Semih TAN

4. haftada respiratuvar divertikül (akc tomurcuğu) ön barsağın ventralduvarından bir dışa gelişim şeklinde belirir.

Akc tomurcuğunun görünümü ve yerleşimi komşu mezodermden salınan retionik asitte (RA) bir artışa bağlıdır.

RA daki bu artış respiratuvar divertikul bolgesinde GIS tüpünün endoderminde eksprese edilen transkripsiyon faktörü TBX4’ün upregulasyonuna neden olur.

TBX4 tomurcuğunun oluşumu ve akciğerlerin süreğen gelişimi ve farklılaşmasını indükler.

Böylece larinks, trakea ve bronkusların ve aks lerin iç döşemesi endodermal kökenlidir.

Trakea ve akciğerlerin kartilaginöz, muskuler ve bd komponentleri ön barsağı saran splanknik mezodermden devire olur.

Başlangıçta, akc tomurcuğu ön barsakla açık bağlantıdadır.

Divertikül kaudal olarak genişlediğinde iki longitudinal katlantı, trakeaözefageal katlantılar ön barsaktan ayırır.

Takiben, bu katlantılar trakeaözefageal septumu oluşturmak üzere kaynaştığında, ön barsak dorsal kısım, özefagus ve ventral kısım trakea ve akc tomurcuklarına bölünür.

Nazal Kavitenin Gelişimi

4. hafta sonunda nazal placodlar, nazal pitleri oluşturacak şekilde farklanırlar.

Nazal pitleri çevreleyen mezenşimin medial ve lateral nazal proçesleri oluşturarak büyümesi, nazal pitlerin derinleşmesi ve primitif nazal boşlugun oluşumuyla sonuçlanır.

Nazal kaviteler, önce oral kaviteden oronazal membranlaayrılırlar, daha sonra bu membran parçalanır ve oronazalkavitelerin devamlılığını primer damağın posteriorunda yer alan koanalar sağlar.

Sekonder damak geliştikten sonra, koana, nazal kavite ile farinksin kesişim noktasında yerleşir.

Bu, lateral palatin proçeslerin, birbirleriyle ve nazal septumlabirleşmesiyle ortaya çıkar.

Tüm bu değişiklikler olurken; süperior, median ve inferiorkonkalar nazal kavitelerin duvarlarından eleve olur.

Ek olarak, nazal kavitelerin çatısındaki, ekdodermal hücreler, olfaktör epitel özelliği kazanır ve nöron olarak farklılaşarak olfaktör sinirle birleşir.

Nazal kavite, paranazal sinüsler, farinks ve larinks üst solunum yolları olarak bilinir.

Bunlardan ilk iki bölüme sinonazal bölge denir.

Bu bölgenin iki temel epiteli vardır . Solunum epiteli ve çok katlı yassı epitel.

Bazı alanlarda bu iki tip epitel keskin sınırlar ile ayrılırken, bazı alanlarda ise transizyonel epitel denilen epitel bulunur.

Özelikle östaki borusunun nazofarenkse açıldığı bölgede daha yoğun olmak üzere bütün mukozada lamina propriada tükrük bezi tipinde seromüsinöz glandlar bulunur.

Bu glndlarda bazen ileri yaşlarda onkositik metaplazi görülebilir.

Sinonazal bölgede daha seyrek, nazofarenkste daha yoğun olmak üzere submukoza boyunca lenfosit toplulukları görülebilir.

Farengeal tonsile ilave olarak, nazofarnkste östaki ostiumununçevresinde halka tarzında ki lenfositik yoğunlaşma Gerlach’ıntonsili olarak isimlendirilir.

Nazal kavite ortada nazal septumla iki boşluğa ayrılır.

Bu boşlukların kaudal sısımları geniş, kranial kısımları dardır.

Kavitenin tavanını 0,5 mm kalınlığında ki cribriforme plate, tabanını ise maksillanın palatine proçesi ve palatin kemiğin horizantal kısmı tarafında şekillenen sert damak oluşturur.

Lateral nazal duvar maksiller ve ethmoid ostiaları içerir ve 3-4 adet kemiğin çıkıntıları ile ayrılmış ve venöz pleksus ile yumuşak doku içeren turbinate olarak tanımlanan alanlar içerir.

Nazal fossanın üst sınırı, lateralde superior nazal turbinateve komşuluğunda lateral nazal duvar ile medialinde nazal septumun bulunduğu olfaktor mukoza olarakta tanımlanan alanı içerir.

Bu alan bipolar olfactor sinir liflerini ve laminapropriasında Bowman’s veya olfaktor gland olarak isimlendirilen yapıları içerir.

Nazal kavite ve paranazal sinüsler Schneiderianepitel( silyalı pseudostratifiye kolumnar epitel) ve arada goblet hücreleri ile döşelidir.

Paranasal sinüslerde lamina propriada özellikle maksiller antrumda gevşek damardan ve seromüsinöz glandlardan zengin stroma vardır.

Mukozal yüzeyin goblet hücre komponenti ve seromüsinöz glandlar anatomik lokalizasyonlara göre değişkenlik gösterir.

Kronik sinüzitlerde goblet gücre hiperplazisipapiller mukozal lezyonla sonuçlanabilir.

Vomer nazal septumun posteroinferior kısmıdır, septum kısmen ince silyalı solunum epiteli ile döşelidir ve sıklıkla skuamöz metaplaziye uğrar.

Nazal kavitenin arka bölümü nazofarinkstir; bu yumuşak damak seviyesinde orofarinksi oluşturur.

Orta kulaktan uzanan işitme tüpleri (östaki borusu) orofarinksin lateral duvarlarına açılırlar.

Nazofarinks nazal kavitelerdeki gibi yalancı çok tabakalı silindirik bir epitelle kaplanmıştır.

Bu orofarinkste keratinize olmamış çok katlı yassı epitele dönüşür.

Nazofarink epitelinin altında, bol miktarda waldeyer in halkasını oluşturan mukoza ilişkili lenfoid doku vardır.

Nazo farengial tonsiller nazofarinksin arka ve üst bölgesinde bulunur.

The squamous epithelium of the nasopharynx, tonsils and adenoids (Waldeyer's ring) is specialized to permit lymphocytes to reside within or pass through the epithelium. The thick pink squamous epithelium is almost completely obscured by the small dark blue lymphocytes.