slownik polsko-europejski

Słownik polsko-europejski

Urząd Marszałkowski Województwa ŚląskiegoWydział Rozwoju Regionalnego

Katowice 2013

Słownik polsko-europejski

WYDAWCA:Urząd Marszałkowski Województwa ŚląskiegoWydział Rozwoju Regionalnego,ul. Dąbrowskiego 23, 40-032 [email protected], www.rpo.slaskie.pl

WSPÓŁPRACA (UM WSL):Agnieszka Gajewska, Katarzyna Mularczyk

Copyright © Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego, Katowice 2013

ISBN: 978-83-7328-306-0

egzemplarz bezpłatny

Publikacja finansowana przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007-2013

REALIZACJA:Wydawnictwo KA spółka cywilnaJoanna Tomczyk-Lidochowska,Katarzyna Wiś[email protected], www.kasc.pl

KOORDYNATOR WYDANIA:Joanna Tomczyk-Lidochowska

PROJEKT GRAFICZNY, SKŁAD:Katarzyna Wiśniewska

ILUSTRACJE:Ireneusz Gawliński

GWARA: Piotr Lewicki

LIMERYKI:Katarzyna Wiśniewska

DRUK:Drukarnia Mikopol Dariusz Mikolasek

5

Małgorzata StaśDyrektor Wydziału Rozwoju Regionalnego

Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego

Terminologia unijna funkcjonuje w wydziałach fun-duszowych naszego urzędu trochę na zasadzie szyfru, wewnętrznego kodu, pozwalającego szybko i precyzyjnie się komunikować. Czasem w formie dość kolokwialnego skrótu, jak np. benek (czyli oficjalnie beneficjent) czy klucz (to jest projekt kluczowy). Jest to słownictwo na tyle często przez nas używane, że czasem może ulegamy mylnemu wrażeniu, iż jest to doświadczenie powszechne, to znaczy że ogół społeczeństwa zna je i rozumie. Tymczasem o tym, że nie jest to prawda, nawet w przypadku pracowników innych wydziałów naszego urzędu, przekonuje barwny przykład Referatu ds. Pomocy Technicznej. Niejednokrotnie proszony o pomoc w przypadku problemów ze sprzętem komputerowym (co w sumie jest zgodne z potocznym, dosłownym rozumieniem tego wyrażenia), w rzeczywisto-ści zajmuje się wspieraniem zadań związanych z wdraża-niem i zarządzaniem Programem. Tak więc co i rusz przeko-nujemy się, że o ile słownictwo unijne jest dobrze znane w przypadku podmiotów starających się o dofinansowanie unijne czy już realizujących projekty, o tyle przysłowiowy Kowalski nieraz może poczuć się skonsternowany.Z myślą o nim na jesieni 2011 roku – przy wsparciu Telewi-zji Katowice – powstał pomysł przygotowania programu przystępnie wyjaśniającego pojęcia związane z tematyką Funduszy Europejskich. Przez ponad rok obecności na an-tenie wyemitowano 41 odcinków programu, w których przybliżono łącznie 123 terminy. Autorem audycji był red. Grzegorz Barański z TVP Katowice, specjalizujący się w te-matyce funduszowej od ładnych kilku lat. Punktem wyjścia

do rozmowy na temat poszczególnych pojęć stała się sonda uliczna, która pokazała potoczny odbiór tych słów. Ich wyjaśnienia podjęli się zaproszeni do poszczególnych odcinków językoznawcy, urzędnicy i dziennikarze. Wszyst-kie rozmowy odbyły się w atrakcyjnej formie, a dodatkowo w ciekawych miejscach dofinansowanych z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007-2013, stanowiących przykłady dobrych praktyk wyko-rzystania Funduszy Europejskich.Publikacja, którą trzymają Państwo w rękach, zawiera wybór 30 terminów – najczęściej spotykanych, najbardziej przydatnych czy też budzących najwięcej wątpliwości. Przy każdym z nich znajdą Państwo – jak na słownik przy-stało – fachową definicję wraz z przykładem użycia, a do-datkowo wybrane wypowiedzi z sondy ulicznej oraz opinie ekspertów z różnych dziedzin. Oprócz wiedzy, chcemy dostarczyć Państwu również rozrywki, ale jak najbardziej o charakterze edukacyjnym – temu celowi służą między innymi żartobliwe definicje w „godce”, czyli gwarze śląskiej, humorystyczne limeryki oraz rysunki satyryczne.Życzę Państwu pożytecznej, ale i przyjemnej lektury,

Wprowadzenie

6

Zajmowanie się funduszami unijnymi (zdobywanie ich, go-spodarowanie nimi, rozliczanie, sprawozdawanie) ma wiele wspólnego z takimi dziedzinami życia, jak ekonomia i biznes, zatem wymaga ścisłości i precyzji także słownej, terminologicznej. Przyznać trzeba, że to dziedzina życia dla nas nowa, więc nie ma w niej utrwalonych w naszym użyciu nazw, terminów, etykietek. One są tworzone szybko, by nadążyć za zmianami reguł i zasad obowią-zujących w europejskim gospodarowaniu pieniędzmi. Powstają często w komputerach tłumaczy, którzy starają się za owymi zmianami nadążyć, przekładając na język pol-ski dokumenty, które powstały jako oryginalne w innych językach (szczególnie po angielsku). Czasem tworzą nowe słowa polskie (neologizmy), czasem tłumaczą wyrażenia i zwroty dosłownie z języków obcych (to kalki językowe), czasem spolszczają (graficznie i fonetycznie) obce wyrazy, czy wreszcie pozostawiają je w oryginalnej formie jako obcojęzyczne cytaty. Niektóre z terminów unijnych zostają wprowadzone do języka polskiego lepiej, niektóre gorzej. Lepiej – znaczy tak, że umiemy ich sens odczytać z formy tego wyrazu (oczywiście, przy pomocy kontekstu), gorzej, gdy wyraz nic nam nie mówi lub wręcz jest sprzeczny ze znaczeniem słów identycznie brzmiących lub podob-nych istniejących już w języku, jest zatem mylący. Te nowe wyrazy zyskały już zresztą w języku polskim nazwę brukse-lizmów (od: Bruksela).Ale tak naprawdę nie trzeba ich się bać, czasem pomóc może w ich zrozumieniu znajomość języków obcych (fi-nancial crossing), niektóre są internacjonalizmami (np. po-

chodzący z łaciny beneficjent), czasem zdrowy rozsądek i znajomość znaczeń słów w języku polskim ogólnym (ocena szacunkowa). Oczywiście, by być pewnym ich znaczenia w danej sytuacji (zajmowania się funduszami unijnymi), trzeba sprawdzić znaczenie terminologiczne właściwe dla tej sytuacji. Niektóre terminy nie mówią nam właściwie nic i wtedy pozostaje tylko słownik lub konsultacja z fachowcem. Ale to jest właściwość wszelkich specjalistycznych odmian każdego języka.

dr hab. prof. UŚ Jolanta Tambor Uniwersytet Śląski

7

Kilka lat przed przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej na antenie Radia Katowice powstała audycja „Euromania”. Tworzyłyśmy ją wspólnie z Anettą Chlebicą. Początkowo wydawało nam się, że będzie to lekki program pełen cieka-wostek o krajach Unii. Stało się inaczej. W każdy ponie-działek mierzyłyśmy się z unijną terminologią. Starałyśmy się wyjaśnić przedsiębiorcom zainteresowanym wspar-ciem z różnych funduszy, co to są programy operacyjne, drobne granty i dlaczego nazywa się ich beneficjentami. To był pionierski czas, kiedy problematyka unijna i terminy używane przez znawców tematu były naprawdę niezrozu-miałe. Redagowanie programu przypominało często walkę z wiatrakami. Aż dziw bierze, że w końcu do tej termino-logii przywykliśmy i że dziś nie wydaje się nam tak dziwna i obca.Terminologia unijna często przypomina piramidę, w której jeden niezrozumiały termin wyjaśnia się innym niezrozu-miałym terminem, a ten kolejnym, który większości nic nie mówi. Podczas jednej z wizyt w Parlamencie Europejskim poznałam korespondenta Polskiego Radia Andrzeja Ge-bera, który spokojnie i rzeczowo wyjaśniał grupie dzien-nikarzy, że do unijnej rzeczywistości trzeba mieć trochę dystansu i nie można dać się zapędzić w kozi róg termi-nów i pojęć, które przeciętnemu człowiekowi i tak nic nie powiedzą. To było bardzo ważne i inspirujące spotkanie z człowiekiem, który o polityce w Strasburgu i Brukseli wie naprawdę dużo. Kolejne lata upłynęły mi na dążeniu do jak najprostszych opisów zawiłych kwestii. Zrozumiałam też, że nie można bać się prostych pytań i że trzeba je zada-

wać. W tamtym czasie bardzo mi pomógł profesor Jacek Wódz z Uniwersytetu Śląskiego. Do spraw Unii podchodził z wielkim znawstwem, a czasem z poczuciem humoru, co bardzo ożywiało radiowy program.Robiłam kiedyś nagranie na temat unijnych funduszy. Urzędnik, który udzielał mi informacji, tak przejął się swoją rolą, że poza spójnikami w jego wypowiedzi były wyłączne zupełnie niezrozumiałe sformułowania. Moje próby do-cierania do sedna kompletnie się nie powiodły. Ponieważ sprawa była ważna, wybrałam się na jedną z naszych uczel-ni, aby ją wyjaśnić ze znawcą unijnej terminologii. Okazało się, że mój kolejny rozmówca skomplikował to jeszcze bardziej. Wyszłam z nagrania z bólem głowy. Wtedy realizator dźwięku powiedział: „Cóż, trzeba będzie powołać zespół ekspertów, żeby wyjaśnili, co ten pan miał na myśli”. Rzeczywiście, początki dziennikarstwa związanego z Unią Europejską były niekończącą się wędrówką od jednego eksperta do drugiego.

Ewa NiewiadomskaRadio Katowice

8

Adam Złotorowicz, Antyradio:

Z pojęciami unijnymi zetknąłem się, kiedy rozpoczynałem pracę dziennikarską w 2007 roku. W materiałach radio-wych, które przygotowywałem, często pojawiały się relacje z inwestycji współfinansowanych z unijnych dotacji. Ję-zyk funduszy unijnych jest trudny i hermetyczny, jednak większość pojęć można zrozumieć, osadzając je w kontek-ście, choć z pewnością początkującym dziennikarzom mogą sprawiać problemy. W materiałach radiowych, które przygotowuję, staram się unikać stosowania funduszowego języka, ponieważ przekaz musi być prosty i zrozumiały dla przeciętnego odbiorcy. Zamiast słowa beneficjent staram się używać sformułowania osoba, która ubiegała się o środki unijne. Chcę po prostu słuchaczom oszczędzić trudnego, brukselskiego języka.

dr Danuta Krzyżyk, Uniwersytet Śląski:

Pierwszy raz z nomenklaturą języka unijnego spotkałam się, kiedy przedstawiciele Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego zwrócili się do mnie z prośbą o przygotowanie treści dyktanda dla młodzieży, w którym pojawiłyby się pojęcia związane z funduszami unijnymi. Poznając to słownictwo, zauważyłam, że często wielu osobom sprawia ono niemały kłopot, głównie dlatego, że niektóre pojęcia znaczą coś innego, niż nam się wydaje. Dzieje się tak, ponieważ w przypadku wielu pojęć unijnych pierwotne znaczenie słowa uległo rozszerzeniu. Drogą dedukcji i osadzenia słowa w kontekście można jednak dojść do nowej definicji. Często zdarzają się zabawne przekształcenia, szczególnie kiedy pod nieznane słowo podkładana jest standardowa definicja. Kiedyś na zajęciach student do opisania znaczenia pojęcia linia demarkacyjna używał słowa lina demokracji. Zabawny błąd, wynikający z podobieństwa brzmieniowego.

dr Katarzyna Sujkowska-Sobisz, Uniwersytet Śląski:

Po raz pierwszy przyszło mi zmierzyć się z pojęciami unijnymi, gdy kilka lat temu prowadziłam szkolenie dla pra-cowników Ministerstwa Rozwoju Regionalnego. Gdy przeglądałam dokumentację, którą przesłano mi z Minister-stwa, abym przygotowała szkolenie, najbardziej uderzyła mnie wszechobecność wielkich liter. Najbardziej zdziwiła mnie jednak wielopostaciowość beneficjentów − beneficjent pośredni, beneficjent bezpośredni, beneficjent ostatecz-ny. Byłam absolutnie zagubiona w takim beneficjenckim towarzystwie.

Marcin Tulicki, TVP Katowice:

Z pojęciami unijnymi po raz pierwszy zetknąłem się dwa lata temu, kiedy rozpoczynałem przygotowania do jednego z programów, w których poruszana była tematyka funduszy europejskich. Niektóre znaczenia słów mnie zaskoczyły, ponieważ okazywało się, że znaczą coś innego, niż początkowo myślałem. Zaskakującym sformułowaniem jest dla mnie na przykład klaster innowacji. Wiem, że to nie tylko mój problem, ponieważ prowadząc sondy uliczne, nieraz słyszałem odpowiedzi, w których ludzie z przekonaniem wyjaśniali określone pojęcia, a okazywało się, że prawidłowe znaczenie jest całkiem inne.

Moja przygoda ze słownictwem unijnym

9

prof. Jan Miodek, Uniwersytet Wrocławski:

Trudno mi ściśle określić czas i okoliczności zetknięcia się z unijnymi pojęciami. One stopniowo wchodziły w komunika-cyjny obieg. Zanurzyłem się w nie prawdziwie w momencie, kiedy Telewizja Katowice poprosiła mnie o serię odcinków na ich temat. Miałem się stać telewizyjnym ekspertem − takim jak w „Ojczyźnie polszczyźnie” czy w „Słowniku polsko@polskim”. Broniłem się przed tym obowiązkiem rękami i nogami, bo na pewno nie byłem w tej materii ani odrobinę lepszy od przeciętnego Polaka. W końcu się zgodziłem, ale przygotowanie się do tych programów kosztowało mnie nieporównanie więcej wysiłku niż wszystko to, co robiłem do tej pory. Najgorsze było wyjaśnianie tych form, które − brzmieniowo tożsame z wyrazami znanymi wszystkim od lat − w języku unijnym mają znaczenie zupełnie inne.

Grzegorz Barański, TVP Katowice:

Programy telewizyjne o unijnych funduszach zacząłem robić w 2003 roku. Od samego początku zauważyłem, że jest to wiedza tajemna, a jej propagatorzy posługują się językiem często niezrozumiałym dla zwykłych widzów. Tymczasem moim zadaniem było pokazać, że unijne dotacje to fajna i zarazem prosta sprawa. Zacząłem więc „walkę” z alokacjami, beneficjentami, kosztami kwalifikowalnymi i programami operacyjnymi. Teraz mogę powiedzieć, że udało mi się z tego boju wrócić z tarczą – głównie z powodu elastyczności języka polskiego. Większość pojęć dziś już nie dziwi i jest po-wszechnie znana. Nadal jednak jest wiele do zrobienia. Cross-financing, kohezja czy kwantyfikacja – u wielu zapytanych o znaczenie wciąż powodują gonitwę myśli albo wzruszenie ramion.

Jakub Porada, TTV:

Pierwszy raz z pojęciami unijnymi zmierzyłem się w liceum w połowie lat 80. Usłyszałem o Europejskiej Wspólnocie Węgla i Stali i pomyślałem, że to nudne jak flaki z olejem. Podczas studiów na Uniwersytecie Śląskim usłyszałem więcej, ale jako dziecko PRL-u nie wierzyłem, że można tak po prostu wyjechać za granicę. Ponieważ jednak kumpel z akademi-ka jeździł ciągle do dziewczyny w bliskich Czechach, zacząłem rozumieć, na czym polega integracja. I konwergencja, jeśli to dziewczyna przyjeżdżała do kolegi – ale tu już byłem proszony, żeby zwolnić na noc pokój.Pamiętam interwencyjny materiał dotyczący zagmatwanej historii spadkowej. Jedna z mówiących do kamery kobiet zagroziła, że nie odpuści tej sprawy i jeśli zajdzie potrzeba, napisze nawet nie do Strasburga, a do PETERSBURGA. Mam nadzieję, że jednak wybrała właściwy adres...

10

Absorpcja

Inaczej wchłanianie. W terminologii funduszowej jest to pozyskiwanie, a następnie zużytkowanie, wykorzystywanie zewnętrznych środków finansowych (łac. absorptio – pochłanianie).

Wysoki poziom absorpcji funduszy unijnych w Polsce w porównaniu z innymi krajami UE to sukces i dowód na to, że potrafimy dobrze wykorzystać te pieniądze.

Unkel poradzi w nocy łopróżnić cołko lodówka, ino w niej światło łostanie.

Przykład:

Propozycja prostszego odpowiednika:

Wykorzystanie

1

11

– absorbować − zabierać komuś czas…?

– pochłanianie, np. absorpcja światła…?

– wchłanianie, czyli wykorzystywanie dostępnych środków…?

AbsorpcjaTyski kucharz, łysy jak kolano,wielki bankiet szykował już rano.Wszystkich potraw próbował,wszystkie zaabsorbował.Więc przyjęcie – no cóż – odwołano.

URZĘDNIK

DZIEN-NIKARZ

JĘZYKO-ZNAWCA

Absorpcja jest słowem znanym przeciętnemu użytkownikowi języka. Pojęcie to funkcjonuje w wielu dyscyplinach nauko-wych – fizyce, optyce. W odniesieniu do Funduszy Europej-skich eksponuje regionalność. Byłby więc to proces pochłania-nia, czyli wykorzystywania funduszy w regionach.

Absorpcja wiąże się w naszym języku ze zjawiskami chemicz-nymi. Tymczasem w terminologii funduszowej w praktyce będzie to sposób, w jaki wykorzystujemy pieniądze.

Kiedy wsłuchujemy się w definicję tego słowa, kojarzymy go z pochłanianiem, zasysaniem. Niestety źle nam się to kojarzy. Absorpcja jest określeniem eleganckim. Kto powinien, ten wie, co się pod nim kryje.

Elżbieta Bieńkowska minister infrastruktury

i rozwoju

Marek CzyżTVP Info

prof. Jan MiodekUniwersytet Wrocławski

Pojęcie absorpcja omówione zostało w odc. 1 „Słownika polsko-europejskiego” 2011 oraz w odc. 21 „Słownika polsko-europejskiego” 2012

SONDA ULICZNA

12

Alokacja

Przykład:

Rozdysponowanie, przyporządkowanie środków na różne cele; w kontekście Funduszy Europejskich to całkowita kwota środków unijnych dostępnych w ramach działania lub programu na danym obszarze w danym czasie. Możemy mówić o alokacji dla konkursu, programu, działania itd. (łac. ad – do, locatio – umieszczenie).

Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2007-2013 to drugi pod względem wielkości alokacji – po województwie mazowieckim – program regionalny w Polsce (1,747 mld euro).

Alokacjo – wiela momy kasy; alokacjo to geld, kery mogymy udać na co chcymy, ale pod warunkiym, że na to się godzom oficyjele z Brukselse.

2

13

Alokacja wypłatyPan Stanisław z dzielnicy Ksawerachciał swą premię przepuścić w pokera.Ale żona niemiłakasę już przeznaczyłana prąd, wodę, gaz i czynsz... Hetera!

– przemieszczenie z jednego miejsca na drugie…?

– w komputerach są alokacje, oznacza to umiejscowienie…?

– słowo kojarzy mi się ze zmianą wszystkiego…?

– alokacja kojarzy mi się z bankiem i z finansami…?

SONDAULICZNA

URZĘDNIK

DZIEN-NIKARZ

JĘZYKO-ZNAWCA

W księgowości alokacja to uznanie dopisanej pozycji w ra-chunku. Alokacja zasobów w gospodarce rozumiana jest jako wykaz lub wyczerpujący opis tego, co kto robi oraz tego, co kto dostaje; jest to też zakres stanu techniki i wielkości zasobów w gospodarce.

Obrazowo można powiedzieć, że alokacja to komoda, w której są pieniądze, każda szuflada to priorytet, a w każdej szufla-dzie są przegródki, a więc działania. Do tej komody sięgamy po pieniądze, żeby zrealizować projekty, które uzyskały dofi-nansowanie.

Alokacja oznacza tak naprawdę przemieszczenie bądź przypo-rządkowanie, ale nikt tego nie wie, ponieważ wszyscy myślą, że alokacja to to samo co ulokowanie. Alokacja powinna oznaczać więc coś bardziej dynamicznego, jakiś proces, niż zwyczajne ulokowanie, ale tak nie jest. Skąd się to wzięło? Jeśli ktoś pamięta cokolwiek z kursu historii w podstawówce, to wie, że lokowano miasta. A miasta lokuje się przecież raz na zawsze. Dlatego alokacja oznacza dziś tyle samo, co przypi-sanie środków dla kogoś lub czegoś.

Mariusz Kleszczewski,wicemarszałek

województwa śląskiego

Józef WyciskRadio Katowice


Pojęcie alokacja omówione zostało w odc. 4 „Słownika polsko-europejskiego” 2011 oraz w odc. 9 „Słownika polsko-europejskiego” 2012

14

Beneficjent to ftoś taki, ftory mo grajfka do interesu ino nie mo piniendzy coby go rozkulać. Beztóż wydeptoł se je we Wspólnocie.

Beneficjent

Podmiot realizujący projekty finansowane z budżetu państwa lub ze źródeł zagranicznych, np. z budżetu Wspólnoty Europejskiej, a w szczególności z Funduszy Europejskich. Beneficjentem może być zarówno osoba fizyczna, prawna, jak i jednostka organizacyjna wyposażona w zdolność prawną (łac. beneficium – dobrodziejstwo, przywilej, łaska).

Miasto Katowice jest beneficjentem realizującym wiele projektów unijnych. Jeden z nich polega na budowie nowej siedziby Muzeum Śląskiego w sąsiedztwie Spodka.

Obdarowany

Przykład:


3

15

BeneficjentPewien facet z okolic Dąbrowy poszedł wreszcie po rozum do głowy:„stworzyć biznes small muszę za unijne fundusze!”Tak się zrodził beneficjent nowy.

– to coś związanego z pieniędzmi…?

– student, który uczęszcza na wykłady…?

– ktoś, kto odnosi korzyści materialne…?

– osoba, która jest w stanie wykorzystać unijne środki…?

SONDA ULICZNA

URZĘDNIK

DZIEN-NIKARZ

JĘZYKO-ZNAWCA

Na lekcjach historii gospodarczej uczyliśmy się o beneficjach kościelnych, a więc dobrach kościelnych. Beneficjum nadawał też senior wasalowi za wypełnienie wasalskich obowiązków. Tymczasem w języku ekonomii i szeroko pojętej bankowości pojęcie to zostało rozszerzone – beneficjent oznacza zatem osobę fizyczną lub prawną, która korzysta z przywileju; na którą spłynęło jakieś dobrodziejstwo w postaci korzystnego kredytu, pożyczki czy zastrzyku finansowego.

W uproszczeniu jest to słowo oznaczające kogoś, kto otrzymu-je pieniądze. Projektodawca składa wniosek o dofinansowanie i koniec końców przelewa się na jego rachunek pieniądze, które mu się według tego wniosku należą. Jest to kalka z euro-pejskiego spójnościowego języka.

Ze słowem beneficjent po raz pierwszy zetknąłem się na studiach prawniczych. Jedna z umów opisanych w prawie rzymskim jest tak skonstruowana, że strona umowy nazywana jest beneficjentem.

Elżbieta Bieńkowska,minister infrastruktury

i rozwoju

Marek CzyżTVP INFO


Pojęcie beneficjent omówione zostało w odc. 1 „Słownika polsko-europejskiego” 2011

16

Biznesplan

Przykład:


Plan biznesowy

Dokument zawierający plany ekonomiczne i produkcyjne rozwoju jakiegoś przedsiębiorstwa, biorący pod uwagę wszelkie uwarunkowania, m.in. handlowe, techniczne, finansowe, ekonomiczne, instytucjonalne; narzędzie wykorzystywane przy ocenie opłacalności przedsięwzięć gospodarczych lub inwestycji. W uproszczeniu plan, którego celem jest wykazanie, czy przyjęte założenia biznesowe mają szansę powodzenia w realiach rynkowych (ang. business plan – plan biznesowy).

Biznesplan jest obowiązkowym elementem każdego wniosku o dotację z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego w przypadku projektów realizowanych przez przedsiębiorców.

Jak ftoś robi geszeft, to najprzód musi wiedzieć „albo zysk, albo w pysk”.

4

17

BiznesplanSpod Szopienic pewien sprytny panbiznesowy sobie stworzył plan:wyhodować kapustęi z niej zyski mieć tłuste,by już zawsze móc żyć ponad stan.

– wszystkie zamierzenia firmy, które mają szanse być zrealizowane…?

– zaplanowana czynność w biznesie…?

– plan, który się tworzy w celu rozwinięcia jakiegoś interesu…?

– dokument, który trzeba napisać, aby móc sięgnąć po dofinansowanie...?

SONDA ULICZNA

URZĘDNIK

DZIEN-NIKARZ

JĘZYKO-ZNAWCA

Należy zaznaczyć, że jest to słowo błędne z punktu widzenia polskiej składni. Poprawną formą byłby plan biznesowy. Nie mówimy przecież pomidorzupa czy osobysamochód. Przydaw-ki przedrzeczownikowe są bowiem zjawiskiem obcym nasze-mu systemowi językowemu. Skoro jednak przyjęliśmy taką strukturę zapożyczenia, to pamiętajmy, że słowo biznesplan zapisujemy łącznie.

Biznesplan powinien przedstawiać analizę zasadności realizacji projektu w kontekście wpisywania się w założenia programu, z którego ma być sfinansowany. Jako dokument bardziej szczegółowy niż wniosek o dofinansowanie, pozwala na opi-sanie zamierzonego sposobu przeprowadzenia inwestycji pod względem wykorzystania technologii, opłacalności finansowej oraz zdolności organizacyjnych przedsiębiorcy. Informacje przedstawione w biznesplanie są wykorzystywane w trakcie oceny projektu i służą do wybrania spośród projektów ubiega-jących się o dofinansowanie takich, które w najefektywniejszy sposób zrealizują cele zakładane w programie.

Od zera do milionera. Sposób na to, jak swoje pomysły zamie-nić w zysk. Prowadzącym własny biznes pozwala przygotować strategię, a potencjalnym inwestorom uwierzyć, że chodzi o coś więcej niż tylko pobożne życzenia przedsiębiorcy.

pracownik Urzędu Marszałkowskiego

Województwa Śląskiego

Marek SygaczTelewizja Polsat

dr Katarzyna Sujkowska-SobiszUniwersytet Śląski

Pojęcie biznesplan omówione zostało w odc. 2 „Słownika polsko-europejskiego” 2011

18

Certyfikacjawydatków

Przykład:


Poświadczenie

Czynność dokonywana w ramach systemu kontroli finansowej, polegająca na poświadczeniu przez odpowiednią instytucję zgodności wydatków z terminami, celami, prawem i procedurami. W funduszach unijnych dokonywana jest przez instytucję odpowiedzialną za składanie wniosków o płatności do Komisji Europejskiej w stosunku do operacji finansowych poczynionych przez instytucję Zarządzającą i instytucje pośredniczące (łac. certificatus – poświadczony).

Certyfikacja może dotyczyć różnych działań finansowych: czy zostały wydane we właściwym, uzgodnionym czasie, czy były właściwie opisywane i rejestrowane i czy zostały wydane na cele, na które zostały przyznane.

Certyfikacja to je taki sztympel na papió-rach, na ftorych stoi: „Dobrze, chopie, żeś wydoł te piniądze”.

5

19

Wydatek bez certyfikacjiMłody górnik z kopalni „Wieczorek”nalał w aucie paliwa pod korek.Że poszalał na drodze,żona wściekła się srodzei zabrała mu znów podwieczorek.

– poświadczenie…?

– zatwierdzenie jakości działań…?

– uznanie czegoś, zaakceptowanie…?

– pieczątka…?

SONDAULICZNA

URZĘDNIK

DZIEN-NIKARZ

JĘZYKO-ZNAWCA

Certyfikacja – kolejne ze słów nadużywanych dziś w języku polskim. Dawniej w języku polskim jako pisemne poświad-czenie stosowane było tylko do spraw morskich i handlu za-granicznego. Dziś certyfikat rozszerzył bardzo swoje znaczenie i jest używany w odniesieniu do jakiegokolwiek pisemnego poświadczenia, potwierdzenia (nawet w odniesieniu do po-twierdzania znajomości języka polskiego na odpowiednim poziomie).

Należałoby raczej powiedzieć system certyfikacji wydatków do Komisji Europejskiej w ramach programów operacyjnych. Są to czynności sprawdzające, które mają za zadanie zapewnić poprawność funkcjonowania procedur i systemu wydatkowa-nia środków w ramach programu operacyjnego. Potwierdze-nie, że wydatki ponoszone w programie przez beneficjentów, a w ślad za nimi dokonywana refundacja środków przez Instytucję Zarządzającą/Wdrażającą są zgodne z prawem Unii Europejskiej i spełniają wymagania Komisji Europejskiej. Jed-nocześnie na podstawie przedstawianych cyklicznie zestawień wydatków dokonywanych w ramach programu operacyjnego oraz poświadczenia ich poprawności, czyli właśnie dokonania ich certyfikacji przez Instytucję Zarządzającą oraz Instytucję Certyfikującą umiejscowioną w Ministerstwie Infrastruktury i Rozwoju, Komisja Europejska dokonuje wypłaty środków dla Państwa Członkowskiego.

Certyfikacja wydatków jest to coś, czego boją się wszyscy, którzy korzystają z unijnych dotacji, ponieważ certyfikacja oznacza dokładną kontrolę wydanych pieniędzy. Wcześniej czy później dla każdego beneficjenta przychodzi taki dzień, w którym musi przedstawić rachunki.

pracownikUrzędu Marszałkowskiego


Przemysław Jedlecki,Gazeta Wyborcza

prof. Jolanta TamborUniwersytet Śląski

Pojęcie certyfikacja wydatków omówione zostało w odc. 14 „Słownika polsko-europejskiego” 2012

20

Cross-financing

Przykład:


Elastyczny sposób finansowania projektów, mający na celu ułatwienie wdrażania jednofunduszowych programów operacyjnych. Mechanizm ten polega na dopuszczeniu – w ramach priorytetu oraz w należycie uzasadnionych przypadkach – ograniczonego finansowania grupy projektów, indywidualnych projektów lub części projektów, które należą do obszaru interwencji drugiego funduszu. Cross-financing ogranicza się jedynie do takich działań, które są zarówno niezbędne dla pomyślnej realizacji projektu lub grupy projektów, jak i bezpośrednio powiązane z projektem lub grupą projektów. Niemniej jednak możliwość ta dotyczy maksymalnie 10% wydatków objętych dofinansowaniem – w szczególnych przypadkach pułap ten może być podwyższony do 15% (ang. cross – krzyż, financing – finansowanie).

W ramach cross-financingu, jeżeli projekt dotyczy inwestycji infrastrukturalnej, możliwe jest włączenie do projektu tzw. wydatków miękkich (czyli np. kosztów szkoleń czy doradztwa). Analogicznie, jeżeli projekt ma charakter miękki (czyli dotyczy szkoleń, doradztwa, podnoszenia kompetencji, wprowadzania nowych rozwiązań organizacyjnych, itp.), można uzupełnić projekt o pewne wydatki materialne (jak np. urządzenia).

Jak se z dotacji kupisz klawiyr i zaro pódziesz na nauka gry, to mosz finansowanie na krzyż.

Finansowanie krzyżowe

6

21

Krzyżowanie wydatkówJeden facet raz w Żorach, jak w transiepytał wciąż, co to są „kross-finanse”.Wytłumaczę od ręki:połącz twarde i miękkie,to na sukces spokojnie masz szansę.

– nie spotkałam się z tym określeniem, chociaż studiowałam ekonomię…

– cross to krzyż, a financing to finanse, ale nie wiem, co to może oznaczać…?

– coś związanego z pieniędzmi…?

– rodzaj współfinansowania wydatków...?

SONDAULICZNA

URZĘDNIK

DZIEN-NIKARZ

JĘZYKO-ZNAWCA

Cross-financing można rozumieć dosłownie jako krzyżowe finansowanie, jednak z zastrzeżeniem, że byłby to krzyż z jednym ramieniem krótszym. Starając się bowiem o dotacje z jakiegoś Funduszu Europejskiego, na przykład z Europejskie-go Funduszu Rozwoju Regionalnego, możemy do 10% środ-ków – stąd to krótsze ramię – zaczerpnąć z innego funduszu, np. z Europejskiego Funduszu Społecznego.

Jest to trudne słowo, które sprawia wielu osobom kłopot. Dosłownie oznacza finansowanie krzyżowe, jednak i w tym przypadku najprawdopodobniej pojawiłaby się trudności w zdefiniowaniu tego pojęcia. Cross-financing polega na tym, że finansujemy przedsięwzięcia miękkie i twarde w jednym projekcie. Zasada, jaka została przyjęta na okres programowa-nia 2007-2013, mówi wyraźnie: jeden program, jeden fundusz. Cross-financing jest więc kompromisem, odstępstwem od tej zasady. Obrazowo można powiedzieć, że jest to sytuacja, kiedy w pakiecie z samochodem otrzymalibyśmy prawo jazdy lub gdyby Narodowy Fundusz Zdrowia refundował poród i jedno-cześnie szkołę rodzenia.

W koszykówce cross over to nagła zmiana kierunku, która pomaga ograć rywala. Wymaga od zawodnika dużej elastycz-ności. Cross financing pomaga lepiej wykorzystać unijne pie-niądze, bardziej elastycznie, bo mogą być wydawane na różne cele.

Mariusz Kleszczewski,wicemarszałek

województwa śląskiego

Marek DurmałaTVP Regionalna


Pojęcie cross-financing omówione zostało w odc. 4 „Słownika polsko-europejskiego” 2011

22

Dotacja

Przykład:


Bezzwrotne świadczenie, podlegające szczególnym zasadom rozliczania, przekazywane ze środków publicznych (np. budżetu państwa) na realizację zadań publicznych lub innej działalności, której finansowanie z tych środków uznaje się za celowe. W kontekście Funduszy Europejskich dotacje udzielane są w oparciu o programy operacyjne. Dotacje niewykorzystane lub wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem podlegają zwrotowi (z łac. dotare − dawać w posagu, jako posag córce).

W okresie finansowania 2007-2013 większość środków unijnych rozdyspo-nowano w formie dotacji, dużo mniejszą część przeznaczono na wsparcie zwrot-ne, m.in. w formie pożyczek.

Dofinansowanie

Dotacja to takie darowane piniondze od kamratów, ftore pozwolą ci kupić nowy moplik, cobyś mógł jeździć na szychta.

7

23

Bez dotacjiPewien rolnik gdzieś spod Częstochowychciał hodować koguty bojowe.Lecz dotacji na zakupdwóch lub trzech takich ptakówodmówiono, bo nierozwojowe.

– to jakiś przydział, przyznanie pieniędzy…?

– jest to pożyczka z banku, której jednak nie trzeba oddawać…?

– to pieniądze, które dostaje się od urzędu w prezencie…?

– to grant…?

SONDA ULICZNA

URZĘDNIK

DZIEN-NIKARZ

JĘZYKO-ZNAWCA

Współcześnie słowo dotacja bywa nadużywane i każdą daro-wiznę lubimy nazywać dotacją. Warto pamiętać, że dotuje się raczej ze środków publicznych (budżetu państwa lub samorzą-du lokalnego) i zawsze w jakimś celu.

Dotacja jest udzielana w oparciu o programy operacyjne, któ-rymi zarządzają określone podmioty. To właśnie te podmioty określają wysokość dotacji i zasady jej udzielania. Dotacja udzielana jest zawsze na konkretny cel. Podmiot, który dotację otrzymuje, nie może jej przeznaczyć na inny cel niż ten, na który środki zostały przyznane.

Z dotacji skorzystać mogą między innymi osoby bezrobotne, które chcą powrócić na rynek pracy i w tym celu ubiegają się o środki, na przykład na założenie własnej działalności gospo-darczej.



Marcin Tulicki TVP Katowice

dr Katarzyna Sujkowska-Sobisz Uniwersytet Śląski

Pojęcie dotacja omówione zostało w odc. 1 „Słownika polsko-europejskiego” 2012

24

Efekt dźwigni

Przykład:

Jest konsekwencją sięgania np. przez podmioty gospodarcze po instrumenty finansowe służące podnoszeniu zyskowności. Pozytywny efekt dźwigni finansowej polega na zaangażowaniu dodatkowych środków (zazwyczaj własnych) podczas realizacji inwestycji, wraz z uruchomieniem środków publicznych. Efekt pożądany z punktu widzenia interwencji Funduszy Europejskich.

Dźwignia finansowa najlepiej sprawdza się, kiedy wpro-wadzony do przedsiębiorstwa dodatkowy kapitał wspiera działalność inwestycyjną.

Efekt dźwigni to jak w doma z grzaniem. Kachlok je dowo skutecznie, ale powoli. Coby było gibciyj ciepło, trza włączyć jeszcze elektryczny kocher.

8

25

Dźwignia finansowaRaz z Chorzowa narzeczona miłao pierścionku z brylantem marzyła.Obchodziło ją jedno:inwestycję mieć pewną.Sama chłopu więc przelew zrobiła.

– skok pieniężny: mieliśmy mniej pieniędzy, a nagle mamy więcej…?

– kojarzy mi się z walutami…?

– dźwignia, a więc raz do góry, raz na dół…?

– w biznesie wielki zysk…?

SONDAULICZNA

URZĘDNIK

DZIEN-NIKARZ

JĘZYKO-ZNAWCA

Mówi się, że reklama jest dźwignią handlu. Dźwignią, czyli czym? Przenośnie jest ona czynnikiem umożliwiającym lub przyśpieszającym rozwój czegoś, czyli w przywołanym wyżej cytacie handlu właśnie. Dosłownie zaś nazywa przyrząd umoż-liwiający wykonywanie określonej pracy przy użyciu mniejszej siły. Słowo dźwignia zostało sztucznie utworzone w drugiej po-łowie osiemnastego wieku od czasownika dźwignąć – zdaniem Andrzeja Bańkowskiego, prawidłowo, czyli zgodnie z regułami rozwoju języka polskiego, słowo to powinno przyjąć formę *dźwiżnia, a nie dźwignia.

W przypadku realizacji projektu finansowanego z Unii Euro-pejskiej, gdy beneficjent na cele tego projektu wydaje również swoje środki prywatne, to zaangażowanie nazywać będziemy efektem dźwigni.

Pierwsze skojarzenie z fizyką, drugie z efektami specjalnymi, a tak na serio chodzi o zwiększanie zaangażowania krajowych środków publicznych i prywatnych w realizowane przedsię-wzięcia w wyniku uzyskania unijnego dofinansowania.



Grzegorz BarańskiTVP Katowice


Pojęcie efekt dźwigni omówione zostało w odc. 22 „Słownika polsko-europejskiego” 2012

26

Fundusz

Przykład:

Pula pieniędzy przeznaczonych na określony cel. Fundusze Europejskie to środki finansowe Unii Europejskiej wspierające przedsięwzięcia w kluczowych sektorach i regionach, które służą łagodzeniu różnic w gospodarce poszczególnych Krajów Członkowskich (łac. fundus – dno, podwalina, podstawa).

Wśród Funduszy Unijnych w okresie 2007-2013 wymienić można m.in.: Europejski Fundusz Rozwoju Regio-nalnego, Europejski Fundusz Społeczny czy Fundusz Spójności.

Odliczone piniondze w bojtliku na zakupy na przykłod u masoża.

9

27

Fundusz ograniczonyPewien znany z rozrzutności Mariuszinwestować w przemysł ciężki chciał już.Lecz księgowy mu rzecze:policz najpierw, człowiecze,czy wytrzyma ten rozmach twój fundusz...

– zgromadzenie środków pieniężnych, akcyjnych…?

– pula pieniędzy przeznaczona na określony cel…?

– mogą być unijne lub emerytalne…?

– w funduszu można ulokować pieniądze…?

SONDAULICZNA URZĘDNIK

DZIEN-NIKARZ

JĘZYKO-ZNAWCA

Fundusz to jakiś wyodrębniony zasób środków majątkowych przeznaczonych na konkretny cel.

W budżecie domowym możemy mieć np. fundusze na kształ-cenie dzieci, inwestycje lub… wakacje. Fundusze, o których słyszymy najczęściej, to Fundusze Europejskie, fundusz eme-rytalny, fundusze inwestycyjne… We wszystkich tych przy-padkach są to środki finansowe przeznaczone na działania w obrębie określonego obszaru. Jeśli nasz pomysł wpisuje się w działania konkretnego funduszu, możemy sięgnąć po finan-sowe wsparcie swojej inicjatywy.

Fundusz, czyli kasa, kasa, kasa! W realiach wspólnotowych o tyle fajna, że bezzwrotna, dużo i na czas.



Marek CzyżTVP INFO


Pojęcie fundusz omówione zostało w odc. 2 „Słownika polsko-europejskiego” 2011 oraz w odc. 10 „Słownika polsko-europejskiego” 2012

28

Innowacja

Przykład:


Wprowadzenie czegoś nowego; też: rzecz nowo wprowadzona; nowy lub zmodernizowany wyrób, unowocześniony proces technologiczny lub organizacyjno-techniczny. Innowacyjność to zdolność przedsiębiorstw do tworzenia i wdrażania innowacyjnych produktów i procesów (łac. innovatio − odnowienie).

Wśród innowacji w projektach dofinansowanych z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego dominują innowacje procesowe, które polegają na wprowadzeniu do praktyki w przedsiębior-stwach nowych lub znacząco ulepszonych metod produkcji lub dostaw.

Unowocześnienie, udoskonalenie

Drzewiej nudle kroło się nożem, terozki są do tego maszynki. Smak łostoł ten som, a robota lżejszo i szybszo. I to jest ta innowacjo.

10

29

InnowacjePewien sołtys, rzuciwszy krępacje,wdrożyć we wsi chciał swe innowacje.Entuzjazmu nie wzbudził,choć się mocno natrudził.A spodziewał się zebrać owacje...

– coś odkrywczego…?

– nowy pomysł…?

– wprowadzanie nowych rozwiązań w życiu codziennym…?

– przełom, wynalazek…?


DZIEN-NIKARZ

JĘZYKO-ZNAWCA

Innowacja to modne pojęcie, ale w dobrym tego słowa znaczeniu. Dzisiaj każdy człowiek działający w takiej czy innej branży – naukowej, technologicznej, elektrycznej – powinien myśleć o innowacyjności. Zastanawiać się, jak coś ulepszyć, usprawnić, unowocześnić. Innowacja to novum. Przestrzegał-bym jednak przed mieszaniem innowacji z nowinkarstwem. Nowinka to jest coś, co może okazać się cenne i zbawienne, ale może się też okazać absolutnym niewypałem.

Innowacja to nie tylko wynalazek technologiczny. Unia Euro-pejska chce wspierać działania, które polegają na wdrażaniu nowych rozwiązań. Nie chodzi więc o zakup nowego kompu-tera, ale wdrożenie nowego produktu bądź zaproponowanie nowego rozwiązania organizacyjnego. Właśnie o takim działa-niu mówi się, że jest innowacyjne.

Innowacja nie polega tylko na tym, że nowy patent wchodzi do produkcji. Innowacja to też nowe metody sprzedaży albo organizacji pracy w firmie.

Jan Olbrychtposeł do Parlamentu

Europejskiego



Pojęcie innowacja omówione zostało w odc. 7 „Słownika polsko-europejskiego” 2011

30

Instytucjapłatnicza

Przykład:

Podmiot oferujący usługi płatnicze. W języku funduszowym to instytucja odpowiedzialna za przygotowywanie i składanie wniosków o płatności do Komisji Europejskiej.

Komisja Europejska dokonuje płatności okresowych do Instytucji Płatniczej na podstawie wniosku o refun-dację wydatków oraz deklaracji wydatków.

Instytucja płatniczo? Jo już to wiedziała, jak żech była mało dziołszka. Muter kupioła mi bombony na geburstag, a jo je rozdowała we przedszkolu ino tym bajtlom, ftorzy byli najgryfniejsi. To jo była ta instytucja płatniczo.

11

31

Instytucja płatniczaChoć to ojciec zarabia na życie,u Kowalskich wnet spostrzegło dziecię,że o kasę na zbytkimatkę trza wziąć na spytki −instytucją płatniczą jest przecie!

– to na pewno coś bardzo skomplikowanego…?

– nie wiem, może bank, poczta…?

– zakład pracy, która płaci nam za wykonanie usługi…?

– to urząd skarbowy, ZUS…?

SONDAULICZNA

DZIEN-NIKARZ

JĘZYKO-ZNAWCA

Instytucja to organizacja prowadząca jakąś działalność, zwłasz-cza nieprodukcyjną − jest to np. bank, urząd, teatr lub szkoła. Nabieranie cech instytucji oznacza społeczne utrwalanie się jakiegoś faktu lub zwyczaju. Jeśli więc do zajmowania się na-szymi finansami powołana zostanie instytucja płatnicza, to za-kładamy, że będzie to robić na akceptowalnych powszechnie zasadach.

To instytucja, która odpowiada za finansową obsługę środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej. Funkcję instytucji płatniczej pełni Ministerstwo Finansów oraz w jej imieniu Bank Gospodarstwa Krajowego. W przypadku Regionalnego Programu Operacyjnego instytucja zarządzająca sprawdza i zatwierdza wniosek beneficjenta o wypłatę środków, a fizycz-ną dystrybucją tych środków zajmuje się Bank Gospodarstwa Krajowego.

Instytucja płatnicza – wyrażenie to kojarzy mi się z płatnikiem. Jest to organ przekazujący środki. Najczęściej to bank.

Marcin TulickiTVP Katowice

dr Ewa Biłak-PleszakUniwersytet Śląski

Pojęcie instytucja płatnicza omówione zostało w odc. 15 „Słownika polsko-europejskiego” 2011 oraz w odc. 20 „Słownika polsko-europejskiego” 2012

URZĘDNIKpracownik


32

Klaster

Przykład:

Geograficzne skupisko powiązanych ze sobą firm, najczęściej działających w pokrewnych sektorach lub wyspecjalizowanych dostawców, jednostek świadczących konkretne usługi, jak również jednostek współpracujących z firmami, instytucjami, takimi jak uniwersytety czy instytucje finansujące. Dzięki klastrowi przedsiębiorcy, którzy w normalnych warunkach konkurują ze sobą, mają możliwość nawiązania współpracy w celu zbudowania silnej, konkurencyjnej pozycji na rynku (ang. cluster – grono, gromada, skupienie, zlepek).

W ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007-2013 wsparcie otrzymało wiele projektów polegających na utworzeniu lub rozwoju klastrów np. Śląskiego Klastra Dizajnu, Śląskiego Klastra Ekologicznego czy Śląskiego Klastra Edukacji.

Klaster to baby i chopy tej samej zorty.

12

33

KlasterSą tacy kumple trzej z Radzionkowa,każdy z nich to fest mocarna głowa.Więc raz-dwa się zwołali −klaster skombinowali.Będzie nowa Dolina Krzemowa!

– coś związanego z klasyfikacją...?

– część dysku, na którym zapisuje się dane...?

– pojemnik na kartki, teczka...?

– przedmiot, w którym umieszcza się papiery...?

SONDAULICZNA

DZIEN-NIKARZ

JĘZYKO-ZNAWCA

W muzykologii zwykło się nazywać klastrem wielodźwiękowe współbrzmienie zbudowane z niezwykle małych interwałów, nie jest ono tożsame z akordem. Pianiści jazzowi uzyskują efekt klastra, naciskając łokciami lub całym przedramieniem wybra-ną grupę kolejnych klawiszy. Wydaje się jednak, że współcze-śnie najbardziej nośne jest znaczenie klastra zadomowione w ekonomii i przemyśle, gdzie słowo to nazywa powiązanie systemowe mniejszych obiektów z tego samego sektora, branży w jeden większy. Łączenie interesów różnych firm, ośrodków naukowych, przedsiębiorstw i jednostek badawczo--rozwojowych daje szansę, dzięki uniknięciu niepotrzebnej rywalizacji, na współpracę, zysk i rozwój.

Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego wspiera tworzenie i rozwój klastrów o znaczeniu lokalnym i regionalnym w ramach działania „Transfer technologii i inno-wacji”. Dofinansowywane są takie zadania, jak: spotkania infor-macyjne wewnątrz klastra, doradztwo z zakresu opracowania planów rozwoju klastra działania promocyjne, m.in. poprzez udział w targach, wystawach, spotkaniach branżowych oraz wdrażanie i komercjalizacja technologii i produktów/usług innowacyjnych. Z tych możliwości w okresie 2007-2013 sko-rzystało łącznie 29 klastrów.

To rodzaj wspólnoty gospodarczej. Przedsiębiorcy działający w podobnym obszarze łączą się, aby osiągać większe sukcesy lokalnie i globalnie. Ostatnio współpracowałam z ciekawą or-ganizacją o nazwie Śląski Klaster Kultury. To taki mariaż kultury i przedsiębiorczości.



Pojęcie klaster omówione zostało w odc. 6 „Słownika polsko-europejskiego” 2012

URZĘDNIKpracownik


34

Korektafinansowa

Przykład:

Mechanizm polegający na usunięciu zaistniałych nieprawidłowości. W funduszach unijnych korekty finansowe mogą polegać na anulowaniu (wycofaniu) całości lub części wsparcia finansowego w przypadku, gdy przy wydatkowaniu tych środków popełnione zostały błędy – przede wszystkim związane ze złamaniem obowiązujących przepisów prawnych.

Korekty finansowe mogą sięgać nawet 100% przyznanego dofinansowania z Unii Europejskiej.

Jak pódziesz na zolyty z fenigfikrem ino na kawa, to pamiętej: zamów ino kawa, a nie kawa z mlykiem, bo przydzie ci za to mlyko zapłacić.

13

35

Bolesna korektaNa swej skórze odczuł facet z Bzowa,jak korekta boli finansowa.Odtąd ciągle jak zmoraprześladuje go morał:kupuj to, na co była umowa.

– kiedy wystąpi błąd w rozliczeniu, to wtedy należy wykonać korektę…?

– naprawa czegoś…?

– poprawa stanu gospodarki państwa…?

– dokonanie analizy i wprowadzenie zmian…?


DZIEN-NIKARZ

JĘZYKO-ZNAWCA

Angielskie słowo finance kilkaset lat temu znaczyło tyle co okup, grzywna, opłata za otrzymany przywilej królewski, gdyż wywodziło się od starofrancuskiego finer w specjalnym znaczeniu doprowadzić sprawę do końca, płacąc (np. okup czy podatek). Współcześnie słowo finanse nie kojarzy się już z da-niną, a znaczy tyle co majątek, pieniądze. Można żartobliwie zauważyć, że finanse przyszły w sukurs polskiej etykiecie języ-kowej, bo o pieniądzach rozmawiać nie wypada, a o finansach jak najbardziej można. Konotacje, wywodzące się być może również z obcości źródłosłowu finansów, każą finansistów szanować, a o finanse dbać.

Obowiązkiem wszystkich Państw Członkowskich jest doko-nywanie korekt finansowych w przypadku wykrycia niepra-widłowości w wykorzystaniu środków unijnych. Obszarem szczególnie narażonym na występowanie nieprawidłowości są zamówienia publiczne. Dokumentem regulującym kwestię wymierzania korekt finansowych za naruszenia prawa zamó-wień publicznych jest tzw. taryfikator. Dokument ten przy-pisuje procentowo wyrażone wielkości korekt finansowych do konkretnych rodzajów naruszeń prawa zamówień publicz-nych oraz metodologię obliczania kwot korekt.

Korekta – słowo, które w potocznym rozumieniu oznacza poprawianie czegoś. W języku Funduszy Unijnych korekta finansowa oznacza, że osoba, która sięgnęła po środki, naru-szyła lub nie dopełniła zalecanych w umowie zobowiązań. W związku z czym korekta w tym wypadku nie ogranicza się tylko do poprawienia zapisów w papierach, ale będzie się też wiązała z poniesieniem dodatkowych kosztów finansowych.



Marek BłońskiPolska Agencja Prasowa


Pojęcie korekta finansowa omówione zostało w odc. 17 „Słownika polsko-europejskiego” 2012

36

Kosztykwalifikowalne (kwalifikowane)

Przykład:


Wydatek lub koszt poniesiony przez podmiot realizujący projekt, który otrzymał wsparcie z danego programu współfinansowanego z Unii Europejskiej. Koszt podlegający refundacji, uznany przez Instytucję Zarządzającą jako istotny dla danej inwestycji i spełniający ściśle określone zasady (łac. qualificatio – określenie).

Kosztami kwalifikowalnymi mogą być m.in. zakupione materiały, produkty lub usługi, jak również wynagro-dzenia osób zaangażowanych w projekt.

Koszty zaliczane do pewnej kategorii, właściwe

Pamiętej, kupuj ino to, co ci bydzie fest potrzebne do geszeftu, bo za pierdoły Wspólnota ci nie łoddo.

14

37

Koszt niekwalifikowalnyMłody człowiek, mieszkaniec Będzina,chciał zaprosić dziewczynę do kina.Ojciec pokiwał głową:„Wesprę cię finansowo:bilet tak, lecz na popcorn już ni ma”.

– wydatki, które się ponosi dla osiągnięcia zysków…?

– wartość produktu, którą można wyrazić pieniędzmi…?

– koszty związane z kwalifikacjami…?

– wydawanie pieniędzy na określone cele…?


DZIEN-NIKARZ

JĘZYKO-ZNAWCA

Kwalifikować oznacza zaliczać coś do pewnej kategorii na pod-stawie poznanych cech, właściwości. Kwalifikować to okre-ślać, oznaczać jakość czegoś, oceniać. Koszty kwalifikowane są to więc koszty, które podlegają ocenie, pewnemu okre-śleniu, a zatem możemy powiedzieć, że one są w tym sensie bezpieczne, bo poddane zostały ocenie jakości.

Wydatki kwalifikowalne powinny być istotne z punktu widzenia realizacji projektu i programu, ponoszone zgodnie z regułami obowiązującymi przy jego realizacji, tzn. m.in. po-winny być należycie udokumentowane, dokonane w sposób oszczędny, racjonalny i zaplanowany oraz zgodnie z obowią-zującym prawem i umową o dofinansowanie.

Skoro jest fundusz, to warto stworzyć projekt, bo jeśli będzie dobry, wydatki da się wpisać w koszty kwalifikowane. Takie, które Unia weźmie na siebie.



Marek CzyżTVP INFO


Pojęcie koszty kwalifikowane omówione zostało w odc. 6 „Słownika polsko-europejskiego” 2011 oraz w odc. 17 „Słownika polsko-europejskiego” 2012

38

Liniademarkacyjna

Przykład:

Linia wyznaczająca granicę, oddzielająca obszary, np. tereny granic między państwami. W języku funduszowym to dokument wypracowany wspólnie przez Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju i poszczególne regiony, wyznaczający granicę wparcia z programów krajowych i programów regionalnych w odniesieniu do jednego obszaru wsparcia, np. transportu (franc. démarcation − wyznaczanie granic).

Linia demarkacyjna wskazuje konkretne typy działań (np. drogi krajowe), granicz-ne wartości projektów (np. powyżej 1 mln zł) lub kategorie beneficjentów (np. administracja rządowa), które mogą być wspierane w programie krajo-wym, a nie mogą w programie regional-nym, bądź na odwrót.

Linia demarkacyjna to tako miedza na łogródku. Możesz uwarzyć zupa ino z łoberiby zza tej miedzy.

15

39

Linia demarkacyjna„Pokorne cielę dwie matki ssie”,lecz przy programach tak nie jest, nie.Na jedno zadaniewolno ci, kochanie,w jednym funduszu ubiegać się.

– linia, która wyznacza coś…?

– linia oddzielająca dwie części danego regionu…?

– granica między dwoma frontami w działa-niach wojennych…?


DZIEN-NIKARZ

JĘZYKO-ZNAWCA

Linia lub przestrzeń, która oddziela wrogie armie przez zawie-szenie broni lub zawarcie rozejmu. Współcześnie wyrażenie linia demarkacyjna odżyło w języku dokumentów unijnych, gdzie również oznacza wyznaczanie granic, tym razem jednak rozumianych metaforycznie i ustalanych pokojowo. Dziś linia demarkacyjna oznacza więc podział obszarów wsparcia przy pomocy funduszy unijnych.

Zapisy linii demarkacyjnej mają na celu skierować środki finansowe z poszczególnych programów na najważniejsze cele w taki sposób, by nie dublować wsparcia na poziomie krajowym i regionalnym, a jednocześnie zapewnić finansowa-nie ważnych dla rozwoju kraju i regionów obszarów w sposób możliwie najszerszy i wzajemnie się uzupełniający.

Linia demarkacyjna wielu osobom w naszym kraju, doświad-czonym przez wojenne zawieruchy, na pewno kojarzyć się będzie z konfliktami wojennymi i ustalaniem granic. W języku Funduszy Europejskich jest to granica, która dokładnie określa, gdzie i na co mogą zostać wydane unijne pieniądze.



Przemysław Jedlecki,Gazeta Wyborcza

prof. Małgorzata KitaUniwersytet Śląski

Pojęcie linia demarkacyjna omówione zostało w odc. 9 „Słownika polsko-europejskiego” 2011

– linia, która dzieli dwa terytoria, tak jak było kiedyś w Wietnamie czy na Półwyspie Koreańskim…?

40

Mikropożyczka

Przykład:

W ekonomii to pożyczka o niewielkiej wysokości skierowana do osób w pilnej potrzebie finansowej. W Funduszach Europejskich − rodzaj wsparcia finansowego dla osób zakładających własną firmę lub najmniejszych przedsiębiorstw. Mikropożyczki mają preferencyjny charakter, co oznacza, że są udzielane na bardziej korzystnych warunkach niż kredyty oferowane komercyjnie.

W odróżnieniu od dotacji, mikropożyczki podlegają zwrotowi.

Mikropożyczka to tako mało pożyczka, ftoro może dać ci szwungu. Każdo pożyczka trza łoddoć – dej se pozór!

16

41

Małe wymaganiaPrzedsiębiorca młody z Bielska-Białejwymagania miał niezwykle małe,więc wziął mikropożyczkętylko tak, na zaliczkę,i się poczuł naprawdę wspaniale.

– mały kredyt…?

– tania pożyczka do kilkuset złotych…?

– pożyczka na małe przedsięwzięcia…?

– wysoko oprocentowana chwilówka…?


DZIEN-NIKARZ

JĘZYKO-ZNAWCA

Przedrostek mikro w układzie SI oznacza jedną milionową, czyli definiująca ilość jedynka pojawia się dopiero po piątym zerze po przecinku (0,000001). Przez mikroskop możemy podejrzeć to, czego tzw. gołym okiem zobaczyć się nie da – mikroskop pozwala oglądać świat w skali mikro. Mikropożyczka kojarzy się z pożyczką niewielką, łatwą do spłacenia. Wydaje się, że we współczesnej polszczyźnie istnieje bardziej syntetyczne i popularniejsze określenie mikropożyczki, a jest nią słowo chwilówka.

Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2007-2013 wspiera fundusze mikropożyczkowe, czyli rozumiane jako wyodrębnione księgowo fundusze osoby prawnej, która nie działa w celu osiągnięcia zysku lub prze-znacza zysk na cele statutowe służące tworzeniu korzystnych warunków dla rozwoju przedsiębiorczości przez udzielanie pożyczek mikroprzedsiębiorcom do 120 tys. zł.

Relatywnie małe pieniążki dla drobnych przedsiębiorców. Dobre na tak zwany „start” lub „rozruch”. Zwykle korzystnie oprocentowane i dostępne. Mikropieniądz na makroaspiracje w biznesie.





42

Okresprogramowania

Przykład:


Siedmioletni okres planowania Ram Finansowych Unii Europejskiej, perspektywa i czas obowiązywania dokumentów programowych, stanowiących podstawę ubiegania się o środki unijne na realizację uprzednio zaplanowanych przedsięwzięć.

Często spotyka się błąd polegający na mylnym obliczaniu okresu programowania jako okresu sześcioletnie-go zamiast siedmioletniego.

Perspektywa

Czas, ftory dawo Wspólnota we ftorym trza pochytać wszystko. Jak nie dosz rady – geld przeleci ci kole nosa.

17

43

Okres programowaniaRaz unijny fachowiec na próżnoniedowiarkom sugerował luźno:jeśli chcecie pieniędzy,piszcie wnioski czym prędzej,no bo potem już będzie za późno!

– planowanie lub kreowanie przyszłości…?

– system komputerowy służący do programowania…?

– siedem lat w Unii Europejskiej…?

– czas poświęcony na programowanie…?


DZIEN-NIKARZ

JĘZYKO-ZNAWCA

Program to zbiór założeń, działań, elementów istotnych, treści do wypełnienia. Stąd czasownik programować znaczy układać plan, kolejność i zakres odpowiednich działań. Okres programowania to czas – ściśle określony – kiedy owe zapla-nowane działania trzeba wykonać zgodnie z odpowiednimi dokumentami.

Lata 2007-2013 to pierwszy okres programowania budżetu Unii Europejskiej, w którym Polska uczestniczyła w pełni. Poprzedni okres obejmował bowiem lata 2000-2006, w którym Polska partycypowała dopiero od momentu przystąpienia do UE, tj. od 1 maja 2004 roku.

Okres programowania jest czasem, w którym obowiązuje europejski budżet. W tym okresie należy sięgnąć po dotacje, a także przygotować, zrealizować i rozliczyć inwestycje.



Przemysław JedleckiGazeta Wyborcza


Pojęcie okres programowania omówione zostało w odc. 11 „Słownika polsko-europejskiego” 2012

44

Partnerstwopubliczno-prywatne

Przykład:

Oparta na umowie współpraca podmiotu publicznego i partnera prywatnego, polegająca na wspólnej realizacji przedsięwzięcia opartej na podziale zadań i ryzyka. Służy ona realizacji zadania publicznego, w ramach której partner prywatny w całości albo w części poniesie nakłady na wykonanie przedsięwzięcia będącego przedmiotem współpracy lub zapewni ich poniesienie przez osoby trzecie.

Wdrożenie projektów inwe-stycyjnych w formule part-nerstwa publiczno-prywat-nego jest z wielu względów rozwiązaniem korzystnym dla obu stron.

Partnerstwo publiczno-prywatne to miszung prywacioków i tych, co mają państwowo robota. Cuzamen do kupy dowo to rychle koniec roboty i więcej piniyndzy.

18

45

Wspólny interesPewien wójt, urząd pełniąc udatnie,z panną Jolą w miłosną wpadł matnię.Więc się szybko pobralii domek zbudowali,tak partnersko: publiczno-prywatnie.

– rodzaj spółki między rządem a prywatną firmą…?

– połączenie funduszy państwowych i prywatnych…?

– związek dwóch partnerów, którzy wspólnie chcą coś zrealizować…?

– nowoczesna forma inwestowania…?

SONDAULICZNA

DZIEN-NIKARZ

JĘZYKO-ZNAWCA

Słowo partnerstwo, o bardzo przyjaznych konotacjach w pol-szczyźnie, wywodzi się od partnera, który już tak jednoznacz-nie pozytywnych konotacji nie budzi. Słowo partner, zdaniem Andrzeja Bańkowskiego, używane było niegdyś w znaczeniu współwłaściciel majątku ziemskiego, dzisiaj natomiast nazywa uczestnika w jakiejś grze, zwłaszcza, jak pisze autor „Słowni-ka etymologicznego”, grze seksualnej. Warto jednak dodać, że ogląd innych opracowań leksykograficznych oraz nasze intuicje językowe wyraźnie rozszerzają znaczenie tego słowa, bo przecież partner to jednak przede wszystkim osoba, którą traktujemy jak równą sobie. Partnerstwo publiczno-prywat-ne jest zatem współpracą opartą na wzajemnym zaufaniu i poszanowaniu między jednostkami administracji publicznej a podmiotami prywatnymi (firmami, przedsiębiorstwami).

To forma długotrwałej współpracy między partnerem pu-blicznym – urzędem a przedsiębiorstwem, która umożliwia świadczenie usług publicznych o wyższym standardzie.

W Polsce przez długi czas do pojęcia partnerstwo publiczno--prywatne dodawano czwarte „p” – prokuratura. W ten sposób tłumaczono, dlaczego w naszym kraju nie działa mechanizm partnerstwa publiczno-prywatnego, które zakłada prowadze-nie wspólnego przedsięwzięcia na styku samorząd – przed-siębiorstwo. Wiele osób bało się oskarżeń o nadużycia. Jest to bowiem działanie obarczone sporym ryzykiem, wymaga dokładnego określenia, kto wnosi jaki wkład, kto czerpie zyski, kto finansuje przedsięwzięcie w razie problemów. To wszystko rodziło obawy, dlatego tak niewiele w Polsce mamy udanych realizacji przeprowadzonych w ramach partnerstwa publiczno--prywatnego.

Marek BłońskiPolska Agencja Prasowa

dr Katarzyna Sujkowska-SobiszUniwersytet Śląski

Pojęcie partnerstwo publiczno-prywatne omówione zostało w odc. 12 „Słownika polsko-europejskiego” 2011

URZĘDNIK



46

Podręcznikprocedur

Przykład:


Dokument zawierający niezbędne informacje o sposobie wdrażania programu oraz projektów unijnych. Opisuje krok po kroku procedurę wdrażania od momentu przygotowania wniosku, poprzez sposób jego oceny i dokonywanie wyboru, realizację projektu, kontrolę, audyt i ostatecznie zakończenie (łac. procedere − iść naprzód).

Pracownicy regularnie aktualizują zapisy Podręcznika procedur w celu m.in. ich usprawnienia lub doprecy-zowania.

Podręcznik realizacji, instrukcja wdrażania

Podręcznik procedur: ruby heft, we ftorym stoi, co i jak szafnąć.

19

47

Ścisłe wytyczneRaz pustelnik spod beskidzkich górswój podręcznik spisał procedur,postępować jak trzeba,żeby trafić do niebaoraz innym posłużyć za wzór.

– książka, która zawiera wytyczne doty-czące warunków jakiegoś konkursu…?

– podręczniki z danymi…?

– podręczna książeczka mówiąca, jak należy postępować w jakiejś sytuacji…?

– instrukcja obsługi, schemat..?

SONDAULICZNA

DZIEN-NIKARZ

JĘZYKO-ZNAWCA

Wielu ma wątpliwości, czy wszechogarniające nas procedury i procedury procedur pozwalają iść komukolwiek naprzód. Podręcznik natomiast to książka przeznaczona dla ucznia, oso-by nieznającej się na kwestiach w nim poruszanych, dlatego treści zawarte w podręczniku winny przedstawiane być czytel-nie, jasno i przekonująco. Procedura i podręcznik – wydaje się, że są to wzajemnie wykluczające się słowa, a jednak popular-ny podręcznik jasnych i jednoznacznych procedur niezwykle ułatwiłby nam życie.

Podręcznik procedur to jeden z najważniejszych dokumentów przy wdrażaniu Regionalnego Programu Operacyjnego. Jest istotny zarówno dla Instytucji Zarządzającej, jak i dla bene-ficjenta. Zawiera schematy postępowania związane z wdra-żaniem programu, z wyborem projektów, z podpisywaniem umów oraz końcowym rozliczaniem projektu.

Pojęcie to przywodzi na myśl książkę, w której opisane zostały procedury dotyczące tego, jak postępować w danej sytuacji. Są to ścisłe wytyczne, które trzeba spełnić. W języku unijnych pojęć są to pewne zasady określające, jak korzystać z Fundu-szy Unijnych.

Marcin TulickiTVP Katowice


Pojęcie podręcznik procedur omówione zostało w odc. 9 „Słownika polsko-europejskiego” 2012

URZĘDNIKpracownik


48

Priorytet

Przykład:


To coś najważniejszego, najistotniejszego. W przypadku Funduszy Unijnych to obszar strategiczny, w jakim można uzyskać wsparcie; priorytety są określone w poszczególnych Programach Operacyjnych (łac. prior − pierwszy, starszy).

W Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Śląskiego na lata 2007-2013 określono dziesięć priorytetów, spośród których najwięcej środków przeznaczono na Transport i Zrównoważony Rozwój Miast.

Obszar wsparcia

Priorytet to tako fuzekla, co w ni starka trzimie pinion-dze. Jak starzikowi przidzie pendzyjo, to do jednyj fuzekli starka wrożo piniondze na geryty do moplika, drugo mo na roztomajte maszkyty do bajtli, trzecio na tyn przikład na wungiel na zima.

20

49

Brak priorytetówPewien uczeń gimnazjum z Bierunia,czym „priorytet” jest, za grosz nie rozumiał.Bardzo słabe miał stopnie,bo wciąż robił odwrotnie,niż by to zaleciła mu Unia.

– działanie ważniejsze od innego…?

– coś, czemu nadajemy pierwszeństwo, bo ma większe znaczenie…?

– coś, co można szybko załatwić…?

– ważna sprawa, np. pilny list…?

SONDA ULICZNA

URZĘDNIK

DZIEN-NIKARZ

JĘZYKO-ZNAWCA

Priorytet wywodzi się z łacińskiego prior, czyli pierwszy. Priory-tet będzie zatem tym, co najważniejsze, najistotniejsze, czemu nadajemy pierwszeństwo.

Priorytet w kontekście Funduszy Europejskich to szczególny zespół działań, który służy bardzo szczególnemu celowi. Te cele wyznaczane są przez programy unijne, np. Program Operacyjny Kapitał Ludzki lub Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2007-2013.

Priorytet – można powiedzieć pierwszeństwo, ale priorytet lepiej brzmi i chyba lepiej oddaje sens unijnych pojęć z nim związanych.

Małgorzata Handzlikposeł do Parlamentu

Europejskiego

Grzegorz Barański TVP Katowice


Pojęcie priorytet omówione zostało w odc. 5 „Słownika polsko-europejskiego” 2011, w odc. 12 „Słownika polsko-europejskiego” 2011 (jako obszar wsparcia) oraz w odc. 3 „Słownika polsko-europejski” 2012

50

Programoperacyjny

Przykład:


Jeden z najważniejszych dokumentów planistycznych z punktu widzenia absorpcji środków unijnych. Może przyjmować formę krajowych programów operacyjnych lub regionalnych programów operacyjnych. Program operacyjny składa się z zestawienia priorytetów oraz wieloletnich działań, które mogą być wdrażane poprzez jeden lub kilka funduszy strukturalnych, jeden lub kilka innych dostępnych instrumentów finansowych oraz Europejski Bank Inwestycyjny (ang. operational programme).

Jednym z przykładów krajowego Programu Operacyjnego jest Program Operacyjny Infrastruktura i Śro-dowisko, przeznaczony na dofinansowanie dużych projektów z zakresu energetyki, dostarczania wody, usuwania ścieków i odpadów oraz transportu.

Program

Program operacyjny to wielki miech, we ftorym som plany tej samej zorty.

21

51

Program operacyjnyPewien radny z okolic Myszkowaod dzieciństwa uwielbiał planować.Chciał sam stworzyć unijnyprogram operacyjny.Ledwie zaczął, już boli go głowa.

– jakiś program, którym możemy wykonywać operacje…?

– specjalny program, którego celem jest łączenie wszystkich najważniejszych zadań…?

– kojarzy mi się jednoznacznie w funduszami unijnymi…?

– plan i wytyczne jakiejś operacji…?


DZIEN-NIKARZ

JĘZYKO-ZNAWCA

Program to plan, projekt. Operacja to działanie. Program operacyjny jest zatem planem działania. W znaczeniu ekono-micznym programy operacyjne są stworzone w celu obsługi poszczególnych funduszy. Możemy wyróżnić np. Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka, Program Operacyjny Kapitał Ludzki, Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej, Program Operacyjny Pomoc Techniczna.

Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 będzie dysponował największą pulą spośród wszystkich programów regionalnych w Polsce – w wysokości prawie 3,5 mld euro. Nowy Program – w odróżnieniu od RPO WSL 2007-2013 – będzie dwufunduszowy i obejmie Europej-ski Fundusz Rozwoju Regionalnego oraz Europejski Fundusz Społeczny. Zakłada on przeznaczenie większej ilości środków między innymi na innowacje, badania i rozwój, przedsiębior-stwa, poprawę efektywności energetycznej i odnawialne źródła energii.

Program operacyjny z operacją nie ma nic wspólnego. Tym mianem określa się najważniejsze programy unijne realizowa-ne w Polsce.



Grzegorz BarańskiTVP Katowice


Pojęcie program operacyjny omówione zostało w odc. 7 „Słownika polsko-europejskiego” 2011

52

Projekt

Przykład:


To plan działania lub postępowania, szkic. W języku funduszowym oznacza przedsięwzięcie o określonej specyfice i cyklu życia, tj. opisane we wniosku, złożonym w odpowiedzi na ogłoszony konkurs, które po wyborze do dofinansowania i podpisaniu umowy jest realizowane, a na końcu rozliczane; w przypadku Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007-2013 projekt to najczęściej inwestycja infrastrukturalna (łac. projectus – wysunięty do przodu).

Projektodawcy ubiegali się o wsparcie finansowe z Regional-nego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007-2013 dla ponad 9 tys. projektów, jednak ze względu na ograniczone środki dofinanso-wanie otrzyma tylko nieco ponad połowa z nich.

Projekt to je dyckij nawet wtedy, jak zastanawiosz się, z kim, za wiela i kaj wypić halba.

Przedsięwzięcie

22

53

ProjektW pewnej wiosce raz sołtys ponurychciał załatać na drodze dwie dziury.Gdy o projekt spytali,bez namysłu wypalił:„droga ma być przejezdna dla fury”.

– szkic, propozycja…?

– schemat, zbiór…?

– opracowanie tematu, zatwierdzone przez odpowiedni urząd…?

– zadanie, które chcemy zrealizować…?

SONDA ULICZNA URZĘDNIK

DZIEN-NIKARZ

JĘZYKO-ZNAWCA

To słowo najbardziej kojarzące się z Unią Europejską. Projekt to plan, zamierzenie. W ostatnich latach słowo to stało się niezwykle popularne. Używają go także studenci, którzy nie przygotowują już konspektu pracy magisterskiej, tylko projekt. Nawet wokalistki, gdy nagrywają płyty, mówią o najnowszym projekcie muzycznym.

Projekt to nic innego jak przedsięwzięcie finansowane lub współfinansowane ze środków unijnych. Takie przedsięwzięcia realizowane są przez beneficjentów. Projekty mogą być różne – począwszy od budowy kompleksu boisk sportowych aż po promocję terenów inwestycyjnych lub turystycznych.

Nie wystarczy mieć pomysł i go opisać. Unia płaci – Unia sprawdza – Unia wymaga. Trzeba się nagimnastykować, ale warto.

Małgorzata Handzlikposeł do Parlamentu

Europejskiego

Marek CzyżTVP INFO


Pojęcie projekt omówione zostało w odc. 13 „Słownika polsko-europejskiego” 2011 oraz w odc. 1 „Słownika polsko-europejskiego” 2012

54

Projekt kluczowy

Przykład:


To przedsięwzięcie inwestycyjne o bardzo dużej wartości i strategicznym charakterze dla regionu, kraju czy sektora, wybierane w drodze szerokich konsultacji. Tym samym realizacja projektu kluczowego ma bardzo istotne znaczenie dla realizacji programu operacyjnego, w ramach którego jest finansowana.

W Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Śląskiego na lata 2007-2013 przyjęto 16 projektów kluczowych, spośród których najwięcej środków przeznaczono na kontynuację budowy Drogowej Trasy Średnicowej.

Projekt strategiczny

Projekt kluczowy to ta nojważniejszo i najdroższo tajla, ftoro trza robić, bo bez nij wszystko bydzie stoło w miejscu.

23

55

Projekt kluczowyZ bagnem Zenon problem miał nienowy,wreszcie pomysł przyszedł mu do głowy:„Wybuduję tu drogę,bo przejechać nie mogę.I to będzie mój projekt kluczowy”.

– to ważne propozycje …?

– projekty dotyczące kluczy…?

– „kamienie milowe” …?

– zadania priorytetowe dla kraju albo regionu…?


DZIEN-NIKARZ

JĘZYKO-ZNAWCA

Przymiotnik kluczowy odnosi się do jednego z przenośnych znaczeń słowa klucz jako rzeczy lub metody, która prowadzi do rozwiązania problemu. Kluczowy zatem to najważniejszy, najistotniejszy dla kogoś lub czegoś, pozwalający na osiągnię-cie celów, zrozumienie lub wyjaśnienie czegoś. Projekt kluczo-wy to projekt najważniejszy (jeden z owych najważniejszych) z punktu widzenia celów i rozwoju społeczno-gospodarczego kraju, jakiejś dziedziny bądź województwa.

Projekty kluczowe są imiennie wskazywane w ramach Progra-mów Operacyjnych, z których otrzymują środki. To znaczy nie współzawodniczą o dofinansowanie z projektami składanymi w konkursach, jednak tak samo jak one muszą spełnić kryteria (wymogi) programu, z którego otrzymują wsparcie.

To projekty, które otwierają drzwi do unijnej kasy i rozwiązują najważniejsze problemy danego regionu.



Marek DurmałaTVP Regionalna


Pojęcie projekt kluczowy omówione zostało w odc. 23 „Słownika polsko-europejskiego” 2012

56

Rewitalizacja

Przykład:


Kompleksowy proces przywracania do życia obszarów zdegradowanych poprzez podejmowanie działań zmierzających do odnowy oraz nadania im nowych funkcji. Metoda interwencji oddziaływująca na wszystkie aspekty życia, przywracająca zrównoważony rozwój ekonomiczny i społeczny zdegradowanego obszaru (łac. re-vita – przywrócenie do życia, ożywienie).

Dzięki udanemu procesowi rewitalizacji bielska Starówka odzyskała dawną świetność.

Odnowa, ożywienie, renowacja

Rewitalizacja. Jak jej nie bydzie, to zaś bydom biydaszyby i więcej tych, ftorzy łażom na ajza.

24

57

RewitalizacjaRaz ogrodnik młody spod Błędowachciał pustynię rewitalizować.Pomidory na piachuto by był szczyt obciachu,więc spotkała go w gminie odmowa.

– przywracanie do dawnego stanu…?

– odnowa…?

– odbudowa zabytków, odkrywanie ich blasku na nowo…?

– zażywanie witamin i soli mineralnych…?


DZIEN-NIKARZ

JĘZYKO-ZNAWCA

W gospodarce rewitalizacja oznacza działania nad zdegrado-waną substancją miejską, obejmującą płaszczyznę społeczną, architektoniczną, planistyczną i ekonomiczną. Celem rewitali-zacji jest zatem odbudowanie tej substancji z uwzględnieniem wszystkich płaszczyzn.

Rewitalizacja jest bardzo istotnym obszarem wsparcia w Re-gionalnym Programie Operacyjnym Województwa Śląskiego na lata 2007-2013. Pula pieniędzy przeznaczona na realizację projektów w tym zakresie to blisko 18% wszystkich środków Programu. Dzięki temu realizuje się – bądź już zrealizowało –ponad 110 inwestycji, w tym tak znaczne, jak nowy obiekt Aka-demii Sztuk Pięknych w Katowicach, kolejka Elka w Parku Ślą-skim w Chorzowie czy rewitalizacja poziomów 170 m i 320 m Zabytkowej Kopalni Węgla Kamiennego „Guido” w Zabrzu.

Rewitalizacja mogłaby oznaczać przywrócenie do życia czy le-piej ożywienie, ale tak naprawdę oznacza zespół działań, które należałoby wykonać, ale na które zazwyczaj nie ma pieniędzy. Dlatego tereny poprzemysłowe straszą, kamienice w miastach wyburzają się same, a społeczności lokalne się rozsypują.



Józef Wycisk Radio Katowice


Pojęcie rewitalizacja omówione zostało w odc. 4 „Słownika polsko-europejskiego” 2011

58

Spójność

Przykład:

Harmonijne połączenie całości; koherentność. Spójność to polityka Unii Europejskiej, polegająca na wyrównywaniu różnic pomiędzy regionami w aspekcie społecznym, gospodarczym i terytorialnym. W szczególności Unia Europejska zmierza do zmniejszenia różnic w poziomie rozwoju regionów oraz likwidacji zacofania najmniej uprzywilejowanych regionów.

Nasz kraj, wstępując do Unii Europejskiej w maju 2004 r., włączył się w realizację jednej z ważniejszych wspólnotowych polityk – polityki spójności, mającej na celu zmniejszanie dysproporcji w poziomach rozwo-ju regionów Unii Europejskiej.

Nie może być na świecie, coby byli bogaci i biydni, beztuż Wspólnota wymyśliła polityka spójności.

25

59

TęsknotaW pewnej gminie, raczej dość ubogiej,wójt codziennie wychodził na drogę.Polityki spójności wypatrywał jak gości,bo bogatszym sąsiadom zazdrościł.

– połączenie różnych elementów…?

– konsekwencja w działaniu….?

– logiczna całość…?

– zwartość…?

SONDAULICZNA

URZĘDNIK

DZIEN-NIKARZ

JĘZYKO-ZNAWCA

Bez względu na to, w jakim kontekście pojawia się słowo spójność – a w dziedzinie biznesu możemy obserwować jego użycie w różnych sytuacjach: spójność modeli biznesu, spój-ność w biznesie, spójność terytorialna – ma ono zawsze od-niesienie do swego podstawowego znaczenia, czyli spajania, łączenia, wiązania czegoś w jedną, jednorodną całość. Spójny jest więc jednolity i zharmonizowany, jego elementy skła-dają się na logiczną całość. Takiej jednorodności, logicznych powiązań, harmonijnego działania i współdziałania wszystkich elementów oczekujemy też od współczesnych przedsięwzięć biznesowych.

Jednym z głównych celów polityki spójności w okresie 2007--2013 jest konwergencja, czyli solidarność regionów. Cel ten zakłada ograniczenie dysproporcji regionalnych w Europie po-przez pomoc tym regionom, których produkt krajowy brutto (PKB) na mieszkańca wynosi mniej niż 75% PKB Unii Europej-skiej. Jeśli wszystkie regiony danego kraju mają niskie PKB, wówczas cały kraj – tak jak Polska – może liczyć na wsparcie finansowe. Po 2013 roku głównym kryterium otrzymywania pomocy przez regiony nadal będzie poziom ich zamożności liczony w PKB na mieszkańca.

Dla mnie spójność jest synonimem śląskiej rodzinności. Uważam, że to piękne połączenie. Na Śląsku rodzina od za-wsze była czymś wyjątkowym. Stanowi oparcie, daje poczucie bezpieczeństwa i zrozumienia.



Maria Pańczyk-PozdziejRadio Katowiceprof. Jolanta Tambor

Uniwersytet Śląski

Pojęcie spójność omówione zostało w odc. 3 „Słownika polsko-europejskiego” 2011

60

Studiumwykonalności

Przykład:

Studium przeprowadzone w fazie formułowania projektu, weryfikujące, czy dany projekt ma dobre podstawy do realizacji i czy odpowiada potrzebom przewidywanych beneficjentów. Studium powinno stanowić plan projektu. Muszą w nim zostać określone i krytycznie przeanalizowane wszystkie szczegóły operacyjne jego wdrażania, a więc uwarunkowania handlowe, techniczne, finansowe, ekonomiczne, instytucjonalne, społeczno-kulturowe oraz związane ze środowiskiem naturalnym. Studium wykonalności pozwala na określenie rentowności finansowej i ekonomicznej, a w rezultacie tworzy jasne uzasadnienie celu realizacji projektu.

Przygotowanie studium wykonalności powinno poprzedzać rozpoczęcie realizacji inwestycji.

To papiór, we ftorym ftoś naszkryfloł, co bydzie robioł, jak bydzie robioł, czy poradzi to szafnąć i co to do.

26

61

Zagubione studiumRoztargniona księgowa Ludmiłaprzysłowiowo „piwa nawarzyła”.Jej szef bardzo się złościł,bo gdzieś wykonalnościstudium w swoich papierach zgubiła.

– coś wymaganego przy wniosku o dofinanso-wanie z Unii Europejskiej…?

– rozważanie, czy coś jest wykonalne…?

– dokument…?

– swego rodzaju diagnoza…?

SONDAULICZNA

DZIEN-NIKARZ

JĘZYKO-ZNAWCA

Studium to inaczej analiza, przy czym analiza oparta na fak-tach, na badaniach, bowiem studium to wyraz pochodzący z łaciny i oznacza badanie, naukę. Cząstka -alność często dziś stosowana w różnych nowych nazwach: rozróżnialność, widzialność oznacza możliwość wykonania danej czynności (np. mgła ogranicza widzialność do 100 m – to znaczy, że mgła ogranicza możliwość widzenia do 100 m). Zatem studium wykonalności to opracowanie analityczne, które pozwala stwierdzić, czy dane działanie, dany projekt jest możliwy do wykonania, możliwy do zrealizowania.

To jeden z najważniejszych dokumentów i załączników do wniosku, w którym opisana jest inwestycja finansowana ze środków unijnych. Stanowi podstawę przygotowania wniosku aplikacyjnego. Studium wykonalności w szczególności zawiera analizę kosztów i korzyści z realizacji projektu.

To brzmi jak analiza szans na powodzenie jakiegoś przedsię-wzięcia. Z pewnością jest potrzebna przy pozyskiwaniu unij-nych środków. Unia lubi projekty, które mają szanse przynieść konkretne wyniki.



Pojęcie studium wykonalności omówione zostało w odc. 10 „Słownika polsko-europejskiego” 2011

URZĘDNIKpracownik


62

Subregion

Przykład:


Część regionu wyodrębniona ze względu na charakterystyczny zespół cech fizycznych, gospodarczych, geograficznych i społecznych, wyróżniający go na tle konkretnego regionu. Programy rozwoju dla poszczególnych obszarów województwa uwzględniają niepowtarzalny charakter subregionu, jego potencjał oraz specyficzne potrzeby mieszkańców (łac. sub – przedrostek oznaczający podrzędność, regio – okolica, kraina).

Województwo śląskie podzielone jest na cztery subregiony: centralny, północny, południowy oraz zachodni.

Strefa, podregion

Koncek województwa, na ftorym troszka inaczej godajom i mają inksze zwyczaje niż w innych konckach.

27

63

SubregionGóralka jedna z chaty pod Zwardoniem,jak żyją inni, z ciekawości płonie.Lecz nieśmiała niewiastanie ruszyła do miasta,bo zamknęła się w swym subregionie.

– mniejszy region...?

– część większego regionu…?

– dystrykt…?

– można powiedzieć, że to podregion…?


DZIEN-NIKARZJĘZYKO-

ZNAWCA

Region to słowo wywodzące się od sanskryckiego rajah, co znaczyło król. Wyraźnie widać, że etymologia słowa region wiedzie od jednostki rządzącej (króla, króla plemiennego) do obszaru w jakiś sposób jednorodnego – czasami jednoczo-nego dzięki władzy oczywiście. Region we współczesnym ro-zumieniu to obszar posiadający jakieś cechy swoiste odróżnia-jące go od przyległych obszarów. A zatem subregion to obszar mniejszy od regionu, różniący się od obszaru go otaczającego.

Programy Rozwoju Subregionów – innowacyjna idea delego-wania części kompetencji z poziomu regionalnego na poziom niższy – to rozwiązanie wyróżniające Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2007-2013 na tle pozostałych 15 Programów Regionalnych. Instytucja Zarzą-dzająca RPO WSL zaprosiła i zaangażowała do współpracy przy rozdysponowaniu środków z Funduszy Europejskich również władze gmin i powiatów. Mogły one ubiegać się o dofinan-sowanie własnych projektów o szczególnym znaczeniu dla lokalnych społeczności, zgodnie ze specyficznymi potrzebami konkretnego subregionu, a ich wnioski rozpatrywane były w preferencyjnym trybie – pozakonkursowym.

Część regionu, która ma swój wyrazisty charakter, a interesy gmin na tym terenie są zbieżne.



Marek DurmałaTVP Regionalnadr Katarzyna Sujkowska-Sobisz

Uniwersytet Śląski

Pojęcie subregion omówione zostało w odc. 24 „Słownika polsko-europejskiego” 2012

64

Trwałość

Przykład:

To pewna ciągłość, niezmienność rzeczy. W języku funduszowym jedno z założeń funkcjonowania Funduszy Strukturalnych, mówiące o tym, że przez określony czas od zakończenia projektu nie może on zostać poddany znaczącym modyfikacjom. Intencją zasady trwałości projektów jest to, aby cel, na który zostały przeznaczone środki unijne, był utrzymywany.

Projekty współfinansowane z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007-2013 powinny zachować trwałość przez okres pięciu lat od ich zakończenia, a projekty zrealizowane przez mikro, małych i średnich przedsiębiorców przez trzy lata.

Jak malyrz pomalowoł brónotny yjlzokel, to niech nikomu do gowy nie przydzie tego zmieniać. Kolor je taki, jak mo być, bo łon robioł to tak, jak na biksie ze farbą napisano.

28

65

TrwałośćBy działania Unii sens wciąż miały,efekt pracy niech zostanie trwały.Gdy coś zrobisz dobrego,nie grzeb przy tym, kolego,wtedy powiesz: „zmiany się udały”.

– coś, co trwa bardzo długo…?

– np. trwałość związku…?

– stabilizacja, konsekwencja…?

– nieskończoność…?


DZIEN-NIKARZ

JĘZYKO-ZNAWCA

Trwały pochodzi od słowa trwać, czyli nie ulegać zmianom, zachować swoją podstawową i pierwotną funkcję.

Najważniejszym założeniem funkcjonowania Funduszy Europejskich jest takie wydatkowanie środków, aby zapewnić trwałe efekty w gospodarce. Beneficjenci Funduszy Unijnych zobowiązani są do zachowania trwałości zrealizowanych przedsięwzięć. Utrzymanie trwałości weryfikowane jest mię-dzy innymi w trakcie kontroli.

Trwałość to coś, czego wszystkim dziś brakuje, zarówno w życiu osobistym, jak i zawodowym. Trwałości brakuje także w produktach i usługach − nikt nie kupuje dziś samochodu na lata, a raz naprawiony komputer i tak trzeba niebawem znów naprawiać. Jedyne, co dzisiaj jest trwałe, to przekonanie, że niebawem znów się coś zmieni.




prof. Jan MalickiUniwersytet Śląski

Pojęcie trwałość omówione zostało w odc. 5 „Słownika polsko-europejskiego” 2011 oraz w odc. 21 „Słownika polsko-europejskiego” 2012

66

Wdrażanie

Przykład:

Propozycja prostszego odpowiednika:Realizacja

Proces zastosowania teorii w praktyce, wprowadzanie w życie założeń, planów, projektów, uskutecznianie celów przy pomocy określonych reguł. Etap wdrażania następuje po etapie programowania. Wdrażanie wiąże się z uruchomieniem określonych procedur, m.in. dopilnowaniem dyscypliny finansowej i zachowaniem zgodności z prawem. W kontekście Funduszy Europejskich wdrażanie odnosi się do programów, za które odpowiada Instytucja Zarządzająca i z którego jest rozliczana przed Komisją Europejską.

Województwo śląskie znajduje się w czołówce regionów, które skutecznie wdrażają fundusze unijne.

Jak coś ci się we gowie urodzi, to nie zosta-wiej tego, ino zrób tak, coby się kulało.

29

67

WdrażanieBył pan profesor agrotechnikiem −blank szanowanym teoretykiem.Lecz choć go bardzo podziwiali,jego koncepcji nie wdrażali,bo się wiązały z klapy ryzykiem.

– uruchamianie innowacji, ciekawych pomysłów…?

– wprowadzanie, np. ustawy…?

– wprowadzanie istotnych zmian…?

– przełożenie teorii na praktykę…?


DZIEN-NIKARZ

JĘZYKO-ZNAWCA

Wdrażanie – rzeczownik od czasowników wdrożyć, wdrażać ma w języku polskim różne znaczenia, choć są one ze sobą blisko związane. Wdrażać można bowiem uczniów do nauki – co znaczy różnymi sposobami skłaniać ich, przekonywać do nabywania nowej wiedzy, prawnicy mogą wdrażać postę-powanie sądowe, czyli je rozpoczynać, podejmować i wreszcie w gospodarce, w biznesie, w interesach można wdrażać coś, czyli spowodować zastosowanie czegoś: wynalazku, metody, teorii w praktyce.

W porównaniu z pozostałymi Regionalnymi Programami Ope-racyjnymi pod względem tempa wdrażania Regionalny Pro-gram Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2007-2013 stale zajmuje czołowe lokaty. Chodzi tu zarówno o wybór pro-jektów do dofinansowania, podpisywanie umów, jak i wypła-canie środków czy wreszcie ich poświadczanie. We wszystkich tych zakresach RPO WSL plasuje się niezmiennie na pierwszej bądź drugiej pozycji, co – jeśli weźmie się pod uwagę drugą pod względem wielkości pulę środków – dobrze świadczy o zdolności administracyjnej do zarządzania Programem.

Brzmi echem dawnej epoki, kiedy słowo znaczyło „wszystko i nic” w gospodarczo-planowym bełkocie. Dziś to nic innego jak wprowadzanie w życie pomysłów, strategii, planów, ale tak, aby działały.





Pojęcie wdrażanie omówione zostało w odc. 14 „Słownika polsko-europejskiego” 2012

68

Wskaźniki produktui rezultatu

Przykład:

Wskaźnik to obiektywnie weryfikowalny i mierzalny opis efektu realizacji zarówno poszczególnych projektów, jak i całego programu. Wskaźniki produktu mierzą zrealizowane zadania w ramach projektu, czyli przedmiot inwestycji. Wskaźniki rezultatu są pochodną wskaźników produktu i mierzą bezpośrednie i natychmiastowe efekty realizowanych zadań.

Wskaźniki produktu i rezultatu służą monitorowaniu stanu realizacji celów danego projektu oraz ocenie efektów jego wdrażania.

Wskaźnik produktu to jaki żeś zbudowoł familok, a rezultatu – wiela żeś tam upchoł ludzi i co z tego mosz do siebie.

30

69

Produkt i rezultatZ delegacji doktorant zmęczonytłukł się długo pociągiem do żony.O środki aplikował −samolot skonstruował.Czas podróży miał odtąd skrócony.

– coś, co wskazuje, ile czego jest…?

– wskazuje jakiś produkt lub cel…?

– wskaźnik do pokazywania na mapie…?

– obiektywna ocena…?

SONDAULICZNA

URZĘDNIK

DZIEN-NIKARZ

JĘZYKO-ZNAWCA

Wskaźnik to wyraz używany w bardzo wielu dziedzinach. Może mieć znaczenie konkretne: wskaźnik, którym nauczy-ciel pokazuje (wskazuje) ważne elementy na mapie w czasie lekcji geografii, lub bardziej przenośne, gdy chodzi o poka-zanie, wskazanie ważnych zjawisk w czasie realizacji jakiegoś programu, projektu, szkolenia. W tym drugim znaczeniu chodzi o wskazywanie wartości, elementów i faktów warto-ściowych. Tymi wartościami mogą być produkty (z łacińskiego: wytworzony) – tworzone w trakcie działania, inaczej produko-wane, czyli robione oraz rezultaty (ten wyraz zapożyczyliśmy z francuskiego), czyli wyniki, skutki, efekty, osiągnięcia. Warto tu zresztą dodać, że dziś wyraz produkt jest nadużywany. Produkować znaczyło w języku polskim tworzyć coś konkretne-go, namacalnego, dziś produktem może być wszystko, nawet nauka w szkole. Zatem wskaźniki produktu i rezultatu mają wskazywać wartość wytworów i służyć ocenie ich skutków w przyszłości.

Wskaźnikiem produktu jest na przykład długość wybudowanej drogi, a rezultatem będzie skrócenie czasu dojazdu pomiędzy punktami, które ta droga połączyła.

Terminy te są doskonale znane urzędnikom, którzy przygo-towują unijne wnioski. Życząc im, aby wskaźniki były zawsze wysokie, salwuję się ucieczką od odpowiedzi na pytanie, czym owe wskaźniki są.





Pojęcie „wskaźniki: produktu i rezultatu” omówione zostało w odc. 16 „Słownika polsko-europejskiego” 2011 oraz w odc. 4 „Słownika polsko-europejskiego” 2012

Wszystkie odcinki „Słownika polsko-europejskiego” można obejrzeć na kanale YouTube „Śląskie do przodu!”

http://www.youtube.com/RPOpromocja/ oraz pod poniższymi linkami:

2011

2012

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie 5Moja przygoda ze słownictwem unijnym 8Absorpcja 10Alokacja 12Beneficjent 14Biznesplan 16Certfikacja wydatków 18Cross-financing 20Dotacja 22Efekt dźwigni 24Fundusz 26Innowacja 28Instytucja płatnicza 30Klaster 32Korekta finansowa 34Koszty kwalifikowalne (kwalifikowane) 36Linia demarkacyjna 38Mikropożyczka 40Okres programowania 42Partnerstwo publiczno-prywatne 44Podręcznik procedur 46Priorytet 48Program operacyjny 50Projekt 52Projekt kluczowy 54Rewitalizacja 56Spójność 58Studium wykonalności 60Subregion 62Trwałość 64Wdrażanie 66Wskaźniki produktu i rezultatu 68

slownik polsko-europejski

Documents