RAČUNARSKI SOFTVERRAČUNARSKI SOFTVER

Deli se na :Deli se na :•Operativne sistemeOperativne sisteme•Sistemski softverSistemski softver•Aplikativni softverAplikativni softver

Operativni sistemiOperativni sistemiDele se na:•Sa stanovišta broja programa koji mogu istovremeno da budu u memoriji

– Monoprogramske– Multiprogramske

•Sa stanovišta broja korisnika– Jednokorisnički – višekorisnički

•Sa stanovišta načina zadavanja komandi– OS komandnog tipa– grafički operativni sistemi

•Sa stanovišta prenosivosti na različite arhitekture računara– prenosivi– neprenosivi - vlasnički

Sistemski softverSistemski softver

• programi prevodiociDa bi se izvršio neki program napisan u nekom

izvornom jeziku treba:1. Uneti ga u računar preko posebnog programa koji se zove EDITOR

2. Uneti program se prevodi na mašinski kod pomoću programa prevodioca

3. Zatim se spaja sa drugim programima korišćenjem LINKERA-programa za povezivanje

4. Spaja se sa sistemskim softverom da bi se dobio izvršni program

5. Takav program se preko programa za punjenje unosi u memoriju računara i izvršava

• veznici• razni uslužni programi

Aplikativni programiAplikativni programi

• Treću kategoriju računarskog softvera sačinjavaju APLIKATIVNI PROGRAMI:– programi za rešavanje različitih problema, npr.

• za obradu teksta• za rad sa tabelama• crtanje• rad sa bazama podataka• obradu slika• animaciju• komponovanje i obradu zvučnih zapisa• različite proračune u nauci i tehnici• igre itd.

Ovakve programe pišu proizvođači računara, specijalizovane softverske kuće kao i sami korosnici računara

VirusiVirusi• Programi koje pišu i namerno šire razni antisocijani i destruktivni korisnici, gotovo

isključivo sa namerom da naprave što veću štetu što većem broju korisnika.Virus je mali program uskladišten na neki medijum (dis, disketa, cd, fleš) samostalno ili

uključen u neku datoteku (trojanski konj).• Virus moše odmah da počne da pravi probleme• može da broji specifične događaje i posle toga da pričini štetu• može da očitava vreme na računaru i prouzrokuje štetu određenog datuma• može da se reprodukuje i onda pričini štetu

ANTIVIRUSNI PROGRAMŠta bi korisnik trebao da uradi da bi se zaštitio od virusa:

-redovno da dopunjava antivirusni program-prilikom razmene datoteka sa drugim korisnicima da proverava da li su one zaražene-da izbegava preuzimanje datoteka sa nepoznatih mesta mesta na mreži-da izbegava razmenu datoteka sa nepoznatim korisnicima-da ne otvara E-mail sa datotekom u prilogu koju su dobili od nepoznatog korisnika i-da nabavljaju programe legalnim putem.

Program kao proizvodProgram kao proizvod

Proizvođači programskih proizvoda ulažu dosta napora i sredstava da bi napisali jedan program, koji na njihovu žalost kasnije može da se lako kopira i razmenjuje. Tako se izbegava plaćanje proizvođaču.

Zato se postavlja pitanje AUTORSKIH PRAVA proizvođača i naknade štete koja im se nanosi nelegalnim kopiranjem rograma. U mnogim zemljama to se rešava zakonom koji proizvođačima softvera garantuje zaštitu njihovih prava.

Tako sa sa gledišta autoskih prava, na tržištu mogu pronaći programi koji su:

•vlasništvo proizvođača (proprietary software)-kupuje se licenca (dozvola) za korišćenje programa i dobija se mogućnost registracije•deljeni (shareware)- na određeni rok (45-60dana)•javni (public domain software)- besplatni

Način korišćenja računara i mere Način korišćenja računara i mere zaštitezaštite

• široka primena računara• relativno pristupačna cena• medicinski i fizički efekti višečasovnog gledanja u ekran (problemi vezani za

oči, zglobove i laktove, glavobolje, pravilan položaj za računarom ...pauza u radu)

Saveti stručnjaka:• koristiti stolicu koja korisniku omogućava pravilan položaj u odnosu na ekran• ekran mora da bude udaljen 25-50cm od očiju korisnika• kada sedi i gleda u ekran korisnik treba da vidi gornju ivicu pod uglom od

10°.• osvetljenje okoline takođe treba da bude odgovarajuće-treba da bude manje

nego što je uobičajeno• materijal treba da bude na istoj udaljenosti kao i ekran da ne bi došlo do

česte promene fokusa i zamaranja očiju• .............