strategia rozwoju turystyki w powiecie kwidzyńskim

Strategia rozwoju turystyki w powiecie kwidzyńskim

STRATEGIA ROZWOJUSTRATEGIA ROZWOJU TURYSTYKITURYSTYKI

W POWIECIE KWIDZYŃSKIM W POWIECIE KWIDZYŃSKIM

Projekt zrealizowano ze środków przekazanych przez Starostwo PowiatoweProjekt zrealizowano ze środków przekazanych przez Starostwo Powiatowe ww Kwidzynie, Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego oraz StowarzyszenieKwidzynie, Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego oraz Stowarzyszenie

Rozwoju Turystycznego Gmin „Liwa”. Rozwoju Turystycznego Gmin „Liwa”.

Starostwo Powiatowe Województwo Pomorskie Stowarzyszenie w Kwidzynie Rozwoju Turystycznego Gmin „Liwa”

Polska Agencja Rozwoju Turystyki S.A.ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa


© Copyright 2005 by Polska Agencja Rozwoju Turystyki S.A.,

ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa

Strategia rozwoju turystyki w powiecie kwidzyńskim została opracowana przez zespół w składzie:

1. Magdalena Ragus2. Iwona Majewska3. Magdalena Lesińska4. Krystyna Czerniawska

Polska Agencja Rozwoju Turystyki S.A. istnieje na polskim rynku inwestycji turystycznych od 1993 roku. Celem Spółki jest pomoc w tworzeniu i realizacji projektów wspierających rozwój infrastruktury turystycznej w Polsce. Polska Agencja Rozwoju Turystyki S.A. jest liderem w tworzeniu markowych produktów turystycznych, inicjowaniu i kreowaniu nowoczesnych procesów inwestycyjnych.

Zapraszamy do współpracy.


2


Autorzy dokumentu pragną serdecznie podziękować wszystkim osobom, których wiedza i doświadczenie przyczyniły się do powstania analizy i umożliwiły pozyskanie informacji.


3


SPIS TREŚCISPIS TREŚCI

Wstęp ................................................................................................... 61. Założenia strategii rozwoju turystyki w powiecie

kwidzyńskim ................................................................................. 82. Metodologia .................................................................................. 113. Sytuacja na światowym i polskim rynku turystycznym ........... 13

3.1. Światowy rynek turystyczny ............................................. 133.2. Polski rynek turystyczny ................................................... 143.3. Nowe trendy w turystyce ................................................... 16

4. Audyt turystyczny powiatu kwidzyńskiego ............................. 174.1. Atrakcyjność turystyczna powiatu kwidzyńskiego ......... 17

4.1.1. Walory turystyczne Regionu ................................ 174.1.1.1. Walory naturalne ................................... 174.1.1.2. Walory antropogeniczne ....................... 274.1.1.3. Życie kulturalne i imprezy .................... 37

4.1.2. Wnioski dotyczące atrakcyjności turystycznej Regionu ................................................................... 42

4.2. Środowiska naturalne ........................................................ 434.3. Dostępność komunikacyjna ............................................... 484.4. Zagospodarowanie turystyczne Regionu ......................... 50

4.4.1. Infrastruktura turystyczna ................................... 504.4.1.1. Baza noclegowa ...................................... 514.4.1.2. Baza gastronomiczna ............................. 62

4.4.2. Infrastruktura paraturystyczna ........................... 654.4.2.1. Szlaki turystyczne .................................. 654.4.2.2. Baza sportowo-rekreacyjna .................. 704.4.2.3. Punkty informacji turystycznej ............ 714.4.2.4. Biura podróży – oferta turystyczna ...... 724.4.2.5. Inne elementy infrastruktury

paraturystycznej .................................... 724.4.3. Wnioski dotyczące zagospodarowania

turystycznego Regionu .......................................... 734.5. Dominujące formy turystyki ............................................. 73

5. Analiza S.W.O.T. powiatu kwidzyńskiego ................................ 765.1. Mocne i słabe strony Regionu ........................................... 765.2. Szanse i zagrożenia ............................................................. 765.3. Analiza S.W.O.T. – wnioski ............................................... 79

6. Proces tworzenia produktu turystycznego ................................ 806.1. Czym jest produkt turystyczny? ....................................... 806.2. Rynki docelowe i ocena ich atrakcyjności ........................ 816.3. Wspólne działania gmin i powiatu .................................... 90

7. Zintegrowany produkt turystyczny dla powiatu kwidzyńskiego .............................................................................. 927.1. Funkcjonowanie zintegrowanego produktu

turystycznego ...................................................................... 927.2. Produkt podstawowy ......................................................... 957.3. Produkt uzupełniający ....................................................... 127

7.3.1. Sieć hydrograficzna .............................................. 1277.3.2. Zintegrowany obszar agroturystyczny ............... 128


4


7.4. Pakietowanie oferty turystycznej ...................................... 1327.5. Marka Regionu ................................................................... 133

8. Podstawowe założenia do wdrożenia strategii .......................... 1428.1. Obszary istotne dla wdrożenia strategii ........................... 1428.2. Proces wdrażania strategii ................................................ 147

Załącznik nr 1 Stanowiska archeologiczne na terenie gminy Kwidzyn ............................................................................................... 149Załącznik nr 2 Wybrane źródła finansowania realizacji strategii . 150Spis tabel i rysunków ......................................................................... 173


5


WSTĘPWSTĘP

Turystyka jest jednym z najbardziej dynamicznie rozwijających się sektorów gospodarki. Jako dziedzina interdyscyplinarna umożliwia osiąganie pokaźnych dochodów przez sektory związane z wytwarzaniem produktu turystycznego. Pod nazwą tą kryją się nie tylko produkty sensu stricte turystyczne, jak na przykład zakwaterowanie i wyżywienie, ale również cały wachlarz towarów i usług, których istnienie na rynku gwarantuje satysfakcję podróżnych. Turystyka przenika, więc całą gospodarkę, a jej wkład w rozwój gospodarczo-społeczny jest nie do przecenienia. Każdy dolar zarobiony przez sektor turystyczny generuje kolejne dolary w innych sektorach. Efekty turystyki widoczne są w takich dziedzinach jak zatrudnienie, rozwój regionalny, edukacja, środowisko, transport czy kultura. Jednocześnie rozwój turystyki zależy od wielu działań w innych gałęziach gospodarki. Występuje tutaj sprzężenie zwrotne.

Turystyka na arenie międzynarodowej została uznana za jeden z najszybciej rozwijających się sektorów i jedną z nielicznych dziedzin, w której wzrost wpływów przekłada się na tworzenie realnych miejsc pracy. Jest ona jednocześnie potężnym instrumentem polityki regionalnej, pozwalającym na wyrównywanie różnic społeczno-ekonomicznych. Posiada również bardzo istotną wartość dodaną w zakresie pobudzania i podnoszenia morale społeczności lokalnych. Turystyka pozwala zjednywać zwaśnione narody, przełamywać stereotypy, wzbogacać wiedzę, rozwijać się intelektualnie. Jest doskonałą podstawą do aktywizacji społeczeństw lokalnych i rozwoju regionów.

Turystyka należy również do jednych z najbardziej wrażliwych sektorów gospodarki i jest doskonałym barometrem zmian. Dlatego wydarzenia takie jak ataki terrorystyczne, wojny, epidemie znajdują natychmiast odzwierciedlenie w spadku aktywności turystycznej.

Rozwój turystyki zależy zarówno od czynników społecznych, jak i technologicznych. Wraz z bogaceniem się społeczeństw rośnie popyt na produkty turystyczne. Również rozwój ekonomiczno-społeczny, istnienie międzynarodowych powiązań gospodarczych, globalnej konkurencji i globalnych rynków wymuszają na ludziach potrzebę podróżowania w celach służbowych.

Turystyka może rozwinąć się prawie wszędzie. Każdy zakątek świata dysponuje unikalnymi walorami, które wykorzystane w odpowiedni sposób, mogą przynosić dochody. Dla osiągnięcia pożądanych efektów potrzebne są jednak nakłady – na infrastrukturę, ochronę środowiska czy renowację dóbr kultury. Te aspekty warunkują możliwości rozwoju turystyki na danym obszarze, ale muszą być uzupełnione przez inwestycje projektowe – czyli tworzenie strategii rozwoju turystyki i produktów turystycznych, biznesplanów i studiów wykonalności. Jedynie ujęcie ogólnej wizji rozwoju turystyki w regionie w szczegółowy harmonogram działań, po wcześniejszym przeanalizowaniu mocnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń, zwiększa szansę sukcesu.


6


Z opracowanej przez Światową Organizację Turystyki (WTO) prognozy wynika, iż w 2020 roku liczba podróży na świecie wyniesie 1550 milionów, a poziom wpływów przekroczy 2 biliony dolarów. Najczęściej odwiedzanym regionem świata pozostanie Europa – jej udział w światowym rynku wzrośnie do 46%, a liczba turystów podwoi się i osiągnie 728 milionów. Najbardziej pożądanymi kierunkami ruchu turystycznego w Europie staną się kraje Europy Środkowej i Wschodniej1.

Takie przewidywania stanowią niepowtarzalną szansę rozwoju dla polskiej turystyki, zwłaszcza, że od 1 maja 2004 roku nasz kraj jest pełnoprawnym członkiem Unii Europejskiej, dla której turystyka jest bardzo ważnym stymulatorem rozwoju. Świadczą o tym m.in. zapisy Traktatu z Maastricht (art. 2 – promocja harmonijnego, zrównoważonego rozwoju działań gospodarczych oraz art. 3 – działania Wspólnoty zmierzające do osiągnięcia celu to m.in. środki w dziedzinie energii, ochrony obywateli i turystyki), jak również Rezolucja Rady z maja 2002 roku na temat przyszłości europejskiej turystyki (turystyka jest jednym z podstawowych sektorów gospodarki ze względu na swój wkład w PKB, z uwagi na generowany poziom zatrudnienia oraz ponieważ przyczynia się do osiągania celów konwergencji). Umocowania prawne przekładają się na działania podejmowane w zakresie turystyki, które od 2004 roku mogą być realizowane również w Polsce.

Wzrost liczby turystów, nie tylko zagranicznych, ale i węwnątrzkrajowych, w połączeniu ze zwiększonymi możliwościami finansowymi naszego kraju, może w rezultacie znacznie umocnić pozycję Polski jako kraju atrakcyjnego turystycznie. Nie należy jednak zapominać, iż wykorzystanie funduszy unijnych uzależnione jest od przygotowania wysokiej jakości projektów.

1 Dane Światowej Organizacji Turystyki (WTO) oraz Instytutu Turystyki.Polska Agencja Rozwoju Turystyki S.A.

ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa7


1. ZAŁOŻENIA STRATEGII ROZWOJU TURYSTYKI1. ZAŁOŻENIA STRATEGII ROZWOJU TURYSTYKI WW POWIECIE KWIDZYŃSKIM. POWIECIE KWIDZYŃSKIM.

Przez wiele lat sektor turystyczny był w Polsce zaniedbywany i traktowany drugoplanowo. Wachlarz produktów turystycznych i atrakcyjnych regionów pozostawał niezmienny, a inwestycje w infrastrukturę turystyczną ograniczały się do budowy ośrodków wypoczynkowych wielkich państwowych przedsiębiorstw. Dominowała turystyka socjalna, na rynku istniał monopol organizatorów imprez turystycznych, a wyjazdy za granicę były bardzo ograniczone.

Sytuację zmienił dopiero rozwój gospodarki rynkowej. Proces adaptacji polskiej gospodarki turystycznej do nowych warunków funkcjonowania w otoczeniu rynkowym rozpoczął się w dużej mierze dzięki pomocy Unii Europejskiej (głównie w efekcie wdrożenia i realizacji programu TOURIN). Turystyka zaczęła nabierać znaczenia i zaczęto ją postrzegać jako sektor dochodowy i rozwojowy, a Polskę okrzyknięto turystycznym tygrysem Europy. Po latach boomu nastąpiła stagnacja, a potem spadek przyjazdów. Zmniejszyła się również aktywność turystyczna Polaków.

Doprowadzenie do intensyfikacji ruchu turystycznego krajowego i zagranicznego w poszczególnych regionach Polski wymaga zaproponowania szerokiej i różnorodnej oferty, odpowiadającej na potrzeby podróżujących. Temu właśnie służyć ma strategia rozwoju turystyki.

Strategia rozwoju jest podstawowym i niezbędnym dokumentem w procesie planowania i prognozowania kierunków rozwoju kraju, województwa, miasta, powiatu lub gminy, dla podmiotów zewnętrznych stanowi, bowiem nie tylko swego rodzaju kompendium wiedzy na temat obszaru, ale również wskazuje jego mocne strony i szanse, identyfikuje problemy i zagrożenia, określa cele oraz metody ich realizacji. Strategia rozwoju dostarcza przesłanek do podejmowania decyzji, formułowania konkretnych zadań oraz zabezpieczania lub poszukiwania środków przeznaczonych na realizację tych zadań. W tej kwestii rola strategii jest podwójna. Po pierwsze określa ona etapowość przedsięwzięcia, co powoduje czytelne rozłożenie akcentów. Szczególne znaczenie ma to w przypadku przedsięwzięć inwestycyjnych. Barierą w realizacji inwestycji jest bardzo często brak tej etapowości. Wynika to z braku możliwości pozyskania finansowania na całość przedsięwzięcia jednorazowo. Po drugie strategia ułatwia pozyskanie źródeł finansowania, ponieważ przekonuje inwestora o chęci konsekwentnego dążenia do wyznaczonego celu.

Przy tworzeniu strategii bierze się pod uwagę: uwarunkowania wewnętrzne, a szczególnie obecne możliwości

rozwoju i predyspozycje danego obszaru do rozwoju poprzez turystykę, m.in. atrakcje turystyczne, bazę turystyczną i paraturystyczną oraz istniejące produkty turystyczne;

uwarunkowania zewnętrzne, mające wpływ na przebieg procesów, jakie zachodzą w rozwoju gospodarczym i turystycznym w kraju –


8


polityka gospodarcza i turystyczna, prognozy rozwoju ruchu krajowego i zagranicznego, strategia rozwoju produktów turystycznych.

Na tej bazie formułuje się ogólne długoterminowe cele strategii rozwoju turystyki oraz programy szczegółowe.

Głównym zadaniem niniejszego opracowania jest sformułowanie strategii rozwoju turystyki dla powiatu kwidzyńskiego, której najważniejszą częścią będzie tzw. część koncepcyjna dotycząca zintegrowanego produktu turystycznego. Konstrukcja takiego produktu zasadza się na innowacyjnej i oryginalnej koncepcji, która przy wykorzystaniu istniejących zasobów oraz charakteru obszaru prowadzi do powstania zupełnie nowego pomysłu ich wykorzystania. Jednocześnie klarowność oraz jedyne w skali kraju propozycje spędzenia wolnego czasu, spowodują kojarzenie już samej nazwy obszaru ze szczególnymi atrakcjami, które zapewnią intensyfikację ruchu turystycznego.

Realizacja Strategii rozwoju turystyki w powiecie kwidzyńskim zaowocuje:

wzmocnieniem pozycji turystycznej Regionu, zwiększeniem liczby turystów (krajowych i zagranicznych)

odwiedzających ten Region, przedłużeniem sezonu turystycznego, zwiększeniem dochodów gmin i powiatu oraz ich mieszkańców, zwiększeniem zatrudnienia w turystyce.

Strategia ułatwi również przygotowanie profesjonalnej i wiarygodnej informacji o możliwościach inwestycyjnych obszaru oraz oferty lokalizacyjnej dla inwestorów. Stanowić będzie także podstawę ubiegania się o środki finansowe Unii Europejskiej.

Opracowanie zawiera: Audyt turystyczny powiatu kwidzyńskiego (dokładna analiza

atrakcyjności turystycznej i stanu zagospodarowania turystycznego Regionu, stanu ochrony środowiska, dostępności komunikacyjnej).

Analizę S.W.O.T. powiatu kwidzyńskiego. Określenie docelowych segmentów rynku wraz z oceną ich

atrakcyjności. Koncepcję zintegrowanego produktu turystycznego dla powiatu

kwidzyńskiego. Podstawowe założenia do wdrażania strategii.

Przedstawiona strategia nie koncentruje się na charakterystyce

obszaru, traktując analizę walorów naturalnych i antropogenicznych, dostępnej infrastruktury oraz organizowanych imprez, jedynie jako niezbędną bazę do skonstruowania najważniejszej części tj. stworzenia koncepcji produktu turystycznego, czyli innymi słowy pomysłu, który spowoduje napływ turystów do Regionu. Produktem jest nie tylko hotel


9


lub zajazd etc., chodzi przede wszystkim o zbudowanie całego programu rozwoju powiatu kwidzyńskiego, przy wykorzystaniu wszystkich istniejących walorów przyrodniczych i kulturowych, historii obszaru, dostępnej infrastruktury oraz całej gamy usług towarzyszących. Zaproponowana koncepcja wytycza główne kierunki działań zmierzające do lepszego wykorzystania istniejących atrakcji i wykreowania nowych produktów turystycznych, mających szansę sprzedaży na rynku krajowym i zagranicznym.

Realizacja strategii jest uwarunkowana efektywną współpracą samorządów terytorialnych, branży turystycznej, organizacji pozarządowych oraz społeczności lokalnej. Równocześnie potrzebna jest koncentracja i mobilizacja wszelkich środków finansowych na priorytetowych zadaniach warunkujących wykonanie celów i proponowanych programów. Turystyka jest obszarem, w którym szczególne zastosowanie może mieć partnerstwo publiczno – prywatne. Jego przewaga polega na wspólnym przygotowaniu i realizacji zadań, co pozwala uniknąć wielu zagrożeń, daje akceptację społeczną, umożliwia spójne działania organizacyjne i inwestycyjne.

Koncepcja produktu turystycznego zawiera się w następującym tytule:

„POWIAT KWIDZYŃSKI – PAPIEREM I MIECZEM”„POWIAT KWIDZYŃSKI – PAPIEREM I MIECZEM”

Zaproponowany tytuł został wykreowany w oparciu o walory powiatu kwidzyńskiego, które stały się podstawą do stworzenia koncepcji zintegrowanego produktu turystycznego.


10


2. METODOLOGIA.2. METODOLOGIA.

Opracowanie strategii rozwoju turystyki wymaga dotarcia i pozyskania wielu danych, pochodzących z bardzo różnych źródeł. Z punktu widzenia metodologicznego źródła te dzielą się na pierwotne oraz wtórne. Oba typy źródeł są równie ważne dla opracowywanego produktu, ponieważ oba dostarczają cennych informacji, które wpływają na rodzaj projektowanych atrakcji i kierunek ich rozwoju.

Koncepcję produktu turystycznego należy budować w oparciu o analizę jego obecnego potencjału oraz kryjących się w nim możliwości, a także czynnika związanego z preferencjami i postawami mieszkańców. Z jednej strony potencjał ten jest funkcją istniejących walorów przyrodniczych, kulturowych oraz towarzyszącej im, istniejącej i projektowanej, infrastruktury turystycznej i paraturystycznej. Z drugiej strony preferencje lokalnej społeczności w pewnym sensie odzwierciedlają dokumenty kreślące kierunki rozwoju powiatu i poszczególnych gmin. W odniesieniu do turystyki niezwykle istotne są także dane obrazujące skalę i rodzaj ruchu turystycznego oraz kierunki przemian, którym podlega. Duże znaczenie mają również przesłanki wynikające z ogólnej sytuacji makroekonomicznej kraju oraz przesłanki wynikające z przyjętych kierunków rozwoju województw.

W związku z powyższym podczas konstruowania niniejszej strategii posiłkowano się dwoma rodzajami źródeł: źródłami pierwotnymi - informacjami pochodzących z badań marketingowych, z wywiadów ankietowych oraz rozmów, a także źródłami wtórnymi, które stanowiły dane uzyskane m.in. z prasy branżowej i lokalnej, jednostek naukowo-badawczych oraz Urzędu Statystycznego, danych Światowej Organizacji Turystyki (WTO) i Światowej Rady Turystyki i Podróży (WTTC).

Poważnym ograniczeniem była słaba dostępność danych statystycznych dotyczących ruchu turystycznego (liczba i profil turystów) oraz stopnia wykorzystania bazy noclegowej i gastronomicznej.

Najważniejsze źródła danych i informacji pierwotnych: dane zebrane podczas wywiadów ankietowych i rozmów

z przedstawicielami władz lokalnych i regionalnych oraz pracownikami Urzędów,

opinie zebrane w wywiadach ankietowych oraz rozmowach bezpośrednich z gestorami bazy noclegowej i gastronomicznej oraz mieszkańcami terenu,

dane zebrane podczas wywiadów ankietowych i rozmów z osobami prowadzącymi gospodarstwa agroturystyczne.

Najważniejsze źródła danych i informacji wtórnych: dane z Głównego Urzędu Statystycznego, publikacje i opracowania historyczne, dane dotyczące ruchu turystycznego pochodzące z Instytutu

Turystyki i Światowej Organizacji Turystyki, strony internetowe miasta Kwidzyn, gmin i powiatu,


11


foldery promocyjne, prasa ogólnopolska, regionalna oraz lokalna.


12


3. SYTUACJA NA POLSKIM I ŚWIATOWYM RYNKU3. SYTUACJA NA POLSKIM I ŚWIATOWYM RYNKU TURYSTYCZNYM.TURYSTYCZNYM.

3.1. Światowy rynek turystyczny.

Turystyka jest jedną z niewielu dziedzin życia gospodarczego, która w bardzo dużym stopniu podlega wahaniom w związku z wydarzeniami na świecie. Wszelkie kryzysy, załamania, jak również boomy gospodarcze znajdują odzwierciedlenie w zmianach zachodzących na rynku turystycznym. Po dość znacznych wahaniach w latach 70-tych i 80-tych, od połowy lat 90-tych obserwowany był równomierny wzrost rynku turystycznego, a jego apogeum nastąpiło w jubileuszowym roku 2000. Kryzys nadszedł wraz z atakami terrorystycznymi na Stany Zjednoczone 11 września 2001 roku.

Lata 2002 i 2003 to lata bardzo trudnego dochodzenia do równowagi w turystyce światowej, która nadal podlega działaniom negatywnych czynników: konfliktowi irackiemu, zamachom terrorystycznym (których celami coraz częściej stają się popularne turystyczne kurorty), SARS oraz trudnej sytuacji ekonomicznej na świecie. Z uwagi na ww. problemy, w 2003 roku odnotowano spadek wielkości międzynarodowej turystyki do 691 mln (-1,5%), mierzonej liczbą międzynarodowych przyjazdów turystycznych. Bezpośrednią przyczyną spadku aktywności turystycznej w skali światowej był niespodziewany spadek przyjazdów o 9%, jaki wystąpił w rejonie Azji i Pacyfiku w związku z paniką wywołaną przez SARS. Również Ameryka odnotowała spadek (o 2%), natomiast dane dla Europy w zasadzie nie uległy zmianie w stosunku do 2002 roku (wzrost o 0,5%). Najlepszy wynik odnotowały Bliski Wschód i Afryka.

Tendencje w turystyce obserwowane w 2004 roku są pozytywne. Jak podaje Światowa Organizacja Turystyki (WTO)2 w ciągu pierwszych ośmiu miesięcy 2004 roku odnotowano 526 mln przyjazdów turystów zagranicznych (wzrost o 12% w stosunku do tego samego okresu w 2003 roku). W stosunku do 2003 roku największy wzrost wystąpił w rejonie Azji i Pacyfiku (+37%) oraz Bliskiego Wschodu (+24%). Wśród krajów europejskich, które odnotowały najbardziej znaczący wzrost pod względem liczby przyjazdów turystów zagranicznych znalazła się Polska (+20%).

Długoterminowe prognozy Światowej Organizacji Turystyki (WTO) zakładają, iż po trudnym okresie nastąpi wzrost i w efekcie w 2020 roku liczba podróży na świecie wyniesie ponad 1 550 milionów, a wpływy osiągną wartość 2 bilionów USD. Europa pozostanie najczęściej odwiedzanym regionem świata z ponad 46% udziałem w światowym rynku turystycznym. Największy przyrost przyjazdów odnotują kraje Europy Środkowo-Wschodniej. Przyjazdy do tego regionu będą wzrastać według WTO w tempie 4,6% i wyniosą 223 miliony, co jest wynikiem ich strategicznego położenia między Europą Zachodnią i Federacją Rosyjską. Drugim po Europie najczęściej odwiedzanym miejscem na świecie będzie region Azji Wschodniej i Pacyfiku, którego udział wzrośnie do ok. 25%. 2 World Tourism Barometer Volume 2, No. 3, October 2004.


13


Liczba podróży międzyregionalnych wyniesie blisko 380 mln (24% rynku), zaś podróży wewnątrzregionalnych ponad 1 180 mln (76%). W turystyce wyjazdowej prognozy wskazują na to, że Europa pozostanie regionem generującym największą liczbę międzynarodowych podróży z ponad 45% udziałem w światowym rynku, a wśród poszczególnych regionów Europy największym rynkiem wysyłającym będzie Europa Zachodnia – liczba międzynarodowych podróży mieszkańców tego regionu wzrośnie w 2020 roku do około 338 mln.

3.2. Polski rynek turystyczny.

Dekoniunktura w turystyce światowej i europejskiej oraz stagnacja w gospodarce niemieckiej miały decydujący wpływ na turystykę przyjazdową do Polski w ostatnich kilku latach. Od 1999 roku utrzymuje się tendencja spadkowa w liczbie przyjazdów cudzoziemców ogółem i turystów do Polski. Od 2003 roku można jednak mówić o poprawie sytuacji (najmniejszy spadek liczby przyjazdów od 1999 roku). Optymistyczne są również dane za rok 2004 – 61,9 mln przyjazdów cudzoziemców do Polski (o 18,8% więcej niż w 2003 roku) i o 12 mln (+3,7%) więcej przyjazdów turystów (dane szacunkowe za okres od stycznia do października 2004 roku). Godny uwagi jest znaczny wzrost ruchu z Niemiec i z nowych krajów członkowskich Unii Europejskiej.

Wzmożony ruch na polskich granicach jest ściśle skorelowany z korzystną dla cudzoziemców relacją między siłą nabywczą najważniejszych walut, jak również wejściem Polski do Wspólnoty Europejskiej.

Rok obowiązywania wiz na wschodzie (X’2003 – IX’2004) przyniósł spadek liczby przyjazdów zanotowanych na granicach z Rosją, Białorusią i Ukrainą łącznie o 21%.

Według prognoz Instytutu Turystyki średnioroczne tempo zmian liczby przyjazdów turystów zagranicznych do Polski w latach 2004-2007 wyniesie około 5,0%. Liczba przyjazdów turystycznych z Rosji, Litwy, Białorusi i Ukrainy również będzie rosła (pomimo wprowadzenia obowiązku wizowego), ale nieznacznie, a z Łotwy i Estonii pozostanie na podobnym poziomie. Istotnego wzrostu liczby przyjazdów należy oczekiwać z Niemiec (średnio o 5% rocznie) i nieościennych krajów starej Unii Europejskiej ( w tempie 8,4% rocznie), Ameryki Północnej i pozostałych krajów zamorskich. Ogółem liczba przyjazdów turystów będzie rosła od 14,3 mln w 2004 roku do 16,4 mln w 2007 roku.

Jeżeli chodzi o cele podróży do Polski, to trzy podstawowe segmenty: wakacje, wypoczynek; turystyka biznesowa; odwiedziny u krewnych i znajomych obejmują od kilku lat od 20 do 25% ogółu przyjazdów. Zmiany, jakich można oczekiwać w strukturze przyjazdów oznaczają, iż wielkość segmentu przyjazdów typowo turystycznych i podróży służbowych zacznie rosnąć, przy spadku znaczenia pozostałych segmentów. Znajdzie to odzwierciedlenie we wzroście liczby turystów korzystających z obiektów noclegowych.

Tendencje obserwowane w turystyce krajowej mieszkańców Polski pokazują, iż przeciętnie 30-33% społeczeństwa uczestniczy


14


w podróżach krajowych. Przewiduje się, że w kolejnych latach liczby te zwiększą się.

WnioskiTrendy obserwowane na polskim rynku turystycznym wyraźnie

wskazują, iż tempo wzrostu tego sektora nie jest odzwierciedleniem jego ogromnego potencjału. Rzeczywista atrakcyjność turystyczna Polski jest bardzo duża, głównie ze względu na posiadane walory naturalne i antropogeniczne. Gorzej jest z atrakcyjnością postrzeganą przez potencjalnych klientów. Spadek liczby turystów krajowych i zagranicznych nie jest tylko i wyłącznie spowodowany złą koniunkturą gospodarczą. Wynika on, bowiem również z braku podejmowania działań promocyjnych na odpowiednią skalę, często niskiej jakości usług turystycznych bądź braku atrakcyjnej oferty. Biorąc pod uwagę przedstawioną ocenę sytuacji oraz tendencje obserwowane na światowym rynku turystycznym do priorytetowych zadań, jakie stoją przed polskim sektorem turystycznym należą:

Zwiększenie liczby turystów odwiedzających Polskę, wydłużenie ich pobytu oraz podniesienie poziomu wydatków – poprzez: rozbudowanie oferty o dodatkowe elementy i produkty, oferowanie zintegrowanych, kompleksowych produktów turystycznych, promocję Polski na rynkach zagranicznych (m.in. poprzez udział w targach i wystawach).

Przygotowanie oferty dla turysty biznesowego i tranzytowego. Przygotowanie bogatej oferty rejsów bałtyckich i śródlądowych. Przygotowanie specjalnej oferty dla osób starszych oraz dzieci

i młodzieży. Przygotowanie specjalnej oferty szeroko rozumianej turystyki

zdrowotnej. Zrównoważony, gwarantujący harmonię między potrzebami

turystów, środowiska naturalnego i społeczności lokalnych, rozwój turystyki.

Fakt, że Polska jest stosunkowo nowym uczestnikiem na międzynarodowym rynku turystycznym powoduje, iż musi ona podwoić swoje wysiłki w stosunku do innych krajów, aby odpowiednio wykorzystać popyt turystyczny. Polska przede wszystkim musi poznać swoje walory i odpowiednio je docenić, wykorzystać doświadczenie innych krajów, w tym również tych, które popełniły błędy doprowadzając do zubożenia ich zasobów turystycznych. Polska musi wykreować wachlarz atrakcyjnych produktów turystycznych, dostosowanych do potrzeb konsumentów. I wreszcie Polska musi się promować, zarówno za granicą, jak i na rynku krajowym, jako że nawet najlepszy produkt nie przetrwa na współczesnym rynku bez podjęcia akcji promocyjnych.

3.3. Nowe trendy w turystyce.


15


Zmiany społeczne następują w sposób ciągły, a trendy – czy to gospodarcze, społeczne czy też związane ze stylem życia – wpływają na turystykę, gdyż stanowi ona nieodłączny element życia społecznego. Ważnym jest, aby sektor turystyczny zawczasu rozpoznawał te zmiany. Obecne strategie związane z produktami, usługami, marketingiem i inwestycjami wymagają odpowiednich korekt w przypadkach, gdy preferencje lub zachowania klientów rozwijają się inaczej niż dotychczas. Poniżej wymienione są trendy kształtujące przyszłość, które różnią się znacznie od dotychczasowych – zarówno jakościowo, jak i ilościowo.

Zdrowie. Będzie wzrastać świadomość zdrowotna, która nie wpłynie na wielkość popytu, ale z całą pewnością będzie miała wpływ na podejmowanie decyzji przy wyborze celu podróży oraz na postępowanie klienta w czasie wyjazdu.

Świadomość i edukacja. Średni poziom wykształcenia się podnosi. Będzie to skutkowało wyborem imprez, w których istotną rolę odgrywają sztuka, kultura i historia, tzn. imprez o większych walorach edukacyjnych i związanych z rozwojem duchowości.

Technologie informatyczne. Nadal będzie wzrastać znaczenie przeszukiwania Internetu oraz jego wykorzystania do zdobywania informacji oraz nabywania produktów i usług turystycznych.

Transport. Rosnąca dostępność pociągów szybkobieżnych oraz tanich przewoźników będzie miała wpływ na dotychczasowy ruch turystyczny. Ruch drogowy narażony będzie na większe utrudnienia.

Zrównoważony rozwój. Świadomość związana z ochroną środowiska będzie nadal wzrastać. Będzie to skutkować zwiększonym popytem na miejsca, w których rozwój jest zrównoważony i w których przyroda i lokalni mieszkańcy odgrywają coraz większą rolę.

Bezpieczeństwo. Działania terrorystyczne, regionalne wojny, zanieczyszczenia i inne kryzysy przekładają się w turystyce na zwiększoną potrzebę bezpieczeństwa, co powoduje, że turyści unikają destynacji postrzeganych jako niebezpieczne.

Doznania. Coraz więcej konsumentów o wyrafinowanych gustach otwarcie wyraża swoje potrzeby i dochodzi swoich praw. W turystyce przekłada się to na bardziej krytyczne nastawienie do jakości i stosunku jakości do ceny.

Style życia. Styl życia w społeczeństwie zachodnim stopniowo się zmienia. W turystyce ma to wpływ na postrzeganie osobistych potrzeb i zachowanie turystów.


16


4. AUDYT TURYSTYCZNY4. AUDYT TURYSTYCZNY POWIATU KWIDZYŃSKIEGO. POWIATU KWIDZYŃSKIEGO.

Zadaniem audytu turystycznego jest szczegółowa i kompleksowa analiza zasobów badanego obszaru pod kątem możliwości ich wykorzystania dla rozwoju turystyki. Na turystyczną ocenę obszaru składają się walory naturalne (m.in. przyrodnicze i krajobrazowe), antropogeniczne (m.in. zabytkowe obiekty, tradycje, folklor, imprezy kulturalne i sportowe) oraz infrastruktura turystyczna (baza noclegowa i gastronomiczna) i paraturystyczna (m.in. szlaki turystyczne, punkty informacji turystycznej i obiekty sportowo-rekreacyjne). Dla rozwoju turystyki bardzo istotne znaczenie ma także dostępność komunikacyjna obszaru oraz stan środowiska naturalnego.

Podczas analizy walorów i zagospodarowania Regionu dokonuje się wyboru autentycznych wyróżników, na bazie, których wykreowany zostanie produkt turystyczny. Wybór ten, z istoty subiektywny, posiada jednak walor spojrzenia okiem przybywającego do Regionu turysty z konkretnymi oczekiwaniami.

4.1. Atrakcyjność turystyczna powiatu kwidzyńskiego.

Atrakcyjność turystyczna regionu może być oceniana przez pryzmat wielu czynników odgrywających kluczową rolę w rozwoju turystyki. Do czynników tych należą między innymi:

walory turystyczne (naturalne i antropogeniczne), stan środowiska naturalnego, dostępność komunikacyjna.

Zestawienie powyższych elementów pozwala określić atrakcyjność turystyczną danego regionu. Należy jednak pamiętać, iż taka ocena jest ściśle związana z oferowanym produktem turystycznym oraz segmentem turystów, którzy mają być odbiorcami danej oferty.

4.1.1. Walory turystyczne Regionu.Na analizę walorów turystycznych Regionu składają się wszystkie

te elementy, które mogą stanowić atrakcję dla przybywających na jej teren turystów, stanowiąc magnes i podstawowy powód przyjazdu. Walory turystyczne obszaru generalnie można podzielić na walory naturalne oraz antropogeniczne, będące efektem działalności człowieka.

4.1.1.1. Walory naturalne.Walory naturalne analizowanego obszaru mają niezwykle istotne

znaczenie dla kreowanego produktu turystycznego. Od nich w dużej mierze zależą rodzaje i formy turystyki, które mogą być rozwijane. Wielość i różnorodność występującego bogactwa przyrody stanowi nierzadko podstawową atrakcję dla odwiedzających region turystów.

Położenie i podział administracyjnyPowiat kwidzyński położony jest w południowo-wschodniej

części województwa pomorskiego, w historycznym regionie zwanym Dolnym Powiślem.


17


Sąsiaduje on z powiatami: sztumskim, tczewskim (w woj. pomorskim), świeckim, grudziądzkim (w woj. kujawsko-pomorskim) oraz iławskim (w woj. warmińsko-mazurskim), co oznacza, iż leży on na pograniczu trzech województw. Zachodnią granicę powiatu stanowi rzeka Wisła.

Stolicą administracyjną powiatu jest miasto Kwidzyn. Drugim miastem pod względem wielkości są Prabuty.

W skład powiatu wchodzi miasto Kwidzyn, miasto i gmina Prabuty i cztery gminy: Kwidzyn, Gardeja, Sadlinki i Ryjewo.

Struktura gruntówStruktura gruntów na danym obszarze dostarcza podstawowych

informacji na temat możliwości turystycznego wykorzystania regionu. To, czy obszar jest wysoko zurbanizowany czy typowo rolniczy, warunkuje formy turystyki, które można uprawiać.

W strukturze gruntów powiatu kwidzyńskiego przeważają użytki rolne. Ich powierzchnia wynosi 533 km2, co stanowi 64% powierzchni całego obszaru. Stopień zalesienia terenu - 22% - jest niższy niż średnia dla Polski wynosząca 28,3%. Dane te pozwalają stwierdzić, iż Region nie jest wysoko zurbanizowany, co sprzyja rozwojowi różnych form aktywności turystycznej.

Zestawienie struktury gruntów w poszczególnych gminach powiatu kwidzyńskiego przedstawia poniższa tabela.

Tabela nr 1. Struktura gruntów w powiecie kwidzyńskim.GMINA / MIASTO

POWIERZCHNIA(km2)

UŻYTKI ROLNE (%)

LASY (%)

INNE (%)

Gardeja 192,98 70,01 18,00 11,99Kwidzyn – gm. 207,25 67,00 20,00 13,33Kwidzyn – m. 21,82 33,00 24,00 43,00Prabuty 197,12 64,00 20,00 16,00Ryjewo 103,28 63,00 26,00 11,00Sadlinki 112,19 54,00 32,00 14,00Powiat 834,64 64 22 14Źródło: Opracowanie własne PART S.A. na podstawie http://www.regioset.pl/entry.php

Z powyższej tabeli wynika, iż największy odsetek użytków rolnych charakteryzuje gminy: Gardeja i Kwidzyn. Ośrodkiem urbanizacyjnym powiatu jest natomiast miasto Kwidzyn.

Ukształtowanie powierzchniTereny powiatu kwidzyńskiego odznaczają się znacznym

urozmaiceniem rzeźby charakterystycznym dla krajobrazu polodowcowego, który powstał głównie w wyniku działalności lądolodu skandynawskiego w okresie zlodowaceń plejstoceńskich. Szczególne znaczenie miało zlodowacenie bałtyckie (północnopolskie), które uformowało teren powiatu. Lodowiec fazy pomorskiej zanikał tu stopniowo w kierunku północno-zachodnim. Dalsza ewolucja krajobrazu nastąpiła po ustąpieniu lądolodu, w holocenie (ocieplenie klimatu).


18


Główne formy polodowcowe to moreny czołowe, sandry i wysoczyzny morenowe. Różnice wysokości na terenie powiatu dochodzą do 100 m, a teren obniża się ze wschodu na zachód.

Dokładny opis ukształtowania powierzchni powiatu kwidzyńskiego w podziale na jednostki fizyczno-geograficzne przedstawia tabela poniżej.


19


Tabela nr 2. Ukształtowanie powierzchni w powiecie kwidzyńskim.PROWINCJA PODPROWINCJA MAKROREGION MEZOREGION UKSZTAŁTOWANIE POWIERZCHNI

Niż Środkowoeuropejski

Pobrzeża Południowobałtyckie

Dolina Dolnej Wisły Dolina Kwidzyńska

Dolina Kwidzyńska jest północnym odcinkiem Doliny Dolnej Wisty pomiędzy Kotliną Grudziądzką a Żuławami Wiślanymi. Ma około 40 km długości, 7-9 km szerokości i powierzchnię około 400 km2. Dno doliny obniża się od 15 do 7 m n.p.m., a zbocza wznoszą się ponad nimi od 50 do 60 m.Granic regionu nie można prowadzić arbitralnie w poprzek doliny, biorąc pod uwagę zróżnicowanie na mikroregiony, dla których granicą jest koryto Wisły. Dolina Kwidzyńska przebiega w osi lobu lodowca fazy pomorskiej zlodowacenia wiślańskiego i utworzyła się po wycofaniu czoła lodowca w obręb niecki Bałtyku, przy stałym obniżaniu się podstawy erozyjnej wód proglacjalnych i jednoczesnym izostatycznym podnoszeniu lądu, co powodowało intensywne wcinanie się rzeki. W holocenie, przy eustatycznym podnoszeniu się zwierciadła wód w niecce Bałtyku, w delcie Wisły i na dnie doliny nastąpiło narastanie aluwiów rzecznych, których miąższość dochodzi do kilkunastu metrów. Dolina otrzymuje mniej opadów niż sąsiednie wysoczyzny pojezierne i jest od nich cieplejsza, toteż na nasłonecznionych zboczach występują miejscami zbiorowiska roślinności łąkowo-stepowej.Według T. Gackiego i J. Szukalskiego (1982)3 w Dolinie Kwidzyńskiej można wyróżnić 10, a właściwie 9 mikroregionów, ponieważ mikroregion „Piekło" należałoby zaliczyć do Żuław Wiślanych. Na lewym brzegu Wisły są to

3 Augustowski B. (red.), Dolina Dolnej Wisły, s. 229-231.Polska Agencja Rozwoju Turystyki S.A.



mikroregiony: walichnowski, gniewski, opalenicki i nowieński. Na prawym brzegu wspomniani autorzy wyróżnili mikroregiony: janowski, nebrowski, ryjewski, kwidzyński i wałczeski. Podzboczowe mikroregiony: ryjewski i kwidzyński cechuje występowanie zatorfień i duży udział użytków zielonych.Dno doliny jest dosyć gęsto zasiedlone ze względu na żyzność mad rzecznych, ale około 1/5 powierzchni zajmują zmeliorowane użytki zielone o dużej wartości produkcyjnej. Lasy zachowały się tylko na zboczach. Po regulacji Wisły i zmeliorowaniu dna doliny znikły pierwotne lasy łęgowe. Związane z doliną Wisły miasta Kwidzyn i Gniew są zlokalizowane na otaczających wysoczyznach.

Pojezierze Iławskie Pojezierze Iławskie jest symetrycznym odpowiednikiem Pojezierza Wschodniopomorskiego, do którego było poprzednio zaliczane, jednakże dzieli je Dolina Dolnej Wisły, traktowana jako odrębny makroregion. Lodowiec fazy pomorskiej zanikał tu stopniowo w kierunku północno-zachodnim, a wody roztopowe kierowały się na południowy zachód doliną Drwęcy. Południową granicę Pojezierza Iławskiego wyznacza zasięg fazy pomorskiej i dolny bieg dopływu Wisły — Osy, a na wschodzie częściowo dolina Drwęcy. Na północy wysoczyzna pojezierza opada wyraźnym stopniem terenowym ku Żuławom Wiślanym i Równinie Warmińskiej, od wschodu łączy się z Pojezierzem Olsztyńskim. Wysokości nad poziom morza wzrastają w kierunku północno-wschodnim od 50-60 m na krawędzi doliny Wisły do 140 m. Region obejmuje powierzchnię 4230 km2.

Źródło: Kondracki J., Geografia regionalna Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.


21


Uwarunkowania klimatyczneNa klimat obszaru powiatu kwidzyńskiego wpływają trzy

podstawowe czynniki: oddziaływanie Morza Bałtyckiego, ukształtowanie powierzchni terenu, oddziaływanie Oceanu Atlantyckiego.

Najwyższe temperatury w roku dochodzą do 33˚C.

Najcieplejszym miesiącem jest lipiec ze średnią temperaturą w granicach 17,5 do 18˚C, a najzimniejszym luty, -3,5˚C.

Liczba dni mroźnych, czyli z temperaturą maksymalną niższą od 0˚C, waha się od 30 do 50 dni w ciągu roku. Przeciętna długość okresu bezprzymrozkowego wynosi ok. 150 dni (okres, w którym minimalne temperatury są wyższe od 0˚C). Okres wegetacyjny trwa od 200 do 210 dni.

Opad atmosferyczny waha się w granicach ok. 500 mm. Liczba dni z opadami wynosi 160-170 w roku, a liczba dni z opadem śnieżnym wynosi ok. 30 – 40. Liczba dni z pokrywą śnieżną wynosi 60 – 70 dni.

Największe średnie zachmurzenie przypada na listopad, grudzień i styczeń i wynosi od 6,0 do 8,3 punktów, na skali dziesięciopunktowej. Najbardziej pogodnym miesiącem jest czerwiec ze średnim wskaźnikiem 5,8. W ciągu roku występuje przeciętnie 29 dni pogodnych ze średnim zachmurzeniem poniżej 2.

Na całym obszarze latem i wiosną dominują wiatry zachodnie. Jesienią i zimą przeważają wiatry północno - zachodnie i zachodnie.

Ochrona przyrodyObszary objęte ochroną ze względu na walory przyrodnicze

zajmują w powiecie kwidzyńskim powierzchnię 17 827 ha, co stanowi 21,3% jego powierzchni. Składają się na nie rezerwaty przyrody, obszary chronionego krajobrazu, pomniki przyrody oraz użytki ekologiczne.

Rezerwaty przyrodyRezerwaty przyrody, w myśl ustawy o ochronie przyrody, są

obszarami obejmującymi naturalne lub mało zmienione ekosystemy, określone gatunki roślin i zwierząt, elementy przyrody nieożywionej mające istotną wartość ze względów naukowych, kulturowych, krajobrazowych i dydaktycznych. Większość z rezerwatów znajdujących się w obrębie powiatu kwidzyńskiego położona jest na obszarach leśnych i chroni złożone ekosystemy leśne, bagienne, a także stanowiska chronionych roślin i zwierząt.

Na terenie powiatu kwidzyńskiego znajdują się dwa rezerwaty:1. „Kwidzyńskie Ostnice” - rezerwat florystyczny o powierzchni

0,20 ha ustanowiony w 1966 roku w celu ochrony najbardziej na północ wysuniętego stanowiska ostnicy Jana - roślin stepowych oraz kilku gatunków roślin ciepłolubnych. Położony jest na terenie miasta Kwidzyn.

2. „Jezioro Liwieniec” - rezerwat ornitologiczny o powierzchni 82,80 ha utworzony w 1967 roku dla ochrony ostoi ptaków


22


wodno-błotnych i miejsc gniazdowania łabędzia niemego oraz kolonii lęgowych mewy śmieszki. Położony jest w gminie Prabuty.

Obszary chronionego krajobrazuObszary chronionego krajobrazu są formą ochrony przyrody

mającą na celu zapewnienie równowagi ekologicznej względnie nie zaburzonych systemów danego obszaru. Ustanawiane są na terenach wyróżniających się krajobrazowo, o zróżnicowanych ekosystemach, jak również z uwagi na istniejące lub odtwarzane korytarze ekologiczne. Zagospodarowanie tych obszarów powinno zapewnić stan względnej równowagi ekologicznej systemów przyrodniczych.

Na terenie powiatu kwidzyńskiego znajduje się siedem obszarów chronionego krajobrazu:

1. Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Kwidzyńskiej – obszar o powierzchni 1597 ha. Jest to część tzw. Żuław Kwidzyńskich w Dolinie Dolnej Wisły, która ma rozbudowaną sieć hydrologiczną. Cechą charakterystyczną jest silnie zróżnicowana roślinność terenów podmokłych / gm. Kwidzyn, Sadlinki

2. Ryjewski Obszar Chronionego Krajobrazu – obszar o powierzchni 3065 ha (z czego w granicach powiatu kwidzyńskiego znajduje się 3025 ha). Zajmuje zbocza doliny Wisły i jej strefę krawędziową ze zbiorowiskami grądów subkontynentalnych i borów mieszanych / gm. Kwidzyn i gm. Ryjewo

3. Sadliński Obszar Chronionego Krajobrazu – obszar o powierzchni 6879 ha. Obejmuje grądy subkontynentalne na zboczach doliny Wisły oraz fragmenty doliny Liwy. Chroni tereny leśne z otaczającymi łąkami, polami oraz niewielkimi zbiornikami wodnymi. Występują tutaj wydmy porośnięte borami / gm. Kwidzyn, Gardeja, Sadlinki

4. Morawski Obszar Chronionego Krajobrazu – obszar o powierzchni 2909 ha. Obejmuje fragmenty Pojezierza Iławskiego o łagodnych wzgórzach morenowych, wokół zespołu tzw. jezior morawskich: Morawy, Klasztorne, Klecewskie, Kucki, Różany i Rybie. Są to tereny o dużych wartościach turystyczno-rekreacyjnych / gm. Kwidzyn, Prabuty, Gardeja

5. Obszar Chronionego Krajobrazu Jeziora Dzierzgoń – obszar o powierzchni 5630 ha (z czego w granicach powiatu kwidzyńskiego znajduje się 1603 ha, pozostała część w powiecie malborskim). Elementami krajobrazotwórczymi tego obszaru są niecki jezior rynnowych Dzierzgoń i Balewskie wraz z terenami przyjeziornymi oraz dwa kompleksy leśne: las mieszany świeży, miejscami las wilgotny i ols / gm. Prabuty

6. Obszar Chronionego Krajobrazu Rzeki Liwy – obszar o powierzchni 5397 ha (z czego w granicach powiatu kwidzyńskiego znajduje się 1213 ha, pozostała część poza województwem pomorskim). Obejmuje fragment Pojezierza


23


Iławskiego z doliną Liwy i znacznym kompleksem subkontynentalnych grądów / gm. Kwidzyn, Prabuty

7. Obszar Chronionego Krajobrazu Białej Góry – obszar o powierzchni 3971 ha (z czego w granicach powiatu kwidzyńskiego znajduje się 518 ha, pozostała część w powiecie malborskim). Obejmuje tereny międzyrzecza Wisły-Leniwki i Nogatu oraz tereny położone między Nogatem a ścianą lasu rosnącego na zboczu doliny Wisły. Brzegi rzek porastają oczerety i szuwary stwarzając dogodne warunki do bytowania i lęgu ptactwa wodnego i błotnego.

Pomniki przyrodyPomniki przyrody to pojedyncze, bądź grupowo występujące twory

przyrodnicze szczególnej wartości naukowej, kulturowej, historyczno-pamiątkowej bądź krajobrazowej. Mogą to być np. sędziwe drzewa bądź ich skupiska, duże głazy narzutowe, skałki lub inne widowiskowe „dzieła natury”. Pomnikiem stać się mogą także obiekty mniej okazałe, lecz mające jakieś szczególne znaczenie (np. drzewko posadzone przez kogoś znanego). Pomniki przyrody, jako kategoria chroniąca pojedyncze, szczególne egzemplarze określonego gatunku drzewa, czy pojedyncze duże głazy, mają, więc przede wszystkim znaczenie kulturowe i dydaktyczne. Status pomnika przyrody nadaje danemu obiektowi wojewoda lub rada gminy.

Łącznie na terenie powiatu ustanowiono 123 pomniki przyrody. Są to głównie drzewa, wśród których dominują dęby szypułkowe i lipy drobnolistne. Trzy pomniki to głazy narzutowe.

Tabela nr 3. Pomniki przyrody w powiecie kwidzyńskim.GMINA POMNIKI PRZYRODY

Gardeja 23 (buk pospolity, lipa drobnolistna, dęby szypułkowe)

Kwidzyn miasto – 45 (dęby szypułkowe, grab pospolity, wiąz, jesion wyniosły, kasztanowiec zwyczajny, grusza pospolita, topola biała, wiązy górskie, lipy

drobnolistne, klony pospolite, miłorzęby dwuklapowe, cisy pospolite, buk pospolity oraz głazy)

gmina – 7 (dęby szypułkowe, topole białe, buk pospolity)

Prabuty 26 (świerk pospolity, buk pospolity, lipy drobnolistne, sosny pospolite, dęby szypułkowe, topole, wierzby)

Ryjewo 9 (żywotnik olbrzymi, dęby szypułkowe)Sadlinki 13 (wierzba, topola biała, kasztanowiec biały, sosna

pospolita, buki pospolite, dęby szypułkowe, topole, osiki oraz głaz)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie http://www.powiatkwidzynski.pl/starostwo/powiat/ochrona.htm

Użytki ekologiczneUżytki ekologiczne są kategorią stworzoną dla ochrony wielu

licznych, niewielkich fragmentów przyrody, cennych w skali lokalnej (tj. typowych dla jakiegoś obszaru lub przeciwnie - rzadkich na jakimś


24


terenie), lecz posiadających zbyt małą wartość przyrodniczą, aby mogły być uznane za rezerwaty przyrody. Użytki ekologiczne powołuje rada gminy lub wojewoda. W związku z tym, że na lokalnym szczeblu decyzje zapadają znacznie szybciej niż w ministerstwie, objęcie ochroną w formie użytku ekologicznego wykorzystywane jest niekiedy do „tymczasowego zabezpieczenia” jakiegoś cennego terenu, do czasu, aż Minister Ochrony Środowiska rozpatrzy wniosek o objęcie go ochroną rezerwatową.

Na terenie powiatu kwidzyńskiego znajduje się jeden użytek ekologiczny (w gminie Gardeja) o powierzchni 25,7 ha. Są to tereny bagienne i łąka śródleśna.

Sieć hydrograficznaObszar powiatu kwidzyńskiego z punktu widzenia hydrografii jest

zaliczany do zlewiska Morza Bałtyckiego (Zalewu Wiślanego i Wisły).Zachodnią granicę powiatu kwidzyńskiego wyznacza

najważniejsza polska rzeka - Wisła. Nie ona jednak w kluczowy sposób wpływa na atrakcyjność

Regionu. Najbardziej charakterystycznym elementem sieci hydrograficznej Regionu jest, bowiem meandrująca rzeka Liwa. Bierze ona swój początek na terenie Parku Krajobrazowego Pojezierza Iławskiego, opływa łukiem miasto Kwidzyn, następnie płynie równoległe do Wisły i tuż za śluzą w Białej Górze wpływa do Nogatu. Początkowo rzeka płynie wśród nizinnych terenów, a następnie wpływa w bujny las z wysokimi, stromymi brzegami porośniętymi drzewami.

Rzeka stanowi niewątpliwą atrakcję turystyczną powiatu, nie tylko ze względów krajobrazowych, ale również z uwagi na doskonałe warunki do organizowania na niej spływów kajakowych. Zmienności nurtu, naturalne przeszkody oraz bardzo kręta i urokliwa trasa to nie lada gratka dla miłośników turystyki wodnej.

Na sieć hydrograficzną powiatu kwidzyńskiego składają się ponadto liczne małe rzeki:

gm. Gardeja: Gardęga, Wandówka, Cyganówka, m. i gm. Kwidzyn: Cyganówka, Wandówka, gm. Ryjewo: Struga Postolińska.

Ważnym elementem sieci hydrograficznej są również jeziora pochodzące z okresu polodowcowego. Na terenie powiatu można ich wyróżnić około 30. Jeżeli chodzi o typy genetyczne dominują jeziora rynnowe (mają wydłużony kształt powstały w wyniku erozji lodowcowej, np. Jezioro Klasztorne), morenowe (mają urozmaicone linie brzegowe i duże powierzchnie, np. Jezioro Dzierzgońskie) oraz wytopiskowe (powstały w wyniku ruchów bryły lodowca, np. Jeziora Sowica).

Poniżej podano listę najważniejszych jezior powiatu: gm. Gardeja (Kamień, Klasztorne – jedno z najlepszych

kąpielisk na terenie powiatu, Czarne, Czarne Dolne, Kucki, Leśne, Morawy, Plińskie Duże, Rybno, Sarnówek, Wandowskie, Kocioł)


25


gm. Kwidzyn (Jerzewo w miejscowości Brachlewo oraz jeziora bez nazw w miejscowościach: Rakowiec, Ośno, Gniewskie Pola, Licze, Pastwa)

m. i gm. Prabuty (Dzierzgoń, Sowica, Burgale, Orkusz, Grażymowskie, Liwieniec)

gm. Ryjewo (jeziora w Mątkach, Borowym Młynie, Benowie i Trzcianie; nie posiadają nazw)

gm. Sadlinki (jezioro we miejscowości Glina)Z punktu widzenia możliwości rozwoju turystyki wodnej

najbardziej atrakcyjne jeziora występują na terenach gminy Prabuty i Gardeja.

Sieć hydrograficzną powiatu uzupełniają liczne cieki wodne, strumyki, oczka wodne.

Flora i faunaFormacje roślinne charakterystyczne dla powiatu kwidzyńskiego

kształtowały się w okresie polodowcowym, są więc stosunkowo młode w porównaniu do flory Polski południowej i środkowej.

Stopień zalesienia terenu wynosi 22%. Większe skupiska leśne występują na terenie gminy Sadlinki i Ryjewo. Nie należy także zapominać o pięknych terenach leśnych na Miłosnej w Kwidzynie.

W lasach przeważa młody drzewostan, a główne zbiorowiska leśne to:

bory mieszane – sosny, dęby i buki, grądy – lasy liściaste z przewagą grabu i dębu, rośnie w nich

też lipa, klon i buk, łęgi – porastają doliny rzek i jezior; wierzby szare, topole

czarne, olsze szare, jesiony wyniosłe i więzy pospolite, buczyny – żyzne lasy liściaste i mieszane, z przewagą buka.W bogatej szacie roślinnej na wyróżnienie zasługują rosiczka

okrągłolistna, wrzosy, konwalie majowe oraz dzikie róże.

Na uwagę zasługują również tereny zieleni urządzonej, takie jak: parki w Gardei, Zebrdowie, Nowej Wiosce, Rozajnach Małych oraz wiele parków podworskich, których stan niestety często pozostawia wiele do życzenia.

Świat zwierząt jest również bardzo bogaty i różnorodny. Na dnie zbiorników wodnych żyją liczne gatunki skąposzczetów, z których najbardziej rozpowszechniony jest rurecznik. Obserwować można także skorupiaki planktonowe i mięczaki. Bardzo bogaty jest ponadto świat ryb. W jeziorach i rzekach spotkać można karasie, jazgarze, leszcze, liny, okonie, sandacze i szczupaki. Płazy reprezentowane są przez kilka ciekawych gatunków, m.in. traszkę grzebieniastą, kumaka nizinnego, rzekotkę drzewną. Mniej liczni są reprezentanci świata gadów. Spotkać można m.in. jaszczurki zwinki, żmije zygzakowate i zaskrońce zwyczajne.

Enklawę dostatku i spokoju dla wielu gatunków zwierząt stanowi nadbrzeże Liwy. Różnorodny jest świat ptaków (myszołowy, orły bieliki,


26


jastrzębie, kaczki cyraneczki, zimorodki) i owadów (liczne motyle i ważki).

Na obszarze powiatu żyją też ssaki: sarny, jelenie, dziki, daniele, zające szaraki, wiewiórki, kuny, króliki, nietoperze etc.

4.1.1.2. Walory antropogeniczne.Rolę wspomagającą walory naturalne stanowią wszelkiego

rodzaju obiekty zabytkowe, muzea, ciekawe miejsca, imprezy kulturalne organizowane w regionie. Obszar staje się atrakcyjny, gdy turysta ma do wyboru nie tylko to, co proponuje mu natura, ale również, gdy może korzystać z walorów antropogenicznych wzbogacających teren.

Krótka historia RegionuAktywność osadnicza i gospodarcza terenów dzisiejszego powiatu

kwidzyńskiego (Dolnego Powiśla) sięga czasów pradziejowych i związana jest z położeniem w rejonie Dolnej Wisły. W młodszej epoce kamienia ludność zamieszkująca to terytorium zajmowała się rolnictwem, hodowlą, tkactwem, garncarstwem i produkcją narzędzi kamiennych.

Początkowo ziemie te były zasiedlane przez pogańskich Prusów. W X-XII wieku z chrześcijańskiej Polski przybywali tam misjonarze, a za nimi osadnicy zajmujący grunty po prawej stronie Wisły.

Dla rozwoju ziemi kwidzyńskiej kluczowe znaczenie miało położenie na szlaku bursztynowym łączącym Morze Bałtyckie z Półwyspem Apenińskim, co w rezultacie doprowadziło do tego, iż Powiśle znalazło się pod wpływem kultury starożytnego Rzymu.

Nowy rozdział historii Dolnego Powiśla rozpoczął się w XIII wieku wraz z chrystianizacją tych ziem prowadzoną przez zakon cystersów i biskupa Chrystiana oraz sprowadzonych w 1226 roku przez Konrada Mazowieckiego Krzyżaków. Ziemie pruskiej Pomezanii zostały podbite przez zakon i włączone do Państwa Zakonnego. Po otrzymaniu w 1233 roku praw miejskich (według prawa chełmińskiego), Kwidzyn w 1243 roku stał się stolicą nowego Biskupstwa Pomezańskiego (obok diecezji pomezańskiej istniały diecezje: sambijska, warmińska i chełmińska), przy czym od XIV wieku siedzibą biskupstwa były również Prabuty. Ziemie wokół Kwidzyna podzielono między Zakon z Kapitułę Pomezańską. Dzięki wyborowi na stolicę Pomezanii oraz korzystnemu położeniu miasto i okolice stopniowo się rozwijały, czego dowodem jest m.in. powstanie w XIV wieku zespołu katedralno-zamkowego i ukształtowaniu się nowoczesnej zabudowy miasta.

Ważnym wydarzeniem w dziejach Kwidzyna była datowana na 21 czerwca 1394 roku śmierć mistyczki Doroty z Mątowów. Proces beatyfikacyjny i sława otaczająca Dorotę przyciągała wielu pielgrzymów.

Z uwagi na powiązanie Dolnego Powiśla z dziejami Zakonu Krzyżackiego, na jego historii odbiły się wojny polsko-krzyżackie z XV i XVI wieku. W 1410 roku, po zwycięstwie grunwaldzkim, przez ziemię kwidzyńską przeszły wojska polsko-litewskie, a król Władysław Jagiełło modlił się w katedrze u grobu Doroty. Kolejna wojna z 1414 roku doprowadziła do ruiny gospodarczej mieszkańców ziemi kwidzyńskiej. Następne wojny polsko-krzyżackie, w tym wojna trzynastoletnia (1454 -1466) i wojna w latach 1519-1521, mocno dały się we znaki ludności


27


wiejskiej, mieszkańcom Kwidzyna i Prabut. Po II pokoju toruńskim z 1466 roku część ziemi kwidzyńskiej - na północ od Tychnów - znalazła się w Prusach Królewskich, a pozostała część wraz z Kwidzynem w Prusach Zakonnych, zwanych później książęcymi. Wystąpienie Lutra w 1517 roku, a następnie sekularyzacja Prus w 1525 roku spowodowały likwidację biskupstwa pomezańskiego i wprowadzenie religii luterańskiej. Z zachowanych dokumentów wynika, iż jedynie kapituła pomezańska w Kwidzynie sprzeciwiła się reformacji kościoła. Wiosną 1548 roku za zgodą księcia w Prusach Książęcych znaleźli schronienie bracia czescy, a potem hugenoci. Osiedlili się oni m.in. w Kwidzynie i Gardei.

W XVI wieku, po wojnach polsko-krzyżackich oraz wyniszczających powodziach w 1540 i 1543 roku wiele obszarów Pomorza zostało zniszczonych i opuszczonych. Dlatego też rozpoczęła się kolejna w historii kolonizacja tych obszarów. Na tereny ziemi kwidzyńskiej ściągali imigranci z Holandii i północnych Niemiec, którzy przejmowali podmokłe grunty popowodziowe oraz nieużytki na zasadach dzierżawy. Kolonistów zwano powszechnie olendrami. Ponadto na tereny Powiśla zaczęli przybywać wygnani z Holandii anabaptyści zwani od imienia swego przywódcy mennonitami. Zaczęły powstawać religijne skupiska Holendrów zwane gminami mennonickimi.

Terenów Dolnego Powiśla nie ominęły wojny polsko - szwedzkie w XVII wieku. W czasie wojny w latach 1626-1629 pod Kwidzynem stacjonowały wojska szwedzkie, w samym mieście przebywał król szwedzki Gustaw Adolf. 27 czerwca 1629 roku hetman Stanisław Koniecpolski pokonał wojska szwedzkie w bitwie pod Trzcianem. To tu, na Powiślu, zawarte zostały układy pokojowe ze Szwecją: w 1629 roku w Starym Targu i 1635 roku w Sztumskiej Wsi. Miasta i okolic nie ominął również Potop szwedzki. Już w grudniu 1655 roku Szwedzi zajęli Kwidzyn, a wysoka kontrybucja zrujnowała miasto. Po wycofaniu się załogi szwedzkiej Kwidzyn jeszcze trzykrotnie w tej wojnie był zdobywany przez Szwedów.

Druga połowa XVII wieku to dość ożywiony rozwój miasta i okolicy. Na szczęście wojna północna (1700-1721) ominęła ziemie kwidzyńską, ale w 1709 roku w Kwidzynie spotkali się car Rosji Piotr I z królem Prus Fryderykiem I. W latach 1709-1710 mieszkańców Regionu zdziesiątkowała epidemia zarazy.

Przez Kwidzyn przebiegał szlak poczty łączący Królewiec z Berlinem. Czynne były przeprawy przez Wisłę w Nebrowie i Grabowie, a w 1754 roku uruchomiony został prom w Korzeniewie.

W trakcie wojny siedmioletniej (1756-1763) rejon Kwidzyna został opanowany przez wojska rosyjskie pod dowództwem generała Wilhelma Fermora. W latach 1758-1762 założył on w mieście swoją kwaterę i nakazał wybudować rezydencję.

Prabuty i Kwidzyn były miejscem stacjonowania garnizonu wojsk pruskich. Po wojnie siedmioletniej zwiększono ilość wojska w Kwidzynie lokując jednocześnie w Prabutach sztab dywizji.

Po I rozbiorze Polski w 1772 roku decyzją króla Fryderyka II Kwidzyn stał się siedzibą Wyższego Sądu Krajowego oraz najwyższych władz administracyjnych prowincji, a w 1773 roku został przekształcony


28


w stolicę Prus Zachodnich z rezydującym prezydentem mianowanym przez króla. Po śmierci Fryderyka II, jego następca Fryderyk Wilhelm II dofinansował Kwidzyn 10-letnim kredytem budowlanym w wysokości 62 500 na budowę domów, brukowanie ulic, zaopatrzenie miasta w wodę i zabezpieczenia przeciwpożarowe. Wzniesiono 94 nowe domy w pięknym otoczeniu zieleni, a Kwidzyn porównywano do Poczdamu i określano mianem miasta zieleni, promenad i kawiarni.

Napływ urzędników i szybki wzrost liczby ludności w mieście spowodował, że Kwidzyn stał się miastem bardzo drogim. Nadal jednak garnizon i główne siły wojskowe znajdowały się w Prabutach.

W latach 1807-1812 przez ziemię kwidzyńską maszerowały wojska napoleońskie.

Po Kongresie wiedeńskim, 30 kwietnia 1815 roku, Kwidzyn przestał być stolicą prowincji i stał się stolicą jednej z dwóch rejencji Prus Zachodnich.

Miasto z czasem uległo całkowitej germanizacji. W 1834 roku zamknięto w mieście ostatnią polską szkołę i kościół katolicki. Tym samym ludność katolicka została zmuszona do ucczęszczania na mszę do wsi Tychnowy, gdzie znajdował się jedyny w powiecie katolicki kościół.

W 1871 roku, po zwycięskiej wojnie z Francją, utworzono cesarstwo niemieckie pod berłem Prus, a na cesarza wybrano Wilhelma I Pruskiego z dynastii Hohenzollernów. Dużo pieniędzy z paromiliardowej kontrybucji dotarło nad Wisłę i Liwę. Od połowy XIX wieku widoczne było ożywienie gospodarcze, powstały linie kolejowe i drogi, nowoczesne zakłady przemysłowe. 15 lipca 1883 roku oddano do użytku odcinek linii kolejowej Grudziądz – Kwidzyn – Malbork, stanowiącej ostatni fragment połączenia miast nadwiślańskich w relacji Toruń Wschodni – Chełmża – Grudziądz – Kwidzyn – Malbork. W roku 1900 uruchomiono połączenia kolejowe Kwidzyn - Kisielice (obecnie nieczynny nasyp kolejowy). W 1901 roku uruchomiono trzy odcinki kolei wąskotorowej (Mareza – Kwidzyn, Mareza – Rusinowo (Rostowo), Mareza – Gurcz z dalszym połączeniem do Gniewu i Cukrowni Peplin), a w 1909 roku wybudowano kolejowy most na Wiśle w okolicach Grabowa i uruchomiono linię Skórcz – Szlachta – Smętowo – Kwidzyn – Prabuty - Myślice. Mimo tych pozytywnych zmian, wielu kwidzynian pochodzenia niemieckiego emigrowało na Zachód, co przyczyniło się do umocnienia polskości: księża zaczęli wygłaszać kazania po polsku oraz propagowano czytelnictwo polskiej prasy.

Przed wybuchem I wojny światowej Kwidzyn był miastem urzędniczo-garnizonowym. Działania wojenne ominęły miasto. Zgodnie zaś z postanowieniami Traktatu Wersalskiego 11 lipca 1920 roku odbył się plebiscyt mający zadecydować o przyłączeniu Regionu do Polski. Wyniki plebiscytu nie były pomyślne dla Polaków mieszkających w rejencji kwidzyńskiej. Tylko w okolicach Janowa, Tychnów, Dubiela i Straszewa wyniki były korzystne dla Polski. Decyzją Komisji Międzysojuszniczej: Janowo, Małe Pólko, Lignowy, Bursztych i Kramrowo przyłączono do Polski. Polska otrzymała również port w Korzeniewie, przyczółek mostowy w Opaleniu i dworzec kolejowy w Gardei. Kwidzyn został przyłączony do Rzeszy. W mieście rozpoczął działalność Konsulat Polski, a w 1937 roku powstało Gimnazjum Polskie.


29


Polacy utworzyli Związek Polaków w Prusach Wschodnich, przemianowany na Związek Polaków w Niemczech. Kilka miejsc na terenie powiatu stało się ośrodkami kultywowania polskości - najbardziej znanym był dworek Kowalskich w Górkach.

W czasie drugiej wojny światowej Kwidzyn nie był objęty działaniami wojennymi, chociaż linia frontu przebiegała kilkanaście kilometrów od miasta. Zniszczeniu uległy Prabuty, a w Kwidzynie ulokowano szpitale polowe. Miało to wpływ na późniejsze losy miasta: w roku 1945 Rosjanie spalili ratusz i starówkę.

Już w pierwszej połowie 1945 roku do miasta przybywały pierwsze grupy emigrantów. Polskie władze zaczęły zabiegać o uruchomienie zakładów przemysłowych i rzemieślniczych oraz urzędów i instytucji publicznych. Rozpoczął pracę szpital oraz pierwsze szkoły. Przez długi czas Kwidzyn uchodził za miasto szkół i młodzieży, zaś gospodarka powiatu miała charakter rolniczy. Brak dużego przemysłu powodował powolny wzrost liczby mieszkańców, a miasto należało do cichych i spokojnych. Dopiero budowa Zakładów Celulozowo-Papierniczych (dzisiejsze International Paper Kwidzyn), a w latach dziewięćdziesiątych innych zakładów spowodowało szybki rozwój miasta i okolicy4.

ZabytkiNajwiększym i najbardziej znanym zabytkiem architektury

powiatu kwidzyńskiego jest górujący nad Kwidzynem zespół katedralno-zamkowy zbudowany w połowie XIV wieku dla Kapituły Pomezańskiej. Trzynawowa, murowana z cegły katedra wzniesiona została na planie wydłużonego prostokąta, o układzie gotyckim. Łączy się bezpośrednio od strony zachodniej z zamkiem wybudowanym na planie kwadratu z dziedzińcem po środku oraz narożnymi wieżami. Do najcenniejszych i najciekawszych atrakcji architektury zamku należy unikalna na skalę europejską wieża latrynowa z 1384 roku, zwana Gdaniskiem. Ustawiono ją ponad pięćdziesiąt metrów przed zachodnim skrzydłem zamku i połączono z nim długim, pięcioprzęsłowym gankiem. Wnętrze ganku kryte jest płaskim stropem belkowym i oświetlone z obu stron małymi otworami. Zamek i katedra zachwycają swoim ogromem, gotyckimi wnętrzami, które pamiętają najdawniejsze dzieje i kryją tajemnice życia średniowiecznego.

Zespół katedralno-zamkowy jest ważnym i prężnym ośrodkiem życia kulturalnego w Kwidzynie. Odbywają się w nim imprezy kulturalne, wystawy, koncerty, spotkania z twórcami i artystami.

OBIEKTY SAKRALNE Katedra pw. NMP i Św. Jana Ewangelisty w Kwidzynie – największy

obiekt sakralny na terenie powiatu kwidzyńskiego, stanowi część zespołu zamkowo-katedralnego. Świątynia została wzniesiona w latach 1310-1360 w stylu gotyckim i zaliczana jest do tzw. pseudobazylik (nawa środkowa jest szersza, podwyższona i nie ma własnego oświetlenia). Południowo-wschodnią część kościoła

4 Na podstawie http://www.powiatkwidzynski.pl/starostwo/powiat/polozenie.htm oraz Obremska A., „Kwidzyn”, Gdańsk 2005.


30

http://www.powiatkwidzynski.pl/starostwo/powiat/polozenie.htm


wieńczy monumentalna wieża. W katedrze znajduje się kaplica grobowa Fryderyka von Groebena z 1705 roku oraz kaplica Św. Doroty z Mątowów Wielkich, która zgodnie ze swoją wolą została tutaj zamurowana w 1393 roku. Wewnątrz piękne, monumentalne wnętrze, malowidła przedstawiające świętych, rzeźby, barokowy ołtarz z końca XVII wieku, konfesjonał z początku XVIII wieku oraz dwa dzwony z XVI wieku.

Kościół pw. Św. Trójcy i Wniebowzięcia NMP w Kwidzynie, wybudowany w latach 1847-1858 według projektu K.F. Schinkla, z cegły, w stylu neogotyckim, forma bazyliki starochrześcijańskiej z oryginalną dwuwieżową fasadą wschodnią.

Kaplica ewangelicka wzniesiona w latach 80-tych XIX wieku w stylu neogotyckim w Kwidzynie.

Bożnica żydowska wzniesiona w latach 1831-1832 w Kwidzynie.

Kościół pw. Św. Antoniego w Rakowcu, wybudowany z cegły w stylu gotyckim w latach 1330-1340, przebudowany w XVIII wieku, jednonawowy, z kwadratową wieżą dzwonnicą. Przed wejściem do kościoła oraz w kruchcie znajdują się zabytkowe kropielnice pochodzące z XV i XVI wieku. Przy kościele zabytkowa plebania / gm. Kwidzyn.

Kościół pw. Opatrzności Boskiej i Św. Jerzego w Tychnowach, wybudowany w XIV wieku, przebudowany w 1600 roku. U nasady sklepienia umieszczone są kamienne wsporniki, które przedstawiają kartusze herbowe polskich rodów. Kościół jako jedyny funkcjonował przez cały czas reformacji / gm. Kwidzyn.

Kościół neogotycki wybudowany w latach 1867-1872 wraz z otaczającym go cmentarzem i bramą cmentarną w Janowie / gm. Kwidzyn.

Kościół gotycki - konkatedra z XIV wieku w Prabutach, wybudowana na wzór katedry kwidzyńskiej, przebudowana w połowie XIX wieku, zniszczona w czasie II wojny i dobudowana dopiero w latach 80-tych XX wieku / gm. Prabuty.

Kościółek polski – gotycki kościół wybudowany w XIV wieku w Prabutach jako kaplica zamkowa / gm. Prabuty.

Kościół pw. Św. Andrzeja z XIX wieku w Prabutach / gm. Prabuty. Kościół z XVIII wieku, wybudowany w stylu barokowym we wsi

Gdakowo / gm. Prabuty. Kościół z XIV wieku we wsi Obrzynowo / gm. Prabuty. Kościół z XVIII we wsi Rodowo / gm. Prabuty. Kościół filialny z XVIII wieku we wsi Trumiejki / gm. Prabuty.

Kościół pw. Matki Boskiej Królowej Polski w Nebrowie Wielkim, wzniesiony w latach 1746-1747 w stylu barokowym / gm. Sadlinki.

Kościół pw. Św. Rodziny w Ryjewie, wybudowany w latach 1908-1910 w stylu neogotyckim; w 1934 roku biskup Maksymilian Koller ustanowił w nim Sanktuarium Świętej Rodziny. Kościół jest pięknie


31


położony, na wzgórzu w centralnej części wsi, góruje nad okolicą / gm. Ryjewo.

Kościół poewangelicki Błogosławionego Michała Kozala w Ryjewie, zbudowany w 1895 roku, odbudowany po II wojnie w latach 1988-1991, obecnie katolicki / gm. Ryjewo.

Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Benowie, wybudowany w latach 1881-1886, otoczony cmentarzem. Przed wejściem do kościoła znajduje się gotycka chrzcielnica / gm. Ryjewo.

Kościół pw. Św. Katarzyny w Straszewie, wzniesiony w 1647 roku prawdopodobnie na reliktach wcześniejszej budowli. Z parafii pochodził Bł. Ks. Władysław Demski, wyniesiony na ołtarze przez Jana Pawła II w czerwcu 1999 roku / gm. Ryjewo.

Kościół p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Gardei, powstał w latach 1330 - 1334, z oryginalnej substancji zabytkowej kościoła poza murami obwodowymi korpusu nawowego zachowana została tylko usytuowana przy wschodniej elewacji gotycka wieża / gm. Gardeja.

Kościół parafialny p.w. Św. Józefa z 1930 r. w Gardei, z ołtarzem Matki Bożej Królowej Niebios z roku 1931 oraz drewnianym krzyżem z 1937 roku; cmentarz katolicki z II połowy XIX wieku z neogotycką kaplicą, wzniesioną w roku 1926 oraz układem zieleni wysokiej / gm. Gardeja.

Kościół pw. M.B. Różańcowej z XIV wieku w Czarnem Dolnem, odbudowany w 1719 roku, murowany z drewnianą wieżą; usytuowany na dawnym grodzisku słowiańskim / gm. Gardeja.

Kościół pw. Chrystusa Króla w Trumiejach, zbudowany w 1313 roku w stylu gotyckim, przebudowany w wieku XIX, wewnątrz znajdują się nagrobki kamienne z 1616, 1692 i 1700 roku; cmentarz ewangelicki z I połowy XX wieku / gm. Gardeja.

Kościół pw. Zwiastowania Najświętszej Marii Panny w Nowej Wiosce, wzniesiony w latach 1844-1845, eklektyczny z elementami neoromantyzmu, murowany z cegły, otynkowany w otoczeniu katolickiego cmentarza z II połowy XIX wieku / gm. Gardeja.

ZESPOŁY DWORSKO-PARKOWE Zespół dworsko-parkowy Biały Dwór - staropolski dwór obronny

zbudowany w XVI wieku, pięknie położony na wzniesieniu, z którego rozciąga się wspaniały widok na pradolinę Wisły. Obecnie znajduje się w nim hotel / gm. Kwidzyn.

Dwór z 1664 roku w Liczu – zbudowany z cegły palonej, wzorowany na renesansie holenderskim, założony na planie prostokąta. Ciekawe elementy architektoniczne, gzymsy z drewna dębowego, detale ornamentalne z piaskowca. W hallu drewniany strop malowany z inskrypcjami opiewającymi uroki życia doczesnego. Bogato rzeźbiona klatka schodowa. Posadzka marmurowa o układzie szachownicowym. Dwór jest własnością prywatną. Po wcześniejszym umówieniu się z gospodarzami istnieje możliwość zwiedzania. Gospodarze bardzo oryginalnie i ciekawie urządzili pomieszczenia dworskie. Warto również pospacerować po przydworskim parku,


32


gdzie spotkać można rzadkie gatunki drzew i krzewów ozdobnych / gm. Kwidzyn.

Dwór z XVI wieku w Górkach, jako jeden z nielicznych w Prusach Wschodnich zamieszkany przez polskich właścicieli, państwa Kowalskich. W okresie przedplebiscytowym stanowił bardzo ważny ośrodek polskości, a w maju 1920 roku gościł tutaj Stefan Żeromski i Jan Kasprowicz / gm. Kwidzyn.

Dworek myśliwski z XVIII / XIX wieku w Rakowcu, obecnie pensjonat / gm. Kwidzyn.

Dworek z 1853 roku w Lipiankach / gm. Kwidzyn.

Dworek w Kałdyni z XX wieku / gm. Prabuty. Zespół rezydencjalno-parkowy w Klecewie – pałac wybudowany

w latach 1870-1871 na miejscu pałacu z XVIII wieku, w stylu neorenesansowym, o cechach francuskich, murowany, z cegły, po bokach znajdują się spiczaste wieże, elewacje ozdobione są wykutymi w kamieniu herbami; w otaczającym parku wykonany z piaskowca w stylu klasycystycznym grobowiec rodzinny barona Arnolda von Rossenberga / gm. Gardeja.

Zespół pałacowo-folwarczny w Nowej Wiosce – pałac wybudowany w XVIII wieku, przebudowany w XIX wieku na wzór zamku w Chateau; ponadto w skład zespołu wchodzą: rządcówka z początku XIX wieku, dom ogrodnika z początku XX wieku, stajnie z XIX wieku i początku XX wieku, szpital z I połowy XVIII wieku, budynki gospodarcze z XIX wieku / gm. Gardeja.

Zespoły pałacowe i folwarczne na terenie gminy Gardeja w miejscowościach: Otłówko, Rozajny, Krzykosy, Rozajny Małe, Czarne Górne, Pawłowo, Albertowo, Czachówko i in. – znajdują się w rękach prywatnych, ich właścicieli nie stać na modernizację i remont.

MUZEA Muzeum Zamkowe w Kwidzynie – mieści się w gotyckim zamku

kapituły pomezańskiej z XIV wieku. Zostało utworzone w 1950 roku. Bogate zbiory muzealne reprezentują kulturę materialną prawobrzeżnego Dolnego Powiśla. Wszystkie eksponaty są podzielone na kilka działów: etnograficzny, rzemiosła artystycznego, archeologiczny, historyczny – związany z plebiscytem 1920 roku, przyrodniczy oraz narzędzia kar i tortur. Obecnie muzeum jest reorganizowane. Przygotowywana jest m.in. największa w Polsce wystawa edukacji ekologicznej.

Izba Pamięci w I Liceum Ogólnokształcącym w Kwidzynie – powstała w 1973 roku. Znajdują się tutaj pamiątki z okresu plebiscytu, zdjęcia i dokumenty mówiące o przedwojennej działalności szkoły oraz informacje o tradycjach szkoły.

Izba Pamięci w Janowie – została zorganizowana przez grono nauczycieli szkoły w Janowie w 1973 roku. W izbie znajdują się m.in. pamiątki z okresu plebiscytu i istnienia Małej Polski. Mała Polska, czyli Rzeczpospolita Janowska powstała po głosowaniu przeprowadzonym 11 lipca 1920 roku, a w jej skład wchodziło pięć


33


wsi: Janowo, Małe Pólko, Nowe Lignowy, Bursztych, Kramrowo, które uzyskały większość głosów za przynależnością do Polski. Przez 19 lat rozwijało się tutaj życie kulturalne, którego głównym organizatorem był Tadeusz Tollik.

Izba Pamiątek w Prabutach – mieści się w kościółku polskim. Znajdują się tutaj zbiory sztuki ludowej i przedmioty kultury materialnej okolicznych ziem, stare zdjęcia, pamiątki plebiscytowe i pamiątki z okresu ostatniej wojny.

ZABYTKI OBRONNE Mury obronne w Kwidzynie – fragmenty murów gotyckich z XIV

wieku widoczne od ul. Gdańskiej i Górnej. Mury miejskie w Prabutach – ślady dawnych umocnień obronnych

z XIV wieku.

CMENTARZE Cmentarze mennonickie w Benowie, Barcicah i Jarzębinie, najstarsze

ze zidentyfikowanych grobów pochodzą z XVIII i XIX wieku / gm. Ryjewo.

Zabytkowy cmentarz ewangelicki w Ryjewie, cmentarze katolickie w Ryjewie i Straszewie / gm. Ryjewo.

Cmentarze ewangelickie z XIX i XX wieku w miejscowościach: Krzykosy, Czarne Górne, Wilkowo, Bądki, Klasztorek, Czarne Małe, Cygany, Morawy, Olszówka, Otłowiec, Gardei, Otoczynie, Wandowie i Wracławku / gm. Gardeja.

Cmentarzysko z początków osadnictwa w Gardei, sięgające osadnictwa rzymskiego (III-IV wiek).

BUDYNKI UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ Pałac Fermora (później Pałac Rejencji) w Kwidzynie – wzniesiony

w stylu klasycystycznym w latach 1758-1762 w czasie wojny siedmioletniej dla rosyjskiego gubernatora Wilhelma Fermora, wielokrotnie przebudowywany. Obecnie mieści Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im. Marii Curie-Skłodowskiej.

Gmach Sądu Ziemskiego w Kwidzynie - budowla została wzniesiona w XIX wieku w stylu klasycystycznym. Do budowy wykorzystano cegły z rozebranych skrzydeł zamkowych. Obecnie mieści się tu szkoła specjalna.

Budynek Konsulatu Polskiego w Niemczech w Kwidzynie – zbudowany pod koniec XIX wieku z inicjatywy i częściowo z funduszy rodziny Sierakowskich. Obecnie mieści się tu przedszkole.

Budynek Poczty z 1872 roku w Kwidzynie – zbudowany z czerwonej cegły według angielskiego stylu neogotyckiego na początku wieku XX.

Gmach Sądu Rejonowego w Kwidzynie – neogotycki, zbudowany według wzorów angielskich w II połowie XIX wieku.

Gimnazjum Polskie w Kwidzynie – budynek wzniesiony w I połowie XX wieku. Było to jedno z dwóch gimnazjów polskich na terenie Niemiec przed wybuchem II wojny światowej. Obecnie mieści się


34


w nim Liceum Ogólnokształcące oraz Izba Pamięci – Muzeum Szkolne z licznymi pamiątkami i zdjęciami z tamtego okresu.

Dworzec kolejowy w Kwidzynie – neogotycki, zbudowany na początku XX wieku.

Dawne koszary w Kwidzynie – zespół budynków neogotyckich wybudowanych w latach 1875-1885 z czerwonej cegły na wzór gotyckiego zamczyska, obecnie koszary zagospodarowane są na instytucje publiczne, m.in. mieści się tam Urząd Gminy Kwidzyn.

Budynek klasycystyczny z ok. 1800 roku przy ul. Warszawskiej w Kwidzynie, pełnił funkcję siedziby starostwa.

Budynek Urzędu Miasta wybudowany w latach 1913-1915 w Kwidzynie.

Budynek Urzędu Gminy – mieści się w zespole dawnej Szkoły Podoficerskiej i koszar, wybudowanej w latach 1881-1909 po ustanowieniu w Kwidzynie Królewskiej Szkoły Podoficerskiej.

Gmach Gimnazjum w Kwidzynie – gimnazjum klasyczne dla chłopców zbudowane w latach 1835-1837. Dwukondygnacyjne z jednoosiową fasadą. Obecnie mieści Zespół Szkół Zawodowych nr 1.

Budynek banku, wzniesiony w stylu neoklasycystycznym ok. 1910 roku dla potrzeb Reichsbanku.

Dworzec Kolei Wąskotorowej na Marezie.

ZABYTKI INŻYNIERII TECHNICZNEJ Ceglany most kolejowy nad Liwą na linii kolejowej Kwidzyn –

Prabuty. Ceglany most kolejowy nad Liwą na nieczynnej linii kolejowej

Kwidzyn – Kisielice. Ceglany most kolejowy na linii Kwidzyn – Opalenie. Ceglany wiadukt w Rozpędzinach nad drogą Kwidzyn – Sadlinki na

linii kolejowej Kwidzyn – Opalenie Most kratownicowy w Kwidzynie między rondami Wyszyńskiego

i Solidarności. Budynek elektrowozowni dla ładowania akumulatorów

dwuwagonowych zespołów pasażerskich o napędzie akumulatorowym (jedyny zachowany tego typu pojazd w Europie stacjonował w Kwidzynie, obecnie znajduje się w Skierniewicach).

Ślady po dawnej normalnotorowej linii kolejowej Kwidzyn – Kisielice.

Ślady po dawnej wąskotorowej linii kolejowej Kwidzyn – Marsza z unikatowym wiaduktem w Łuku nad ulicą Drzymały oraz nad Liwą i kanałem Palemona oraz stromym podjazdem po skarpie wiślanej.

Ślady po dawnej wąskotorowej linii kolejowej Mareza – Korzeniewo – Górcz – Gniew z pozostałościami wiaduktu do portu w Korzeniewie, istniejącymi torami na główce wyjścia z portu w Korzeniewie, stanowiącymi fragment rampy rozładunkowej, zachowanym mostem nad Liwą w okolicach wsi Górcz oraz śladami linii kolejowej w kierunku na Gniew, zlikwidowanej tuż po referendum plebiscytowym.

Ślady po dawnej wąskotorowej linii kolejowej Marsza – Rubinowo.Polska Agencja Rozwoju Turystyki S.A.



Obiekty inżynieryjne na linii Kwidzyn – Opalenie, w tym wysoki nasyp, mosty i wiadukty, w tym ten nad kanałem Palemona oraz pozostałości 3 mostów budowanych na Wiśle w rejonie Nowego Dworu Kwidzyńskiego.

Jazy na rzece Liwa. Pozostałości po rozebranej linii kolejowej Prabuty – Myślice

stanowiącej fragment linii Smętowo – Kwidzyn – Myślice (budowanej jako magistrala Bis dla linii Berlin – Królewiec).

INNE Spichlerz z XIX wieku w Kwidzynie – okazały spichlerz, obecnie

mieście się tutaj kawiarnia. Kamienice secesyjne (XIX/XX wiek) - typowa zabudowa dzielnic

pruskich urzędników w Kwidzynie. Zespół zabudowań - Miłosna – tereny rekreacyjno-wypoczynkowe na

terenie dawnego Stada Ogierów, jednorodny stylistycznie zespół zabudowań gospodarczych i mieszkalnych o bardzo ciekawej architekturze z początków XX wieku. Organizowane są tutaj najróżniejsze formy turystyki konnej.

Chaty wiejskie z I połowy XIX wieku we wsi Tychnowy / gm. Kwidzyn.

Drewniane budynki po przedwojennych placówkach wojskowych i celnych w Korzeniewie; przystań korzeniewska odgrywała bardzo dużą rolę już w XIV wieku, istniał nawet plan wybudowania kanału łączącego Kwidzyn z Korzeniewem; w XVIII wieku w Korzeniewie wybudowano port, w którym cumowano łodzie; obecnie istnieje przeprawa promowa przez Wisłę do miejscowości Opalenie / gm. Kwidzyn.

Młyn wraz z zabudowaniami gospodarczymi w Szadowie (obecnie wykorzystywany jako centrum szkoleniowe WOŚP) / gm. Kwidzyn.

Młyn elektryczny (w XVII wieku młyn szkoleniowy wykorzystywany przez Technikum Młynarskie) / gm. Kwidzyn.

Ślady kolejki wąskotorowej w Korzeniewie / gm. Kwidzyn5.

Średniowieczne założenie lokacyjne pochodzące z końca XIII wieku, z dwiema głównymi ulicami, zbiegającymi się przy bramach tworzącymi w środku miasta kwadratowy rynek / m. Prabuty

Gotycka Brama Kwidzyńska w Prabutach z resztką fundamentów murów obronnych z XIV wieku, stanowiące ślady dawnych umocnień obronnych. W XVIII wieku użytkowana była jako skład prochu i areszt.

Zabytkowe wodociągi z początku XVIII wieku w Prabutach, doprowadzały wodę do miasta od strony jeziora Młyńskiego w sklepionych korytarzach pod rynkiem.

Fontanna usytuowana na prabuckim rynku, znajduje się w Prabutach od 1929 roku; zbudowana w 1900 roku w Berlinie i sprowadzona następnie do Prabut; bogato zdobiona, z ciekawymi detalami

5 Jedynym śladem kolejki wąskotorowej w Korzeniewie jest pas przydrożny biegnący wzdłuż drogi wojewódzkiej Mareza – Korzeniewo – Lipianki – Gniew, objęty planem zorganizowanego szlaku pieszo-jezdnego R1.


36


architektonicznymi, charakterystycznymi postaciami lwów; pierwotnie stała na niej rzeźba rycerza Rolanda, którą niestety skradziono.

Pozostałości zamku biskupiego z XIII wieku w Prabutach. Rodowo – artystyczna wioska, rzeźby, cmentarzysko instrumentów.

Budynek wolnostojący w Kaniczkach, wybudowany w drugiej połowie XVIII wieku, drewniany w konstrukcji zrębowej, jeden z nielicznie zachowanych domów drewnianych podcienionych / gm. Sadlinki.

Zagroda mennonicka w Mątowskich Pastwiskach – zasadniczy budynek powstał w 1779 roku, zagroda składa się z domu mieszkalnego, domu dla dziadków, obory i stodoły. Całość umieszczona jest na rzucie litery „L”. Całość jest przykładem unikalnego typu budownictwa olenderskiego / gm. Ryjewo.

Głaz z tablicą pamiątkową w Trzcianie upamiętniający zwycięstwo polskiego oręża pod dowództwem hetmana polnego Stanisława Koniecpolskiego w bitwie z wojskami szwedzkimi w 1629 roku / gm. Ryjewo.

Tablica ku czci działaczy polonijnych z Trzciana, którzy zginęli w obozach koncentracyjnych w Stutthofie i Gusen: Antoniego Lewickiego, Antoniego Pacera i Teofila Sadowskiego / gm. Ryjewo.

Największa w Polsce kolekcja dziadków do orzechów – Czarne – Górne / gm. Gardeja.

Klasztorek – ślady osadnictwa ze słowiańską kulturą materialną sięgającą X wieku / gm. Gardeja.

Stanowiska archeologiczne na terenie gminy Kwidzyn, Gardeja, Prabuty6.

4.1.1.3. Życie kulturalne i imprezy. Elementem o bezpośrednim wpływie na okresowy wzrost

przyjazdów turystycznych do regionu są różnego rodzaju imprezy oraz bogate życie kulturalne. Ciekawy program oraz skuteczna promocja projektu będzie wpływać na wzrost ruchu turystycznego stanowiąc formę aktywizacji regionu. Najbardziej popularne i najczęściej odwiedzane imprezy to wydarzenia organizowane cyklicznie. Turystów przyciągać mogą również zespoły regionalne oraz dynamicznie działające stowarzyszenia.

Kultura ludowa Dolnego PowiślaDolne Powiśle jest jednym z regionów etnograficznych Pomorza

Gdańskiego (obok Kociewia i Kaszub) i obejmuje powiaty: kwidzyński, suski, sztumski i malborski. Ziemie te wchodziły w skład dawnych Prus Wschodnich. Obok nazwy Powiśle funkcjonują także nazwy: Ziemia Malborska oraz ziemia kwidzyńsko-sztumska. Polska ludność Powiśla

6 Dokładny wykaz znajduje się w Załączniku nr 1.Polska Agencja Rozwoju Turystyki S.A.



posługiwała się dialektem nazywanym przez językoznawców malborskim.

Kulturę ludową Dolnego Powiśla z punktu widzenia etnografii reprezentowały w przeszłości trzy grupy etniczne: polska, niemiecka i holenderska. Grupa polska składała się z potomków osadników z Ziemi Chełmińskiej, Mazowsza i lewobrzeżnego Pomorza. Grupa niemiecka to koloniści sprowadzeni początkowo przez Zakon Krzyżacki, a grupa holenderska to potomkowie Mennonitów osiedlających się w dolinie Wisły od XVI wieku.

Podstawowym zajęciem ludności wiejskiej była uprawa roli. Ze względu na obfitość wód rozwinięte było tutaj również rybołówstwo. Kolejne poważne źródło dochodu stanowiła wiklina rosnąca w dolinie nadwiślańskiej. Ludność potrafiła ją wykorzystać w maksymalnym stopniu i rozwinąć typowe dla Powiśla rzemiosło koszykarskie. Stare tradycje miało także garncarstwo ludowe. Dominującą formą zdobnictwa był haft powiślański (biały), związany z tradycyjnym strojem ludowym, który niestety zaginął stosunkowo wcześnie (został odtworzony na potrzeby zespołów ludowych). Częścią kultury były liczne obrzędy, wierzenia, obyczaje, związane przede wszystkim ze Świętami Bożego Narodzenia i Wielkanocą.

Tradycyjna kultura ludowa Regionu uległa niestety zanikowi pod wpływem postępu technicznego i cywilizacji. Proces ten datuje się od połowy XIX wieku, czyli znacznie wcześniej niż na terenach Polski południowej i wschodniej. Szereg śladów twórczości ludowej można jednak znaleźć w terenie i w zbiorach muzealnych, zwłaszcza Muzeum w Kwidzynie, którego rola w upowszechnianiu kultury Dolnego Powiśla jest nieoceniona. Obecnie Muzeum w Kwidzynie posiada blisko 1500 eksponatów etnograficznych w następujących działach: uprawa roślin, hodowla zwierząt, pszczelarstwo, rybołówstwo, przechowywanie i przygotowywanie żywności, obróbka drewna, korzeni, słomy, włókna, tkaniny, rogu, żelaza, transport, komunikacja, wagi i miary, ceramika, kowalstwo, plecionkarstwo, rzeźba i meble ludowe.

Ze spostrzegalnych w terenie elementów tradycji kultury ludowej zachowały się do dzisiaj resztki budownictwa drewnianego zrębowego.

Obszar Dolnego Powiśla po II wojnie światowej został zasiedlony przez nowych osadników przybyłych z sąsiednich województw, z Polski południowo-wschodniej oraz z ZSRR. Do dnia dzisiejszego nie jest on w pełni skrystalizowany etnicznie. Kultura opiera się na elementach przeniesionych z innych regionów Polski i miesza się z elementami kultury miejscowej7.

Życie kulturalne. Sport. Imprezy.Animatorami życia kulturalnego powiatu kwidzyńskiego są przede

wszystkim działające na jego terenie ośrodki kultury (Kwidzyńskie Centrum Kultury, Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury w Prabutach oraz Gminne Ośrodki Kultury w Kwidzynie, Gardei, Ryjewie i Sadlinkach). Ważną i prężnie działającą instytucją kulturalną jest również Muzeum Zamkowe w Kwidzynie, w którym odbywają się różnego rodzaju imprezy kulturalne, wystawy, koncerty, spotkania z twórcami i artystami.

7 Na podstawie Sylwia Kawska-Tatara, Kultura ludowa Dolnego Powiśla.Polska Agencja Rozwoju Turystyki S.A.



Ilość zespołów artystycznych jest znikoma. Najważniejszymi i najbardziej znanymi są: założony w 1961 roku przez Roberta Kurdziela Zespół Pieśni i Tańca „Powiśle” oraz zespół „Kwidzynianki”. Ponadto działają grupy folklorystyczne „Marezianki”, „Powiślanki”, „Janowiacy znad Wisły”, „Wesoła Gromadka” z Tychnowów (gm. Kwidzyn) oraz grupa wokalno-instrumentalna „Empty Street” i powstała na bazie projektu „Z Muzyką przez Bałtyk” realizowanego ze środków PHARE 2001 grupa wokalno-instrumentalna „Estrada Młodych” (m i gm. Prabuty). Na terenie gminy Prabuty istnieją ponadto szkółka rzeźbiarska, szkółka szachowa, szkółka akompaniamentu gitarowego, koło plastyczne i teatrzyk „Bajka”. W Prabutach znajduje się również kino.

Najbardziej prężnie działającym ośrodkiem kultury na terenie powiatu jest Kwidzyńskie Centrum Kultury, które obok organizacji szeregu imprez kulturalnych, wspiera także działalność pracowni artystycznych, kina, teatru alternatywnego, teatru lalek – Scena Lalkowa im. Jana Wilkowskiego, Towarzystwa Folklorystycznego Dolnego Powiśla, Zespołu Pieśni i Tańca „Powiśle”, Młodzieżowego Chóru „Harfa”, Zespołu Tańca Nowoczesnego TransFormacja oraz kwidzyńskiego Klubu Tańca „Progress”. Przy KCK działają: Kwidzyńskie Towarzystwo Kulturalne (organizuje m.in. Targi Staroci – imprezę reaktywowaną w nawiązaniu do istniejącego kiedyś w Kwidzynie Klubu Kolekcjonera, wydaje periodyk „Schody Kawowe” oraz szereg publikacji na temat ziemi kwidzyńskiej), Klub Małej Ojczyzny Kwidzyńskiej (skupia przede wszystkim osoby pochodzące z Kwidzyna, ale obecnie mieszkające gdzie indziej, które pragną wracać do swoich korzeni i pełnić rolę ambasadorów swojej małej ojczyzny), Pracownia Regionalna (jest zaczątkiem muzeum historii Kwidzyna i powiatu kwidzyńskiego). Zarówno działalność Klubu Małej Ojczyzny Kwidzyńskiej, jak i Kwidzyńskiego Towarzystwa Kulturalnego oraz Pracowni Regionalnej, ma na celu zaangażowanie Kwidzynian w życie kulturalne Regionu, rozbudowanie oferty wydarzeń pobudzających poczucie świadomości lokalnej oraz propagowanie historii Kwidzyna i całego powiatu.

Ponadto w powiecie kwidzyńskim funkcjonują: Towarzystwo Kulturalne Ludności Niemieckiej „Ojczyzna”, które

ma na celu krzewienie, popularyzację, rozwój oświaty, kultury i sztuki niemieckiej i polskiej.

Stowarzyszenie Muzyczne „Harfa” – propaguje muzykę, zwłaszcza chóralno-wokalną oraz upowszechnia dorobek w kraju i za granicą.

Stowarzyszenie Muzyczne Dęta Wiklina – Kwidzyn – Zespół Sygnalistów Myśliwskich „Gawra”, który kontynuuje ponad 50-letnią tradycję Orkiestry Dętej z Wikliny.

Stowarzyszenie Miłośników Rocka, Bluesa i Jazzu. Kwidzyńskie Towarzystwo Miłośników Gitary. Towarzystwo Muzyki Rozrywkowej „Big Juniors Band”. Stowarzyszenie Ewangelizacyjne „Kerygmat”.


39


Towarzystwo Teatralne „Scena 2”, które zostało powołane w celu upowszechniania kultury teatralnej (edukacja teatralna).

Towarzystwo Folklorystyczne Dolnego Powiśla w Kwidzynie, którego celem jest rozwijanie i propagowanie inicjatyw, postaw i działań sprzyjających rozwojowi kultury ludowej i narodowej, upowszechnianie wartości kulturowych Regionu wśród społeczeństwa oraz przyczynianie się do rozwoju artystycznego Zespołu Pieśni i Tańca „Powiśle” i grup folklorystycznych „Marezianki” i „Powiślanki”.

Stowarzyszenie Miłośników Malarstwa Sztalugowego i Plenerowego.

Stowarzyszenie Hobbystów Transportu Szynowego.

Ważna z punktu widzenia rozwoju powiatu wydaje się być działalność Stowarzyszenia „Eko-Inicjatywa”, które powstało w odpowiedzi na potrzeby aktywnych mieszkańców powiatu pragnących chronić kwidzyńską przyrodę i chcących wdrażać projekty społeczno-ekologiczne. Stowarzyszenie zrealizowało szereg różnorodnych projektów, z których najbardziej ciekawe to: „Czerpać można nie tylko zyski, czyli ekologiczna produkcja papieru czerpanego”, Edukacja ekologiczna mieszkańców Kwidzyna czy Działania związane z powrotem do tradycji wikliniarskich w Dolinie Dolnej Wisły.

Imprezy kulturalne, które weszły na stałe do kalendarza kulturalnego powiatu kwidzyńskiego pokazują dorobek tego Regionu i jego mieszkańców. Lista najważniejszych z nich znajduje się w tabeli nr 4.

Tabela nr 4. Imprezy kulturalne i religijne na terenie powiatu kwidzyńskiego.

NAZWA IMPREZY TERMINIMPREZY O ZASIĘGU

MIĘDZYNARODOWYM, OGÓLNOPOLSKIM I POWIATOWYMSzałamaja – Ogólnopolski Festiwal Piosenki Harcerskiej, Turystycznej i Poezji Śpiewanej

marzec

Forum Teatrów Szkolnictwa Specjalnego kwiecieńRegionalny Festiwal Piosenki Przedszkolnej kwiecieńDni Powiatu Kwidzyńskiego – co roku organizowane są w innej gminie

maj

Ogólnopolski Przegląd Kabaretów Wiejskich majKwidzyński Festiwal Tańca oraz Turniej Tańca Pierwszy Krok majQuidynalia (juwenalia) majTargi Staroci maj / czerwiecKerygmat – Ogólnopolski Festiwal Muzyki Chrześcijańskiej czerwiecDni Kwidzyna czerwiecNoc Świętojańska czerwiecPlener Malarsko – Rzeźbiarski w Rodowie czerwiec / lipiecTeatry UliczneDożynki Powiatowe sierpień / wrzesieńCud nad Wisłą - Korzeniewo sierpieńOgólnopolski Konkurs Sygnalistów Myśliwskich „O Wiklinowy Róg”

wrzesień

Powiślański Przegląd Muzyki i Kultury Łowieckiej im. Tomasza wrzesień


40


Bielawskiego Ogólnopolska Giełda Piosenki Poetyckiej „Wieczorne Nastroje” wrzesnieńOgólnopolski Festiwal Miniatur Lalkowych ANIMO październikTeatralia grudzień

GM. KWIDZYNMiejsko-Gminne Obchody „Dnia Strażaka” maj„Święto Wsi”– festyn ludowy w Tychnowach sierpień

GM. PRABUTYFestyn „Majówka” – festyn plenerowy majDni Prabut czerwiecPrabuckie Lato – festyn nad Jeziorem Dzierzgoń lipiec / sierpieńPrabuckie Spotkania Artystyczne lipiec15 festynów sołeckich w gminie Prabuty sierpieńDożynki Powiatowe wrzesieńFestyn „Noc Sylwestrowa” grudzień

GM. RYJEWOPiknik Majowy majDni Ryjewa czerwiecPowitanie i pożegnanie lata czerwiec / sierpieńOdpust w parafii św. Rodziny w Ryjewie sierpień

GM. GARDEJADzień Gardei – Noc Świętojańska czerwiec

GM. SADLINKIDożynki Gminne wrzesieńŹródło: Opracowanie własne PART S.A. na podstawie danych uzyskanych ze Starostwa Powiatowego w Kwidzynie oraz urzędów miast i gmin na terenie powiatu..

Poza imprezami wymienionymi w powyższej tabeli w poszczególnych gminach odbywają się dożynki parafialne, liczne festyny wiejskie, programy artystyczno-rekreacyjne z okazji świąt okolicznościowych (Dzień Dziecka, Dzień Matki, Dzień Babci, Walentynki), konkursy plastyczne o tematyce bożonarodzeniowej i wielkanocnej, wystawy dzieł twórców ludowych. W Kwidzynie regularnie organizowane są spektakle teatralne, występy kabaretów i grup artystycznych z całej Polski, festiwale i przeglądy teatrów ulicznych etc.

Życie sportowe powiatu kwidzyńskiego jest równie bogate, jak życie kulturalne. W Regionie odbywa się dużo imprez o charakterze sportowym. Te najważniejsze, o zasięgu powiatowym i ogólnopolskim, a nawet międzynarodowym to „Rajd Wisły – Rowerem do Europy”, Ogólnopolski Spływ Kajakowy „Meandry Liwy”, międzynarodowy Turniej Tańca Towarzyskiego o Puchar Burmistrza Kwidzyna oraz imprezy organizowane na terenie Stadniny Koni w Miłosnej (odbywały się tutaj m.in. Mistrzostwa Europy w ENDURO, Mistrzostwa Polski w dyscyplinie skoków, WKKW Mistrzostwa Polski Kuców, zawody regionalne w ujeżdżaniu). Ponadto na terenie całego powiatu organizowanych jest wiele imprez o charakterze wodnym – spływy kajakowe dookoła Kwidzyna, zimowe spływy kajakowe, regaty kajakowe, zawody wędkarskie i spławikowe, rajdy rowerowe, liczne turnieje halowej piłki nożnej, koszykowej, siatkowej, tenisa stołowego, tenisa ziemnego, zawody w mini golfie, badmintonie, a nawet bowling’u. Ważnym elementem są ponadto zawody sportowo-pożarnicze organizowane przez jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej.


41


W powiecie działa szereg organizacji sportowych, które promują aktywny tryb życia i uprawianie różnych dyscyplin:

Kwidzyńskie Stowarzyszenie „BOCCE”, którego celem jest szerzenie nowej dyscypliny sportu, organizowanie imprez sportowych i rekreacyjnych.

Miejsko-Młodzieżowe Towarzystwo Sportowe. Powiatowe Stowarzyszenie Kultury Fizycznej i Sportu

Szkolnego. Młodzieżowe Towarzystwo Sportowe. Kwidzyński Ośrodek Piłkarski „Rodło”. Młodzieżowe Towarzystwo Sportowe „Basket”. Ludowy Klub Sportowy „Nadwiślanin”. Kwidzyński Klub Motorowy im. Jana Młynarskiego. Kwidzyński Klub Karate „Shorin-Ryu”. Stowarzyszenie „Kwidzyński Klub Kibica”. Krajowa Federacja Towarzystw Wędkarskich w Kwidzynie. Polski Związek Wędkarski – Koło nr 4 w Kwidzynie. Niezależne Towarzystwo Wędkarskie.

4.1.2. Wnioski dotyczące atrakcyjności turystycznej Regionu.

Dokonana w punkcie 4.1. analiza atrakcyjności turystycznej powiatu kwidzyńskiego pod kątem posiadanych walorów naturalnych i antropogenicznych pozwala stwierdzić, iż kluczowe z punktu widzenia kreowania produktów turystycznych będą walory antropogeniczne. Zabytki i historia tego Regionu, tworzona od wieków przez różne narody i wyznania religijne, stanowi, bowiem największe bogactwo obszaru. Wśród prawie 2000 obiektów znajdujących się w ewidencji zabytków do najcenniejszych należą zespół zamkowo-katedralny w Kwidzynie wraz z mieszczącym się w nim Muzeum Zamkowym, liczne kościoły i cmentarze (zwłaszcza unikalne na skalę Polski cmentarze mennonickie), zespoły pałacowo-parkowe (większość z nich wymaga generalnego remontu i odrestaurowania, tylko niektóre, tak jak Biały Dwór czy dworek w Liczu są dostępne dla turystów). Swoim pięknem zachwycają zabytki architektury Kwidzyna i Prabut, o bogatej historii obszaru świadczą m.in. upamiętniające Plebiscyt 1920 roku izby pamięci oraz związane z przybyciem na te tereny w XVI wieku Mennonitów zagrody mennonickie.

Dla kreowania produktu turystycznego dla powiatu kwidzyńskiego ważna będzie również niewątpliwie kultura i religia. Dziedzictwo kulturalne, niestety w małym stopniu aktualnie wykorzystywane, tworzone było przez wieki przez różne narody i wyznania religijne, co przekłada się na jego wielobarwność.

Rolę wspomagającą w stosunku do walorów antropogenicznych pełnić będą walory naturalne, z których najważniejsze to jeziora i rzeka Liwa oraz bogate w runo tereny leśne.

Piękne krajobrazy, w które wtopione są zabytki świadczące o bogatej historii Regionu, tajemnice i legendy, którymi owiane są historyczne budowle oraz tereny cenne przyrodniczo stwarzają idealne warunki do rozwoju różnego rodzaju form turystyki, zaczynając od


42


turystyki kulturowej i przyrodniczo-krajoznawczej, a na agroturystyce i turystyce aktywnej kończąc.

4.2. Środowisko naturalne.

Woda pitnaJakość wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi reguluje

Ustawa o Zbiorowym Zaopatrzeniu w Wodę i Zbiorowym Odprowadzaniu Ścieków z 7 czerwca 2001 roku oraz Rozporządzenie Ministra w sprawie warunków, jakim powinna odpowiadać woda do picia i na potrzeby gospodarcze, woda w kąpieliskach oraz zasady kontroli jakości wody przez organy Inspekcji Sanitarnej.

W powiecie kwidzyńskim woda pitna pobierana jest z 39 ujęć wody, w większości wyposażonych w stacje uzdatniania. Ich lista, w podziale na gminy, znajduje się w tabeli poniżej.

Tabela nr 5. Ujęcia wody w powiecie kwidzyńskim.GMINA ILOŚĆ UJĘĆ WODY LOKALIZACJA

Gardeja 9 Gardeja, Wandowo, Rozajny, Cygany, Otłowiec, Jaromierz, Czarne Górne, Czarne Małe,

OlszówkaKwidzyn – gm. 5 Kamionka, Licze, Bronno,

Brachlewo, Nowy Dwór Kwidzyński

Kwidzyn – m. 11 Kamionka, Kwidzyn – ul. Sportowa, PWK Sp. z o.o.,

WZPOW Sp. z o.o., Wytwórnia Win Sp. z o.o.,

ZEM „Polno”, OSM Kwidzyn, PPK Sp. z o.o.,

Masarnia F. Sosnowski, ZOZ Sp. z o.o. „Zdrowie”, IP

KwidzynPrabuty 6 Prabuty, Kołodzieje,

Sypanica, Górowychy, Grażymowo, Pałatyki


43


Ryjewo 4 Ryjewo, Watkowice, Barcice, Ryjewo - masarnia

Sadlinki 4 Sadlinki, Kaniczki, Glina, Okrągła Łąka

Źródło: Opracowanie własne PART S.A. na podstawie danych uzyskanych ze Starostwa Powiatowego w Kwidzynie oraz urzędów miast i gmin na terenie powiatu..

Gospodarka wodno-ściekowaW powiecie kwidzyńskim działają 33 oczyszczalnie ścieków

(w tym 19 oczyszczalni przydomowych na terenie gminy Kwidzyn), w większości typu mechaniczno-biologicznego. Ich wykaz znajduje się w tabeli poniżej.

Tabela nr 6. Oczyszczalnie ścieków na terenie powiatu kwidzyńskiego. GMINA ILOŚĆ

OCZYSZCZALNILOKALIZACJA

Gardeja 5 Gardeja, Cygany, Klecewo, Trumiejki,

Wilkowo - oczyszczalnie mechaniczno-biologiczna

Kwidzyn – gm. 28 (w tym 19 przydomowych)

Tychnowy, Szalwinek, Rakowiec, Brachlewo, Janowo, Bronno, Nowy

Dwór, Gurcz – oczyszczalnie

mechaniczno-biologiczne, oczyszczalnia typu osadnik

Imhoffa – Baldram, oczyszczalnie przydomowe

(19)Kwidzyn – m. 1 oczyszczalnia International

Paper S.A., Prabuty 1 Prabuty – tylko dla miasta;

na terenach wiejskich stosowane są lokalne

chłonne zbiorniki bezodpływowe i zbiorniki

indywidualneRyjewo 1 Mątowskie Pastwiska -

oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna

Sadlinki 1 Sadlinki - oczyszczalnia biologiczno-mechaniczna

Źródło: Opracowanie własne PART S.A. na podstawie danych uzyskanych ze Starostwa Powiatowego w Kwidzynie oraz urzędów miast i gmin na terenie powiatu..

Stopień skanalizowania i zwodociagowania powiatu przedstawia poniższa tabela.

Tabela nr 7. Stopień zwodociągowania i skanalizowania poszczególnych gmin powiatu kwidzyńskiego.

GMINA STOPIEŃ ZWODOCIĄGOWANIA

STOPIEŃ SKANALIZOWANIA

Gardeja 93% 31,2%Kwidzyn – gm. 99,5% 41,3%


44


Kwidzyn – m. 99% 93%Prabuty miasto – 99%

gmina – 71%miasto – 76%gmina – 0%

Ryjewo 50% 40%Sadlinki 70% 26,8%Źródło: Opracowanie własne PART S.A. na podstawie danych uzyskanych ze Starostwa Powiatowego w Kwidzynie oraz urzędów miast i gmin na terenie powiatu..

Gospodarka odpadamiNajwiększą grupę odpadów tworzonych w powiecie kwidzyńskim

stanowią odpady komunalne, związane z codzienną egzystencją człowieka. W Regionie działają cztery wysypiska śmieci oraz wiele dzikich wysypisk zlokalizowanych na terenach leśnych i na obrzeżach wsi. Odpady nie są w większości segregowane.

Tabela nr 8. Wysypiska śmieci na terenie powiatu kwidzyńskiego.GMINA WYSYPISKO ŚMIECI

Gardeja wysypisko gminne – Bądki; dzikie wysypiska w lasach i na obrzeżach wsi

Kwidzyn – gm. zorganizowany system zbiórki odpadów niesegregowanych i system selektywnej zbiórki; wysypisko – Bądki (gm. Gardeja)

Kwidzyn – m. zorganizowany system zbiórki odpadów niesegregowanych i system selektywnej zbiórki; wysypisko – Bądki (gm. Gardeja)

Prabuty wysypisko gminne - GontyRyjewo wysypisko w JałowcuSadlinki wysypisko gminne w KarpinachŹródło: Opracowanie własne PART S.A. na podstawie danych uzyskanych ze Starostwa Powiatowego w Kwidzynie oraz urzędów miast i gmin na terenie powiatu.

Poza wysypiskami wymienionymi w powyższej tabeli, w 2004 roku uruchomiony został Zakład Utylizacji Odpadów w Gilwie Małej w gminie Kwidzyn, który będzie kompleksowo obsługiwał wszystkie gminy powiatu kwidzyńskiego w zakresie gospodarki odpadami. Przewiduje się, iż w pełni będzie on funkcjonował od połowy 2005 roku.

Wody powierzchnioweSieć hydrograficzna obszaru jest bogata i stanowi o atrakcyjności

turystycznej Regionu. Stan zanieczyszczenia wód nie jest wysoki. Do najważniejszych źródeł zanieczyszczenia wód

powierzchniowych na terenie powiatu kwidzyńskiego należą oczyszczalnie komunalne i przemysłowe, punkty zrzutu nieoczyszczonych ścieków, zdewastowane oczyszczalnie należące do Agencji Nieruchomości Rolnych S.P., spływy obszarowe z pól i łąk, nieuregulowane spływy wód deszczowych z terenów zurbanizowanych i uprzemysłowionych, źle składowane i zabezpieczone pryzmy obornika oraz zbiorniki na gnojowiznę położone w pobliżu cieków wodnych, systemy urządzeń melioracyjnych oraz przecieki z nieszczelnych szamb gospodarstw położonych nad wodą.


45


Na obszarze powiatu wykonywany jest regularny monitoring wód powierzchniowych na rzece Wiśle (punkt Opalenie) i Liwie. Monitoring jest prowadzony przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Gdańsku. Rzeka Liwa badana jest ponadto na zlecenie Urzędu Miejskiego w Kwidzynie oraz przez grupy uczniowskie. Wykonywano także wyrywkowe badania Strugi Postolińskiej i Kanału Palemona.

WisłaWody Wisły charakteryzują się generalnie wysokim natlenieniem

oraz niską zawartością substancji organicznych, mineralnych i biogennych, jak również fenoli lotnych i metali. Głównym czynnikiem obniżającym jakość wód jest zły stan sanitarny oraz poziom chlorofinu „a”. W punkcie kontrolnym wód Wisły w Opaleniu wody w 2001 roku odpowiadały III klasie czystości. Przyczyną takiego stanu były sporadycznie pojawiające się w okresie zimowym wysokie stężenia rozpuszczonych substancji mineralnych, zawiesiny ogólnej, azotynów lub fosforu ogólnego. Okresowo wody obserwowane w punkcie w Opaleniu odpowiadały klasie II, a dla badanych metali nawet w klasie I. Jakość wód Wisły na terenie powiatu kwidzyńskiego jest typowa dla jakości wód wiślanych obserwowanych tak poniżej, jak i powyżej punktu monitoringowego Opalenie. Od kilku lat obserwuje się systematyczną poprawę jakości wód w rzece, szczególnie w zakresie zawartości substancji mineralnych i fosforu

LiwaWody rzeki Liwy charakteryzują się dobrym natlenieniem, niską

zawartością rozpuszczonych substancji nieorganicznych, umiarkowaną zawartością substancji organicznych, zawiesiny i związków azotu oraz dobrą jakością biologiczną. Większość spośród badanych parametrów (pH, tlen rozpuszczony, BZT5, żelazo og., chlorki, azot azotanowy, azot amonowy) odpowiada I klasie czystości wody. Elementami obniżającymi klasę rzeki okazały się związki fosforu i bakterie coli typu kałowego. Parametry, które decydują o pozaklasowości wód to: fosfor ogólny i miano coli typu fekalnego.

Struga Postolińska Badania rzeki wykonywane były w 1999 i 2002 roku. Rzeka ta

prowadzi przy ujściu wody pozaklasowe, o czym decyduje zawartość substancji biogennych (związki azotu i fosforu), rtęci i chlorofilu. Duża jest także zawartość potasu. Stan sanitarny rzeki odpowiadał III klasie czystości. Większość oznaczanych stężeń odpowiada jednak I i II klasie. Pod względem zawartości metali wody Strugi Postolińskiej klasyfikowane są do I klasy czystości.

JezioraBadania monitoringowe jezior prowadzone są na terenie powiatu

w układzie sieci reperowej i sieci podstawowej. Do sieci podstawowej włączone jest jezioro Dzierzgoń. Jeżeli chodzi o stan wody w jeziorach, badania wykazują II i III klasę czystości.


46


W 2002 roku prowadzone były przez Powiatową Stację Sanitarno-Epidemiologiczną badania kilku jezior z terenu powiatu kwidzyńskiego pod kątem kąpielisk śródlądowych. Badano następujące jeziora: Jerzewo (miejscowość Brachlewo, gm. Kwidzyn), Kamień (miejscowość Gardeja, gm. Gardeja), Dzierzgońskie (miejscowość Julianowo, gm. Prabuty), Klasztorne (miejscowość Morawy, gm. Gardeja), Sowica (miasto Prabuty), Orkusz (miejscowość Orkusz, gm. Prabuty). W jeziorach tych część kąpielisk jest zorganizowana - Jerzewo, Kamień, natomiast pozostałe funkcjonują jako kąpieliska prowizoryczne. Sporadycznie badania te wykazywały przekroczenia oznaczanych wskaźników fizykochemicznych oraz bakteriologicznych. Spowodowało to zamknięcie kąpieliska na Jeziorze Dzierzgoń ze względu na zakwity sinic, a także kąpieliska Kamień ze względu obecność paciorkowca kałowego, zakwitu sinic i przekroczeń BZT 5, przeźroczystości i tlenu rozpuszczonego.

Najlepszymi pod względem jakości wód kąpieliskami na terenie powiatu kwidzyńskiego w 2002 roku były kąpieliska na jeziorach: Jerzewo, Klasztorne i Orkusz.

Źródła zanieczyszczeń powietrza Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego polega na

zwiększeniu stężeń dowolnych substancji lub energii powyżej pewnych wartości progowych oraz na wprowadzaniu do środowiska substancji obcych.

Na stan jakości powietrza atmosferycznego w powiecie kwidzyńskim mają wpływ zanieczyszczenia pochodzące przede wszystkim z:

procesów spalania paliw – zbiorowe i indywidualne ogrzewanie pomieszczeń (zanieczyszczenia: pył, dwutlenek siarki, dwutlenek azotu, tlenek węgla),

środków transportu kołowego (zanieczyszczenia: węglowodory, tlenek węgla, pył, ołów),

procesów produkcyjnych (zanieczyszczenia: węglowodory i ich podobne, pyły siarki i cementu, siarkowodór i inne specyficzne dla danej produkcji substancje).

Najistotniejszym źródłem zanieczyszczenia powietrza na terenie powiatu kwidzyńskiego są obiekty emitujące zanieczyszczenie technologiczne, czyli International Paper Kwidzyn S.A. oraz zakłady zgrupowane w strefie przemysłowej przy ulicach Lotnicza – Zielna w Kwidzynie.

W ostatnich latach obserwuje się pozytywną tendencję do zmniejszania ilości zanieczyszczeń wprowadzanych do atmosfery na terenie powiatu. Początkowo spowodowane to było spadkiem produkcji energii cieplnej oraz restrukturyzacją przemysłu. Obecnie jest to wynikiem działań proekologicznych podejmowanych przez zakłady stanowiące największe zagrożenie dla środowiska.


47


4.3. Dostępność komunikacyjna.Dostępność komunikacyjna wpływa bezpośrednio na stopień

ruchu turystycznego obszaru, a możliwość skorzystania z różnych rodzajów transportu ułatwia turystom zaplanowanie podróży i staje się istotnym kryterium przy jej planowaniu.

Na dostępność komunikacyjną składa się przede wszystkim sieć dróg kolejowych i kołowych, częstotliwość połączeń kolejowych i autobusowych PKS utrzymywanych z innymi miastami oraz bliskość lotnisk. Dostępność komunikacyjna jest elementem kluczowym z punktu widzenia możliwości rozwoju turystyki. Oczywistym jest, że turystom zależy na jak najszybszym i bezpiecznym dotarciu do miejsca przeznaczenia.

Transport drogowyDługość dróg kołowych w powiecie kwidzyńskim wynosi

524 612 m. Na podstawowy układ drogowy powiatu kwidzyńskiego składają

się drogi krajowe i wojewódzkie.1. drogi krajowe o długości 34 051 m

nr 55 Nowy Dwór Gdański – Malbork – Kwidzyn - Stolno2. drogi wojewódzkie8 o długości189 840 m

nr 232 Mała Karczma – Opalenie – rz. Wisła - Kwidzyn nr 514 Kwidzyn – Gardeja nr 515 Malbork – Dzierzgoń - Susz nr 518 Gniew – rz. Wisła – Janowo – Gurcz - Kwidzyn nr 520 Prabuty - Kamieniec nr 521 Kwidzyn – Prabuty – Susz - Iława nr 522 Górki (Mikołajki Pomorskie) - Prabuty – Trumieje

– Kisielice (Sobielawa) nr 523 Gardeja – Trumieje nr 524 Brachlewo – Licze nr 525 stacja kolejowa Ryjewo – Szkaradowo – droga 518 nr 529 droga 518 - stacja kolejowa Brachlewo nr 532 Kwidzyn – Rozpędziny – Sadlinki – Okrągła Łąka

– Gardeja nr 588 droga 232 – Opalenie – rz. Wisła – Grabówko –

Kwidzyn nr 602 Mątowskie Pastwiska – Biała Góra - Sztum nr 608 Ryjewo - Klecewko nr 611 Sadlinki – Bronisławowo nr 612 Bronisławowo - Okrągła Łąka – droga 532

Sieć dróg krajowych i wojewódzkich uzupełniona jest licznymi drogami powiatowymi tworzącymi układ drogowy o charakterze mikroregionalnym. Stanowią one bardzo ważny element pozwalający połączyć układ sieci podstawowej (drogi krajowe i wojewódzkie). Zapewniają one połączenia pomiędzy gminami oraz umożliwiają skomunikowanie wewnętrzne gmin. Ważniejszą jednak rolę

8 Na podstawie witryny internetowej Zarządu Dróg Wojewódzkich w Gdańsku http://www.zdw.hnet.pl


48


w komunikacji wewnętrznej pełnią drogi gminne – zapewniają połączenia lokalne oraz bezpośrednią obsługę wsi i terenów przyległych.

Stan techniczny dróg układu podstawowego nie jest w pełni zadowalający ze względu na znaczny stopień zniszczenia nawierzchni asfaltowych. Wiele odcinków dróg nie ma ponadto właściwych parametrów technicznych, odpowiadających funkcji, którą pełnią w układzie komunikacyjnym.

Barierą dla ruchu samochodowego w osi wschód – zachód jest rzeka Wisła. Dopóki nie stanie planowany most na Wiśle, istniejące przeprawy promowe w Korzeniewie i Janowie nie rozwiążą problemu natężonego ruchu przez powiat po drodze krajowej nr 55.

Transport kolejowySieć kolejowa powiatu jest oparta na linii kolejowej Toruń –

Grudziądz – Kwidzyn – Malbork zorientowanej w osi północ – południe, który łączy Malbork z Toruniem oraz magistrali Warszawa – Gdańsk. Uzupełnienie układu istniejących linii kolejowych stanowi odcinek Kwidzyn – Prabuty, po zawieszeniu przewozów pasażerskich w styczniu 2001 roku wykorzystywana wyłącznie do przewozów towarowych oraz fragment linii Prabuty – Kisielice – Jabłonowo Pomorskie, na którym ruch pociągów jest zawieszony zupełnie.

Stacje PKP na terenie powiatu znajdują się w miejscowościach: Kwidzyn, Prabuty, Gardeja, Sadlinki, Ryjewo, Brachlewo, a przystanki kolejowe w miejscowościach: Białki, Dziwno i Gdakowo. Powiat posiada bezpośrednie połączenia kolejowe z Malborkiem, Toruniem, Gdynią, Gdańskiem, Słupskiem, Iławą, Olsztynem, Warszawą, Kołobrzegiem i Grudziądzem. Ilość połączeń w stosunku do potrzeb i realizacji zrównoważonej polityki transportu Regionu, jak również aktywnej strategii turystycznej, jest stosunkowo mała. Najwięcej pociągów kursuje ze stacji Kwidzyn i Prabuty.

Patrząc z punktu widzenia dostępności kolejowej Regionu, należy stwierdzić, iż występuje ona praktycznie tylko z północy (z Gdańska), z południa i zachodu jest natomiast w dużym stopniu ograniczona.

Znaczenie transportu kolejowego maleje z uwagi na brak jednoznacznej polityki państwa i Regionu (problemem dla powiatu kwidzyńskiego jest fakt położenia na pograniczu trzech województw, co powoduje ścieranie się trzech różnych regionalnych polityk w dziedzinie kolejnictwa), brak zintegrowania i skomunikowania transportu kolejowego z autobusowym, brak spójnej informacji o możliwościach komunikacyjnych, parkingów przy dworcach oraz dekapitalizującą infrastrukturę szynową oraz stary tabor kolejowy eksploatowany przez przewoźników kolejowych realizujących przewozy pasażerskie, zwłaszcza regionalne na obszarze powiatu.

Transport autobusowyWiększość miejscowości na terenie gmin powiatu kwidzyńskiego

ma zapewnione połączenia autobusowe, które są obsługiwane przez PKS oraz przewoźników prywatnych. Najwięcej kursów ma miejsce w godzinach szczytu – zapewniają one dotarcie do pracy i szkół. Brakuje jednak sieci minibusików czy prywatnych busów, które umożliwiałyby


49


przemieszczanie się turystów pomiędzy poszczególnymi atrakcjami. Problemem jest również brak skomunikowania między transportem autobusowym i kolejowym.

Transport wodny

Dla miłośników kajakarstwa istnieje możliwość przepłynięcia powiatu malowniczą rzeką Liwą. Wisłą natomiast kursują statki białej floty. Niestety ten typ transportu ma charakter sezonowy.

Transport lotniczyOd najbliższego portu lotniczego powiat kwidzyński dzieli

odległość ok. 100 km (międzynarodowy port lotniczy w Gdańsku Rębiechowie).

Dostępność komunikacyjna - wnioskiTrudno jest jednoznacznie określić, czy dostępność

komunikacyjna powiatu kwidzyńskiego jest jego mocną czy słabą stroną. Patrząc z punktu widzenia sieci drogowej uznać należy, iż jest ona rozwinięta w dostatecznym stopniu, aczkolwiek stan techniczny dróg pozostawia wiele do życzenia. Niebagatelne znaczenie z punktu widzenia możliwości rozwoju powiatu ma planowany przebieg autostrady A1 z Gdańska przez Toruń, Łódź, Częstochowę, Gliwice do Gorzyczek (powiat leży w odległości 20 km od planowanego przebiegu).Duży problem stanowi natomiast brak mostu na Wiśle.

Dostępność komunikacyjna za pośrednictwem sieci kolejowej jest zdecydowanie słabą stroną powiatu. Brakuje przede wszystkim połączeń kolejowych z południem i zachodem Polski, jak również skomunikowania z transportem autobusowym. W związku z tym, dominującym jest transport samochodowy.

4.4. Zagospodarowanie turystyczne Regionu. 4.4.1. Infrastruktura turystyczna.

Turystyka i jej rozwój wpływa na konieczność poszerzania infrastruktury turystycznej i paraturystycznej. Systematyczne podnoszenie poziomu jakości bazy noclegowej i gastronomicznej, a także szybki jej rozwój i urozmaicenie, przyczyniają się do lepszego postrzegania obszaru przez turystów. Stają się dodatkową zachętą do przyjazdu.

Infrastruktura turystyczna i jej ocena to istotny element w badaniu możliwości rozwoju turystyki. W tym kontekście należy ocenić elementy podstawowej bazy turystycznej (baza noclegowa i gastronomiczna) oraz szeroko rozumianą infrastrukturę uzupełniającą, w której skład wchodzą zazwyczaj: kąpieliska, pływalnie, korty tenisowe, ośrodki jeździeckie itp. Odpowiednie pod względem jakości i ilości zagospodarowanie turystyczne regionu jest niezbędnym elementem umożliwiającym


50


wykorzystanie posiadanych przez dany region walorów turystycznych.

4.4.1.1. Baza noclegowa.Istniejąca baza noclegowa stanowi niezbędny element

zagospodarowania turystycznego i ma kluczowe znaczenie dla rozwoju turystyki na danym obszarze. Odpowiedni standard i różnorodność obiektów noclegowych ze zróżnicowanymi cenami jest kluczowym elementem w procesie podejmowania decyzji o wyborze miejsca pobytu zarówno krótkiego, jak i dłuższego.

Obiekty bazy noclegowej występujące w powiecie kwidzyńskim zakwalifikowano do następujących kategorii9:

Hotele, motele i pensjonaty (H). Ośrodki wypoczynkowe (kategoria obejmuje ośrodki

wypoczynkowe, ośrodki wczasowe, ośrodki kolonijne) – (OW). Gospodarstwa agroturystyczne (kategoria obejmuje także obiekty

oferujące „turystykę wiejską” oraz „agro-wypoczynek”) – (GA). Kampingi i pola namiotowe (K). Inne (kategoria obejmuje schroniska, bazy i internaty w szkołach,

bursy szkolne) - (I).

Tabela nr 9. Hotele, motele, pensjonaty.NAZWA OBIEKTU ILOŚĆ MIEJSC

NOCLEGOWYCHOPIS

Hotel „Kaskada”ul. Chopina 4282-500 Kwidzyntel. (055) 279-37-31fax (055) 279-41-96

40 pokoje 1,2,3,4-os. z łazienką, TV, telefonem

restauracja, bar sala konferencyjna dostęp do Internetu kantor

Pensjonat „Maxim” ul. Słowiańska 1082-500 Kwidzyntel. (055) 279-63-18 fax (055) 279-00-80

10 2 apartamenty, 2 pokoje 2-os. z łazienką, TV, telefonem

restauracja sala konferencyjna na 50 osób parking

Pensjonat Miłosnaul. Miłosna 282-500 Kwidzyntel./fax (055) 279-40-52e-mail: [email protected]

27 pokoje 1,2,3,4-os. restauracja stadnina koni mini-zoo

Hotel „Expol” ul. 3-maja 1382-500 Kwidzyntel./fax (055) 279-47-41

16 pokoje 1,2-os. z łazienką restauracja dla gości hotelowych

9 Kategorie zostały zaproponowane przez PART S.A. w celu dokonania obliczeń statystycznych.


51


Hotel „Kamil”ul. Hallera 3282-500 Kwidzyntel./fax (055) 279-96-41

9 1 apartament, 5 pokoi 1-os., 1 pokój 2-os. z łazienkami, TV, telefonem

jadalnia (śniadania, kolacje) barek parking strzeżony

Pensjonat „Waro”ul. Kochanowskiego 18 82-500 Kwidzyntel. (055) 279-43-73 fax (055) 279-47-69

12 2 apartamenty (3-os.), 2 pokoje 2-os.; 2 pokoje 1-os. z łazienką, TV-sat., telefonem

restauracja, night-club konie, bryczki parking

„Hotelik WWW” pokoje gościnne - Centrum Komputerowo-Językoweul. 11 Listopada 13 82-500 Kwidzyntel./fax (055) 261-14-49

30 2 apartamenty, 1 pokój 1-os., 6 pokoi 2-os., 2 pokoje 4-os., 1 pokój 6-os.; pokoje typu „studio”(1 węzeł sanitarny na dwa pokoje)

obiekt przystosowany na potrzeby osób niepełnosprawnych

sala wypoczynkowo – szkoleniowa wyposażona w DVD, kino domowe

dostęp do Internetu możliwość skorzystania z sal

komputerowych i sali audytoryjnej Kwidzyńskiego Centrum Kultury

parkingZajazd Noclegowy„Papiernik”ul. Lotnicza 182-500 Kwidzyntel./fax (055) 279-23-37

183 pokoje: 3,45-os. z łazienką, TV; niektóre pokoje z aneksem kuchennym

możliwość korzystania z kuchni parking

Zajazd Sportowy s.c. „BEA”ul. Sportowa 682-500 Kwidzyntel./fax (055) 261-13-96

35 1 apartament; pokoje 1,2 i 3-os. z łazienką, TV

obiekt znajduje się na terenie MOSiR- możliwość uprawiania sportu i rekreacji

kawiarnia parking strzeżony

Hotel „Saga” ul. Chopina 4284-500 Kwidzyntel. (055) 279-37-31

25 1 apartament; pokoje: 1-,2-,3-os. z łazienką, TV kablowa

restauracja dostęp do Internetu parking

Hotel Turystyczny„Piastowski”ul. Braterstwa Narodów 4284-500 Kwidzyn tel. (055) 279-34-33

45 pokoje 2-os.; część z łazienką i RTV, część z umywalkami

restauracja całodobowa na 100 osób

parking strzeżonyPensjonat „Barbara” ul. Chopina 2882-500 Kwidzyn, tel./fax (055) 279-62-16

9 1 apartament (2-os.); 1 pokój 1-osobowy, 3 pokoje 2-osobowe z łazienką, TV

parking


52


Hotel „ Biały Dwór” Podzamcze 36a82-500 Kwidzyn

34 hotel mieści się w odrestaurowanym dworku

apartamenty, pokoje 1, 2-os., dostawki dla dzieci; wszystkie z łazienkami, telefonami i TV-sat.

restauracja - 100 miejsc pub - 40 miejsc możliwość zorganizowania

imprez na powietrzu - grill, ognisko, pieczenie na rożnie, a także bankietów, konferencji, uroczystości weselnych itp.

parking

Hotel „7 - 13” Ośrodek JeździeckiOtoczyn82-520 Gardejatel. (055)275-19-60www.7-13.msi.pl

26 pokoje 2-os. restauracja na 30 miejsc sala szkoleniowo-wykładowa jazda konna, bryczki, sanki, kort

tenisowy, łowienie ryb parking

Pensjonat „Amel” Jaromierz82-520 Gardejatel. (055) 275-19-91kom. 694-369-875 e-mail [email protected]

25 10 pokoi 1,2,3,4-os. z łazienką, TV

bar bilard, plac zabaw,

wypożyczalnia rowerów, możliwość grzybobrania, wędkowania

taras do opalania z widokiem na jezioro

parking

Pensjonat „Basia”Teofil SchwarzBenowo 4182-420 Ryjewotel. (055) 277-16-92, 277-32-97

15(sezonowe)

pokoje 2 i 6-os. ze wspólną łazienką, pokoje 3, 4- os. z łazienkami

wyżywienie na życzenie las - grzybobrania obiekt sezonowy

Pensjonat „Leśniczówka”ul. Leśna 1 82-420 Ryjewotel. (055) 277-42-35

16 pokoje:1,2,3,4-os. z łazienkami sala konferencyjna na 20 osób wyżywienie obsługa konferencji, imprez

okolicznościowych, ogniska z pieczeniem dzika, grill, kuligi, wycieczki rowerowe, wyprawy na grzyby, strzelanie z łuku i kuszy, bezkrwawe łowy

Źródło: Opracowanie własne PART S.A. na podstawie przeprowadzonej wizji lokalnej oraz danych z ankiet, danych z urzędów miast i gmin, danych ze stron internetowych oraz wywiadu telefonicznego.

Tabela nr 10. Ośrodki wypoczynkowe10.

10 W gminie Gardeja istnieje dodatkowo sezonowy Ośrodek Wypoczynkowy w Morawach z 25 miejscami noclegowymi w drewnianych domkach 5-8 osobowych, wyposażonych w kuchnię, łazienkę. Na terenie ośrodka znajduje się parking, garaże, boiska do siatkówki i koszykówki, miejsce na ognisko, świetlica, mała plaża z pomostem, wypożyczalnia sprzętu rekreacyjno-sportowego. Obecnie, z powodu


53

mailto:[email protected]


NAZWA OBIEKTU ILOŚĆ MIEJSC NOCLEGOWYCH

OPIS

Ośrodek Wypoczynku i Rekreacji „Liwa”Orkusz82-550 Prabutytel. (055) 278-22-63tel/fax 279-58-12

367(sezonowe - 350

w domkach, 17 w pokojach)

domki letniskowe 2,3,4,5,6,8-os., ogólnodostępne sanitariaty oraz prysznice

2 stołówki-całodzienne wyżywienie, punkt gastronomiczny

kąpielisko strzeżone z pomostem i piaszczystą plażą, boiska sportowe, wypożyczalnie sprzętu wodnego

amfiteatr, świetlica punkt medyczny obiekt sezonowy

Centrum Pomocy Społecznej ul. Łąkowa 2482-550 Prabutytel. (055) 278-12-82fax (055)279-58-12

13 pokoje: 1 pokój 1-os., 1 pokój 4-os.,4 pokoje 2-os.

Ośrodek Wypoczynkowo-Rekreacyjny „Balaton”Morawy82-520 Gardeja tel. (055) 557-71-09kom. 502173643, 502122967

120 obiekt położony w samym środku lasu, nad Jez. Klasztornym, posiada własną linię brzegową z wydzieloną częścią do kąpieli, molo

25 drewnianych domków kempingowych (2 pokoje, aneks, weranda), WC, natryski ogólnodostępne, 4 pokoje 4-os. z WC i natryskiem w budynku murowanym

część gastronomiczna z jadalnią na 120 osób

kawiarnia (nad jeziorem) z tarasem

kąpielisko, ratownik, sprzęt wodny

świetlica, boisko do siatkówki, kort tenisowy, plac zabaw dla dzieci, miejsce na ognisko

parking Ośrodek Wczasowy „Czarne Małe”Czarne Małe 8082-520 Gardejatel./fax (055) 275-17-86

116(w tym 36

całorocznych i 80 sezonowych)

obiekt położony w lesie miejsca w pawilonie,

w pokojach radio, umywalka, TV, dodatkowo 54 miejsca w domkach letniskowych 3 i 5-os., w domkach łazienki lub umywalki i WC

jadalnia na 80 miejsc kawiarnia, drink bar kort tenisowy, sala TV, plac

zabaw, boisko sportowe, kort bitumiczny, wypożyczalnia sprzętu wodnego, kąpielisko, ściana wspinaczkowa, sprzęt turystyczny w domkach

zmiany właściciela, obiekt nie funkcjonuje.


54


organizacja wczasy, zimowiska, konferencje

parkingCentrum Rekreacyjno – Rozrywkowe„Kamień”ul. Sportowa 13 a 82-520 Gardejatel. (055) 275-08-16fax 275-08-16

19 położone nad Jez. Kamień pokoje w budynku: 4 pokoje 4-

os. i 1 pokój 3-os. restauracja (w okresie letnim) kawiarnia, dyskoteka kąpielisko, plaża wypożyczalnie

rowerów wodnych, boisko sportowe, pole namiotowe

Stadnina KoniNowa Wioska82-520 Gardejatel. (055) 275-19-93; 0-608 442 406

50 (docelowo) obiekt w przebudowie, docelowo przewiduje się 50 miejsc noclegowych w pokojach 1,2-os.

klub jeździecki – 150 koni rasy wielkopolskiej

szkółka jeździecka zawody skokowe

Ośrodek Wypoczynkowy Agroturystyczny „Nad Jeziorem Różane”Rozajny Małe 82-520 Gardejatel. (055) 275-19-02 kom. 502-493-328http://www.nad-jeziorem-rozane.com

45(sezonowe)

ośrodek położony nad jeziorem, na skraju lasu, piękna plaża

miejsca w domkach: 4 i 5-os.; z aneksem kuchennym, toaletą i umywalką, taras; 1 prysznic na 3 domki

plac zabaw, wiata z kominkiem oraz miejsce na ognisko

strzeżony parking obiekt sezonowy


Tabela nr 11. Gospodarstwa agroturystyczne.NAZWA OBIEKTU ILOŚĆ MIEJSC

NOCLEGOWYCHOPIS

Gospodarstwo Agroturystyczne Artur i Krzysztof Żuromscy Brachlewo82-500 Kwidzyntel. (055) 262-88-40

brak danych

Gospodarstwo AgroturystyczneRenata ChyłaNowa Wieś 582-500 Kwidzyntel. (055) 275-12-40

4(sezonowe)

2 pokoje 2-os. możliwość wyżywienia zwierzęta w gospodarstwie,

ogród warzywny, miejsce na ognisko, rowery

obiekt sezonowy

Gospodarstwo Produkcyjno - Agroturystyczne RAKOWIEC Z.i J. KrukowscyRakowiec 7082 - 500 Kwidzyntel. (055) 278-29-90www.rakowiec.pl

21(sezonowe)

5 pokoi wyżywienie na życzenie jazda konna, ogród, staw-

możliwość łowienia ryb, grzybobrania

obiekt sezonowy

Gospodarstwo Agroturystyczne „Nad Strumieniem” Z. Sawicka Baldram 28 przy Podzamczu82 - 500 Kwidzyn

8 1 pokój 4-os. i 2 pokoje 2-os. wyżywienie grill (pieczenie barana), plac

zabaw, stawPolska Agencja Rozwoju Turystyki S.A.


http://www.rakowiec.pl/

http://www.nad-jeziorem-rozane.com/

http://www.nad-jeziorem-rozane.com/


tel. (055) 279-31-67Gospodarstwo AgroturystyczneK. RudnickaBrokowo 5a 82-500 Kwidzyntel. (055) 279-21-49tel./fax (055) 279-794-00

8 pokoje 1,2,5-os. możliwość wyżywienia plac zabaw dla dzieci, miejsce

na ognisko, rzeka, wodospad

Gospodarstwo Agroturystyczne „Pod orzechem” - Bolesław Klugewicz ul. Mały Rynek 5 82-520 Gardejatel. (055) 275 24 08

9 obiekt położony w odległości 1 km od kąpieliska nad Jez. Kamień

pokoje 2,3,4-os. możliwość żywienia zwierzęta domowe, plac zabaw,

grill parking

Gospodarstwo AgroturystyczneRenata WojniczBądki 82-520 Gardeja tel. (055) 279 97 18

17 pokoje 2-,3-os. możliwość wyżywienia staw, łowienie ryb

Gospodarstwo Agroturystyczne „Strusie gniazdo”A.A. PaszowscyWandowo 5582-520 Gardejatel. (055) 275 28 32kom. 604575301

8 obiekt położony w odległości 400 m od kąpieliska

2 pokoje 4-os. możliwość żywienia rowery, plac zabaw dla dzieci,

grill, zwierzęta domowe, hodowla strusi afrykańskich

własne wyroby z koziego mleka

Gospodarstwo Agroturystyczne Roman StoltmannSypanica 3382-550 Prabutytel. kom. 602229542

26 apartament, pokoje 2,3 i 4-os. z łazienkami

pełne wyżywienie park (2ha), las, jezioro, punkt

widokowy (najwyższe wzniesienie - panorama okolic)

grill wypożyczalnia rowerów i

sprzętu wodnego kąpielisko (500m) jazda konna

Gospodarstwo Agroturystyczne „Ranczo Anders” G. i St. Andersul. Kuracyjna 482-550 Prabuty tel. (055) 278-21-76kom. 606883626

7 2 pokoje 2-os. i 1 pokój 3-os. pełne wyżywienie

Gospodarstwo Agroturystyczne - Jolanta KotańskaGórowychy 1982-550 Prabutytel. (055) 278-19-48

8 obiekt położony nad Jez. Dzierzgoń

2 pokoje 4-os. z łazienkami, RTV

pełne wyżywienie obiekt sezonowy (maj-

wrzesień), poza sezonem w weekendy


56


Gospodarstwo Agroturystyczne Agnieszka CzerkasGórowychy 2482-550 Prabutytel. (055) 278-19-47

11 obiekt położny w odległości 200 m od kąpieliska

2 pokoje 4-os. i 1 pokój 3-os. wyżywienie (produkty z

własnego gospodarstwa) łódka, rowery, grill, miejsce na

ognisko, plac zabaw, hodowla świń, żniwa

miejsce do parkowaniaGospodarstwo Agroturystyczne – ośrodek jeździecki M. T. ChrząszczJulianowo 79 82-550 Prabutytel./fax (055) 278-39-44

11 wyżywienie na życzenie organizacja spływów

kajakowych, przejażdżki bryczką, jazda konna, jazda sportowym psim zaprzęgiem, rowery, organizacja imprez okolicznościowych

kryta ujeżdżalnia

Gospodarstwo Agroturystyczne „Zielony Ogród” Krystyna FilarGrabowo 20 /gm. Sadlinki82-500 Kwidzyntel. (055) 279-29-91kom. 502209822

19 pokoje 1 i 2-os. wyżywienie na życzenie piękny ogród, grill, miejsce na

ognisko w pobliżu przebiega

międzynarodowa trasa rowerowa z Francji do Petersburga

Gospodarstwo Agroturystyczne Danuta OssowskaBenowo 8782-420 Ryjewotel. (055) 277-29-88

8 2 pokoje 4-os., salon z kominkiem, RTV

stół tenisowy, plac zabaw, miejsce na ognisko, grill, rowery

Gospodarstwo Agroturystyczne „Nad Wisłą” - E.i M. ŻakJarzębina 1182-420 Ryjewotel. (055) 277-48-43kom. 694513377

6 3 pokoje 2-os. ze wspólną łazienką i aneksem kuchennym

całodzienne wyżywienie konie w pobliżu łowienie ryb w rozlewiskach

Wisły

Gospodarstwo Agroturystyczne „Pod parasolem” E.i St. WojtaśTrzciano82-420 Ryjewotel.(055) 277-46-20kom. 601195208

40 (w tym20 miejsc

całorocznych)

pokoje 1,2,3,4- os. z łazienką całodzienne wyżywienie grill, miejsce na ognisko, plac

zabaw dodatkowo 2 sale (15 i 5-os.)

wycieczkowe, ze stołówką - czynne sezonowo


Tabela nr 12. Kampingi i pola namiotowe11.NAZWA OBIEKTU ILOŚĆ MIEJSC

NOCLEGOWYCHOPIS

Camping w Brachlewie Brachlewo82-511 Tychnowy

60(sezonowe)

położony nad Jez. Jerzewo

domki campingowe: 5

11 Poza obiektami wymienionymi w tabeli, w gminie Prabuty istnieją dwa pola namiotowe bez podstawowej infrastruktury – nad Jez. Dierzgoń i Jez. Sowica.


57


tel. (055) 275-12-47 domków 4-os. z łazienkami i 10 domków 4-os. bez sanitariatów

mała gastronomia plaża strzeżona z

pomostami i zjeżdżalnią, kąpielisko, wypożyczalnia sprzętu

parking obiekt sezonowy

Pole namiotowe na Campingu w Brachlewie82-511 Tychnowytel. (055)275-12-47

80 miejsce na 20 namiotów 4-os.

Pole namiotowe przy Ośrodku Wypoczynkowym „Liwa” w Orkuszu82-550 Prabutytel. (055) 278-22-63 tel./fax 279-58-12

200(sezonowe)

sanitariaty oraz prysznice

2 stołówki-całodzienne wyżywienie, punkt gastronomiczny

kąpielisko strzeżone z pomostem i piaszczystą plażą, boiska sportowe, wypożyczalnie sprzętu wodnego

amfiteatr, świetlica punkt medyczny obiekt sezonowy

Pole namiotowe w Jaromierzuul. Kwidzyńska 2782-520 Gardejatel. (055) 2624550

400 miejsce na 100 namiotów nad Jez. Kucki

kąpielisko niestrzeżone sanitariaty

Pole namiotowe przyCentrum Rekreacyjno – Rozrywkowym „Kamień”ul. Sportowa 13 a82-520 Gardejatel. (055) 275-08-16fax 275-08-16

200 miejsce na 50 namiotów


Tabela nr 13. Inne obiekty bazy noclegowej.NAZWA OBIEKTU ILOŚĆ MIEJSC

NOCLEGOWYCHOPIS

Internat szkolny ZSZ nr 2ul. Grudziądzka82-500 Kwidzyntel. (055) 279-21-41

90(sezonowe)

pokoje 1,2,3,5-os. sala konferencyjna na 30

osób stołówka ajencyjna obiekt sezonowy

Schronisko w JanowieJanowo 4282-500 Kwidzyntel. (055) 275-74-77

30 schronisko mieści się w historycznym budynku przedwojennej polskiej szkoły


58


„Zielona Szkoła” – Ośrodek Edukacji EkologicznejBrachlewo82-500 Kwidzyntel./fax (055) 279-00-01

36 dostępna dla turystów od piątku po południu do niedzieli (od poniedziałku do piątku gości uczniów ze szkół gminy i miasta Kwidzyna na zajęciach proekologicznych) i w okresie wakacyjnym

obiekt dostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych

Centrum Artystyczno-Ekologiczne w RodowieRodowo 1482-550 Prabutytel. (055) 262-90-52

30 obiekt jest własnością gminy, wybudowany został ze środków Banku Światowego w ramach PAOW

wykorzystywany na potrzeby uczestników plenerów malarskich, rzeźbiarskich i fotograficznych oraz zielonych szkół

pokoje wieloosobowe, łazienki

sala gimnastyczna, boisko sportowe

piec do wypalania glinyŹródło: Opracowanie własne PART S.A. na podstawie przeprowadzonej wizji lokalnej oraz danych z ankiet, danych z urzędów miast i gmin, danych ze stron internetowych oraz wywiadu telefonicznego.

Analiza bazy noclegowej

Zestawienie bazy noclegowej pod kątem ilości obiektów bazy noclegowej w podziale na miasto Kwidzyn i poszczególne gminy pokazuje poniższa tabela.

Tabela nr 14. Ilość obiektów bazy noclegowej w powiecie kwidzyńskim.Miasto

KwidzynGmina

KwidzynMiasto i

gmina PrabutyGminaRyjewo

GminaSadlinki

GminaGardeja

H 12 1 - 2 - 2 17OW - - 2 - - 4 6GA - 5 5 3 1 3 17K - 2 1 - - 2 5I 1 2 1 - - - 4 13 10 9 5 1 11 49

Źródło: Opracowanie własne PART S.A.

Jak widać w powyższej w tabeli, w powiecie kwidzyńskim funkcjonuje 49 obiektów bazy noclegowej. Najwięcej jest hoteli (17, czyli 34,7%) i gospodarstw agroturystycznych (17, czyli 34,7%). Na kolejnych miejscach są ośrodki wypoczynkowe, kampingi i pola namiotowe.


59


Jeżeli chodzi o rozmieszczenie w terenie, najwięcej obiektów funkcjonuje w Kwidzynie (13, czyli 26,5%), gminie Gardeja (11, czyli 22,4%) i gminie Kwidzyn (10, czyli 20,4%). Najgorsza sytuacja panuje w gminie Sadlinki, w której funkcjonuje jedynie jedno gospodarstwo agroturystyczne (patrz rysunek nr 1).

Rysunek nr 1. Rozłożenie bazy noclegowej pod względem ilości obiektów w mieście i poszczególnych gminach.


Zestawienie bazy noclegowej z punktu widzenia miejsc noclegowych oferowanych w poszczególnych kategoriach obiektów pokazuje tabela nr 15.

Tabela nr 15. Ilość miejsc noclegowych w poszczególnych kategoriach bazy noclegowej w powiecie kwidzyńskim.

Miasto Kwidzyn

Gmina Kwidzyn

Miasto i gmina Prabuty

GminaRyjewo

GminaSadlinki

GminaGardeja

H 441 34 - 31 - 51 557OW - - 380 - - 300 680GA - 41 82 54 19 34 230K - 140 200 - - 600 940I 90 66 30 - - - 186


60


531 281 692 85 19 985 2593Źródło: Opracowanie własne PART S.A.

Obiekty bazy noclegowej w powiecie kwidzyńskim oferują 2593 miejsca, z czego 1708 (65,9%) to miejsca całoroczne. Najwięcej (bo 940 miejsc – 36,25%) znajduje się na kampingach i polach namiotowych w gminach Kwidzyn, Prabuty i Gardeja. Na kolejnym miejscu znajdują się ośrodki wypoczynkowe z 680 miejscami (funkcjonują jedynie na terenie gmin Prabuty i Gardeja) i hotele, pensjonaty – 557 miejsc, z czego większość (79%) oferowana jest na terenie miasta Kwidzyn. Stosunkowo mało miejsc noclegowych oferują gospodarstwa agroturystyczne (230). Plusem jest jednak dość regularne ich rozłożenie na terenie całego powiatu.

Na wykresach poniżej przedstawiono rozłożenie bazy noclegowej pod względem ilości obiektów danej kategorii (rys. nr 2) oraz rozłożenie bazy noclegowej pod względem ilości miejsc oferowanych w poszczególnych kategoriach obiektów (rys. nr 3).

Rysunek nr 2. Rozłożenie bazy noclegowej pod względem ilości obiektów w danej kategorii.


Rysunek nr 3. Rozłożenie bazy noclegowej pod względem ilości miejsc oferowanych w poszczególnych kategoriach obiektów.


61



Najwięcej miejsc noclegowych oferowanych jest na terenie gminy Gardeja – 985, ale liczbę tę tworzą w większości miejsca na polach namiotowych i kampingach oraz w ośrodkach wypoczynkowych. Na drugim miejscu jest miasto i gmina Prabuty z ofertą 692 miejsc (również najwięcej na polach namiotowych, kampingach i w ośrodkach wypoczynkowych). Kolejne jest miasto Kwidzyn z 531 miejscami, z których 83% to miejsca w hotelach i pensjonatach.

Rysunek nr 4. Rozłożenie bazy noclegowej pod względem ilości miejsc noclegowych w mieście i poszczególnych gminach.


Baza noclegowa rozłożona jest dość równomiernie w terenie, a najmniej obiektów noclegowych występuje w gminach Sadlinki


62


i Ryjewo. Dominacja ośrodków wczasowych i pól namiotowych w gminach Gardeja i Prabuty jest naturalnym następstwem występowania walorów naturalnych charakterystycznych dla tych gmin (chodzi tutaj o jeziora) i skupienia się tych gmin na oferowaniu stosunkowo taniego wypoczynku nad wodą. Duża liczba obiektów hotelowych w Kwidzynie jest natomiast wynikiem wysokiego poziomu uprzemysłowienia miasta (turystyka biznesowa).

4.4.1.2. Baza gastronomiczna.Baza gastronomiczna jest drugim, oprócz bazy noclegowej,

podstawowym elementem zagospodarowania turystycznego. Jej znaczenie w procesie kształtowania produktu turystycznego oraz planowania intensyfikacji ruchu turystycznego jest pierwszorzędne. Dobry standard i smaczne menu obiektów gastronomicznych bezpośrednio wpływają na zadowolenie turystów i opinię na temat odwiedzanego obszaru. Mogą być także kolejnym powodem przyjazdu lub argumentem za wyborem innego miejsca wypoczynku.

Restauracje1) Restauracja Casablanca / Kwidzyn2) Restauracja hotelowa „Maxim” / Kwidzyn3) Restauracja hotelowa „Kaskada” / Kwidzyn4) Restauracja „Miła” / Kwidzyn5) Restauracja orientalna „Lotos” / Kwidzyn6) Restauracja Chińska / Kwidzyn7) Restauracja „Jarzębina” / Kwidzyn8) Restauracja „Tomato” / Kwidzyn9) Restauracja „Astoria” / Kwidzyn10) Restauracja – pensjonat „Miłosna” / Kwidzyn11) Karczma „Królewska” / Kwidzyn12) Restauracja hotelowa „Biały Dwór” / Podzamcze – gm.

Kwidzyn13) Restauracja „Malibu” / Prabuty14) Restauracja „Jarzębina” / Prabuty15) Restauracja hotelowa „Klub 7-13” / Otoczyn – gm. Gardeja

Bary1) BK „Bar” / Kwidzyn 2) Bar „Cymes” / Kwidzyn 3) Bar „Kebab” / Kwidzyn 4) Bar „Lotos” / Kwidzyn 5) Bar „Manhatan” / Kwidzyn 6) Bar „Milenium” / Kwidzyn 7) Bar „Omega” / Kwidzyn 8) Bar „Tessa” / Kwidzyn 9) Bar „U Olka” / Kwidzyn10) Bar „Cafe 19” / Kwidzyn11) Bar o Romarysi / Kwidzyn12) Bar „Tim” / Kwidzyn13) Drink bar „Amazonka” / Kwidzyn


63


14) „Piano” Bar / Kwidzyn15) Bar Artur Zółtański / Rakowiec – gm. Kwidzyn16) Bar „DAP” / Prabuty17) Bar „Joker” / Prabuty18) Bar „Celmer” – obiekt sezonowy / Prabuty19) Bar „Bianco” / Rodowo – gm. Prabuty20) Zajazd u Chmielewskiego / Raniewo – gm. Prabuty21) Bar „U Jakuba” – obiekt sezonowy / Jakubowo – gm. Prabuty22) Bar gastronomiczny „Wiola” / Gardeja 23) Bar gastronomiczny przy stacji paliw / Gardeja24) Bar w Pensjonacie „Amel” / Jaromierz – gm. Gardeja25) Punkt gastronomiczny nad Jeziorem Kamień (obiekt sezonowy)

/ Gardeja26) Punkt gastronomiczny (obiekt sezonowy) / Wandowo – gm.

Gardeja27) Punkt gastronomiczny (obiekt sezonowy) / Klasztorek – gm.

Gardeja28) Bar „Sarenka” - Ryjewo29) Bar Mała Gastronomia / Nebrowo Wielkie- gm. Sadlinki

Kawiarnie1) Kawiarnia „Staromiejska” / Kwidzyn 2) Kawiarnia „Romans” / Kwidzyn3) Hair-Caffe / Kwidzyn 4) Kawiarnia „Pod Jeleniem” / Prabuty5) Kawiarnia w Ośrodku Wypoczynkowym „Czarne Małe” /

Czarne Małe – gm. Gardeja6) Kawiarnia (Stanisław Wiczkowski) - Ryjewo

Puby 1) Pub „Barbara” / Kwidzyn 2) Bocian Pub / Kwidzyn 3) Karczma Królewska - pijalnia piwa / Kwidzyn 4) Biała Karczma - pijalnia piwa / Kwidzyn 5) Pub „Pod Strzechą” / Kwidzyn 6) P.U.B. / Kwidzyn 7) Pub „Music” / Kwidzyn8) Pub „Bachus” / Kwidzyn9) Pub „Bill-Bao” / Kwidzyn10) Pub „BOK” / Kwidzyn11) Pub „Fantom” / Kwidzyn12) Pub Dariusz Ponczek / Kwidzyn13) Pub „Jola” / Kwidzyn14) Pub „Lotos” / Kwidzyn15) Pub „U Ani” / Prabuty16) Pub „Bocian” / Sadlinki

Inne1) Dyskoteka Rink Weis / Kwidzyn 2) Dyskoteka „Music” / Kwidzyn


64


3) Pizza Mimmo / Kwidzyn4) Zyggi's Pizza / Kwidzyn 5) Pizzeria „Toscana” / Kwidzyn6) Pizzeria „City” / Kwidzyn7) Pizzeria „Marcello” / Kwidzyn8) Czerwona Oberża / Kwidzyn9) Night Club “Alex” / Kwidzyn 10) Handball Club / Kwidzyn 11) Piano Bar - Klub Muzyczny oraz bowling / Kwidzyn12) Bill Baon - klub bilardowy / Kwidzyn13) „Club GECCO” / Kwidzyn14) F.H.G. „Barbara” / Kwidzyn15) Centrum Rekreacyjno-Rozrywkowe „Kamień” / Gardeja

Tabela nr 16. Zestawienie bazy gastronomicznej funkcjonującej na terenie powiatu kwidzyńskiego.

Miasto Kwidzyn

Gmina Kwidzyn

Miasto i gmina Prabuty

GminaRyjewo

GminaSadlinki

GminaGardeja

R 11 1 2 - - 1 15B 14 1 6 1 1 6 29K 3 - 1 1 - 1 6P 14 - 1 - 1 - 16I 14 - - - - 1 15 56 2 10 2 2 9 81Źródło: Opracowanie własne PART S.A. na podstawie przeprowadzonej wizji lokalnej oraz danych z ankiet, danych z urzędów miast i gmin, danych ze stron internetowych oraz wywiadu telefonicznego.

Analiza bazy gastronomicznej pozwala na wyciągnięcie następujących wniosków:1. Ogółem na terenie powiatu kwidzyńskiego funkcjonuje 81 obiektów

gastronomicznych.2. Najwięcej (56 obiektów, czyli 69%) znajduje się w Kwidzynie. Na

kolejnym miejscu jest miasto i gmina Prabuty z 10 obiektami (12,3%) i gmina Gardeja z 9 obiektami (11,2%).

3. Wśród obiektów gastronomicznych przeważają bary (35,8%). Na kolejnym miejscu są puby (19,76%) i restauracje (18,5%).

4. Poza wymienionymi obiektami możliwość wyżywienia istnieje w większości gospodarstw agroturystycznych i ośrodków wypoczynkowych.

5. W oferowanym menu brakuje potraw regionalnych, które jednoznacznie kojarzyłyby się z powiatem kwidzyńskim. Z uwagi na brak tradycji kulinarnych w Regionie, dobrym pomysłem jest wprowadzenie regionalnego nazewnictwa.

6. Z punktu widzenia możliwości rozwoju turystyki, negatywnie należy ocenić przede wszystkim nierównomierne rozłożenie bazy gastronomicznej.


65


4.4.2. Infrastruktura paraturystyczna.Cechą charakterystyczną infrastruktury paraturystycznej jest fakt,

iż teoretycznie jej istnienie nie jest niezbędne dla istnienia ruchu turystycznego, ale praktycznie to właśnie ona ma często największy wpływ na podejmowanie decyzji o wyjeździe w konkretne miejsce. Na infrastrukturę paraturystyczną składają się szlaki turystyczne, ośrodki sportowo-rekreacyjne, wypożyczalnie sprzętu turystycznego, punkty informacji turystycznej, parkingi i inne obiekty (m.in. banki, bankomaty, apteki itp.), których istnienie uatrakcyjnia i ułatwia pobyt turysty w danym miejscu.

4.4.2.1. Szlaki turystyczne.

Jedną ze znaczących atrakcji powiatu kwidzyńskiego jest sieć szlaków turystycznych. Umożliwiają one dotarcie do ciekawych miejsc w Regionie oraz przemierzanie ziemi kwidzyńskiej według pewnej logicznej trasy. Dodatkowo stwarza to możliwości organizowania turystyki wycieczkowej. Wielość i różnorodność szlaków pozwala na uprawianie turystyki wodnej, rowerowej i pieszej.

Oznakowane szlaki turystyczne

Szlak Czerwony – “Kopernikowski” – PM-6-cDługość szlaku czerwonego przebiegającego przez powiat kwidzyński wynosi 53,1 km. Długość odcinka szlaku przebiegającego przez województwo pomorskie wynosi 118,1 km12. Przebieg całego szlaku: OLSZTYN – Cerkiewnik – Dobre Miasto – Smolajny – Lidzbark Warmiński - Mingajny - Henrykowo - Borowiec - PIENIĘŻNO - Rezerwat „Dolina Rzeki Wałszy” - Wojnity - Długobór - Sopoty - Ławki - Dębiny - Rezerwat „Ostoja bobrów na rzece Pasłęce” - Skrojnity - Trąbki Wielkie - Gronkowo - Bemowizna - BRANIEWO - Józefowo - Podgórze - Cielętnik - FROMBORK - PGR Narusa - Przylesie - Święty Kamień - Leśn. Nowy Wiek - Tolkmicko - Grodzisko „Wały Tolkmita” - Wysoki Bór - Leśn. Biała - Kadyny - Grodzisko „Kadyny” - Suchacz - Grodzisko „Łęcze” - Łęcze - Próchnik - Jelenia Dolina - pole biwakowe „Smocza Dolina” - Jagodnik - Jez. Goplanica - Leśniczówka „Pięknolas” - Dąbrowa - Gajówka Dąbrowa - las-park „Bażantarnia” - Restauracja „Myśliwska” - ELBLĄG - Elbląg port - Bielnik II - Kanał „Jagielloński” - Bielnik - Kępki - Stobno - Solnica - Rakowiska - Lubstowo - Myszewo - Półmieście - Kamienice - MALBORK ZAMEK - Gościszewo - PGR Węgry - Uśnice - Żydzia Góra - BIAŁA GÓRA - Benowo - Ryjewo - Biały Dwór - Tychnowy - Piekarniak Młyn - Kwidzyn PKP - Rezerwat „Kwidzyńskie Ostnice” - ścieżka zdrowia - Białki - Gajówka Sadlinki - Gardeja – Jamy - GRUDZIĄDZ.

Szlak Zielony – Napoleoński (Rzeki Liwy) – PM-1564-z

12 Wg danych Międzyoddziałowej Komisji Turystyki Pieszej PTTK w Elblągu z siedzibą w Kwidzynie (http://www.pttk.elblag.com.pl/mktp/index.htm).


66


Całkowita długość szlaku wynosi 91 km13, a na terenie powiatu kwidzyńskiego 41,8 km. Szlak prowadzi z Kwidzyna przez Prabuty – Jezioro Burgale - Kamieniec – Piotrkowo – Szymbark do Iławy PKP.

Szlak Zielony – PM - 1562 -zSzlak spacerowy prowadzi na terenie miasta Kwidzyn od ul. Młynarskiej do ścieżki zdrowia w lesie w Miłosnej. Jego całkowita długość wynosi 7 km.

Szlak Żółty – PM - 1566 - yDługość szlaku na terenie powiatu wynosi 6,8 km. Szlak prowadzi z Gardei do Czarnego Małego, przechodzi przez granice powiatu w kierunku Grudziądza.

Szlak Żółty – PM - 1563 - ySzlak biegnie okrężnie: zaczyna się i kończy na ścieżce zdrowia w lesie w Miłosnej. Ma 5 km długości. Prowadzi do strzelnicy, obchodzi ją i wprowadza do rezerwatu przyrody „Ostnica Jana”.

Szlak Niebieski (Górski) – PM-1561-nJest to typowy szlak spacerowy o długości 9 km. Rozpoczyna się w Kwidzynie na ul. Młynarskiej, a kończy na ścieżce zdrowia w lesie w Miłosnej. Szlak ten prowadzi po najbardziej atrakcyjnych krajobrazowo, mocno pofałdowanych terenach leśnych.

Szlak czarny: Gardeja – Dębniak

Trasy rowerowe

Międzynarodowy szlak rowerowy Euroroute R-1 – europejski szlak rowerowy rozpoczynający się we Francji (Calais) i biegnący przez kraje: Belgia – Holandia – Niemcy – Polska – Rosja – Litwa – Łotwa – Estonia do Sankt Petersburga (Rosja) – oznakowany. Długość odcinka trasy biegnącego przez Polskę wynosi 675 km; przebieg: Kostrzyn – Międzyrzecz – Piła – Chełmno – Grudziądz – Kwidzyn – Sztum – Elbląg – Gronowo. Przez teren powiatu kwidzyńskiego (z Grudziądza przez Kwidzyn do Sztumu) szlak rowerowy R-1 biegnie nad samą Wisłą przez miejscowości: Wielki Wełcz – Rusinowo – Glina – Nebrowo Wielkie – Wiśliny – Kaniczki – Grabowo – Grabówko – Nowy Dwór – Obory – Mareza – Korzeniewo – Lipianki – Gniewskie Pole – Pastwa – Janowo – Pólko Małe – Szałwinek – Jarzębina – Rudniki – Biała Góra.Oznaczenia szlaku – sylwetka roweru na białym polu z kolorowym paskiem szlaku.

Szlak rowerowy Doliny Dolnej Wisły – oznakowany, wchodzący w skład międzynarodowej trasy rowerowej R-1.

13 j.w.Polska Agencja Rozwoju Turystyki S.A.



Szlak biegnie wzdłuż rzeki Wisły, po obu jej stronach na odcinku Toruń – Tczew.Przebieg trasy: Cierpice – Bydgoszcz – Topolno – Świecie – Nowe – Gniew – Tczew – Biała Góra – Kwidzyn – Grudziądz – Chełmno – Ostromecko – Zamek Bierzgłowski. Przez teren powiatu kwidzyńskiego szlak biegnie wzdłuż rzeki Wisły przez miejscowości: Biała Góra – Benowo – Tralewo – Rudniki – Jarzębina – Szałwinek – janowo – Tychnowy – Kamionka – Kwidzyn – mareza – Obory – Nowy Dwór Kwidzyński – Grabówko – Białki – Okrągła Łąka – Wielki Wełcz. Oznaczenia szlaku – czarna sylwetka roweru na białym tle, czarny pasek wskazujący kierunek jazdy.

Trasa rowerowa dookoła powiatu kwidzyńskiego – nie oznakowana (w trakcie realizacji) Długość trasy – 101 km; organizator szlaku – koło PTTK „Liwieniec” – Prabuty Przebieg trasy: Prabuty – Kołodzieje – Pilichowo – Trumiejki – Jaromierz – Czarne Dolne – Czarne Małe – Zebrdowo – Gardeja – leśniczówka Otłów – Sadlinki – Olszanica – Grabówko – Nowy Dwór Kwidzyński – Obory – Mareza – Podzamcze – Biały Dwór – Ryjewo – Klecewko – Straszewo – Trzciano – Orkusz – Laskowice – Szramowo – Prabuty. Szlak w trakcie realizacji i oznaczania.

Trasy rowerowe na terenie gminy Prabuty Trasa zielona

Długość trasy 29,6 km; przebieg: Prabuty - Kołodzieje - Gilwa - rzeka Liwa – Prabuty. Trasa czerwona

Długość trasy 26,7 km; przebieg: Prabuty - Szramowo - Laskowice - Orkusz - Gdakowo - Sypanica – Prabuty. Trasa błękitna

Długość trasy 19,1 km; przebieg: Prabuty - Szpital - Grażymowo - Kowale - Pilichowo - Trumiejki – Prabuty. Trasa niebieska

Długość trasy 22,9 km; przebieg: Prabuty - Obrzynowo - Jakubowo - Stążki - Rodowo - Górowychy – Prabuty.

Szlaki wodne

Szlak kajakowy rzeki Liwy Szlak kajakowy na terenie powiatu to ponad 50 km rzeką Liwa z Prabut do Kwidzyna. Trasa szlaku kajakowego rozpoczyna się koło Prabut nad Jez. Dzierzgoń i dalej prowadzi do Jez. Liwieniec (rezerwat ornitologiczny). Od Liwieńca Liwa zmienia swój charakter. Płynie krętym nurtem przeważnie wśród lasów w głębokiej dolinie przez osady: Solajny, Wola Sosenka, Szadowo, Brokowo, Kamionkę i dopływa do Kwidzyna. Liwa okala Kwidzyn i płynie dalej szeroką pradoliną ku północy przy prawym brzegu Wisły.


68


Proponowane odcinki spływów kajakowych: Kamieniec – Bronowo, Bronowo – Prabuty, Prabuty – Gonty, Gonty – Szadowo, Szadowo – Brokowo, Brokowo – Kwidzyn, Kwidzyn – Białki – Mareza. Są to odcinki na jednodniowe spływy kajakowe.

Wodna Ścieżka Przyrodnicza na Rzece LiwieDługość trasy: 11 kmCzas przepływu: ok. 5 godzinPrzebieg trasy: Jez. Dzierzgońskie – Liwa – Jez. Liwieniec (rezerwat) – Liwa – Nowy Młyn.Na trasie ścieżki umieszczono tablice edukacyjne, informujące o atrakcjach przyrodniczych szlaku Liwy. Inne

Ścieżki pieszo - rowerowe i przyrodniczo-dydaktyczne na terenie gminy Kwidzyn:Dwie ścieżki pieszo - rowerowe i przyrodniczo-dydaktyczne w Brachlewie, przebiegające przez tereny leśne Nadleśnictwa Kwidzyn w pobliżu Zielonej Szkoły, która posiada 35 rowerów dla uczestników zajęć edukacyjnych i dla potrzeb, której wytyczono oba szlaki. Pierwszy ze szlaków (czarny) o długości 3 km, drugi (zielony) – 7 km. Na pewnym odcinku łączą się. Szlaki są bezpieczne, nie przecinają żadnej drogi publicznej. Przystanki: „Leśna Klasa”, dwa przystanki w miejscach wyznaczonych parkingów leśnych, przy szkółce leśnej i jeden przy jeziorze. Tematyka: drzewostan, w tym 120 letnie modrzewia, stare dęby, buki z dziuplami czarnych dzięciołów, gospodarka leśna począwszy od zrębu przez nasadzenia, młodniki, przecinki, konserwację, itd., paśniki, mrowiska i inne ciekawostki. Obydwie ścieżki przebiegają przez tereny łowieckie. Można tu spotkać jelenie, sarny, dziki, borsuki, lisy, wiewiórki. Można tu również obserwować licznie występujące gatunki ptactwa leśnego i wodnego. Ścieżki są oznakowane, prowadzą drogami i ścieżkami leśnymi. Średnia szerokość ścieżek – 2,5 m.

Ścieżka przyrodniczo-leśna w SadlinkachŚcieżka została wyznaczona na terenie Sadlińskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Założona została na terenie Lasów Państwowych Nadleśnictwa Kwidzyn w Leśnictwie Sadlinki, przy współpracy Urzędu Gminy oraz Szkoły Podstawowej w Sadlinkach. Długość ścieżki wynosi 2,8 km. Celem ścieżki jest zaprezentowanie społeczeństwu, a zwłaszcza młodzieży szkolnej, ciekawych obiektów przyrodniczych. Wejście na ścieżkę oznaczone jest tablicą informacyjną, a trasa wytyczona kierunkowskazami z symbolem ścieżki – zającem. Na infrastrukturę ścieżki składają się: wydzielone przestronne aleje leśne do wędrówek pieszych i rajdów rowerowych oraz miejsca spotkań przy ognisku.

Szlak spacerowy „Lasy Miłosna” - Kwidzyn


69


Turyści lubiący kontakt z naturą, przyrodą i malowniczymi krajobrazami mogą wybrać się na spacery oznakowanymi szlakami po lasach Miłosna. Znajdują się tu cztery trasy: czerwona, zielona, żółta oraz niebieska o różnej długości i zróżnicowanym stopniu trudności.

Ścieżka spacerowa na terenie gminy RyjewoZlokalizowana jest w Ryjewie, przy oczku wodnym, przy wjeździe od strony Sztumu. Ścieżka biegnie w lesie wzdłuż strumienia uchodzącego do jeziorka. Do dyspozycji spacerujących znajdują się miejsca do siedzenia, nad strumykiem zawieszonych jest kilka mostków. W przedwojennym Ryjewie teren ten nazywano Rajem, a leśne strumienie wijące się wąwozem nosiły nazwę Tygrys i Eufrat. Rosną tu prawie wszystkie gatunki drzew iglastych i liściastych występujących w Polsce, w tym pomnikowe dęby.

Szlaki turystyczne po Gardei i okolicach14

Gardeja – Cygany – Zebrdowo – Olszówka – GardejaGardeja – Gardeja II – Dziwno – Okragła Łąka – Rusinowo – GardejaGardeja – Rogóźno Wieś – Rogóźno Zamek – GardejaGardeja – Czarne Dolne – Klecewo – GardejaGardeja – Otłowiec – Otłówko – GardejaGardeja – Sadlinki – GardejaGardeja – Cygany – Rozajny – Wandowo – Gardeja

Szlaki planowane Budowa ścieżki rowerowo – pieszej od Korzeniewa do Marezy trasą

byłej kolejki wąskotorowej; inwestycja planowana do realizacji w latach 2004-2006. W 2004 roku zrealizowano I etap budowy (na odcinku we wsi Korzeniewo) – gm. Kwidzyn

Budowa ścieżek pieszo – rowerowych przy drogach wojewódzkich Mareza – Grabówko oraz Kwidzyn – Rozpędziny, w latach 2007 – 2013 – gm. Kwidzyn

Projekt ścieżki rowerowo-konnej w gminie Gardeja; przebieg: Trumieje (na granicy z Wilkowem) – Klecewo – Czarne Górne – Czarne Małe – Rozajny – Krzykosy – Bądki – Miłosna.

4.4.2.2. Baza sportowo-rekreacyjna.Baza sportowo – rekreacyjna umożliwia turystom korzystanie

z walorów naturalnych w bezpieczny sposób oraz stanowi dodatkową ofertę spędzania czasu wolnego. Obiekty sportowo-rekreacyjne nabierają szczególnego znaczenia w przypadku, kiedy zawodzi pogoda.

Baza sportowo-rekreacyjna powiatu kwidzyńskiego nie jest bardzo rozbudowana. Największym i najbardziej kompleksowym obiektem tego typu jest Kwidzyńskie Centrum Sportu i Rekreacji w Kwidzynie, które dysponuje stadionem, pływalnią, halą widowisko-sportową i salą gimnastyczną. Jest ono również miejscem, w którym odbywają się różnego rodzaju turnieje i zawody sportowe (m.in. w tenisa

14 Na podstawie Patock W., „Gardeja i okolice. Szlakami gawęd Siedmiomilusa”.Polska Agencja Rozwoju Turystyki S.A.



stołowego, siatkówkę, halową piłkę nożną, brydża sportowego, darta, mini golfa i badmintona, bowling).

Ponadto ważnymi ośrodkami sportowymi są stadniny koni, zwłaszcza w Miłosnej i Nowej Wiosce:

Tereny Rekreacyjno-Wypoczynkowe „Miłosna” Sp. z o.o. (Kwidzyn) - prowadzone są tutaj treningi koni wierzchowych i sportowych, organizowana jest nauka jazdy konnej, przejażdżki bryczkami i kuligi. Przy stadninie znajduje się mini zoo, w którym zobaczyć można m.in. kozy, króliki, lamy, jaki i kaczki. W Miłosnej odbywa się szereg imprez o zasięgu regionalnym, ogólnokrajowym i międzynarodowym.

Stadnina koni w Nowej Wiosce (gm. Gardeja) – jedna z najpiękniejszych stadnin w Polsce, na jej terenie znajduje się XIX-wieczny pałac wraz zabudowaniami gospodarczymi, za którymi rozciąga się rozległy park. Stadnina dysponuje czterema stajniami, w których żyje 150 koni szlachetnej półkrwi i wielkopolskich. Przy stadninie działa klub jeździecki „Nowa Wioska” – uprawiane są dwie dyscypliny: ujeżdżanie i skoki przez przeszkody. Ponadto organizowane są obozy jeździeckie, rajdy konne, jesienny Bieg Św. Huberta oraz różnego rodzaju imprezy i festyny, podczas których odbywają się pokazy.

Do innych obiektów sportowo-rekreacyjnych należą stadiony i hale sportowe:

Stadion MKS / Prabuty, Stadion rekreacyjny w sanatorium / Prabuty, Stadion miejski / Prabuty, Stadion przy Jeziorze Kamień / Gardeja, Stadion sportowy / Ryjewo, Hala sportowa przy Zespole Szkół / Ryjewo, Hala sportowa (pełnowymiarowa) z zapleczem socjalnym /

Sadlinki.

Wśród pozostałych obiektów na wyróżnienie zasługują stadniny koni w Rozajnach, Otoczynie (gm. Gardeja) i Rakowcu (gm. Kwidzyn), sale gimnastyczne i sportowe znajdujące się na terenie szkół oraz siłownie.

boiska oraz korty tenisowe w Kwidzynie (3 kompleksy boisk, boiska i hale sportowe na terenie szkół kwidzyńskich),

strzelnica sportowa w Kwidzynie, basen w Kwidzynie, 6 sal gimnastycznych (Janowo, Korzeniewo, Licze, Nowy Dwór,

Rakowiec i Tychnowy) / gm. Kwidzyn, 13 sportowych boisk wiejskich / gm. Kwidzyn, 3 sale gimnastyczne (Prabuty, Rodowo), 3 sportowe boiska wiejskie (Trumiejki, Gonty, Rodowo), Siłownia FLEX / Prabuty, Siłownia przy zespole szkół w Ryjewie.


71


Z uwagi na bogatą sieć hydrograficzną, ważne z punktu widzenia możliwości rozwoju turystyki jest zagospodarowanie rzeki i jezior. Nad rzeką Liwą nie istnieje żadna stanica wodna. Jeżeli chodzi zaś o zorganizowane kąpieliska, to istnieją one nad jeziorami: Dzierzgoń, Orkusz i Sowica w gminie Prabuty, Jerzewo w gm. Kwidzyn oraz Kamień, Klasztorne i Czarne Małe w gminie Gardeja. Dużą popularnością wśród mieszkańców powiatu cieszą się ponadto dzikie kąpieliska.

Jeżeli chodzi o wypożyczalnie sprzętu wodnego funkcjonuja one przy ośrodkach wypoczynkowych w w Orkuszu (gm. Prabuty), w Gardei, Morawach i w miejscowości Czarne Małe (gm. Gardeja), Brachlewie (gm. Kwidzyn). Ponadto niektóre gospodarstwa agroturystyczne dysponują sprzętem sportowym, który wypożyczają swoim gościom.

4.4.2.3. Punkty informacji turystycznej. Punkty informacji turystycznej są niezbędnym elementem

infrastruktury paraturystycznej. Pozwalają one turystom zasięgnąć wszelkich potrzebnych informacji o Regionie, prowadzą także działalność promocyjną.

Jedynymi działającymi na terenie powiatu punktami informacji turystycznej są:

IT prowadzona przez Stowarzyszenie Rozwoju Turystycznego Gmin „Liwa”, które zajmuje się rozwojem turystyki i promocją Regionu,

IT prowadzony przez Oddział Miejski PTTK. W placówkach tych można uzyskać nieodpłatne informacje na

temat powiatu kwidzyńskiego (baza turystyczna, imprezy, życie kulturalne, atrakcje w Regionie), jak również otrzymać materiały informacyjne i zakupić publikacje książkowe na temat ziemi kwidzyńskiej.

Ponadto informacje można uzyskać w starostwie powiatowym oraz urzędach miast i gmin. W strukturach urzędów nie istnieją jednak wyspecjalizowane komórki odpowiedzialne za system informacji turystycznej.

Informacje na temat atrakcji turystycznych, życia kulturalnego bazy noclegowej i gastronomicznej można również znaleźć na starannie przygotowanych i aktualizowanych stronach internetowych.

4.4.2.4. Biura podróży – oferta turystyczna.

Niezbędnym elementem infrastruktury paraturystycznej są biura podróży, które zajmują się tworzeniem i dystrybucją oferty turystycznej.

Biuro podróży to taki podmiot, którego głównym lub jedynym rodzajem prowadzonej działalności gospodarczej jest działalność pośrednicka i / lub organizatorska w turystyce. Z prawnego punktu widzenia na polskim rynku usług turystycznych występują dwa typy przedsiębiorstw:


72


Organizator turystyki (touroperator) – przedsiębiorca organizujący imprezę turystyczną,

Agent turystyczny – przedsiębiorca, którego działalność polega na stałym pośredniczeniu w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych na rzecz organizatorów turystyki posiadających zezwolenia w kraju lub na rzecz innych usługodawców posiadających siedzibę w kraju15.

Na terenie powiatu kwidzyńskiego działa kilka biur podróży, ale ich oferta skupia się na turystyce krajowej i zagranicznej, nie jest natomiast położony nacisk na turystykę w Regionie. Jedynym biurem organizującym turystykę w powiecie kwidzyńskim jest biuro turystyczne prowadzone przez Stowarzyszenie Rozwoju Turystycznego Gmin „Liwa”. W swojej ofercie posiada ono m.in. jedno- i kilkudniowe wycieczki dla dzieci i młodzieży ze szkół z terenu powiatu kwidzyńskiego, spływy kajakowe, rajdy, wycieczki i imprezy rowerowe oraz różnego rodzaju imprezy rekreacyjno-turystyczne w Regionie, związane z turystyką aktywną, rekreacyjną i specjalistyczną.

Ciekawą ofertę proponują także niektóre obiekty noclegowe, które niejednokrotnie organizują na życzenie gości przejażdżki bryczką, kuligi, naukę jazdy konnej, imprezy z pieczeniem dzika czy prosiaka, wycieczki rowerowe po okolicy, a nawet bezkrwawe łowy.

4.4.2.5. Inne elementy infrastruktury paraturystycznej.

Do innych ważnych elementów infrastruktury paraturystycznej należą przede wszystkim ośrodki zdrowia, apteki, stacje benzynowe, posterunki policji, banki i bankomaty.

Analiza wyposażenia powiatu kwidzyńskiego w ten typ infrastruktury wskazuje, iż problemy mogą się pojawić jedynie poza Kwidzynem w przypadku chęci wybrania pieniędzy z bankomatu lub dokonania płatności bezgotówkowej.

4.4.3. Wnioski dotyczące zagospodarowania turystycznego Regionu.

Stan zagospodarowania turystycznego Regionu jest niewystarczający i nierównomierny. Brakuje przede wszystkim obiektów bazy noclegowej, która jest mało zróżnicowana. Niedostatecznie jest rozwinięta baza agroturystyczna, brakuje również obiektów hotelowych (hoteli, pensjonatów, zajazdów) na terenie gmin. Jeżeli chodzi o punkty gastronomiczne, jest ich zdecydowanie za mało, a oferowane menu nie ma cech regionalizmu. Należy ponadto zaznaczyć, iż występuje zdecydowana różnica pomiędzy miastem Kwidzyn a poszczególnymi gminami powiatu w poziomie wyposażenia w ten typ infrastruktury turystycznej.

15 Ustawa o usługach turystycznych dnia 29 sierpnia 1997 r. (tekst jednolity Dz. U. 2001 r. nr 55 poz. 578).


73


Z punktu widzenia możliwości rozwoju turystyki bardzo ważnym jest istnienie na terenie powiatu rozwiniętej sieci różnorodnych i ciekawych szlaków turystycznych. Problem stanowi natomiast mała ilość obiektów sportowo-rekreacyjnych oraz niezagospodarowanie jezior (kąpieliska nieuzbrojone, brak elementów małej infrastruktury), jak również brak zintegrowanego systemu promocji i informacji turystycznej.

4.5. Dominujące formy turystyki.

Jednym z przejawów dynamiki rynku turystycznego jest rozszczepienie i dywersyfikacja popytu turystycznego, wymagająca zróżnicowanych reakcji oferentów produktów turystycznych. Dlatego też każdy produkt turystyczny nie może być nastawiony na przeciętnego anonimowego turystę, tylko na określoną grupę turystów. Określenie takiej grupy klientów docelowych rodzi potrzebę segmentacji rynku, czyli jego podziału na względnie jednorodne grupy konsumentów, które ze względu na podobieństwo cech ujawniają podobny popyt. Konieczność segmentacji jest naturalnym rezultatem zwiększania się liczby konsumentów, wzrostu ich dochodów, rozwoju indywidualnych preferencji oraz możliwości dokonywania wyboru. Określenie docelowych segmentów rynku pozwala na odpowiednie skonstruowanie produktu, a także wybór najbardziej efektywnych środków przekazu informacji, czyli kanałów dystrybucji oraz promocji. Dotyczy to zarówno klientów, którzy w chwili obecnej są odbiorcami oferty, jak i tych, których warto pozyskać na etapie kształtowania i rozwoju produktu.

W turystyce podstawowymi zmiennymi, według których dokonuje się segmentacji rynku są:

zmienne geograficzne: region, wielkość miasta, typ obszaru ze względu na gęstość zaludnienia, klimat,

zmienne demograficzne: wiek, płeć, liczba członków rodziny, wykształcenie, zamożność, cykl życia gospodarstwa domowego,

zmienne psychograficzne: styl życia, osobowość, preferencje.

Identyfikacja segmentów rynku dla powiatu kwidzyńskiego oparta została na:

wizji lokalnej przeprowadzonej przez konsultantów PART S.A., informacjach pozyskanych podczas spotkań z: przedstawicielami

władz miast, gmin i powiatu, lokalnej branży turystycznej, pracownikami punktów informacji turystycznej, organizacji pozarządowych,

analizie istniejącej oferty turystycznej Regionu, analizie źródeł wtórnych: strategii rozwoju miast, gmin i powiatu,

folderów, ulotek, przewodników, treści stron internetowych, danych dotyczących trendów rozwoju turystyki w Polsce, Europie

i na świecie (Światowa Organizacja Turystyki, Światowa Rada Podróży i Turystyki, Instytut Turystyki).


74


Na podstawie wyżej wymienionych prac zidentyfikowano obecnie występujące segmenty rynku16, które poniżej zostaną szczegółowo omówione. Należy jednak zwrócić uwagę na fakt, iż na dzień dzisiejszy natężenie ruchu turystycznego nie jest duże. W związku z powyższym opisane poniżej segmenty nie są eksploatowane w stopniu odpowiadającym potencjałowi rozwojowemu.

Segment turystyki edukacyjno-rekreacyjno-aktywnej dzieci i młodzieży – zorganizowane grupy dzieci i młodzieży. Pobyty (m.in. „zielone i białe szkoły”) łączące walor edukacyjno-poznawczy oraz wypoczynkowy. Segment wykorzystujący zasoby przyrodnicze i kulturowe oraz istniejącą infrastrukturę sportowo-rekreacyjną.

Segment turystyki wiejskiej, agroturystyki i ekoturystyki – segment wyodrębniony w nawiązaniu do walorów przyrodniczych, produkcji zdrowej żywności oraz funkcjonujących gospodarstw agroturystycznych lub dysponentów kwater prywatnych na wsi. Ten sposób wypoczynku wybierają z reguły młodzież i studenci, młode małżeństwa z małymi dziećmi oraz osoby powyżej 50 roku życia. Coraz częściej zdarzają się również turyści zagraniczni z Niemiec, Holandii, Wielkiej Brytanii.

Segment turystyki aktywnej i specjalistycznej17 – oparty o walory naturalne oraz możliwości ich wykorzystania za pośrednictwem infrastruktury turystycznej i paraturystycznej. Dotyczy osób aktywnych, żyjących w miastach, prowadzących wyczerpujący psychicznie i fizycznie tryb życia (zwłaszcza pracownicy umysłowi). Na ofertę składają się m.in. szlaki piesze i rowerowe oraz stadniny koni. Turystyka aktywna i specjalistyczna obejmuje swoim zasięgiem również turystykę wodną (windsurfing, kajakarstwo, żeglarstwo).

Segment turystyki weekendowej - osoby indywidualne w młodym i średnim wieku oraz rodziny o profilu 2+, podróżujące w weekendy, szczególnie w „długie”. Turyści poszukujący możliwości ciekawego spędzenia czasu. Zainteresowani wypoczynkiem, rekreacją, rozrywką i zabawą. Konieczna jest ciekawa oferta imprez, ciekawa i tania baza gastronomiczna i noclegowa. Jest to segment o bardzo dużym potencjale rozwojowym. Obecnie w powiecie przyjmuje on formę jednodniowych wyjazdów, zwłaszcza nad jeziora.

Segment turystyki tranzytowej - położenie obszaru przy drogach przelotowych sprzyja rozwojowi turystyki tranzytowej. Problem tkwi w tym, iż niezbędne jest istnienie bazy, która zachęci turystę do

16 W podanej poniżej segmentacji rynku zastosowano różne kryteriów podziału turystyki: kryterium motywacji, podmiot turystyki (cecha). Na podstawie Gaworecki W.W., Turystyka, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2003, ss.22-26.17 Terminologia związana z tego rodzaju turystyką jest obarczona wieloma niejasnościami. W literaturze przedmiotu można znaleźć również określenie turystyka kwalifikowana. Autorom niniejszej strategii, z uwagi na przyjętą metodologię audytu

i kreowania produktów turystycznych, bardziej odpowiada terminologia przyjęta przez twórców Strategii Rozwoju Krajowego Produktu Turystycznego, stąd dokument operuje terminem turystyki aktywnej i specjalistycznej.


75


pozostania na kilka godzin lub nawet parę dni (głównie baza gastronomiczna, również baza noclegowa, miejsca parkingowe, place zabaw dla dzieci).

Segment hobbystów – osoby indywidualne podróżujące po kraju i świecie w celu realizacji swoich pasji życiowych. Bogactwo badanego obszaru pozwala na realizację pasji: zbierania runa leśnego, wędkarstwa, uczestnictwa w imprezach sportowych i kulturalnych, myślistwa, jeździectwa etc.

Segment turystyki biznesowej – osoby z kraju i zagranicy przyjeżdżające do Kwidzyna w celach handlowych. Osoby te poszukują wysokiej jakości usług hotelarskich i gastronomicznych. Segment ten ma coraz większe znaczenie na rynku turystycznym. W tej grupie turystów w znacznie mniejszym stopniu liczy się czynnik kosztów, a intensywność podróży w interesach podlega o wiele mniejszym wahaniom.


76


5. ANALIZA S.W.O.T.5. ANALIZA S.W.O.T.1818 POWIATU KWIDZYŃSKIEGO. POWIATU KWIDZYŃSKIEGO.

Na podstawie audytu turystycznego oraz przeprowadzonej wizji lokalnej, dokonana została analiza S.W.O.T. powiatu kwidzyńskiego pod kątem możliwości rozwoju turystyki. Określone zostały mocne i słabe strony Regionu oraz szanse i zagrożenia. Zestawienie to tworzy podstawę do podjęcia zasadniczych decyzji w ramach strategii rozwoju, do których należą: określenie produktu turystycznego i potencjalnych grup jego odbiorców, sposobu funkcjonowania produktu oraz zaleceń dla budowy strategii promocji obszaru.

5.1. Mocne i słabe strony Regionu.

MOCNE STRONY SŁABE STRONY Bogata i prężnie rozwijająca się stolica powiatu (skupia się tutaj zarówno życie

gospodarcze, jak i życie kulturalne Regionu). Unikalny na skalę europejską zespół zamkowo-katedralny w Kwidzynie wraz

z Muzeum Zamkowym Ciekawe zabytki. Bogata historia Regionu związana z napływem na przestrzeni wieków ludności

różnej narodowości i wyznania religijnego. Duża ilość imprez o charakterze kulturalnym i rekreacyjnym. Duży potencjał w dziedzinie sportu. Znane i cenione stadniny koni w Miłosnej i Nowej Wiosce. Duża liczba funkcjonujących organizacji o charakterze kulturalnym i sportowym. Zaangażowanie społeczeństwa w sprawy wielopłaszczyznowego rozwoju

powiatu. Bogata sieć hydrograficzna (rzeka Liwa i jeziora).

Zdecydowana różnica w poziomie rozwoju miasta i gmin powiatu (różnice widoczne są praktycznie w każdym aspekcie: wykształcenie, życie kulturalne, wyposażenie w infrastrukturę).

Mało rozbudowana baza noclegowa (brak systemu kategoryzacji, mała ilość gospodarstw agroturystycznych).

Niewystarczająca baza gastronomiczna (na terenie gmin powiatu). Niedostatecznie wykorzystany potencjał tkwiący w dziedzictwie kulturowym

i historycznym. Uboga oferta turystyczna w Regionie. Brak markowych produktów turystycznych. Brak zintegrowanego systemu promocji Regionu (mała ilość materiałów

promocyjnych, brak wyraźnego wizerunku Regionu na mapie turystycznej Polski).

Brak zintegrowanego systemu informacji turystycznej.

18 S.W.O.T. jest akronimem angielskich słów: S – strenghts, W – weaknesses, O – opportunities, T – threats.Polska Agencja Rozwoju Turystyki S.A.



Niski stopień zanieczyszczenia wód. Rozwinięta sieć dróg. Położenie w pobliżu planowanej trasy przebiegu autostrady A1. Duża ilość szlaków turystycznych, w tym międzynarodowy szlak rowerowy

z Calais do Petersburga. Więzi historyczne z ludnością niemiecką. Prężne samorządy wchodzące w skład powiatu. Dość dobrze rozwinięta infrastruktura techniczna. Urodzajne ziemie – dobre warunki do rozwoju rolnictwa niskotowarowego

i ekologicznego. Potencjał do rozwoju agroturystyki. Doskonałe warunki do uprawiania turystyki kulturowej, przyrodniczo-

krajoznawczej, aktywnej oraz edukacyjnej dzieci i młodzieży. Stosunkowo małe natężenie ruchu turystycznego. Kapitał zachodni. Fabryka papieru jako symbol miasta i powiatu.

Brak mostu na Wiśle. Zły stan techniczny dróg. Marginalizacja kolei, zmniejszająca się ilość połączeń kolejowych. Brak skomunikowania transportu kolejowego z autobusowym. Upadek kultury na terenach wiejskich. Niewystarczająca ilość obiektów sportowych. Duże obciążenie środowiska naturalnego z uwagi na wysoki stopień rozwoju

przemysłu. Bezrobocie strukturalne. Brak wykwalifikowanej kadry do obsługi ruchu turystycznego, zwłaszcza na

terenach wiejskich. Odpływ młodych, wykształconych osób do Kwidzyna lub większych miast. Brak współpracy wewnątrzregionalnej w dziedzinie kultury i turystyki.

5.2. Szanse i zagrożenia.

SZANSE ZAGROŻENIA Turystyka jednym z najszybciej rozwijających się sektorów gospodarki

światowej. Tendencje w turystyce – rosnąca aktywność turystyczna, wzrost zainteresowania

Europą Środkową i Wschodnią jako celu podróży, wzrost zainteresowania aktywnym wypoczynkiem i agroturystyką, wzmożony popyt na wyjazdy weekendowe, rozwój turystyki rodzinnej, wyjazdy indywidualne.

Polska nowym krajem Unii Europejskiej - ciekawym i często nieodkrytym przez

Sytuacja gospodarcza Polski (wysoki stopień bezrobocia, wzrost cen, pogorszenie się sytuacji materialnej przeciętnej polskiej rodziny – spadek wydatków na turystykę).

Trudności z wykorzystaniem środków unijnych (brak środków niezbędnych do współfinansowania projektów).

Niekorzystne tendencje w turystyce przyjazdowej. Konkurencja ze strony pobliskich regionów: Malborka, Borów Tucholskich


78


wielu Europejczyków. Polska krajem granicznym Unii Europejskiej i pomostem między Wspólnotą

a Wschodem. Swobodny przepływ osób – udogodnienia w przekraczaniu granic

wewnątrzunijnych. Wzrost atrakcyjności inwestycyjnej Polski, zmniejszenie ryzyka inwestycyjnego,

większe możliwości inwestycyjne - swoboda przepływu kapitału i zakupu nieruchomości przez cudzoziemców (co może pobudzić rozwój bazy turystycznej).

Możliwość uzyskania dofinansowania przedsięwzięć turystycznych ze środków strukturalnych Unii Europejskiej.

Bogacenie się społeczeństw. Rosnący popyt na turystykę zorganizowaną – kompleksowe pakiety usług. Rosnący popyt na zdrową żywność. Wzrost znaczenia regionalizmu, odrębności kulturowych, twórczości ludowej

(swoistego rodzaju powrót do korzeni). Konieczność przestrzegania przez przedsiębiorstwa unijnych norm ochrony

środowiska – poprawa stanu środowiska naturalnego. Wzrost znaczenie wymiany handlowej wschód – zachód. Potencjał gmin powiatu do odgrywania roli zaplecza rekreacyjnego dla miasta.

i Mazur. Postępująca degradacja środowiska naturalnego.


79


5.3. Analiza S.W.O.T. – wnioski.

MOCNE I SŁABE STRONY Występuje przewaga mocnych stron nad słabymi. Mocne strony Regionu to przede wszystkim bogate i ciekawe walory antropogeniczne, nie tylko w postaci zabytków, ale

również dziedzictwa i życia kulturalnego, jak i historii obszaru. Kolejne dominanty to środowisko przyrodnicze, zwłaszcza rzeka Liwa i jeziora oraz duża ilość szlaków turystycznych.

Słabe strony Regionu to przede wszystkim niewystarczająca baza turystyczna i paraturystyczna oraz duże dysproporcje rozwojowe istniejące pomiędzy miastem a gminami powiatu, jak również brak systemu promocji i informacji turystycznej.

SZANSE I ZAGROŻENIA Występuje zdecydowana przewaga szans nad zagrożeniami, co jest wynikiem trendów obserwowanych zarówno w gospodarce polskiej, jak i światowej oraz na rynkach turystycznych.

W perspektywie krótkookresowej największym zagrożeniem dla możliwości rozwoju obszaru jest sytuacja finansowa przeciętnej polskiej rodziny, jak również otoczenie konkurencyjne powiatu kwidzyńskiego. Inne zagrożenia wynikają z sytuacji polityczno-ekonomicznej nie tylko Polski, ale i całego świata, w związku, z czym są trudne do określenia.

Pogorszenie się sytuacji materialnej przeciętnej polskiej rodziny może spowodować zmniejszenie wydatków na turystykę (i na przykład decyzję o spędzeniu urlopu w kraju lub rezygnację z wyjazdu w ogóle). Zagrożenie terroryzmem z jednej

strony przekłada się na wahania cen ropy naftowej i podwyżki cen w kraju, a z drugiej przyczynia się do coraz częstszych decyzji rezygnacji z wyjazdu za granicę i spędzeniu wolnych chwil w Polsce. Sytuacja międzynarodowa jest obecnie na tyle

skomplikowana, iż trudno jednoznacznie określić jej wpływ na polską turystykę.

Zdecydowana przewaga szans nad zagrożeniami dowodzi, iż wybór turystyki na jedną z najważniejszych osi rozwoju powiatu jest jak najbardziej słuszny. Analiza Regionu w postaci audytu turystycznego pokazała, iż posiada on doskonałe

warunki do uprawiania popularnych form turystyki. Wydaje się, iż najbardziej słusznym kierunkiem rozwoju turystyki w powiecie jest wykreowanie produktu turystyki kulturowej i edukacyjnej, uzupełnionego produktami turystyki aktywnej

i krajoznawczej.


80


6. PROCES TWORZENIA PRODUKTU TURYSTYCZNEGO.6. PROCES TWORZENIA PRODUKTU TURYSTYCZNEGO.

6.1. Czym jest produkt turystyczny?

Przystępując do pracy nad produktem turystycznym dla powiatu kwidzyńskiego, trzeba najpierw odpowiedzieć na pytanie, czym ma być ten produkt turystyczny.

Pod pojęciem produktu turystycznego należy rozumieć całość przeżyć i doświadczeń zdobytych przez turystę w trakcie jego podróży – od momentu wyjazdu do powrotu do domu. Tworzą go naturalne i kulturowe walory turystyczne, dobra materialne i usługi świadczone turystom (transport, baza noclegowa i gastronomiczna etc.), usługi umożliwiające dojazd do miejsca pobytu, pobyt i powrót do miejsca zamieszkania, usługi świadczone w powiązaniu z walorami turystycznymi (pilotaż, przewodnictwo, imprezy, wypożyczalnie sprzętu etc.). Innymi słowy produkt turystyczny to oryginalna kompozycja różnych dóbr turystycznych oraz wszelkich usług umożliwiających ich turystyczne wykorzystanie w trakcie podróży lub pobytu.

Z punktu widzenia niniejszej strategii kluczowa jest inna definicja produktu turystycznego, która definiuje go jako:

Optymalny produkt turystyczny powinien przede wszystkim odnosić się i zaspokajać potrzeby klientów. Usługi turystyczne należą do grupy usług zaspokajających wiele potrzeb fizycznych, społecznych i psychologicznych, a są związane z motywem podróży, którym może być chęć ucieczki od istniejącego otoczenia, od rutyny, chęć poszukiwania nowych i odmiennych doświadczeń, a także odwiedzenie nowych miejsc. Podczas konstruowania produktów należy jednak pamiętać, iż turyści chcą zaspokoić w tym samym czasie więcej niż jedną potrzebę. Produkty odnoszące największy sukces to te, które najlepiej odpowiadają na wiązkę potrzeb określonego segmentu rynku. Nie tylko jakość i atrakcje miejsca są motywujące, ale także szeroko rozumiana jego zdolność do pełnego zaspokajania różnych potrzeb.

Dlatego podczas konstruowania zintegrowanego produktu turystycznego dla powiatu kwidzyńskiego należy pamiętać, iż wypoczywający tu turysta powinien spotkać się z ofertą uwzględniającą jego potrzeby i preferencje w ciągu całego dnia (przed południem, po południu i wieczorem). Z tego powodu każdy produkt zaproponowany dla Regionu jest różnorodny, a powstała oferta szeroka.


PRODUKT TURYSTYCZNYPRODUKT TURYSTYCZNYPOMYSŁ, KTÓRY POMYSŁ, KTÓRY

SPOWODUJE NAPŁYW SPOWODUJE NAPŁYW TURYSTÓW DO REGIONUTURYSTÓW DO REGIONU

81


Aby zaproponowany w niniejszym opracowaniu produkt turystyczny odpowiadał powyższym wymaganiom, w pierwszej części strategii została przeprowadzona precyzyjna analiza atrakcyjności turystycznej powiatu kwidzyńskiego oraz stanu jego zagospodarowania. Pozwoliła ona przede wszystkim na wybranie autentycznych wyróżników Regionu, na bazie, których można będzie budować oryginalną ofertę turystyczną. Dokonana w audycie segmentacja rynku ułatwiła ponadto dokonanie wyboru segmentów docelowych, czyli tych grup turystów, do których skierowany będzie wykreowany produkt turystyczny.

Zastosowana przez autorów niniejszej strategii metodyka opracowania koncepcji produktu turystycznego została opracowana przez Polską Agencję Rozwoju Turystyki S.A. Przedstawiony poniżej schemat przetestowano i wykorzystano w trakcie wielu prac projektowych konsultantów PART S.A.

Rysunek nr 5. Etapy powstawania koncepcji zintegrowanego produktu turystycznego.


6.2. Rynki docelowe i ocena ich atrakcyjności.

Określenie wiodących form turystyki stanowi podstawę do rozwoju markowych produktów skierowanych do konkretnych grup docelowych, przy wykorzystaniu specyfiki całego Regionu.

Za najważniejsze z punktu widzenia możliwości rozwoju obszaru uznane zostały następujące segmenty:a. turystyka kulturalna,b. turystyka aktywna i specjalistyczna,c. turystyka przyrodniczo-krajoznawcza,


Etap I„Wstępny”

Etap II„Badawczy”

Etap III„Analityczny”

% re

aliz

acji

100% KoncepcjKoncepcjaaWizja lokalna

Dane wtórne (strategia, analizy dot. gminy)Inwentaryzacja bazy turystycznej

WorkshopWywiady z gestorami bazy turystycznejOpinie osób - Wywiady z turystami

Analizy eksperckieGenerowanie propozycjiOcena i weryfikacja koncepcjiOcena potencjalnych korzyści dla różnych wariantów

Weryfikacja koncepcji w terenie – wizja lok.

Weryfikacja koncepcji z zamawiającym

82


d. turystyka edukacyjno-rekreacyjno-aktywna dzieci i młodzieży,e. turystyka wiejska, agroturystyka i ekoturystyka,f. turystyka hobbystyczna,g. turystyka weekendowa,h. turystyka biznesowa,i. turystyka kulturowo-etniczna.

Rysunek nr 6. Segmenty docelowe – schemat.


Turystyka kulturalna


KULTURATRADYCJEHISTORIAZABYTKI

WALORY NATURALNE

TURYSTYKA KULTURALNA

TURYSTYKA KULTUROWO -

ETNICZNA

TURYSTYKA PRZYRODNICZO - KRAJOZNAWCZA

TURYSTYKA AKTYWNA

I SPECJALISTYCZNA

TURYSTYKA DZIECI I MŁODZIEŻY

TURYSTYKA HOBBYSTYCZNA

TURYSTYKA BIZNESOWA

AGROTURYSTYKA

83


Turystyka kulturalna dotyczy osób, które za swój główny motyw podróży uważają chęć poznania ciekawych miejsc, zabytków, muzeów, jak również pragnienie poznania kultury, tradycji i folkloru, m.in. poprzez udział w różnego rodzaju imprezach. Potencjał kulturowy powiatu kwidzyńskiego jest bardzo duży, stanowi, więc doskonały grunt do rozwijania tego typu produktów turystycznych.

W przypadku powiatu kwidzyńskiego, kształtując tego typu ofertę turystyczną, należy pamiętać, iż jej odbiorcą będą również osoby podróżujące w interesach.

Segment: Turystyka kulturalnaKryteria geograficzne,

demograficzne Wiek: 10- Płeć: wszyscy Wykształcenie: przeważnie średnie i wyższe Dochód: średnia krajowa i wyżej Geografia: cała Polska, również zagranica

Styl życia, osobowość, preferencje

Osoby zainteresowane zwiedzaniem obiektów zabytkowych, muzeów, cechuje je potrzeba poznania, zgłębiania historii

Osoby pragnące aktywnie uczestniczyć w życiu kulturalnym, m.in. poprzez udział w imprezach

Turysta całorocznyMotywy Realizacja zainteresowań (bardzo często są

pasjonatami) Chęć uczestnictwa w imprezach kulturalnych

Wykorzystywane walory

Obiekty zabytkowe, muzea Historia obszaru

Turystyka aktywna i specjalistycznaTurystyka aktywna i specjalistyczna dotyczy osób, dla których

ważnym elementem wyjazdu jest podejmowanie szczególnego rodzaju aktywności rekreacyjnej lub hobbystycznej19. Oparta jest o walory przyrodnicze i krajobrazowe oraz antropogeniczne Regionu - akweny wodne, ukształtowanie powierzchni, przyrodę, w wielu miejscach, nieskażoną cywilizacją, w mniejszym stopniu zabytki kultury materialnej. Badany obszar stanowi raj dla osób ceniących sobie wypoczynek aktywny w różnych formach takich jak: wycieczki piesze i rowerowe (duża ilość szlaków turystycznych, w tym międzynarodowa trasa rowerowa), sporty wodne (kajakarstwo, żeglarstwo, pływanie), kolarstwo, jeździectwo, sporty ekstremalne.

Turystyka aktywna i specjalistyczna może być uprawiana przez cały rok.

Osoby te chętnie uczestniczą w zawodach sportowych, imprezach, korzystają ponadto z oferty gastronomicznej. Ten rodzaj turystyki jest popularny głównie wśród osób młodych, wykształconych, chociaż kryterium wieku nie jest najistotniejsze.

Tendencje obserwowane na rynku turystycznym jasno dowodzą, iż segment ma ogromny potencjał rozwojowy. Spokój wychodzi z mody, ludzie, szczególnie ci najbardziej zapracowani, poszukują różnych form aktywnego wypoczynku, chcąc w ten sposób oderwać się od zgiełku dnia

19 Andrejuk A., Turystyka aktywna, rekreacyjna i specjalistyczna, Warszawa 1998, s. 24.Polska Agencja Rozwoju Turystyki S.A.



codziennego. Oczekują przy tym kompleksowej, oryginalnej oferty. Coraz większa popularność sportów ekstremalnych powoduje, iż w tym segmencie rynku pojawiają się też coraz częściej dzieci i młodzież.

Segment: Turystyka aktywna i specjalistycznaKryteria geograficzne,

demograficzne Wiek: 15-60 Płeć: wszyscy Wykształcenie: przeważnie średnie i wyższe Dochód: średnia krajowa i wyżej Geografia: powiat kwidzyński, cała Polska


Poszukują aktywnych form wypoczynku Poszukują ciekawych, niepowtarzalnych miejsc,

zainteresowani są również kulturą i historią Cenią walory naturalne, poszukują ciszy, spokoju,

kontaktu z otoczeniem Interesują ich dodatkowe atrakcje na świeżym

powietrzu: ognisko, pieczenie dzika, grill Najczęściej wybierają bazę noclegową

i gastronomiczną średniej klasy, cena jest istotnym kryterium wyboru

Turysta całorocznyMotywy Realizacja zainteresowań (bardzo często są

pasjonatami) Ucieczka od zgiełku dnia codziennego Kontakt z naturą – wypoczynek Wyjazd z grupą znajomych Chęć uczestnictwa w zawodach sportowych Kluczowe znaczenie ma dla nich dostępna

infrastruktura turystyczna i, w większym stopniu, paraturystyczna – szlaki, wypożyczalnie sprzętu, obiekty sportowe, a także ciekawa okolica – walory przyrodnicze i kulturowe obszaru

Zamiłowanie do aktywnego wypoczynkuWykorzystywane

walory Czyste, nieskażone środowisko naturalne Dzikość przyrody, jej tajemniczość, często nieodkryte

miejsca Sieć hydrograficzna: Liwa i jeziora Kompleksy leśne Walory antropogeniczne i ciekawe imprezy

Turystyka przyrodniczo-krajoznawczaTurystyka przyrodniczo – krajoznawcza uprawiana jest przez

osoby indywidualne podróżujące po Polsce. Grupa ta jest zainteresowana walorami poznawczymi Regionu (przyrodniczymi i kulturowymi). Aby zachęcić ich do przyjazdu niezbędna jest dobra kuchnia (nacechowana regionalizmem!), odpowiednia baza noclegowa (ekonomiczna i ciekawa) oraz łatwość dotarcia do ciekawych roślin, rzadkich zwierząt, ciekawych form przyrody ożywionej i nieożywionej oraz obiektów zabytkowych. Bardzo istotną rolę odgrywa dostępność szlaków turystycznych oraz informacji prezentujących bogactwo przyrodnicze i kulturowe Regionu.


85


Segment: Turystyka przyrodniczo-krajoznawczaKryteria geograficzne,

demograficzne Wiek: 25-45 Płeć: wszyscy Wykształcenie: średnie i wyższe Dochód: średnia krajowa i wyżej Geografia: powiat kwidzyński, cała Polska


Podczas podróży poszukują ciekawych miejsc na krótki pobyt, atrakcyjnych pod względem krajobrazowym, ciszy, spokoju, chętnie wykorzystują dostępne atrakcje

Przywiązują znaczenie do ekologii i kontaktu z przyrodą

Przyciąga ich dobra kuchnia Turysta podróżujący głównie wiosną, latem, jesienią Cena jest istotnym kryterium przy wyborze bazy

noclegowej bądź gastronomicznej, wybierają jednak średni dobry standard (pensjonaty, ośrodki wypoczynkowe, rzadziej hotele)

Preferują podróżowanie samochodem.Motywy Cenią walory naturalne, poszukują ciszy, spokoju,

kontaktu z otoczeniem Dostępność szlaków turystycznych, map oraz

informacji o ciekawostkach przyrodniczych terenu Możliwość spotkań i poznania ludzi Rozrywka wykorzystująca unikalność miejsca Unikalne walory przyrodnicze, krajoznawcze, ścieżki

przyrodnicze, pomniki i rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe


Środowisko przyrodnicze Środowisko kulturowe Ciekawe zabytki

Dzieci i młodzież – turystyka edukacyjno – rekreacyjno – aktywna Turystyka edukacyjno – rekreacyjno – aktywna to zorganizowane

grupy dzieci i młodzieży. Przyjazdy edukacyjne organizowane są w oparciu o specyficzną ofertę Regionu m.in. walory przyrodnicze – fauna, flora w postaci pomników przyrody, rezerwatów, parków krajobrazowych oraz ścieżek dydaktycznych, a także antropogeniczne – zamek krzyżacki, grodziska, zabytki kultury materialnej oraz istniejącą ofertę sportowo-rekreacyjną (wypożyczalnie sprzętu, pływalnie, boiska etc.).

Segment ma duży potencjał rozwojowy. Edukacja dzieci połączona z aktywnym wypoczynkiem jest bardzo ceniona i wykorzystywana w coraz większym stopniu przez placówki edukacyjne.

Obecnie odbiorcami tego typu oferty turystycznej są dzieci i młodzież ze szkół powiatu kwidzyńskiego. Docelowo powinny być to osoby również z dalszych okolic.


86


Segment: Dzieci i młodzież – turystyka edukacyjno-rekreacyjno-aktywnaKryteria

demograficzne, geograficzne

Wiek: dzieci i młodzież do 18 lat Płeć: wszyscy Geografia: cały kraj, ale głównie najbliższa okolica

(województwa pomorskie, warmińsko-mazurskie i kujawsko-pomorskie)

Preferencje Liczne atrakcje na świeżym powietrzu Edukacja przyrodnicza, kulturowa, historyczna,

ekologiczna Aktywne formy wypoczynku Cena jest istotnym kryterium przy wyborze bazy

noclegowej oraz gastronomicznej. Wybierają tanią ofertę (schroniska PTTK, PTSM lub inne, hostele, tanie pensjonaty, tanie ośrodki wypoczynkowe, internaty, szkoły)

Pobyty najczęściej 7-14 dniowe Turysta sezonowy – maj - październik

Motywy Motywy edukacyjne i poznawcze (kultura, geografia, przyrodoznawstwo, historia)

Realizacja programu szkolnego (zielone szkoły) Chęć wypoczynku i kontaktu z naturą


Środowisko naturalne (bogata flora i fauna, sieć hydrograficzna)

Historia Zabytki Kultura Imprezy

Turystyka wiejska, agroturystyka i ekoturystykaOsoby korzystające z bazy noclegowej i gastronomicznej na wsi,

nastawione na zdrowy tryb życia, poszukujące ciszy i spokoju, pragnące poznać smak życia na wsi. Dotyczy to zarówno osób wybierających kwatery agroturystyczne, czyli nocleg w funkcjonujących gospodarstwach rolnych, jak i kwatery w domach mieszkalnych na wsi.

Na badanym obszarze agroturystyka nie jest bardzo rozwinięta. Ilość gospodarstw agroturystycznych jest mała w porównaniu do możliwości, jakie w tym aspekcie stwarza Region. Potencjał rozwojowy tego segmentu jest ogromny, przede wszystkim z uwagi na doskonałe warunki środowiska przyrodniczego, rozwój rolnictwa ekologicznego oraz powiązanie z tradycjami i kulturą regionalną.

Produkt agroturystyczny może się rozwijać na obszarze całego powiatu (oczywiście pomijając miasta). Należy wprowadzić specjalizację oferty agroturystycznej oraz promować model współpracy i koordynacji działań gestorów bazy agroturystycznej.


87


Segment: Turystyka wiejska, agroturystyka i ekoturystykaKryteria geograficzne,

demograficzne Wiek: 18-65 lat Płeć: wszyscy Faza cyklu rozwoju rodziny: młode i średnie

małżeństwa, „puste gniazdo” oraz rodziny o profilu 2+ (również młodzież i studenci oraz emeryci)

Wykształcenie: średnie i wyższe Dochód: średnia krajowa i wyżej Geografia: osoby z Regionu i okolic, cudzoziemcy (UE)

Styl życia, osobowość,preferencje

Przywiązują znaczenie do ekologii i kontaktu z przyrodą Przyciąga ich dobra kuchnia, przede wszystkim „zdrowa

żywność” oraz żywność ekologiczna Lubią wycieczki po okolicy (lasy, jeziora, zabytki) Turysta sezonowy, związany z przerwami szkolnymi

dzieci oraz okresem świątecznym Oczekują bezpiecznej infrastruktury dla dzieci Cena jest istotnym kryterium przy wyborze bazy

noclegowej bądź gastronomicznej, wybierają jednak średni dobry standard

Preferują podróżowanie samochodemMotywy Cenią walory naturalne, poszukują ciszy, spokoju,

kontaktu z otoczeniem Możliwość spędzenia czasu w gospodarstwie rolnym -

stanowi to element edukacji dzieci, które mieszkając w mieście nie mają styczności z życiem wiejskim; możliwość zakupu zdrowej żywności, produktów z gospodarstwa

Możliwość spotkań i poznania ludzi (często gospodarze staja się „przyszywaną” rodziną, turyści spędzają w gospodarstwach nie tylko wakacje, ale także święta)

Wypoczynek w czystym otoczeniu Wykorzystywane

walory Czyste, nieskażone środowisko naturalne Wiejskie życie Bogactwo flory i fauny Bogactwo kulturowe (twórczość ludowa, rękodzieło,

imprezy o charakterze kulturalno-folklorystycznym)

Turystyka hobbystówHobbyści – osoby w różnym wieku podróżujący w celu realizacji

swoich pasji i zainteresowań. Walory powiatu kwidzyńskiego przyciągną wędkarzy, grzybiarzy, zapalonych ekologów i przyrodników, historyków, artystów malarzy i fotografików, osoby pasjonujące się obserwowaniem przyrody, miłośników koni i imprez sportowych oraz myśliwych.

Segment ten charakteryzuje się dużym potencjałem rozwojowym. Posiadanie oryginalnego hobby stało się bardzo modne, a możliwości jego realizacji są poszukiwane. Z pewnością przyciągną one również turystę zagranicznego.

Segment: HobbyściKryteria geograficzne,

demograficzne Wiek: nieistotny (od maluchów po osoby starsze) Płeć: wszyscy Dochód: średnia krajowa i powyżej Geografia: cały kraj, UE

Styl życia, osobowość, Oryginalne zainteresowania (pasjonaci)


88


preferencje Standard infrastruktury ma drugorzędne znaczenie Pobyty są najczęściej krótkie Turysta całoroczny

Motywy Realizacja pasji, zainteresowań wymagających odpowiedniego zaplecza i infrastruktury

Ciekawe imprezy i wydarzenia dla grup o określonych zainteresowaniach

Spotkanie ludzi o podobnych pasjach Dostęp do miejsc umożliwiających aktywne spędzenie

czasu, zgodnie z zainteresowaniamiWykorzystywane

walory Środowisko naturalne Historia Ciekawe imprezy

Turyści weekendowi (średnia długość pobytu 2 – 4 dni)Osoby indywidualne w młodym i średnim wieku oraz rodziny o

profilu 2+, podróżujące w weekendy, szczególnie w „długie”. Turyści poszukujący możliwości ciekawego spędzenia czasu. Zainteresowani wypoczynkiem, oderwaniem się od zgiełku dnia codziennego, rekreacją, rozrywką i zabawą. Oczekują ciekawej oferty imprez, ciekawej i taniej bazy gastronomicznej i noclegowej. Niezbędnym elementem infrastruktury są szlaki turystyczne, ścieżki rowerowe oraz oferta turystyczna w postaci 1,2-dniowych wycieczek.

Jest to segment o bardzo dużym potencjale rozwojowym. Na badanym obszarze już jest obecny, przybiera jednak najczęściej formę jednodniowych wypadów nad okoliczne jeziora.

Segment: Turystyka weekendowaKryteria geograficzne,

demograficzne Wiek: 15-50 Płeć: wszyscy Faza cyklu rozwoju rodziny: osoby samotne, młode

i średnie małżeństwo „puste gniazdo” oraz rodziny o profilu 2+, młodzież

Wykształcenie: średnie i wyższe Dochód: średnia krajowa i wyżej Geografia: głównie osoby z powiatu kwidzyńskiego


Poszukują wypoczynku i atrakcji, w tym również dla dzieci

Poszukują ciekawych miejsc na krótki pobyt Najchętniej spędzają wolny czas w gronie znajomych Preferują podróżowanie samochodem Poszukują miejsc do uprawiania turystyki aktywnej

(rowery, konie, kajaki) Przywiązują znaczenie do kontaktu z przyrodą, ale

cenią również rozrywkę Interesują ich dodatkowe atrakcje na świeżym

powietrzu: grill, ogniska, zabawy na świeżym powietrzu

Zainteresowani ofertą pobytu kwiecień – październik Spędzają najczęściej ok. 2-3 dni lub przy dłuższych

weekendach od 4 do 8 dni. Cena jest istotnym kryterium przy wyborze bazy

noclegowej bądź gastronomicznej, wybierają jednak średni dobry standard (gospodarstwa agroturystyczne, kwatery prywatne, pensjonaty, ośrodki wypoczynkowe, rzadziej hotele)


89


Motywy Wypoczynek – kontakt z naturą Wyjazd ze znajomymi Rozrywka wykorzystująca unikalność miejsca Poznanie kultury, historii, udział w imprezach,

odpoczynek w ciekawym miejscuWykorzystywane

walory Czyste, nieskażone środowisko naturalne, bogata sieć

hydrograficzna Kompleksy leśne (bogate w runo leśne) Imprezy i życie kulturalne Ciekawe miejsca, obiekty zabytkowe

Turystyka biznesowaOsoby podróżujące w celach handlowych, zarówno z kraju, jak

i zza granicy. Poszukują dobrej bazy noclegowej (wybierają najczęściej hotele) i gastronomicznej. Cena ma dla nich drugorzędne znaczenie.

Segment: Turystyka biznesowaKryteria geograficzne,

demograficzne Wiek: 20-60 Płeć: wszyscy Wykształcenie: średnie i wyższe Dochód: średnia krajowa i wyżej Geografia: cały kraj i zagranica


Podróżują w celach handlowych Często szukają możliwości ciekawego spędzenia

wolnego czasu (np. wieczoru czy popołudnia) Spędzają najczęściej ok. 1,2, dni Cena nie jest istotnym kryterium przy wyborze bazy

noclegowej bądź gastronomicznejMotywy Praca


Zabytki Ciekawe imprezy

Turystyka kulturalno-etnicznaSą to osoby związane z obszarem w przeszłości, przyjeżdżający z

uwagi na elementy sentymentalne. Dotyczy to przede wszystkim ludności niemieckiej, poszukującej na terenie powiatu kwidzyńskiego swoich korzeni lub odwiedzający swoich krewnych. Niektórzy znawcy literatury wskazują, iż jest to segment w naturalny sposób zanikający. Wydaje się jednak, iż istnieje możliwość przyciągnięcia kolejnych pokoleń poprzez odpowiednio przygotowaną ofertę, która łączyć będzie historię ze współczesnością (infrastruktura turystyczna i paraturystyczna, głównie rekreacyjna, sportowa i rozrywkowa, ciekawe imprezy).

W grupie tej plasują się również osoby o zainteresowaniach związanych z historią, kulturą oraz etnografią Regionu.

Segment: Turystyka sentymentalnaKryteria geograficzne,

demograficzne Wiek: 20 – 70 Płeć: wszyscy Wykształcenie: średnie i wyższe Dochód: zróżnicowany Geografia: kraj i zagranica (głównie Niemcy)

Styl życia, osobowość, Wypoczynek aktywny


90


preferencje Zainteresowanie historią, kulturą, folklorem Przywiązuje wagę do imprez Liczne atrakcje na świeżym powietrzu Oczekują bazy noclegowej i gastronomicznej

nasyconej regionalizmem o dobrym standardzie (pensjonaty lub hotele ** lub ***)

Pobyty najczęściej 2-4 dniowe. Turysta sezonowy – maj - październik

Motywy Realizacja zainteresowań Powrót do przeszłości – turystyka sentymentalna Edukacja kulturowa, historyczna, etnograficzna Uczestnictwo w imprezach

6.3. Wspólne działania gmin i powiatu.

W celu wykorzystania w pełni możliwości, jakie stwarza rozwój turystyki na terenach objętych strategią, niezbędna jest ścisła współpraca pomiędzy gminami i powiatem, nie tylko na poziomie władz powiatowych i gminnych, ale również na poziomie społeczności lokalnej. Z tego powodu należy zadbać o aktywizację działań mieszkańców powiatu kwidzyńskiego wokół programu turystycznego i wytworzyć w nich przekonanie, iż turystyka sprzyja ogólnemu rozwojowi całego Regionu i poszczególnych gmin, przynosząc zyski nie tylko osobom zatrudnionym w sektorze turystyki, ale wszystkim – również tym nie biorącym bezpośredniego udziału w obsłudze ruchu turystycznego.

Ważnym jest, aby stworzyć na terenie całego obszaru taką atmosferę, aby ten, kto przyjedzie w ten Region po raz pierwszy, chciał tutaj wracać i przekazał pozytywną opinię swoim znajomym. Turysta, który miło spędzi czas w jednej z gmin, z pewnością zechce odwiedzić pozostałe i w efekcie pozostawi pieniądze w każdej z nich.

Zdrowe współzawodnictwo gmin w podnoszeniu jakości usług jest zjawiskiem tak samo pożądanym, jak koordynacja działań i współpraca. Może ono przybierać różne formy, na przykład konkursów: na najpiękniejsze gospodarstwo, najciekawszy ogród, najlepiej utrzymany obiekt zabytkowy.

W dobie globalizacji lokalne tradycje stanowią wartość o wymiarze finansowym – coś, czego nie można zobaczyć gdzie indziej, jest o wiele więcej warte niż atrakcja ogólnie dostępna. Ma to szczególne znaczenie w dziedzinie turystyki, gdzie zasada ograniczonego dostępu do dobra znacznie podnosi jego wartość. Ta sama zasada obowiązuje w przypadku atrakcji turystycznych bazujących na niepowtarzalności warunków geograficznych, ukształtowania powierzchni, występowania rzadkich gatunków roślin i zwierząt. Dlatego niesłychanie ważne jest, by władze oraz mieszkańcy powiatu mieli pełną świadomość wartości, jakimi dysponują i należycie o nie dbali. Od zaangażowania i akceptacji ze strony społeczności lokalnej będzie w dużej mierze zależeć ostateczny kształt i sposób funkcjonowania produktu turystycznego w takich aspektach jak: gościnność, życzliwość, elastyczność. Świadomość mieszkańców jest bardzo istotna, ponieważ każde przedsięwzięcie


91


w branży turystycznej, aby było skuteczne, potrzebuje aprobaty i przychylności środowiska, w którym ma być realizowane. Należy pamiętać, iż turyści czują ten dobry klimat, a szczególnie okazywaną im serdeczność i życzliwość. W konsekwencji wpłynie to na dobre wspomnienia turystów, a więc chęć powrotu, np. w następne wakacje lub długi majowy weekend oraz pozytywną opinię przekazywaną znajomym.


92


7. ZINTEGROWANY PRODUKT TURYSTYCZNY DLA7. ZINTEGROWANY PRODUKT TURYSTYCZNY DLA POWIATU KWIDZYŃSKIEGO.POWIATU KWIDZYŃSKIEGO.

7.1. Funkcjonowanie zintegrowanego produktu turystycznego.

Przeprowadzone analizy pokazują, iż rdzeniem produktu turystycznego dla powiatu kwidzyńskiego powinny być walory antropogeniczne, czyli historia, kultura, tradycje i obiekty dziedzictwa kulturalnego. Taka koncepcja pozwoli przede wszystkim na wykorzystanie ogromnego potencjału Regionu. Produkt zaś zostanie tak skonstruowany, aby odpowiadał na potrzeby docelowych segmentów rynku, czyli turystyki kulturalnej, edukacyjno-rekreacyjno-aktywnej dzieci i młodzieży, hobbystycznej, kulturowo-etnicznej i biznesowej.

Produkt uzupełniający należy natomiast oprzeć o walory naturalne, czyli przede wszystkim sieć hydrograficzną oraz bogatą florę i faunę, jak również już istniejące atrakcje takie, jak trasy rowerowe czy jeździectwo. Tego rodzaju oferta adresowana będzie przede wszystkim do miłośników turystyki aktywnej i specjalistycznej, jak również przyrodniczo-krajoznawczej, edukacyjno-rekreacyjno-aktywnej dzieci i młodzieży, hobbystycznej, biznesowej oraz agroturystyki.

Ważnym elementem w kształtowaniu wizerunku powiatu i pożądanego komunikatu będzie rozbudowa kalendarza imprez i wydarzeń kulturalnych.

Koncepcja zostanie tak skonstruowana, aby harmonijnie został wykorzystany zarówno potencjał historyczny, jak i ekologiczno-przyrodniczy Regionu. Zakłada się ponadto, iż duża część wykreowanej oferty turystycznej będzie skierowana do mieszkańców powiatu (gminy charakteryzujące się bogactwem naturalnym będą odgrywały rolę zaplecza rekreacyjno-wypoczynkowego dla mieszkańców powiatu).

PODSTAWY BUDOWY MARKOWYCH PRODUKTÓW TURYSTYCZNYCH DLA POWIATU KWIDZYŃSKIEGO


POWIAT KWIDZYŃSKI

RELIGIA

BOGATA HISTORIA REGIONU DAWNA

OBYCZAJOWOŚĆ I TRADYCJE

ŚCIERANIE SIĘ KULTUR

SYMBOLE POWIATU

UNIKALNE ZABYTKI BOGATA SIEĆ HYDROGRAFICZNA

93


Zakłada się, iż wykreowany dla powiatu kwidzyńskiego produkt turystyczny będzie funkcjonował na czterech poziomach.

1. Integracja działań gmin i powiatu w dziedzinach kluczowych dla prawidłowego funkcjonowania zintegrowanego produktu turystycznego. a) Stworzenie zintegrowanego systemu informacji turystycznej

i promocji.Funkcjonowanie zintegrowanego produktu turystycznego wymusza wspólne działania promocyjne na szczeblu powiatu, jak również ścisłą współpracę między gminami. Głównym celem kampanii promocyjnej jest przekazanie informacji o nowej marce i o jej wyjątkowości. Kolejne cele obejmują: zbudowanie silnej świadomości marki i poszczególnych produktów turystycznych. W ramach budowy systemu promocji zakłada się stworzenie sieci punktów sprzedaży pamiątek, jak również wykreowanie charakterystycznego symbolu-pamiątki z Regionu, jakim może być np. kwidzyńska moneta20.

b) Współpraca w dziedzinie kultury.Współdziałanie gmin i powiatu w dziedzinie kultury powinno doprowadzić do powstania platformy ścisłej współpracy w zakresie organizacji imprez oraz umożliwić wspólne działania na rzecz ochrony i restauracji obiektów zabytkowych.

c) Współpraca w dziedzinie środków transportu.Motywem przewodnim tego działania jest dążenie do dobrego skomunikowania wewnętrznego powiatu poprzez zorganizowanie wspólnych środków transportu, które pełniłyby również rolę atrakcji turystycznej (system wypożyczalni rowerów, mini busiki, żegluga śródlądowa, Kwidzyński Dyliżans21).

d) Współpraca przy tworzeniu tras tematycznych. W wielu przypadkach, zwłaszcza mając do czynienia z turystą indywidualnym, nie tyle istotne jest miejsce zamieszkania podczas pobytu, co możliwości atrakcyjnego spędzenia czasu. Jedna gmina może dostarczyć atrakcji jedynie na kilka dni, wspólnymi siłami turystę można zatrzymać na dłużej. W tym celu gminy i powiat powinny wspólnie stworzyć szereg tematycznych tras turystycznych (o charakterze przyrodniczym, historycznym, kulturowym), eksponujących walory o charakterze ponadgminnym: w szczególności należy zadbać o trasy rowerowe, konne i piesze. Pojedyncze atrakcje mają znacznie mniejszą siłę przyciągania niż pełny program tematyczny.

20 Jak podaje w swojej książce pt. „Kwidzyn” Agata Obremska, Kwidzyn wydawał kiedyś swoje monety, które posiadały charakterystyczne dla niego symbole: herb Kwidzyna i napis Marienwerder. Zostały one wycofane z obiegu po I wojnie światowej. 21 Dyliżanse i powożący nimi Kwidzynianie ubrani w niebieskie kapoty z błyszczącymi guzikami stanowiły nieodłączny element XIX-wiecznego Kwidzyna.


94


2. Produkt podstawowy.Koncepcja zakłada, iż produkt podstawowy będzie składał się

z trzech głównych elementów (subproduktów) – „Echa Przodków”, „Kwidzyńskie Pracownie” i „Dolina Wyobraźni” - dokładny opis znajduje się w dalszej części opracowania.

3. Produkt uzupełniający.Proponuje się zbudowanie produktu uzupełniającego w oparciu

o walory naturalne. Niezbędne działania obejmują zagospodarowanie jezior i rzeki Liwy, stworzenie spakietowanej oferty pobytów edukacyjno-rekreacyjnych oraz współdziałanie na rzecz tworzenia wspólnych tras tematycznych po Regionie. Ważnym elementem produktu uzupełniającego będzie także rozwój agroturystyki – dokładny opis działań znajduje się w dalszej części opracowania.

4. Inne propozycje.Region może pochwalić się wieloma ciekawostkami, które należy

wykorzystać do przyciągnięcia turystów. Warto zainteresować nimi również swoich mieszkańców. W związku z tym należałoby zadbać o:

a) Stworzenie stałej wystawy największej w Polsce kolekcji dziadków do orzechów zgromadzonej przez mieszkańca gminy Gardeja.

b) Zagospodarowanie zabytkowych wodociągów w Prabutach i udostępnienie ich do zwiedzania turystom.

c) Wyznaczenie symbolicznego punktu granicznego na terenie gminy Gardeja, miejsca, w którym stykają się trzy województwa: pomorskie, warmińsko-mazurskie i kujawsko-pomorskie. Wydaje się, że warto by było zorganizować tutaj symboliczną granicę.

d) Zagospodarowanie nasypu po kolejce wąskotorowej – kontynuacja prac na ścieżką rowerowo-spacerową.

e) Stworzenie punktu widokowego na terenie zespołu zamkowo-katedralnego w Kwidzynie (wykorzystanie wieży dzwonnej przy katedrze).

f) Stworzenie punktu widokowego na terenie ruin zamku biskupiego w Prabutach.

g) Wykreowanie Rodowa na Artystyczną Kuźnię Talentów. h) Promocję Janowa jako ośrodka polskości w czasach

międzywojennych22.i) Stworzenie Szlaku Dworków i Folwarków w gminie Kwidzyn23.

7.2. Produkt podstawowy.

22 Obecnie w Janowie w budynku polskiej szkoły powojennej znajdują się Izba Pamięci i Izba Regionalna. We wsi działa także schronisko z 30 miejscami noclegowymi oraz punkt przeprawy promowej łączącej gminę Kwidzyn z miastem Gniew. Te walory powodują, iż wieś Janowo ma spore szanse na odgrywanie roli ważnego ośrodka turystycznego w powiecie. 23 Sugerowany przebieg szlaku: Górki – Rakowiec – Licze – Szadowski Młyn – Brokowo – Dubiel – Tychnowy – Podzamcze – Mareza – Kwidzyn; należałoby także zastanowić się nad możliwością stworzenia szlaku dworków i folwarków przebiegającego przez cały powiat kwidzyński.


95


Jak już wspomniano w podpunkcie 7.1., koncepcja zakłada, iż produkt podstawowy będzie funkcjonował na trzech płaszczyznach zbudowanych w oparciu o różne wyróżniki Regionu.

Należy tutaj zaznaczyć, iż niektóre elementy z opisanych poniżej produktów już pojawiały się w życiu turystycznym powiatu kwidzyńskiego. Jednak ich wykorzystanie wydaje się jak najbardziej uzasadnione, gdyż zostały one „wplecione” w logiczną strukturę rozwoju turystyki w Regionie.

Przechodząc do opisu poszczególnych produktów, warto także wspomnieć o miejscu wdrażania przedstawionych poniżej pomysłów. Autorzy niniejszego dokumentu celowo nie narzucali lokalizacji dla produktów24, gdyż mogłoby to stanowić swoistego rodzaju ograniczenie. Najważniejsze, by wdrażając strategię pamiętać o równomiernym rozłożeniu produktów w Regionie.

Schemat funkcjonowania produktu podstawowego

ECHA PRZODKÓWKrzyżacka Opowieść

W Nadwiślańskim PorcieZ Nurtem Reformacji

KWIDZYŃSKIE PRACOWNIEŚwiat Papieru

Akademia Wiklinowych Cudów

Tajemnice Korzennego Przysmaku

DOLINA WYOBRAŹNIŚladami Legend

W Kręgu Starożytności

24 W kilku przypadkach lokalizacja wynika z samej idei produktu – tak dzieje się w przypadku Zagrody Mennonickiej, Portu w Korzeniewie i Krzyżackiej Opowieści.


96


ECHA PRZODKÓW

KRZYŻACKAOPOWIEŚĆ

W NADWIŚLAŃSKIM

PORCIE

Z NURTEM REFORMACJI

Pomysł produktu „Echa Przodków” ma swoje korzenie w bogatej przeszłości powiatu, kształtowanej przez różne narody. Chęć odejścia od tradycyjnej formy przekazu informacji o historii Regionu skłoniła autorów niniejszej koncepcji do zaproponowania takich rozwiązań, które ze względu na swoją oryginalną konstrukcję staną się bardzo atrakcyjne dla turystów.

Poznając „Echa Przodków” turysta pozna codzienne życie rycerzy zakutych w stalowe zbroje, przeżyje niezwykłą przygodę w nadwiślańskim porcie, jak również odkryje tajemnice mennonickiej zagrody i przypomni sobie historię reformacji.

KRZYŻACKA OPOWIEŚĆ

Pomysł produktu „Krzyżacka Opowieść” powstał w nawiązaniu do ogromnej roli Krzyżaków, jaką odegrali oni w historii ziemi kwidzyńskiej. Jej największym i najcenniejszym świadectwem jest gotycki Zespół Zamkowo – Katedralny w Kwidzynie. Prawda jest jednak taka, iż potencjał, jaki daje krzyżackie dziedzictwo, nie jest w pełni wykorzystywany przez Region. Faktem jest, iż Kwidzyn stoi w obliczu konkurencji ze strony Malborka czy Gniewu. Nie jest to jednak na pewno powód, dla którego warto zrezygnować z budowania produktu turystycznego na bazie historii krzyżackiej. Na konkurencję należy w tym przypadku spojrzeć z punktu widzenia możliwości podjęcia współpracy i przyciągnięcia turystów odwiedzających inne zamki krzyżackie do Kwidzyna. Sukces takiej strategii zależy przede wszystkim od oryginalności pomysłu na wykorzystanie obecności Krzyżaków w Regionie.

Miejscem, które najbardziej kojarzy się w Regionie z Krzyżakami jest oczywiście Zamek. W związku z tym, jest on również najbardziej odpowiednim miejscem na zorganizowanie produktu. Nie można jednak zaproponować tutaj koncepcji, która wymagałaby reorganizacji działalności mieszczącego się w Zamku muzeum. Między innymi z tego powodu propozycja zakłada stworzenie produktu wirtualnego.

Popularność formy przekazu, jaką jest Internet, jest w dzisiejszym świecie ogromna. Wirtualny produkt daje ogromne możliwości, zarówno, jeżeli chodzi o ilość informacji, jakie można przekazać, jak i możliwości rozbudowy o nową tematykę. Zakłada się, iż stanie się on z jednej strony skarbnicą wiedzy o obiektach krzyżackich w Polsce i na świecie, a z drugiej będzie prezentował życie codzienne Zakonu, jego organizację,


97


obyczaje, metody prowadzenia wojen etc. Nacisk zostanie, więc położony nie na historię Krzyżaków, a na ich obyczajowość.

Funkcjonowanie produktuIdea zakłada dwie formy funkcjonowania produktu. Pierwsza

z nich to „muzeum w muzeum”. Proponuje się, aby w Muzeum Zamkowym wydzielono jedną salę na organizację omawianego produktu. Oczywiście jej wystrój powinien nawiązywać do Krzyżaków. Brak historycznych eksponatów nie stanowi tutaj żadnej przeszkody. Na ścianach mogą królować ilustracje i rysunki, fotografie z innych zamków krzyżackich, stylizowane szaty krzyżackie etc. Centralne miejsce w sali zajmować będzie elektroniczny kiosk - specjalistyczne urządzenie pozwalające na łączenie z Internetem (w początkowej fazie z uwagi na wysokie koszty tego typu urządzeń może to być to po prostu komputer z dostępem do Internetu). Muzeum będzie także istniało w sieci – na stronie www, do której dostęp będzie płatny.

Aby produkt sprawnie funkcjonował, musi zostać powołany zespół ludzi, którzy będą czuwać nad jego aktualizacją. Jest to o tyle istotne, iż zakłada się, iż „wirtualne muzeum” będzie tak ciekawe i oryginalne, że turyści będą chcieli do niego wracać.

Strefy tematyczneOferta wirtualnego muzeum musi być na tyle ciekawa, by turysta

chciał ją poznać i chciał do niej wracać. Dlatego też ważny jest z jednej strony dobór tematyki, a z drugiej forma jej przekazu. Zakłada się, iż treść portalu internetowego będzie wzbogacona wieloma ilustracjami, z których niektóre będą interaktywne.

Proponowane strefy tematyczne 25 : Historia Zakonu – krótkie i zwięzłe przedstawienie historii Zakonu,

wzbogacone licznymi ilustracjami. Zakon Krzyżacki Dzisiaj – krótki opis działalności Zakonu w XXI

wieku. Należy nawiązać kontakt z siedzibą Zakonu, która mieści się w Wiedniu. Można organizować spotkania z jej przedstawicielami.

Krzyżacy w Polsce – lista zamków krzyżackich w Polsce. Konieczne jest tutaj nawiązanie współpracy ze wspomnianymi obiektami. Zakłada się, iż przedstawiona zostanie tutaj oferta poszczególnych obiektów, jak również ciekawostki z życia zamków (legendy, tajemnice etc.).

Krzyżacy na Świecie – lista zamków krzyżackich na świecie wraz z opisem ich oferty. W tym przypadku również warto by było nawiązać kontakt ze wspomnianymi obiektami.

Organizacja Zakonu – przedstawienie hierarchii panującej w zakonie oraz podziału obowiązków pomiędzy poszczególne grupy członków zakonu.

Zasady Wyboru Władz Zakonnych.

25 Propozycje stref tematycznych zainspirowane zostały publikacją autorstwa Andrzeja Nowakowskiego „O wojskach Zakonu Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie zwanego krzyżackim”, Olsztyn 1988.


98


Strój Krzyżacki – był tym, co wyróżniało Krzyżaków od innych zakonów rycerskich. Każdy wie, iż zakonnicy nosili płaszcze z krzyżami. Ale niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, iż nie każdy Krzyżak mógł taki płaszcz przywdziać, i że kolorystyka szat zależała od stopnia zajmowanego w hierarchii. Dlatego też tematyka stroju krzyżackiego zajmowała ważne miejsce w obyczajowości zakonu.

Zakuci w stal? – przegląd krzyżackiego uzbrojenia począwszy od hełmów, przez kolczugi i pancerze zbrojnikowe, tarcze, miecze, włócznie, topory, kusze, łuki, przyłbice aż do zbroi końskich.

Krzyżackie Wynalazki – jedną z nieznanych powszechnie tajemnic Krzyżaków jest fakt, iż byli oni autorami wielu wynalazków poprawiających komfort życia. Przykładowo już w XV wieku komtur wstając ze swego łoża stąpał po ciepłej podłodze! Z pewnością strefa tematyczna poświęcona tego typu wynalazkom będzie niezwykle ciekawa.

W ramach „Krzyżackich Opowieści”, cyklicznie powinny się odbywać inscenizacje i pokazy. Proponuje się m.in. organizowanie pokazów krzyżackiej jazdy konnej (Region może się szczycić wspaniałymi stadninami) oraz inscenizacje wyboru organów władzy zakonnej. Dla dzieci i młodzieży można organizować konkursy wiedzy, jak również konkursy plastyczne o tematyce związanej z Krzyżakami.

W NADWIŚLAŃSKIM PORCIE

Idea powstania koncepcji produktu nawiązuje do portu funkcjonującego dawniej w Korzeniewie oraz roli, jaką ogrywał on na szlaku wiślanym. Należy również podkreślić dogodne położenie portu nad Wisłą w niewielkiej odległości od Kwidzyna, dla którego może stanowić zaplecze wypoczynkowo – rekreacyjne.

Koncepcja produktu zakłada stworzenie funkcjonującego miasteczka portowego, w którym turysta mógłby symbolicznie „przenieść się w czasie” i zasmakować dawnego portowego życia, zwyczajów, zapachów. Autorzy koncepcji proponują przywrócenie miejscu charakteru dawnego portu handlowego na Wiśle.

Atrakcyjne funkcjonowanie produktu wymaga kompleksowego rozwiązania obejmującego:

infrastrukturę (nabrzeże, kanały portowe, keja, promenada), obiekty (tawerna, wędzarnia ryb, spichrz i targ), flotę i usługi oferowane dawniej w portach, pokazy i imprezy.

Historia i charakter dawnego portu 26

26 Na podstawie artykułu autorstwa Michała Klaina, który ukazał się w "Schodach Kawowych" nr 2/18 - kwiecień-czerwiec 2004 r.(http://www.powiatkwidzynski.pl/starostwo/powiat/zabytki/port_korzeniewo/port_korzeniewo.htm)


99


Wisła była od wieków wykorzystywana jako szlak komunikacyjny. Wielu z pierwszych osadników przybyło na Powiśle właśnie szlakiem wiślanym. Stopniowo rzekę zaczęto wykorzystywać jako dogodny szlak handlowy. Kupcy nadwiślańscy handlowali m.in. zbożem spławianym z Małopolski do Gdańska oraz śledziami, winami, korzeniami i innymi zamorskimi specjałami, przywożonymi z Gdańska.

Z przystani rzecznej w Korzeniewie korzystali głównie kupcy z Kwidzyna. Już w XIV wieku działała w Kwidzynie konfederacja żeglarzy wiślanych.

Historia Korzeniewa jest bardzo ciekawa. Jako przystań i port miejsce wielokrotnie było świadkiem wydarzeń historycznych. W Korzeniewie bywał król Jan III Sobieski, starosta gniewski w latach 1667-1696. Mosty pontonowe w okolicach przystani służyły do przerzucania przez Wisłę wielu armii. W połowie XVIII wieku wybudowano w Korzenienie port służący do cumowania łodzi – części składowych mostów pontonowych. Korzystano z nich latem, natomiast zimą i w czasie powodzi lub zbyt wysokiego stanu wody rozbierano je i transportowano do portu.

W XIX wieku port korzeniewski tętnił życiem. Zbudowano utwardzoną szosę prowadzącą do Korzeniewa, przebudowano gruntownie infrastrukturę portową. Odbywał się tu rozładunek towarów, zawierano umowy handlowe, przybywali tu liczni kupcy z okolicznych miejscowości.

Na początku XX wieku do portu doprowadzono tory kolejowe będące bocznicą linii kolei wąskotorowej Mareza – Pastwa.

Przed II wojną światową Korzeniewo było miejscowością wypoczynkową. Na mocy ustaleń traktatu wersalskiego port w Korzeniewie należał do Polski. Mieściło się tu przejście graniczne.

Miasteczko portowe Koncepcja zakłada odtworzenie funkcjonującego portu z okresu

rozkwitu handlu towarami spławianymi Wisłą. W dawnych czasach port służył do rozładunku towarów, gromadzenia ich i przygotowywania do transportu lądowego. Był terenem spotkań kupców, robiących tam interesy oraz miejscem spacerów mieszkańców okolicznych miejscowości.

Turysta korzystający z produktu powinien możliwie w pełni zasmakować portowego klimatu, który stworzyć można organizując odpowiednią infrastrukturę portową, obiekty, flotę i usługi oraz pokazy i imprezy.

Funkcjonowanie produktu

1. INFRASTRUKTURA.Koncepcja zakłada zagospodarowanie i odbudowanie

infrastruktury portowej, tak, aby przywrócić klimat portu handlowego tętniącego życiem. Proponuje się stworzenie kanałów portowych, kei i innych typowo portowych zabudowań, tak, aby możliwa była obsługa


100


dawnych statków handlowych, łodzi flisackich27, jak również statków spacerowych kursujących po Wiśle.

Warto także wykorzystać dostępność nabrzeża wiślanego do zbudowania promenady spacerowej. Wzdłuż niej powinny być zorganizowane liczne miejsca widokowe zaopatrzone w odpowiednie lornetki / lunety, ławeczki i oznakowana ścieżka rowerowa.

Portowy charakter należy nadać również ulicom miasteczka i drogom dojazdowym do portu. Dopełnieniem całości będzie podobne do XIX-wiecznego oświetlenie miejskie oraz elementy tzw. małej infrastruktury (ławki, kosze na śmieci)28.

2. OBIEKTY.Do obiektów typowo portowych, które proponuje się odbudować

w celu nadania miejscu pożądanego charakteru należą w opinii autorów koncepcji: tawerna, wędzarnia ryb, spichrz i targ.

TawernaNieodzownym elementem miasteczka portowego będzie tawerna -

obiekt gastronomiczny charakterem i stylem nawiązujący do tradycji żeglarskich.

Autorzy koncepcji proponują przebudowanie w tym celu budynku starej gospody, stojącej przy rozwidleniu dróg biegnących do: przeprawy wiślanej, Kwidzyna i Janowa. Według autora artykułu o porcie w Korzeniewie, budynek może pochodzić z XIX wieku, a „przed II wojną światową mieściła się w nim znana „Gospoda nad Wisłą”, posiadająca dużą salę, ogródek letni z miejscem do tańców i serwująca pierwszorzędne trunki”29.

Elementami wystroju tawerny powinny być stare mapy żeglarskie wykorzystywane do żeglugi rzecznej, nie tylko na Wiśle, miniatury statków, łodzi flisackich, liny. Tawerna będzie miała dwie sale tematyczne – poświęcone modelarstwu redukcyjnemu oraz dziejom okolicznych terenów.

Koncepcja funkcjonowania produktu zakłada utworzenie w tawernie Korzeniewskiego Centrum Modelarstwa Szkutniczego, nawiązującego tematyką do jednostek wykorzystywanych do żeglugi śródlądowej, szczególnie rzecznej. Centrum, mieszczące się w specjalnie przygotowanej sali, będzie pełniło kilka funkcji:

edukacyjną – w centrum turyści będą mogli zobaczyć, jak powstają modele łodzi, próbować zbudować proste jednostki; centrum powinno więc posiadać dobrej jakości plany różnych jednostek i potrzebne do ich zbudowania materiały (drewno, metal na okucia, nici do skręcania linek, karton, etc.) oraz narzędzia ręczne i mechaniczne;

wystawową – w centrum prezentowane będą modele łodzi zarówno zbudowanych przez doświadczonych modelarzy, jak i przez turystów – amatorów;

27 Szczegółowy opis poniżej w podpunkcie „Flota i usługi portowe”.28 W celu uzyskania pełniejszego obrazu dawnego portu w Korzeniewie proponuje się skorzystanie z informacji zawartych w artykule Michała Klaina .29 Klain M., op.cit.


101


koordynującą - skupiającą modelarzy - szkutników – proponuje się, żeby co roku w Korzeniewskim Centrum Modelarstwa Szkutniczego spotykali się wszyscy miłośnicy tego hobby.

Proponuje się ponadto rozbudowanie produktu o elementy mające na celu pokazanie historii okolicznych terenów, wiążącej się z bliskim sąsiedztwem spławnej rzeki. Na ścianach w drugiej sali tawerny proponuje się powieszenie atrakcyjnych wizualnie ekspozycji prezentujących historię portu i jego wykorzystanie, dzieje Wisły jako szlaku komunikacyjnego i handlowego, informacje o pierwszych konfederacjach żeglarzy wiślanych, historię żeglarstwa na Wiśle. W tawernie mógłby też pracować „stary żeglarz – gawędziarz” – osoba ubrana w charakterystyczny strój, mająca za zadanie opowiadanie turystom dawnych historii i anegdotek związanych z okolicznymi miejscowościami i oczywiście z Wisłą.

Wędzarnia rybKoncepcja funkcjonowania produktu zakłada wybudowanie

w porcie wędzarni. Obiekt powinien serwować wędzone ryby, sery, mięsa. Produkty powinny być wędzone na miejscu i podawane w sali restauracyjnej. Wystrój budynku powinien być wkomponowany w zabudowę portową.

Szczególną uwagę należy zwrócić na potrawy charakterystyczne dla kuchni Regionu. Proponuje się serwowanie w tawernie rybnego specjału regionalnego. Władze powiatu powinny zadbać o odpowiednią promocję potrawy, a także o zastrzeżenie jej nazwy.

SpichrzKoncepcja zakłada zbudowanie budynku nawiązującego

wystrojem i funkcjonalnością do dawnych spichrzy wykorzystywanych w portach przeładunkowych. Obok funkcji związanej z przechowywaniem produktów (potrzebnej do realizowania pokazów, o których będzie mowa poniżej), spichrz powinien pełnić także funkcję informacyjno – edukacyjną.

Proponuje się prezentowanie w nim, za pośrednictwem urządzeń multimedialnych, najstarszych i najciekawszych w Europie spichrzy portowych, ich rodzajów i sposobów wykorzystania. Tę część produktu autorzy koncepcji proponują nazwać „Wirtualną podróżą do portowych spichrzy Europy”.

Targ Koncepcja funkcjonowania miasteczka portowego zakłada

zorganizowanie targu na terenach portowych. Tradycyjnie targi odbywały się na wolnym powietrzu. Jednak ze względu na zmienność pogody i jednocześnie dbając o jak najszerszy dostęp, proponuje się, żeby docelowo targ odbywał się w pomieszczeniu zamkniętym lub zadaszonym.

Wygląd kramów i całego targowiska powinien nawiązywać do targów odbywających się w XVIII i XIX wieku w miasteczkach


102


portowych, tak, aby stanowił uzupełnienie zaproponowanej idei funkcjonowania miasteczka portowego.

Kramy powinny być drewniane – przypominające stare. Także stroje i sposób zachowania sprzedawców pracujących na targu wpływał będzie na zbudowanie klimatu portowo-handlowego miasteczka.

Na targu turysta będzie mógł zakupić takie produkty, jakimi dawnej handlowali kupcy z Kwidzyna i okolic (ryby, wina, korzenie i inne produkty kolonialne, bursztyn) oraz pamiątki tematycznie nawiązujące do żeglugi na Wiśle, mapy Doliny Dolnej Wisły – dawne (oryginalne) oraz stylizowane na stare.

Na targu oprócz kupowania produktów, turyści będą mogli zobaczyć dawnych muzyków ulicznych, pokazy targowania się oraz inne zwyczaje związane z targiem i handlem w miasteczkach portowych.

Autorzy koncepcji proponują, żeby docelowo wszystkie obiekty portowe były przystosowane do przyjmowania turystów przez cały rok. Niezbędnymi będą również udogodnienia dla turystów niepełnosprawnych.

3. FLOTA I USŁUGI PORTOWE.Rozbudowanie oferty miasteczka portowego o usługi portowe dla

turystów obejmuje wykorzystanie funkcjonującego obecnie promu, nawiązanie do tradycji żeglarskich oraz flisackich na Wiśle oraz nawiązanie współpracy z instytucjami oferującymi obecnie rejsy statkami wycieczkowymi po Dolnej Wiśle.

Prom, będący zabytkiem (jako napędzany za pomocą nurtu rzeki) powinien stylistyką nawiązywać do charakteru proponowanego produktu. Proponuje się też wprowadzenie wystylizowanych biletów za przepłynięcie promem – stanowiących zarazem pamiątkę dla turysty.

Współpraca z organizatorami wycieczek po Wiśle obejmować powinna poszerzenie ich oferty o atrakcję turystyczną, jaką stanie się miasteczko portowe w Korzeniewie.

Wśród usług oferowanych turystom w korzeniewskim porcie nie powinno zabraknąć spływów tratwami flisackimi po Wiśle. Warto wspomnieć, że tradycje flisackie były związane z handlowym charakterem portu. Pierwotnie flis oznaczał uprawianie żeglugi śródlądowej na statkach i łodziach. Flisakami zaś nazywano kupców korzystających z tych środków transportu. Proponuje się, by łodzie flisackie były wystylizowane, tak, aby nawiązywały swoim wyglądem i funkcjonalnością do charakteru miasteczka portowego.

Dopełnieniem charakteru portowego będzie strój, zachowanie i zwyczaje prezentowane przez osoby obsługujące flotę korzeniewską – tak, aby turysta mógł w pełni „doświadczyć” życia portowego.

4. POKAZY.W celu uatrakcyjnienia sposobu funkcjonowania produktu autorzy

koncepcji proponują organizowanie cyklicznych pokazów, odbywających


103


się na terenach portowych. Pokazy nawiązywałyby do czynności wykonywanych w dawnym porcie handlowo – żeglarskim.

Rozładowanie przybyłego do portu statku. Przeładunek towarów. Cumowanie statków. Manewry portowe – pokazy kapitańskie na najefektywniejsze

dopłynięcie łodzią do kei.5. IMPREZA.

Koncepcja zakłada organizowanie na terenie portu imprezy na wzór Festiwalu Wikingów na wyspie Wolin30. W Korzeniewie odbywałyby się natomiast spotkania amatorów żeglugi śródlądowej, szczególnie rzecznej z różnych krajów. Elementy stałe imprezy:

parada jachtów wzdłuż brzegu Wisły – możliwość oglądania z punktów widokowych na promenadzie,

prezentacja załóg, wspólne biesiadowanie, koncerty i festiwale, podczas których wykonywane będą szanty -

historyczne marynarskie pieśni pracy oraz piosenki żeglarskie.

Proponuje się, żeby impreza odbywała się co roku tego samego dnia lub w tym samym tygodniu. Mogłaby się odbywać równolegle ze zlotem modelarzy – szkutników. Wydaje się, że spotkanie tych dwóch środowisk byłoby ciekawe zarówno dla przedstawicieli modelarzy i żeglarzy, jak i dla turystów.

„Rezerwat zabytków techniki”Dodatkowym elementem zagospodarowania miasteczka

portowego może być zaproponowany przez autora artykułu o porcie w Korzeniewie „Rezerwat zabytków techniki”. Obiekt byłby doskonałym uzupełnieniem produktu, gdyż tematycznie nawiązuje do dawnych urządzeń portowych. Poniżej znajduje się proponowany opis rezerwatu:

„Przy okazji budowy ścieżki rowerowej z Marezy do Korzeniewa wszystkie ciekawe obiekty mogłyby zostać odpowiednio oznakowane za pomocą tablic informacyjnych. Unikalny wodowskaz, po odtworzeniu mechanizmu i tarczy ze wskazówką, nadal mógłby pełnić swą pierwotną funkcję. Renowacji wymaga również istniejący w porcie wodowskaz metryczny. Jeszcze dziś można zauważyć relikty dawnej kolejki wąskotorowej, której bocznica doprowadzona była do samego nabrzeża. Stara karczma nadaje się do utworzenia restauracji nawiązującej do przedwojennych tradycji. Również przy przystani promowej brakuje letniego bufetu, który na pewno miałby powodzenie wśród turystów i podróżnych oczekujących na przeprawę. Po niewielkich zmianach port mógłby być wykorzystywany jako turystyczna stanica wodna, przystań jachtowa itp. Wszystkie te obiekty doskonale nadają się do stworzenia rezerwatu kulturowego zabytków techniki. Byłaby to duża, nie tylko podmiejska, ale regionalna atrakcja turystyczna”.31

30 zob. http://www.wolin.pl/festiwal_wikingow.html31 Klain M., op.cit.


104


Z NURTEM REFORMACJI

Region kwidzyński od wieków był zamieszkiwany przez ludzi różnych wyznań. Katolicy, ewangelicy, kalwini, mennonici, jak również Żydzi żyli tutaj w doskonałej symbiozie. Polska była, bowiem oazą dla uciekinierów i prześladowanych z powodu przekonań religijnych.

W związku z powyższym narodził się pomysł stworzenia na terenie powiatu kwidzyńskiego produktu pn. „Z Nurtem Reformacji”, który ukazywać będzie historię reformacji oraz charakter poszczególnych jej odłamów. Szczególny zaś nacisk położony zostanie na zachowane ślady bytności mennonitów. Celem, jaki przyświeca realizacji tego projektu jest nie tylko poznanie, ale może nawet przede wszystkim, krzewienie idei ekumenizmu, czyli jedności Chrześcijan na całym świecie.

Proponuje się, by produkt składał się z dwóch elementów, z których pierwszy ukazywać będzie historię reformacji oraz charakter poszczególnych jej odłamów. Drugi zaś związany będzie tylko z mennonitami. Taki podział wynika przede wszystkim z chęci podkreślenia znaczenia mennonitów dla powiatu kwidzyńskiego, przy wykorzystaniu historycznych pamiątek pozostawionych przez wyznawców tej religii.

Ponadto integralnym elementem funkcjonowania produktu będzie organizowanie wycieczek „Szlakiem Kwidzyńskich Cmentarzy”32.

Oddział ReformacjiKoncepcja zakłada, iż ten element poświęcony będzie

zagadnieniom z zakresu reformacji. Proponuje się zorganizowanie wystawy w samodzielnym budynku, do którego będą prowadziły drzwi stanowiące kopię historycznych drzwi z Wittenbergii z tezami przybitymi przez Lutra. Turysta odwiedzający muzeum będzie mógł poznać historię reformacji zwiedzając sale tematyczne. Zakłada się, iż układ przestrzenny obiektu będzie taki, że odwiedzający przechodzić będą z jednej sali do drugiej, zataczając w ten sposób krąg wokół historii.

Sale tematyczneSwoją wędrówkę po obiekcie turysta rozpoczynać będzie od sali

prezentującej najważniejszą postać związaną z reformacją. Jako że za symboliczny początek ruchu reformatorskiego uważa się ogłoszenie w październiku 1517 roku w Wittenberdze przez ks. dr Marcina Lutra 95 tez wzywających do reformy katolickiej nauki o odpustach oraz życia religijnego w kościele, proponuje się by centralne miejsce w sali zajmowała figura zakonnika. Ponadto w gablotach powinno znajdować się kalendarium życia ojca reformacji, opis jego tez, mapy przedstawiające zasięg rozprzestrzeniania się tego wyznania w Europie, biblia Lutra, mały i duży katechizm, zbiory modlitewników, kancjonałów (zbiory śpiewów) i postylli (zbiory kazań).

32 Na terenie całego powiatu znajduje się wiele zabytkowych cmentarzy katolickich, ewangelickich i mennonickich. Warto byłoby połączyć je w szlak tematyczny „Szlakiem Kwidzyńskich Cmentarzy”.


105


Równolegle do reformacji niemieckiej dzieło reformacyjne w Szwajcarii podjął Jan Kalwin, następna sala powinna, więc zostać poświęcona właśnie jemu.

Kolejna sala winna przedstawiać Polskę w okresie reformacji jako kraj stanowiący oazę dla uciekinierów religijnych (do Polski w wyniku prześladowań przybyli m.in. bracia czescy, arianie, jak również mennonici). Tutaj także należałoby poświęcić chwilę uwagi ważnym postaciom polskiej reformacji, do których należeli m.in. Jan Łaski, Andrzej Morsztyn, Mikołaj Rej i Andrzej Frycz-Modrzewski.

Wędrówkę kończyć będzie „opowiadanie” o skutkach reformacji. A były one znaczące, nie tylko dla kościoła, ale i dla całego społeczeństwa ówczesnej Europy. W Europie powstały nowe ruchy religijne i kościoły, pozwalające każdemu znaleźć swoją drogę życiową. Reformacja miała niebagatelny wpływ na historię biblii, którą zaczęto tłumaczyć na języki narodowe. Pierwszy dokonał tego Luter, który przetłumaczył oryginalny tekst biblii (a nie tak, jak dotychczas czyniono z greckiej Septuaginty i Vulgaty Hieronima). Do dnia dzisiejszego każde niemieckie dziecko wie, iż współczesny język literacki w dużej mierze rozwinął się dzięki luterańskiej biblii. W Polsce reformacja także przyczyniła się do rozkwitu piśmiennictwa narodowego, jak również szkolnictwa. Dlatego też autorzy niniejszej koncepcji są zdania, iż należałoby więcej miejsca poświęcić tutaj historii piśmiennictwa i tradycjom drukarskim, co doskonale wkomponuje się w symbolikę powiatu kwidzyńskiego.

Warto by było także poświęcić trochę miejsca na rozważania dotyczące różnic pomiędzy kościołem rzymsko-katolickim a ewangelickim (różnice te tkwią m.in. w podejściu do biblii, postawie wobec papieża, ilości uznawanych sakramentów, podejściu do czyśćca, celibatu, roli kobiet w kościele etc.).

Funkcjonowanie Zakłada się, iż sale wyposażone będą w sprzęt audiowizualny,

który ułatwi wprowadzenie odpowiedniego klimatu. Z głośników powinny unosić się dźwięki pieśni mszalnych, w architekturze wnętrz należałoby zwrócić uwagę na szczegóły charakterystyczne dla kościołów (np. w części dotyczącej kalwinizmu nie należy umieszczać obrazów, rzeźb, krucyfiksów i żadnych innych ozdób).

Zwiedzanie muzeum będzie się odbywać w grupach zorganizowanych lub indywidualnie, zawsze jednak zwiedzającym towarzyszyć powinien przewodnik. W miarę możliwości powinien on władać przynajmniej jednym językiem obcym (angielskim lub niemieckim).

Zagroda Mennonicka33

Aby zrozumieć, dlaczego należy budować produkt na bazie dziedzictwa pozostawionego przez mennonitów, warto poświęcić im chwilę uwagi.

33 Według autorów niniejszej strategii, najbardziej odpowiednim miejscem na stworzenie Zagrody Mennonickiej są Mątowskie Pastwiska w gminie Ryjewo. W tym celu należy odrestaurować i zagospodarować znajdujące się tam zabudowania mennonickie.


106


Mennonityzm był odłamem protestantyzmu powstałym w XVI wieku w Holandii w wyniku działalności zbuntowanego anabaptysty Mennona Simons’a. Na początku swego istnienia, mennonici skupieni w Holandii, Szwajcarii i Niemczech cierpieli wiele prześladowań ze strony katolików, w wyniku, których w 1555 roku opuścili swoją ojczyznę i znaleźli schronienie m.in. w ówczesnej oazie uciekinierów religijnych, jaką była Polska.

W Polsce mennonici osiedlali się na Żuławach, w Małopolsce, w okolicach Elbląga, Gdańska i Malborka. Byli niezwykle pracowici, wykazywali się ogromną zręcznością i kunsztem w osuszaniu bagien. Byli doskonałymi mistrzami w dziedzinie melioracji. Ukształtowali nadwiślański krajobraz i nauczyli miejscową ludność współistnienia z królową polskich rzek oraz przekazali wiele nowoczesnych rozwiązań technicznych. Skupiali się w gminach flamandzkich i fryzyjskich. Stworzyli kulturę o niezwykle surowych obyczajach i zasadach.

Po rozbiorach mennonici ulegli germanizacji, czemu sprzyjało podobieństwo językowe niderlandzkiego i niemieckiego. Pozostawili po sobie ciekawą kulturę materialną, zadbane wioski, schludne i czyste chałupy oraz liczne cmentarze o fantazyjnych nagrobkach.

Akty nietolerancji w ciągu wieków doprowadziły do praktycznego wyniszczenia wspólnot mennonickich w Niemczech.

Działalność mennonitów ożywiła się w XIX wieku, kiedy to założony w Europie kościół mennonicki rozpoczął misję w Ameryce Północnej. Dziś najliczniejsze poza USA wspólnoty mennonickie znajdują się w Afryce, Indonezji, a także Indiach i Ameryce Łacińskiej.

Doktryna mennonicka wiele przejęła z kalwinizmu. Jej główne zasady zostały wyłożone w piśmie autorstwa Simonsa „Fondamentboek”. Są to przede wszystkim:

uznawanie dwóch sakramentów: chrztu i eucharystii, chrzest dorosłych, jako bardziej świadomych Chrystusa, możliwość wykluczenia z gminy mennonickiej grzeszników, możliwość wyboru pasterzy przez wiernych, całkowity zakaz noszenia i używania broni, zakaz przysięgania na cokolwiek, zakaz sprawowania wysokich urzędów, zakaz odbywania służby wojskowej, propagowanie rygoryzmu, surowości moralnej i skromnego życia.

Światopoglądowo mennonici zbliżeni są do znanych w USA amiszów, którzy są odłamem szwajcarskich mennonitów z II połowy XVII wieku. Głową rodziny jest ojciec, żona zaś opiekuje się dziećmi i jest ich pierwszą kierowniczką duchowną. Mężczyźni w domu przebywają rzadko, większość czasu spędzając w polu. Kobiety, wręcz przeciwnie, przesiadują w domu otoczone gromadką dzieci, pracując i modląc się.

Mennonici prowadzą bardzo prosty tryb życia zgodny z tradycyjną wiejską kulturą europejską. Odrzucają większość osiągnięć nowoczesnej technologii. Kobiety noszą proste stroje – ciemną, zapiętą na haftki suknię (brak guzików i kieszeni symbolizuje rezygnację z dóbr


107


materialnych i zwrócenie ku Bogu), biały fartuch i czepek. Mężczyźni zaś przywdziewają skromne kaftany, bez żabotów i białe koszule. Mennonici nie uznają żadnych nowinek w wyglądzie.

Na ich stołach gości przede wszystkim mleko, świeże masło, sery i słodkie, pachnące pieczywo oraz owoce uprawianej przez mężczyzn ziemi.

Koncepcja produktu zakłada odtworzenie na terenie powiatu kwidzyńskiego zagrody mennonickiej. Miejscem idealnym na zrealizowanie tego pomysłu są Mątowskie Pastwiska w gminie Ryjewo, w których taka zagroda istnieje. Wymaga ona jednak gruntownego remontu i odrestaurowania. Innym możliwym sposobem jest samodzielne zbudowanie stylizowanej zagrody. Chodzi tutaj nie tylko o odtworzenie architektury zabudowań mennonickich, ale również wnętrza i sprzętów używanych w życiu codziennym, a także zabudowań gospodarczych.

U podstaw realizacji projektu leży chęć przybliżenia wiedzy na temat mennonitów jak najszerszemu gronu turystów. W miarę możliwości eksponaty muzealne powinny być oryginalne. Proponuje się wydzielenie kilku stref tematycznych:

życie codzienne mennonitów (eksponaty: sprzęty domowe, przykłady strojów, krótki opis stylu życia puszczany z kasety magnetofonowej lub przekazywany przez przewodnika, makieta przedstawiająca wieś mennonicką);

religia (historia mennonitów, życie Simonsa, reformacja, idea ekumenizmu);

osiągnięcia mennonitów – mistrzowie melioracji, wiatraki w Polsce, smak holenderskiego sera, krajobraz Żuław;

etos pracy – początki rozwoju kapitalizmu w Europie.


108


KWIDZYŃSKIE PRACOWNIE

ŚWIAT PAPIERU AKADEMIA WIKLINOWYCH

CUDÓW

TAJEMNICE KORZENNEGO PRZYSMAKU

Bardzo wielu z nas kojarzy Kwidzyn i powiat kwidzyński z fabryką papieru. To ona w pewnym sensie stała się symbolem miasta i powiatu. Jeżeli jednak zagłębimy się w historię Regionu, odkryjemy bardzo szybko, iż to nie tylko papier jest symbolem analizowanego obszaru. Nie mniejszą popularnością cieszyły się tutaj kiedyś pierniki i nie mniejszą sławą pochwalić się mogli wikliniarze. Ludzie zamieszkujący ziemię kwidzyńską szczycili się od wieków przeróżnymi talentami. Warto o tym pamiętać i warto to wykorzystać do przyciągnięcia jak największej ilości turystów.

W związku z powyższym powstał pomysł na stworzenie „Świata Papieru”, „Akademii Wiklinowych Cudów” oraz odkrywanie przez turystów „Tajemnic Korzennego Przysmaku”.

ŚWIAT PAPIERU

Koncepcja produktu powstała w nawiązaniu do papieru, który niewątpliwie stanowi jeden z symboli powiatu. Kwidzyn kojarzony jest, bowiem od lat z fabryką papieru, której funkcjonowanie wpływa na rozwój ekonomiczny okolicznych terenów.

Historia papiernictwa w Kwidzynie34 sięga II połowy XVI wieku. Wtedy to na terenie miasta oraz jego okolic zaczęły funkcjonować młyny papiernicze. Jeden z nich działał nieprzerwanie do drugiej połowy XIX wieku. Natomiast już w XVII wieku w okolicy Kwidzyna istniała bardzo nowoczesna jak na ówczesne czasy papiernia, która była czynna, aż do czasów Księstwa Warszawskiego (1805 r.).

Współczesna historia miasta i Regionu wiąże się z fabryką celulozy i papieru. Przedsiębiorstwo pod nazwą „Zakłady Celulozowo - Papiernicze w budowie” w Kwidzynie powołane zostało w 1972 roku. Od 1982 roku rozpoczęto produkcję celulozy, natomiast w latach 1985 i 1986 uruchomiono dwie pierwsze maszyny papiernicze, produkujące białe papiery do druku i do pisania. Wraz z biegiem lat uruchomiono jeszcze

34 Na podstawie „Papierowa tożsamość Kwidzyna” (http://www.ekokwidzyn.pl/?l=1&idM=57)


109


dwie maszyny. Na początku lat ’90 XX wieku fabryka przeszła zmiany restrukturyzacyjne. Obecnie jest częścią koncernu International Paper.35

Możliwości wykorzystania papieru do budowy produktu turystycznego są ogromne, aczkolwiek jak dotąd w małym stopniu były wykorzystywane przez powiat. Papier, występujący pod wieloma postaciami, jest tworzywem bardzo plastycznym. Stwarza, zatem nieograniczone możliwości rozwijania wyobraźni twórczej i wykonywania przeróżnych przedmiotów. Dlatego też proponuje się zbudowanie „Królestwa Papieru Kwidzyńskiego”.

Królestwo Papieru KwidzyńskiegoAutorzy koncepcji proponują utworzenie zespołu obiektów pod

wspólną nazwą „Królestwo Papieru Kwidzyńskiego”. Turysta, który zawita do „Królestwa” będzie mógł m.in. doświadczyć jak dawniej uzyskiwano papier, podziwiać tradycyjną i współczesną sztukę opartą na papierze oraz zakupić różne atrakcyjne papierowe produkty.

Funkcjonowanie produktuObiekty, wchodzące w skład produktu, będą różniły się ofertą

i grupami odbiorców, natomiast wspólną cechą wszystkich elementów Królestwa będzie nawiązanie do papieru i możliwości wykorzystywania go. Proponuje się, umieszczenie ich w niedalekiej odległości od siebie i utrzymanie w podobnej stylistyce architektonicznej.

W skład produktu wchodzić będą: Wytwórnia Papieru Czerpanego, Centrum Sztuki Papieru, Papierowe Królestwo Najmłodszych, Papierowy Sklepik.

Elementem scalającym produkt będzie impreza „Papierowy Księżyc”.

WYTWÓRNIA PAPIERU CZERPANEGOKoncepcja zakłada stworzenie obiektu o charakterze edukacyjno –

pokazowym. Autorzy koncepcji proponują stworzenie minimum dwóch pomieszczeń tematycznych.

W jednym odbywać się będą pokazy procesu produkcji papieru czerpanego. Zakłada się, że turysta będzie mógł nie tylko zobaczyć, ale również spróbować jak czerpie się papier. Takie założenie pociąga za sobą konieczność odpowiedniego wyposażenia sali pokazowej (prasa do odciskania wody, sita do czerpania papieru, kadzie czerpalnicze, beczki do mieszania masy papierniczej).

W drugim pomieszczeniu zorganizowana będzie natomiast atrakcyjna wizualnie ekspozycja multimedialna (plansze, monitory, głośniki) obejmująca następujące zagadnienia tematyczne:

historia wytwarzania papieru,

35 Na podstawie International Paper - Kwidzyn S.A (http://www.ipaper.com.pl/m1_1.htm)


110


rodzaje papieru i sposoby jego wykorzystania, edukacja ekologiczna – możliwości wtórnego wykorzystania

papieru, papier elektroniczny – przyszłość tradycyjnego papieru

w kontekście innych nośników informacji (co wypiera tradycyjny papier: elektroniczne listy, czasopisma, książki).

Proponuje się podjęcie współpracy w zakresie funkcjonowania obiektu ze Stowarzyszeniem „Eko-Inicjatywa”36, które ma w swej ofercie edukacyjnej wiele z proponowanych powyżej elementów. Stowarzyszenie posiada też spore doświadczenie w organizacji warsztatów czerpania papieru i edukacji obejmującej zagadnienia dotyczące papieru oraz ekologii.

Wytwórnia powinna być przygotowana, zarówno pod względem organizacji przestrzeni, jak i oferty, do przyjęcia pojedynczych turystów, rodzin z małymi dziećmi, grup zorganizowanych dorosłych turystów, a także grup kolonijnych i zielonych szkół. Większe grupy przyjmowane byłyby po uprzednim umówieniu telefonicznym.

CENTRUM SZTUKI PAPIERUWygląd Centrum powinien nawiązywać do papieru oraz do sztuki

– klasyczne, tradycyjne wzorce w połączeniu z nowoczesnymi rozwiązaniami. Składać się będzie z kilku stref.

Strefa WystawowaKoncepcja zakłada zorganizowanie wystawy zawierającej stałe

elementy i uzupełnianej o wystawy czasowe, prezentujące dorobek osób tworzących dzieła sztuki z papieru – zarówno na skalę regionalną jak i międzynarodową.

Należy tutaj zachować równowagę w doborze prac, tak, aby prezentować zarówno nowoczesną sztukę papieru, jak i tradycyjne dzieła (np. oparte na wzorach ludowych wycinanki, dawne ręcznie robione ozdoby świąteczne).

Strefa Origami Origami37 (z jap.: ori- składać, gami- papier) – tradycyjna

japońska sztuka składania papieru, polegająca na zaginaniu kwadratowej kartki papieru na różne sposoby, tak, aby w efekcie otrzymać trójwymiarową bryłę przedstawiającą np. zwierzę. Reguły origami nie pozwalają na cięcie ani przedzieranie papieru.

Tradycja origami zapoczątkowana została około 700 roku. Pierwotnie z papieru tworzono dekoracje na ceremonie religijne, następnie zaczęto przyozdabiać również domy, popularne stało się ozdobne zawijanie listów i prezentów w wartościowy papier.

Polskie Centrum Origami znajduje się w Poznaniu. Figurki z papieru można również oglądać w Centrum Kultury Japońskiej „Manggha” w Krakowie.

36 Zob. http://www.ekokwidzyn.pl/?l=1&idM=1637 Na podstawie http://pl.wikipedia.org/wiki/Origami


111


Koncepcja zakłada trzy aspekty funkcjonowania tego elementu produktu: rozpowszechnianie informacji o sztuce origami, organizacja pokazów i wystaw, organizacja warsztatów, prowadzonych przez profesjonalistów.

Sposobem na uatrakcyjnienie produktu oraz na jego promocję także na skalę ponadregionalną będzie organizacja Kwidzyńskiego Festiwalu Origami. Proponuje się, żeby Festiwal był organizowany we współpracy z Polskim Centrum Origami38. Podczas imprezy odbywać się będą:

pokazy i warsztaty praktyczne składania papieru, wykłady i dyskusje nad sposobami wykorzystywania sztuki

origami (terapia, nauka geometrii).

Strefa Papierowej ElegancjiProponuje się, żeby w tej strefie prezentować sztukę eleganckiego

stosowania papieru. Początkowo tematyka ekspozycji i pokazów tu organizowanych powinna obejmować następujące zagadnienia:

Serwetki - rodzaje serwetek papierowych i sposoby ich układania Papeteria – wystawy papeterii, pokazy ręcznego przygotowywania

papeterii, spotkania kolekcjonerów papeteriiDocelowo należy rozbudowywać produkt o prezentację zagadnień

związanych z wizytówkami, zaproszeniami i innymi produktami wykonywanymi z papieru, a mogącymi dodawać elegancji.

Strefa TwórczaTa część obiektu poświęcona będzie rozwijaniu kreatywności

w oparciu o wykorzystanie różnych rodzajów papieru. Zakłada się urządzenie sali warsztatowej, posiadającej odpowiednie wyposażenie potrzebne do przeprowadzania wielorakich form zajęć plastycznych, zarówno dla dzieci i młodzieży, jak i dla dorosłych oraz osób starszych. Proponuje się, żeby strefa pełniła także rolę organizatora i koordynatora plenerów artystycznych odbywających się na terenie powiatu.

Strefa HobbystówKoncepcja zakłada stworzenie miejsca spotkań osób

zainteresowanych modelarstwem redukcyjnym z papieru. Strefa będzie służyła do organizacji:

wspólnych zlotów modelarzy, konkursów modelarskich, pokazów tworzenia modeli z papieru, nauki podstaw modelarstwa dla turystów.

PAPIEROWE KRÓLESTWO NAJMŁODSZYCHProdukt z założenia skierowany będzie głównie do najmłodszych

turystów oraz mieszkańców Regionu. Proponuje się, żeby obiekt był formą czasowego przedszkola turystycznego – turyści odwiedzający Region a chcący spędzić trochę czasu bez swych pociech będą mogli

38 Zob. http://www.geocities.com/origami_dorota/polish.htmlPolska Agencja Rozwoju Turystyki S.A.



zostawić je pod czujnym okiem pracowników Królestwa. Oferta zawierać będzie:

1. Elementy edukacyjno – zabawowe:a. edukacyjne zabawy papierowymi zabawki (formy:

zwierzęta, rośliny, budynki, postaci),b. prezentowanie prostych informacji o historii papieru

i sposobach jego wykorzystania, oczywiście w sposób odpowiedni do możliwości percepcyjnych dzieci (obrazki, filmy),

c. nauka origami dla dzieci,d. wspólne czytanie papierowych (tradycyjnych,

w odróżnieniu do elektronicznych form przekazu) książek połączone z promowaniem czytelnictwa.

2. Elementy typowo zabawowe:a. organizacja balów przebierańców – oczywiście w strojach

z papierub. w sezonie letnim organizacja wyścigów oraz pokazów

papierowych łódek oraz latawców z papieru i wikliny.

PAPIEROWY SKLEPIK Proponuje się zorganizowanie sklepu z papierowymi pamiątkami.

Wygląd obiektu powinien nawiązywać do idei funkcjonowania „Królestwa Papieru Kwidzyńskiego”. Wśród produktów tu sprzedawanych nie powinno zabraknąć:

papieru czerpanego, papeterii, serwetek, papieru, podręczników, potrzebnych do samodzielnego

uprawiania sztuki origami oraz gotowych prac, zabawek i elementów strojów z papieru, projektów do tworzenia modeli redukcyjnych z papieru, materiałów promocyjnych Regionu.

Autorzy koncepcji proponują, żeby wszystkie obiekty w „Królestwie Papieru Kwidzyńskiego” były przystosowane do przyjmowania turystów przez cały rok. Niezbędnymi będą również udogodnienia dla turystów niepełnosprawnych.

Teren, na którym będą stały również będzie elementem produktu. Powinien, zatem być odpowiednio zagospodarowany. Infrastruktura (obszary zieleni, chodniki, ławki, kosze na śmieci) powinna nawiązywać wyglądem i funkcjonalnością do idei funkcjonowania produktu.

IMPREZA „PAPIEROWY KSIĘŻYC”Koncepcja funkcjonowania produktu zakłada coroczną

organizację imprezy pod tytułem „Papierowy Księżyc”. Inspiracją do zaproponowania takiego wydarzenia stały się słowa piosenki śpiewanej przez Halinę Frąckowiak: „Papierowy księżyc z nieba spadł...” oraz tytuł filmu „Paper Moon” (Papierowy księżyc, USA, 1973).

Proponuje się, żeby impreza odbywała się latem na świeżym powietrzu, miała charakter międzypokoleniowy i skierowana był zarówno do turystów jak i mieszkańców Regionu.


113


Funkcjonowanie imprezy, czyli Dwie Strony Księżyca.Proponuje się, aby całe wydarzenie składało się z dwóch

głównych części – muzycznej i filmowej. Pierwsza z nich nawiązywać będzie do twórczości Haliny

Frąckowiak. Podczas niej odbywać będą się koncerty, prezentacje DJ-ów, spotkania kolekcjonerów płyt winylowych.

Druga część polegać będzie na organizowaniu nocnych pokazów filmów z lat 70-tych, odbywających się pod gołym niebem i połączonych z piknikiem pod nazwą „Letni Filmowy Klub Dyskusyjny”.

Papier jako element promocji RegionuElementem scalającym funkcjonowanie całego produktu

turystycznego na terenie powiatu kwidzyńskiego będzie wykorzystywanie produktów papierowych do celów promocyjnych Regionu:

bilety wstępu – nawet symboliczne – papierowe, podobna grafika, logo i nazwa,

mapy produktu – logo i nazwa, torby papierowe z logo i nazwą powiatu kwidzyńskiego, zakładki do książek – logo i nazwa, opakowania pożywienia sprzedawanego w ramach

funkcjonowania produktu: pierników, ryb z wędzarni etc.

AKADEMIA WIKLINOWYCH CUDÓW

Pomysł na wykorzystanie wikliny do budowy produktu turystycznego narodził się w związku z tradycjami, jakimi powiat kwidzyński może się szczycić w dziedzinie wikliniarstwa. Nie bez znaczenia były także zrealizowane w Regionie projekty „Wiklinowy Kwidzyn” i „Wiklina jako alternatywne źródło energii i sposób na długofalowy rozwój wsi”, jak również fakt funkcjonowania w Kwidzynie jedynego w Polsce Technikum Przemysłu Wikliniarsko - Trzciniarskiego.

Prawda jest taka, iż wiele osób, które odwiedziły powiat, identyfikują go nie z Zamkiem i nie z papierem, a właśnie z wikliną. Dlatego też warto wpleść w krajobraz turystyczny ziemi kwidzyńskiej „Akademię Wiklinowych Cudów”, tym bardziej, że polska wiklina podbija Europę i świat, stając się produktem poszukiwanym i wyjątkowo atrakcyjnym.

Czym jest wiklina?Wiklina to krzewiasty gatunek wierzby. Jej uprawa nie jest trudna.

Posadzona wiosną daje plon już jesienią, nie jako surowiec do plecionek, ale jako materiał, który może posłużyć do rozmnażania. Wiklinę ścina się po zakończeniu okresu wegetacji, gdy opadną liście (czyli od listopada do marca). Surowcem do wyrobów są ścięte pędy krzewów o tej samej nazwie. Pędy o długości 60, 80 i 100 cm są surowcem do wyrobów dekoracyjnych, te dłuższe – 120, 140 i 160 cm służą do wyrobu koszy i pojemników, natomiast nie ścinana przez 2-4 lata wiklina powoduje otrzymanie kijów, które są używane do produkcji mebli.


114


Wiklina daje ogromne możliwości, wystarczy odrobina wyobraźni. Robi się z niej koszyki, kosze, kufry, kwietniki, gazetniki, fotele bujane, wózki, kufry, etażerki – trudno wymienić wszystkie rzeczy, które można „wyczarować” z tego materiału.

Funkcjonowanie produktuKoncepcja produktu zakłada stworzenie na terenie powiatu

kwidzyńskiego stałego obiektu o charakterze edukacyjno-rekreacyjnym pod nazwą „Akademia Wiklinowych Cudów”. Ma być to obiekt żyjący własnym życiem, cały czas rozwijający się i podejmujący nowe wyzwania. Obserwuje się, bowiem zdecydowany trend odchodzenia od „martwych” wystaw, ludzie chcą wiedzieć, skąd coś pochodzi, jak się to robi i chcą sami aktywnie tworzyć nowe rzeczy. Stanowi to doskonałą zabawę nie tylko dla dzieci i młodzieży, ale również dla dorosłych.

W związku z powyższym idea zakłada, iż Akademia będzie miejscem, w którym każdy zapozna się z procesem wytwarzania cudów z wikliny, począwszy od sadzenia i zbierania plonów, a skończywszy na gotowym produkcie. Dobrym pomysłem jest umieszczenie Akademii w kilkukondygnacyjnym obiekcie. Na zewnątrz przy Akademii powinna znajdować się szklarnia, w której będzie prowadzona uprawa wikliny, natomiast w samym budynku każde piętro będzie ekspozycją poszczególnych etapów pracy nad wyrobem wiklinowym, ostatnie zaś piętro będzie „spełnieniem marzenia” o gotowym produkcie. Chodzi tutaj o wzbudzenie w turystach zainteresowania i odsłaniania tajemnicy wiklinowych cudów etapami, krok po kroku. Wchodząc do Akademii odwiedzający nie będzie miał szansy zobaczenia gotowego produktu, dopiero po przejściu wszystkich pięter i prześledzeniu całego procesu, otrzyma gotowy produkt.

W związku z powyższym proponuje się opisaną poniżej organizację wnętrza Akademii.

Szklarnia – Uprawa wikliny (zorganizowanie sztucznego pola uprawy wikliny, pokaz zbierania plonów, rozróżnienie rodzajów wikliny i jej przeznaczenie)

I piętro – Projekt (zaprojektowanie kształtu wyrobu z wikliny, szkice)

II piętro – Praca nad projektem (plecionkarstwo, pokazy wyrabiania różnych wyrobów, od koszyków, przez kufry i ozdoby, aż po meble)

III piętro – Gotowe wiklinowe cuda

Stałym elementem funkcjonowania Akademii będą warsztaty plecionkarskie, w których udział będzie mógł wziąć każdy odwiedzający. Podczas zwiedzania Akademii, na każdym piętrze czekać będzie osoba, która przedstawi teoretyczne zagadnienia związane z wikliniarstwem (np. w szklarni będzie można poznać tajniki uprawy wikliny, a na II


115


piętrze przedstawione zostaną tajniki plecionkarstwa, jak również samemu będzie można spróbować wyczarować wiklinowe cuda).

Idealnie byłoby, gdyby powierzchnia pięter nie była zbyt duża (pokoje o powierzchni ok. 20-25 m2) i gdyby można je było połączyć krętymi schodami. Większą powierzchnię powinno mieć jedynie ostatnie piętro, tam, bowiem znajdować się będzie Wiklinowa Kawiarenka i Wiklinowy Sklepik, jak również będzie się mieścić Wiklinowy Świat Zabawek.

Wiklinowa Kawiarenka będzie miejscem, w którym odwiedzający będą mogli napić się kawy i zjeść dobre ciastko w otoczeniu wyrobów z wikliny. Zakłada się, iż stoły, krzesła, tace kelnerskie i ozdoby na ścianach będą zrobione z wikliny, co nada temu miejscu specyficznego charakteru. Proponuje się również przygotowanie oryginalnego menu, w którym nazwy poszczególnych potraw i napojów będą nawiązywały do sztuki wikliniarskiej i plecionkarskiej.

W Wiklinowym Sklepiku39 turyści będą mogli zakupić wiklinowe pamiątki.

Jeżeli chodzi o Wiklinowy Świat Zabawek, ma on być miejscem przeznaczonym specjalnie dla dzieci. Zakłada się, iż rodzice będą mogli tam zostawić swoje dzieci, aby w spokoju zwiedzić Akademię. W Wiklinowym Świecie Zabawek organizowane będą różnego rodzaju gry i zabawy dla najmłodszych. Oczywiście wszystkie zabawki będą wykonane z wikliny. Ponadto proponuje się stworzenie jedynej w Polsce wystawy wiklinowych wózków dla lalek.

Imprezy„Akademia Wiklinowych Cudów” będzie z założenia miejscem,

w którym odbywać się będą liczne imprezy i wystawy o zasięgu regionalnym i ogólnopolskim. Proponuje się organizowanie m.in.:

Kwidzyńskich Targów Wikliniarskich – impreza byłaby doskonałą okazją do spotkań wikliniarzy i plecionkarzy z całej Polski, stanowiłaby także nie lada atrakcję dla odwiedzających targi, którzy mogliby się zakupić wiklinowe różnorodności; proponuje się, by targi odbywały się raz w roku i miały rangę imprezy ogólnokrajowej, a docelowo międzynarodowej;

Corocznych wystaw koszyków wielkanocnych oraz konkursów na najpiękniejszy koszyk wielkanocny;

Warsztatów z dziedziny projektowania wystroju wnętrz i ogrodów przy wykorzystaniu wyrobów wiklinowych;

Wystaw psów i koszy dla domowych ulubieńców; Wystaw fotograficznych; Wystaw kompozycji kwiatowych.

TAJEMNICE KORZENNEGO PRZYSMAKU

39 Zakłada się, iż Wiklinowy Sklepik będzie należał do wspomnianej wcześniej sieci punktów sprzedaży pamiątek.


116


Pomysł produktu powstał w nawiązaniu do wizyty w Muzeum Zamkowym w Kwidzynie. Wśród niezliczonej ilości ciekawych eksponatów uwagę przyciąga, bowiem kolekcja form piernikarskich. Niewiele osób zdaje sobie sprawę z faktu, iż kwidzyńskie pierniki zajmują ważną pozycję w historii kultury Regionu. Znany jest ich rodowód, nie wiadomo natomiast, jaki był ich smak. Koncepcja produktu, zakłada, iż pozwoli on na poznanie tajemnic kwidzyńskiego przysmaku poprzez stworzenie Kwidzyńskiego Centrum Mistrzów Piernikarstwa oraz opracowanie scenariusza imprezy „Jarmark Kwidzyńskiego Piernika”.

Jaki jest rodowód kwidzyńskich pierników?Piernik jest tradycyjnym ciastem miast hanzeatyckich. Stanowił

swoisty symbol ich powodzenia oraz szerokich kontaktów ze światem. Pierwotnie, z uwagi na wysoki koszt przypraw korzennych, ten słodki przysmak był wielkim luksusem. Tradycja wypieku pierników przetrwała w Bremie, Monachium, Norymberdze, Amsterdamie, Liege, Ostendzie i Kłajpedzie. W Polsce piernik przyjął się w XVIII wieku i był, podobnie jak w innych krajach, symbolem dobrobytu i wysokiego statusu społecznego.

Tradycje piernikarskie w Polsce były żywe nie tylko w Gdańsku i Toruniu. Równie znane były pierniki wypiekane na ziemi kwidzyńskiej.

W każdym polskim domu na terenach dzisiejszego powiatu kwidzyńskiego wypiekano kiedyś w czasie Świąt Bożego Narodzenia, zwłaszcza na Nowy Rok ciasteczka w kształcie zwierząt gospodarskich. Nazywano je „nowym latkiem”. Z czasem piekarze kwidzyńscy zaczęli masowo produkować pierniki i sprzedawali je na miejskich jarmarkach. Nowe latka charakteryzowały się zamkniętym umownie kręgiem symbolicznym, wyobrażały zwierzęta i ptactwo domowe chłopskiej zagrody, z przewagą koguta. Pierniki wyrabiane w miastach stopniowo przybierały inne kształty – wiewiórek, pawi, lwów.

Z czasem, w miarę rosnącej konkurencji ze strony Elbląga, Malborka i Torunia, piernikarze kwidzyńscy urozmaicili specyfikę tematyczną swoich wyrobów. Zwyczaj nakazujący podarowanie ukochanej piernika zakupionego na jarmarku sprawił, iż pojawiły się nowe formy – młodzieniec niosący w dłoniach dużą donicę, z której wyrasta kwiat słonecznika, kosz z różami, piwonie, stokrotki etc. Równie ciekawe były pierniki o tematyce związanej z życiem chłopskim: kobiety w strojach ludowych, przy kołowrotku i maślanicy, chłopi z cepem i trzymający gęś40.

Kwidzyńskie Centrum Mistrzów PiernikarstwaZakłada się, iż Kwidzyńskie Centrum Mistrzów Piernikarstwa

będzie pełniło kilka bardzo ważnych funkcji.

MINIFABRYKANajważniejszą z nich będzie stworzenie minifabryki kwidzyńskich

pierników. Proponuje się zagospodarowanie obiektu pod budowę 40 Na podstawie: Lemański A., Spacery po Historii Ziemi Kwidzyńskiej, Zeszyty Kwidzyńskie nr 2, Towarzystwo Miłośników Ziemi Kwidzyńskiej, Kwidzyn 2000, ss. 88,89,91,92.


117


cukierni, która będzie jedynym na świecie miejscem wytwarzania kwidzyńskich pierników. Ich dystrybucja na terenie powiatu powinna się odbywać przez specjalnie stworzoną sieć cukierni, kawiarni i sklepików. Każdy obiekt, który będzie posiadał w swoim asortymencie pierniki kwidzyńskie, będzie musiał spełniać określone wymagania, które pozwolą mu na uzyskanie Certyfikatu Kwidzyńskiego Centrum Mistrzów Piernikarstwa. W ten sposób zagwarantowana zostanie autentyczność kwidzyńskiego piernika.

Pierniki wytwarzane będą według starych receptur. Autorzy koncepcji są zdania, iż należy zachować ich pierwotne kształty (zwierzęta domowe), czyli produkować tradycyjne nowe latko.

INTERAKTYWNY DESERPonadto proponuje się, aby w Centrum istniała kawiarnia

„Interaktywny Deser”. Jej specyfiką będzie to, iż wszyscy obecni aktywnie będą pomagać w przyrządzaniu deserów, z których najważniejszym będzie oczywiście kwidzyński piernik. Stół, przy którym będą siedzieć goście, powinien oddzielać część jadalną od kuchennej w taki sposób, że nie ruszając się z miejsca, można zaglądać do garnków. Zakłada się, iż podczas przygotowywania deserów, cukiernicy barwnie opowiadać będą o historii kwidzyńskiego piernikarstwa i o innych kulinarnych tajemnicach Regionu.

W wystroju wnętrza kawiarni przeważać powinny pierniki – ozdoby piernikowe na ścianach, zdjęcia z wystaw i z Jarmarku kwidzyńskiego Piernika, oprawione w stylizowane ramy tradycyjne przepisy etc.

CENTRUM WYSTAWOWEKwidzyńskie Centrum Mistrzów Piernikarstwa powinno także

mieścić sale wystawowe, w których organizowane będą ekspozycje stałe i czasowe związane z piernikarstwem. Mogą się tutaj na przykład odbywać coroczne wystawy piernikowych ozdób choinkowych, szopek lub innych słodkich małych dzieł sztuki.

Proponuje się również zapoczątkowanie największej w Polsce kolekcji przepisów na pierniki pochodzących z całego świata.

Jarmark Kwidzyńskiego PiernikaWydarzeniem promującym kwidzyńskie tradycje piernikarskie

będzie zgodnie z założeniami koncepcji Jarmark Kwidzyńskiego Piernika. Rola tego typu imprezy będzie bardzo duża nie tylko z punktu widzenia promocji powiatu kwidzyńskiego jako miejsca kojarzonego z tradycjami piernikarskimi, ale również z punktu widzenia kształtowania wizerunku i spójnego komunikatu o Regionie.

Główne założenia imprezy Charakter – impreza cykliczna. Termin – raz w roku, najlepiej w okresie wakacyjnym. Długość trwania – weekend.


118


Elementy imprezy1. Stoiska / kramy – zorganizowanie sieci straganów, na których

sprzedawane będą przede wszystkim specjalnie przygotowywane na tę okazję pierniki kwidzyńskie.

2. Konkursy wiedzy o piernikach.3. Mistrzostwa Powiatu Kwidzyńskiego w Jedzeniu Pierników.4. Konkursy plastyczne dla dzieci i młodzieży – tworzenie nowych

form piernikarskich.5. Wystawy – Piernikowe Małe Dzieła Sztuki.6. Warsztaty cukiernicze z zakresu sztuki wyrobu i ozdabiania

pierników.


119


DOLINA WYOBRAŹNI

ŚLADAMI LEGEND W KRĘGU STAROŻYTNOŚCI

Legendy, podania i gawędy stanowią nieodłączny element dziejów powiatu kwidzyńskiego. Wiele z nich powstało jedynie jako wytwór wyobraźni mieszkańców Regionu, niektóre zawierają w sobie jednak źdźbło prawdy. Przekazywane z pokolenia na pokolenie, nadal są żywe i ciekawe. Stanowią doskonałą bazę do zbudowania ciekawego i oryginalnego produktu turystycznego, który może stać się wizytówką obszaru.

ŚLADAMI LEGEND

Koncepcja zakłada stworzenie na bazie legend dotyczących powiatu kwidzyńskiego tematycznego szlaku turystycznego. Jego przebieg zostanie wyznaczony w oparciu o miejsca związane z podaniami. Zakłada się, iż turysta idący śladami kwidzyńskich legend zatoczy koło wokół całego powiatu. Dlatego też na początek i koniec trasy proponuje się wybrać stolicę Regionu – Kwidzyn.

Trasa przebieguIdea szlaku zakłada, iż jego trasa przebiegu przedstawiać się

będzie następująco: Kwidzyn – Gardeja – Jezioro Klasztorne – Prabuty – Trzciano – Kwidzyn. Należy tutaj podkreślić, iż jest to tylko propozycja. Zakłada się, iż produkt będzie żywy i cały czas modyfikowany w miarę zmieniających się oczekiwań turystów. W przyszłości trasa przebiegu szlaku powinna zostać wzbogacona o nowe elementy. Możliwość ciągłego wprowadzania zmian stanowi o dużej wartości tego typu rozwiązań w turystyce.

Zagospodarowanie szlakuOdpowiednie zagospodarowanie szlaku zapewni jego efektywne

funkcjonowanie, jak również nada mu oczekiwany charakter. Najważniejszym jego elementem, świadczącym jednocześnie o tożsamości produktu, będzie system informacyjny. Powinny się na niego składać tablice informacyjne i kierunkowe, zaprojektowane w takiej samej stylistyce i kolorystyce. Równie ważne będą ponadto elementy małej infrastruktury, takie jak: miejsca na odpoczynek, ławki, sanitariaty.


120


Jako że szlak będzie można przebyć rowerem lub samochodem (minibusem) wyznaczone powinny również zostać miejsca parkingowe.

Kluczowymi punktami na szlaku będą jednak specjalnie zaprojektowane przystanki, z których każdy będzie nawiązywał do innej legendy. Przy każdym przystanku znajdować się będzie tablica informacyjna oraz mała drewniana chatka, która będzie skarbnicą informacji o danym podaniu ludowym. W jej wnętrzu, na głównej ścianie znajdować się będzie treść danej legendy, a wokoło ilustracje rysunkowe.

W chatkach organizowane będą różnego rodzaju zajęcia i zabawy. Przewodnik, z którym szlak należy zwiedzać, w każdej chatce będzie przywdziewał inne przebranie i będzie opowiadał daną legendę. Jej treść można także puszczać z taśmy magnetofonowej.

Dla sprawnego funkcjonowania szlaku niezbędnym jest wydanie folderu promocyjnego, który zawierać będzie mapkę szlaku z oznaczonymi miejscami postoju, jak również krótki opis każdego przystanku. Ponadto proponuje się wykreowanie na bazie legend i podań swoistego rodzaju „amuletu”, który będzie przynosił szczęście każdemu, kto go posiada. Takim amuletem może być przykładowo figurka Liwii – niewiasty, która od wieków strzeże Kwidzyn.

Proponowane przystanki na szlaku – koncepcja funkcjonowania

1. KWIDZYNProponuje się, aby tematem przewodnim pierwszego przystanku

na szlaku była Legenda o Bartniku Kwidynie. Postać ta jest bardzo ważna dla dziejów Regionu, gdyż według legendy to właśnie Kwidyn założył gród, który dał podstawę rozwoju Kwidzyna. Jego historia jest związana z Krzyżakami (zwłaszcza ze Smentogiem), którzy zdobyli podstępem gród i wnieśli na jego miejscu potężny murowany zamek.

Od tamtych czasów aż po dziś dzień w nurtach Wisły trwa odwieczna walka pomiędzy Kwidynem a Smentogiem. Niekiedy przybiera ona tak groźne rozmiary, że wzburzone fale rzeki przelewają się przez wysokie wały, zalewając łąki, domy i pola. Raz do roku syn Kwidyna, Kwidyn Wielki, potajemnie opuszcza wody Wisły, by odebrać od nowych poddanych przyrzeczenie wierności i wytrwania, a towarzyszy mu dzielna drużyna flisaków. Smentog także wychodzi z wody raz do roku i krąży po osiedlach nasłuchując, czy wciąż żyje polska mowa. Jeżeli usłyszy, choć jedno polskie słowo, natychmiast musi wrócić do Wisły. Trzeba jednak bez przerwy mieć się na baczności, bo może wciągnąć każdego, kto nie jest ostrożny41.

Zakłada się, iż Legenda o Bartniku Kwidynie będzie pretekstem do przedstawienia historii społecznej średniowiecznego Kwidzyna i okolic. Środkiem przekazu zaś miałby się tutaj stać teatr. Proponuje się, zatem organizowanie przedstawień teatralnych (inscenizacji) na wolnym powietrzu nad Wisłą w okolicach Zamku, których odbiorcami będą nie tylko osoby rozpoczynające swoją wędrówkę do świata legend, ale również mieszkańcy Kwidzyna i okolic oraz przyjezdni. Ich tematyka

41 Na podstawie Obremska A., Kwidzyn, Wydawnictwo BIT, Gdańsk 2005, ss. 39-40.Polska Agencja Rozwoju Turystyki S.A.



związana winna być z przekazami na temat średniowiecza (jak żyła wówczas ludność, czym się zajmowała) oraz oczywiście z treścią samej legendy. Idea zakłada ponadto organizowanie warsztatów teatralnych dla dzieci i młodzieży.

Nawiązanie w koncepcji do sztuki teatralnej ma swoje uzasadnienie. Teatr odgrywał, bowiem bardzo ważną rolę w życiu kulturalnym Kwidzyna, a jego historia sięga końca XVIII wieku.

2. GARDEJAMotywem przewodnim tego przystanku będzie Gawęda

o Łuczniku Pyszałku. Tytułowy młodzieniec znakomicie władał łukiem i strzałą i uważał, iż w sztuce tej jest niepokonany. Często wędrował sam na koniu z miasta do miasta z dużym ładunkiem towarów powierzonych mu przez bogatych kupców. Polegał wówczas tylko na swoim kolczanie pełnym strzał i łuku. Pewnego dnia podczas wędrówki zerwała się nagle gwałtowana burza. Młodzieniec udał się pospiesznie do pobliskiej chaty szukając schronienia. Jej gospodarz przyjął go z otwartymi rękami, a ponieważ zbliżała się noc, zaproponował mu nocleg. Młodzieniec jednak, pewny siebie i swoich umiejętności, nie bał się niczego, i jak tylko minęła nawałnica, ruszył w dalszą drogę. Słońce zaszło bardzo szybko i zrobiło się ciemno. W pewnym momencie przemknął obok niego jakiś cień. Młodzieniec, pewny, iż ktoś czyha na jego dobra, zatrzymał się i zaczął strzelać do wspomnianego cienia. Wkrótce nie pozostała mu ani jedna strzała i ogarnęło go poczucie strachu. Wrócił, więc do chaty gospodarza i tam spędził noc. Rankiem, młodzieniec wsiadł na konia i chciał ruszyć w dalszą drogę. Gospodarz zatrzymał go jednak pytając, jak chce sobie poradzić z przeciwnikami, skoro nie ma ani jednej strzały. Młodzieniec wyznał całą prawdę i powiedział, że jedzie pozbierać wystrzelone wcześniej strzały. W odpowiedzi gospodarz wyjął z ukrycia okrągłą tarczę, w której tkwiły wszystkie strzały. „Chodziło mi tylko o twoje dobro” powiedział starzec. „Ponieważ byłeś zbyt pewny siebie, postanowiłem spłatać ci figla. Mam nadzieję, że w przyszłości będziesz skromniejszy i nie będziesz gardził radą bliźnich”42.

Zakłada się, iż na bazie tej gawędy, organizowane będą dyskusje wychowawcze z dziećmi i młodzieżą na temat posiadanych umiejętności, pewności siebie i pychy. Już od wieków, bowiem wszelkiego rodzaju przypowieści stanowiły doskonałą bazę do nauczania dzieci, a ich morały były dla maluchów niezwykle ważne i cenne.

Ponadto w ramach promowania zdrowego tryby życia i nowych form uprawiania sportu, proponuje się przygotowanie zajęć sportowych strzelania z łuku do celu. W związku z tym, w chatce powinna znajdować się wypożyczalnia sprzętu, jak również sklepik, w którym w niezbędny sprzęt każdy będzie mógł się zaopatrzyć.

3. KLASZTOREK NAD JEZIOREM KLASZTORNYMZa czasów krzyżackich na wyspie Klasztorek założono klasztor,

który w krótkim czasie wyrósł na potęgę i znaczenie. Zdobywszy

42 Na podstawie Patock W., Gardeja i okolice, Studio Visage 1996, ss. 21,22.Polska Agencja Rozwoju Turystyki S.A.



bogactwo, zakonnicy stali się leniwi i rozpustni. Uciskali i wyzyskiwali poddanych. W okresie wojen polsko-szwedzkich w wieczór Zielonych Świąt do drzwi klasztoru zapukała starsza niewiasta, prosząc o nocleg i pożywienie. Pijani mnisi postanowili zadrwić z kobiety. Dowiedziawszy się, iż przybyła ona do najwyższego zwierzchnika, wyśmiali staruszkę i polecili dzwonnikowi klasztornemu z nią zatańczyć. Gdy gruby dzwonnik chciał zbliżyć się do niej, niewiasta poczęła rosnąć coraz wyżej, aż jej głowa dosięgła sklepienia klasztornego. Wówczas krzyknęła: „Jesteście przeklęci i potępieni na wieku! Zanim nadejdą Zielone Święta, zginiecie wy i wasz klasztor. Jedynie dzwony klasztorne odzywać się będą co roku w Zielone Święta”. Jej przepowiednia spełniła się następnego roku. Pewnego dnia dziewczyna, płucząc bieliznę w jeziorze zauważyła trzy dzwony klasztorne. Gdy chciała uchwycić największy z nich usłyszała: „Kto nie szanuje małych, ten i wielkiego nie wart!” – po czym dzwony utonęły43.

Proponuje się, by organizować nad jeziorem ognisko i wieczorną zabawę nad wodą. W takiej scenerii opowieść o dzwonach klasztornych nabierze z pewnością piękniejszych barw i będzie bardziej przekonująca. W przygotowaniu imprezy powinny brać udział dzieci i młodzież uczestniczące w wyprawie.

4. PRABUTYJak podaje legenda, w pobliżu zamku prabuckiego, Krzyżacy

mieli wznieść ziemny labirynt z setką dróg, nazwany przez nich Jeruzalem. Raz do roku w jego korytarzach urządzali gonitwę za pruskimi sługami, wypełniając w ten sposób śluby wiecznej walki z niewiernymi. Podobno jeszcze dziś można usłyszeć jęki pokutujących zakonników44.

Nawiązując do podania, proponuje się zbudować w Prabutach labirynt dla dzieci i młodzieży. Budowla ta od starożytności fascynowała ludzkość, a każdy z nas w dzieciństwie pragnął przejść labirynt, rzeczywisty czy też narysowany na kartkach papieru. W związku z tym, początkowo w chatce można organizować zajęcia – łamigłówki, natomiast docelowo proponuje się wybudowanie prawdziwego labiryntu. Można w nim będzie organizować różnego rodzaju konkursy dla dzieci i młodzieży.

5. TRZCIANOKrąży legenda, że Gustaw Adolf, ratując się z pola walki w czasie

bitwy pod Trzcianem, zdjął zbroję królewską i przebrał się za zwykłego rycerza. Insygnia królewskie i zbroję wrzucił do trzciańskich bagien. Od tamtej pory aż do teraz zachodnie bagna noszą nazwę „Buława”.

Przystanek w Trzcianie powinien bezpośrednio nawiązywać do okresu wojen polsko-szwedzkich. Proponuje się stworzenie w chatce makiety bitwy pod Trzcianem, która ukazywać będzie ustawienie wojsk

43 Ibidem, ss. 35,36.44 Obremska A., op. cit., s. 32.


123


oraz przebieg walki. Jednocześnie przedstawić można używane wówczas uzbrojenie oraz mundury wojskowe (np. na ilustracjach).

6. KWIDZYNProponuje się, by ostatni przystanek na szlaku nawiązywał do

pięknej panny wodnej Liwii, która uratowała Kwidzyn przed wielkim pożarem i do dnia dzisiejszego strzeże miasto od nieszczęść.

Tak, jak w przypadku pierwszej legendy, tak i w przypadku ostatniej, dobrym pomysłem są teatralne inscenizacje związane z historią Liwii.

Jak już wcześniej zaznaczono, powyższy opis stanowi jedynie propozycję funkcjonowania szlaku. Do jego budowy można wykorzystać również inne podania i przypowieści. Ważnym jest, aby produkt jak najszybciej zaczął funkcjonować w rzeczywistości, nawet w oparciu o mniejszą ilość przystanków.

W KRĘGU STAROŻYTNOŚCI

Jest takie miejsce w Ryjewie, tak piękne i urocze, że w przedwojennej Polsce nazywano je Rajem. Obecnie znajduje się tam ścieżka spacerowa, wijąca się wzdłuż strumyka uchodzącego do jeziorka. Kiedyś, strumyki wijące się malowniczym wąwozem nazywano Tygrysem i Eufratem.

Symbolika tych nazw oraz piękno miejsca stało się źródłem pomysłu na produkt turystyczny „W Kręgu Starożytności”, który z założenia ma być pełen magii i tajemnic starożytnych cywilizacji Bliskiego Wschodu.

Koncepcja zakłada stworzenie małego parku tematycznego „W Kręgu Starożytności”, którego przewodnim motywem będzie starożytna Mezopotamia. Wybór tematyki został oczywiście podyktowany uwarunkowaniami geograficznymi – Mezopotamia leżała, bowiem w dolinie dwóch największych rzek Bliskiego Wschodu, czyli Tygrysu i Eufratu.

Dlaczego warto budować produkt w oparciu o dziedzictwo starożytnej Mezopotamii?

Cywilizacja mezopotamska jest starsza od Egiptu, rozwinęła się, bowiem już w czwartym tysiącleciu p.n.e. Zamieszkujący ją Sumerowie byli ludźmi niezwykle twórczymi i kreatywnymi. To oni wymyślili koło, budowali wodociągi i domy z cegieł, kompleksy militarno-spichlerzowo-świątynne zwane zikkuratami. Jednym z ich największych osiągnięć było wynalezienie pisma i systemu liczenia ALGEBRA. To oni stworzyli kodeks Hammurabiego, jak również byli pomysłodawcami wiszących ogrodów Semiramidy.


124


Funkcjonowanie parkuPark tematyczny ma się stać miejscem, w którym turyści,

zwłaszcza dzieci i młodzież, będą mogli poznać starożytną cywilizację zgodnie z hasłem „uczyć poprzez zabawę”. Zakłada się, iż jego tematem przewodnim będą osiągnięcia sumeryjskiej cywilizacji, bez których funkcjonowanie w dzisiejszym świecie byłoby niezwykle trudne. Ponadto koncepcja zakłada, iż produkt będzie adresowany do osób zafascynowanych starożytnością, hobbystów i pasjonatów. Takie określenie grupy odbiorców wymusza istnienie następujących elementów zagospodarowania parku.

Aleja Wiedzy. Aleja Magii.

Terminologia powyższych nazw nawiązuje do idei parku.

Aleja WiedzyAleja Wiedzy będzie miejscem nauki połączonej z zabawą.

Zakłada się, iż będzie się ona znajdowała w dużym, długim namiocie (oczywiście można na ten cel zaadoptować jakiś budynek, jednak wówczas zwiększą się znacznie koszty wdrożenia produktu), który będzie pełnił funkcję sali wystawowej.

Obiekt powinien być wypełniony przedmiotami, które nadadzą mu odpowiedni klimat – na ścianach starożytne malunki, pismo obrazkowe, zdjęcia (np. pochodzące z British Museum w Londynie etc.).

Wśród eksponatów w osobnych gablotach za szkłem powinny znajdować się wynalazki Sumerów (przykłady pisma obrazkowego i klinowego, koło, tekst kodeksu Hammurabiego).

W czasie zwiedzania z kasety puszczane będzie opowiadanie o historii Mezopotamii (lub opowiadać ją będzie przewodnik).

Zakłada się organizację zabaw i konkursów dla odwiedzających, nawiązujących zarówno do usłyszanej wcześniej historii, jak i do poszczególnych wynalazków. Możliwości są tutaj ogromne, poniżej podano tylko kilka przykładów. Ważnym jest, aby różnorodność gier była jak największa. Ich pomysłodawcami mogą też być sami turyści.

Przykłady zabaw i konkursów: Gra skojarzeń, czyli pismo obrazkowe w dzisiejszym świecie.

Niewielu z nas zdaje sobie sprawę z tego, iż coraz rzadziej posługujemy się alfabetem, który jest zastępowany obrazkami. Na świecie obserwuje się, bowiem powrót do cywilizacji obrazkowej, której twórcami byli Sumerowie. Wystarczy rozejrzeć się dookoła – zewsząd otaczają nas obrazki – symbole, których znaczenie jest dla wszystkich oczywiste. Nikt, widząc skrzyżowany nóż i widelec, nie pomyśli przecież, że znajduje się przy sklepie ze sztućcami. Literka „I” wszędzie oznacza punkt informacji, krzyżyk na zielonym tle symbolizuje aptekę. Każdy też zna doskonale znaczenie ilustracji w systemie komputerowym Windows. Jeżeli człowiek się nad tym chwilę zastanowi, można dojść do wniosku, iż życie bez symbolicznych obrazków byłoby niezwykle trudne.


125


Proponuje się, więc organizowanie gier i zabaw, podczas których uczestnicy mogą posługiwać się tylko i wyłącznie pismem obrazkowym. Takie zajęcia bardzo pozytywnie będą wpływać na kształtowanie wyobraźni dzieci i młodzieży, nauczą ich kreatywności i analitycznego myślenia. Mogą w nich uczestniczyć także osoby zza granicy, nie znające języka polskiego.

Kodeks Hammurabiego – tak czy nie? – dyskusje nad słusznością surowości przepisów prawa karnego.

Kodeks Hammurabiego ustanowił prawo „oko za oko, ząb za ząb”. Był niezwykle surowy i jednoznacznie określał kary grożące za popełnienie konkretnych przestępstw. Doskonale spełniał on swoją rolę w starożytnej Mezopotamii. Czy taki kodeks mógłby istnieć również w dzisiejszym świecie? Nad pytaniem wielu z nas zastanawia się już dzisiaj. Rosnąca stopa przestępczości powoduje, iż buntujemy się przeciwko zbyt łagodnemu traktowaniu przestępców. Problem ten jest wielokrotnie dyskutowany na forum publicznym. Stanowi też doskonały temat na zaaranżowanie dyskusji dzieci i młodzieży.

Sztuka wypowiadania własnych myśli nie jest tak łatwa, jak czasami się wydaje. Dlatego też proponuje się organizowanie zajęć na tematy związane z umiejętnością podejmowania dyskusji oraz organizowanie paneli dyskusyjnych.

Wieża BabelWedług przekazów biblijnych, po potopie ludzie

wędrowali po ziemi, szukając miejsc gdzie mogliby zamieszkać. Wszyscy byli potomkami Noego i mówili jednym językiem. W trakcie swojej wędrówki napotkali równinę, na której postanowili zbudować miasto i wieżę, której wierzchołek miał sięgnąć nieba.

Nauczyli się wyrabiać cegły i wytapiać smołę. Ponieważ mieli jedną mowę szybko budowali domy, a wieża wznosiła się coraz wyżej. Z dumą patrzyli na swoje dzieło. Bóg widział miasto i wieżę. Wiedział, że ludzie zaczęli zapominać o swoim stwórcy. Myśleli tylko o swoich budowlach, o wieży, która miała sięgnąć nieba. Postanowił, więc, że pomiesza ich mowę. I tak uczynił. Ludzie zaczęli mówić różnymi językami i nie dokończyli już budowy wieży, bo nie rozumieli, co jeden mówił do drugiego. Rozproszyli się po całej ziemi, powędrowali na zachód i wschód, na północ i południe. A miejsce gdzie budowali miasto i wieżę nazwano Babel (Babilon) - tam, bowiem Bóg pomieszał mowę ludziom.

Ta historia, znana każdemu człowiekowi, stanowi podstawę podziału ludzkości na różne narody mówiące różnymi językami. W dzisiejszym świecie znajomość języków obcych stanowi podstawę sukcesu. Dlatego też proponuje się organizowanie warsztatów językowych (w formie kolonii, międzynarodowych wymian między szkołami), w których uczestniczyć będą uczniowie z różnych stron świata.


126


Aleja MagiiTym, co wyróżnia świat starożytny i budzi podziw milionów ludzi

na całym świecie, są piramidy. Te najsłynniejsze znajdują się w Gizie w Egipcie i są grobowcami faraonów. Sumerowie budowali trochę inne piramidy i nazywali je zigguratami. Stanowiły one siedzibę lokalnego boga oraz jego świątynię. Mieściły także szkoły, biblioteki, magazyny żywności, broni i wody oraz skarbce. Stały na placu znajdującym się na środku miasta babilońskiego.

Często można spotkać się z powiedzeniem, iż piramidy są akumulatorem energii z kosmosu. Odkrywcą ich niezwykłych właściwości był francuski badacz, Andre Bovis, który zwiedzając piramidę Cheopsa w komorze grobowej zauważył doskonale zakonserwowane szczątki małych zwierząt. Po powrocie do ojczyzny wykonał on miniaturkę Wielkiej Piramidy o tym samym kącie nachylenia ścian. Budowla działała podobnie jak pierwowzór – konserwowała mięso, chroniła przed zepsuciem warzywa i owoce. Fakt ten nie wzbudził jednak zainteresowania w latach 30-tych XX wieku. Kolejnym odkrywcą niezwykłych właściwości piramid był czechosłowacki inżynier radiowy Karel Drbal, który postanowił zbadać oddziaływanie piramidki na przedmioty nieorganiczne. Przeprowadził eksperyment na zużytej żyletce. Po paru godzinach była ona już zaostrzona. W 1959 roku opatentował swój wynalazek „Przyrząd do ostrzeżenia żyletek – Cheops”.

Piramida oddziałuje na różne przedmioty. Niektórym dostarcza wilgoci, inne osusza i dodaje wiele innych właściwości. Artykuły spożywcze zyskują lepszy smak. W produktach zawierających sztuczne składniki, występuje ich redukcja. Wino nabiera aromatu. Poprawia się smak, kolor i zapach wszelkich soków. Produkty spożywcze takie jak mięso, nie wykazują oznak zepsucia nawet po tygodniu, to samo dotyczy pieczywa, owoców, warzyw, serów i kawy. Pod piramidką lepiej rosną rośliny (dowiedziono, że plony z upraw są o połowę większe). Co jednak najważniejsze, piramidki wykazują właściwości lecznicze, pomagają w medytacji, zrelaksowaniu się i odpoczynku psychicznym45.

Z założenia Aleja Magii ma być ofertą adresowaną przede wszystkim do osób zafascynowanych tajemnicami piramid, medycyną niekonwencjonalną i energią kształtów. Biorąc jednak pod uwagę fakt, iż niewiele osób wie o właściwościach piramid, a jeszcze mniej w nie wierzy, będzie to idealna propozycja spędzenia wolnego czasu również dla nich.

W związku z powyższym proponuje się wybudowanie piramidy, która będzie miniaturą Piramidy Cheopsa. Zachowanie właściwych proporcji ma fundamentalne znaczenie przy tego typu budowie, ono, bowiem gwarantuje posiadanie przez piramidę określonych właściwości.

Przyjeżdżający do piramidy turyści będą mogli do niej wejść i obserwować z bliska jej właściwości. Grupa oprowadzana będzie przez przewodnika, który jednocześnie przedstawi historię piramid i opowie dokładnie o ich właściwościach. Organizowane będą spotkania

45 Na podstawie: http://www.wjx.com.pl/piramidyPolska Agencja Rozwoju Turystyki S.A.



z bioenergoterapeutami oraz osobami profesjonalnie zajmującymi się tajemnicą piramid. Po obejrzeniu piramidy z pewnością wielu z odwiedzających zainteresuje lektura publikacji na temat piramid oraz małe piramidki, dlatego też dobrym pomysłem jest zorganizowanie sklepiku z pamiątkami.

Dla tych, którzy chcieliby spędzić więcej czasu w otoczeniu energii wydzielanej przez piramidę, przygotowane zostaną specjalne pakiety pobytowe. Będą one trwały 10 dni – aby uzyskać zadowalające efekty należy przebywać w piramidzie przynajmniej 10 razy po 30 minut dziennie.

Tak pomyślany produkt turystyczny z pewnością przyciągnie wielu turystów. Jego potencjał rozwojowy jest ogromny, biorąc pod uwagę zwłaszcza fakt, iż tego typu oferta nie istnieje nigdzie indziej w Polsce. Ponieważ jednak Region nie jest kojarzony w żaden sposób z piramidami i starożytnymi tajemnicami, produkt wymaga przygotowania profesjonalnej akcji promocyjnej.

7.3. Produkt uzupełniający.

Jak już zaznaczono wcześniej, koncepcja zakłada, iż produkt uzupełniający zostanie zbudowany w oparciu o walory naturalne powiatu kwidzyńskiego. Jego ważnym elementem będzie także agroturytyka.

7.3.1. Sieć hydrograficzna.

Atrakcją turystyczną Regionu jest sieć hydrograficzna, na którą składa się przede wszystkim rzeka Liwa oraz liczne jeziora. Ten element krajobrazu scala gminy i daje podstawę pod zbudowanie oferty skierowanej do miłośników turystyki wodnej, zarówno tych aktywnych, jak i tych ceniących sobie bierny wypoczynek nad wodą. Elementem kluczowym z punktu widzenia możliwości rozwoju tego typu produktu jest zagospodarowanie sieci hydrograficznej powiatu.

Zagospodarowanie rzeki LiwyRzeka Liwa nadaje się idealnie dla miłośników aktywnych

sportów wodnych, przede wszystkim zaś kajakarstwa. Już od wielu lat organizowane są znane w całej Polsce spływy Liwą. Rzeka jednak nie została jak dotąd w odpowiedni sposób zagospodarowana. Proponuje się, więc stworzenie sieci stanic wodnych, które będą oferowały usługi związane z organizowaniem turystyki kajakowej. We wszystkich portach będzie istniało zaplecze gastronomiczne, w części dodatkowo – możliwość wypożyczenia sprzętu wodnego. Indywidualni turyści oraz grupy zorganizowane będą mogły skorzystać z niewielkich pól namiotowych i biwakowych. Ponadto do dyspozycji kajakarzy będą elementy infrastruktury zapewniające dostęp do wody, urządzenia sanitarne, jak również ławki, stoliki, miejsca na ogniska.

Proponuje się, by największe stanice powstały w punktach kluczowych na szlaku wodnym rzeką Liwą, czyli na początku (w okolicach Jeziora Dzierzgoń w gminie Prabuty) oraz na końcu (w okolicach miasta Kwidzyn).


128


Jeżeli chodzi o zaplecze gastronomiczne, proponuje się, by nawiązywało ono do walorów powiatu, jego symboli i największych atrakcji. Osiągnąć to można chociażby poprzez stylizację menu (nadanie charakterystycznych, regionalnych nazw potrawom). Z uwagi na bogactwo runa leśnego w okolicznych lasach, część oferty gastronomicznej powinna być zbudowana w oparciu o grzyby, jagody etc.

Zagospodarowanie jeziorJeziora to drugi element sieci hydrograficznej przyciągający

miłośników wodnych szaleństw. Aktualnie jego wykorzystanie jest jednak nieproporcjonalne do potencjału, z uwagi na to, iż praktycznie żadne jezioro nie jest w odpowiedni sposób zagospodarowane. Należy, więc przede wszystkim zadbać o: wydzielenie plaż, wyposażenie ich w małą infrastrukturę: toalety, prysznice, przebieralnie, ławki, kosze na śmieci, punkty małej gastronomii, wypożyczalnie leżaków, rowerów wodnych, wydzielenie miejsc parkingowych, zapewnienie opieki ratownika.

Należy tutaj zaznaczyć, iż niektóre z gmin mają już w planach inwestycyjnych przewidziane projekty dotyczące zagospodarowania jezior (gmina Prabuty, budowa Centrum Turystyki nad Jeziorem Dzierzgoń46). W efekcie wdrożenia tego planu stworzona zostanie kompleksowa oferta dla miłośników sportów wodnych. Gmina ma, bowiem w planie wykreować ofertę dla żeglarzy, miłośników windsurfingu i nart wodnych. Warto tutaj rozważyć możliwość powołania do życia Letniej Szkoły Sportów Wodnych dla amatorów i młodych zapaleńców, w której organizowane byłyby kursy żeglarskie, windsurfingu, jazdy na nartach wodnych oraz kursy pływania. W tym celu należałoby już dzisiaj pomyśleć o specjalistach, którzy taką placówkę mogliby prowadzić. Biorąc pod uwagę potencjał powiatu w dziedzinie życia sportowego (duża ilość imprez sportowych, organizacje sportowe) produkt taki z pewnością znalazłby swoich odbiorców.

Z uwagi na przedstawiony powyżej profil zagospodarowania jeziora Dzierzgoń w gminie Prabuty, proponuje się stworzenie zupełnie innej oferty na terenie gminy Gardeja nad Jeziorem Klasztornym (lub innym wybranym akwenem). Zakłada się, iż tutaj produkt zostanie skierowany do rodzin z małymi dziećmi, poszukujących ciszy i spokoju. W związku z powyższym proponuje się wyposażenie terenu nad jeziorem w elementy infrastruktury dla małych dzieci – place zabaw, wypożyczalnie małych łódek, organizowanie przejażdżek na dmuchanych zabawkach (pontonach), stworzenie szkółki pływania dla najmłodszych. Zakłada się ponadto, iż będzie tutaj istniała możliwość pozostawienia dzieci w przedszkolu – pod opieką fachowców, tak, aby rodzice mogli spokojnie spędzić kilka godzin bez swoich pociech.

46 Koszt inwestycji szacowany jest na ok. 3 500 000 PLN. Przewiduje się budowę przystani jachtowej, pola karawaningowego, pomostu, zagospodarowanie plaży, stworzenie wypożyczalni sprzętu, zorganizowanie punków gastronomicznych oraz placu spotkań.


129


7.3.2. Zintegrowany obszar agroturystyczny.

Zintegrowany obszar agroturystyczny jest propozycją dalszego rozwoju agroturystyki w powiecie kwidzyńskim.

Główną ideą powstania „wiosek turystycznych” jest koordynacja działań gospodarstw w poszczególnych wsiach i gminach przy wykorzystaniu ściśle określonych atrakcji. Taka współpraca poszczególnych gospodarstw agroturystycznych zwiększa siłę przetargową „wiosek turystycznych” oraz atrakcyjność ich oferty na rynku. Skupione w niedalekiej odległości dysponują ilością miejsc noclegowych równą liczbie turystów w autokarze. Punktem wyjścia są walory tworzonych wiosek, czyli gospodarstw skupionych na niewielkim obszarze.

Wioski turystyczne będą tworzyć gospodarstwa zespolone oferujące wspólny program atrakcji oraz ofertę najczęściej komplementarnych usług turystycznych, np.:

Gospodarstwa noclegowe - zapewniające podstawowe wymagania związane z pobytem na wsi; nocleg, śniadania.

Gospodarstwa wyspecjalizowane, np.: Gospodarstwa rzemieślnicze; ukierunkowane na wyrób pamiątek

o charakterze regionalnym w tym rękodzielniczym np. rzeźby, hafty, serwety, obrazy, wiejskie produkty spożywcze.

Gospodarstwa - skanseny; wystawy, bogaty wystrój, urządzone stylowe pomieszczenia, sprzęt.

Gospodarstwa grzybowe / jagodowe – położone w lesie lub jego bezpośrednim sąsiedztwie; oferta – zbieranie grzybów, jagód, wspólne wyprawy do lasu, nauka, oferowanie sprzętu do suszenia grzybów, możliwość robienia przetworów.

Gospody lub gospodarstwa cateringowe; organizacja imprez dla całej wioski.

Gospodarstwa hodowlane np. stajnie – hodowla i wypożyczanie koni, stawy – hodowla i odłów ryb.

Gospodarstwa sklepy – sprzedaż wyrobów pochodzących z gospodarstw rolnych, sprzedaż pamiątek etc.

Ponadto uzupełnienie gospodarstw zespolonych na obszarze wiosek turystycznych będą stanowić obiekty takie, jak: zajazdy, karczmy, stadniny i ośrodki jeździeckie, pałace, dworki.

Głównym założeniem projektu jest, aby jedno z wiodących gospodarstw tworzyło centrum koordynacji (komunikacji z otoczeniem), wyposażone było w Internet, pocztę elektroniczną, faks i telefon. Gospodarstwo to przejęłoby funkcje promocyjne, prezentacyjne oraz recepcyjne, oferowanie gościom miejsc zgodnie z ich oczekiwaniami i zainteresowaniami, a także nadzór nad funkcjonowaniem całego systemu.


130


Sposób organizacji projektu można podzielić na trzy główne elementy: struktura wewnętrzna, funkcjonowanie na zewnątrz oraz formuła prawna.

Struktura wewnętrzna - założenia Średnio 10 gospodarstw, minimum 51 miejsc noclegowych (tak, aby

w jednej wiosce można było zakwaterować ilość osób mieszczącą się w standardowym autokarze)

Odległość pomiędzy skrajnymi gospodarstwami może wynosić maksymalnie 2-3 km, preferowane gospodarstwa skoncentrowane o skupionej zabudowie.

Docelowo przewiduje się, że dla turystów przebywających w gospodarstwie będzie przeznaczony osobny budynek-zaadaptowany i wyremontowany stary obiekt, stara chata, stodoła, stajnia etc., który w całości będzie do ich dyspozycji.

Pokoje 2,3,4 osobowe. Jeden z gospodarzy pełni rolę koordynatora – Centrum Komunikacji -

odpowiada za komunikację wewnętrzną, organizację wspólnych imprez, kontakt bezpośredni lub telefoniczny z poszczególnymi gospodarzami.

Główną cechą obszaru zespolonego jest wspólna oferta programowa oraz komplementarność usług w obrębie poszczególnych agrogospodarstw. Oferta programowa zależy m.in. od położenia zintegrowanego obszaru, tradycji, kultury regionu oraz znajdujących się tam atrakcji turystycznych i paraturystycznych.

Poszczególne gospodarstwa będą wyspecjalizowane w dodatkowych funkcjach.

Funkcjonowanie na zewnątrz - założenia Proces komunikacji z rynkiem, operatorem, klientami, odbywa się

poprzez wytypowane gospodarstwo pełniące rolę tzw. ośrodka komunikacji (koordynacji).

Sprzedażą ofert zajmuje się bezpośrednio ośrodek komunikacji, a także wytypowane agencje turystyczne. Pośrednie ogniwo stanowią regionalne stowarzyszenia agroturystyczne oraz spółki komercyjne działające na obszarze wioski zespolonej np. właściciele stadniny, czy karczmy.

Wyposażenie ośrodka komunikacji wioski turystycznej w odpowiedni sprzęt powinno pozwolić na skuteczny kontakt z rynkiem, m.in. dostęp do Internetu (własny e-mail, strona www), telefon stacjonarny i komórkowy, fax. Centrum komunikacji będzie pierwszym punktem kontaktu z klientem, punktem pełnej informacji o możliwych atrakcjach turystycznych dostępnych na obszarze oraz w gospodarstwach. Za pośrednictwem Internetu, folderów, opracowań, broszur, ulotek, katalogów uczestnictwa w imprezach, programach radiowych i telewizyjnych centrum prowadzi działania związane z promocją pełnej oferty, ponadto nawiązuje i pozostaje w kontakcie z touroperatorami i biurami podróży oraz koordynuje


131


umieszczenie oferty zintegrowanego obszaru w ich ofertach sprzedaży. Organizacją centrum zajmują się właściciele gospodarstw, tworzących zintegrowany obszar agroturystyczny

Promocja wiosek turystycznych (gospodarstw zespolonych) ma miejsce na dwóch głównych płaszczyznach komunikacji:

otoczenie bezpośrednie: promocja poprzez odpowiednią wizualizację i oznakowanie: na drogach, obiektach, w pobliżu lokalizacji wioski 10-20 km,

otoczenie pozaregionalne: kraj, zagranica, promocja wspólna wiosek turystycznych w formie katalogu, strony internetowej, artykułów, programów telewizyjnych, pokrewne organizacje agroturystyczne i turystyki wiejskiej w Europie, ośrodki promujące turystykę aktywną, targi turystyczne, aktywny PR - prowadzony przy wsparciu Polskiej Organizacji Turystyki i Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Formuła prawnaZakłada się, że zintegrowane gospodarstwa utworzą

stowarzyszenie, które jest dobrowolnym, samorządnym i trwałym zrzeszeniem o celach niezarobkowych. Stowarzyszenie opiera swoją działalność na pracy społecznej, ale do prowadzenia swych spraw może zatrudniać pracowników.

Centrum komunikacji spełnia funkcję lidera na konkretnym terenie, prowadząc zarejestrowaną działalność gospodarczą np. stadnina, gospoda etc. Do jego obowiązków będzie należało wystawianie rachunków za usługi świadczone przez poszczególne gospodarstwa w zintegrowanym obszarze agroturystycznym, powiększone o wysokość składki, płaconej przez wszystkich pokrywającej koszty promocji i funkcjonowania telefonu, faksu, poczty elektronicznej etc. Założenia funkcjonowania

Podstawowym założeniem tworzenia obszarów zespolonych w agroturystyce jest podnoszenie atrakcyjności oferty turystycznej poprzez wspólny program i przedsięwzięcie kilkunastu agrogospodarstw funkcjonujących jako „gospodarstwa zespolone”, co pozwala na optymalne wykorzystanie potencjału danego obszaru (wioski). Podniesienie walorów i atrakcyjności oferty (m.in. wspólny program imprez, pokazów, zabaw etc.) zaowocuje wzrostem liczby przyjeżdżających, a w konsekwencji wymiernymi korzyściami finansowymi, które przełożą się na zwiększenie średniego obłożenia i przeciętnych wydatków (większa oferta płatnych usług, produktów pamiątkowych etc.). Obszary zespolone pozwolą także na zwiększenie skali promocji m.in. dzięki połączonym wydatkom na ten cel.

Stworzenie bazy noclegowej na terenie gospodarstwa agroturystycznego łączy się z uwzględnieniem odpowiednich przepisów dotyczących m.in. standardu, warunków sanitarnych, budowlanych, bezpieczeństwa przeciwpożarowego, a także norm obsługi turystów, zgodnie z istniejącymi w krajach zachodnio-europejskich. Jest to istotny czynnik podnoszenia jakości świadczonych usług.


132


Na obecnym etapie rozwoju agroturystyki w powiecie kwidzyńskim, przestawiony powyżej model funkcjonowania wiosek agroturystycznych jest niemożliwy do wdrożenia z uwagi na zbyt małą ilość obiektów. Należy go jednak traktować jako wzór tworzenia oferty agroturystycznej w przyszłości. Już dzisiaj natomiast należy krzewić wśród właścicieli gospodarstw agroturystycznych ideę współpracy i koordynacji działań.

7.4. Pakietowanie oferty turystycznej.

Wykreowanie produktów i zrealizowanie koncepcji nie wystarczy, by trafiły one do klientów. Dlatego też niezbędnym elementem infrastruktury paraturystycznej są biura podróży.

Biuro podróży to taki podmiot, którego głównym lub jedynym rodzajem prowadzonej działalności gospodarczej jest działalność pośrednicka i / lub organizatorska w turystyce. Z prawnego punktu widzenia na polskim rynku usług turystycznych występują dwa typy przedsiębiorstw:

Organizator turystyki (touroperator) – przedsiębiorca organizujący imprezę turystyczną.

Agent turystyczny – przedsiębiorca, którego działalność polega na stałym pośredniczeniu w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych na rzecz organizatorów turystyki posiadających zezwolenia w kraju lub na rzecz innych usługodawców posiadających siedzibę w kraju47.

Niezbędnym elementem zagospodarowania turystycznego powiatu kwidzyńskiego jest powstanie na jego terenie ww. typów przedsiębiorstw.

1) Organizator turystyki – na terenie powiatu kwidzyńskiego powinno powstać jedno przedsiębiorstwo organizujące lokalne imprezy turystyczne. Pod pojęciem imprezy turystycznej (oferta spakietowana) należy rozumieć (zgodnie z treścią ustawy) co najmniej dwie usługi turystyczne tworzące jednolity program i objęte wspólną ceną, jeżeli usługi te obejmują nocleg lub trwają ponad 24 godziny albo jeżeli program przewiduje zmianę miejsca pobytu.Dane dotyczące organizatora turystyki:

Siedziba - Kwidzyn (jako centrum powiatu). Nazwa – nawiązująca do walorów powiatu kwidzyńskiego,

form turystyki oraz hasła projektu. Zasięg działalności – sprzedaż imprez w Regionie, całej Polsce

i za granicą. Promocja – wydawanie katalogów, folderów, utworzenie

strony internetowej. Niezbędne nawiązanie kontaktów z agentami turystycznymi

w całej Polsce.47 Ustawa o usługach turystycznych dnia 29 sierpnia 1997 r. (tekst jednolity Dz. U. 2001 r. nr 55 poz. 578)


133


2) Agent turystyczny – proponuje się, by docelowo w każdej gminie powiatu kwidzyńskiego działał jeden agent turystyczny posiadający w swojej ofercie sprzedaż pakietów oraz usług cząstkowych. W tym celu agenci muszą ściśle współpracować z touroperatorem oraz gestorami bazy turystycznej: bazy noclegowej, gastronomicznej, przewoźnikami lokalnymi itp. Agencje turystyczne powinny również pełnić rolę punktów informacji turystycznej.

Pakiety należy konstruować biorąc pod uwagę walory turystyczne powiatu kwidzyńskiego, istniejące atrakcje i produkty oraz potencjał bazy turystycznej. Nie wolno także zapominać, iż dobry pakiet to taki, który skierowany jest do konkretnego segmentu rynku.

Konstruując ofertę należy pamiętać, iż jej główna zaleta to nabycie zestawu usług cząstkowych połączonych ze sobą w sposób celowy i zsynchronizowanych pod względem merytorycznym, czasowym i przestrzennym. Dużą rolę odgrywa również nazwa imprezy – powinna ona powodować właściwe wyobrażenie turysty o produkcie. Pamiętać należy, bowiem, iż turysta kupuje w pewnym sensie „kota w worku”, gdyż nie widzi produktu turystycznego w momencie zakupu, a dopiero w momencie konsumpcji.

7.5. Marka Regionu.

W dzisiejszym świecie, słowa takie jak marketing, marka, reklama zyskały ogromną popularność. Wbrew jednak licznym deklaracjom, wiele przedsiębiorstw, również branży turystycznej, nadal funkcjonuje według formuły „znaleźć klienta – sprzedać produkt / usługę – zapomnieć o wszystkim”, tak jakby rynek był nieskończony. Prawda jest taka, iż w pewnym momencie, każda firma, która chce przetrwać, musi oprzeć swoją działalność na lojalnych, zadowolonych klientach.

Kluczowym problemem polskiej branży turystycznej jest brak myślenia marketingowego oraz niedostrzeganie potrzeby kreowania marek turystycznych. Bardzo często osoby pracujące w branży turystycznej nie zdają sobie sprawy, iż to, co oferują, jest – z marketingowego punktu widzenia - takim samym produktem, jak margaryna czy proszek do prania. Takie podejście implikuje niedostrzeganie konieczności „wymarkowania” produktu / usługi.

Produkty markowe zostały uznane za najbardziej skuteczny sposób promocji Polski jako atrakcyjnego celu podróży zarówno dla turysty zagranicznego, jak i krajowego. Według oceny ekspertów zagranicznych rzeczywista atrakcyjność turystyczna Polski jest bardzo duża, głównie ze względu na posiadane walory naturalne i antropogeniczne. Gorzej jest jednak z atrakcyjnością postrzeganą przez potencjalnych klientów. Rozwijanie produktów markowych w oparciu o najważniejsze walory Polski, jej autentyczne wyróżniki jest jedynym właściwym kierunkiem działań, który w konsekwencji doprowadzi do wykreowania właściwego wizerunku Polski i poprawy konkurencyjności polskiej oferty turystycznej. Markowe produkty zmienią sposób, w jaki potencjalni klienci postrzegają atrakcyjność turystyczną Polski.


134


Marka jest narzędziem służącym do przekazania pewnej zaplanowanej informacji (tożsamości) do osób w bliższym i dalszym otoczeniu. Dlatego korzystając z marki, stosując ją w codziennej pracy musimy pamiętać, jakie założenia zostały przyjęte przy jej kreacji oraz jakie informacje ma ona skutecznie przekazywać.

Najczęściej spotykana definicja marki mówi o tym, że marka to nazwa, termin, symbol, wzór lub ich kombinacja, stworzona celem identyfikacji dóbr lub usług sprzedawcy i wyróżnienia ich spośród konkurencji48.

Powyższa definicja wskazuje dwa podstawowe cele, jakim służy marka: identyfikacja produktu (odbywa się poprzez nazwę i znak, które

pojawiają się wraz z markowym produktem, stanowiąc istotne źródło tożsamości marki),

wyróżnienie produktu spośród konkurencji.

Identyfikacja, znajomość marki jest uzyskiwana w procesie przekazu marketingowego oraz doświadczenia – wiedzy turystów, którzy kiedykolwiek dany region odwiedzili. Podstawą w tym procesie jest dobry projekt elementów graficznych marki (ze względu na olbrzymią wagę informacji odbieranych wzrokiem) oraz oryginalność komunikatu. Szczególnie ważny jest czas dotarcia z komunikatem o nowej marce do odbiorców. Najlepiej być pierwszym, tak, aby nasz produkt nie był przesłonięty innymi markami. Musimy pamiętać o tym, że ludzie zazwyczaj pamiętają tylko kilka marek i te, które są pierwsze, zapamiętywane są szczególnie skutecznie. Drugim zadaniem stawianym przed marką jest wyróżnienie jej spośród konkurencji. Jak owo wyróżnienie jest osiągane? Przede wszystkim należy powiązać produkt z klientem.

Badając potrzeby, pragnienia konsumentów, należy tak dobrać cechy produktu turystycznego i tak ułożyć treść przekazu reklamowego, aby przyciągnąć uwagę turysty, wzbudzić zainteresowanie Regionem, zachęcić do przyjazdu, a wreszcie wywołać działanie – podróż49.

48 Kotler P., Marketing, Warszawa 1994, s. 410.49 Por. metoda AIDA – Attention (uwaga), Interest (zainteresowanie), Desire (chęć), Action (działanie) polegająca na doprowadzeniu do zakupu przez odpowiednie sterowanie informacją o produkcie.


135


Wyróżnij się albo zgiń, Jack Trout

Powstanie markiSilna marka powstaje w długim, wieloetapowym procesie. Prace

nad marką rozpoczynają się od powstania strategii określającej grupę docelową, dla której marka jest projektowana. Wynikiem prac nad strategią jest dokładna analiza otoczenia marketingowego produktu, modeli zachowania klientów, wreszcie czynników kulturowych, społecznych, osobistych i psychologicznych, które wpływają na decyzję zakupu.

Konsekwencją wyboru grupy docelowej jest opracowanie odpowiedniego zestawu wartości (benefitów marki), które będą właściwie oddziaływać na tę właśnie grupę, budując w konsekwencji odpowiedni wizerunek powiatu kwidzyńskiego. Wartości te są nieodzownym elementem strategii – dzięki nim komunikat o produkcie dociera szybciej i skuteczniej.

Strategia dla marki określa cele rynkowe, grupę docelową, wartości marki oraz wytyczne, jakie metody i narzędzia mogą być stosowne przy wprowadzaniu marki.

Nośnikiem informacji do otoczenia, oprócz bezpośrednich kontaktów otoczenia z organizacją (doświadczenie) są oczywiście media. Komunikat przekazywany publicznie, czy poprzez publikatory, czy za pomocą materiałów reklamowych, musi być spójny i w zakresie wartości marki jednolity – tak, aby powstający w świadomości otoczenia wizerunek (image) był:

wyraźny – marka była jednoznacznie kojarzona, poprawny – cechy kojarzone z marką są pozytywne i jak

najbliższe planowanym.

Marka, jako wynik przedstawionego procesu nie przychodzi sama, lecz jest efektem świadomego działania. Jej tworzenie jest procesem ciągłym, w którym niezwykle ważną rolę odgrywa sprzężenie zwrotne – badanie – czy wizerunek marki u odbiorców jest zgodny z założeniami tożsamości marki. Jeśli nie – działania organizacji muszą zostać skorygowane.

Co to jest dobra marka? To taka, która jest znana (rozpoznawalna), różniąca się od innych marek i niosąca klientom takie benefity, które przekonują ich do zakupu. Jest czytelna dla otoczenia i stanowi medium informacji o istotnych korzyściach.

Marka dla powiatu kwidzyńskiegoKierując się powyższymi zaleceniami dotyczącymi budowy marki,

opracowano markę dla powiatu kwidzyńskiego.

Elementy tworzenia tożsamości marki dla powiatu kwidzyńskiego: grupy docelowe50:

50 Opis docelowych segmentów rynku na ss. 80-89.Polska Agencja Rozwoju Turystyki S.A.



1) turystyka kulturalna,2) turystyka aktywna i specjalistyczna,3) turystyka przyrodniczo-krajoznawcza,4) turystyka edukacyjno-rekreacyjno-aktywna dzieci i młodzieży,5) turystyka wiejska, agroturystyka i ekoturystyka,6) turystyka hobbystyczna,7) turystyka weekendowa,8) turystyka biznesowa,9) turystyka kulturowo-etniczna.

nazwa: Powiat Kwidzyński – Papierem i Mieczem benefity marki – poznanie, „przeniesienie się w czasie”, realizacja

hobby, edukacja, różnorodność, unikalność, odkrywanie tajemnic, aktywny wypoczynek, kontakt z naturą, czyste środowisko, zdrowie.

Nazwa produktu jest podstawowym jego wyróżnikiem. Musi ona budzić skojarzenia z produktem, jego głównymi cechami, a co ważniejsze wartością dodaną. Hasło musi oddawać podstawowe wyróżniki produktu.

Hasło „Powiat Kwidzyński – Papierem i Mieczem” jednoznacznie kojarzy się z Regionem i odwołuje się bezpośrednio do filozofii funkcjonowania zintegrowanego produktu turystycznego. Jest intrygujące, wywołuje liczne skojarzenia i zachęca turystę do przyjazdu. Dzięki zaproponowanej koncepcji rozwoju turystyki, powiat może wygrać na rynku turystycznym „papierem i mieczem”, czyli dzięki wykorzystaniu symboli kojarzących się z Regionem oraz dziedzictwu historycznemu. Sam papier oznacza nie tylko fabrykę papieru i tradycje papiernictwa, ale również odwołuje się do przeszłości, bo przecież to on jest głównym środkiem przekazu informacji. Miecz to również odwołanie do bogatej historii powiatu.

Hasło musi jak najszybciej zaistnieć w rzeczywistości. Powinno pojawić się na wszelkiego rodzaju materiałach informacyjnych i promocyjnych, jak również stronach internetowych. Docelowo zakłada się, iż będzie ono funkcjonowało wraz z logo powiatu51.

Zarządzanie markąŚwiatowej sławy autorytet w zakresie marki – John Murphy

przedstawił podstawowe zasady dobrego zarządzania marką: Pielęgnuj markę – traktuj ją jako cenny kapitał. Poważnie potraktuj zarządzanie marką – wyznacz menedżera

marki. Prowadź księgowość dla marek – budżetowanie marek. Zarządzaj markami ostrożnie – unikaj zbędnych ingerencji

i pochopnych decyzji. Zachowaj odpowiedzialność – nie powierzaj marek agencjon

reklamowym. Zapewnij marce unikalność. Eksploatuj kapitał tkwiący w twojej marce. Analizuj portfel marek.

51 Wykreowanie logo powiatu jest bardzo ważne z punktu widzenia promocji Regionu.Polska Agencja Rozwoju Turystyki S.A.



Rozważ implikacje międzynarodowego zastosowania Twojej marki.

Chroń swą markę – zastrzeż nazwę i logo.

Klasyczny proces zarządzania marką składa się z trzech podstawowych etapów:

planowania celów, realizacji programu, oceny efektów programu.

Planowanie celówPlanowanie celów dla marki jest zadaniem niezwykle trudnym.

Należy pamiętać, że bez kosztownych badań nie jest się w stanie przewidzieć wszystkich aspektów rynku, które w przyszłości będą wpływać na odbiór marki. Planując działania związane z marką, należy wziąć pod uwagę co najmniej dwa horyzonty czasowe:

horyzont wieloletni (strategiczny), horyzont roczny (operacyjny).

Horyzont wieloletniZałożeniem dla marki „Powiat Kwidzyński – Papierem

i Mieczem” jest, w perspektywie strategicznej, wieloletniej, osiągnięcie następujących rezultatów:

wysoka rozpoznawalność marki, wysoka świadomość marki, duża grupa odbiorców będących dobrym źródłem informacji dla

potencjalnych turystów.

Wysoka rozpoznawalność marki to cel polegający na takim rozwinięciu działań promocyjnych, szczególnie związanych z proponowaną ofertą, aby w grupie docelowej jak największy procent osób kojarzył nazwę „Powiat Kwidzyński – Papierem i Mieczem” z powiatem kwidzyńskim.

Świadomość marki jest pojęciem bardziej skomplikowanym. Potencjalny klient dokonuje zakupu wtedy, kiedy ma wystarczającą wiedzę o produkcie (przekazywaną za pomocą tożsamości marki lub wziętą z własnego doświadczenia) lub wtedy, gdy zakup produktu ma dla niego niewielkie znaczenie. Zatem potencjalny klient musi oprócz nazwy „Powiat Kwidzyński – Papierem i Mieczem” kojarzyć związane (zaplanowane dla niej) wartości.

Jednym z podstawowych źródeł informacji o produkcie jest doświadczenie. Jest to parametr szczególnie istotny w sprzedawaniu usług. O ile w procesie sprzedaży produktów materialnych można wywołać duży wzrost sprzedaży za pomocą reklamy, o tyle w sprzedaży usług nie jest to takie oczywiste. Łatwiej nam zaakceptować nowy, właśnie reklamowany szampon, niż wybrać nowy bank lub miejsce wypoczynku.


138


Przykładem na wagę doświadczenia jest twierdzenie producentów musicali na Brodwayu – „Jeśli musical utrzymuje się wystarczająco długo (ponad 1 miesiąc), to utrzyma się dwa lata.” Dlaczego tak się dzieje?

Ludzie są z natury nieufni. Ponieważ wyprawa do teatru całą rodziną (na wypoczynek/do restauracji/do fryzjera) jest dosyć kosztowna, chcą mieć pewność, że inni przetestowali już to miejsce, świadczenia, usługi. Jeśli coś jest chętnie odwiedzane przez innych, to jest także dobre dla mnie – myśli, całkiem poprawnie, większość klientów. Co więcej, klienci danego miejsca dzielą się swym doświadczeniem ze znajomymi52

(zazwyczaj w tej samej grupie wiekowej), co niezwykle skutecznie przyciąga lub odpycha nowych klientów („fantastyczne przedstawienie” przeciw „straszny gniot”).

Aby zbudować stałą grupę użytkowników lub też decydentów stymulujących nowe grupy osób do przyjazdu, należy pamiętać o podstawowej zasadzie – nie można dopuścić do zbyt szybkich i gwałtownych zmian w strategii marki. Dlaczego?

Klienci powracający do tego samego miejsca (produktu turystycznego) oczekują tych samych lub większej ilości atrakcji, co poprzednio. Jeśli zatem oczekują czegoś, co my planujemy zmienić, będą zapewne niezadowoleni („pojechaliśmy 500 kilometrów, a tu zamknięte...”). Ich pozytywną reakcję może natomiast wywołać rozwój produktu („ile fajnych rzeczy pojawiło się od zeszłego roku...”). Na szczęście, produkty analizowanego terenu nie odbierając nic dotychczasowym atrakcjom, przeciwnie wzbogacają je i profilują, by wartości poznawcze były dla klientów jeszcze większe.

Horyzont rocznyUkładając krótkoterminowy plan operacyjny należy posługiwać

się następującym schematem działań, pozwalającym realizować cele strategiczne przy uwzględnieniu wykonalności (głównie finansowej) oraz zbudowaniu zasad oceny naszych działań.

Podstawowym kryterium tworzenia planów operacyjnych jest ich zgodność (tożsamość) z planami strategicznymi. Działania krótkookresowe powinny służyć budowaniu marki „Powiat Kwidzyński – Papierem i Mieczem” i przekazywaniu zaplanowanych benefitów. Dlatego też nie powinno się planować działań i wydarzeń znacząco odbiegających od pożądanego wizerunku marki.

Wszystkie planowane na dany rok działania muszą realizować którąś z wytycznych:

zwiększanie znajomości marki, zwiększanie świadomości marki, bezpośrednie przyciąganie turystów (sprzedaż produktu

turystycznego).

Należy tak budować strukturę działań, aby zwiększanie znajomości marki, budowa świadomości marki oraz sprzedaż były 52 Badania wykazują niestety, że kilkukrotnie chętniej dzielimy się doświadczeniami negatywnymi.


139


odpowiednio zharmonizowane, szczególnie, jeśli idzie o rozłożenie poszczególnych działań w czasie – np. działania skierowane na touroperatorów muszą być realizowane co najmniej z półrocznym wyprzedzeniem w stosunku do planowanego przyciągnięcia ruchu turystycznego.

Realizacja programuW tym miejscu należy zwrócić uwagę na kilka aspektów realizacji

strategii marki, które są istotne z punktu widzenia skuteczności całego przedsięwzięcia.

Na tożsamość marki składają się trzy obszary: symbolika, prezentacja, kultura.

Rysunek nr 7. Tożsamość marki.

Realizacja warstwy symbolicznej projektu jest prosta. Należy konsekwentnie przez lata trzymać się wytycznych opracowanych w systemie identyfikacji wizualnej, rozbudowując go zgodnie z przyjętymi tam ogólnymi normami. Są one tak skonstruowane, że dorobienie jakiegokolwiek nowego elementu nie powinno sprawiać problemów53.

Niezbędne jest przeprowadzenie szkoleń (w ramach marketingu wewnętrznego) z założeń strategii po to, by komunikat wychodzący od różnych podmiotów był jednorodny. Będzie on wtedy bardziej skuteczny.

Należy doprowadzić do sytuacji, w której w interesie innych podmiotów (głównie prywatnych) nastąpi rozbudowa głównej myśli produktu i dodatkowe, komplementarne usługi turystyczne. Należy dążyć do zbudowania identyfikacji ludzi z rdzeniem produktu turystycznego,

53 System identyfikacji wizualnej to zbiór zasad, jakimi należy się posługiwać stosując logo obszaru.


140


jako osnowy wszelkich inicjatyw podejmowanych przez gestorów turystyki.

Ocena efektów działańZe względu na to, iż władze samorządowe nie są bezpośrednio

zaangażowane w inwestycje gospodarcze, nie będzie możliwa finansowa ocena efektów ekonomicznych marki.

Nie jest także opłacalne badanie ilościowych parametrów marki (choćby parametru znajomości spontanicznej i wspomaganej), chyba, że w ramach większych analiz prowadzonych pod patronatem agend rządowych.

Należy, zatem skupić się na jakościowej ocenie marki – jakości komunikatu, głównego benefitu. Badanie to powinno polegać na uważnym słuchaniu turystów przyjeżdżających do Regionu i korzystających z zaoferowanych produktów turystycznych. Niezwykle ważnym jest, aby uwagi i propozycje turystów były w odpowiedni sposób notowane i segregowane, aby stały się bazą do analizy sytuacji i podejmowania przyszłych działań.

Przykładem niech będzie Informacja Turystyczna. Jako miejsce pierwszego kontaktu turysty przyjeżdżającego do Regionu powinno spełniać rolę nie tylko „zbieracza” życzeń i zażaleń, ale powinno aktywnie pozyskiwać, segregować i przechowywać informacje uzyskane od turystów. Szczególnie szybko powinno się reagować na negatywne sygnały płynące z rynku i eliminować źródła ich powstawania. Powinny być, zatem przygotowane odpowiednie narzędzia (np. ankieta) zachęcające do pozostawienia swoich opinii.

Opinie turystów na temat produktu turystycznego, atrakcji przygotowanych dla nich, poziomu obsługi w poszczególnych miejscach, powinny być bazą do opracowań planów operacyjnych (rocznych), pozwalającą na rozwijanie tych elementów, które wywołały największe zainteresowanie u turystów w pierwszej kolejności.

Menedżer markiProgram rozwoju produktu turystycznego i kreacji marki „Powiat

Kwidzyński – Papierem i Mieczem” nie może obejść się bez osoby, która będzie sterować całym procesem wdrażania i rozwoju produktu.

Menedżer marki musi odpowiadać za inicjowanie nowych wydarzeń związanych z marką, działań Public Relations, dystrybucji marki i jej kontroli.

Celem działania menedżera marki jest opieka nad projektem i pilnowanie konsekwencji działań.

Menedżer marki powinien posiadać odpowiednie zaplecze techniczne (sprzęt komputerowy, próbniki kolorów) i umocowania prawne (użyczanie, licencjonowanie symbolu promocyjnego gestorom turystycznym).


141


W fazie wprowadzenia marki, rolą menedżera marki będzie zapoznanie z pomysłem na produkt turystyczny gestorów turystycznych oraz społeczności lokalnej. To on musi „sprzedać” wizję rozwoju turystyki w Regionie. Kolejną fazą jest realizacja podstawowych założeń programu: rozpowszechnienie marki, organizacja imprez, działania przyciągające media lokalne i krajowe.

W fazie rozszerzenia menedżer marki musi nadzorować wykorzystywanie marki do promocji imprez organizowanych przez innych, kontrolować poprawność komunikatu marketingowego (jego zgodności z założeniami programu) oraz techniczne aspekty reprodukcji. Powinien także inicjować powstawanie nowych, komplementarnych produktów, uzupełniających program.


142


8. PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA DO WDROŻENIA STRATEGII.8. PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA DO WDROŻENIA STRATEGII.

Strategia stanowi jeden z istotnych warunków rozwoju powiatu kwidzyńskiego. Sam dokument nie jest jednak gwarancją sukcesu, a jedynie jego pierwszym, kluczowym etapem. Aby mógł przynieść zaplanowane efekty, konieczne jest sukcesywne jego wdrażanie, czuwanie nad jego realizacją i kontrolowanie przebiegu.

8.1. Obszary istotne dla wdrożenia strategii.

Rozpoczynając proces wdrażania strategii należy odpowiedzieć sobie na pytanie, jakie obszary są istotne z punktu widzenia możliwości funkcjonowania dokumentu w życiu społeczno-gospodarczym powiatu. Analiza sytuacji wskazuje, iż są to:1) Czynnik ludzki – osoby odpowiedzialne za realizację strategii.2) Zasady – reguły, z którymi zgodna jest strategia oraz reguły,

którymi należy się kierować podczas procesu wdrażania.3) Harmonogram – rozłożenie w czasie poszczególnych etapów

realizacji strategii. 4) Źródła finansowania.

CZYNNIK LUDZKIPodmiotami uprawnionymi do realizowania strategii są:

Stowarzyszenie Rozwoju Turystycznego Gmin „Liwa”. Lokalna Organizacja Turystyczna. Starostwo Powiatowe w Kwidzynie. Urzędy Miast, Urzędy Miast i Gmin, Urzędy Gmin powiatu

kwidzyńskiego.

Podmiotami uprawnionymi (beneficjentami) działań mogą być: Publiczne i niepubliczne instytucje porządku publicznego. Instytucje edukacyjne, szkoły. Organizacje i stowarzyszenia pozarządowe, w tym reprezentujące

środowiska biznesu. Podmioty prywatne. Lokalne Organizacje Turystyczne (LOT-y). Podmioty sektora turystycznego. Mieszkańcy wsi. Firmy i instytucje przeciwdziałające bezrobociu. Inne.

ZASADYCzynnikiem warunkującym skuteczne wdrożenie strategii jest

spełnienie kilku podstawowych założeń, tj.: Osiągnięcie strategicznej zbieżności celów strategii. Stosowanie istotnych zasad wdrażania strategii.

Strategia zawiera cele, kierunki i działania w zakresie rozwoju turystyki w powiecie kwidzyńskim, których realizacja przyczyni się do wzrostu konkurencyjności oferty turystycznej Regionu, zoptymalizuje


143


ruch turystyczny, a także podniesie standard obsługi turystów. Jednym z elementów warunkujących skuteczne wdrażanie dokumentu jest jego zgodność z dokumentami strategicznymi na szczeblu regionalnym, wojewódzkim i ogólnokrajowym.

Na poziomie kraju strategia jest zgodna z Narodowym Planem Rozwoju oraz programami operacyjnymi, które z niego wynikają. Realizacja pierwszych działań w ramach strategii będzie miała miejsce w okresie 2005-2006, czyli w pierwszych latach funkcjonowania Polski w strukturach europejskich oraz absorbowania funduszy unijnych. Konsekwencją tego faktu jest konieczność przygotowywania projektów zgodnych z NPR, który jest dokumentem obowiązującym przy realizacji zadań, wyborze i finansowaniu projektów. Natomiast kryterium wyboru stanowią cele i priorytety zawarte w poszczególnych sektorowych programach operacyjnych.

Na szczeblu wojewódzkim strategia jest zgodna ze Strategią Rozwoju Turystyki w Województwie Pomorskim na lata 2004-20013, natomiast na poziomie Regionu dokument pozostaje w zgodzie z założeniami Strategii Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Powiatu Kwidzyńskiego, jak również strategiami i planami rozwoju lokalnego opracowanymi przez poszczególne gminy.

Dla powodzenia wdrożenia strategii należy przyjąć tzw. zasadę partnerstwa, czyli współpracę poszczególnych instytucji samorządowych, organizacji społecznych, przedstawicieli mieszkańców, przedsiębiorstw, w tym potencjalnych beneficjentów strategii oraz innych osób ważnych dla jej wdrożenia.

Do istotnych zasad wdrażania strategii należy ponadto zaliczyć: zasadę elastycznych zmian – według zmieniających się warunków

otoczenia, zasadę ciągłości i otwarcia procesu planowania, zasadę dopasowania zadań i celów strategii do priorytetów

funduszy strukturalnych, w tym w szczególności dostosowanie formy dokumentów do szablonów właściwych standardom Unii Europejskiej,

zasadę konkurencyjności - należy uwzględnić i prognozować wpływ planowanych działań w relacji do otoczenia konkurencyjnego Regionu.

Działania wskazane w strategii będą współfinansowane ze środków Unii Europejskiej, dlatego też muszą uwzględniać zasady związane z realizacją polityki spójności gospodarczej i społecznej Unii Europejskiej określające sposób jej realizacji. Są to zasady:

dodatkowości – stanowi, iż fundusze europejskie mają być uzupełnieniem środków krajowych przeznaczonych na realizację danego projektu,

koncentracji – nakłada obowiązek określenia priorytetów rozwoju oraz koncentracji środków finansowych na wybranych celach i obszarach geograficznych,


144


programowania – nakłada obowiązek przygotowania wieloletnich programów rozwoju i innych dokumentów planistycznych na szczeblu krajowym i regionalnym, a także w ujęciu sektorowym,

partnerstwa – oznacza konieczność współpracy między odpowiednimi władzami i instytucjami krajowymi, regionalnymi i lokalnymi, uczestniczącymi w przygotowywaniu i realizacji działań w ramach funduszy strukturalnych, a także nakłada obowiązek współpracy między tymi władzami a Komisją Europejską.

HARMONOGRAMRealizacja strategii rozpocznie się w okresie obowiązywania

Narodowego Planu Rozwoju na lata 2004-2006 i przy wykorzystaniu określonych w nim funduszy strukturalnych. Pozostałe zaś działania będą wdrażane sukcesywnie po 2006 roku, czyli już w ramach NPR 2007-2013.

Pierwszym etapem wdrażania strategii powinna być kampania informacyjno-promocyjna, dotycząca zarówno samej strategii, jak i potencjalnych źródeł jej finansowania. Jednym z głównych założeń kampanii jest dotarcie do najszerszego kręgu potencjalnych beneficjentów z informacją o możliwości skorzystania z różnych źródeł finansowania, szczególnie zaś funduszy strukturalnych.

W kolejnym etapie nastąpić powinna inicjacja działań, w tym inwestycyjnych.

Końcowym etapem powinno być opracowanie wniosków dotyczących stopnia wdrożenia strategii jako analiza ex post, a następnie opracowanie aktualizacji strategii na lata 2007-2013 ze wskazaniem właściwych wówczas instytucji wdrażających i zarządzających (ministerstwa lub regiony) i źródeł finansowania, w tym nowych unijnych programów i funduszy.


145



146


Tabela nr 17. Harmonogram wdrażania Strategii rozwoju turystyki w powiecie kwidzyńskim. 2005 2005-2006 2007 2007-2013 2013

Opracowanie i przyjęcie strategiiDziałania:

Kampania informacyjno-promocyjna. Szkolenia. Projekty pilotażowe.

Realizacja projektów z funduszy strukturalnych zaplanowanych na lata 2004-2006Analiza ex-post strategii na lata 2004-2006 i korekta działań strategii na lata 2007-2013Realizacja projektów z funduszy strukturalnych zaplanowanych na lata 2007 - 2013Analiza ex post strategii na lata 2007-2013Bieżący monitoring procesu wdrożenia strategiiŹródło: Opracowanie własne PART S.A.


147


ŹRÓDŁA FINANSOWANIA54

Działania w ramach programów mogą być finansowane z różnych źródeł. Turystyka, jako jeden z najbardziej komplementarnych sektorów gospodarki wymusza stałą współpracę między władzami, małymi i średnimi przedsiębiorstwami oraz organizacjami pozarządowymi na etapie kreowania i wdrażania produktów turystycznych oraz promocji, dystrybucji i sprzedaży oferty. Znajduje to największe uzasadnienie w odniesieniu do finansowania inwestycji i przedsięwzięć turystycznych. Coraz większego znaczenia nabiera partnerstwo publiczno-prywatne, które można zdefiniować jako długoterminową współpracę, w której administracja (rządowa i samorządowa) oraz sektor prywatny realizują wspólne przedsięwzięcia, dzieląc się zarówno zyskiem, jak i ryzykiem oraz odpowiedzialnością za podejmowane działania.

Wspólne przedsięwzięcia sektora publicznego i prywatnego dotyczyć mogą inwestycji w infrastrukturę (środowisko, transport, turystyka), realizacji działań społecznych oraz kulturalnych. Prywatni partnerzy zyskują w ten sposób nowe szanse na rynku, w ich interesie jest, bowiem osiąganie zysku, natomiast samorząd realizuje zadania własne, możliwie tanio i na wymaganym poziomie jakości. Istotą PPP jest, więc budowanie pola współpracy sektora prywatnego – zarówno biznesu, jak i organizacji non-profit – z sektorem publicznym.

Współdziałanie sektora publicznego z prywatnym jest tym bardziej istotne, że coraz częściej stan infrastruktury publicznej odbiega od standardów światowych, co staje się przeszkodą w szybkim rozwoju gospodarki, zniechęcając potencjalnych inwestorów. Jednocześnie deficyt budżetowy stanowi barierę w angażowaniu się samorządów lokalnych oraz Skarbu Państwa w przedsięwzięcia, które dotychczas leżały w ich gestii. W tych warunkach szansą na przyspieszenie rozwoju infrastruktury jest właśnie dopuszczenie kapitału prywatnego.

Wszędzie tam gdzie współdziała kapitał publiczny z prywatnym inwestycje są realizowane szybciej i efektywniej ekonomicznie oraz projekty są bardziej innowacyjne, gdyż wymusza to konkurencja rynkowa. PPP przynosi także korzyści polegające na redukcji wydatków inwestycyjnych jednostek samorządu terytorialnego oraz stymulowaniu lokalnych inwestorów do angażowania się w nowe obszary aktywności gospodarczej.

Partnerstwo publiczno-prywatne (PPP) w obszarze turystyki jest w Polsce zjawiskiem stosunkowo młodym i związanym z odradzającą się samorządnością. Nadal brakuje ugruntowanych wzorców i głębszej analizy metodologicznej zjawiska PPP. Analiza interakcji pomiędzy grupami tworzącymi to partnerstwo jest bardzo potrzebna, ponieważ umożliwia stworzenie uniwersalnego systemu rozwiązań sprzyjających nowym inicjatywom.

PPP wychodzi naprzeciw kierunkom działania lokalnych organizacji turystycznych, w których można wymienić 3 główne grupy partnerów: stowarzyszenia społeczne, samorządy lokalne i firmy prywatne. Stowarzyszenia charakteryzuje dążność do spontanicznej realizacji pomysłów członków organizacji. Samorząd dysponuje narzędziami administracyjnymi, statystycznymi oraz środkami

54 Wybrane źródła finansowania zostały opisane w Załączniku nr 2. Polska Agencja Rozwoju Turystyki S.A.



finansowymi zazwyczaj większymi niż pojedynczy przedsiębiorcy. Firmy prywatne cechuje pragmatyczna ocena projektów oraz możliwość szybkiego podejmowania decyzji finansowych.

8.2. Proces wdrażania strategii.

Wskazanie działań, alokacja zasobów, organizacja budżetuProces wdrażania strategii będzie odbywać się w dwóch

zasadniczych obszarach: działania „twarde” – związane z gospodarką i infrastrukturą

(rozwój i budowa infrastruktury turystycznej, wspieranie nowo powstających przedsiębiorstw związanych z turystyką),

działania „miękkie” – szkolenia kadr pracujących w turystyce, budowa systemu informacji turystycznej, edukacja młodzieży, kształtowanie odpowiednich postaw społecznych itd.

Powiązanie konkretnego projektu z obszarem działania oraz coroczna alokacja zasobów na projekty przyczyni się do ułatwienia procesu selekcji i wyboru projektów oraz rozwiąże problem realizacji konkurencyjnych celów.

Należy pamiętać, iż środki na rozwój markowych produktów, w tym turystycznych, mogą pochodzić ze źródeł własnych organizacji, środków budżetowych (centralnych), samorządu wojewódzkiego i jednostek terytorialnych (środki własne, dotacje i subwencje), funduszy strukturalnych Unii Europejskiej, partnerstwa publiczno-prywatnego, komercyjnych (banki).

Monitorowanie i ewaluacja postępów w realizacji strategiiProces monitorowania ma zapewnić efektywność realizowanych

działań, jak również efektywność wykorzystania pomocy z funduszy strukturalnych. Corocznie, bowiem Komisja Europejska będzie dokonywała we współpracy z Ministerstwem Finansów analizę najważniejszych rezultatów osiągniętych przez Polskę w mijającym roku.

Efektywny i skuteczny monitoring obejmować powinien bieżącą obserwację i analizę:

realizacji strategii (korekty celów i działań), zmian w otoczeniu (w przypadku konieczności korekta wizji

rozwoju), wskaźników informujących o efektach wdrożonych działań

wskaźniki gospodarcze: stopa bezrobocia, dynamika wzrostu liczby miejsc pracy w turystyce i związanych z nią dziedzinach, dynamika powstawania małych i średnich przedsiębiorstw z branży turystycznej i okołoturystycznej, dynamika stopy inwestycji, etc.

wskaźniki marketingowe: percepcja Regionu wśród turystów, motywacja przyjazdów turystów, oczekiwania turystów,

wskaźniki statystyczne: ruch turystyczny w podziale na segmenty, zmiana struktury i stopnia wykorzystania bazy


149


noclegowej, zmiana struktury wydatków ponoszonych przez turystów w podziale na segmenty.

Rozwiązywanie problemów związanych z wdrażaniem strategiiProcesowi wdrażania strategii mogą towarzyszyć różnego rodzaju

problemy wynikające z dynamiki zachodzących procesów. Do podstawowych należy zaliczyć:

opóźnienia w harmonogramie realizacji projektów, problemy z komunikacją i przepływem informacji, zdarzenia losowe.

Z uwagi na możliwość pojawienia się wyżej wymienionych problemów, w harmonogramie realizacji należy uwzględnić rezerwy czasowe, a w systemie finansowania rezerwy finansowe.

PodsumowanieWarunki skutecznego i efektywnego wdrażania strategii to

odpowiednia koordynacja działań, konsekwencja realizacji oraz stałe dostosowywanie dokumentu do zmian zachodzących w otoczeniu i samym Regionie. Należy zdawać sobie sprawę z faktu, iż niemożliwym jest uniknięcie trudności i różnego rodzaju ograniczeń. Ważnym jednak jest, aby być na nie przygotowanym i odpowiednio szybko reagować.


150


ZAŁĄCZNIK NR 1ZAŁĄCZNIK NR 1STANOWISKA ARCHEOLOGICZNE NA TERENIE GMINY KWIDZYNSTANOWISKA ARCHEOLOGICZNE NA TERENIE GMINY KWIDZYN

Wypis z dokumentu „Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego gminy Kwidzyn”1) Rejony koncentracji stanowisk archeologicznych objęte ochroną

archeologiczną „W”: rejon Kwidzyn - Stary Dwór, rozciągający się wzdłuż strefy

krawędziowej wysoczyzny, w tym 6 stanowisk archeologicznych, z czego 4 wpisane są do rejestru zabytków: nr 63/A, 72/A, 73/A i 75/A,

rejony Podzamcze - Biały Dwór oraz Podzamcze - Tychnowy, po 2 stanowiska archeologiczne w każdym rejonie, wszystkie wpisane do rejestru zabytków: nr 74/A, 52/A, 2/a/90 i 6/a/90,

rejony Brachlewo i Dubiel, po 2 stanowiska archeologiczne w każdym rejonie,

rejon Kamionka, w tym 3 stanowiska archeologiczne w dolinie rzeki Liwy,

rejon Brandowo (Bronno), w tym 8 stanowisk archeologicznych,

pojedyncze stanowiska archeologiczne: Biały Dwór (po północnej stronie), Dubiel, Kamionka (w kierunku Nowej Wsi Kwidzyńskiej - kurhan), Brokowo (2 stanowiska rozproszone w dolinie Liwy), Ośno, Licze (3 pojedyncze stanowiska, po stronie północnej, wschodniej i południowej), Jurandowo oraz stanowisko pomiędzy Rozpędzinami a Oborami (w Dolinie Kwidzyńskiej).

2) Strefy objęte obserwacją archeologiczną „OW”: strefa „OW” rozciągająca się od Kwidzyna do Białego Dworu,

wzdłuż strefy krawędziowej wysoczyzny, od wschodu obejmująca również wieś Baldram,

strefa „OW” rozciągająca się wzdłuż północno- wschodniej granicy gminy Kwidzyn, sięgając od Brachlewa poprzez Dubiel, Ośno, Jurandowo, Licze do Brandowo.

Wypis z rejestru zabytków województwa elbląskiegoNa terenie miejscowości Podzamcze znajdują się pojedyncze

stanowiska archeologiczne odsłaniające osadę wielokulturową z epoki żelaza i okresu średniowiecza. Stanowisko to posiada duże walory poznawcze jako dobro kultury narodowej, podlega ścisłej ochronie konserwatorskiej.


151


ZAŁĄCZNIK NR 2ZAŁĄCZNIK NR 2WYBRANE ŹRÓDŁA FINANSOWANIA REALIZACJI STRATEGIIWYBRANE ŹRÓDŁA FINANSOWANIA REALIZACJI STRATEGII

W niniejszym załączniku zostały zamieszczone wybrane źródła finansowania dostępne dla jednostek samorządu terytorialnego, sektora małych i średnich przedsiębiorstw, organizacji pozarządowych i samorządu gospodarczego.

I. Fundusze krajowe.

ŚRODKI NARODOWEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ (NFOŚIGW)

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej jest największą instytucją realizującą politykę ekologiczną państwa. Celem jego działalności jest finansowe wspieranie inwestycji ekologicznych o znaczeniu i zasięgu ogólnopolskim oraz ponadregionalnym, jak również zadań lokalnych, istotnych z punktu widzenia potrzeb środowiska.

NFOŚiGW dokonując wyboru przedsięwzięć do dofinansowania będzie przeznaczał środki przede wszystkim na dofinansowanie przedsięwzięć realizowanych z udziałem bezzwrotnych środków Unii Europejskiej, których wykonanie jest niezbędne do spełnienia wymagań określonych w dyrektywach Wspólnot Europejskich wdrożonych do prawa krajowego oraz w polityce ekologicznej państwa. Dofinansowanie będzie służyło osiągnięciu przez Polskę efektów ekologicznych – stosownie do wyników negocjacji akcesyjnych w obszarze „Środowisko” wraz z przyjętymi okresami przejściowymi, a także wdrażaniu nowych uregulowań unijnych.

Lista priorytetowych programów NFOŚiGW planowanych do finansowania w roku 2005 przedstawia się następująco:

Ochrona wód przed zanieczyszczeniem. Gospodarka wodna. Ochrona powierzchni ziemi i wód poprzez zapobieganie

powstawaniu odpadów, ich zagospodarowanie oraz rekultywację terenów zdegradowanych.

Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniem poprzez zapobieganie i ograniczanie emisji zanieczyszczeń oraz oszczędzanie surowców i energii.

Zastosowanie technologii zapewniających czystszą i energooszczędną produkcję.

Zapobieganie i ograniczanie negatywnego oddziaływania hałasu i wibracji na środowisko.

Ochrona przyrody i krajobrazu. Zwiększenie lesistości kraju oraz ochrona zasobów leśnych. Zmniejszenie uciążliwości wynikających z wydobywania kopalin

i ich wzbogacania oraz ograniczenie negatywnego oddziaływania na środowisko procesów likwidacji zakładów górniczych.


152


Finansowanie potrzeb geologii w zakresie poznania budowy geologicznej kraju oraz w zakresie gospodarki zasobami złóż kopalin i wód podziemnych.

Program Państwowego Monitoringu Środowiska. Zapobieganie klęskom żywiołowym i poważnym awariom oraz

usuwanie ich skutków. Kształtowanie ekologicznych postaw i zachowań społeczeństwa

oraz profilaktyka zdrowotna dzieci i młodzieży obszarów, na których występują przekroczenia standardów jakości środowiska.

Wspieranie działalności badawczej, eksperckiej na rzecz ochrony środowiska i gospodarki wodnej.

Wspieranie działalności pozarządowych organizacji ekologicznych.

NFOŚiGW będzie również finansował: Wspieranie opracowania dokumentacji niezbędnej do

przygotowania wniosków o dofinansowanie przedsięwzięć z bezzwrotnych środków UE.

We współpracy z bankami poprzez linie kredytowe na: budowę małych i przydomowych oczyszczalni ścieków, budowę kanalizacji sanitarnej, zagospodarowanie odpadów, Ograniczenie emisji spalin poprzez dostosowanie silników

wysokoprężnych do paliwa gazowego lub wymiany silników na mniej emisyjne w komunikacji zbiorowej,

inwestycje w zakresie odnawialnych źródeł energii, usuwanie wyrobów zawierających azbest, budowę ścieżek rowerowych, ograniczenie hałasu, termomodernizację, czystszą produkcję, uszczelnienia i hermetyzację przeładunku i dystrybucji

paliw, inwestycje służące ograniczeniu zużycia energii

elektrycznej, systemy ciepłownicze, budowę lub modernizację stacji uzdatniania wody.

Wnioskodawcami ubiegającymi się o środki finansowe z NFOŚiGW mogą być:

jednostki samorządu terytorialnego, przedsiębiorstwa, instytucje i urzędy, szkoły wyższe i uczelnie, jednostki organizacyjne ochrony zdrowia, organizacje pozarządowe (fundacje, stowarzyszenia), administracja państwowa, osoby fizyczne.


153


Wszyscy wnioskodawcy powinni posiadać status prawny umożliwiający im zawarcie umowy cywilno - prawnej.

W NFOŚiGW stosowane są trzy formy dofinansowywania: Finansowanie pożyczkowe (pożyczki udzielane przez NFOŚiGW,

kredyty udzielane przez banki ze środków NFOŚiGW, konsorcja, czyli wspólne finansowanie NFOŚiGW z bankami, linie kredytowe ze środków NFOŚiGW obsługiwane przez banki),

Finansowanie dotacyjne (dotacje inwestycyjne, dotacje nieinwestycyjne, dopłaty do kredytów bankowych, umorzenia),

Finansowanie kapitałowe (obejmowanie akcji i udziałów w zakładanych bądź już istniejących spółkach w celu osiągnięcia efektu ekologicznego).

Pożyczki, kredyty, dopłaty do oprocentowania lub dotacje ze środków finansowych NFOŚiGW przyznawane są na cele określone w ustawie z 27.04.2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jedn. Dz. U. z 2001 r. Nr 62 ) zgodnie z priorytetami i zasadami udzielania pomocy finansowej ze środków NFOŚiGW.

Rozpatrywanie wniosków o dofinansowanie przedsięwzięcia składa się z następujących etapów:1. Ocena wniosku o dofinansowanie przedsięwzięcia:

ocena kompletności wniosku, ocena ekologiczno techniczna, ocena finansowa.

2. Sporządzanie list ocenianych wniosków.3. Negocjacje warunków umowy.4. Decyzja o dofinansowaniu.5. Realizacja warunków umowy.

PROGRAMY MINISTERSTWA EDUKACJI NARODOWEJ I SPORTU

W każdym roku budżetowym MENiS dysponuje pewną pulą środków na dotacje dla jednostek nie zaliczanych do sektora finansów publicznych przeznaczoną na realizację zadań zleconych, które są określane przez Ministerstwo. W 2004 roku MENiS podjął decyzję o realizacji następujących 14 rodzajów zadań państwowych:

1. Opracowywanie i wydawanie publikacji wykorzystywanych do realizacji celów wychowawczych i profilaktycznych przez nauczycieli i wychowawców.

2. Realizowanie programów wychowawczych, profilaktycznych, wyrównywania szans edukacyjnych dzieci i młodzieży, porządku i bezpieczeństwa publicznego, ochrony i promocji zdrowia dzieci, młodzieży i studentów.

3. Wspieranie organizacji ogólnopolskich i ponadwojewódzkich imprez, festiwali, przeglądów, konkursów, pomoc młodzieży zdolnej i utalentowanej. Promocja twórczych osiągnięć dzieci


154


i młodzieży oraz studentów, organizacja ogólnopolskich olimpiad przedmiotowych.

4. Wspieranie nowatorskich działań związanych z reformą oświaty i zmianami w systemie szkolnictwa wyższego. Badania nad systemem edukacji narodowej.

5. Doskonalenie zawodowe kadry pedagogicznej przedszkoli, szkół i innych placówek oświatowych, organizowanie seminariów, warsztatów, konferencji dla nauczycieli.

6. Działania na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych.

7. Działania wspomagające rozwój przedsiębiorczości wśród młodzieży oraz studentów.

8. Działania na rzecz dzieci, młodzieży i studentów niepełnosprawnych. Ochrona praw ucznia / wychowanka.

9. Upowszechnianie krajoznawstwa i turystyki, kultury fizycznej i sportu.

10. Wspieranie działań na rzecz wiedzy o UE.

11. Opracowywanie i wydawanie publikacji wspomagających nauczanie historii, geografii i języka wśród Polonii oraz publikacji o Polonii.

12. Organizowanie wypoczynku dla dzieci i młodzieży polonijnej.

13. Organizowanie ogólnopolskich i ponadwojewódzkich akcji letniego wypoczynku dla dzieci, młodzieży oraz studentów.

14. Wspieranie działań w zakresie przygotowywania młodzieży do życia w społeczeństwie obywatelskim. Dotacje MENiS przyznawane są na realizację najlepszych

inicjatyw o zasięgu ogólnopolskim i ponadwojewódzkim. W tym zakresie preferowane są oferty współpracy z MENiS w realizacji międzynarodowych, krajowych i resortowych programów. Dotacje mogą być też przyznawane na inicjatywy o mniejszym zasięgu, jeśli mają charakter pilotażowy dla reformy systemu edukacji, upowszechniają ponadlokalne przykłady rozwiązań realizacji środowiskowych programów wychowawczych i profilaktycznych. Wśród inicjatyw o zasięgu mniejszym niż ponadwojewódzki zdecydowanie preferowane będą te, które uzyskały rekomendacje przedstawicieli kuratorów oświaty oraz samorządów terytorialnych odpowiednio do zasięgu tych inicjatyw. Preferowane będą programy, które spójnymi działaniami obejmują równolegle dzieci, młodzież, rodziców i nauczycieli.

W 2004 roku do priorytetów w zlecaniu zadań przez MENiS należą: Realizowanie programów promujących wśród uczniów

i studentów różnorodne formy aktywności zawodowej w celu zwiększenia szans zatrudnienia, ze szczególnym uwzględnieniem samozatrudnienia w zawodzie, w tym edukacja z zakresu małej przedsiębiorczości.

Promowanie zasad zrównoważonego rozwoju w systemie oświaty.Polska Agencja Rozwoju Turystyki S.A.



Uczestnictwo młodzieży w życiu społecznym i publicznym. Edukacja młodzieży szkolnej i studentów w zakresie wiedzy o UE

oraz aktywnego promowania języków obcych. Wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży,

szczególnie niepełnosprawnej. Profilaktyka patologii wśród młodzieży szkolnej i studentów, ze

szczególnym uwzględnieniem zapobiegania narkomanii. Wspieranie studenckiego życia kulturalnego. Edukacja przez sport.

Zlecanie zadań odbywa się w jednej lub dwóch edycjach. Dotacje są przyznawane na zasadzie wyboru najkorzystniejszych ofert. Dotacja może być przyznana, jeżeli wnioskodawca posiada warunki do realizacji konkretnego zadania, złoży wniosek na obowiązujących formularzach i zgodnie z wykazem zadań MENiS na dany rok.

Przy udzielaniu dotacji preferowane są organizacje funkcjonujące, co najmniej jeden rok i przeznaczające na realizację zadania min. 15 % środków własnych lub pozyskanych z innych niż ta dotacja źródeł (z wyjątkiem zadań, które zlecane są z inicjatywy MENiS). Korzystanie w realizacji zadania z dotacji kuratorium oświaty bądź z innych dotacji ze środków budżetowych, wyklucza przyznanie dotacji przez MENiS.

Informacje dotyczące dotacji przewidzianych na rok 2005 zostaną podane po zatwierdzeniu budżetu MENiS na 2005 rok55.

PROGRAMY MINISTERSTWA KULTURY

Celem strategicznym Strategii Rozwoju Kultury na lata 2004-2013 jest zrównoważony rozwój kultury w regionach. Działania mające na celu jego osiągnięcie będą miały charakter ustawodawczy, jak również formę wspólnych działań Ministerstwa Kultury i jednostek samorządu terytorialnego. Strategia będzie realizowana poprzez pięć narodowych programów kultury (NPK):1. NPK „Promocja czytelnictwa i rozwój sektora książki” – na lata

2004-2006 przewidziano środki w wysokości 332,9 mln PLN,2. NPK „Ochrona zabytków i dziedzictwa kulturowego” – na lata 2004-

2006 przewidziano środki w wysokości 853,66 mln PLN,3. NPK „Rozwój instytucji artystycznych” – na lata 2004-2006

przewidziano środki w wysokości 168,5 mln PLN,4. NPK „ Znaki czasu” na lata 2004-2006 przewidziano środki

w wysokości 49,24 mln PLN,5. NPK „Wspieranie debiutów i rozwój szkół artystycznych

MAESTRIA” – na lata 2004-2006 przewidziano środki w wysokości 435,01 PLN.

W sumie na działania kulturalne w latach 2004-2006 przewidziano środki w wysokości 1 839,31 mln PLN, w tym środki budżetu Ministerstwa Kultury – 334,97 mnl PLN, środki europejskie – 938,46 mln PLN i inne środki – 565,88 mln PLN. Będą one faktycznie wydatkowane do grudnia 2008 roku.55 Informacje będą dostępne na stronie http://www.menis.gov.pl/menis_pl/oglosz/dotacje_2005.php


156


PROGRAMY MINISTERSTWA GOSPODARKI I PRACY

Głównym celem Rządowego Programu „Strategia rozwoju turystyki w latach 2001-2006” jest podnoszenie konkurencyjności polskiej oferty turystycznej na rynku międzynarodowym i krajowym.

Zgodnie ze Strategią Rozwoju Krajowego Produktu Turystycznego, opracowaną przy pomocy finansowej Unii Europejskiej, która stanowiła podstawę dla rządowego programu, wyszczególniono pięć obszarów wsparcia:

turystyka biznesowa, turystyka w miastach i kulturowa, turystyka na terenach wiejskich, turystyka rekreacyjna, aktywna i specjalistyczna, turystyka przygraniczna i transgraniczna.

1. Poprawa jakości usług turystycznych, w tym poprzez: upowszechnianie systemów jakości usług i systemów oceny usług

typu: Total Quality Management, system kategoryzacji obiektów hotelarskich i innych obiektów noclegowych (szkolenia, seminaria, konferencje, sympozja, publikacje, opracowania i materiały dydaktyczne, konkursy itp.);

wspieranie i rozwijanie systemów rekomendacyjnych (w tym poprzez szkolenia i konkursy);

upowszechnianie wiedzy wśród przedsiębiorców na temat zasad prowadzenia działalności gospodarczej w Unii Europejskiej po akcesji Polski do UE oraz zasad i trybu ubiegania się o środki z pomocowych funduszy przedakcesyjnych i strukturalnych;

2. Ochrona praw konsumenta usług turystycznych oraz poprawa bezpieczeństwa turystów poprzez:

szkolenia, seminaria, konferencje, sympozja, publikacje, opracowania, konkursy itp.,

wytyczanie i znakowanie szlaków turystycznych, kulturowych i tematycznych na obszarze Polski, w szczególności o zasięgu międzynarodowym lub ponadregionalnym.

3. Rozwój turystyki na szczeblu regionalnym i ponadregionalnym poprzez wspieranie przygotowania strategii rozwoju turystyki oraz przykładowych rozwiązań o mniejszym zasięgu.

4. Organizacja Światowych Dni Turystyki pod hasłem "Turystyka - siłą napędową w działaniach na rzecz zwalczania skutków ubóstwa, tworzenia miejsc pracy i harmonii społecznej".

5. Szkolenie społecznych kadr organizacji pozarządowych, zajmujących się w szczególności organizowaniem aktywnych form turystyki.

6. Wspieranie procesu kształcenia kadr dla turystyki na poziomie średnim i wyższym.


157


7. Wsparcie różnych form turystyki dzieci i młodzieży oraz wybranych działań programowych ukierunkowanych na / lub mających na celu/ zwiększenie udziału w turystyce i wypoczynku dzieci i młodzieży, szczególnie niepełnosprawnej oraz ze środowisk patologicznych i niewydolnych wychowawczo. Działania te muszą mieć zasięg międzynarodowy lub ogólnopolski o rozbudowanym i innowacyjnym programie turystyczno-krajoznawczym; pożądane jest, aby obejmowały grupy powyżej 200 osób.

O przyznanie dofinansowania ze środków Ministerstwa Gospodarki mogą ubiegać się, tylko i wyłącznie, zarejestrowane w Polsce organizacje pozarządowe o zasięgu ogólnopolskim lub ponadregionalnym, nie zaliczane do sektora finansów publicznych, których działalność w zakresie turystyki jest głównym celem statutowym, działające dłużej niż trzy lata (wymóg ten nie dotyczy Regionalnych Organizacji Turystycznych), w tym w szczególności:

stowarzyszenia, fundacje, turystyczne samorządy gospodarcze, inne organizacje "non- profit", działające w sferze turystyki.

Dofinansowanie realizowane jest na zasadach refundacji. Zaliczki w wysokości do 40% przyznanej kwoty możliwe są jedynie dla przedsięwzięć dotyczących znakowania szlaków turystycznych oraz w wyczerpująco umotywowanych przez Wnioskodawcę przypadkach. Dotacje nie powinny przekraczać 50% całkowitych kosztów realizacji zadania. Jedynie w odniesieniu do wytyczania i znakowania szlaków oraz organizacji Światowych Dni Turystyki wysokość dotacji może wynosić do 70%.

W ramach wnioskowanej dotacji sfinansować można jedynie działania związane bezpośrednio z realizacją kosztów merytorycznych danego przedsięwzięcia. W uzasadnionych przypadkach, szczególnie w odniesieniu do szkoleń (w tym zwłaszcza dla społecznej kadry turystycznej i nauczycieli, imprez dla dzieci i młodzieży o zasięgu międzynarodowym lub ogólnopolskim) może mieć miejsce pokrycie do 50% kosztów noclegów lub wyżywienia. Wymagany jest wkład własny podmiotu aplikującego w wysokości minimum 15% (do wkładu własnego nie zalicza się dotacji innych organów rządowych, samorządowych, sponsorów, wpłat uczestników itp.). Zespoły powołane do oceny wniosków mają prawo uznać za celowe przyznanie dotacji w wysokości odpowiadającej całości lub części wnioskowanej kwoty.

ŚRODKI PAŃSTWOWEGO FUNDUSZU REHABILITACJI OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH - PFRON

Zgodnie z ustawą z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123 z 1997 r. poz. 776) PFRON dysponuje środkami finansowymi przeznaczonymi na likwidację barier urbanistyczno-architektonicznych.


158


Na jej bazie we wrześniu 2003 r. przyjęto „Program wyrównywania różnic między regionami”. Celem strategicznym programu jest wyrównanie szans osób niepełnosprawnych, zamieszkujących regiony słabo rozwinięte gospodarczo i społecznie w dostępie do rehabilitacji zawodowej i społecznej.

Ze środków przeznaczonych na realizację programu, która przewidziana jest do 31 grudnia 2008 roku, udzielona może być pomoc regionalna w ramach:

a. obszaru A - na wyposażenie obiektów służących rehabilitacji osób niepełnosprawnych w sprzęt rehabilitacyjny,

b. obszaru B - na likwidację barier w zakładach opieki zdrowotnej i placówkach edukacyjnych w zakresie umożliwienia osobom niepełnosprawnym poruszania się i komunikowania,

c. obszaru C - dla pracodawców, w tym przedsiębiorców z chronionego i otwartego rynku pracy, na wyposażenie nowych miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych odpowiednio do ich potrzeb i możliwości,

d. obszaru D - na likwidację barier transportowych,

e. obszaru F – na utworzenie warsztatów terapii zajęciowej.

Realizatorem programu są jednostki samorządu terytorialnego:1. Samorządy wojewódzkie (obszar A);2. Samorządy powiatowe (obszary B,C,D i F).

ŚRODKI FUNDUSZU MIKROFundusz Mikro został utworzony w 1994 r. przez Polsko-

Amerykański Fundusz Przedsiębiorczości PAEF do realizacji programu wspierania mikroprzedsiębiorczości w Polsce. Przeznaczono na ten cel 20 mln USD. Kwota wypłaconych do dzisiaj pożyczek to ponad 500 mln PLN.Oferta Funduszu Mikro skierowana do:

Właścicieli najmniejszych działających w kraju przedsiębiorstw: małych sklepów, warsztatów usługowych i produkcyjnych, działających legalnie, opodatkowanych na zasadach ogólnych, płatników zryczałtowanego podatku dochodowego i karty podatkowej;

Osób, które zamierzają dopiero podjąć działalność gospodarczą na własny rachunek, mają już konkretny pomysł, zaangażowały własny kapitał i potrzebują dofinansowania, żeby firma wystartowała;

Stowarzyszeń powoływanym w celu realizacji inwestycji mogących ułatwić życie lokalnym społecznościom (budowa parkingów, dróg, sieci wodociągowych, kanalizacyjnych, hal targowych, zakup autobusu do przewożenia dzieci do szkoły itp.);

Osób prowadzących działalność pozarolniczą na terenach wiejskich;


159


Właścicieli gospodarstw agroturystycznych zrzeszonych w lokalnych Stowarzyszeniach Agroturystyki.Kapitał Funduszu Mikro udostępniany jest przedsiębiorcom

w dwóch formach:

1. Finansowanie Partnerskie - o pożyczkę z Funduszu Mikro na zasadach Finansowania Partnerskiego mogą wnioskować rzetelni przedsiębiorcy, którzy wykażą, że będą umieli efektywnie wykorzystać powierzony kapitał (forma współpracy dostępna dla przedsiębiorców z doświadczeniem, a także dla osób rozpoczynających działalność gospodarczą).

2. Mikropożyczka tradycyjna - o mikropożyczkę tradycyjną mogą wnioskować przedsiębiorcy z doświadczeniem, którzy są w stanie udokumentować swoją zdolność kredytową.

3. Mikropożyczka – oferta dla przedsiębiorców, którzy nie są w stanie udokumentować zdolności kredytowej. Niezbędne jest zabezpieczenie w formie poręczenia cywilnego.

4. Pożyczka na rozpoczęcie działalności gospodarczej – Mikropożyczka startowa oraz „Mistrz i Uczeń” – oferty dostępne dla wszystkich przedsiębiorczych osób, które chcą rozpocząć własną działalność gospodarczą. Pożyczki udzielane są w tym przypadku na zasadach zbliżonych do finansowania partnerskiego. Pożyczkobiorca ma możliwość samodzielnego określenia kwoty opłaty za korzystanie z kapitału, jednak bez możliwości jej wycofania po spłacie pożyczki w przypadku niepowodzenia.

DOTACJA NA UZYSKANIE CERTYFIKATUProgram realizowany przez Polską Agencję Rozwoju

Przedsiębiorczości. Dotacja na uzyskanie certyfikatu w ramach Krajowego programu rozwoju MSP, pochodząca ze środków budżetowych. Są to dotacje dla małych i średnich przedsiębiorstw na współfinansowanie kwalifikowanych kosztów związanych z uzyskaniem certyfikatów systemów zarządzania określonych w normach (np. ISO serii: 9000, 14000, 18000). Dofinansowanie obejmuje koszty audytów przeprowadzonych przez jednostki akredytowane w systemie akredytacji. Działania objęte programem muszą być realizowane na terenie Polski, w okresie obowiązywania umowy nie dłuższym niż 12 miesięcy, od daty podpisania umowy z PARP.

DOTACJE NA INICJATYWY WSPIERAJĄCE ROZWÓJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI Na podstawie z § 42 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 20

lutego 2003 roku w sprawie działań podejmowanych przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości (Dz.U. z 2003 r. nr 39, poz. 336) konkurs jest adresowany do:

organów prowadzących szkołę, zakład kształcenia nauczycieli, placówkę doskonalenia nauczycieli, placówkę działającą w systemie oświaty,


160


osób prawnych, w szczególności stowarzyszeń, fundacji, organizacji zrzeszających przedsiębiorców, szkół wyższych.

Dotacja, zwana "dotacją na inicjatywę wspierająca rozwój przedsiębiorczości", może być przeznaczona na finansowanie maks. 50% udokumentowanych kosztów przedsięwzięcia lub udziału w przedsięwzięciu, mającego na celu wspieranie przedsiębiorczości lub kształtowanie postaw przedsiębiorczych w społeczeństwie, polegającego w szczególności na:

organizacji lub udziale w konkursie, konferencji, seminarium, opracowaniu programu lub publikacji rozpowszechnianej

w środkach masowego przekazu, wydaniu publikacji.

Przedsięwzięcia nie mogą być organizowane dla osiągnięcia zysku. Analiza przyznanych dotacji wskazuje, iż możliwe jest uzyskanie finansowania dla projektów o charakterze turystycznym.

POŻYCZKA NA INNOWACJĘPożyczka na innowację może być udzielona na finansowanie

części kosztów przedsięwzięć w zakresie działalności innowacyjnej. O pożyczkę na innowację mogą ubiegać się mali i średni przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. Prawo działalności gospodarczej (Dz.. U. z 1999 r. nr 101, poz. 1178 z późn. zm.). Pożyczka może być udzielona na finansowanie:

wdrożenia wyników prac badawczo - rozwojowych,

zakupu licencji krajowych lub zagranicznych, polegającego na nabyciu uprawnień do wykorzystywania rozwiązań naukowych i technicznych oraz doświadczeń produkcyjnych,

zakupu i montażu maszyn lub urządzeń oraz budowy, rozbudowy lub modernizacji budynków lub instalacji niezbędnych do wprowadzenia innowacji.

Pożyczka na innowację nie może przekroczyć 75% kosztów netto przedsięwzięcia innowacyjnego, poniesionych po zawarciu umowy o udzieleniu pożyczki ani kwoty 2000000 PLN. Pożyczka może być udzielona na okres nie przekraczający 6 lat. Agencja może udzielić karencji w okresie spłaty pożyczki. Okres karencji nie może być dłuższy od planowanego terminu wdrożenia i nie może przekroczyć 2 lat. Oprocentowanie pożyczki jest stałe w okresie spłaty i równe połowie oprocentowania kredytu lombardowego udzielanego przez Narodowy Bank Polski, obowiązującego w dniu udzielenia pożyczki (data podpisania umowy).

II. Fundusze zagraniczne.

FUNDUSZE STRUKTURALNE UNII EUROPEJSKIEJ


161


W latach 2004-2006 środki strukturalne będą wydatkowane zgodnie z Narodowym Planem Rozwoju, który jest realizowany poprzez uzgodnione z Komisją Europejską Podstawy Wsparcia Wspólnoty oraz wynikające z tego dokumentu programy operacyjne, a także projekty Funduszu Spójności.

W latach 2004-2006 Podstawy Wsparcia Wspólnoty będą w Polsce wdrażane za pomocą pięciu jednofunduszowych sektorowych programów operacyjnych (SPO) oraz wielofunduszowego Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR). Ponadto opracowany został program operacyjny pomocy technicznej56.

Tabela nr 18. Programy operacyjne w Narodowym Planie Rozwoju 2004-2006.

Program operacyjny Instytucja wdrażająca

SPO Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw

Ministerstwo Gospodarki i Pracy

SPO Rozwój zasobów ludzkich Ministerstwo Gospodarki i Pracy

SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi

SPO Rybołówstwo i przetwórstwo ryb Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi

SPO Transport i gospodarka morska Ministerstwo Infrastruktury

Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego


Program operacyjny – pomoc techniczna


Z punktu widzenia możliwości wsparcia projektów turystycznych zasadnicze znaczenie mają:

ZPORR, SPO Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw, SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego

i rozwój obszarów wiejskich, SPO Rozwój zasobów ludzkich.

Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego

ZPORR jest wielofunduszowym programem operacyjnym, zarządzanym na poziomie krajowym, ale wdrażanym w systemie 56 Polska Narodowy Plan Rozwoju 2004-2006, Dokument przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 11 lutego 2003 roku.


162


zdecentralizowanym na poziomie wojewódzkim. Finansowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Europejskiego Funduszu Społecznego. Łączne środki finansowe przewidziane na jego realizację wynoszą 4 166,5 mln EUR (w cenach z 2004 r.), z czego środki UE stanowią 2 968,0 mln EUR (w cenach z 2004 r.)57.

W programie wyróżniono cztery priorytety:

1. Rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej wzmocnieniu konkurencyjności regionów.

2. Wzmocnienie rozwoju regionalnych zasobów ludzkich.3. Rozwój lokalny.4. Pomoc techniczna.

Ograniczono się jednocześnie do indykatywnego określenia wysokości alokacji środków z funduszy strukturalnych dla poszczególnych województw (co oznacza rezygnację ze szczegółowego podziału działań w ramach każdego z priorytetów).

Przedsięwzięcia inwestycyjne z zakresu turystyki będą mogły być realizowane w ramach priorytetu 1 oraz 3, natomiast w priorytecie 258

wspomagane będą projekty edukacyjne, z których mogą korzystać również podmioty działające w turystyce.

Celem priorytetu 1 jest wzrost atrakcyjności wszystkich regionów jako miejsca pracy i życia, promocja zewnętrznych inwestycji, jak również wykorzystanie własnego potencjału wszystkich regionów i wspomaganie dyfuzji procesów rozwojowych z istniejących centrów wzrostu na pozostałe obszary kraju. Obejmuje sześć działań, w tym działanie 1.4. – Rozwój kultury i turystyki, na które przeznaczono 207,05 mln EUR (w cenach z 2004 r.). Wśród celów tego działania wyszczególniono m.in.:

zwiększenie zagranicznej turystyki przyjazdowej do Polski oraz turystyki krajowej przez podniesienie konkurencyjności regionalnych produktów turystycznych zarówno na rynkach zagranicznych, jak i krajowym,

wzrost atrakcyjności turystycznej i kulturalnej Polski przez budowę i poprawę stanu publicznej infrastruktury turystycznej, rekreacyjnej i kulturalnej,

ułatwienie dostępu do obiektów kultury i turystyki przez zapewnienie funkcjonowania i rozwijanie kompleksowego systemu informacji kulturalnej i turystycznej, w tym – nowoczesnej, interaktywnej sieci informacji internetowej,

zmniejszenie różnic między regionami w dostępie do dóbr kultury i turystyki.

57 Butowski L., Żukowski M., Wsparcie przedsięwzięć turystycznych z funduszy strukturalnych wświetle Narodowego Planu Rozwoju na lata 2004-2006, PART S.A. na zlecenie MGPiPS, Warszawa 2003, s. 16.58 W projektach ZPORR przewidziane było działanie 2.6. – Rozwój turystyki. Niestety zostało ono zlikwidowane, a turystyka przeszła do działania 1.4. i została połączona z kulturą.


163


Projekty turystyczne o znaczeniu regionalnym i narodowym mogące liczyć na wsparcie finansowe w ramach działania 1.4. dotyczą:

inwestycji materialnych w sferze kultury, mających na celu rozwój i poprawę stanu obiektów kultury (ze szczególnym uwzględnieniem obiektów zaliczanych do dziedzictwa kulturowego) oraz ich efektywne wykorzystanie,

rozwoju systemów informacji kulturalnej i turystycznej, służących poprawie dostępu społeczeństwa do regionalnych dóbr kultury i atrakcji turystycznych,

budowy i modernizacji publicznej infrastruktury (obiektów i urządzeń rekreacyjnych, noclegowych, gastronomicznych i innych, których gestorami są podmioty publiczne),

przygotowania i realizacji regionalnych programów rozwoju i promocji turystyki, w tym kampanii i imprez promocyjnych. W ramach działania 1.4. wsparcie mogą uzyskać projekty

o wartości powyżej 1 mln EUR, a poziom dofinansowania w formie dotacji z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego wynosi do 75% kwalifikującego się kosztu oraz do 50% kwalifikującego się kosztu w przypadku, gdy inwestycja generuje znaczący zysk netto.

Jeżeli chodzi o priorytet 3 – Rozwój lokalny, to za jego główny cel uznano aktywizację społeczną i gospodarczą obszarów zagrożonych marginalizacją. Wśród celów szczegółowych znalazły się cztery istotne z punktu widzenia rozwoju turystyki:

rozwój i poprawa infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej, wykorzystanie potencjału turystycznego, kulturowego,

historycznego i przyrodniczego, tworzenie nowych warunków dla rozwoju mikroprzedsiębiorstw, zwiększenie atrakcyjności obszarów wiejskich dla inwestorów

lokalnych i inwestorów zewnętrznych.

Priorytet 3 obejmuje 5 działań, z których cztery mogą być wykorzystywane przez różne grupy beneficjentów do realizacji projektów turystycznych.

Działanie 3.1. – Rozwój obszarów wiejskich i miast do 20 tys. mieszkańców, na które przeznaczono 594,99 mln EUR (w cenach z 2004 r.), obejmuje wsparcie m.in. takich projektów, jak:

rozbudowa i poprawa stanu lokalnej infrastruktury kulturalnej (w tym poprawy stanu i rewitalizacji obiektów zabytkowych),

budowa, rozbudowa i poprawa stanu lokalnej infrastruktury turystycznej (baza noclegowa, gastronomiczna, punkty informacji turystycznej, obiekty i urządzenia niezbędne dla aktywnych form turystyki),

ułatwienie dostępu do atrakcji turystycznych i kulturalnych.

W ramach działania 3.2. – Obszary podlegające restrukturyzacji, na które przeznaczono 250,00 mln EUR (w cenach z 2004 r.), o wsparcie


164


ubiegać się mogą m.in. projekty dotyczące rozwoju potencjału turystycznego i kulturalnego, w tym dotyczące:

infrastruktury sprzyjającej rozwojowi aktywnych form turystyki, turystycznych obiektów noclegowych i żywieniowych, punktów i systemów informacji turystycznej, infrastruktury wspierającej aktywne uczestnictwo w życiu

kulturalnym, rewitalizacji dziedzictwa kulturowego.

W działaniu 3.3. – Rewitalizacja obszarów zdegradowanych, na które przeznaczono 163,62 mln EUR (w cenach z 2004 r.) wyróżniono dwa poddziałania dotyczące obszarów miejskich oraz obszarów i urządzeń poprzemysłowych i powojskowych. W ich ramach o dofinansowanie ubiegać się mogą m.in. projekty mające na celu zwiększenie potencjału turystycznego i kulturalnego poprzez remonty i rozbudowę obiektów budowlanych, modernizację infrastruktury podstawowej, renowację zabudowy o dużej wartości architektonicznej i znaczeniu historycznym, a także zmianę dotychczasowych funkcji terenów poprzemysłowych i powojskowych i ich adaptację na nowe cele.

Poziom dofinansowania w przypadku działań 3.1., 3.2. i 3.3. będzie wynosił do 75% z zasobów Europejskiego Funduszu Rozwoju regionalnego oraz dodatkowo 10% z zasobów budżetu państwa na projekty realizowane w gminach o najniższych dochodach własnych oraz do 50% kwalifikującego się kosztu, w przypadku, gdy inwestycje generują znaczący zysk netto.

W ramach działania 3.4. – Mikroprzedsiębiorstwa, na które przeznaczono 104,10 mln EUR (w cenach z 2004 r.), przewiduje się wsparcie dla projektów doradczych i inwestycyjnych, których beneficjentami mogą być mikroprzedsiębiorstwa59, w tym także z sektora turystycznego. Poziom dofinansowania dla projektów doradczych wynosić będzie do 50% kosztów kwalifikowanych. Natomiast w przypadku projektów inwestycyjnych jest on uzależniony od części kraju, której dotyczy:

- w Poznaniu i Warszawie – do 45% kosztów kwalifikowanych,- we Wrocławiu, Krakowie i Trójmieście – do 55% kosztów

kwalifikowanych,- w pozostałych częściach kraju – do 65% kosztów kwalifikowanych.

Sektorowy Program Operacyjny - Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw

Nadrzędnym celem finansowanego z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego SPO Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw jest poprawa pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstw działających

59 Pod pojęciem mikroprzedsiębiorstwa należy rozumieć firmę zatrudniająca do 9 pracowników o przychodach nie przekraczjacych 7 mln EUR lub wartości aktywów do 5 mln EUR. Ponadto przedsiębiorstwo takie musi być niezależne, czyli kontrolować 75% swoich udziałów.


165


w Polsce w warunkach jednolitego rynku europejskiego. Program o charakterze horyzontalnym i ponadregionalnym nie ma wymiaru branżowego, dlatego też wsparcie dla przedsiębiorstw turystycznych będzie udzielane na takich samych zasadach, jak dla firm z innych sektorów. W programie, na którego realizację przewidziano środki finansowe w wysokości 2 845,8 mln EUR (w tym 1 250,9 mln EUR z Unii - w cenach z 2004 r.,), wymieniono 3 priorytety:

1. Rozwój przedsiębiorczości i wzrost innowacyjności z wykorzystaniem instytucji otoczenia biznesu.

2. Bezpośrednie wsparcie przedsiębiorstw.3. Pomoc techniczna.

Przedsiębiorstwa turystyczne będą mogły uzyskać bezpośrednie wsparcie finansowe w ramach priorytetu 2, który jest ukierunkowany na zwiększenie konkurencyjności przedsiębiorstw poprzez wsparcie inwestycji poprawiających poziom technologiczny i organizacyjny. Jego cele będą realizowane poprzez 4 działania.

Na działanie 2.1. Wzrost konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw poprzez doradztwo (m.in. z zakresu zarządzania jakością, certyfikacji, prowadzenia działalności na Jednolitym Rynku Europejskim) przeznaczono 44,7 mln EUR (w cenach z 2004 r.), a dopuszczalny poziom dofinansowania wynosi 50% kosztów kwalifikowanych, a w przypadku doradztwa dla nowo powstających firm opartych na nowych technologiach może wynosić nawet 100% kosztów kwalifikowanych.

W działaniu 2.2. Wsparcie konkurencyjności produktowej i technologicznej przedsiębiorstw, na które przeznaczono 579,3 mln EUR (w cenach z 2004 r.) wyróżniono dwa poddziałania:

Wsparcie dla przedsiębiorstw dokonujących nowych inwestycji (dotacje na środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne) – dopuszczalny poziom dofinansowania (ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i środków krajowych) wynosić będzie 50% kosztów kwalifikowanych, a w przypadku projektów zgłaszanych przez małe i średnie przedsiębiorstwa wsparcie może zostać zwiększone o 15 punktów procentowych.

Wsparcie w zakresie internacjonalizacji przedsiębiorstw poprzez pokrycie kosztów udziału przedsiębiorców w wyjazdowych misjach gospodarczych związanych z udziałem w imprezach targowo-wystawienniczych za granicą – dopuszczalny poziom dofinansowania ze środków publicznych wynosić będzie 50% kosztów kwalifikowanych.

Celem działania 2.3. Wzrost konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw poprzez inwestycje, na które przeznaczono 520,6 mln EUR (w cenach z 2004 r.), jest unowocześnienie oferty produktowej i technologicznej, m.in. wsparcie projektów z zakresu dostosowania do wymagań dyrektyw unijnych, wykorzystania technologii gospodarki elektronicznej, zakup wyników prac badawczo-rozwojowych i/lub praw


166


własności przemysłowej przez przedsiębiorstwa. Poziom dofinansowania wynosić będzie 45% kosztów kwalifikowanych, przy czym kwota dotacji nie może przekroczyć 225 tys. EUR na jeden projekt.

Sektorowy Program Operacyjny – Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich

Na SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich, który jest w całości finansowany z Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej - Sekcja Orientacji przewidziano środki w wysokości 2 259,9 mln EUR (w cenach z 2004 r.), z czego 1 192,5 mln EUR (w cenach z 2004 r.) to środki unijne. Osiąganiu dwóch podstawowych celów programu (zidentyfikowanych jako poprawa konkurencyjności gospodarki rolno-żywnościowej oraz zrównoważony rozwój obszarów wiejskich) służyć mają dwa priorytety:

1. Wspieranie zmian i dostosowań w rolnictwie.2. Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich.

Przedsięwzięcia turystyczne mogą liczyć na wsparcie z priorytetu 2, w ramach, którego wyszczególniono dwa działania.

Działanie 2.3. Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego, na realizację, którego zarezerwowano środki w wysokości 112,50 mln EUR (w cenach z 2004 r.), ma na celu podniesienie atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej obszarów wiejskich, zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturalnych ludności oraz rozwój tożsamości społeczności wiejskiej i zachowanie dziedzictwa kulturowego. W ramach tego działania wspierane będą projekty związane z realizacją działań inwestycyjnych z zakresu modernizacji i wyposażenia obiektów, pełniących funkcje kulturalne, rekreacyjne i sportowe, odnowienia obiektów zabytkowych charakterystycznych dla tradycji budownictwa wiejskiego regionu i ich adaptacji na cele publiczne, modernizacji przestrzeni publicznej wsi (drogi, parki, tereny zielone). Ponadto wspierane będą projekty przyczyniające się do rozwoju publicznej infrastruktury związane z rozwojem funkcji turystycznych wsi oraz działania związane z promocją regionu. Poziom pomocy publicznej Unii wynosić będzie do 80% kosztów kwalifikowanych, przy czym maksymalna wysokość dofinansowania to 450 000 PLN.

Działanie 2.4. Różnicowanie działalności rolniczej i zbliżonej do rolnictwa w celu zapewnienia różnorodności działań lub alternatywnych źródeł dochodów, na realizację, którego zapewniono 214,28 mln EUR (w cenach z 2004 r.), ma na celu tworzenie alternatywnych źródeł dochodów, zmniejszenie bezrobocia na wsi, promowanie pozytywnego wizerunku wsi i rolnictwa oraz zachowanie zasobów przyrodniczych obszarów wiejskich. W jego ramach wspierane będą inwestycje realizowane w związku z uruchomieniem lub rozwojem działalności dodatkowej, m.in. w zakresie agroturystyki, usług związanych z agroturystyką i wypoczynkiem, sprzedaży bezpośredniej produktów pochodzących z własnego gospodarstwa, rzemiosła i rękodzielnictwa oraz


167


usług świadczonych za pośrednictwem Internetu. Poziom dofinansowania w przypadku działania 2.2. wynosić będzie do 50% kosztów kwalifikowanych, przy czym w okresie realizacji całego programu jeden beneficjent może otrzymać łącznie nie więcej niż 100 000 PLN.

Sektorowy Program Operacyjny – Rozwój zasobów ludzkich

SPO Rozwój zasobów ludzkich jest w całości finansowany z Europejskiego Funduszu Społecznego, a na jego realizację przewidziano środki finansowe w wysokości 1 978,3 mln EUR, z czego 1 469,8 mln EUR to środki unijne (w cenach z 2004 r.). W jego ramach wyodrębniono 5 priorytetów:

1. Aktywna polityka rynku pracy.2. Przeciwdziałanie zjawisku wykluczenia społecznego.3. Kształcenie ustawiczne.4. Adaptacyjność i rozwój przedsiębiorczości.5. Wyrównywanie szans kobiet na rynku pracy.

Turystyka nie jest wymieniona bezpośrednio w żadnym z ww. priorytetów, ale projekty turystyczne związane z podnoszeniem kwalifikacji, kształceniem mają duże szanse na pozyskanie środków.

Należy zaznaczyć, iż możliwości finansowania projektów turystycznych pojawiają się także ze środków Inicjatyw Wspólnotowych (INTERREG III i EQUAL) oraz Funduszu Spójności, których kierunki wykorzystania są również zawarte w Narodowym Planie Rozwoju 2004-2006.

Z punktu widzenia możliwości wdrożenia niniejszej strategii niebagatalne znaczenie będzie miała opisana poniżej Inicjatywa INTERREG.

INTERREG IIIINTERREG III jest Inicjatywą wspierającą projekty współpracy

transgranicznej i międzynarodowej. Jest programem szczególnie istotnym ze względu na jego bezpośrednie i pośrednie skutki dla zacieśnienia więzi międzyregionalnych w UE. Koncentruje on swoje działania w trzech obszarach:

Promocji zintegrowanego rozwoju sąsiadujących regionów granicznych,

Wsparciu harmonijnej integracji terytorialnej Unii,

Usprawnieniu polityki, techniki rozwoju regionalnego i spójności poprzez współpracę międzynarodową i międzyregionalną.

Projekty w ramach programu INTERREG są finansowane ze źródeł Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Na edycję 2000-2006 przeznaczono środki finansowe w wysokości 4 875 mln euro.

Wielkość dofinansowania w ramach INTERREG III C może sięgać 50%, a przy realizacji pierwszego celu EFRR nawet 75%.


168


W ramach INTERREG wydzielone zostały trzy komponenty:Komponent A – współpraca przygraniczna władz publicznych sąsiadujących ze sobą obszarów w celu rozwijania przygranicznych ośrodków gospodarczych i społecznych poprzez wdrażanie zarówno projektów infrastrukturalnych, jak i miękkich (dla Polski na lata 2004-2006 przewidziano środki w wysokości 177,09 mln EUR). Do priorytetowych zadań należą:

promocja rozwoju obszarów wiejskich i miejskich, wspieranie rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw (również w

sektorze turystycznym), wspomaganie inicjatyw lokalnych służących tworzeniu nowych

miejsc pracy, pomoc w reintegracji z rynkiem pracy, wspieranie ochrony środowiska, poprawa infrastruktury transportowej, rozbudowa systemów

wodnych i energetycznych, współpraca w dziedzinie sprawiedliwości i administracji, badania i rozwój, szkolnictwo, kultura, komunikacja, zdrowie,

ochrona cywilna.

Komponent B – współpraca transnarodowa między władzami krajowymi, regionalnymi i lokalnymi w ramach dużych regionów paneuropejskich, mająca na celu zrównoważony i skoordynowany rozwój przestrzenny (dla Polski na lata 2004-2006 przewidziano środki w wysokości 30,99 mln EUR). Do zadań priorytetowych należą:

ustanowienie strategii rozwoju regionalnego na poziomie ponadnarodowym,

ustanowienie komunikacji między regionami poprzez zapewnienie skutecznego systemu transportu i dostępu społeczeństwa od informacji,

ochrona środowiska i zasobów naturalnych, w szczególności zasobów wodnych.

Komponent C – współpraca międzynarodowa w skali europejskiej, której celem jest rozwój powiązań sieciowych w zakresie polityki regionalnej, upowszechnianie systemowych przykładów właściwego rozwiązywania problemów, wymiana informacji i doświadczeń dotyczących rozwoju regionalnego oraz polityk i technik kohezyjnych (dla Polski na lata 2004-2006 przewidziano środki w wysokości 13,28 mln EUR).

wymiana doświadczeń będących efektem współpracy ponadgranicznej i ponadnarodowej między krajami członkowskimi, jak i krajami trzecimi,

współpraca w dziedzinie: badań, rozwoju technologicznego, przedsiębiorczości, turystyki, kultury i ochrony środowiska.


169


Z punktu widzenia możliwości finansowania projektów realizowanych przez powiat kwidzyński ze środków INTERREG największe znaczenie mają:

komponent A – program Polska – Litwa – Federacja Rosyjska (Obwód Kaliningradzki)

komponent B – Program BSR (Baltic Sea Region) komponent C – Program Strefy Północnej.

PROGRAMY UNII EUROPEJSKIEJ

Program LEONARDO DA VINCI II

Program Leonardo da Vinci II został ustanowiony decyzją nr 389/99/EC Parlamentu Europejskiego i Rady Europejskiej z dnia 26 kwietnia 1999 roku. Jest to największy program wspólnotowy dotyczący doskonalenia procesu edukacji dzieci, młodzieży i dorosłych, jak również rozszerzenia współpracy europejskiej w dziedzinie kształcenia i dokształcania zawodowego. W tym wspólnotowym programie edukacyjnym uczestniczą państwa członkowskie UE, Islandia, Lichtenstein, Norwegia, państwa Europy Środkowej i Wschodniej stowarzyszone z Unią oraz Cypr, Malta i Turcja.

Program obejmuje okres od 1 stycznia 2000 do 31 grudnia 2006 roku. Całościowy budżet programu na lata 2000-2006 wynosi 1.150 mln euro. Komponenty programu to: projekty pilotażowe, projekty wymian i staży, projekty językowe oraz międzynarodowe sieci instytucji, a także badania i analizy.

Przykłady projektów w ramach komponentu: wymiany i staże:

Ochrona zabytków architektury w procesie kształcenia zawodowegoCelem projektu jest poszerzenie umiejętności zawodowych

uczniów Liceum Renowacji Zabytków Architektury i Zasadniczej Szkoły Zawodowej Specjalnej w Gdańsku podczas praktyk w niemieckim przedsiębiorstwie budowlanym. Beneficjenci będą doskonalić swoje umiejętności w zakresie sztukaterii, kształtowania fasad, murarstwa, projektowania i usuwania ubytków murów. Podczas praktyki uczniowie pracować będą zarówno w warsztatach, jak i na budowach,w tym przy restauracji murów średniowiecznego zamku. Uczestnicy praktyki zdobędą doświadczenie w dziedzinie zachowania i rekonstrukcji starych budowli oraz poznają technologie i materiały stosowane w kraju partnera, co wzbogaci ich wiedzę i ułatwi w przyszłości wejście na europejski rynek pracy.

Poznawanie standardów i technologii europejskich w niemieckich gospodarstwach agroturystycznych

W ramach projektu uczniowie klas rolniczych odbędą miesięczną praktykę zawodową w niemieckich gospodarstwach agroturystycznych. Zdobędą tam umiejętności związane z prowadzeniem gospodarstwa,


170


obsługą turystów, prowadzeniem bazy noclegowej, a także z rozpoznawaniem i wykorzystywaniem walorów krajoznawczych, tworzeniem oferty turystycznej i odpowiednim zagospodarowywaniem terenu. Pobyt i uczestnictwo w pracach gospodarstwa agroturystycznego spełniającego wymogi i standardy unijne pozwoli uczniom podnieść kwalifikacje zawodowe, co umożliwi im w przyszłości prowadzenie własnych gospodarstw na poziomie europejskim.

PROGRAMY SPOZA UNII EUROPEJSKIEJ

Program Aktywizacji Obszarów Wiejskich (PAOW)Program Aktywizacji Obszarów Wiejskich (PAOW) jest

realizowany w oparciu o umowę kredytową, podpisaną między Rzeczypospolitą Polską a Międzynarodowym Bankiem Odbudowy i Rozwoju w dniu 25 lipca 2000 roku. Celem programu jest wniesienie wkładu finansowego, inwestycyjnego oraz wiedzy i umiejętności w szeroko rozumiany rozwój gospodarczy obszarów wiejskich poprzez:

zwiększenie pozarolniczego zatrudnienia, wsparcie procesu umacniania samorządów i rozwoju regionalnego, pomoc w budowaniu potencjału instytucjonalnego niezbędnego do

uzyskania przedakcesyjnych i strukturalnych funduszy Unii Europejskiej.

Realizowane jest to poprzez program inwestycji w infrastrukturę techniczną na obszarach wiejskich oraz edukację, szkolenia i udzielanie mikropożyczek.

Program Aktywizacji Obszarów Wiejskich ma za zadanie przyczynić się do szeroko rozumianego rozwoju gospodarczego obszarów wiejskich. Obok programu SAPARD jest to drugi z dużych programów, jakie mają wesprzeć restrukturyzację obszarów wiejskich w Polsce. Zgodnie z ustaleniami pomiędzy Rządem RP a Bankiem Światowym PAOW skierowany jest do mieszkańców obszarów wiejskich tzn. gmin wiejskich, gmin wiejsko-miejskich, gmin miejskich i powiatów z wyłączeniem miast o liczbie ludności powyżej 15 000 mieszkańców. Decyzje odnośnie wyboru beneficjentów są podejmowane przez Regionalne Komitety Sterujące w województwach lub Zespoły Programowe w ministerstwach, z uwzględnieniem zapisów Instrukcji Operacyjnej Programu lub zasad szczegółowych opracowanych w ramach programu.

Program jest realizowany poprzez działania w następujących komponentach:

komponent A - mikropożyczki polegający na udzielaniu osobom z obszarów wiejskich rozpoczynających działalność pożyczek na preferencyjnych warunkach,


171


komponent B -1 - przekwalifikowania i reorientacja - mający na celu pomoc bezrobotnym z obszarów wiejskich w podnoszeniu i zdobywaniu nowych kwalifikacji,

komponent B-2 - mający na celu podniesienie efektywności nauczania na terenach wiejskich poprzez remonty i modernizację szkół, świetlic, szkolenia nauczycieli, zakup środków dydaktycznych i oprogramowania.

komponent B-3 - wsparcie budowania potencjału instytucjonalnego administracji lokalnej i regionalnej - kurs obecnie trwa,

komponent C - poprawa infrastruktury technicznej.

Program jest współfinansowany kwotą 118,8 mln EUR z kredytu Banku Światowego, a łącznie ze środkami krajowymi (samorządowymi, rządowymi i innymi) cały budżet wynosi 297,9 mln EUR. Realizacja przewidziana jest do 30 czerwca 2005 roku. Spłaty kredytu będą dokonywane w równych ratach co pół roku od 15 września 2005 do 15 marca 2015 roku.

Środki Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności

W 1989 roku Kongres Stanów Zjednoczonych zadecydował o utworzeniu Polsko-Amerykańskiego Funduszu Przedsiębiorczości (PAFP), który przez 10 lat wspierał rozwój gospodarki rynkowej w Polsce. Dzięki sukcesowi Funduszu możliwe było zwrócenie części jego kapitału do budżetu USA, a zarazem ustanowienie z wypracowanych przez fundusz środków Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności. W 2000 roku Fundacja otworzyła Przedstawicielstwo w Polsce i rozpoczęła działalność programową. Fundacja finansuje swoją działalność z funduszu wieczystego, którego źródłem są środki pochodzące z likwidowanych inwestycji i programów Polsko-Amerykańskiego Funduszu Przedsiębiorczości. Docelowo ma on osiągnąć poziom ponad 230 mln USD. Dotychczas PAFW przekazał do funduszu wieczystego 208 mln USD.

Jednym z programów Fundacji realizowanym przez Akademię Rozwoju Filantropii jest program „Działaj Lokalnie”. Jego celem jest pomoc w budowaniu aktywnych społeczności lokalnych, w których mieszkańcy wspólnie definiują własne problemy i starają się im przeciwdziałać bądź łagodzić ich skutki. Cel ten jest urzeczywistniany przez Lokalne Organizacje Grantowe.

Do programu zaproszono fundacje i stowarzyszenia oraz ich oddziały posiadające osobowość prawną, mające siedzibę w miejscowości liczącej do około 20 tys. mieszkańców, z wyłączeniem fundacji Skarbu Państwa i ich oddziałów oraz stowarzyszeń samorządów lokalnych.

Lokalne oddziały fundacji lub stowarzyszeń nie posiadające wyodrębnionej osobowości prawnej mogą składać wnioski pod warunkiem, że otrzymają pełnomocnictwo od właściwych władz swojej


172


organizacji do samodzielnego przeprowadzenia projektu w ramach programu „Działaj Lokalnie”.

Program oferuje pomoc szkoleniowo-doradczą i wsparcie finansowe w ramach konkursu na dotacje na realizację projektów w takich dziedzinach jak:

oświata i edukacja np. ułatwianie i rozszerzanie dostępu do edukacji dzieciom, młodzieży i dorosłym; edukacja i resocjalizacja grup i środowisk zagrożonych patologią lub wykluczeniem społecznym, tworzenie i rozwijanie funduszy stypendialnych,

sprawy społeczne np. wzmacnianie i rozwój samoorganizacji obywatelskiej; poprawa bezpieczeństwa publicznego; ochrona środowiska naturalnego; świadczenie usług socjalnych dla grup marginalizowanych, m.in. osób starszych i niepełnosprawnych, przeciwdziałanie bezrobociu i stymulowanie zachowań przedsiębiorczych,

kultura np. budowanie poczucia tożsamości lokalnej mieszkańców; odtwarzanie dziedzictwa kulturowego, prowadzenie wydawnictw lokalnych,

rozwój lokalny, np. poprzez inspirowanie i rozwijanie współpracy organizacji pozarządowych, samorządu i przedsiębiorców, aktywizacja obywateli w życiu gospodarczym społeczności lokalnych, przeciwdziałanie bezrobociu i stymulowanie przedsiębiorczości.

W ramach konkursu na dotacje będą wspierane dobrze zaplanowane i opisane przedsięwzięcia społeczne, które wynikają z potrzeb danej społeczności, mają jasno określony cel, wytyczone działania zmierzające do realizacji tego celu, określone w liczbach rezultaty i koszt przedsięwzięcia, za którego realizację odpowiada konkretna osoba - koordynator.

Projekty powinny: pobudzać aktywność i integrować we wspólnych działaniach

mieszkańców oraz instytucje życia lokalnego, a przede wszystkim władze samorządowe, przedsiębiorców, organizacje społeczne,

przyczyniać się do tworzenia mechanizmów współfinansowania inicjatyw społecznych przez lokalne instytucje, przedsiębiorców i mieszkańców,

wykorzystywać zasoby lokalne (naturalne, społeczne, ludzkie, fizyczne, finansowe) w realizacji przedsięwzięć na rzecz społeczności,

prowadzić do konkretnej, trwałej zmiany w środowisku lokalnym.

Z dotacji nie będą dofinansowywane następujące działania: prowadzenie działalności gospodarczej; bezpośrednia pomoc finansowa dla osób fizycznych; udzielanie pożyczek; finansowanie inwestycji (zakup gruntów, remonty i adaptacja pomieszczeń, budowa obiektów przemysłowych, oczyszczalni ścieków itp.)


173


Komisja kwalifikacyjna konkursu, złożona z niezależnych ekspertów, wybierze do dofinansowania te spośród przedstawionych projektów (spełniających wszystkie powyższe kryteria), które najbardziej przekonywająco opiszą, w jaki sposób projekt może się przyczynić do wprowadzenia zmiany społecznej i rozwiązania problemu lokalnego, przy jednoczesnym: angażowaniu mieszkańców i lokalnych partnerów w realizację projektu, w tym osób, które poświęcają nieodpłatnie swój wolny czas na pracę przy jego poszczególnych etapach, wykorzystaniu innych zasobów lokalnych oraz pomysłowym i innowacyjnym podejściu do rozwiązywania problemu.


174


SPIS TABEL I RYSUNKÓWSPIS TABEL I RYSUNKÓW

Tabela nr 1 Struktura gruntów w powiecie kwidzyńskimTabela nr 2 Ukształtowanie powierzchni w powiecie kwidzyńskimTabela nr 3 Pomniki przyrody w powiecie kwidzyńskimTabela nr 4 Imprezy kulturalne i religijne na terenie powiatu

kwidzyńskiegoTabela nr 5 Ujęcia wody w powiecie kwidzyńskimTabela nr 6 Oczyszczalnie ścieków na terenie powiatu kwidzyńskiegoTabela nr 7 Stopień zwodociągowania i skanalizowania

poszczególnych gmin powiatu kwidzyńskiegoTabela nr 8 Wysypiska śmieci na terenie powiatu kwidzyńskiegoTabela nr 9 Hotele, motele, pensjonatyTabela nr 10 Ośrodki wypoczynkoweTabela nr 11 Gospodarstwa agroturystyczneTabela nr 12 Kampingi i pola namiotoweTabela nr 13 Inne obiekty bazy noclegowejTabela nr 14 Ilość obiektów bazy noclegowej w powiecie kwidzyńskimTabela nr 15 Ilość miejsc noclegowych w poszczególnych kategoriach

bazy noclegowej w powiecie kwidzyńskimTabela nr 16 Zestawienie bazy gastronomicznej funkcjonującej na

terenie powiatu kwidzyńskiegoTabela nr 17 Harmonogram wdrażania Strategii rozwoju turystyki

w powiecie kwidzyńskimTabela nr 18 Programy operacyjne w Narodowym Planie Rozwoju

2004-2006

Rysunek nr 1 Rozłożenie bazy noclegowej pod względem ilości obiektów w mieście i poszczególnych gminach

Rysunek nr 2 Rozłożenie bazy noclegowej pod względem ilości obiektów w danej kategorii

Rysunek nr 3 Rozłożenie bazy noclegowej pod względem ilości miejsc oferowanych w poszczególnych kategoriach obiektów

Rysunek nr 4 Rozłożenie bazy noclegowej pod względem ilości miejsc noclegowych w mieście i poszczególnych gminach

Rysunek nr 5 Etapy powstawania koncepcji zintegrowanego produktu turystycznego

Rysunek nr 6 Segmenty docelowe – schematRysunek nr 7 Tożsamość marki


175

strategia rozwoju turystyki w powiecie kwidzyńskim

Documents