das intrakanllapachaykuna yupaychu kayllapa.Ashwanmi byijulla runakunana kar,

intrakayllapa.

paqlana kanqa. 21Chaqa Dyus nitiniskribikashakunapiqami, kaynu nin:

paqmi,

shaq ukman rimaykunapiwillananpaq.

Piru chaynu ukman rimaykunapiwillatinllapamapismi

mana kasumanqallapachu” nir.22Chaynu katinmi, kriyiqkunata TaytaDyusqa yanapar ukman rimaykunapiima rimachir,taqa rikachin kriyinanllapapaq. Piruchaynu rikachitinllapamapismi, manakriyinanllapachu. Nataq ashwanmayqanpis chay kriyiqkunatapaykunapa rimayninllapi rimar ima

,

paq. 23Chaqa yarpuyllapa: Qamkunatukuy kriyiqkuna tantakasha kar,tukuyla ukman rimaykunapi manaintrakaypaqta rimayankimanllapa.Chaymantaqa chaynu rimayatkillapa,uk mana kriyiq yanqa uyakushuqllapala

, rimayashaykillapata manaintrakarqa niyanqa:sha waknuqa rimapakuyan nir. 24Pirutukuynikillapa chay rimaynikillapapi

kuyankimanllapa. Chaymanta uk manakriyiq uyakuq yaykur,yashaykillapata intrakanqa. Chaymi

allita intrakarqa, paylla kwintata qukarniyanqa: Kusala uchayjunmi kani nir.25Chaynuqami chay uyakuqkunaqakwintata qukanqa ima mana allinkunata

tapis. Chaymi kusala uchayjunmi kaninir, Dyuspa naypanpi qunqurirpaylatana aduranqa. Chaynuqamikwintata qukanqa chiqaptami Dyusqaqamkunawan kasha nir.

Tantanakurqami imatapis karanlata rurar adurayllapa Dyustaqa

26Kriyiq masiykuna,shayllapapaqqami kaynu nishaykillapa:Tantakasha katkillapaqami,wakinkunaqa salmukunata takinqallapa.

llapa, manaqa wakinkunaqa Dyuswillashanta ukkunata willanqallapa.Ukkunaqa ukman rimaykunapi rimar

. Chaynulla uk

ima.

llapapaq kanqa, ama yanqallachu.27Piru ukman rimaykunapi rimanarqa,ishkay, manaqa kimsala rimanqallapa.Piru amami ishkantinllapa, manaqa

llapachu. Ashwanmi uknin uk ratu,

llapa. Chaynu rimatinllapaqami,mayqantapis Santu Ispiritu yanapatinallita intrakaq chayqa, intrachikunqa

. 28Pirumana mayqanpis,manta intrachikunanpaq katinqa,amami chay ukman rimaykunapi

.Ashwanmi mayqanpis chay ukmanrimaykunallapi rimanarqa, Dyusllawanparlanqallapa uyarala.

1 14

382

29Nishaykillapa: Mayqantapis Dyusyanapanman imata rimananpaq.Chaynu yanapatinqami, Dyus

.

qami, ishkayla manaqa kimsala chay

llapa. Nataq wakin kriyiqkunaqamiuyarala uyakur kwintata qukanqallapa,Dyus rimashantachu willamayanchikmanaqachu mana nir. 30Piru chaynu

, Dyus imanupi ukrunata chaypi tayatin imata rimananpaqintrachitinqa,qasillanqa. Chayna chay uk rimananpaq.31Chaynu uknikillapa uk ratu uk ratu,Dyus yanapar intrachishushanllapata

, kusa shumaqtaintrachinakuyankillapa. Chaymichaynuqa ashwan tukuy kusa allita

llapapaq animachinakunkillapa.32Chaymi Santu Ispiritu, Dyuspaq

. Piru shumaqta, imata, tantyakar

.33Chaqa Tayta Dyusqami kusashumaqta imatapis ruranata munan,manami imatapis sunsunulla ruranataqamunanchu.

34Chaymi nishaykillapa: Imanutaqtukuy kriyiqkunapi warmisitakunaqauyarala uyakunllapa, chaynullamiqamkunapis Dyusta aduranaykillapapaqtantakasha katkillapaqa, warmikunaqa

uyakunqallapa. Chaqa manami allinchu

kunapi laqyananllapapaqqa. ChaymiDyus nitin mantakushankunapipis nin,warmikunaqashi chay tantakashakatinllapaqa, uyarala kanqa runantakasushanrayku nir. 35

kutinllapa mana allita uk warmiintrakasha karqa, runanta tapunqawasinpi karna. Chaqa manami allinchu

llapa tapukur laqyananllapapaqqa.36Allitami intrakankillapa, Dyuspaq

, manamiqamkunamantachu qallariranllapa.Chaynulla manami qamkunalachu

llapapis. 37Mayqanpis Santu Ispirituyanapatin Dyuspa rimaqnin kar,manaqa imata ruranarqa, allitakwintata qukanqa,yashayllapaqami mana nuqamantachu,ashwanmi Dyus mantakushankuna nir.38

paq mana chaynuchu nitinqa, amapaytaqa kasunkillapachu.

39Chayrayku kriyiq masiykuna, kusata

llapapaq. Chaynulla ukmanrimaykunapi rimatinllapapis, dijayllapa

. 40Piru tukuyimata rurarmapismi kusa shumaqtaimatapis rurar, ama sunsunullaqarurankillapachu.

wanur kawsamushanpaq

15 1Kriyiq masiykuna, kananqami

llapapaq imanu washakanaykillapapaq. Chaqa

Jesucristupi kriyir washakankillapa nir, qamkunaqa

kusala allita kriyiraykillapa.llami kanankaman allita kriyinkillapa.2

kriyiraykillapa, chaynulla kanankamanallita kriyirllapami washakankillapa.

mana kriyir, ukkunapi kriyirqami manawashakankillapachu. Chaynu katinmi

1 14 15

383

chay kriyishaykiqa yanqalla kashakanqa.

3

.

manta washamanapaq wanuran nir,imanutaq Dyus nitin iskribikashakunanin chaynulla. 4Chaqa Dyus nitiniskribikashakunapiqami nin,tinllapashi pamparanllapa.shi kimsa diyamanta kawsamuran nir.5Chaymi puntataqa Pedruman rikariran.Chaymantaraqmi rikariran chay dusiapustulninkunamanqa. 6Chaymantaqarikariranpis kinyintusmanmatapis (500)mas kriyiq masinchikkunaman.tuta rikashakunaqami, wakinkunaqawanushallapana. Piru yaqqa tukuyninmikawsayanllaparaq. 7Chaymantaraqmirikariran Santiaguman, chaynulla tukuyapustulkunamanpis.

8Tukuy chay wakinkunamanrikarir-raqmi, chaymantaraqnuqamanqa rikariran. Chaynu katinminuqaqa wakinkunamantaqa, uk wamramanaraq tyimpunpichu nasisha yupaykani. 9Chaynu kasha karmi nuqaqawakin apustulkunamantaqa manakwintachaypaqla kani. Chaynulla

paqmapis allinchu. Chaqa nuqaqamiDyuspaq mana allinta yarpur,kriyiqkunapa ikinpi puriq kaniqischanaypaq. 10

pismi, Tayta Dyusqa kusalata munamar

kunaypaq.shanqa manami yanqallachu kasha.

trabajasha kani.,

masha katin chaykunataqa rurasha kani.11Chaymi ama yarpushunllapachu,

nuqa,.

Ashwanmi kusala mas allinqa chay

shutiyllapa kriyishaykillapa chay.

wanushakunami kawsamunqa nir12

llapa, Jesucristumi wanushanmantaqakawsamuran nir.llapaqa, ¿imapaqtaq qamkunamantawakinkunaqa, wanushakunaqa manakawsamunnachu ninllapa? 13Chaqawanushakuna manana kawsamuyatinqa,Jesucristupis mana kawsamushachukanman. 14Chaynu Jesucristowanushanmanta mana kawsamushakatinqa, imanu washakanaykillapapaq

imalapaqpis sirbiyanqachu. Chaynukatinqa chay kriyishaykillapamapisyanqalla kar, mana sirbiyanqachu.15Kay chaynu katinqa, nuqakunaqami

chu kayashaqllapa., Dyusmi

Jesucristutaqa wanushanmantakawsachimuran nir. Chaynu chiqaptamana wanuqkuna kawsamuyatinqa,Cristupis dijurqa mana kawsamushachukanqa. 16Chaqa wanuqkuna manakawsamuyatinqa, Jesucristupis manamikawsamushachu kanqa. 17ChaynuJesucristo mana kawsamusha katinqa,Jesucristumi washamayanchikllapa nirkriyishaykillapapis, yanqalla kar manasirbiyanqachu. Chaymi ashwan

llapa kanqa. 18Chaynulla, Jesucristupi

mapis, mana washakashachu karashwan limpu chinqasha kanqallapa.19Chaynulla nuqanchikkunapis, kaykawsayashanchiklapi Jesucristupi

1 15

384

kriyirlami washakayanchik nir kriyisha,mana washamashaqa nuqanchikkunaqakusala pinqaypaq kashunllapa.

20Piru chiqaptami Jesucristuqakawsamusha. Chaymi payqatukuymanta puntata wanushanmantakawsamushanrayku, uk mallkipa puntapuquynin yupay intrachimanchikllapa.21

llapapaq karan. Chaynullami Jesucristoallinta rurar uchanchikpaq wanurkawsamushanraykulami, michkawanusha karmapis, paypi kriyiqkunaqamaydiyaqa tukuyla kay pachapiqakawsamunallapapaq nisha. 22

llapa:lami tukuyla wanunallapapaq karan.Chaynullami Jesucristo wanurkawsamushanraykula, qashanmaydiyaqa tukuyla kawsamushunllapa.

23

llapapaq niran: Puntataqami Jesucristokawsamunanpaq niran.shi maydiya Jesucristo shamur, paypi

yanqa nir. 24Chaymantami Jesucristuqatukuy chay rikaypaq, chaynulla chaymana rikaypaq mantakuq dyablukunata,karguyjunkunata, chaynulla chay kusalapuytiq kani niqkunata binsitinraqmi,kay pachaqa tukukanqa. Chaymantachay tukuy imata binsisha karnami,Jesucristuqa Taytanchik Dyustaqa

paqqa. 25Chaqa Jesucristuqami

kunata binsir limpu saruman. 26Chaynu tukuy imata binsishanakarqami, tukukanantaqa binsirsaru , amanamaydiyapis wanunallapapaq. 27ChaqaDyusmi Wamran Jesucristutaqa pudirtaqur nisha tukuy mana allin kaqkunataqasaru . Piru tukuy imata

saru , manami niyanchuDyustapis Wamran Jesucristuqasaru . Chaqa ashwanpay-ari chaynu tukuy imata Wamranqasaru . 28ChaymantaJesucristo tukuy mana allin kaqkunatabinsishana karqami, ashwan payllaDyuspa Wamran karmapischaymanta-pacha, Dyus nishankunata

. Chaynami Dyusqatukuy imatapis payna rikar mantanqa.

29

maydiyaqa kawsamuyanqa nir. Chaqamana wanushakuna kawsamuyatinqa,¿imapaqtaq yanqallaqa wanushakunapashutinpi shutikunllapaqa? 30ChaynullaJesucristo wanushanmanta manakawsamusha katinqa ¿imapaqtaqnuqakunaqa imuraspis paypaq

?31Kriyiq masiyllapakuna, nuqataqami

wanuchimananllapapaq yarpunllapa.Piru chaynu katinmapismi nuqaqakusalata aligriyani, qamkuna imanumi

rayku. 32Nuqami Éfeso pwiblupiqa

natinllapamapis kusalata shachinakushakani. Piru chiqapta mana wanuqkunakawsamuyatinqa, ¿imatataq ganashakani chaynu shachinakurqa? Ashwannishanllapanuqa dijarma ninayta: Untamikushaq, upyashaq, chaqaallaqmantami wanuyani nir. Piru

llapa.33Chay-ari amami inga

mantaqa. Chaqa chay llullakur mana

chikllapa. 34Chayraykumi chayllullakuqkuna ama inga

1 15

385

paqqa rikrurar, ama uchakunkillapanachu. Chaqaqamkunamanta wakinqami, Dyustamana riqsishanrayku, paykunawan kar,kusala pinqaypaqta ingañakar imakawsanllapa.

Wanur kawsamuqkunaqami kaynu kwirpuyjun kanqallapa

35Imanupiqanir tapukunmanllapa: ¿Imanutaqwanushakunaqa kawsamuyanqa?¿Imanu kwirpuyjuntaq kawsamuyanqa?nir. 36¡llapaqa! ¿ ,imanutaq simillata tarpurmaqawanunanpaq yupay pampanchik? nir.Chaynu pampashami chaymantamushuqmanta ukmanna nasimun chaytarpukushanchikqa. 37Chaynumi trigutamanaqa uk simillata tarpurpis, manamichay mallkipa tulluntachu tarpunchik.Ashwanmi uk simillitata tarpunchikwinananpaqqa. 38Chaymantanami

pis winachin. Chaynu winachirmi,yurayjunpaqna tikran. Piru chaynuyurayjunpaq tikrarmapismi chay

paq winachin. 39

wanqa chayllachu.qami ukman kwirpuyjun kanchikllapa.Animalkunapismi ukman kwirpuyjun.Chaynulla pariq kurukunapis ukmankwirpuyjun. Piskadukunapismi ukmankwirpuyjun ima. 40Chaynullami syilupikaqkunapa kwirpunwan, kay pachapikawsaqkunapa kwirpunchikllapapismana chayllachu. Chaqa syilupikaqkunapa kwirpunqami kusala ukmanshumaq, chaynulla kay pachapikaqkunapa kwirpunchikllapapismishumaq ima. 41Chaynullami rupaypallipyayninqa, mana chayllachu killapa

llipyayninwanqa. Chaynulla wakinqullarkunapa llipyayninqami, michkachaylla katinpis, mana chayllachullipyayninqa wakin qullarkunawanqa.

42Chaynullami nuqanchikkunawanpispasan. Chaymi kay kwirpunchikwanutin pampashaqa, limpu ismurallpapaq tikrakan. Piru kay kwirpunchik

qami, tukuy tyimpupaqna kanqa.43Chaynumi chay kwirpunchik wanurqamana sirbiq katin, askwintalla kidan.Piru maydiya kawsamurqami, kusalashumaq allin imana kanqa. Chay wanurpampakaq kwirpunchikqami, kusa litalaima kasha.qami, kusala jwirtina kanqa. 44Kaykwirpunchikllapaqami, yanqa aychala

paq kasha.qami,chu. Chaqa imanutaq kay pachapikawsananchik kasha, chaynullami tukuytyimpupaqna Dyuswan,pis kanqa.

45

pimi kaynu nin: “Chay punta runa

ran”.qami, Dyusmanta kashanrayku ashwan

llapa. 46Piru,chikraq kan. Chaymantaraqmi Dyusqaqumanchik uk mushuq kwirputa tukuytyimpu kawsanapaqqa. 47Chaymiimanutaq chay punta runamaqaallpamanta rurasha kar, kay pachapikawsananpaq karan.qami unaq syilumanta shamuran.48Tukuyla kay pachapi kaqkunaqami,chay punta runa allpamanta rurakashakaq chay yupay. Piru mayqanpisJesucristupi kriyiqkunaqami, maydiyaqasyilumanta shamusha runa yupaykwirpuyjun kanqallapa. 49Chaynu

1 15

386

katin-ari, kanan nuqanchikkunaqa chaypunta runa allpamanta rurakasha yupaykanchikllapa. Piru maydiyaqami, unaqsyilumanta shamusha Jesucristo yupaykwirpuyjunna kashunllapa.

50

yanillapa: Tukuyla aychayjun, tulluyjunqamanami Dyus mantakuyashanmanqayaykuyta puytinchikchu.chik dasla tukukaqqa, ¿imanunari chaytukuy tyimpu kawsaqpiqa kayta puytinqa?51

llapata munani intrakanaykillapata.Chaymi nishaykillapa: Kriyiqkunaqamanami tukuyqa wanushunllapachu. Pirutukuylami kusa ukman kwirpuyjunpaqtikrakashunllapa. 52Dasla nawinchiktaqipchirachir, manapis chapakuchiyashayupaymi, chay tukukananta trumpitatawaqachitinllapalami kriyiqkunaqa tukuylaukman kwirpuyjunpaq tikrakashunllapa.Chaqa trumpita waqatinqami, tukuy

qallapa,chu.qami, uk kwirpuyjunpaq tikrakashunllapa.53Chaqa chaynuqami kay kwirpunchikmana allinta ruraq karmapis, mananachaynunachu kanqa.chik wanunanpaq kaqmapis, manamiwanunanpaqnachu tikrakanqa. 54Chaynukusala uchayjun kar, manana uchayjunpaqtikrakasha, chaynulla kwirpunchikmapiswanunanpaq kasha kar,paq katinnaqami, kumplikanqa Dyus nitiniskribikashanpi kaynu nishanqa:

“Dyusninchikmi binsinqa chaywanuyta,paq” nir.

55Chaynulla ninpis:¡

nachu!¡Chaynulla runakunaqami

kunqanachu! nir.

56Chaqa Moisés mantakushanta manakasurmi uchakuranchikllapa. Chaymichaynu uchakurlla wanunallapapaqkaran. 57¡

manta llakipamarninchikllapa tukuytyimpupaq kawsanallapapaq nisha!¡Chaymi Dyusninchikta kusalata payjinishunllapa,

rayku!58Chayrayku, munashay kriyiq

masiykuna, chay kriyishaykillapanullamimaydiyapis shachinakunkillapa, amanadisanimakurchu.

.

, manami.

Pablumi willan kriyiq masinkunapaq ufrindata tantananllapapaq

16 1

kunata kriyiq masinchikkunapaqtantarqa, kriyiq masiykuna imanutaqprubinsya Galaciapi kriyiqkunata willashakaray, chaynullami tantankillapa. 2Chaymiimanutaq ganashaykillapanulla, chaydumingukunapiqa aykalamatapissiparayllapa.kinkillapa, nuqa rikashuqllapa shamutiyqa,

chu. 3 , qamkunaukninchikkunata rinanpaq akratkillapa

. Chaynumi, chaynulla chay

qamkuna tantashaykillapata ima chaykriyiq masinchikllapakunamanqa. 4Chaymirinaypaq allin yupay katinqa, nuqapispaykunawan rishaq.

Pablumi riyta yarpun Corinto pwibluman

5Nuqa watukushuqllapa shamurqamipuntataqa rishaq Macedonia lugarpi

1 15 16

387

kriyiqkunataraq watukuq.nami qamkuna kayashaykillapa Corinto

. 6Chaynu, imanupiqa qamkunawan

taqa. Piru chaymantaqami qamkunayanapamatkillapa rishaq, maymanmi rir

rinaypaqqa. 7Manami das pasaqnulaqarikashunayanillapachu. Ashwanmiunayta qamkunawanqa kanayani. PiruAmitunchik munatinmi chaynuqakanqa. 8Piru manaraq qamkunamanshamuyarqami, kay Éfeso pwiblupi

man. 9Chaqa kay pwiblupimi,

paq kan.tiyqa,llapa, michka kay pwiblupi kusala

pis.10Ukninchik Timoteo qamkunaman

,chu, ashwan kusata aligriyachinkillapa.

. 11

rayku amami mayqannikillapapispaytaqa disprisyankillapachu.Ashwanmi yanapankillapa kusashumaqla tukuy shamuyashanpikananpaq.nanpaq. Chaqa nuqaqari wakin kriyiqmasinchikkunawan kaypi yarayanillapa.

12Nataq kriyiq masinchikApolosta-shuypaqa, rugaray kriyiqmasinchikkunawan qamkunaman shamurwatukushunanllapapaq.qami, mana shamuyta puytisharaqchu.Maydiya shamunanpaq tyimpun katinmi,shamunqa watukushuqllapaqa.

Pablumi tukukananta saludakun13Kriyiq masiykuna, rik

yupayla allita kuytakarmi, Jesucristupi

kriyishaykillapanulla mana shaykuqpayllapi yarpur kawsayllapa. Amamiimatapis manchar imachu, ashwantukuy shunquykiwan AmitunchikJesucristuta sirbiyllapa. 14Chaynullaimata rurarllapapismi,chu, ashwan kusalata llakipanakur imarurankillapa.

15Kriyiq masiykuna, qamkunafanas

ayllunkunawanmi Acaya lugarpiqapuntata Amitunchikpiqa kriyiran. Chaypaykunami chaypi wakin kriyiqmasinkunata kusalata yanapayanllapa.16Chaymi kriyiq masiykuna, nuqaqamunani chay kusata yanapakuqEstefanaswan ayllunkunata, chaynulla

, paykunawan

llapapaq.17Nuqaqami kusala aligri kani, kriyiq

masinchikkuna Estéfanas, Fortunato,

rayku.maq shamutkillapamapismi, ashwanqamkunapa lugarnikillapaqa, paykunashamusha watukumaqqa. 18Chaqa

masha Amitunchikpi masta kriyinaypaq,imanutaq qamkunata kusalataanimachishunllapa kriyinaykillapapaqchaynulla. Kay runakunataqami, allitakasunaykillapapaq kusala allin.

19Kay Asia lugarpi,kunami qamkunaman kusalata saluduta

. Chaynulla Aquilawan,Priscilapis kusalata saludashunllapa.Chay paykunapa wasinpi tantakaqkriyiq masinchikkunapismi, AmitunchikJesucristupa shutinpi kusalatasaludashunllapa. 20Chaynulla tukuy

kunapis saludashunllapa. Chaymiqamkunapis uknikillapa uknikillapakusala rispituwan saludanakunkillapa.

1 16

388

21

llapa, kay saludukunata nuqallaiskribimuni. 22Mayqanpis AmitunchikJesucristuta mana munarqa, kusalamana allinchu kanqa Dyuspaqqa.Chaymi nuqaqa nini: ¡Kusala munashayAmituy Jesucristo shamukuy-ari kaynuqakunaman! nir.

23Amitunchik Jesucristumi kusashumaqta llakipar yanapashunqallapa.24Tukuy qamkunatami nishaykillapa:

kumi kusata munashunillapa. Chaynu

nillapa.Chaynumi kanqa.

1 16

389

Pablumi saludakun

1 1Nuqa Pablumi, Tayta Dyusmunasha katin, Jesucristupa

apustulnin kani. Chaymi Corintopwiblupi Dyuspi kriyiqkunaman,chaynulla Acaya lugarpi kriyiqkunaman,nuqa ukninchik Timoteuwan pulla kar,kay kartata iskribimuni. 2ChaynullamiTaytanchik Dyusman, Amitunchik

Jesucristumanpis mañakuni, llakipartukuy imapi yanapashutinllapashumaqta kawsanaykillapapaq.

Qischakashamapis Dyusmi kunsulamanchikllapa

3Amitunchik Jesucristupa Taytan,Taytanchikllapa Dyusmi, alabakashakanqa. Chaqa paymi kusata llakipar,kunsular ima yanapamanchikllapa.

2 Corintios

Corintupi kriyiqkunaman

Corinto pwibluqami Grecia nasyunpi, Acaya prubinsyapi kaq. Corintuqami kusalaatun pwiblu karan. ,

raqchu karan.kusalata kriyiranllapa.añu-y-midyuta, Amitunchik Jesucristupa shumaq rimaynintaqa. Chaypaq mastaintrakanarqa liyishun Hechos 18.1-17.

, uklaw pwiblukunapina Pablo, .

:Pabluqa manami Jesucristupa apustulninchu kar, ashwan runakunata ingañarpuriyan nir.

, . Kay kartata.

Chaynumi ashwan Moisés mantakushankunamantaqa Jesucristupa shumaqrimayninqa kusala mas allin nir intrachiran (3.7-18). Chaynulla intrachiranpismaydiya mushuq kwirpuyjunna kayashunllapa (5.1-10), imanu qischakarpis paynishanta kasur kawsashunllapa (6.3-13), uk ufrinda yupayna kashunllapa nir(8.1–9.15). Chaynullami intrachiranpis Tayta Dyusmi paytapis imanu qishaqkatinmapis kusalata yanapasha nir (12.7-10).

390

4Paymi kunsular yanapamanchikllapaima riqchaq qischakaykunamanmatapis.Chaynu katinmi, nuqanchikkunapisukkuna qischakaqtaqa kunsularyanapaypaq, imanukunata kunsulamanchikllapa chaynulla.5Chaqa Jesucristo kusata qischakashakatinmi,shunllapa payrayku.shaqami,mashunllapa. 6Nishaykillapapis,

llapaqa,llapa.matinllapaqa,kankillapa. Chaymi shachinakunkillapaima qischakaykunamanmatapisnuqakuna yupaylla. 7Qamkunapaqqami,kusata kunfyakanillapa qischakarmapis

. Chaqaimanukillapa, chaynullami Tayta Dyusqa

llapa.8-9Kriyiq masiyllapakuna, Asia lugarpi

llapapaq willashunillapa. Kusatamiqischakarayllapa mana agwantaypaqta.

shaqllapa nir.qami sirbimaranllapa ama nuqakunalapikunfyakarchu, ashwan wanushakunatakawsachiq Dyuslapi kunfyakanayllapapaq.10-11Dyusmi chay qischakaykunamantaqawashamaranllapa paylapi kunfyakatiyllapa.Chaynulla qamkuna, Dyusman mañakuryanapamatkillapaqa,kunamanmatapis washamayanqallapa.Chaymi wakinkunapis Dyusta payjininqallapa pay yanapamashanllaparayku.

Imapaqmi Pabluqa mana riranchu Corintuman

12Kusatami aligriyanillapa, tukuywankusa shumaq allinlata kawsasha

. Piruashwan qamkunawanmaqami kusa masshumaqta kawsasha kanillapa. Manamimunayniyllapamantachu chaynuqakawsasha kanillapa. Ashwanmi TaytaDyus llakipar yanapamashanllaparayku,chaynuqa kawsarayllapa. 13

paq iskribishurayllapa, mana ukmantaimachu. Chaymi kunfyakanillapa chaynishushayllapakunapaq, nuqakunapaq

.14Piru qamkuna wakinllataqa intrakashakarllapamapis, kusalata aligriyarshumaqta yarpuyllapa nuqakunapaqqa.Chaymi nuqakunapis kusalata aligriyar

pis,mutinqa.

15Allinta nuqapaq yarpuyankillapakanqa nir kunfyakarmi, yarpusha karay

llapata, chaywanqa ishkay kutipaqnarikashunayllapapaq. 16Puntataqawatukushuyllapata yarpuray,nia pwibluman riqnu. Chaymanta

llapata yarpuray. Chayna qamkunapisyanapamatkillapa rinaypaq Judeapwibluman. 17Ma ¿watukushuqllapamana shamurqachu, naypaqtaqa manaallita yarpusha kashaq? ¿Qamkunachuyarpunkillapa nuqaqa munashayta rurarshamunaypaq arnishurllapaqa, manaallinta yarpurchu mana shamushachukashaq nir? 18

pay yupaylla arnikushayllapataqakumplinillapa nir. Chaymi mana chaykutillaqa “Arí, chaynu kanqa”, “Mana,mana chaynuchu kanqa” niytaqapuytinillapachu. 19Chaqa nuqami,Silvanuwan, Timoteuwan,

kunillapa. Paymi Dyus arnikushan kar,tukuy ima nishantapis kumplin. 20

2 1

391

nami Jesucristupi kumplikan TaytaDyus tukuy arnikushankunaqa. ChaymiJesucristurayku, Tayta Dyusta alabarqaninchikllapa, “Chaynumi kanqa” nir.21Tayta Dyusmi nuqakunata, chaynullaqamkunatapis Jesucristuwan pullacharshumaqchamashanchikllapa.llami akramashanchikllapa paypaqnakanallapapaq. 22Chayna paypa kaqninkanallapapaqqami siñalamaqninchikyupay,llapa. Chaymi Ispiritunwanna karqa,

paypa kanchikllapa nir.23Chiqaptami nishaykillapa: Corinto

pwiblupi kaqkunaman watukushuqllapashamunaypaq karmapis, manaraqmishamushachu kani, qamkuna llakishallakatkillapa mas llakichishuymanllapa niryarpur. Tukuy chaykunapaqmi,

. 24Manaminuqakunaqa qamkunata kusatawillashunayanillapachu, Dyuspi kaynukriyiyllapa nirqa. Chaqa qamkunaqarichiqaptana kriyinkillapa. Ashwanmi

nulla aligrilana kawsanaykillapapaq.

2 1Chayraykumi nuqaqa nisha kani,

llapachu,llapapaq. 2

shutiyllapaqa, ¿mayqanna nuqataqaaligriyachimanqallapa, mana qamkunakatkillapaqa? 3

mankimanllapa nir yarpur manaraqshamurchu, naypaqtaqa kartata

killapapaq. Chaqa nuqaqami munani

llapata. Chayna kunfyakaray tukuy

llapa kanqa nir. 4Piru chay kartataiskribishurllapaqa, tukuy shunquywankusata yarpur, llakir ima waqaray.

Chaynu katinmapis,shunayllapapaqchu iskribishurayllapa,ashwanmi alliplata munashunillapa nir

.

Pablumi chay uchakusha runataqa pirdunayllapa nin

5Chay runa mana allinta rurarllakichimasha nishurayllapa chayqami,mana nuqalatachu llakichimasha.

shushallapa. Chaynu katinmapis amachaykunataqa kwintachashunllapachu.6Qamkunamanta achka runakuna nanaqnanaq chay runata karanta imatapiswillasha katinnaqa,nachu. Chayllanami kanqa. 7Ashwankananqa pirdunar yanapayllapana.Kuytawkish kusata llakichitkillapaimakunata yarpur,wan shunqukatinchu. 8Chaymiqamkunata rugashunillapa, qashan

yankillapa nir. 9Naypaqllatanamikaykunapaqqa iskribishushallapa kani,

taqa kasuyankillapa kanqa nir. 10

qamkunaqa pirdunayankillapa kanqanir. Chayna nuqapis paypaq mananaima mana allintapis yarpurchu,

ninaypaq. Tukuy chaykunapaqqami, shumaq

pullana kanaykillapapaq. 11

qami,wanqa imatapis rurayta puytinqanachu.Chaqa pay imanu rurachikun nirpismi

.

Pablumi llakiran Troas pwiblupi karmapis

12Jesucristupa shumaq rimayninta, Troas, kusalata

uyakunaranllapa. Chaymi Amitunchikpaq

2 1 2

392

a 3.3,6 Chay rumipi unay iskribikasha mantakuykunapaq mas intrakanarqa rikashunÉxodo 24.12. Chaynulla Santu Ispiritu mushuq tratuta rurayashanpaq mas intrakanarqarikashun Jeremías 31.31-34.

, achka karanchaypiqa. 13Piru chaynu katinmapis,

llapa Tituta chaypi mana tarir. Chaqapaymi qamkuna Corintupi kaqkunapaqqawillamananpaq karan. Chayraykuminuqaqa paykunamanta dispidikurna, rirayMacedonia lugarman, chaypi Titutatariyman nir yarpur.

Pablumi Dyusta payji nin14Payji nishunllapa Dyusninchikllapata.

Paymi nuqakunataqa kusa allinlatapurichimanllapa,llapa katin. Chaymi nuqakunata akrar

, paypa shumaq

llapapaq. Chay rimashan rurashanimakunami,tuktitukunapa mishki asyaynin yupay.15 ,Jesucristo Taytanchik Dyusta insinsyuwanquntachin chaypa mishkila asyaynin yupaykanillapa. Chay insinsyupa asyayninqamishikwakan, chay washakaq runakunaman,

man ima. 16

qami, kay insinsyupa asyayninqa,wanuyllapaq asyan. Piru chaywashakaqkunapaq-shuypaqa, insinsyupaasyayninqa allipla mishki mutkiypaqla kar,tukuy tyimpupaq kawsachin. Manamimayqanpis munayninllamanta Dyus

.17Chaynu katinmi, mana ukkuna yupay

llapa. Ashwanmi Dyuspa naypanpiqachiqapta rimanillapa mana llullakurchu,

, chaynullaJesucristo pullakumashallapa katin.

Pablumi intrachikun mushuq tratupaq

3 1Kaykunata nirqachu, ¿llapa,

nillapa nir? ¿Manaqachu wakinkuna yupay

killapa, maymantami shamunillapa nir? ¡Manami! Chaqa

qamkuna, chaynulla wakinkunaqami, Dyusmanta

shamunillapa nir. 2Qamkunallamikartayllapa yupayqa kankillapa. Chaymimayqanpis qamkunata,kunata ruraqta rikashurllapaqa,llapa allinkunalata qamkunapiqa rurashakanillapa nir. 3Allipla shutillamiqamkunaqa Jesucristupa kartan yupaykankillapa. Chaqa qamkunaqa Jesucristupi

llapa munashanta rurankillapa. Chaymichay rurashaykillaparayku intrakanllapaJesucristuwanna kankillapa nir.

sha kartachu kankillapa. Chaynullamanami rumipi iskribikasha yupaychukankillapa. Ashwanmi, qamkunawannachiqap kawsaq Dyuspa Santu Ispiritunkatin, Dyus munashankunata rurankillapa.Chaynami ninqallapa,llaparayku unay kashaykillapamantaqaukmanna kankillapa nir.

4Jesucristo pullakumashanchikrayku,Dyuspi kunfyakanillapa chaykunapaqqa.5

kashayllaparaykuchu chaykunataqaninillapa. Ashwan tukuy imata ruraytapuytishayllapaqami, Dyusmanta shamun.

6

katinqa,manllapachu chay mushuq tratupaqqa.a

2 2 3

393

shachu.,

chikna nir. Nishaykillapa: Mayqanpis

manta kumplishaq nirqa, ashwan tukuy

qallapa.lamiri kawsachikun tukuy tyimpupaqqa.

7Rumipi iskribir Moisesta, Dyusqushanqa, mana mayqantapis washaytapuytiranchu, runakuna mana tukuytakumpliyta puytishanllaparayku. Chaynukatinmapis, tukuy chaykunata MoisésDyusmanta aypatinqa, Dyusqa Moisespaqaqllantaqa kusala llipya intirupaq tikraran.Chaymi Israel runakunamapis manarikayta puytiranchu qaqllantaqa. Piruallmanta allmantaqa,shanqa chinqaran. 8¡Ashwan kananqa

llapa chayqa, kusala mas shumaqwashamanallapapaqqa! 9

kuna kusa llipyalla karmapis payllaqamana washamayninchikta puytiranchu.Piru kanan-shuypaqa Dyusninchikpikriyishanchikrayku Santu Ispiritunwanyanapamarninchik washamanchik. Chaynukatin ashwan chayqa kusala mas shumaqkanqa Moisés mantakushanmantaqa.10Chaqa Moisespa qaqllan llipyaratin kusashumaqta mantakusha katinmapis, manamishumaqnachu, Santu Ispiritunwan Dyus

mantaqa. 11Chaynu Moisespa qaqllanllipyaratinmapis,mana tukuy tyimpupaqchu kawsachikuran.Ashwan Dyuspa Santu Ispiritunmi kananyanapamashanchik chaymi, llipyaraqyupay kusala mas shumaq kar,kun tukuy tyimpupaq.

12

nuqakuna-shuypaqa, mana imatapis, chay

mana chinqanchu nir. 13Manami Moisés. Moisesqami

kuq,paq qaqllan llipyarayashanqa limpunaallmanta allmantaqa chinqayan nir. 14Piru

runakunaqa mana intrakaranllapachu.Kanankaman chay unay tratuta liyirqa,mana intrakanllapachu Jesús, DyuspaCristun nirqa, yarpuyninqa pañuwanpampakasha yupay katin. Chaynulla chaypampakashan yupay chayqa manaraqashuchikashachu. Ashwanmi chaypampakashan yupay chayqa,yanqa Jesús, Dyuspa Cristun nir chiqaptakriyitinllapana. 15Kanankaman Moisespalibrunkunata liyirmapis, wakin Israelrunakunaqa mana intrakanllapachu,yarpuyninllapa uk pañuwan pampakashayupay katin. 16Piru uk runa, AmitunchikJesuspina kriyitinqa, chay pañu pampaqyupay chayqa ashuchikaq yupayna kidan.17Chaymi Amitunchik Jesuspi kriyishaqa,payqa Santu Ispiritunta qumanchik. ChaqaAmitunchikqami paylla Santu Ispiritupis.Chaymi chay maypiIspiritun katinqa, chaypiqa washakaytapuytinchik. 18

kunaqa, chay pañu qaqllanchikta pampaqyupay kaq chay manana katinqa, ispijuyupay kasha,

nir. Chaymi maydiyapis Amitunchik

llapa, pay yupay kusala shumaqnakanapaq Ispiritunrayku.

4 1

llapachu. Chaqa Tayta Dyusmi

.2Tukuy ima pinqaypaqkunataqa,

2 3 4

394

manana rurayta munashanachukanillapa.tukur ima ingachu. Chayraykumi Dyusninchikparimaynintaqa mana llullakurchu,karanta rimanillapa. Chaynu, Dyuspanaypanpi rimashayllaparaykumi,intrakaqkunaqa ninllapa,shi Dyuspaqqa mana llullakurchurimanillapa nir. 3

paq-shuypaqa pakaplla yupay kanqa. Chaymi

mana intrakanashanllaparayku, tukuy

llapa. 4

raykumi,kuq dyabluqa, yarpuyninpi syiguyashayupay kananllapapaq nisha. ChaynaJesucristo pay paylla kawsaq Dyuswankatin, shumaq rimayninkuna llipyaraqyupay katinmapis,paq. 5Manami nuqakunallapaqchu

. Jesucristupaqmi, pay Amitunchikllapa

nir. Nuqakunaqami qamkunata yanqasirbishuqnikillapala kanillapa, Jesustamunashayllaparayku. 6Dyusmi tukuyimakunata ruraran. Piru tutaparaqintiru katinmi, “Kanqa achkirachikuq”niran. Chayna achkilla tikrakaran.Chaynullami Jesucristupi kriyishayarpuyninchikllapatapis achkiraqllayupay kananpaq tikrasha. Chayna

,Dyusninchikqa kusala allin, shumaq nir.

Chiqapta kriyirmi kawsanchik7Michka allpa manka yupay karmapis,

nuqakunaqa Dyuspa kusala shumaqrimaynintaqa pullayllapa purichinillapa

. Chayna

nuqakunallamantachu, ashwan Dyuspa.

8Chaynu, kusalata qischakar allpamanka yupay daskaqla pakikanapaqkarmapis, manami tukuy tyimpuqaqischakashaqllapachu. Chaymi yarpurllakirmapis,chu. 9

llapapaq purinllapa. Piru manami

chu.mapis, manami allpa mankata yupayqallampuchamanqallapachu. 10Mayta

purinillapa.llapa wanuchimanayanllapa nir,imanuchaynulla. Piru chaynu Jesuspaq

natinllapapismi, kaypi kanillapa.Chaymi Jesús yanapamashanllaparayku,

.11Chaqa nuqakuna kawsayarlla

manatinllapapismi, kaypi kanillapa.Chaynu katiyllapami,qallapa Jesús washamanllapa nir.12

mana intrakanaqkunaqa,nanllapa ima. Piru qamkuna-shuypaqaashwan washakashaykillapana,

kriyishaykillaparayku.13Dyus nitin iskribikashakunapimi

kaynu nin: “Nuqa kriyiq karmi,kar rimaray” nir. Chaynullaminuqakunapis qischakarqa, kunfyakarrimanillapa kriyishayllapapaqqa, manamanchakur imachu. 14

llapa Dyus, Amitunchik Jesustawanushanmanta kawsachimuqqaminuqakunata, chaynulla qamkunatapiskawsachimarninchikllapa, pullata

paq nir. 15Nuqakunami qamkunaraykuqischakasha ima kanillapa, Dyusta riqsirwashakanaykillapapaq. Chayraykumi

2 4

395

runakunaqa kusa achkana kriyir, Dyustaalabar ninqallapa: Dyusmi kusalatayanapamarninchik washamanchik nir.

16

kwirpuyllapapi qischakarllapamapis,manami disanimakunillapachu.Ashwanmi yarpuyniyllapapiqa,Dyuspaqqa mas allinna kanillapa. 17Kaybidapi qischakayanillapa chaykunaqamidasla pasan. Piru ashwan Dyus paywankanayllapapaq nishanqami, kusala masshumaq chay qischakaykunamantaqa.Chaymi tukuy tyimpupaqnachaykunaqa. 18Chayraykumi kay bidapiqischakashayllapakunapaqqa manayarpupakunillapachu. Chaqa chayqischakaykunaqami uk ratulapaq.Ashwanmi Taytanchik Dyus paywan

llapa.shanllapakunaqa tukuy tyimpupaq.

Imanumi syilupiqa kayashunllapa

5 1

chikkunaqami, runakuna rurashanchukllakuna yupay uk ratulapaq kaybidapiqa kanqa.llapami,

llapa nir. Chaymi tukuy tyimpupaq,Dyus rurashan mana tukukaq wasiyupayna kashunllapa. 2Chayraykumikanan kawsarqa, rishamana kaymanunaq syilumanqa nir yarpunchikllapa.3Chaqa chay wasiqami,llapa yupay pampamanchikllapa, amalirila yupay kanallapapaq. 4Imanutaqmana yanqa mudakusha kashamaqa,chay yakakushanchik mana imapaqpissirbitinchu, lirila yupay kanchikllapa.

chikllapa kwirpunchikqa, mana tukuytyimpupaq katin maydiyaqa wanunchik.Chaymi munanchikllapa unaq syiluman

rir, shumaqta mudakusha yupaynatukuy tyimpupaq kawsanapaq.5Chaypaq unaq syilupi imanu mushuqkwirpuyjunna kawsayashunllapa nir

Dyus,llapa. Chaqa paymi chaynu kanapaqnimashanchikllapa.

6Santu Ispiritu nuqanchikkunawankatinmi,

shunllapa nir. Piru kay pachapiraqkawsarqami, Amitunchikmantaqawakaqllapi yupay kanchikllapa,

rayku. 7Paypi kriyiq karmi chaypaqqa, mana nawinchikwan

rikashanchikllaparayku imachu.8

llapamantaqa rir, Amitunchikwannakanallapapaq. 9Chayraykumi Dyus

chikllapa kay pachapimapis, paytaaligriyachinallapapaq. Chayna unaqsyilupi paywan pulla karmapis chayllatarurar tanallapapaq. 10

llapanu tukuymi,man riyashunllapa, payna

llapapaq imanu kashapis. Chaymi,

payna imatapis ruramashunllapa, kaypachapi kawsayarlla, allinta manaallinta rurasha kashamapis.

Jesucristumi Dyuswan shumaqchamanchikllapaqa

11Chaynu Jesús runakunata rikar, pay

munashankunata rurar alliplatachaykunapaq runakunata intrachiytayarpunillapa.llapa pay munashankunata ruranillapanir, chaynulla qamkunapis icharaq allita

2 4 5

396

manllapa. 12

narchu chaynuqa willashuyanillapa.

llapa intrakanaykillapapaq, chay wakin

purinllapa chaykunapaq. Chaymiintrakarnaqa,llapa,nir.

13

nimatkillapamapis,. Nataq

qamkunamanta nuqakunapaq, mana

niqkunaqa, allinta yarpuyankillapa.14Imata rurarpismi mana nuqakunapamunayniyllamantachu ruranillapa.Jesucristo kusalata munamanchik nir

, pay munashanlata ruranapaqkanchik. Chaymi nuqanchikrayku,Jesucristuqa wanusha nir kriyirqa,

uchanchikkunapaq pagrakusha yupaynakanchik nir. 15Jesucristuqami tukuypaqwanuran, amana munashanchiknullatarurarnachu kawsanallapapaq.Ashwanmi wanurmapis kawsamuran,

paq.16Chayraykumi kananqa nuqakunaqa

chu, imanutaq kay pachapi manakriyiqkuna yarpunllapa chaynuqa.Chaqa nuqakunapismi paykuna yupay,Jesucristupaqqa mana allintachu yarpuqkanillapa. Piru kananqami mananachaynutachu yarpunillapa. 17Ashwanmayqanpis Jesucristuwan kaqqa, ukmushuq runana.qami pasashana; kanan kaqqamimushuqna.

18Tukuy kaykunatami pay rurasha.

tana rikamanchikllapa, Jesucristurayku.

mashanchikllapa wakinkunatapiswillashallapa, paywanqa shumaqnakananllapapaq. 19Chaqa, Tayta Dyusmirunakunata pullakunanpaq niran,Jesucristurayku uchanllapamatapismanana kwintacharchu.

nuqakunatapis nimaranllapa. 20Chaynu

katinmi,llapa paywan shumaq kananllapapaq.Chaymi Jesucristurayku willashunillapa:

,

llapa nir. 21 ,

chu karan. Piru Dyusqami, payta

uchanchikllaparayku wanunanpaq.Chaymi,kunaqa shumaqchakasha manauchayjunnachu kanchikllapaDyuspaqqa.

6 1Kananqami, Dyus nishankunata, rugashunillapa

shutinllapaqa,llapapaq. 2

shakunapimi nin:“Kusa allin tyimpupi mañakutki

uyapashuray.Chaymi washakanaykillapapaq

tyimpupi yanapashuray” nir.Chaynulla qamkunapaqqa kananllami

kusa allin tyimpuqa. ¡Chaymi kananqaDyus washashur yanapashunqallapa!

qischakashanpaq intrachikun3Nuqakunaqami mana, mana

allinkunataqa ruranillapachu. Chaqamanami munanillapachu chay manaallin rurayniyllaparayku, Dyus manawashashunanllapataqa. 4Ashwanmi

2 5 6

397

b 6.14 Masta intrakanarqa rikashunllapa Deuteronomio 22.10.

michka qischakar, imata ministirmapis,

lata ruranillapa. Chayrayku runakuna, nuqakunaqa

chiqapta Dyusta sirbinillapa nir.5Chaynulla wipyakar, prisukar,qaryapamatinllapa, kusata trabajar,michka mana punur, mallaqnarmapis,alliplata shachinakusha kanillapa, Dyusmunashanlata rurar. 6Chaynumi Dyusmunashanlataqa ruranillapa: Kusaallinlata kawsaq kar, Dyuspa rimayninta

, tantyakar mana imatapisdas ruraq kar, Dyuspa Santu Ispiritunnuqakunapi katin chiqapta mayqantapismunaq kar, 7 ,Tayta Dyuspa pudirnin nuqakunapikatin ima.lata rurar kawsanillapa. Chaymimusyamaqkuna,pis nuqakunapaq ninqallapa, Dyus

nir. 8Imanupiqa kasumanllapa.Imanupi-shuypaqa mana. Imanullapiqa

paqqa. Imanupi-llapa mana allintachu rimanllapa.Llullakuqkunata yupaymi ruramanllapa,michka mana llullakur, chiqaptarimasha katiyllapamapis. 9Dyuspaq

ruramanllapa, kusata riqsimaqllapakarmapis. Yaqqa wanusha yupaymikanillapa, piru kawsayanillaparaq.Kusatami qischamanllapa, piru manamiwanuchimanllapachu. 10Llakisha yupaykanillapa, piru aligrilami kanillapa.Pubri yupay kanillapa, piru ukkunatamiDyuspaqqa imayjun kaqpaq yupaynatikranillapa. Chaynumi pubri yupaykanillapa, piru Dyuspaqqa kusa imayjunkanillapa. Imanu katinpismi, TaytaDyus munashanlata ruranillapa.

11Corinto pwiblupi kriyiq masiykuna,kusa allitami willashushallapa kar,tukuy shunquywan munashunillapa.12

raq. Ashwan qamkunami nuqakunataqamana chiqapta munamaq yupaychukankillapa. 13

taqa rugashunillapa, imanutaq uk runawamranta willan chaynu, qamkunaqachiqapta munamanaykillapapaq,

wan munashunillapa chaynulla.

Dyuspa wasin yupaymi kanchikllapa14Kriyiq masiykuna, chay mana

paq imalamapis tratuta rurankillapachu.Chaynuqami manana paykunawanyuntakaq yupaynaqa kayankillapachukanqa.b Chaqa manari allinchu, allintaruraqkunawan, chay mana allinta

yarpunanllapapaqqa. Chaynulla manami

kuyta puytinllapachu. 15ChaynumiJesucristuwan, dyablupis mana chayllatayarpuyta puytinchu. Dyuspi kriyiqpis,mana chayllata yarpuyta puytinchu, ukmana kriyiqwanqa. 16Manami allinchukawsaq Dyuspa lugarnin, uk runarurashanta amituy nir aduranapaqqa.Chaqa kawsaq Dyusqami maypi kashapis,nuqanchik kriyishanchikrayku pullanchik.

llapa. Paymi tukuy kaykunapaqpisiskribishankunapiqa kaynu niran:

“Nuqaqa paykunapi kawsarpurishaq paykunawan pulla.

Nuqami paykunapa Dyusninkashaq.

Paykuna-shuypaqa wamraykunakar,

2 6

398

nuqalata kasumar munashaytaruranqa.

17 Chay mana allinta tukuqkunamantalluqshir wakaq tukuyllapa,

ama mana allin rurayninllapataruranaykillapapaq.

Chaymi shumaqta rikashurllapa,18

paqqa.Nataq qamkunaqa ullqu wamray,

warmi wamray kankillapa.Chaynu nirmi arnishunillapa

llapaqa” nir.

7 1

chikllaparaykumi, kriyiqmasiykuna, kwirpunchikpi,chikpi ama mana allinkunataqa ruraytayarpurlamapischu kawsashunllapa.Ashwan Taytanchik Dyusta kasur,manchar pay munashankunalata rurarkawsashunllapa.

Corinto runakuna qashan Dyusman tikrakaranllapa

2Nuqami munani,kar kusata munamanaykillapata. Chaqamanami mayqanwanpis mana allintaqarurashachu kanillapa.tapis uchakuchishachu kanillapa.

sha imachu kanillapa imapaqpis.3Qamkunamanta wakinnikillapallataqa

,chay mana allinta tukushaykillaparayku

nillapa.chu rimayani, chaqa nishurayllapanakusalata munashunillapa nir.llami kawsayar, manaqa wanunaypaqnakarmapis, kusalata munashaykillapa.4

pis,llapa nir.

rayku. Chayna imanu qischakarmapis,allipta animakuni, aligriyani ima.

5Macedonia pwibluman-pacha,

chu kanillapa. Ashwanmi maypipiskusalata qischakasha kanillapa.Maypipismi qaryapamaqllapa. Chayminuqakuna-shuypaqa kusalata llakiryarpupakurayllapa mana imatapis

. 6

taqa aligriyachimashallapa, Tito. 7

allip shumaqta parlamashallapa, kusalashumaqta samachishaykillapa nir.Tituqami nimashallapapis, alliplatashi

llapa, chaynulla qamkunaqashi alliplatallakiyankillapa nuqapaq yarpur nir.Chaynu willamatinmi ashwan mastaaligriyaray.

8

intrakar llakishaykillapa. Pirukananqami nuqaqa kusala aligrina kani.

qami uk ratulapaq llakichishushallapa.9Piru kananqa ashwan qamkuna llakirkriyir,killapapaq,llaparayku, alliplata aligriyani. Chaqaqamkunaqami intrakaraykillapaDyuspaqqa allipla mana allintachukawsayaraykillapa nir. Chaymi chaymana allinta rurashaykillapapaq llakir,manana mas tukurchu, Dyusmannatikrakashaykillapa.llapanu mana llakichishunarllapachukartataqa iskribishurayllapa. 10Chaqamana allinkunata rurashanchikkunapaqllakirmapis, Tayta Dyusman tikrakarwashakanchik. Chaymi mananallakinchikchu. Piru yanqa kay pachapikaqlapaq llakir, Dyuspaq mana allinkaqkunata rurarqami, tukuy tyimpupaqwanunchik. 11Qamkunaqami kusata

2 6 7

399

llakirmapis, Dyus munashannullaagwantaraykillapa. ¡Kananqa rikayllapaimanutaq kankillapa!

llapa nuqapi kriyinaykillapapaqqa.Chaynulla piñachishuranllapa,chishuranllapa ima. Chaymantaqaashwan kusata rikamanayaraykillapa.Chayna chay uchakusha chaykunataqakastigaq yupay mana imatapis pakarchukaranta willashaykillapa. 12Chaynumiri,qamkunaman chay kartataqa manauchachakuqpaq yarpurchu, chaynullamana chay uchachakashapaq yarpurimachu iskribimuray. Ashwanmi chaykartataqa iskribimuray,

llapa nir. 13Kaykunami nuqakunakunsulakanayllapapaq kasha.

Piru kay kunswilumanmatapis, mastaaligriyasha kanillapa Tituta kusa aligritarikar.manta animachishaykillapa. 14NuqamiTitutaqa willarayllana qamkunapaqqa,chiqapta paykunaqa kasushunqallapanir. Chay nishayqami chaynu kasha.Chaymi aligriyani. Chaqa imanutaqqamkunata imatapis karanllatawillashurayllapa, chaynullami Titutawillashayllapapis chiqap kasha.15Chaymi ashwan payqa kusa mastamunashunllapa, qamkuna kusata

llapa, munaraykillapa nir yarpur.16¡Nuqami tukuy kaykunapaq kusataaligriyani,kar!

Mana imayjunkunata yanapashunllapa

8 1Kananqa kriyiq masiykuna,parlashunayanillapa imanumi Tayta

Dyusqa, Macedonia pwiblupikriyiqkunata kusata munar yanapashanir. 2Paykunami alliplata Dyuspaq

allinta rurananrayku qischakashakarmapis, ashwan kusa aligrina. Yaqqamana imayjun karmapis, ministiqkunataimalawanpis kusata yanapasha, manaimankunapaq llakirlamapischu.3Nuqami chaykunataqa rikasha kani.

wan yanapakusha. Ashwan chaypuytishanllapamanmatapis masta

. 4

llamantami kusata yanapakuyta yarpurnuqakunata qumashallapa,kunata apar makyanayllapapaq.5

llapamantaqa masta ruraranllapapis.Naypaqta Amitunchikpi kriyir paytakasur,llapa yanapakurqa, Dyus munashantarurashallapa. 6Chaymi nuqakunaqa,Tituta rugasha kanillapa tantananpaq

paq qamkuna qukuyankillapa chaytaqa,pay naypaqta tantaq qallaritin qamkunamana tukuyta kumplishaykillaparayku.7Chaqa qamkunaqa tukuy imapaqpisnaypaqllapi kankillapa. Chaymiri kusatakriyirllapa,llapa,kankillapa. Chaynulla yanapakuytamunankillapa, nuqakunamanta

ima. Chaynu kashaykillaparaykukananqa kusalata yanapakunkimanllapadijurqari.

8Manami kaykunata rurayllapa nirmantashuyanillapachu. Kaykunataqami

imanumi Macedoniapi wakinkunaqayanapakunllapa nirla. Chayraykumiqamkunapis,manllapa. 9 ,Amitunchik Jesucristumi alliplatamunamarninchik kusala imayjun karmapismana imayjun yupay tikrakaran

2 7 8

400

llapapaq. 10

paqmi nuqaqa kaykunataqa nishunillapa.Wakinkunamanta naypaq añullamanta,ministiqkunapaq puntata tantaqqallarishaykillapataqa, rurar tukchiyllapa.

llapalachu.numi yanapakuq qallarishaykillapa.11Kananqami qamkunaqa tukchiyllaparuraq qallarishaykillapataqa, imanutaqpuntamanta-pacha puytishaykillapawanshumaqta yanapakuq qallariraykillapachaynulla. 12Chaqa, Taytanchik Dyusqamimayqantapis, michka kusa pitilawanmapisukkunata munar puytishanchikwanyanapakushaqa, ashwan kusa shumaqtarikamanchik.chikchu imanchik mana kaqtaqa.

13

llapachu yanapakushaykillaparaykuimaykillapa faltashunqa nir yarpurchu.

kur tukuy mikunallapapaq. 14

kumi kananqa paykunata yanapayllapa,

nanllapapaq.yashanqa, qamkunapa kan. Chaynullaimanupi maydiyaqa qamkunapa manakatinqa, paykunapana kanqa. Chaynu

llapachu. 15Kaypaqmi Dyus nitiniskribikashakunapiqa nin:

“Chay kusa achkata tantakushayanapakutinmapis,

ministiyashanqa kidaran.Chaymi chay pitilata tantakusha

chaytaqa,ministiyashanqa mana faltaranchu

nir”.

Tito wakinninkunawan16Tayta Dyusta payji nini. Chaqa

pay-ari, Titutaqa nisha chiqapta munar

yarpushunanllapapaq, imanuqillaysituta tantar ministiqkunatayanapayta yarpuni chaynulla. 17Chaqanuqa payta shamunanpaq rugatiymi“Arí” nimasha. Chaymi kananqaqamkunapaq llakiq kar, payllashamuyan qamkunata watukushuqllapa.

18

kriyiq masinchikta. Paypaqmi, kusashumaqta rimanllapa tukuy kriyiqkuna,Jesucristupa shumaq rimayninta imanu

. 19

llami wakin kriyiq masinchikkunaqa,payta akrashallapa nuqakunawanpurinanpaq. Chayna qillayta tantarukkunata yanapanayllapapaq. Chaytarurarqami,chinillapa.imanumi kusata ukkunata munar,yanapakunillapa nir. 20

llapapaq achka qillayta tantarqamikaranta yanapakunillapa. Chayraykurunakunaqa mana rimayta puytinqachu,paykunaqa qillayta aypakunllapa nirimaqa. 21 ,mana ima mana allinkunata rurarchu,shumaq allinkunalata ruranillapa nir.

,imatapis karanta ruranillapa nir.

22

kriyiq masinchikta.shallapa imakunatapis shumaqta rurar,kusalata yanapakur ima. Nataq kananqaashwan masta yanapakun qamkunapikusalata kunfyakar.23Titupaq-shuypaqami nishaykillapa:Kriyiq masinchikllapa kar,wan pulla yanapakuq kar, kusalataqamkunata yanapashunayanllapa.Nataq Tituwan shamuyan chay kriyiqmasinchikkunata-shuypaqa, wakinkriyiq masinchikkuna akrashallapa,Jesucristuta kasur, Dyus munashanlataruraq katinllapa. 24Chayraykuqamkunaqa, shumaqta samachir

2 8

401

rikachinkillapa imanumi paykunatamunankillapa nir. Chayna qillaytatantaqta rikashurllapaqa, tukuy wakin

,

llapa nir. ,qamkunapaq kusa yanapakuq nishayqachiqap kasha nir.

Pablumi kriyiqkunata willan qillayta tantananpaq

9 1

killapapaqqa, manami qashanqashanqa willashunayllapataqaministinkillapanachu. 2

nami, qamkunaqa kusata ukkunatayanapayta munankillapa nir. ChaymiMacedoniamanta kaqkunataqa willashakani, qamkuna Acayamanta kaqkunaqanaypaq añumanta-yankillapa nir. Chaymi yaqqa tukuykaqMacedoniamanta kaqkunapis, qamkuna

kunanllapapaq. 3

pis, qamkunamanmi kay kriyiq, chay

kusala shumaqta qamkunapaqrimashayqa ama llullachu kanqa niryarpur. Chaynami paykuna shamurqa,

shutinllapa,llapapaq. 4Kuytawkish Macedoniamantawakin nuqawan pulla shamurqa, chay

nuta, mana taritinllapaqa,kunapaqqa kusa pinqaypaq kanman.Chaqa nuqakunaqa ashwan qamkunataalabachishunillapa, mana nuqakunatapinqaypi dijamanaykillapapaqchu.5Chayrayku yarpusha kanillapa chay

shunanllapapaq. Chayna paykunayanapashunqallapa, qillayta arnikushakaraykillapa chayta tantaytaqa. Chaymi

qillaykunata tukuy shunquykillapawanshumaqta yarpur,qukuyankillapa nir.

6Kayta yarpuyllapa: Tantyarkaqtatarpukuqqami, tantyarkaqta kusichakun.Nataq achkata tarpukuqqami, achkatakusichakun. 7Chaymi mayqanpis tukuyshunqunwan yarpushannullapuytishanta qukunmanllapa ukkunatayanapananllapapaqqa.kurqa, ama kwashalla, ama rugay tukurimachu qukunmanllapa. Chaqa Dyus

taqa, kusata munan. 8Dyusqami tukuyimata puytiq kar, allin kaqkunataqakusa achkata qushunqallapa. Chaynamana imayllapapis faltashutinllapachu,

naykillapapaq. 9Chaqa, Dyus nitiniskribikashakunapimi nin:

sha, shumaqta yarpur.Tukuy tyimpumi payqa

runakunata yanapanqashumaqta rikar” nir.

10Tayta Dyusmi, tukuy tarpukuqrunakunataqa simillata qun. Chaynullamikunanllapata kusichananpaqpis qun.Tayta Dyus runakunata simillata quqmi,

naykillapapaq. Chay runakunatayanapatkillapaqami, masna Dyuspiqakriyinqallapa. 11Chaynuqami,

llapatapis tarikunkillapa. Chaymantaaligrilla qukunaykillapapaq. Nataq chay

,nuqanchikkunarayku chay runakunaqa,Dyusta payji ninqallapa.

12Chaqa kriyiq masinchikkunatachaynu yanaparqa,tachu apanchik. Ashwanmi yanaparqa,kusata yarpuchinchikllapa Taytanchik

2 8 9

402

Dyustapis alabananllapapaq. 13Chaymipaykunaqa alabanqallapa Dyusta.Chaqa chaynu yanapatkillapaqapaykunaqa intrakanqallapa, chiqaptaqamkunaqa Jesucristupa shumaqrimayninta kasunkillapa nir.llami paykunaqa Dyusta payji

paq, paykunapaq, ukkunapaqpis.14Paykunaqami, Dyusman kusatamañakunqallapapis qamkunatamunashurllapa, qamkunarayku Dyuspaykunatapis yanapashanllaparayku.15¡Payji niypaq Taytanchik Dyusta,

yanapamashanchikpaq! ¡Chaypaqqami

chu!

Pablumi apustul kashanrayku riman

10 1Kriyiq masiykuna, imanutaqJesucristumaqa kusa allin

kashanrayku mana piñakun imachu,chaynullami nuqapis qamkunatarugashunillapa ama nuqapaq ukmantayarpunaykillapapaqchu. Chaqaqamkunamanta wakinkunaqamininllapa: Nuqa qamkunawan karqashi

. Nataq wakaqpi

lla iskribishunillapa nir. 2Chaynuyarpumaq runakunaqa rimanllapa,Jesucristupi mana kriyiq runa yupayshimunayniyllamanta imatapis rurani nir.Manaraq qamkunaman shamuyar,paykunata willani ama washaytarimananllapapaq. Manami munanichuchay kriyiq masinchikkunata anyarwillaytaqa. Nuqa rir-raqmi chaywashayta rimaqkunataqa, imapaqpiskaranta willar qamkunamantaqachiqanchashaq. 3Chiqaptarichaymantaqa kawsaq runa kanchik.

Piru manami kay pachapi mana kriyiq

yupaychu kanillapa. 4

kunata washakanapaq purichinchikchayqami, mana kay pachapi runakunaarmanwan lisyakur wanuchikunllapachaywanqa chayllachu.kunapa armanchikllapaqami, Dyuspapudirnin. Chay pudirwanmi chay manaallin kaqkunatapis nuqanchikmantachiqanchayta puytinchik. 5Chaywanmi

tapis tukchichuwan. Chaynulla chaypaylla, Dyusta mana riqsinata munaralabakaqkunamatapis, tukchichuwan.Tukuy runakunapa yarpuynintami,

llapapaq. 6Chaynumi qamkuna chiqaptakasukutkillapanaqa, kastigaypaq chaykusata kriyiyar, chaymanta manakasukuqkunataqa.

7Qamkunaqa kwintata qukayllapaimami qamkunapiqa pasayan nir. Chaqaqamkunamanta wakinmi, ukmantayarpunllapa nuqapaqqa. Chaymi nini,mayqanpis chiqapta Jesucristupaq

,. 8Dyusmi

nimasha. Chaymi, payqa alabakananpaq, mana

pinqakunichu. Chaqa Dyusninchikmi

paq. Chayna runakunaqa, Dyusmantaama akrakarchu, ashwan paywannakananllapapaq. Chaqa payqa mana

nayllapapaqchu nimasha. 9Amamiyarpunkillapachu chay kartaypi nanaq

llapa nirqa. 10Chaqa wakinkunamininllapa: Jesucristupi kriyiq tukurshi,

kuni nir. Chaynulla ninllapapis,llapapi karqashi, manchakur mana

2 9 10

403

nichu nir. 11Piru mayqan kaykunapaqrimaqqa, : Nuqa

shayllapataqa, karanta rimashaq manamanchakurchu.

12Chaymi chay mana allinta ruraralabakaqkunawan chaylla kaytaqa manamunanichu. Chaqa paykunaqa yarukunakar, alabakar imaqa, munayninllamanta

, kusala manaallintachu tukunllapa. 13Nataqnuqakunata-shuypaqa,

shunayllapapaq. Chaymi mana imatapis. Chaqa

Dyusmi nimashallapapis qamkuna

paqqa. 14Chayraykumi nuqakuna imataruranayllapamantaqa, mana imatapisukmankunataqa ruranillapachu. Chaytaruranaypaqqa,chu puntata shamusha karay chaynuqa.Nuqakunami puntataqa shamurayllapaJesucristupa shumaq rimayninta

. 15Chaymi,nuqakunaqa mana alabakanillapachuukkuna rurashanpaqqa, nuqakunarurayashayllapamanta ukmankunatarurarqa. Ashwanmi nuqakunaqaqamkunawan imatapis masta ruraytamunanillapa.shutiyllapaqa,paq Jesucristupiqa. 16Chaynullamunanillapa,

.

chu, ama alabamananllapapaq chay.

17Mayqanpis kusa runa nisha kaytamunarqa, Tayta Dyus kusa runanishapaq tikratin chaynuqa kanqa.18Chaqa mayqan kusa allin runaqa,manami payllaqa alabakananchu.

Ashwanmi Tayta Dyus alabatin, kusaallinpaq riqsikashaqa kanqa.

Pablumi mana chiqap apustulkunapaq riman

11 1

llapamapis,manllapa. Imanu katiypis uyakumayllapari.2Dyusqami mana munanchu qamkunachay llullakuqkunata kasunaykillapapaqqa.Chaynumi nuqapis mana munanichu chayllullakuqkunata kasunaykillapataqa. Chaqanuqami, Dyuswan uk tratuta rurashanakani qamkunapaq, imanu

nanpaq tratuta rurashana katinqa, mananaukwan kayta puytinnachu, chaynuJesucristulawanna kanaykillapapaq. 3Pirumanchakunimi, imanutaq dyablumaqakusala bibu kar largu kurupaq tikrakar,Evamataqa llullachir ingañaran, chaynullaqamkunatapis imanupiqa ingallapa nir. Chaynu katinqa, Jesucristupikusata kriyinaykillapamantaqa, ashwanmimanana munarnachu purinkimanllapa.4Qamkunami,shushayllapamanta, ukkuna ukmanta

, kriyiytapuytiyankillapa kanqa. Chaynulla ukmanispiritu kaqwanpis kayta puytinkillapa chayshumaq Ispirituwan kashaykillapamatapisdijarna.shanllapakunapi kriyiyta puytinkillapakanqa nuqakuna willashushayllapataqaqunqarna. 5Chaynu katinmapis Dyuspaapustulnin tukuqkunamantaqa nuqaqa

. 6Rimanaypaqmana shumaqtachu rimayta puytini. Piru

. Nuqakunamirikachishusha kanillapa imakunatapis rurarima,nir.

7Imanutaq yarpunkillapa. ¿Manachu

llapa,

2 10 11

404

kunata tarikur, mana imalatapismañakushurllapaqa?shushallapa kani, Jesucristupi chiqaptakriyir kawsanaykillapapaq nir. Icharaqkwintata qukankimanllapa mana kubrar

llapaqa kusa allin qamkunapaqqa nir.8Nuqakunapa qillayninta kitasha yupay kani,

llapa ayparqa. 9Qamkunawan kar imayfaltamatin ministirmapis, manami

llapachu. Ashwanmi Macedoniamanta

yanapamaran ministishaykunapiqa.

taqa munaraychu. Chaynullamimaydiyapis kashaq. 10Chiqaptaminishaykillapa: Jesucristupaq tukuy

, chiqap nir.Chaymi kusa aligrila Acaya lugarpi,

tiyqa,llapachu. 11Qamkunarimatiyqa nuqapaqqa ninkillapa: Manamunamarninchikchu chaynuqa tukuyannir. ¡munashuyanillapa nirqa!

12Nuqaqami maydiyapis mana

chu. Chayna,llapa nir alabakar puriqkunataqariqsinanllapapaq, llullakurla purinllapanir. 13Chay paykunaqami, Jesucristupaapustulninkuna yupay tikrakaringañakur purinllapa. 14

llapanu, paykunaqami chaynunapurinllapa. Chaqa Satanasmaqa, Dyuspakusa shumaq angelnin yupay tikrakarpurin-ari. 15Chaynu katin-ari, chaypaypa kaqninkunamaqa llallinllana kusaallin runakuna yupay tukur purinllapa.

rayku, ¡imanu tukukaq kanqallapa!

Pablumi apustul kar qischakaran16Qashan willashaykillapa, ama

mayqanpis nuqapaqqa yarpunqachuyaruyasha nirqa. Imanu

llapa uyakunkillapa,

nuqa alabakar willashutiyllapamapis.17Nuqalla alabakarqami yaru kayman.Chaqa Amitunchikqa manami nuqallaalabakanaypaqchu nimasha. 18Chaynukatinmapis, imanualabakar purinllapa, chaynulla nuqapisalabakashaq. 19Qamkunami kusata

. Piru, kusa shumaqtauyakunkillapa chay yaruyasha yupay

.20Paykunami sirbikuchishunllapa,imaykillapata aypanllapa, ingallapa, chaynulla imata yupaymusyashunllapamapis. 21Nataq nuqa,

rayku, “Wakqa kusalata manchakun”nimatinllapamapis, kusala aligri kanichay nishayrayku, mana paykuna yupayllullakusha ima karchu.

Piru ukkuna alabakanatinqa, nuqapisalabakaq qallarishaq, yaruyashanimatkillapamapis. 22¿Paykunachuhebreo runakuna? Nuqapismi hebreoruna kani. ¿Paykunachu Israelrunakuna? Nuqapismi Israel runa kani.¿Paykunachu Abrahampa ayllunmanta?Nuqapismi Abrampa ayllunmanta kani.23¿ninkuna?

nin kani. Kaynu nitiy ,“Wakqa yaruyasha” nir. Chaynumapis,nuqaqami paykunamantaqa masta

. Nuqatamiprisumashallapa paykunamantaqamasta. Paykunamantaqami mastamaqamashallapa. Chaynulla yaqqami

2 11

405

c 12.2 Tayta Dyus tayashan syilu nirqami intrachimanchik kimsa anap kaq syiluman nir.

wanuchimashallapamapis. 24Sinku

junkunaqa, trintay-nwibi (39) kutiwipyarlla kastigamashallapa. 25Kimsakutimi qirullawan maqamashallapa. Ukkutiqami rumillawan sitamashallapa.Kimsa kutimi nuqa riyatiyqa yakukarrupis mar yakuman chinqaran.

, ukunaqta uk tutata yurqaray mar yakupa

, tarimananllapakaman.26Kusatami purisha kani. Chaymiriyukunamapis yaqqa apamaran,suwakuqkunamapis yaqqa suwamaran.Chaynulla pwiblu masiykuna,uklawmanta runakunamapis yaqqaimanachimaranllapa. Pwiblupimapismiyaqqa imapis pasamaran. Chunllaqlugarkunapi, mar yakukunapi,lla chay mana chiqapta kriyiqkunaparurinpi katiypis, yaqqa ima manaallinkunapis pasamaran. 27Kusatamitrabajasha kani. Chaynulla riqchaq

paqkunata. Kusa achka kutimi manapunushachu kani, mana mikushachukani, chaynulla yakunarmapis alliplataqischakasha kani.katinmapis, qasaykunapi kusalataqischakasha kani. 28

llapanu qischakasha karmapis,ashwanmi masta nuqaqa yarpukuniwakin kriyiq masinchikkunapaq.29Mayqan uchapi ishkitinqa, nuqaqa

nanpaq. Mayqan uk kriyiq masinchiktauchakuchitinqa, nuqaqa kusalatapiñakuni, chay uchakuchikuqpaqqa.

30Nuqami chay qischakashaykunapaqalabakani, mana chay llullakur

llapa chaykuna yupaychu. 31Tayta Dyus,chaynulla Amitunchik Jesuspis,

paykuna chiqap allinla kar tukuytyimpu alabakan chay paykunami

.32Damasco pwiblupi nuqa katiymi,gubyirnu Aretaspa ikillan kaq chayqa,

llapapaq chay pwiblumanta lluqshinapunkukunapi. Chayna yarqushaqnitiyqa aypar prisumananllapapaq.33Piru, ukkunami nuqata kanastaparurinlapi,shanpa bintanalata waqtalawmanyarquchimatin, paykunamantaqawashakaray.

Pablumi rikapakushanpaq parlakuran

12 1

chu nuqanchiklla alabakarqa.

pis willashaykillapa,paq Dyus intrachimashanta.

2Katursi añunami apakaray Dyustayashan syiluman.cchu kwirpuntiychu apakaray,chu Ispirituylapi.Tayta Dyusla. 3 , TaytaDyuspa pullan karay nir. Manami

,manaqachu Ispirituylapi. Chaytaqami

. 4Chaypiqamimana uyapashanchik rimaykunatauyaparay. Chay uyapashaykunataqamimana mayqantapis parlanaypaqchunimasha Tayta Dyusqa. 5Nuqamikusalata aligriyani Tayta Dyuskawsashan syiluta rikachimashanrayku.Chay rikashaykunarayku alabakaypaqyupay kani. Piru ashwan mana kusaruna nishapaq riqsimashanllaparayku,qischakashayrayku imami kusataalabakani,llapapaq, Tayta Dyus kusata yanapaman

2 11 12

406

nir. 6Imanupi nuqalla alabakanar chayrikashaykunapaq rimarmapis,taqa mana yaru yupaychu kashaq.Chaqa chiqaptari rimayani. Chaynukatinmapis mana rimanichu, runakunaama yarpunanllapapaq nuqa kusataalabakanar chaynu rimani nir. 7Chayminuqata,shankunata rimatiy, ama wakqa kusaruna nisha nimananllapapaqmi,

pis dijamasha qischakanaypaq. Chayqischakaymi Satanasmanta kar uk kashakwirpuyllaman yaykuq yupay.8Chayraykumi,

kunata nuqamanta ashuchinanpaq.9Piru Amitunchik Jesucristumi chayqischakaykunata mana ashuchirchu,ashwan kaynu nimaran: “Nuqami tukuyministishaykikunapi yanapashayki.Chaqa nuqapa pudirniytaqamiriqsinllapa, chay mana kwintachaypaqlarunakunapi” nir. Chayraykumi nuqaqa

chakaypaqla kashayrayku, chaynaJesucristuqa imapipis yanapamananpaq.10Tukuy kaykunaraykumi aligriyani,

shaykunapaq, mana kwintachakaypaqlakashayrayku,rayku, ,llakishayrayku ima. Tukuy kaykunatamipasaray, Jesucristurayku. Chaqa manakwintachakaypaqla karmapis, ashwan

man nir.11

llapata munar ,rayku, nimashaykillapanu yaru yupaykaray. Chaynu katinmapis, chay ukkuna

tinllapa alabanaykillapamantaqa,nuqata yanqa imanula katiymapisalabamanaykillapapaqqa kasha.

12

Jesucristupa chiqap apustulnin kaninirqa, milagrukunata, mana ruraypaqshumaq imakunata,paqkunata, mana shaykuq ruratiyrikashaykillaparayku. 13Chayraykumitapushaykillapa: ¿Imatataq kananqayarpunkillapa? Qamkunawan karmimana imatapis mañakushurayllapachu,ukkuna imanutaq mañakushuranllapachaynuqa. ¿shayllaparaykuchu rimapakunkillapa?Chaynu qamkunapaq mana allin yupaykatinqa, ¡pirdunamayllapari!

Pablumi Corintupi kriyiqkunata qashan watukunanpaq yarpuran

14Nuqaqami listuna kani qashan

llapapaqqa. Chaynulla kanan shamurpismana qillaytaqa mañakushaykillapachu.Manami nuqaqa imaykillapa kaqtaqamunanichu. Ashwanmi qamkunatamunashunillapa. ,

kunapaqqa. Manami taytanpaqqawamrankunachu tantanllapa qillaytaqa.15Chaymi nuqamaqa Taytaykillapayupay kar,llapa tukuy imay kaqniykunawanpis.

llapa,killapamapis,llapa byinnikillapapaq.

16

shurayllapachu. Chaynu katinmatapiswakinkunaqa ninllapa, nuqaqashikusala bibu imanulapis qillaykunatamañashurllapa aypakusha kani nir.17Piru willamayllapa: ¿shay runakunachu mayqanninllaqallullachishurllapa imaykillapatanuqaman aparan? 18Titutami nuqaqa

.Chaynulla paywanqa uk kriyiq

2 12

407

.Nimayllapa: ¿Tituchu ingallapa? ¡Manami mana! NuqaqamiTituwanqa chay yarpuylla kar, imatapischayllata ruranillapa.

19Manaqallapa, chay rimashaykunaraykudiskulpamanaykillapata munarchaynuqa rimayani, nir. Manamichaynuqa kanqachu. Chaqa, nuqamiDyuspa naypanpi rimani Jesucristupikriyiq kar. Tukuy kaykunami munashaykriyiq masiykuna, qamkuna mastaDyusninchikta kasur,llapapaq. 20Chaqa nuqaqami yarpukuni,rikashuqllapa shamurqa mana

llapa nir. Chaynulla yarpunipis,qamkunaqa mana piñakushallataqarikamanayankillapachu kanqa nir.

killaparaykumi, shamurqa imatapiskaranta willashuymanllapa.pismi, imanupiqa willanakur,nakur, piñachinakur, munashaykillapatarurar ukmanta tukuyankimanllapa,

llapa nir ima. Chaynulla imanupiqa,

manllapa,manllapa, mana allinta tayankimanllapanir ima. 21Manchakunipismi, qashan

chikpa naypanpi qamkunarayku nuqapinqakuyman nir. Chaynuqa kusalatawaqayman wakinnikikunarayku. Chaqapaykunaqami unaymanta-shallapa. Manami chay mana allinrurayashanllapataqa dijashallapachu.Chaynumiri ukwan ukwan pununllapa,imatapis munashanllapalata rurar imatanllapa mana tantyakarchu.

13 1Kaywanqami kimsa kutipaqnanuqaqa watukushuyanillapa.

Tukuy imapaqpis ishkay manaqa kimsa

tistigu “Arí” nitin chiqapqa kanqa,manaqa mana. Chaymi chiqap katinqachay mana allinta tukusha chayqakastigakayanqa. Chayraykumi kananqashan watukushuqllapa shamurqa,kimsa kutipaqna willashaykillapa

llapapaq. 2Naypaqta ishkay kutipaqnawatukushuqllapa shamurmi, chayuchakur puriqkunataqa willarayna

llapapaq. Chaymi kanan kimsakutipaqna watukuq shamurqa, nuqallakimsa tistigu rikaq yupay karanta willarchiqanchashaqllapa. 3

qari mana kriyimayankillapachu.

killapa,paq, nuqaqa Jesucristo willamashantawillashunillapa nir. Jesucristuqami

llapa. Ashwanmi Jesucristuqa imapaqpisnanaq nanaq willashunllapa. 4

tami mana kwintachakaypaqla yupaykarmapis, kruspi klabatinllapa wanuran.Piru ashwan kananqa kawsayan Dyuspakusa pudirninwan. Chaynulla

chaypaqla kanillapa. Piru paywan pullakar Dyuspa pudirninwan kawsarmi,willashunillapa qamkunapis Dyuswanqapullana kanaykillapapaq.

5Qamkunalla riparakayllapa imanukashaykillapapaqpis.

llapa nir. ¿

llapa nir? Imanupi riparakar Dyusmunashannullata mana rurashallapakarqari,wanchu kankillapa nir. 6Nuqaqamikunfyakani chiqapta kriyinkillapa nir.Chaymi ninkillapa, Jesucristupa apustulnin

nir. 7Chaymi Tayta Dyusman mañakuni,

2 12 13

408

d 13.12 Kusa rispituwan shumaqta saludanakuyllapa nirqami niyan, unaykuna muchanakursaludanakuq kashanrayku.

qamkuna ama ima mana allinkunataruranaykillapapaqnachu. Nuqaqami manaqamkuna nuqapaq chiqapta rimayashaninaykillapapaqchu mañakuni. Nuqaqamimañakuni rurashayllapakunaqa manasirbinchu nitinllapamapis, ashwan

llapapaq. 8Chaqa manami chiqapkaqkunamanta ima mana allinta ruraytapuytinchikchu. Ashwanmi chiqapkaqkunalata ruranapaq allin. 9Chayrayku

tinllapamapis. Chaqa qamkunami Dyustamas allita kasur paylapi kriyinkillapa.Chaymi maydiyapis mañakuyashaq,qamkunaqa allinlana kanaykillapapaq.10Kay kartatami puntataqa iskribimuniqamkunaman manaraq watukushuqllapashamuyar. Chayna shamurqa, ama nanaqnanaq willashunayllapapaqchu imanukashaykillapapaqpis. Ashwanmi Tayta

tiyllapa paypi masta kriyinaykillapapaq.

Manami munanchu qamkuna disanimakurpaymanta chiqanchakanaykillapataqa.

Pablumi tukukananta saludakuran11Kriyiq masiykuna, kay kartayta

llapa: Kusa shumaqta kawsar, waranwaran mas shumaqta kawsaytanayarpuyllapa. Chaynulla animachinakurima tukuynikillapa uk yarpuylanashumaqta kawsayllapa. Chayna Dyusmunamaqninchik,chikqa qamkunawan kanqa.

12

wan shumaqta saludanakuyllapa.d13Tukuy kriyiq masinchikkunamisaludashunllapa.

14Amitunchik Jesucristumi llakiparyanapashunqallapa. Tayta Dyuspismimunashunqallapa. Chaynulla SantuIspiritu-shuypaqa pullaykillapa kanqashumaqta tanaykillapapaq.

Chaynumi kanqa.

2 13

409

Pablumi saludakun

1 1-2Kriyiq masiykuna, nuqa Pablumi

kunawan kay kartata iskribishunillapaqamkuna chay prubinsya Galaciapapwiblunkunapi taqkunaman. Chaqa

, Tayta DyusqaWamran Jesucristuta wanushanmantakawsachimuran. Chaymi ashwanJesucristuqa paylla Taytan Dyuswan

,

paqqa. Manami runakuna imachu.

3Chaymi Taytanchik Dyusta,lla Amitunchik Jesucristutapis kusalata

shunanllapapaq, chaynulla kusalashumaqta kawsachishunanllapapaq imanir. 4Chaqa allita yarpuyllapa:chikllapa Dyus munashannulla rurarmi,

llaparayku. Chaynullami wanuranpisyanapamashallapa kanankuna kusalasaqra mana allinkuna kan,

Gálatas

Prubinsya Galaciapi kaq pwiblukunapimi apustul Pabluqa Amitunchik, kusalata kriyiranllapa. Chaymantami uklawmanna. Chaykamanqami Israel pwiblumanta mana allinta

, kriyiqkunataqa Pablupaq kaynu nirwillaran: “Pabluqa manami apustulchu, .Chaynullami niranpis: “Pabluqami mana Jerusalenmanta apustulkuna yupaychu

.paq, (1.11–2.21).

: “Jesucristupi kriyirmapis, washakanaykillapapaqqa Moisésmantakushanta kumpliyta ministinkillapa”.

, chaymantakuykunaqami Jesucristo shamunankalaman kasunallapapaq karan nir.Chaynullami intrachiranpis Jesucristupi kriyirqami, Moisés mantakushankunatamana kumplirmapis washakayta puytinchik nir (3.1–5.12).

Chaymi Galaciamanta kaqkuna Moisés mantakushanta mana kumpliyta puytir,uchakurlla kawsanantaqa Pabluqa mana munaranchu. Chayraykumi kay kartata

, Santu Ispiritu munashannullana kawsananllapapaq nir(5.13–6.10).

410

paq ima. 5¡Chaynami ashwan,chik Dyuslatana tukuy tyimpupaqalabashunllapa! ¡Chaynumi kanqa!

Jesucristupi kriyirlami washakanchikllapa

6 , Jesucristumikusalata llakipamashanchikllaparaykuwanuran,manallapapaq. Piru chaynu katinmapis,kananqa qamkunaqa chaymatapis manakwintacharchu, ashwan chay ukman

tikrakashaykillapa, chaypi kriyirwashakashunllapa nir yarpur.

killapa. Chaymi mana imanu tukushaq. 7

qami ukniykuna, Jesucristumantaqamana masqa mayqanpis kanchuwashamanallapapaqqa. Ashwanmi chay

llapa. 8Chaymi nishaykillapa:

llapamanta, mayqan shamur ukmanta, Dyusmanta

kusala manchaypaqta kastigakashakanqa tukuy tyimpupaq. Chaynunirqami mana wakinlapaqchu chaynuqaniyani. Chaymi nuqalla kar, manaqasyilumanta angelkuna shamur chaynu

, manawashakarchu Dyusmantaqa kusala

llapa. 9Chaymi qashan chayllatanishaykillapapis: Mayqanpis chaywashakanaykillapapaq kusala shumaqkaqta intrakashana katkillapa ukmanta

qami,

paq nir.

10Piru nuqaqa manami munanichuruna masiykuna wakqami kusala allinta

.Ashwanmi ima rurayashaypipis, TaytaDyus allintami rurayanki nimanantamunani. Chaqa runa masiykunala imarurayashaypipis alabamananlapaqrurayarqa, manami Jesucristupasirbiqninchu kayman.

Pablumi Jesucristo akrashanpaq intrachikun

11Kriyiq masiykuna,llapa:

,manami runakuna yarpushan imachu.Ashwanmi Dyusmanta kar kusalachiqap. 12

. AshwanmiJesucristo paylla allita intrachimashatukuy chaykunapaqqa.

13Piru qamkunami nuqapaqqauyapashaykillapa kasha kanqa, imanumi

tupi kriyiqkunapa ikinpi qischanaypaqpuriq kani nir.taqa limpu tukchiyta yarpuq kani.14Chaqa unayqami nuqaqa, Israel

wakinniykunamantaqa masta kasur ima. 15Piru Tayta

Dyusqami kusala llakipakuq kar,

llana karan,paqqa. 16Chaymi chay munashan

maran, rir shumaq rimayninta mana.

manami mayqantapis tapuq rirayraqchuJesucristupaqqa. Ashwanmi Taytanchik

paqqa. 17Chaynulla manami Jerusalénpwiblumanmapis riraychu, chay punta

1

411

a 1.18 Kay kimsa añumantaraq nirqami niyanchik kriyishanmanta kimsa añu pasashana katinnir. b 1.19 Chay Santiagullami shutiqpis “Jacobo”.

mananpaqqa. Ashwanmi manatardarchu riray Arabia lugarman.Chaymantami qashan tikrakamurayDamasco pwiblullaman.

18Chaymantami kimsa añumantaraqaJerusalén pwibluman riray Pedrutariqsiq. Chaymi chaypi tarir, paywankinsi diyalata kidaray.

19Piru chaypi karqami,kunataqa mana rikaraychu. AshwanAmitunchik Jesucristupa ukninSantiagulawanb tarinakurayllapa.

20Chaymi nishaykillapa: Kay iskribirwillashuyanillapa chayqami chiqap.Chaqa tukuy kay nishuyanillapachaypaqqami,kusala chiqap nirqa.

21Chaymantanami Siria, chaynullaCilicia pwiblumanna riray.

22Piru Judea pwiblupi, Jesucristupikriyiq masinchikkunaqa manaraqriqsimaranllapachu chay tyimpuqa.23Piru mana riqsimarllapapismi, ukkunaparlatin uyapashana karanllapa kaynuniqta nuqapaqqa: “Jesucristupikriyiqkunatami tukchiyta munar, unayuk runa kusalata qischamaqninchikllapachayqami, kananqa Jesucristupa

nir. 24 ,Tayta Dyustaqa kusalata alabaranllapa.

Apustulkunami Pablutaqa apustulpaqna riqsiranllapa

2 1

manqa, kriyiqkunapa rikaqninkunatawatukuq. Chaypiqami Bernabiwan riray,Tituta apar. 2Chaynuqami riray, TaytaDyus chaynu rinaypaq nimasha katin.Chaymi Jerusalén pwiblupi karnaqa

chaypi kriyiqkunapa rikaqninkunalawantantanakurayllapa. Paykunataqamikaynu intrachiray: “Nuqaqami mana

paq” nir. Chaqa manami munaraychunuqapaq ukmanta yarputinllapa chay

kanantaqa. 3Piru chaypiqami kriyiqmasiykunawanqa kusala shumaqtayarpuchinakurayllapa. Chaynu karmipullay risha kaq kriyiq masinchikTitutapis michka Grecia pwiblumantakar, mana Israel runa katinmapismanami niranllapachu: “Qamqa chaysiñal kustumrita ruray” nirllapamapis.

4

qami,karanllapapis Jesucristupi kriyiqtukuqkuna. Paykunaqami Moisésmantakushankunallawanraq kar, kay

chikllapa nir uk sirbikuqta yupayamalas rurachimanaranllapa, michkanuqakunaqa Jesucristupi kriyirlami

pis. 5

pismi, nuqakunaqa mana paykunataqakasurayllapachu. Chaqa nuqakunaqamimunarayllapa, chiqap Jesucristupaq

paq.6Nataq chay kriyiqkunapa rikaqnin

kriyiq masinchikkunaqa, manami chay

willamaranllapachu. Piru nuqaqa chay

kunaypaq nimasha katinmapis, manamichaylawanqa Tayta Dyuspaqqa allinnakani niytaqa puytinaytachu. Chaqa

1 2

412

Tayta Dyusqa manami runa masinchik

chu, allinpaqqa rikamanchikllapa.7Chaymi chay kriyiqkunata rikaqkunaqa

mantaqami, ashwan allita kwintataqukaranllapa: Waktaqami Tayta Dyusakrasha apustulnin kananpaq. Chaynarir,Israel runakunata,taqa Tayta Dyusqa akrasha kay Israel

. 8Chaqaallita yarpuyllapa:

. Pirunuqata-shuypaqami Tayta Dyusqa akrar

.9Chaynu Tayta Dyus paypaq

kriyiqkunapi kusala rispitakasha kaqkriyiq masinchikkuna Santiago, Pedro,

. Chaymiashwan paykunaqa nuqata chaynullaBernabita ima makinllapata qur imapaykuna yupay apustulkunallapaqnariqsimaranllapa. Chaynami paykunaqanimaranllapa:

“Qamkunaqa riyllapa tukuyla mana.

Nataq nuqakuna-shaqllapa kay Israelmanta kaqmasinchikkunata” nir.

10Chaynu nir imami ashwan kusalatayarpuchimaranllapa chay mana imayjunkaqkunata yanapanayllapapaq. Chaymiashwan kusa aligrila ima, nuqaqa chaymana imayjun kaqkunataqa imanullapisyanapayanina.

Pablumi AntioquiapiPedruta anyaran

11-12Ukninchikllapa PedruqamiAntioquía pwiblupi kar, mana Israelrunakunawan pulla mikur imaqa kusala

allinta rurayaran. ChaymantamiJerusalén pwiblumanta wakin kriyiq

. Chay paykunaqami

ripaq. Chaymi Pedruqa, mana siñalkustumriyjun runakunawan mikuyannimanmanllapa nir manchakur, mananamana Israel runakunawan mikur kusalamana allinta tukuyatinmi, pay payllataanyaray. 13Chaymi chaynu Pedro, manaIsraelmanta kaq runakunawan pullamana mikunatinqa, wakin Israel kriyiqmasinchikkuna,llapa Bernabimapis chaynulla manaallinta tukuran Pedruwan pulla.14Chaymi chaynu tukurqa manana

chu rurayatinllapa rikarqa, Pedrutaqatukuypa naypanpi anyaray kaynu nir:

“Qamqami Israel runa karmapis,mana Israel runakunawan pullakawsarqa kusala allinta rurarayki. Pirukananqa, ¿imapaqnataq paykunamantachiqanchakarqa,

kiqa?” nir.

Jesucristupi kriyirlami maymanta karmapis washakanchikllapa

15

llapa: Pedruwan nuqaqami Israelrunakuna kanillapa chay pwiblupinasishayllaparayku. Chaynu karmiIsrael pwiblu masiykunapaqqa manauchayjunchu kanillapa, mana Israelrunakuna yupayqa. 16Piru nuqakuna,Israel pwiblumanta karmapismi, allitanaintrakasha kanillapa: Maylawmantakarmapis,lami,

nachu riqsimanchikllapa nir. Manami

2

413

llapachu,chikllapa. Chayraykumi nuqakunapisJesucristulapi kriyisha kanillapa, Tayta

nanllapapaq. Chaqa manami mayqanpis

kunata kasushanraykuqa.17Nataq nuqakuna, Jesucristupi

kriyishallapalami Tayta Dyusqa manauchayjunpaqnachu riqsimanchikllapanir kriyishayllaparaykumi,wakinkunaqa nuqakunapaq kaynuninllapa: “Paykunaqami Moisespamantakuyninkunata mananakasunllapanachu. Chaymi kusauchayjunna” nir. Ma, tapushaykillapa:¿kuchu, pay uchakuchimayanqallapa?¡Manami! 18Chaqa allita yarpuyllapa:Nuqapismi unayqa,shankunata kasur washakanchikllapa

. Piru kananqaallita intrakasha kani,chu kasha nir. Ashwan Jesucristupikriyirlami washakayta puytinchikllapa.

, qashanMoisés mantakushankunata kasur

,ashwan kusala uchayjunna kaymanDyuspa naypanpiqa. 19

mantaqa wanusha yupayna kani.Ashwanmi Tayta Dyus munashanlataruranaypaqna kani.

20Chaymi ashwan Jesucristulapinakriyirqa paywan kruspi pulla wanurkawsamusha yupayna kani. Chaynamikanan kay kawsayashaypiqa manananuqalanachu kawsani. AshwanmiJesucristo nuqapi kawsar, paynayanapaman, allinkunalata rurarkawsanaypaq. Chayraykumi kananqaDyuspa Wamranpi kriyirlanakawsakuni. Chaqa payqami kusatallakipamashanrayku uchaymanta

washamananpaqmapis paylla wanuran.21

washamashanrayku paypaqqa manaukmanta yarpuyta puytinichu. Piruwakinkunaqami ninllapa, Moisés

chik nir. Chaqa chiqapta chaynukatinqa, Jesucristuqa yanqallawashamanapaq nirqa wanusha kanman.

Kriyishanchikraykumi Dyusqa Santu Ispiritunta qumanchikllapa

3 1¡Ay, Galaciamanta kaq yarukuna!¿Pitaq yaruchashushallapa,

llapapaqqa? ¿Manachu qamkunawankar,llapa: “Jesucristumi kruspi wanuranwashamanallapapaq” nir? 2Piruqamkunaqami kananqa Moisésmantakushankunapina yarpuyankillapawashakanaykillapapaqqa. ¡Ma,nimayllapa! ¿kunata kasushaykillaparaykuchu,Dyuspa Santu Ispiritunqa qamkunamanshamuran? ¡Manami! Ashwan Dyuspa

manqa, Jesucristupaq uyakur, paypikriyishaykillaparayku. 3¿Ima, kabalyaruchu imataq kankillapaqa? ¿Chaynu

llapamapis, mana kwintachanarchuashwan yarpuyankillapa,kunala Moisés mantakushanta kasurallinta kawsarlami washakaytapuytinchikllapa? nir. 4Piru allitayarpuyllapa:llaparaykumi kusata qischakaraykillapa.Chaynu qischakarmapis, ¿manachu

? ¡Icharaq,

amana yanqalla qischakashaykillapaqakananpaq! 5Chaqa Jesucristupaquyakur, paypi kriyitkillapami, Tayta

2 3

414

Dyusqa Santu Ispiritunta qushurllapa,qamkunapi achka milagrukunata imarurasha.

chu chaykunataqa rurasha. Ashwanmiruraran,rayku.

Abrahammi intrachimanchik kriyirla washakanchik nir

6Chaqa allita yarpuyllapa: ImanutaqAbrahammaqa Dyuspi kriyishanraykula,Dyusqa uchankunamanta llakipar,kusala allinpaq riqsiran nir. 7

llapa: Dyuspi allita kriyiqkunalamiAbrahampa ayllunkuna yupayqa kanqanir. 8Chaqa unaymanta-pachamiDyusninchikqa nishallana karan: “Mana

qami,paqna riqsishaq” nir. Chaymi TaytaDyuspi kriyirla washakanchik nirintrachimanallapapaq Abrahamta niran:“Abraham, qamraykumi pachapitukuyla kawsaqkunataqa yanaparshumaqchashaq” nir. 9Chaynumi

taqa yanapar shumaqchanqa, imanutaqAbrahammataqa kriyishanraykuyanaparan chaynu.

10Piru Moisés mantakushankunapikunfyakaqkunaqami, kusala manaallinchu kanqallapa. Chaymi chaymantakuykunata mana kumpliytapuytishanrayku, kusala uchayjunkanqallapa.shakunapimi nin: “Mayqanpis Moiséstukuy mantakushankunata kumpliytamunar, mana puytirqami Tayta Dyuspa

sha kanqa” nir. 11Chayraykumi allita, manami Moisés

mantakushankunata kasurchuwashakayta puytinchikllapa nir. Chaqa

Dyus nitin iskribikashakunapimi nin:“Mayqanpis allita kriyishanraykulami,kusa allinpaq riqsikar kawsanqa” nir.12Piru Moisés mantakushankunapiqa,manami kriyishanchikraykuchuwashakanapaq niyan. Ashwanmi nin:“Moisés mantakushankunata tukuytakumplirlami washakayta puytinchik”nir.

13Allita yarpuyllapa:pis, Moisés mantakushankunataqakumpliyta puytinchikchu. Chaymiashwan tukuy tyimpupaq wanur

llapa.

llaparaykumi,chikllapa kastigakar qirupi waychirarwanuran, amana tukuy tyimpupaqkastigakanallapapaq. Piru Dyus nitin,Moisés iskribishankunapimi nin:“Mayqanpis qirupi waychirarwanuqqami, kusala mana allinchukanqa” nir. Nataq Jesucristuqami

llapapaq, mana yanqallachu. 14

numi Jesucristuqa wanuranpis, manaIsrael runakunatapis washananpaqAbrahamta, Dyus unaylla arnishannu.Chaymi Jesucristupi kriyishaqa, TaytaDyusqa Santu Ispiritunta qumanchikimanutaq arnimashanchikllapanulla.

Abrahamtami Dyusarnishallana karan

15Kriyiq masiykuna,wanmi kaynu nishaykillapa: “Mayqanruna uk tratuta rurar rmatinqa,manami mayqanpis chay tratutarurashantaqa mas ukmanta, chaynullachinqachiymatapis puytinllapachu” nir.16Chaymi allita kwintata qukashunllapa,chaynu Dyusninchik uk tratuta rurar

tami, kaynu arniran: “Qampa uk

3

415

aylluykiwanmi tukuyla runakunatayanapashaq” nir. Chaynu nirqa manaminiranchu:kushaq” nirqa. Ashwanmi uklapaqrimaran,shaq” nir. Chaynu uklapaq rimarqami,Tayta Dyusqa Wamran Jesucristupaqrimayaran. 17Chaynuqami nishunillapa,qamkuna allita intrakanaykillapapaq.Chaqa Tayta Dyusqami, Abrahamwanpunta tratuta rurar, kusa allita arnirankumplinanpaq. Chaymantaraqmi,kwatru-syintus trinta (430) añukunapasatinraq Moisesqa, Dyusmantaayparan chay mantakuykunataqa. Piruchay mantakuykunaqa manamichinqachiyta puytinchu, Tayta Dyuschay punta tratuta Abrahamwanrurashantaqa. 18Chaqa Tayta Dyusqamanami chay mantakuykunata

llapa. Ashwanmi Abrahamta chayarnishanta kumplir, mana imawan

chik,kula.

Jesucristo shamunankalamanmi

19Dyusninchik chaynu Abrahamtamana imawan pagratin ima dibaldilawashamananpaq arnirqa, ¿imaraykutaq

taqa? Chay mantakuykunataqami quran,tukuyla kwintata qukanallapapaq:Uchayjunmi kanchikllapa nir. Chaymi

llapa, Abrahampa ayllunta Dyus

kalaman. Chaymi Taytanchik Dyusqa,angelninkunata willaran, chay

paq. Chaymantaqami Moisesqa,angelkunamanta chay mantakuykunataaypashanrayku,

paq karan runakunapa uchanllaparayku.20Piru Taytanchik Dyusmaqami paylakashanrayku, Abrahamta yanapararninanpaqqa mana ministiranchu

paqqa. Ashwanmi pay paylla niran:“Nuqapi kriyitkimi, washashayki” nirqa.

21Piru imanupiqakaynu yarpuyankillapa: Dyusninchik,Abrahamta dibaldila washananpaqarnirqa, ¿kunata Moisestaqa quran? nir. ¿Chaymantakuykunata Moisesta qurchu,dibaldila washamanallapapaqarnikushantaqa chinqachiytapuytinman? ¡Manami! Chaqa chaymantakuykuna uchanchikmantawashamanallapapaq katinqa, chaymantakuykunallawanna kanallapata.22Piru Dyus nitin iskribikashakunapiminimanchik: “Tukuylashi uchakuylatamunanchikllapa” nir.lata munashanchikllaparaykushi, ukprisu yupay karanchikllapa chayuchakuchikuqpaqqa. Nataq Jesucristupikriyishallapaqami,

llapa, imanutaq arnimaranchikllapachaynulla.

23Chaqa Jesucristupi manaraqkriyishallapaqami,

ninchikllapa. Piru Jesucristoshamushanmantaqami Tayta Dyusintrachimanchikllapa, paylapi kriyirwashakanallapapaq, nir. 24ChaymiJesucristo shamushankalaman chaymantakuykunaqa uk mantamaqninchik

paq, manami chay mantakuykunatakumpliyta puytinchikchu nir.

chikllapa Jesucristupi kriyishalashi,Tayta Dyusqa uchanchikkunamantallakipar, manana uchayjunpaqnachu

3

416

c 4.6 Abba nirqami rimayninchikpiqa munan niyta Papasituy nir.

riqsimashunllapa nir. 25ChaynamiJesucristupi kanan kriyishallapaqa, chay

ninchikllapataqa puytinnachu.26

llaparaykumi tukuyninchikllapa, Tayta

llapa. 27Chaynulla Jesucristupi

wanqa pullala kar, pay yupaylanakawsanchikllapa. 28Chaynu Jesucristupikriyishanchikllaparaykumi tukuylakriyiqkunaqa uk ayllulana kanchikllapa.Chaymi michka Israel runa kar, manaIsrael runa kar, sirbikuq, mana sirbikuq,chaynulla runa, warmi karmapisJesucristupi kriyishanchikllaparaykutukuyninchik uklana kanchikllapa.29Chayraykumi nishaykillapa: TukuylaJesucristupa kaqninkunana karqami,Abrahampa ayllunkuna yupaynakanchikllapa. Chaymi Abrahamta

kunapis tukuyla aypashunllapana.

Kriyishanchikllaparaykumi Dyuspa chiqap wamrankunana

kanchikllapa

4 1-2

rasyunta parlashutiyllapa. Ukwamra taytanmanta maydiya irinsyantaaypananpaq karmapismi, taksharaqkarqa manaraq puytinchu irinsyantaaypaytaqa. Chaymi ashwan uk sirbikuqyupayraq, chay wasinpi rikaqninkunatakasur ima kawsan, maydiya taytanirinsyanta qunanpaq yarpushan tyimpu

. 3Chaynullaminuqanchikkunapis unayqa Jesucristupimanaraq kriyirqa, chay wamritu yupaykaranchikllapa. Chaymi runakunapakustumrinkunata, mantakushankunata

kasur, uk sirbikuq yupayla kawsaqkanchikllapa. 4Piru chaymantaqamiDyusninchik munashan tyimpu

, Wamran Jesucristuta. Chaymi payqa uk Israel

warmisitamanta nasir,shankunataqa tukuyta kasur kawsaran.5Chaynuqami shamuran Moisésmantakushankuna watasha yupay

shallapa,paqna riqsimanallapapaq.

6

paqqa, Wamran Jesucristupa Santu,

llapaman. Chaymi Santu Ispirituqayanapamanchik Dyusninchikta ninapaq“Abba c Taytaymi kanki” nir. 7

kumi kananqa manana runakunapakustumrinkunata, mantakushankunatakasur,chu kanchikllapa. Ashwanmi Dyuspachiqap wamrankunana kanchikllapa.Chaynu kashanchikllaparaykumi, Dyus

llapapaqna kanchikllapa.

Pablumi Galaciapi kriyiqkunapaq llakir yarpupakun

8Alliptami nishaykillapa:qami unayqa, Tayta Dyuspi manaraqkriyirllapaqa, runakuna rurashan yanqadyus nishanllapakunata adurar, uksirbikuq yupayna kawsaq kankillapa.9

chikta riqsinkillapa. Chaynulla paypismi

shallapa. Piru chaynu Tayta Dyusriqsishutinllapaqa, ¿imapaqnataqrunakuna yarpuyashan mana sirbiq

nayankillapaqa? Chaynuqami ashwan

3 4

417

uk sirbikuq yupayna kayankillapa.10Chaqa kananqami qamkunaqa Israelrunakuna llullachishutinllapa, paykunayupay “Fyistakunata kumplir, TaytaDyusta aligriyachiyta puytinchik” nir,gwardayankillapa wakin diyakunata,misiskunata, añukunata, ima. 11Chaynururayashaykillaparaykumi kusatallakini, chay kusata qischakar ima

chayqayarpur.

12Kriyiq masiykuna, kusalatamirugashunillapa,lapi kriyir washakanaykillapapaq.Chaqa nuqamaqa michka Israel runakarmapismi, qamkuna yupay tukushakani, imanullapis Jesucristupaq

llapapaq.imamapismi, qamkunaqa mana imamana allintapis ruramashaykillapachu.13-14Ashwanmi qishaq katiypis,shumaqta samachimaraykillapa,Dyusmanta uk angelta yupay, chaynullaJesucristuta yupaylla ima, manamayqanpis disprisyamar imamapischu.

: Chay puntatawatukushuqllapa rirqami, kusala qishaqkarmapis,tupa shumaq rimayninta, paypi kriyirwashakanaykillapapaq, nir. 15Chaymichaynu qishaq katiymapis kusatamunamar, aligriyachir, tukuy imapiyanapamaq kankillapa. Chaynu karmiashwan nawikillapata urqur qumaynishutiyllapamapis, qumayashaykillapakanqa. Piru kananqa, ¿imataq pasasha?¿killapa? 16¿Manaqachu qamkuna manaallinta tukuyashaykillaparayku, chiqapkaqpaq willashurllapaqa kuntraykillapatikrakasha kani? ¡Manami!

17

llapa: Chay llullakur mana allinta

, paykunalawankanaykillapata kusata munan. Piruchaynuqami, mana allinchu. Chaqanuqakunamanta chiqanchakar,paykunalatana kasunaykillapata munan.18Allita yarpushaqami, kusala allin

llapapaqqa. Piru allin kaqkunalata. Chaymi chaynu llakir,

tyimpu chaynullata ruranmanllapa,nuqakuna mana qamkunawankatiyllapalachu. Chaynuqami manaallinchu.

19Kusala munashay kriyiq masiykuna,qashanmi kusalata qischakaq qallarini,

.Chaqa qamkunaqami Jesucristo manamunashannuchu kawsayankillapa.Chaymi qamkunapaq kusalata yarpurqa,

kustunanpaq nanaynin aypatinqischakan, chaynu yupay nuqapisqischakani qamkunarayku. Chaqachaynuallita kriyinaykillapakaman. 20Chaqakusala allinchaypi qamkunawan pulla kanaypaq.Chaynu pullaykillapa karqa ,ukmanta ima willar Jesucristupaqqaallita intrachishuymanllapa. Piru

, ¿imanu kartaqchaynuqa tukuyankillapa kanqa? nirqa.

Agarwan Sarapaqkumparasyunta ruraran

21Kriyiq masiykuna, qamkuna Moisésmantakushankunata qashan kasunaqqallarinaqkuna allita intrakayllapa,chayta rurayashaykillapaqami manaallinchu nir. ¿Manachu qamkunaqa,

taqa uyapashaykillapa? 22Chaqa Moisésiskribishanpiqami nin: Abrahampamikaran ishkay wamrankuna.

4

418

qami sirbikuqnin Agar,manta karan. Nataq ukqami karanchiqap warmin Saramanta. KaySaraqami Abrahampa punta warminkar, mana sirbikuqnin imalamapischukaran. 23Chaqa allita yarpuyllapa: Chaysirbikuq warmi Agarpa wamranqaminasiran, imanutaq wakinkunapisnasishanchikllapa chaynulla. NataqSarapa wamranqami nasiran, imanutaqTayta Dyus unaylla arnisha karan,

llapa kanqa nir.nanpaqqa Sarapa wamranqa nasiran.

24

kunawan intrachimanchikllapa ishkaytratukunapaq. Uk tratutaqami TaytaDyus, Israel runakunawan chay Sinaísirkapi rurar, Moisesta mantakuykunataqushan. Chay tratuta rurashanllapatamininchikllapa:kuna” nir.kunataqa,nanpaqqa kumpliyta puytishachu.Chaymi Sinaí sirkapi rurashan tratuqaintrachimanchikllapa chay sirbikuqAgarpaq. Chaymi allita intrakayllapa.Chaqa Moisés mantakushankunawanmana washakayta puytirqami,nuqanchikkunapis uk sirbikuq yupayllakanchikllapa, imanutaq Agarmaqakaran chaynu. 25Chaymi Agarpaq

Arabiapi kaq Sinaí sirkapaq. Chaynulla

llapa kay pachapi Jerusalén pwiblupaq.

qami Moisés mantakushankunatakumpliyta munarmapis,llapachu. Chaymi chaynu mana tukuylakumpliyta puytishanllaparaykumaydiyapis uk sirbikuq yupayllakawsanllapa. 26Piru nuqanchikkunaJesucristupi kriyirllapaqami, manana

chu kanchikllapa. Ashwanmi unaqsyilupi uk mushuq Jerusalén pwiblu kanchayman rir, Tayta Dyuswan pullakawsanallapapaqna kanchikllapa.27

piqa, chay mushuq Jerusalén pwiblupaqnin:

“Qam mana wamrakuq kar,chay wamrakunaykipaq nanayta

mana riqsiq warmisita,kusalata aligriyay.

kunanpaq kaqqami,kusala achka wamrayjun kanqa,

mantaqa” nir.28

llapa, imanutaq Abrahammataqa TaytaDyuspi kriyitinla, pay arniran kusaachka aylluyjun kananpaq. Chaymi chaywamran Isaac nasiranna. ChaynumiTayta Dyusqa tukuy paypi kriyiqkunataarnisha washamanallapapaq. Chayminuqanchikkunaqa paypi kriyirqa,qashan mushuqmanta nasisha yupaynakanchikllapa. 29Chaqa Dyuspa SantuIspiritun yanapatinmi, Saraqa wamranIsaacta wamrakuran. ChaymantaqamiAgarpa wamran Ismaelqa Sarapawamran Isaacta qischaran. Chaynullami

chikllapa. 30

shankunapimi Agarpaqqa kaynu niran:

tinta. Chaqa chay imayki kaqqami chaywamrayki Isaaclapaq. Chaymi chay

kuytaqa puytinchu chay wamraykiIsaacwanqa” nir. 31Kriyiq masiykuna,chaynu Tayta Dyus nishanraykumi

,Sarapa wamran yupay kanchikllapa nir.Chaynuqami manana chay sirbikuq

4

419

llapa.

Jesucristupi kriyirqami mana ukpa sirbiqninnachu kanchikllapa

5 1Kriyiq masiykuna, Jesucristupikriyishanchikllaparaykumi payqa

washar, manana uk sirbikuq yupaynakawsanallapapaq nimashanchikllapa.Chaymi chaynu katinqa,chikllapanullana kar,shankunapiqa amana yarpurnachukawsashunllapa.

2Chayraykumi allita intrakayllapa.Qashanmi nuqa Pablo nishaykillapa:Amana chay siñal kustumritarurayllapanachu nir. Chaqa qamkuna

qami,chu,kriyishaykillapaqa. 3Chaymi qashannishaykillapa: Mayqanpis chay siñalkustumrita ruraqkunaqami,nanpaqqa Moisés mantakushankunataqatukuylata kumpliyta ministiyan nir. Piru

kumi mana washakanqallapachu.4Chaymi qamkuna,shankunata kumplirlami washakanchiknir yarpuqkuna, Tayta Dyus llakipar

shaykillapa. 5Piru Jesucristupi tukuykriyir washakashana kaqkunaqami,

llapa, :tupi kriyishanchikllaparayku,maydiyaqa Tayta Dyusqa kusaallinlapaqna rikamashunllapa nir.6

tupi kriyiq kashallapaqa,rita michka rurasha kar, chaynullamana rurasha karmapis, Dyuspaqqachaylla kanchikllapa. AshwanmiJesucristupi kriyishanchikrayku,

ukninchikkunata llakipar imakawsayanchik, chay kusala allinqa.

7Kriyiq masiykuna, qamkunaqamikusalata Jesucristupiqa kriyiqkankillapa. Piru kanan-shuypaqa, ¿pitaq

, chiqapkaqta mana kasunaykillapapaqnishushallapa? 8Chaqa chay mana

, mana

chu. 9Piru qamkunaqami ashlilamatapis

kasurqa,llapa. ,imanutaq tantata ruranapaqmaqa pitilalibadurata itasha, chay tantapaqchaytaqa limpula saksachin.

kunaqa qamkunatapis limpunapantachishushallapa. 10Piru nuqaqamikusalata kunfyakani, Tayta Dyusyanapashutinllapaqami, qashan

llapa kanqa, nir. Nataq chay mana

llapataqami, Tayta Dyusqa kusalamanchaypaqta kastiganqa, mayqankatinpis.

11Kriyiq masiykuna, chay mana allinta

nishunllapa: ,siñal kustumrita rurashunllapawashakanallapapaqqa” nir. Piruchayqami mana chiqapchu. Chaynu

,manta kaqkunaqa, qischamananpaqqamana yarpuyanmanllapachu. Nataq

: “Jesucristokruspi wanushanpi kriyirlami,washakayta puytinchikllapa” nir.

allinta yarpunllapa, chay mana allinta. 12Piru chay mana

llapakunapaqqami kaynu nishunillapa:

4 5

420

Qamkunata siñal kustumrita amalasrurachishunanllapamantaqami, ashwan

nakunanllapapaq nir.13Kriyiq masiykuna, Tayta Dyusqami

chikllapana, ama chay mantakuykunatakasur,paqnachu.shana karqa, amami kwirpuykillapamunashannunachu kawsayllapa.Ashwanmi uknikillapa uknikillapallakipanakur ima kusa shumaqtakawsayllapa. 14Chaqa Dyus nitin,Moisés mantakushanqami nin: “Llakiyruna masikikunapaq, imanutaq qampakwirpuykillapaq llakinki chaynulla” nir.Chaymi chay nishannulla rurarqa tukuymantakuykunata kumplishaykillapana.15Chaymi nishaykillapa:nakur, qamkunapura anyanakur, manaallinta rikanakur imaqakish limpumanaqamkunapura chinqachanakutkillapanir.

Ama munashanchiknulla rurarnachu Santu Ispiritu

munashalatana rurashunllapa16Chayraykumi nishaykillapa: Dyuspa

lla kawsayllapa.llapa munashannulla rurarnachukawsayllapa nir. 17Chaqa kwirpunchikmunashankunata rurarqa, manamiSantu Ispiritu munashannunachururayanchikllapa. Piru Dyuspa SantuIspiritunwan karqami, kwirpunchikmunashantaqa manana ruraytapuytinchikllapanachu. Chaqa manamichay kutilla kwirpuykillapamunashanta, chaynulla Santu Ispiritumunashantaqa rurayta puytinkillapachu.Chaymi ashwan Santu Ispirituwannakarqa, amana kwirpuykillapamunashantaqa rurayllapanachu. 18

nulla Dyuspa Santu Ispiritunmunashanta rurarqami, TaytaDyuslatana kasur kawsankillapa.Chaymi Moisés mantakushankunataqaimanupis kumplir washakayashunllapanirqa amana yarpunkillapanachu.

19Chaymi nishaykillapa: Chaykwirpunllapa munashanta rurarkawsaqkunataqami dasla riqsiytapuytinchikllapa nir. Chaqa chayrunakunaqami kaynu kawsanllapa:Runa kar, manaqa warmi masayjunnakarmapis ukwan ukwan pununllapa,chaynulla mayqanpis manaraqmasayjun karpis dasna mayqanwanpispunusha rikarinllapa, manaqa manatantyakar munashanllapalata rurar

llapa. 20Chaynulla runa rurashan yanqadyus nishanllapakunata aduranllapa.Wasqapanakunllapa.anyanakunllapa. Dasna ukwansilanakunllapa. Chaynulla das piñakuyta

. Chaynu piñakur imamichiqanchanakunllapa. Tukuyta binsiytamunanllapa. Paykunalapaqmi tukuyimata munanllapa. Yarpunllapami,

jun kani, nir. 21Runa masinkunatakusata inbidyanllapa.llapa. .pimapis mana tiqllaq mikunllapa,upyanllapa ima. Chaymi ashwan masukman imakunata rurar uchakunllapa.Chaymi imanutaq willashushallapanakaray chaynulla kananpis nishaykillapa:Chaynu uchakur kawsaqkunaqami, Dyus

llapachu nir.22Piru Dyuspa Santu Ispiritunwan

kaqkunaqami kaynu kawsanchikllapa:Ukninchikkunata llakipanchik, imatapisaligrila ruranchik, chaynulla imakatinpis das shumaqchanchik, ukkunamana das imata ruratinpis yaranchik,

5

421

tukuywan allinla kanchik, ukninchikpisallinpi kananpaq yanapanchik, imatanishanchiktapis karanlata ruranchikima. 23Chaynulla wakinninchikkunatamana ukmanta rikanchikchu,chiktapis nuqanchiklla tantyakachinchikima.llapaqami,chikta puytinqallapachu: “Kay

chu” nirqa. 24Chaymi tukuylakriyiqkunaqa, kwirpun munashan manaallin kaqtaqa, Jesucristupa krusninpi

llapa. 25Ashwanmi Dyuspa SantuIspiritunwanna karqa,lana rurar kawsashunllapa.

26Chayraykumi ama kusa kani nir,

nakur, inbidyanakur imachukawsashunllapa.

Uknikillapa uknikillapa yanapanakuyllapa

6 1Kriyiq masiykuna, uknikillapa, Jesucristo

kunaqa, amana mas uchakunanpaqyanapayllapa. Piru qamkunaqa amamikusa kani nir imachu, kusa shumaqlatawillar ima yanapankillapa.

maqa, maydiyaqa uchakushamanarikaritkillapa. 2Chayraykumiuknikillapa uchakusha kar, llashaqshipunta aprikusha yupay chaytaqayanapayllapa. Chaymi chaynuuknikillapa uknikillapa yanapanakurqa,Jesucristo nishannullana rurayankillapa.3Piru mayqanpis mana uknintayanapayta munar, kusa kani imaniqkunaqami, paylla ingañakayan.Chaqa Dyuspa naypanpiqami manamayqanpis kusa kaytaqa puytinchu.

4Chayraykumi nuqanchiklla allitayarpur kawsashunllapa: Allintachururayani, manaqachu mana nir. Chaymimayqanpis allinlata rurarqa, payllapaqallintaqa ruranqa.qachu,qami kusa mas allin kani nirqa. 5Chaqa

chikraykuchu allinqa kanchikllapa.Ashwanmi imata rurasha kashapis,Tayta Dyusman tukuyla qimikashallapa

.6Nishaykillapapis: Chay mayqan

llapataqami, ima ministishanpipisyanapankillapa ama qunqarchu.

7Piru amami qamkunallaqa ingakankillapachu. Chaqa Dyusmantaqamimana mayqanpis burlakayta puytinchu.

, imasimillata tarpukurmapismi, chayllatakusichakunchik. 8Chaynumi mayqanpis

kunaqa, chaynu mana allinta rurarkawsashanrayku, uk kusichakuq yupaytukuy tyimpupaq wanunanpaqnakayanqa. Nataq mayqanpis Santu

kunaqami,rayku, uk kusichakuq yupay tukuytyimpu kawsaytana aypanqallapa.9Chaymi mana shaykuq allinkunalatarurar kawsashunllapa. Chaqa chaynukawsarllapaqami, maydiyaqa kusalaallinta kusichakaq yupay kashunllapa.10Chayraykumi tukuylawan kusaallinlata rurar kawsayta kamashunllapa.

mataqa, kusa mas allinlata rurar kawsaranimachishunllapa.

Kusata willarmi Pablo kartanta iskribir tukchinanta saludakun

11¡Kriyiq masiykuna, rikayllapa!¡Nuqaqami kayta makiyllawan

5 6

422

qamkunaman iskribimuni kusa atunlitrakunawan! 12

llapa: Runakuna siñal kustumrita

qami, chay runa masinkunawan allinpi.

Piru paykunapis, Jesucristupi kriyirmi

qami, nuqakunata yupaylla mana allinta

llapa,kunaqa. 13Nataq chay siñal kustumritarurasha kaqkunapismi, Moisés tukuymantakushantaqa mana kumpliytapuytinllapachu. Piru paykunaqamiqamkunataqa imanullapis chay siñalkustumrita rurachishunllapa. Chaynapaykunaqa ninanllapapaq:

killapapi kankillapa nir.14Nataq nuqa-shuypaqa, Amitunchik

Jesucristumi kruspi wanurannishurllapaqa, manami ukkunapaqalabakaytaqa puytinichu. Chaqa

kumi, kay pachapi ima mana allintaruranaymantaqa wanusha yupaynakani. Chaynulla chay mana allinta

rurachimaq chaymatapis wanuchishayupayna kani, amana mana allinta rurarkawsanaypaq. 15

rita rurasha kasha, chaynulla manarurasha kashamapismi, chayqa manaimapaqpis sirbinchu. AshwanmiJesucristupi kriyir, manana ima manaallintapis rurar, uk mushuq nasishayupayna kawsayanchik chay kusalaallinqa. 16Chaymi Taytanchik Dyusmanmañakuni qamkuna paypa akrashankaqkunata, chaynulla munashannukawsaqkunataqa,

llapapaq.17Piru kananmanta-pachaqami mana

munaninachu, chay wakin mana allinta.

Chaqa Jesucristupi kriyishayraykumiqischamar lisyamashanllapa imami

kun, nuqaqa Amituy Jesucristupachiqap sirbiqnin kani nirqa.

18Kriyiq masiykuna, qamkunapaqmikusalata Amitunchik Jesucristumanmañakuni, kusalata llakipar tukuy imapiyanapashunanllapapaq.

Chaynumi kanqa.

6

423

Pablumi saludakun

1 1Nuqa Pablumi, Tayta Dyusmunashannulla Jesucristupa

apustulnin kani. Chaymi tukuyla Éfesopwiblupi Dyus akratin Jesucristulapichiqap kriyiq kaqkunaman, kay kartataiskribimuni. 2Chaymi TaytanchikDyusta,tutapis kusalata mañakuni llakipartukuy imapi yanapashunanllapapaq,

shunanllapapaq ima nir.

Jesucristuraykumishumaqchakanchikllapa

3Kriyiq masiykuna, Jesucristupi kriyirpulla kashanchikllaparaykumi, TaytaDyusqa unaq syilumanta-pacha kusatayanapamashanchikllapa masta paypikriyirlla ima kawsanallapapaq. Chaymi

ashwan, Amitunchik Jesucristupa

llapa. 4Chaqa TaytanchikllapaDyusqami manaraq kay pachamapiskayatinraqchu, akramaranchikllapanamaydiyapis Jesucristuwanna pullakanallapapaq. Chaymi ashwan chaynutukuy uchanchikkunamanta, chaynullamana allin kaqkunamanta llakiparakramashanchikllaparayku, paypa

llapana. 5Chaqa Jesucristuraykumipayqa llakipar akramaranchikllapa

paq, imanutaq payqa unaymanta-pacha

lla.6

kumi, Tayta Dyustaqa maydiyapis

Efesios

Éfeso pwibluqami, Asia prubinsyapa kapitalnin karan. Chaymi chay mar yakupamanyanpi atun pwiblu katin, yaku karrupi maymantapis chayman shamuqllaparantinanllapapaq, chaynulla imanllapatapis apamuqllapa rantikunanllapapaq ima.

,rimayninta. , Pabluqa chay Efesupi ishkay

. Chaypaq mas intrakanarqa liyishunllapaHechos 19.1-41.

Kay kartanpimi apustul Pabluqa chay Éfeso pwiblupi taq kriyiq masinkunataqaintrachiran, Tayta Dyusqa imanumi kusalata munamanchik, chaynullawashamanchik nir (1.1–3.21). Chaynullami niranpis Tayta Dyus munashannullakawsananllapapaq nir (4.1–6.24).

424

alabanallapapaqna karan. 7Chaqakusalata munamashanchikraykumi,

,llapa Dyusqa pirdunar, mananauchayjunpaqnachu riqsimanallapapaq.8Chaymi ashwan Taytanchikllapa

shanchikllapa, , kusalaintrakaq ima kanallapapaq. 9

llami Taytanchik Dyusqa,unaymanta-chikllapa payla yarpusha kayaq,Wamran Jesucristuwan tukuyla imata

shanchikllapana. 10Piru chay imatyimpukaqkunata, chaynulla kay pachapikaqkunatapis, mantakunanpaq tyimpu

, pay mantakunanpaqnaTayta Dyusqa qunqa.

11

Tayta Dyusqa imatapis ruran paymunashannullaqa. Chaymi WamranJesucristuwan pullacharqa, paypaqnakanallapapaq nimashanchikllapallanakaran. 12Chaynuqami Tayta Dyusqarurasha, nuqakuna Israelmanta kaqkunaJesucristupi puntata kriyiqkunaqa,Dyuslata kasur kawsatiyllapa, wakinrikamaqllapakunamapis paylatanaalabananllapapaq. 13Chaynullamiqamkuna mana Israelmanta kaqkunapis,Dyus chiqap nishankunata uyaparqa,

killapa kanqa nir. Chaymi Jesucristupikriyir paywan pullachakarnaqa,chikllapa Dyuspana karaykillapa.Chaynu pullachakatkillapaqami, TaytaDyusqa siñalashuqllapa yupay SantuIspiritunta qushuranllapa. Chayna

llapa nir. 14Pay Santu Ispirituqami,Dyus imanu munashan tyimpu

manchikllapa.shanchikllapata limpu kumplir Tayta

llapaqa,llapa.

Pablumi Dyusman mañakun kriyiqkunaqa kusala intrakaq

kananllapapaq15Kriyiq masiykuna, nuqami

llaparayku, uknikillapa uknikillapakusalata llakipanakur kawsankillapa nir.16

paqqa mana shaykuq kusalata payji nirmañakuni. 17Chaynullami AmitunchikJesucristupa Taytan, kusala allin

llapapaq. Chaynami Santu IspirituraykuTayta Dyuspaq allita intrakar,tana payta riqsinaykillapapaq. 18Tayta

llapapaq, payqami akrashushallapa

llapapaq nir.

chik arnir tukuyla paypa kaqninkunataqumayashanchikllapaqa nir.

19Chaymi mañanipis qamkuna

naykillapapaq TaytanchikllapaDyusqami kusala ukman shumaqpudirniyjun kar tukuyla kriyiqkunatayanapamanchikllapa nir. 20Chaqa

muran. Chaymantami unaq syilumanapar, Tayta Dyuspa allilaw qichqanpinatachisha. 21Chaynumi Tayta DyusqaJesucristutaqa wakin pudirniyjunkaqkunamanta, rikaypaq mana rikaypaq

1

425

mantakuqkunamanta,pis mantakuqkunamanta, chaynullatukuyla kay pachapi kaqkunamanta,

paq numrasha Tayta Dyusqa. 22TaytaDyusqami tukuyla imakunatapis,

, payna rikar mantananpaq.Chaynullami Jesustaqa tukuylakriyiqkunapaqqa uman yupay karmantananpaq niran Tayta Dyusqa.23Chaynumi Amitunchikllapaqa, tukuykriyiqkunapaqa umanchikllapa katin,nuqanchikkuna-shuypaqa paypakwirpun yupayna kanchikllapa. Chaynukarmi payqa mantamanchikllapa. Chaqapayqami tukuy lugarpi kashanraykuimanu kashallapa imamapis yanaparkawsayninchikta qumanchikllapa.

Dyusmi dibaldila llakipar washamanchikllapa

2 1Kriyiq masiykuna, unayqamiqamkunaqa wanusha yupay kawsaq

kankillapa, chay mana allinta ruraruchakushaykillaparayku. 2Chaqaqamkunaqami kay pachapi kusalatauchakurlla kawsaq chaykunata kasurkawsaq kankillapa. Chaynuqami chaydyablu munashanlatana ruraqkankillapa. Chaqa chay dyabluqamiunaq wayrapi chaynulla kay pachapichay mana allinta ruraqkunata mantan.Chaymi ashwan, Dyusta manakasuqkunataqa kusalata animachin,mana allinlata rurananllapapaq. 3Pirunuqanchikkunapismi unayqa chaynukawsaq kanchikllapa. Chaymi imatapisyarpushanchikllapanulla mana

llapa. Chayraykumi wakin manakriyiqkunata yupaylla, Tayta Dyusqa

paqna karan. 4Nataq TaytanchikDyusqami, kusala ukmanta llakipakuq

kar,shanchikllapa. 5

paqna karanchikllapa. Piru TaytanchikDyusqami kusala llakipakuq kar,

chikllapa wanunallapamantaqa. Chaymi

shurllapa mana imawan pagratkillapa

llapana. 6Chayraykumi Tayta DyusqaWamran Jesucristuwan pullatakawsachimarninchikllapaqa, kananllaunaq syilupi yupayna Amitunchikwankawsanapaq nimashanchikllapa. 7Tukuykaykunataqami Tayta Dyusqa rurasha

llapapaq, ¡payqami kusata munar,Wamran Jesucristuwan tukuy imapi

shanchikllapa! nir. 8

rayku,shaykillapa. Manami qamkuna imataallinta rurashaykillaparaykuchuwashakashaykillapa. Ashwanmi TaytaDyus chaynu llakipashurllapa, manaimawan pagratkillapa imapischudibaldila washashushallapa. 9

kumi mayqanpis mana alabakaytapuytinchu, allinta rurarlami washakashakani nirqa. 10Chaqa allita yarpuyllapa:Chay ruramashanchikllapa TaytaDyusmi akrar pullachamaranchikllapaWamran Jesucristuwan. Chaynuqami

llapapaq unaymanta-pacha, nishallanakaran.

Jesucristuraykumi uk ayllulana kanchikllapa

11Éfeso pwiblumanta kriyiq masiykuna,allita yarpuyllapa: Israel pwiblumantarunakuna kwirpunllapapi siñalniyjunkaqkunaqami, nishuqllapa: “Qamkunaqashi

1 2

426

mana kwirpuykillapapi siñalniyjunkashaykillaparayku, Dyuswan kaytaqamana puytinkillapachu” nir. 12Allitayarpuyllapa: Unayqami qamkunaqa,Jesucristupi mana kriyiq imachukankillapa. Chaynulla manami Dyus

llapa. Chaynu karmi Tayta Dyus

paqnachu karaykillapa. Chaymi kaypachapiqa mana Dyusninchikwanimalamapischu kawsaq kankillapa.

llapapaqlana kawsaq kankillapa. 13Pirukanan-

kriyishaykillaparayku, paywan pullanakawsayankillapa, michka unay paymantakarupllapi kasha karmapis. 14Chaqa

llapaqa. Chaynu karmi payqa mana Israelpwiblumanta kaqkunata, chaynulla Israelpwiblullamanta kaqkunawanmapis, ukayllulapaq yupayna tikramashanchikllapa.Chaynu uklapaqqami Tayta Dyusqatikramashanchikllapa, chay uk kusa atunpata yupay arkamaqninchikllapata ratachir.Chaqa chay pata arkamashallapami, manapulla kayta puytir,kanchikllapa. Piru chaytaqami Jesucristuqakwirpullawan ratachiq yupayqa karan.15Chaymi Jesucristuqa,shankunamatapis mana kasunapaqnachunir,sha kaqmatapis uklapaqna tikraran,paylatana sirbir ima kawsananllapapaq.

maranchikllapa. 16Chaqa payllami ukkruspi wanushanrayku, chay ishkay pwibluchiqanchanakusha maqanakuq yupaykaqkunamatapis uklapaqna tikrar,Dyuswan shumaqchamaranchikllapa.

17Kriyiq masiykuna, Jesucristuqami,

nallapapaq.

tana kawsanallapapaq, chay qamkunaDyusmanta karupllapi kaqkuna, chaynullapaywan pulla kasha kaqkunamapis.18

kunaqa ukninchikllapa ukninchikllapaSantu Ispiritullawan kar, TaytanchikllapaDyusmanqa qimikayta puytinchikllapa.19Chayraykumi qamkunaqa mananafurastiru yupaynachu kar, ashwan ukayllulana kawsankillapa. Chaymi kananqaqamkunapis, imanutaq Dyus akrashankunakaq, chaynuna kankillapa. Chaynuqami

kunana kankillapa. 20Chaynu karmiqamkunaqa imanutaq uk wasimataqasimintuta rajar alli shachinllapa, chayyupay kankillapa. Chaymi siminturajakasha chaykunaqa, apustulkuna,Dyuspaq rimaqninkuna ima. Piru chay

chay-shuypaqami, Jesucristo. 21Chayminuqanchikkuna Amitunchik Jesucristupikriyiqkunaqa,

yupay kanchikllapa. Chaymi imanutaq ukwasimataqa shachinllapa chaynunuqanchikkunapis winashunllapa, TaytaDyuslapaq kar, paypa kusa allinla wasinyupayna kanallapapaq. 22Chaynumiqamkunapis Jesucristuwan pullakarllapaqa, nuqakunawan tantakarqauklana kankillapa. Chaymi ashwantukuyninchikllapapi Santu Ispiritulanakawsayan. Chayraykumi Tayta Dyuskawsanan wasi yupayna kanchikllapa.

Pablumi Dyus akrashanpaq intrachikun

3 1Kriyiq masiykuna, nuqa Pablumiqamkuna mana Israelmanta

kaqkuna washakanaykillapapaq

rayku prisu kani. 2Chaqa qamkunaqami, nuqatami Tayta

, qamkuna

2 3

427

llapapaq nir. 3Chaymi TaytanchikllapaDyusqa kusalata munamar, imanu

llapapaq nir payla yarpuyashanmatapisintrachimaran. Chaynu intrakarmipuntata iskribishurllapaqa ashlilataintrachishurayllapa. 4Piru kanan qashaniskribishuyanillapa chayta allitaliyirqami allitana intrakankillapa,nuqaqami Taytanchik Dyus, WamranJesucristuwan washamanallapapaq nirpayla yarpushantaqa allitana intrakaninir. 5

shantaqami, unay tyimpukunaqamayqanlatapis mana intrachiranchu.Piru kananqami, Tayta Dyusqa Santu

kunata,kunata ima allita intrachimashallapana.6Chay payla yarpushanqami kaynukaran:

kriyiqkunaqami, michka manaIsraelmanta karmapis,manta yupayna kananllapapaq. Chaynukarmi tukuyninchikllapaqa,lana kanchikllapa. Chaynullamitukuyninchikllapana Tayta Dyus

llapa.7Piru Tayta Dyusqami kusalata

llakipar,yanapamaran Jesucristupaq rir

. 8

llapa: Nuqaqami Jesucristupi kriyiq

paqla yupay kani. Piru michka chaynukatiymapis, Tayta Dyusqami kusalatallakipamashanrayku yanapamar

intrachinaypaq, Jesucristupaq kusalamana yaqqa intrakaypaq yupay kusalashumaq rimashanta. 9

intrachikunaypaq, tukuy imata rurashaTaytanchik Dyusqa unaymanta-pachaimanumi washamanallapapaq paylayarpushanta nir. 10Chaynuqami karan,unaq syilupi tukuy angelkuna,lla wakin mana rikaypaq kusalapudirniyjun mantakuqkunamapis,tukuyla kriyiqkunata uklana yupay

llapapaq, imanumi Tayta Dyusqa kusala.

11Piru tukuy imata kriyiqkunawanrurarmapis Tayta Dyusqa imanutaqunaymanta-pacha chaynu rurananpaqkaranllana Amitunchik Jesucristuwanchaynulla ruraran. 12Chaymi kananqaJesucristupi kriyir, paywan pullakarnaqami, Taytanchik Dyusmanqamana imapaq manchakur imapischuqimikayta puytinchikllapana. 13

raykumi nishaykillapa: Jesucristupaq,

amami disanimakunkillapachu. Chaqa

llapami,shaykillapana.

Jesucristumi kusala ukmanta llakipamanchik

14Chayraykumi kananqa qunqurikurTaytanchik Dyusman kusalatamañakuni qamkunapaq. 15Chaqapayqami unaq syilupi chaynulla kay

llapari,rayku. 16Chaymi Tayta Dyustaqamañani Santu Ispiritunwan kusalashumaq kaqkunalapi yanapashutinllapa,yarpuynikillapapi pudirniyjun,

paq. 17

rayku, Jesucristuqa shunquykillapapinamaydiyapis kawsanqa. Chaymi ashwanJesucristulapaqna kusalata yarpur,

3

428

uknikillapa uknikillapapis kusalatallakipanakunkillapa. Chaymi chaynukawsarqa, imanutaq uk qirumaqa allita

shachinakun, chaynullami kusalatallakipanakur ima kawsarqa maydiyapischaynu llakipanakunaykillapapaqyarpurlana kawsayankillapa kanqa.18

llapapaq, imanumi payqa kusalaukmanta munamanchikllapa nir.19Chaynullami mañakunipis ukmanimakunata intrakanaykillapamantaqa,ashwan Jesucristuqa kusala ukmantallakipamanchikllapa nir allitanaintrakar kawsanaykillapapaq. Chaynukawsarqami, Dyus munashanlatanamaydiyapis rurar kawsayankillapakanqa.

20Taytanchik Dyusqami kusalatayanapamanchikllapa, masta chaymañashanchikllapamantaqa, chaynullayarpushanchikllapamanmatapis. Chaqapayqami kusala pudirniyjun kar, tukuyimata rurayta puytin. 21ChayraykumiJesucristupi tukuy kriyiqkunaqa tukuytyimpu paylatana alabashunllapa.¡Chaynumi kanqa!

Santu Ispirituwan kaqkunaqami uklana yupay kawsashunllapa

4 1Chaymi Amitunchik Jesucristomunashanta rurashayrayku prisu

karmapis, kusalata rugashunillapa,imanutaq Dyus akratinllapamaqakawsanllapa, chaynu qamkunapiskawsanaykillapapaq. Chaqa TaytaDyusmi akrashushallapari. 2Chaynukarqa, amami kusa kani nir alabakarimachu,wanqa kawsankillapa. Chaynulla imakatinpis amami piñakur imachu ashwan

llapa. 3Chaymi chaynu Santu Ispiritu

yanapashutinllapaqa, kawsayarllaqaukla yupayna maydiyapis llakipanakurima shumaqta kawsayta kamayllapa.4Chaqa allita intrakayllapa: Jesucristupi

llapa. Chaynulla Santu Ispiritupismiukla.shanchikllapa uklayla washamaqninchikJesucristupi kriyirqa, washakashana

llapapaq. 5

qami ukla.paq, shutikunallapapaqmapis uklari.6Chaqa kanmi uk Dyusla. Paymitukuypa Taytanchikllapa. Chaymi payllatukuyta rikan. Chaynu karmi paymunashantaqa, mayqanwanpisruranarqa ruran. Chaqa payqamimaypipis pullanchikllapa.

7Piru tukuy nuqanchikkunaqa

chu kanchikllapa.tuqa pay munashannulla ukninchikllapaukmanta, ukninchikllapa ukmanta rurar,

llapa. 8

shakunapiqa nin:

kunata binsir,riran unaq syiluman.

Chaymi unaq syilumanta-pacha

tukuyla kriyiqkunata yanapatinuknin ukmanta uknin ukmantarurar

paylata sirbinanllapapaq” nir.9Piru ¿ima nishaq nirtaq, “Iqaran

unaq syiluman” niyan? Chaynu nirqamiintrachimanayanchikllapa puntataqakay pachaman shamusha karan nir.10Chaymi kay pachaman ishkimushakaran Jesucristullami, kusala unaq maysyilumanqa iqaran. Chaynuqami rurarantukuy imata,tapis payna rikamanallapapaq.

3 4

429

11Payllami tukuy kriyiqkunataqayanapar ukmanta ukmanta rurarpayllata sirbinanpaq akraran. Chaymiukkunataqa apustulkuna kananpaqnisha. Nataq ukkunata-shuypaqa,paypaq rimaqninkuna kananpaq.Ukkunataqami nisha mana kriyiqkunataintrachitin, kriyir washakananllapapaq.Ukkunataqami kriyiqkunata rikananpaqakraran. Chaynulla akraranpis

.12Chaynuqami Jesucristuqa akraranchaynu ukmanta ukmanta, Dyuspa

.Chayna Dyuspa kaqninkunaqa waranwaran chay kriyishanpiqa masnajwirtiyar, paykunana wakinkunata

. 13Chaymi chaynuJesucristupi mas kriyinallapapaqanimachimashallapaqa, maydiyaqatukuy chay yarpuylana kar, allitanaAmitunchiktaqa riqsinallapapaq.

tupi, allita kriyiqkunana kar, kusaallinlatana kawsashunllapa imanutaqAmitunchikmaqa allinla chaynu.

14Chaynu allitana intrakarqa,mananami imanutaq uk wamramaqaukmanta ukmantana yarpupakun,chaynunachu kashunllapa. Chaynullamimanana imata yupay wayra wakmankayman purichin chaykuna yupaychukashunllapapis. Chaqa chaynu wakmankayman puriqkunaqami, kusa allinlata

dasna ingañakanqallapa. 15Pirunuqanchikkuna kriyiqkunaqami,kusalata llakipanakur ima tukuy

chikllapa. Chaymi chaynuqa waranwaranna, Amitunchik munashantarurar, pay yupayna kawsashunllapa.Chaqa payqami tukuy kriyiqkunapaqaumanchikllapa yupay-ari. 16ChaymiJesucristupi kriyishanchikllaparayku uk

yarpuylana ima kar, tukuyninchikllapayanapanakushunllapa, Dyusmunashannu kawsanallapapaqqa. Chaqaallita yarpuyllapa:chikllapapa partinkunamaqa tukuyimapi yanapanakunllapa. Chaynu

qami, mas allita waran warannaJesucristupiqa kriyishunllapa.

Jesucristupi kriyirqami mushuqmanta nasisha yupayna

kawsashunllapa17Kriyiq masiykuna, Amitunchik

killapa: Amanami Dyusninchikta manariqsir, kusala ukman mana allinkunatarurar kawsanllapa, chaynunachukawsankillapa. Chaqa paykunaqamimunashanlata yarpur rurar, kusalamana allintachu kawsanllapa. 18Chaynukarmi paykunaqa mana imalatapisintrakayta puytinllapachu chay allinkaqmantaqa. Chaymi maydiyapis mana

;ashwanmi kusala saqrata kawsanllapa.Chaqa chaynuqami kawsanllapashunqunllapata kusalata ankuchashakar, Amitunchik nishankunata manaintrakanashanrayku. 19Chaynu kawsaqrunakunaqami, limpu kuchiyasha karmana intrakanllapanachu. Chaymimaydiyalapis kwirpun munashanlatarurar kawsanllapa. Chaynu karmi manatantyakarchu,taqa mayqannintapis masta rurananpaqyarpurla kawsanllapa. 20Piruqamkuna-shuypaqami mana chaynu

.21Chaymi chiqapta paypaq uyakur

,payqa imanumi kawsanallapata munannir. 22Chayraykumi unay imanu kawsaqkankillapa chayta-shuypaqa qunqar

4

430

a 5.2 Dyuspaq ufrindita kusala mishkita asyakun nir mas intrakanarqa, rikashunllapa:Génesis 8.20-21; Éxodo 29.18,25,41; Levítico 1.9,13,17.

dijayllapana. Chaqa chay manaallinkunaraykumi, kusala saqra manaallinta rurarlla, maydiyapis manashumaqta kawsayta puytiqchukankillapa. 23

nikillapapiqa allin kaqlatana ruraytayarpur, mushuqmanta nasisha yupaynakawsayllapa. 24Chaynuqami imanutaqTayta Dyus,mantana rurashushanllaparaykuallinlatana rurar kawsayllapa. Chaymiunay kawsayashaykillapamantaqaukmanta kawsayllapa, chay chiqapkaqlapi yarpur, kusa shumaqlata rurarimana.

25Chayraykumi, amana masqallullakur imaqa rimankillapanachu.

llapa uknikillapataqa. Chaqa michkaachka karmapismi, tukuy-lana kanchikllapa Jesucristupikriyishanchikllaparaykuqa.

26Chaymi imanupi uknikillapawanpiñakurmaqa,llapa, ama uchakunaykillapapaq.

llaqa, tukuy unaq, manaqa tukuy tutaqapasankillapachu. 27Chaqa mana dasshumaqchanakurqami, ashwan chaydyablu munashanta rurananpaqnadijayankillapa.

28Chaymi mayqanpis suwakuyashaima karqa, amanami qashanqasuwakunkillapanachu. Ashwanmi

taqa tarikurna,kunata yanapayllapa.

29

taqa rimankillapanachu. Ashwanmiimatapis shumaqlata rimankillapa.

yankillapana.

kunaqa shumaqtana yarpur mas allitanaJesucristupi kriyinanllapapaq. 30Tayta

llapa yupayna qamkunapi kawsayanchaytaqami, ama llakichinkillapanachu.

llapana, maydiyaqa washakanapaq diya

nirqa.31Chayraykumi shunquykillapapi

piñakuykunata, chay sunsunullapiñakuykunata, chay anyanakuykunata,chay jurapakuykunata, chaynulla chaytukuy mana allin ruraykunataqa itakuq

mantaqa.32Chaymi ashwan mayqanwanpis

llakipanakur shumaqta kawsayllapa.

llapapis llakipar pirdunayllapa. Chaqaimanutaq Taytanchikllapa Dyusmaqa,Wamran Jesucristurayku llakiparpirdunamaranchikllapa chaynulla.

Dyus yupaylana kawsashunllapa

5 1Kriyiq masiykuna, qamkuna

kuna kaqkunaqami, imanutaq paymaqakusala shumaqta kawsan, chaynukawsankimanllapa.

2Chaymi imata rurarpis uknikillapauknikillapa llakipanakur ima rurayllapa.Chaqa imanutaq Jesucristumaqakusalata llakipamarninchikllapa

mapis. Chaynu wanurmi, imanutaq ukufrinditata rupachishamaqa kusalashumaq mishkita asyakun,a chaynumiTayta Dyuspa naypanmanqa qimikaran.

3Chaymi qamkuna, Dyus akrashankusala shumaq kaqninkunana karqa,

4 5

431

paq, chaynulla ukman pinqaypaq

llapalamapischu. Chaynulla amamiimaykillapata qamkunalapaq

llapachu. 4Amami kusala saqrata,

chu.

mapischu. Ashwanmi chay manaallinkunata rimanaykillapamantaqa,Taytanchik Dyuslata payji nir imaalabayllapa. 5Chaqa qamkunaqamiallita intrakankillapana, mayqanpismasayjun kar ukwan ukwan punuqkuna,chaynulla mana masayjun kaqkunapakaplla punuqkuna, chay kusalapinqaypaq imakunata ruraqkuna,chaynulla mayqanpis payllapaq

kunaqami, Jesucristupa Taytan Dyusmantakuyashanmanqa, mana yaykuytapuytinqallapachu nir. Chaqa chaynuimankunalapi yarpuqkunaqami,Dyusninchikta mana adurarchu, ashwanchay iman kaqkunata aduraq yupayna.6

shunqallapachu. Chaqa chaynu, Tayta Dyusta

mana kasurnachu, ashwan paykunamunashannullana kawsanllapa. ChaymiTayta Dyusqa tukuy chaykunawanqapiñakur,

.7Chayraykumi chay munashanlata rurar

llapalamapischu.

Dyus yupay achkiraqlapina kawsashunllapa

8Qamkunaqami, Jesucristuta unay manariqsirqa, tutaparaqpi yupay kar manaallinkunata rurar kawsaq kankillapa. Pirukanan-shuypaqami Amitunchikpi

kriyishaykillaparayku,shana kankillapa. Chaymi ashwan ukachkirachikuq yupaylana, allinkunalatarurar kawsayllapa. 9

kuq yupay Jesucristuwan kaqkunaqami,imatapis allinkunalata, chiqap kaqkunalatarurar, ukninkunamatapis llakipar imakawsanllapa. 10Chaymi allita intrakayllapaAmitunchik Jesucristuqa imanumikawsanata munan nir.qami, pay munashannula maydiyapiskawsankillapa. 11Chaynulla chaytutaparaqpi kaqkuna mana allinkunatayanqalla ruranllapa chaykuna yupayqaamami rurankillapachu. Ashwanmiallinlata rurar kawsar, intrachinkillapa

llapaqami, mana allinchu nir. 12Chaqachay mana allinkunata pakapllarurayashanllapapaq rimanapaqqami kusalapinqaypaq. 13Piru Taytanchik Dyusmi,

mapis, shutiman rikarichin chayrurayashanllapataqa. 14Chaqa chayachkirachikuq chayqami ima mana allintarurayashamapis, tukuylata shutillamannarikarichin.piqa nin:

“Rik .Chay wanushakunapa rurinmanta

sharimuy,Jesucristumi achkirachishunqana”

nir.15Chayraykumi, allita kwintata

qukayllapa, ¿imanutaq Dyuspa naypanpiqakawsayani? nir. Chaymi chaynu kwintataqukarqa,nachu, ashwan tukuy allin kaqkunalapaqkusata intrakarna kawsankillapa. 16Chaymikay tyimpukunapiqa imuraspis allinlatarurar kawsayllapa. Chaqa kay tyimpukawsayashanchikllapapiqami, mayqanpismana allinkunalata rurarna kawsayanllapa.17Chaymi qamkuna kriyiqkunaqa amamisunsunullaqa imatapis rurankillapachu.

5

432

Ashwan allita intrakar, Tayta Dyusmunashannulla rurankillapa. 18Chaynulla

. Chaqa, mana tantyakar

imachu, munashanlata ruranllapa.Ashwanmi tukuy kawsaynikillapataqa,Santu Ispiritupa makinlapina dijayllapa pay

nanllapapaq. 19Chaymi ashwan uknikillapauknikillapa salmukunata, himnukunata,Amitunchikpa takinkunata ima takirkusalata animachinakunkillapa.

chikta alabar imana kusala shumaqtakawsankillapa. 20Chaymi imuraspisAmitunchik Jesucristupa shutinlapi, tukuyimapi yanapamashanchikpaq tukuy tyimpuTaytanchik Dyustaqa payji nir imaalabashunllapa.

Masayjunkunaqa kasunakur imana kawsashunllapa

21Kriyiq masiykuna, qamkunaqamiJesucristupi kriyishaykillaparayku,uknikillapa uknikillapa rispitanakur,kasunakur ima shumaqta kawsankillapa.22Qamkuna kriyiq warmikuna,llapata allita kasunkillapa, imanutaqAmitunchik Jesucristuta kasunkillapachaynulla. 23Chaqa runaqami,paqa uman yupay.maqa paypi kriyiqkunapaqqa umanyupay chaynu.qami washamaqninchikllapa. Chaqatukuy kriyiqkunaqa paypa kwirpun-arikanchikllapa. 24Chaymi imanutaq,tukuy kriyiqkunamaqa Jesucristutakusalata rispitar ima kawsanllapa,

pis runaykillapataqa tukuy imapipiskusa rispitullawan kasunkillapa.

25

pis, warmikillapata kusata llakipayllapa,imanutaq Jesucristumaqa, chay tukuylakriyiqkunapaq llakishanrayku,

pis chaynulla. 26Chaynuqami ruraran,tukuy paypa kaqninkunaqa chayshutikushanllaparayku, chaynulla chaypaypa rimayninwan kusala shumaqchuyala yupayna kananllapapaq. 27Chaynukarllapanaqami paypa kaqninkunana kar,shumaqchakashana kanqallapa. Chaymimanana ima lisyakar alliyasha yupay,granuyjun imalamapischu kanqallapa.

shana kanqallapa. 28Chaymi imanutaq ukrunamaqa paypa kwirpunpaq kusata llakin,chaynumi llakinman warminpaqpis. Chaqamayqanpis warminpaq llakiqqami, paypakwirpunpaqpis kusalata llakiyan. 29Chaqamanami mayqanpis paypa kwirpuntaqa

. Ashwanmi imanullapis qaran,kuytan ima, imanutaq Jesucristumaqapaypa kaqninkunataqa kusata kuytanchaynulla. 30Chaqa tukuy kriyiqkunaqamichka achka karllapamapis paypakwirpun-ari kanchikllapa. 31Chayraykumi,

wanna kawsanqallapa. Chaynami

qallapa. 32Chaqa imanutaq uk runawarminwan pullachanakurmaqaishkantinqa ukla yupayna, chaynumimayqanpis Jesucristupi kriyirqa uklanapaywanqa. Piru Tayta Dyus chaynuyarpushan unay mana intrakaypaq kashakarmapis, kusala shumaq kasha, allitaintrakashaqa. 33

manta runa kaqkunamaqa, ama qunqarchuwarmikillapapaq llakiyllapa, imanutaqkwirpuykillapapaq llakinkillapa chaynulla.

llapata rispitar, kasur ima kawsayllapa.

Wamrakuna taytaykillapata kasunkillapa

6 1Kanan-shuypaqa wamra kaqkunatanishaykillapa: Taytaykillapata,

mamaykillapata kusa rispituwankasuyllapa, Amitunchik Jesucristupana

5 6

433

kashaykillaparayku nir. Chaqa chaynutaytanchikta,chikllapaqami kusala allin, shumaq ima.2Chaqa Tayta Dyus mantakushanmantaukqa kaynu nin: “Taytaykita,kita kusa rispituwan kasuyllapa” nir.Chaymi chay mantakuy nishantarurarqashi, 3kay pachapiqa kusalaunayta, chaynulla kusala shumaqtanashikawsashunllapa nir arnimaranchikllapa.

4Nataq qamkuna taytakaqkuna-shuypaqa,llapata imapaq sunsunulla willar imaqapiñachinkillapachu.lata willar ima, allita Amitunchik

paq intrachinkillapa.

Sirbikuqkuna patrunnikillapawan rispitanakunkillapa

5Chaynulla qamkuna sirbikuq kaqkuna,kay pachapi kaq mantaqnikillapata allitakasunkillapa. Chaymi ima trabajutarurarpis kusa rispituwan, manchakuqnula,karanlata, shunquykillapapi aligriyar imarurankillapa, Jesucristuta sirbiq yupaylla.6

llapa katinmala paykunawan allinpi

llapa. Ashwanmi Jesucristupa sirbiqninkashaykillaparayku, imata rurarpis tukuyshunquykillapawan, Dyus munashannularurankillapa. 7Chaymi ima trabajutarurarpis, amami kwashalla imachururankillapa. Ashwanmi imata rurarpisAmitunchikllapaqna rurankillapa, manarunakunapaq yupaychu. 8Chaqa

, mayqanpis sirbikuqkar, mana sirbikuq karmapis, allinlatarurasha kashallapaqa,tuqami pagramaqninchikllapa yupayna,kusa allinlata yanapamashunllapa.

9Nataq qamkuna mantakuq kaqkunapis,imanutaq sirbiqnikikuna kasushurllapakaranlata ima ruranllapa, chaynullami

chay sirbikuqnikikunawan imatapiskaranlata rurayllapa. Amami imapaqjurapar,pis yarpunkillapachu. Chaqa allitayarpuyllapa qamkuna mantakuqkunaqa:Chay sirbiqniki chay, chaynulla qampismi

llapa. Chaqa payqami, mana mayqantapisukmanta ukmantachu rikamanchikllapa.Ashwanmi tukuyla paypaqqa chayllakanchikllapa.

Amitunchikpi kriyir kamakashanchikwanmi

washakashunllapa10Kriyiq masiykuna,

llapanumi Amitunchik Jesucristuqamana tukukaq pudirniyjun. Chaymiqamkunaqa chay pudirninpi imuraspisaypakusha yupaylana shachinakuyllapa.11Chaynuqami imanutaq suldadumaqaguerraman rir maqanakunanpaqkusalata kamakan,

naykillapaq chay tukuy saqra mana

nulla kamakayllapa. Chaynu katkillapa,yarpuynikillapapi chay dyablu ukmantaukmanta yarpuchishutinllapaqa, manakwintacharnachu imata saruyupayna itakunaykillapapaq. 12Chaqaallita yarpuyllapa: Nuqanchikkunakriyishanchikllaparaykuqa, manaminuqanchik yupay aychayjun, tulluyjunrunakunawanchu maqanakuq yupayqakanchikllapa. Ashwanmi unaq

kuqkunawan maqanakuq yupayqakanchikllapa.manta kar,kunaqami, kusata mantakun, imatapis

kunllapa ima. 13Chaynami imanutaqsuldadumaqa guerraman rinanpaqkusalata kamakar rin,

6

434

llapapaq nir willashushanllapawan allikamakashalana kayllapa. Chaymi chaykusala mana allin saqra diyakuna

, kriyishaykillapanullashachinakunaykillapapaq.

14Chayraykumi imanutaq suldadumaqa

rinanpaqqa, chaynumi qamkunapis chay

yupayna kamakayllapa. Chaynullamiimanutaq chay suldadumaqa qasquntawashananpaqpis jyirrumanta rurakashakamsanta yupay yakakun, chaynumi

killapapaq yakakuq yupay kamakashanakayllapa. 15Chaynulla imanutaq uksuldadumaqa imuraslapis sapatunta alliyakakushala purin, chaynu yupaymi

lana kayllapa. Chaynu karqa imanumiJesucristuqa shumaqchamanayanchikllapa

listuna kayankillapa kanqa. 16Chaynuqamiimanutaq suldadumaqa jyirrumantarurakasha iskudunwan washakan,chaynumi qamkunatapis chay kriyirllakawsashaykillapaqa washashunqallapa,tukuyla chay mana allinkuna nina ratakuq

icha yupay chaykunamantaqa. 17

llami imanutaq uk suldadumaqa umantawashananpaqqa kaskunta umakur manadijanchu imuraslapis,pis Amitunchikmi washamayanchikllapanir kunfyakashaykillapataqa ama

llapa. Chaynullapismi Santu IspirituDyuspa rimayninta uk ispada yupay karwashashunanllapapaq qushushanllapataqawaran waran ama qunqarchu allitanaintrakankillapa.

18Chayraykumi qamkunaqa allinpi

llapachu Amitunchikman mañakuytaqa.Chaymi imuraspis mañakurqa, Santu

llapa. Chaynu karqami, maydiyapisalamirala kar, mana disanimakurimachu, ashwan Dyus tukuylata

llapa. 19Chaynullami nuqapaqpisTaytanchik Dyusman mañakunkillapa,pay yanapamatin allinkunalatarimanaypaq.tin, rir ama manchakur imachu

nallapapaq nir. 20Chaqa Dyusmi

yupay, rir parlakunaypaq chay shumaqrimayninpaqqa. Chaymi chaynu

.Chayraykumi qashan nishunillapa:Mañakunkillapa nuqapaq manamanchakur imachu, chay shumaqrimayninpaq parlakunaypaq nir.

Pablumi tukukananta saludakun21Chay kriyiq masinchikllapa Tíquico

shamurmi, allita parlashunqallapanuqapaq imatami rurayani nirmapis.Chaqa pay ukninchikllapami,

llapapaqqa. 22Chayraykumi payta, imatami

llapapaq.23Kriyiq masiykuna, mañakunillapa

Taytanchik Dyusman, chaynullaAmitunchik Jesucristumanpis, tukuykriyiqkunataqa yanapar ima shumaqtakawsachishunanllapapaq. Chaynuqamiashwan mas allitana kriyinkillapamapis.24Chaynulla Amitunchik Jesucristutatukuyla munar mana shaykuqkriyiqkunatami, Amitunchikqa kusalatallakipar ima yanapashurllapa shumaqtakawsachishunqallapa.

Chaynumi kanqa.

6

435

Pablumi saludakun

1 1

wan, Amitunchik Jesucristupasirbiqnin kanillapa. Chaymi ukninchikTimoteuwan pulla kar, kay kartataiskribimuni qamkuna Filipos pwiblupikriyiqkunaman. Chaqa qamkunatamiTaytanchik Dyus akrashushallapana katin,Amitunchik Jesucristupi kriyir paywanpullachanakushaykillapa. Chaymi chaypikaqkunataqa, chay kriyiqkunata rikar

, chaynulla chay

kriyiqkunata sirbiqkunatapisallapata saludashunillapa. 2ChaymiTaytanchik Dyusta, chaynulla AmitunchikJesucristutapis kusalata mañakuni llakipartukuy imapi yanapashunanllapapaq,

nanllapapaq ima nir.

Pablumi Dyusman mañakun kriyiqkunapaq

3Kriyiq masiykuna, imanumi,

imuraspis kusalata payji nini Taytanchik

Filipenses

Grecia nasyunpi, chaynulla prubinsya Macedoniapimi, Filipos pwibluqa karan.

(Hechos 16.11-40)..

, chaypipis. ,

pwibluman. Chaymi chaypiqa karguyjunkuna aypar prisuranllapa. Chaymantami, chaymanta Romaman chaypi prisu dijananllapapaq.

Pablo karsilpi katin, Filiposmanta kaq kriyiq masinkuna yarpurmi, Epafrodituta. Chaymi Epafrodito rirqa, Pablo

ministishanta tantasha karanllapa chayta apar, riran. Chayraykumi chay Epafroditoapashanta ayparmi, Pabluqa Filipospi kriyiq masinkunata kusalata payji nir ima,kay kartapi iskribiran (1.5; 4.10-19). Chaynullami kay kartapiqa willaranpisEpafrodito qishaq karpis, imanumi alliyashana nir (2.25-30).

Kay kartata liyirmi intrakayta puytinchik imanu qischakarpisshachinakunallapapaq nir (3.1; 4.4; 4.7; 4.12). Chaynullami intrakaytapuytinchikpis imanumi Taytanchik Dyuslapi kunfyakar kawsanallapapaq nir.

a 1.1 Kriyiqkunata sirbiqkuna nirqami intrachimayanchik dyakunukunapaq. Masintrakanarqa rikashunllapa Hechos 6.1-4, 1 Timoteo 3.8-10.

436

Dyustaqa. 4

qami, shunquymapis kusa allintayarpuchimatin, kusa aligrila imaTaytanchik Dyusmanqa mañakuni tukuyqamkunapaqqa. 5Chaqa qamkunawanpullamiri, Jesucristupi imanu kriyir

shanchikllapa, puntamanta-pachakanankaman. 6

chik Dyuspi kusalata kunfyakaniimanutaq puntamanta-pacha imataruranaykillapapaq yanapashuranllapa,

yanqallapa, Jesucristo maydiya.

7Nuqapaqqami, kusala allin chaynuwaran waran animachishurllapayanapashunayllapapaqqa. Chaqaqamkunamaqami, nuqa prisu katiy,chaynulla mana prisu katiymapiskusalata yanapamaraykillapa,

. Chaymi ashwankusala allin tukuy shunquywanqamkunata yanapashunayllapapaqqa.8 ,imanumi nuqaqa Jesucristuraykuqamkunapaq llakir ima kusalatarikashuyllapata munani nir.

9

chik Dyus yanapashutinllapa, waranwaranna uknikillapa uknikillapallakipanakunaykillapapaq. Chaynuqami

, mas intrakaqkuna imanakankillapa. 10Chaymi maydiya,lla imuraspis,paqna yarpunkillapa. Chaynuqami

llapamapis. Chayna maydiya Jesucristoshamurmapis,shunqallapa. 11Chaqa chay tyimpuqamiqamkunaqa rikachikunkillapa, tukuylaallin kaqkunata rurashaykillapakunata.

paqmi, Jesucristo yanapashushallapa.

Chaynami Taytanchik Dyusmaqaashwan kusa alabakashana kanqa.

Pablumi wanunanpaq kar kawsananpaq karmapis

Amitunchiklapaq yarpun12Kriyiq masiykuna, kaytami

: Chayrunakuna mana allinkunata rurar,prisumashanllapa imaqami manayanqallachu kasha. Ashwanmi chaynupasaqta rikar imami Jesucristupiqakusala achka kriyishallapa, nuqa

. 13Chaqa tukuylarunakuna, chaynulla Roma pwiblupa

kunamapis,

kani nir. 14

pismi, wakin kriyiq masinchikkunaqa,

kur imalamapischu ashwan mas, imanumi

Amitunchik Jesucristupi kriyirlamiwashakayanqallapa nir.

15Chaqa chiqaptaqami Jesucristupaq.

, chaynullanuqamanta mas kayta munar imala

. Nataqwakinkuna-shuypaqami mana imapaqyarpur imachu Jesucristulapaq chiqapta

. 16-17Chaymipaykunaqa Jesucristupaq kusalata llakirima,kriyir washakananllapapaq nir. Chaqa

, nuqataqami, Jesucristulapaq

. Piru,

chaynulla nuqamanta mas kayta

kunaqami, imapipis paykunalapaq

1

437

yarpunllapa. Chaymi kanan nuqa prisukatiymaqa, imanu tukusha nir imauchachamanayanllapa. 18Chayminishaykillapa:

, manaqapaykuna kusa kani ninanlapaq

, nuqataqa manaimalapaqpis llakichimanllapachu. Chaqachaynumapismi Jesucristullapaq

. Chaymi ashwankusa aligri kanaymantaqa, mastaraqaligriyanimapis.

19 ,tupa Santu Ispiritun yanapamashan,chaynulla qamkuna TaytanchikllapaDyusman mañakushaykillapaqami,mana yanqallachu kar,paq kasha nir. 20Chaymi nuqaqa TaytaDyuspi kusalata kunfyakani manapinqaypi kar imachu imatapis karantarurashaq,mapischu nir. Chaynami Jesucristoimanu yanapamashantaqa, kanankawsanaypaqlla katiy, chaynullawanunaypaqna katiymapis, tukuylarikanqallapa. 21Chaymi kanankawsanaypaqlla katinqa tukuy imatapisJesucristo munashanlata rurarllakawsanani. Nataq wanunaypaqnakar-shuypaqa kusala shumaqtakawsaqna riyani. 22

qami, kawsanaypaqraq allinqa kanman.Chaqa kawsayarllaqami,

achkayayanqallapa. Chaynu katinmi,,

manaqachu kawsanaypaqraq nir.23

ninmi kusa allin kanqa nirqa. Chaqaimanupiqami yarpuchiman allinkanman wanur rir Jesucristuwanpullana kanaypaq. Chaynuqaminuqapaqqa kusala mas allin kanman.24Piru kriyiq masiykuna, imanupiqami

paq;tupaqqa intrachishunayllapapaq.25

kani, manaraq wanuyashaqchu nir.Chaymi nuqaqa mana dijashurllapachuqamkunawanraq kashaq. Chaynuqami

shaykillapa. Chayna ashwan qamkunaqaJesucristupi masna kriyir, kusaaligrilana ima kawsanaykillapapaq.26Chaynuqami watukushuqllapashamutiyqa,tuta kusalata alabankillapamapis.

Jesucristupi kunfyakarlami kawsashunllapa

27Piru allita intrakarmi kaynukawsankillapa: Imata rurarpismikaranlata rurankillapa Jesucristomunashannula. Chaymi imanupirikashuqllapa shamur, chaynulla manashamurpismi uyapanaypaq,shi kusalata shachinakunkillapa,chaynulla tukuynikillapashi uk yarpuylakar, Jesucristupi kriyishaykillapanullashachinakur kawsankillapa nir. 28

nikillapamantaqa ama manchakurimachu rurankillapa.qami rurayankillapa maydiyaqa chay

. Piru qamkuna-shuypaqamiTayta Dyus yanapashutinllapa,washakashana kanaykillapapaqchaynuqa rurayankillapa. 29Chaqa

Jesucristupiqa,killapapaqlachu kankillapa. Ashwanmi

naykillapapaq imana kankillapa. 30Piruchaynu qischakarmapis manamiqamkunalachu qischakayankillapa.

yani.unaymanta-pacha imanumi qischakaq

1

438

kani nir, chaynullami kananpisqischakayani.

Jesucristo yupaylami kashunllapa

2 1Kriyiq masiykuna, qamkunaqamiJesucristupi kriyir paywan pulla

kawsashaykillaparayku, pudirninta

naykillapapaq.llapa ima yanapashushallapawakinkunata kunsulanaykillapapaq ima.

wanna tukuynikillapa karqa, tukuyshunquykillapawan llakipanakur imanakawsayankillapa kanqa. 2Chaynukarqami, kusa aligrila uknikillapauknikillapa llakipanakur kawsar

llapa. Chaynulla, tukuynikillapachayllata yarpur kawsarqami nuqatapiskusalata aligriyachimayankillapa kanqa.3Chaymi nishaykillapa: Imata rurarpisamami uknikikunamanta mas kanininaykipaqchu rurankillapa. Chaynulla,amami kusana kani ukniykunamantaqaninkillapachu.pis alabakar imachu,taqa kusa runa nishapaq riqsiyllapaqamkunamantaqa. 4

nikillapa imata rurarpis amamiqamkunalapaq yarpurchu rurankillapa.Ashwanmi uknikikunapaqpis allitayarpur ima rurankillapa.

5Chaymi nishaykillapa: ImanutaqJesucristumaqa payllapaq kusalatayarpunanmantaqa wakinkunapaqyarpuq, chaynu qamkunapisuknikikunapaq masta yarpuyllapa nir.6Chaqa allita yarpuyllapa:

Jesucristumaqami unaq syilumantashamusha Dyuslla karmapis,

manami Dyuswan chayllakayashanlapaqqa yarpuranchu.

7 Ashwanmi chaynu kusa kani imaninanmantaqa,

ran.Chaymi ashwan payqa uk runapaq

tikrakarna,

pis.8

paqla tikrakar,

pis.Chaymi uk sirbikuq kanman

yupay kusala pinqaypaqtaqischakar ima kruspimapiswanuran.

9 Chayraykumi Tayta Dyusqa, payqakusala shumaq ima kananpaq,

chaynulla paypa shutinqamitukuy shutikunamanmatapiskusala shumaq ima kananpaqnisha.

10 Chaynami Jesucristupa naypanpiqatukuyla qunqurinanllapapaqnisha.

Chaymi tukuy kay pachapikaqkuna, unaq syilupi kaqkuna,chaynulla pacha ruripikaqkunamapis,

rir adurananllapapaq nisha.11 Chaynulla nishapismi:

Tukuylashi allita kwintata qukar,

llapa ninanllapapaq nir.

shana kanqa.

Kriyiqkunaqami achkirachiqnin yupay wakinkunapaqqa

12Chayraykumi munashay kriyiqmasiykuna, imanutaq qamkunawankatiymaqa kusalata kasumaraykillapa,chaynullami kananpis kasumayllapamichka mana pullaykillapa kar, largupikatiymapis. Chaymi ashwan tukuy

1 2

439

shunquykillapawan waran waranAmitunchiklata sirbir, manchar

llapa. 13Chaqa Taytanchikllapa

llapa allinlatana ruranaykillapapaq, paymunashannulana.

14Chaymi imata rurarpis allinlatayarpur, ama uknikillapapaq manaallinta rimar, chaynulla anyanakurimachu imatapis rurankillapa. 15Chaynushumaqta kawsatkillapaqami, manamayqanpis wakkunaqami mana

pis puytinqallapachu. Chaymi ashwanqamkunaqa, Dyuspa wamrankunakashaykillaparayku, kusa shumaqlatachaynulla mana ima uchayjunmapischukawsankillapa, chay mana intrakar,kusala uchayjun runakunapa rurinpiqa.Chaynullami paykunapa rurinpiqaimanutaq uk qullarsitumaqa tutaparaqpiachkirachikun, chay yupay kankillapa.16Chaqa qamkunaqami Jesucristomunashannula rurar, chaynulla paypaqparlakurla ima kawsankillapa. Chaymimaydiyapis chaynulla katkillapa,Jesucristo shamutinmapis, nuqaqaashwan qamkunarayku, kusalataaligriyayashaq.kumi, , manami

kurqa purisha kani nirqa.17Qamkuna nuqarayku Dyuspi kusalata

kunfyakar payta sirbirqami, TaytaDyuspaqqa uk kusa shumaq ufrinditayupayna kankillapa. Chaymi imanupinuqata wanuchimatinllapaqa, nuqapis ukkusala shumaq ufrindita yupayna TaytaDyusmanqa qimikayashaq. Chaynupasatinqami kusala shumaqna kaymanTayta Dyuspaqqa. Chaymi ashwan pullanakusalata aligriyachuwanllapa. 18

kumi imanutaq nuqa aligriyani, chaynullaqamkunapis kusalata aligriyayllapa.

Pablumi Timoteuwan Epafrodituta

19Kriyiq masiykuna, AmitunchikJesucristo munatinmi mana tardarchu

qamkunata watukushunanllapapaq.Chayna shamur watukushurllapa,qashan kayman tikrakamur imanumi

tin nuqaqa kusalata aligriyanaypaq.20Chaqa chiqaptaqami, nuqapaqqamana mayqanpis kanllapachu, chayukninchikllapa Timoteo yupayqamkunapaq kusalata yarpuqqa. Chaqapayqami imanutaq nuqa qamkunapaqkusalata yarpukuni, chaynullayarpukun. 21Ashwanmi wakinkunaqapaykunalla iman ministiyashantatarikunanlapaq yarpunllapa. Chaymi

lanachu yarpunllapa.22Piru qamkunaqami chiqaptana

, imanumi ukninchikllapaTimoteuqa kusa allinlata kawsannirmapis. ,imanumi payqa maydiyapis pullay kar,uk wamray yupay yanapamashaJesucristupa shumaq rimayninta

. 23Chayminuqaqa payta,

kani.yani kay karsilpi kayashaypaq, mabirmaydiyakamanshi kaypi kayashaq nir.

, mana

shunqallapa. 24Piru michka nuqa kaykarsilpi karmapismi, Amitunchikpikusalata kunfyakani, manami mastardarchu nuqapis kay diyakunawatukushuyashaqllapa nir.

25Chaynullami allita yarputiyqa,allinta yarpuchimasha ukninchikllapa

2

440

nanllapapaq. Chaqa paypismi, nuqayupaylla qischakarmapis shachinakur

rimaynintaqa. Chay paytami qamkuna

yanapamananpaq. 26Chaqa payqami

yanllapa. Chaynulla kusalatamiyarpupakuyan, qamkuna pay qishaq

.27Chiqaptami payqa qishaq karan.Chaqa yaqqa wanunanpi yupaykatinmapismi, Taytanchik Dyus llakiparalliyachishana. Piru manami paylatachullakipasha.masha, amana kay llakiyashaymantaqamasqa llakinaypaqnachu. 28

kumi ukninchikllapataqa daskaqla.

Chayna qamkuna payta qashan rikaraligri ima katkillapaqa, nuqapis amakusala kwashalla ima kanaypaqnachu.29Chaymi chay ukninchikllapa

, paypaq kusaallinlata yarpur aligrila ima shumaqtasamachinkillapa, Amitunchikpi kriyiqkashaykillaparayku. Chaynullamimayqantapis pay yupay kriyiqtaqashumaqta samachinkillapa ima. 30Chaqapayqari Jesucristuta sirbinanrayku,nuqata yanapamaq shamusha karmiyaqqala wanushamapis. Nataq

llaparaykuchu, pay yupay yanapamaytaqa.

Imakunamantaqami Jesucristulapi kunfyakashunllapa

3 1Kriyiq masiykuna,llapamantaqami,

llapa:kar aligrilana kawsayllapa nir. Chaqa

nayllapapaqqa kusala allin. Chaynuqami

qamkunaqa mas allita Jesucristupikriyir, mana ingañakar imanachukawsankillapa. 2Piru nishaykillapa:Allitami kuytakankillapa chay kusalamillanaypaq mana allin runakuna

manta. Chaqa chay runakunaqamiJesucristupi kriyiq tukur,llapapaqqashi chay siñal kustumritakwirpunchikllapapi rurashunllapa nir

. 3Piru ashwannuqanchikkunaqami Tayta Dyuspa

rayku siñal kustumrita chiqapta rurashayupayna kar, Dyuspa kaqninkunanakanchikllapa.tupana kashanchikllaparayku kusaaligrilana Taytanchik Dyusta sirbiralabanallapapaqna kanchikllapa.

chu chay kwirpunllapapi siñaltaruranllapa chaypiqa. 4Chaqa chay siñal

paq katinqa, nuqamaqa may tyimpuwashakashana kar, wakinkunamantaqakusana kani ima niyayman. Chaqaunayqami nuqapis mana intrakarqa,Israel runa masiykunamantaqa, mastayarpuq kani chay siñal kustumripiqa.5Chaqa nuqa Israel ayllumanta katiymi,chay siñal kustumrita ruramaranllapa,nasishaymanta uchu diyayjunla katiy.Chaynullami Benjaminpa ayllunmantakani. Nuqaqami kanankuna hebreorunakuna kani niqkunamantaqa, kusalachiqap hebreo runa kani.

maqa, Moisés mantakushanta

llapa, chaynu kaq kani nuqapis.6Chaymi chay mantakuykunanishanllapakunata allita kasuyta yarpur,kusala saqrata tukur Jesucristupikriyiqkunapa ikinpi puriq kani ayparqischanaypaq.

2 3

441

kunata kusalata kumpliyta yarputiymi

chu, wakqami chay mantakuykunatamana kumplishanrayku uchayjun nirqa.

7Chaynu tukuy chay mantakuykunatakasuyta yarputiyqami, kusalatasirbimaq yupay yarpuchimaq. Pirukanan-shuypaqami Jesucristupikriyishayraykuqa, manana imalapaqpissirbimannachu tukuy chaykunaqa.8Chayraykumi kanan kriyishayqa kusalamas allin, chay unay kusala mana sirbiqimakunata rurayashaymantaqa. Chaqaashwan Amitunchik Jesucristuwannakanaypaqqa,pis sirbimaq chaytaqa limpu dijashanakani. 9Ashwanmi kananqa maydiyapisJesucristuwan pullala kawsakuni.Chaymi Moisés mantakushankunatamana kasurchu washakaytaqa yarpuni.Ashwanmi Jesucristupi kriyishayrayku,Tayta Dyusqa mana uchayjunpaqnachuriqsimanqa. 10Chayraykumi ashwanJesucristutaqa kusa masta riqsinani.Chaynulla payta riqsinashayraykumiimanutaq paymaqa allinlata rurarqischakaran, wanuran ima nir mastaintrakanayani.pis Tayta Dyusqa pudirninwankawsachimuran. Chaymi chayta

wanunaypaqmapis listuna kani Taytay.

11Chaymi ashwan kusalata kunfyakani,maydiya wanurmapismi chay kriyirwanushakunawan pulla kawsamushaqnir.

Jesucristuwan kanallapapaqqami ima katinpis shachinakushunllapa

12Chaynu willashutiyllapaqakishyarpuyatkillapa, Dyus tukuy imataarnishantaqa aypashana kar, manaimalapimapis wakqa uchakuyanqanachunir.

chik arnimashantaqa aypayaniraqchu.Chaymi ashwan waran waran Jesucristomunashannu nuqaqa mas rurarkawsanani.

ran. 13Chaymi nuqaqa mananishuyllapata puytinichu,shantaqa tukuyta aypashana kani nirqa.Chaynu Dyusninchik arnimashanmantamana imalatapis aypasharaq karmi,chay tukuy mana allin kaqta ikipinadijashaytaqa mana yarpurnachu,

manna riyta yarpukuni Jesucristuwan.14Chaqa Taytanchikllapa Dyusmiarnimashanchikllapa Jesucristupikriyishallapashi, payqa washar unaqsyiluman apamayashunllapa nir.Chaymi ashwan nuqaqa waran waranJesucristupi kunfyakani,tinmi, tukuy chaykunataqa aypashaqnir.

15Chaymi nishaykillapa: Mayqanpisallitana Jesucristupi kriyiqqamiimanutaq nuqa intrakayashaynuintrakanmanllapa. Piru mayqanpisukmanta intrakayatinqami, TaytanchikDyus pay munashannulla allitanaintrachinqa. 16Piru qamkunaqakish

mana kawsatkillapa. Ashwanmi imanukawsanallapatataq Jesucristo munayanchaynu kawsashunllapa.

17Kriyiq masiykuna, imanutaqJesucristo kawsashannu nuqa kawsanichaynullami qamkunapis kawsayllapa.Chaqa imanutaq wakinkunamaqa nuqakawsashaynu kawsanllapa chaynulla.18Piru wakinkunaqami, Jesucristo

taqa mana kwintacharchu kusalallakiypaqta kawsanllapa. Chaymichaynu kawsashanllaparayku kusatallakichimatin waqani ima. Nataq

3

442

qamkunata-shuypaqami amana paykunayupay kawsanaykillapapaq kutir kutirkusalata willashurayllapa. 19Chaymipaykunaqa chaynu mana allintarurashanrayku maydiyaqa kusalallakiypaqta tukukaq kanqallapa. Chaqapaykunaqami Dyusninchikta manakasushanrayku, kwirpunllapamunashanlata rurar, kusala pinqaypaqtakawsanllapa.qami kay pachapi kaq tukukaqimakunalapaq yarpunllapa. 20Pirunuqanchikkuna-shuypaqami unaqsyilumanta kaqpa akrashankunanakanchikllapa.

chikllapa Amitunchik Jesucristoshamunanpaq. 21Chaymi shamurqa, kaykwirpunchikllapa pinqaypaqlla kaqtaqapaypa kusala shumaq kwirpun, chaynushumaqpaqna tikranqa. Chaynuqami

llapa chay tukuy imata rurayta puytiqpudirninwan.

Kriyishaykillaparaykumi maydiyapis aligriyankillapa

4 1Chayraykumi kriyiq masiykuna,qamkunapaq alliplata llakiq karmi

kusalata rikashuyllapata munani. Chaqamunashay kriyiq masiykuna imanutaqtukuy imanchik katinmaqa kusalataaligriyanchik, chaynumi qamkunapiskusalata aligriyachimankillapa.Chaynami kusalata munani maydiyapisAmitunchikpi kriyishaykillapanullashachinakur kawsanaykillapata.

2

kuna Evodia chaynulla Síntique,kusalata rugashaykillapa amanauknikillapa uknikillapa anyanakurimanachu, ashwan kusala shumaqtanaAmitunchik munashushanllapanullakawsayllapa. 3Nataq qam tukuy

Siziguta-shuypaqami kusalatarugashayki yanapanaykipaq chay kriyiqwarmisitakunata. Chaqa paykunaqami,tukuy wakin yanapaqniykunawan,

tiwan ima pullay kar Jesucristupaq,

ran. Chaymi paykunapa shutintaqaTayta Dyusqa aykapina librunpiiskribisha, tukuy tyimpupaqnakawsananllapapaq.

4Chaymi qamkunaqa maydiyapiskusalata aligriyayllapa Amitunchiklapiyarpukur.llapa: ¡Aligriyayllapa! nir. 5Chaqaqamkunaqami Amitunchik Jesucristoshamunan diyaqami shipchana nir

. Chaymi ashwan kusalashumaqta kawsatkillapa, tukuylarikashurllapaqa kusa shumaq llakipakuqrunakunapaqna riqsishunqallapa.

6Chaynullami ima pasashutinllapapis

chu. Ashwanmi ima katinpis TaytanchikDyusman waran waran mañakunkillapa.

llaparaykumi, ashwan payji ima niralabankillapa. 7

qami Tayta Dyusqa, Jesucristupikriyishaykillaparayku kusala shumaqtayarpuchir alliplata aligriyachishunllapa,amana maydiyapis llakinaykillapapaq.Chaqa chay aligriyachimanchikllapachayqami kusala ukman shumaq-ari.

Imata yarpurpis allin kaqlapaq yarpushunllapa

8Chaymi kananqa kriyiq masiykuna

pis yarpunaykillapata munani: Tukuychiqap kaqkunalapi,paq kaqkunalapi, allinla kaqkunalapi,chaynulla tukuy karanla kaqkunapi,shumaq kaqkunalapi, chay imapis kusaalabaypaq kaqkunalapi ima. 9Chaynulla

3 4

443

kunataqa rurankillapa. Chaymi

llapanulla, chaynulla imata ruraqta

llapa.maqninchik Dyusninchikllapaqamaydiyapis mana dijashurllapachu,pullaykillapa kanqa.

Pablumi Filipospi kriyiqkuna yanapashanpaq payji nin

10Kriyiq masiykuna, nuqaqamiAmitunchikta kusalata payji nini qashanyanapamaq qallarishaykillaparayku.Chaqa kusalatami kunfyakayaray, manaqunqamayankillaparaqchu kanqa nir.Ashwanmi kusalata yanapamanarmapis,mana mayqanpis apamunanpaq katin,

.11Piru chaynu nishurllapaqa manaminishuyanillapachu, kusalata imaykunafaltamatinmi kawsayaray nirqa. Chaqa

kaqkunalawan kawsarmapis. 12Chaymikusala imayjun kar, chaynulla mana

. Chaqa unta mikur,chaynulla mana mikurmapismi kusa

.Chayraykumi imanu katinpis manaimalapaqpis llakinichu. 13Chaymi tukuyima pasamatinpis,wan yanapamashanrayku,kuyta puytini. 14Piru qamkuna,

qami, kusala allinta rurashaykillapa.15Chaqa Macedonia pwiblumanta

lluqshir, Jesucristupi imanu kriyir

,qamkuna Filipos pwiblupi kriyiqkunala,

llapa. 16Chaqa Tesalónica pwiblupikatiymapis, ashwan ayka kutimiqamkunaqa ima ministiyashaytaqa

. 17Piru chaynuyanapamatkillapaqa, manami nuqaqayarpunichu maydiyapis chaynullayanapamayankillapa kanqa nirqa.

killaparayku kusa mas imayjun yupayna

piqa. 18Chaqa chay ukninchikllapa

tukuyta aypashana kani. Chaymi

killapami,chu.llapaqami, imanutaq uk insinsyumaqakusala mishkita asyakun, chaynu kusalashumaq Dyusninchikpaqqa. 19Chaymikusala imayjun Taytanchik Dyusqa,

llapapipis kusalata yanapashunqallapa.20Chayraykumi, ¡Taytanchik Dyuslatanatukuy tyimpu alabashunllapa!¡Chaynumi kanqa!

Pablumi tukukananta saludakun21Jesucristupi tukuyla kriyishanrayku

Dyusninchikpana kaqninkunatamisaludapamankillapa. Chaynullami kaypullaypi kaq kriyiq masinchikkunapis,

.22Chaynumi ashwan Dyuspa tukuylawakin kaqninkunapis qamkunatasaludashunllapa. Piru ashwanmiRomapa gubyirnun Cesarpa wasinpi

. 23Kriyiqmasiykuna, qamkunapaqmi kusalataAmitunchik Jesucristuman mañakuni,pay llakipashurllapa kusalata yanaparima kawsachishunanllapapaq.

Chaynumi kanqa.

4

444

Pablumi saludakun

1 1-2Nuqa Pablumi, Tayta Dyusmunashannulla Jesucristupa

apustulnin kani. Chaymi tukuylaColosas pwiblupi, Dyus akrashan chiqapkriyiq kaqkunaman, kriyiq masiyTimoteuwan pulla kar iskribimuni.Chaymi Taytanchik Dyusta, chaynullaAmitunchik Jesucristutapis kusalata

shunanllapapaq, chaynulla kusalashumaqta kawsachishunanllapapaq imanir.

Pablumi Dyusta payji nin kriyiqkunapaq

3-4Willamasha katinllapami,llapa qamkunaqashi Jesucristupi allita

kriyirllapa, kriyiq masinchikkunatallakipar yanapankillapa nir.kumi Amitunchik Jesucristupa TaytanDyustaqa, waran waran qamkunapaqmañakur, kusata payji ninillapa. 5ChaqaJesucristupi kriyir yanapanakur imaqa,maydiyaqa Taytanchik Dyuswanluryanpi pullana kayankillapa kanqa nir

, chaytaqa rurayankillapa.Chaynulla Amitunchikpa chiqap

katinmi,naykillapapaqqa. 6Qamkunatami

kusata kriyir, masta achkayaraykillapa.

llapa, mastana achkayashallapa Dyuspikriyiqkunaqa. 7Nishushayllapanu, chay

Colosenses

Colosas pwibluqami, prubinsya Asiapi kaq. Colosasmanqami Amitunchik, mana Pabluchu (1.7-8).

.Apustul Pablo karsilpi kar qischakayarmi yarpuran, Colosas pwibluman chay

(2.8). Chay mana allinta: Moisés mantakushannulla fyistakunata

ruraypaq, chaynulla chay samana diyatapis mas kasuypaq nir (2.16-17).Chaynullami niyaranllapapis: Wakin mikuykunalata mikuypaq (2.21), chaynullaangelkunata aduraypaq, (2.18).

Chaynumi apustul Pabluqa kay kartanpiqa intrachikuran imanumi AmitunchikJesucristuqa kusalata munamanchik (1.15-20), chaynulla imanu kruspi wanurwashamashanchikta ima (1.21-22; 2.14-15). Chaynullami intrachikuranpisJesucristo munashannulla kawsanallapapaq nir (3.1–4.18).

445

kusa munashanchikllapa Epafrasmi,Jesucristuta sirbiq kar tukuy

,. Chaqa

payqami Jesucristupi kriyishanrayku,nuqakuna yupaylla kar, mana chaypi

.8Chaymi willamashapis qamkunapaq,Dyuspa Ispiritunwanna kar, shumaqtamunanakunkillapa nir ima.

9Chayraykumi, nuqakunaqa-pacha mana

qunqarchu, kanankaman Taytanchik

llapa. Mañakunillapami, tukuy pay

llapa, tukuy imatapis allita intrakaqnakanaykillapapaq. 10Chaynu karqami,qamkunaqa Dyuspa kaqninkunana karimatapis karanlatana rurankillapa.Chaynullami rurankillapapis imanutaqpayta kusa allinta yarpuchishannullata.Tukuy chaynu pay munashannullakawsarqami, Dyuspaqqa mastanaintrakar, manana wakaqllapinachukankillapa kanqa. 11

pismi Taytanchik Dyusqa kusala

llapa,kur, amana ima mana allinkunapiqayarpurchu,llapapaq. 12Chayna ashwan kusaaligrila, Tayta Dyustaqa payjininkillapa. Chaqa payqami,

wanmapis pullalla, chay kusala shumaq

paq.13Dyusmi washamashanchikllapa chay

tutaparaqpi mana allinta rurachikuqdyablupa makinmanta. Chaynuwashamarninchikqami Wamran

. 14ChaqaJesucristumi uchakushanchikllaparayku

pagrakuq yupay, kruspi [yawarninta] wanuran uchanchikkunamanta

pirdunamanallapapaq.

Jesucristumi tukuypa amun karmapis Dyuswan

shumaqchamanapaq wanuran15Jesucristumi paylla Dyus kar,

rikachimanchik Tayta Dyus imanunirpis, Dyusta michka mana rikashakashamapis. Chaqa payqami tukuy

llata karanllana. 16Chaymi payrayku,tukuy imapis rurakaran, unaq syilupi,

kunamapis, chaynulla mana rikaypaqmantakuqkunamapis. Chaymi tukuylachay rurakashakunaqa payllapaq kanqa.17Jesucristumi,kunamantaqa naypaqllata karanllana.Chaymi, tukuy chaykunapa amun katin,payrayku imapis kayanllapa. 18

lla, payllami tukuy kriyiqkunapa, mantakuqnin ima,

imanutaq uk runamataqa, umankawsachin chaynulla. Chayraykumi,wanurpis tukuy wanushakunamantaqashan kawsamuran, tukuy imapimapisnaypaqllapi kananpaq. 19Chaqa, DyusqaJesucristuwanqa chaylla imapipiskananpaq niran, ,yarpuyninpi, pudirninpi imamapis.20Chaymi runakuna mana allinkunatarurashanllaparayku kruspi yawarninta

, tukuy kay pachapi, unaqsyilupi, allin mana allin kaqkunamapis,Tayta Dyuswan shumaqchakashanakananpaq.

21Unayqami qamkunaqa manaallinkunata yarpur rurar ima, Dyuspakuntran kar paymantaqa karupllapiyupay karaykillapa. 22Nataqkanan-shuypaqa, Akrashan Jesucristouchanchikllapapaq wanushanrayku,Dyusqa qamkunawan shunqukashana.

1

446

Chaytaqami Dyusninchik ruraran, tukuynuqanchikkunaqa mana uchayjun karkusa allinlana, kusa shumaqchakashanakasha, payqa pullakumanapaq. 23Piru

qami, imanu washakanaykillapapaq,

chayllapi allita kriyiyllapa. Chaqa chay

.Chaynulla nuqa Pablupis chayllatami

.

Tayta Dyus Pabluta akraran24Kriyiq masiykuna, kananqami

qamkunaqa Jesucristupa kwirpunnakankillapa. Chaqa qamkunaraykumikusalata Jesucristuqa qischakaran.

kusalata aligriyani. 25Chaqa chaynukriyiqkunata sirbinaypaqmi TaytaDyusqa akramasha. Chaynullaminimaran, paypa shumaq rimayninta

llapapaq nir. 26

nanllapapaq nir, Tayta Dyus kusaunaymanta-qami,chu. Nataq kanan-shuypaqami paypa

shanchikllapana. 27Chaymi chay kusala

marninchikllapaqa, tukuy manaIsraelmanta kaqkunatapis washayanqanir intrachimaranchikllapa.

,

wanna katin,shan luryanpina kawsanallapapaq.

28Nuqakunami Jesucristupaq kusalata

imanu washakananllapapaq nir.

kunillapa Jesucristupa naypanmanqa

kusa allinlana qimikananllapapaq.29

ninwan, pudirninwan yanapamatin,

trabajani.

2 1

munani, imanumi qamkunapaqmana shaykurchu waran waranmañakuni nir. Chaynulla Laodiceapwiblupi kriyiqkunapaq, chaynulla

kunapaqpis mañakuni. 2Imanullapismiyanapashunayllapapaq yarpuni.Qamkuna animuta aypar shumaqtakuytanakur kawsayllapa, allita

nishankunataqa. Munanipismi qamkuna, Tayta Dyus

unaymanta-wan imata rurananpaq paylayarpushanta. 3Chaqa Jesucristupikriyirqami, intrakanchik Tayta Dyuspa

, munayninpaq imamapis.4Kaykunatami,llapa, ama mayqanpis kusa ukman

llapa imaqa llullachishunanllapapaqchu.5Chaqa qamkunapa mana pullaykillapakarmapismi,wan kani.qashi kusa shumaqta kawsankillapaJesucristupi allita kriyirllapa nir

.

Mushuq kawsaytami tarinchik Jesucristupi kriyir

6Chayrayku qamkuna, imanu

chik nir allita kriyiraykillapa, chaynulla

llapa. 7Chaynulla, paylapi allita kriyir, paylapi kunfyakar

shumaqta kawsayllapa, imanutaqpaypaq willashuranllapa chaynulla,Tayta Dyusta kusata payji nir ima.

1 2

447

a 2.11,13 Siñal kustumriqa Israel pwiblumanta runakunapaqqa kaynu kaq: Uk ullqu wamritunasishanmanta uchu diyayjunna katinqa, uk siñalsituta ruraqllapa chay wamritupa kwirpunpi,payqa Dyuswan pullana kananpaq nir.

8Amami dijakarchu kuytakankillapa,

paq. Kuytawkish chay mana sirbiq

ingañashutinllapa paykunamatanakasutkillapa. Chaqa paykunaqami yanqakriyinanlata, kay pachapi mana allinta

,

llapachu. 9Chaqa Tayta Dyuspa tukuy, yarpuynin, pudirninmapis,

, michka

sha katinmapis. 10Chaynu katinmi,

llaparayku imapipis pullaykillapakanqa. Chaqa Jesucristuqamitukuymanta mas pudirniyjun, chayrikaypaq,kunamanmatapis.

11Chaynulla, Jesucristupi kriyirpaywan pullana katkillapa, payqa tukuyuchaykillapamanta washashuranllapa.Chaynu washashurllapami, mana chaysiñal kustumriraykuchu,a ashwanyarpuynikita shumaqchar imamiakrashushallapa Dyuswanqa pullanakanaykillapapaq. 12

llapaqami, Jesuswan pulla pampakaq

llapaq. Chaymanta qashan paywanpulla mushuqmanta kawsamuq yupaykaraykillapa,paq.tuta kawsachimusha kusa puytiqDyusninchikllapapi.

13Qamkunami unayqa wanusha

piqa, chay uchakushaykillaparayku.Chaynulla, chay siñal kustumrita manarurashaykillaparaykumi, Dyuswan mana

pulla kayta puytiraykillapachu. Piru

manta pirdunamarninchik,mantana kawsachimashanchik,tuwan pullana kanallapapaq. 14Dyusmiunay mantakushankunata manakasushallapaqa, kastigamanallapapaqkaran.ninchikmi,manmatapis chay mana allinta ruraruchakushanchiktaqa, Jesucristo kruspiwanushanrayku. 15

kumi, chay mana rikaypaq mana allintarurachikuq mantakuqkunata binsiran,Tayta Dyusqa. Chaynu chay manarikaypaq kaqkunata binsirmi, tukuypanaypanpi pinqaypaqta dijaran, prisutayupay.

16Chayrayku mayqanpis kaykunalatamikur, upyar, fyistata añu añu, mis misrurar, simanapaq uk diyalapi Dyusmunashanta rurar ima Dyuspaqqa allinkanchik nir ima willashutinllapapis,

chu. 17Kaykunaqami, WamranJesucristo shamunankaman yanqaintrachimanalapaq karan. Pirukananqami tukuy chaykunapaqqa

, Jesucristoshamushanmanta-pacha, paypi kriyirallin kanchik nir. 18Chaynulla amamidijakankillapachu, Dyusta kusa allitakasuq tukuqkunamantaqa. Chaqapaykunami angelkunata adurani nir,shumaqkunata musqupaq yupay rikaninir, kusala shumaq Dyuswanqa niryanqa alabakanla pay yarpushannulla.19Chaynu nirmapis, paykunaqa manapullachu Jesucristuwanqa. Chaqa

paqa umanllapa yupay. Chaqa

2

448

umanchik katinmi kwirpunchikpi kaqpartinkunaqa trabajayta puytin.Chayrayku Jesucristo umanchik katin,tukuywan shumaqta kuytanakur imakawsayta puytinchik Tayta Dyusmunashannulla.

20Qashanmi nishunillapa:qami, Jesucristo uchaykunamantawashamananpaq wanusha nirkriyirllapanaqa, qamkunapis chayuchaykillapataqa wanuchisha yupaynakankillapa. Chaymi, Dyusta mana kasuqrunakuna washakanallapapaq nirmantakuyashankunataqa, amanakwintachaypaqnachu. Chaynu katinqa,¿imapaqtaq qamkunaqa chaykunataqakwintachanayankillapa? 21Chaqapaykunaqa ninllapa: Kaykunalatawillashun, kaykunalata mikushun,kaykunalata makinchikwan aypashunima nir. 22Tukuy kaykunami, chayimakuna tukukaqlapaq, yanqarunakunapa mantakuyninla,kuyninla, ima. 23Piru chiqaptamichaykunaqa kusa allinta ruraq yupaytukur,chiq yupay tukur imaqa,paq yupay yarpuchimanchik. Chaynukatinmapis, tukuy chaykunaqa manasirbinchu yarpuyninllapapi Dyuswankusa shumaq kananllapapaqqa.

Unay kawsananchik kanan kawsananchik

3 1Nishunillapapismi: Jesucristokawsamushanrayku qamkunapis

mushuqmanta kawsamuq yupayna,

llapa. Chaqa syilupimi JesucristuqaDyuspa allilaw qichqanpi tayan.2Chaynullami Dyus munashanlapiyarpur, kay pachapi mana allinkaqkunataqa,llapalamapischu. 3Chaqa qamkunaqami

paq wanur, kawsamusha yupaynakankillapa. Chaymi ashwan Tayta

llapa,llapapaq nisha. Piru wakinkunaqami,

llapachu. 4

nikillapaqa. Chaymi maydiya pay kusallipyalla pudirninwan rikarimutinqa,qamkunapis paywan pullana kusashumaq allinna rikarinkillapa.

5Chayraykumi kay pachapi kaq manaallin ruraykunataqa wanuchishayupayna dijayllapa. Chaymi runa kar,manaqa warmi masayjunna karmapisamami ukwan ukwan pununkillapa.Chaynulla mayqanpis manaraqmasayjun karpis amami mayqanwanpispununkillapachu.paq imakunata rurankillapachu.Chaynulla amami kwirpuykillapa

llapanachu. Amami imaykillapatapistantakuyta munankillapachu. Chaqachaynu imankunalapi yarpuqkunaqami,Dyusninchikta mana adurarchu, ashwanchay iman kaqkunalata aduraqyupayna.

6Chaynu tukuy mana allinkunataruraqkunamanqami, Tayta Dyusqapiñakur,

. 7Piru qamkunapismiunayqa chaynu kusa mana allinimakunata rurar kawsaq kankillapa.8Nataq kanan-shuypaqami tukuychaykunataqa dijashaykillapana.

llapachu.taqa rurankillapachu. Chaynulla amamijurapakunkillapachu.llaqa rimankillapa imachu. 9Chaynulla

pis llullachinakunkillapachu. Chaqa

kunataqami dijashaykillapana.

2 3

449

10Chaynu karmi, imanutaq Tayta Dyus

shanllaparayku, allinlatana rurarkawsayllapa.shaykillapamantaqa shumaqtanakawsar, waran waranqa allitanariqsinkillapa paytaqa. 11ChaynuqamiJesucristupi tukuy kriyiqkunaqapaypalla kanchikllapa, michka Israel,mana Israel runakuna kar, chay siñalkustumrita rurasha kar, mana rurashakarmapis. Chaynulla uklawmanta kar,

, , sirbikuq, manasirbikuq karmapis, chaylla paypaqqakanchikllapa. Chaqa payqami tukuypamantaqnin kar,llapa.

12Chayraykumi Tayta Dyusqa kusalatamunashurllapa, akrashushallapa,Dyuspa kusa allinla kaqninkunawanpullana kanaykillapapaq. Chaynamikusata llakipanakur, yanapanakur, amakusa kani nir alabakarchu, ima katinpisuknikillapata shumaqta rikar,uknikillapa imata mana das ruratinpisyarar ima kawsayllapa. 13Chaynulla imamana allinta uknikillapa rurashakatinpis uknikillapa uknikillapapirdunanakuyllapa,chik Jesucristo pirdunashuranllapachaynulla. 14

kur kawsayllapa. Chaqa chaynuqami ukyarpuylana kar,killapa. 15Tayta Dyusqami, uk kwirpula

shanchikllapa. Chayrayku, tukuyshunqunchikwan aligriyar Tayta Dyustapayji nir ima, ukninchikkunawan kusashumaq allintana kawsaypaqllapa.

16Jesucristupa shumaq rimayninta,

shunquykillapapi purichinkillapa.

manta, uknikillapa uknikillapa

.Chaynulla tukuy shunquykillapawanTayta Dyusta payji nir, salmukunata,himnukunata, Amitunchikpa kusa

llapa. 17Chaymi tukuy imata rurar,imata rimarpis,tupa shutinpi payji niyllapa TaytanchikDyustaqa.

kriyiqkuna kanqa nir18Qamkuna kriyiq warmikuna,

killaparaykumi, allita runaykillapatakasuyllapa.

19Chaynulla kriyiq runakuna,killapatami kusalata llakipar, ama

llapachu.20Wamrakuna, taytaykillapata kusa

rispituwan tukuy imapi kasuyllapa.Chaqa chaynuqami, Amitunchiktaaligriyachiyankillapana. 21Chaynullaqamkuna, tayta kaqkunapis amamiwamraykillapata imapaq sunsunullawillar imaqa piñachinkillapachu.

llapapaqchu.22Qamkuna sirbikuq kaqkunapis, kay

pachapi kaq mantaqnikillapata tukuyimapi allita kasunkillapa. Amamipaykuna pullaykillapa katin, paywanallinpi kanaypaq nir yarpurlachuimatapis rurankillapa. AshwanmiAmitunchik Jesucristuta manchar sirbiqkashaykillaparayku, imata rurarpistukuy shunquykillapawan yarpurrurankillapa. 23Chaymi imata rurarpis,amami kwashalla imachu rurankillapa.Ashwanmi imatapis ama runakunapaqruraq yupaychu, Amitunchiklapaqyarpur rurankillapa. 24Chaynuqami

chikqa pagrashuqllapa yupay,

3

450

b 4.10 Wakin iskribikashakunapimi “Bernabipa subrinun” nin.

shanllapataqa qushunqallapa nir. Chaqachiqap Amitunchik Jesucristutamisirbiyankillapa. 25Piru chay manaallinta ruraqkunataqami, Dyuskastiganqa. Chaqa payqami tukuyta

.

4 1Qamkuna mantakuqkuna, imatapiskaranlata rurar sirbiqnikikunata

llakipayllapa. Chaqa allita yarpuyllapa,unaq syilumanta Amitunchikmiqamkunatapis mantashuyanllapa nir.

2Maydiyapis ama shaykurchuDyusman mañakuyllapa. Chaynullaimapaqpis alamirala kayllapa Dyustapayji nir ima. 3Mañakunkillapapisminuqakunapaq. Chaqa nuqami TaytaDyus unay payla yarpushan, shumaq

kani. Chayraykumi mañakunkillapa,

kunayllapapaq. 4

llapapis,kani chaynulla, kusa intrakaypaqta

.5Nishaykillapapismi: Kay tyimpu

kashanllaqami imuraspis allitatantyakar mana kriyiqkunawanmapisallinlata rurar kawsayllapa. 6Chaymipaykunawan parlarllapamapis shumaqtaparlayllapa.killapaqa,chikasha yupay, kusa shumaq kananpaq.Chaynulla imata tapushutinllapamapiskaranlata willankillapa.

Pablumi tukukananta saludakun7Nuqapaq kusala munashay kriyiq

masinchikllapa Tiquicumi, tukuy imatawillashunqallapa. Chaqa paymi, nuqayupaylla Amitunchikta sirbiq kar,kusata yanapamasha. 8Chayraykumi

imanumi kaypi kanillapa nir willar,masta animachishunanllapapaq.9 ,kusala munashanchikllapa chiqap kriyiqmasinchikllapa Onesimuta. Chaqapayqami qamkunamanta uknikillapa.Chaymi paykunana willashunqallapaimata rurayashayllapapaqmapis.

10

cumi, saludashunllapa. ChaynullaBernabipa primunb Marcospissaludashunllapa.

,llapaqa allita samachinaykillapapaqnirmapis. 11

llapapis ukninchikllapa Jesuspis. Chaqapayllatami Justo ninllapapis.lami Israelmanta kriyiqkuna nuqata,

ima yanapamar,mapis. 12

tupa sirbiqnin Epafras.manta uknikillapa.

yan, mas allita kriyir,kur, Dyus munashannulana rurarkawsanaykillapapaq. 13Nuqami uk

qamkunapaq Epafras yarpun Laodiceapwiblupi, Hierápolis pwiblupikatkillapamapis nir. 14

llapa ukninchik Lucas, chaynullaDemaspis.

15Laodicea pwiblupi ukninchikkunatamisaludapamankillapa. Chaynullami Ninfata,chay wasinpi tantakaq kriyiqkunatapissaludapamankillapa. 16Chaymanta, kaykartata tukuypa naypanpi liyitkillapanaqa,Laodiceapi kriyiqkunapa naypanllapapipisliyinqallapa. Chaynulla Laodiceapi

chaytapismi, liyinkillapa. 17Nataq, kriyiq

3 4

451

masinchik Arquiputa-shuypaqa willayllapa,Amitunchik imata rurananpaq nishantaqa,

.18Nuqa Pablumi kusalata saludashurllapa

ima, nuqalla iskribimuni. Amami

qunqarchu Dyusman mañakunkillapa.Chaqa prisullaraqmi kani. ChaymiTaytanchikllapa Dyusman mañakunikusalata llakipar yanapashunanllapapaq.

Chaynumi kanqa.

4

452

Pablumi saludakun

1 1Nuqa Pablumi, ukninchikkunaSilvanuwan,a Timoteuwan pulla,

kay kartata iskribimuni qamkunaTesalónica pwiblupi kriyiqkunaman.Chaqa qamkunatami TaytanchikDyus chaynulla AmitunchikJesucristo pullakushushallapa.Chaymi Taytanchik Dyusmanmañakuni, llakipar tukuy imapiyanapashunanllapapaq, chaynulla

llapapaq ima nir.

Tesalonicamanta kriyiqkunami ukkunata animachin

2Kriyiq masiykuna, imuraspismiqamkunapaq yarpur TaytanchikDyusman kusalata payji nir ima,mañakunillapa yanapashunanllapapaq.3Chaynullami imuraspis Taytanchik

chu, imanumi qamkunaqa Jesucristupiallita kriyir, payta kusalata munar

.pismi Amitunchik Jesucristupikriyishaykillaparayku qischakarmapis,

1 Tesalonicenses

Tesalonicapi kriyiqkunaman

Tesalónica pwibluqa Macedonia prubinsyapimi karan. Macedonia prubinsyaqamiGrecia nasyunpi karan. Tesaló ,wakin runakuna kusa aligrila Amitunchik Jesucristupi kriyiran. Piru ashwanwakinkunami, , kuntrannatikrakaran. Chaymi wanuchiyta munatin, Pabluqa riran Berea pwibluman.Ritinnaqa, Jesucristupi kriyiqkunatana qischaranllapa. Masta intrakanarqa, liyishunHechos 17.1-15.

Atenas pwiblupi karmi, Pablo kusalata llakiran Tesalonicapi kriyiqkunapaq., , paykunata watukunanpaq

(2.17–3.5). Pablumi riran Corinto pwibluman. Chaypi katinmi, Pablo kayashanmanTimoteo tikrakaran willaq: “Michka qischakarpis, Tesalonicapi kaq kriyiqkunaqakriyishannulla shachinakuyan” nir (3.6-13). Chaynu willatinmi, kusa aligrila Pablokay kartata iskribiran paykunaman (1.1–2.16). Kay kartanpimi, kriyiqkunataqayarpuchiran, Tayta Dyus munashannu kawsananpaq (4.1-12), chaynulla Jesucristotikrakamuyan nir (4.13–5.11).

a 1.1 Silvano nirqami intrachimanchikpis Silas nir.

453

kusalata shachinakunkillapa,maydiyaqa paywanna kawsashaq niryarpur.

4Kriyiq masiykuna,llapanu qamkunataqami TaytanchikDyus kusalata munar akrashushallapa

paqqa. 5Chaqa qamkunata Jesucristupa

llapaqa,.

Ashwanmi Dyuspa Santu Ispiritunpudirninwan yanapamatinllapa, allita

. Chaymi, imanumi

qamkunapa byinnikillapapaq kusalata.

6Qamkunaqami imanutaq AmitunchikJesucristo kawsashannulla nuqakunapiskawsaqta rikamashaykillaparayku,Amitunchikpa shumaq rimaynintaqakusata aligriyar ima uyakuraykillapa,Santu Ispiritu yanapashutinllapakusalata qischakar imamapis. 7Chaynukriyirllapami Macedonia, Acaya lugarpitukuy kriyiqkunataqa kusalataanimachishaykillapa, Jesucristupimasna kriyinanllapapaq. 8Piru kananqamanami Macedonia, Acaya lugarlapichuAmitunchikpa shumaq rimaynintaqa

. Ashwanmi qamkunamantaqallarirqa tukuy intiruta shikwakasha.Chaymi maylawta ritiyllapapiswillamanllapa imanumi Dyuspi kusalatakriyinkillapa nir. Chayraykumiqamkunapaqqa paykunaqa manana

llapa nir willanayllapapaqqa.9Ashwanmi paykunalla rimanllapaqamkunata watukushutiyllapa imanumishumaqta samachimaraykillapa,

kunata adurayashaykillapata dijasha,kusata aligriyar chiqap kawsaqDyustana sirbiyankillapa nir ima.

10Ninllapapismi, qamkunaqashi Dyus,

shanta yarayankillapa syilumantatikrakamuyan nir ima. Chiqaptamichayqa. Chaqa Jesucristumi chay kusala

mantaqa washamashunllapa.

Pablumi Tesalonicapi

2 1Kriyiq masiykuna, qamkunallami

llapaqa mana yanqallachu karannirmapis. 2

pis, imanumi Filipos pwiblupiqa unayqakusalata musyar ima qischamaranllapanirmapis. Chaymanta qamkunamanshamutiypis, wakinnikillapaqa kusalata

.

maranllapa qamkunata paypa shumaq.

3Chaqa manami pantar imachu karanta. Chaynulla

manami ima mana allinta yarpur,ingañashuyllapata yarpur imachu

. 4Ashwanmi Dyusnuqakunataqa shumaqta rikar akrar

, shumaq rimayninta. Chaymi

imatapis karanlata rimar ima, manamirunakuna alabamananllapata munar

. Ashwanmitukuy ima yarpuyashanchikmatapis

. 5Chaqa,

manami kusala shumaq imakunatawillar alabashurayllapa imachu,imanullapis qillayta qumanaykillapapaqnirqa. Ashwanmi imatapis karanta

, Dyus uk. 6

lla manami munashachu kanillapamayqanpis kusa runapaq riqsir

1 1 2

454

alabamananllapataqa qamkuna kar,manaqa ukkuna karmapis.tupa apustulnin kashayllaparayku,munarqa nishunayllapata kusa runapaq

manaykillapapaq nir. 7

shunayllapamantaqami ashwan kusalata,

imanutaq uk warmimaqa wamrituntakusalata munar kuytan ima chaynu.8

rayku, manami Dyuspa shumaq

chu karayllapa,rayku wanunayllapapaqmapis listukarayllapa. ¡Chiqaptami, qamkunataqakusalata munashunillapa! 9Kriyiqmasiyllapakuna, qamkunami allita

,imanumi tuta, unaqmapis kusalata

llapatapis tarir kawsarayllapa nir.Chaynuqami rurarayllapa amaqamkunata ima ministishayllapapaqqillakachishunayllapapaqchu.

10Qamkuna,,

imanu qamkuna kriyiqkunawan karqa,Dyus munashannula imatapis karanlataruraray nir. Chaymi ima mana allintarurashayki nimaymatapis manapuytinkillapachu. 11Chaynullami

, imanumi kusalatakunsular,llapa, imanuintrachin chaynu. 12

rayllapa imuraspis kusa shumaqtakawsanaykillapapaq, imanutaq Dyuspakaqninkuna kawsan chaynu. Chaqa

llapa, kusa llipyalla mantakuyninpinakawsanaykillapapaq.

13Qamkunata Dyuspa shumaq,

manami ukmanta yarpur, kayqa

llapachu. Ashwanmi Dyuspa rimayninnir,llapa. Chaqa chiqapta Dyuspa shumaqrimaynin kar, yanapashutinllapa

llapa. Chayraykumi nuqakunaqaimuraspis mana shaykuq, TaytanchikDyusman payji nir ima mañakunillapa.14Kriyiq masiykuna, imanutaqqamkunata pwibluykillamanta kaqkunakusalata qischashuranllapa, chaynullaJudea pwiblukunapi, Jesucristupi kriyir,Dyuspa kaqninkunatapis pasaran. Chaqapaykunatapismi chay pwiblunmantakaqkunalla kusalata qischaranllapa.15

tapis wanuchiranllapa, imanurukunkunapis Dyuspa rimaqninkunatawanuchiranllapa chaynulla. Chaymipaykunalla nuqakunatapis mana munarkusalata qischar qati .Chaynu karmi, Dyuswan kayta manamunar, .16

nanllapaq parlanayllapapaqpis, manadijamanllapachu. Chaynumi waran

llapa. Piru paykunataqami Dyusqakusala saqra manchaypaqta kastigartukchinanpaqna nisha.

Pablumi Tesalonicapi kriyiqkunata qashan watukuyta yarpun

17Kriyiq masiykuna, uk tyimputamana pullaykillapa kasha karmapismi,

llapachu.llapata kusalata munarayllapa.18Ashwanmi nuqa Pablumaqa kutir

llapata yarpuray. Piru Satanasmiimanullapis arkamaranllapa. 19Chaqa

1 2

455

qami, qamkunarayku kusa shumaqallinpaq riqsikar aligriyashaqllapapaypa naypanpiqa nir kunfyakanillapa.Chayraykumi imanupis kusalatawatukushuyllapata munanillapa.20Chiqaptamiri, qamkunarayku kusashumaq allinpaq riqsikar,llapamapis.

3 1

llapata munar, mana imanupisshamuyta puytirqa, yarpurayllapaAtenas pwiblupi kidayta. 2Chaymantami

Timoteuta. Chaqa paypismi nuqayupaylla, Taytanchik Dyusta sirbir,Jesucristupa shumaq rimayninta

.

shutinllapa,llapapaq. 3

yashaykillapapi imamapis shachinakuramana disanimakunaykillapapaqnachu.

kriyishanchikllaparaykuqami kusalataqischakayashunllapa nir. 4

llapapismi:qami,

shunllapa nir.llapanu, chiqap chaynu kasha.5Chayraykumi chaypaq kusalatayarpupakur mana mas agwantaytapuytir,kriyishaykillapapi imanushi kankillapanir, tapukunanpaq. Chaqa nuqamimanchakuray, imanupiqa dyabluqamkunata ima mana allinta rurachir,

shallapa katinmaqa,shayllapaqa yanqalla kanman niryarpur.

6Piru kananqami,sha Tesalónica pwibluykillapamanta.

llapa,

llapanulla, kusalata llakipanakur imakawsankillapa nir. Chaynullamiwillamashallapapis, qamkunaqashi

killapa nir.nayankillapa, imanutaq nuqakuna,

lla nir ima. 7Chayraykumi kriyiqmasiykuna, kusalata qischakayar

sha kanillapa, imanumi qamkunaqa

.8Chaynu Amitunchik Jesucristupikusata kriyirlla kawsankillapa nir

, nuqakunapis kusalataanimakunillapa mana shaykuq mastakriyinayllapapaq. 9Kay alliplataaligriyachimashaykillapapaqqa, ¿imanirtaq Dyusninchiktaqa mas payjiniymanllapa?chimashaykillapa. 10Chaymi unaqpis,tutapis Tayta Dyusman kusalatamañakunillapa, pay yanapamatinllapa

paq.

llapapaq.11Nuqakunami munanillapa Taytanchik

Dyus, chaynulla Amitunchik Jesucristo

llapapaqqa. 12

tuman mañakunillapa, yanapashutinllapauknikillapa uknikillapa tukuywan kusamasta llakipanakur kawsanaykillapapaq,imanutaq qamkunata llakipashunillapachaynu. 13Chaynullami mañakunillapapis,Amitunchik yanapashutinllapa allitaTaytanchik Dyuslapi kunfyakar, kusaallinla yarpuyniyjun, mana ima manaallinta rurar imachu kawsanaykillapapaq.Chaynu kayatkillapa AmitunchikJesucristo, Dyus akrashan allinkaqninkunawan tikrakamurqa, imalapaqpismana uchachashunanllapapaq.

1 2 3

456

Kusala shumaqta kawsanatami Dyusqa munan

4 1Kananqami kriyiq masiykuna,

tupa shutinpi nishaykillapa: Imanu

rayllapa chaynullami waran waran kusashumaqta kawsayllapa, imanutaq kanan

llapa chaynulla.chik Dyusqa kusalata aligriyanqa.

2 ,Amitunchik Jesucristo munashannulla

shayllapataqa. 3Chaqa TaytanchikDyusqami munan kusala shumaqta paymunashannula kawsanaykillapata,chaynulla masayjunna karqa, amaukwan ukwan pununaykillapata,manaqa manaraq masayjun kaqkunapis,ama pakaplla pununaykillapata,4runapis kwirpunta tantyachir,lawan kusalata rispitanakur ima,allinlata kawsananllapata. 5

kumi kwirpuykillapata tantyachir,amana chay mana kriyiqkuna yupayqakawsayllapachu. 6Amami mayqanpisruna masinpa warminwan punur imaqaingañanqachu. Chaqa imanutaq kutir

chikqa chaynu tukur mana allintaruraqkunataqa kusala manchaypaqtanakastiganqa. 7Chaqa TaytanchikDyusqami akramashanchikllapa amauchakurnachu, pay munashannuallinkunalata rurar kawsanallapapaq.8

shushayllapata mana kasurqa, manamimayqan runatachu disprisyayan.Ashwanmi Taytanchik Dyus, SantuIspiritunta qumashanchikllapa, paytadisprisyayan.

9Piru imanu uknikillapa uknikillapallakipanakur kawsanaykillapapaq nir

iskribishunayllapata-shuypaqa manaministinkillapachu. Chaqa chaytaqami

nakur kawsanaykillapapaqqa. 10Chaqachaynu llakipanakurmi kawsankillapa,Macedonia lugarpi taq tukuy kriyiqmasinchikllapakunawanqa. Pirurugashaykillapami kriyiq masiykuna,masta llakipanakur kawsanaykillapapaq.11

chu shumaqta kawsayllapa. Ashwanmichay ima ruranaykillapakunapi yarpur,makikillapawan rurayllapa, imanururanaykillapapaq nishushayllapanulla.12Chaynu kawsatkillapaqami, mana

llapa. Chaynulla manami imaykillapapisfaltashunqallapachu.

Amitunchikmi shamunqana13Kriyiq masiykuna,

naykillapata munani, imanumi chaywanuqkunawanqa maydiyaqapasayanqa nir.

llapata,llapachu nin, chaykuna yupayqa.14Chaymi nishaykillapa: ImanutaqJesucristumaqa wanur, kawsamuran nirkriyinchik, chaynullami TaytanchikDyusqa kawsachimunqa paypi kriyiyarwanushakunataqa, Jesucristuwannakananllapapaq.

15Chayraykumi Amitunchik Jesucristointrachimashanta nishaykillapa:Maydiya Amitunchik nuqanchikkunakawsayashalla tikrakamutinqa, manaminuqanchikkunataraqchu naypaqtaqapullakumashunllapa. Ashwanmi chaywanusha kaqkunataraq kawsachimurpullakunqa. 16Chaqa, kusa mantakuq

llapa. Chaynullami trumpitasyilumanta-

1 4

457

llapa. Chaymantami AmitunchikJesucristuqa kusala pudirninwanishkimunqa. Chaynami paypi kriyiyar

qallapa. 17

kuna kawsaq chaykunaqa illaqmantaapakashunllapa, chay kawsamushachaykunawan pulla. Chaynumi unaqpuktaypa rurilanta rir, AmitunchikJesucristuwan tarinakunallapapaq.Chaypinami Amitunchikwanqa tukuytyimpupaqna kawsashunllapa. 18

nakur ima uknikillapa uknikillapakusalata animachinakur kawsayllapa.

5 1Piru ima diyami, ima tyimpumitukuy chaykuna pasayanqa, nir

iskribishunayllapataqami manaministinkillapachu. 2Chaqa qamkunami

, Amitunchik

suwakun, chaynumi rikarimunqa.3Chaymi chay tyimpupi runakunaqakaynu niyanqallapa: “Mana imapispasamashallapami, kusala shumaqkanchikllapa” nir.llapami illaqmanta paykunamanqa kusallakiypaq kastigu shamunqa, imanutaquk warmita itikunanpaq nanayninillaqmanta aypatin kusalata qischakanchaynu. Chaynami mana mayqanpiswashakayta puytinqallapachu chaykastigumantaqa. 4Piru qamkunaqamikriyiq masiykuna, kriyishaykillaparaykumana tutaparaqpinachu kankillapa.Chaymi Jesucristo uk suwakuq yupayillaqmanta shamutinmapis manamanchakunkillapachu. 5Chaqa tukuy

pina kankillapa. Chaynulla imuraspisachkillapi kashanchikllaparaykumi,mana tutaparaqmantachu kanchikllapa.6Chayraykumi alli kamakashala kar,ama qunqar punushunllapachu

wakinkuna yupayqa.pis rik ,

llapa. 7Chaqa chay mana allintaruraqkuna,tutaparaqpi punuq yupay manakwintata qukar,llapa. 8Piru nuqanchikkuna-shuypaqamikriyishanchikllaparayku achkiraqmantakanchikllapa. Chaymi tukuy imapipistantyakar allinlata rurashunllapa.Chaynulla imanutaq suldadumaqaqasqunta washananpaqqa jyirrumantarurakasha kamsanta yupay yakakun,

chikllapata, llakipanakushanchikta imayakakuq yupay kamakashunllapa.Chaynullami imanutaq uk suldadumaqaumanta washananpaqqa kaskuntaumakur mana dijanchu imuraslapis,

tumi washamayanchikllapa nir amaqunqarchu yarpuyninchikllapalapipurichishunllapa. 9Chaqa Taytanchik

chu nimashanchikllapa. Ashwanmi

llapapaqna nimashanchikllapa.10Chaymi Jesucristo wanurannuqanchikkunarayku, michka wanushakar, manaqa kawsayarmapis maydiyaqa

llapapaq. 11

llapanulla intrachinakur ima uknikillapauknikillapa masta animachinakuyllapa,imanutaq kanan rurayankillapanachaynulla.

Pablumi kriyiq masinkunata animachin

12Kriyiq masiykuna, kusalatami

llapata allita rispitar kasunaykillapapaq.Chaqa paykunaqami trabajaq yupaykusalata kunsijar ima intrachishunllapa.

1 4 5

458

b 5.26 Kusala rispituwan shumaqta saludapamankillapa nirqami niyan, unaykunamuchanakur saludanakuq kashanrayku.

13Chaymi paykunataqa kusa shumaqlatarikar ima llakipankillapa,yashanpiqa. Chaynulla uknikillapa

llapa.14

llapapis:taqa imatapis karanta willatkillapatrabajananllapapaq. Chaynulla chaydisanimakusha chaykunata, chay uktaukta yarpuqkunata ima tukuyta yanaparanimachiyllapa masna kriyinanllapapaq.

15

llapaqa, amami qamkunapis manaallintaqa rurankillapachu. Ashwanmitukuy tyimpu llakipanakur imaallinkunalata rurar kawsayllapaqamkunalla kar,kunawan karmapis.

16Imuraspismi kusa aligrilakankillapa. 17Chaynulla TaytanchikDyusman imuraslapis mañakuyllapa.18Chaymi ima katinpis TaytanchikDyusta “Payji” niyllapa. Chaqa paymichaynu kanaykillapata munan,tupi kriyiq kashaykillaparayku.

19Chaynulla Tayta Dyuspa SantuIspiritun qamkunapi kaqtaqami, amaimalapaqpis llakichinkillapachu.20Chaymi mayqanpis Dyuspa rimaqnin

, amamidisprisyankillapachu. 21Ashwanmi allita

, allintachu

nirmapis. Chaymi chaynu uyakurqa,

. 22Chaynumi ashwantukuy mana allin kaqmantaqa wakaqtukuyllapa.

23

chik Dyusman mañakuni, kusa allinkaqninkunapaq tikrashunanllapapaq.

tinllapa yarpuynikillapapi,llapapi, kwirpuykillapapi ama ima

paqchu Amitunchik Jesucristoshamunankaman. 24

chik Dyus akrashushallapa chayqami,imatapis karanlata ruran. Chaymitukuy kay mañashaytaqa tantarkumplinqa.

Pablumi tukukananta saludakun25Kriyiq masiykuna,

llapa.26Chaynullami tukuy kriyiq

masinchikkunata kusala rispituwanshumaqta saludapamankillapa.b

27Amitunchik Jesucristupa shutinpiminishunillapa: Kay kartataqa tukuy kriyiqmasinchikkunawan pullami liyinkillapanir.

28Chaymi Amitunchik Jesucristumanmañakuni,shunanllapapaq.

Chaynumi kanqa.

1 5

459

Pablumi saludakun

1 1Nuqa Pablumi, Silvanuwan,aTimoteuwan pulla, kay kartata

iskribimuni qamkuna Tesalónicapwiblupi kriyiqkunaman. Chaqaqamkunatami Taytanchik Dyus,

shallapa. 2Chaymi Taytanchik Dyusta,chaynulla Amitunchik Jesucristutapiskusalata mañakuni llakipar tukuy imapiyanapashunanllapapaq, chaynulla

paq ima nir.

Pablumi Tesalonicapi kriyiqkunapaq mañakun

3Kriyiq masiykuna, qamkunaqami

piqa kriyiyankillapa. Chaymi ashwan

nakur imana kawsayankillapamapis.Chayraykumi nuqakunaqa manaqunqarchu imuraspis Taytanchik Dyustapayji nishaqllapa. 4

qami mayta rirpis kusalata aligriyar,

2 Tesalonicenses

Tesalonicapi kriyiqkunaman

Tesalónica pwibluqami, Macedonia prubinsyapi karan. Nataq prubinsyaMacedonia-shuypaqami Greciapi karan. Tesalónica pwibluman punta kaq kartanta

, chay Tesalonicamanta kaqkuna.

. Chaqa paykunaqami Jesucristo shamunan tyimpuqami, .

munaqllapa imanapischu. Chaymi ashwan uknin uknin runakunapa washantaparlakur imana puriyaranllapa.

Tesalónica pwiblupi kaq kriyiq masinkunamanqa. Chaymi kay kartanpiqaintrachiran manaraq Amitunchik Jesucristo shamuyatin naypaqtaqamidyablumanta kaq uchakuchikuq shamuyanqa nir (2.1-12), chaynulla chay chaynu

(3.6-12).

a 1.1 Silvano nirqami intrachimanchikpis Silas nir.

460

llapapaq ikikillapapi puritinllapa,kusalata qischashutinllapa imamapis,

llapa nir. 5-6

killaparayku michka qischakatkillapaimamapis,pina pullakushunqallapa. Chaynuqamiintrachimanchik imanumi payqanishantaqa karanlata ruran nir. Piru

paqqami kusala allin. 7Chaqa maydiyaAmitunchik Jesucristo syilumantakusala pudirniyjun angelninkunawanshamutinqa, Taytanchik Dyusqa

taqa,qallapa, nuqakunata yupayllana.8Chaymi chaynu shamurqa, Dyustamana kwintachaqkunata, chaynullaAmitunchik Jesucristupa shumaqrimayninpi mana kriyiqkunataqa kusalamanchaypaq nina ratakuqwankastiganqa. 9Chaynuqami paykunataqatukuy tyimpupaqna kastigarchinqachinqa. Chaymi AmitunchikJesucristuqa naypanmanta kusalakarumaymanna itakunqa. Chayraykumikusala shumaq mantakunanmanqamanana yaykuyta puytinqallapanachu.10Chaynu Jesucristo shamutinmi tukuykriyir, paypa kaqninkunaqa, kusalaallinmi kanki nir ima alabanqallapa.

kunana kankillapa shumaq rimayninta

rayku.11Chayraykumi Taytanchik Dyusman

qamkunapaq imuraspis mañakunillapa.Chaynullami mañakunillapapis payakrashushanllaparayku, maydiyapiskusala shumaqta rikashunanllapapaq.Chayna qamkunaqa, pudirninwanyanapashutinllapa pay munashannullataallinkunalatana ruranaykillapapaq.

12Chaynuqami Amitunchik Jesucristupashutinqa qamkunarayku kusa shumaqtaalabakashana kanqa.chik Jesucristo, chaynulla TaytanchikDyuspis qamkunata kusa shumaqpaqna

rayku.

uchayjun runapaq

2 1Kriyiq masiykuna, AmitunchikJesucristo maydiya shamutinqami

paywanna kashunllapa.llapa: 2-3Mayqankuna AmitunchikJesucristo shamunanpaq diya

, amamikriyir ingañakankillapachu. Chaynulla

masha nir, manaqa Dyus willamasha nirwillashutinllapapis,llapachu. Imanupiqa nishuyanqallapa:

Pablo iskribimashallapa, chaymi chay

pis ama kriyinkillapachu. ChaqaJesucristo shamunan diyaqami

:Puntataqami achka runakuna, Dyuspi

.Chaymantami shamuyanqa chaydyablumanta kaq runa,chikuq kashanrayku tukuy tyimpupaqnakastigakaqqa. 4Kay runaqami, TaytaDyuspaqa kuntran. Chaymi runakunariqchaq imakunata dyusniy nir kriyiradurashanllapakunapapis kuntran.Chaymi paylatana adurananllapatamunanqa. Chaynullami ashwanpisDyusta adurananllapa wasipimapischaypi pay kanqa chiqap Dyusnu tukur.

5¿Manachu yarpunkillapa qamkunapapullaykillapa kar chaykunapaqwillashushayllapataqa? 6Chaymi

2 1 2

461

nanpaq nirmapis. 7Piru chay kusata

tinmapis, dyablu munashan mana

llapana. Chay kusata uchakuchikuqruna manaraq shamuyta puytinraqchu,arkaq chay arkayatin. 8Arkaq chayashutinnaqami, chay uchakuchikuqrunaqa rikarimunqana. Piru chaynukatinmapis Amitunchik Jesucristollipyalla pudirninwan shamurqa,rimayninlawan limpu binsir, tukuytyimpu qischakananpaqna itakunqa.9Piru manaraq Jesucristo chaynururatinmi,kuqtaqa Satanás yanapatin, kusalapudirniyjun shamunqa. Chaymi

kunata, riqchaq milagrukunata ruraringañakunqa. 10Chaynullami kusalariqchaq mana allinkunata ruraringañanqa, chiqap kaqlapi manakriyishanrayku tukuy tyimpupaqnakastigakananpaq kaqkunataqa. Chaqapaykunaqari Dyus imanu washananpaq

llapachu. 11Chayraykumi TaytanchikDyusqa paykunataqa dijasha ingañakar

paq. 12Chaymi paykunaqa tukuytyimpupaqna kastigakanqallapa. ChaqaDyus nishankunapi mana kriyinar,chaynulla allinkunata mana ruranarmi,ukman mana allinkunata rurarkawsashallapa.

Washakananpaq kaqkunaqami akrakashallapana

13Piru qamkunata-chik Dyus munar akrashushallapa katin,maydiyapis payta payji ninillapa. ChaqaTayta Dyusmi Santu Ispiritunraykuunaymanta-shallapana washakanaykillapapaq,

killaparayku. 14

llapapaqmi nuqakuna Dyuspa shumaq.

Chayna Amitunchik Jesucristuwan kusashumaq luryanpina tukuy tyimpukawsanaykillapapaq.

15Chayraykumi kriyiq masiykuna,pullaykillapa kar, chaynulla kartaypiiskribir willashushayllapataqa, amaqunqarchu kriyirlla kawsayllapa.16Amitunchik Jesucristumi paylla,chaynulla Taytanchik Dyuspis llakipartukuy tyimpupaq kunsulamanchikllapa,

llapapaq. 17

llapapi animachir yanapashutinllapa,allinlatana rurankillapa,mapis.

Nuqakunapaq mañakuyllapa

3 1Kriyiq masiykuna, kananqamirugashaykillapa nuqakunapaq

mañakunaykillapapaq, imanutaq

shumaqta intrakaraykillapa, chaynullaAmitunchik Jesucristupa shumaq

intirunta shikwakananpaq. 2

llami mañakuyllapapis chay manaallinta ruraq saqra runakunamantawashakanayllapapaq. Chaqa manamiritukuychu kriyinllapa Jesucristupiqa.3Piru qamkunata-shuypaqaminishanlata ruraq, Amitunchik Jesucristo

lla kawsanaykillapapaq. Chaynullamitukuy mana allinkunamantapiswashashunqallapa. 4

llapa,kawsayankillapa, chaynulla maydiyapiskawsayankillapa kanqa nir. 5

chik Jesucristumi yanapashunqallapa,ukkunata llakipanaykillapapaq,imanutaq Tayta Dyus llakipashuranllapa

2 2 3

462

chaynulla.llapapis imanutaq Jesucristo qischakarshachinakushannulla qamkunapisshachinakunaykillapapaq.

Kaynumi trabajashunllapa6Kriyiq masiykuna, Amitunchik

Jesucristupa shutinpimi nishaykillapa:Mayqan kriyiq masikillapa manaimatapis ruranar, chaynulla nuqakuna

kasutinqa,kayllapa. 7Chaymi qamkunapis

llapa.imanumi nuqakunaqa mana qillakarchu, ashwan kusalata trabajarayllapanir. 8Chaynulla, manami mayqanpamikunantapis yanqallaqa mikushachukanillapa. Ashwanmi, unaq katin, tutakatinmapis kusalata trabajarayllapa,

chu. 9Piru chiqaptaqami nuqakunaqadirichuyjun karayllapa, mañashutiyllapayanapamanaykillapapaqqa. Ashwanmikusalata trabajar rikachishurayllapa,qamkunapis nuqakuna yupayllakawsanaykillapapaq. 10Chaymi

llapa: “Mayqan mana trabajanaqqa,ama mikunqapischu” nir. 11Piru

wakinnikillapaqashi mana trabajarchu,ashwan maymanpis yakapakarla ima

kawsanllapa nir. 12Chaymi chay manatrabajanaqkunataqa Amitunchik

llapa,chu, trabajar imalantaqa tarikur kusashumaqta kawsananllapapaq nir.

13Piru qamkuna-shuypaqa kriyiqmasiykuna, mana shaykuq allinkunalatarurar kawsayllapa. 14Nataq mayqanpiskay kartapi nishushayllapata manakasutinqa, qamkunamanta chiqanchar,

chu. Chaynami paykunaqa mana allintarurashanpaq yarpur,llapapaq. 15

chu. Ashwanmi kriyiq masikillapakashanrayku allita willar intrachiyllapa.

Pablumi tukukananta saludakun16Kusala shumaqta kawsachikuq

Amitunchikmi ima katinpis waran

llapa. Chaymi Amitunchikqa imuraspisqamkunallawanna kanqa.

17Nuqa Pablo,sha katinmapis, qamkuna allitaintrakanaykillapapaqqa kay kartatukukanantaqa nuqalla iskribimuni.Chaynumi allinla kankillapa niryarpur, tukuy kartaykunata iskribir,

rmar ima ka hamuni. 18ChaymiAmitunchik Jesucristumanmañakuni, llakipar tukuy imapiyanapashunanllapapaq.

Chaynumi kanqa.

2 3

463

Pablumi saludakun

1 1-2Kusala munashay Timoteo, nuqaPablo Amitunchik Jesucristupa

apustulninmi kay kartata iskribishuni.Chaqa chaynu apustul kanaypaqqamiwashamaqninchik Tayta Dyus WamranJesucristuwan akramaran. Chaqa

llapa washamaqninchikllapa nir.

kutiy kriyishaykirayku, qamqa chiqapwamray kanki.chik Dyusta, chaynulla AmitunchikJesucristutapis, mañakuni kusatallakipar tukuy imapi yanapashutinkusala shumaqta kawsanaykipaq nir.

Pablumi riman mana allinta

3Kriyiq masiy Timoteo, unaymi nuqaMacedonia lugarman rinaypaqna karqa,Éfeso pwiblupi kidanaykipaq rugashutiykidarayki. Chaynulla kananpis qashan

rugashuni chayllapi kidar, chay wakin

kunata nanaq nanaq willatki, amana.

4Chaynullami willankipis amanayanqalla mana sirbiq kwintukunata

, chaynulla chay unayrukunchikllapakunaqa ima

kawsananllapapaqqa. Chaqa chaynu

Taytanchik Dyusqa munamanchik nirintrakar, allita kriyinapaqqa manayanapamanchikllapachu. Ashwanmi

wan willanachimanallapalapaq.5

kipaq allita Dyusninchikpi kriyir, manaima mana allinta rurar imachu kusa

llapa ukninchikllapa llakipanakurnakawsanallapapaq. 6Piru wakinkunaqami

kur ima kawsananmantaqa limpu

1 Timoteo

Timoteuqa musu kashanmanta-pachami apustul Pabluwan puriran Amitunchik. Chaymantami Pabluqa Éfeso

pwiblupi Timoteuta dijaran, . Chaynu imanu, Pabluqa kay kartata payman

. Chaymi kananpis kay kartata liyir intrakanchikllapa imanumi Tayta Dyusmunashannulla kawsanallapapaq nirmapis. Timoteupaq masta intrakanarqaliyishun Hechos 16.1-3; 17.14-15; 18.5; 19.22; 20.4; Filipenses 2.19-22;2 Timoteo 1.5; 3.15; Hebreos 13.23.

464

pantar chiqanchakashallapa. Chaymi

lapaqna paynin paynin willanakur imakawsanllapa. 7Chaqa paykunaqamiMoisés mantakushankunapaq kusataintrakaq,yupay tukunllapa. Chaynullami kusalachiqapta rimaq yupay tukunllapa,michka paykunalla chay rimayashanpaqimatami niyani nir mana intrakaqkarmapis.

8

nitin, Moisés mantakushankunaqamipay nishannulla allita kumplishaqakusala allin. 9

llapa: Mantakuykunaqa manamiallinkunalata rurar kawsaqkunatakastigananpaqchu. Ashwanmi tukuyla

nanpaq. Chaymi mayqanpis llallin manaallinta ruraqta, mana kasukuqkunata,uchakuqkunata, Dyusta manakasuqkunata ima kastigananpaq.Chaynullami kastiganpis taytanta,mamanta wanuchiqkunata, chaynullatukuyla wanuchikuqkunata ima.10-11Chaynullapis chay mantakuykunaqakastigan chay masayjunkuna ukwanukwan punuqkunata, mana masayjunkaqkunapis pakaplla punuqkunata,ullqupura punuqkunata, mayqanpiswarmita,kunata, llullakuqkunata, allinlatana

kunata ima. Chaymi ashwan allitaintrakashaqa,chik Dyus,kunaypaq nimashanmanta, ukman

chay mantakuykunaqa kastiganqa.

Pablumi Jesucristuta payji nin yanapashanpaq

12Chaymi kananqa AmitunchikJesucristuta kusalata payji nini. Chaqa

payqami, nuqaqashi allita kriyini nir

yanapamasha imuraspis paylapaqna. 13Piru allita

yarpushunllapa, imanutaq Tayta Dyusqakusala llakipakuq nir. Chaqa imanutaqnuqamaqa unayqa Jesucristupa kuntrankusala mana allinta rimar, paypikriyiqkunata mana allinta ruranaypaqikinpi purir kusalata jurapaq ima kani.Chaqa chay tyimpuqami Jesucristupimana kriyiq kashayrayku mana

nirmapis. 14Piru chaynu pantar ima

pismi, Amitunchik Jesucristo kusalaukmanta llakipamaran. Chaynami

maran allita paylapina kriyir, paypaq,chaynulla ukniykunapaq llakir imamaydiyapis kawsanaypaq.

15Chaymi allita intrakar kriyiyllapa.Chaqa kay nishuyanillapa chayqamichiqap, manami llulla imachu. Chayminishaykillapa: Jesucristumi kay

rayku tukuy tyimpu wanunallapapaqna

nallapapaq. Piru wakinkunamantaqami,

chikpa naypanpiqa. 16Nataq TaytanchikDyusqami kusala ukman llakipakuq kar,mana qunqamar imachu llakiparwashamasha.wanqami allita intrachimanchikllapa

mapis llakipamanchikllapa nir. Chaymi

tulapina kriyir, pay munashannulanakawsashunllapa,paqna kawsanallapapaq. 17

kumi, Taytanchik Dyustaqa tukuytyimpulana alabashunllapa: “Payqamikusala allin, kusala puytiq” nir. Chaqapayqami tukuy tyimpupaq mantakun,

1 1

465

mana wanunlamapischu, chaynulla

mapischu.llapaqa. ¡Chaynumi kanqa!

18Kusala munashay wamray Timoteo,tukuy imata ruranaykipaq kananwillashuyani chaytaqami allitakriyishaykinulla, kusa allinlata yarpurima karanlata ruranki.chikmi unaylla paypa kaqninkunataintrachitin qampaq kaynu niq:shi Dyusninchiklata sirbiyanki kanqa”nir. Chaymi kananqa Amitunchiknishannu rurar shachinakurqami, kusalaallin suldadunna kayanki kanqa.19-20Chaynu Dyusninchikpa kusa allinlasuldadun kashaykiraykumi manamayqanpis qampaqqa mana allintarimanqallapamapischu. Chaqawakinkunamaqami Dyusninchiknishanta mana kwintacharnachu,ashwan chiqanchakashallapapaymantaqa. Chaynullami chayukninchikkuna Himeneuwan,Alejandrupis tukushallapa. Chaymipaykunataqa kriyiqkunamantachiqanchar, Satanaspa makinpinadijasha kani, kusalata qischakar imakwintata qukar, amana Dyusninchikpakuntranta rimananllapapaqnachu.

Dyusninchikmanqami kaynu mañakuypaq

2 1Piru kanan-shuypaqami kusalata

chikwan ima ministishanchikpaq,ukninchikkunapaq ima payji nir TaytaDyusman tukuypaq mañakunallapapaq.2

kunapaq, tukuyla chay karguyjunkaqkunapaqpis,llapapaq.pis kusala shumaqta Dyusninchiktakasur pay munashannulana imakawsanallapapaq,

kur imachu. 3Chaynu tukuypaq TaytaDyusman mañakushanchikqami kusalashumaq kar,chik Tayta Dyustaqa. 4Payqami kusalatamunayan tukuyla washakar, chiqapkaqpaq allita intrakananllapata. 5Chaqa,uklami kan Dyusninchikllapaqa.Chaynulla uklami kan Dyusninchikwanpullachamaqninchikllapa runapis.Paymi Amitunchik Jesucristo. 6Payllamitukuylata washamanallapapaqqawanuranmapis. Chaynu wanutinmi

llapa imanumi payqa kusalata munartukuylata washamanayanchikllapa nir.7Chaymi nuqamataqa Tayta Dyusqa

nin kar, rir mana Israel runakunata

riqsinanllapapaq. Chaymi tukuy kaywillashushayllapaqa chiqap, manamillulla imachu.

8Chaymi kusalata munani amanamayqanpis imapaq paynin payninwillanakur, piñachinakur imanachu,ashwan maylawpipis kusala shumaqmakinllapata unaqman alsar,chik Dyusman mañakunanllapata.9Chaynullami munani warmikunapisallita tantyakar mudakunanllapata.Chaqa manami munanichuwarmikunaqa kusalata lusinanpaqsunsunu mudakunanta, kusala ukmantañaqsakunanta, chaynulla kusala

, platamantarurakashakunata, chaynulla kusala

tapis. 10Ashwan chaynu kusalatamudakur ima lusinanmantaqa, TaytaDyuspi kriyishanrayku kusala shumaqtaima kawsar wakinkunata rikachinman.Chaynuqami wakinkunapa naypanpiqakusa llipyala mudakusha yupaynakayanqa. 11

,

1 1 2

466

warmikunaqa ama parlar imachu,uyarala ima uyakunmanllapa. 12Chaqanuqapaqqami mana allinchu warmikuna

, chaynullamantananpaqmapis. Chaymi ashwan

llapa. 13

llapanu Dyusqami puntataqa Adantaruraran. Chaymantaraqmi Evataqaruraran. 14Chaynulla chay dyabluqamanami Adantachu ingañaran.Ashwanmi warmita ingañatin,ranmapis. 15Chayraykumi mayqanwarmipis, Jesucristupi maydiyapiskriyirlla kawsar, ukkunata llakipar,allinlata rurar, tukuy imapi tantyakarkawsarmi washakanqallapa, kusalataqischakar wamrakunanpaq Tayta Dyusnisha katinmapis.

Kriyiqkunapi karguyjunkunaqami Dyuspi allita kriyiqkuna kanqa

3 1Chiqaptami nishaykillapa:Mayqanpis kriyiqkunapa rikaqnin

kayta munaqqami, kusala allintarurayta yarpuyan. 2Chaymi chaykriyiqkunapa rikaqninkunaqa tukuywankusala allin runa kanqa. Chaynukatinmi mana mayqanpis paypaqqa imamana allintapis rimayanqallapachu.Chayraykumi payqa uk warmiparunanla, tukuy imata munananmantapistantyakaq, imata rurananpaqpis uk kuti,manaqa ishkay kuti yarpuq kanqa.Chaynullami kanqapis ama sunsunullapuriq runa, mayqantapis wasinpisamachiq, .3 ,kunanpaq willanakuq imalamapischukanqa. Ashwanmi kusala llakipakuq,ima katinpis mana das piñakuq imakanqa.paqchu yarpunqa. 4Chaynullamitukuyla wasinpi kaq aylluntapis allita

.

,rispitakuq ima kananpaq. 5Chaqa ukruna wasinpi kaq ayllunkunata mana

, ¿imanunari

shumaqta kawsananpaqqa? 6

kumi kriyiqkunapa rikaqninqa, amamiDyuspi chayraq kriyiq runachu kanqa.Chaqa, imanupiqa Dyuspi chayraqkriyiqta numratinllapamaqa ashwankusana kani ima nir kusala manaallinpimana rikarinman, imanutaqunaymaqa dyabluqa, Dyusninchikpa

ran chaynu. 7Chaqa kriyiqkunaparikaqnin runaqami,paqpis kusala rispitakasha kanqa.

pis mana pinqaypaqtaqa tukunqanachu.Chaynulla manami imalapipis dyablumunashannuqa rurayanqalamanapischu.

Imanumi kanqa kriyiqkunata yanapar sirbiqkunaqa

8Chaynullami chay kriyiqkunatayanapar sirbiqkunapis kaynu kanqa:Kusala rispitakasha runa,pis ruraq, .Chaynulla amami kusalata qillaytaimanullapis ganayta yarpuqchukanqallapa. 9Ashwanmi, kusa allinlayarpuyniyjun kashanrayku, Jesucristupikriyirlla ima Taytanchik Dyusmunashanlata ruraqkuna imana kanqa.10Piru chaynu kriyiqkunata yanaparsirbinanpaq kaqkunataqami, puntataqaallita rikankillapa,paq, manaqachu mana nir. Chaymantachaynu rikatkillapa kusala allin katinqachayraqmi akrankillapa sirbikuqkananpaqqa.

11Chaynullami kriyiqkunata yanaparsirbiq warmi kaqkunapis, kusalarispitakasha, mana ukpa washantarimaq, tukuy imata munananmantapis

1 2 3

467

tantyakaq, imatapis karanta ruraq imakanqa.

12Piru chay kriyiqkunata yanaparsirbiqkunaqami uk warmipa runanlakanqa. Chaynulla wamrankunata,wasinpi tukuyla kaqkunatapis allita

. 13Chaqakriyiqkunata yanapar sirbiqkuna kusaallinlata rurarqami kusala rispitakashaimana kanqa. Chaynu karmi manaimapaq yarpur imamapischu kusalamasta animakur ima parlakunqaJesucristupi kriyishanpaqqa.

Kananqami chiqap kaqpaq allita intrakanchikna

14Kriyiq masiy, kay diyakunamiwatukushuyta yarpusha kani. Piru kaykartatami iskribishuni, 15imanupi tardar

, intrakanaykipaqimanumi Dyuspi kriyiqkunaqashumaqta kawsanchikllapa nir. Chaqatukuyla kriyiqkunaqami chiqap kawsaqDyusninchikpa kaqninkuna kar, uksimintu allita shasha yupay paypaqchay chiqap kaqlata maydiyapisintrachikunapaqna kanchikllapa.16Chaqa chiqaptaqami unayqa Tayta

chu.

chikllapa.Chaqa Jesucristumi kay pachaman

shamur uk runa kwirpuyjunpaqtikrakaran.

Wanuchitinllapapis Dyuspa SantuIspiritun yanapatin qashankawsamur intrachikuran,

payqa kusala puytiq nir.Tukuyla angelkunami imakunata

ruratinpis rikaran.Kriyiqkuna tukuy intirupi parlakutin,kusa achka runakuna paypi

kriyiranllapa.

murmiriran syiluman Taytanwanna

kananpaq.

rikarimunqallapa

4 1Piru Dyuspa Santu Ispiritunmi alliplaintrakaypaqta nimanchikllapa: Jwisyu

,wakinkunaqa manana kwintachanqanachuJesucristupi kriyishantaqa. Chayshi ashwanchay dyablumanta kaq mana allin

llapa. 2

kasunqallapa. Piru chay mana allinta

imamapischu. Chaqa chay runakunapayarpuyninqami kusala mana allinta

-ari.3

kunllapapis ama mayqanpis masayjunkananllapapaq. Chaynulla Tayta Dyusrurashan wakin mikuykunata amamikunanllapapaq ima. Piru,kuna allita kriyir chay chiqap kaqtariqsiqkunaqa, Tayta Dyusta payji nir imaqatukuyta mikuyta puytinchikllapa. 4Chaqa

qami, kusala allin. Chaynu katinmi tukuyimata rurashantaqa, manami niytapuytinchikchu kayqami mana allinchunirqa. Ashwanmi tukuy mikuypaq kaqtaqa,Taytanchik Dyusta payji nir ima mikuypaq.5Chaqa Tayta Dyus mikunapaq allinnishannulla, mañakur ima mikushamaqa,kusa shumaqchakashana kanqa.

kaynu kanqa6Kriyiq masiy Timoteo, nuqa

1 3 4

468

Jesucristupa sirbiqninna kayanki kanqa.Chaymi ashwan qamqa Jesucristupaq

,nulla kawsarqa, imanutaq allitamikurmaqa imatapis rurayta puytinchik

.7Piru amami kasunkichu chay mana

llapataqa. Ashwanmi imanutaq ukpukllaqmaqa chay pukllayashanlapaqkusalata yarpur shachinakun, chaynumiqampis Jesucristulapaq yarpurshachinakunki. 8

qami chay pukllayanchik ima chayqami

chik. Piru Jesucristupi kriyirlla paymunashannu kawsashanchikmi kusalamas allinqa. Chaqa paymi arnimanchikkay tyimpukuna, chaynulla maydiyapis

llapapaq nir. 9

llapa. Chaqa kay nishushayqami kusalachiqap.llapapaq kusala allin. 10Chayraykuminuqakunamaqa imanutaq mayqanpistrabajarmaqa kusalata qischakan,chaynumi nuqakunapis Taytanchik Dyus

kunillapa. Chaqa payqami chiqapkawsaq Dyus kar, tukuyla paypikriyiqkunataqa washamashunllapa.

11Tukuy kay nishushaytami kusa, allita

intrakananllapapaq. 12

chu, qam musullaraq kashaykirayku

taqa.kunataqa tukuy imakunapi allitaintrachinki, imanumi uk kriyiqqakawsanchik nir. Chaynami ashwan chayrimashaykiwan,wan, ukkunata llakipashaykiwan,[shumaqta yarpushaykiwan], imanukriyirlla kawsashaykiwan, chaynullatukuy allinlata kawsashaykiwan ima

intrachinki paykunapis qam yupayllanakananllapapaq. 13Chaynulla, nuqa

qami, tukuypa naypanpi Dyusninchiknishankunata liyir,

.14Chaymi ashwan kriyiqkunaparikaqninkuna makinta umaykiman

karanlata ruranki. Chaqa paykunachaynu mañakuyatinmi ukninllapataTayta Dyus intrachitin qampaq kaynuniran: “Qamqashi Amitunchikpaq

.15Chayraykumi, tukuyla kay

nishushaytaqa karanlata ruray amaqunqar imachu. Chaynu ruratkiqami,

chikpi intrakaqtana rikashunqallapa.16Chaynulla qampaq allita yarpuramami pantar imachu kusa karanlata

.

qami,chu chaynuqa rurayanki. Ashwanmitukuyla chay uyakushuqkunapiswashakanqallapa.

Imanumi intrachishun kriyiq masinchikkunataqa

5 1-2Kriyiq masinchikkuna, runa manaqawarmi ruku kaqkuna ima mana allinta

llaqa willankichu. Ashwanmi taytaykita,mamaykita yupaylla kusa shumaqlatawillar intrachinki. Chaynullami chay kriyiqmasinchikkuna musu kaqta, shipashkaqkunatapis taytaykimanta,manta uknikita yupaylla kusalata rispitarima shumaqlata willar intrachinki.

Byuda warmikunatami yanapashunllapa

3

kunata mana pininpis yanapananpaq

1 4 5

469

katinqa, yanapay. 4Piru chay byudawarmisitapa wamrankuna, manaqawillkankuna ima kar-shuypaqamipaykunana rikar kuytanqa Dyusmunashannulla. Chaqa, imanutaq chaywamrakuna taksha katinmaqataytanllapa yanapar winachiran.Chaymi ashwan kananqa paykunanamamitanllapataqa yanapanqa. Chaynururarqami ayllunta yanapananpaq kaqtakumplir, kusala shumaq allinta rurayanDyusninchikpa naypanpiqa. 5Chaqa ukbyuda warmisita payla kashanrayku,mana pininpis yanapananpaqkatinqami,kakur unaq kar, tuta karmapis paymankusalata mañakun mana shaykukuq.6Piru uk byuda warmi kwirpunmunashanlata rurar kawsaqqami,Dyusninchikpi mana kunfyakarkawsashanrayku yanqa wanushayupayllana kawsanmapis. 7Chayminishayki:kunatami kay nishushaykunata allitaintrachitki rurar kawsanqallapa. Amana

llapapaq. 8Chaqa mayqan kriyiqpisayllunpaq,manta kaq ayllunpaq mana yarpuqqami,Jesucristupi kriyiyashanmatapis manakwintachayannachu. Chaymi ashwanchay mana kriyiqkunamanmatapiskusala mana allintana tukuyan.

9Chaynulla nishaykipis:

takuna sisintamanta mas añuyjun kaq,apuntakashalata. Chaynulla runanlawankawsasha kaqta ima. 10Chaynullamichay yanapakananpaq byuda

rayku riqsiyta puytinchik. Chaymiashwan paykunaqa kaynu kanqallapa:

sha,allinta samachikusha, kriyiqkunata ima

ministishanpi yanapasha, chaynullatukuy qischakaqkunata yanapasha ima.Chaymi chaynu tukuy allin kaqlatarurasha kaq warmisitakunaqa kusalaallin yanapakananpaqqa.

11Piru nishaykipis: Chay warmikunashipashlla kayar byudana kidatinqa,

nanpaq kaq warmisitakunawanqa nir.Chaqa kwirpun munashannulla rurarqashan runakunarqami, mananaJesucristulapinachu yarpunman.12Chaynu runawan kayta munarrunakurqami, Jesucristuta qamlata

yannachu. Chaynu rurarqami kusauchayjunna kayanqa Dyusninchikpanaypanpiqa. 13Chaymi ashwan chaywarmikunaqa kusala qilla ima tikrakar,wasin wasin ima puriq qallarinllapa.Piru manami qillalapaqchu tikrakan,ashwanmi kusala kwintastira imanatikrakanllapa. Chaymi kusala mana allinkaqkunaman yakapakar, manarimaypaq kaq imakunata rimar imapurinllapa. 14Chayraykumi nuqataqakusala allinta yarpuchiman chayshipashlla kaq, byuda warmikunaqaqashan runakunanpaq. Chaynuqamiwamrayjun ima kar, wamrankunatawasinllapi kusala shumaqta kriyakutinimaqa, chay kuntramaqninchikkunaqa

kunapaq rimananllapapaqchu. 15Chaqakanan rikashanchikllapanumi wakinshipashlla kayar byuda kidaqkunaqa,Jesucristumanta chiqanchakasha chaySatanás munashantana rurayanllapa.

16Chaymi nishaykipis: Uk kriyiqmasinchikpa ayllun byuda kidatinqa,chay kriyiqqa paylla yanapanqa imaministishanpipis. Chaynuqami,kriyiqkunaqa yanapanapaq nir imaqamanana yarpuyanqachu, chay byudawarmisita yanapaqniyjun kashanrayku.

1 5

470

Chaymi ashwan,

paq kaq chaykunalatana.

Kriyiqkunaqami rikar

17Nishaykipis: Chay mayqankriyiqkunata rikar allita Jesucristupaq

,

paq kusala allin. 18Chaqa, Dyus nitiniskribikashakunapimi nin:killapapaq karqami, chay animalpashimintaqa ama shawankillapachu, amamikunanpaq” nirqa. Chaynullamininpis: “Uk trabajaqqami pagrakaytapuytin” nir.

19Nishaykipis: Uk kriyiqkunata rikar

nir mayqan willashutinllapaqa,llapa ishkay, manaqa kimsa tistiguta.Chaynu ruratkillapa mana chaynukatinqa ama kasuyllapachu chayrimapakuqtaqa. 20Piru mayqan chaynu

allinta rurar uchakuyatinlla-shuypaqa,qayachimur anyaqnulla willayllapatukuy kriyiqkunapa naypanpi.qami wakinkunaqa manchakur amanachaynulla uchakunanpaqnachu.

21Piru kanan-shuypaqami TaytaDyuspa, Jesucristupa, chaynulla Dyustukuy akrashan kaq angelkunapanaypalanpi nishayki: Karanta tukuy

.Kuytawkish qamqa wakinkunata manaallinta rikar, riqsinaykilamatana allintarikatki nir. 22Chaynullami nishaykipis:

kunaykipaq nir manaraq allitariqsiyarqa amami makikita ananman

. Chaynuqaminishuni imanupi uchayjun katinmaqa

paq. Chaymi ashwan tukuy mana allin

kaqkunamantaqa chiqanchakarnaallinlata rurar kawsanki.

23Nishaykipismi:lapis nanaq kashanraykumi ama yakutapaylataqa upyankichu. Ashwanmibinupa yakitunta pitilamataqa upyay,amana nanachikunaykipaq nir.

24 ,wakinkuna uchakushanllapataqami dasrikayta puytinchikllapa. Piru wakinpauchanta-shuypaqami mana das rikaytapuytinchikllapachu,chik rikarichinankaman. 25Chaynullami,chay allin ruraykunatapis wakintaqakananlla rikanchik. Nataqwakinkunata-raqchu. Piru, chay mana rikaypaqchaykunaqa, manami tukuy tyimpupaqpakapllaqa kidanqachu.

Imanumi uk sirbikuqqa patrunninwan kanman

6 1Mayqan kriyiq masinchikkunasirbikuq kaqkunaqa,

taqa allita rispitar kasunqallapa.qami mayqanpis Dyusninchikpaq,

chikpaqpis mana ima mana allintapisrimayanqallapachu. 2Piru imanupi uksirbikuqpa patrunnin, Jesucristupi kriyiqkatinmaqa kusa masta rispitar imapipiskasunman kriyiq kashanrayku. Chaymitukuy imata rurayashanmanmatapis kusalamas shumaqta ruranman. Chaqa tukuyimata rurarpismi rurayan Dyusninchikpikunfyakar, ukninpaq llakir ima.

Chayraykumi kriyiq masinchikkunata

pis chaynullata rurananllapapaq.

¿Maypimi chiqap imanchikkunataqa tariyta

puytinchik?3

1 5 6

471

shanpaq chaynulla nuqanchikkunapis

paq manami chaynuchu niqkunaqami,4

runakunala. Chaynu karmi yanqaimakunalapaq kusalata willanakurllakawsayta munanllapa. Chaymi ashwanchaynu willanakurqa, piñachinakur,musyanakur, anyanakur, inbidyanakur,

pischu kawsanllapa. 5Chaynullamimaydiyapis paykunapura kusalatajurapanakur ima kawsanllapa. Chaynutukuq runakunaqami chay allin

chu. Ashwanmi imuraspis chay kusa

llapa. Chaymi ashwan Jesucristupaq

.[Chayraykumi paykunamantaqachiqanchakanki].

6Piru imanchik kaqkunalapaqyarpunamantaqami ashwan Jesucristuta

kashallapaqami, Taytanchik Dyusqa

llapa. 7

llapanu, manami kusa imayjunchunasiranchikllapa. Chaynulla maydiya

llapachu. 8

pis mikunapaq,

llapa. 9Piru chay kusala imayjun kaytamunaqkunaqami yanqa imapi liyakashakanman yupay waran waran kusala masimayjun kayta munanllapa. Chaynukarmi imanullapis kusala mana allintatukur, saqra imakunata rurar imamiimankunata tarikunanllapa. Piru chaynutukuyarmi limpu limpu imanarnatukukanllapa. 10

chikllapanu kusala qillayniyjun imakanarqami kusala riqchaq mana

allinkunapina rikarir tukukanchikllapa.Chaqa kananllami rikayanchikllapanawakinkunaqa kusala imayjun ima kaytamunar, Jesucristupi kriyishanmantaqachiqanchakar kusala manchaypaqqischakaykunapina rikarishallapa.

Pablumi willan Timoteuta kriyishannulla kawsananpaq

11Piru qam-shuypaqami ukniyTimoteo Dyusninchikpa chiqapsirbiqnin kanki. Chayraykumi tukuymana allin kaqmantaqa wakaq tukur,imuraslapis allinlata rurar,lata kasur,kunamatapis llakipay ima. Chaymi imakatinpis ama das piñakur imachushachinakunki. 12Chaynulla chaykriyishaykinulla kusalata shachinakurmitukuy tyimpupaq kawsanaykipaqnayarpunki. Chaqa chaynu tukuy tyimpukawsachishunanpaqmi Tayta Dyusqaarnishusha. Chaynulla kusala achkarunakunapa naypanpimi qamqa nirayki,Tayta Dyuslapi kusalata maydiyapiskunfyakayanki kanqa nir. 13Chaymikananqa, Dyus tukuyta kawsachiqpa,chaynulla Jesucristo, Poncio Pilatupanaypanpi payqashi DyusninchikpaWamran nir rimashapa naypanpi imanishayki: 14

kunata intrakar, ama ukmanta yarpurimachu, karanlata ruray. Chayna, manamayqanpis qampaqqa ima manaallintapis rimananllapapaqchu. Chaymichay nishushaytaqa maydiya kusala

munankaman ruranki. 15

tuqami shamuyanqa, kusala shumaq

paq nishan tyimpuraq.chik Dyusmi payla tukuy imakunatamantaq chayqa. Chaynulla paymi tukuy

jun ima chayqa. 16Chaqa payqami

1 6

472

tukuy tyimpupaq kawsar manawanunlamapischu. Chaynulla payqamikusala llipya intirupi kawsan. Chaymimana mayqanlapis qimikaytapuytinchu. Chaynu katinmi manamayqanlapis rikashachu. Chaynullamanami rikaymatapis puytinllapachu.¡Chayraykumi payqa tukuy tyimpupaqkusa alabakashana kanqa kusalapudirniyjun ima kashanrayku!¡Chaynumi kanqa!

17Chaynullami nishayki: Chay kusalaimayjun ima kaqkunata willay amakusana kani ima nir chay imankunalapikunfyakananllapapaqnachu. Chaqa

qami daskaqla tukukan. Chayraykumiashwan Taytanchik Dyuslapi allitakunfyakashunllapa. Chaqa paymi tukuyima ministishanchikkunapiqa kusalatayanapar aligriyachimashunllapa.18Chaynami paykunataqa willaypis:Kusala allin kaq imakunata rurarna

llapapaq. Chaynullami yarpuchinkipistukuy iman kaqkunawanpis ukkunata

yanapananllapapaq nir. 19Chaynururarllapaqami Dyusninchikmanta

tana tarikunqallapa. Chaymi ashwanchiqaptana Dyusninchikwan maydiyapiskawsanqallapa.

Pablumi tukukanantaTimoteuta willan

20Ukniy Timoteo, Taytanchik Dyus

qami kusa allita ruranki. Chaymi chaymana kriyiqkuna mana sirbiq yanqa

ama kasunkichu. Chaqa paykunaqamiJesucristuta kuntrar kusala mana allintaima rimanllapa. Piru chaynu nirmapismiJesucristupaq kusalata intrakaq yupay

. 21Chaymiashwan wakin runakunaqa paykunatanakasur, Dyusninchikpiqa mananakriyinllapanachu.

Chaymi Amitunchik Jesucristuman

nanllapapaq.Chaynumi kanqa.

1 6

473

Pablumi saludakun

1 1-2Kusala munashay wamrayTimoteo, Taytanchik Dyusmi

arnimanchikllapa tukuy tyimpupaqkawsayta. Chaymi kananqa paymunashannulla akramasha Jesucristupaapustulnin kar,

kunaypaq. Chaymi kay kartataiskribishuni. Chaqa Taytanchik Dyusta,chaynulla Amitunchik Jesucristutapis,mañakuni kusata llakipar tukuy imapiyanapashutin kusala shumaqtakawsanaykipaq nir.

Jesucristupaqqa amami

3Allita yarpuy, imanumi unayrukuykunamapis Taytanchik Dyuslatasirbiqllapa nir. Chaynullami nuqapispaylata sirbini. Chaymi ashwan paypanaypanpiqa mana ima mana allintapisrurasha yupaychu yarpuni. Chaynukarmi payman mañakurqa manaqunqashurchu tuta, unaq karmapis payjinir ima qampaqqa mana shaykuq

mañakuni Dyusninchikmanqa. 4Chaqakusalatami yarpuni imanumi qamlatadijashutiyqa llakir waqaq kanki nir.Chaymi ashwan kananqa imanupisrikashuyta munani, qamwan kusalataaligriyanaypaq. 5Chaqa imanutaqunaymaqa agwilayki Loida, chaynullamamayki Eunicemaqa kusala chiqaptaAmitunchiklapi kriyiqllapa, chaynullami

.6Chaymi kusalata rugashuni imanutaq

,Taytanchik Dyusman mañakutiy, payqaimata ruranaykipaq nishuranchaylapina yarpur, ama imamanta

paq. 7Chaqa Taytanchik Dyusqamiyanapamashanchikllapa mana

llapapaq. Ashwanmi payqa pudirninwanyanapamashanchikllapa kaynukawsanallapapaq: Llakipanakur,imatapis tantyakar rurar, tukuy mana

llapapaq ima.8Chaymi nishaykipis: Amami

2 Timoteo

Apustul Pablo Roma pwiblupi prisu karmi, kay kartata Timoteuman iskribiran..

Pablutaqa, ,karguyjunkunaqa wanuchinanpaqna karanllapa. Manaraq wanuyarmi, kay kartata

, tukuy imapi Tayta Dyus munashannulla kawsananpaq.

474

chik Jesucristupaq rimanaykipaqqa.Chaynulla amami pinqakunki imapischuJesucristurayku nuqa prisu katiymapis.

shaykirayku qischashutinllapamapis,

shuyashanwan shachinakunki, tukuychay qischakaykunapiqa. 9Chaqa allitayarpuy, manami nuqanchik allintarurashanchikraykuchu Dyusqawashamashanchik. Ashwanmi pay

chu riqsir washamashanchikllapa, paymunashannulana kawsanallapapaq. Piruchaynu washamanallapapaqqa manamichayraqchu payqa yarpusha. AshwanmiJesucristurayku washamanallapapaqqayarpushallana karan, kay pachamapismanaraq kayatin imachu. 10ChaymiAmitunchik Jesucristo kanan tukuynuqanchikkunapaq rurashanwanallitana intrachimanchikllapa imanumipayqa chiqapta munamanchikllapa nir.Chaqa payqami chaynu wanur imaqachay tukuy tyimpupaq wanunapaqkaran chaytaqa limpuna binsiran.Chaymi ashwan kananqa paypi

tana qumanchikllapa.11Chaqa Tayta Dyusmi nuqataqa

tukuy kaykunata [mana Israelrunakunata] parlanaypaq nimasha.Chaynullami paypa apustulnin,

, paypa rimaqnin imakanaypaq nimasha. 12Chayraykumi

qischakayanimapis. Piru chaynuqischakarmapis manami chayraykuqapinqakunichu. Chaqa nuqaqami allita

nirmapis. Chaynulla kunfyakanimi payimanupis pudirninwan imamantapiswashamar shumaqlata purichimayanqa

man nir.

13Chaynullami nishaykipis: Imanutaq, chaynullami

qampis Jesucristupi kriyiq kashaykinu. Chaynami ashwan

maydiyapis Jesucristupaq llakir imanakawsanki. 14Chaynullapismi Santu

shanchiknulla, allita kwintata qukar, imanutaq

.15 ,

tukuyla Asia pwiblumanta kriyiqmasinchikkunaqa nuqalatana dijamar,manana kwintachamaranllapanachu.Chaynullami ukninchik Figeluwan,Hermogenesmapis dijamaranllapa.16

rupa ayllunta llakipanqa. Chaqa paymiayka kuti nuqataqa kusalata animachiraligriyachimaran. Chaynulla nuqa prisukatiymapis, manami payqanuqamantaqa pinqakuranchu.17Ashwanmi Roma pwibluman

, mana shaykuq maskamaran.Chaymantami tarimaran. 18Chaynullami

ranchikllapa nirmapis. Chaymi ashwan

chik Jesucristuqa kusalata llakiparwashanqa.

Jesucristupa allinla suldadunna kayllapa

2 1Nataq qam wamray Timoteo,Jesucristumi kusala allin kar tukuy

imapi yanapashuyan. Chaymi ashwanqamqa kusalata shachinakur imatapispayllapaq ruray. 2Chaqa qam pullay

, imanumiachka runakunata Jesucristupaq

. Chaymipaykunaqa nuqapaqqa tistigukunayupayna, .Chay-ari qampis,

2 1 2

475

:Karanlata ruraqkunata,puytiqkunata ima.

.3Chaynullami nishaykipis:

llapaqa shachinakuy uk kusala allinsuldadu yupay, ama kwashayar imachu.4 , uk suldadusirbikuqqami, chay mantaqninnishanlata ruran, manami yanqa wakin

chu ruran. 5Chaynullami pasan ukpukllaqwanpis. Chaqa uk pukllaqqamiimanu imanu pukllananpaq kaqkunataallita kasur pukllayta ministin. Nataqmana kasur sunsunulla pukllarqami,mana imatapis ganayta puytinchu.6Chaynullami uk tarpukuqpis puntataqakusalata trabajaytaraq ministin.

kuytaqa puytin. 7

yunkunapaq imanutaq kanqa niryarpupakur intrakanatkiqa, AmitunchikJesucristumi allita intrachishunqa tukuykaykunapaqqa.

8Allita yarpuyllapa: Imanutaq nuqa

kawsamusha chayqami, unay gubyirnuDavidpa ayllunmanta karan. 9Chaymi

kushayrayku,llapamapis shachinakuni. Chaynulla ukwanuchikuqta yupay kadinakunawanima watar qischamanllapa.mapismi, Taytanchik Dyusparimayninta-shuypaqa mana imanuwataymatapis puytinllapachu. 10

pis shachinakuni, Taytanchik Dyusakrashankunata animachinaypaq.Chaynuqami Jesucristupi masta kriyir,

paqna kawsananllapapaq chay kusashumaq mantakuyninlapina.

11Chaymi allita intrakayllapa kaychiqap kaqpaq nishanllapakunata.Chaqa ninmi:

Jesucristurayku wanurqashi,payllapaq kawsamuyashunllapa.

12

shi,maydiyaqa Amitunchikwanna

mantakuyashunllapa.Piru nuqanchikkuna, payta mana

riqsinichu nishaqa,paypis mana riqsishunichu

nimashun.13 Chaynulla nuqanchikkuna payta

sirbiyar,shamapis,

payqa mana dijamayninchiktapuytinchu.

llapana karqa,manami qashan niyta puytinchu

mananami munashunillapachuniytaqa.

Dyuspa allinla trabajadurninkunana kashunllapa

14Kriyiq masiy Timoteo, wakin kriyiqmasinchikkunapaq yarpur, TaytaDyuspa shutinlapi kutir kutir willayamana paykunapura willanakurimanachu kawsananllapapaq. Chaqachaynu willanakur ima kawsayqamimana allinchu. Ashwanmi chaynusaqrata willanakur imaqa chay

mantaqa limpu pantachinchikllapa.15

chik munashannula chiqap nishanlata.

chikpa naypanmanqa qimikanki kusaallinla trabajadur yupayna, manaimapaq pinqakur imanachu. Chaymiashwan Dyusninchikqa nishunqa: “Kusaallintami rurashayki” nir. 16Chaynulla

2 2

476

amami kay pachapi yanqalla manaallinkunata rimanllapa chaykunataqarimankichu. Chaqa chaynutarimaqkunaqami waran waranqa, kusamana allin kaqkunata ruraqna

. 17Chaymi chay rimar

shikwakan imanutaq uk qiriqishaymaqa wakta, kayta inkunar ismurrin chay yupay. Chaymi ashwan chayHimeneuwan, Filetutapis chaynullapasasha. 18Chaqa paykunaqamiDyusninchik nishanmanta kusala ukman

:“Michka wakinkuna kawsamushakatinmapis, kananqa mananakawsamunqallapanachu” nir. Chaynu

taqa,shallapa. 19Piru chaynu katinmapis

lla shachinakushunllapa. Chaqapayqami chay kriyishanchikllapapiqa uk

.

shaqa nin: “Amitunchikqami tukuylapaypa kaqninkunataqa allita riqsin”Chaynullami ninpis: “Tukuy paylapikriyir aduraqkunaqashi, chay mana

shunllapa” nir.20 , chay kusa

imayjun runakunapa wasinpiqamatinkunamapis manami urulamanta,platalamantachu kan. Ashwanmiqirumanta, napa allpamanta rurakashaima kan. Piru tukuy kaykunaqa manamichay kutillaqa sirbiyta puytinchu.

chaykunaqa, wasinllapaman kusa runa

sirbin. Nataq chay mana yaqqa-shuypaqami mana.

21Chaymi nishayki: Mayqanpis chaykriyishannulla maydiyapis shachinakur,

qami, uk kusala shumaq kupa urumantarurakasha yupayna kanqa nir. Chaynukarqami, Amitunchikpaqqa kusalasirbiqnin karna, tukuy imatapisallinkunalata ruraqkunana kanqallapa.

22Kriyiq masiy Timoteo,chiknumi musu karllaraqqa das

shana rikarinchik. Chaymi qamtapis

yanman nir yarpur nishuni, amanachaynu tukunaykipaq nir. Ashwanmikriyishaykirayku, imatapis karanlatarurar, llakipanakur ima shumaqlatakawsayllapa tukuy shunqunwanAmitunchikpi allita kriyir paylataaduraqkunawan pulla. 23Chayraykumi

kunamanqa,kankilamapischu. Chaqa allita

, mayqanpis chaynuwillanakuyarqami, piñachinakurmaqanakunllapana. 24

chik Jesucristupa sirbiqninkunaqami,mana imapaq willanakur imakawsananpaqnachu. Ashwanmimayqanwan willanakunamantaqa kaynukanqallapa: Tukuywan kusala allin,

,chaynulla amami das piñakuq imachukanqallapapis. 25

kurqami chay mana intrakaqkunataqa, ama kusa

kani ima nirchu. Chaynuqami rurashunDyus munatinqa tukuy uchankunata

man nir yarpur. 26Chaynuqamipaykunapis kwintata qukanqallapa:Dyablupa makinpi kar munashantarurayasha kanillapa nir. Chaynamiimanullapis alsakar chay dyablu prisupurichir imuraspis pay munashanta

llapa.

2 2

477

Jwisyu diya shipchamutinqami kusala ukmanta tukunqallapa

3 1Chaynulla kriyiq masiy,kaytapismi allita intrakanaykita

munani.paq shipchana katinqami, kay

kanqa nir. 2Chaymi chay tyimpuqarunakunaqa pay munashanlata rurar,ashwan kusala qillayniyjun ima kaylatamunanqallapa. Chaynulla kusa kani imanir alabakar, Taytanchik Dyuspaqmapiskusala mana allinta rimaq kanqallapa.Chaymi ashwan taytanllapata imamapismana kasunqallapanachu. Chaynullachay kriyishanllapamatapis manakwintachar imachu, ashwan kusalataimatapis musyarlla kawsanqallapa.3Chaynulla chay runakunaqami,mayqantapis mana llakipar imachutukuylawan kusalata piñakur ima mana

.Chaymi ashwan mana kashanmantaukkunata uchachar, mana tantyakar,

llapa. Chaynu karmi tukuy allin kaqtaqa. 4Chaymi

paykunaqa ukninkunapaq imalatapisdasna ukkunata parlanqallapa.lla kusala marraju imami chayrunakunaqa kanqa. Chaynu karmi, kusakani nir munashanlata rurar,

chu. 5Paykunaqami Amitunchikpichiqapta kriyiq yupay tukunqallapa.Piru chaynu kusala mana allinta rurar

llapa mana chiqap kriyiqkunachu nir.Chaymi nishaykillapa: Amami chaynu

kunkillapalamapischu nir. 6Chaqa chayrunakunaqami chay kusala uchayjunwarmikuna ukta ukta yarpuqkunapawasinman yaykur ingañanqallapa.

Chaqa chay warmikunaqami manauklapi kriyiq kar, imata nitinllapapis

llapa. 7Chaymi chay warmikunaqa

kamanqallapa. Piru chaynu karmapismichay chiqap allinla kaqpaqqa manaintrakayta puytinqallapachu. 8Chaqaimanutaq unaymaqa chay ishkaybrujukuna Janeswan Jambresmaqa,

,chaynumi chay runakunapis, chiqap

.Chaqa chay runakunaqami mana allinyarpuyniyjunnachu kanqallapa. Chaynukarmi Tayta Dyuspi kriyinanpaqchaymatapis manana kwintacharnachukawsanqallapa. 9

mapismi, mana masqa imatapis ruraytapuytinqallapanachu. Chaqa tukuylamikwintata qukanqallapa, wakkunaqayaru runakuna, imanutaq chay ishkayrunakuna Moisespa kuntran tikrakaranchaykuna yupaylla nir.

Pablumi Timoteuta willan imanu kananpaq nir

10Piru ukniy Timoteo, qamqami allita, imanu

kawsani nirmapis.pis imanu allin kaqlata ruranaypaqyarpuni, imanu allita Amitunchikpi kriyininir. Chaqa qamqami allita rikashayki imakatinpis mana das piñakushayta,wakinkunata llakipashayta, chaynulla imakatinpis kusalata shachinakuni ima nir.11

ray nir.Antioquía, Iconio, Listra pwiblukunapi imaimanachimananllapapaq ikiypi puriranllapanir.qischakaray. Piru Amitunchikmi tukuychaykunamantaqa washamaran. 12Chaqachiqaptami Jesucristupi tukuyla kriyir, pay

2 3

478

munashannu kawsaqkunaqa, kusalataqischakanapaq ima kanchikllapa. 13Piruchay mana allinta ruraqkuna, chayllullakuqkunaqami, waran waranqa limpuimananqallapa.shannu, paykunatapis ukkuna llullachirlimpu imanachinqallapa.

14Piru qam-shuypaqami kriyiq masiyTimoteo, chay kriyishaykinulla maydiyapisshachinakuy. Chaqa qamqami chay chiqapkaqpi kriyishaykipiqa kusalatakunfyakanki.mayqanmi chay chiqap kaqpaqqa

. 15Chaqa allitayarpuy, qamqami takshaykimanta-pacha

shayki nir. ,allita yanapashur shumaqlata purichishurima,kiraykulami washakayanki kanqa nir.16

llapa. Chaynu karmi kusala shumaqta, mana shumaq kawsasha

byinninchikpaq willamanchik, mana allintarurayasha kaynu ruray nimanchik.lla imatapis karanlata ruranapaq ima

. 17Chaymi mayqanpisDyusninchikpa kaqninkunaqa pay nitiniskribikashakunata allita intrakashanrayku

llapa.

Dyusninchiklapaqmi parlakunki

4 1Allitami intrakay, Jesucristumimaydiyaqa mantakuq shamur tukuyla

kawsaqkunata, chaynulla wanusha.

Chaymi kananqa Taytanchik Dyuspa,chaynulla Amitunchik Jesucristupanaypanpi kusalata rugar nishayki: 2Rir,Dyusninchikpa rimayninta imuraslapis

. Chaymi ima katin,mana ima katinmapis imanullapis

.

Chaynuqami runakuna mana allinpikatinmapis nanaq nanaq willay, intrachiy,animachiy ima, kusa shumaqlata willar.3 , chaytyimpupiqami mana mayqanpis uyakuytamunanqachu Dyusninchikpa shumaqrimayninkunataqa. Ashwanmi chaytyimpupiqa runakunaqa ukman ukman

.Chaymi maskanqallapa achka ukman

. Chayna yanqamana sirbiq uyakunayashanllapakunata

, paykuna munashannullanauyakur kawsanllapa. 4Chaymi ashwanchay runakunaqa chiqap kaqta manakwintacharnachu, chay yanqa

qallapa. 5Piru qam-shuypaqami ukniyTimoteo, kriyishaykirayku qischakay ima

kunki. Chaymi ashwan Amitunchikpaq

.Chaynulla tukuy imata ruranaykipaqAmitunchik nishushantaqami karanlataruranki.

6Chaymi nishayki: Nuqapaqqami

wanna kanaypaqqa. Chaymi ashwanwanurqa, Dyusninchikpaqqa ukufrindita yupayna paypa naypanmanqaqimikayashaq. 7Chaqa nuqaqami uk

.

paq kaqtaqa kananqa tukchishana kani,Amitunchik munashannula rurar ima.8Chaymi kananqa ashwan yarakuyani,

Amitunchik kurunayta qumananpaq. Piru manami

taqa, ashwanmi wakinpis allita kriyirkusalata llakir ima pay shamunanpaqyaraqkunatapis quyanqa.

2 3 4

479

Pablumi Timoteuta rugan watukunanpaq

9Kananqami kriyiq masiy Timoteo,yaqqa nuqalana kashayrayku kusalatarugashuni ama tardakurchu imanupisshamur watukumanaykipaq. 10Chaqakriyiq masinchik Crescentimi risha Galacialugarman. Chaynulla kriyiq masinchikTito-shuypaqa risha Dalmacia lugarman.Chaymi paykunaqa mana pullaynachu.Piru Demas-shuypaqami kriyishanmantaqakay pachamanta kaq imankunalapaq mastallakiq kar, mana pullay kayta munardijamar risha Tesalónica pwibluman.11Nataq ukninchikllapa Lucaslami kaypinuqawan kidasha. Chaymi rugashayki chayukninchik Marcosta imanupis maskarapapamanaykipaq. Chaqa payqami

pullay karqa. 12Chaqa Tiquicupismi mana

rayku. 13Chaymi qam shamurqa, Troaspwiblupi ukninchik Carpupa wasinpi rakta

, chaytaapamunki. Chaynullami apamunkipispapilmanta pillukaq libruykunata. Pirumastaqami ministini chay qaramanta

. Chaymichaytapis apapamanki. 14Chaymi nishayki:Chay runa Alejandro shutiq, chayjyirrukunata rupachir imakunata ruraqmi,nuqawan kusala mana allinta tukusha.Chaymi nini: Amitunchikmi paytaqa allita

.15Chayraykumi qampis chayrunitumantaqa kusalata kuytakanki. Chaqapayqami nuqanchikkuna Amitunchikpaq

kuntran tikrakasha kar, kusala manaallinkunata rimar ima purin. 16Chayminishayki: Nuqa puntata Roma pwiblupikar, karguyjunkuna qayachimatin

ritiyqami, mana mayqan ukninchikkunapispullayqa riranchu yanapamaqqa. Chaymiashwan nuqala riray. Chaypaqqami TaytaDyusta mañani ama chay ukninchikkunatamana allinta rurananpaq nir. 17Piru chaynu

pismi, Amitunchikqa nuqawan kar,kusalata jwirsayta qur yanapamaran.Chaynami ashwan nuqaqa imanu kriyirmiwashakayanqallapa nir ima kusalata

.chaypi kaq mana kriyiq runakunaqatukuyla uyakumaranllapa. Chaymi chaynukarguyjunkunapa naypanpi karqami, ukliyunpa shiminpi yupayna karay. PiruAmitunchik Jesucristumi washamaran.18Chaynullami maydiyapis tukuy manaallin kaqkunamanta washamanqa. Chaymi

manna apar pullakumanqa. Chayraykumi¡paylata tukuy tyimpupaq alabashunllapa!¡Chaynumi kanqa!

Pablumi tukukananta saludan19Chaymi saludapamanki ukninchik

Priscata, Aquilata, chaynulla ukninchikOnesiforutapis tukuy aylluntinta.20Erastuqami, Corinto pwiblupi kidasha.Nataq Tro muta-shuypaqami, qishaqtaMileto pwiblupi dijaray.

21Chaymi nishayki: Imanullapismi

llami shamuyta kamanki. Saludutami

kuna Eubulo, Pudente, Lino, Claudia,chaynulla tukuyla kaypi wakin kriyiqmasinchikkunapis. 22ChaynullaAmitunchik Jesucristumi qamwanimuraslapis kanqa. Chaymi mañakuniTaytanchik Dyus tukuyla qamkunata

llapapaq nir.Chaynumi kanqa.

2 4

480

Pablumi saludakun

1 1Kriyiq masiy Tito, nuqa PablumiTaytanchik Dyuspa sirbiqnin,

lla Jesucristupa apustulnin kani. Chaynu

tiy allita paylapina kriyir, chay chiqapkaqpaq intrakar, pay munashannulanakawsananllapapaq. 2Chaynu allita chay

llapa,llapa nir. Chaqa mana imalapimapisllullakuq Taytanchik Dyusmi, payllaarnimaranchikllapa kusalaunaymanta-pacha tukuy tyimpupaqwashamanallapapaq nir. 3Chaymi kanan

katin,allitana intrakashallapa. Chaqa chaynu

washamaqninchik Tayta Dyusqa nuqataakramaran. 4Chayraykumi kriyiq masiyTito nishayki: Qamqami nuqapaqa chiqapwamray kanki,tiy kriyishaykirayku. Chaymi kananqanuqa yupaylla qampis kriyinki. Chaynukashaykiraykumi kananqa TaytanchikDyusman, chaynulla washamaqninchikJesucristuman kusalata mañakuni, kusatallakipar tukuy imapi yanapashutin, kusashumaqta kawsanaykipaq nir.

Pablumi Tituta willan kriyiqkunata rikananpaq

5Kriyiq masiy Tito, nuqami dijashurayCreta pwiblupi. Chaypiqami kidarayki

Tito

Pabluwan naypaqmanta-pacha puriran. Titumi Creta pachapi kaqkunata. Chay Creta pachaqa, .

Chaynu chaypi Tito kayatinmi, ,kriyiqkunapa rikaqninta numrananpaq.rikar Tito numrananpaq, (1.5-9).

,Pabluqa Jesucristupi kriyiqkunata allita willar intrachiran ama kasunanllapapaq(1.10-16). Chaynullami willaranpis imanu kriyiqkunaqa kawsananpaq nir (2.1-10),chaynulla Tayta Dyus imanumi kusalata munar washamayanchikllapa nir

(2.11-14; 3.3-7).Titupaq mas intrakanarqa liyishunllapa 2 Corintios 2.13; 7.6; 7.13-14; 8.16-17;

8.23; 12.17-18; Gálatas 2.1; 2.3; 2 Timoteo 4.10.

481

Amitunchikpi manaraq allitakriyiqkunata allitana kriyinanpaqanimachinaykipaq. Chaynullamichaypiqa kidaraykipis chay maylawpi

imanutaq nuqa nishushaynulla. 6Chaqa

qami, tukuywan kusa allinkunalataruraqkuna, chaynulla uk warmiparunanla ima kanqa. Chaynullamiwamrankunamapis Jesucristupi kriyiq,chaynulla taytanta kusata rispitaq imakanqallapa. Chaynuqami mananamayqanpis imapaq uchachar, chaynulla

kunapaqqa. 7Chaqa chay mayqanpiskriyiqkunapa rikaqnin kaqqami, TaytaDyuspa kaqninkunata rikananpaqakrakayan. Chaymi Dyusta sirbinanpaqakrakaq chayqa, tukuywan kusaallinlata kawsaq runa kanqa.kumi chay runaqa mana imapaqpisalabakaq, ama imalapaqpis das piñakuqimachu kanqa. Chaynulla amami

,kunqalamapischu. Chaymi imatarurarpis amami paypaq imantatantakunanlapaq yarpurchu ruranqa.8Ashwanmi chay runakunaqa mayqan

samachinanpaq. Chaynulla chayrunakunaqa kusa allinlata yarpuq,karanlata ruraq, chaynulla Dyusmunashannulla imatapis ruranqa.Chaynullami imatapis allita tantyakarruraqkuna ima kanqallapa. 9Chaymiashwan chiqap kaq Amitunchikpa

kawsanqallapa. Chaynuqami kriyiqmasinchikkunata chay chiqap kaqwananimachir ima,kunamatapis imanupis intrachiyanqa

.

10Chaqa kusala achka runakunamirikarimushallapa chay chiqap kaqpaqmana allinta rimaqkunaqa. Piru allitayarpuyllapa: Chay chiqap kaqpaqqamimasqa mana allinta rimanllapa Israelrunakunapa siñal kustumrinkunalapiyarpur kawsaqkuna. Chaymi ashwanyanqa mana intrakaypaq imakunalapaqrimar wakinkunataqa ingañanllapa.11Chayraykumi tukuy chaykunataqa

uyarachiypaqllapa. Chaqa chayrunakunaqami paykunalapaq imantapis

,manta kaqta tantar ima limpuingañashallapa.

12Chaypaqmi chay Creta pwiblumanta

wakinninkunapaq kaynu nisha kayaq:

qami,maydiyapis kusalata llullakuq,

utiq bistya yupay kusala malu,mana tiqllaq mikuq, chaynulla

kusala qilla ima kanqallapa”nir.

13Chaynu nirqami, chiqapta rimaran.Chayraykumi anyaqnulla willayllapapaykunapis Amitunchikpi allitana kriyirkawsananllapapaq. 14Chaynuqami,paykunaqa chay yanqa illaqmantayarpushan kwintukunata Israel

kasuyanqallapanachu. Chaynuqapismichay chiqap kaqmanta chiqanchakashakaqkuna imata rurananpaq nitinpismanana ingañakanqallapanachu.15Chaymi nishaykillapa: Mayqanpis

wan kawsaqkunapaqqami, tukuy imapiskusa allinla. Piru chay kusala manaallinkunata rurar kawsaq, chaynullaAmitunchikpi mana kriyiqkunapaqqamimana imapis allinkunaqa kanchu.

1

482

Chaymi ashwan yarpuyninmapis kusalamana allin katin, kusala manaallinkunalata rurar kawsanllapa.16Chaynu kawsarmapismi paykunaqaDyusta kasuni ninllapa. Piru kusamillanaypaqta rurar uchakushanwan,kusala mana intrakaq ima kashanwanmiintrachimanchikllapa Dyustaqa manachiqapta kasunllapachu nir. Chaynu

allinta ruraytaqa.

Allin kaqlatami

2 1Kriyiq masiy Tito, tukuy imata, imanutaq

Jesucristo kusala shumaq allinlata

. 2Chaymi chay kriyiqruna ruku kaqkunata willay paykunaqaimatapis chiqap kaqlata ruraq, kusalarispitakasha, imapipis allin kaqlapiyarpuq kananllapapaq. Chaynullamiwillankipis kusa llakipakuq kar imatarurar qischakar imamapis kusalata

, chaynullachay chiqap kaqpi allita kriyiqkuna imakananllapapaq. 3Chaynullami chay rukukaq warmikunapis, Dyusta kasur kusaallinlata imatapis ruraqkunamikanqallapa. Chaynu karnami, manana

kuq,kanqallapa. Ashwanmi kusa allinlatakawsar, ukninkunatapis chaynushumaqta kawsananllapapaq intrachiqima kanqallapa. 4Chaymi ashwan chayshipash kaq warmikunamataqa,

,lla wamrankunapaqmapis kusata llakiqima kananllapapaq. 5Chaynullamiintrachiyanqallapapis tantyakar,imatapis allinlata rurar, amauchakunanllapapaq ima. Chaynullaintrachiyanqapis wasinpi kaqkunata

allita rikaq, kusala llakipakuq, runantakasuq ima kananllapapaq. Chaynuintrachitinllapa, kusa allinlata rurarkawsatinllapaqami,paqqa mayqanpis manana kusa manaallinkunataqa rimayanqallapachu.

6Chaynullami nishaykipis: Chay musukaqkunatapis kusalata animachiy,tantyakar imatapis allinlatana rurarkawsananllapapaq. 7Chaymi ashwanpaykunataqa qam imanutaq allinlatarurar kawsayanki, chaynulla rikachiypaykunapis qam yupaylla allinlatanarurananllapapaq. Piru chaynu

, imapipis chay chiqapkaqlapi yarpur ima karanlata rimarintrachinki paykunataqa. 8Chaynu kusa

,

qachu.chik kaqkunamaqa,qallapa. Chaymi ashwan manana imamana allinmatapis rimanqallapanachunuqanchikkunapaqqa.

9Chaynullami chay sirbikuqkunatapiskusa allita willar animachinki, chaymantakuqninkuna imata rurananpaqnitinpis kasur rurananpaq. Chaynullamiwillankipis mantaqnin imata nitinpisuyarala kar ama imatapis ninanpaqchu.

taqa kusalata aligriyachiyanqa. 10

mapis inganintaqa. Ashwanmi imatapis kusakaranlata ruraq ima kanqa. Chaynatukuy rikaqkunaqa washamaqninchikTayta Dyuspi kriyiqkunaqami imatapiskaranlata ruran nir, paykunapisshunqunllapapi Dyusninchikpi kriyiytayarpunanllapapaq.

11Chaqa Taytanchik Dyusqamikusalata llakipamarninchikllapatukuylata washamanallapapaq niran.

1 2

483

ran washamanallapapaqqa. 12Piru payllakipamashanchiknu kawsanapaqqamitukuyla mana allin kaqkunata,lla tukuy imata munapakuykunataqamimanana rurashaqnachu nir, itakuytanaministinchikllapa. Chaymi ashwankanan kawsayarllaqa imatapis tantyakarrurar, chaynulla shumaqlata kawsarAmitunchikpi kriyirlla kawsaypaq.13Chaynu kusa shumaq allinlata kawsaryarakuyashallapami, kusa llipyala

chik Jesucristo Dyusllami, shamur aparpullakumashunllapa,shanchikllapa karan chaynulla. 14ChaqaJesucristuqami nuqanchikkunapaqpaylla wanur pagrakur tukuy mana allinkaqkunamanta chiqanchar Dyuswanpullachamaranchikllapa. Chaynuqami,ruraran paypa allinla kaqninkunana kar,

llapapaq.15

.Chaymi kusalata animachinki maskriyinanllapapaq. Piru mayqan manakasushuqkunataqami, Jesucristupashutinlapi anyaqnulla willar intrachinki.Chaqa chaynu paypa pudirninwan

disprisyashuyta puytinqallapachu.

Kriyiqkunaqami kaynu kawsanqallapa

3 1Chaynullami, wakin kriyiqmasinchikkunataqa yarpuchinki

gubyirnunllapata,

llapapaq. Chaymi yarpuchinkipis imatarurarpis allinlata rurananlapaqnakananllapapaq. 2Amami mayqanpaqpisima mana allintaqa rimanqalamapischu.

llapa imachu. Ukkunapaqmi llakinqa.Chaynullami mayqantapis amami kusa

kani ima nirchu, shumaqlata tukuytarikanqallapa.

3Chaqa unayqami nuqanchikkunapiskusala mana allin, mana intrakaq imakaq kanchikllapa. Chaynu karmimunashanchikllapata rurar ima,

llapa. Chaymi ashwan Dyusmantawakaqllapi kashanchikllaparayku, tukuyima mana allin kaqkunata sirbirnakawsaq kanchikllapa. Chaynullaukkunata kusa mana allinta rurar,inbidyar, ukninchikllapa ukninchikllapa

kanchikllapa. 4

llapamapismi, washamaqninchikllapaTayta Dyusqa, tukuyta kusalata

chikllapa. 5Chaynami ashwan allitaintrakayta puytinchik, pay kusalata

chikllapa, mana nuqanchikkuna imataallinta rurashanchikraykuchu nir.

manta paqar, mushuqmanta nasishapaqimana tikramaranchikllapa SantuIspiritunta qumarninchikllapaqa.6Chaqa Taytanchik Dyusqamiwashamaqninchik Jesucristurayku,

maranchikllapa. 7Chaynu dibaldilayanapamarninchikllapami mana

llapa. Chaymi ashwan kananqa kusalatakunfyakar yarakuyanchikllapana,Jesucristo arnimashanchikllapata aypartukuy tyimpupaqna kawsanallapapaq.

8Chaymi nishaykipis: Tukuy kaynishushayllapakunaqami kusala chiqap,mana yanqa llulla imachu. Chayraykumikananqa kusalata qamta rugashuni, mana

.Chaynami chay uyakuqkunaqa Tayta

2 3

484

tana rurar kawsananllapapaq. Chaqa tukuykay nishushaykunaqami, tukuylapaq kusalashumaq, allin ima kar yanapamanchikllapa.9Piru amami yanqalla ima mana sirbiq

chu. Chaynulla amami wakinkuna yupayunay rukuyllapakunaqa ima ayllumantamikaran nir,

chu. Chaqa chaykunalapaq yarpur

llapa. Chaymi tukuy chaykunaqanuqanchikkunataqa mana imapipisyanapamanchikllapachu.

10

manta chaynu ukmanta ukmanta yarpur

qayachimur uk kuti, manaqa ishkay kutiwillankillapa amana chaynu tukunanpaq.

llapaqa, chay pullaykillapamantaqachiqanchankillapana. 11Chaqa allita

, chaynu ruraqrunakunaqami uchakusha kar kusa kuchi

kuymatapis munayan. Chaymi ashwan

shana kanqallapa.

Pablumi Tito imata rurananpaq willaran

12Chaymi kananqa kriyiq masiy Titorugashayki: Chay ukninchikkuna

Artemasta, manaqa Tiquicuta qamman, imanullapis qamqa rinki

chay Nicópolis pwibluman. Chaynachaypi nuqata rikamanaykipaq. Chaqanuqaqami chay qasay tyimputaqachaypi pasayta yarpusha kani.13Chaymi kusalata rugashaykipis, kriyiqmasinchik abugadu Zenasta, chaynullachay ukninchik Apolosta tukuy imaministishanpipis yanapanaykipaq.Chaynuqami paykunaqa tukuy maytariyashanllapapipis mana imanpis

may riyashanmanqa.14Chaynullami chay wakin kriyiq

,kuna imata ministitinllapapisyanapar imana kawsayta

. Chaynuqamikusa ministikasha runakunanakanqallapa.

Pablumi tukukananta saludakun15

kunami qamkunapaq saluduta. Chayraykumi chaypi kaq

kriyiq masinchikkuna nuqakunapaqkusalata llakiqkunata saludapamanki.Chaymi Taytanchik Dyusman mañakuni

paq.Chaynumi kanqa.

3

485

Pablumi saludakun1Nuqa Pablumi,

rayku kananqa prisu kani. Chaymi kusalamunashay kriyiq masiy Filemón, kaykartata iskribishuni.pismi saludashun. Chaqa qampisminuqakuna yupaylla Jesucristullapaq

. 2Chaynullamikaymanta-tukuyla kriyiq masinchikkuna wasikipitantakaq kaqkunapaqpis. Chaynullasaludanipismi ukninchik warmisita Apiata,chaynulla Arquiputa ima. Chaqa chayukninchik Arquipumi nuqanchik yupayllakusalata qischakar ima Jesucristupaqqa

. 3Chaymi TaytanchikDyusta,pis kusalata mañakuni llakipar tukuy imapiyanapashunanllapapaq, chaynulla kusalashumaqta kawsachishunanllapapaq imanir.

Pablumi payji nir ima Filemonpaq mañakun4Kriyiq masiy Filemón, imuraspis

qampaq yarpurqami kusalata payji nir

ima Taytanchik Dyusman mañakuni.5 , qamqashiAmitunchik Jesucristupi kusalata

taqa kusalata llakipanki ima nir.6Chayraykumi ashwan TaytanchikDyusman kusalata mañakuni imanutaqqam allita kriyishaykinulla wakinkunata

.

yanki kanqa imanutaq Jesucristuqakusalata yanapamanchikllapa nir. 7Piru

chimashayki.kriyiq masinchikkunata kusalatallakipar ima aligriyachishayki nir.

Pablumi Filemonta rugan Onesimuta shumaqta rikananpaq

8

mapismi,raykuqa, mantashuyta puytiymanimatami ruranaykipaq nirmapis. 9Piru

chikraykumi, imata ruranaykipaqpis

Filemón

Apustul Pablumi kay kartata iskribiran kriyiq masin Filemonpaq. FilemonqaColosas pwiblupi taran. Chay tyimpumi kusa imayjun runakuna rantiyaqsirbikuqkunata, tukuy tyimpu sirbinanpaq. Chaynullami Filemonpis Onesimutarantisha karan, sirbiqnin kananpaq. Chaymantami patrunnin Filemonmantaalsakasha karan. Chaymantaqami karsilpi apustul Pabluwan tarinakuran. Chaypimiapustul Pabluqa, Jesucristupaq intrachitin, Onesimuqa kriyiran. Chaymi shumaqtawillar ima, Pablo Onesimuta kaynu niran: “Alsakasha katkimapis, patrunnikiFilemón shumaqta qashan rikashunanpaq, .Chaynu nitinmi Onesimuqa tikrakaran Filemonman.

486

paq. Chaqa nuqa Pablumi rukuna kani.Chaynu karmapis, Jesucristupaq

karmapis Onesimupaq rugashuni.10Chaqa chay sirbiqniki Onesimutami

tiy kriyiran. Chaymi payqa kananqanuqapaqa wamray yupayna.

11

qami ima mana allinta rurashanrayku

shuran. Piru kananqami Jesucristupikriyishanrayku kusala allintanayarpuchimashun qamta chaynullanuqamatapis. 12Chaqa paypaqqaminuqapa kwirpuyllapaq yupay kusalatallakini. Piru chaynu katinmapismi

. Chaymi

yupaylla samachipamanki. 13

kinu, Jesucristuraykumi kaypi prisukani. Chaymi kusala allin

yashaypipis yanapamananpaq. 14Pirumanaraq qamwan parlasha karmi, manamunaraychu pay kaypi kidanantaqa.Chaqa qammaqami mana nuqa

manki.lla yanapamankimapis. 15Chaymi allitayarpuy. Chay ukninchik Onesimuqaqammantaqa uk tyimpuqa alsakar riran,ashwan kanan-paqna qamwan kar yanapashunanpaqima. 16Piru kananqami manana unayyupay yanqa sirbikuqniki yupaynachukayanqa. Ashwanmi kusala munashaykiukniki imana kar yanapashuyanqa.Chaymi nishayki: Paypaqqaminuqamaqa kusalata llakikuni. Chaymiashwan qammaqa unay yanqasirbishuqniki kasha katinmapis kananqa

kuna nuqamantaqa kusala mastallakipankiman.

17Chayraykumi nishaykipis: Nuqatakusala kriyiq masikipaq riqsimayarqa,paytapis nuqata yupaylla kusalashumaqta rikapamanki nir. 18Chaynullanishaykipis: Chay ukninchik ima mana

yatinqa nuqata kubramay. 19Chaynu nirimami nuqalla iskribir kay kartaypiwillashuni, paypaqqa nuqa pagrashaykinir. Piru allita yarpushaqami nuqarayku

kuqa, chay ukninchik Onesimupaqpagrashunaymantaqa ashwan qammasta dibimayanki. 20Chaynumi kriyiqmasiy, ashwanmi chay kriyiq masinchikOnesimuta shumaqta rikar ima kusalataaligriyachimay, Amitunchik Jesucristupikriyiq kashaykirayku.

21Chaynu nir imami iskribishunikriyiq masiy Filemón. Chaqa nuqaqamikusalata kunfyakani,manmatapis masta rurayanki kanqa nir.22Chaymi ashwan rugashunipis ukkwartuta rikapamanaykipaq maydiyashamur samanaypaq. Chaqa nuqaqamiyarakuyani, qamkuna, TaytanchikDyusta mañatkillapaqa, kay prisu

matin, shamur watukushunayllapapaqnir.

Pablumi tukukananta saludakun23Kriyiq masiykuna, saludutami

.Chaqa paypismi nuqawan pulla kaypiprisu,rayku. 24Chaynullapismi saluduta

, Marcos,Aristarco, Demas, chaynulla ukninchikLucaspis.

25Chaymi Amitunchik Jesucristumanmañakuni, kusalata llakipar tukuy imapiyanapashunanllapapaq.

Chaynumi kanqa.

Filemón

487

Dyusmi kananqa Wamran Jesucristuwan intrachimashanchik

1 1Unay tyimpukunaqami, TaytaDyusqa rukunchikkunata kusa

achka shumaq imakunawan kutir kutirintrachiran. Chaynuqami payparimaqninkuna intrachikuranllapa.2Ashwan kanan tyimpukunaqami,

chikllapa Wamran Jesucristuwanna.Chaqa Dyus nitinmi payqa tukuy imarikayashanchikkunatapis ruraran.

Chaynullami tukuy imatapis paynarikananpaq Dyusqa qusha. 3Chaymipaylla Dyus kar, intrachimanchikllapaTaytan Dyus kusa allin kar shumaqtallipyarayashanpaqmapis, Dyusta michkamana rikasha kashallapamapis.lla kusa puytiq rimayninwanmi tukuyimatapis rikar kuytan. Chaymiuchanchikkunamantapis pirdunarshumaqchamaranchikllapa.Chaymantami syilupi Dyusninchik tarmantakuyashanpiqa,pina tasha.

HebreosJesucristupi kriyiq Hebreo runakunaman karta

. Chaqa kaylibrupiqa manari rimanchu. Piru chaynu katinmapis wakinkunaqa Bernabimiiskribisha kanqa nir yarpunllapa (Hechos 4.36; 13.1-5). Nataq wakinkunaqayarpunllapa Apolos iskribisha kanqa nir. (Hechos 18.24-25; 1 Corintios 1.12; 3.4-8;3.22-23). Wakinkunaqami yarpunllapa uk runa iskribisha kanqa nir. Piru mayqankarmapismi kay librutaqa iskribiran uk Israel runa, Jesucristupi kriyiq Israelmasinkunapaq (Hebreo rimaq masinkunapaq).

Kay librupimi intrachimanchik imanumi Jesucristuqa kusala mas pudirniyjunangelninkunamanta, (1.4–2.18), Moisesmanta (3.1–4.13), chaynullakurakunamantapis (4.14–5.10; 7.1-28). Chaynullami intrachimanchikpis payqakusala mas mantakuq nir. Chaynumi kay libruqa intrachimanchik imanumi TaytaDyusqa mushuq tratuta ruraran runakunata washananpaq nir (8.1-13).Chaynullami intrachimanchikpis uchanchikpaq animalkunata apar altarpirupachinamantaqa, ashwan Jesucristupi kriyisha uchanchikkunamantapirdunamanchik nir. (9.1–10.18).

Intrachimanchikpismi Jesucristupi kriyirllana imuraspis kawsanallapapaq(5.11–6.20; 10.19-39). Chaynumi kay librupiqa intrachimanchikllapa imanuqischakarmapis kriyishanchiknulla shachinakunallapapaq nir. (11.1–12.29).Chaynullami kusa mas shumaq imakunata intrachimanchikpis (13.1-25).

488

a 1.7 Angelkuna wayra yupayla nirqami niyanchik dasla maytapis puriq kashanpaq.Chaynulla nina ratakuq yupayla nirqami niyanchik, ninamaqa takshala karmapis daslarupachikuyta puytin chaynu kashanpaq.

Dyuspa Wamran Jesucristuqami angelkunamantaqa tukuy

imapi mas4Jesucristuqami Dyuspa Wamran kar,

kusa mas mantakuq,syilumanta kaq angelkunamantaqa.5Chaqa Dyusqami, mana mayqanangeltapis kaynu niranchu:

“Qammi Wamray kanki.Nuqami kananqa Taytaykipaq

riqsikani” nirqa.Chaynulla manami mayqan angelpaqpiskaynu niranchu:

“Nuqami paypaqa taytan kashaq.Nataq payqa nuqapa wamray

kanqa” nirqa.6Piru qashan uk iskribikashapiqa,uklayla Wamranta kay pachaman

, kaynu nin:“Dyuspa tukuy angelnin kaqkunaqa,

payta aduranqallapa” nir.7Nataq angelkunapaq-shuypaqa, kaynunin:

“Angelkunaqami wayra yupayla,nina ratakuq yupayla karmapis,

sirbimaqniykuna kanqallapa” nir.a8Wamranpaq-shuypaqa, kaynu nin:

“Dyuslla katkimi, tukuy tyimpupaqmantakunaykiqa kanqa.

Chaqa qamqa imatapis karantarikarmi mantakunki”.

9 “Qammi allin ruraykunata munanki.

.Chayraykumi nuqa Dyusniki kar

akrashur,kusa masta aligriyachishusha kani

tukuy wakinnikikunamantaqa”nir.

10Kaynumi ninpis Jesucristupaqqa:

“Qammi Amituy, pachata imakaqnintinta rurarayki.

Qamllami makikiwan syilutapisrurarayki.

11 Chay rurashaykikunami maydiyaqatukukanqa. Piru qamqami tukuytyimpu, mana chinqankichu.

makwayar llikikan chaynutukukanqa.

12 Qammi dublanki, imanutaq.

Chaynulla kambyankipismi

llapa chaynu.Piru qamqami, qamlla kanki.

Manami bidaykiqa maydiyapistukukanqachu” nir.

13Dyusmi mana mayqannin angeltapiskaynuqa niranchu:

“Tay allilaw qichqaypi,

binsinaykikaman” nirqa.14Chaqa tukuyla angelkunaqami

wayra yupayla karmapis, Dyustasirbinllapa. Chaymi sirbiqninllapa katin,

mayqantapis yanapananpaq.

Washamaqninchiktamiallita kasuypaq

2 1

llapa, Dyusninchikpa nanninmantaamana wakaq tukunallapapaq.

2Unay tyimpumi Dyusqa angelninkunata,

shannullata kasur,paq.kunata mana kasur uchakuqkunataqa,

1 2

489

b 2.2 Chay mantakuy nirqami, rimayanchik unay Moisés mantakushankunalapaq. RikashunHechos 7.53, Gálatas 3.19.

chay mantakuybpis. 3Nataq kanan tyimpukuna chaynukatinqa, ¿imanunari washakashunllapa,chay kusala shumaq washamaqninchikJesucristuta mana kasurmaqa? ChaqaAmitunchik Jesucristuri puntata

chik chaypaqqa. Chaymantaraqmi chayuyakuqkuna nuqanchikkunata willarintrachimaranchikllapa. 4Chaynulla chayuyakuqkunataqa, Dyus munashannulla

paqkunata, mana ruraypaq shumaqimakunata, milagrukunata ima ruraran.Chayna chay rurashanllapakunapaq, TaytaDyusmi rurachisha nir kriyirqa,

washamanchikllapa nir.

Jesucristumi pachaman shamur runakuna yupay tikrakaran

5Dyusqami maydiya shamuq mushuqpachapaq parlayanchik chaykunataqa,

llapapaqqa. 6Ashwanmi Dyus nitiniskribikashakunapiqa kaynu nin:

“¿kipaqqa?

¿naykipaqqa?

7 Ashwan rurarmaqami,manta uk ratulapaq ikikaqninyupay kananpaq rurarayki.

Piru chaynu katinmapis, kusalashumaq imana kananpaqtikrarayki.

8 Chaymi tukuy imatapis, payna

rikananpaq qurayki” nir.

nirqami,

tapis chaynulaqa dijaranchu. Piruchaynu katinmapismi, runataqamanaraq rikayanchikchu tukuy imatarikaqtaqa. 9 ,uk tyimpuqa Jesusqa runakuna yupaytikrakatin, Dyusqa uk ratulapaqangelkunapa ikillan kaqninta yupayrikaran.chikmi paytaqa dijatin, chay uraqakusata qischakar tukuypaq wanuran.Chaynu karmi kusata alabakar, kusashumaqtana kurunakusha.

10Tukuy imakunami kan Dyuspaqqa.Chaqa payraykumi tukuy imapis kan.Chaymi payqa, tukuy wamrankuna chaykusa shumaq mantakunan Luryanpikananta munaran. ChayraykumiWamran Jesucristuta kay pachaman

, tukuy runakunapauchanllapapaq wanunanpaq. ChaymiJesucristuqa, Dyus munashannullatarurar kusata qischakar kumpliran, tukuywashakasha kananllapapaq. 11Chaqatukuylari uk taytalamanta kanchikllapa,washakuq chay, chaynulla paypakaqkunapis. Chaynu kashallapamiDyuspa Wamran Jesusqa, manapinqakunchu kriyiq masiykunakankillapa nimayninchikllapataqa.12

piqa Jesucristo kaynu nin:“Qampaqmi parlashaq kriyiq

masiykunata.Chaynulla tantakashakunapa

takichishayki ” nir.13Chaynullami ninpis:

“Paypimi nuqaqa kunfyakashaq” nir.Qashan uk pachapiqa kaynu nin:

“Kaypimi nuqaqa kani,

kunawan” nir.

2

490

c 3.9 Rikay Salmo 95.7-11; Números 14.1-12 20-23.

14

manta, uk yawarllamanta. ChaynumiJesucristupis nuqanchikkuna yupayaychayjun, yawarniyjun karan. Chaynukarmi pay wanurqa, binsiran chaywanuchikunanpaq pudirniyjun kaqdyablutaqa. 15Chaynumi washarantukuyta, nasishanmanta-llapapaq manchakur kawsaqkunataqa.16Chaqa chiqaptami Jesucristuqa manaangelkunata washaqchu shamuran.Ashwanmi Abrahampa ayllunmantakaqkunata washaq shamuran. 17Chaynu

kunanu karan. Piru Tayta Dyusta kusaallita kasuq karmi, nuqanchikkunatamunamarninchik Dyuspa naypanmanqimikaran kurakunapa mantaqnin yupay.Chayna kruspi wanushanrayku Tayta

chikllapa. 18Chaynulla,tuta kusala saqra imakunapi dyablurikarichinatinmapis payqa shachinakuran.Chaymi mayqanpis kanan, paymunashanta rurar qischakar imakunapirikariqkunamatapis, yanapayta puytin.

Jesucristumi Moisesmantapis mas mantakuqqa

3 1Kusa allinla kriyiq masiykuna,

llapapaq. Chaymi nuqanchikkunaqarimanchikllapa Tayta Dyus, Jesucristuta

kananpaq nir. Chayrayku ashwanJesucristulapina yarpukushunllapa.2Chaqa Tayta Dyus munashankunalatakay pachapi rurananpaq Jesucristuta

, payqa karanlata ruraran.Chaynullami Moisespis imatapiskaranlata kusa shumaqta ruraran

Israelmanta kriyiqkunawanqa. 3PiruJesucristutaqami masta Moisesmantaqakasunapaq allin. Chaqa imanutaq ukwasi ruraqmataqa wasi rurashanmantamasta rispitanchik,tutapis masta kasuypaq Moisesmantaqa.4Tukuy wasikunatami mayqan ruratinrurakan. Piru Tayta Dyusmi tukuyimatapis rurasha. 5

pis Dyusta sirbiq kar, Israelmantakriyiqkunawanqa tukuy imatapiskaranlata ruraran. Chaymi uk tistiguyupay intrachimanchik maydiyaqamiJesucristo shamuyanqa nir. 6PiruJesucristuqami Dyuspa Wamran kar,

wanqa. Chayna nuqanchikkuna paypikriyishanchikrayku, paypa wasin yupaykanchikllapa. Chaymi paymanta mana

llapa Amitunchik shamur pullakurapamanallapakaman.

Imanumi Dyuspi kriyiqkunaqa samanqallapa

7Chayraykumi Dyuspa SantuIspiritunqa kaynu nin:

“Kanan diya qamkuna,kunata uyakurqa,

8 kriyinaykillapamanta ama ankushunquqa tikrakankillapachu,

imanutaq wakinkuna Dyuspakuntran tikrakar,

ukman mana allinkunata chunllaqlugarpi ruraranllapa chaykunayupayqa.

9 Chaypimi michka kwarinta añutapaykunawan kar kusa allinimakunata rurasha katiymapis,

shankunata ruraranllapa.c10 Chayraykumi chay tyimpu

runakunawanqa piñakuray.

2 3

491

Chaymanta kaynu niray:qunllapapiqami chinqashayupayna purinllapa.

Chaynulla chay nishaykunata, mana

kasumaranllapachu’.11 Chaymi, piñakurqa kaynu nir

juraray:‘Manami yaykunqallapachu

samananllapapaq arnishaypachamanqa’ nir”.

12Kriyiq masiykuna, kuytakarllapami,

chu. Chayna chiqap kawsaq

llapapaqchu. 13Ashwanmi uknikillapa

kunkillapa. Chay iskribikashakunapi

llapaqami, qamkunaqa mana dasqaingañakankillapachu. Imanupiqaingañakar shunquykillapata ankuchar,Dyuspaqqa mana allinta rurayankillapakanqa. 14

paqqami, imanutaq chayraq kriyiqqallarir allita paypi kriyiranchikchaynulla, maydiya tukukanan tyimpu

.15

kunapi kaynu nin:“Kanan diya qamkuna,

kunata uyakurqa,kriyinaykillapamanta ama anku

shunquqa tikrakankillapachu,imanutaq chay mana allinkunata

ruraranllapa chaykunayupayqa” nir.

16 , MoisésEgiptumanta runakunata lluqshichimuran.Chaymi chay lluqshichimushanllapachaykunaqa, Amitunchik nishankunatauyakusha karmapis mana kasuranllapachu.17Chaynulla chay chunllaq lugarkunapimi,kwarinta añuta mana kasukur imamiuchakur tayarmapis wanuranllapa. Chaynu

uchakushanllapapaqmi Dyusninchikqapiñakuran. 18Chaymi payqa jurar niranpis,mana kasukushanllaparaykushi paykunaqa,samachinanpaq arnishan pachamanqamana yaykuyanqallapachu nir. 19

qami paykunaqa, Amitunchikwan manapulla shumaq kaytaqa puytiranllapachu.Chaqa manari kasukushachu karanllapa.

4 1Dyusmi nuqanchikkunatapis paykayashanman yaykur pullan

samanapaq arnimanchikllaparaq.Chayrayku kusata kuytakaypaqllapa.Kuytawkish imanupi qamkunamantaukllaqa mana pullanqa katkillapachu.2Chaqa nuqanchikkunamatapismiwillamashanchikllapa imanumiwashakayashunllapa nir, imanutaqpaykunata willaranllapa chaynulla. Pirupaykunataqa michka uyakushakatinllapamapis,chu. Chaqa manari kriyiranllapachu

llapapiqa. 3Piru nuqanchikkunaqami,

manallapapaq arnimashanchikllapakaran, chaymanqa yaykunchikllapa.Nataq Dyusqami chay unay manakasukuqkunapaqqa kaynu niran:

“Piñakurqa kaynu nir juraray:Manami yaykunqallapachu

samananllapapaq arnishaypachamanqa” nir.

Piru Dyusqami samashana karan, tukuyimakunata rurar tukchishana kar.4

qami, uk pachapiqa chay syiti diyakaqpaqqa kaynu nin:

“Dyusmi tukuy imata rurashanakarqa, chay syiti diya kaqpiqasamaran” nir.

5Qashanmi chay iskribikashakunapiqauk pachapi kaynu nin:

“Manami yaykunqallapachusamananllapapaq arnishaypachamanqa” nir.

3 4

492

6Piru faltanllaparaqmi wakinkunaqachay samananllapapaq pachamanyaykunanpaqqa. Chaqa chay manakasukushanllaparaykumi, mana

llapapaq puntata uyakusha chaykunaqa.7Chayraykumi Dyusqa qashan akrashauk diyata. Chayqami “Kanan diya”.Chaytaqami willamashanchikllapa unaymay tyimpumantaraq. Piru Davidqamiunay iskribikashakuna nishannullakaynu niran:

“Kanan diya qamkuna, Dyusnishanta uyakurqa,

kriyinaykillapamanta ama ankushunquqa tikrakankillapachu”nir.

8Nishaykillapa: Josué, Israel runakunatachay samana pachaman yaykuchirsamachishana katinqa, Dyusqamimanana rimanantachu uk samanadiyapaqqa. 9Chaynu katinqa, kanraq-ariuk samanapaq diyaqa, Dyuspa wamrankaqkunapaqqa. 10Chaqa mayqanpisDyus samachinanpaq chay arnishanpachaman yaykuqqa,kunata dijaq yupayna saman, imanutaqDyus tukuy imata rurarqa samaranchaynulla. 11Chayraykumi shachinakurchay shumaq samana pachamanyaykunapaq yarpushunllapa. Chaynaama mayqanpis chay mana kasukuqyupayqa kanallapapaq.

12Chaqa Dyuspa rimayninqamichiqapta kawsaq kar riman. Chaymiimanutaq uk ispadamaqa kadaladunman luyjun kar das kuchukun,chaynumi Dyuspa rimayninpis das allitaintrachikun. Chayna runakunapayarpuyninman, shunqunman,tullunman, ñutqunkunaman imapisdasla ratakun. Chaynu karmi runakunayarpuyashanta, ruranayashanmatapis

. 13

kunaqami, Dyuspaqqa shutillapi kanqa.

Chaymi tukuy imapis paymantaqa manapakapllaqa kanqachu. Chaqa tukuyminaypanpi kashallapa,chikllapa.

Jesucristumi qischakashanrayku Dyusman mañakur imapipis

yanapamanchik14Jesucristumi Dyuspa Wamranqa.

Paymi kurakunapa mantaqnin karna,

nallapapaq syilumanqa risha.

mantaqa,chu. 15Chaqa Dyuspaq kusa shumaqta

kuraqami,mayninchikta puytin. Chaynulla

ranllapa ima. Piru payqami manaimalapipis uchakuranchu. 16Chaymi paykurakunapa mantakuqnin karnuqanchikkunapaq mañakutinqa,kusalata kunfyakar llakipakuq TaytaDyusman qimikar mañakushunllapa.Chayna nuqanchikkunata munarllakipamarninchik,chikkunapipis yanapamanallapapaq.

5 1

kunataqami, runakunamantaakranllapa. Chayna Dyusman payqimikar runakunapaq mañakunanpaq,

,runakuna uchanpaq nir animalkunataapashanta wanuchinanpaq ima. 2Chaqakurakunataqami,manta akranllapa. Chaymi mayqantapis

, mana allintarurashanrayku chinqasha yupaykaqmatapis, llakipayta puytin.3Chaynami paypis chaynu kar, Dyuswanshumaqna kananpaqqa, paypauchanpaq, chaynulla ukkunapauchanpaqmapis,

4 5

493

yanqa. 4Manami mayqanpis chaykunatarurananpaqqa payllaqa akrakanchu.Ashwan Dyusmi chaynu kananpaqqaakran, imanutaq kura Aaronmataqachaynu kananpaq akraran chaynulla.

5Chaynullami, Jesucristupis manapayllachu kurakunapa mantaqninkananpaqqa akrakaran. Ashwan Dyusmichaynu kananpaqqa akraran. Chaqapaymi kaynu niran:

“Qammi Wamray kanki.Nuqami kananqa Taytaykipaq

riqsikani” nir.6Qashanmi iskribikashakunapi ukpachapipis, kaynu niran:

“Qammi tukuy tyimpupaq kurakanki,

imanutaq Melquisedec kaqchaynulla” nir.

7

qami, kusa jwirtita rimar, llakir waqar imaDyusman mañakuran, wanunanpaqchaymanta washayta puytin nir. Chaymipayqa Dyus nishanlata ruraq katin, Dyusqauyar yanaparan. 8Jesucristo, Tayta DyuspaWamran kar, mana qischakaq karmapiskay pachaman shamur qischakaran.Chaynu qischakar imami intrakaranimanumi uk runa, Dyusta kasushanraykuqischakan nir. 9Chaynu qischakarmapisDyus munashankunata tantar rurashanakarqami, wanuran nuqanchikkunatawashamanallapapaq. Chayna payraykuDyus nishanta kasuqkunapis, tukuytyimpupaqna kawsananllapapaq. 10Chaymiimanutaq unay Melquisedecmaqa Dyuspakusa shumaq kuran kaq, chaynullakananpaqmi Dyusqa Jesucristutapisakraran.

Kriyishaykillapamantakish chiqanchakatkillapa

11

qami, kusa achkaraq kan parlanapaqqa.Piru qamkuna mana das intrakaq

llapata puytinichu. 12Qamkunakriyishaykillapaqami unayna. Chaymi

kankimanllapa. Piru Amitunchikpashumaq rimaynintaqami, qashan

llapa. Chaqa qamkunaqami mana yaqqadas intrakaqkunapaq tikrakashaykillapa.Nishaykillapa: Byiju runakunamitukuyla mikuykunata puytin mikuyta,chaynulla imakunatapis riqsiyta puytinima. Piru uk taksha wamrituqami,lichilata upyan, chaynulla manaraqimalatapis riqsinchu. Chaynumi ashwanqamkunaqa, chay byiju runakuna yupaykanaykillapamantaqa, chay lichitaupyaq wamritukuna yupay kankillapa.13Chay nishushayllapanu, mayqanpislichilata upyaqkunaqami, uk ñuñuqwamritu yupay. Chaynumi qamkunapischay wamritukuna mana imatapis

karllapa,allin, mana allin ruranaykillapapaqnirmapis. 14

qami, byiju kaq runakunapaq. Chaqapaykunaqari ukkunata rikar willanimanu tukusha nirmapis. Chaynulla

, mana allinnirmapis.

6 1Chayraykumi ashwan byijurunakunana yupay kanallapapaq

yarpushunllapa.

paq wanunapaq chaykunataqa mananaruranapaqchu nir.

imanu paywan kashunllapa nirmapis.Piru chaynu katinmapismi, amachaykunalatachu rurashunllapa.

yanchik chaykunatapis, intrakarnakawsashunllapa. 2

shanchikllapapis imanumi shutikushun,

5 6

494

imanumi kriyiq masinchikkunapa,

imanumi kawsamuyashunllapa,imanumi maydiyaqa Amitunchik

ima. Piru amami chaykunalapaqqayarpushunllapachu. 3Ashwanmi unay

, Dyus

.4Nishaykillapa:

llapi yupay karanllapa. Chaymi Dyusqaintrachiran yarpuyninllapapiqa kusashumaq achkillapi yupay kananllapapaq.Chaynulla Dyusmi shumaqta yanaparSantu Ispirituntapis quran. 5Dyusnishankunata rurarmi, shumaqtataranllapapis.wanmi, maydiyaqa shumaqtana ukpachapiqa kawsananllapapaq karanllapa.6Chaynu kananllapapaqqami kusalashumaq kasha. Piru chaynu kananpaqkayarllapamapis, ashwan Jesucristumantachiqanchakaranllapa. Chaymi chaynutukurllapaqa, Dyuspi manana kriyinar,paymanqa manana qashan tikrakaytaqapuytiranllapanachu. Chayrayku, amami

chu. Chaqa paykuna chaynu manaallinkunata rurar imaqa,mantaqa burlakar qashan kruspi klabaqyupayna karanllapa. 7Tukuymi imanutaqpachamaqa, tamya ishkimutin shuqurchakichin, chay yupay.kunapaq kusa shumaqta puqutinqami,Dyusqa shumaqta rikar bindisin. 8Piruimanupi chay pachapi ayaq qirukunapuqutin, manaqa kasha ima winatinqa,chay pachaqa mana sirbiyanqachu. ChaymiDyusqa mana allinpaqchu rikayanqa.

yanqa.9Piru chaynu rimarmapis kriyiq

masiykuna,llapa qamkunaqa mana chaynuchu

kankillapa kanqa nir. Chaymi mananachaynu karqa, tukuy tyimpupaqnawashakankillapa. 10Chaqa Dyusqamikusa allinla kar, paypi kriyir ukkunatamunar imanu yanapashaykillapata,

tapis, manami qunqanqachu. Chaymichaykunata rurarqa,lata rurankillapa. 11Piru qamkunaqamiuknikillapa uknikillapa chayllataimatapis ruranaykillapata munani.Chayna chayta rurarllapanaqa

, maydiyaqaimata aypayankillapa kanqa chay,chaynulla imanu washakayankillapakanqa chayqa, chiqapta kumplikayanqanir. 12Manami munanillapachu qillakanaykillapataqa.llapa, qamkunapis chay wakinkriyiqkuna kanankaman Dyuspi kriyir,

kunata shumaqta aypar kawsanllapa,chaynu kanaykillapata.

13Unaymi Dyus, Abrahamwan uktratuta rurarqa, payllapaq juraran.Chaqa manari ima ukpis paymanta kusamas puytiqqa karanchu. Chaymi manaukpaqqa juraranchu. 14Kaynu nirmijuraran: “Nuqami kusata bindisishayki.Chaynulla nuqami qammanta kaqaylluykita kusata achkachashaq” nir.15Chaynu Tayta Dyus, Abrahamtaarnitinqami, payqa mana ukmantayarpupakur imachu yarakuran.

taqa, Abrahamqa rikaran. 16

llapa:qami juranllapa uk paymanta kusa maspuytiqpa shutinpi. Piru chaynujurarqami, manana qashan qashanqajuranmannapischu. 17Chaynu katinqa,

llapa, mayqankunami chay tratutarurashantaqa aypayanqa nir. Chaqa

6

495

d 6.19 Anklaqami kusala llashaq jyirru manaqa kusala llashaq rumi. Chaymi sirbin yakururiman asintar allila aypakutin, barkuta ama wayra wakman kayman sunsunullapurichinanpaq. Chaynumi nuqanchikkunapis Jesucristupi kriyishallapaqa, payqa uk anklayupay purichimanchik munashanlatana rurar kawsanallapapaq.

mantaqa,chu qumashun. Chayraykumi payqapayllapaq jurar arnikuran, karanlataimatapis qumanallapapaq. 18ChaynumiDyus chay arnimashanchikmanta,chaynulla jurashanmantaqa, manaimapis kambyakayta puytinchu. ChaqaDyusqami mana llullakuyta puytinchu.Chaymi paymantaqa imatapis karantaaypayta puytinchik, tukuy paywan karwashakaqkunaqa. Chaynulla paypimikunfyakanchik washamaqninchikllapanir.

19

llapa imanutaq anklamaqad barkuta

pis chaynumi pay yanapamashallapamana chiqanchakashunllapachu nir.Chaynuqami Dyusta adurananllapawasipi, Santu kwartuman yaykunapa

chaytaqa, pasayta puytinchikna paywantarinakunapaqqa. 20ChaynullamiJesucristuqa Santu kwartumanyaykuran nuqanchikkunapaq Dyusmanmañakunanpaq. Chaqa payqami tukuytyimpupaq mantakuq kuranchikllapanakar, Melquisedec yupayllana karan.

Melquisedecqami mas mantakuq kura karan

7 1Kay Melquisedecqami, unayqaSalem pachapa mantakuqnin kaq.

Chaynulla payqami unaq syilupiDyusninchikpa kuran kaq. Paymi,

muyatin,taqa. 2Chaymanta Abrahamqa dyis

partin kaqmanta ukta quran, chaykuntraqninkunata ganar imankunataaypashanmantaqa. Nishaykillapapis:Chay shuti Melquisedecqami,chikpiqa munan niyta “Kusa allitamantakuq” nir. Nataq Salem-shuypaqarimayninchikpiqa munan niyta“Shumaqchakuq” nir. Chaymi paypapwiblun Salem kashanrayku, payqa“Shumaq mantakuq” kaqpis. 3Piru

paqa mayqanmi karan taytan,mayqanmi maman karan nirmapis.

ayllumantami karan, imanumi nasiran,imanumi wanuran nirmapis.pismi payqa, Dyuspa Wamran yupaytukuy tyimpupaq kurana.

4

sedecqa karan nirmapis. Paytami unayrukunchik Abrahammapis dyis partikaqmanta ukta quran, maqanakuypiwakin mantakuqkunata ganarimankunata kitashanmanmatapis. 5Dyusnitinmi Moisesqa kaynu nir mantakushakaran. Chaymi chay mantakuyqa niq:

mantaqa, dyis partimanta uktaqukuyanqallapa nir. Chaynulla niqpis:Levipa ayllunmanta kura kaqkunalaaypanqallapa nir. Chaynutaqami, tukuyrunakunamanta Abrahampaayllunmanta katinllapamapisaypaqllapa. 6Piru Melquisedec manaLevipa ayllunmanta kasha katinmapis,Abrahamqami iman kaqmantaqa dyispartimanta ukta quran, Dyus michkapayta imakunata arnisha katinmapis.Chaymantami Melquisedecpis,Abrahamta bindisiran. 7

6 7

496

llapanu, chay bindisiq chayqami, masbindisikaq chaymantaqa. 8

qami Levipa ayllunmanta kurakaqkunala, chay dyis parti kaqmantaukta aypanllapa. Piru maydiyaqamiwanuyanqallapa. Nataq Dyus nitiniskribikashakunapiqami,paqqa riman, payqa kawsayanraq nir.9-10 , AbrahammiMelquisedecman qimikatin bindisiran.Chaymi bindisishanrayku chay dyisparti iman kaqmanta ukta quranMelquisedectaqa. Chaynu qukutinqamichay paymanta ayllunkuna kananpaqkaq Levikunapis qukusha yupay kayaq,michka manaraq nasisha kayarmapis.

Jesucristumi Melquisedecyupaylla kuraqa

11

qami, Israel runakunata Dyus nitin,

ranllapa.pis, manami uchanllapakunamantawashakayta puytiranllapachurunakunala kashanllaparayku.kumi Jesucristo tukuyta llakiparwashamanallapapaq, kura Melquisedecyupaylla rikarimuran. Manami Aaronpaayllunmanta kura yupaychu karan.Chaqa Levipa ayllunmanta kaqkurakuna washamanapaq kashakatinqami, Jesucristuqa mana mushuqkura kananpaq shamunantachuwashamanallapapaqqa. 12Jesucristumishamurqa mushuq kuranchikllapakarna,

.Chaymi chay mantakuykunamantaqa,

kusa mas allita kasuypaqllapa. 13

kunapi nishannulla, Jesucristuqamimana Levipa ayllunmantachu karan.Ashwanmi payqa uk ayllumanta

rikariran, kurakuna michka mana chayayllumanta kasha katinmapis. 14Chaqa

, AmitunchikJesucristuqami Judá shutiqpaayllunmanta karan.qami, Moisesqa mana imalatapis chayayllupaqqa rimaranchu, chaypaymantami uk mushuq kura imarikariyanqa nirmapis.

15

sha chayqami, Melquisedec yupaylla nir.16Chaynulla chay mushuq rikariqchayqami, mana mantakuykunanishannulla Levipa ayllunmantachukaran. Chaqa payqami tukuy tyimpupaqmanana wanunanpaq kar, ashwankurana kananpaq numrakasha. 17

raykumi paypaq Dyusqa kaynu nin:“Qammi tukuy tyimpupaq kura

kanki,imanutaq Melquisedec kaq

chaynulla” nir.18Chaynu katinqami, chay unaymantakuykunaqa litala yupay kar, manamayqantapis uchankunamanta kusaallinpaq tikrayta puytiranchu. 19ChaqaMoisespa mantakuyninqami mana

chu. Ashwan chay mantakuypalugarninqami kan uk washakanapaqqa.Chaymi payrayku Dyusman qimikaytapuytinchik.

20Kaypaqqami,ranchikllapa.

llapa. 21

kunapimi kaynu nin:“Amitunchik jurarqami,

pay nishantaqa mana kambyaytapuytinchu.

Chaqa ninmi: ‘Qammi tukuytyimpupaq kuraqa kanki,[imanutaq Melquisedec kaqchaynulla]’ nir”.

7

497

22Chaynu kananpaqmi Tayta Dyusjuraran. Chaynami nuqanchikkunawanmushuq tratuta rurasha kar, Moisésmantakushanmanmatapis Jesucristokura kashanrayku puytin kusashumaqta yanapamayninchikta.

23Nataq wakin kurakunaqami kusaachka karllapamapis wanutinqa,paykunapa lugarninqa ukkunanakaqllapa. 24Piru Jesucristo mana wanuqkatinmi, pay kura kashanmantaqa,

chu. 25Chayraykumi tukuy tyimpupaqJesucristuna washayta puytin,kuna Dyusman qimikaqkunataqa. Chaqapayqari tukuy tyimpupaq kawsan.Chayna Dyusman pay mañakunanpaqqimikaqkunapaqqa.

26

kunapiqa Jesucristo yanapamanchik.Chaqa Jesucristu-ari kurakunapa chiqapmantaqninqa. Manami ima manaallintapis ruraranchu. Chaynu karmiuchayjun runakunawan kawsarmapis,payqa mana uchakuranchu. Chaymantaunaq syilupi Taytan kayashanmanpis

,ran. 27Manami chay wakin kurakunapamantaqninkuna yupaychu. Chaqa

shanllapapaq animalta ufrinda nirwanuchinllapa. Puntataqami paykunapauchankunapaqraq chaytaqa ruran.Nataq chaymantaraqmi wakin runakunauchakushanllapapaqqa chaytaruranllapa. Piru Jesucristuqami, chay

llapa chaynu, paylla uk kutila wanuran

paqqa. 28

kunaqami, Dyusman mañakunanpaq

llapa uchayjun runakunamanta. Chaymantakuykunamanta ikitaraq, Dyusqajurar Wamrantaqa numraran paypa

rimaqnin kurakunapa mantaqninkananpaqqa. Chaqa payqari tukuytyimpupaq kusa allinla kar manauchayjun imalamapischu.

Jesucristumi mushuqtratuta ruraq chayqa

8 1

chikllapa chaypaqqa,chiqapta kan uk kusa allita Dyuspaqwillamaqninchik kura nir. Payqami,Dyus syilupi mantakuyashan allilawqichqanpi tasha. 2Chaymi chaymaypi , payqa kusaallin rimaqnin kurakunapa mantaqninkar sirbikun. Chaqa chay chiqap tananlugartaqari paylla Amitunchikqarurasha, mana runakunachu.

3

nintaqami, numranllapa ufrindakunata

lapaq. Chayraykumi Jesucristokurakunapa mantaqninna karmapis,ufrindapaq imalataqa wanuchiq yupay,Tayta Dyusta qunanpaq karan wanurqa.4Pay kay pachapi karqami, mana Levipaayllunmanta kaq kurachu kanman.Chaqa kay pachapiqari imanutaqMoisespa mantakuynin niran chaynulla,kurakunaqa kan ufrindakunata

. 5

qami,llapa wasipi tasha sirbikuyan. Chaynukatinqami, kay pachapi kurakunasirbikur adurananllapa wasiqa,manalapaq imanumi unaq syilupipisDyusta adurananllapa wasipiqasirbikun, nir. Chaqa Dyusqami,taqa willaran payta adurananllapa tulduwasitaqa rurananpaq kaynu nir:“Allitami intrakanki: Imanutaq chaysirkamanta willar rikachishuray,chaynullatami chay tuldu wasitaqaruranki” nir. 6Nataq Dyuspaq kusa allinkuranchik Jesucristuqami, chay

7 8

498

kurakuna rurananmantaqa kusa masshumaqta imatapis ruran. Chaqa kusalashumaq tratuta rurarmi, Dyuswanrunakunataqa pullachasha. Chaynulla

mapis.7Piru Israel runakunawan tratuta

rurashanllapakuna, kusa allin tratukasha katinqa, manami allinchu

paqqa. 8Piru chay runakuna manaallinkunata ruraqta rikarqa, TaytaDyusqa kaynu niran:

“Uk diyami kanqa,wan, Judá runakunawanpis

uk mushuq tratuta ruranaypaq.9 Kay mushuq tratuta rurayani

chayqami, mana chayllachukanqa,

chay unay rukunkunawan tratutarurashaywanqa.

Piru nuqa michka makinmantaaysakuq yupay

chimusha katiymapis,chay tratu rurashaykunata mana

kasutinmipaykunalata dijaray.

10 Piru Israel runakunawan kaymushuq tratuta rurayani

chaymanta unaykaqmantaqa,kaynumi kanqa nini:

Nuqami mantakuyniykunata,

kunapi,nuqata kasumar kawsananllapapaq.

Chayna nuqami Dyusnin kashaq.

kunana kanqa.11 Chaymi manana mayqanpis

ayllunllapakunata,runa masinllapakunamatapis

ninqallapanachu:chikta riqsiyllapa’ nirqa.

Chaqa tukuymiri riqsimanqallapamana kwintachaypaqla kaqkuna,

chaynulla chay kusa runanishakunamapis.

12 Nuqami chay mana allinta rurar

shaq.Chaynami,

kunapaqqa”.Chaynumi niran Dyusqa. 13

llapa: Dyus chay mushuq tratupaqrimarqa, chay punta tratu chaytaqaikipina dijasha. Chaynulla chay ikipikasha chaytaqa,chu. Chaqa chayqami manana maychuchinqananpaqqa.

Jesucristumi mas shumaqta pullachamanchik Dyuswanqa

9 1Kananqa nishaykillapa: Chaypunta tratuta ruratinllapaqami, kaq

llapapaqmapis. Tukuy chaykunataqamiruraqllapa kay pachapi, Dyustaadurananllapa wasipi. 2Dyustaadurananllapa tuldu wasipiqami kaynukaran: Chay punta yaykuna Santukwartupiqami kayaq bilakunatashachinanllapapaq biliru, chaynulla ukmisa. Chaypa ananpimi Dyuspa kaqturtillankuna karan. 3

.Chaypa ikinpiqa karan Kusala SantuLugar ninllapa chay. 4Chaypimiinsinsyuta quntachikunanllapapaqurumanta rurakasha altar karan.Chaynulla chaypiqa karan chay tratutarurashanllapa,kufri shutiq. Chayqami tukuy laduntauruwan rurakasha karan. Chay tratutarurashanllapa kufripiqami Aaronpabastunnin qawasha karan chay karan.Chaynullami urumanta rurakasha ukjarrapi “maná” shutiq mikuy karan.

8 9

499

Chaypiqapismi Israel runakunawantratuta rurashan ishkay tablallarumikuna karan. Chaqa chay tablallarumikunapimi,paq tratuta rurar,kunata Dyus iskribishan karan. 5Chay

qami, ishkay ángel kirubin shutiqalayjun kaq chaypa ritratun karan. Chayangelkunaqami intrachimanchik Dyuschaypi nir. Chaynulla chaykunaqamialanwanqa pampayaran, chayuchanllapamanta pirdunaqllapa kufripakirpananta. Piru kananqami tukuychaykunapaqqa mana manyaqqarimaypaqnachu.

6

shana katinqa, kurakunaqa waran

llapa wasimanqa.llapapismi chay punta kwartulamanDyuspaq ima rurananllapakunatarurananllapapaqqa yaykuqllapa. 7Chaykwartupa ikinlawnpi Kusala SantuLugar kaq, chaymanqa kurakunapamantaqninla yaykuq, añupaqqa ukkutila. Piru yaykunanpaqqami,animalpa yawarninta apaq uchaymantapirdunamay ninanpaq. Chaynullachayllapimi wakin runakuna manakwintata qukar uchakushanpaqpischayllata ruraq. 8

qami Santu Ispirituqa intrachimanchik,chay punta tratullawan karllaraqqashi,

manqa mana tukuyqa yaykuytapuytinqallaparaqchu nir. 9Tukuykaykunaqami intrachimanchikllapa,

wanuchir, Dyusta adurashallapamapis

chu nir. 10Chaqa tukuy chaykunaqamikuyla, upyananpaq ima chaykunala.Chaynulla limpyu kashaq ninapaq

kustumrila ima. Tukuy chaykunaqami,Dyus tukuy imata kambyanankamanmantakuykunalari karan.

11Piru Jesucristuqami shamushana.Kananqami payna Dyuspa kusa allinkurakunapa mantaqnin kuraqa, kay

maqninchikqa. Chay kurapa mantaqninunaq syilupi Dyus kayashan Santulugarman yaykushanqami, kusa masshumaq mas allin ima. Chaynullachaytaqami mana runakunachu rurasha.12Jesucristumi mana chibupa, bisirrupa

, yaykuran Dyuskayashan Kusala Santu Lugarmanqa.Ashwan payllami kruspi wanur

. Chaynulla ukkutilami tukuy tyimpupaq Kusala SantuLugarmanqa yaykuran. Chaynanuqanchikkunata tukuy tyimpupaqwashamanallapapaq. 13Chiqaptaqamichay turukunapa, chibukunapayawarnin, chaynulla chay bisirrukunata

chayqa,nanpaq waqtanlawlata.

14Piru kay chaynu katinqa, ¡kusa maspudirniyjun kanqa Jesucristupayawarninqa! Chaqa payqa michka manauchayjun karmapis, Santu Ispirituyanapatinmi Tayta Dyuspa naypanpiwanuran. Chaynu wanurmi, chay tukuytyimpupaq ucha kaqkunapaqqapagrakuran. Chaynulla,nami shumaqchamanchik chay mana

mantaqa. Chaynu karnaqa, tukuy

paq.15

mapis, nuqanchikkunata Dyuswanpullachamanallapapaq. Chayna mushuqtratuta ruraran, chay punta tratutarurashanpi uchakusha kashamapis,

9

500

llapapaq. Chaynami Dyus tukuytaakrashankunaqa, pay tukuy tyimpupaqimata arnishantaqa aypananllapapaq.16

kananpaq,paqqami, puntataqa wanuyanqa tratutarurasha chay. 17Chaqa uk tratururakashaqami mana sirbinchu, tratutarurasha chay kawsayatinraqqa. Piruchayqami sirbin tratuta rurasha chaywanushana katin. 18Chayraykumi chaypunta tratuta rurashanpaqpis, animalpa

. 19Moisesmitukuy mantakuykunata willar quran,tukuyla runakunata. Chaymantachupika millwata, isupu shutiq yurataaypar, bisirrupa, chibupa yawarninwan

, chay iskribikashakunapa.

tukuyla runakunaman. 20Chaynu: “Kaymi chay

yawar, Dyus tratuta qamkunawanrurashanqa” nir. 21Moisesmi chayyawarkunawan salaran Dyustaadurananllapa tuldu wasitapis.lla Dyusta payji ninanllapapaq imakaqkunatapis yawarwan salaran.22Mantakuykuna nishannuqami, uk

kunamanta shumaqchakananpaqqa.Chayna yaqqa tukuy imatapisyawarwan shumaqchaqllapa. Chaymi

, mana

tapis pirdunar washaqchu.

Jesucristumi uk kutila wanuran uchanchikkunata ashuchinanpaq

23

kunata wanuchir imaqa, Dyustaadurananllapa wasipi kaqkunatashumaqchananllapapaq rurarmapis,unaq syilupi kaqkunamantaqa, yaqqachaynuta yupayla rurayanllapa. Piru

unaq syilupi kaqkunaqa, animalkunatawanuchinamantaqa kusa mas shumaqtamunayan. 24Chaqa Jesucristuqami manayaykuranchu chay runakuna rurashanSantu kwartumanqa. Chaynulla Santukwartu rurashanllapaqa, unaq syilupiSantu kwartu yupaylla karan. Chaynukatinmi Jesucristuqa ashwan syilumanyaykusha. Chayna kananqa Dyuspanaypanpi nuqanchikkunaraykumañakunanpaq. 25Manami ayka kuti

kunata washamanapaqqa, imanutaqkurakunapa mantaqnin chay KusalaSantu Lugarman añu añu uk kutilayaykuq chaynuqa.

.26Chaynu kananpaq kasha katinqa,Jesucristuqa ayka kuti dijur wanunanta,tukuy ima rurakashanmanta-pachaqa.Piru kananqami chay tukukanan tyimpushipchamutinqa,sha uk kutila paylla wanur tukuytyimpupaqna uchanchikkunamantapirdunamanallapapaq. 27Mayqanpismiuk kutila wanun. Chaymantaraqmi

llapapaq tyimpuqa kanqa. 28ChaynumiJesucristupis uk kutila wanusha achka

nanllapapaq. Chaymantaraqmi qashanishkay kutipaq shamuyanqa, manana

kunamanta washananpaqnachu.Ashwanmi shamunqa payta kasur yaraqchaykunata pullakunanpaqna.

10 1

kunaqami, intrachimanalapaqkaran chay mushuq tratu kananpaqkaran chaypaq. Manami chiqap chaykusa shumaq imachu karan. ChaymiMoisés mantakushanqa,

chu,tinllapamapis. 2

9 10

501

kuna chiqapta uchanllapamantashumaqchakuq kasha katinqa, manamimayqanpis uchanpaq yarpur,

llapatanachu. 3

taqa kada añu ruraranllapa, kusauchayjun kani nir yarpunanllapalapaq.4Chaqa turukunapa, chibukunapayawarninqa, manami uchakunamantashumaqchakuyta puytiranchu.

5Chayraykumi Jesucristuqa, kaypachaman shamur Dyustaqa kaynuniran:

“Manami imata wanuchinayta, imaufrindamatapis munankichu.

shayki.6 Manami imata rupachir, ima

ufrindamatapis munankichu

paqqa.7 Chaymi niray:

‘Kaypimi kani,kashakunapi nin nuqapaqchaynulla.

Qam munashaykita ruranaypaq.

8Puntataqami nin: “Manami imatarupachir, ima ufrindamatapis munankichuuchanllapamanta pirdunanaykipaqqa” nir.Piru chaykunata rurayarqami, chay

llapa. 9Chaymantaqami ninpis: “Kaypimikani munashaykita ruranaypaq” nir.Chaynu nirqami niyan, chay unay

paq. Chaynu ashuchirnaqami, uk mushuqta. 10Dyusmi

uchanchikmanta shumaqchamashanchik,Jesucristo, Dyus munashannullata rurashakatin.tuqa uk kutila paylla wanuran tukuytyimpupaq.

11Tukuymi Israelmanta kaqkurakunaqa, waran waran, chaynulla

ayka kuti ima chayllata ruran, chay

kunata wanuchir ima,kunamanta washananllapapaq nir. Piru

manta pirdunakuyta puytinchu. 12PiruJesucristuqami paylla uk kutilawanuran,llapamanta pirdunamanallapapaq.Chaymantami Dyuspa allilaw qichqanpitaran. 13Chaypimi payqa yarakuyan,

.14Chaqa uk kutila wanurmi, tukuytyimpupaq shumaqcharan chay mayqan

chaykunataqa. 15Chaykunapaqmi SantuIspirituqa kaynu nirqa nimanchik:

16 “Chay tratuta paykunawanrurayashaq

chaymanta unaykaqmantaqa,

llapaqa:Mantakuyniykunatami shunqunpi

.

shaq,nuqata kasumar kawsananllapapaq.

17 Chaynami,

kunapaq,

paqpis” nir.18

manta pirdunamanallapapaq uk kutilawanushana katinqa, mananami allinchu

.

Kriyishanchiknulla shachinakur ama chiqanchakashunllapachu

19Chayraykumi kriyiq masiykuna,kananqa nuqanchikkunaqa kusa allinDyus tayashan Kusala SantuLugarmanqa yaykuyta puytinchikllapa,

10

502

mana imamantapis manchakurchu.

.20Chayna chay mushuq nan bidanchiktaqumanchik chaytaqami, Amitunchik

llikir. Chaynu nirqami Amitunchikpakwirpunllapaq niyanchik. 21

tumi Dyuswan pullachamaqninchik kar,Dyuspi tukuy kriyiqkunapaqa masmantaqnin kurana payqa. 22

kumi tukuy shunqunchikwan allitayarpukur Dyusmanqa qimikashunllapa,allita paylapi kriyir ima. Chaynashunqunchikpimapis allinkunata yarpur,amana ima mana allinkunata yarpurimachu, kwirpunchikta kusa chuyalayakituwan paqasha yupayna karqimikashunllapa. 23MaydiyapismiDyuslapi allita kunfyakar,chikmantaqa ama chiqanchakashunchu.Chaqa Dyusmi maydiyapis pullanchikkar arnimashanchiktaqa kumplimashun.24

llapa animachinakur yanapanakuytakamashunllapa. Chaynulla ama imamana allintapis rurarchu llakipanakurima kawsashunllapa. 25

chikman tantakar mañakunllapachaykunamanqa faltashunllapachu,imanutaq wakinkuna chaynu ruranllapachaykuna yupayqa. Ashwanmiukninchikllapa ukninchikllapaanimachinakushunllapa.chik shamunanpaq diyaqami

.26Jesucristo uchanchikkunamanta

,munashanchiklatana rurar uchakushaqa,¿mayqanna uchanchikkunamantaqashumaqchamashun? Chaqa Jesucristuqamanana qashanqa wanuyanqachuwashamanapaqqa. 27Ashwanmi chaytarurashaqa, maydiya imanu kanchik nir

manchaypaqtana kastigar, kusalaratakuq ninamanna itakumashunllapa.

kunataqa tukchinqa. 28MayqanpisMoisespa mantakuyninmantachiqanchakasha katin, ishkay manaqakimsa tistigukuna paypa kuntranrimatinqa,nachu wanuchiqllapa. 29Chaynukatinqa, ¿llapa, chay mayqanpis DyuspaWamranta mana kasuqkunataqa manakastigayanqachu Dyusqa nir? ¿lla manachu yarpunkillapa Dyuspa

kasuqkunata, Dyuspa llakipakuq

taqa masta kastigayanqa nir? Chaqachay yawarwanmi mushuq tratutarurasha. Chaynulla chay yawarwanmi

chik ima. 30Chaqa Amitunchikqamikaynu niran:

“Nuqami chay mana allinta ruraruchakuqkunataqa

.Chaynullami niranpis:

tapis.

31¡Kusa manchaypaq-ari kanqakawsaq Dyuspa naypanpi ima manaallinkunata rurashanchikpaq rikar

!32Piru qamkuna yarpuyllapa,

imanumi unay puntata Amitunchikpichayraq kriyirqa qischakar imashachinakuq ima kankillapa. 33

kunamanta wakintami musyashuqllapa.Wakinkunataqami tukuypa naypanpikusata qischashuqllapa. Nataqwakin-kunapa pullanmi qischakaraykillapa.34Qamkunami chay karsilkunapikaqkunapaq llakiraykillapa. Chaynulla

10

503

imaykillapata kitashutinllapamapis,aligriyaraykillapa.

. Chaqa tukuychaykunaqami mana tukukanayjunchu.35

llapataqa amami chinqachinkillapachu.

llapapaqqa,llapa. 36Qamkunami ama imapaqyarpupakur imachu shachinakur, Dyusmunashankunalata rurankillapa.Chayna pay arnishushanllapataqaaypanaykillapapaq. 37

shakunapimi kaynu nin:“Kusa shipcha shipchanami chay

paqqa.Manami tardanqanachu.

38

lami,kusa allinpaq riqsikar kawsanqa.

tinqa,manami paywanqa aligrichu

kashaq” nir.39Nuqanchikkunaqami, mana chay

wakinkuna yupay unay kashanmantikrakar, paykunalla kastigakaranchaykuna yupaychu kanchikllapa. Piru

kaqkunaqa, washakashunllapa.

Kriyishanchik

11 1Dyus arnimashanchikta michkamana rikasha karmapis, allita

kriyishanchikrayku,shun nir kunfyakanchik. 2Chaynulla

,Dyusqa unay rukunchikkunataqa kusashumaqta rikaran.

3

llapa, Dyusmi imatapis rurayta puytiqkar, rimayninlawan syiluta, pachata,chaynulla tukuy ima kaqkunatapis

ruraran nir.chikkunaqa, rurakaran mana rikaytapuytiyashanchikkunamanta.

4Kriyishanraykumi Abelqa, Dyustapayji ninanpaqqa, kusa shumaquyshitanta wanuchir payjichikuran,

kushanmantaqa. Chaymi Dyusqa kusaallin runapaq riqsir,paqqa shumaqta yarpuran. ChaymiAbelqa wanusha katinmapis,chik imanumi kusata kriyiran nir.

5

llata Dyusqa aparan. Chaymi manawanusha katinmapis,llapachu. Chaqa Dyusmi apasha karan.Chaynulla Enocpaqqa kaynu niqllapa:Dyus manaraq apayatinqashi, EnocqaDyustaqa kusa shumaqta yarpuchirannir. 6Piru manami allinchu Dyuspi manakriyir,paqqa. Chaqa Dyuswan pullachakashakanapaqqa, kriyiypaq Dyusqa kan nir.Chaynulla payta maskaqkunataqa, kusashumaq imakunatami quyanqa nirkriyiypaq.

7Kriyishanraykumi Noeta, Dyusqawillaran imami pasayanqa nirmapis.Chaymi payqa kriyir kasur, uk wampuqwasita ruraran ayllunwan pullawashakananpaq. Chaynulla Noeqakriyiq karmi, tukuy runakunata dijatinwanuranllapa. Nataq pay-shuypaqaDyuspi kriyishanrayku, shumaqpaqriqsikar washakaran.

8Kriyishanraykumi Abrahamta, Dyusqayatinqa, payqa kasur lluqshir riranmayqan pachataarnisha karan chayman. Payqamitayashanmantaqa riran, mana mayman

. 9Paymikriyishanrayku furastiru yupaykawsaran Dyus arnishan pachapiqa.Piru chaypiqami tuldumanta rurakashawasipi taran.

10 11

504

piri allita kriyiran. Chaynullamiwamran Isaacwan, willkan Jacobpistaranllapa. 10Chaynumi Abrahamqataran. Chaqa payqami kriyir Dyuspaqqayarpukuran pay kayashanman apayanqanir. Chaqa Dyus kayashan kusa shumaqlugartaqami, mana mayqan runallutakuqpischu rurasha. Ashwanchaytaqami pay paylla Dyusqa rurasha.

11Kriyishanraykumi Abraham michkarukulana kar, warmin Sara manawamrakuq katinmapis, Dyus nitin payqawamrayjunna tikrakaran. Chaqapayqami kriyiran Dyus arnishantaqakumpliyanqa nir. 12Chaymi Abrahamqamichka wanunanpaqna kayarmapis,unaq syilupi qullarkuna yupay kusalaachka aylluyjunpaq tikrakaran.lla ayllunqami imanutaq mar manyapiaqu kaqmataqa mana yupaytapuytinchikchu, chaynu karan.

13

llapa, Dyus arnishankunataqa manaayparlamapischu. Piru Dyuspi

kunaqa maydiyapis kumplikayanqa nir,kusa aligrita yarpuranllapa. Chaymipaykunalla kwintata qukaranllapa,nuqanchikkunaqa kay pachapiqafurastirukuna yupay kanchikllapa nir.14Piru chaynuta rimarqami,manchikllapa paykunaqa uk pachatamaskayaranllaparaq tukuy tyimpupaqkawsar tananllapapaq nir. 15Nataq chaypachanllapamanta yarqushan chaypaqyarpuyarllapaqa,man qashan tikrakananllapata. 16Pirupaykunaqami uk kusala shumaqpachata maskayaranllapa, unaq syilupitananllapapaq chayta. ChayraykumiDyusqa mana pinqakunchu paykunapaDyusnin kani niytaqa.miri tanan pachapiqa, kusala shumaq

paqqa.

17-18Chaymantami Tayta Dyusqa,Abrahamqachu allita payta kasuyanqa

, willaran wamran Isaactaufrindapaq nir wanuchinanpaq.lla Dyus, Isaacrayku kusa achkaaylluyjun kanki nisha katinmapis,Abrahamqami mana kwashayaranchu

pis. 19Chaqa Abrahamqami kriyiq,wanushakunamatapis Dyusqa qashankawsachimun nir. Chaymi wamrantawanuchinanpaqna katinqa,rayku Dyusqa mana chayta ruranantamunaranchu.chik, Isaacqa wanushana yupaykarmapis kawsamushana nir.

20Kriyishanraykumi Isaacqa,Jacobwan Esauta bindisiran maydiyaqaimanu kananllapapaq nirmapis.

21Kriyishanraykumi Jacobqawanunanpaqna karqa,kunata ukninta ukninta bindisiran.Chaynulla bastunsitunwan pachalamansintikurmi Dyusta aduraran.

22Kriyishanraykumi José manaraqwanuyarqa, Israelmanta runakunaqashimaydiyaqa Egipto pachamanta yarqur,Dyus arnishan pachaman riyanqallapa

. Chaymi wakinayllunkunataqa willaran, rirllapaqa

paq.23Kriyishanraykumi Moisespa

taytankunaqa, Moisés nasitinqa kimsamisista pakarla kawsachiran. Chaqakusala shumaq nasquy wamrituri karan.Chaynulla chay pachapi mantakuq

nanllapapaq mantakutinmapis, manamimanchakuranllapachu.

24Chaynulla kriyishanraykumi Moisésbyiju runana karqa, mantakuq Faraonpawarmi wamranpa wamran nikaytaqamana munaranchu. 25Ashwanmi payqa,Dyus akrashan runakunawan pulla

11

505

qischakayta munaran. Chaynulla ukratulapaq aligriyar ama uchayjun imakananpaqqami,ninllamantaqa ruraranchu. 26Piru

, maydiyaqaDyusqa chay runakunamanta uk

. Chaymichay Egiptupa iman kaqkunamatapisdijarna, ashwan qischakaymatapismunaran. Chaqa payqari allita yarpuranmaydiyaqa Dyus arnishanqa chiqaptakumplikayanqa nir.

27Kriyishanraykumi Moisesqaimatapis karanlata rurar Egiptopachamanta yarquran, chay mantakuqpiñakuyashanmanmatapis manamanchakurchu. Chaqa Dyusta manarikarmapis, paypi kriyiran yanapayannir. 28Kriyishanraykumi Moisesqa,Pascua fyistata ruraran. Chaymanta

salananllapapaq. Chayna Tayta Dyuspaangelnin shamurqa, Israel runakunapakulaka ullqu wamranllapataqa amawanuchinanpaqchu.

29Kriyishanraykumi Israelrunakunaqa, chay chupika marpa

.Chaymanta Egiptumanta kaqkunapischayllata pasashaq nir,wanuranllapa.

30Kriyishanraykumi Jericó pwibluparidurninpi adubiwan llutakasha patakaq chaykunaqa limpu rataranllapa.Chayqami Israelmanta kaqkunaridurninllapapi syiti diyata marchar imapurishallapa katinna rataran. 31

lla kriyishanraykumi, chay ukwanukwan punuq warmi Rahab shutiqqa,mana pullanllapachu wanuran Jericó

wanqa. Chaqa payqari Israel runakunauklaw pachapi riparakur puriqchaykunataqa, shumaqta samachishakaran.

32¿Imatana masqa nishaq? Tyimpumifaltamayanqa rimanaypaq Gedeonpaq,Baracpaq, Sansonpaq, Jeftipaq,Davidpaq, Samuelpaq, Dyuspa wakinrimaqninkunapaq imamapis. 33Tukuypaykunapismi kriyishanllaparayku,

kunaman yaykuranllapa. Ukkunatarikaranllapa jwiskuna yupay, Dyusarnishanmatapis ayparanllapa,liyunkuna mikunanllapamantapismiwashakaranllapa ima. 34Kusala ninaratakuqpimapis mana ruparanllapachu.

paq karmapis washakaranllapa.Wakinqami mana jwirsayjun karmapiskusa jwirsayjun tikrakaranllapa. Kusalajwirsayjun karmi, guerrapimapis

matapis binsiranllapa. 35Wakinwarmikunapa ayllunllapa wanushakatinmapis, Dyus kawsachimutinkawsaqtana pullakuranllapa.Wakinkunatami qischatinllapa llakirmana washakayta munar ima,llapa maydiyaqa kusa shumaqtanakawsamurqa tayanqallapa nir.36Ukkunami burlatinllapa,llapa, kadinakunawan watatinllapa,prisutinllapa ima qischakaranllapa.37Wakinkunami rumillawan sitatinllapawanuran. Wakinkunatami sirruchuwan

llapa. Ukkunaqami ispadallawanwanuranllapa. Ukkunaqamiuklawmanta uklawman puriranllapa,uyshitapa,shala, mana imayjunkuna yupay.Chaynumi llakir ima qischakaranllapa.38Chaynu chay mana kriyiqkunaruratinllapa, michka kay pachapi manatananllapapaq karmapis, chunllaqlugarkunapi, qaqakunapi,kunapi,taranllapa.

11

506

39Chaynu katinllapami, paykunataqaDyusqa nuqapi allita kriyishaykillapaniran. Piru chaynu nisha katinmapis kaypachapi karllaraqqa,ninllapapis tukuytaqa Dyus arnishanchaytaqa ayparanllapachu. 40Piru Dyus

,nuqanchikkunapaqpis kusala shumaqkanqa niran. Chaynu nisha katinmimaydiyaqa tukuylana paypi

chikllapataqa aypayashunllapa.

Jesucristulapi kunfyakashunllapa

12 1Tukuy unay runakunami

karmapis shachinakuranllapa,maydiyaqa Dyus arnimashanchiktaqakumplimayashunllapa nir. Chayqaminuqanchikta sirbimanchikllapa, chay

chikta,llapa chaykunataqa dijarna, ashwan

llapapaq. Chaynu karnaqa, ashwannaypaqman kallpaq yupay, Dyus

llapa. 2Nishaykillapapis, Jesucristulatachapar paypi allita kunfyakashunllapa.Chaqa shumaqchamanallapapaqqakusata qischakarmapis shachinakuran.Chaynumi pay yupay qischakarmapisshachinakushunllapa. Chaqa payqamichaynu kruspi wanunanpaq karmapismana pinqakuranchu. Ashwanmi

,maydiyaqa kusata aligriyanqa nir.Chaynulla Dyus mantakuyashanpiqa,allilaw qichqanpina taran.

3Chayrayku, imanutaq Jesucristokashanpaq yarpuyllapa. Paytami

kuna. Chayrayku amami shaykurdisanimakunkillapachu. 4Chaqaqamkunaqa chaynu qischakarmapis

manaraqmi wanushaykillapachu,michka chay uchakunawan maqanakuqyupay karmapis. 5Ashwan amamiqunqankillapachu wamranna katkillapaDyus willashutinllapaqa. Chaqaiskribikashakunapimi kaynu nin:

“Wamrituy,tinllapaqa kuytawkish manakasutki.

Chaynulla anyashutinpis, amamidisanimakunkichu.

6

pis munayashantaqa kastigan.Chaynullami wamranna kashaqa,

llibachimanchik ima” nir.7

tinllapamapis shachinakuyllapa. Chaqachayta rurashurllapaqami, TaytaDyusqa wamrankuna katkillapamunashur chaynuqa rurashuyanllapa.Willamayllapa: ¿Manachu mayqanpiswamranta munar llibachin allinkunataruray nir? 8Piru Dyus qamkunata mana

tinllapaqami, qamkuna mana chiqapwamrankuna kar, jwira wamrankunayupayna kankillapa kanqa. 9Chaynullawamra kashallapamaqa, kay pachapitaytanchikkunaqa allinkunata ruray nirllibachimasha rispitaq kanchikllapa.Chaynu katinqa, ashwan ¿imapaqnamana kasushun Taytanchik Dyustaqa?Chaqa paymiri kawsanapaq bidanchiktaqumanchik. 10Piru taytanchikkunaqami

pis,chik allinkunata ruranapaq. AshwanDyusninchikqami llibachimanchiknuqanchikpa byinninchikpaq,maydiyaqa imanutaq paymaqa kusalashumaq chaynu kanapaq. 11

qami ima kastigupis mana allinchu chayratullaqa. Ashwanmi kusalata nanarllakichimanchik. Piru chaypaq allitaintrakarqami, maydiyaqa kusa

11 12

507

e 12.16 Rikashun Génesis 25.29-34.

shumaqta,llapa.

Kuytawkish Dyus nishanta mana kwintachashallapa

12Chayraykumi animakur shaykushamakikillapata, qashan jwirsayjunpaqtikrayllapa.llapa litalla kaqtapis jwirtichayllapa.13Chaynulla kusa shumaqta kawsar,dirichula nanta puriq yupayna kayllapa.Chaynuqami chay mana allita kriyitin,

,allita kriyirna alliyaq yupay shumaqtakawsananllapapaq.

14Ukkunawanmi shumaqta kawsaytakamayllapa.nulla kawsayllapa. Chaqa Dyusmunashanta mana rurar kawsaqqami,

chu. 15Chayrayku uknikillapauknikillapa kuytanakuyllapa. Chaqamana chaynu karqami, imanupiqamayqannikillapallaqa Amitunchik

kankimanllapa. Chaynulla, kuytawkish

winaq yupay mayqanpis katin. Chaqachaynu karqami, imanutaq chay

,chay yupay ukkunata mana allinkunatarurachitin.

16

chu, manaqa dasna mayqanwanpispunusha rikarinqachu. ChaynullaAmitunchik munashan kusa shumaqima kaqkunatapis ama disprisyanqachu,imanutaq Esaumaqae tukuran chaynuqa.Paymi uk mati mikuylapaq kulaka

pis qukuran. 17

llapa,

may” nitinqa, taytanqa “Mananaimanupis shumaqchashuyta puytinichu”niran. Chayna kusalata waqatinmapis,chay pasashanpaqqa manana imatapisrurayta puytiranllapanachu.

18Qamkunami unay punta tratupiIsrael runakuna yupayqa, Dyusmanmana qimikashaykillapachu.qami qimikaran sirkaman. Chaypimikaran nina ratakuq, tutaparaq, puktay,kusa jwirti wayra ima. 19Manamiuyaraykillapapischu trumpitakunata,Dyuspa rimayninkunatapis. Piru chayuyaqkunaqami, rugakuranllapa amanamasqa willananllapapaqchu. 20Chaqamanari agwantayta puytiranllapachukay mantakuykunawanqa. Chaqakaynumi niq: “Mayqan chay sirkapi

, rumillawan,manaqa lansawan, wanuchikanqamichka uk animal katinmapis” nir.21

chay rikashankunamapis. Chaqa payMoisesllari kaynu niq: “Manchakurmichukchukyayani” nir.

22Ashwan qamkunaqami, mushuqtratuwanna kar, chay qaqa Siónshutiqmanmapis qimikashaykillapa.Chaqa chaypimi kawsaq Dyuspapwiblunmapis. Chay pwibluqami syilupiJerusalén. Chaypiqami chiqapla achkaangelkuna Dyusta alabananllapapaqtantakasha. 23

pis Dyuspa munashan wamrankunasyilupi tantakashanman. ChaypimiDyuspa wamran kaqkunapa shutinqaiskribikasha.llapa Dyusman,man, chaynulla tukuy chay kusa allinrunakuna shumaqchakashakuna kayanchayman. 24Jesucristumanpismi

, chay mushuq tratutarurashanrayku. Chay yawarninwanmi

12

508

uchanchikmanta paqamashanchikllapa.Chay yawarninmi,manmatapis kusa mas shumaq karan.

25Chayraykumi kuytakankillapa.Imanupiqakish chay willamaqninchiktamana kasuq yupay tukutkillapa. ChaqaDyus, mana kasukuqkunata qayar kaypachapi willatinllapami mana kasurqa,

llapachu.kunamaqa syilumanta-shallapa mana kasurqa, maymannarialsakashunllapa. 26Chay tyimpuqami,Dyusqa rimatinla pachamapis kusatakuyuran. Piru kananqami nin:“Qashanmi nuqaqa kuyuchishaq manapachalatachu. Ashwanmi syilumatapiskuyuchishaq” nir. 27Chaynu “Qashan”nirqami, intrachimanchik chay tukuykuyuq chaykunataqa,yanqa nir. Piru chay mana kuyuqchayqami, mana chinqanqachu. 28Dyuschay mantakuyashan pachamanapamayanchik chayqami, manakuyunqachu. Chaymi chaypaq payjiniypaq Dyusta. Paytami adurashunllapakusala rispituwan, imanutaq paytashumaqta yarpuchishannulla. 29ChaqaDyusninchikqami, imanutaq ninamaqatukuyta limpu rupachin chay yupay.

Imanumi Dyusta shumaqta yarpuchishunllapa

13 1Qamkunaqami kriyiqmasiykuna, maydiyapis waran

nakur kawsankillapa. 2Chaynulla amamiqunqarchu,

,llapa ima. Chaqa chaynumiri

,angelkunata ashwan samachiranllapa.

3Yarpunkillapami prisukunata,qamkunapis paykunawan prisukankimanllapa yupay.

pismi chay qischakaqkunapaq,

kimanllapa yupay.4Tukuy runa kar, warmi kar,

junna karqa, kusalata rispitanakurmasanllapalawan kawsanqallapa. ChaqaDyusmi, chay runa kar, manaqa warmimasayjunna karmapis ukwan ukwanpunuqkunata, chaynulla mayqanmanaraq masayjun karpis pakapllapunuqkunatapis rikar kastiganqa.

5

chu.llapana. Chaqa Dyusqami kaynu niran:

kichu” nir.6Chaymi Tayta Dyus imakunawanpisyanapamanchik nir kunfyakar, kaynuniyta puytinchik:

“Amituy yanapamatinmi, manamayqantapis manchanichu.

¿Imatana runa masiyqaruramanqa?” nir.

7Yarpuyllapa chay runakuna yanapar.

Chaynulla yarpuyllapa paykunaqaimanumi kawsayarllapaqa karan nirpis.Chayna imanutaq paykuna kriyiqllapa,chaynulla qamkunapis kayllapa.

8Jesucristumi paylla, quya, kanan,chaynulla tukuy tyimpupaq. 9Amamiqamkunaqa dijakankillapachu riqchaq

,lata mikur washakashunllapa nir

. Ashwanallinqami tukuy shunqunchikwanDyusninchik munamashanchiklapikriyinallapapaq, chay mikuylapaq

.Chaqa manami yaqqa sirbishachu chay

kunaqa.10Jesucristo kruspi wanushanrayku,

llapa. Jesucristo wanusha katin

12 13

509

nuqanchikkuna manana animalkunatawanuchirnachu, Tayta Dyustasirbinchikllapa. Chayrayku chay naypaqkurakuna manana puytinllapanachuanimalkunata wanuchir Tayta Dyustashumaqta yarpuchiyta. 11Chaqa chaykurakunapa mantaqninqami animalpa

manqa, uk ufrinda yupayna katin

llapapaq. Piru chay animalkunapakwirpuntaqami, chay pwiblumantaqawaqtapi rupachinllapa. 12ChaynullamiJesustapis qischar ima, pwiblumantawaqtapi wanuchiranllapa. Chaynayawarninwan runakunata shumaqallinpaqna tikrananpaq. 13Chayrayku,imanutaq paymataqa mana kwintacharuklawman itakuranllapa, chaynulla

mashallapaqa, paywanna kaytayarpushunllapa. 14

qami, nuqanchikkunapaqqa mana tukuytyimpupaq uk pwibluqa kanchu.Chaymi chay tukuy tyimpupaq shumaq

llapa. 15

pis Dyusta alabashunllapa.shanchikqami, imalataqa ufrinda nirwanuchiyanchik chay yupay kanqa.¡Alabaypaqllapari shiminchikllapawan!16

lata ruraytaqa, chaynulla imaykikaqlawan ukkunata yanapaytaqa. Chaqatukuy kaykunami, ufrinditakuna Dyustakusa shumaqta yarpuchir aligriyachiqqakanqa.

17

llapa runakunatami kasunkillapa. Chaqapaykunaqami rikar kuytashuyanllapa,maydiyaqa imata rurashaypaqpis Dyus

.

paqqa, imatapis allin kaqkunalatarurayllapa. Piru pinqaypaq imakunata

ruratkillapaqami,qallapa.

18

llapa.paq kusa allinlata yarpur kawsanillapa.Chaymi imapipis allinkaqla kaytayarpunillapa. 19

llapapismi, mana tardarchu shamurwatukushunayllapapaq.

Tukukanantami saludakun20-21

chikmi,qallapa imapipis. Chayna paymunashanta ruranaykillapapaq. ChaqaAmitunchik Jesucristo wanutinmi,yawarninwanna mushuq tratutaruraran,llapapaq.muran. Chayraykumi kananqanuqanchikkuna uyshitankuna yupaykashana, kusa shumaqta michiqyupayna kuytamanchik. ChaynamiJesucristutaqa, tukuy tyimpupaqnaalabashunllapa. ¡Chaynumi kanqa!

22Kriyiq masiykuna, imanupiqaqamkunata anyaq yupay kaykunatawillashunillapa.paqmi kayta iskribimuni qamkunamanqa.23

nishunillapapis, kriyiq masinchik Timoteoprisu kashanmanta yarqushana nir. Chayna

,shuqllapa shamurqa, pullay apamushaq.

24Dyuspa tukuy allin kaqninkunata,

shuqllapakunatami, willankillapa. Chaynulla

llapakunapismi, qamkunapaq saluduta.

25Chaymi Taytanchikllapa Dyusman

nanllapapaq.Chaynumi kanqa.

13

510

Santiagumi saludakun

1 1Nuqa Santiagumi TaytanchikDyusta, chaynulla Amitunchik

Jesucristuta sirbini. Chaymi tukuyqamkuna Israel pwiblupa dusiayllunkuna karmapis, wakpi kaypiuklaw pwiblukunapi taqkunatasaludashunillapa.

Dyuslaman mañakushun

2Kriyiq masiykuna, Jesucristupi kriyirmunashanta rurashaykillaparaykuqischashutinllapaqa, aligriyayllapa.3

qischakarqa, mana yanqallachuqischakanchik nir. Ashwanmi masta

paylapi yarpur shachinakunchik.4Chayrayku qischashutinllapamapismana shaykuq, Taytanchik Dyuspikriyirlla shachinakuyllapa. Chaynuqamikusa allinlata yarpuq,kunana kayankillapa kanqa.

5Mayqannikillapapis, Dyus,

mañakuy payman. Paymi, manapinqashurchu,chu, ashwan aligriyar,shunqallapa tukuy imata. 6Chaymipayman mañakurqa,wan allita kriyiy: Uyapamanqami nir.Ama yarpuychu: Manachu nirqa. Chay mana uyapamanqachunir yarpuqqami, imanutaq marpayakunmaqa wayra shamutin wakman

SantiagoSantiagupa kartan

Kay kartataqami Santiago iskribiran, Jesucristupi kriyiq masinkunaman. PaymiJerusalén pwiblupi kriyiqkunapa rikaqnin karan. Manami Jesucristupa dusiapustulninkunamantachu karan. Ashwanmi, Jesucristupa uknin karan(San Marcos 6.3; Gálatas 1.19). Piru Jesucristo kawsayatinraqqami, manakriyiranchu Dyuspa Akrashan Cristun nirqa (San Juan 7.5). Wanurkawsayatinraqmi payqa kriyiran. Chaymantaraqmi Santiago apustul Pedruwan,apustul Juanwan Israel masinkunataqa Jesucristupa shumaq rimaynintaqa

(Gálatas 2.9).Chaynuqami Santiaguqa intrachikuran michka qischakarpis Dyusllapi yarpur

kusa aligrila kawsanallapapaq (1.2-18); chaynulla michka kusa imayjun, manaimayjun kaqkunamapis ama ukmanta rikanakurchu kawsanallapapaq (2.1-13).Ashwanmi chiqapta Dyuspi kriyir, ukninchikkunata yanapar Dyus munashannukawsashunllapa (2.14-26). Chaynulla intrachikuran llulla imatapis ama parlanapaq(3.1-12), chaynulla Tayta Dyuspi allita kriyir mañakunallapapaq ima (5.13-18).

511

kayman kusalata maqchikan, chayyupay. 7-8Chaynulla, Dyus manauyapamanqachu nir yarpuqqamiyarpunllapa: Kananmantaqa Dyustanasirbishaq nir.manqa, Dyusta qunqar, qashan yarpunchay imankunalapina.wan rimar kriyiq karqa,qachu: Dyusmi yanapamanqa nirqa.Chaqa manari imapipis yanapanqachuDyusqa.

Imanumi imayjunkuna, mana imayjunkunamapis kanqa

9Dyusninchikmi mana imayjun kriyiqmasinchikkunataqa, kusa runa nishapaqriqsin. Chayrayku aligriyanqallapa. 10Ukkusa imayjun kriyiq-shuypaqa, tukuyimankunata tukchir chinqachirpis, amallakinqachu. Ashwan aligriyanqa. Chaqachay mana kriyiq imayjunkunaqa,qiritukunapa tuktun yupay, daschinqayanqa. 11

tinqa, ¿manachu qiritukuna ñutkutin,tuktunkunaqa shumaq kashanmantaqañutkur das chakin? Chaynumi chaytuktukuna yupay, chay mana kriyiqkusa imayjunkunaqa, chay imankunatatantakushankunawanqa, pullachinqanqa.

Imakunapi rikarirmapis shachinakushunllapa

12Kusa shumaq runami kanqa, riqchaqimakunapi rikarir shachinakuqqa.Chaymi wanutinmapis, Dyusqakurunata qurna tukuy tyimpupaqkawsachinqa. Chaqa payta tukuymunaqkunataqami chayllata arnisha.13Uk runa imapi rikarir uchakunarqa,Dyusta ama uchachanqachu: Paymi kayimata rurachimanayan nirqa.

taqa ruranchu. Chaynulla payqa manamayqantapis ima mana allinkunataqa

rurachinchu uchakunanpaqqa. 14Nataquk runataqami paypa yarpuynin manaallin kashanrayku, animachin manaallinkunata rurar uchakunanpaqqa.15

kuna shunqunpi ratakur, uchakuchin.

llana, wanun.16Munashay kriyiq masiykuna, amami

imamantapis ingañakankillapachu.17Chaqa Dyusninchikmi unaqsyilumanta-pacha tukuy chiqap allinkaqkunata qumanchik. Paymi rurasha

maqninchikkunata. Chaynulla kusa allinkashannullami maydiyapis kar, manakambyakanqachu llantu pasaq yupayqa.18Paymi imakunatapis kusa allinlatariman. Chaymi chay rimashankunapikriyishanaqa,tana qumanchikllapa. Chayraykumipayqa tukuy rurashankunamantaakramanchik, punta wamrankunanakanallapapaq.

Dyus rimashanta kasushun19Munashay kriyiq masiykuna, allita

uyakuyllapa ukkuna rimatinqa. Amadasqa rimayllapachu. Naypaqtaqayarayllaparaq,llapapaqqa.kayllapachu. 20Chaqa piñakuqrunaqami, Dyus munashantaqa manaruranchu. 21Piru qamkunaqa, Dyusmunashanlata rurarna tukuy manaallinkunata, chaynulla kusala saqramillanaypaq uchakunata imaqadijayllapana. Ashwanmi Dyusparimayninta shumaqta intrakarkasuyllapa. Chaqa paypa rimayninmikusa pudirniyjun kar,

paq.22Chayraykumi Dyuspa rimayninta,

ama uyakurlachu allita intrakar

1

512

rurayllapa. Piru “Nuqami allin runa kar,rimayninta uyani” nir mana kasurqami,ingañakayankillapa. 23

pis Dyuspa rimayninta uyakur manakasurqa, uk runa ispijupi qaqllantarikaq yupayla. 24Chaqa chay ispijupikaqqa chaypi karqa, qaqllanta rikayan“Kaynu kani” nirmapis. Chaymantaashurqa, dasna qunqar,chu imanumi qaqllan karan nir.

pis, Dyuspa rimayninta uk ratulapaquyan.taqa kasunllapanachu. 25Ashwanwashakananpaq,kunata kasur, chaylata rikar manaqunqar, chay rimashanlata ruratinqa,Dyusqa kusa shumaqpaq riqsir tukuyimapi yanapanqa.

26Uk runa, “Nuqa allin Dyusniypikriyiq kani” nir yarpuqqa, ama manaallinkunata rimananpaqnachutantyachinqa qallunta. Mana qalluntatantyachiqqami: “Allin Dyusniypikriyini” nirqa, paylla ingañakayan.Chaynu tukurqami mana chiqaptaqaDyuspi kriyinchu. 27Ashwankaynuraqmi Taytanchik Dyuspa kusa

:Watukur yanapanapaq chay qischakaqwakchitakunata, byudakunata, ima.Ama rurashunpischu runakunapa manaallin rurayninkunataqa, ama riqchaquchayjunna kanallapapaq.

Imayjun mana imayjuntapis chayllata rikaypaq

2 1Qamkuna kriyiq masiykuna, kusa

tupi kriyiqkuna karqa,llapa, ama wakinlatachu. 2

llapa kayta: Kriyiq masiykuna,sha katkillapa,runakuna. Uknin uru surtijayjun,

.

Uknin-shuypaqa mana imayjun, llikiishkiyaq mudananmapis. 3Chaymanta

llapa: Kay shumaq samanapi samay nir.Chaymanta chay mana

imayjunta-shuypaqa ninkimanllapa:Chayllapi qamqa shay, manaqa chaypachapi tay nir.

4Chaynu tukurqami, jwis yupaytukuyankillapa,llapawanqa. Chaqa ukninta shumaqtarikayankillapa, ukninta-shuypaqa mana.

5Munashay kriyiq masiykuna,¿kunata pinqar chaynu ruranapaq?Uyakuyllapa nuqa kay nishayta: Dyusmi

kunataqa, ashwan akrasha paypinakriyinanllapapaq. Chaymi chaykriyishankunana paykunapaqqaimankuna yupayqa kanqa. Chayna chaymana imayjunkunana Dyuspa pullantanqa, shumaq mantakuyashanpina.Chayllatami arnisha Tayta Dyusqatukuy payta munaqkunataqa. 6Nataqqamkuna-shuypaqami chay manaimayjunkunata pinqar,kunalata shumaqta rikankillapa. ¿Pirumanachu kwintata qukankillapa chaykusa imayjunkunaqa kusata qischaringasha, chaynulla aysaawturidadkunaman apashunllapa nirqa?7Chaynullami paykunaqa Amitunchik

, manaallinkunata rimanllapa.

8Dyus nitin mantakushankunapiminin: “Llakiy runa masikikunapaq,imanutaq qampa kwirpuykillapaqllakinki chaynulla” nir. Chaymi chaynishannulla rurarqa, Dyuspaqqa kusaallinta rurayankillapa. 9Piru manaimayjunkunata pinqar,kunalata munarqa, Dyus mantakushantamana kasushaykillaparayku, paypa

1 2

513

naypanpiqa uchayjunna kankillapa.10-11Chaqa Dyus mantakushanqamininpis: “Runa kar, warmi karpis, amaukwan ukwan punuyllapachu. Amawanuchikuyllapachu” nir. Chaymi ukruna, Dyusta kasunanrayku manaukwan punuyarpis, piru wanuchikurqauchayjunna.taqa manari chiqaptaqa kasuyanchu.

kunata kasuyar, ashlilata manakasushaqa,paqna kastigamanchik,kichu nir. 12 ,Dyusmi rikamanchik, allintachushWamran Jesucristupi kriyinchikllapamanaqachu mana nir. Chayrayku imatarurarpis, imata rimarpis WashakuqJesucristupaq yarpur kawsaypaq.Chayna pay yanapamasha ama imamana allinkunata ruranapaq. 13Allita

, Dyusninchikmi chay manallakipakuqkunataqa,chu. Piru chayllakipakuqkunata-shuypaqa, llakipanqa.

Jesucristupi kriyirqa, rurashun pay nishanta

14Kriyiq masiykuna ¿allinchu kanqa

tupi kriyini” ninanpaq? Jesucristupiallipta kriyirqa, pay nishanta ruranman.Yanqalla kriyini nir, mana kasurqa,mana washakayta puytinchu. 15Mayarpushun, uk kriyiq masinchik bidantapasananpaq mana mudanayjun, manamikunayjunchu kanman. 16

mantaqa mayqannikillapa chay kriyiqmasinchikta mana imata qur, manaimawanpis yanapar, ninkimanllapa:Dyus yanapashunqa. Rir, mishkitamikur, imawanpis quñukuy nir.

Chaynu nirqa, ¿Jesucristupi imanukriyiqtaq kankillapa? 17Manayanaparqa, yanqa shimikilawan

kriyinkillapa. Manami alliptaqa tukuyshunquykiwanqa kriyinkichu. Chaqachaynu karqa, Jesucristo nishantaqamanari rurayankillapachu.

18Mayqanllaqa niyanqa:—Qamqami Jesucristulapi kriyinki,

piru mana yanapakunkichu.Nuqa-shuypaqa runa masiyta imapipisyanapani, allinta tukur.

¿Imanutaq rikachimayta puytinkiJesucristupi kriyini nir, pay mana nishantarurarqa? Piru nuqaqami, Jesucristonishanta rurar, puytini rikachishuyta,alliplata paypi kriyini nir. 19QamqamiDyusqa ukla nir kriyini ninki. Manakasushaykirayku dyablukuna yupayrurayanki. Chaqa dyablupismi kriyin, Dyuskan nir. Chaymi chaynu kriyir manchakurchukchukyarllapamapis, mana kasunchu.20¡Ay, runa yaru! ¿Imanutaq puytiymanintrachishuyta? Kriyirla, mana allinkaqkunata rurarqa, mana washakankichu.Chaqa yanqallari kriyinki. 21Kwintataqukayllapa. Unay rukunchik Abrahamtami,Dyusqa niran: “Munamayarqa wamraykitanuqarayku wanuchiy” nir. Chaymiwamranta wanuchinanpaqna katin, Dyusqa“Kayqami allita kriyiman” nir, manawanuchichiranchu. Ashwanmi paytaqauchankunamanta pirdunar, mana uchayjunrunapaqna riqsiran. 22Abrahammi kriyir,kasuran Dyusta. Chaymi Dyusninchikyanaparan, mas allita paypi kriyinanpaq.23Chaynumi Dyus nitin iskribikashakunaqakumplikaran: “Abrahammi allita Dyuspikriyiran. Chaymi Dyusninchikqa riqsiranmana uchayjun runapaqnachu”. Chaymipaypaqqa niqllapa: “Dyuspa amigunna”nir. 24Chaynu allita kasushami,chikqa wamrankunapaqna riqsimanchik.Piru yanqa rimarla kriyishaqa, mana.

25Yarpuyllapa chay warmi Rahabshutiqpipis. Payqami kusa waynasapakaran. Chaymantaqa Dyuspi kriyir,paylatana kasuran. Chay warmisitami

2

514

Israel runakunapa riparakuqninkunata,,

kuntraqninkuna ama tarinanpaq.Chayraykumi, Dyusninchikqa chaywarmitaqa, tukuy uchankunamantapirdunar, manana uchayjunpaqnachuriqsiran. 26 , kusaallinmi Dyusta kasunapaq nirmapis.Chaqa ¿manachu kwirpunchikpaamaynin tukukatinqa wanunchikna?Chaynullami rimarla kriyini nir manaallinkunata rurayarqa wanusha yupaynakanchikllapa.

Qallunchikta tantyakachishun

3 1Kriyiq masiykuna,kuqkunatami Dyusqa masta rikar

. Chaymi kay

kayta munarqa, Dyus nishanta karantarurashunllapa. 2

tukuy-ari pantar uchakunchik. Chaymana pantar allinlata rimaqqami kusaallin runa, kusa intrakaq ima. Chaynukarmi tukuy kwirpunta imapipistantyakachiyta puytin.

3 , ¿manachu

kasumanapaq?wan puytinchik chay atun animaltapurichiyta may munashanchiktapis.4Kwintata qukashun chay atunbarkukunapaqpis. Kusa atun katinmapis,wayrakuna kumsar uklawta apayatinpis,runakunaqa uk palitalawan tikrar,puytinllapa apayta may munashantapis.5-6Chaynullami qallunchikpis.chikmanta mas uchkulala karmapis,kusata alabakan, “Tukuy imatamipuytini rurayta” nir. ¡Ayayay! ¡chikqami ninapa chispitannu! ¿chu ninapa chispitan mirar rupachinkusa achka muntikunata? Chaynullamiqallunchikpis, kwirpunchikpi kar, tukuy

manchik. Infyirnumanta dyablupayarpuyninkunami qallunchikta manaallinkunata rimachir, bidanchiktadañan, kusa uchayjunna kanapaq.

7Runaqami mansuchayta puytin tukuyriqchaq utiq animalkunata, pariqkurukunata, yakupi taq kurukunata,largu kurukunamatapis. Tukuychaykunatami mansuchayta puytin.8Piru mayqanpis manami qalluntaqatantyachiyta puytinllapachu.chikqami uk bininu wanuchikuq yupay.Chaymi dasla mana allinkunatarimachir uchakuchimanchikllapa.

9¡ ! Chayqallunchiklawan Taytanchik Dyustashumaqta alabanchik. Chaymantaqa

chik. Runakunataqami Dyusninchikqapaynu rik . Chaynukatinqa, ¿pitaq kanchik musyanapaqDyus rurashantaqa? 10Kriyiq masiykuna,manami allinchu ashlilata chayshiminchiklawan Dyusta alabar,chaymanta musyakunapaqqa. 11Ma,yarpuyllapa. ¿Yaku nasimuqmantachulluqshiyta puytinman mishki yakuwan,ayaq yaku? 12Uyamay kriyiq masiykuna,¿uba yuraqachu puqunman iguskunata?¿Manaqachu igus yurapis puqunmanasaytunakunata? ¡Manami! Chaynullami

, manamishki yaku lluqshiyta puytinchu.

Kaynumi kawsanllapa Dyusmanta

13

,kunqari chay imanu kashantaqa.Chayna wakinkunapis rikar chayllatarurananpaq. Qamkunamanta uk kusa

, ama kusa kani niralabakarchu shumaqta kawsanqa. 14Piru

2 3

515

nirmapis, inbidyusu kar tukuy imayjunkayta munarqa, ama “Kusa runa kani”ninqallapachu. Chaqa chaynutukurqami chiqap kaqmanta manaallintachu tukuyanllapa. 15Chaymi chay

, mana Dyusmantachukanqa.nin,imana kayanqa. 16

sukuna, tukuy imata munaqkunaqa,imanupis mana shumaqta kawsaytaqapuytinllapachu. Ashwan manaallinkunata tukurmi kawsanllapa.

17

kaqkunaqami manana chaynuchukawsanllapa. Paykunaqami kusashumaqta kawsanllapa, mananauchakurchu.chu. Manami wakinkunalatachuuyakunllapa.kuna karmi, allinkunalata ruranllapa.Mana imatapis pakarchu, allitarimanllapa.kawsanllapa. 18Chay shumaq

,imallataqa tarpuq yupay, shumaqnakawsanllapa. Chaymi maydiyaqa

pullana Dyus munashantaqa.

Ama kay pachapa imankunata munapakuyllapachu

4 1¿kur,

llapa? Chay mana allinkunatamunashaykillaparaykumi, manashumaqtaqa kawsankillapachu.2Qamkuna imata munar, manakunsigiyta puytir, wanuchikunkillapakunsiginaykillapakaman. Chaynu imatamunarqa, kusata inbidyanakur,kunkillapa. Chaqa Dyusta manamañarmiri,llapachu munashaykillapataqa.3Mañakunkillapapismi gustuykillapalata

ruranaykillapapaq. Chaymiri Dyusqa

llapachu.4¡Ay, qamkuna Dyuspi mana allita

kriyir, ukpi ukpina yarpuqkuna! ¿

tukuy imakunata munaqkunaqa Dyuspakuntranna kanchikllapa nir? Chaymimayqanpis kay pachamanta kaq tukuyimakunata munaqkunaqa, Dyuspaqakuntranna tikrakayan. 5Chaqa allitayarpuyllapa,kunapimi nin: “Dyuspa Ispiritunmiqamkunapi kawsan. Payqa,llapa kusa silusu.

paqqa” nir. 6Piru Dyusmi kusa allin karkusata yanapamanchikllapa. Chaqachay iskribikashakunapimi nin:

mantaqa chiqanchakan.Piru chay mana kusa kani ima

niqkunata-shuypaqa kusalatayanapan” nir.

7Chay-llapawan kasur,charchu shachinakuyllapa. Chaynuqamiqamkunamantaqa ashunqana. 8ChaynaDyusman tukuy shunquykillapawanqimikayllapa. Chayta ruratkillapa,Dyuspis qamkunaman shamuyanqa.Uyankillapa uchayjunkuna: Uchayjunmakikillapata paqar,llapachu. Uyankillapa, qamkuna tukuy

kuna:chu.llapa, shunquykillapapis chuya yakuyupay shumaq kananpaq. 9Mana allintatukushaykillaparayku llakir,waqayllapa. Kananqa asikuyta dijarna,waqayllapa. Aligriyayta dijarna,llakiyllapa. 10Chaynulla ama kusa kaninirchu tukuy shunquykillapawanAmitunchiklata kasuyllapa. Chaynuqami

3 4

516

kusa puytiqpaqna tikrar,shunqallapa.

11Kriyiq masiykuna,llapata rimapanakunkillapachu. Chaqakriyiq masikipa washanta rimar, jwisnu

shanmanta mas puytiq kani” niqyupayna kankillapa. Chaynu kusa maspuytiq kani nirqa, Dyus mantakushantakuntrar manana kasuyankillapachu.12

chik. Paylami jwisninchikpis. Chaymi

washayta, manaqa chinqachiymatapis.Piru qamqa, ¿pitaq kanki rikar

?

imami pasamashun nirpis13Uyamayllapa qamkuna, tukuy imata

munaqkuna. Ninkillapami: “Kananmi,manaqa allaqmi rishun chay maypwibluman. Chaymi uk añuta nigusyutarurar, qillayta ganashun” nir. 14Piru

pasashuyanqallapa nirmapis. ¿churi bidaykillapaqa? ¿Manachupuktaymaqa uk pachapi rikarir, qashan daschinqan? Chaynullami bidaykillapawanpispasan. 15

llapata ruranarqa, niyllapa: “Amitunchikmunatinmi, kawsar imatapis rurashun,manaqa mana” nir. 16Piru qamkunaqa,mana chayta yarpurchu, kusana kaniniyankillapa. Manami chayqa allinchu.17Uk runa, , kaymiallin ruranaypaq nir mana rurarqa,uchayjunna.

Uyakuyllapa kusa imayjunkuna

5 1¡kuna!

kusata qischakanaykillapapaq. Chaypaq

waqar, qay . 2Tukuy chay,

kusa shumaq mudanaykillapapis kururtukukanqa. 3Chaynulla uruykillapa,qillaynikillapapismi muqusyanqa.Chaynu muqusyarmi uk tistigu yupaykuntraykillapa tikrakanqa: “Mana

kichu” nir.llaparayku,llaparayku ninapi rupaq yupay chinqartukukankillapa.tinqami, ,imaykillapata tantakunkillapa. 4Mallki

chu. Chaymi pagunkunaqa rimaq yupay,Dyusman mañakusha. Qamkunapakuntraykillapa shasha, ingallaparayku. Kusa puytiq Dyusninchikmiuyasha chay trabajaqkunata,pagunkunapaq mañakuqta. 5Kaypachapimi qamkunaqa kusa shumaqbidata pasar, kwirpuyki munashanlatarurar,killapa. Listunami kankillapa jwisyu

paq. 6Chaqa qamkunaqari kusa allinrunakunata, mana allinta tukushakanman yupay, wanuchiraykillapa. Piruchaynu ruratkillapamapis paykunaqamana imalatapis rimaranllapachu.

Kriyir ama shaykurchu Dyusman mañakuyllapa

7Kriyiq masiykuna, allita kriyiyllapaAmitunchikpi. Payrayku qischakarpis,ama disanimakuyllapachu. Chaynullaama yarpuyllapapischu: ¿Ima tyimpuraqshamunqa? Kusatami tardan nirqa.Yarpuyllapa uk tarpukuqpi. Payqamitarpukurqa, yarakun, tamya ishkirsimillanta winachitin, allin kusichayjunkananpaq. 8Chaymi, imanutaq tarpukuqyarakun, chay yupay qamkunapis allitakriyir,

4 5

517

llapa Amitunchik shamunankaman.Chaqa pay shamunanqami shipchana.9Uyankillapa kriyiq masiykuna.napaq jwisninchikqami shipchamunna.Paymi punkitunchikpina. Chaymiwillashunillapa,patapis kuntranta rimanaykillapapaq.Chayna jwisninchikpa rikayninpiqa

paq.10Kriyiq masiykuna,

kunami kusata qischakashallapa.Chaynu qischakarpis,llapa Dyuspi. Mana disanimakurchu,

.Paykunami rikachimanchik, chaynuqischakarpis, ama chiqanchakanapaqDyusninchikmanta. 11Uk kriyiqmasinchik qischakar,chikpi kriyirqa, kusa shumaqmi kanqanuqanchikkunapaqqa. Qamkunaqamiuyapashaykillapa, Jobmi kusataqischakarmapis shachinakur allitasirbiran Dyusninchikta nir.Chaymantaqa Dyusninchik llakipar,kusata yanaparan. Kwintata qukayllapa:

llakipakuyta. Chaymi uchayjunkashamapis, kastigamananchikmantaqaashwan pirdunamanchik.

12Piru kriyiq masiykuna, tukuynishushaymanta masta willashunillapa amajuranaykillapapaq. Amami syilupaq, kaypachapaq rimarmapis jurayllapachu.Chaymi imapaqpis “Chiqap” nitkillapaqa,chiqap kanqa. “Mana” nitkillapapis, manakanqa. Rimashaykillapataqa rurayllapa,Dyusninchik ama kastigashunanllapapaq.

13Mayqannikillapa qischakarllakiyarqa, Dyusman mañakuyllapa.

Mayqannikillapa aligri karqa takir imaDyusta alabayllapa. 14Mayqannikillapaqishaq karqa, willayllapa kriyiqkunata

, paykunashamur, Dyusman mañakunanllapapaq.Chayna Amitunchikpa shutinpi mañakurkwirpunta asaytiwan salanqallapa.15Tukuy shunqunwan kriyir,llapaqami, Amitunchik chay qishaqtaqaalliyachinqa. Mana allinta tukuruchakusha katinmapis,manta pirdunanqa. 16Chayrayku manaallinta tukurmapis, ama pakayllapachu.Ashwan kriyiq masinchikkunataniyllapa: “Kay ima mana allintamitukusha kani” nir.

llapa, uchaykillapata pirdunar,alliyachishunanllapapaq. Uk kusa allinruna tukuy shunqunwan mañakutinqa,Dyusqa uyar, tukuy mañakushantaruran. 17Yarpushun Dyuspa rimaqninEliaspi. Payqami nuqanchik yupayrunala karan. Piru tukuy shunqunwanDyusman mañakutin, kimsaañu-y-midyuta tamya mana ishkiranchu.18Chaymanta qashan tamya ishkinanpaqmañakutinqa, allipta ishkimuranna.Chaymi tarpukashakuna allipta winatin,shumaq kusichakuna karan pachapiqa.

19Kriyiq masiykuna, qamkunamantauk kriyiq masikillapa uchakur,Dyusmanta ashusha katin,llapa Dyusman qashan tikramurqa, kusaallinta rurasha kanqa. 20Chaynuqamichay uchayjunpa bidanta washayanwanunanmanta.chikpis pirdunanqa kusa achkauchankunamanmatapis.

Chaynumi kanqa.

5

518

Pedrumi saludakun

1 1Kriyiq masiykuna, nuqami Pedrokani. Nuqatami Amitunchik

Jesucristo paypa apustulnin kar,

kay kartata iskribimuni qamkuna, Dyusakrashan uk ratulapaq kay pachapikawsaqkunapaq. Chaqa uk furastiruyupay tankillapa Ponto pachapi,Galaciapi, Capadociapi, Asiapi, Bitiniapachakunapi ima. 2

paqmi Taytanchik Dyusqa,unaymanta-

llapapaq. Chaymi Tayta Dyusqauchaykillapamanta llakipashurllapa,Santu Ispiritunrayku kusa allinpaqtikrashuranllapa Jesucristulatana kasurkawsanaykillapapaq. Chayna pay

kashana kanaykillapapaq. Chaymi

Taytanchik Dyusman mañakuni tukuyimapi yanapar, kusa shumaqtakawsachishunanllapapaq nir.

Jesucristupi kriyir aligriyar kawsashunllapa

3-4¡Alabashun Amitunchik JesucristupaTaytan Dyusta! Chaqa kusa allin payqa.Chaymi llakipamarninchikllapa Wamran

ran, paylapina kriyir manana unay

paq. Chaynu paylata kasurqami

shun” nir kunfyakanchik. Chaymi chaypiqamana ismuq, mana chakiq, chaynulla manatukukaq irinsyanchikta qumashunllapa.5

chik.tinnaqa,llapa.

1 PedroPedrupa punta kaq kartan

Kay kartataqami apustul Pedro iskribiran. Payqami Amitunchik Jesucristuwanpurir, , chaynulla milagrukunata ruratinpis rikaran ima.Chaymi Amitunchik Jesucristuqa Pedruta akraran apustulnin kar, tukuyuyapashanta, rikashanta ima parlakur intrachikunanpaq. Chayraykumi Pedrupaqmas intrakanarqa liyishun San Mateo 14.22-33; San Marcos 8.27-33; 9.2-8;14.66-72; San Lucas 5.1-11; San Juan 1.40-44; 21.15-19; Hechos 2.1–5.42; 8.14-25;10.1–11.18; 12.1-19; 1 Corintios 9.5; Gálatas 2.6-16.

Pedruqami kay kartataqa iskribiran Roma pwiblupi kayar, maylapipis kriyiqmasinkunapaq. Chaymi payqa iskribir intrachiran Jesucristupi kriyishanraykuqischakarmapis shachinakunanllapapaq nir.

519

6Chayraykumi qamkunaqa kusataaligriyankillapa,kunapi ratulapaq riqchaq imakunapiqischakarmapis. 7

kunaqami sirbimanchik intrakanapaqTayta Dyusqa allinpaq riqsimanchik nir.Chaqa imanutaq urumataqa ninapichulluchir tukuy chay mana allinkaqkunamanta akranllapa. Chaynumiqamkunapis qischakar imaqa allinlataruraqkunana tikrakankillapa. Piru

tukukan, ashwan qamkuna chaykriyishaykillapaqami mana maydiyapistukukanayjunchu. Chaynu allitakriyitkillapaqami, Jesucristo shamurkusata aligriyar, alabar, “Chiqaptamimunamashaykillapa” nishunqallapa.

8-9Qamkunaqami Jesucristuta manapay payllata rikasha karmapis kusatamunankillapa, chaynulla kusata paypaqyarpukunkillapa ima. Chaymi chaynukriyir washakayanchikllapa nir

, kusala shumaq ukmantamana shaykuq aligriyankillapa,¡Amitunchikllapaqamiri kusala chiqapllakipakuq kar,chikllapa! nir.

10

kunata kaynu rimachiran:shi runakunata llakipar washayanqa”nir. Chaynu Dyus rimachishanpaqmi,

llapa: Imanutaq chay washakayqakanqa nir. 11Nataq JesucristupaIspiritun Dyuspa rimaqninkunata

: “Dyuspa AkrashanCristunmi kusata qischakar wanunqa.Wanushanmanta qashan kawsamur,tukuy kuntraqninkunata binsirnaqamirinqa syiluman allita tukuy imata rikaq”nir. Chaymi Dyuspa rimaqninkunaqa

nishanta: “¿Piraq chay qischakaqrunaqa? ¿Ima tyimpuraq kanqa?” nir.

12

llapami, Tayta Dyusqa paykunataqaintrachiran chay washakayqashi manapaykunapa tyimpunpichu kar, ashwankanan tyimpukunaraq kananpaq nir.Chaypaqmi kanankunaqa Jesucristupaq

, TaytaDyusqa syilumanta Santu Ispiritunta

,llapa kriyirna washakanllapa. Chaynukatinmi chay washakaypaqqa

rayku, kusalata intrakayta munanllapa:¿Imanu kartaq Tayta Dyusqa, kusalauchayjun runakunataqa washayanqa?nir.

Dyusqami munan allinlata rurar kawsanallapapaq

13Chayraykumi kusa allita yarpur,

llapa.sha yupay kayankillapa kanqa“Dyusninchikmi kusa allin kar,Jesucristo qashan shamutin, tukuyimapi yanapamashunllapa” nir.14

kunana karqa, amami imanutaq unaymanaraq Dyusta riqsiyarmaqa kawsaqkankillapa,chu. 15Ashwanmi chaykunataqa dijar,

llapa, imanutaq akrashushallapaDyusninchikmaqa allinla chaynu.16

kunapiqa nin:llapa, imanutaq nuqamaqa kusa allinlakani chaynu” nir.

17Chaqa allita yarpuyllapa:chikllapa Dyusqami mayqantapis manaukmanta ukmantachu rikamanchikllapa.

llapa nir.chikta “Taytay Dyus” niqkunaqami, kay

1 1

520

llapapiqa,llapa. 18Chaqa qamkunaqami, unayrukuykillapakuna yupaylla mananawashakanaykillapapaq katkillapamapis,Tayta Dyusqa washashushallapa. Piruchay washashunanllapapaqqami, TaytaDyus pagrakusha.pis, manami chay tukukanayjunurukuna, platakunawanchu pagrakusha.19

manallapapaqqa, Jesucristo kusala

llapa.paq wanuran uk kusala allin uyshitayupay. 20Chaypaqmi Tayta Dyusqamanaraq kay pachata rurayarlla,nishallana karan: “Wamraymi wanunqarunakunata washananpaq” nir.kumi, kanankunaqa Jesucristuqa

llapapaq. 21Chaqa Jesucristuraykumi,

Tayta Dyusqa payta wanushanmantakawsachimur pullakuran nir. Chaymiqamkunapis tukuy chaykunata

, allita Tayta Dyuslapi kriyir

nanllapakaman.22

shaykillaparayku, allitana kwintataqukashaykillapa, shumaqta kawsar

pis. Chaymi kananqa uknikillapa

killapawan, tukuy jwirsaykillapawanima llakipanakunkillapa. 23Chaqa chaykriyishaykillaparaykumi, mushuqmantanasisha yupay kankillapa. Piru manamitaytaykillapa, mamaykillapa kay

mantachu nasishaykillapa. AshwanmiTayta Dyuspa rimanan tukuy tyimpupaqchaypi kriyishaykillaparayku,

manta nasishaykillapa yupayqa.24

pimi nin:“Tukuy runakunami qiwa yupay uk

ratulapaq.,

puytiyashanmapis,qiwapa tuktun yupay mana tukuy

tyimpupaqchu.Chaqa qiwa chakitin, tuktunmapis

daskaqla ratan.25 Piru Amitunchikpa rimayninqami

tukuy tyimpupaq” nir.

washakanaykillapapaqqa.

2 1Chayraykumi tukuy mana allin

chu. Ama ingañanakunkillapachu. Amashimikillapalawan Dyusta kasuq yupaytukunkillapachu.llapachu. Chaynulla dijayllapa tukuywashanchikta rimapanakuymatapis.2-3Chaymi chaynu karnaqa, imanutaquk wamritumaqa chiqap lichi kaqlatakusalata munan, chaynu qamkunapisDyus nishanta kusala masta intrakaytamunar kawsayllapa. Chaymi chaynuqa

man masta qimikankillapa, “Kusala.

Jesucristumi mana tukukaq shumaq rumi yupay

4Nishaykillapa:tutami chay mana paypi kriyiqkunaqa,

llapa. Piru Tayta Dyuspaqqami,Jesucristuqa uk kusala shumaq, kusalasirbiq rumi karan. Chayraykumi ashwanwaran waranqa masta, Jesucristumanqimikayllapa. 5Chaynuqami TaytaDyusqa qamkunatapis uk kusala shumaqrumipaq yupay tikrashunqallapa.Chaymi qamkuna chaynu kusa shumaq

1 1 2

521

rumi katkillapaqa, chay rumillawanTayta Dyusqa uk wasita ruranqa.Chaynullapismi uk kusa shumaqkurapaqna akrashunqallapa paytanasirbinaykillapapaq. Chaynuqami, Dyusmunashanlatana ima rurar, uk kusalashumaq ufrindita yupayna paymanqa

paqqa. 6Chaymi Jesucristullapaq Dyusnitin iskribikashakunapi kaynu nin:

uk kusa shumaq, uk kusa sirbiqrumita.

Chaymi chay paypi kriyiqkunataqakusata yanapatin

chu” nir.7Chaymi qamkuna chay kusala

shumaq rumipi kriyiqkunapaqqa, chayrumiqa kusala sirbiq. Piru chay manakriyiqkunapaqqami, Dyus nitiniskribikashannu kaynu nin:

“Chay llutakuqkuna kay rumiqa

llapami,ashwan kusala shumaq rumipaq

tikrakasha” nir.8Chaynullami ninpis:

“Chay rumipimi trumpisanqallapa”nir.

Chaqa paykunaqami, Dyusparimayninpi mana kriyinashanllaparaykutrumpisanqallapa. Chaynuunaymanta-llaparaykumi trumpisananllapapaqnakaranllapa.

9Piru qamkuna kriyiqkunaqamiDyuspa kaqninkuna kusala allinkanaykillapapaq akrakashaykillapa.Chaynu karmi Dyuspaqqa kusala chiqapkurankunana kankillapa, Dyusmunashanlatana ruranaykillapapaq.Chaynulla paypa kaqninkunalanakanaykillapapaq. Chaymi kananqatukuy chay tutaparaqmanta

lluqshishana kar, kusala shumaqachkillapina kankillapa Dyus kusala

llapapaq. 10Chaqa qamkunaqami,unayqa Dyuspa mana kaqninkunachukaq kankillapa. Piru ashwan kananqamipaypa kaqninkunana kankillapa.

shuqllapalamapischu. Piru kananqakusalata llakipashuyanllapa.

Dyusta sirbinaykipaq kawsayllapa11Munashay ukniykuna,

qami kay pachapiqa furastiru yupay,mana tukuy tyimpupaqchu kankillapa.Chaymi rugashunillapa,

killapapaq.kunami, imanupis mana allinta rurachir,Dyusmanta chiqanchamananchikllapa.12Chay-llapa, chay mana kriyiqkunawanqa.Chaynuqami michka qamkunapaq kusamana allinta rimayarmapis, kwintataqukar ninqallapa: “Alliptami wakrunakunaqa Dyus munashantaruranllapa” nir. Chaymi ashwan Dyuspikriyirna,Dyusta alabanqallapa.

13Amitunchikpi kriyishaykillaparaykumi,kay pachapi kaq gubyirnuykillapatakasuyllapa. Chaqa payqami kay pachapiqamantakuq-ari. 14Chaynulla kasuyllapapischay gubyirnuykillapamanta kaq wakinmantakuqkunatapis. Chaqa paykunaqami,kay pachapi mana allin ruraqkunata rikarkastigananpaq numrakasha. Piru chayallinta ruraqkunata-paq. 15Chaqa Taytanchik Dyusmi munan,kriyiqkunaqa tukuywan kusa shumaqtakawsanaykillapata. Chaynami, chaysunsunulla kawsaqkuna, chaynulla

mapis, manana imatapis mana allintaqarimananpaqnachu.

1 2

522

16Ukniykuna, puytinkillapami tukuy imamunashaykillapata rurayta, piru allinkaqlata. Kuytawkish “Tukuy imatamirurayta puytini” nir rurayarqa,mana rikaritkillapa. Ashwanmi tukuyimata rurarpis Dyus munashannulla

rayku. 17Chaymi tukuylata rispitarkawsayllapa.llapa. Dyusta manchar shumaqlatasirbiyllapa.pis kusala rispituwan kasuyllapa ima.

Qischakarpis shachinakushunllapa Jesucristo yupaylla

18Dyuspi kriyiq masiykuna,chikllapanu tukuy patrunkunaqami manachayllachu. Wakin patrunkunaqami kusalabwinu, mana das piñakunchu ima. Piruwakinkunaqami, kusala malo, daslapiñakun ima. Chaynu katinllapamapistukuy paykunatami kasunkillapa.Qamkunaqakish yarputkillapa chay allinkaqkunalata kasunallapapaq allin nir.19-20Chaymi nishunillapa:

llapaqami, Dyuspa naypanpiqa kusalashumaq kanqa nir. Piru mana allinta

qami, mana shumaqchu kanqa Dyuspaqqa.21Chaqa Tayta Dyusqami, chaynuqischakar imamapis payta sirbinallapapaqakramashanchikllapa.tupi, payqami uchaykillapamanta

mapis shachinakuran.shanqami intrachimanchik, nuqanchikkunaqischakarmapis,llapapaq nir. 22

Jesucristuqami,mana imalapimapis uchakuranchu.

pischu rimaran.23Chaynullami chay kuntrankuna manaallinta willatinllapapis, payqa manami

ima mana allintapis willaranchu.Chaymi qischatinllapamapis, payqamanami niranchu,tapis chaynu qischashaykillapa nirqa.Ashwan tukuy chay mana allintaruraqkunata, Tayta Dyus tukuyta rikar

. 24Jesucristumi

manta washamanallapapaq. Payllamichuqri chuqri kruspi qischakar wanuran

chamanallapapaq. Chaynuqami ruraranuchanchikkunapaqqa wanusha yupaynakar, amana uchakurchu shumaqtanakawsanallapapaq. 25Chaqa unayqamiDyusta mana kasuraykillapachu.Chaymi uyshita chinqasha yupaypuriraykillapa.tumanna tikrakashaykillapa. Chaymi

llapa, tukuy saqra imakunamantawashashuyanllapa ima.

Masayjunkunaqa kaynu kawsanqallapa

3 1-2Kriyiq masiykunamanta, warmikaqkunata nishaykillapa:

llapa. Chaynu shumaqta kawsatkillapa,chay qusayki mana kriyiq karmapiskwintata qukar ninqa:kumi waknuqa kawsan” nir. Chaymipaypis Jesucristupi kriyinqa, kusashumaq rispituwan kawsashaykillapatarikarla, mana imata willar ima

. 3Kriyiqmasiykuna, manami anaykillapalapikusala ukmanta ñaqsakur, kusala

, kusashumaqqa kankillapa. 4Chaynu

mantaqami, tukuy imapi allinla kaqpaq

1 2 3

523

yarpushaykillapa,llapata kasushaykillapa kusala allinqa.Chaynu karmi,piqa kusala shumaq allin kayankillapakanqa. 5Chaynumi karan unay tyimpupiwarmikunapis. Paykunaqami Dyuslapikusalata kunfyakar, qusanllapamatapiskusalata kasur ima kawsaqllapa.6Yarpushunllapa rukunchikllapaSarapaq. Paymaqami runan Abrahamtakusalata kasur, uk mantakuqpaqnariqsiran. Chaynumi qamkunapisrurayllapa qusaykillapawanqa. Chaqachaynu Tayta Dyusta allita kasur,chaynulla qusaykillapata kasurimaqami, imanutaq chay warmisita

kur imachu kawsaq,llapa kanqa. Chaynuqami Sarapaqawamran yupayna kayankillapa.

7Qamkunapis ullqu kaqkuna,

wan. Yarpuyllapa: Warmikipismi kusatasirbin nir. Chaqa warmikillapaqarimana qamkuna yupay jwirsayjunkarmapis, Dyuspa wamran kar, paywanmaydiya kayanqa, qamkuna yupaylla.Chaymi warmikita rispitar shumaqtakawsayllapa. Chaynuqami Dyusqa

pis.

Allin runakunami qischakan8Nishaykillapapis:

killapa kawsayllapa, uk yarpuylana karllakipanakur ima taytaykillapamantamamaykillapamanta uknikillapawanyupay. Amami kusa kani nir imachu,llakipakur ima mana imayjun yupaykawsayllapa. 9Chaynulla mayqan imamana allinta rurashutinllapapis, amami

llapachu. Mayqan jurapashutinllapapis,amami qamkunaqa jurapankillapachu.Chaymi imanu rurashutinllapapis

Dyusman mañakuyllapa bindisiryanapananpaq. Chaqa Dyusqamishumaq bindisikasha kanaykillapapaqakrashushallapa. 10-12Chaypaqmi Dyusnitin iskribikashankunapiqa nin:

“Mayqanpis shumaqta kawsaytamunaqqa,

chu.

mapischu.Chaqa Amitunchikqami allin

kaqkunata kuytan.Chaynulla mañakutinpis uyapan.

mantaqamipayqa chiqanchakan.

Chayraykumi qamkunaqa, ama ima

chu,

chanakur ima kawsayllapa”.13Allita yarpuyllapa: Maydiyapis

allinlata rurar kawsatkillapaqa, manamayqanpis qischashunanllapapaqqaallin yupaychu. 14Piru allinlata rurar

pis, Dyuspaqqa kusala shumaqnakankillapa. ,

kunkillapa imalapischu, chay manaallinta rurashuqkunamantaqa.15Ashwanmi tukuy shunquykillapawanAmitunchiklapi yarpukunkillapa.Chaymi ninkillapa: “Kusala puytiqAmituy Jesucristulatami mancharsirbishaq” nir. Chaynu karnaqa

llapa,llapa: ¿Imaraykutaq aligriyankillapaqischakarmapis? nir.tinllapaqami, ama manchakurchualigrila das willankillapa. Piru amamikusa kani nir imachu, shumaqlatawillankillapa kriyishaykillaparayku.

1 3

524

16Chaynulla amami mana allinta yarpur

kunawanqa.wan kar,paq shumaqta willatkillapa imaqamipaykunaqa pinqakunqallapa shumaqtarimashaykillaparayku. 17Chaymi mana

mantaqa,rayku qischakanapaqqa allin,chik chaynu qischakanapaq nishakatinqa.

18Nishaykillapa,maqa, paylla qischakaran uk kutilatukuy tyimpupaq, uchanchikllapamantawashamanallapapaq. Payqami kusala

llapapaq tukuy mana allin kaqkunapaqqischakaran. Chaynullami paypakwirpunqa wanuran, piru Ispiritunqamimana wanuranchu. 19-20

llapanumi Noepa tyimpunpirunakunaqa Dyusta mana kasurchuwanuran. Chaynu wanurllapamiprisukasha yupayna kidaranllapa.Chaymi ashwan Jesucristuta wanuchirpampatinllapaqa Ispiritunqa rir, chaywanusha prisu yupay kaqkunatawillaran. Chaqa chay tyimpuqami TaytaDyus yarpuran, imanupiqa

manqa kasumanmanllapa nir. Pirumana kasushanllaparaykumi,llapa. Nataq Noemi ayllunkunawanqauchu karanllapa. Chaymi Dyuspikriyishanllaparayku aykala karmapiswashakaranllapa yakumantaqa. 21

nullami kanan nuqanchikkunapisJesucristupi kriyishanchikraykuqashutikunchikllapa ima.chikraykulami washakanchikllapa.Chaqa yakupi shutikur imaqa manamikwirpunchik tiqti kashanraykuchuyakumanqa yaykunchik. Ashwanmichaynuqa rurayanchik yarpunapaq

uchanchikta wanuchiq yupayna kar,Dyuspa naypanpiqa kusa allinlashunquyjun imana kanallapapaq.

chik Jesucristo wanur, qashankawsamushanrayku, washakaytapuytinchikllapa nir. 22Kananqami payqasyiluman risha, Dyuspa allilawqichqanpi tayan, tukuylata rikar imamantamarninchikllapa. Chaymi Dyuspaangelninkuna, chaynulla tukuyla

kunamapis Jesucristuta mancharkawsanllapa.

Imanu kanapaqtaq Dyus yanapamashanchik chaynula kar

sirbishunllapa

4 1Kriyiq masiykuna, imanutaqJesucristumaqa uchanchikmanta

washamanallapapaqqa kusalataqischakaran, chaypaq yarpurlami paypikriyishaykillaparaykuqa qischakarmapisshachinakunkillapa. Chaqa mayqanpisqischakar ima shachinakuqqami, chaymana allinta rurachikuqtaqa limpubinsinqa. 2Chaynuqami manana paymunashanta rurarnachu, ashwan Dyusmunashanlatana rurar kawsanqa tukuykawsayashanpiqa. 3Piru kusala achkatyimputami qamkunaqa Jesucristupimana kriyirqa, chay wakin mana

llapa.llapa munashanlata rurar, ukwanukwan punuyta munar, kusalata

, kusala mana allinfyistakunaman rir, kusalata mikupakur,

kunata adurar, ima kawsaq kankillapa.4Unay chaynu kasha karmapis kananqa

llapami, chay mana kriyiq runakunaqakusalata qamkunapaq yarpupakunllapa.

1 3 4

525

llaparayku kusala mana allinkunatarimar ima jurapashunllapa. 5Piruchaynu rimarmapismi, maydiyaqa TaytaDyuspa naypanman qimikanqa, pay

. Chaqa Tayta,

kawsaqkunamatapis. 6Chaymi imanutaqunay runakuna allita Dyuspa shumaq

,

llapa. Chaymi paykunaqa kriyiranllapa.Chaynu kriyishanllaparaykumi, kusalataqischakar ima wanuranllapa. Piru

pis, paykunaqa Dyuswan pullana.7Nishaykillapa ukniykuna: Jwisyu

diyami shipchamunna, kay pachapitukuyla ima kaqkunapis tukukananpaq.Chayraykumi qamkuna kriyiqmasiykuna allita yarpur, tantyakar ima,waran waran Tayta Dyusmanmañakurla kawsayllapa. 8Piru kusalamas allinmi kanman qamkunapurakusalata llakipanakunaykillapapaq.Chaynu uknikita llakiparqami, mayqankusa mana allinta rurashutinllapapispirdunayankillapa kanqa. 9Chaynullauknikillapa uknikillapa wasikillapapisamachinakuyllapa, uknikipaq amaukmanta yarpur, kwashayar imachu.10Chaymi imanutaq TaytanchikllapaDyus uknikillapata ukmanta chaynulla

killapapaq yanapashushallapa. Chaynukatinqa chay yanapashushanllapanulauknikikunata yanapayllapa. 11

. Chaymi chay rimar

rimasha yupay kananpaq. Chaynullamayqanta yanaparpis, yanapayllapaDyus imanutaq munashannulla. ChaymiJesucristupi kriyishaykillaparaykuqatukuy imatapis allinlata rurankillapa,Taytanchik Dyusta alabananllapapaqqa.

Chaqa tukuy imapis TaytanchikDyusllapaqmi. Chaynulla pudirninmapistukuy tyimpupaq. ¡Chaynumi kanqa!

Kriyishanchikrayku qischakarpis shachinakushunllapa

12Kriyiq masiykuna, qamkunaJesucristupi kriyishaykillaparaykuqischakarpis amami ninkillapachu:“¿Imapaqtaq kaynu qischakani?” nirqa.Chaqa chaynu qischakar imamapisshachinakutkillapami Tayta Dyusqa

paypi kriyinkillapa nir. 13Ashwanmichaynu qischakarmapis aligriyayllapa,

pis shachinakuq nir. Chaqa kananchaynu qischakar shachinakurllaqami,maydiyaqa llipyalla pudirninwanshamutinqa paywanna kusalataaligriyankillapa. 14Nishaykillapapis:Kusala shumaqmi kanqa Jesucristupikriyishaykillaparayku jurapashutinllapashachinakuqkunaqa. Chaqa TaytaDyuspa llipyalla Santu Ispiritunmiimuraspis kusalata yanapashuyanllapashachinakunaykillapapaqqa. [Piru chay

Ispiritunpaq mana allinta rimanllapa.Nataq qamkuna-shuypaqami shumaqtakawsashaykillaparayku, kusalataalabanqallapa.] 15QischakarmapismiJesucristupi kriyishaykillaparaykuqischakankillapa.llapachu wanuchikushaykillapapaq,suwakushaykillapapaq, mana allintarurashaykillapapaq, ukpa imankunamanyakapakashaykillaparayku imachu.16

rayku qischakarqami,llapachu. Ashwanmi Taytanchik Dyusta

raykuqa. 17Chaqa kananqami Dyusqaqallariyanna wamrankuna kaqkunata

, allitachush nuqapi kriyin

1 4

526

manaqachu mana nir.kunallata rikayatinqa, paypa shumaqrimayninta mana kasuqkunata rikar

, imananqallaparaqpaykunaqa.

18

nanpaq trabajusu katinqa,¿imananqallaparaq-ari Dyusta

mana kasur uchakuqkunaqa?Imanupis mana washakayta

puytinqallapachu.19Chay-ari, Dyus munashanta rurar

qischakaqkunaqa, ashwan Dyusmunashanllata rurar kawsanmanllapa.Chaynulla bidanllapata Dyuspa makinpidijanmanllapa.llapa Tayta Dyusqami imuraspispullanchikllapa kananpaq kar, manadijamanchikllapachu.

Kriyiqkunata rikaqkunaqamikaynu kanqa

5 1Nuqa Pedrumi Jesucristupa sirbiqninkar, kriyiq masiykunata rikar

. Chaqa nuqaqamirikasha kani,llaparayku qischakar kruspi wanutinmapis.Chaynu karmi, kananqa qamkuna

rugar ima yanapashunanillapa. Chaqa

llapa. Chaymi Jesucristo maydiya llipyallapudirninwan shamutinqa,pina kayashunllapa. 2Chaynu tantalanawashakasha kananllapapaqqa, qamkuna

michikuq yupay kaqkunaqa, allitakuytankillapa Dyus akrashan uyshita yupaykaq wamrankunata. Chaymi imatapis amaamalaschu rurar, ashwan Dyusmunashannu aligrila rurankillapa. Amami

paq yarpur imachu rurankillapa.Ashwanmi imatapis rurankillapa kusaaligrila, ama kwashallachu. 3Piru chaynu

uknikillapata rikarqa, kuytawkishqamkunaqa paykunapa mantaqninyupaymana tukutkillapa. Ashwanmi kusalashumaqta Dyus munashannula kawsarpaykunataqa rikachinkillapa. 4Chaynu allinkaqlata rurar ima kawsayatkillapa,

nin chiqap michikuq Jesucristoshamutinqa, kusala shumaq llipyalla manatukukaq kurunatana aypanaykillapapaq.

5Chaynullami qamkuna musu kaqkuna,

rispituwan kasuyllapa. Chaynullapisuknikillapa uknikillapa ama kusa kaninirchu, kasunakur kawsayllapa. Chaqa

mantaqachiqanchakan.Piru chay mana kusa kani ima

niqkunata-shuypaqakusalata yanapan”.

6Chayraykumi imata rurarpis, ama kusakani nirchu tukuy imata puytiqDyusninchik munashanlata rurankillapa.Chaynu ruratkillapami maydiya TaytaDyus shamurqa tukuypa naypanpinishunqallapa:killapa” nir. 7Chayraykumi imapasashutinllapapis ama chaykunalapaqyarpur llakirchu,llapataqa Dyuspa makinpina dijayllapa,¡Taytay Dyusmi llakipamanqa! nir.

8Piru allita tantyakar, rikyupay kar kuytakankillapa. Chaqa chay

,imanutaq liyunmaqa mallaqnarqaqay ,chaynumi nuqanchikkunatapis Tayta

llapa. 9Chaynu katinmapis manami

llapa, ashwanmi maylawpipiskriyiqkunaqa qamkuna yupayllaqischakayanllapa. Chaymi chayta

,

1 4 5

527

a 5.12 Silvano nirqami intrachimanchikpis Silas nir. b 5.14 Kusala rispituwan shumaqtasaludanakunkillapa nirqami niyan, unaykuna muchanakur saludanakuq kashanrayku.

kuqta mana kwintacharnachu, ashwan

llapanulla shachinakunkillapa.10Chaqa nishaykillapapis: Kay pachapi

kriyishaykillaparayku uk ratulapaqqischakayatkillapamapismi, TaytanchikDyusqa kusalata llakipashurllapayanapar kusala allinpaq, allitakriyiqpaq, kusala jwirtipaq, chaynullachiqapta washakasha kanaykillapapaqima tikrashunqallapa. Chaynuqami

yashan luryanpina kayankillapa kanqaJesucristuwan pullana. 11¡Chaymi

llapa! ¡Chaqa payqami tukuy tyimpupaqmantakun! ¡Chaynumi kanqa!

Pedrumi tukukananta saludakun12Kriyiq masiykuna, chiqapta kriyiq

masinchik Silvanuwanmia kay kartata

iskribimuni kusalata animakur mastakriyir kawsanaykillapapaq. Chaqa

chikrayku kusata yanapamanchik.

rayku, shachinakur ima kawsankillapa.13Babiloniapi taq kriyiq masinchikkuna,

kriyishanrayku wamray Marcospismi.

Chaqa kay Babiloniapi kriyiqkunatapisqamkunata yupay, Tayta Dyusqaakrasha paypa kaqninkunanakananllapapaq.

14Chaymi nishaykillapa: Uknikillapauknikillapa kusala rispituwan shumaqtasaludanakunkillapa.b ChaynullaJesucristupi kriyishaykillaparayku,kusala shumaqta kawsanaykillapapaqmiTaytanchik Dyusqa yanapashunqallapa.

Chaynumi kanqa.

1 5

528

Pedrumi saludakun

1 1Kriyiq masiykuna, nuqa SimónPedrumi Jesucristupa apustulnin

kani. Chaynulla payllata sirbiq karmi,kay kartata iskribir saludashunillapa.Chaqa qamkunapismi nuqakuna yupaykusalata washamaqninchik DyusJesucristullapi kriyishaykillapana:

shanchikllapa nir. 2

pis, Taytanchik Dyusta, chaynulla

llapa, pay kusalata yanapashutinllapaima shumaqta kawsanaykillapapaq.

Dyuspi kriyiqkunaqami kaynu kanqallapa

3Chaqa kusala pudirniyjun TaytanchikDyusqami,kunataqa qayamashanchikllapa paytaallita riqsir kasurna kawsanallapapaq.

chikllapa, imuraspis paylatana sirbirima kawsanallapapaq. 4

chik Dyusqa kusala pudirniyjun, kusala

allin ima kar unaymanta-

llapapaqqa.chikllapaqami kusala shumaq,lla sirbiq ima.chikwan karqa, manana kay pachapikusala mana allinkuna kan chaykunatarurarnachu kawsanallapapaq.

llapa pay yupay allinlatana rurarkawsanallapapaq.

5Chayraykumi Jesucristupi mas allitakriyir, allinlata rurar kawsashunllapa.Chaynu kawsarqami, Dyusninchikmantaallita intrakarna, kusa intrakaqkunanakashunllapa. 6Chaynu Dyusninchikyanapamasha intrakaqkuna karqami, chay

shunllapa.

llapawan maydiyapis paylata kasurkawsashunllapa. 7Chaynu karqami kriyiqmasinchikkunawan llakipanakur imayanapanakushunllapa. Chaynullamiashwan masta llakipanakushunllapa imakriyiq masinchikkunawanqa.

2 PedroPedrupa ishkay kaq kartan

Apustul Pedrumi kay kartataqa ruku wanunanpaqna kar iskribiran. Chaqa TaytaDyusmi paytaqa intrachisha karan wanuyankinami kanqa nir.maylawpi taq kriyiqkunaman kay kartata iskribiran (1.3-21). Chaynulla chay mana

, iskribir ima allita intrachiran amaingañakananllapapaq (2.1-22). Chaynullami intrachiranpis Jesucristo kaypachaman shamunan diya shipchamuyatinqa, imanu kanqa nir (3.1-18).

529

8

kunata allita kasurqa,tupi allita kriyiqkunana kankillapa.

llapa. 9Piru Dyus nishanta willatiy manakasuqkunaqami, mana allita rikakuqsyiguyasha yupayna kawsanllapa.lla Jesucristo uchanmanta washananpaq

chu kawsanllapa. 10Chay-ari kriyiqmasiykuna nishaykillapa: QamkunatamiDyusninchikqa wamranna kanaykillapapaqakrashushallapa. Chaymi chaynu karqatukuy kay nishushayllapata allita kasurkawsayllapa. Chaynu karqami, Jesucristupikriyishaykillapamantaqa mana maydiyapischiqanchakankillapachu. 11Chaymimaydiyapis payllawan katkillapaqa,washamaqninchik Amitunchik Jesucristuqa

ninmanna apashuqllapa. Chaypiqami tukuytyimpupaqna kawsankillapa paywanpullana.

12Kriyiq masiykuna,shushayllapataqami,llapana. Piru chaynu allita intrakashakatkillapamapismi waran waranwillayashaykillapa,tuta kasurla kawsanaykillapapaq. 13-14Pirunishaykillapa: Amitunchik Jesucristumiintrachimasha, nuqaqashi wanuyashaqnanir.llaqa,

yashaqllapa. 15Chayraykumi kawsayarllaqa

kamashaq.

yarpur ima, chayllapi kawsanaykillapapaq.

Pedrumi riman kusala pudirniyjun Jesucristuta rikashanpaq

16Amitunchik Jesucristo kusalapudirniyjunqami, maydiyaqa qashan

llapaqa, manami yanqa llulla kwintuimachu karan. Ashwanmi chay

.Chaqa nuqakunallami rikasha ima

tuqa kusala pudirniyjun nirmapis.17-18Chaynullami rikasha kanillapapis

tutaqa kusala allinpaq riqsiran imanirmapis. Chaqa nuqakunaqami chaykusala shumaq sirkapi paywankarayllapa. Chaymi uyaparayllapapissyilumanta-pacha Dyusqa kaynu niqta:

“Kaymi kusa munashay Wamrayqa.Paywanmi kusalata aligriyani” nir.

19Chaynulla nishaykillapapis:chikpa unay rimaqninkuna Jesucristupaqiskribishanqami kusala chiqap kasha nir.

wan, uyapashayllapawan imaqa allita

kasha nir. Chayraykumi qamkunapisDyuspa unay rimaqninkuna iskribishantakasur imaqa, pay munashannullanarurayankillapa.kuna iskribishankunaqami imanutaq ukbilamaqa tutaparaqpi achkirachikun,chaynu intrachimanchikllapa. ChaymiDyus nishantaqa intrakayta puytinchikllapamaydiya Jesucristo shamunankaman. Dyusnishanqami, imanutaq achkiyaypimaqaatun qullarsitu achkirachimanchik chay

llapa. 20-21Chaymi allita kwintataqukayllapa: Dyuspa unay rimaqninkunaqa,manami paykuna munashantachu

. Chaqa manamimayqanpis pay munashanllamantaqa Dyusnishantaqa intrachikuyta puytinchu.Chaymi chay rimaqninkunamaqa Dyus

, iskribiranima Santu Ispiritu chaynu ruray niryanapatin.

2 1

530

rikarimunqa

2 1Chaymi nishaykillapa: Allitamikuytakankillapa nir. Chaqa

qamkunallamantami mana allinta.

Imanutaq Israel runakunamaqa Dyusakrashan pwiblu katinllapamapis,paykunallamanta Dyuspa rimaqninyupay tukuqkuna rikariran chaynu.

kunaqami, kriyiq tukur mananula chay,

kriyiqkunataqa pantachin. PaykunaqamiAmitunchik Jesucristo uchanmantawashananpaq wanusha chaymatapismanana kwintachanllapanachu. Chaymi

sha rikarinqallapa tukuy tyimpupaqna.2Piru achka wakinkunaqami chay

.Chaymi chaynu kasushanllaparaykukusa mana allinkunata ima rurarkawsatinllapa, wakin rikaqkunaqawashamaqninchik Jesucristupaqmapismana allinta ima rimanqallapa. 3Chaqa

qami,

llapawan kusalata ingañashurllapaimaykillapatapis tantakunqallapa. Piruchaynu rurashanllaparaykumi, manaimanupis washakayta puytinqallapachu.Chaqa chaynu rurashanllaparaykumiunaymanta-llapapaqna karanllapa.

4Chaqa yarpuyllapa: Chay unayangelkuna uchakutinllapaqami, TaytaDyusqa mana pirdunarchu ashwan chay

ruri infyirnuman itakuran. Chaymichaypina paykuna, kusalata qischakarima yarakuyanllapa chay jwisyu diyapi

.

5Chaynullami unay Noepa tyimpunpirunakuna uchakur Tayta Dyusta manakasutinllapaqa,chu kusala manchaypaq atun tamyawantukchiran. Nataq Noelami washakaransyiti ayllunkunalawan. Chaqa payqamiTayta Dyuspaq parlakur ima kusalaallinta kawsaran.qami mana kasur, kusa manaallinkunata rurar ima kawsaqllapa.

6

llaparayku, Sodoma pwibluta, chaynullaGomorra pwibluta chinqachinanpaqniran Tayta Dyusqa. Chaymi chaypwiblukunamanqa Dyusqasyilumanta- .Chaynuqami tukuyla chay pwiblupi

tikrakar tukukaranllapa. Piru chaypwiblukunawan Tayta Dyus chaynururashanqami intrachimanallapapaqkaran kanan tyimpupi kawsaqkunaqaDyuslatana kasur amana uchakurnachukawsanallapapaq. 7-8Piru chaynu chayrunakunata tukchirmapismi, Lottawasharan. Chaqa payqami kusala allinruna karan Dyuspa naypanpiqa. ChayLot shutiq runaqami kusalata llakir imakawsaq chay wakinkuna kusala manaallinkunata ruraqta rikar, chaynullamana allinta rurashallapa nir uyaparqa.Chaymi wakinninkunapaq tukuyshunqunwan llakir mana imanupisaligrila kawsaytaqa puytiqchu.

9Chaynuqami Dyusqa intrachimanchik.

taqa, mana allin kaqkunamanta washan.Piru chay mana allintaruraqkunata-shuypaqa, kananmanta-pachakastigashana. Chaymi chay kastigakashachaykunaqa yarakuyanllapa, chay jwisyu

.10Chaqa Dyusqami kastigan tukuy

uchayjunkunataqa. Piru chay mana

2 2

531

a 2.10 Mantakuq nirqami intrachimanchikllapa kay pachapi awturidadninchikkunapaq. Pirukusa mana rikaypaq mantakuq nirqami intrachimanchikllapa Dyuspa angelninkunapaq,chaynulla Dyusmanta chiqanchakasha mana allin angelkunapaq ima. Mas intrakanarqa,rikashunllapa Judas 8,10. b 2.15 Balaampaq mas intrakanarqa rikashunllapaNúmeros 22.4-20; 31.16.

,paykuna munashannulla millanaypaqimakunata rurar kawsanllapa. Chaymi

chu. Chaqa paykunaqami yanqarunakunala karmapis kusa marrajukashanrayku, chay rikaypaq chaynulla

mapisa kusala mana allinkunatarimanllapa. 11Piru angelkuna-shuypaqaAmitunchikmanta kar, mas pudirniyjunrunakunamanta karmapis, manami chaykusa mantakuqkunapaqqa manaallinkunataqa rimanllapachu.

12

runakunaqa, imanutaq animalkunamaqa

llapa. Chaqa animalkunamaqami nasirwinanllapa, piru mana imalamatapisintrakarchu. Chaymantami imanutaqanimalmataqa aypar wanuchinllapa,chaynumi chay runakunapis wanunllapamana intrakashanllapapaq rimaruchanllaparayku. 13Chaynuqami

nanpaq dijashanrayku, paykunapisqischakar ima wanunqallapa. Chaqapaykunaqami mana pinqakurchuunaqmapis kwirpunllapa munashanlatarurar kawsanllapa. Chaymi qamkunakriyiqkuna tantakar fyistakunkillapachaypimapis, chay mana allintaruraqkunaqa pullaykillapa kar, kusalapinqaypaqta tukutin,kunaqa qamkunapaq mana allinkunatarimanllapa.

14Dyusta mana kasuqkunaqami kusalamana allin runakuna kar, uchakurllakawsayta munanllapa. Chaymi warmita

rikarmaqa kusalata munan. Chaynullachay manaraq allita kriyir, litalla yupaykaqkunatami kusalata disanimachin.Paykunalapaqmi imatapis tantakuytamunanllapa ima. 15Chaqa paykunaqamichay kusala shumaq nanmantachiqanchakashanmanta, chinqashayupay purinllapa. Chaymi imanutaqunaymaqa chay Beorpa wamranBalaamqamib kusala mana allinkunatarurar ima qillayniyjun kanaran, chaynupaykunapis kawsanllapa. Chaqa Dyusparimaqnin Balaamqami, chaynuqa

rayku. 16

manta chiqanchakashanrayku manaallinta rurayatinqa,mapis rimaran. Chaymi ashwan chayburrituqa amun kusala mana allintaruranayashanpaq willaran, amanamunashanllata rurananpaq.

17Chaymi nishaykillapa: Chay,

katin yanqalla tan, chaynu.pis imanutaq puktaymataqa jwirtiwayra tikrar apan chaynu. Chaymi

rayku,,

llapapaq. 18Chaqa paykunaqamikusalata alabakar kriyiq yupay tukur,chay manaraq allita kriyiqkunataqaingañanllapa paykuna yupay kwirpunmunashanlatana rurananllapapaq.Chaymi chay kriyiqkunaqa imanulapisuchanllapamanta washakananpaqkayatinllapamapis, chay mana allinta

2 2

532

rurachikuqkunaqa qashan chayllamantikrayanllapa. 19Chaymi chayrunakunaqa wakinkunataqa ninllapa:“Washakashana karqami imatapismunashaykillapata rurar kawsaytapuytinkillapa” nir. Chaynu nir imaingañakunllapa, michka paykunaqachay mana allinta rurachikuq dyablupasirbiqnin yupay karllapamapis. Chaqa

qami, chay runakunataqa limpusaru .

20

chik Amitunchik Jesucristuta riqsirqa,

mantaqa akrakashana karanllapa. Piruchaynu akrakashallapana kashakarmapis, chay mana allin kaqkunallatarurayarqami, unay kayashanmantaqakusala mana allinnachu kanqallapa.21Chaynu Jesucristuta riqsiyar qashan

nanpaqqa, mas allinmi kasha kanmanJesucristuta mana riqsirchu, unaykashannulla kananpaq. 22

kunawanqami kumplikasha chay kaynunishanllapakunaqa: “Allqumi gumitarqaqashan chay gumitashanllata mikun”.Chaynulla “Kuchipis allita paqakushakar, qashan lluchkaman yaykurtiqtiyan” nir.

Amitunchik Jesucristo shamunanqami shipchana

3 1Kusala munashay kriyiqmasiykuna,

pimi nishaykillapa, allita chay punta

chu kawsanaykillapapaq. Chaqa chaypunta kartaypipismi Amitunchik

paq nishurayllapa. 2Chaynullamiyarpuyllapapis Dyuspa unay kusala allinrimaqninkuna nishankunata, chaynulla

washamaqninchik Amitunchikpaapustulninkuna pay nishankunata,

.3Chaymi kaynu nishaykillapa: Allita

kuytakar kawsankillapa. Chaqa chayjwisyu diya shipchamuyatinnaqami,achka runakuna shamunqa paykuna

. Chaymitukuy kriyiqkunamanta burlakar imanishunqallapa kaynu nir: 4

qami Jesucristo shamunqana nirqayanqalla qischakayankillapa. Chaqamanachu kwintata qukankillapa:Unaymanta rukunchikllapakunamapisJesucristumi shamuyanna nir kriyir,mana shamutinchu wanushallapanaima. Piru mana imapis pasashachu,tukuy imapismi unay rurakashannullanir. 5Chaynu nir imami chay paykunamunashanllata ruraq runakunaqa, mana

lawan syiluta rurashanta, chaynullaDyus nitinmi yakumapis ashutin chakipachana kidaran nirqa. 6Chaynullamanami kwintachanllapalamapischuimanutaq unay chay mana allinruraqkunataqa Tayta Dyusqa kusalaatun tamyawan tukchiran nirmapis.7Chaqa intrakayllapa: Imanutaq TaytaDyusqa unay nisha karan, chaynullamikananpis chay tukuy mana allinruraqkunata, chaynulla syiluta, kaypachamapisshi limpu chay ninallawanrupachir tukchiyanqa jwisyu diyapiqanir.

8Chaynullapis kriyiq masiykuna,

paqqami uk diyaqa mil añu yupay,chaynulla mil añu-shuypaqa uk diyayupay nir. 9

manchikllapa payqami maydiyashamunanpaq arnimashanchikllapanullakumpliyanqa nir. Nataq wakinkunaqamininllapa: Llullakusha karmi manarikarimunnachu nir. Piru manami

2 2 3

533

chaynuchu. Ashwanmi payqa manaraqshamurchu yarakuyan, wakinkunapiskriyir washakar amana kastigakashakananllapapaq nir. 10

qami, imanutaq uk suwakuqmaqa mana[tuta] shamur suwakun,

chaynumi rikarimunqa. Chaymichaypiqa syilumapis tukuy chaypikaqnintin limpu tukukanqa. Chaynullakay pachata tukuy iman kaqnintintaDyusqa limpu rupachir tukchinqa.

11Chaymi tukuy imanu tukukayanqa, qamkunamaqa Dyus

munashannula kusa allinkunalata rurarima kawsankimanllapa. 12ChaynuJesucristo shamuyanqa nir yarpur

llapa. Chaqa chaynu allinlatanarurayashallapaqa imanupiqa daslamanashamunman Amitunchikqa. Chaqa chaytyimpuqami syilumapis tukuy imantinninawan limpu chullur tukukanqa.13Piru nuqanchikkunaqami Tayta Dyusarnimashanchikllapa chay mushuqsyiluta, chaynulla mushuq pachatayarayanchikllapa. Chaqa chaypiqamitukuy allin kaqkunalana kanqallapa.

14Chayraykumi kriyiq masiykuna,Amitunchik shamunankaman tukuyimatapis allinlata rurar kawsayllapa.Chaynuqami Jesucristo shamurqakusala allinta, shumaq kawsaqta, mana

llapapaq. 15Chaqa yarpuyllapa,chik mana das shamurqami,yanchikllapa payqa tukuylata washaytamunayan nir.

llapa Pablupis iskribishushallapa, imanu. 16Chaqa

ukninchik Pabluqami Dyus nitin chay

shayllapanu iskribiran. Piru chayiskribishanllapaqami wakinkunaqamana das intrakaypaqchu. Chaymi chaymana allita kriyir paykuna munashanta

llapachu. Chayraykumi ashwan, imanutaq

Dyus nitin unay iskribikashakunatamana allita intrakar ukmantana

. Chaymi

shana kanqallapa.17Chayraykumi munashay kriyiq

masiykuna, tukuy kaykunata.

Chaynuqami chay tukuy mana allinta

nanllapapaq. Chaynulla amana allita

killapapaq. 18Ashwanmi llakir ima masallita washamaqninchik AmitunchikJesucristuman qimikayta kamayllapa.Chaynuqa kusata yanapashunqallapamasta riqsinaykillapapaq paytaqa.

llapa.llapa Jesucristutaqa: “Kusala allinmi

chikqa” nir. Chaqa payqami tukuytyimpupaq mantakun.

Chaynumi kanqa.

2 3

534

Jesucristumikawsachimaqninchikqa

1 1Kriyiq masiykuna, kay kartatami

llapapaq chay uk kusala shumaqRIMAQPAQ. Chay kusala allinQAMI Jesucristo karan. Chaqa chayshumaq RIMAQQAMI kay pachamapismanaraq kayatinchu payqa karanllana.

ran. Chaymi pay payllata rimaqtauyapasha, chaynulla makiyllapawankamasha, rikasha ima kanillapa. Chaymi

chikwan tantalana kawsanallapapaq.2Chaymi willashuyanillapa,

man. Chaymi paytaqa rikarayllapa.Chaynu rikasha ima karmi, tukuy payimata rurashanta ima qamkunataqa

willar intrachishuyanillapa. Allitaintrakayllapa, Jesucristuqami TaytaDyuswan unaq syilupi karan.Chaymantami kay pachaman shamuran.Chaymi nuqakunaqa rikasha ima kar,uk tistigu yupay paypaq parlakunillapa,mayqanpis paypi kriyirqa washakartukuy tyimpupaqna kawsananllapapaq.3Chaymi kananqa willashunillapanuqakuna uyapashayllapata, chaynullarikashayllapata ima. Chaynuqami chaywillashushayllapapi kriyitkillapatantalana kawsanallapapaq. Chaqaimanutaq nuqakunamaqa Jesucristupikriyishayllaparaykuqa, TaytanchikDyuswan,tuwanqa uklana yupay kawsanillapa,chaynu qamkunapis kanaykillapapaq.4

llapa,llapaqa tukuyninchikllapa kusalataaligriyanallapapaq.

1 JuanJuanpa punta kaq kartan

Apustul Juanmi kay kartata iskribiran. Paytami Jesucristo akraran apustulninkananpaq. Manami kay kartalatachu Juan iskribiran, ashwanmi ishkay kaqchaynulla kimsa kaq kartakunatapis iskribiran. Iskribiranpis San Juanta chaynullaApocalipsistapis.

Kay kartapi Juanqa kriyiqkunata intrachin,uyakunanpaqqa.nir: “Jesucristuqa manami Dyuschu kar, ashwan runala” nir. Mana allinta

, apustul Juan kay kartapi intrachiran:“Jesucristuqami runa karpis, Dyuslla” nir. Chaynullami kriyiqkunata intrachiranDyus munashannu kawsar, kriyiq masinkunawan llakinakunanllapapaq.

535

Dyusninchikmi achkirachikuqqa5Kriyiq masiykuna,

llapa. Chaqa payqami nimaqllapa:“Taytanchik Dyusqami mana ima manaallintapis rurashachu” nir. Chaymipaypiqa mana imapis tutaparaqllapiyupayqa kanchu. Ashwanmi payqa ukachkirachikuq yupay kashanrayku,imuraspis achkirachikun. 6Chaynu paykatinmi, paywan karqa, amana mana

chu. Chaqa uchakurlla kawsar nuqamikriyini nirqami,

chu. 7Piru mayqanpis kriyishanraykuimatapis allinlata ima rurarqami, kusaachkila yupayna kawsayanchikllapa,imanutaq Taytanchik Dyusmaqa achkilakawsan chaynulla. Chaynuqami, michkaachka karllapamapis uklana yupaykawsayanchikllapa. Chaymi ashwanTayta Dyuspa Wamran, Jesucristo

, tukuy

llapana,paqnachu riqsimanallapapaq.

8Chaymi nishaykillapapis: Uchakurllakawsar niyachuwan: Manami imauchayjunlamapischu kani nir. Chaynunirqami Dyuspa naypanpi manachiqapta rimashanchikrayku,nuqanchiklla llullachikayanchik. 9Pirunuqanchiklla allita kwintata qukarnichuwan: Kusala uchayjunmi kani nir.Chaynu rurashaqami, kusala allin

llapa. Chaqa payqami tukuy imata allita, tukuy mana allin

shunllapa. 10Piru Tayta Dyusqaminimanchikllapa tukuylashi uchayjunkanchikllapa nir. Chaynu uchayjun

kayar, niyachuwan: Manami imauchayjunlamapischu kani nir. Chaynunirqami Dyustapis llullapaq yupaynarikayanchik.tapis kwintachashanchikchu.

Jesucristumi Dyuswan pullachamaqninchikqa

2 1Munashay wamrituykuna, tukuykaytaqami iskribimuni qamkunapis

allita intrakar amana uchakurnachukawsanaykillapapaq. Piru mayqannikillapaimalapi uchakusha katkillapaqami, kusaallinla Jesucristo qashan Tayta Dyuswanshumaqchar pullachashunqallapa. 2ChaqaJesucristullami uchanchikllapamanta

wanuran. Piru payqami wanuran,pis paypi kriyitinqa tukuylata washaytayarpur. Chaymi mana nuqanchikkunalatawashamanallapapaqlachu wanuran,ashwanmi tukuypaq.

3Chaymi nishaykillapa: MayqanpisDyuspi kriyir, mantakushankunata allitakasurqa,paywan shumaqchakashana kanchikllapanir. 4Piru mayqanpis niyanman: NuqaqamiDyusta riqsishana kani nir. Piru chaynu nir,Dyus mantakushankunata mana kasurqami,mana chiqapta Dyuswan pullachu. Chaqallullakurlari rimayan Dyuswan kani nirqa.5Nataq mayqanpis Dyuspa rimaynintachiqapta kasuqkunaqami, waran waranqatukuy shunqunwan Dyuslapi yarpurnakawsanllapa. Chaynuqami,

llapa nir. 6Chayraykumi nishaykillapa:Mayqanpis Dyuspi kriyini niqkunaqami,imanutaq Jesucristumaqa kay pachapikarmapis kusa allinlata kawsaran, chaynukawsanmanllapa nir.

Chiqaptami llakipanakushunllapa7Kriyiq masiykuna,

kur kawsanaykillapapaq nir kanan

1 1 2

536

iskribir willashuyanillapa chayqamanami uk mushuq mantakuy imachu.Chaqa allita yarpuyllapa: ChayraqJesucristupi kriyiq qallaritkillapaqami,imanu imanu rurar kawsanaykillapapaqnir willashuranllapa Tayta Dyusqa.Chaymi chay nishushanllapallatakananpis willashuyanillapa. 8Pirukananqami,llapa chayqa mushuq yupay katin, masdas intrakankillapa. Chaqa imanutaq

rayku wanuran nuqanchikkunapaq.

maqa kawsaq chaynu kar,matapis llakipayankillapana kanqa.Chaynuqami qamkunaqa waranwaranqa chay tutaparaqmantalluqshirna, ashwan achkillapinakawsayankillapa kanqa.

9Chaymi allita intrakankillapa:Mayqanpis Dyuspi kriyir, achkillapinakani niyanman. Piru chaynu niyar mana

,llapiraq kawsayan. 10Piru mayqanpis

pina kawsayan. Chaymi chaynu allitarurar Dyuswan kawsatinqami, manaimanupis dyabluqa mana allinkunatarurachiytaqa puytinqanachu. 11Nataq

kunaqa, tutaparaqllapi kawsar, mana

nirmapis. Chaynuqami kawsanllapachay mana allinta rurachikuq dyablu

rayku.12-14Munashay wamrituykuna,

Taytanchik Dyusqami WamranJesucristurayku uchaykillapamantawashashushanllaparayku, paytanariqsishaykillapa.

killaparayku uk tayta yupaykaqkunata iskribishunillapa. Chaqa

qamkunaqami kay pachamapismanaraq kayatinchu Jesucristuqakaranllana,llapana.

Chaynulla qamkuna unaykaqna

tapis iskribishunillapa. Chaqaqamkunaqami,

llaparayku kusalata shachinakuq kar,

matapis binsishaykillapana.

Amami kay pachapi imakunalapaqqa

yarpushunllapachu15Chaymi nishaykillapa: Amami kay

pachapi kaq mana allin kaqkunapaq,chaynulla imakuna kaqkunalapaqqayarpushunllapachu. Chaqa mayqanpiskay pachapi kaq chay mana allinkaqkunalapaq, chaynulla chay imankaqkunalapaq yarpuqkunaqami, TaytaDyuswan kayta mana puytinchu.

paq,paq yarpurla kawsanllapa. 16Chaqaallita yarpushunllapa: Kay pachapi kaq

lata ruranallapata munan. Tukuy imamana allin kaqkunalata munarruranallapata, chaynulla imatapis rikarkusata munanallapata,manaqa kusala imayjun karmaqakusalata alabakanallapata ima munan.Piru tukuy kaykunaqami manaDyusmantachu, ashwanmi chay manaallinta rurachikuqkunamantachaykunaqa. 17Piru chaynu manaallinta rurachikuyar imapismi, kaypachamanta kaqkunaqa limpunatukukayan tukuy mana allin imantin.Ashwanmi Taytanchik Dyusmunashannu ruraqkunaqa, tukuytyimpupaqna kawsanqallapa.

1 2

537

kuntran tikrakaqkunapaq18Wamrituykuna,

. Chaqaqamkunaqami, uyapashaykillapa kanqa,chay diyakunaqa, Jesucristupa kuntranrikarimuyanqa nir. Chaymi ashwankananqa paypa kuntrankunaqa kusalaachka rikarimushallapana. Chaynukatinmi,tukunanpaqqami, manana maychu nir.19Chaymi Jesucristuta kuntraqkunaqa,

llapa. Piru chiqaptaqami mananuqanchikkunamantachu kasha. Chaqanuqanchikkunamanta karqa manaashunantachu. Ashwanmi yanqa kriyiqtukurla puriq kashallapa. Piru tukuychay pasashankunaqami, kasha allita

chu nir.20

qami, manana chaynuqa pasanqanachu.Chaqa qamkunataqa Taytanchik DyusqaSantu Ispiritunta qushushanllaparaykuchiqapta intrakankillapana mayqanmiJesucristuqa nirmapis. 21Chaqaqamkunaqa mayqanmi Jesucristuqa nirallita intrakashaykillaparaykuiskribishunillapa. Chaynullami kusalataintrakankillapa mayqanpis Jesucristupachiqap kaqninkuna karqa, paypaqqamanana llullakuyta puytinnachu nir.22Piru chay llullakuqqami,paqqa kaynu ninllapa: Manashi payqaDyuspa Akrashan Cristunchu nir. Chaypaykunami Jesucristupa kuntranqa.Chaqa paykunaqami Jesucristupakuntran kar, Taytan Dyusta chaynullaWamrantapis mana kwintachardisprisyanllapa. 23Chaymi nishaykillapa:Mayqanpis Taytanchik Dyuspa WamranJesucristupi mana kriyiqkunaqami,

Taytan Dyuspipis mana kriyiytapuytinchu. Piru Jesucristuqami DyuspaWamran nir,chik Dyuspipis kriyir paywanna kanqa.

24Chayraykumi qamkunakriyiqkunaqa,killapapaq nir puntamanta-pacha

,ama qunqarchu shunquykillapapipurichinkillapa. Chaymi chaynu

llapawan allita kriyiqqami,wan pulla kar, Taytan Dyuswanpispullalla kayankillapa kanqa. 25Chaqa

chiknulla shachinakusha, chay tukuy

llapataqa qumashunllapa.26Kriyiq masiykuna, tukuy kaykunata

willar imaqami, iskribishuyanillapaallita kwintata qukar, chay inganayanllapa chaykunamanta amaingañakanaykillapapaq. 27

llapa: Qamkunaqami Jesucristo, SantuIspiritunta qushushanllapawannakankillapa. Chayraykumi manaministinkillapanachu mayqanpis

. ChaqaAmitunchikmanta Santu Ispiritunllami

intrachishuyanllapa. Chaymi chayintrachishuyashanllapaqa kusala chiqapkar, mana ima llulla imalamapischu.Chayraykumi imanutaq Santu Ispirituintrachishushanllapanulla Jesucristupi

killapa.28Chayraykumi kananqa munashay

wamrituykuna, allita yarpur ima

kuyllapa. Chaynu katkillapa maydiyaJesucristo kusala mantakuyninwanrikamaqninchikllapa shamutinqa, kusa

shunllapa, mana imapaq pinqakur

1 2

538

imalamapischu. Chaymi ashwanpaywan pulla rinallapapaq listunakashunllapa. 29

llapa, Jesucristuqami imatapis karanlataruran nir. Chaymi chayta allita

, pay yupay imatapis karanlataruraqkunana kankillapa. Chaynukarqami, manana ukmanta yarpurnachu

llapa kanqa.

Dyuspa wamrankunanami kanchikllapa

3 1Kriyiq masiykuna, allita kwintataqukar yarpuyllapa: Taytanchik

Dyusqa llakipakuq kar, uchayjunkashallapamapis kusalata llakipar

chikllapa nir. Chaymi ashwan kananqa

llapa.qami, nuqanchikkunataqa Dyuspa manawamranpaq yupaychu rikamanchikllapa

rayku. 2Chaymi kusala munashay kriyiqmasiykuna nishaykillapa:

kunana kanchikllapa. Piru manaraqmi

imanu kusa shumaq kashunllapa nirqa.Nataq Jesucristuqami nimanchikllapa,maydiya pay pullakumanallapapaqshamutinqashi pay payllata rikar, payyupay kusala shumaqna kashunllapanir. 3

chikrayku,kunata dijar, allinkunalata rurarnakawsashunllapa,maqa allinlata kawsaq chaynu.

4Kriyiq masiykuna, allita kuytakarkawsankillapa.qami, Dyus mantakushantaqa manakasurnachu uchakushana rikarinchikDyuspa naypanpiqa. 5Chaqa qamkunaqami

ima uchayjunlamapischu karan nir.

shamuran wanur chay runakunapauchankunata limpu chinqachiq nir ima.6Chaynu Jesucristo mana uchayjun imakasha katinmi, payllawan maydiyapiskawsaqkunaqami, manana uchakurllaqakawsannachu. Nataq chay uchakurllakawsaqkunaqami, Jesucristutaqa manarikasha,pischu. 7Munashay wamrituykuna, amamimayqanpis ingañashunqallapachu. Chaqamayqanpis allinlata ruraqkunaqami, paypisallinla imanutaq Jesucristumaqa allinlachaynu. 8Piru chay mana allinta rurarllauchakuqkunaqa dyablupa kaqninkuna.

unaymanta-pacha uchakuran. Chaynuuchakur tukuy mana allin rurashankunatalimpu chinqachinanpaqmi, DyuspaWamran Jesucristuqa shamuran.

9Chaymi mayqanpis Dyuspa wamrankaqkunaqa, imanupi uchakurmapismananami qashan qashanqa chaynuuchakurlla kawsayta puytinnachu, Dyusakratin mushuqmanta nasisha yupay,wamranna kashanrayku. Chaynu karmi,

chikpa naypanpi shumaqchakarnaallinlata rurar kawsayta puytin, Dyuspaywan kar yanapashanrayku. 10Piruimanu katinmapismi runakunataqadasla riqsiyta puytinchik, mayqanmiDyuspa chiqap wamran, chaynullamayqankunami dyablupa wamrannirmapis. Chaqa chay mana allintaruraqkuna, chaynulla manaukninkunata llakipaqkunaqa, manamiDyuspa wamranlamapischu.

Jesucristumi nimashanchik llakipanakur kawsanallapapaq

11Kriyiq masiykuna, qamkunapuntamanta-

1 2 3

539

llapaqa, kaynu kawsanaykillapapaq nir: Uknikillapa

llapa nir. 12Chayraykumi amanuqanchikkunapis imanutaq Cainmaqachay kusala mana allinta rurachikuqpakaqnin kar, ukninta wanuchiranchaynuchu kashunllapa. ¡llapa! ¿Imapaqtaq Cainqa uknintaqawanuchisha kasha kanqa? ChaqaCainqami uknintaqa wanuchiran, payparuraynin mana allin kashanraykula.Nataq uknin rurayashanqami kusalaallin kayaq.

13Kriyiq masiykuna, amami llakiryarpupakunkillapachu, chay mana

.14

llapataqa llakipashunllapa. Chaqa

Jesucristupi kriyishanchikllaparayku,ukninchikta llakipanapaq kanchikllapanir. Piru chay mayqanpis ukninta manallakipaqqami uk wanusha yupay kanqa.Chaymi nuqanchikkunamaqauchanchikllaparayku tukuy tyimpupaqwanunallapapaq kasha karmapis,kananqa ashwan tukuy tyimpukawsanallapapaqna nimashanchikllapaJesucristuqa. 15Chaymi nishaykillapa:Chay mayqanpis ukninta mana llakipar

yupay.tukuy wanuchikuqkunaqami manaimanupis tukuy tyimpupaq Dyuswankawsayta puytinchu nir. 16Piru

llapa imanumi llakipanakuyqa nir.

llaparayku wanuran nuqanchikkunapauchanchikllaparayku. Chaymi imanutaq

kunapaq, chaynumi nuqanchikkunapis

paq karmapis wanuypaq. 17

llapa: Uk runa kusala imayjun kanman.Piru chay runaqa rikayanmanukninkuna imakunata ministiqta.Chaynu rikarmapis mana imalapimapisyanapayanmanchu. Chaynu uknintamana llakiparqa ¿imanutaq tukuyshunqunwan Dyuspaqqa llakiyanqa?Manami chiqaptaqa Dyuspaqpisllakiyanqachu. 18Chayraykumimunashay wamrituykuna, ukninchiktallakiparqa ama shiminchiklawanchullakipani nishun. Ashwanmi imatapispaypaq allinta rurar yanapar imanarikachikushun chiqapta paypaqllakinchik nirqa.

19Chaynu ukninchikkunata chiqapta

llapa chiqapta Dyus munashantarurayanchikllapa nir. Chaynullami

wamran kanchikllapa nir. 20Piru chaynuTayta Dyus uchanchikkunamantallakipamashanchikllapana katinmapisshunqunchikpi yarpunchikllapa, ¿TaytaDyusqachu chiqapta llakipamashakanqa? nir. Chaynu nir nuqanchiklla

mapismi,

nuqanchikkunaqa mana uchayjunnachukar, chiqap paypa wamrankunanakanchikllapa nir.

21Chaymi munashay kriyiq masiykunanishaykillapa: Shunqunchikpi,ninchikpi Tayta Dyusqami tukuy

sha nir, mana uchanchikkunapaqyarpurnachu ashwan Tayta Dyuspanaypanmanqa kusa aligrilana imaqimikashunllapa. 22Chaymi Taytanchik

pis yanapamashunllapa,shankunata kasur, munashanlatanarurashanchikllaparayku. 23Chaqa

1 3

540

llapa: “Wamran Jesucristupinashikriyishunllapa,

shunllapa,llapanulla” nir. 24Chaymi Dyusnishankunata kasuqkunaqa paywankawsanllapa, chaynulla TaytanchikDyuspis paykunawan kawsan. ¿Imanumi

kunapi kawsayan? nirqa. Chaytaqami, Santu Ispirituta

qumashanchikllapa shunqunchikllapapikawsashanrayku.

rikashunllapa chiqapchu manaqachu mana nir

4 1Kusala munashay kriyiqmasiykuna, kay pachapiqami

shallapa. Chay paykunami purinllapa.

Chaymi nishaykillapapis: Amami dasingañakankillapachu. Ashwanmi allita

, chiqaptachuDyuspa Ispiritunwan, manaqachu mananir.kunaqami, wakinkunaqa manaDyusmantachu. 2Chaymi chaynu allita

mayqankunami Dyusmantaqa nirmapis.Piru qamkunaqami das kwintataqukayta puytinkillapa.pis, Jesucristuqami Dyusmanta kaypachaman shamur, nuqanchikkunayupay kwirpuyjunpaq tikrakaran nir

, Dyusmantachiqap Ispirituwan kaqkunaqa. 3Nataqmayqanpis, Jesucristuqami manaDyusmantachu niqkunaqami, manaDyuspa Ispiritunwanchu. Tukuy chaynuniqkunaqami Jesucristupa kuntran kar,dyablumanta. Chaqa qamkunaqamiunaymanta-pacha chaynu Jesucristupakuntran shamuyanqa nirqa uyapashana

karaykillapa. Chaymi ashwan kananqakay pachamanqa rikarimushallapana.

4Piru munashay wamrituykuna,

rikarimusha katinmapis,pis yarpupakunkillapachu. Chaqa

rayku, Santu Ispiritu qamkunapikawsayan, chayqami kusala pudirniyjunima chay llullakuq dyablumantaqa.

manta kar, llullakur mana allinta

killapana. 5Chaqa chay mana allinta, Jesucristupa

kuntran. Chaymi chaynu Amitunchikpakuntran kar,

mana kasunaqkunaqa, kusalata uyakurkasunllapa. 6

kuna-llapa. Chaynu kashallapami Dyusmanta

llapaqa uyakur kasumanchikllapa. PiruDyusmanta mana kaqkunaqa, manakasukunllapachu. Chaymi chaynu

puytinchik, mayqanmi Dyusmanta kaqchiqap Ispirituwan, chaynullamayqanmi chay llullachikuq ispirituwannirmapis.

Dyusninchik llakipamashanchiknu llakipanakushunllapa

7Kusala munashay kriyiq masiykuna,nuqanchikkunaqa ukninchikllapaukninchikllapa llakipanakuchuwanllapa.

chikllapa.kuqqa Dyuspa Wamranta, chaynullaDyustapis chiqapta riqsin. 8Pirumayqanpis mana llakipakuqqamiDyusta mana riqsishachu. Chaqa

kuq-ari. 9Chaymi Taytanchik Dyusqa

1 3 4

541

llakipamanchik nirqa intrachimanchik

shanwan. Chayraykumi Jesucristupikriyirnaqa tukuy tyimpupaq kawsaytaaypanallapapaqna kanchikllapa. 10Piru

chu llakipamashanchikllapa. Ashwanmipay llakipamashanchikrayku, Wamran

,uchanchikkunawanna kidaran.qami Dyusninchikpaqqa mananauchayjunpaqnachu riqsikashakanallapapaq.

11Kusala munashay kriyiq masiykuna,

mashanchik,kunapis ukninchikllapa ukninchikllapallakipanakushunllapa. 12

llapa: Manami mayqanlapis TaytanchikDyustaqa rikashalamapischu. Pirunuqanchikkuna ukninchikllapa

llaparaykumi, Taytanchik Dyusnuqanchikkunapi katin, ashwan mastallakipanakur imana shumaqtakawsayanchikllapa. 13Chayminuqanchikkunaqa Tayta Dyuswan

paqqa, Tayta Dyusqa Santu Ispirituntaqumashanchikllapa. 14

qami, Jesucristutaqa rikasha kanillapa.Chaymi kananqa nishaykillapa: TaytaDyusqami Wamran Jesucristuta kay

,manta tukuylata washamanallapapaqnir. 15Chayraykumi mayqanpis,Jesucristuqami Dyuspa Wamranniqkunaqa Dyuswan kawsayan,lla Dyuspis paykunawan kawsayan.

16Chaynami nuqanchikkunaqa

llakipakuq nir. Chaqa payqami kusalallakipakuq-ari.

chay mayqanpis llakipakuqqamiDyuswan kawsayan, chaynulla Dyuspispaywan kawsayan nir. 17ChaynumiJesucristuwan kawsarqa mas allita

nir. Chaymi chaynu llakipanakurqa

lamapischu. Chaqa nuqanchikkunaqamipay llakipamashanchiknu, llakipanakurimaqa imanutaq Jesucristumaqa,chaynuna kashunllapa. 18Chayminishaykillapa:chik munashanta rurar kawsarqami,mana imalapaqpis manchakur kawsaytapuytinchikchu. Chaqa allita llakipakurkawsaqqami,kunataqa mana kwintachannachu. Pirumayqanpis manchakurlla kawsaqqamimanaraq allita riqsishachu, imataqllakipakuyqa nirqa. Chaymi mana allitarurashanrayku Dyusqa kastigamanqa nirmanchakurlla kawsayan.

19

shanchikllaparaykumi,pis paypaq llakinchikllapa. 20Piruimanupiqa mayqan kaynu niyanman:Nuqami Tayta Dyuspaq llakini nir.Chaynu niyar mana ukninta chiqaptallakiparqami, chay rimaqqa kusalallulla. Chaqa rikayashan ukninta manallakiparqa, imanunari mana rikayashanTayta Dyuspaqmaqa llakinqa. 21ChaqaJesucristumi kaynu nir mantakuran:“Mayqanpis Taytay Dyuspaq chiqaptallakiqqami, ukninpaqpis llakinqa” nir.

Allitami Dyuspa Wamran Jesucristupiqa kriyiypaq

5 1Kriyiq masiykuna, mayqanpisJesucristuta payqami Dyuspa

Wamran kar washamanchik nirkriyiqkunaqa,kuna.mayqanpis Taytanchik Dyuspaq

1 4 5

542

a 5.7-8 Uk iskribikashakunapiqa kaynu rikarin: Chaymi Jesucristuqa Dyusmanta shamushanir, intrakanapaqqa unaq syilupi kanmi kimsa, Taytanchikllapa Dyus, Wamran Jesucristo,chaynulla Santu Ispiritu. Piru kay kimsakunaqami, chayllapaq intrachimanchikllapa.8 Chaynullami kay pachapipis kan kimsa, Jesucristuqa Dyusmanta shamusha nirintrachimanallapapaqqa: Santu Ispiritu, Jesucristo yakupi shutikushan, chaynulla wanur

. Piru kay kimsakunaqami, chayllapaq intrachimanchikllapa.

paqpis llakin. 2Chaymi TaytanchikDyuspaq llakirqa,shankunataqa rurayanchikllapa.

chikllapana nir. 3Chaynulla TaytaDyuspaq llakirqami,kunata kumpliyanchik. Chaqa chaymantakushankunaqa manami uk kusalallashaq yupaychu. 4Chaqa Dyuspa tukuywamran kaqkunaqami binsiytapuytinchik kay pachapi mana allinkaqkunataqa.chikraykumi washakashanchik chaytukuy mana allin kaqkunamantaqa.5Chaymi mayqanpis JesucristuqaDyuspa chiqap Wamran nirkriyiqkunaqa, tukuy kay pachapi manaallin kaqkunataqa binsiyta puytin.

Imanumi Jesucristupaq intrakayta puytinchikllapa

6Allita intrakashunllapa: AmitunchikJesucristo Tayta Dyusmanta shamushanirqami,puytinchik: Amitunchik Jesucristo kaypachapi kar yakupi shutikushanrayku,

rayku ima.

raykulachu, ashwan chay wanur

puytinchik. Chaynulla Dyuspa SantuIspiritunpis chaypaqqa, chiqapmichayqa nir intrachimashanchikllapa.

chikllaparayku, kunfyakanchikllapa.

Chaqa payqa chiqaptari riman, manallullakurchu.

7Chaymi qashan nishaykillapa: Kaykimsakunaraykulami, allita intrakaytapuytinchik Jesucristupaqqa: 8Santu Ispirituintrachimashanchikrayku, yakupishutikushanrayku, chaynulla kruspi wanur

. Piru kay

llapa Jesucristupaqqa.a 9Chaqa allitayarpushunllapa: Imanupimaqa uk runa

llapa.llapa kriyirqa, ashwan Tayta Dyuslla

maqa kusala chiqap kashanraykukriyinapaqqa kusala allin. Chaqa Dyusllari

paqqa. 10Chaymi mayqanpis Jesucristupikriyiqkunaqa tukuy shunqunwan kriyir,payqami Dyuspa chiqap Wamran ninllapa.Piru mana kriyiqkunaqami, Tayta Dyustaqallullata yupay riqsinllapa. Chaqa manarikriyinllapachu Tayta Dyus WamranJesucristupaq nishanpiqa. 11ChaqaTaytanchikllapa Dyus,paq willamashanchikllapapi kriyishaqa

llapa. 12Chaymi mayqanpis Tayta Dyus,Wamran Jesucristupaq nishanpi

qallapa. Piru chay mana kriyiqkunaqamimana tukuy tyimpu kawsaytaqapuytinllapachu.

Juanmi tukukananta kunsijakun13Kriyiq masiykuna, qamkuna Tayta

Dyuspa Wamran Jesucristupi

1 5

543

kriyiqkunatami iskribishunillapa kaykartata,

llapapaqna kankillapa nir.14Chaynulla nishaykillapapis:

kunaqami kusalata kunfyakanchikllapa,Taytanchikllapa Dyuspiqa. Chaqa allitami

llapa nir. 15

Tayta Dyusman mañakushaqa uyamanchiknir,

chikllapa nir.16-17Kriyiq masiykuna,

llapanu imalata mana allinta rurarqamiDyuspa naypanpiqa uchakuyanchikna. Piruchaynu uchakusha karmapis, Tayta

llapa. Chaymi nishaykillapa: Uknikillapaima mana allinta rurar uchakuqtarikarqami,llapa llakipananpaq chay uknikillapataqa.

shana kanqa.chikpa kuntran tikrakasha kar, tukuytyimpupaqna wanunanpaq kayarmapis,kusala mana allinkunata ukkunata

, amami paykunapaqqamañakunkillapalamapischu.

18

mayqanpis Taytanchik Dyuspikriyishanrayku,paqna riqsitinqami,mapis mananami qashan qashan chaynuuchakurlla kawsayta puytinnachu.Chaqa Taytanchik Dyuspa WamranJesucristuqami mana imuraspis dijarkuytamashallapaqa, mana imanupisimanachimayninchikta puytinchu chaydyabluqa. 19Chaqa nuqanchikkunaqami,

rayku Dyusninchikpana kanchikllapanir.qami chay dyablupa kar, kusala manaallinta rurarlla kawsanllapa. 20

Dyuspa Wamran Jesucristuqami

manallapapaq nir.kuna kriyiqkunaqa allitana kriyirJesucristullawanna kawsanchikllapa.Chaqa chiqap kaq Jesucristuqamiqumanallapapaq nisha tukuy tyimpupaqkawsaytana. 21Chayraykumi munashaywamrituykuna, allita kuytakar ima,amami chay runakuna rurashan yanqa

llapalamapischu.Chaynumi kanqa.

1 5

544

Juanmi saludakun1Kriyiq masiykuna,a nuqa Juanmi

kriyiqkunapa rikaqnin kar,qamkunata Dyus akrar paypanakanaykillapapaq nishushallapakatinmi iskribishunillapa. Chaqa

rayku mana qunqashurllapa, kusalataqamkunapaq yarpukuni. Pirumanami nuqalachu chaynuqayarpushuni, ashwanmi tukuylachiqap kaq Amitunchikpikriyiqkunaqa qamkunapaqqakusalata yarpunllapa. 2Chayminishaykillapa: Qamkunapaqqamikusalata yarpuni chiqap kaq,Jesucristuta kay shunquyllapapipurichiq kar. Chaqa chay chiqapkaqqami, mana uk ratulapaqchunuqanchikkunawanqa, ashwanmitukuy tyimpupaqna. 3Chaymikananqa mañakuni qamkunapaqTaytanchik Dyus,tuwan pulla kusalata yanapar,

chishunanllapapaq. Chaynuqamichay chiqap kaqlapina kar,nakur imana kawsanaykillapapaq.

Chiqapta llakipanakurmi kawsashunllapa

4Piru kananqami nuqaqa kusalataaligriyani. Chaqa qamkunamanta kriyiqmasikikunatami tarisha kani, qamkunayupaylla Dyus munashannulla, chiqapkaqta rurar kawsaqllapata. 5Chaymimunashay kriyiq masiykuna, kananqarugashunillapa ukninchikllapaukninchikllapa kusalata llakipanakurima kawsanallapapaq. Piru kaynunishurllapaqa, manami uk mushuqmantakuyta imachu iskribishuyanillapa.Ashwanmi kay willashuyashayllapataqaunaymanta-pacha Jesucristuqanimashanchikllapallana karan. 6Chaqa

qami intrachimanchikllapa llakipanakurima kawsanallapapaq nir. Chaymi chaymantakuykunata puntamanta-pachaintrakashaykillapanulla uknikillapa

killapapaqna kankillapa.

7Kriyiq masiykuna,llapa, kananmi achka mana allinta

2 JuanJuanpa ishkay kaq kartan

a 1.1,4 Kriyiq masiykuna nirqami intrachimayninchiktapis puytin, uk warmisitatawamrantinta iskribiran nir.

545

.

llapa: “Jesucristuqami Dyusmantaqa

junchu shamusha” nir llullachikur.

llapa:

kuntran nir. 8Chayraykumi allitakuytakankillapa. Chaqa imanupiqakish

kasur, Jesucristumanta imata karanlataaypanaykillapapaq karan chayta manaaypatkillapachu. Ashwanmi imarurayashaykillapapiqa Jesucristupiyarpur rurayllapa.

9Chaqa mayqanpis Jesucristo

, chaynulla Dyuswankaytapis mana puytiyanchu. Piru

qami, Taytanchik Dyuswan pulla kar,Wamran Jesucristuwanpis pulla

kawsayta puytin. 10

llapa:Jesucristupa kuntran kar, mana Dyus

amami samachinkillapalamapischuwasikillapapiqa. 11Chaqa mayqanpis

wasinpi samachiqqami, ashwan chay

yanapaq yupayna.

Juanmi tukukananta saludakun12Kriyiq masiykuna, kanmi masraq

willar ima animachishunayllapapaq.Piru manami munanichu kay kartayllapiiskribir ima willashunayllapapaqqa.Ashwanmi Dyus munatinqa manatardarchu rikashuqllapa shamuytayarpuni. Chaymi chaypi tantanakurukninchikllapa ukninchikllapa kusalataaligriyanallapapaq. 13Chaynullamikaymantapis chay qamkunata yupay,Tayta Dyus akrashan kriyiqkunapis,

.Chaynumi kanqa.

2 Juan

546

Juanmi saludakun1Nuqa Juanmi kriyiqkunapa rikaqnin

kar, kusala munashay kriyiq masiyGayo, kay kartata iskribishuni. Chaqaqampaqmi kusalata llakini ima.

2Kriyiq masiy Gayo,kusa allinta puriyanki Dyusninchikwannir. Chaymi Taytanchik Dyusmankusata mañakuni, pay yanapashutinama imapis pasashutin, allinla imakanaykipaq. 3Chaymi wakin kriyiq

parlamasha qampaq, kaynu nir:shi chiqap kaqlapi kar, kusa allinlatarurar kawsanki nir. Chaymi chaynunimarllapaqa,shallapa. 4Chaqa tukuy nuqallapi imakatin aligriyanaymantaqami, ashwanmasta aligriyachiman, qamkunawamray yupay kaqkunaqashi chiqap

.5Kriyiq masiy, qam chay uknikikunata

ima ministishanpi yanaparqami kusalaallinta rurayanki.kipismi, chay uklawmanta kaq kriyiqmasikikunatapis. Chaqa chaynururarqami ashwan kusala mas allintarurayanki. 6

kumi, runakunaqa qamqashi kusalatallakipanki paykunataqa nir, tukuy

kriyiqkunapa naypanpi rimasha.Chaymi kusalata kananqa rugashunichay ukninchikkuna Dyus munashanta

shanpi yanapanaykipaq. Chaynuqamipaykunaqa, Amitunchikpa kusala

llapapaq. 7

yarpushallapa.kuq rinanpaqqa manami ministishachu

taqa. 8Chayraykumi nuqanchikkunayanapayta puytinchikllapa paykunaqa

, chiqap kaqJesucristupaqqa.

Diótrefes mana allinta tukushan9Kriyiq masiykuna,

man iskribimuray uk kartata. Piru chayqamkunapimi kan uk runa Diótrefesshutiq.shayllapapaq mana allintachu yarpun.

shurllapa ima, kusala mantakuq imakanayan. 10Chayraykumi nuqarikashuqllapa shamurqa, chay runataqaqayachimur allita parlashaq. Chaqa

, chay runaqashikusala mana allin kwintunkunawan,chaynulla llullakur ima rimar purin,nuqakunapaq nir. Chaynullami

3 JuanJuanpa kimsa kaq kartan

547

, chay runaqashi kriyiq

pis mana samachinchu. Chaymi ashwanwakin kriyiqkuna samachikushaq

llapata munar chay kriyiqkunapatantakananllapa wasimanmatapis itakurmanana tantakananllapamatapismunanllapanachu ima nir.

Demetrio kusala allin kashan11Kusala munashay kriyiq masiy,

llapakunata ima rurarchu, allin kaqlatarurar kawsankillapa. Chaqa chay allintaruraqkunaqami Dyuswan kawsanllapa.Piru chay mana allinta ruraqkunaqami,

pischu.12Piru chay ukninchik

Demetrio-shuypaqami Dyustaqa riqsirkriyishanrayku, kusa allinlata rurarkawsan. Chaymi chaynu chay chiqap

kaqpi kriyir allinlata rurashanrayku,wakin rikaqkunapis kusa allinlatarimanllapa paypaqqa. Chaynullaminuqakunapis, payqami kusa shumaqtakawsan nir rimanillapa. Chaqa

chiqap kaqlata rimanillapa nir.

Juanmi tukukananta saludakun13Kriyiq masiy Gayo, kusala

achkaraqmi kan willashunaypaqqa. Pirumanami munanichu kay kartayllapiiskribir willashunaypaqqa. 14

kumi mana tardarchu daskaqlashamunayani rikashuq, chaypinami qamqamllawanna parlanapaq.

15Jesucristumi yanapar kusalashumaqta kawsachishunqa. Kaymantakaq kriyiq masinchikkunami qampaq

. Piru kriyiq masiyrugashayki, saludapamanaykipaq chaypikaq tukuyla kriyiq masinchikkunatapis.

Chaynumi kanqa.

3 Juan

548

Judasmi saludakun1Nuqa Judas Santiagupa ukninmi,

Jesucristupa sirbiqnin kani. Chaymi,kay kartata iskribimuni qamkunata

llapa kaqkunaman. Chaqa maydiyapisJesucristullami yanapashuyanllapa,paylapi kriyirlana kawsanaykillapapaq.2Chaymi Jesucristuta kusalatamañakuni llakipar yanapashurllapa,

llapapaq.

Judasmi mana allinta

3Kusala munashay kriyiq masiykuna,nuqami kusalata yarpusha kani iskribirmasta intrachishunayllapapaq imanuminuqata, chaynulla qamkunatapisJesucristuqa washamashanchikllapananir. Piru kananqami kusalata rugarwillashaykillapa,

llapapaq ama chiqanchakarnachu nir.

shana kashunllapa nir. 4

taqami nishuyanillapa, chay llullakur

rikarimushanllaparayku. Piru chayrunakunapaqqami,kunaqa unay may tyimpumanta-pachanishallana kayaq, paykunaqashi kusalamanchaypaqta kastigakasha kanqa nir.Chaymi chay kusala mana allinta rurarkawsaq runakunaqa Dyusninchikpikriyiq tukur, “Kriyishanchikraykumi,imatapis munashanchiknulla rurayta

llapa. Piru chaynu niqkunaqami, tukuy

taqa, mana riqsishallapalamapischu.

kastigakanqa5Kriyiq masiykuna, qamkuna

, kaytamiyarpunaykillapata munani:

JudasJudaspa kartan

Jesucristupa uknin, chaynulla Santiagupa uknin Judasmi kay kartata iskribiran.Payqa manami Jesucristuta kuntrankunaman qukuq Judas Iscariotichu karan.

:“Uchakurlla tashallapa, Tayta Dyus pirdunamayashunraq” nir. Chaynu mana allinta

, Judas kusata llakiran, Jesucristupi kriyiqkunaqapaykunamatana kriyinqallapa nir.

.

549

ran. Piru Israel runakunaqami, manatukuyninqa kriyiqkunachu karan.Chaymi chaynu lluqshichimushanakarqa, chay mana kriyiqkunataqa limpuwanuchir tukchiran. 6Chaynullamiwakin angelkunamapis Dyuswankayashanmanta chiqanchakar, imatarurananpaq nishanta mana kasurchu,kuntranna tikrakaranllapa. Chaymiashwan paykuna munashannullarurashanrayku,

itakuran kadinakunawan watar. Chaymichaypina yarakuskinanllapapaq chaykusala manchaypaq jwisyu diya

. 7Chaqa imanutaqunaymaqa munashanllapalata ruraruchakuranllapa, chaynu yupaymiSodomapi, Gomorrapi, chaynulla kay

pimapis mana allinta ruraqkunapaqnatikrakaranllapa.piqa runakunaqa warmiwan yupayullqupuralla punuqllapa. Chaynullakusala ukman saqra imakunata imaruraqllapa. Chayraykumi Tayta Dyusqachay runakunawanqa piñakur, kusalamanchaypaq ninawan kastigaran. Piruchay kastigashan imaqami kay tyimpupikawsaqkunapaqqa sirbimanchikllapa,

paq.8Piru chaynu katinmapis chay mana

intrakanar, paykuna munashanllatarurar kawsanllapa. Chaymi ashwanmana imatapis kasuyta munanllapachu.Chayraykumi, paykunaqa yanqa

pis kwintacharchu, Dyus akrashan kaqmantakuqkunapaq, chaynulla chaykusala pudirniyjun kaq angelkunapaq,

pis, kusala mana allinkunata imarimarlla kawsanllapa. 9Chaqa allitayarpunmanllapa, Tayta Dyuspa

paqpis kusala mana allinkunatarimanllapachu. Imanutaq kusalapudirniyjun Tayta Dyuspa puntaangelnin Miguelmaqami, Moisespakwirpunta kitanakunanpaq dyabluwanmaqanakuyarmapis chay dyablutaqamanami niranchu: “Kusala saqra dyablu,kanan-shuypaqami kastigakashanakanki” nirqa. Ashwanmi kaynu niran:

rurashaykinulla kastigashunqa” nir.10

runakunaqami,lla rimanllapa, mana kwintacharchu.Chaymi paykunaqa kawsanllapakwirpun munashanllata rurar, imanutaqanimalkunamaqa kawsan chaynu.

shanllaparayku Dyuspa naypanpiqakusala manchaypaqta kastigakashanakanqallapa.

11¡Imananqallaparaq chay manaallinta ruraq runakunaqa! Chaqapaykunaqami, imanutaq Cainmaqakusala mana allinta rurar kawsaran,chaynullami kawsanllapa. Chaynullaimanutaq Balaammaqa qillayta

karan chaynu kawsanllapa. Chaymiimanutaq chay runa Coré shutiqmaqaTayta Dyusta mana kasuranchu,

chikta mana kasur ima puriyarwanunllapa.

12

llapa chaypimapis, chaypi pullaykillapakar, kusala pinqaypaqta tukunllapa. Chaqapaykunaqami chaypiqa kusata aligriyarmikunllapa,

Judas

550

man. Piru manami qamkunataqakwintachashunllapachu. Chaymi chay

,,

ashwan paylapaq yarpunllapa. Chaynu

llapa: Imanutaq chaki puktaymataqa wayraapan chaynu. Chaymi ashwan chayrunakunaqa, imanutaq qirumataqa manapuqutinqa, kuchunllapa. Chaymantaqashan manana imapaqpis sirbitinqami,

, chaynuyupaymi chay runakunaqa kawsanllapamana imalapaqpis sirbirchu. 13¿Manachu

yakumaqa wakman kayman maqchikarpusqukun nir? Chaynumi chay runakunapiswakman kayman chay mana allinkunata

, chay

taqa. Chaynullami paykunaqa uk qullar,

yupaychu.

paq yanalla ruri mayman itakunanpaqtukuy tyimpupaqna.

14

punta runa kaq. Chaymantami paypaqawillkankuna karan.pismi willkayjun karan. Chaymi kaywillkankunapis wamrakuranllapa. Chaywamrankunamantami nasiran Enocqa.Kay Enocmi Dyuspa rimaqnin kaq.Chaymi Dyus rimachitin, chay mana

nir rimaran:“Rikaraymi Amitunchik kusala

manchaypaq achka angelkunawanshamuqta. 15Paymi shamuyaran tukuyla

. Chaymi chaykusala mana allinta rurasha chaykunata,chaynulla Amitunchikllapaq kusalamana allinta rimashanrayku tukuy

ran” nir.

16Chaqa chay runakunaqa imatapismana allinta yupay rikar, chaynullakusa saqrata musyakunllapa ima.Chaymi ashwan chay runakunaqaimatapis kwirpun munashanllataruranllapa. Chaynulla imata rimarmapiskusalata alabakar ima rimarwakinkunata ingañanllapa.

Judasmi kriyiqkunata kaynu nin17Piru qamkunaqami Amitunchik

kushantaqa allita intrakashaykillapakanqa.taqa ama qunqankillapanachu. 18Chaqakaynu nirmi intrachishuranllapa:“Maydiya Jesucristo shamunan diyashipchana katinqami, rikarimunqallapaachka burlakaqkuna. Paykunaqamikwirpun munashannulla ima rurarkawsanqallapa” nir. 19Chaynu

rata chiqanchan. Chaynulla paykunamunashanllapanulla kawsanllapa.Chaqa paykunaqa mana Dyuspa SantuIspiritunwanmapischu.

20Piru qamkuna-shuypaqami kriyiqmasiykuna, chay kusala shumaq imapikriyishaykillapanulla shachinakuyllapa,chaynulla imapaq Tayta Dyusman

shutinllapa mañakuyllapa. 21ChaynullaTayta Dyus llakipashushanllapanullaama disanimakurchu yarayllapamaydiya Amitunchik Jesucristoshamunankaman. Chaqa payqamikusata llakipamashanchikllaparaykuapamashunllapa tukuy tyimpupaqpaywanna kawsanallapapaq.

22Chayraykumi chay manaraq allitakriyiqkunamatapis llakipar mastaanimachiyllapa tukuy shunqunwanAmitunchikpi kriyinanllapapaq. 23

paq yupay kaqkunatapis,

Judas

551

paq. Chaynullami wakinkunatapisllakipankillapa.killapa. Imanupiqakish qamkunata

llapa. Chaqa chay yanapayankillaparunakunapa yarpuyninqami, kusamillanaypaqllaraq.

Dyusninchikta alabashunllapa24-25Kriyiq masiykuna, kananqa kusala

chik Dyusta alabashunllapa. Chaqa

rayku qamkunata kuytashuyanllapaama imalapimapis uchakurchu kusaallinla, chaynulla kusa aligri ima kusala

llapapaq. Chaqa payllami, quya, kanan,allaq, chaynulla maydiyapis mantakun,kusala puytiq ima kashanrayku. ChaymiAmitunchik Jesucristo maydiyapisyanapamashunllapa.

Chaynumi kanqa.

Judas

552

Juanmi iskribiran Jesucristo rikachishankunata

1 1Taytanchikllapa Dyusqami jwisyu

taraq intrachiran. Chayna Jesucristuqasirbiqninkunata intrachinanpaq. PiruAmitunchikqami, uk angelninta

intrachiran. 2Chaymi Tayta Dyus,Jesucristuta intrachishantaqa Juanqaintrakashanrayku tukuy rikashanta,uyapashantaqa karanta rimayan.

3Chaymi mayqanpis Dyusmanta kaqkay rimayta liyir manaqa uyakur tukuyshunqunwan kasuqkunaqa kusa

shumaqmi kanqallapa. Chaqa TaytaDyus tukuy ima pasananpaq nishanqamishipchamunna kumplikananpaqqa.

Juanmi syiti pwiblupi kriyiqkuna tantakayashanllapaman iskribin

4Nuqa Juanmi, prubinsya Asiapi syitipwiblupi kriyiqkuna kankillapa chaymaniskribimuni. Chaymi kusalata TaytanchikDyusman mañakuni pay yanapar kusalashumaqta ima kawsachishunanllapapaq.Chaqa paymi unaymanta karanllana.Chaynulla kananpis kanlla. Chaymimaydiyapis shamunqa. Chaynullamimañakunipis Tayta Dyus tar mantakunannaypanpi syiti Ispiritukunaa kaqpis kusa

ApocalipsisJesucristo Juanta rikachishankuna

Jesucristupa apustulnin Juanmi kay Apocalipsis libruta iskribiran. Chaynu, Juanta rikachiran kay

pachapi, syilupi ima pasayanqa nir. Chay rikachishankunatami Juanqa iskribirannuqanchikkuna imanu qischakarpis wanunakaman Jesucristupi kriyishanchiknullashachinakunallapapaq.

Kay libruta liyirmi intrakayanchik Jesucristo qashan shamuyanqa nir.Chaynullami intrakayanchik tukuy runakuna wanushanmanta kawsamutin

. Chaynullami paypi kriyiqkunapis tukuy tyimpupaywan pulla kawsayashunllapa nir intrakanchikpis.

Manaraq kay Apocalipsis libruta iskribirmi Juanqa “San Juan” libruta iskribiran.Chay “San Juan” libruta liyirmi intrakayanchik kay pachapi Jesucristo karqa imanukawsaran nir. Chaynullami Juanqa kimsa kartakunata iskribiran. Tukuy chayiskribishan librukunataqami tarinchik Mushuq Testamentupi.

a 1.4 Tayta Dyuspa naypanpi syiti Ispiritukuna nirqami intrachimanchikpis Tayta DyuspaSantu Ispiritunqa syiti pudirniyjun nir. Masta intrakanarqa rikashunllapa Zacarías 4.2-10;Isaías 11.2.

553

paq. 5Jesucristumanpismi mañakuni kusa

paq. Chaqa paymi allita Taytan Dyuspaqqaintrachimanchikllapa. Paymi puntatakawsamuran. Chaynulla paymi mantantukuy kay pachapi mantakuqkunamatapis.

kunamantaqa washamashanchikllapa.6Chaynu tukuyta washarmi uklapaqyupayna tikrar, kusa mantakuq imanakanallapapaq nimashanchikllapa.llami akramashanchikllapapis uk kurayupay kar, Jesucristupa Taytan Dyuslatanasirbinallapapaq. ¡tuqa tukuy tyimpupaq mantakun nir imaalabashunllapa! ¡Chaynumi kanqa!

7 ¡Jesucristumi puktay rurilatashamunqa!

Tukuymi rikanqallapa,

chaykunamatapis.Tukuy pachamanta runakunapis

rikanqa.

llapa.¡Arí chaynumi kanqa!

8“Nuqami chay punta litra Alfaninllapa chay,nan litra Omega kani. Chaynullami chaypunta chay, tukukanan chay kani”.Chaynumi nin Amitunchik kusa puytiqTayta Dyusqa. Chaqa paymi unaymantakaranllana. Chaynulla kananpis kanlla.Chaymi maydiyapis shamunqa.

Juanmi kusala puytiqJesucristuta rikaran

9Nuqa Juanmi,rayku kriyiq masikillapa kani. Chaynukarmi qamkuna yupay kusalataqischakar imamapis shachinakuni.

yashanwanna kani. Chaymi TaytaDyuspa rimaqnin kar, Jesucristupaq

,

Patmos shutiq karan chayman. 10PiruAmitunchikta alabanapaq diyapi TaytaDyusman mañakutiyqami, Santu Ispiritu

maran, uyapakuchimaran ima. Chaymiikiymanta uyaparay uk kusa jwirtirimayta. Chay rimaymi trumpita kusajwirtita waqaq yupay karan. 11Chayminimayaran: “[Nuqami chay punta litraAlfa ninllapa chay, chaynulla chaytukukanan litra Omega kani.llami chay Punta Kaq chay, TukukananKaq chay kani.] Uk librupi iskribiy kayrikashaykita.prubinsya Asiapi syiti pwiblukunapikriyiqkuna kan chayman. Chaykriyiqkuna kan chay pwiblukunaqamikaykuna: Éfeso, Esmirna, Pérgamo,Tiatira, Sardis, Filadel a, Laodiceaima”.

12Ikimanmi tikrakaray rikanaypaqmayqanshi willamayaran nir. Piruashwan rikaray urumanta rurakashasyiti bilirukunata. 13Chay syiti

runa yupay rik . Mudananqami. Urumanta

. 14Aqchanqami

mapis kusala yuraq chaynu karan.Nawinkuna-shuypaqa, nina miraq yupaykaran. 15

rupachir kamkachikasha yupay kusalatallipyarayaran. Rimanan-shuypaqa,kusala jwirti karan imanutaq riyumaqakusala achka karqa lanyan chaynu.16Nataq allilaw makinpi-shuypaqa, syitiqullarkunata charikusha karan.Shiminmanta-shuypaqa yarqamuyaranuk ispada kadalawunman kusa luyjun.Qaqllanqami imanutaq rupaymaqakusalata llipyaramun chaynu karan.

1

554

b 1.18 Kay wanushakuna maymankriyiqkunaqami riyanqa paywan nir. Nataq chay mana kriyiqkuna-shuypaqa riyanqa uklugarman chaypina qischakar ima yarakuskinanllapapaq maydiya Amitunchik infyirnumanrinanpaq ninankaman, nir. c 2.6 Nicolaíta runakuna nirqami intrachimanchik Nicolás

. Chaqa paykunaqami yarpuqllapa Jesucristupikriyiq karnaqashi imatapis munashanchiknulla rurar, chay yanqa dyus nishanllapakunaman

, chaynulla runa kar warmi karmapisukwan ukwan punuyta puytinchik nir.

17Chaynuta rikarqami nuqaqa. Piru

payqa allilaw makinta nuqapa anayman:

“Ama manchakuychu. Nuqami PuntaKaq chay, Tukukanan Kaq chay kani.18Nuqami kawsani. Wanushami karay.Piru kananqami tukuy tyimpupaqnakawsani. [Chaynumi kanqa]. Nuqamillabita purichini chay wanuypata,chaynulla chay wanushakuna mayman

b chayman riqkunapaq ima.19“Rikashaykitami iskribinki, kanan

imakuna pasayan chayta, chaynullamaydiyapis pasayanqa chaymatapis.20Piru kananqami intrachishayki chaysyiti qullarkunata allilaw makiypicharikushaypaq, chaynulla chayurumanta syiti bilirukunapaqpis: Chaysyiti qullarkunaqami intrachimanchikchay syiti pwiblupi kriyiqkunata rikaqangelkunapaq. Nataq chay syitibilirukuna-shuypaqa intrachimanchikchay syiti pwiblupi kriyiqkunalapaq.

Éfeso pwiblupikriyiqkunaman iskribin

2 1“Chay Éfeso pwiblupi kriyiqkunatarikaq angelmanmi kayta iskribiy:

Chay syiti qullarkunata allilawmakinpi charikusha chay, chaynulla

puriq chayqami kaynu nin:2Nuqami, qamkuna Efesupi

rurayashaykillapapaqpis.llapapismi kusata qischakar imamapis

paq. , chaymana allinta ruraqkunawanqa manapulla kayta puytinkillapachu nir.

chu kasha nir. Chaymi ashwan

kusala llullakunami kasha paykunaqanir. 3

kashaykillapa. Chaymi nuqaraykukusata qischakashaykillapa, manashaykurlamapischu.

4Piru kananqami nishaykillapapismana allinta tukuyashaykillapapaqna:Chaqa kananqami qamkunaqaimanutaq puntallamataqa nuqapaqkusalata llakiq kankillapa mananachaynunachu kankillapa nir. 5Chaymiallita yarpur, imapi uchakusha kaninir, Dyusman qashan tikrakarimanutaq punta kashaykillapanullanarurayllapa.llapaqami nuqa shamur kastigashur

shaq qamkunamantaqa. 6Piru chayNicolaíta runakunac mana allinta

yarpuchiman.7¡Chaymi rinriyjun kaqkunaqa

uyakunqallapa, Santu Ispiritu tukuykriyiqkunata willashantaqa! Chaymi

1 2

555

d 2.14 Balaampaq mas intrakanarqa rikashun Números 25.1-3; 31.8-16.

shachinakur binsikuq chaytaqa, tukuytyimpupaq bidanchikta qumanchikchay qirupa puquyninta qarashaq.Chaqa chay qiruqami Dyuspa shumaqluryanpi kan.

Esmirna pwiblupikriyiqkunaman iskribin

8“Chay Esmirna pwiblupikriyiqkunata rikaq angelmanmi kaytaiskribiy:

Punta Kaq chay,nan Kaq chay, wanur qashankawsamusha chayqami kaynu nin:

9Nuqami, qamkuna chay Esmirnapikriyiqkunataqa riqsishunillapaimanumi qischakankillapa nir.Riqsishunillapapis mana imayjunchukankillapa nir.qami nuqapaqqa kusa imayjunkankillapa.qamkunapaq mana allinkunatarimanllapa nir. Chaqa paykunaqaminin:

llapa nir. Piru chiqaptaqami dyablupakaqninkuna paykunaqa.

10Amami manchakunkillapachuimanu qischakarmapis.qami qamkunamanta wakinllataqa,karsilman ima itanqallapa. Chaynururarmi rikashunqallapa allitachushnuqapi kriyinkillapa nir. Chaynumi

llapa.llami, maydiya wanunaykillapakamanshachinakunkillapa. Chaynukatkillapaqami nuqaqa kurunata

tana qushaykillapa.11¡Chaymi rinriyjun kaqkunaqa

uyakunqallapa, Santu Ispiritu tukuy

kriyiqkunata willashantaqa! Chaqakaynumi niran: ‘Chay shachinakur

qami, yanapatiy manana ishkaykutipaq wanurqa qischakanqanachu’nir.

kriyiqkunaman iskribin12“Chay Pérgamo pwiblupi

kriyiqkunata rikaq angelmanmi kaytaiskribiy:

Chay ispada kadaladunman kusaluyjunta purichiqmi, qamkunapaq

kaynu nin:13

chay Pergamupi kriyiqkunaqa chaymaypitayankillapa nir. Piru chaynukarmapismi,

llapachu. Chaymi nuqapaq chiqaprimaqniy Antipasta chay dyablutayashan pachapi wanuchitinllaparikasha karmapis,shaykillapachu nuqamantaqa.

14Chaynu karmapismi aykala manaallin imakunata rurashaykillaparayku

llapa.killapaqashi, chay unay Balaamd

mana allin nishankunata kasurkawsankillapa. Chaqa Balaamqamichay mantakuq Balacta animachiranIsrael runakunata willatin, yanqadyuskunaman ufrinda nir animalta

,chaynulla warmi kar, runa karmapis

llapapaq. 15

manta wakinkunaqa chay Nicolaíta[

2

556

e 2.23intrachimayninchikta puytin, wamrankunamapis wanunqa mana allinta rurashanrayku nir.

yashayta] ,chakanayanllapachu. 16Chayraykumiallita yarpur tukuy mana allinkunatarurashaykillapataqa dijar qashanDyusmanna tikrakayllapa. Piru manachaynu ruratkillapaqami manatardarchu nuqa qamkunaman shamur,

llawan maqanakur limpu imanachirtukchishaykillapa.

17Chaymi nini: ¡Rinriyjunkaqkunaqa uyakunqallapa, Santu

taqa! Chaymi chay shachinakur tukuymana allinkunata binsiqkunataqa,qarashaq chay ‘maná’ shutiq mikuymana rikayashanllapata. Chaynullamiqushaqpis uk yuraq rumisituta. Chay

sha. Chaytaqami mana mayqanpisriqsinchu. Ashwanmi chay mayqanaypayanqa chayla riqsinqa.

Tiatira pwiblupikriyiqkunaman iskribin

18“Chay Tiatira pwiblupi kriyiqkunatarikaq angelmanmi kayta iskribiy:

Dyuspa Wamran nawinmapis kusalanina miraq yupay chay, chaynullaurnupi rupachir kamakachikasha

qami kaynu nin:19Nuqami, qamkuna chay Tiatirapi

rurashaykillapakunataqa. Chaynullami,

kusata nuqapi kriyinkillapamapis nir.

killapamantaqa kananqa mana shaykuqkusala shumaqta imatapis rurarna

.

20

allinta tukushaykillapakunata.Chayshi qamkunaqa, chay warmiJezabel shutiq ima mana allinta

llapachu. Chay warmiqami, Dyusparimaqnin yupay tukunla. Chaymi

,nuqapi kriyiqkunata llullachinllapa,warmi kar manaqa runa karmapisukwan ukwan pununanpaq, chaynullachay yanqa dyus nishanllapakunaman

mikunanllapapaq ima nir. 21Chaymi

taqa dijasha kani, allita kwintataqukar Dyuspina kriyinanpaq. Pirupayqami mana kasumar, chay ukwanukwan punuyashanmatapis manadijashalamapischu. 22Chayraykumichay warmitaqa kastigashaq,nanaywan kar mantanllapinausurananpaq. Chaynulla chay mayqan

kunapis, mana uchanta dijatinqapaykunatapis kusala mana allintarurar qischashaq. 23Chaynulla chay

tapismi nuqa lisyatiy wanunqallapa.eChaynu tukuy mana allintaruraqkunata tukchitiymi chay tukuylanuqapi kriyiqkunaqa kwintata qukarninqallapa: ‘Amitunchikqami

matapis’ nir. Chaymi tukuy imata,

llapa imanu kanaykillapapaqpisnishaykillapa.

24Piru chay Tiatira pwiblullamantawakinkunaqami chay warmi mana

2

557

f 3.1 Dyuspa syiti Ispiritunkuna nirqami intrachimanchik Tayta Dyuspa Santu Ispiritunqa syitipudirniyjun nir.

kasushaykillapachu. Chaynulla

,mana riqsishaykillapalamapischu.Chayraykumi mana mas imakunataruray nishuyllapamatapis puytinichu.25Ashwanmi nishaykillapa: Chay

llami shachinakuskinkillapa, maydiyanuqa shamunaykaman nir.

26Chaymi mayqanpis chay tukuy mana

lata shachinakur ruraqkunataqa, tukuypachakunapi mantakunanllapapaqna

. 27-28Chaqa imanutaq TaytayDyusmaqa, nuqa mantakunaypaq

,llapa jyirru baranta charikurlla. Chaymimayqantapis mana allinta tukuqtaqa

qallapamapis.pis paykunaqa imanutaq achkiyaypimaqauk atun qullarsitu achkirachikun chaynukananllapapaq.

29¡Chaymi rinriyjun kaqkunaqauyakunqallapa, Santu Ispiritu tukuykriyiqkunata willashantaqa!

Sardis pwiblupikriyiqkunaman iskribin

3 1“Chay Sardis pwiblupi kriyiqkunatarikaq angelmanmi kayta iskribiy:

Dyuspa syiti Ispiritunkunatafpurichiq kaq, chaynulla chay syitiqullarta purichiq kaqqami kaynu nin:

Nuqami, qamkuna chay Sardispikriyiqkuna imata rurashaykillapatapis

.

llapa Jesucristupi kusalata kriyinkillapanir. Piru nuqapaqqami wanusha yupayna

kankillapa. 2Chayraykumi rikyupay kusalata shachinakur chayrurayashaykillapataqa kusa allinlatanarurayllapa. Chaqa nuqapa rikayniypi,chaynulla Taytay Dyuspa naypanpiqami

mapis. 3Chaymi nishaykillapa: Imata

llapa.llapapi mana yarpur punuq yupayllakatkillapaqami manapis yarpuyatkillapauk suwakuq yupay qamkunamanqarikarimushaq.

4Piru chay Sardis pwiblullapimi

liqwachaq yupayqa mana allinkunatarurashallaparaqchu. Chay paykunaminuqawan maydiyapis purinqallapayuraq intiruta mudakurna. Chaqapaykunaqami chaynu kananpaqkusala allin. 5Chaymi mayqanpisshachinakur tukuy mana allinkaqkunata binsiqkunaqa yuraqintiruta mudakurna kawsanqallapa.Chaynulla chay maypityimpupaq kawsananllapapaq librupishutin iskribikashataqa, manamiburrashaqnachu. Ashwanmi Taytay

kunapa naypanpimapis kusalaallinpaqna riqsishaq paykunataqa.

6Chaymi nishaykillapa: ¡Rinriyjunkaqkunaqa uyakunqallapa, Santu Ispiritutukuy kriyiqkunata willashantaqa! nir.

Filadel a pwiblupikriyiqkunaman iskribin

7“Chay Filadel a pwiblupikriyiqkunata rikaq angelmanmi kaytaiskribiy:

2 3

558

Mana uchayjun kar, tukuyta chiqapkaqlata rimaq, chaynulla unaygubyirnu Davidpa ayllunmanta karDyuspa mantakuyninpa llabintapurichir, mayqanmi yaykunqachaynulla mana yaykunqachuniqqami, kaynu nin:

8Qamkuna Filadel api kriyiqkunatukuy allinlata rurashaykillapatami

. Chaymi naypaykillapamanchapakur rikayllapa.

rikankillapa. Chaytaqami chaynu, nuqa chaynu

nisha kani.kaqtaqa mana mayqanpis kirpaytapuytinqachu. Piruqamkuna-shuypaqami,jun karmapis nuqamantaqa manapinqakurlamapischu,latana kasur kawsashaykillapa.9Chaymi chay dyablu nishankunatakasur,taqa, nuqa nitiy kusalata rispitarnaypaykillapapi qunqurinqallapa.

llapa qamkunapaqqa imanumikusalata llakipashushallapa kani nir.Chaqa chay runakunaqami kusalatallullakur ninllapa: Israel runakunakarmi Dyuspa kaqninkuna kanillapanir. Piru chiqaptaqami dyablupakaqninkuna paykunaqa.

10Nataq qamkuna-shuypaqaminuqapi kriyishaykillapanulla kusalatashachinakushaykillapa, michkaqischakarmapis. Chayraykumi kaypachapi kusala qischakaykuna kanqachaymanmatapis washashaykillapa.Chaqa chay qischakaykunaqami

mayqankunashi allita nuqapikriyinllapa nir.

11Chaymi nishaykillapa:paq diyaqami shipchana.

kumi imata rurarpis karanlata nuqamunashaynula ruraskinkillapa.Chaynuqami chay kurunataqakarantana aypankillapa, manamayqanpis kitashutinllapanachu.12Chaqa mayqanpis chay mana allinkaqta binsiqtaqami, Taytay Dyuspapullan tukuy tyimpupaq kananpaqnanishaq. Chaymi paykunataqa Dyustaadurananllapa wasi ruripina

.qami paykunaqa manana maydiyapislluqshimunqallapanachu. Chaymichaypina Dyusniypa shutinta, unaqsyilumanta shamuq mushuq pwibluJerusalenpa shutinta, chaynullanuqapa mushuq shutiyta imaiskribishaq.

13Chaymi nishaykillapa: ¡Rinriyjunkaqkunaqa uyakunqallapa, Santu

taqa! nir.

Laodicea pwiblupikriyiqkunaman iskribin

14“Chay Laodicea pwiblupikriyiqkunata rikaq angelmanmi kaytaiskribiy:

Tayta Dyus tukuy imata nishantakumpliq, karanlata rimaq, allitaDyuspaq intrachikuq, Dyus nitintukuy rikayashanllapata rurashachayqa kaynu nin:

15Nuqami, qamkuna chay Laodiceapi

rurashaykillapatapis. Chaynullami,

mana quñuq imapischu kankillapa nir.¡Icharaq quñuq karpis quñuqllamanakankimanllapa! ¡Chaynulla qasaq karpis,qasaqllamana kankimanllapapis! 16Piruqamkunaqa manami munankillapachutukuy shunquykillapawan nuqatakasumaytaqa. Chaynu karmi tibyu yaku

3

559

g 4.5 Dyuspa syiti Ispiritunkuna nirqami intrachimanchik Dyuspa Ispiritun syiti pudirniyjunnir.

yupay kashaykillaparayku, manapullakushuyllapata munanichu. Chaymimana qasaq chaynulla mana quñuqkashaykillaparayku ashwan kusalatamillanar gumitashaykillapa. 17Chaqa

shi kankillapa nir. Ninkillapapismi tukuyimapis munashaykillapanulla kan nir.Chaynulla manashi imaykillapapisfaltashunllapachu. Piru manachukwintata qukankillapa qamkunaqamillanaypaq, pinqaypaq, mana imayjun,syigu, liri ima kankillapa nirqa.18Chaymi nishaykillapa:paq yarpunaykillapamantaqa, nuqapikriyir michka qischakar imamapisshachinakur, rantiq yupay aypayllapachiqap kaq uru,shata. Chaynullami aypayllapapis kusala

. Chaynachaywan mudakur manana lirilla yupaypinqaypaqta purinaykillapapaq.llapapismi uk rimidyuta, chaywan

killapapaq.19Chaymi nuqaqa mayqantapis chay

munashay wamraykunataqa nanaqnanaq imatapis karanta willarkastigani. Chayraykumi ashwan tukuychay uchakushaykikunata dijarna,

paqna tikrakayllapa. 20Chaqa allitaintrakayllapa:

llapa. Chaymi mayqanpis uyamaqqa

paq. Chaynu samachimatinqamipaywanqa pulla mikuq yupayna tukuytyimpupaq paywan kashaq.

21Chaymi tukuy mana allin kaqkunatashachinakur binsiqkunaqa nuqawan

pulla mantakuyniypina mantakunqallapa.Chaqa imanutaq nuqamaqa tukuy manaallin kaqkunata binsishayrayku TaytayDyuswan pullana mantakunanpimantakuni chaynulla.

22Chaymi nishaykillapa: ¡Rinriyjunkaqkunaqa uyakunqallapa, Santu Ispiritutukuy kriyiqkunata willashantaqa! nir”.

Syilupimi Dyusta aduranllapa

4 1Chaymantaqami nuqaqa unaqsyiluman chapakurqa, rikaray uk

. Chaymi chay puntarimaypi uk trumpita waqaqta yupayuyapashayta qashan uyaparay kaynunimaqta: “Iqamuy kayman.Chaymantami rikachishayki tukuy imapasananpaq chaykunamatapis” nir.

2Chaynu nir willamatinmi SantuIspirituqa chay kutilla kusa shumaqimakunata rikapakuchimaran. Chaymichay kutilla, syilupi rikaraypis ukmantakunanllapa lugarta. Chaypimi uktasha mantakuyaq. 3Piru chay mantakunasamanapi taqqami, kusala shumaq llipyalarumi jaspi, chaynulla chay rumi kurnalinayupay qaqllayjun karan. Nataq chaytayashan ridurninpi-shuypaqami, inapshayaran chay ismiralda rumisitu yupaykusa llipyala. 4

piqa, rikaraypis binti-kwatru (24)kunata. Chaykunapiqami chay binti-kwatrurukukuna taqta rikaray. Paykunaqami

, chaynullaurumanta rurakasha kurunata umakushasamayaranllapa. 5Chay mantakunantayashanmantaqami rilampayaran, kusalatakunya lanyayaran ima. Nataqnaypanpi-shuypaqami, syiti bilakunakusalata ratakuyaran. Chay bilakunaqami,Dyuspa syiti Ispiritunkunag karan. 6Chaymantakunan tayashanpa naypanpiqa mar

3 4

560

h 5.5 Kaypaq mas intrakanarqa rikashun Isaías 11.1,10; Romanos 15.12.

yakuchu ima , kristal yupay kusalachuyita.

qami, kwatru kawsaqkuna karanllapa.Paykunaqami tukuy intirunta nawiyjunkaranllapa, nawpanlawta ikilawta ima.7Piru chay kawsaqkunamanta ukqami ukliyun yupay karan. Nataq chay ikillanchay-shuypaqa uk turu yupay karan.Uk-shuypaqa runa yupay qaqllayjun karan.Nataq chay kwatru kaq chay-shuypaqaatun kuchak pariq yupay karan. 8Chaymichay kwatru kawsaqkunaqa, tukuynin saysialayjunlla karanllapa.qami tukuy intirunta nawiyjunllakaranllapa, analawta rurilawta ima. Pirutukuyninmi unaqpis tutapis mana shaykuqkaynu niyaranllapa:

“Kusala allin, kusala allin,kusala allinmi

mana uchayjun AmitunchikllapaTayta Dyus tukuy imata puytiqqa.

Chaqa paymi unaymanta karanllana.Chaynulla kananpis kanlla.

Chaymi maydiyapis shamunqa” nir.9-10Chaymi imuraspis chay kwatru

kawsaqkuna chay mantakuna samanapitaq tukuy tyimpu kawsaqta kusalapuytiq, chaynulla kusala shumaqmikanki nir alabachitinqa, chay binti-tru (24) rukukunaqa naypanpi qunquriraduraranllapa.kunata umakushanmatapis urqur chaymantakunan samanapa naypanman

:11 “Qammi Amituy, nuqakunapa

Dyusniy.

kunki.Qammi kusala puytiq kar,

tukuy imatapis munashaykinullarurashayki.

Chaymi qam munatki

chay rurashaykikunaqa kananpiskanlla.

Chayraykumi qamqa kusala shumaqkanki

alabakanaykipaqqa” nir.

Juanmi syilupi rikaran uk libru pillukashata

5 1

shanpi rikaray, chay shumaqmantakuna samanapi taqqami, allilaw

sha taqta. Chay libruqami rurinpi,ananpi ima iskribikasha karan. Piruchay pillukashaqami chaymantachaymanta allila kirpakasha karan syitipartipi napawan. 2

pis uk kusala puytiq ángel kusa jwirtitakaynu tapukuqta: “¿Mayqantaqpuytiyanqa kay napakunawan

?” nir. 3Pirumanami mayqanpis syilupi, pachapi,chaynulla pacha ruripi kaqkunamapis

kaqllapachu. 4Chaynu chay pillukasha, rikananlapaqmapis mana

mayqanpis kashanraykumi nuqaqakusalata waqayaray. 5Piru chaykriyiqkunata rikaq rukukunamantaukqami nimaran: “Ama waqaynachu.Chaqa chay Judapa ayllun liyun yupay,chaynulla gubyirnu Davidmantakaqqami,h tukuy mana allin kaqtaqabinsishana. Paymi chay pillukar syiti

.6Chaymantaqami chay mantakuna

samanapa, chaynulla chay kwatrukawsaqkunapa, chay rukukunapa

, rikaray uk Uyshita shaqta.

sha yupay yarpuchimaran.jun, chaynulla syiti nawiyjunmi karan.

4 5

561

i 5.14 Binti-kwatru rukukuna nirqami intrachimanchik tukuyla chay Israel pwiblumantakriyiqkunata rikaqkunapaq. Paykunaqami karan Amitunchik Jesucristupa 12 apustulninkuna,chaynulla Israel runakunapa 12 ayllunkuna ima nir.

Chaykunaqami intrachimanchik,Dyuspa syiti Ispiritunkuna tukuyla

.7Chay Uyshitaqami rir, chay librupillukashata aypamuran chaymantakuna samanapi taqpa allilawmakinmantaqa. 8Chaynu aypatinqami,chay kwatru kawsaqkuna, chaynullachay binti-kwatru (24) rukukunaqatukuynin chay Uyshitapa naypanpiqunquriranllapa. Paykunaqami tukuyninarpakunata, urumanta rurakasha kupainsinsyuyjunkunata ima charikushakaranllapa. Kay insinsyukunaqami

kuna mañakushan nir. 9Chaymipaykunaqa mushuq takikunata kaynunir takiyaranllapa:

“Qamlami chay pillukasha librutaaypar,

puytinki.Chaqa qam wanur yawarnikita

,Tayta Dyuspaqna rantimashaykillapatukuy ayllukunamanta,

manta,tukuy pwiblukunamanta ima.Chaynulla uklaw nasyunmanta

kaqkunatapis.10 Chaymi chay akrashaykikunataqa

uk mantakuq kananpaq,chaynulla kurakunapaq yupaymi

tikrashayki TaytanchikDyusllata sirbinanllapapaq.

Chaymi chay akrashaykikunaqatukuyla pachakunapi mantakuq

imana kanqallapa”.11Chaymanta chapakur-shuypaqami,

achka angelkuna rimaqta uyaparay.

Chay angelkunaqami chay mantakunasamananpa,kunapa, chay rukukunapa ridurninpikaranllapa. Piru paykunaqami kusalamanchaypaq achka karanllapa.12Paykunaqami kusa jwirtita rimarkaynu niyaranllapa:

“¡llapa!

¡Chaymi payqa kusala pudirniyjun,tukuy imata aypananpaq,

,kusa jwirsayjun,mantakuq ima kananpaq kusala

shumaq!¡Chaynulla kusala alabakasha

imami kanqapis!” nir.13Qashanpismi uyaparay, Dyus tukuy

rurashankuna syilupi kaqkuna, pachapikaqkuna, chaynulla pacha ruripikaqkuna, mar yakupi kaqkuna kaynuniqta:

“¡Chay mantakuna samanapi taqta,chaynulla chay Uyshitatami,

kusata alabaypaq, imatarurashanpaq payji niypaq!

¡Chaynullami payqa kusa mantakuq,kusa shumaq, kusa puytiq imakanqa tukuy tyimpupaq!” nir.

14Chaynu nitinllapami, chay kwatrukawsaqkunaqa niyaranllapa: “¡Chaynumikanqa!” nir. Chaymi chay binti-kwatru (24)rukukunaqai naypanllapapi qunqurir [chaytukuy tyimpu kawsaqta] adurayaranllapa.

Librupa syiti partinpa

6 1Chaymanta qashan chapakurqarikaray imanumi chay Uyshitaqa

chay librupa syiti napankunamanta,

5 6

562

j 6.1 Wakin iskribikashakunapiqami “Shamur rikay” nin.

qallariqta. Chaymantami uyaparay chaykwatru kawsaqkunamanta ukqa, kunyayupay kusala jwirtita kaynu niqta:“¡Shamuy!”j nir. 2Chaymi chapakurqarikaray uk yuraq kaballuta. Chaykaballupa anan taqqami, makinpiarkuwan ichata charikusha karan.Chaymantami quranllapa uk kurunata.Chaymi kusala puytiqpaqna tikrakar,

paq.3Chaymanta chay Uyshita ishkay kaq

, chay ishkaykaq kawsaqqa kaynu niqta uyaparay:“¡Shamuy!” nir. 4Chaymi rikayatiyqashan yarqamuran uk kaballu. Chaykaballuqami chupika intiru karan.Nataq anan taqta-shuypaqa kusapuytiqpaq tikraranllapa. Chayna

llapamapis,

paq. Chaypaqmi kusala atun ispadataquranllapamapis.

5Chaymanta chay Uyshita kimsa kaq, uyaray chay

kawsaqkunamanta kimsa kaq chayqa,kaynu niqta: “¡Shamuy!” nir. Chaymichapakurqa rikaray uk yana kaballuta.Nataq chay anan taq chayqami makinpicharikusha karan uk balansata.6

rimay kaynu niqta: “Mayqanpis ukdiyata trabajashanwanqami uk kilutriguta manaqa kimsa kilu sibadalatarantiyta puytinqa. Piru chay asaytiwan,binuta rantinatin-shuypaqa amawillatkichu michkatapis rantinqa” nir.

7Chaymanta chay Uyshita kwatru kaq, uyaray chay

kwatru kaq kawsaqqa kaynu niqta:“¡Shamuy!” nir. 8Chaymi chapakurqa

rikaray aya rupay yupay uk qarwallakaballuta. Nataq chay anan taqqamishutiq, “Wanuy”. Chaypa ikintaqamishamuyaq uk. Payqami ayakunapatanan chay karan. Chaymi chaytaqapudirta quran, tukuy pachamantakwarta partin kaqta wanuchinanpaqguerrakunawan, mallaqwan, qishaywan,chaynulla kay pachapi kaq kusalamanchaypaq animalkunawan ima.

9Chaymanta chay Uyshita sinku kaq, altarpa

rimayninta parlakur shumaqtakawsashanrayku wanushakunapaalmankunata. 10Chaymi paykunaqa,kusala jwirtita kaynu niyaranllapa:“Kusala puytiq, kusa allin, imatapiskaranta ruraq Taytayllapa Dyus,¿

kunataqa? ¿Maydiyataq paykunatapis

llaparaykuqa?” nir 11Chaynu

quranllapa.pis, samaskiyllaparaq uk tyimpullataqa,Jesucristupaq qamkuna yupaylla

wanuchinanllapakaman nir.12Chaymanta chay Uyshita saysi kaq

, chapakur rikaraykusala saqrata pacha kuyuqta. Chaymirupaymapis yana intirupaq tikrakaran,

yakakunllapa chaynu. Nataqkilla-shuypaqa, chupika intirupaqtikrakaran, yawar yupaylla. 13Chaynullaqullarkuna-shuypaqa syilumantaratamuran pachaman, imanutaq kusalajwirti wayra shamutinmaqa llulluiguskunamapis ratamun chaynu. 14Chaymisyilumapis chinqaran uk papil pillukaq

6

563

yupay.pacha kaqkuna, chaynulla tukuylasirkakuna imamapis, chay kashanmantaqauklawman ashuranllapa. 15Tukuy pachapimantakuqkunaqami,kunapi,llapa. Paykunaqami tantakar kusapuytiqkunawan,ninkunawan, kusa nisha runakunawan,kusa imayjun kaqkunawan,wan, mana sirbikuqkunawan imapakakuranllapa. 16Chaymi chaysirkakunata, qaqakunata imaqa niyaqllapa:“¡Anayllapaman ratamur pakamayllapachay mantakuna samanapi taqpanaypanmanta, chaynulla chay Uyshitapiñakushanmanta ima! 17Chaqa paykuna

.¿Mayqannari shachinakuyta puytinqapaypa kastigunmantaqa?” nir.

Israelmanta kriyiqkunatami uk ángel siyaran

7 1Tukuy chaykunata rikashanakarqami, rikapakuyniypiqa qashan

rikaray, kwatru angelkuna, nortilawpi,surlawpi, estilawpi, oestilawpi shaqta.Paykunaqami wayrata arkayaranllapapachaman, mar yakuman, chaynullaqirukunamanpis ama pukakamunanpaq.2Chaynullami rikaraypis uk ángel rupayiqamunanlawmanta shamuqta. Chayangelqami chiqap kawsaq Dyuspasiyunta charikusha karan. Nataq chaykwatru angelkuna-shuypaqami pudirtaayparanllapa pachata, mar yakuta imamana allinkunata rurananllapapaq.Chaymi chay ángel siyuta charikushashamuqqa, kusala jwirtita qayakur chaywakin angelkunataqa kaynu niran:3“Amaraqmi pachata, mar yakuta,qirukunatapis mana allinkunataqarurankillaparaqchu. Chaqa manaraqmiDyusninchikpa sirbiqninkunapa urkunpi

.

4Chaymanta-shuypaqami uyaparay:Tukuyla Israel ayllukunamantasiyakasha kaqkunaqa 144,000karanllapa nir. Kaynumi karanllapa:

5 Judapa ayllunmanta 12,000,Rubenpa ayllunmanta 12,000,Gadpa ayllunmanta 12,000,

6 Aserpa ayllunmanta 12,000,Neftalipa ayllunmanta 12,000,Manasespa ayllunmanta 12,000,

7 Simeonpa ayllunmanta 12,000,Levipa ayllunmanta 12,000,Isacarpa ayllunmanta 12,000,

8 Zabulonpa ayllunmanta 12,000,Josipa ayllunmanta 12,000,Benjaminpa ayllunmantapis

12,000 ima.

Kusala achka yuraq intiru

9Chaymanta chapakurqami rikaray,mana yupaymatapis puytiypaq kusalamanchaypaq achka runakunata.Paykunaqami uklaw nasyunkunamanta,ukman ayllukunamanta, ukman rimaypirimaqkunamanta,manta ima karanllapa. Paykunaqamishayaranllapa chay mantakunasamanapa naypanpi, chay Uyshitapanaypanpi ima. Tukuyninmi yuraq intiru

, chaynulla chay ramusshutiq qirupa rapranta charikushallakaranllapa. 10Chaymi kusala jwirtitakaynu niyaranllapa:

“¡Taytanchikllapa Dyusmantakunan samananpi taq,

chaynulla chay Uyshitamiwashamashanchikllapana!” nir.

11Piru chay angelkunaqami tukuyninchay mantakuna samanapa ridurninpi,chay rukukunapa, chaynulla chaykwatru kawsaqkunapa ridurninpishayaranllapa. Chaymantaqamitukuyninllapa chay mantakunasamanapa naypanpi qunquriranllapa,

6 7

564

umanllapamatapis pachaman. Chaynumi

Dyustaqa aduraranllapa, 12kaynu nir:“¡Chaynumi kanqa!Dyusninchikqami tukuy tyimpu

alabakasha kanqa.Chaqa payqami kusa shumaq,

mantakuq,, payji nikasha,

kusa riqsikasha,chaynulla kusala puytiq,

jun ima.¡Chaynumi kanqa!”

13Chaymantami chay rukukunamantaukqa tapumaran: “¿Mayqankunataq kay

?¿Maymantataq shamushallapa kanqa?”nir.

14

niray. Payqami nimaran:“Kaykunaqami kay pachapi michka

kusala manchaypaq qischakaykunakatinmapis kriyishannulla shachinakurpasaran chaykuna. Paykunaqami

,wan paqar yuraqchashallapa. 15

raykumi,

piqa shayanllapa.Chaqa paykunaqami unaqpis,

tutapisDyusta adurananllapa wasipi

paytaqa sirbinllapa.Nataq chay mantakuna samanapi

taqqa,maydiyapis pullanllapa kartukuy imamantapis washan

paykunataqa.16 Chaymi paykunaqa manana

qischakanqallapanachumallaqpaq, yakupaqmapis.

Chaynulla manami rupaylamapis.

chinqanachu.

17 Chaqa Uyshita, chay mantakuna,

uyshitakunata yupay michinqa.Chaymi mayta ritinllapapis

paykunapa pullan kar,apar chay chuyala yakitu tukuy

tyimpu kawsachikuqtaupyachinqa.

Chaynuqami Dyus yanapatin,

llapalamapischu”.

Syiti napakashata chaynulla urumanta rurakasha insinsyiru

8 1Chaymanta chay Uyshita chay syiti, midya

urata yupay syilupiqa tukuy uyaralakidaranllapa. 2Chaymantaqami, rikaraysyiti angelkuna Dyuspa naypanpi shaqta.

kunata quranllapa. 3Chaymantami qashanuk ángel, urumanta rurakasha insinsyuquntachikunanta charikusha shamur,altarpa naypanpi sharan. Chaymi achkainsinsyuta quranllapa, chay urumanta

paq. Chay altarqami, Dyus tar mantakunannaypanpi karan. Chaymi Dyuspa tukuylaallin kaqninkuna mañakutin ima, pullanquntachikuranllapa chay insinsyutaqa.4Chaynu ruratinllapaqami, insinsyupaquntayninqa, chay angelpa makinmantaqaDyus kayashankaman iqaran, Dyuspatukuy allin kaqninkuna mañakuyashanwanpulla. 5Chaymantami chay angelqainsinsyiruta aypar, chay altarpi nina

. Chaymantamipachamanna itakamuran. Chaymi kusalatakunyaran, lanyaran, rilamparan, chaynullapachamapis ukman saqrata kuyuran ima.

Angelkunami syiti trumpitakunata waqachiran

6Chaymantaqami chay syitiangelkuna, syiti trumpitakunata

7 8

565

k 8.13 Kuchakpaqqa wakin iskribikashakunapiqa ángel ninllapa.

purichiqkunaqa, waqachinanpaqkamakaranllapana.

7Chaymi chay punta kaq angelqa,trumpitanta waqachiranna. Chaynuwaqachitinqami,ran kusa jwirti granisu, ninawan yawar

. Chaymi kay pachapakimsa kaq partinmanta ukta, chaynullachay muntikunapa kimsa kaqpartinmantapis ukta, tukuyla chiqyaqllaqiwakunamatapis limpu rupachirtukchiran.

8Chaymanta chay ishkay kaq ángeltrumpitanta waqachitin-shuypaqa maryakuman ratamuran, uk atun sirkapinina ratakuq yupay. Chaymi chaymarpa kimsa kaq partinmanta ukqalimpu yawar intirupaq tikrakaran.9

kunamanta kimsa kaq partinmantaukqa, limpu wanuran. Chaynulla tukuybarkukunamanta kimsa kaqpartinmanta ukqa, limpu pakikar imatukukaran.

10Chaymantami chay kimsa kaqangelpis trumpitanta waqachiranna.Chaymi kusala atun qullar, nina ratakuqyupay syilumanta ratamuran, tukuyriyukunapa,kunaman kimsa kaq partinmantaukman. 11Chay ratamuq qullarqamishutiq “Ayaq”. Chaymi chaynuyakuman ratamushanrayku tukuy yakukaqkunapa kimsa kaq partinmantaukqa, ayaq intirupaq tikrakaran.Chaymi,llapa.

12Chaymanta chay kwatru kaqangelpismi trumpitanta waqachiranna.Chaymi rupaypa kimsa kaq partinmantaukqa limpu dañakaran. Chaynullakillapa kimsa kaq partinmanta uk,qullarkunapa kimsa kaq partinmanta

ukpis limpu dañakaran. Chaymi chaykimsa kaq partinmanta ukqa limpututaparaq intiru kidaran. Chaynu karmiunaqpis tutapis kimsa kaq partinmantaukqa mana achkirachikuranllapachu.

13Chaymanta chapakurqa, uyaparayatun kuchakkkusa jwirtita kaynu niqta: “¡Ay, ay, ay,pachapi kawsaqkuna, imananqallaparaq

tanta waqachitinllapaqa!” nir.

9 1Chaymanta chay sinku kaq ángeltrumpitanta waqachitin,

qami rikaray uk qullar syilumantapachaman ratamushata. Chaymi chay

llabinta quranllapa. 2Chaymantami

. Chaymi chay

urnumanta yupay. Chaynulluqshimurmi, rupayta chaynulla tukuyintiruta limpu llantu intirupaq tikraran.3Chaynulla chay quntaymantaqami,atun tintikuna yarqur tukuy pachatashikwakaran. Piru chay tintikunaqami,imanutaq alakranmaqa kanimanchikchaynu kanikunanpaq niran. 4Chaymichaykunataqa kay pachapi tukuyqiwakunata, chiqyaraqkunata,

paqmapischu niranllapa. AshwanmiDyuspa siyunwan urkunpi mana

mapis niranllapa. 5Piru chaynurunakunata kanirmapis, manamiwanuchinanpaqchu niran. Ashwanmichaynu kanishanrayku sinku misistananaywan kusalata qischakananpaqniran.qashi kusalata nanananpaq karan,imanutaq alakran kanimashamaqakusalata nanan chaynu.

8 9

566

l 9.11 Abadonwan, Apolionqami intrachimanchik wanuchir tukchikuq nir.

6Chaymi chay diyakunapiqarunakunaqa qischakashanrayku kusalatawanuyta munanqallapa. Piru manamiwanunqallapachu.pismi paykunamantaqa ashur, mana

.7Chay atun tintikunaqami, imanutaq

kunanpaq kamakanllapa chay yupaykaran. Chaynulla urumanta rurakashakurunata umakusha yupay karanllapa.Nataq qaqllankunaqami uk runapaqaqllannu karan. 8Aqchan-shuypaqamiwarmipa aqchan yupay karan.Kirunkuna-shuypaqa liyunpa kirunyupay. 9Kwirpuntaqami, jyirrumantarurakashawan arkakusha yupay karan.Nataq paritinqami alankunaqa waqayaq,imanutaq bistyakunamaqakarritakunata aysa

yupay. 10 -shuypaqami, kusalakashayjun karan,yupay. ,mayqantapis mana allinta ruratinqa,sinku misista qischakananpaqqa karan.11Chay atun tintikunata mantaqqami

mantakuq ángel karan. Chay angeltamihebreo rimaypiqa ninllapapis, Abadón.Nataq griego rimaypi-shuypaqaninllapa, Apolión l nir.

12Ayayay, chay saqra qischakaykananpaq karan chayqami, pasanna.

kunaqa.13Chaymantami chay saysi kaq

angelqa trumpitanta waqachiranna.Chaymi uyaray uk rimayta, chay

kunapi kwatru kachukuna karan chaypa. Chay altarqami, Dyuspa

naypanpi karan. 14Chaymi chay

tanta charikushataqa kaynu niran:“Riyu Eufratespa qichqanpi kwatruangelkuna watarayan chaykunata

. 15Chaymi chay kwatru. Chaynumi

paykunaqa tukuy intiruta rir kimsa kaqrunakunamanta uk kaq partitaqawanuchikunanpaq. Chaqa Tayta

wanuchikunanpaqqa unaylla urata,diyata, misista, añumatapis akrashanakaran. 16Chaymantami uyaparay chaykaballupi suldadukuna puriqkunaqamichkami karan nirmapis. Chaqadusyintus miyunmi (200’000,000)karanllapa.

17Chaynumi imanutaq rikaray chaykaballukunata chaynullami rikaraypischay kaballupa anan taqkunatapis. Chaykaballupa anan kaqkunaqami,taqa arkakusha karanllapa klaruchupika, yana asul chaynulla qarwaimawan . Chay kaballupaumankuna-shuypaqa, liyunkunapauman yupay karan. Nataqaqrunmanta-shuypaqa lluqshiyaranninawan, asufripa quntaynin. 18Chaymitukuy kimsa kaq kawsaqkunamanta ukpartinqa wanuranllapa chay kimsamanchaypa kastigukunawan. Chaqachay kaballukunapa aqrunmantalluqshimuq nina, quntay, asufri imariwanuchiq chay runakunataqa. 19Pirumanami chaykunalachu wanuchikuq.

largu kuru yupay kaq imami kanirwanuchiq runakunataqa.

20Piru wakin runakuna, kayqischakaykunawan mana wanushakaqkunaqa, manami dijashallapachuchay mana allin rurayninllapataqa.Chaqa paykunaqami dyablukunata

9

567

aduranllapa. Chaynulla chay yanqadyus nishanllapakuna, urumanta,platamanta, brunsimanta, rumimanta,qirumanta rurakasha kar, mana puriqkaqta, mana uyakuqta, mana rikakuqtaima aduranllapa. 21Chaymi paykunaqamana imalapimapis kambyakarchusuwakurlla, wanuchikurlla, wasqakurlla,chaynulla warmi, runamapis masayjunmana masayjun karmapis ukwan ukwanpunurlla ima kawsanllapa.

Uk angelmi libru pillukashawan

10 1Chaymantami rikaraypis ukángel kusala pudirniyjunta.

Chay angelqami unaq syilumantaishkimuyaran puktaypa rurinlata. Chayangelpa umanpiqami uk inap karan.Nataq qaqllan-shuypaqa llipyarayaranrupay yupay. -shuypaqa,nina ratakuq yupay karan. 2

shami karan pillukaq taksha libritu. Chaymantaqa allilaw

.Nataq ichuqlawta-shuypaqa shachiranpachaman. 3Chaymantami kusalajwirtita qay , uk liyun yupay.Chaynu qay ,kunyapis syiti kuti kusala jwirtitalanyaran. Chaynu lanyatinmi uyaparayrimaykunata chay kunyakunamantaqa.4Chaymanta chay syiti kunyakunapasatinqa, chay uyapashaytaqa iskribiq

. Piru chay ratullamiuyaparay unaq syilumanta uk rimaykaynu nimaqta: “Chay kunyanishantaqa, amami iskribinkichu.

.5Chaymantami chay ángel uk

,allilaw makinta unaq syiluman alsaran.6Chaymi, tukuy tyimpu kawsaq Dyuspashutinta rimar juraran. Chaqa chaytukuy tyimpupaq kawsaq chay-ari

syiluta, pachata, mar yakuta, tukuy imakaqkunatapis ruraran. Chaymi kaynuniran: “Dyus imata rurananpaq

paqqa. 7

chay syiti kaq ángel trumpitantawaqachitinqami, kumplikashana kanqaDyus imatayarpusha karan chayqa.

kunata, rimaqninkunata imaqa”.8Piru chay unaq syilumanta rimayta

uyapasha karay, chayqami qashankaynu nimaran: “Chay ángel uk

,

chayta charikushanta, rir aypay” nir.9Chaymi rir mañaray chay angeltaqa

chay pillukaq taksha libritutaqaqumananpaq. Piru payqa nimaran:“¡Kaypi! Aypar mikuy. Chaqa kayqamishimikipiqa kusala mishki ñukñu kanqa.Piru shunquykipi-shuypaqa kusalataayanqa” nir.

10Chaynu nimatinmi, chay libritutaqaaypar mikuray. Chaymi, shimiypiqamyil yupay kusala mishki karan. Pirushunquypi-shuypaqa kusalata ayaqqallariran. 11Chaymantaqa nimaran:“Qashanmi parlakunki Tayta Dyusqa

kunata, chaynulla uklaw nasyunmantakaqkunata, uk rimayta rimaqkunata,chay mantakuqkunata imaqa” nir.

Ishkay runakunami Dyuspaq parlakunllapa

11 1Chaymantaqami uk largu barakañata yupay midikunaypaq

qumaran. Chaymi kaynu nimaranllapa:“Rir, Dyusta adurananllapa wasita,altarnintinta, midiy. Chaymantami,

9–11

568

m 11.4 Mas intrakanarqa rikashunllapa Zacarías 4.11-14. n 11.7 Munstru nirqamiintrachimanchik uk runa dyablupa yarpuyninwan kar, Amitunchik Jesucristupa kuntrankaqpaq. Mas intrakanarqa rikashunllapa: Apocalipsis 13.1-8; 2 Tesalonicenses 2.1-12,Daniel 7.26-27.

kunaqa nir. 2Piru amami, Dyustaadurananllapa wasipa pampa kaqtaqamidinkichu.

tana. Chaymi kwarintay-dus (42)misista saru , chaykusala shumaq Jerusalén pwiblutaqa.3

yakakushata, paykuna nuqapaq rir

(1,260) diyakunata”. 4Piru Dyuspa chay

chikllapa Tayta Dyus tukuyla kaypachapa amunpa naypanpi ishkay ulibuqirukunam chaynulla chay ishkaybilirukuna shayaran chaypaq. 5Chaymimayqanpis kay ishkay runakunata

paykunapa shiminmanta kusala achkanina lluqshimuqmi rupachir tukchinqa.Chaynullami mayqanpis paykunatamana allinta ruranaqkunaqa wanunqa.6Chaqa chay ishkay runakuna, Dyuspaq

,jun kashanrayku,shanllapa tyimpuqa ama tamyamapisishkinanpaq syilumatapis kirpanqallapa.Chaynullami pudirniyjunpis, yakutayawarpaq tikrananpaq, kay pachapikaqkunata michkatapis paykuna

wan qischananpaq ima.7

tukchishana katinllapaqa, uk kusalasaqra munstrun

, chayishkay runakunapa ikinpi purir binsirmunashannulla wanuchinqallapa.8Chaymi chay wanushakunapa

kwirpunqa, Jerusalén pwiblupakallikunapi chutarar kidanqa. Chaqachay pwiblullapimi Amitunchiktapiswanuchiranllapa.taqa Sodoma, chaynulla Egiptopwibluta yupayna riqsinqallapa.9Chaynu wanutinllapami kimsadiya-y-midyuta, tukuyla pwiblumantarunakuna, ukman ayllukuna, ukmanrimaypi rimaqkuna,manta runakuna ima rikanqallapa chaywanushakunapa kwirpuntaqa. Chaymimana munanqallapalamapischumayqanpis chay wanushakunapakwirpunta pampananllapataqa. 10Chaqaashwan kay pachapi kawsaqkunamaqakusalata aligriyanqallapa chay ishkayrunakuna wanushanllaparaykuqa.Chaymi ashwan ukninpis ukninpisimakunata rigalanakunqallapa kay

llapana nir.11Piru kimsa diya-y-midyumantaqami,

Tayta Dyusqa chay wanushakunataqaqashan kawsachimuran. Chaymi tukuyla

llapa. 12Chaymantaqami chay ishkayrunakuna, ,unaq syilumanta uk kusala jwirtirimayta uyaparanllapa, kaynu niqta:“¡Iqamuyllapa kayman!” nir. Chaynunitinmi, puktaypa rurinlata iqaranllapasyilumanqa. Chaymi chay tukuyla

.13Chaymi chay kutilla kusalata pachakuyuran rajakanankaman. Chaynupacha kuyutinmi, Jerusalén pwiblupadyis partin kaqmanta ukqa limpurataran. Chayraykumi syiti mil (7,000)runakuna wanuranllapa. Nataq

11

569

wakinkuna kawsaqlla kidaqkunaqa,kusata manchakurllapa ima unaq syilupiTaytanchikllapa Dyusta kusalataalabaranllapa.

14Ayayay, chay ishkay kaq kusalasaqra qischakaykunaqa pasanna. Piruchay kimsa kaq saqra qischakayshamunanpaqqami, manana maychu.

Syiti kaq angelmi trumpitanta waqachiran

15Chaymantami chay syiti kaqangelpis trumpitantaqa waqachiranna.Chaymi uyaparanllapa unaq syilupikusala jwirti rimay kaynu niqta:

“Kananmantaqami kay pachapiqaAmitunchik Dyusqa, AkrashanCristunlawanna

tukuy tyimpupaqna mantakunqa”nir.

16Chaymi Tayta Dyuspa naypanpichay binti-kwatru (24) rukukuna chaymantakuna samananpi taqkunaqaqunqurir pachakaman pukaduraranllapa, 17kaynu nir:

“Amituyllapa Tayta Dyus,qammi tukuy imata rurayta

puytinki.Chaymi payji nishunillapa.

llana.Chaynullami kananpis kankilla.[Chaymi maydiyapis shamuyanki

kanqa].Chaynu karmi pudirnikiwan

shaykina.18 Piru wakin nasyunkunamanta

runakunaqampi mana kriyiqkunaqami

kusalata piñakuranllapa.Chaymi qampis piñakushaykirayku

.Chaynu karmi wanushakunamatapis

.Nataq qampaq rimaqkunata,

kusa allin kaq akrashaykikunata,chaynulla qamta manchar

sirbishuqkuna atun kaqkunata,taksha kaqkunamatapismikusala allintami rurashayki ninki.

Piru tukuy mana allinkunataruraqkunata-shuypaqami

tukuy tyimpupaqna kastiganki”nir.

19Chaymantaqami unaq syilupi,

ran. Chaymi chay ruripiqa rikaray, chayunay rukunchikllapawan tratutarurashanllapa kufri shutiq kajunta.Chaymantami kusalata rilamparan,kunyaran, lanyaran ima. Chaynullamikusalata pacha kuyuran, granisuishkiran ima.

Uk warmimi dragonwan pulla

12 1Chaymantaqami unaqsyilupiqa, kusala ukman siñal

rikariran. Chaymi rikaray uk warmita.Chay warmiqami, ,rupayta mudakusha yupay karan. Nataqkilla- .Chaynulla uk kurunata umakushamikaran. Chay kurunapiqami dusiqullarkuna karan umanpiqa. 2Chaywarmiqami ruriyjun karan. Chaymiwamrakunanpaq nanayninwanqischakar kusalata qay .3Chaymantami syilupiqa qashan uksiñal rikariran: Chayqami uk kusalaatun dragon, kusa chupika intirurikariran. Chay dragonqami syitiumayjun, dyis kachuyjun karan.Chaynulla kada umanpiqami kurunataumakushalla karan. 4Chay dragonqami,

taqa kimsa kaq partinmanta uktaqapachaman itakamuran. Chaymantami

11 12

570

tunanpaq karan chaypa naypanpisharan. Chayna chay wamritunasikutinqa chay kutilla mikunanpaq.5Chaymantami chay warmiqa ullqitutawamrakusturan. Chaymi chay

yanqa, jyirru baranta charikur. Piruchay warmitaqami, wamritunta kitaran.Chaymantami chay wamritutaqa,aparan unaq syilupi Dyus chaymantakunan samanapi tayashanpanaypanman. 6Nataq warmi-shuypaqaalsakaran uk chunllaqlla lugarman.Chay lugarpimi Tayta Dyusqakamkachishana karan uk lugarsitutachaypi kidananpaq. Chayna chaylugarpiqa mil dusyintus sisinta (1,260)diyata qarananllapapaq.

7Chaymantaqami unaq syilupiqakusalata maqanakuranllapa:chikpa angelnin Miguelmi wakinangelninkunawan maqanakuranllapachay dragonwanqa. Chaynulla chaydragonpismi angelninkunawan karan.8Piru dragonqa manami binsikuytapuytiranchu. Chaynulla unaqsyilupiqami manana lugar karanchupaykunapaqqa. 9Chaymi unaq

taqa pachaman itakamuranllapa. Chaydragonqami, unay largu kuru kaq chaykaran. Chay payllami Satanás dyablupis.

kunataqa ingañar purin. Chaymi chaydyablutaqa tantar angelninkunawanpullata kay pachaman itakamuranllapa.

10Chaymantami unaq syilumantakusala jwirti rimay kaynu niqtauyaparay:

paq uraqa.Chaymi Dyusninchikna tukuy

pudirninwan mantakunqa,

wan pullana.

Chaqa chay ukninchikkunatauchachar puriq

chaytaqami itakamushanaDyusninchikqa.

Chaqa chayqami, unaqpis tutapis

kunata uchachaq.11 Piru chay ukninchikllapakunaqami

chay Uyshitapa yawarsitun

rayku,

llaparayku imabinsishallapa.

Chaqa paykunaqami,llapamapis,

mana manchakuranllapachu.

pis

llapa.12 Chayraykumi kananqa,

¡syilukuna kusata aligriyayllapa!¡

kuna,kusata aligriyayllapa!

¡Piru imananqallaparaqchay pachapi, mar yakupi

kawsaqkunaqa!Chaqa dyabluqami

nachu kawsayanqa nir,

kay pachaman itakamutinllapashamusha

kusalata piñakur qamkunataqischashunanllapapaq”.

13Chay dragonta kay pachamanitakamutinllapaqami, chay warmi,ullqituta wamrakustusha karan chaypaikinta riran mana allinta rurananpaq.14Piru chay warmisitataqami kuchakpaishkay kusala atun alankunataquranllapa, maypi , lugarta

12

571

o 12.18 Wakin iskribikashakunami kay 12.18paqqa 13.1pi nin: “Chaymantaqami nuqaqa rirmar yakupa manyanpi shar, rikaray uk manchaypaq munstru, mar yakumanta iqamuqta” nir.p 13.7 Mas intrakanarqa rikashunllapa Daniel 7.21.

paypaq kamkachisha karan, chaymanparir rinanpaq. Chayna chay largu kuruyupay dragonmantaqa alsakananpaq.Chaqa chay lugarpiri kimsa añu-y-midyuta qarananllapapaq karan.15Chaymi ashwan chay largu kuruyupay dragonqa aqrunmanta kusalaachka yakuta itakuran, chayna riyupaqtikrakar chay warmitaqa aysapaq. 16Piru pachami chay warmitaqayanaparan. ,chay dragon aqrunmanta riyutaitakushantaqa limpu upyaq yupaychakichiran. 17Chaynu pasatinmi,ashwan chay dragonqa kusalata chaywarmiwanqa piñakuran. Chaymi chaywarmita mana imanupis ima manaallinta rurayta puytiranchu. Chaymiashwan chay warmipa wakin ayllunkaqkuna, Dyus mantakushankunatakasur, Jesucristulapi kunfyakar, paypaq

qallariran. 18Chaymantaqami chaydragonqa, rir mar yakupa manyanpishar kidaran.o

Ishkay munstrukuna

13 1Chaymantaqami rikaray ukmanchaypaq munstru, mar

yakumanta iqamuqta. Piru chayqamisyiti umayjun, dyis kachuyjun karan.Chaynulla kada kachunpi uk kurunata

. Nataq chay kadaumankunapiqa, kusala mana allinkunaiskribikasha rimayaq Dyuspa kuntranta.2Chay manchaypaq munstrutaqa, nuqarikaray chayqami, uk mishi puma yupaykaran.

. Nataqaqrun-shuypaqa liyunpa aqrun yupaykaran. Piru chay manchaypaq

dragonmi,taqa pudirninta quran, kay pachapiqakusala mantakuq kananpaq. 3Chaymanchaypaq munstrupa uk umanqamiwanunanpaq yupay lisyakasha karan.Piru chay lisyakashanqami alliyaran.Chaymi chayta rikar, tukuyla kaypachapi kawsaq runakunaqa chaymunstrumanta kusalata dispantakar,paylatana kasur kawsaranllapa.4Chaymi chay kusala manchaypaqdragontana aduraq qallariranllapa.Chaqa chay dragon-ari pudirta qushakaran chay manchaypaq munstruta.Chaymi chay manchaypaq munstrutaqakaynu nir aduraranllapa: “¿Mayqannakay manchaypaq munstru yupayqakanqa? ¿kuymatapis puytinqa?” nir.

5Chaynullami chay manchaypaqmunstrutaqa, Dyus dijaran “Kusa kani”nir ima kusala saqra mana allinkunatapaypaq rimananpaq. Chaynullamidijaranpis payna mantakunanpaqkwarintay-dus (42) misista. 6Chaymichay manchaypaq munstruqa, Dyuspaqchaynulla chay payta adurananllapawasipaqmapis kusala mana allinkunatarimaran. Chaynumi ashwan chay unaqsyilupi kaqkunapaqpis, kusala saqratarimaran. 7Chaynullami dijaranpis chaymunstrutaqa, Dyuspa kusa allinla

paq wanuchinankaman ima.ppismi quran ukman ayllukunata,tukuyla pwiblukunata, ukman rimaypirimaqkunata, uklaw nasyunkunata imamantananpaq. 8Chaymi kay pachapikawsaqkunaqa yaqqa tukuyla chay

llapa. Ashwan wakinkunalami chay

12 13

572

munstrutaqa mana aduranqallapachu.Chaymi chay paykunapataqa, Dyusqaunaymanta-pacha chay Uyshitapa tukuy

taqa iskribishana karan, paywan tukuytyimpupaq kawsananllapapaq.

9Chayraykumi mayqanpis rinriyjunkaqkunaqa, kay niyashayta allitaintrakankillapa:

10 “Chaqa mayqanpis prisukananpaqna

kasha karqa prisukanqa.Chaynulla mayqanpis ispadallawan

wanunanpaq kasha katinqa,ispadallawan wanuchinqallapa”.

Chayraykumi, Dyuspi mayqanpiskriyiqkunaqa kusala qischakaykuna imakatinmapis, kusalata shachinakur

manllapa.11Chaymantaqami qashan rikaray uk

manchaypaq munstruta.qami pacha rurimanta iqamuyaq.Chay-shuypaqami imanutaq uyshamaqaishkay kachuyjun, chaynu karan. Piruchay kusalata llullachikuq dragonyupayllami rimayaq. 12Chaymi kaymunstrutaqa, chay punta kaq munstruwanunanpaq yupay lisyakasha kayaralliyasha karan chayqa, kusalapuytiqpaq tikraran. Chayraykumi kaymunstruqa tukuyla kay pachapikaqkunata imanullapis animachiran

llapapaq. 13Chaynullami kay munstruqakusala dispantaypaq milagrukunatarurayaq. Chaqa tukuyla rikatinmisyilumanmatapis ninakunata pachamanratachimuyaq ima. 14Chaynulla kaymunstruqami chay punta munstrupanaypanpi kusala mana ruraypaqimakunata rurar tukuylata ingañaran.Chaymi ashwan mantakuran chay puntamunstru wanunanpaqna yupayispadawan lisyakasha karmapis

kawsayaqlla chaypa imagenninta kusapaynu rik .15Chaynullami kay munstruqa kusalapudirniyjunpaq tikrakaran chay puntamunstrupa imagenninta rurashanllapatarimachinanpaq.ranpis chay imagenta mayqan manaaduraqkunataqa limpu wanuchikanqanir.

16Niranpismi: Taksha kaqkunata, atunkaqkunata, kusa imayjun, manaimayjun kaqta, sirbikuqkunata, manasirbikuqkunata imamapis allilawmakinpi kar manaqa urkunpi karmapis,

. 17

nullami niranpis: Chay munstrupashutinwan, manaqa numirunwan manamarkakasha karqa, mana rantiyta,

llapachu nir.18Piru tukuy kaykunapaqqami allita

intrakayta munan. Chaqa mayqanpiskusa intrakaq chayqami, tantyaytapuytinqa chay munstrupa numiruntaqa.Chaqa chay numiruqami uk runapaqintrachimanchik. Chayqami saysyintussisintay-saysi (666).

144,000 takishakuna

14 1Chaymantaqami rikaray chayUyshitata Sión sirkapa ananpi

shaqta. Paywan pullaqami, 144,000runakuna karanllapa.qami urkunllapapi, chay Uyshitapa

lla karanllapa. 2Chaymanta-shuypaqauyaparay unaq syilumanta imalanyar waqaqta. Chaqa yaku kusalallashaq shamuq yupay chaynullakunyaq yupaymi lanyayaran.llami kusala achka arpata waqachiqyupaymi lanyayaranmapis. 3Chaqa Dyusmantakuna samananpa naypanpi, chaykwatru kawsaqkuna, chaynulla chay 24rukukunapa naypanpimi, mushuq takita

13 14

573

takiyaranllapa. Piru manami chay

ranllapachu. Nataq chay 144,000 kaypachamanta washakar risha karanllapa

.4Chaqa tukuy kaykunaqami manaukwan ukwan punushachu karanllapa.Ashwanmi kusa allinlata kawsar chayUyshita mayta ritinpis pullanllapa riran.Chaynumi paykunaqa tukuyla

llapa. Chaynu karmi paykunaqaimanutaq tarpukushanchikmanmataqapunta puquyninta Tayta Dyusman

, chaynu qimikaranllapaDyuspa chaynulla chay Uyshitapanaypanmanqa. 5Chaqa tukuy imatapis

ranllapalamapischu.

Kimsa angelkuna rimashankuna6Chaymantami rikaraypis uk angelta

. Chayqami

paq washakanapaq kaqta, tukuylapachapi kawsaqkunata,manta kaqkunata, ukman ayllukunata,ukman rimaypi rimaqkunata, chaynullatukuyla pwiblukunata ima willananpaq.7Chaymi kusala jwirtita rimar kaynuniyaq: “Taytanchik Dyustami manchar,paylata alabayllapa. Chaqa pay tukuytarikar,

. Chayraykumi syiluta,pachata, mar yakuta,

llapa” nir.8Chaymantami chay punta kaq

angelpa ikinllata uk ángel riyaran kaynunir: “¡Kananqami chay kusala manaallinta rurachikuq pwiblu Babiloniaqalimpu chinqashana!manta kaqkunaqami, uk warmi ukwanukwan punuq yupay kusala saqra manaallinkunata rurar kawsaranllapa.

Chaynu kawsatinllapami tukuy uklaw

llapa” nir.9Chaymantami qashan uk ángel ikinta

riyaran kusala jwirtita kaynu nir: “Mayqanchay kusala manchaypaq munstruta,chaynulla imagenninta adurar makinpimanaqa urkunpi shutinwan markakaqqa,10

paq qischakaypaq ubapa yakun binutaupyanqallapa. Chaqa Dyusqami chaytaqa,uk kupapi kamkachishana. Chaymi chaytaupyaqqa,kunapa, chaynulla chay Uyshitapanaypanpi, qischakanqallapa ninawanasufriwan ima. 11Chaymi chay quntaylla

llapa. Chaynulla, chay manchaypaqmunstruta aduraqkunaqa, manami unaqchaynulla tutamapis samanqallapachu chayqischakayashanllapamantaqa. Chaqaimapaqtaq-ari chay manchaypaqmunstruta,mapis markakaranllapa”. 12¡ChayraykumiDyuspa tukuy allinla kaqninkuna, paymantakushanlata kasur Jesuslapikriyiqkunaqa,

llapa!13Chaymantaqa unaq syilumanta uk

rimayta uyaparay. Chay rimaymi kaynunimayaran: “Kayta iskribiy:Kaymanta-pacha, Amitunchiklapi kriyirwanuqkunaqami, kusala shumaqnakanqallapa” nir.

“Chaynumi kanqa” nin Santu Ispirituqa.

llapa. Chaqa chay rurashankunami,paykunapaqa pullanllapa kanqa” nir.

Pachapimi kusichakuna karan14Chaymanta qashan chapakurqami

rikaray kusala yuraq intiru puktayta.Piru chay puktaypa ananpiqami ima

14

574

q 15.3 .

uk runa yupay tayaran. Chay taqqami,

sha, chaynulla uk usis kusala luyjuntacharikusha tayaran.

15Chaymantaqa, Dyusta adurananllapawasimanta qashan uk ángel yarqamuran.Chay angelqami kusala jwirtita kaynuniran chay puktaypa ananpi taq chaytaqa:“¡Usisnikita urqumur sigakuq qallariyna!¡Chaqa chay kusichakuna uraqami

! ¡kunapaq chayqami qarwashana!” nir.16Chaymi chay puktaypa ananpi tayaranchayqa, usisninta urqumur sigakuq

. Chaynu sigakur imami chaypachapi kusichakuna qarwashataqatantaran.

17Chaymantami qashan uk ángelsyilupi Dyusta adurananllapawasimanta yarqamuran. Paypismicharikusha karan, kusala luyjun usista.18Chaymanta-shuypaqa altarmantanayarqamuran qashan uk ángel. Chayangelqami chay altarpi nina kaq chaytarikaq karan. Chaymi chay kusala

luyjun usisninta charikusha kaqangeltaqa kaynu nir kusala jwirtitaqayaran: “¡Usisnikiwan sigakuq

,kan chayta kuchumuy! ¡Chaqa chayubapa puquyninqami qarwashana!” nir.

19-20Chaynu nitinmi chay angelqapachapiqa ubata usisninwan kuchurchay pwiblu waqtanlawpi uk atun batyakaran chayman apar itaranna saruyakunta lluqshichinanllapapaq. Tukuykayqami intrachimanchik, imanumiTayta Dyusqa chay mana allintaruraqkunawanqa kusalata piñakur chayubakunata batyaman itaq yupaykastiganqa nir.mapis imanutaq riyumaqa kusalallashaq rin, chaynumi 300 kilumitruta

shikwakatin,pis busalninkaman aypanqa.

Syiti angelkunami pachaman shamuran kastigakuq

15 1Qashanmi syilupiqa uk kusalaatun dispantakaypaq siñalta

rikaray. Chaypiqami karan syitiangelkuna, chay syiti kusala saqraqischakaykunalawanna. Chaqa chaysyiti qischakaykunawanqami, Dyuspiñakushanqa tukukayaranna.

2Chaynullami rikaraypis, mar yaku kusallipyala yuraq,yupay. Chay yaku kusala yuraq llipyalakaqwan pullaqami, Dyus akrar arpakunata

llapa. Chaqa Dyus akrashan kaqkunaqami,chay munstruta, imagenninta chaynullashutinpa numirunmatapis binsishakaranllapa. 3Chaqa paykunaqamitakiyaranllapa, Dyuspa sirbiqnin Moiséstakishanta. Chaynullami takiyaranllapapischay Uyshitapa takinkunata ima. Chaqakaynumi niyaqllapa:

llapa Tayta Dyus,

qami, kusala shumaq,chaynulla manami imanupis

tantyaypaq imalamapischu.Chaynulla shumaq, chiqap, allinla

imami nannikimapisTayta Dyus tukuy nasyunkunapaq

mantaqnin.4 ¿Amituy, mayqantaq qamtaqa mana

manchashuyanqaqa?Chaynulla ¿mayqantaq mana

alabashuyanqaqa?Chaqa qamlami kusa allinqa kanki.

manta kawsaqkuna shamuradurashunqallapa.

14 15

575

Chaqa, qammi intrachikushaykiimatapis karanlata ruranki” nir.

5Chaymanta, qashan chapakurqaunaq syilupi tratuta rurashan Dyusta

.6Chay rurimantaqami, chay syitiangelkuna chay syiti kusala saqraqischakaykunata apamuq chaykunalluqshimuyaran. Chay angelkunapamudananqami kusala shumaq yuraqintiru llipyalla karan.kaqpimi,

.7

kunamanta ukqa,taqa tukuyninta urumanta rurakashakupata quran. Chay kupapiqami, tukuytyimpupaq kawsaq Dyus piñakur nishankusala saqra qischakaykuna karan.8

paq llipyalla pudirninwan quntayintirupaq tikrakaran,llapa wasiqa. Chaynu katinmi, chay syitikusala saqra qischakaykuna manaraqpasayatinqa, mana mayqanpis yaykuytapuytiqllapachu chaymanqa.

Angelkuna Dyusmanta kastiguta

16 1Chaymantaqami uk kusala

llapa wasimantaqa, chay syitiangelkunata kaynu niqta uyaparay: “Rirchay syiti kupaykillapapi Dyuspa

pachaman” nir.2Chaynu nitinllapami chay punta kaq

angelqa, rir chay kupanpi kaqtaqa. Chaymi tukuy

runakuna chay munstrupa siñalninta

kunapiqa kusala saqra nanay qiririkariran.

3Chaymanta chay ishkay kaq ángel,

yakuman. Chaymi chay mar yakuqayawarpaq tikrakaran, imanutaq ukrunata wanuchitinllapa yawarninshamun chaynu. Chayraykumi chay mar

llapa.4Chaymanta chay kimsa kaq angelqa,

man, yaku nasimunanman ima. Chaymichaykunapis yawarllapaq tikrakaran.5Chaymanta chay ángel yakuta rikaqchayqa, Tayta Dyusta kaynu niqtauyaparay:

“Qammi imatapis karanlata rikaqkar,

runakunataqa kastigashayki.Chaqa qammi kusa allinla Amituy

kanki.Chaynulla unaymanta, kananpis

qamlla kanki.6 Chay runakunata kanan yawarta

qamikusala allin kasha.

Chaqa paykunami

kunata, rimaqnikikunata ima

llapa” nir.7Chaymantami uyaparaypis Dyusta

adurananllapa altarmanta kaynu niqta:“Amituy Dyus,

tukuy imata puytiq,Qammi kananqa tukuyta rikar

imanu rurashanllapanulla” nir.8Chaymanta chay kwatru kaq

angelqa,rupayman. Chaymi rupayqa kusalajwirtita rupayar tukuyla runakunatarupachinanpaqna niran. 9Chaymitukuyla kusa saqrata ruparanllapa. Piruchaynumapis, manamiri Dyusta kasuralabanaranllapalamapischu. AshwanmiDyus chay saqra kastigukunamanta

15 16

576

washakuqpaqqa, kusala manaallinkunata rimaranllapa.

10Chaymanta chay sinku kaq angelqa,chay kupanpi chaytaqa chay munstru

. Chaymichay munstru mantakuyashanqa kusalatutaparaq intiruna kidaran. Chaymirunakunaqa, kusala nanaywanqallunmatapis kaniyaqllapa ima. 11Piruchaynumapismi, chay mana allin

chu. Ashwanmi chay qirinllaparaykukusalata nanachikurllapaqa, syilupiDyuspaqqa kusala mana allinkunata imarimaranllapa.

12Chaymanta chay saysi kaq angelqa,

atun riyu Eufrates shutiqman. Chaymichay riyuqa limpu chakiran. Chaynuchakitinmi, chayllata orientilawmantakaq mantakuqkunaqa pasaranllapa.

13Chaymantami rikaray, chay dragonpa,munstrupa, chaynulla chay llullakur

, sapu yupaykimsa mana allin ispiritukunalluqshimuqta. 14Chaykunaqami,dyablumanta karanllapa. Chaynu karmimana rikashanchik imakunata, chaynullamilagrukunata ima ruraqllapa. Chaymiashwan wakta kayta shikwakaranllapatukuyla kay pachapi mantakuqkunatatantananpaqna. Chaynuqami ruraran,tukuy imatapis puytiq Tayta Dyus ima

diyaqa, paykunaqa Dyuswan maqanakurshachinakuyta kamananllapapaq.

15Chaymantami Amitunchikpis kaynunimaqta uyaparay: “Allita intrakayllapa.

llapachu imanutaq uk suwakuqmaqaillaqmanta rikarimur suwakun, chaynurikarimushaq. Chaymi mayqanpisrik ,

,kusa shumaqna kanqa.

qami manana lirila puriq yupaypinqakuq yupaynachu kanqallapa” nir.

16Piru chay kimsa dyablumanta kaqispiritukunaqa, tukuyla mantakuqkunatatantaran chay uk lugar hebreo rimaypiqaArmagedón ninllapa chay lugarpi.

17Chaymantami chay syiti kaq angelqa,

wayrallapi. Chaymi syilupi adurana wasipichay mantakuna samanamantaqa ukkusala jwirti rimayta uyaray. Chayrimaymi kaynu niyaran: “¡Tukuymirurakashana!” nir. 18Chaynu nitinmi chaykutilla kusata rilamparan, kunyaran,lanyaran, pachamapis rajakanankamankuyuran unay kuyushankunamantaqamasta. Chaqa chaynuqami,chu karan, runakuna kay pachapi kawsaqqallarishanmanta-pachaqa. 19Chaymi chaykusala atun pwiblu Babiloniaqa, kimsapartipaq wakman kayman tikrakaran.Chaynulla tukuy pachapi pwiblukunaqalimpu rataranllapa. Chaymanta Dyusqayarpuran chay kusala atun pwibluBabiloniapaq. Chayna chay pwiblupikaqkunataqa, Dyus piñakushanrayku,kastigananpaq kusala qischakaypaq ubapayakun binuta upyachinanpaq niran.20

lapi pwiblitu kaqkuna, sirkakunamapis,limpu chinqar tukukaran. 21Chaymiashwan unaq syilumantaqa ratamuran

manqa. Chay granisuqami ukla, kwarintakiluta yupay llashaqmapis. Piru chaynukatinmapis, chay granisuraykurunakunaqa, kusala mana allinkunatarimaran Dyuspaqqa. Chaqa manaagwantaypaq kusala saqra kastiguri karan.

Uk warmimi munstrupaanan tasha karan

17 1Chaymanta chay syitiangelkuna chay kupakunata

purichiqmantami uk angelqa, kaynu

16 17

577

r 17.2 Ukwan ukwan punuq warmi yupay nirqami intrachimanchik Tayta Dyuspi,

chaynulla millanaypaq imakunata ruranllapa ima.

nimaran: “Shamuy rikachishaykiimanutaq uk warmi ukwan ukwanpunuq yupay achka yakupa anan taqpwibluqa imanumi kastigakayanqa nir.2Chaqa chay pwiblupi taqkunaqamiDyuspi kriyishanmanta ashur, saqramana allinkunata tukur kawsatinllapawakin pwiblumanta kaqkunapispaykuna yupayllana kawsanllapa.Chaymi chaynu tukurllapaqa imanutaquk warmi ukwan ukwan punuqmaqarTayta Dyuspaq kusala saqra mana

kawsan, chaynumi kawsanllapa” nir.3

yatinmi, uk ángel chunllaq lugarmanapamar rikachimaran. Chaypimi rikarayuk warmi, munstru syiti umayjun,chaynulla dyis kachuyjunpa anan taqta.Chay munstruqami chupika intirukaran. Nataq waqtankunapi-shuypaqamiintirunpi iskribikasha karan, Dyuspaqmana allin rimaykuna. 4Piru chaymunstrupa anan tasha warmiqami, kusa

sha mudanata yakakusha karan.Chaynulla manyankunataqa lusichishakaran urukunawan, kusa shumaqrumikunawan, pirlakunawan ima.Nataq makinpi-shuypaqa charikushakaran urumanta rurakasha kupata. Chaykupapiqami untalla karan chaymillanaypaq ruraypaqkuna, ukwan

ninchik ima. 5Piru urkunpi-shuypaqamiiskribikasha karan uk kusala mana

.qami kaynu niyaq:

“Chay Babilonia pwibluqamitukuy warmikuna ukwan ukwan

punuqkunapaqa maman.

Chaynulla Dyuspa kuntran karkay pachapi kusala saqra millanaypaq

ruraqkunapa maman” nir.6Chaymantami kwintata qukaray chay

. Chaqa

kaqninkunapa yawarninwan. Chaqa

wanuchisha karan. Chaymi nuqaqatukuy chaykunata rikar, kusalatadispantakaray. 7Piru chay angelqanimaran: “¿Imapaqtaq dispantakanki?Nuqami intrachishayki chay warmimanchaypaq munstrupa anan tashachayqa imapaqmi chaynuqa, imapaqmisyiti umayjun, dyis kachuyjunnirmapis”. 8Chaymi nimaran: “Chay

lluqshimuqta rikashaykiqami,unaymanta kaq. Piru kananqamimanana kannachu.

paqna. Chaqa chay munstruqa unayqakaranllana. Piru kananqa manakannachu. Ashwanmi qashanpisshamuyanqa. Chaynu shamutin rikarmitukuy mana kriyiqkunaqa kusalatadispantakanqallapa. Chaqa paykunapashutinqari unaymanta-pacha, Dyuspalibrunpi mana iskribikashachu karan.

9“Chaymi intrakaqkunaqa intrakaytapuytin: Chay syiti umankunaqamiintrachimanchik, syiti sirkakunapa anantayan chay warmiqa nir. Chaynullachay syiti umanqami intrachimanchik,syiti mantakuqkuna nir. 10Chaymi chaysyiti mantakuqkunamantaqa, sinkuqawanur tukukashallapana.manta ukqami kananlla mantakuyanna.Nataq ukqa manaraq shamuyanraqchu.Piru chay shamurqami,

17

578

chu mantakunqa. 11Chay saqramanchaypaq munstru unay kaq chayqa,kananqa manana kannachu. Chayqamiintrachimanchik chay uchu mantakuqshamuyanqa chay nir. Piru chaymantakuqpismi, chay wakin syitichaykunapaqa uknin. Piru payqamitukuy tyimpupaqna tukukanqa.

12“Chaynulla chay dyis kachunkunatarikashayki chayqami, intrachimanchikdyis mantakuqkuna kanqa nir. Pirupaykunaqami manaraq mantakuqqallarishallapachu. Chaynu manaraqmantakuyarmapismi, chay saqramunstruwanqa pulla, uk uralata kusamantakuq yupayna mantakunqallapa.13Chaqa chay dyis mantakuqkunaqami,chayllata yarpunllapa chay saqramanchaypaq munstrutaqa pudirta imaqunanllapapaq. 14Chaymi paykunaqachay Uyshitawan maqanakunqallapa.Piru chay Uyshitaqami binsinqa, Dyusakrashan paypa kaqninkunawan. Chaqapaykunaqari maydiyapis Dyuslapikunfyakar kawsanllapa.chikqami, tukuypa amunllapa,lla mantakuqkunapapis mantaqninima”.

15Chaymantami qashan angelqakaynu nimaranpis: “Chay warmitayashan yakuta rikashayki chayqami,intrachimanchik achka pwiblukuna,achka runakuna, ukman rimaykunatarimaqkuna, uklaw nasyunkuna ima nir.16Nataq chay munstru chaynulla chaymantakuq dyis kachukunata rikashaykichayqami, intrachimanchik chay ukwan

nir. Chaynulla chay warmitaqa paylatadijanqa lirilata. Chaynulla kwirpunpaaychantapis mikunqa, ninawanrupachinqa ima nir. 17Chaqa Dyusmidijaran chay mantakuq dyiskachukunaqa, Dyus munashannullarurananllapapaq. Chaymi chay

mantakuq dyis kachukunaqa tukuyninchayllata yarpur tukuy pudirninllapataquran chay munstruta,ninllapa kananpaq maydiya Dyus imanu

.18Nataq chay warmita rikashaykichayqami, intrachimanchik chay pwibluBabiloniapaq. Chaymi ashwanmantakuqninkunamapis tukuylamantakuqkunata munashannullamantar ima purichinllapa”.

Babilonia pwiblumi limpu rataran

18 1Chaymantaqami, qashanchapakurqa rikaray uk ángel

syilumanta ishkimuqta. Piru chayqamikusala pudirniyjun karan. Chaymi chayllipyayninwan pachamapis achkiraqintiru kidaran. 2Chay angelqami kusalajwirtita kaynu niyaran:

“¡Kananqami chay kusala manaallinta rurachikuq pwiblu

shana!¡Chaymi kananqa chay pwibluqa

dyablukunapa,

kunapa wasinpaq tikrakasha!¡Chaynulla chay millanaypaq

pariq kurukunapa qushanyupaypaqmi tikrakashallapa!

3 Chaqa chay pwiblumanta kaqkunakusala mana allinta rurarkawsashanllaparaykumi,

uklaw pwiblumanta kaqkuna,chaynulla uklaw nasyunmanta

mantakuqkunapis imanutaq ukwarmi ukwan ukwan punuqmaqa

Tayta Dyuspaq kusala saqra mana

yupayna kawsan,chaynumi kawsaranllapa.Chaymi ashwan chay pwiblupiqa

kunamapis,

17 18

579

tukuy ima munashanllapatarantikutin,

sunsunu rantitinllapa kusalataqillaynikuranllapa”.

4Chaymantami qashan unaqsyilumanta kaynu niqta uyaparay:

“Qamkuna tukuyla nuqapikriyiqkunaqa,manta lluqshiyllapa.

Chayna ama paykuna yupayqauchakunaykillapapaq.

Chaynuqami manana paykuna

paqnachu.5

qami, ima unaqkaman quturaqyupay kay syilumanmapis

.

tapis.6 Chay pwiblumanta runakuna

ran chaynulla paykunatapisqischanqallapa.

mantaqa,ishkay chaynuta yupay masta

qischakanqallapa.Chaymi chay ubapa yakunta

upyachikuq yupay wakinkunataqischashanmantaqa,

ishkay chaynuta yupay kusalajwirtita kamkachir qunqallapa.

7

llapa.Chaqa paykunamaqa kusana

kanchikllapa nir,kuqllapalamapischu.

Chaymi ashwan shunqunpi kusalataalabakar niyaqllapa:

‘Kaypiqami uk warmi riyna yupaytayanchikllapa.

Chaymi byuda warmi yupayqa

llapachu’ nir.8 Chayraykumi chaynu niqkunapaqqa

kusala saqra qischakay ukdiyalapi shamutin

wanunqallapa, llakinqallapa,mallaqnanqallapa ima.

Chaynulla ninawan rupar imaqischakanqallapa.

Chaqa tukuy imata puytiq DyusAmitunchikmi,

paq nishana.9“Chaynulla chay pwiblu Babilonia

ukwan ukwan punuq warmi yupaylimpu quntay intiru tikrakatinqa kaypachamanta mantakuqkunaqa kusalatallakir, waqanqallapa ima. Chaqa chay

kunata adurar ima kawsaqllapa.Chaynulla imata rantikutinllapamapissunsunulla imatapis munashanllapatarantir kawsaranllapa. 10Piru chay

kurmi mantakuqkunaqa wakaqllapikidar kaynu niyaranllapa:

‘¡Akakaw, qammi Babilonia kusalariqsikasha pwiblu,

kusala puytiq pwiblu karayki!Piru imanutaq dasla qammanqa

.11“Chaynullami tukuy pachamanta

chay pwiblupi rantikuqkunapis kusalatachay pwiblupaq llakir waqanqallapa.Chaqa mananari mayqanpis chayrantikuyashan imanllapakunatarantinanpaqqa kanqallapanachu.12Chaymi manana chay urukunata, suquqillaykunata, shumaq rumi pirlakunata,

,kunata,kunata, tukuy mutkiypaq qirukunata,mar lmanta, qirumanta, brunsimanta,jyirrumanta, marmulmanta imakuna

18

580

chu. 13

llapanachu kanilakunata, kusalamutkiypaq insinsyukunata, mirrata,mutkiypaqla ulurkunata, ubapa yakunbinuta, asaytita, shumaq arinakunata,trigukunata, animalkunata,uyshakunata, kaballukunata,karrukunata. Chaynulla mananamirantikunqallapanachu mayqan runatapissirbikunanpaqqa.

14“Chaymi chay pwiblutaqa, kaynuninqallapa:

‘¡Mananari chay kusala mishkifrutakuna

qamta kusalata gustashuqchaykunamapis kannachu!

¡sha,

mapis!’15Chaqa tukuy imata chay pwiblupirantikur, kusa imayjun tikrakashachaykunamapismi Dyusmanta shamushakaq kastiguta rikar manchakurwakaqllapi kidanqallapa. Chaymi chay

llapa. 16Kaynumi niyanqallapapis:‘¡Akakaw, kusala shumaq pwiblu!

Qammi uk warmi kusala shumaq

karayki. Chaynulla kusalashumaq muradawan chupika

yupaymi karayki.,

manyankunaqa uruwan, kusalashumaq rumi pirlakunawanlusichikasha yupay karan.

17 ¡Piru chaynu kasha katinmapismi,dasla tukuy imaykikunakaqkunaqa tukukashachunllala!’

kuna, chaynulla chay mar yakupi

trabajar imanta tarikuqkunapismi, chay

llapa, 18chay pwiblumanta quntayiqamuqta rikar. Chaymi kaynu nirqay : ‘¿Mayqan pwiblunarikay pwiblu yupayqa kanqa?’ nir.19Chaymi umanllapaman allpakunata

.Chaynulla kaynu nirmi qayllapapis:

‘¡Akakaw, kusala shumaq pwiblu!Qampi ima kaqkunawanmi, chay

barkuyjunkunaqa kusalaimayjunpaq tikrakaranllapa.

¡Piru chaynu kasha katinmapisdaslami tukuy imaykikunapislimpu chinqasha!

20 Chayraykumi unaq syilupi kaqkuna,

llapa.Chaynulla qamkuna Dyuspa

allinla akrashan kaqkuna,apustulkuna,kunapis aligriyayllapa.

Chaqa Dyusqami chay pwiblutakastigarqa, allinta rurasha

.21Chaymantami uk kusala puytiq

ángel uk rumita alsaran. Chay rumiqamikutakunapaq rumi yupay karan. Piruchay rumitaqami mar yakumanitakurqa, kaynu niran:

“Qam kusala riqsikasha pwibluBabilonia,

kaynumi qampis itakukanki rurimayman.

Chayna mana mayqanpis qashanqarikashunqallapanachu.

22 Chaynulla manami qashanqa masqauyapanqallapachu

kallikikunapi arpawan,wan, trumpitakunawan shumaqtakiqkunataqa.

chu

18

581

imapi trabajaqkunamapis.Manami uyapakanqapischu

kutakuqkunamatapis.23 Chaynulla manami qampiqa

uk bilalamapis achkiranqanachu.

chuuk kidamyintu fyistata rurar

laqyaqkunamatapis.Michka chaypi rantikuqkuna tukuy

sha katin,qam wasqakur ima tukuyla

nasyunkunata llullachishakatkimapis,

llapanachu nir.24 Chaqa chay pwiblupiqami, Dyuspa

kunata tarikasha.Chaynulla Dyuspi kriyiqkunapa

yawarninta tarikasha.Chaynulla tukuy pachapi

ninta imami tarikashamapis”.

Babilonia ratashanraykumi syilupi kusalata aligriyanllapa

19 1Chaymantaqami unaqsyilumanta kusala achka

runakuna yupay laqyaqta uyaparay.Chay rimay laqyaqqami kaynu niyaq:

“¡Kusala alabakashami kanqaAmitunchikqa!

Chaqa Taytanchik Dyusqami kusala

llapa.paq mantakun, kusala puytiqima.

2 Chaqa paymi mayqantapis,

katinllapamapis.Chaynulla paymi chay ukwan

ukwan punuq warmi yupaypwiblutaqa kastigasha.

Chaqa chay pwibluqami, tukuylarunakunata kusala manaallinkunata rurar uchakuchiran.

Chaymi chay pwiblutaqa chaynururasha,kunata wanuchishanllaparaykuima”.

3Chaymantaqa qashan kaynuniranllapa:

“¡Kusala alabakashami kanqaAmitunchikqa!

Chaymi chay pwiblu rupashapaquntayninqa, tukuy tyimpupaqquntayanqalla” nir.

4Nataq chay binti-kwatru (24)rukukuna, chaynulla chay kwatrukawsaqkunapis, qunqurir pachakamanpuk . ChaqaDyusqami chay mantakuna samananpitayaran. Chaymi kaynu niyaqllapa:

“¡Chaynumi kanqa!¡Kusala alabakashami kanqa

Amitunchikqa!” nir.5Chaymantami chay mantakuna

samanamanta uk rimayta uyaparaykaynu niqta:

“¡Alabayllapa Dyusninchikta,Payta manchar

sirbir kawsaqkuna,taksha kaqkuna chaynulla atun

kaqkunamapis!” nir.

Uyshita kasarananpaq fyistata ruranllapa

6Chaymantaqami qashan uyaraypiskusa achka runakuna laqyaqta yupay.Chay laqyayqami achka yaku raqratashamuq yupay karan. Chaynulla kusalajwirti kunya yupaymi karan. Chayminiyaran:

“¡Kusala alabakashami kanqaAmitunchikqa!

Chaqa Amitunchik Dyus tukuyimata rurayta puytiqqami,mantakuyanna nir.

18 19

582

7 Chaymi kusalata aligriyar paytaalabar takichiypaqllapa.

Chaqa pay kasarananpaq uraqami.

Chaymi chay warmin kananpaqkaqqa, kusatana kamakasha.

8 Piru chay warmi kasarananpaqkaqtaqami

Tayta Dyusqa mudachisha

.Chaqa chay yuraq intiru mudananqamiintrachimanchikllapa, Dyus akrashankaqkunapa allinla rurayninkunapaq.

9Chaymantaqami uk angelqa nimaran:“Kayta iskribiy: ‘Kusa shumaqmi kanqachay Uyshita kasarananpaq fyistaman,rinanpaq kunachikashakunaqa’ nir”.Chaynulla niranpis:qami, Dyusninchik chiqaptanishankuna” nir.

10Chaynu nimatinqami, naypanpi. Piru

payqami nimaran:qami kusata animachimanchik paylapaq

nir. Chayraykumi ama nuqataaduramarchu, ashwan TaytanchikDyuslata adurayllapa. Chaqa nuqaqami,qam, chaynulla chay wakinkuna, Jesús

Dyuspa sirbiqninla kani” nir.

Juanmi yuraq kaballupa ananpi uk runa taqta rikashanpaq riman

11Chaymantaqami rikaray syilu. Chaymi chay syilu

yuraq kaballu. Nataq chay anantaq-shuypaqa, shutiq KARANLAchaynulla CHIQAP KAQLA. Chaqa

. Chaymiashwan guerrakunata rurayaq. 12

kunaqami,yaq. Nataq umanpi-shuypaqa apayaq

achka kurunakunata. Chaynullaumanpiqa uk shuti iskribikasha kayaq.Piru chay iskribikasha chaytaqami,payla intrakaq. 13

yawarwan tullpukasha kayaq. Nataqshutin-shuypaqa intrachimanchikTAYTA DYUSPA RIMANAN nir.14Chaynulla paypa ikintaqami, unaqsyilumanta suldadukuna riyaqllapa,

kunata yakakusha.kunaqami tukuyninllapa yuraqkaballupa anan tashalla riyaranllapa.15

qami, yarqamuyaq kusala luyjunispada,manta kaqkunata chuqrir binsinanpaq.Chayqami mantakuyanqa jyirrubaranwan. Chaynulla chay kusalatapuytiq Tayta Dyusqa piñakur chaymana allinta ruraqkunapataqayawarninmatapis limpu qapinqaimanutaq ubapa yakunta sarurlluqshichinllapa chaynu. 16Chaqa

, ,kaynu iskribikasha kayaq:

“Tukuy mantakuqkunapa mantaqnin.Chaynulla Amitunchikqami tukuypa

amunllapa” nir.17Chaymantami rikaray uk ángel

rupaypi shaqta. Chaymi chay angelqa,

kurukunata kusala jwirtita kaynu niyaq:“¡Shamur tantakayllapa! Chaqa Dyusmi,

nisha. 18Chayna qamkunaqa tukuy

llapa. Chaynulla mikunkillapapissuldadukunata, kusa puytiq runakunata,kaballukunata,kunapa anan taq chaykunata ima.Chaynullami mikunkillapa tukuyta,sirbikuqkunata, mana sirbikuqkunata,taksha kaqkunata, atun kaqkunamatapisima” nir.

19

583

19Chaymantami rikaraypis chaymunstruta, chaynulla tukuylamantakuqkuna suldadunkunawan pullakaqta. Paykunaqami tantakashakaranllapa maqanakunanllapapaq chayyuraq kaballupa anan tasha chaywan,chaynulla suldadunkunawanpis. 20

taqa, prisuranllapa chay llullakur.

kusa ukman milagrukunata rurashakaran runakuna rikar chay munstrupinakriyinanllapapaq.kunata rurarmi,kuqqa, ukkunata llullachitin chay

, ashwanchay imagenninmatapis aduraranllapa.Chaymi chay munstruta, chaynulla chay

, kawsaqllata

nina kusalata ratakuqmanna. 21Nataqchay wakinkuna-shuypaqa, chaykaballupa anan tasha chaypa

wan wanuchikaranllapa. Chaymi

llapakaman mikuranllapa chaywanushakunapa kwirpunllapakunataqa.

Mil añukuna

20 1Chaymantami rikaray uk ángelsyilumanta ishkimuqta.

ruripa llabinta charikusha karan.Chaynullami charikushapis karan ukkusala largu kadinata. 2Chaymi chayangelqa, chay dragon, kusala unay largukuru, dyablu, Satanastaqa aypar milañupaqna kadinawan wataran.3Chaymantaqami chay manchaypaq

.Chaynu kirparmi chay punkupiqa

. Chayna chay mil

kunata llullachinanpaq. Chaymantaqachay mil añu pasatinqami,

.4Rikaraypis achka mantakuna

samanakunata. Chaypiqami chay kusala.

Chaqa paykunaqami unayqa Jesuspikriyir Tayta Dyus munashannulla rurarkawsayatin kunkanta pitir wanuchishakaranllapa. Piru paykunaqami manaadurashallapachu karan chaymunstruta,pis.chu karan chay munstrupa markantaurkunpi,llapamatapis. Chaymi ashwan rikayatiypaykunaqa kawsamur, Jesuswan pulla

.5Chaynumi Tayta Dyusqa manaraqmayqantapis kawsachimuyar, chaypaypa kaqninkunata puntataqakawsachimuran. Piru chay wakin

llapachu, chay mil añu pasanankaman.6Chaymi nishaykillapa: Kusa shumaqmi

kunaqa. Chaqa paykunaqami Dyuspaakrashankunana kanqallapa nir. Chaymiashwan chay ishkay kutipaq wakinkunawanuyanllapa chayqa, manana

nachu. Chaqa paykunaqami Dyuspa,chaynulla Jesucristupa uk kura

. Chaymiashwan paykunaqa Jesucristuwan pullamantakunqallapa, mil añuta.

Dyablumi limpu binsikaran7Piru chaynu mil añu pasashana

katinqa,llapa chay watarayashanmantaqa.8Chaymi tukuyla intiruta rinqa tukuylanasyunkunaman kusalata ingañakuq.Chaynulla ashwan rinqa ingañaq Gogpikaqkunata, Magogpi kaqkunata ima.

19 20

584

s 20.12 Atun kaqkuna chaynulla taksha kaqkuna nirqami intrachimanchik kusa riqsikashachaynulla mana riqsikasha nir.

Chaymi chaynuqa kusala achkasuldadukunata tantanqa, imanutaq maryakupa manyanpimaqa aqu quturanchaynuta.

9Chaynu kusala achka runakunata

llapa Tayta Dyuspa kusala munashanpwibluman.pwiblutaqa limpu riduranllapa manaallinkunata rurananllapapaq. Piruchaykamanqami unaq syilumanta ninaratamur limpu rupachiran paykunataqa.10Chaymanta chay dyablu ingañakushachaytaqa,asufriwan nina ratakuqman. Chaqachayllamanmi chay munstruta,

chaypis itakukasha karanllapa. Chaqachaypiqami unaqpis tutapis manaagwantaypaqta qischakanqallapa, tukuytyimpupaqna.

11Chaymi rikaray kusala yuraqmantakuna samanata. Chaynullarikaraypismi chay samanapi Dyus taqtaima.mantaqa, pacha chaynulla syilumapislimpu chinqaran. Chaymi manarikaypaqnachu karan maylawpipis.12

kuna atun kaqkuna chaynulla takshakaqkunas Dyuspa naypanpi shaqta.Chaymi rikaraypis librukuna

. ,chay tukuy tyimpupaq kawsanapaqlibrupis.

imakunata rurashanpaq, chaylibrukunapi iskribikashannulla.13Chaymi chay mar yakumapis, paywanuchishankunata qukuran.

llami, chay wanuy chaynulla tukuy

taqa qukuran. Chaymi tukuyta rikar, imakunatami

kawsayarqa ruraran ima nirmapis.14Chaymantaqami chay wanuyta,chaynulla chay tukuy wanushakunapatanan kaqtapis,nina ratakuqman.nina ratakuq kaqqami, qashan ishkaykutipaqna wanur tukuy tyimpupaqqischakanllapa chay karan. 15Chaynullachaymanmi itakuranllapapis, chaytukuy tyimpupaq kawsanallapapaqlibrupi shutinkuna mana iskribikashakaqkunatapis.

Mushuq syiluwan mushuq pacha

21 1Chaymantaqami rikaraymushuq syiluwan mushuq

pachata. Chaqa chay punta syiluwan,chay punta pacha, chaynulla maryakupismi chinqasha kar, mananakarannachu. 2Chaymi rikaray chay kusaallinla pwiblu, mushuq Jerusalenta.Chay pwibluqami unaq syilupi, Dyuspanaypanmanta ishkimuyaq. Piru chaypwibluqami kusala shumaq kamakashakaran, imanutaq uk nubyamaqakasarananpaq kamakan chaynu.3

manta uk kusala jwirti rimaytauyaparay. Chaymi chay rimayqa kaynuniyaran:wan pullana kawsayan. Chaymipaykunawan katin, runakunaqaDyuspana kanqallapa. ChaynullaDyusqami pay paylla pullanllapa karDyusninna kanqa. 4Chaymi mayqanpis

chu. Chaynulla manami llakinqallapa,wanunqallapa,

20 21

585

pischu.kunaqami kananqa tukukashana” nir.

5Nataq chay mantakuna samanapitaqqami, kaynu niran: “Nuqaqamitukuyta qashan mushuqpaq tikrashaq”.Chaynullami niranpis: “¡Kayta iskribiy!Chaqa tukuy kaykunaqami karanla,chaynulla chiqap rimaykuna katinkunfyakaypaq” nir.

6Chaymantami nimaran: “Tukuyimata ruranaypaq karan chaytaqamirurashana kani. Chaqa nuqami chaypunta litra Alfa ninllapa chay, chaynullachay tukukanan litra Omega ninllapachay kani. Chaynullami chay Qallariqchay, chaynulla chay Tukukanan chaykani. Chayraykumi nuqaqa mayqanyakunaqtaqa, chay tukuy tyimpupaq

shaq,chu dibaldila. 7Chaymi nishaykillapa:Mayqanpis shachinakur binsikuqchaytaqami, tukuy kaykunata irinsyantayupay qushaq. Chaymi nuqaqaDyusninna katiy,kunana kanqallapa. 8Piru chaynuqamanta pinqakuqkunata, manakriyiqkunata, kusa millanaypaqruraqkunata, wanuchikuqkunata, manaintrakaqkunata, ukwan ukwanpunuqkunata, wasqakuqkunata,runakuna rurashan yanqa dyuskunataaduraqkunata, llullakuqkunata imaqa,

man itakukanqa. Chaqa chayqari ishkaykutipaqna wanur qischakananllapapaqlugar” nir.

9Chaymantami chay syiti angelkunakupankunata charikusha karanchaymanta uk shamuran. Chay payqamikupanpi charikusha karan, syitiqischakaykuna kananpaq karanchaykunata. Chaymi nimaran:

“¡Shamuy! Chaqa nuqami rikachishaykichay nubya, Uyshitapa warminkaqtaqa” nir. 10Chaymantami Ispirituqarikapakuchimayatin, chay angelqaapamaran uk kusala atun sirkaman.Chaymantami rikachimaran chay kusalashumaq allinla pwiblu Jerusalentaqa.Chaymi chay pwibluqa, Dyuspa naypanunaq syilumanta ishkimuyaran. 11Piruchay pwibluqami kusala shumaqtallipyarayaran, Dyuspa llipyayninwan.Chaymi chay llipyayninqa uk kusala

karan. Chaqa kusala chuyitari karan ukkristal yupay. 12Chay pwibluparidurninpiqa, atun pata rurakashakaran. Piru dusi punkuyjunmi karan.Tukuy punkukunapimi, uk ángel karan.Chaynulla chay punkukunapiqa, chayIsrael pwiblupa dusi ayllukunapashutinkuna iskribikasha karan.13Chaymi kimsa punkuqa, estilawmankaran. Chaynulla kimsaqa, nortilawmankaran. Kimsaqa surlawman karan.Nataq kimsaqa, oestilawman karan.14Chay pwiblupa ridurninpi patapasimintunpiqami, karan dusi atunllarumikuna. Chaymi chay rumikunapiqa,chay Uyshitapa dusi apustulninkunapashutin karan.

15Chay ángel nuqawan parlayaqchayqami, urumanta rurakasha baratacharikusha karan, chaywan chaypwiblupa punkunta, patankunatamidinanpaq. 16Chay pwibluqamikwadradu kar, largun,lla altunmapis chaylla karan. Chaymichay angelqa chay pwibluta baranwanmiditinqa, kaynu karan: Largun, anchunchaynulla altunmapismi midiyaq dusmil dusyintus (2,200) kilumitruta.17Chaymantami midiran chay pwiblupapatanta. Chaymi imanutaq kananmidikunllapa chaynu miditinqamidiyaq, sisintay-sinku (65) mitruta.

21

586

llapa, chaynumi angelpis midiran.18Piru chay pwiblupa atun patanqami

chay llipyala jaspi rumillawanrurakasha karan. Nataq chaypwiblu-shuypaqami, rurakasha karankusala mas shumaq urukunallawan.Chaymi kusala chuyitata llipyarayaranuk kristal yupay. 19Chay patapasimintunpiqami, kusala shumaq

.Kaykunami karanllapa: Puntapiqamijaspi ninllapa chay karan. Ishkaykaqpiqa karan sa ru. Chay kimsakaqpiqa, agata karan. Kwatru kaqqami,ismiralda karan. 20Sinku kaq chayqami,únisi karan. Saysi kaq chayqami,kurnalina karan. Syiti kaq chayqami,krisulitu karan. Uchu kaq chayqami,birilu karan. Nwibi kaq chayqamitupasyu karan. Dyis kaq chayqamikrisuprasa karan. Unsi kaq chayqami,jasintu karan. Nataq chay dusi kaqqami,amatista karan. 21Chaynullami chaypunkunkunaqa kusala qishpi intirupirlawan kada punku rurakasha karan.Nataq chay pwiblupa atunkallin-shuypaqami, kusala mas shumaqurumanta rurakasha karan. Chaymikusa qishpi intiru karan, uk kristalyupaylla.

22

piqami, Dyusta adurananllapa imawasilamatapis mana rikaraychu. Chaqachay pwiblupiqami, kusalata puytiqAmitunchik Dyus, chaynulla chayUyshita, Dyusta adurana wasiqa.23Chaynu katinmi chay pwiblupiqaachkirachikunanpaqqa,chu rupayta kar, killata karmapis.

chikun. Chaymi ashwan chay lamparayupay achkirachikuqmaqa, chayUyshitaqa paylla karan. 24Chaynukatinmi,

kuqwanna purinqallapa. Chaymiashwan tukuyla pachamanta kaq

llapa Tayta Dyustaqa. 25Chaqa chaypwiblupa punkunkunaqami, unaq kartuta karmapis, mana kirpakanqachu.

chu imanumi tutapan nirllapamapis.26

manta kusala mas shumaq imankunataaparna, kay pwibluqami kusala shumaqnirna alabanqallapa. 27Piru chay kusalashumaq pwiblumanqa manami tukuyima mana allin kaqqa yaykunqachu.Chaynulla chay pwiblupiqami chaymillanaypaqta ruraqkuna, chayllullakuqkunaqa mana kanqallapachu.Ashwanmi chaymanqa yaykunqallapachay Uyshitapa librun tukuy tyimpupaqkawsanapaq chaypi shutinllapaiskribikasha kaqkunala.

22 1Chaymantami chay angelqarikachimaran uk riyu yakuyjun,

kristal yupay kusala chuyita llipyaraqta.Chaymi chay yakituqa tukuy tyimpupaqkawsachikuq yakitu karan. Chayriyuqami yarqamuyaran Dyusninchikpa,chaynulla chay Uyshitapa mantakunansamananmanta. 2Chaynu yarqamurmi

riyaran. Nataq chay riyupa kadamanyanpiqami, tukuy tyimpupaqkawsachikuq qiru winayaran. Chayqamikada misis puquq. Chaymi añupaqqa,dusi kuti puquq. Nataqraprankuna-shuypaqami, sirbiq tukuylapwiblumanta qishaqkuna rimidyakuralliyananllapapaq.

3Chaynu katinmi chay lugarpiqa,manana ima mana allin kaqkunaqakanqanachu. Chaymi ashwan Dyuspa,chaynulla chay Uyshitapa mantakunasamanan lugarqa, chay pwiblupina

21 22

587

kanqa. Chaymi payta sirbiqkunaqa,chaypina aduranqallapa ima. 4

kumi ashwan Dyuswan qaqllapuranarikanakunqallapa. Chaynulla Dyuspa

llapa. 5Chaymi chay lugarpiqa mana, imanumi tutapan

nirmapis.qami, mana ministinqallapanachuimanu achkirachikuqta, rupaymatapis.Chaqa Amitunchik Dyusmi paykunataqaachkirachinqa. Chaynulla paykunanamitukuy tyimpupaqna mantakunqallapa.

Jesucristo shamunan tyimpuqami shipchamunna

6Chaymantami chay angelqa, kaynunimaranpis: “Kay rimaykunaqamichiqap. Chaymi chay rimaykunapiqakunfyakaymatapis puytinchik. ChaymiAmitunchikllapa Dyus rimaqninkunatawillaqmi, , paypikriyiqkunata intrachinanpaq ima

munna” nir.7“¡

naypaqqa! ¡Shamuninami! ¡Kusashumaqmi kanqa kay librupi Dyuspaqnishankunata kasuqkunaqa!” nir.

8Nuqa Juanmi rikaray, uyaraykaykunata. Chaymantami chaynu rikar,uyarnaqa, chay angelpa naypanlapiqunquriray payta aduranaypaq. Chaqapay-ari rikachimaran chaykunataqa.9

qami, payqa kaynu nimaran: “Amachayta ruraychu. Chaqa nuqapismiDyusta sirbini, imanutaq qam,lla Dyuspaq rimaq masikikunawan, kay

wan sirbinki chaynulla. ¡AshwanmiDyuslata aduray!” nir.

10Chaynullami nimaranpis: “Amami,

taqa. Chaqa chay tyimpu nishankumplikananpaq chayqami,munna. 11Chaymi mayqanpis chaymana allin kaqkunata ruraqkunataqadijay ruranqallapa. Chaynulla chaymayqanpis kusa pinqaypaq imakunataruraqkunatapis, dijay ruraskinqallapa.Piru chay mayqan allin kaqkunataruraqkunaqa,llapa. Chaynulla,kunaqa,llapa” nir.

12

naypaqqa. Chaynu shamurmi tukuyta, imata rurashannulla

ima imanu kananpaqpis nishaq. 13Chaqanuqami chay punta litra Alfa ninllapachay, chaynulla tukukanan litra Omeganinllapa chay kani. Chaynulla nuqamiPunta Kaq chay, Tukukanan Kaq chaykani. Chaymi nuqa Qallariq chay,chaynulla Tukukanan chay kani” nir.

14Chaqa ninmi: “Kusa shumaqmi kanqa, tukuy

tyimpupaq kawsachikuq qirupa puquynintamikuqkunaqa. Chaynulla kusa shumaqmikanqa, mayqanpis chay kusa shumaqpwibluman punkukunata yaykuqchaykunaqa nir. 15Piru chay allqu yupaykusala millanaypaq mana allintaruraqkuna, wasqakuqkuna, ukwan ukwanpunuqkuna, wanuchikuqkuna, chay yanqadyus nishanllapakunata aduraqkuna,llullakuqkuna imaqa, chay kusa shumaqpwibluman mana yaykurchu, ashwanwaqtapina kidanqallapa”.

16“Chaqa nuqa Jesusmi, angelniyta, tukuy kriyiqkunata

kayta willananpaq. Nuqami uk qirutakuchutinllapa qawan, chay yupayDavidpa ayllunllamanta kani. Chaynullanuqami achkiyaypi uk atun qullarllipyaran chay yupay kani” nir.

17Chaymi Santu Ispiritu, chaynullaJesucristupi kriyiqkuna paypa warmin

22

588

yupay chaykunaqami kaynu ninllapa:“¡Shamuyllapa!” Mayqanpis uyakuqqanin: “¡Shamuy!” Mayqanpis kusatayakunaqqa, munarqa shamur upyanqatukuy tyimpupaq kawsachikuq yakuta,mana imalamatapis pagrakurchudibaldila nir.

18Chayraykumi mayqantapis kaylibrupi, Dyuspaq nishanta uyakuqtaqa,kaytami nishaq: Mayqanpis kay librupinishanmanta achkachaqtaqa, Dyusmipaytapis mas qischakananpaq ninqa kayiskribikashapi nishannulla. 19Chaynullamayqanpis kay librupi, Dyuspaqnishankunamanta imalata ashuchiqtaqa,Dyusmi kitanqa chay tukuy tyimpupaq

kawsachikuq qirumanta mikunanpaqkaran chayta. Chaynulla chay kusashumaq allin pwiblupi imanukawsananpaq nishanmantaqami,Dyusqa ashuchinqa kay iskribikashapinishannulla.

20

chikllapaqa, kaynu nin: “Chiqaptami,manana maychu shamunaypaqqa”.

¡Chaynumi kanqa! ¡Shamuy-ariAmituy Jesús!

21Chaymi nishaykillapa: AmitunchikJesucristumi tukuy qamkunata kusatayanapar ima, kusala shumaqtakawsachishunqallapa nir.

Chaynumi kanqa.

22

589

Almanchik. Almanchik nirqamiintrachimanchik wanutinllapaispiritun yarqun chayta.pis puytinchik upayninchikpaq,bidanchikpaq, yarpuyninchikpaqima (San Mateo 10.28).

Ángel. Tayta Dyusmi manaraq pachatarurayarqa, angelkunata ruraranpayta sirbinanllapapaq, syilupi kar,pachapi karmapis. Paykunaqamikusala pudirniyjun. Piru manamirunakuna yupay kwirpuyjunchu(San Lucas 1.19, Hebreos 1.7, 14).

Areópago. Areópago nirqami, uk lugarAtenas pwiblupi karguyjun

paq kaq chay karan(Hechos 17.22).

Atun shikra. Chayqami sirbinpiskaduta mar yakumanta,riyukunamanta ima aypamunapaq.

Ayunu.chik mikuymanta gwardakarDyusman mañakuyanchik chaypaq(San Mateo 6.16-18).

Cristo. Kusala unay may tyimpukunamiDyusqa arnisha karan Israelrunakunata, Akrashan allin runata

paq nir. Chay Dyusmanta ShamuqRunami “Dyuspa AkrashanCristun”. Chayraykumi “Jesucristo”ninchikllapa, payqa Cristo katin(San Mateo 1.16; 16.16).

Dinaryu qillay. Chay qillayqami, Romapwiblupa qillaynin kaq. Uk runa ukdiyata trabajaqqa,tulapaq trabajaq (San Marcos 6.37).

Dyus Akrashan Washakuqqa. DyusAkrashan Washakuq nirqamiintrachimanchik AmitunchikJesucristullapaq.

Dyuspa Akrashan Cristun. Chaynu

chik Jesucristupaq. Rikay “Cristo”.Dyuspa kaq turtillankuna. Kay

turtillakunapaqqami unayqaMoisesqa mantakusha karankurakunala mikunanllapapaq,mana wakin runakunaqa. Chay

pis kurakuna, Dyusman ufrindata, chay altarpi,

Santu kwartu kaqman. Chay

wanchu kaq (San Mateo 12.4;Hebreos 9.2).

Dyuspa rimaqnin.qami kaqllapa wakin kusa allinrunakuna.kuqllapa Dyus rimashanta,munashanta ima. Isaiasmi unayqaDyuspaq uk rimaq runa katin,Dyuspa rimaqnin niranllapa.

Dyuspa Santu Ispiritun. Santu Ispiritunirqami intrachimanchikDyusllapaq mana ukpaqchu. SantuIspiritu yarpuchitin, runakuna

Mana intrakaypaq rimaykunapaq kaypi intrakayta puytinchik

590

Dyuspa rimayninta iskribiranllapa(San Juan 14.26; 1 Pedro 1.21).Chaynullami Santu IspirituqaJesucristupi kriyiqkunata yanapan,allinlata rurar kawsananllapapaq(Gálatas 5.22-25). Dyusta manakasuqkunatapis, Santu Ispirituqa

llapapaq ima (San Juan 16.8-11).Dyusta adurananllapa wasi. Israel

llapa wasi iglisyakuna yupay karan.Piru Jerusalenpiqami, uk kusa atunwasi iglisya yupaylla kaq. Chaytaminiranllapa, Dyusta adurananllapawasi nir. Chaqa chayllapimi,Dyusman ufrindanllapata ima

. Chaynulla,

llapapaq uk wasiqa.Epicúreo.

runakuna munayninllamanta.

qami “Epicureukuna” shutiranllapa.Paykuna yarpuqllapa,

llapa nir (Hechos 17.18).Fariseo. Wakin Israel runakunallami

“fariseo” shutiranllapa.qami,llata kriyiqllapa. Chay fariseorunakunaqa ninllapa,qashi qashan kawsamun nir.Chaynulla ninpis angelkuna, tukuymana rikaypaqkunapis, kan nir.

Hebreo rimay. Hebreo runakunamichaylla chay Israel runakunawanqa.Chaynulla tukuy paykunaparimananqa shutin, hebreo.

Ismuyaq kwirpuyjun. Chay saqraqishay lepratami ninchik ismuyaqkwirpuyjun nirqa.qami, mayqanpis chay ismuyaqkwirpuyjun kaqqa,paq kaq. Chaymi chay qishaywan

kaqkunamanqa mana mayqanpisqimikayta puytiqllapachu. Chaqamayqan qimikarqami chay ismuyaqkwirpuyjun runa yupayna kaqllapa.

man ufrinditanllapata apar riytaministiqllapa, wakinkuna

(San Mateo 8.1).narqa rikashunllapa Números 5.1-3,Levítico 13-14, Deuteronomio 24.8.

Israel runakuna.mantami Dyusqa runakunata

paq.manta uk runa Israel shutiq katin,chay akrashan runakunataqaniqllapa Israel runakuna.Paykunata akrarmi, Tayta Dyusqa

paq iskribir quran. Chayna maypikarpis, chaylata kasur, rurar imakawsananllapapaq.

Israel runakunapa tantakananllapawasi. Israel runakunaqamitantakaqllapa chay wasimanqaDyuspa librunta liyinanllapapaq,

llapapaq ima. Chayraykumi chaytantakananllapa wasiqa,paqqa iglisya yupay karan.pimi wamrankunatapis

.Estoico. Grecia pwiblupimi uk runa

“Zeno” shutiq taran. Chaypa

niqllapa. Chay estoicukunami niqllaparunakuna michka dyuskunapikriyirmapis, tukuywan chaylla nir.Chaynulla niqllapapis,nanchikpaq karqa, pasamashun-arinir. Chaymi paykunaqa mana imatamanchar, mana aligriyar, mana waqarimalamapischu kawsayta yarpuqllapa(Hechos 17.18).

Glosario

591

Eunuco. Unaymi mantakuqkuna wakinsirbiqninkunata kapaqllapa.Chaymi chay kaparakashachaykunata eunucukuna niqllapa(San Mateo 19.12; Hechos 8.27).

Kamillu. Chayqami bistyakunamantapis

jun. Uklawkunapiqami chayqasirbin bistyapi yupay alburjakunatawaychikur purinanllapapaq(San Mateo 3.4; San Marcos 1.6;San Lucas 18.25).

Kusa mas karguyjun.piqa, chay paykunaqami unayqa

karanllapa. Chaynu karmi,paykunaqa tukuy Israel runakunatajwiskuna yupay rikaq, mantaqllapa,Dyus mantakushanta runakunarurananllapapaq (San Mateo 26.59;San Lucas 22.66).

Kusala mas Santu lugar. Dyustaaduranllapa wasi rurillapi kaq ukkwartu. Chaypiqami Dyusninchiklakananpaq kaq.takunaqa mana yaykuqllapachu.

paq añu añu (Hebreos 9.3-5,7).Levita. Chay Israel runakunapa dusi

ayllunmantami uk ayllu shutiq“Levitakuna”. Chay LevitakunamiDyusta sirbiqllapa adurananllapawasipi.

Libertos shutiq tantakanan wasi.Cirenimanta, Alejandriamanta,Ciliciamanta, Asiamanta, Israelrunakunami, sirbikur qischakaqkarllapamapis,

kananllapapaq. Chaymi chaypaykuna tantakananllapa wasitashutichiranllapa Libertos wasi nir.

Mar yaku. Chayqami kusala atun tukuypachapa manyanpi yaku kaqkuna.

man mana rikayta puytinchikchu.

(Hechos 4.24).Mirra. Mirraqami uk takshakaqla

mutkiypaq yakuta urquqllapa chay(San Mateo 2.11). Chay mishkimutkiypaq yakituqa sirbiqwanushakunapa kwirpuntachaywan liyatinllapa,paq (San Juan 19.39-40).lla ama manchay nanachikunanpaquk rimidyupaqpis sirbiq(San Marcos 15.23).

Mustasa qiru. Chayqa atunta winantukuy mallkikunamantaqa. Piru

manta mas llampitu. Chaynukarmapis kusata winan muntiqirukuna yupay.

Paqakuna kustumri. Paykunapakustumrinpimi,rukunawan purir, manaqa ukwanuyta kamar,kunapi purir imaqa, kusala tiqtikwirpuyjun yupayna kidaq. Chaymichay rurashankunapaq manatiqtilla yupay kananllapapaqqa,paqakuna kustumrita ruraqllapa(San Mateo 15.2; Números 6.9).

Pascua fyista. Dyusninchikmi unayqaEgipto pwiblumanta Israel

chimuran,nanllapapaq.paq ama qunqananllapapaq, añuañu uk fyistata ruraqllapa. Chayfyistami shutiq “Pascua”. Chay“Pascuaqami” intrachimanchik“Ananta pasaran” nir. Chaqa chayunay tyimpupimi, Tayta Dyus uk

, paypimana kriyiqkunapa kulakawamrankunata wanuchinanpaq.

Glosario

592

Piru Israel runakunata willaran,kada wasinkunapi uk uyshitatawanuchir, yawarninwan punkupamarkunkunata, umbralkunata imasalananllapapaq. Chay wanuchikuqangelqami,ninta rikar, wasinpa anantapasaran, mana mayqantapiswanuchirchu. Chaymi kanankaman,Israel runakuna Pascua fyistatasilibrar, uyshita kankakashatachaynulla mana libadurayjuntantata mikunllapa (San Lucas 22.1;Éxodo 12.1-14).

. Pascua fyistamanta50 diyakuna pasatin, uk fyistataruraqllapa. Chay fyistami shutiq“Pentecostés”.qami” paykunapa rimayninpiqaniyta munan “50”.shan tyimpupimi chay fyistataqapasaqllapa. Chay tyimpupimi Tayta

ran Jesucristupi kriyiqkunamanqa(Hechos 2.1-4).

Qara kapachu. Chay unay Israelrunakunaqami binuta purichiqllapaqaramanta kaq kapachukunapi(San Mateo 9.17; San Marcos 2.22).

Rimaqnin. Rikashun “Dyusparimaqnin”.

Ruku mantakuqkuna. Unaymi chayIsrael runakunapa rukunkuna kadaayllupa awturidadninkunakaranllapa. Chay paykunatapismiansyanukuna niqllapa(San Mateo 16.21).

Roma, romano. Roma pwiblumantarunakunatami Romano runakunaniqllapa. Unay tyimpukunapismi,Romamanta kaqkuna tukuy pachapimantakuqllapa. Chaymi uklaw

pis Romamanta kaqllapa. ChaymiIsrael pwiblupimaqa romanukuna

unayta mantaqllapa Israelrunakunata. Chaynu katinmi Israel

runakunata. Chaqa Israel pwiblutaromanukuna binsir, mantaqllapa,impwistuta kubraqllapa ima(San Juan 11.48).

.Jesús kay pachapi kayashan tyimpupi,romanukuna tukuy nasyunkunatamantaqllapa. Chay Romapa puntamantaqnintaqa “César” niqllapa.

kunata mantaq (San Marcos 12.14).Jesucristo nasitinqa, Augusto Cesarmichay mantakuq karan (San Lucas 2.1).Jesucristo wanutin, Tiberio chay Césarkaran.

Saduceo runakuna. Saduceorunakunaqa uklayla kriyinayjunkaqllapa. Paykunaqami niqllapapis

munllapachu nir. Chaynulla ninpisangelkuna,kunapis, mana kanchu nir. Chaysaduceo runakunaqami kurakunapamantaqninkuna karanllapa(San Lucas 20.27; Hechos 23.8).

Samana diya. Unayqami Dyus nitinMoisesqa mantakuran syiti kaqdiyapiqa ama trabajananllapapaq.

kunapi mana trabajaqllapachu.Chayraykumi sabadutaqa

ran (San Mateo 12.1, 2).Santa Mikuna. Chaynu nirqami

intrachimanchik mana libadurayjunturtillata mikur, ubapa yakunwanupyar Amitunchik Jesucristo wanurkawsamushanpaq yarpunchikchayta (San Lucas 22.7-8, 14-20;1 Corintios 11.23-26).

Santu kwartu. Tukuy Israel runakunaDyusta adurananllapa wasiman

Glosario

593

rirqa,llapa santu kwartumanqa.Kurakunalami yaykuqllapachaymanqa. Chayman yaykurmikurakunaqa quntachikuqllapa.Chay santu kwartumantaraqmi

,kurakunapa mantaqninla yaykuqkusala mas santo lugarmanqa.Chaqa dyusta aduranllapa wasirurillapi kaq kaykunaqa(San Mateo 27.51;San Marcos 16.38;Hebreos 9.2-3, 6).

Siñal kustumri. Dyusmi kaynuAbrahamwan tratutaqa ruraran:“Nuqami qampa Dyusniki kani.Chaynulla wamraykikunapapisDyusnin kashaq” nir. Chaymi chay

nanllapapaq, nasishanllapamantauchu diyamantaqa chay kustumritakaynu rurananllapapaq mantaran:“Wamritunllapapa pinqaysitunpaqaritanta pitinanllapapaq” nir(Gálatas 5.6; Génesis 17.9-14).

Tuldu iglisya. Dyusninchikmi willasha

llapapaq uk tuldumanta iglisyata.Chaymi mayta rirllapapis pullanapaqllapa. Chaynulla chay maypisamarllapapis, chay tuldu iglisyatashachir chaypi Dyusninchiktaaduraqllapa. Kaynuqami taranllapa

man (Hebreos 9.1-2)..

qami prisukunata makinta kar,

, qiru

apirtaqllapa ama safananllapapaq(Hechos 16.24).

Wanusha yupay kwirpuyjun runa.Chayqami uk runa qishayniyjun.Chay qishayqami runakunataqawanushata yupay dijan. Chaymi

tapis puytinllapachu(San Mateo 4.24).

.qami Moisés mantakushanpaq kusa

.

kuqllapa.paqqa allipla puytiq karanllapa(San Lucas 19.47).

Yaku karru. Kay yaku karruqamiyakupa ananta purin, karrukunaimanu .Mana chinqanchu yakuparurinmanqa kusala achka runakunaananpi ritinmapis. Castellanupishutin “barku”(San Mateo 4.21).

Igus qiru. Igusqami uk atullan qiru.Raprankunami yaqqa papayaparapran yupay. Puquyninqam limunyupay. Chay qarwasha igusqamkusala mishki. Unayqami rupaypichakichir, ,chaymanta mikunanllapapaq.Chaynulla chay igusmantaqamibinuta, rimidyuta ima ruraqllapa.Castellanupiqami kay qiruqa shutin“higuera”. Puquyninqam shutin“higo” (San Marcos 11.12-14).

Glosario

594Glosario

Pwiblunchikkunapi ukmanta ukmanta rimaykunaKay Inkawasi Kañari pwiblukunapi, yaqqala tukuyta chayllatarimanchikllapa. Aykala ashla ukmanta rimanchikllapa. Kay rimaykunatatarinchik kay Mushuq Testamentupi:

1.- - Wirta.2.- Llallin - Piyur.3.- Lluqshiy - Yarquy.4.- Murin - Puquynin.5.- Pwiblu - Llaqta.

6.- Rik - Simijansa; kulur.7.- Shaykuy - Binsikay.8.- Simintuta rajar - .9.- Waran waran - Diya diya

10.- Warkuy - Waychiy.