Projekt Lënda: Gjeografi

SHBA

Përmbajtja: Të dhëna mbi

SHBA-në

Relievi

Klima

Hidrografia

Popullsia

Urbanizimi

Metropolet

Ekonomia

Kultura

Përfundime

Të dhëna mbi SHBA-në

Sipërfaqja (km2) : 9 372 614

Popullsia: 296 410 404

Dendësia (b/km2): 32

Forma e qeverisjes: Republikë federale

Kryeqyteti (banorë): Uashington (5.2 milion banorë)

RELIEVI SHBA (Shtetet e Bashkuara të Amerikës) zënë vendin e katërt në botë

për nga sipërfaqja. Në të dallohen disa rajone të mëdha.

Në pjesën lindore ndodhen malet Apalashe (trajta të vjetra relievi, me shpate jo të pjerrëta e me maja të rrumbullakëta që nuk i kalojnë lartësitë e 1800 metrave.

Rajoni qëndror zihet nga Fushat e Mëdha, hapësira të sheshta që shtrihen në të gjithë pellgun e lumit Misisipi dhe degëvë të tij të shumta.

Në drejtim të Perëndimit relievi fushor fillon e zëvendësohet gjithnjë e më shumë nga relievi malor që përfaqësohet nga dy vargje mjaft të gjatë: Malet Shkëmbore dhe kaskadet Sierra Nevada. Ndërmjet këtyre dy vargjeve gjenden lugina të gjera ku mbizotërojnë peisazhet shkretinore dhe liqenet me ujë të kripur. Baseni i Madh.

Rrafshnalta e Kolorados shtrihet më në jug. Pamja e saj është mjaft e vecantë, për arsye se atje ndodhen shumë lugina të thella e të krijuara nga veprimtaria gërryese e lumenjve. Më e famshmja nga këto lugina, Kanioni i Madh, është 446 km e gjatë, 29 km e gjerë, dhe më shumë se 1500 m e thellë.

KLIMA Klima është përgjithësisht mesatare, por me

ndryshime të ndjeshme nga njëri rajon në tjetrin, për shkak të lartësisë, drejtimit të vargjeve malore dhe ndikimit të rrymave detare. Fushat e nxehta në brendësi të rajonit kanë klimë mesatare kontinentale, me dimër të ftohtë dhe verë të nxehtë, si dhe me reshje që vijnë duke u pakësuar nga lindja në perëndim. Në rajonet perëndimore mbizotëron klima e thatë shkretinore e gjysmëshkretinore, për shkak se vargjet malore pengojnë depërtimin e masave ajrore me lagështirë . Në Alaskë klima është shumë e ashpër, me erëra të akullta dhe me temperatura mesatare nënë zero për rreth tetë muaj në vit.

HIDROGRAFIA

SHBA ka një sistem ujor të pasur. Lumenj dhe liqene të mëdhenj furnizojnë me ujë të freskët zonat metropolitane dhe rurale. Lumenjtë, burimet e të cilëve gjenden në malet Shkëmbore, përfshijnë : lumin Kolorado, i cili shkon drejt perëndimit, burimet e Rio Grandes, lumi Misuri. Lumi më i madh në SHBA si në vëllimin e ujit, ashtu dhe në sipërfaqen kulluese është Misisipi. Ai është i gjatë 3778 km nga burimet e tij pranë kufirit të SHBA-së dhe Kanadasë deri në derdhje në Gjirin e Meksikës. Liqenet më të shumtë dallohen në pjesën veri-lindore, ku më të rëndësishmit janë Liqenet e Mëdha, që lidhen me oqeanin Atlantik nëpërmjet lumit Shën Lorenc. Ata janë : I sipërm, Huron, Erie, Ontario dhe Micigan. Midis dy prej këtyre liqeneve formohet ujëvara e famshme e Niagarës.

POPULLSIA Përbërja e popullsisë së SHBA-së është e

ndryshme . Mbizotërojnë grupet e popullsisë me prejardhje europiane (30% me prejardhje britanike e irlandeze, 26% gjermane e 12.5 % afrikane). Popullsia e SHBA-së është e përqendruar në siperfaqe të caktuara. Në pjesëns verilindore është popullsia më e dendur. Po ashtu edhe pjesa perëndimore është shumë e populluar. Sasia e madhe e pasurive natyrore, toka pjellore dhe mundësitë ekonomike kanë favorizuar rritjen e popullsisë në pjesën perëndimore të brigjeve të SHBA. Në klimën subpolare të Alaskës apo rajonin e Basënit të Madh jeton një popullsi e pakët.

URBANIZIMI

SHBA ka popullsi të madhe urbane. Rreth ¾ e njerëzve jetojnë në qytete ose pranë qyteteve , në qytete më të vogla. Pjesa më e madhe e sipërfaqeve urbane në SHBA përbëhen nga qendra, fqinjësitë dhe komuna jashtë qendrës, të quajtura periferi. Gjenden më shumë se 60 qendra urbane , me popullsi më shumë se 500000 banorë. Qytetet më të mëdha përgjatë bregut të Atlantikut Verior janë : Bostoni, Nju Jorku, Filadelfia, Uashington DC. Në pjesën jugore: Majemi, NjuOrleansi, Hjustoni etj. Në pjesën jugperëndimore: LA, San Diego, San Francisko, Siatell, Las Vegas etj.

METROPOLET NË VERI-LINDJE

METROPOLET PRANË GJIRIT TË MEKSIKËS

BREGU PERËNDIMOR

EKONOMIA SHBA përfaqëson që prej dhjetra vitesh fuqinë

më të madhe ekonomike të botës. Karakteristika kryesore e ekonomisë së kësaj superfuqie është ekzistenca e shumë ndërmarrjeve të mëdha industriale e financiare (General Motors, Exxon, Mobil IBM, Microsoft etj). Karakteristikë tjetër e ekonomisë është se krahas konkurencës ndërmjet firmave private rol luan edhe shteti në rritjen e nivelit ekonomik. Industria eshtë sektori më i zhvilluar. Krijimi i “teknoqyteteve” ësthë një tjetër tregues i zhvillimit të industrisë amerikane. Këto janë hapësira urbane, ku të rejat e kërkimve shkencore, të udhëhequra nga universitetet dhe laboratorët e mëdhenj, aplikohen në ndërmarrjet prodhuese më anën e teknologjive më të përparuara.

KULTURA

Kultura dhe mënyra e jetesës së njerëzve i ka rrënjët në shumëllojshmërinë e pasur të amerikanëve vendas dhe atyre të ardhur. Në SHBA gjuha zyrtare është ajo angleze por fliten edhe me dhjetra e qindra gjuhë të tjera, ndër to dominon: spanishtja, ajo frënge, gjuha kineze, japoneze, ajo arabe, gjermane etj. Po ashtu edhe diversitetit fetar është shumë i pranishëm. Pjesa më e madhe e qytetarëve janë protestantë por të shumtë në numër janë edhe katolikët , myslimanët apo edhe hebrejtë. Arti në SHBA është më shumë i huazuar nga kolonizatorët europianë. Gjithsesi amerikanët cdo fushë të artit e përshtatën më kulturën e tyre duke krijuar rrymë të reja letrare, muzikore, e shumë të tjera.

PËRFUNDIME

Është e padiskutueshme që SHBA është në mos qendra e botës, ndër superfuqitë më të mëdha momentale në cdo fushë të jetës. Ekonomia e saj është dominuese në botë po ashtu edhe roli politik. Nga ana gjeografike mund të themi se SHBA është një rajon i populluar me pasuri të shumta natyrore e me kushte të favorshme për jetesë. Faktorët natyrorë janë një ndër faktorët që e kanë ngritur SHBA në nivelin ku qëndron. Faktorët e tjerë janë përgjithësisht shoqërorë.