^âs^i trƯ Đ tẾ -...

^ â S ^ I T R Ư Ờ N G Đ Ạ I H Ọ C K I N H TẾ Q U Ố C D Â N

L l i l l K H O A K Ế T O Á N

NÊU C h ủ b i ê n : P G S . T S . N g u y ễ n N ă n g P h ú c

G i á o t r ì n h

NHÀ XUẤT BẢN Đ Ạ I H Ọ C KINH TẾ Q U Ố C DÂN

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn

T R Ư Ờ N G Đ Ạ I H Ọ C K I N H T Ế Q U Ố C D Â N

K H O A K Ế T O Á N

so t a ca

PGS.TS. NGUYỄN NĂNG PHÚC

G i á o t r ì n h

PHÂN TÍCH BÁO CÁO TÀI CHÍNH

D Ạ Ị H g C T H Á I N G U Y Ề N

TRUNG .iiụCUỆU

N H À X U Ấ T B Ả N Đ Ạ I H Ọ C K I N H T Ế Q U Ố C D Â N


L Ờ I N Ó I Đ Ầ U

M ụ c đ í c h c ơ bản của v iệc p h â n t ích b á o c á o tài c h í n h là n h ằ m cung cấp những thông tin cần thiết g iúp các đ ố i tượng sử dụng thông t in đ á n h giá k h á c h quan về sức m ạ n h tài c h í n h của doanh nghiệp , k h ả n ă n g sinh l ờ i và t r i ển vọng phát t r i ể n sản xuất k inh doanh của doanh nghiệp .

P h â n t ích b á o c á o tài c h í n h là m ố i quan t â m của n h i ề u đ ố i tượng sử dụng t h ô n g t i n , như : H ộ i đ ồ n g quản tr ị , Ban g i á m đốc doanh nghiệp , c á c nhà đầu tư, các nhà cho vay, các nhà cung cấp, các chủ nợ, các cố đ ô n g h iện t ạ i và t ư ơ n g la i , c á c k h á c h h à n g , c á c n h à quản lí cấp t r ên , c á c n h à bảo h iểm, người lao động và cả các nhà nghiên cứu, sinh viên kinh tế, .v .v . . . Bở i vậy, đ ế đ á p ứng y ê u cầu n g h i ê n cứu, g iảng dạy, học tập và vận dụng vào thực t iễn quản lí k inh tế, bộ m ô n phân tích hoạt động kinh doanh, khoa k ế

toán , t rường Đ ạ i học K i n h t ế Quốc dân đ ã tổ chức b iên soạn g i á o t r ình :

"Phân tích báo cáo tài chính". G i á o t r ình này được b i ên soạn t rên c ơ sở tham khảo tài l i ệ u t rong nước và nước ngoà i , t rên c ơ sở bà i g i ảng của c á c g iảng v iên t rong b ộ m ô n n ă m học 2006 - 2007, n ă m học 2007 - 2008, do PGS.TS. N g u y ễ n N ă n g P h ú c , T r ư ở n g bộ m ô n P h â n t í ch hoạt đ ộ n g k i n h doanh, chủ biên, vớ i sự tham gia của các giảng viên giàu kinh nghiệm trong

và ngoà i b ộ m ô n .

Tập thể tác giã, gồm:

- PGS. TS. Nguyền Năng Phúc, b iên soạn c h ư ơ n g Ì

- PGS. TS. Nguyễn Ván Công, G i á m đổc tung t â m tư vấn k ế t oán ,

k i ể m toán Khoa k ế t o á n , b iên soạn c h ư ơ n g 2, 3, 4, 9

- PGS. TS. Nguyễn Ngọc Quang, P h ó t rưởng b ộ m ô n p h â n t ích hoạt

đ ộ n g k inh doanh, b i ên soạn c h ư ơ n g 5, 6

- TS. Phạm Thị Thúy, G i ả n g viên bộ m ô n p h â n t ích hoạt đ ộ n g k i n h

doanh, b i ên soạn c h ư ơ n g 7

- PGS. TS. Nghiêm Vãn Lợi, T r ư ở n g khoa k ế t oán tài c h í n h , Đ ạ i học

Lao đ ộ n g xã h ộ i , b i ên soạn c h ư ơ n g 8

*jf*«efttg S a i h t ì e K í n h ÍỂ Q u ố c ém ề


M ặ c dù đ ã c ó nh i ều c ố gắng. n h ư n g do b iên soạn lãn đ á u . do hạn che về thời sian và trình đ ộ nên cuốn giáo trình k h ô n c t ránh k h ỏ i những k h i ê m khuyết nhất đ ịnh. C h ú n g tôi mong muốn nhận được nhiêu Ý kiên đ ó n g góp

của q u ý độc giá đ ê l ầ n xuất bản sau được h o à n th i ện h ơ n .

Xin chán thành cảm ơn!

B ộ m ò n p h â n t í ch h o a i đ ộ n i ỉ k i n h d o a n h

K h o a k è t o á n

T r ư ờ n g Đ ạ i học K i n h tê Q u ố c d ã n

4 T r t rông H ã i hác Kinh te Q t ú t o d ầ n


Chuông I Nhũng vần đề lý luận cơ bén cùa phấn tích bác cáo.

Chương Ì

NHỮNG VẤN ĐỂ LÝ LUẬN cơ BẢN CỦA

PHÂN TÍCH BÁO CÁO TÀI CHÍNH

1.1. KHÁI NIỆM, Ý NGHĨA VÀ NHIỆM vụ PHÂN TÍCH BÁO CẢO

T Ả I C H Í N H

1.1.1. K h á i n i ệ m về p h â n t í ch b á o c á o t à i c h í n h .

" K ế loàn là việc thu thập, xứ lý, k i ể m tra. p h â n t ích và cung cấp t h õ n g tin k inh tế , tài c h í n h d ư ớ i h ình thức giá trị, h i ện vật và thời gian lao đ ộ n i ỉ " . " ' ' N h ư vậy, ké toán là hệ t h ò n g ghi c h é p và t ó m tắt c á c nghiệp vụ k inh t ế phát sinh và c á c giao dịch tài ch ính trong sổ sách hay chứng từ, tài l i ệu . T rên cơ sớ đ ó , sẽ phân tích, nhận đ ịnh và lập b á o c á o từ hệ thống này. Do đó , chức nũng cơ han của k ế toán là phán ánh và g i ám đốc một c á c liên lục và toàn đ iện m ọ i hoạt động kinh tế tài ch ính cùa doanh nghiệp. Nhũn; :

ihỏníi t in m à k ế toán cung cấp đ ó n g một vai trò cực kỳ quan trọng đ ố i vớ i quản trị doanh nghiệp. N ề n kinh t ế càng phát t r i ển , nhu cầu t h ô n g t in ngày c à n " trở nên đa dạng và bức thiết . Ch ính vì thế, t hông t in được xem n h ư là một yếu tổ ánh hưởng trực t i ếp đ ế n quá tr ình sán xuất k inh doanh.

Thông tin ke toán là một bộ phận quan trọng cứa thông tin thục hiện - m ô ta trạng thái thực t ế cùa m ọ i hoạt động sán xuất kinh doanh của doanh nghiệp đã và đ a n " d iễn ra. phản anh mức độ đã đạt được trong quá trình thực hiện k ế

hoạch.

H ệ thông thônii tin k ế toán là hệ thống nhũng thông t in cùa quá trình k ế

toán số l iệu và được bát đầu từ việc phàn tích các nghiệp vụ kinh t ế - tài chính

phát sinh đê lập chúng từ k ế toán. đến việc phân loại , ghi sổ k ế toán để lập báo cáo k ế toán. Do vậy. có thế nói răng, k ế toán là một hệ thống thông t in chú vếu

và đáng tin cậv nhất cho chất lượng quán trị doanh nghiệp. H ệ thốns thôna tin kè toán cung cấp những thông tin »*tơ sở dữ l iệu tốt nhất t ron" hệ thốns doanh

rmhiệp, giúp quán trị doanh nghiệp đánh giá và ra các quyết định trong đ i ể u hành sán xuất k i n h doanh đạt h iệu quả k inh t ế cao.

Luật kế toán NXB Tài chính Hà Nội nam 2003. trang 5

*tw*?ww* B ạ i họe K ỉ n h tó Q u ế t ' đ á n I


Trong c á c h ì n h thức ghi sổ k ế toán , cho dù doanh ngh i ệp vận d ụ n g h ình thức n à o đ i c h ă n g nữa, bao g i ờ cũns bắt đ ầ u từ chứng từ kê t o á n (chứng từ gốc) và kế t thúc bằng hệ thống b á o cáo k ế toán. Do vậy. hệ t h ò n g thông t in k ế toán là căn cứ quan trọng để lập báo cáo tài ch ính . Song. đê hệ thống thông t in k ế toán phán ánh trên các b á o cáo tài ch ính có chá t lượng cao, trước hết t iêu chuẩn hữu ích của hệ thống t h ô n g t in k ế t o á n phai đ à m

bảo đ ầ y đ ủ c á c y ê u cầu sau đ â v :

Yêu cầu ỉ: Trung thực và hợp lý

C á c t h ô n g t in và số l i ệ u k ế toán phải được ghi c h é p v à o b á o c á o t r ên c ơ sở c á c b ằ n ơ chứng đ ầ y đ ủ . k h á c h quan và đ ú n g v ớ i thực tê

h i ệ n t r ạ n g , đ ú n g v ớ i b ả n chấ t , n ộ i dung v à g i ả t ị c á c n g h i ệ p vụ k i n h tê

p h á t s inh . N g h ĩ a l à , t h ô n g t i n k ế t o á n p h á i p h ả n á n h t r u n g thực về

t ình h ì n h tài sản, n g u ồ n h ì n h t h à n h tài sản, k ế t q u ả hoạt đ ộ n g sản xuất k i n h doanh, t ì n h h ì n h c ô n g n ợ , t ì n h h ì n h lưu c h u y ể n t i ề n t ệ của doanh

ngh i ệp . Đ ế đ á m b ảo y ê u c ầ u t rung thực và h ợ p lý , b á o c á o k ế t o á n

phả i đ ư ợ c l ậ p và t r ì n h b à y t r ê n c ơ sở t u â n t h ủ c á c c h u ẩ n m ự c k ế t o á n

và c á c quy đ ị n h c ó l i ê n quan h i ệ n h à n h .

Yêu câu 2: Khách quan

C á c t h ô n g t in và số l i ệ u k ế toán phả i được gh i c h é p và b á o c á o đ ú n g vớ i thực t ế , k h ô n g bị x u y ê n tạc, k h ô n g bị b ó p m é o theo ý c h í chủ quan.

Yên cầu 3: Đầy chì

M ọ i ngh iệp vụ k i n h t ế - tài c h í n h phá t sinh l iên quan đ ế n k ỳ k ế toán

phải được ghi c h é p và b á o cáo đầy đủ, k h ô n g bị bỏ sót. N ế u b ỏ sót t h ô n g tin n à o sẽ dấn đ ế n t h ô n g t in t r ên b á o c á o tài c h í n h k h ô n g c h í n h x á c .

Yêu cầu 4: Kịp thời

C á c t h ô n g t in và số l i ệ u k ế toán phải được gh i c h é p và b á o c á o k ịp thời , đ ú n g thờ i hạn quy đ ịnh , k h ô n g được c h ậ m trễ .

Yêu cẩu 5: Dễ hiểu

C á c t h ô n g t i n và số l i ệ u k ế t oán t r ình b à y t rong c á c b á o c á o tài c h í n h

phải rõ r àng , d ễ h i ể u đ ố i vớ i n g ư ờ i sử dạng . N g ư ờ i sử dụng ớ đ â y được

h iểu là những n g ư ờ i c ó h i ể u b iế t về k i n h doạnh, về k i n h t ế , tài c h í n h , k ế

toán ở mức đ ộ nhất đ ịnh. Những t h ô n g t i n về c á c v ấn đ ề phức tạp trono b á o c á o tài c h í n h phả i được g i ả i t r ình chi t i ế t và cụ t h ế t rong phần t huyế t

m i n h b á o c á o tài c h í n h .

Tr t t ò Ị Ịg £ a í me Mtầ t ệ QuOkr $m


Yêu cầu 6: Có thể so sánh dược

C á c t h ô n g t in và số l i ệ u k ế toán giữa các kỳ k ế t o á n t rong m ộ t doanh nghiệp và giữa các doanh nghiệp chí có thể so sánh kh i t ính toán và trình bày theo nguyên tắc nhất quán . Trường hợp k h ô n g nhất q u á n phải được g iả i t r ình trong phần thuyết m i n h đ ể n g ư ờ i sử dụng b á o c á o tài c h í n h c ó thể so sánh thông tin giữa các kỳ k ế toán, giữa các doanh nghiệp, hoặc giữa thông tin thực h iện vớ i thông t in dự toán, vớ i k ế hoạch. Đ ổ n g thời , k ế toán phải sử dụng kết hợp, hài hoa hệ thống phương pháp r iêng có , như: Phương pháp chứng từ, phương pháp đ ố i ứng tài khoản, phương p h á p tính giá, phương pháp tống hợp cân đ ố i k ế toán, nhằm tạo ra hệ thống thông t in k ế toán đ ả m b á o t ính c h í n h x á c và c ó c ơ sở p h á p lý vững chắc.

Việc đảm bảo đầy đủ các yêu cầu cơ bản tính hữu ích của thông tin k ế toán ở trên mớ i là nhũng căn cứ quan trọng để lập báo cáo tài chính doanh nghiệp. Có như vậy, hệ thốn" thông tin trên các báo cáo tài chính mớ i thực sự trở thành công cụ đắc lực cho quản trị doanh nghiệp. Sáu yêu cầu cơ bán của thông tin kế toán đã được trình bày ở trên có mối liên hệ mật thiết với nhau và phải được thực hiện đổng thời. Nhờ vậy, mớ i đám bảo thông tin k ế toán được tạo ra và đảm bảo đầy đủ tính hữu ích cho quản trị doanh nghiệp.

N g à y nay, k ế toán đ ã trở t hành một t rống những c ô n g cụ đắc lực nhất cho các n h à q u á n trị doanh nghiệp. Sản phẩm c u ố i c ù n g của q u á t r ình k ế

toán số l i ệ u là hệ thống b á o c á o k ế toán của doanh nghiệp . Bở i vậy , hệ thống b á o c á o k ế t oán trước hết phán ánh hệ t h ò n g t h ô n g t in k ế t o á n .

H ệ thống b á o c á o k ế toán được h ình t hành dựa t rên c ơ sở tổng hợp nhũng sô l i ệ u từ c á c sổ k ế toán theo các ch ỉ t iêu k i n h t ế - tài c h í n h của doanh nghiệp. Báo c á o k ế toán của doanh nghiệp phản ánh t ình hình tài sản của doanh nghiệp tạ i thời đ i ể m nhất đ ịnh, phản ánh kết quả k inh doanh và tình hình sử dụng vốn của doanh nghiệp trong một thời kỳ nhất đ ịnh. Bở i vậy, hệ thống b á o c á o k ế toán của doanh nghiệp cung cấp cho các đ ố i tượng sử dụng thông t in k ế toán về tình hình kinh t ế - tài ch ính , về q u á tr ình sản xuất k inh doanh của doanh nghiệp. Trên cơ sở đó , quản trị doanh ngh iệp đề

ra những quyế t đ ịnh cần th iế t t rong k i n h doanh của doanh nghiệp .

Phù hợp vớ i hai hệ thống k ế toán doanh nghiệp: k ế t o á n tài c h í n h và

k ế toán quản trị, hệ thông báo cáo k ế toán của doanh nghiệp cũng được chia t hành hai l o ạ i : b á o c á o tài c h í n h và b á o c á o k ế toán q u á n tr ị .

Theo chuẩn mực k ế toán quốc t ế số ì " I A S I thì b á o c á o tài c h í n h cung cấp t h ô n g t in về t ình h ình tài ch ính , kế t q u ả hoạt đ ộ n g tài c h í n h , cũng n h ư

T r i ã m i * B ạ i họe K í n h t ế Q u ố c d â n Ề


lun chuyến t iền tệ cùa doanh nghiệp và đó là các thòng t in có ích cho việc ra các quyết đ ịnh kinh t ế " .

Theo V i ệ n k ế toán c ô n g chứng M ỹ ( A I C P A ) thì " B á o c á o tài ch ính được lập nhằm mục đích phục vụ cho việc xem xét đ ịnh kỳ hoặc báo cáo về

q u á tr ình của n h à , t ình h ình đầu tư trong k inh doanh và những kế t q u ả đạt được trong kỳ b á o c á o . H ộ thống báo cáo tài ch ính phản ánh sự kế t hợp của những sự k i ệ n được ghi nhận, những n g u y ê n tắc kẽ toán và những đ á n h giá của cá nhân mà trong đó , những nguyên tắc k ế toán và những đ á n h giá được áp dụng chủ yếu đến việc ghi nhận các sự k i ệ n " .

Trong hệ thống k ế toán V i ệ t Nam, báo cáo tài ch ính là loạ i b á o cáo kế

toán, phản ánh một cách tổng quát, toàn diện tình hình tài sản, nguồn vốn, tình hình và kết quá hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp trong một thời kỳ nhất định. Như vậy, báo cáo tài chính không phải chỉ cung cấp những thòng tin chủ yếu cho các đ ố i tượng bên ngoài doanh nghiệp, như: các nhà đầu tư, các nhà cho vay, các cơ quan cấp trên, các cơ quan thuế, cơ quan thông kẽ , cơ quan k ế hoạch và đầu tư, . . . mà còn cung cấp những thông t in cho các nhà quản trị doanh nghiệp, g iúp họ đánh giá, phân tích tình hình tài ch ính cũng n h ư kết quá

hoạt động sản xuất k inh doanh của doanh nghiệp.

Phân tích báo c á o tài ch ính là quá tr ình xem xét , k i ể m tra, đôi chiếu và

so sánh số l i ệ u về tài ch ính trong kỳ h iện tạ i vớ i các kỳ k inh doanh đã qua. T h ô n g qua việc phân tích báo cáo tài ch ính sẽ cung cấp cho ngườ i sư dụng thông t in có thể đ á n h giá t i ề m năng , h iệu quả k inh doanh cũng như những rủ i ro về tài ch ính trong tương lai của doanh nghiệp.

Phân tích b á o c á o tài ch ính nhằm cung cấp những thông t in hữu ích k h ô n g chỉ cho quản trị doanh nghiệp mà còn cung cấp những thông t in kinh

t ế - tài ch ính chủ yếu cho các đ ố i tượng sử dụng thông t in ngoài doanh

nghiệp. Bở i vậy, phân tích báo cáo tài ch ính k h ô n g phải chỉ phản ánh tình h ình tài ch ính của doanh nghiệp tạ i một thời đ i ể m nhất đ ịnh, m à còn cung cấp những thông t in về kế t quả hoạt động sản xuất k inh doanh cua doanh nghiệp đã đạt được trong một kỳ nhất đ ịnh.

1.1.2. V a i t r ò của h ệ t h ô n g b á o c á o tà i c h í n h đô i vớ i v iệc p h â n t ích t ì n h h ì n h t à i c h í n h của doanh ngh iệp

H ệ thông báo cáo tài ch ính g iữ một vai trò đặc biêt quan t ron" t r o n ° phân tích hoạt động tài ch ính của doanh nghiệp. Đồng thời , có ý nahĩa cưc kỳ quan t r ọ n g đ ố i v ớ i c ô n g t ác doanh n g h i ệ p . Đ i ể u đ ó , đ ư ợ c t h ể

& TỊTttòỊỊg Bềuheẹ Rinh te Quốc dân


^âs^i trƯ Đ tẾ -...

Documents