KVARTALNO ISTRAŽIVANJE STAVOVA PRIVREDE

Pripremio: Ipsos Strategic Marketing

Novembar 2012. The Home of Researchers© 2012 Ipsos.   All rights reserved. Contains Ipsos' Confidential and Proprietary information and may not be disclosed or reproduced without the prior written consent of Ipsos.

SADRŽAJ

Metodologija

Osnovne informacije o preduzećima

Regulatorno okruženje

Ocene rada ministarstava i državnih funkcionera

Ključni nalazi

Metodologija

Metodologija

Realizacija: istraživanje je sprovedeno u periodu od 4. do 15. novembra 2012. godine

Ciljna populacija: Preduzeća na teritoriji Srbije

Uzorački okvir: baza preduzeća evidentiranih u Agenciji za privredne registre u Srbiji,

koja su podnela godišnje završne račune za 2010. fiskalnu godinu

Veličina uzorka: 251 preduzeće

Tip uzorka: kvotni, stratifikovani, rstruktura odgovara strukturi domena preduzeća

registrovanih u Srbiji

Stratifikacija: na osnovu geografskih regiona, ekonomske aktivnosti i veličine preduzeća

Tip istraživanja: telefoska anketa (CATI)

Trajanje upitnika: oko 20 minuta, u proseku

5

Struktura uzorka

Mala

SrednjaVelik

a

Beograd

Centralna Srb

ija

Vojvodina

Proizv

odnja

Usluge

Trgovina

Privatno

Državno

Mešovito

Preduzeća

Preduzetnici

94%

4% 2%

30%

41%

29% 28%38%

34%

94%

2% 4%

72%

28%

Veličina Region Delatnost Vlasnička strukturaPreduzeća/preduzetnici

6

Regulatorno okruženje

7

Ocene različitih aspekata regulatorne aktivnosti Vlade

Baza: Ukupna ciljna populacija (N=251) Imajući na umu regulatornu aktivnost Vlade, ocenite sledeće aspekte

Dostupnost informacija o donetim propisima na sajtu ministarstva i drugih državnih organa

Informativnost web prezentacija državnih organa

Kvalitet novih propisa

Dostupnost nacrta i predloga propisa u periodu pre njihovog usvajanja

Temeljnost pripreme novih propisa

Otvorenost za prihvatanje predloga sa javne rasprave

Donošenje podzakonskih akata u roku čime se omogućava sprovođenje zakona i predvidivo poslovno okruženje

Stepen uključenosti preduzeća i drugih zainteresovanih strana u javne rasprave

Administratvno opterećenje nametnuto propisima (papirologija)

Brzina reagovanja na predloge privrede kako bi izmenama propisa poboljšala privredno okruženje

58

41

26

20

15

14

11

8

8

6

11

23

29

41

32

52

52

63

73

63

Povoljno (4+5) Nepovoljno (1+2)

Najpovoljnije ocenjena je dostupnost informacija o propisima na sajtovima

državnih organa, dok je najviše nepovoljnih ocena ima administrativno

opterećenje nametnuto propisima

8

Ocena administrativnog opterećenja nametnutog propisima – POREDJENJE SA PRETHODNIM ISTRAŽIVANJEM

Novembar 2012. godN=251

Septembar 2012. godN=1000

Administratvno opterećenje nametnuto propisima (papirologija) 669

Povoljno (4+5)Nepovoljno (1+2)

Administratvno opterećenje nametnuto propisima (papirologija) 873

Povoljno (4+5)Nepovoljno (1+2)

Nema značajne razlike u ocenama administrativnog opterećenja

9

Ocene različitih aspekata regulatorne aktivnosti Vlade – prosečne ocene

Baza: Ukupna ciljna populacija (N=251) Imajući na umu regulatornu aktivnost Vlade, ocenite sledeće aspekte

Dostupnost informacija o donetim propisima na sajtu ministarstva i drugih državnih organa

Informativnost web prezentacija državnih organa

Kvalitet novih propisa

Temeljnost pripreme novih propisa

Dostupnost nacrta i predloga propisa u periodu pre njihovog usvajanja

Donošenje podzakonskih akata u roku čime se omogućava provođenje zakona i predvidivo

poslovno okruženje

Otvorenost za prihvatanje predloga sa javne rasprave

Stepen uključenosti preduzeća i drugih zain-teresovanih strana u javne rasprave

Brzina reagovanja na predloge privrede kako bi iymenama propisa poboljšala privredno

okruženje

Administrativno opterećenje nametnuto propisima (papirologija)

3.7

3.2

2.9

2.7

2.6

2.4

2.3

2.0

2.0

1.9Preduzetnici većinu aspekata procenjuju nešto

pozitivnije u poređenju sa preduzećima

Preduzeća

Preduzetnici

3.7

3.8

3.3

3.2

2.8

3.2

2.6

3.1

2.5

2.8

Dostupnost nacrta i pred-loga propisa u periodu pre njihovog usvajanja

Temeljnost pripreme novih propisa

Kvalitet novih propisa

Informativnost web prezentacija državnih organa

Dostupnost informacija o donetim propisima na sajtu ministarstava i drugih državnih organa

10

Opterećenja i karakteristike poslovanja u poslednjih 12 meseci

Baza: Ukupna ciljna populacija (N=251) U kojoj meri se slažete sa sledećim tvrdnjama?

Umanjeno je administrativno opterećenje koje nameću zakoni i propisi

Povećala se mogućnost da privreda učestvuje u procesu izmene zakona i propisa koji se odose na poslovno okruženje

Umanjeno je finansijsko opterećenje koje nameću zakoni i propisi

Povećala se transparentnost i vidljivost poslovanja u Srbiji

20

20

18

14

51

41

48

48

Slaže se (4+5) Ne slaže se (1+2)

11

Činioci koji opterećuju poslovanje preduzeća

Baza: Ukupna ciljna populacija (N=251) U kojoj meri svaki od sledećih činilaca opterećuje poslovanje vašeg preduzeća?

Porezi i doprinosi na zarade

Poslovanje konkurenata u sivoj zoni

Drugi obavezni neporeski nameti (razne takse i naknade)

Sudski postupci

Porez na dodatu vrednost

Administriranje plaćanja poreza

Dobijanje građevinskih dozvola

Povećanje akciza

Propis i procedure u vezi sa zapošljavanjem radnika

Povećanje PDV-a

Inspekcijski nadzor

Dobijanje dozvola za rad

Carine i procedure u vezi sa spoljnom trgovinom

686258

46424241

3434312929

21

172216

30322931

4036

43413837

Opterećuje (4+5) Ne opterećuje (1+2)

Najveće opterećenje predstavljaju porezi i obavezni neporeski

nameti, ali i poslovanje konkurenata u sivoj zoni

12

Izvor informacija o zakonskim obavezama i propisima

Baza: Ukupna ciljna populacija (N=251) Koji je Vaš glavni izvor informacija o zakonskim obavezama/ propisima koji se odnose na Vaše poslovanje?

Advokati i računovođe

Sajtovi ministarstva

Službeni glasnik

Poslovne internet prezentacije

Štampa i televizija

Drugo

Ne zna

35%

18%

16%

13%

10%

8%

1%

Preduzeća

Preduzetnici

27%

54%

20%

11%

19%

8%

13%

13%

9%

11%

Štampa i televizija

Poslovne internet prezentacije

Službeni glasnik

Sajtovi ministarstva

Advokati i računovođe

Preduzetnici se dominantno informišu preko advokata i računovođa, dok preduzeća češće kao izvore informacija

koriste i sajtove ministarstava i službeni glasnik

13

Vreme i novac potrošeni na administrativne radnje vezane za poštovanje propisa

Baza: Ukupna ciljna populacija (N=251)

U odnosu na prethodnu godinu, da li je Vaše preduzeće potrošilo manje ili više VREMENA u vezi sa administrativnim radnjama vezanim za poštovanje propisa?

Manje vremena10%

Isto vremena kao i pre57%

Više vremena33%

U odnosu na prethodnu godinu, da li je Vaše preduzeće potrošilo manje ili više NOVCA u vezi sa administrativnim radnjama vezanim za poštovanje propisa?

Manje novca15%

Isto novca kao i pre42%

Više novca43% U većini preduzeća

potrošeno je isto ili više novca i vremena u odnosu na prethodnu

godinu...

14

Vreme i novac potrošeni na administrativne radnje vezane za poštovanje propisa – POREDJENJE SA PRETHODNIM ISTRAŽIVANJEM

U odnosu na prethodnu godinu, da li je Vaše preduzeće potrošilo manje ili više VREMENA u vezi sa administrativnim radnjama vezanim za poštovanje propisa?

Manje vremena10%

Isto vremena kao i pre57%

Više vremena33%

U odnosu na prethodnu godinu, da li je Vaše preduzeće potrošilo manje ili više NOVCA u vezi sa administrativnim radnjama vezanim za poštovanje propisa?

Manje novca15%

Isto novca kao i pre42%

Više novca43%

Novembar 2012. godN=251

Septembar 2012. godN=1000

Manje vremena7%

Isto vremena kao i pre56%

Više vremena37%

Manje novca3%

Isto novca kao i pre50%

Više novca47%

15

Koliko vremena direktor troši na administrativna i regulatorna pitanja

Baza: Ukupna ciljna populacija (N=251) Koji procenat radnog vremena direktora Vašeg preduzeća otpada na bavljenje administrativnim i regulatornim pitanjima?

15

Do 10%

11-20%

21-30

31-50%

51% i više

Ne zna

26%

20%

18%

21%

12%

2%

U proseku, direktor preduzeća potroši 30% radnog vremena na bavljenje administrativnim i regulatornim pitanjima.

16

Administrativna procedura koja najviše opterećuje rad usled njenog trajanja

Baza: Ukupna ciljna populacija (N=251) Kada razmišljate o TRAJANJU administrativnih procedura, koja procedura Vas najviše opterećuje?

Procedure i potvrde u poreskoj upravi / upravi prihoda

Gradjevinske dozvole i legalizacija objekata

Administrativni poslovi u PIO fondu i RZZO / prijava i odjava radnika

Sudski procesi i procedure

Carinske procedure i administracija prilikom uvoza / izvoza

Bankarske usluge (procedure za dobijanje kredita, transakcije..)

Proces pokretanja delatnosti (pairologija, dozvole..

Pisanje računa, formulara, putnih naloga..

Obračunavanje / povraćaj / predaja pdv-a

Saobraćajne dozvole (registracija..)

Opštinska administracija (administrativni poslovi u opštini)

Administracija prilikom javnih nabavki / tendera

Drugo

Praćenje /uskladjivanje sa novim propisima

Ne zna

Nijedna

8%

8%

7%

4%

4%

3%

2%

2%

2%

1%

1%

1%

16%

2%

25%

13%

Preduzeća

Preduzetnici

9%

7%

9%

3%

8%

4%

5%

3%

4%

1%

Carinske procedure i adminis-tracija prilikom uvoza / izvoza

Sudski procesi i procedure

Administrativni poslovi u PIO fondu i RZZO / prijava i odjava radnika

Gradjevinske dozvole i legal-izacija objekata

Procedure i potvrde u poreskoj upravi / upravi prihoda

Procedure i potvrde u poreskoj upravi/upravi prihoda i regulisanje građevinskih dozvola i legalizacija objekata spontano se najčešće

navode kao procedure koje opterećuju poslovanje usled dugotrajnosti, kako među preduzećima, tako među preduzetnicima.

Administrativna procedura koja najviše opterećuje rad usled njene učestalosti

17

Baza: Ukupna ciljna populacija (N=251) Kada razmišljate o UČESTALOSTI administrativnih procedura, koja procedura Vas najviše opterećuje?

Administrativni poslovi u PIO fondu i RZZO / prijava i odjava radnika

Procedure i potvrde u poreskoj upravi / upravi prihoda

Obračunavanje / povraćaj / predaja pdv-a

Gradjevinske dozvole i legalizacija objekata

Sudski procesi i procedure

Administracija prilikom javnih nabavki / tendera

Pisanje računa, formulara, putnih naloga..

Proces pokretanja delatnosti (pairologija, dozvole..

Bankarske usluge (procedure za dobijanje kredita, transakcije..)

Carinske procedure i administracija prilikom uvoza / izvoza

Opštinska administracija (administrativni poslovi u opštini)

Drugo

Praćenje /uskladjivanje sa novim propisima

Ne zna

Nijedna

8%

7%

3%

2%

2%

2%

1%

1%

0%

0%

0%

16%

1%

32%

23%

Administrativna procedura koja svojom učestalošću najviše opterećuje poslovanje

su administrativni poslovi u PIO fondu i RZZO i prijava i odjava radnika

18

Učestalost inspekcija u 2012. godini

Baza: Ukupna ciljna populacija (N=251) Koliko puta su inspektori (sve inspekcije) obišli Vaše preduzeće u toku 2012. godine?

Nijednom

Jednom

Dva puta

Tri puta

Četiri puta

Pet i više puta

Ne zna

30%

16%

11%

15%

8%

16%

4%

Beograd

Vojvodina

Centralna Srbija

51%

21%

21%

7%

17%

11%

7%

17%

20%

3%

10%

11%

Četiri puta

Tri puta

Dva puta

Nijednom

Re

gio

n

Oko trećine privrednih subjekata izvestilo je da nije imalo posetu inspekcije u 2012. godini. S

druge strane, približno svaki 6 privredni subjekat imao je 5 ili više poseta od strane inspekcije

Posete inspekcije u 2012. godini bile su najređe među privrednim subjektima u Beogradu

19

Najučestalije inspekcije tokom 2012. godine

Baza: Ukupna ciljna populacija (N=251) Koja inspekcija je bila najučestalija tokom 2012. godine u Vašem preduzeću?

Inspekcija rada

Tržišna inspekcija

Poreska inspekcija

Finansijska inspekcija

Sanitarna inspekcija

Veterinarska inspekcija

Protivpožarna inspekcija

Gradjevinska inspekcija

Komunalna inspekcija

Ekološka inspekcija

Turistićka inspekcija

22%

19%

11%

9%

5%

4%

3%

3%

2%

2%

2%

Proizvodnja

Trgovina

Usluge

30%

10%

27%

9%

36%

11%

9%

15%

8%

9%

8%

16%

Drugo

Poreska inspekcija

Tržišna inspekcija

Inspekcija radaD

elat

nost

Privredne subjekte najčešće su posećivale radna, tržišna i poreska inspekcija.

Učestalost pojedinih vrsta inspekcija zavisi od delatnosti privrednog subjekta.

20

Učešće u javnim raspravama

Baza: Ukupna ciljna populacija (N=251) Da li ste učestvovali u javnim raspravama u vezi sa novim propisima?

11%

89%

Da Ne

Zašto niste učestvovali u javnim raspravama?

Nisam bio/la obavešten/a o održavanju javnih rasprava

Smatram da ne mogu da utičem

Nisam imao/la vremena

Drugo

63%

28%

17%

8%

21

Očekivanja u narednih 12 meseci

Baza: Ukupna ciljna populacija (N=251) Kakva su vasa ocekivanja u narednih 12 meseci kada su u pitanju sledeci aspekti? Da li će doći do smanjenja, ostati nepromenjeni ili se povećati?

Broj zaposlenih

Neto prihodi (Dobit)

Investicije

Izvoz

21%

42%

32%

17%

53%

28%

38%

50%

25%

28%

28%

17%

2%

2%

2%

17%

Smanjenje Bez promene Povećanje Ne zna

U pogledu neto prihoda dominantno se očekuje smanjenje, dok se u pogledu broja

zaposlenih i izvoza očekuje stanje slično dosadašnjem

Ocene rada institucija

23

Ocene institucija relevantnih za poslovanje preduzeća

Baza: Ukupna ciljna populacija (N=251) Ocenite rad institucija relevantnih za vaše poslovanje

APR

Poreska uprava

PIO fond

RZZO

Carina

Lokalna samouprava

Katastar

Privredni sud

8%

24%

27%

28%

10%

39%

32%

32%

67%

40%

40%

34%

30%

25%

22%

18%

dobar ( 4 + 5 ) loš ( 1 + 2 )

APR

Carina

Poreska uprava

PIO fond

RZZO

Lokalna samouprava

Katastar

Privredni sud

3.9

3.4

3.2

3.2

3.0

2.7

2.7

2.6

Prosečne ocene

Preduzeća

Preduzetnici

3.9

4.0

3.4

3.6

3.1

3.4

2.9

3.3

2.5

3.1

Privredni sud

RZZO

Poreska uprava

Carina

APR

Najveći broj pozitivnih ocena

24

Ocene rada ministarstva

Baza: Ukupna ciljna populacija (N=251) Ocenite rad sledećih ministarstava

Ministarstvo finansija i privredeMinistarstvo energetike, razvoja i zaštite životne sredine

Ministarstvo spoljne i unutrašnje trgovine i telekomunikacijaMinistarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede

Ministarstvo saobraćajaMinistarstvo regionalnog razvoja i lokalne samouprave

Ministrastvo rada, zapošljvanja i socijalne politikeMinistarstvo prirodnih resursa, rudarstva i prostornog planiranja

Ministarstvo građevinarstva i urbanizmaMinistarstvo pravde i državne uprave

33%34%

24%28%

31%37%

43%30%

42%48%

26%22%22%

19%18%

15%14%13%12%12%

povoljno ( 4 + 5 ) nepovoljno ( 1 + 2 )

Prosečne oceneMinistarstvo spoljne i unutrašnje trgovine i teleko-

munikacijaMinistarstvo finansija i privrede

Ministarstvo energetike, razvoja i zaštite životne sredine

Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede

Ministarstvo saobraćajaMinistarstvo prirodnih resursa, rudarstva i prostornog

planiranjaMinistarstvo regionalnog razvoja i lokalne

samoupraveMinistrastvo rada, zapošljvanja i socijalne politike

Ministarstvo građevinarstva i urbanizma

Ministarstvo pravde i državne uprave

2.9

2.8

2.8

2.8

2.8

2.7

2.6

2.5

2.4

2.4

Preduzeća

Preduzetnici

2.9

3.1

2.9

2.7

2.8

2.8

2.8

2.8

2.7

3.0

Ministarstvo saobraćaja

Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede

Ministarstvo energetike, razvoja i zaštite životne sredine

Ministarstvo finansija i privrede

Ministarstvo spoljne i unutrašnje trgovine i telekomunikacija

Rad ministarstava je češće ocenjen

kao nepovoljan nego kao povoljan