ၾကြယဝေသာ၊ အားလးပါဝငေသာ၊ ရငဆငတန႔ျပနႏငစြမးရေသာ၊ ေရရညတညတေသာ အာရပစဖတေဒသတစခ ေဖာေဆာငျခငး

၂၀၁၈ ခႏစ ဇလငလ

ဗဟာ ၂၀၃၀

ဗဟာ ၂၀၃၀ ေမာမနးခက

ၾကြယဝေသာအားလးပါဝငေသာရငဆငတန႔ျပနႏငစြမးရေသာေရရညတညတေသာအာရပစဖတေဒသ

ၾကြယဝေသာ၊ အားလးပါဝငေသာ၊ ရငဆငတန႔ျပနႏငစြမးရေသာ၊ ေရရညတညတေသာ အာရပစဖတေဒသတစခ ေဖာေဆာငျခငး

၂၀၁၈ ခႏစ ဇလငလ

အာရဖြ ႔ၿဖးေရးဘဏ

ဗဟာ ၂၀၃၀

© ၂၀၁၈ ခႏစ အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏအမတ ၆ ADB လမးမႀကး၊ မနဒလေယာငးၿမ႕၊ ၁၅၅၀ မနလာ၊ ဖလစပင ဖနး +၆၃ ၂ ၆၃၂ ၄၄၄၄၊ ဖကစ +၆၃ ၂ ၆၃၆ ၂၄၄၄www.adb.org

အခြငအေရးမားအားလး ခြငျပထားၿပး။ ၂၀၁၈ ခႏစတြင ထတေဝသည။

ISBN 978-92-9261-500-0 (ပႏပမ), 978-92-9261-501-7 (အလကထေရာနစမ)ထတေဝမႈ အမတစဥ TCS189477-3DOI: http://dx.doi.org/10.22617/TCS189477-3

ADB သည ဤစာတမးအတြငး ေဖာျပထားသည အခကအလကမား၏ မနကနမႈအေပၚ အာမခထားျခငးမရပါ။ အဆပါ အခကအလကမားက အသးျပျခငး၏ မညသညေနာကဆကတြ ကစၥရပကမ တာဝနယမညမဟတပါ။ အခ႕ေသာ ကမၸဏမား သ႕မဟတ ကနပစၥညးထတလပသမား၏ ထတကနမားက ထညသြငးေဖာျပထားပါက ADB အေနျဖင ၄ငးတ႕အား အလားတ သေဘာသဘာဝရသည အျခားကနပစၥညးမားထက ပမႏစသကသေဘာက၍ သးစြရနအားေပးျခငး သ႕မဟတ ေထာကခအၾကျပထားျခငး မဟတပါ။

သကဆငရာ နယနမတေဒသ သ႕မဟတ ပထဝအေနအထားအရ နယပယတစစတစရာက ေဖာျပထားျခငး သ႕မဟတ ရညညႊနးထားျခငး တစစတစရာရပါက သ႕မဟတ ဤစာတမးအတြငး “ႏငင” ဟေသာ ေဝါဟာရက အသးျပထားပါက ADB အေနျဖင မညသည နယနမတေဒသ သ႕မဟတ နယပယ၏ တရားဝငမႈ သ႕မဟတ အျခားေသာ အေျခအေနမားအေပၚ ဆးျဖတခက တစစတစရာ ခမတရန မရညရြယပါ။

တစကယေရ၊ ပညာေရးဆငရာ သ႕မဟတ စးပြားျဖစမဟတေသာ အသးျပမႈအတြက သတငးအခကအလကမားအား ပႏပျခငး သ႕မဟတ ကးယျခငးတ႕က လပေဆာငလပါက ADB ထမ ႀကတငလကခသေဘာတညခက ရယရန အၾကျပအပပါသည။ အသးျပသမားအေနျဖင ADB ထမ စာျဖင ေရးသားေဖာျပထားသည အတအလငး သေဘာတညခက မရရဘ စးပြားျဖစ ရညရြယခကမားျဖင ျပနလညေရာငးချခငး၊ ျဖန႕ျဖးျခငး သ႕မဟတ ကးကားအသးျပျခငးတ႕အား ကန႕သတထားသည။ အေၾကာငးအရာမားႏငစပလဥး၍ တစစတစရာ ေမးျမနးအၾကျပ လသညမားရပါက သ႕မဟတ မပငခြငဆငရာ ခြငျပခကမား ရယလပါက ေကးဇးျပ၍ pubsmarketing@adb.org သ႕ ဆကသြယပါ။

မတခကမား -ဤစာတမးအတြငးရ “$” သည အေမရကနေဒၚလာက ရညညႊနးပါသည။ ADB သည “တရတ” အား တရတျပညသသမၼတႏငင ႏင “ကရးယား” အား ကရးယားသမၼတႏငငအျဖစ အသအမတျပထားပါသည။ ADB ၏ ထတျပနခကမားအတြက ျပငဆငမႈမားအား http://www.adb.org/publications/corrigenda တြင ရရႏငပါသည။

Recycle စာရြကေပၚတြင ပႏပထားပါသည။

မကႏာဖးအေၾကာငး - ဖဘနာခ ကနးစဥမား

ဖဘနာခသည အလယေခတ သခၤာပညာရငတစဦးျဖစၿပး ကနးဂဏနးတစခခငးစသည ယငးမတငမ ကနးဂဏနးႏစခ၏ ေပါငးလဒျဖစေသာ ကနးစဥတစခ -၀၊ ၁၊ ၁၊ ၂၊ ၃၊ ၅၊ ၈၊ ၁၃ ႏင အစရသညက စတငမတဆကခသျဖစပါသည။ အဆပါ ကနးစဥသည သေဘာသဘာဝအားျဖင ပငစညတစခ၏ ပတပတလညရ သစရြကမား၏ အစအစဥကသ႕ ရေနပါသည။

ဗဟာ ၂၀၃၀ ၏ ပစေရးဆြထားေသာ အယအဆသည ဖဘနာခကနးစဥက အေျခခထားပါသည။ ယငးတြင ADB အတြက ဗဟာ ၂၀၃၀ မ ခမတေပးေသာ ေလးနကၿပး ေျပာငးလေနသည ဦးတညခကသစမားက တငျပထားပါသည။

မာတကာေဝါဟာရခကဆစ iv

အႏစခပ v

I. နဒါနး 1

II. ေျပာငးလလကရသည အေျခအေန မား ႏင စနေခၚမႈမား 3

III. ADB ၏ ရညမနးခက ႏင တနဖး တးျမႇငျခငး 11

IV. ADB ၏ လပငနးလညပတမႈမား အတြက လမးညႊနသည အေျခခမ မား 14

V. ႏငငအပစမားအလက ခြျခားသတမတထားသည ခဥးကပမႈနညးလမးမား 16

VI. လပငနးလညပတမႈဆငရာ ဦးစားေပးကစၥရပမား 20

VII. ပဂၢလကက႑ လပငနးလညပတမႈမားအား တးခ႕ျခငး 29

VIII. ဖြ႕ၿဖးေရးအတြက ဘ႑ာေရးအရငးအျမစမားအား ျမႇငတငျခငး ႏင စစညးျပငဆငျခငး 32

IX. အသပညာဆငရာ ဝနေဆာငမႈမားအား ခငမာအားေကာငးေစျခငး 36

X. ADB အား ပမအားေကာငး၊ ပမေကာငးမြန၊ ပမလငျမနေစျခငးမတဆင လပငနးမား ေဖာေဆာငျခငး 38

XI. One ADB 42

ေနာကဆကတြADB ၏ လပငနးလညပတမႈမားအား စာရငးျပစ မတတမးတငျခငး ႏင ေဆြးေႏြးတငပငမႈမား အႏစခပ 43

ေဝါဟာရခကဆစ ADB အာရဖြ႔ၿဖးေရးဘဏADF အာရဖြ႔ၿဖးေရးရနပေငြASEAN အေရ႕ေတာငအာရႏငငမားအသငးCPS ႏငငေတာအဆငပးေပါငးေဆာငရြကျခငးဗဟာCSO အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညးDEfR ဖြ႔ၿဖးမႈဆငရာထေရာကမႈသးသပခကDMC အဖြ႔ဝငဖြ႔ၿဖးဆFAO ကလသမဂၢစားနပရကၡာႏငစကပးေရးအဖြ႕FCAS ထခကလြယၿပးပဋပကၡသကေရာကခထားရသညအေျခအေနမားGHG ဖနလအမဓာတေငြ႕ICT သတငးအခကအလကႏငဆကသြယေရးနညးပညာIED သးျခားလြတလပေသာအကျဖတသးသပေရးဌာနLao PDR လာအျပညသ႔ဒမကရကတစသမၼတOCR သာမနေငြေၾကးအရငးအျမစမားPBL မဝါဒအေျခခေခးေငြထတေပးျခငးPPP အစးရ-ပဂၢလကပးေပါငးေဆာငရြကျခငးPRC တရတျပညသ႔သမၼတRCI ေဒသတြငးပးေပါငးေဆာငရြကေရးႏငေပါငးစညးေရးSDG ေရရညတညတေသာဖြ႔ၿဖးတးတကေရးရညမနးခကမားSIDS ဖြ႔ၿဖးဆကၽြနးႏငငငယမားSMEs အေသးစားႏငအလတစားစးပြားေရးလပငနးမားSOE အစးရပငလပငနးမားTA နညးပညာပပးမUMIC အလယအလတဝငေငြအထကပငးUNICEF ကလသမဂၢကေလးမားရနပေငြအဖြ႔WFP ကမာၻ႔စားနပရကၡာအစအစဥWHO ကမာၻ႔ကနးမာေရးအဖြ႔

v

အႏစခပ အာရပစဖတေဒသသည လြနခသည ႏစေပါငး ၅၀ အတြငး ဆငးရႏြမးပါးမႈေလာခေရး ႏင စးပြားေရးတးတကမႈတ႕တြင မားစြာ တးတကလာခသည။ သ႕ရာတြင မၿပးျပတေသးသည ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ အစအစဥမား ရေနပါေသးသည။ ဆငးရ ႏြမးပါးမႈ ႏင ထခကလြယမႈ၊ တနးတညမျခငးမရမႈ ျမငတကလာျခငး၊ ရာသဥတ ေျပာငးလမႈ၊ သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ ဖအားမား ႀကးထြားလာျခငး ႏင အေျခခအေဆာကအဦဆငရာ ႀကးမားသည လအပခကမားတ႕ကသ႕ေသာ ကစၥရပမား က ေျဖရငးရန ကနရေနပါေသးသည။ နညးပညာပငးဆငရာ တးတကလာမႈမား၊ ၿမ႕ျပေဖာေဆာငမႈ ႏင လဦးေရ အခးအစား ေျပာငးလမႈမားကသ႕ေသာ လမးေၾကာငးမား ေပၚထြကလာျခငးေၾကာင အခြငအလမးမား ႏင စနေခၚမႈမား က ေတြ႕ႀကရပါသည။

အာရပစဖတေဒသ၏ အရြယအစားေၾကာင ေရရညတညတေသာ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး ရညမနးခကမား၊ ယငးႏင ဆကစပ ေနေသာ ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ ေငြေၾကးပပးမႈ အစအစဥ၊ ရာသဥတေျပာငးလမႈဆငရာ ပါရသေဘာတညခက ႏင သဘာဝ ေဘးအႏရာယကေရာကႏငေျခ ေလာခေရးအတြက ဆနဒငးမေဘာငတ႕ကသ႕ေသာ အေရးပါသည တစကမာၻလး ဆငရာ ကတကဝတမား အထေျမာကေရးသည အဓကအားျဖင ေဒသ၏ ေအာငျမငမႈအေပၚတြင မတညေနပါသည။

ဗဟာ ၂၀၃၀ သည အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB) အေနျဖင ေဒသ၏ ေျပာငးလလကရသည လအပခကမားက ထေရာကစြာ တန႕ျပနႏငရနအတြက လမးစဥမား ခမတေပးပါသည။ ဗဟာ ၂၀၃၀ ၏ ေအာကတြင ADB သည အလြနအကၽြ ဆငးရႏြမးပါးမႈမား ပေပာကေရးအတြက ဆကလကႀကးပမးေဆာငရြကသြားမညျဖစၿပး အာရပစဖတ ေဒသတစခြင ၾကြယဝေရး၊ အားလးပါဝငေရး၊ ရငဆငတန႕ျပနႏငစြမးရေရး၊ ေရရညတညတေရး အထေျမာကေစရန အတြက ယငး၏ ရညမနးခကက တးခ႕သြားမညျဖစသည။ ADB ၏ ရညမနးခကမားအား အေရးပါေသာ တစကမာၻလး ဆငရာ ကတကဝတမားႏင ခနကကထားပါသည။

ADB သည တစကမာၻလးဆငရာ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ၏ အရငးအျမစတစခအျဖစ တစကမာၻလးဆငရာ အေျခခ အေဆာကအဦ ဖြ႕ၿဖးေရး အစအစဥက

အေထာကအပေပးရာတြင အေရးပါသည အခနးက႑တစရပမ ပါဝငေဆာငရြက ပါသည။ လမႈေရး ႏင စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးတးတကမႈတ႕က အားေပးျမႇငတငရာတြင အေျခခအေဆာကအဦသည အဓက ဦးစားေပးရမည နယပယတစရပ ျဖစေနဦးမညျဖစပါသည။ ADB သည စမးလနးၿပး၊ ေရရညတညတေသာ၊ ရငဆင တန႕ျပနႏငစြမးရေသာ၊ အားလးပါဝငေသာ အရညအေသြးျမင အေျခခအေဆာကအဦဆငရာ ရငးႏးျမပႏမႈမားက အားေပးျမႇငတငသြားမညျဖစသည။ တစခနတညးတြင ADB သည ပညာေရး၊ ကနးမာေရး ႏင လမႈေရးဆငရာ အကာအကြယေပးေရးတ႕ကသ႕ေသာ လမႈေရးဆငရာ က႑မားရ ယငး၏ လပငနးမားကလညး တးခ႕သြားမည ျဖစပါသည။ ထ႕ျပင ADB သည ပမရႈပေထြးေသာ ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ စနေခၚမႈမားက ရငဆငေျဖရငးရာတြင က႑မား ႏင အေၾကာငးအရာမားအႏ႕ရ ယငး၏ ကၽြမးကငမႈမားက ေပါငးစပထညသြငးေဆာငရြကရနလညး ႀကးပမးသြားမည ျဖစပါသည။

စတခယၾကညရသည ဖြ႕ၿဖးေရးမတဖကအဖြ႕အစညးတစရပျဖစေသာ ADB သည ေငြေၾကးပပးမႈ၊ အသပညာပပးမႈး ႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈမားမတဆင ယငး၏ အဖြ႔ဝင ဖြ႔ၿဖးဆႏငငမား (DMC မား) အား တနဖးတးျမႇငေပးသြားမည ျဖစသည။ ADB သည စတခယၾကညရသည ေငြေၾကးဆငရာကစၥရပမား စမခန႕ခြေသာ အဖြ႕အစညးတစရပ ႏင ရနပေငြ ေဖာေဆာငသည အဖြ႕အစညးတစရပအျဖစ ဆကလကေဆာငရြကသြားမညျဖစပါသည။ ADB သည အသပညာဆငရာ အေထာကအပမားေပးသည အဖြ႕အစညးတစရပျဖစသညအားေလာစြာ ေဒသႏရ အေျခအေနမားႏင အဝငခြငကရေသာ လကေတြ႕ကသည တနဖးမားတြင အာရစးစကၿပး သငခနးစာယဖြယမားက ခြျခားသတမတကာ ေဒသတြငး ႏင ေဒသ ျပငပရ အေလအထေကာငးမားအား ပစတျပနလညေဖာေဆာငသြားမညျဖစပါသည။ ADB သည ပးေပါငးေဆာငရြကမႈမား ေပၚေပါကလာေစေရးအတြက ခတဆကေပးသည အဖြ႕အစညးတစရပျဖစသညအေလာက မတကြျပားေသာ မတဖကမား ႏင အကးစးပြားပတသကဆကႏြယသမားအၾကား ေဆြးေႏြးညႏႈငးမႈမား ႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈမားက အားေပးျမႇငတငသြားမညျဖစကာ ႏငငတကာေငြေၾကးအငစတကးရငးမားဆငရာ စနစတစခလး၏ အကးသကေရာကမႈ က အျမငဆးျဖစေစရန ႀကးပမးသြားမညျဖစပါသည။

vi

ADB သည စမကနးေဖာေဆာငသည အဖြ႕အစညးတစရပလညး ျဖစသညအားေလာစြာ ယငး၏ လပငနးေဆာငရြကမႈမားကလညး တးျမႇငသြားမညျဖစပါသည။

ခငမာသည ရညမနးခကမားရသည တစကမာၻလးဆငရာ ဖြ႕ၿဖးေရးအစအစဥအား သကဆငရာ ေဒသႏရ အေျခအေန တစရပခငးစအလက ကကညမႈရေစရန ခနညရမညျဖစသည။ ADB သည သကဆငရာ လအပခကမားႏင ကကည ေစရန ျပငဆငထားသည အေထာကအပမားက ေဖာေဆာငေပးအပႏငေရးအတြက ႏငငေတာအဆငပးေပါငးေဆာငရြက ျခငးဗဟာအား အဓက စၾကၤတစခအျဖစ အသးျပကာ ယငး၏ ႏငငအလက အာရစးစကသည ခဥးကပမႈ နညးလမးက ခငမာအားေကာငးေစမညျဖစသည။ဆနးသစသည နညးပညာမား အသးျပျခငးက အားေပးျမႇငတငကာ အစးရ ႏင ပဂၢလကက႑ လပငနးလညပတမႈမားက ေပါငးစပေဆာငရြကျခငးမတဆင က႑ ႏင အေၾကာငးအရာအမးမး အလက ကၽြမးကငမႈမားက ေပါငးစပကာ စေပါငးထားသည ေျဖရငးမႈနညးလမးမားက ေဖာေဆာငသြားမညျဖစသည။ ADB သည ယငး၏ ႏႈငးယဥေဆာငရြကမႈဆငရာ အားသာခကမား၊ သကဆငရာ ႏငငအလက လအပခကမား ႏင ADB ၏ စြမးရည ႏင အရငးအျမစမာကသးျပ၍တနဖးတးျမႇငမႈက ေဆာငရြကႏငသည အလားအလာတ႔အေပၚ အေျခခကာ ႏငင အဆငတြင ေရြးခယေဆာငရြကသြားမညျဖစသည။

ႏငငမားအၾကားတြင သသသာသာ မတကြျပားမႈမား ရၾကသျဖင ADB သည အမးမးေသာ ႏငငအပစမားအတြက ခြျခားသတမတထားသည ခဥးကပမႈနညးလမးမားက အသးျပမညျဖစပါသည။ ADB သည အေထာကအပမား ေပးအပ ရာတြင ထခကလြယၿပး ပဋပကၡ သကေရာကခထားရသည အေျခအေနမား ႏင ဖြ႕ၿဖးဆကၽြနးႏငငငယမား အပါအဝင ေဒသအတြငးရ အဆငးရဆး ႏင ထခကလြယဆး ႏငငမားက ဦးစားေပးေဆာငရြကမညျဖစသည။ ADB သည ယငး၏ စးပြားေရးလပငနးစဥမားက အေျခအေနအလက ခနညေဆာငရြကမညျဖစၿပး အဆပါ ႏငငမားရ လသား အရငးအျမစမား ႏင လပငနးတညရမႈတ႕က ခငမာအားေကာငးေစမညျဖစသည။ ADB သည ဝငေငြနညးပါးသည ႏငငမား ႏင ပမးမလစာ နညးပါးသည ႏငငမားက ပပးကညရနအတြက တငႀကခန႔မနး၍ရၿပး သသာလေလာကသည ေရရညေငြေၾကးပပးမႈမား ေထာကပေပးအပသြားမညျဖစသည။ ပမးမလစာ ပမျမငမားသည ႏငငမားက ပပးကည ရာတြငမ တနဖးအျမငဆး တးျမႇငေပးႏငသည နယပယမားတြင

အာရစးစကကာ ေရြးခယေထာကပသြားမညျဖစသည။ အဆပါ ႏငငအပစမားအၾကားတြင ADB သည လအပခကမား ရေနသည နယပယမား၊ ႏင ဆငးရႏြမးပါးၿပး ထခကလြယသည နယပယမားက ဦးစားေပး ပပးကညသြားမညျဖစသည။

ADB သည ယငး၏ လကရ ၿပးေျမာကမႈဆငရာမဝါဒ က ဆကလကကငသးသြားမညျဖစၿပး ယငးသ႕ ကငသးေနစဥ အတြငး မဝါဒ၏ ထေရာကမႈကလညး ျပနလညသးသပသြားမညျဖစသည။ ADB ၏ ပမန ပပးကညမႈ ေပးအပရာတြင ၿပးေျမာကမႈဆငရာမဝါဒ၏ အဓက အစတအပငးမားအေပၚ စစစေလလာမႈတစခ ႏင ဆနးစစသးသပမႈတစခ ပါဝငမည ျဖစသည။ ADB သည ယငး၏ ခြျခားထားသည ခဥးကပမႈနညးလမးမား၏ အစတအပငးတစရပအေနျဖင အေသးစတ ပါဝငေသာ စစစေလလာမႈမားက ေဆာငရြကကာ ယငး၏ ထတကနမား ႏင ကရယာမား၏ ေငြေၾကးပပးမႈ သတမတခက မားက ကြျပားစလငစြာ လပေဆာငႏငသည ျဖစႏငေျခမားက အမးမးေသာ အကးစးပြားပတသကဆကႏြယသမား ႏင ေဆြးေႏြးတငပငသြားမညျဖစသည။ ADB သည ယငး၏ ရနပေငြေထာကပမႈမားက အဆငးရဆး ႏင ထခက လြယဆးအဖြ႕ဝငမားအား ပပးကညရနအတြက ဦးတညခကထား ေဆာငရြကသြားမညျဖစကာ ေထာကပေၾကး ဆငရာ ပပးမႈမား ေပးအပၿပးခသည နငငမားအတြက ထပေဆာငး အေထာကအပမား ေပးအပရနလညး ထညသြငး စဥးစားသြားမညျဖစသည။

(အမားျပညသ ႏင ပဂၢလကက႑ လပငနးလညပတမႈမား၊ အၾကေပးဝနေဆာငမႈမား ႏင အသပညာမား အပါအဝင) ADB ၏ အေထာကအပမားသည ေအာကပါ အဓက လပငနးလညပတမႈဆငရာ ဦးစားေပးလပငနးမားတြင အားစကလပေဆာငသြားမည ျဖစသည။

i. ကနရေနေသးသည ဆငးရႏြမးပါးမႈက ရငဆငေျဖရငးျခငးႏင မညမမႈမားက ေလာချခငး။ ADB သညဆငးရႏြမးပါးမႈ ၏ ဝငေငြႏငမဆငေသာ ရႈေထာငမားက ေျဖရငးရနအတြက လသားအရငးအျမစ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးႏင လမႈေရး ဆငရာ အားလးပါဝငေရးတ႕တြငအားစကလပေဆာငမႈကတးျမႇင သြားမည ျဖစသည ယငးသည အေသးစားႏင အလတစား စးပြားေရးလပငနးမားႏင အားလးပါဝငေသာ လပငနးမားျဖင အပါအဝင အရညအေသြးျမင အလပအကငမား ဖနတးေရးက အေထာကအပျဖစေစမညျဖစသည။ ADB သည ပညာေရးႏင သငတနးပ႕ခမႈဆငရာ ရလဒမား တးတကလာေစရန၊အားလးအတြက ပမကနးမာလာေစရန ႏင လမႈေရးဆငရာ အကာအကြယေပးေရး စနစမား

vii

ခငမာအားေကာငးေစရန ႏင လအပေနသမားအတြက ဝနေဆာငမႈမား ေပးအပရနတ႕တြင အဖြ႕ဝင ဖြ႔ၿဖးဆႏငငမား က အကအညေပးသြားမညျဖစပါသည။

ii. ကား/မ ေရးရာ တနးတညမေရးဆငရာတးတကမႈအေျခအေနက အရနအဟနျမႇငတငျခငး။ADB သည အမးသမး မား ႏင မနးကေလးငယမားက အားေပးကညရန ဦးတညခကထားရသည လပငနးလညပတမႈမား၊ ကား/မေရးရာ ကြာဟမႈမားက တကရကေလာခႏငေစသည ကား/မေရးရာအျမငမားေပါငးစပထညသြငးျခငး၊ ႏင ADB စမကနးမား ႏင အစအစဥမား ပစေရးဆြရာတြငလညးေကာငး၊ အေကာငအထညေဖာရာတြငလညေကာငး ကား/မေရးရာ တနးတညမမႈရေစေရး အစတအပငးအခ႕ ထညသြငးေဆာငရြကသည လပငနးလညပတမႈမားအား အေထာကအပေပးသြားမညျဖစသည။ ၂၀၃၀ ခႏစတြင (အစးရႏငပတသကေသာ လပငနးလညပတမႈမား ႏင အစးရပါဝငျခငးမရေသာ လပငနးလညပတမႈ မားအပါအဝင) ADB ၏ ကတကဝတျပထားသည လပငနးလညပတမႈအေရအတြက၏ အနညးဆး ၇၅% သည ကား/မေရးရာ တနးတညမမႈရေရးက အားေပးျမႇငတငသြားမညျဖစသည။

iii. ရာသဥတေျပာငးလမႈက ရငဆငေျဖရငးျခငး၊ ရာသဥတ ႏင သဘာဝေဘးအႏရာယဆငရာ ရငဆငတန႕ျပနႏငစြမးတညေဆာကျခငး၊ ႏင သဘာဝပတဝနးကင ေရရညတညတမႈက ျမႇငတငျခငး။ ADB သည အဆပါနယပယမား အတြငးရ ေထာကပမႈမားက တးခ႕ေဆာငရြကသြားမညျဖစသည။ ADB သည ၂၀၃၀ခႏစေရာကရခနတြင (အစးရႏင ပတသကေသာလပငနးလညပတမႈမား ႏင အစးရပါဝငျခငးမရေသာလ ပ င နး လ ည ပ တ မႈ မား အ ပါ အ ဝ င )ယငး၏ ကတကဝတျပထားသည လပငနးလညပတမႈအေရအတြက၏ အနညးဆး ၇၅%တြင ရာသဥတ ေျပာငးလမႈအား ေလာပါးသကသာေစျခငးႏင လကေလာညေထြျပငဆငျခငးတ႕က အေထာကအပေပးရန ေသခာေစမညျဖစသည။ ၂၀၁၉ခႏစမ ၂၀၃၀ ခႏစအတြငး ADB ၏ ကယပငအရငးအျမစမားအတြငးမ ရာသဥတဆငရာ ရနပေငြမားသည စစေပါငး အေမရကနေဒၚလာ ၈၀ ဘလအထ ရလာမညျဖစသည။

iv. မ႕ႀကးမားအား ေနခငစဖြယပမျဖစလာေစရန ေဆာငရြကျခငး။ ADB သည စမးလနးၿပး

ယဥၿပငႏငစြမးရေသာ၊ ရငဆငတန႕ျပနႏငစြမးရေသာ၊ အားလးပါဝငေသာ ၿမ႕ႀကးမား တညေဆာကရာတြင အကအညေပးရနအတြက ဘကစပါဝငေသာ ေျဖရငးမႈနညးလမးမား အေထာကအပေပးသြားမညျဖစသည။ ယငးသည ၿမ႕ျပကနးမာေရး၊ ၿမ႕ျပ အရညအေသြး၊ ကား/မ ေရးရာ တနးတညမမႈ ႏင သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ ေရရညတညတမႈတ႕က ျမႇငတငရန အတြက နယပယစပါဝငေသာ စမကနးမားက ေဖာေဆာငသြားမညျဖစသည။ ADB သည ၿမ႕ႀကးမားအတြက ရနပေငြ ပပးမႈ အရငးအျမစသစမား ရာေဖြျခငး ႏင ရၿပးသား အရငးအျမစမားက တးခ႕ျခငးတ႕တြင အကအညေပးမညျဖစကာ အားလးပါဝငၿပး ပးေပါငးပါဝငေဆာငရြကသည ၿမ႕ျပစမကနးေရးဆြျခငးက အားေပးကာ ၿမ႕ျပလပငနးစဥမား စစဥ ေရးဆြရာတြင ရာသဥတဒဏ ရငဆငတန႕ျပနႏငစြမးရေရး ႏင သဘာဝေဘးအႏရာယကေရာကႏငေျခဆငရာ စမခန႕ခြမႈမားက ေပါငးစပထညသြငးသြားမညျဖစသည။

v. ေကးလကဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ ႏင စားနပရကၡာဖလမႈတ႕က ျမႇငတငျခငး။ ADB သည ေစးကြကခတဆကမႈ ႏင လယယာ စကပးေရးဆငရာ တနဖးကြငးဆက ခတဆကမႈမားက ပမေကာငးမြနေစရနအတြက ႀကးပမးမႈမားအား ပပးကည သြားမညျဖစသည။ ယငးသည လယယာလပငနးဆငရာ ဝငေငြမား ႏင လယယာလပငနးႏငမဆငေသာ ဝငေငြမားက ျမႇငတငေပးျခငး၊ ေခတမနညးပညာမား ႏင ရာသမေရြးစကပးႏငသည လယယာစကပးေရးဆငရာ အေလအထမား က အားေပးျမႇငတငျခငး၊ ႏင သဘာဝသယဇာတ စမခန႕ခြမႈ စခနစႏႈနးမား အဆငျမႇငတငမႈက အေထာကအပ ေပးျခငးတ႕ျဖင အဖြ႕ဝငဖြ႕ၿဖးဆႏငငမား၏ လယယာစကပးေရးဆငရာ ထတလပႏငသညစြမးအား ႏင စားနပရကၡာ ဖလမႈတ႕က တးျမႇငႏငေစရန ပပးကညသြားမညျဖစသည။ ADB သည အဖြ႕ဝငဖြ႕ၿဖးဆႏငငမား၏ အစားအေသာက ဆငရာ ေဘးကငးလျခေရးကလညး တးျမႇငႏငေစရန အကအညေပးသြားမညျဖစသည။

vi. အပခပစမမႈ ႏင အငစတကးရငးဆငရာစြမးရညတ႕က ခငမာအားေကာငးေစျခငး။ ADB သည DMC မား၏ အပခပစမမႈ ပမတးတကလာေစေရးႏင ေရရညတညတေသာ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈက အားေပးျမႇငတငသည ဝနးကင တစခ

viii

ေဖာေဆာငႏငေစေရးအတြက အကအညေပးရန အမားျပညသဆငရာ စမခန႕ခြမႈ ျပျပငေျပာငးလမႈမားက ပပးကညသြားမညျဖစပါသည။ ယငးသည ႏငငမားအေနျဖင စးပြားေရးဆငရာ ေမာလငမထားသည ျဖစစဥမားႏင စပလဥး၍ ၾကၾကခႏငမႈ တညေဆာကရန ႏင တန႔ျပနႏငေစရန၊ ဝနေဆာငမႈမား ေပးအပမႈက ခငမာအားေကာငး ေစရန၊ ႏင စြမးရည ႏင စခနစႏႈနးမား တးတကလာေစရန အကအညေပးသြားမညျဖစသည။ ADB သည ယငး၏ စမကနးမား ႏင အစအစဥမားအားလးတ႕တြင သဘာဝပတဝနးကင ႏင လမႈေရးဆငရာ ကာကြယေစာငေရာကမႈ အစအမမား ထားရၿပး ေငြေၾကးစမခန႕ခြမႈဆငရာ စခနစႏႈနးမားက လကနာကာ အကငပကျခစားမႈ တကဖကေရး အစအမမားက အေကာငအထညေဖာသြားမညျဖစသည။

vii. ေဒသတြငး ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ ႏင ေပါငးစညးမႈတ႔က အားေပးျမႇငတငျခငး။ ADB သည ေဒသတြငးခတဆကမႈ ႏင DMC မား၏ ယဥၿပငႏငစြမးရမႈတ႔က ျမႇငတငေပးမညျဖစသည။ ယငးသည ေဒသတြငးရ အမားျပညသဆငရာ ကနပစၥညးမားအတြက အေထာကအပမား ႏင ရာသဥတ ေျပာငးလမႈ၊ညစညမးမႈ၊ စြမးအင ႏင ေရဖလေရး၊ ႏင ကးစကေရာဂါမားကသ႕ေသာ နယနမတျဖတေကာသည အဆးၾကႏငေျခမားက ေလာပါးသကသာေစမည စေပါငးေဆာငရြကမႈမားက တးျမႇငသြားမညျဖစသည။ ADB သည အသပညာမား မေဝျခငး ႏင ပးေပါငးေဆာငရြကျခငး၊ႏင ထပမေပၚေပါကလာေသာ ပဏာမလပငနးမားႏင လကတြေဆာငရြကျခငးတ႕မတဆင ဘ႑ာေရးက႑ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ ပမေကာငးမြနေစရနႏင၊ ေဒသႏရပဏာမလပငနးမား ခငမာအားေကာငးေစရနလညးေဆာငရြကသြားမညျဖစသည။

ADB သည ယငး၏ ပဂၢလကက႑ဆငရာ လပငနးလညပတမႈမားအား ၂၀၂၄ ခႏစ ေရာကရခနတြင စစေပါငး လပငနးလညပတမႈမား သးပတစပအထ ရလာေစရန တးခ႕ေဆာငရြကမညျဖစသည။ ADB သည ယငး၏ ပဂၢလက က႑ လပငနးလညပတမႈမား၏ အဓက ရညမနးခကအျဖစ ဖြ႔ၿဖးေရးအေပၚ အကးသကေရာကမႈရေစေရးက ေဖာေဆာငသြားမညျဖစသည။ ယငးသည အကးအျမတရရႏငမႈ ႏင စးပြားေရးဆငရာ ေရရညတညတႏငမႈတ႕ ကလညး ေသခာေစမညျဖစသည။ ADB သည ထခကလြယၿပး ပဋပကၡ သကေရာကခထားရသည အေျခအေနမား ႏင ဖြ႔ၿဖးဆကၽြနးႏငငငယမားကသ႕ေသာ ေစးကြကသစမား ႏင မဖြ႔ၿဖးေသးသည ေစးကြကမားရ

ယငး၏ ပဂၢလက႑ လပငနးလညပတမႈမားက တးခ႕ကာ အမးအစားစလငကြျပားစြာ ေဖာေဆာငမညျဖစသည။ ADB သည ယငး၏ ကြနရကျဖန႕ကကႏငမႈက တးခ႕ရန ႏင အစးရ-ပဂၢလကက႑ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈမားအတြက အေထာကအပမားက တးျမႇငရနအတြက ပဂၢလကရယယာရနပေငြမားက အသးျပသြားမညျဖစသည။ ထ႔ျပင ကြငးဆငးေဆာငရြကေနသည ပဂၢလကက႑ဆငရာ ဝနထမးအေရအတြကကလညး တးျမႇငသြားမညျဖစသည။

ADB သည ဖြ႔ၿဖးေရးအတြက ေငြေၾကးဆငရာ အရငးအျမစမားက တးျမႇငျပငဆငသြားမည ျဖစသည။ ADB သည ႏငငမားစြာ ပါဝငေသာ မတဖကအဖြ႕အစညးမား၊ ႏစႏငငမတဖကအဖြ႕အစညးမား၊ ပဂၢလက႑ မတဖကအဖြ႕အစညး မားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈမားက ခငမာအားေကာငးေစရန ေဆာငရြကမညျဖစသည။ ယငးသည ကနသြယေရး ႏင ေထာကပေငြဆငရာ အရငးအျမစမားမ ရနပေငြမား ရာေဖြမညျဖစသည။ ADB သည ပဂၢလကက႑ လပငနးမားမ ရနပေငြ ၁ အေမရကနေဒၚလာလင ေရရညပးတြေငြေၾကးပပးမႈမ ၂.၅၀ ေဒၚလာႏႈနးျဖငအည တြဖကေဆာငရြကကာ ၂၀၃၀ ခႏစေရာကရခနတြင ေရရညပးတြေငြေၾကးပပးမႈ သသသာသာ တးတကလာေစရန ဦးတညေဆာငရြကသြားမည ျဖစပါသည။ ရငႏးျမပႏသမားက အရနအဟနျမငတငရနအတြက အစးရ-ပဂၢလက မတဖကလပငနးမားက အသးျပၿပး စးပြားေရးဝနးကငက ပမတးတကေစကာ အဖြ႕ဝငဖြ႕ၿဖးဆႏငငမား၏ ျပညတြငးအရငးအျမစမား ျပငဆငမႈက အားေပး ျမႇငတငသြားမညျဖစသည။

ADB သည အသပညာမား ေထာကပေပးအပသည အဖြ႕အစညးတစရပအျဖစ ယငး၏ အခနးက႑က ပမခငမာ ေစရန ေဆာငရြကသြားမညျဖစသည။ ADB သည အဖြ႕ဝငဖြ႕ၿဖးဆႏငငမား၏ လအပခကမားက ခြျခားသတမတရန ႏင သငေလာမႈအရဆး အသပညာဆငရာ ထတကနမား ႏင ဝနေဆာငမႈမားက ထတလပႏငေစရနအတြက ယငးတ႕ႏင အနးကပပးေပါငးေဆာငရြကသြားမညျဖစသည။ ယငးသည လပငနးလညပတမႈ စကဝနးတစေလာက ေငြေၾကးပပးမႈ ႏင အငစတကးရငးဆငရာ စြမးရည တညေဆာကျခငးမားျဖင အေကာငးဆး ရရႏငသည အသပညာ မားက ေပါငးစပထညသြငးရနအတြက ဝနထမးမားက ဆြေဆာငသြားမညျဖစသည။ ADB သည သေတသနလပငနးမားတြင အားသြနခြနစက ပါဝငေဆာငရြကကာ DMC မားထသ႕ အရညအေသြးျမငမားသည မဝါဒဆငရာ အၾကဥာဏမား

ix

ေပးအပၿပး ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ ျပနာမားေျဖရငးျခငး ႏင စမကနးမား ေဖာေဆာငျခငးတ႕တြင DMC မား၏ အငစတကးရငးဆငရာ စြမးရညမားက ခငမာအားေကာငးေစကာ ယငး၏ အသပညာဆငရာ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ မားက တးခ႕သြားမညျဖစသည။ ADB သည အဖြ႕အစညး ႏင ေဒသတစခြငအတြငး အသပညာမား ထြကေပၚရရ လာေစေရး ႏင မေဝေရးတ႔ကလညး အားေပးျမႇငတငသြားမညျဖစသည။

ADB သည ပမခငမာ၊ ပမေကာငးမြနၿပး ပမလငျမနမႈရလာေစရနအတြက ဆကလကႀကးပမးသြားမညျဖစသည။ ADB သည ယငး၏ အနာဂတ လပငနးလညပတမႈမားက အေထာကအပေပးရနအတြက ခငမာအားေကာငးသည အရငးအျမစစစညးမႈတစခ ရလာေစရန ေသခာေစမညျဖစသည။ ADB သည ပမခငမာသည ဌာေနလပငနးမား မတဆင ယငး၏ လသားအရငးအျမစမား ႏင ႏငငတြငး တညရမႈက ခငမာေစမညျဖစသည။ ADB သည ယငး၏ ထတကနမား ႏင ကရယာမားက ပမတးတကလာေစရန ေဆာငရြကသြားမညျဖစသည။ ADB သည (အခနႏင တေျပးညျဖစၿပး ကနကစရတႏငထကတနသည ကနပစၥညးဝယယမႈမား ႏင ႏငငေတာအဆငစနစမားက ပမ ေကာငးမြနစြာ အသးျပျခငး အပါအဝင) ယငး၏ စးပြားေရး လပငနးစဥမားအား သသသာသာ ေခတမတးတကေစရန ေဆာငရြကမညျဖစကာ ယငး၏ ဒဂစတယအသြင ကးေျပာငးမႈက အရနအဟနျမႇငတငမညျဖစသည။ ယငးသည စမကနးမား ပစေရးဆြျခငး၊ အေကာငအထညေဖာျခငး ႏင ေစာငၾကညေလလာျခငးတ႕တြင အရပဘကအဖြ႕အစညး မားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈက ခငမာအားေကာငးေစမညျဖစသည။

ADB သည လပငနးလညပတမႈမားအတြငး ဗဟာက ေဖာေဆာငရာတြင ဗဟာေျမာက အာရစးစကမႈ၊ သတမတ ထားသည ထေတြ႕ဆကဆမႈ နယပယမား၊ ခဥးကပမႈနညးလမးမား ႏင ကယျပန႕သည ကၽြမးကငမႈဆငရာ လအပခကမားက ထတျပနရနအတြက လပငနးလညပတမႈဆငရာ အစအစဥမားေရးဆြသြားမည ျဖစသည။ ႏငငေတာ အဆင ပးေပါငးေဆာငရြကေရးဗဟာမားတြင ႏငငေတာအဆင ဦးစားေပးလပငနးမားက ထပမအဆငျမႇငတငသြား မညျဖစသည။ လပငနးအစအစဥ ႏင ဘကဂကမေဘာငဆငရာ လပငနးစဥအား ခငမာအားေကာငးေစကာ ႏစစဥ လပငနးအစအစဥက ခနကကရန ႏင လပငနးလညပတမႈဆငရာ ဦးစားေပးလပငနးမားအတြက အရငးအျမစမား ေထာကပေပးရန အသးျပသြားမညျဖစသည။ လပငနးအေကာငအထညေဖာမႈ၏ တးတကမႈအေျခအေနက ေစာငၾကည ေလလာရန ႏင တငးတာရနအတြက လပငနးရလဒမားဆငရာ မေဘာငသစတစခအား ေရးဆြျပစကာ ျပငဆငမြမးမ သြားမညျဖစသည။ ADB သည အငစတကးရငးဆငရာ မေဘာငက အသးျပကာ အငစတကးရငးဆငရာ စြမးေဆာင ရညက ႏစစဥ ဆကလကအစရငခတငျပသြားမညျဖစသည။

ADB သည “One ADB” ခဥးကပမႈနညးလမးက ျပဌာနးမညျဖစၿပး ဗဟာ ၂၀၃၀ က ထေရာကစြာ အေကာငအထည ေဖာႏငရနအတြက အဖြ႕အစညးအတြငးရ အသပညာမား ႏင ကၽြမးကငမႈမားက စစညးသြားမညျဖစသည။

1

I. နဒါနး

1 “အာရပစဖတေဒသ” ဆသညမာ အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB) ၏ အဖြ႕ဝငမား ျဖစၾကေသာ အာရပစဖတေဒသရ စးပြားေရး ၄၈ ခက ဆလသည။ အဆပါ စးပြားေရးမားအား ဖြ႕ၿဖးဆ အဖြ႕ဝင ႏငငမား ႏင ဖြ႕ၿဖးၿပး အဖြ႕ဝငႏငငမားအျဖစ ကယကယျပန႕ျပန႕ အပစခြထားပါသည။ “ဖြ႕ၿဖးၿပး အဖြ႕ဝငႏငငမား” ဟသည ေဝါဟာရသည ၾသစေတးလ၊ ဂပန ႏင နယးဇလနတ႕က ရညညႊနးပါသည။ ကနအဖြ႕ဝငစးပြားေရး ၄၅ ခအား တစစတစစညးထအျဖစ “ဖြ႕ၿဖးဆအာရ” ဟ ေခၚပါသည။

2 ADB. ၂၀၁၄။ ဗဟာ ၂၀၂၀ အေပၚ အလယအလတကာလ ျပနလညသးသပခက။ အသြငကးေျပာငးေနသည အာရပစဖတေဒသ၏ စနေခၚမႈမားက ရငဆငျခငး။ မနလာ။

1. အာရပစဖတေဒသသည လြနခသည ႏစေပါငး ၅၀ အတြငးဆငးရႏြမးပါးမႈေလာခေရး ႏင စးပြားေရးတးတကမႈတ႕တြင မားစြာ တးတကလာခသည။1 ယငးသည ေရ႕ဆက၍ပမႀကးမားသည အကးအေျပာငးမားကပင ေဖာေဆာငရန ရညမနးထားပါသည။ အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB) သည အာရပစဖတေဒသ၏ သသာသည အေျပာငးအလတြင အဓကကေသာ မတဖကအဖြ႕အစညးတစရပျဖစခၿပးေဒသ၏ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈအတြက ေရ႕ဆကေဆာငရြကမည အဆငတြငလညး ဆကလက၍ ကညေဆာငရြကသြားရန ကတကဝတျပထားပါသည။

2. ၂၀၃၀ ခႏစအထအတြက ေရရညလပငနးဆငရာဗဟာသစ - ဗဟာ ၂၀၃၀ သည အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB)အေနျဖင ေဒသ၏ ေျပာငးလလကရသည လအပခကမားက ထေရာကစြာ တန႕ျပနႏငရနအတြက လမးစဥမား ခမတ ေပးပါသည။ ဗဟာ ၂၀၃၀ အား ေရးဆြခရာတြင ဗဟာ၂၀၂၀ ၏ အလယအလတကာလ ျပနလညသးသပခက၊ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ ထေရာကမႈအေပၚ ျပနလညသးသပခကမား(DefR မား)၊ ႏင လြတလပေသာ အကျဖတသးသပေရး ဌာန(IED) ၏ ေလလာမႈမားတြင အေျခခထားပါသည။

3. ဗဟာ ၂၀၂၀ ၏ အလယအလတကာလ ျပနလညသးသပခက။ ၂၀၁၄ ခႏစတြင လပေဆာငခေသာ အလယအလတ ကာလ ျပနလညသးသပခကသည ဗဟာ ၂၀၂၀ အား အေကာငအထညေဖာရာမ ရရခေသာ သငခနးစာမားက အေျခခကာ ADB ၏ အနာဂတ ဗဟာေျမာက ဦးတညခကမားအား

ပမတကမႈရေစရန ႏင ဟနခကညမမႈရေစရန အခက ၁၀ ခကပါဝငေသာ အစအစဥတစရပက အဆျပခကာ ယငး၏ တန႕ျပနေဆာငရြကႏငမႈက ခငမာအားေကာငး ေစခပါသည။2 အစအစဥသည ဆငးရႏြမးပါးမႈေလာခေရး၊ အားလးပါဝငေသာ စးပြားေရးတးတကမႈ၊ သဘာဝ ပတဝနးကင ႏင ရာသဥတေျပာငးလမႈ၊ ေဒသတြငး ပးေပါငးေဆာငရြကေရး ႏင ေပါငးစညးေရး (RCI)၊ ဝငေငြ အလယအလတရေသာ ႏငငမား၊ ပဂၢလကက႑ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး ႏင လပငနးလညပတမႈမား၊ ႏင အသပညာ ဆငရာ ေျဖရငးမႈနညးလမးမားဆငရာ ႀကးပမးေဆာငရြကမႈမားက ခငမာအားေကာငးေစရန ရညရြယခပါသည။ ယငးတြင ဘ႑ာေရးဆငရာ အရငးအျမစမား ႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈမား၊ စးပြားေရးလပငနးစဥမား၊ ဝနထမးမား၏ ကၽြမးကငမႈမား၊ အကးခစားခြငေပးဆြေဆာငမႈမား၊ ႏင အငစတကးရငးဆငရာ အစအမမားက တးတကေစရန လပငနးေဆာငရြကခကမားလညး ပါဝငပါသည။

4. ADB ၏ စြမးေဆာငရညအေပၚ အကျဖတသးသပျခငး။ႏစစဥ ADB ၏ စြမးေဆာငရညအား ယငး၏လပငနးရလဒမား ဆငရာ မေဘာငႏင ခတဆက၍မတတမးတငထားေသာ DefR မားမ ေတြ႕ရခကမား ႏင IEDအကျဖတသးသပခက မားသည အလယအလတကာလျပနလညသးသပခကမားက အေထာကအပေပးပါသည။ယငးတ႕အရ ADB သည ယငး၏ လပငနးလညပတမႈမားအားဗဟာ ၂၀၂၀ ရ ဦးစားေပးလပငနးမားႏငေကာငးစြာ ခနညလပေဆာငခၿပး အေျခခအေဆာကအဦ၊

၂၀၃၀ ခႏစအထအတြက ေရရညလပငနးဆငရာ ဗဟာသစ - ဗဟာ ၂၀၃၀ သည အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB) အေနျဖင ေဒသ၏ ေျပာငးလလကရသည လအပခကမားက ထေရာကစြာ တန႕ျပနႏငရနအတြက လမးစဥမား ခမတ ေပးပါသည။

2

ရာသဥတေျပာငးလမႈ ႏင ကား/မေရးရာတ႕ကသ႕ေသာ နယပယမားတြင ေကာငးမြနသည ရလဒမား ရရခေၾကာငး ေတြ႕ရပါသည။ သ႕ရာတြင ေတြ႕ရခကမားအရ ADB အေနျဖင ယငး၏ လပငနးေဆာငရြကမႈ မားက အနညးငယျပနလညခနညၿပး ဆငးရႏြမးပါးမႈ ေလာခေရး ႏင အားလးပါဝငေသာ စးပြားေရးတးတကမႈအတြက ယငး၏ ေထာကပမႈမားက ခငမာအားေကာငးေစရနအတြက လမႈေရးဆငရာက႑မားအေပၚ ယငး၏ အာရစးစကမႈက တးျမႇင သငေၾကာငးကလညး ေတြ႕ရရပါသည။ အရငးအျမစမား ပမစစညးျခငးအတြက အပါအဝင တးပြားလာေနသည ေဒသတြငး လအပခကမားက တန႕ျပနႏငရန ပဂၢလကက႑လပငနးလညပတမႈမားက ပမအေလးေပးေဆာငရြကသင သညဟ၍လညး အဆျပထားပါသည။ IED က ADB အေနျဖင လမႈေရး ႏင လဦးေရဆငရာ အားလးပါဝငေရး၊ သဘာဝ ပတဝနးကင ေရရညတညတေရး၊ ႏင RCI တ႕ဟေသာ အျပနအလည အေထာကအပေပးလကရသည အစအစဥ သးရပမတဆင ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ (ပမာဏအစား) အရညအေသြး ပမေကာငးမြနေစရနအတြက လပေဆာငရန လအပသညဟ ထတျပနခပါသည။ ထ႕ျပင IED က ADB အေနျဖင ဗဟာ ၂၀၃၀ ေအာကတြင ပမရႈပေထြးေသာ ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ စနေခၚမႈမားက ေျဖရငးရနအတြက က႑ ႏင အေၾကာငးအရာမးစတ႕ရ ယငး၏ ကၽြမးကငမႈမားက ေပါငးစညးေဆာငရြကသငသညဟ၍လညး အဆျပထားပါသည။

5. အကးစးပြားပတသကဆကႏြယသမားႏင ေဆြးေႏြးတငပငမႈမားမ အၾကျပခကမား။ ဗဟာ ၂၀၃၀ တြင ဖြ႕ၿဖးဆႏင ဖြ႕ၿဖးၿပး ႏငငမားမ မဝါဒေရးဆြသမား၊ ပညာရငမား၊အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညးမား (CSO မား) ႏငတကြ ADBဘတအဖြ႕ဝငမား ႏင အရာရမားအပါအဝင အမးမးေသာ

3 အဆပါ အကျဖတသးသပခကမား၏ ေတြ႕ရခကမားအား ေနာကဆကတြရ အကးစးပြားပတသကဆကႏြယသမားႏင ေဆြးေႏြးတငပငမႈ အႏစခပတြင ေဖာျပထားပါသည။

အကးစးပြားပတသကဆကႏြယသမားထမ အၾကျပခက မားက ထညသြငးထားပါသည။ ေဒသအႏ႕ ႏငငေတာအဆင ေဆြးေႏြးတငပငမႈမားအျပင ထငရားေကာၾကားသည ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ အေတြးအေခၚပညာရငမားႏငလညး လနဒန၊ မနလာ၊ တက ႏင ဝါရငတနဒစတ႕တြင စားပြဝငး ေဆြးေႏြးပြမားက ကငးပခပါသည။ အကးစးပြားပတသကဆကႏြယသမားအား ADB အေနျဖင ယငး၏ အဖြ႕ဝင ဖြ႕ၿဖးဆႏငငမား (DMC မား) အနက အမားစသည ဝငေငြအလယအလတ အဆငက ေရာကရခၿပျဖစေသာလညး အာရပစဖတေဒသအတြငး အေရးပါသည အခနးက႑တစရပမ ဆကလကပါဝငေနရန လအပေနေသးသညဟ အေလးအနကေျပာဆခၾကပါသည။ DMC မားစြာတ႕သည အျမစတြယေနေသာ ဆငးရႏြမးပါးမႈ ႏင ထခကလြယမႈ၊ တစကမာၻလးဆငရာ စးပြားေရး မေရရာမႈ၊ တနးတညမမႈမရျခငး၊ ရာသဥတေျပာငးလမႈ ႏင သဘာဝပတဝနးကင ယယြငးပကစးမႈ၊ ၿမ႕ျပတညေဆာကမႈ ႏင သကတမးၾကာျမငလာမႈတ႕ေၾကာင ေပၚေပါကလာသည စနေခၚမႈမားက ဆကလကရငဆငေနၾကရသည။ ADB သည အေျခခအေဆာကအဦဆငရာ ေငြေၾကးပပးမႈ ႏင RCI တ႕ရ ယငး၏ အားသာခကမားက အေျခခတညေဆာကသငၿပး လမႈေရးဆငရာက႑မားရ ယငး၏ စြမးရညက ခငမာအားေကာငး ေစရန ေဆာငရြကသငကာ အဆပါ စနေခၚမႈမားက ရငဆငေျဖရငးရာတြင DMC မားက အကအညေပးႏငေရးအတြက ပဂၢလကက႑လပငနးလညပတမႈမားက တးခ႕သငပါသည။ ထ႕ျပင ADB သည ယငး၏ အသပညာဆငရာ ဝနေဆာင မႈမားက ခငမာအားေကာငးေအာင ေဆာငရြကသငၿပး ႏငငမားအၾကား အသပညာမား ပမေကာငးမြနစြာ မေဝႏငရန အကအည ေပးကာ စးပြားေရးလပငနးစဥမား၏ ထေရာကမႈက အဆငျမႇငတငသငပါသည။3

ဗဟာ ၂၀၃၀ တြင ဖြ႕ၿဖးဆ ႏင ဖြ႕ၿဖးၿပး ႏငငမားမ မဝါဒေရးဆြသမား၊ ပညာရငမား၊ အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညးမား (CSO မား) ႏငတကြ ADB ဘတအဖြ႕ဝငမား ႏင အရာရမားအပါအဝင အမးမးေသာ အကးစးပြားပတသက ဆကႏြယသမားထမ အၾကျပခက မားက ထညသြငးထားပါသည။

3

II. ေျပာငးလလကရသည အေျခအေန မား ႏင စနေခၚမႈမား

4 ADB. ၂၀၁၁။ အာရ ၂၀၅၀ - အာရ ရာစႏစအား နားလညသေဘာေပါကျခငး။ စကၤာပ

5 အာဆယအဖြ႕ဝင ၁၀ ႏငငသည ဘရႏငး၊ ကေမာၻဒးယား၊ အငဒနးရား၊ လာအျပညသ႕ဒမကရကတစသမၼတႏငင (လာအ PDR)၊ မေလးရား၊ ျမနမာ၊ ဖလစပင၊ စကၤာပ၊ ထငး ႏင ဗယကနမတ႕ ျဖစၾကပါသည။

6 ကမာၻ႕ဘဏ။ PovcalNet. http://iresearch.worldbank.org/PovcalNet/ home.aspx (၂၀၁၇ ခႏစ ေအာကတဘာလ ၁၁ ရကေန႕တြင ရယခသည။)။ ဖြ႕ၿဖးဆအာရတကအတြက ေဒသတြငး ဆငးရႏြမးပါးမႈ ခန႕မနးေျခအား အခကအလက ရရႏငသည DMC ၃၄ ႏငငအတြက တြကခကထားပါသည - အာေမးနးယား၊ အဇာဘငဂန၊ ဘဂၤလာေဒရ၊ ဘတန၊ မကခရနးရား၊ ဖဂ၊ေဂာဂယာ၊ အႏၵယ၊ အငဒနးရား၊ ကာဇကစတန၊ ကရဘာတ၊ ကာဂစ၊လာအ၊ မေလးရား၊ ေမာလဒက၊ မြနဂးလးယား၊ ျမနမာ၊ နေပါ၊ ပါကစၥတန၊ပါပအာနယးဂန၊ ဖလစပင၊ တရတျပညသ႕သမၼတ ႏငင၊ ဆာမအာ၊ေဆာလမြနကၽြနးစ၊ သရလကၤာ၊ တာဂစကစၥတန၊ ထငး၊ အေရ႕တေမာ၊ တဂါ၊တာခမငနစၥတန၊ တဗားလ၊ ဥဇဘကကစၥတန၊ ဗႏြားတ၊ ႏင ဗယကနမႏငင။

6. အာရပစဖတေဒသထသ႕ စးပြားေရးဆငရာ ဆြငငမႈ ဗဟခက ေရြ႕လားလာမႈ။ လြနခသည ဆယစႏစမားအတြငးႀကးထြားမႈ အလငျမနဆးျဖစသည ေဒသအျဖစ အာရပစဖတေဒသ၏ ျပညတြငးအသားတငကနထတလပမႈသည ၂၀၀၀ ခႏစတြင ကမာၻတစဝမးရ ပမာဏ၏ ၂၅%ရခရာမ ၂၀၁၆ ခႏစတြင ၃၃% အထ တးတကလာခသည (ပ ၁)။ အာရပစဖတေဒသရ ထတလပမႈသည ၂၀၅၀ခႏစေရာကရခနတြင တစကမာၻလးဆငရာ ထတလပမႈ၏ထကဝက ေကာရမညဟ ခန႕မနးထားပါသည။4

တရတျပညသ႕သမၼတႏငင (PRC) ႏင အႏၵယႏငငတ႕သည ယခအခါ ကမာၻေပၚ ရ အႀကးမားဆး စးပြားေရးစနစမားတြင ပါဝငၾကသည။ အေရ႕ေတာငအာရႏငငမားအသငး(အာဆယ)5 တြင ပါဝငသည ႏငငမား၏ စစေပါငး လဦးေရသည သနး ၆၄၀ နးပါးရၿပး အေရးပါေသာ ေစးကြကအသားေပးစးပြားေရး စနစမားအျဖစ ေပၚထြကလာၾကသည။ အလငအျမန ႀကးထြားတးတကလာမႈေၾကာင ဝငေငြခ႕တႏြမးပါးမႈမားသသသာသာ ေလာနညးလာၿပး လေနမႈအဆငအတနးမားတးတကေကာငးမြနလာခသည။ ၂၀၁၁ ခႏစရ ဝယယႏငစြမးအား ကြာျခားမႈႏႈနး အကန႕အသကျဖစေသာတစေန႕လင ၁.၉၀ အေမရကနေဒၚလာျဖင တငးတာသည အလြနအမငး ဆငးရႏြမးပါးမႈသည ၁၉၉၀ ခႏစတြင ၅၃% ရခရာမ ၂၀၁၃ ခႏစတြင စစေပါငး လဦးေရ၏ ၉%သ႕ ေလာကသြားခသည။6 အဆပါ ေကာငးမြနသည အလားအလာမားသည ဆကလကရေနဦးမညဟ ခန႕မနးရေသာ လညး ဆငးရႏြမးပါးမႈမားမာမ ဆကလကရေနပါေသးသည။ အာရပစဖတေဒသသည

ပ ၁ - အာရပစဖတေဒသ၏ တစကမာၻလးဆငရာ ျပညတြငးအသားတငကနထတလပမႈအစတအပငး

၂၀၀၀ ခႏစ ႏင ၂၀၁၆ ခႏစ

ADB= အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ၊ GDP = ျပညတြငးအသားတငကနထတလပမႈ၊ PRC = တရတျပညသ႕သမၼတႏငင

မတခက - အာရပစဖတေဒသတြင ADB ၏ ဖြ႕ၿဖးၿပး ႏင ဖြ႕ၿဖးဆ အဖြ႕ဝငႏငငမား၏ စးပြားေရးမား ပါဝငပါသည။ သ႕ရာတြင အခကအလကမား မရရႏငေသာေၾကာင ကြတကၽြနးစ ႏင တရတ၊ တငေပတ႕ ပါဝငျခငးမရပါ။ GDP အတြက ေဒၚလာကနးဂဏနးမားသည အဆပါႏစအတြငးရ တရားဝင ေငြေၾကးလလယမႈႏႈနးထားမားက အသးျပကာ ျပညတြငး ေငြေၾကးစနစမားမ ေျပာငးလထားျခငးျဖစသည။

အရငးအျမစ - ကမာၻ႕ဘဏ။ ကမာၻ႕ဖြ႕ၿဖးေရးအညႊနးကနးမား။ http://databank.worldbank.org/data/ reports.aspx?source=worlddevelopment-indicators (၂၀၁၈ ခႏစ မတလ ၅ ရကေန႕တြင ဝငေရာကၾကညရႈခသည)

4

တစကမာၻလးဆငရာ ျဖစစဥမား ႏင ေပၚထြကလာေနသည ေဒသဆငရာ စနေခၚမႈမားေၾကာင ေပၚေပါကလာေသာ စဥဆကမျပတ ေျပာငးလေနၿပး ပမ ရႈပေထြးလာေနသည ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ အေျခအေနမားက ရငဆငေနရပါသည။

7. ကနရေနေသးသည ဆငးရႏြမးပါးမႈ ႏင ထခကလြယမႈ။အာရပစဖတေဒသရ ဆငးရႏြမးပါးမႈေလာခေရးသည လတစဦးခငးစဝငေငြ အေတာအသင ျမငမားသည ႏငငမားတြငပင မၿပးျပတေသးသည အစအစဥတစရပအျဖစ ကနရေနေသးပါသည။ အေရးပါသည တးတကမႈမားရေသာလညး ၂၀၁၃ ခႏစတြင အာရပစဖတေဒသအတြငးရ လဦးေရ ၃၂၆ သနး သည အလြနအမငးဆငးရႏြမးပါးမႈ (သ႕မဟတ တစရကလင ၁.၉၀ ေဒၚလာသတမတထားသည ဆငးရႏြမးပါးမႈမဥး၏ ေအာကတြင ကေရာကေနမႈ) က ရငဆငေနရသည (ပ ၂)။ ထ႕ျပင လဦးေရ ၉၁၅ သနးသည တစရကလင အေမရကနေဒၚလာ ၁.၉၀ အထကတြင ေနထငၾကေသာလညး

7 ကလသမဂၢ စားနပရကၡာ ႏင စကပးေရးအဖြ႕ (FAO)၊ လယယာစကပးေရးဖြ႕ၿဖးတးတကေစေရးအတြက ႏငငတကာ ရနပေငြ၊ ကလသမဂၢကေလးမားအဖြ႕ (UNICEF)၊ ကမာၻ႕စားနပရကၡာအစအစဥ (WFP) ႏင ကမာၻ႕ကနးမာေရးအဖြ႕အစညး (WHO)။ ၂၀၁၇။ ၂၀၁၇ ခႏစရ စားနပရကၡာ လေလာကမႈ ႏင အာဟာရအေျခအေန - ၿငမးခမးေရး ႏင စားနပရကၡာ ဖလေရးအတြက ရငဆငတန႕ျပနႏငစြမးတညေဆာကျခငး။ ေရာမ - FAO။ အာဟာရခ႕တမႈအား လတစဦး၏ ပမန အစားအစာ စားသးမႈသည ပမန တကၾကြ ကနးမာေသာ ဘဝ ရရေစရနအတြက လေလာကသည အစားအစာမ ရရေသာ စြမးအငက မေပးႏငသည အေျခအေနဟ အဓပၸာယဖြငဆပါသည။ အာရတကအတြက ခန႕မနးေျခမားအား FAO ၏ ႏငင အမးအစားခြျခားျခငးမားက အေျခခထားပါသည။

တစရကလင ၃.၂၀ ေအာကတြင ေနထင ၾကရသည။ ယငးတ႕သည စးပြားေရး အကပအတညးမား ႏင အျခားျပငပရ ေမာမနးမထားႏငသည အေျပာငးအလမား ေပၚေပါကလာစဥအတြငး အလြနအမငး ဆငးရႏြမးပါးသည အဆငသ႕ ျပနလညကေရာကသြားႏငသည အဆးၾကႏငေျခႏင အစဥရငဆငေနရသည။ စားနပရကၡာ လေလာကမႈမရသည လဦးေရသည သသာသည ပမာဏအျဖစ ကနရ ေနပါေသးသည။ ၂၀၁၆ ခႏစတြင ကမာၻေပၚရ အာဟာရခ႕တေနေသာ လဦးေရ၏ ၆၄% (လဦးေရ သနး ၅၂၀ နးပါး) သည အာရတကတြင ေနထငၾကသည။7

8. မညမမႈ ျမငတကလာျခငး။ ဝငေငြ မညမမႈသည အခ႕ေသာႏငငမားတြင ျမငတကလာခၿပး လမႈေရးဆငရာ ျခားနားကြာဟမႈမားလညး ရေနပါေသးသည။ ၁၉၉၀ ခႏစမား ႏင ၂၀၀၀ ခႏစမားအၾကားတြင ေဒသတြငးေန လဦးေရ၏ ၈၀%နးပါးသည (Gini ေျမာကေဖာကနးမားႏင တငးတာခကအရ)မညမမႈမား ပမတးျမငလာသည ႏငငမားတြင

ADB = အာရဖြ႔ၿဖးေရးဘဏ

မတခက - ဆငးရႏြမးပါးမႈ ခန႕မနးေျခမားအတြက ေနာကဆး ကးကားေဖာျပသညႏစသည ၂၀၁၃ ခႏစျဖစသည။ ဆငးရႏြမးပါးမႈမဥးမားအား ၂၀၁၁ ခႏစတြင ဝယယႏငစြမးအား ကြာျခားမႈႏႈနးျဖင ေဖာျပပါသည။ အခ႕ေသာ ကနးဂဏနးမားအား အနးစပဆး ကနးျပညယထားေသာေၾကာင စစေပါငး ပမာဏသည အနညးငယ ကြလြေနႏင ပါသည။

အရငးအျမစ - ကမာၻ႔ဘဏ။ PovcalNet. http://iresearch.worldbank.org/PovcalNet/home.aspx (၂၀၁၇ ခႏစ ေအာကတဘာလ ၁၁ ရကေန႕တြင ဝငေရာကၾကညရႈခပါသည)။

5

ေနထငၾကသည။8 ဆငးရႏြမးပါးမႈသည ၿမ႕ျပနယပယမားထက ေကးလကေဒသမားတြင ပမျမငမားလကရေနဆ ျဖစၿပး ေကာငးတကေရာကႏငမႈ၊ သငယၿပးေျမာကမႈ၊ လပစစဓာတအား၊ ေရအရငးအျမစမား ႏင မလာစနစမား အသးျပႏငမႈတ႕တြင သသသာသာ ျခားနားကြာဟမႈမား ရေနပါသည။9 ထတလပႏငစြမးအား၊ လစာမား ႏင ဝငေငြ ခ႕တႏြမးပါးမႈမားတြင ကား/မေရးရာ အေထြေထြ ကြာဟမႈမား ရေနၿပး ယငးသည အထးသျဖင အမးသမးမား ဦးေဆာငသည အမေထာငစမားတြင ရေနပါသည။ မညမမႈ တးပြားလာျခငးသည လမႈေပါငးစညးေရးက ထခကေစႏင ၿပး လမႈေရး ႏင ႏငငေရးဆငရာ တညၿငမမႈတ႕အေပၚ အႏရာယကေရာကႏငေစကာ ေဒသ၏ စးပြားေရး အခြငအလမး မားက ထခကေစႏငပါသည။

9. နညးပညာပငးဆငရာ တးတကလာမႈမား။ မဘငး ႏငဒဂစတယနညးပညာမား၊ စကရပမား၊ ဥာဏရညတမား၊အငတာနက ႏင သးဖကျမင ပႏပျခငးတ႕အပါအဝင

8 ကမာၻ႕ဘဏ။ ကမာၻ႕ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈအညႊနးကနးမား။ http://databank.worldbank.org/data/reports.aspx?source=world-development-indicators

(၂၀၁၈ ခႏစ ေဖေဖာဝါရလတြင ဝငေရာကၾကညရႈခသည။) ႏႈငးယဥႏငသည အခကအလကမားရေသာ ၂၂ ႏငငအနက (အႏၵယ၊ အငဒနးရား၊ လာအ၊ မြနဂးလးယား၊ တရတျပညသ႕သမၼတႏငင၊ သရလကၤာ၊ တာဂစကစၥတန ႏင ဗယကနမ) ၈ ႏငငသည - ၁၉၉၀ ခႏစမား ႏင ၂၀၀၀ ခႏစမားအၾကားရ Gini ေျမာကေဖာကနးမား ျမငတကလာျခငးက ေတြ႕ၾကခရၿပး ယငးတ႕သည ၂၀၁၅ ခႏစ အာရတကရ လဦးေရ၏ ၇၉% ျဖစပါသည။

9 ADB. ၂၀၁၇။ အာရ ႏင ပစဖတေဒသအတြက အဓက အညႊနးကနးမား။ မနလာ။ ၿမ႕ျပ-ေကးလက ဆငးရႏြမးပါးမႈ ကြျပားေနသည ၁၉ ႏငငအနက အမးသားအဆင ဆငးရႏြမးပါးမႈမဥး ေအာကတြင ေနထငၾကသည လဦးေရအခးအစားသည ၿမ႕ျပေဒသမားထက ေကးလကေဒသမားတြင အစဥပမျမငမားပါသည။ (ရရႏငသည အမးသား ဝငေငြ ႏင အသးစရတဆငရာ အမေထာငစ စစတမးေကာကယမႈမား ၂၀၁၀-၂၀၁၆ က အေျခခထားပါသည။)

ကြျပားစလငေသာနယပယမားရ တးတကမႈမားသည ထတကန မား ႏင ဝနေဆာငမႈမားအား ထတလပ၊ ျဖန႔ျဖး၊ ေပးအပ၊ အသးျပသည ပစမားက သသသာသာ ေျပာငးလေစမည ျဖစသည။ အဆပါနညးပညာမားေၾကာင လပငနးနယပယသစမား ေပၚထြကလာကာ ျပညသလထ၏ ဘဝက တးတက ေကာငးမြနလာေစႏငပါသည။ ယငးတ႕သည အေျခခအေဆာကအဦမား ပစေရးဆြျခငး ႏင စမခန႕ခြျခငး၊ ကနးမာေရး ေစာငေရာကမႈ၊ ပညာေရး၊ ဘ႑ာေရးဆငရာ အားလးပါဝငေရး၊ အစးရ၏ တာဝနခမႈ ႏင အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညး ၏ ပးေပါငးပါဝငေဆာငရြကမႈ၊ ႏင အစရသညတ႕တြင တးတကမႈမား ျဖစေပၚလာေစႏငပါသည။ သ႕ရာတြင လပသား မား အလပအကငဆးရႈးမႈ (ေလးေထာငကြက) ျဖစေပၚလာႏငေျခအပါအဝင လ႕အဖြ႕အစညးအေပၚ အကး သကေရာကမႈ၏ အတငးအတာႏငစပလဥး၍ စးရမပပနမႈမား ရေနပါသည။ ျဖစေပၚလာႏငေျခရသည ဆးကး သကေရာကမႈမားအတြက ႀကတငျပငဆငႏငရန

အာရတကႏငနညးပညာဆငရာ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ

နညးပညာဆငရာ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈမားေၾကာင ျပညသမားအေနျဖင လကရမရရႏငေသာ ဝနေဆာငမႈမား က ခတဆက၊ ကနသြယ၊ အသးျပႏငရန အခြငအလမးမား ေပၚေပါကလာေစလကရပါသည။ နညးပညာ သစမားေၾကာင (အြနလငးသငတနးမား ႏင စာသငခနးမားမတဆင) ပညာေရး ႏင (ဆကသြယေရး နညးပညာမားအသးျပကာ ေဆးဝါးကသျခငးကသ႕ေသာ) ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈမားအတြက စၾကၤမား ပမကယျပန႕လာခပါသည။ ဒဂစတယေစးဝယစငတာမား ႏင အြနလငးဝနေဆာငမႈမားသည အေသးစား ႏင အလတစားစးပြားေရးလပငနးမားအတြက ကနသြယမႈစနစသစမား ဖနတးေပးၿပး blockchain ကသ႕ေသာ နညးပညာမားသည ေငြေပးေခမႈမား ႏင ကနပစၥညးေထာကပပ႕ေဆာငမႈမားက သသသာသာ ေျပာငးလေစႏငကာ ဘ႑ာေရးဆငရာ အားလးပါဝငမႈက အေထာကအကျဖစေစသည။ လတတေလာ နညးပညာဆငရာ တးတကမႈမားေၾကာင ျပနလညျပညၿဖးျမ စြမးအငမားသည ေကာကျဖစရပၾကြငး ေလာငစာမားမ ရရသည စြမးအငမားထက ပမ၍ ယဥၿပငႏငစြမးရလာၿပး ျပနလညျပညၿဖးျမ ေဒသႏရ ဓာတအားေပးကြနရကငယမားသည လပစစဓာတအားရရႏငမႈက ခ႕ထြငေပးခသည။ ေခတမ ဆကသြယမႈ မားက ယခအခါတြင ေဝးလသညေဒသမား၌ ကနကစရတ အေတာအသင နညးပါးစြာျဖင ရရႏငၿပ ျဖစသည။

နညးပညာေျပာငးလမႈမားသည စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးတးတကမႈက ျဖစေပၚေစၿပး လေနမႈအဆငအတနးမားက တးတကေကာငးမြနေစသည။ သ႕ရာတြင စကရပနညးပညာမား ႏင ဥာဏရညတမား၏ ေခတမဆနးသစမႈ မား တးတကလာေနျခငးေၾကာင အလပအကငမားစြာတ႕က ထခကေစႏငမညက စးရမပပနမႈမားလညး ရေနပါသည။ နညးပညာသစမား ထြနးကားလာျခငးေၾကာင လပငနးနယပယသစမား အပါအဝင အလပအကငသစမား ေပၚေပါကလာႏငေစမညျဖစေသာလညး အဆပါ အလပအကငမားသည လပသား မားစြာတ႕တြင မရၾကေသးသည ကၽြမးကငမႈမား လအပႏငၿပး အလပအကငမရရမႈ ႏင/သ႕မဟတ ကၽြမးကငမႈ နညးပါးသည လပသားမားအတြက လပခလစာနညးပါးမႈတ႕က ျဖစလာေစႏငသည အလားအလာရပါသည။ အာရပစဖတေဒသအတြက စနေခၚမႈသည အဆးၾကႏငေျခမားအတြက ႀကတင ျပငဆငကာ ေလာခေနစဥတြင နညးပညာေၾကာင ရရလာသည အခြငအလမးမား၏ အားသာခကမားက အသးခေရးျဖစသည။

အရငးအျမစ - အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ ၂၀၁၈။ အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏေမာမနးခက ၂၀၁၈။ မနလာ။

6

အစးရမားအေနျဖင ယငးတ႕၏ ပညာေရး၊ သငတနးပ႕ခေရး ႏင လမႈေရးဆငရာ ကာကြယေစာငေရာကမႈစနစမားက လကေလာညေထြျပငဆငရမညျဖစသည။

10. ရာသဥတေျပာငးလမႈ ႏင သဘာဝေဘးအႏရာယ ကေရာကႏငေျခ။ ရာသဥတေျပာငးလမႈ ႏင သဘာဝေဘးအႏရာယ မားသည ေဒသတြငးရ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ၏ ေရရညတညတႏငမႈအေပၚ ၿခမးေျခာကမႈ ျဖစေစပါသည။ လတတေလာ ဆယစႏစမားအတြငး၌ အာရပစဖတေဒသတြင အပပငးဆငကလနးမနတငးမား၊ ေရႀကးေရလျခငးမား၊ မးေခါငျခငး မား၊ ႏင အပလႈငးမားကသ႕ေသာ ျပငးထနသည မးေလဝသျဖစစဥမား၏ အေရအတြက၊ ျပငးထနမႈ ႏင အကး သကေရာကမႈတ႕ သသသာသာ ျမငတကလာျခငးက ေတြ႕ၾကခရပါသည။ ငလငမား ႏင ဆနာမမား အပါအဝင ဘမရပဆငရာ အႏရာယမားသည အသကဆးရႈးမႈ ႏင စးပြားေရးဆငရာ ထခကမႈမားစြာကလညး ျဖစေပၚေစခ ပါသည။ ကမာၻအႏ႕ရ သဘာဝေဘးအႏရာယကေရာကႏငေျခ အျမငမားဆး ၁၀ ႏငငအနက ၇ ႏငငမာ ADB ၏ DMC မား ျဖစၾကသည။10 ခန႕မနးတြကခကထားသည

10 ယငးတ႕သည ဘဂၤလားေဒရ၊ ကေမာၻဒးယား၊ ဖလစပင၊ ေဆာလမြနကၽြနးစမား၊ အေရ႕တေမာ၊ တဂါ ႏင ဗာႏြားတတ႕ျဖစၾကသည။ L. Kirch et al. ၂၀၁၇။ ကမာၻ႕အဆးၾကႏငေျခ အစရငခစာ - စစစေလလာခက ႏင ေမာမနးခကမား၊ ၂၀၁၇။ ဘာလင - Bündnis Entwicklung Hilft.

11 ADB. ၂၀၁၃။ ပစဖတေဒသရ ရာသဥတေျပာငးလမႈ၏ စးပြားေရးအေျခအေန။ မနလာ။

ပငလယေရမကႏာျပင ျမငတကမႈေၾကာင ပစဖတေဒသရ ကၽြနး မားစြာတ႕၏ ေရရညပမနဖြ႕ၿဖးႀကးထြားႏငမႈအေပၚ ၿခမးေျခာကမႈျဖစေစသျဖင ပစဖတေဒသသည အထးသျဖင ထခက လြယပါသည။11

11. သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ ဖအားမား ျမငတကလာျခငး။အာရပစဖတေဒသတြင ေတြ႕ၾကေနရသည အဓက သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ ျပနာမားတြင ေလထညစညမးမႈ၊ေရထညစညမးမႈ ႏင ေရရားပါးမႈ၊ ပငလယ ႏင ကမးရးတနးတစေလာက ႏင ကမးရးတနးေဒသမားအတြငး အမႈကသရကမား ဝငေရာကမႈ၊ စြန႕ပစပစၥညးစမခန႕ခြမႈ မလေလာက ျခငး၊ သစေတာျပနးတးျခငး၊ ေျမအရညအေသြးကဆငးျခငး ႏင ဇဝမးစမးကြမား ဆးရႈးျခငးတ႕ ပါဝငပါသည။ သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ ဖအားမား ျမငတကလာျခငးေၾကာင ေရရညတညတမႈအေပၚ စနေခၚမႈမား ျဖစေပၚလာ ေစၿပး အသကေမြးဝမးေကာငးမႈ ႏင စားနပရကၡာ ဖလေရးအတြက ေဂဟစနစဆငရာ လပငနးမားအေပၚ မခေနရသည ဆငးရႏြမးပါးသမား၏ ရေနၿပးသား ထခကလြယမႈမားက ပမဆးရြားေစပါသည။ အာရပစဖတေဒသသည ရာသဥတ ေျပာငးလမႈႏငတကြ

မတခက - ေပါကကြမႈဆငရာ လပေဆာငခကမားအတြက ေရန၊ ဓာတေငြ႕ ႏင ေကာကမးေသြးအသးျပရာမ ထြကေပၚသည ကာဗြနက ရညညႊနးပါသည။

အရငးအျမစ - BP. ၂၀၁၇ ခႏစ ကမာၻ႕စြမးအင BP စာရငးအငးဆငရာ ျပနလညသးသပခက၊ လနဒန

7

လဦးေရ ႏင စးပြားေရး အလငအျမန တးတကလာမႈတ႕ေၾကာင ေရရားပါးမႈႏငလညး ေတြ႕ၾကေန ရပါသည။ ေရ - အစားအစာ - စြမးအင ဖလေရးဆငရာ ဆကစပမႈမားက နားလညသေဘာေပါကေရးသည အလြန အေရးႀကးပါသည။ အာရတကရ ေရအရငးအျမစမား၏ ၇၀% ခန႕က အစားအစာမား စကပးထတလပရာတြင အသးျပၿပး စြမးအငထတလပရာတြင ေရကအသးျပပါသည။ နညးပညာ ႏင အမားျပညသဆငရာ မဝါဒသစမား အသးျပျခငးမတဆင အရငးအျမစမား ထနးသမးေရး ႏင ေခၽြတာေရးသညလညး အလြနအေရးႀကးပါသည။

12. ရညရြယခက ျပညဝသည ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး ရညမနးခကမား (SDG မား)။ ေရရညတညတေသာ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး ရညမနးခကမား (SDG မား)၊ ရာသဥတေျပာငးလမႈဆငရာ ပါရသေဘာတညခက၊ သဘာဝေဘးအႏရာယကေရာက ႏငေျခေလာခေရးအတြက ဆနဒငးမေဘာင ႏင (ဘလယပမာဏမား အသးျပကာ ထရလယပမာဏမား စစညး ျပငဆငႏငေရးတြင အာရစးစကသည) Addis Ababa လပငနးအစအစဥတ႕သည ႏငငတကာ ဖြ႕ၿဖးေရး အစအစဥမား က ပေဖာလကရၾကပါသည။ SDG မားအရ ဆငးရႏြမးပါးမႈ အဆးသတႏငေစေရး

12 ကလသမဂၢ၊ ေရရညတညတေသာ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး ရညမနးခကမား http://www.un.org/sustainabledevelopment/sustainable-development-goals13 ၂၀၁၅ ခႏစ ဒဇငဘာလအတြငး ျပငသစႏငင ပါရၿမ႕ရ ၂၁ ႀကမေျမာက အပစမား ညလာခ (COP21) ကလသမဂၢ ရာသဥတေျပာငးလမႈဆငရာ ညလာခအတြငး

ကငသးခသည။14 ကမာၻ႕ဘဏ။ PovcalNet. http://iresearch.worldbank.org/PovcalNet/home.aspx (၂၀၁၇ ခႏစ ေအာကဘာလတြင ဝငေရာကၾကညရႈခသည)။

အာရပစဖတေဒသအတြက စးပြားေရး ႏင လမႈေရးဆငရာ ေကာမရင၊ ကလသမဂၢသဘာဝပတဝနးကငအစအစဥ et al ၂၀၁၆။ ေရရညတညတေသာဖြ႕ၿဖးတးတကမႈအတြက အသြငကးေျပာငးမႈမား - အာရပစဖတေဒသရ သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ ေရရညတညတမႈက ျမငတငျခငး။ http://www.unescap.org/sites/default/files/Full%20report.pdf; ႏင FAO, လယယာစကပးေရး ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈအတြက ႏငငတကာ ရနပေငြ၊ UNICEF, WFP ႏင WHO ၂၀၁၇။ ကမာၻေပၚရ စားနပရကၡာဖလမႈ ႏင အာဟာရရရမႈအေျခအေန ၂၀၁၇ - ၿငမးခမးေရး ႏင စားနပရကၡာဖလေရးအတြက ရငဆငတန႕ျပနႏငစြမး တညေဆာကျခငး၊ ေရာမၿမ႕ - ေနာကဆးရ ခန႕မနးတငးတာခကမားအရ အာရပစဖတေဒသတြင (၂၀၁၁ ခႏစ ဝယယႏငစြမးအား ကြာျခားမႈႏႈနး တစရကလင အေမရကနေဒၚလာ ၁.၉၀ အသးျပသည။ ဖြ႕ၿဖးဆကမာၻဆသညမာ ကမာၻ႕ဘဏ၏ ႏငင အမးအစား ခြျခားသတမတမႈက အသးျပျခငးျဖင PovcalNet ေဒတာေဘစအတြငးရ ဝငေငြနညးပါးေသာႏငငမား ႏင ဝငေငြအလယအလတရေသာႏငငမားက ရညညႊနးသည) ဖြ႕ၿဖးဆ ကမာၻေပၚရ အလြနအမငး ဆငးရႏြမးပါးသမား၏ ၄၃%၊ ကမာၻေပၚရ အာဟာရခ႕တသ ၆၄%၊ လပစစဓာတအားမရရသ ၃၅%၊ ေကာငးမြနသည ေရမရရသည ကမာၻ႕လဦးေရ၏ ၄၂% ႏင အေျခခမလာစနစမရသည ကမာၻ႕လဦးေရ၏ ၆၃% ေနထငၾကသည

15 BP Plc. BP ၏ ၂၀၁၇ ခႏစ ကမာၻ႕စြမးအငဆငရာ စာရငးအငးမား ျပနလညသးသပျခငး၊ လနဒန။ ကာဗြနထတလပမႈမားတြင ရာသဥတေျပာငးလမႈဆငရာ အစးရမားအၾကား ေဆြးေႏြးပြရ အမးသား GHG ဆငရာ စာရငးမားတြင ေဖာျပထားေသာ ေပါကကြမႈမ ကာဗြနဒငေအာကဆက ထတလႊတျခငး အခကမားက အေျခခထားသည ေပါကကြမႈႏငဆကစပေနသည ေရန၊ ဓာတေငြ႕ ႏင ေကာကမးေသြးအသးျပရာမ ထြကရသညမားကသာ ဆလပါသည (IPCC. ၂၀၀၆။ အမးသား ဖနလအမဓာတေငြ႕ ထတလႊတမႈ စာရငးမားဆငရာ IPCC လမးညႊနခကမား၊ ဂပန)။ ယငးတြင သးသန႕ခြထတထားသည ကာဗြန၊ အျခားကာဗြနထတလႊတမႈ အရငးအျမစမား သ႕မဟတ အျခား GHG ထတလႊတမႈမား မပါဝငပါ။ အာရတကအတြက ခန႕မနးေျခအား BP ၏ ႏငင အပစ ခြျခားသတမတမႈက အေျခခထားပါသည။

ႀကးပမးမႈမားက အရနအဟန ျမငတငရန၊ ကမာၻၿဂလက ထနးသမးကာကြယေစာငေရာကရန ႏင လသားတငး ၿငမးခမးၾကြယဝမႈက ခစားႏငေၾကာငး ေသခာေစရန သတမတထားပါသည။12 ပါရသေဘာတညခကသည ကမာၻႀကးပေႏြးလာမႈအား ၂ ဒဂရ ဆလစးယပ ေအာကတြင ထားရရနအတြက အစအစဥတစခက ခမတထားသည။13 ေဒသ၏ လဦးေရ အရြယအစား မားျပားမႈ ေၾကာင ဆငးရႏြမးပါးမႈ၊ ငတမြတမႈ ႏင လမႈေရးဆငရာ ဝနေဆာငမႈမား မရရႏငမႈတ႕ဆငရာ အဓက SDG မား ေဖာေဆာငေရးသည အာရပစဖတေဒသ၏ ေအာငျမငမႈအေပၚတြင မားစြာမတညေနပါသည။14 အာရပစဖတေဒသ သည ၂၀၁၆ ခႏစတြင စြမးအငက႑မ ကာဗြနဒငေအာကဆဒ ထတလႊတမႈ ၄၈% ရၿပး ဖနလအမဓာတေငြ႕ထြကေပၚမႈ အလငျမနဆး ျမငတကလာေနသည အရငးအျမစျဖစေသာေၾကာင ဖနလအမဓာတေငြ႕ (GHG) ထြကေပၚမႈမားက ေလာခႏငေရးအတြက တစကမာၻလးဆငရာ ႀကးပမးအားထတမႈမားက ပေဖာႏငသည အခြငအလမးရပါသည (ပ ၃)။15

13. ဖြ ႕ ၿ ဖးေရး မတဖကအဖြ ႕အစညးသစမား ေပၚေပါကလာျခငး။ အာရပစဖတေဒသအတြငးရ ေဒသတြငး ဖြ႕ၿဖးေရး

ေဒသ၏ လဦးေရ အရြယအစား မားျပားမႈေၾကာင ဆငးရႏြမးပါးမႈ၊ ငတမြတမႈ ႏင လမႈေရးဆငရာ ဝနေဆာငမႈမား မရရႏငမႈတ႕ဆငရာ အဓက SDG မား ေဖာေဆာငေရးသည အာရပစဖတေဒသ၏ ေအာငျမငမႈအေပၚတြင မားစြာမတညေနပါသည။

8

ေဆာငရြကသမား ႏင ႏငငတကာ ဖြ႕ၿဖးေရး ေဆာငရြကသမား၏ အေရအတြကသည လြနခသည ဆယစႏစအတြငး သသသာသာ တးျမငလာခသည။ ယငးတ႕တြင ကသလျဖစ ႏင ပရဟတအဖြ႕အစညးမားကသ႕ေသာ CSO မား ႏင သမားရးကမဟတေသာ အလရငအဖြ႕အစညးမား တးပြားလာျခငး၊ ႏင အာရအေျခခအေဆာကအဦရငးႏး ျမပႏေရး ဘဏ ႏင ဖြ႕ၿဖးေရးဘဏသစကသ႕ေသာ ႏငငမားစြာပါဝငေသာ ဖြ႕ၿဖးေရးဘဏမား တညေထာငျခငးတ႕ ပါဝငသည။ ပဂၢလက ေငြအရငးအႏး စးဆငးမႈ၏ အေရးပါမႈ ျမငတကလာျခငးေၾကာင ဖြ႕ၿဖးေရးတြင ပဂၢလကက႑အေနျဖင ပမႀကးမားသည အခနးက႑မ

16 အာရပစဖတေဒသဆငရာ စးပြားေရး ႏင လမႈေရး ေကာမရင၊ ADB ႏင ကလသမဂၢအစအစဥ၊ ၂၀၁၇။ ေျပာငးလလကရသည အာရပစဖတေဒသအတြငးဆငးရႏြမးပါးမႈက အဆးသတျခငး ႏင ၾကြယဝမႈက ျမငတငျခငး။ ဘနေကာက။

17 UNICEF ႏင WHO၊ ၂၀၁၅။ မလာစနစ ႏင ေသာကသးေရ ဆငရာ တးတကမႈအေျခအေန - ၂၀၁၅ ခႏစ ျပငဆငမြမးမခက ႏင MDG ဆနးစစေလလာခက။ ဂနဗာ။

ပါဝငလာေစရန အားေပးရမညျဖစသည။ ႏငငေတာအဆင၊ အငစတကးရငးအဆင ႏင အစးရ-ပဂၢလကအဆငမားရ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈမားမတဆင ညႏႈငးေဆာငရြကျခငး ႏင အားသာခကမားက အသးချခငးသည မရမျဖစလအပလာပါသည။

14. ဂလဘယလကေဇးရငး၏ အကးသကေရာကမႈမား။တစကမာၻလးဆငရာ ေစးကြကမားႏင နးကပစြာ ပးေပါငးေဆာငရြကျခငးသည ကနသြယမႈ ႏင ျပငပမ ေငြအရငးအႏးစးဆငးဝငေရာကမႈမားက ျမႇငတငေပးျခငးျဖင ေဒသကအကးေကးဇးမား ျဖစထြနးေစခပါသည။ ေခတမဆနးသစသညတစကမာၻလးဆငရာ တနဖးကြငးဆကမား ေပၚထြကလာၿပး ႏငငေတာအဆငတြင ထတလပေရးကြနရကမားျဖစေပၚလာေစသည။ ယငးအား ေစးကြကႏငခနညထားသညျပျပငေျပာငးလမႈမား ႏင မကခရစးပြားေရး တညၿငမမႈတ႕ျဖငေထာကပေပးထားၿပး ေဒသအတြငးရ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈကေမာငးႏငသည အေရးအႀကးဆးအရာမားတြငတစခအပါအဝငျဖစသည။ သ႕ရာတြင ႏငငတကာေစးကြကမားႏင ေပါငးစညးျခငးသည စးပြားေရးစနစမားအားျပငပမ ေမာမနးမထားႏငသည အေျပာငးအလမားႏငလညးထေတြ႕ေစႏငသည။ စးပြားေရးပကကပမား ႏင ေငြအရငးအႏးေစးကြက မတညၿငမမႈတ႕၏ အကးသကေရာကမႈမားသည ပမကယျပန႕စြာ ျပန႕ႏ႕တတၾကသည။ ၂၀၀၇-၂၀၀၉ ႏငငတကာ ဘ႑ာေရးအကပအတညးအတြငး ေငြေၾကးေစးကြကမား အျပနအလန အနးကပ ဆကစပေနသည ကာလအတြငး ႀကးမားသည ေငြေၾကးစးဆငးမႈဆငရာ အဆးၾကႏငေျခမား က ေတြ႕ရသည။ ဂလဘယလကေဇးရငး ႏင နညးပညာတ႕သည ႏငငမားစြာတ႕ရ မညမမႈမား တးပြားလာမႈႏငလညး ဆကစပေနပါသည။

15. အေျခခအေဆာကအဦ မလေလာကမႈမား။ အာရပစဖတေဒသသည အေျခခအေဆာကအဦ မလေလာကမႈမား အထးသျဖင လအပေနသည ေနရာမားအတြက ျဖညဆညးႏငရန သသာမားျပားသည အရငးအျမစမား လအပေနဆ ျဖစပါသည။ အာရတကသား သနး ၄၀၀ ေကာတ႕သည လပစစဓာတအားရရရန လအပေနၿပး16 သနး ၃၀၀ ခန႕သည ေဘးကငးစတခရသည ေသာကသးေရ မရရၾကဘ လဦးေရ သနး ၁၅၀၀ ခန႕သည အေျခခ မလာစနစ အသးမျပ ႏငၾကေပ။17

ပ ၄ - က႑အလက အေျခခအေဆာကအဦ ရငးႏးျမပႏမႈ ခန႕မနးကနကစရတ၊ ၂၀၁၆-၂၀၃၀

(၂၀၁၅ ခႏစ ႏႈနးထားမား)

မတခက - အဖြ႕ဝငဖြ႕ၿဖးဆႏငင ၄၅ ႏငင အတြက ခန႕မနးကနကစရတမား

အရငးအျမစ - အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ၊ ၂၀၁၇။ အာရ၏ အေျခခအေဆာကအဦ ကနကစရတမားႏင ကကညေစျခငး။ မနလာ။

9

အရညအေသြး ညဖငးသည အေျခခအေဆာကအဦမားအား အေရးတႀကး ဂရစကေဆာငရြကရန လအပ ေနပါသည။ ႏငငမားစြာတ႕တြင လပစစဓာတအား ျပတလပမႈမားေၾကာင စးပြားေရး ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈအေပၚ အဟန႕ အတားျဖစေစၿပး သယယပ႕ေဆာငေရး ကြနရကမား ဖြ႕ၿဖးမႈနမကေနျခငးေၾကာင ျပညသမား၊ ကနပစၥညးမား ႏင ဝနေဆာငမႈမား စးဆငးမႈက ပတဆ႕မႈျဖစေစသည။ အေျခခအေဆာကအဦ ပငဆငမႈမားအား ျပနလညျပငဆငေရး၊ ပမေကာငးမြနစြာ စမခန႕ခြေရး ႏင ျပျပငထနးသမးေရးတ႕သည အလြနအေရးႀကးပါသည။ ADB ၏ ေနာကဆး ခန႕မနးခကမားအရ အာရပစဖတေဒသသည ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ အရနအဟနက ဆကလကထနးသမးထားႏငရန၊ ဆငးရႏြမးပါးမႈက တကဖကရန ႏင ရာသဥတေျပာငးလမႈက တန႕ျပနႏငရန အေျခခအေဆာကအဦအတြက ၂၀၁၆-၂၀၃၀ တြင အေမရကနေဒၚလာ ၂၆.၂ ထရလယ ရငးႏးျမပႏရန သ႕မဟတ တစႏစလင အေမရကနေဒၚလာ ၁.၇ ထရလယ ရငးႏးျမပႏရန လအပမညျဖစသည (ပ ၄)။ ပဂၢလက႑သည ေငြေၾကးပပးမႈအတြက အေရးပါသည အရငးအျမစတစရပ ျဖစလာမညျဖစသည။

16. ၿမ႕ျပမား အလငအျမနေပၚေပါကလာျခငး။အာရပစဖတေဒသအတြငးရ ၿမ႕ျပလဦးေရ ပမာဏသည ၁၉၅၀ ခႏစမား တြင ၂၀% ခန႕ ရခရာမ ၂၀၁၈ ခႏစတြင ၄၈% ခန႕အထသ႕ တးပြားလာခသည။ ၂၀၃၀ ခႏစ ေရာကရခနတြင ယငးသည ၅၅% အထသ႕ ျမငတကလာမည (သ႕မဟတ) ၿမ႕ျပဧရယာမားတြင ေနထငသည ျပညသသနး ၂၅၀၀ ခန႕ ရမညဟ ခန႕မနးထားပါသည။18 ၿမ႕ျပမား အလငအျမနေပၚေပါကလာျခငးသည အခြငအလမးမားႏငတကြ စနေခၚမႈ မားက ေပၚေပါကလာေစပါသည။ သ႕ရာတြင အာရပစဖတေဒသရ ၿမ႕ႀကးမားသည ပမအရြယအစား ႀကးထြားလာကာ စမခန႕ခြရာတြင ပမရႈပေထြးလာပါသည။ သဘာဝပတဝနးကင ယယြငးပကစးျခငး ႏင ၿမ႕ျပအေျခခအေဆာကအဦမား သသသာသာ လအပေနမႈမားက ေျဖရငးရန လအပေနပါသည။ ဖြ႕ၿဖးဆျဖစေသာ အာရတက၌ ၂၀၁၄ ခႏစတြင ဆငးရခ႕တသ

18 ကလသမဂၢ စးပြားေရး ႏင လမႈေရးဆငရာ ဌာန။ လဦးေရဆငရာ ဌာနခြ။ ၂၀၁၈။ ကမာၻ႕ၿမ႕ျပျဖစေပၚလာမႈ အလာအလာမား - ၂၀၁၈ ခႏစ ျပငဆငမြမးမခက။ နယးေယာက။

19 ကမာၻ႕ဘဏ၊ ကမာၻ႕ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ အညႊနးကနးမား http://databank.worldbank.org/data/reports.aspx?source=world-development-indicators (၂၀၁၈ ခႏစ ေဖေဖာဝါရလ တြင ဝငေရာကၾကညရႈခသည။)

20 ကလသမဂၢ စးပြားေရး ႏင လမႈေရးဆငရာ ဌာန။ လဦးေရဆငရာ ဌာနခြ။ ၂၀၁၈။ ကမာၻ႕ၿမ႕ျပျဖစေပၚလာမႈ အလာအလာမား - ၂၀၁၈ ခႏစ ျပငဆငမြမးမခက။ နယးေယာက။

21 ကလသမဂၢ စးပြားေရး ႏင လမႈေရးဆငရာ ဌာန။ လဦးေရဆငရာ ဌာနခြ။ ၂၀၁၈။ ကမာၻ႕ၿမ႕ျပျဖစေပၚလာမႈ အလာအလာမား - ၂၀၁၈ ခႏစ ျပငဆငမြမးမခက။ နယးေယာက။

၄၃၁ သနး ေနထငၾကၿပး ယငးသည ကမာၻတစဝမးရ ဆငးရခ႕တသဦးေရ စစေပါငး၏ ၅၈% ျဖစပါသည။19 ၿမ႕ႀကးမား၊ အထးသျဖင ကမးရးတနးတစေလာကရ အနမပငး ၿမ႕ႀကးမားသည သဘာဝေဘး အႏရာယမားေၾကာင ပမ၍ ထခကလြယလာလကရပါသည။

17. လဦးေရအခးအစားဆငရာ ေျပာငးလမႈမား။ ေမာမနးသကတမးပမရညလားလာၿပး ကေလးေမြးဖြားမႈႏႈနးမားေလာကလာျခငးႏငအတ အခ႕ေသာ DMC မားသည အလငအျမန ဖြ႕ၿဖးတးတကလာၾကသည။ ကလသမဂၢကအာရ ပစဖတေဒသရ (အသက ၆၅ ႏစ ႏင အထက)သကႀကးရြယအဦးေရသည ၂၀၁၆ ခႏစတြင ၃၃၄ သနးရရာမ ၂၀၅၀ ခႏစတြင ၈၇၀ သနးအထ တးျမငလာမညဟ ခန႕မနးထားသည။ အဆပါကာလအတြငး စစေပါငးလဦးေရအနက သကႀကးရြယအပမာဏသည ၈.၁% မ ၁၈.၁% သ႕ ျမငတကလာမညျဖစသည။20 အလပလပႏငသည လဦးေရႏင ႏႈငးယဥပါက သကႀကးရြယအဦးေရပမမားျပားေနျခငးေၾကာင အစးရမားသည အခြနဝငေငြေလာနညးစြာရရျခငး ႏင ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈဆငရာအသးစရတမား ပမျမငတကလာျခငးတ႕ကသ႕ေသာေငြေၾကးဆငရာ အခကအခ မားက ရငဆငၾကရသည။ADB ၏ DMC မားရ သကႀကးရြယအမား၊ အထးသျဖင အမးသမးမားသည မားေသာ အားျဖင လေလာကသည ပငစင သ႕မဟတ ကနးမာေရးအာမခ မရၾကေပ။အျခားတစဖကတြငမ DMC အခ႕တြင လငယဦးေရျမငတကလာပါသည။ အာရပစဖတေဒသတြင အသက ၃၀ေအာကရ လဦးေရ သနး ၂၀၀၀ ေနထငၾကၿပး ယငးသည တစကမာၻလးရ လငယလဦးေရ၏ ၅၄% ျဖစသည။21

ေကာငးမြနသည လဦးေရအခးအစား သ႕မဟတ လဦးေရအခးအစားေျပာငးလမႈေၾကာင စးပြားေရးတးတကႏငေျခ အလားအလာတ႕သည စးပြားေရးဆငရာ ဖြ႕ၿဖး တးတကမႈ ႏင လမႈေရးဆငရာ တးတကမႈအေျခအေနတ႕ႏင အျပနအလနဆကစပေနေလရပါသည။ သ႕ရာတြင ယငးသည DMC မား၏ အရညအေသြးျမငမားသည အလပအကငမား ေဖာေဆာငေပးႏငစြမး ႏင လပသားမား၏

10

ထတလပႏငစြမးအားက အျမငဆးျမႇငတငေပးႏငစြမးတ႕ေပၚတြင မတညေနပါသည။22

18. အပခပေရး ႏင အငစတကးရငးဆငရာ စြမးရည။ေျပာငးလလကရသည ေဒသ၏ အေျခအေနမားေၾကာငၾကေတြ႕ရသည စနေခၚမႈမား ႏင အခြငအလမးမားအားစမခန႕ခြရာတြင ထေရာကသည အပခပမႈရရနလအပသည။ သ႕တင ေဒသအတြငးရ ႏငငမားစြာတ႕တြငအ မားျ ပ ည သ ဆ င ရာ ဝ နေ ဆာ င မႈ မား ည ဖ ငးျ ခငး၊ အစးရ အငစတကးရငး မား အားနညးျခငး ႏင

22 D. Park, S-H. Lee, ႏင A. Mason, eds. ၂၀၁၁။ သကႀကးရြယအ မားျပားလာျခငး၊ စးပြားေရး တးတကမႈ ႏင အာရတကရ သကႀကးရြယအမား ေဘးကငးလျခမႈ၊ မနလာ - ADB / Cheltenham, ယႏကတကကငးဒမး ႏင Northampton, မကဆာခးဆက၊ အေမရကနျပညေထာငစ - Edward Elgar Publishing.

အကငပကျခစားမႈတ႕ကသ႕ေသာ အပခပေရးဆငရာ ျပနာမားစြာက ရငဆငေနရဆ ျဖစသည။ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ အရနအဟနက ေရရညထနးသမးထားႏငရန ႏင တးတကမႈ၏ အကးေကးဇးမားအား မတစြာ ကယကယျပန႕ျပန႕ ခြေဝေပးေၾကာငး ေသခာေစရနအတြက အကငပကျခစားမႈ တကဖကရန ႏင ပေရာဖကရငနယဆနေသာ အရပဘကအပခပေရးလပငနးမား၊ စညးမဥးထနးသမးမႈ အရညအေသြး ႏင တရားဥပေဒစးမးမႈတ႕က ခငမာအားေကာငးေစရန အပခပေရးဆငရာ ျပျပငေျပာငးလမႈမား လပေဆာငရန လအပေနပါသည။

11

III. ADB ၏ ရညမနးခက ႏင တနဖး တးျမႇငျခငး

23 အာရပစဖတ ေဒသတစခြင ၾကြယဝမႈ၊ အာလးပါဝငမႈ၊ ရငဆငတန႕ျပနႏငစြမးရမႈ ႏင ေရရညတညတမႈတ႕က အထေျမာကေစရန ADB ၏ ရညမနးခကအား ေရရညတညတေသာ ဖြ႕ၿဖးေရး ရညမနးခကမား ႏင ဖြ႕ၿဖးေရးအတြက ၂၀၃၀ ခႏစ အစအစဥတ႕ႏင ခနကကထားပါသည။ ADB ၏ လပငနးလညပတမႈမားအတြက အဓက ရညမနးခကမားမာ ဆငးရႏြမးပါးမႈ လးဝ ပေပာကေရး (SDG 1)၊ ကား/မတနးတညမမႈရေရး (SDG 5)၊ ကနကစရတသကသာၿပး ပတဝနးကငမထခကေသာ စြမးအင (SDG 7)၊ ေကာငးမြနသည အလပအကင ႏင စးပြားေရး တးတကမႈ (SDG 8)၊ လပငနး၊ ဆနးသစတထြငမႈ ႏင အေျခခအေဆာကအဦ (SDG 9)၊ တနးတညမမႈမရျခငးက ေလာချခငး (SDG 10) ႏင ရာသဥတဆငရာ လပငနးေဆာငရြကခက (SDG 13) တ႕ပါဝငသည။ ADB ၏ လပငနးလညပတမႈမားသည အစာငတမြတမႈ မရေစေရး (SDG 2)၊ ကနးမာသခရေစေရး (SDG 3)၊ အရညအေသြးမ ပညာေရး(SDG 4)၊ သန႕ရငးေသာေရ ႏင မလာစနစ (SDG 6)၊ ေရရညတညတေသာ ၿမ႕ႀကးမား ႏင အသငးအဝငးမား (SDG 11)၊ ေရရညတညတေသာ သးစြမႈ (SDG12)၊ ႏင ၿငမးျခမးေရး၊ တရားမတမႈရေရး ႏင အငစတကးရငးမား ခငမာအားေကာငးေစေရး (SDG 16) တ႕ကလညး အကအညေပးသြားမညျဖစသည။ ADBသည သဘာဝအရငးအျမစမား ထနးသမးေရး ႏင ျပနလညျပျပငေရး (အပဒ ၅၂)၊ ေရေအာက သကရမား (SDG 14) ႏင ေျမေပၚရသကရမား (SDG 15)တ႕ကလညး အေထာကအပေပးမညျဖစသည။ ADB ၏ လပငနးလညပတမႈမားသည SDG မား အထေျမာကေစရန မတဖကလပငနး မား အားေပးျမငတငျခငး(SDG 17) တြငလညး အေရးပါသည အခနးက႑တြင ပါဝငမညျဖစသည။

19. အာရပစဖတေဒသအတြက ADB ၏ ရညမနးခက။ေဒသအသြငကးေျပာငးလာျပး DMC မား၏ လအပခကမားႏင စနေခၚမႈမား ေျပာငးလလာသညႏငအမ ADBအေနျဖငလညး ေျပာငးလမႈျပလပရန လအပလာပါသည။ဗဟာ ၂၀၃၀ ၏ ေအာကတြင ADB သည မၿပးျပတေသးသညဆငးရႏြမးပါးမႈဆငရာ အစအစဥအရ အလြနအမငးဆငးရႏြမးပါးမႈမားက အဆးသတႏငေစေရးအတြက ယငး၏ႀကးပမးမႈမားက ဆကလကလပေဆာငသြားမညျဖစၿပးအာရပစဖတ ေဒသတစခြင ၾကြယဝမႈ၊ အာလးပါဝငမႈ၊ ရငဆငတန႕ျပနႏငစြမးရမႈ ႏင ေရရညတညတမႈတ႕က အထေျမာကေစရနယငး၏ ရညမနးခကက တးခ႕သြားမညျဖစသည။ ADBသည စးပြားေရးတးတကမႈအား အရညအေသြးျဖငေရရညထနးသမးထားၿပး အလပအကင အခြငအလမးမားဖနတးေပးျခငးျဖင ေဒသက ၾကြယဝလာေစရနအကအညေပးမည ျဖစသည။ စးပြားေရး အကးအျမတမားအားကယကယျပန႕ျပန႕ ခြေဝေပးေၾကာငး ေသခာေစရနအတြကအားလးပါဝငေရးက အားေပးျမႇငတငမညျဖစသည။ အထးသျဖင ထခကလြယသည လထအတြက ႏငငမား၏ရငဆငတန႕ျပနႏငစြမး ႏင ေရရညတညတမႈတ႕ကအေထာကအပေပးကာ RCI က အကအညေပးမညျဖစသည (ပ၅)။ ADB သည ေဒသ၏ အဆငးရဆး ႏင ထခကအလြယဆးႏငငမားအတြက အေထာကအပမားက ဆကလက ဦးစားေပးပပးသြားမညျဖစသည။

20. တစကမာၻလးဆငရာ ကတကဝတမားက ေဖာေဆာငျခငး။အာရပစဖတေဒသအတြက ADB ၏ ဆႏၵမားအား DMC မား ႏငADB တ႕အေနျဖင ပပးကညရန အာမခထားသည အဓကကေသာတစကမာၻလးဆငရာ ကတကဝတမားႏင ခနညထားပါသည။

ယငးတ႕မာ SDG မား ႏင ဆကစပေနေသာ ဖြ႕ၿဖးေရးအတြက ေငြေၾကးပပးမႈ အစအစဥ၊ ရာသဥတေျပာငးလမႈဆငရာ ပါရသေဘာတညခက ႏင သဘာဝေဘးအႏရာယကေရာကႏငေျခ ေလာခေရးအတြက ဆနဒငးမေဘာငတ႕ျဖစၾကပါသည။ ADB ၏ အနာဂတလပငနးလညပတမႈမားအား အဆပါ ရညမနးခကမား၊ ဦးတညခကမားႏင ကကညေစရန ပစေရးဆြသြားမညျဖစပါသည။23 ADB သည တစကမာၻလးဆငရာ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ ၏ အရငးအျမစတစရပအျဖစ အေျခခအေဆာကအဦ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးဆငရာ G20 အစအစဥက ပပးကညရာတြင လညး အေရးပါသည အခနးက႑မ ပါဝငေဆာငရြကသြားမညျဖစသည။

21. လမႈေရးဆငရာ က႑မား ႏင အေျခခအေဆာကအဦမားဆငရာ လပငနးမားမတဆင ေရရညတညတေသာ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈက အားေပးျမႇငတငျခငး။ ADB သည ပညာေရး၊ ကနးမာေရး ႏင လမႈေရးဆငရာ အကာအကြယ ေပးေရးတ႕ကသ႕ေသာ လမႈေရးက႑မားရ လပငနးမားက ခ႕ထြငေနေသာလညး အေျခခအေဆာကအဦမားသည ယငး၏ လပငနးလညပတမႈမားအတြက အဓက ဦးစားေပးလပငနးတစရပအျဖစ ဆကလကရေနဦးမညျဖစသည။ အေျခခအေဆာကအဦသည စးပြားေရး တးတကမႈ ႏင လမႈေရးဆငရာ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈတ႕အတြက အေရးပါသည အခနးက႑တစရပတြင ပါဝငပါသည။ ရာသဥတေျပာငးလမႈက ရငဆငေျဖရငးရန ႏင သဘာဝေဘးအႏရာယ ကေရာကႏငေျခဆငရာ စမခန႕ခြမႈတ႕က ခငမာအားေကာငးေစရနအတြက တစကမာၻလးဆငရာ ကတကဝတမားက ေဖာေဆာငရာတြင ေရရညတညတေသာ

12

အေျခခအေဆာကအဦဆငရာ ရငးႏးျမႇပႏမႈသည အဓကကမညျဖစသည။24 အေျခခအေဆာကအဦမားသည အရညအေသြးျမငမားသည ပညာေရး၊ ကနးမာေရး ႏင အျခားေသာ လမႈေရး ဝနေဆာငမႈမား၏ ႀကးထြားလာေနသည လအပခကမားႏင ကကညေစရနအတြကလညး အကအညေပးၿပး အသက အရြယႀကးရငလာမႈကသ႕ေသာ စနေခၚမႈမားက ေျဖရငးႏငကာ နညးပညာသစမားႏင လကေလာညေထြျဖစမည ကၽြမးကငမႈမား ဖြ႕ၿဖးလာေစရန အေထာကအကျပပါသည။ ADB သည စမးလနးၿပး၊ ေရရညတညတေသာ၊ ရငဆငတန႕ျပနႏငစြမးရေသာ၊ အားလးပါဝငေသာ အရညအေသြးျမင အေျခခအေဆာကအဦဆငရာ ရငးႏးျမပႏမႈ မားက အားေပးျမႇငတငမညျဖစသည။ ADB သည ယငး၏ အေျခခအေဆာကအဦဆငရာ လပငနးလညပတမႈမား မတဆင ဆငးရႏြမးပါးသမား၊ အမးသမးမား ႏင (သကႀကးရြယအ ႏင မသနစြမးသမား အပါအဝင) ထခကလြယသည အပစမားအေနျဖင အေျခခကေသာ စြမးအင၊ သယယပ႕ေဆာငေရး၊ သန႕ရငးေသာေရ ႏင မလာစနစမား လကလမးမရရႏငမႈ တးတကလာေစရန ေဆာငရြကမညျဖစသည။ ADB သည စးပြားေရး တးတကမႈ က လႈ႕ေဆာႏငေစရန ႏင ဆငးရႏြမးပါးမႈက ပမေလာခႏငေစရနအတြက ႏငငမားအတြငး ႏင ႏငငမားအၾကားရ ဆကသြယေရးက ျမႇငတငသြားမညျဖစသည။

22. ADB ၏ တနဖးတးျမႇငျခငး။ ADB သည အရညအေသြးအျမငမားဆးျဖစေသာ လပငနးလညပတမႈမားက

24 ေရရညတညတေသာ အေျခခအေဆာကအဦဆသညမာ ၾကာရညခၿပး၊ လမႈေရးအရ မတမႈရကာ စးပြားေရး ႏင ပတဝနးကငတ႕အရ ျဖစႏငေျခရသည အေျခခအေဆာကအဦက ဆလပါသည။ ADB ၂၀၁၈။ ႏစစဥအစရငခစာ ၂၀၁၇။ မနလာ။

ေဖာေဆာငကာ စတခယၾကညရသည ဖြ႕ၿဖးေရး မတဖကအဖြ႕အစညးတစရပအျဖစ ဆကလကရပတညသြားမည ျဖစသည။ ADB သည ခငမာသည ႏငငအတြငး ျဖန႕ကကတညရမႈႏငတကြ တစခတညးေသာ ေဒသဆငရာ ရႈေထာငတစရပ ႏင ႏစေပါငးမားစြာ ထေတြ႕ဆကဆမႈျဖင တညေဆာကလာခသည လပငနးအပႏသႏင ဆကဆေရးမားက ေထာကပေပးပါသည။ ADB ၏ အေထာကအပမားသည ယငး၏ လပငနးအပႏသမားအတြက ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးဆငရာ အကးေကးဇး အျမငဆးရရႏငေရးအတြက ေငြေၾကးပပးမႈ၊ ဗဟသတ ႏင မတဖက ေဆာငရြကမႈမားက ေပါငးစပေဆာငရြကသြားမညျဖစသည။ ADB သည စတခယၾကညရသည ေငြေၾကးဆငရာ ကစၥရပမား စမခန႕ခြေသာ အဖြ႕အစညးတစရပ ႏင ရနပေငြေဖာေဆာငသည အဖြ႕အစညးတစရပအျဖစ အျခားေသာ အရငးအျမစမားမ ရနပေငြမား စေဆာငးျပငဆငေပးကာ ယငး၏ ကယပင ရနပေငြမားကလညး ေထာကပေပးအပ သြားမညျဖစသည။ ADB သည အသပညာဆငရာ အေထာကအပမားေပးသည အဖြ႕အစညးတစရပျဖစသည အားေလာစြာ ေဒသႏရ အေျခအေနမားႏင အဝငခြငကရေသာ လကေတြ႕ကသည တနဖးမားတြင အာရစးစကၿပး သငခနးစာယဖြယမားက ခြျခားသတမတကာ (နညးပညာ လႊေျပာငးေပးအပမႈ၊ သဘာဝပတဝနးကင ႏင လမႈေရးဆငရာ ကာကြယေစာငေရာကမႈမား၊ ႏင ႀကးၾကပစမမႈဆငရာ စခနစႏႈနးမားအပါအဝင) ေဒသတြငး ႏင ေဒသျပငပရ အေလအထေကာငးမားအား ပစတ ျပနလညေဖာေဆာငသြားမညျဖစပါသည။ ADB သည

ADB သည မၿပးျပတေသးသည ဆငးရႏြမးပါးမႈဆငရာ အစအစဥအရ အလြနအမငး ဆငးရႏြမးပါးမႈ မားက အဆးသတႏငေစေရးအတြက ယငး၏ ႀကးပမးမႈမားက ဆကလကလပေဆာငသြားမညျဖစၿပး အာရပစဖတ ေဒသတစခြင ၾကြယဝမႈ၊ အာလးပါဝငမႈ၊ ရငဆငတန႕ျပနႏငစြမးရမႈ ႏင ေရရညတညတမႈတ႕က အထေျမာကေစရန ယငး၏ ရညမနးခကက တးခ႕သြားမညျဖစသည။

ADB သည ေဒသ၏ အဆငးရဆး ႏင ထခကအလြယဆး ႏငငမားအတြက အေထာကအပမားက ဆကလက ဦးစားေပး ပပးသြားမညျဖစသည။

13

ပးေပါငးေဆာငရြကမႈမား ေပၚေပါကလာေစေရးအတြက ခတဆကေပးသည အဖြ႕အစညးတစရပျဖစသညအေလာက ႏငငတကာ ဘ႑ာေရးဆငရာ အငစတကးရငးမား၊ ႏစႏငငဖြ႕ၿဖးေရးမတဖကအဖြ႕အစညးမား၊ ပရဟတ ႏင ကသလျဖစအဖြ႕အစညးမား၊ CSO မား ႏင ပဂၢလကက႑တ႕အပါအဝင မတကြျပားေသာ မတဖကမား ႏင အကးစးပြားပတသကဆကႏြယသမားအၾကား ေဆြးေႏြးညႏႈငးမႈမား ႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈမားက အားေပးျမႇငတင သြားမညျဖစသည။ တစကမာၻလးဆငရာ ေငြေၾကးစမခန႕ခြမႈ၊ အျပညျပညဆငရာ

ေငြေၾကးရနပေငြအဖြ႕ ႏင အျခား ႏငငစပါဝငေသာ ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာဘဏမားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈမား ခငမာအားေကာငးလာေစေရးအတြက G20 ေဆာငရြကခကမားႏငအည ေငြေၾကးဆငရာ အငစတကးရငးစနစတစခစလး၏ အကးသကေရာကမႈမားက အျမငဆးျဖစေစမညျဖစသည။ ADB သည စမကနးေဖာေဆာငသတစဦးအျဖစ ယငး၏ လပငနးေဆာငရြကခကမား ကလညး တးခ႕သြားမညျဖစသည။

ပ ၅ - ADB ၏ ေမာမနးခက၊ တနဖးတးျမႇငျခငး ႏင လမးညႊနသည အေျခခမမား

ADB = အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ ADB = အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ

14

IV. ADB ၏ လပငနးလညပတမႈမားအတြက လမးညႊနသည အေျခခမ မား

23. ႏငငအလက အာရစးစကသည ခဥးကပမႈနညးလမးတစရပက အသးျပျခငး။ ရညရြယခကျပညဝေသာ တစကမာၻလး ဆငရာ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအစအစဥအား သကဆငရာ ေဒသႏရ အေျခအေနမားႏင ကကညေစရန ခနညေဆာငရြက ရမညျဖစသည။ လတစဦးခငးဝငေငြပမာဏ ဆငတသည ႏငငမားအၾကားအပါအဝင DMC မားတြင သသသာသာ ကြျပားစလငေသာ လအပခကမား၊ အငစတကးရငးဆငရာ အားသာခကမား ႏင အရငးအျမစမား ရရႏငမႈမား ရၾကသည။ ADB သည ယငး၏ ကြျပားစလငေသာ လပငနးအပႏသ အေျခခအရ အမးမးေသာ လအပခကမားႏင ကကညရနအတြက ယငး၏ ခဥးကပမႈနညးလမးမားအား သးသန႕အေျခအေနအလက ျပငဆငသြားမညျဖစသည။ ဗဟာ ၂၀၃၀ ၏ ေအာကတြင ADB သည SDG မား ႏင ပါရသေဘာတညခကတ႕ဆငရာ ႏငငေတာအဆင ဦးတညခကမား ေဖာေဆာငေရး ႀကးပမးမႈမားအပါအဝင ယငး၏ မဝါဒဆငရာ ေဆြးေႏြးတငပငမႈ ႏင စစစေလလာမႈ

လပငနးမားက အဆငျမငတငမညျဖစသည။ ႏငငေတာအဆငပးေပါငးေဆာငရြကေရးဗဟာ (CPS) သည ADB ၏ ႏငငတစႏငငအတြငးရ လပငနးလညပတမႈဆငရာ အာရစးစကမႈက သတမတရာတြင အဓက စၾကၤတစခအျဖစ ဆကလကရေနမညျဖစၿပး DMC သည ယငး၏ ကယပင ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈအတြက ေမာငးႏငသအျဖစ ႏင ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ လအပခကမား ႏင စနေခၚမႈမားအတြက သးသန႕အေျခအေနအလက ျပငဆငထားသည ေျဖရငးမႈနညးလမးမား ေပးအပသည မတဖကအဖြ႕အစညးတစရပအျဖစ ေဆာငရြကမညျဖစသည။ ADB သည ယငး၏ အရငးအျမစမားအား အေပၚယမ ျဖန႕ၾကကထားျခငးမဟတဘ ေျပာငးလျပငလြယရရနအတြက နယပယက ထနးသမးထားႏငေၾကာငး ေသခာေစရန ႏငငေတာအဆငတြင ေရြးခယမႈက ကငသးမညျဖစသည။ ႏငငတစႏငငအတြငးရ သကဆငရာ အေၾကာငးအရာမား သ႕မဟတ က႑မားတြင ADB ၏ ပါဝငပတသကမႈအား အျခားေသာ ဖြ႕ၿဖးေရး မတဖက အဖြ႕အစညးမား၊ သကဆငရာ ႏငင၏ ေတာငးဆခကမား ႏင ADB ၏ စြမးရည ႏင အရငးအျမစ အတငးအတာအတြငးမ တနဖးတးျမႇငမႈအတြက အလားအလာတ႕ႏင ႏႈငးယဥကာ ယငး၏ အားသာခကမားတြင အေျခခသြားမည ျဖစသည။ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈအတြက ခငမာအားေကာငးသည မတတမးရျခငးက အေျခခကာ ADB သည အျခား ႏငငတကာ ေငြေၾကးဆငရာ အငစတကးရငးမား၊ ႏစႏငငမတဖကအဖြ႕အစညးမား၊ CSO မား၊ ႏင ႏငငေတာအဆင ပဂၢလကက႑တ႕ႏင ညႏႈငးေဆာငရြကျခငး ႏင ပးေပါငးေဆာငရြကျခငးမားက ပမခငမာေစမညျဖစသည။

24. ဆနးသစတထြငသည နညးပညာက အားေပးျမႇငတငျခငး။ADB သည ယငး၏ လပငနးလညပတမႈမားအတြငးတြင အဆငျမင နညးပညာမား အသးျပမႈက အားေပးရန ႏင DMC မားအတြက စြမးရညတညေဆာကေရး အေထာကအပ မားေပးႏငေစရနအတြက နညးလမးမားက တကၾကြစြာရာေဖြေဆာငရြကသြားမညျဖစသည။ ယငးသည ဒဂစတယ စးပြားေရးစနစအတြက မဝါဒမားေရးဆြျခငးႏင စညးမဥးဆငရာ ဝနးကငက အဆငျမႇငတငျခငး၊အငတာနက ခတဆကႏငမႈ တးခ႕ျခငး ႏင ဟာဒဝ ႏင ေဆာဖဝမားတြင ရငးႏးျမပႏျခငးတ႕တြင ႏငငမားအားပပးကညသြားမည ျဖစသည။ အေျခခအေဆာကအဦဆငရာ

လတစဦးခငးဝငေငြပမာဏ ဆငတသည ႏငငမားအၾကားအပါအဝင DMC မားတြင သသသာသာ ကြျပားစလငေသာ လအပခကမား၊ အငစတကးရငးဆငရာ အားသာခကမား ႏင အရငးအျမစမား ရရႏငမႈမား ရၾကသည။ ADB သည ယငး၏ ကြျပားစလငေသာ လပငနးအပႏသ အေျခခအရ အမးမးေသာ လအပခကမားႏင ကကညရနအတြက ယငး၏ ခဥးကပမႈနညးလမးမားအား သးသန႕အေျခအေနအလက ျပငဆငသြားမညျဖစသည။

15

လပငနးလညပတမႈမားတြင ADB သည လညပတမႈစကဝနး ကနကစရတ မားက ေလာခၿပး တာရညခမႈက တးျမငေစေသာ၊ ဝနေဆာငမႈမား၏ ထေရာကမႈ ႏင အရညအေသြးတ႕က တးတက ေစေသာ၊ သဘာဝပတဝနးကင ႏင လမႈေရးဆငရာ အကးသကေရာကမႈမား အနညးဆးျဖစေစေသာ ေခတမ နညးပညာမားက အားေပးျမႇငတငသြားမညျဖစသည။ ADB သည ေရ႕ေျပးစမးသပမႈမား လပေဆာငျခငး၊ စမကနး ပစေရးဆြမႈမားက ခငမာအားေကာငးေစျခငး၊ ပစၥညးဝယယမႈဆငရာ အရညအေသြးတြင အာရစးစကျခငး ႏင အေၾကာငးအရာအလက ကၽြမးကငသမားက စစညးျခငးတ႕ျဖင အဆငျမငနညးပညာမား အသးျပမႈက အသအမတျပ ကငသးမညျဖစသည။

25. ဘကစပါဝငေသာ ေျဖရငးမႈနညးလမးမားက ေဖာေဆာငေပးအပျခငး။ ADB သည က႑ ႏင အေၾကာငးအရာ အမးမး အႏ႕ရ ကၽြမးကငမႈမားက ေပါငးစပကာ ဘကစပါဝငေသာ ေျဖရငးမႈနညးလမးမားက

ေပးအပမညျဖစသည။ အဆပါ ေျဖရငးမႈနညးလမးမားအား ေပးအပေဖာေဆာငရာတြင လကေတြ႕အေျခအေနအရ လအပသညမားႏင အကကညဆး ျဖစသည အမားျပညသ ႏင ပဂၢလကက႑ လပငနးလညပတမႈမားက သငေလာစြာ ေပါငးစပျခငးမတဆင ေပးအပ သြားမညျဖစသည။ ADB သည ဝနေဆာငမႈေပးအပေရးႏငတကြ ေငြေ ၾကးပပးေရးတ႕ႏငစပလဥး၍ ပဂၢလကက႑ ဆငရာ ေျဖရငးမႈနညးလမးမား၏ အလားအလာက ယငး၏ အမားျပညသဆငရာက႑ ႏင ပဂၢလကက႑ ဝနထမးမားမ စနစတက အကျဖတသးသပကာ ျဖစႏငသညေနရာမားတြင ယငးတ႕အား အသးျပသည - One ADB ခဥးကပမႈနညးလမးတစရပက ခငမာအားေကာငးေစရန လပေဆာငမည ျဖစသည။ CPS သည အဆပါ ဘကစ ပါဝငေသာ ေျဖရငးမႈနညးလမးမားအား ပမနကနသည ႏငငေတာအဆင ေဆြးေႏြးပြမား ႏင ပမအားေကာငးသည ဌာေနကယစားလယလပငနးမားမတဆင ေဖာေဆာငမည အဓက စၾကၤျဖစလာမညျဖစသည။

16

V. ႏငငအပစမားအလက ခြျခားသတမတထားသည ခဥးကပမႈနညးလမးမား

25 ADB သည အာဖရကဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ၊ ADB ႏင ကမာၻ႕ဘဏတ႕အၾကားရ ဟနခကညမေသာ ခဥးကပမႈနညးလမးက အသးျပကာ ႏငငတစႏငငအား FCAS အျဖစ အမးအစားခြျခားသတမတ ပါသည။ ADB ၏ FCAS ဆငရာ လပငနးလညပတမႈအစအစဥသည ႏငငအတြငး ေဆြးေႏြးတငပငမႈ လပေဆာငကာ ယငးအား အလားတထခကလြယမႈ သ႕မဟတ ပဋပကၡအေျခအေနရသည ေဒသႏရ အေျခအေနတစခအတြငး ထညသြငးႏငေစပါသည။ ၂၀၁၈ ခႏစ ဇြနလအထတြင ဤလပငနးစဥမတဆင FCAS အျဖစထပမခြျခားသတမတခသည ႏငင မရေသးပါ။ ADB ၂၀၁၃။ ထခကလြယၿပး ပဋပကၡသကေရာကခထားရသည အေျခအေနမားတြင ADB ၏ ထေရာကမႈက ျမငတငေရးအတြက လပငနးအစအစဥ။ မနလာ။

26 ADB၊ ၁၉၆၆ ခႏစ။ အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏတညေထာငသည သေဘာတညခက။ မနလာ။27 ကလသမဂၢက SIDS အျဖစ ခြျခားသတမတထားသည။ ၂၀၁၈ ခႏစ ေမလအထတြင FCAS အျဖစခြျခားသတမတထားသည ADB ၏ DMC ၉ ႏငငအနက ၇

ႏငငသည SIDS မားျဖစသည။ ADB သည အျခားေသာ ဖြ႕ၿဖးေရးမတဖကမားႏငအတ FCAS ႏင SIDS တ႕၏ အဓပၸာယဖြငဆခကအေပၚ ပမနျပနလညသးသပမြမးမသြားမညျဖစသည။

26. ထခကလြယၿပး ပဋပကၡသကေရာကခထားရသည အေျခအေနမား။ ထခကလြယၿပး ပဋပကၡသကေရာကခထားရသည အေျခအေနမား (FCAS) ရသည ႏငငမားသည ထခကလြယမႈ အတငးအတာ ျမငမားေနၿပး အငစတကးရငးဆငရာ ခငမာအားေကာငးေစရနအတြက သသသာသာ လအပေနပါသည။25 FCAS ဟ သတမတထားသည ႏငငမားတြင ADB ၏ ပပးကညမႈမားသည အငစတကးရငးဆငရာ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး ႏင အပခပေရးဆငရာ ျပျပငေျပာငးလမႈမား၊ မရမျဖစ လအပသည အေျခခအေဆာကအဦမား ႏင လမႈေရး ဝနေဆာငမႈမား၊ ႏင ဦးတညသတမတထားသည လမႈေရးဆငရာ အေထာကအပမားတြင အာရစးစကသြားမညျဖစသည။ ADB သည ရငဆငတန႕ျပနႏငစြမး တညေဆာကရန ႀကးပမးမႈမားက အေထာကအပေပးၿပး ပဋပကၡ၏ ဇစျမစမားက ေဖာထတေျဖရငးကာ ျပနလည သငျမတေရး ႏင ျပနလညတညေဆာကေရးတ႕က အားေပးျမႇငတငမညျဖစသည။ CPS ႏင ADB လပငနး လညပတမႈမားသည ထခကလြယမႈ ႏင ပဋပကၡအေျခအေနမားက တန႕ျပနႏငစြမးရေစရန ဝနထမးမား၏ ကၽြမးကငမႈမားက ျမႇငတငၿပး ယငး၏ အေကာငအထညေဖာေဆာငေရး လပငနးစဥမားအား လကေတြ႕အေျခအေန မားႏငအည ျပငဆငခနညကာ အျခားေသာ ဖြ႕ၿဖးေရးမတဖကမား၊ CSO မားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈက ခငမာအားေကာငးေစမညျဖစသည။ လျခေရး ႏင အျခားေသာ သကဆငရာ လအပခကမားေၾကာင လပငနးလညပတမႈ ႏင ႀကးၾကပမႈတ႕အတြက ကနကစရတမား ႀကးျမငလာမႈက ကာမေစရနအတြက

ADB သည အရငးအျမစမားက တးခ႕ကာ ပဋပကၡ ႏင ထခကလြယမႈတ႕က ေကာလြနႏငခေသာ ႏငငမားအေနျဖင ထသ႕ေသာ အေျခအေနမားအတြငးသ႕ ျပနလညေရာကရသြားျခငး မရေစရန ေသခာေစမညျဖစသည။

27. ဖြ႕ၿဖးဆကၽြနးႏငငငယမား။ ADB ၏ ပဋညာဥစာခပတြင ေဒသအတြငးရ ပမေသးငယေသာ သ႕မဟတ ဖြ႕ၿဖးမႈ ပမ နညးပါးေသာ အဖြ႕ဝငႏငငမား၏ လအပခကမားက အထးအေလးေပးေဖာျပထားပါသည။26 ဖြ႕ၿဖးဆကၽြနးႏငငငယမား (SIDS) သည အထးသျဖင ရာသဥတေျပာငးလမႈ ႏင သဘာဝေဘးအႏရာယဆငရာ ေမာလငမထားသည အေျပာငးအလမားေၾကာင ထခကလြယပါသည။ ယငးတ႕၏ ၾကြယဝေသာ ဇဝမးစမးကြမား ႏင ကမးရးတနးဇနမားသည အလငအျမနပင သဘာဝပတဝနးကင ယယြငးသြားႏငပါသည။ ယငးတ႕၏ စးပြားေရးမားသညလညး ျပညတြငး ေစးကြကမား ေသးငယမႈ၊ စးပြားေရးလပငနးလပကငရန ကနကစရတ ျမငမားမႈ၊ ႏင ေဒသတြငး ႏင ႏငငတကာ ေစးကြကမားႏင ခတဆကရာတြင စနေခၚမႈမားေၾကာင အဟန႕အတားမားရေနပါသည။ SIDS သည FCAS ႏငငမား ကသ႕ ႀကးမားသည အငစတကးရငးစြမးရညဆငရာ အဟန႕အတားမားႏင ရငဆငရပါသည။ ထ႕ေၾကာင FCAS မားအျဖစ အမးအစား သတမတခထားရသည ADB ၏ DMC မားစြာတ႕တြင ပဋပကၡမားသည အဓက အဆးၾက ႏငေျခမဟတေသာလညး ယငးတ႕သည ကၽြနးႏငငငယမားျဖစၾကသည။27 ယငးတ႕သည စးပြားေရးဆငရာ ေမာမနးမထားႏငသည အေျခအေနမားေၾကာင ထခကလြယမႈ ျမငမားၿပး

17

ယငးတ႕၏ စးပြားေရး အေျခခ ကဥးေျမာငးျခငး၊ ပ႕ကနမား အကန႕အသတရျခငး ႏင မရမျဖစ ကနပစၥညးမား ႏင ဝနေဆာငမႈမားစြာတ႕အတြက ႏငငျခား ကနပစၥညး ေပးသြငးသမားေပၚတြင မခအားထားေနရေသာေၾကာင ထသ႕ျမငမားေနမႈက ပမဆးရြားသြားေစသည။ ဗဟာ၂၀၃၀ ၏ ေအာကတြင ADB သည (FCAS အျဖစ အမးအစားခြျခားသတမတထားျခငးမရသည SIDS အပါအဝင) SIDS အေပၚ အာရစးစကမႈက တးခ႕သြားမညျဖစသည။28 ADB ၏ ပပးကညမႈမားသည ရာသဥတေျပာငးလမႈႏင လကေလာညေထြ ျပငဆငျခငး၊ သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ ေရရညတညတေရး ႏင သဘာဝေဘးအႏရာယကေရာကႏငေျခဆငရာ စမခန႕ခြမႈတ႕တြင အာရစးစကသြားမညျဖစသည။ ADB သည သတငးအခကအလက ႏင ဆကသြယေရး နညးပညာ (ICT)၊ ႏင ပငလယေရေၾကာငး ႏင ေလေၾကာငး ပ႕ေဆာငေရးတ႕ကသ႕ေသာ နယပယမားရ ခတဆကမႈ ႏင လကလမးမမႈတ႕က ထပမအားျဖညေဆာငရြကမညျဖစၿပး ဘ႑ာေရး ႏင စးပြားေရးဆငရာ ေမာလငမထားသည ျဖစစဥမားအား စမခန႕ခြရနအတြက ႏငငမား၏ ႀကးပမးမႈမားအား အကအညေပးရနအတြက အငစတကးရငးဆငရာ ခငမာအားေကာငးေစေရးတြင အေလးေပးေဆာငရြကမညျဖစသည။ ယငးသည SIDS အေနျဖင စးပြားေရး ဝနးကငက အဆငျမႇငတငရန၊ အစးရပငလပငနးမား (SOE မား) ျပျပငေျပာငးလရန၊ စးပြားေရးလပငနးမား လပကငရာတြင ကနကစရတမား ေလာခႏငေရးအတြက အစးရ-ပဂၢလက ပးေပါငးေဆာငရြကမႈမား (PPP မား) က ျမႇငတငရန၊ အမားျပညသဆငရာ က႑၏ ဝနေဆာငမႈ ေပးအပသည အရညအေသြးက ခငမာအားေကာငးလာေစရန ႏင ပဂၢလက က႑မ ဦးေဆာငသည ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈက ျမႇငတငရန အကအညေပးသြားမညျဖစသည။ ADB သည ကၽြနးႏငငငယ မားရ လအပခကမားႏငကကညေစရန ႏင အတားအဆးမားက ရငဆငေျဖရငးရနအတြက ယငး၏ လပငနးမား၏ လပငနးစဥမားအား ခနညေရးဆြကာ တကၾကြစြာ ပးေပါငးပါဝငေဆာငရြကမႈရေသာ

28 လကရ FCAS မဟတသည SIDS မားသည ကြတကၽြနးစ၊ ဖဂ၊ ေမာလဒက၊ ပေလာငး၊ ဆမးအား၊ အေရ႕တေမာ၊ တဂါ ႏင ဗႏြားတႏငငတ႕ျဖစသည။29 ADB. ၂၀၁၆။ ပစဖတခဥးကပမႈနညးလမး။ ၂၀၁၆-၂၀၂၀။ မနလာ။

နညးပညာဆငရာ စြမးရည တညေဆာကျခငး ႏင ပစဖတ စမကနး အဆငျမႇငတငေရး လပငနးအစအစဥတြင လပေဆာငလကရသညႏငနညးတ အေကာငအထညေဖာေရး အေထာကအပ ေပးအပျခငးက ျမႇငတငၿပး ယငး၏ လပငနးမား ျဖန႕ၾကကမႈက ပမ ခငမာေစရန ဆကလကေဆာငရြကသြားမညျဖစသည။29

28. ဝငေငြနညးပါးသည ႏငငမား ႏင ဝငေငြ အလယအလတ အနမပငး ႏငငမား။ ဝငေငြနညးပါးသည ႏငငမား ႏင ဝငေငြအလယအလတ အနမပငး ႏငငမားသည တးတကမႈႏႈနးအားေရရညဆကလကထနးသမးထားႏငရန ႏင အရနအဟန ျမႇငတငရန ေဆာငရြကရာတြင ကယျပန႕ေသာ စနေခၚမႈ အမးမးက ေတြ႕ၾကရသည။ ADB သည ဝငေငြနညးပါးသည ႏငငမား ႏင ဝငေငြ အလယအလတ အနမပငးႏငငမားထသ႕ ခန႕မနးႏငၿပး သသာသည ပမာဏရေသာေရရညေငြေၾကးပပးမႈမား ေပးအပသြားမညျဖစကာ ဖြ႕စညးပ ႏင စနစပငးဆငရာ ျပျပငေျပာငးလမႈ မားအား အေထာကအပေပးရာတြင စတခယၾကညရသည မတဖကအဖြ႕အစညးတစရပအျဖစ ရပတညသြားမည ျဖစသည။ ADB အေနျဖင အာရစးစကေဆာငရြကသြားမည နယပယမားတြင စမးလနးၿပး အားလးပါဝငေသာ အေျခခအေဆာကအဦမား၊ လမႈေရးဆငရာ ဝနေဆာငမႈမား ႏင လမႈေရးဆငရာ အကာအကြယေပးေရး၊ ေရရည တညတေသာ ၿမ႕ျပေဖာေဆာငေရး၊ ထတလပႏငစြမးအား ႏင ယဥၿပငႏငစြမးတ႕က ျမႇငတငရန ဖြ႕စညးပဆငရာ အသြငကးေျပာငးေရး၊ အမားျပညသဆငရာက႑ ျပျပငေျပာငးလမႈမား၊ ပဂၢလကက႑ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး ႏင ျပညတြငးအရငးအျမစမား စစညးျပငဆငေရးတ႕ပါဝငမညျဖစသည။ ADB သည SOE မားအား ျပျပငေျပာငးလရာတြင လညး အေထာကအပေပးမညျဖစၿပး ပဂၢလကက႑ ရငးႏးျမပႏသမားအား ဆြေဆာငကာ စးပြားေရးဆငရာ ပးတြ ေငြေၾကးပပးသမား ပါဝငလာေစျခငးျဖင ပဂၢလကက႑ လပငနးလညပတမႈမားအား တးျမႇငသြားမညျဖစသည။ ေတာငကနးေတာငတနး ထထပေသာ

အားလးပါဝငေရးက ျမႇငတငရန ရညမနးခကႏငအည ADB သည UMIC မား အပါအဝင DMC မားရ လအပေနသည နယပယမား ႏင ဆငးရႏြမးပါးသည ဝနးကငငယမားအတြက အေထာကအပမားေပးျခငးက ဦးစားေပးလပေဆာင သြားမညျဖစသည။

18

အေျခအေနမားကသ႕ေသာ ပထဝအေနအထားေၾကာင ထခကလြယမႈႏင ရငဆငေနရသည ႏငငမားအတြက အထးထညသြငးစဥးစားမႈမား လပေဆာငသြားမညျဖစသည။ အဆပါ ႏငငမား သည ရာသဥတေျပာငးလမႈမားေၾကာင ျပငးထနသည ျပနာမားႏင ေတြ႕ၾကေနရပါသည။

29. ဝငေငြအလယအလတ အထကပငး ႏငငမား။ ဝငေငြအလယအလတ အထကပငး ႏငငမား (UMIC မား) အနက မားစြာတ႕သည ပမတးတကေကာငးမြနသည လေနမႈ အဆငအတနးမားရၾကသည။ သ႕ရာတြင ယငးတ႕သည စးပြားေရး ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ၊ လမႈေရးဆငရာ စနေခၚမႈမား၊ ေငြအရငးအႏးေစးကြကမား လကလမးမမႈ၊ ႏင အငစတကးရငးမား၏ ခငမာအားေကာငးမႈတ႕တြင ကြျပားျခားနားၾကသည။ ADB သည ႏငငမားအား ေငြအရငးအႏး ေစးကြကမား လကလမးမမႈ ျမႇငတငရန အကအညေပးျခငး၊ အငစတကးရငးမား ခငမာအားေကာငးေစျခငး ႏင သရပျပစမကနမား ေဖာေဆာငျခငးတ႕ျဖင တနဖးအမားဆး ျမႇငတငေပးႏငသည နယပယမားတြင အာရစးစကမည ျဖစသည။ ADB သည PPP မားအပါအဝင ပဂၢလကက႑ လပငနးလညပတမႈမားက တးခ႕ကာ ဘ႑ာေရးက႑ ႏင SOE မားတြင ျပျပငေျပာငးလမႈမား လပေဆာငရန ဦးတညထားသည အေထာကအပမားေပးၿပး မေမာလငထားသည ျဖစရပမားအတြက ႏငငမား၏ ရငဆငတန႕ျပနႏငစြမးက ျမႇငတငမညျဖစသည။ အေတြ႕အၾကမား၊ အေကာငးဆး အေလအထမား ႏင ဆနးသစတထြငမႈမား မေဝျခငးသည အထးသျဖင ေဒသတြငး အမားျပညသဆငရာ ကနပစၥညး မား၊ ရာသဥတေျပာငးလမႈ၊ ၿမ႕ျပတညေဆာကျခငး၊ RCI ႏင သကႀကးရြယအမားျပားလာျခငးကသ႕ေသာ ေပၚေပါက လာသည လမႈေရးဆငရာ ျပနာမားကသ႕ အေရးပါသည နယပယမားတြင UMIC မားႏင ထေတြ႕ဆကဆရာ၌ ADB ၏ ေခးေငြထတေပးသည ပမာဏထက ပမအေရးပါသည အစတအပငးမား ျဖစလာၾကသည။ ADB သည ထသ႕ေသာ အသပညာမား မေဝေပးရနအတြက အဖြ႕ဝင ဖြ႕ၿဖးဆႏငငမားအၾကားတြင ပးေပါငးေဆာငရြကႏငေရးက အကအညေပးမညျဖစသည။

30. ေဒသႏရအဆငရ ဆငးရႏြမးပါးမႈ ႏင ထခကလြယမႈမားရေနေသာ ဝနးကငငယမား။အားလးပါဝငေရးက ျမႇငတငရန ရညမနးခကႏငအည ADB

30 ADB. ၁၉၉၆ ခႏစ။ ဘဏ၏ DMC မားအတြက ၿပးေျမာကမႈ မဝါဒတစရပ၊ မနလာ ႏင ADB. ၂၀၀၈ ခႏစ။ အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ၏ ၁၉၉၈ ခႏစ ၿပးေျမာကမႈ မဝါဒအား ျပနလညသးသပျခငး။ မနလာ။ ၿပးေျမာကမႈ မဝါဒသည ဝငေငြ၊ သငေလာသည သတမတခကမားျဖင စးပြားျဖစ ေငြအရငးအႏးစးဆငးမႈမား ႏင အဓက စးပြားေရး ႏင လမႈေရးဆငရာ အငစတကးရငးမား ေဖာေဆာငမႈအဆငတ႕က အေျခခ၍ ႏငငမားအား အမးအစားခြျခားသည မေဘာငတစခက ေထာကပေပးပါသည။

သည UMIC မား အပါအဝင DMC မားရ လအပေနသည နယပယမား ႏင ဆငးရႏြမးပါး သည ဝနးကငငယမားအတြက အေထာကအပမားေပးျခငးက ဦးစားေပးလပေဆာငသြားမညျဖစသည။ လဦးေရ၏ အဆပါ နယပယမား သ႕မဟတ အစတအပငးမားသည ေဒသႏရအဆငရ ထခကလြယမႈ ႏင ပဋပကၡတ႕ေၾကာင ေပၚေပါကလာေလရသည ကာလရညၾကာ ဆငးရႏြမးပါးမႈက ဆကလကေတြ႕ၾကေနရသည။ ADB သည နညးပညာ ပပးမႈမား (TA) ထပမေပးအပျခငး ႏင ရးရငးေစရန လပေဆာငထားသည စးပြားေရး လပငနးစဥမားမတဆင အပါအဝင အဆပါ နယပယမားရ အထးလအပခကမားက ေျဖရငးရနအတြက ဦးတညထားသည ခဥးကပမႈ နညးလမးမားက အသးခသြားမညျဖစသည။

31. ၿပးေျမာကမႈ။ ADB သည ယငး၏ လကရ ၿပးေျမာကမႈဆငရာ မဝါဒအား ဆကလကအသးျပကာထသ႕ အသးျပေနစဥ အတြငး မဝါဒ၏ ထေရာကမႈက ျပနလညသးသပမညျဖစသည။30 ADB ၏ ပမန ပပးကညမႈ ၿပးေျမာကရနအတြက ၿပးေျမာကမႈဆငရာမဝါဒ၏ အဓကအစတအပငးမားအား စစစေလလာျခငးႏင အကျဖတသးသပျခငး အပါအဝင သကဆငရာ ႏငငႏင အနးကပ ေဆြးေႏြးတငပငသြားမညျဖစသည။ အကးအေျပာငးမႈကာလအတြငး ADB ၏ ပပးကညမႈမားက ေရရညတညတေသာ ၿပးေျမာကမႈအတြက လအပသည မဝါဒမား ႏင အငစတကးရငးမားအား ခငမာအားေကာငးေစျခငး၊ ႏငငတကာ ႏင ေဒသတြငးရ အမားျပညသဆငရာ ကနပစၥညးမားအတြက အေထာကအပ ေပးျခငး၊ ႏင အသပညာမား ဖနတးျခငးတ႕တြင အဓက အားစကလပေဆာငသြားမည ျဖစသည။ အဆပါ ဦးစားေပးလပငနးမား အား CPS တြင ထညသြငးေဖာျပသြားမညျဖစသည။

32. ထတကနမား ႏင ကရယာမားဆငရာသတမတခကမားအား ကြျပားစလငေစျခငး။ ADB သည ယငး၏ ေငြေၾကးပပးမႈ ဆငရာ သတမတခကမားအားပမကြျပားစလငေစရနအတြက ျဖစႏငေျခက အေသးစတ စစစေလလာကာ အမးမး ေသာ အကးစးပြားပတသကဆကႏြယသမားႏင ေဆြးေႏြးတငပငသြားမညျဖစသည။ ADBသည ခြျခားသတမတ ထားသည ခဥးကပမႈနညးလမးမားက အေကာငအထညေဖာရနအတြက အမးမးေသာေငြေၾကးပပးမႈဆငရာ သတမတခကမားက အသးျပရန

19

ထညသြငးစဥးစားမညျဖစၿပး ယငး၏ တာဝနက ေဖာေဆာငႏငရန ႏင ဖြ႕ၿဖးေရးအေပၚ အကးသကေရာကမႈက အျမငဆးျဖစေစရန ျမႇငတငမညျဖစသည။

33. အထးရနပေငြမား။ ADB သည အထးႏႈနးထားျဖင သတမတထားသည သာမနေငြေၾကး အရငးအျမစမား(OCR) ေခးေပးျခငး ႏင အာရဖြ႕ၿဖးေရးရနပေငြ (ADF)ေထာကပေၾကးတ႕ ႏစခစလးထမ အထးရနပေငြမားက ယငး၏ အဆငးရဆး ႏင ထခကအလြယဆး DMC မားက အေထာကအပေပးရနအတြက ဦးတညသြားမညျဖစသည။FCAS ႏင SIDS မားစြာတ႕သည အထးရနပေငြမား

ရရရနအတြက သတမတခကႏငကကညပါသည။ ADB သည အထး ေငြေၾကးပပးမႈ ၿပးေျမာကသည ႏငငမားအတြက ထပေဆာငး ေငြေၾကးပပးရနအတြကလညး ထညသြငးစဥးစားမည ျဖစသည။ အနာဂတတြင ADF ေထာကပေငြမားအား ထေရာကစြာ အသးျပေရးအတြက ADF အလရငမားႏင အနးကပ ေဆြးေႏြးတငပငကာ သးသပသြားမညျဖစသည။ ADB သည ADB မ စမခန႕ခြသည Trust Fund မား ႏင ႏစႏငင ႏင ႏငငမားစြာပါဝငေသာ မတဖကအဖြ႕အစညးမားထမ ပးတြေငြေၾကးပပးမႈမားမတဆင ျပငပမ အထးအရငးအျမစမားက ဆကလက၍ စစညးျပငဆငသြားမညျဖစသည (အပဒ ၈၇ ႏင ၈၉)။

20

VI. လပငနးလညပတမႈဆငရာဦးစားေပးကစၥရပမား

34. ဗဟာ ၂၀၃၀ ၏ ရညမနးခကက ေဖာေဆာငႏငရနအတြက ADB သည အပဒ ၃၅-၆၇ တ႕တြင ေဖာျပထားသည လပငနးလညပတမႈဆငရာ ဦးစားေပးနယပယ ၇ ခတ႕တြင အာရစးစကသြားမညျဖစသည။ အဆပါ နယပယမားအား တစခခငးစအလက ဦးစားေပးလပငနးမား သ႕မဟတ အျခားေသာ ဦးစားေပးလပငနးမားႏင ေပါငးစပ၍ ေဖာေဆာင မညျဖစသည။ ဥပမာအားျဖင ဆငးရႏြမးပါးမႈ ေလာခေရး၊ အားလးပမပါဝငႏငေရး၊ ကား/မေရးရာ တနးတညမရ ေစေရး၊ ႏင အပခပေရးတ႕အား ADB ၏ လပငနးလညပတမႈမားအတြငး သငေလာသလ ထညသြငးသြားမည ျဖစသည။ အဆပါ နယပယမားအတြက ADB ၏ အေထာကအပအား အမားျပညသ ႏင ပဂၢလကက႑ လပငနး လညပတမႈမား၊ အၾကေပးဝနေဆာငမႈမား ႏင အသပညာဆငရာ အေထာကအပမားမတဆင ေပးအပသြားမည ျဖစသည။

A. ကနရေနေသးသည ဆငးရႏြမးပါးမႈက ရငဆငေျဖရငးေရး ႏင မညမမႈမားက ေလာခေရး

35. လသားအရငးအျမစ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး ႏင လမႈေရးဆငရာအားလးပါဝငေရးတ႕က ပမအေလးေပးေဆာငရြကျခငး။ ဆငးရႏြမးပါးမႈသည ရႈေထာငမားစြာ ပါဝငေသာ စနေခၚမႈတစရပျဖစသည။ အာရပစဖတေဒသသည

ဝငေငြခ႕တ ႏြမးပါးမႈက ေလာခရာတြင သသာသည ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ ရခေသာလညး ၿမ႕ျပ ႏင ေကးလကေဒသမားရ ဆငးရႏြမးပါးမႈ ႏင ထခကလြယမႈတ႕၏ ဝငေငြ ႏငမဆငေသာ ရႈေထာငမားႏငစပလဥး၍ မားစြာေဆာငရြကရန လအပေနၿပး အထးသျဖင ထခကလြယေသာ အပစမားအတြက လမႈေရးဆငရာ အားလးပါဝငေရး ႏင ဖြ႕ၿဖး တးတကေရးတ႕က အားေပျမႇငတငရန ႏင ရငဆငတန႕ျပနႏငစြမးတညေဆာကရန လအပေနပါသည။ လ႕အဖြ႕ အစညးအတြငးရ အဖြ႕ဝငမားအားလးအေနျဖင ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈတြင ပါဝငႏငရန ႏင အကးေကးဇးရရေစရနအတြက ADB သည (၁) အခြငအလမးမား ရရႏငမႈတြင မညမမႈက ေလာခၿပး (၂) အရညအေသြးျမငမားသည အလပအကင မား ဖနတးရာတြင အကအညေပးကာ (၃) ပညာေရး၊ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ ႏင လမႈေရးဆငရာ ကာကြယေစာငေရာကမႈ အစအစဥမားအတြက အေထာကအပမားက တးခ႕မညျဖစသည။

36. အရညအေသြးျမငမားသည အလပအကငမား ဖနတးျခငး။ ADB သည အားလးပါဝငေသာ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈက အေထာကအပေပးရနအတြက ေကာငးမြနၿပး အကးျဖစထြနးေစေသာ အလပအကငမား ေဖာေဆာငရာတြင အကအညေပးမညျဖစသည။ အလပအကငမားက အဓကအားျဖင ပဂၢလကက႑မ ဖနတးေသာေၾကာင ADB သည အေသးစား ႏင အလတစား

21

စးပြားေရးလပငနးမား (SME မား) ႏင အားလးပါဝငေသာ စးပြားေရးလပငနးမား အပါအဝင လပငနးရငမား ႏင ကမၸဏမားအတြက စးပြားေရးပတဝနးကငက အဆငျမႇငတငရာတြင အေထာကအပ မားေပးမညျဖစသည။ ADB သည အားလးပါဝငေသာ ဘ႑ာေရးအပါအဝင စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးတးတကေရး ဝနေဆာငမႈ မားက ျမႇငတငကာ ဘ႑ာေရးက႑က ခငမာအားေကာငးေစရန ဆကလကအကအညေပးမညျဖစသည။ ADB သည အဓကကေသာ လပသားစခနစႏႈနးမားက အေထာကအပေပးျခငးျဖင လပငနးပတဝနးကငကလညး အဆငျမငတင ရန အကအညေပးမညျဖစသည။

37. ပညာေရး ႏင သငတနးပ႕ခမႈတ႕က ပမတးတကေကာငးမြနေစျခငး။ ADB သည ပညာေရးအားျပညသလထ၏ အေျခခ လအပခကတစရပအျဖစ ပညာေရးအား ဆကလကအေထာကအပေပးသြားမညျဖစသည။ ADB သည DMC မားအေနျဖင အားလးအတြက သငၾကားမႈ ရလဒမား တးတကေစျခငး၊ ဘြ႕ရသမား၏ အလပအကငရရမႈ ႏင လပငနး အတြက အသငျဖစမႈတ႕က ျမႇငတငျခငး ႏင တစသကတာ သငယေလလာေရး ႏင သငတနးတကေရာကမႈဆငရာ အေ ထာ က အ ပ မားေ ပးေ ရး တ ႕ တြ င အကအညေပးသြားမညျဖစသည။ ယငးသည မညသ႕ကမဆ၊ မညသည ေနရာတြင မဆ၊ မညသညအခနတြငမဆ အရညအေသြးျမငမားသည ပညာေရး ႏင သငတနးပ႕ခမႈမား ေပးႏငေစရနအတြက ICT နညးပညာသး ေျဖရငးမႈနညးလမးမားက အသးျပကာ အကအညေပးမညျဖစသည။ ADB သည ဒဂစတယ နညးပညာ ႏင လမႈဆကဆေရး ကၽြမးကငမႈမား၊ ႏင နညးပညာႏ ငအသကေမြး ပညာေရးႏ ငသငတနး ပ ႕ ခေရး တ ႕ အပါအဝင ေကာငးသားမား၏ အေျခခကၽြမးကငမႈမားက ခငမာအားေကာငးေစရန အကအညေပးမညျဖစသည။ ယငးသည အထးသျဖင အမးသမး ေကာငးသမားအတြက အထကတနး ႏင တကသလအဆင ပညာေရးတ႕ကလညး သပၸ၊ နညးပညာ၊ အငဂငနယာဘာသာရပ ႏင သခၤာတ႕တြင ပမအာရစးစကကာ အဆငျမႇငတငရာတြင ကည ေဆာငရြကသြားမညျဖစသည။ ADB သည လပငနးမားႏင ခငမာသည အခတအဆကမားက ျမႇငတငကာ လပငနးခြင ဝငေနသည လပသားမား ႏင အသကအရြယႀကးေသာလပသားမားအေနျဖင ဆကလကအကးျဖစထြနးႏငေစရန တစသကတာ သငယမႈ ႏင ကၽြမးကငမႈမား ျပနလညမြမးမသည အစအစဥမားက အေထာကအပေပးသြားမည ျဖစသည။

38. အားလးအတြက ပမေကာငးမြနသည ကနးမာေရးရရေစျခငး။ ADB သည အစးရ ႏင ပဂၢလက ကနးမာေရး

ေစာငေရာကမႈ ဝနေဆာငမႈမား၏ အရညအေသြး ႏင ျဖန႕ကကမႈတ႕က ျမႇငတငရနအတြက လတငးအတြက ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ ေပးအပႏငရန ေဖာေဆာငရာတြင DMC မားအား ဆကလကအကအညေပးသြားမည ျဖစသည။ ယငးသည ဆငးရႏြမးပါးသမားအေနျဖင အရညအေသြးမ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈမား လကလမးမ ရရႏငမႈက ျမႇငတငရန ႏင ေငြေၾကးစကထတရသည ကနကစရတမားက ေလာခရန ကနးမာေရး အာမခစနစမား အပါအဝင ကနးမာေရးဆငရာ ရနပေငြပပးျခငးအတြက ျပျပငေျပာငးလမႈမားကလညး အကအညေပးသြားမည ျဖစသည။ ADB သည သယယပ႕ေဆာငေရး (လမးအႏရာယကငးရငးေရး)၊ ၿမ႕ျပ (ကနးမာေသာ ၿမ႕ႀကးမား)၊ ေရ (ေရအႏရာယကငးရငးေရး)၊ မလာ (ကးစကေရာဂါမား)၊ ႏင စြမးအင (ကာဗြန ႏင ညစညမးမႈနညးပါးျခငး) တ႕ရ ယငး၏ ရငးႏးျမပႏမႈမား၏ အျပနအလနဆကစပမႈတ႕က အသးျပျခငးျဖင တကရကမဟတေသာ ကနးမာေရး အကးေကးဇးမားက အျမငဆးျဖစေစရန ေဆာငရြကမညျဖစသည။ ADB သည ကးစကႏငျခငးမရေသာ ေရာဂါမား ႏင သကႀကးရြယအ ေစာငေရာကမႈအတြက ႀကးထြားလာေနသည ဝနထပဝနပးမားအား ထေရာကၿပး ေရရညတညတ ႏငေသာ ပစျဖင စမခန႕ခြရာတြင DMC မားအား ပပးကညသြားမညျဖစသည။ ယငးသည ဆနးသစေကာငးမြနသည ကနးမာေရး ဝနေဆာငမႈ ေပးအပေရးစနစမား ပမအသးျပႏငေရးကလညး အားေပးသြားမညျဖစသည။

39. လအပခကရ သမားအတြက လမႈေရးဆငရာအကာအကြယေပးေရးက ေသခာေစျခငး။ ADB သည DMCမား၏ လမႈေရးဆငရာ ကာကြယေစာငေရာကေရးစနစမား ႏင ဝနေဆာငမႈမား ေပးအပျခငးတ႕အား ခငမာအားေကာငးေစရန ဆကလကအကအညေပးမညျဖစသည။ ယငးသည လပငနးႏငဆေလာသည ကၽြမးကငမႈမား ႏင လပသားမားက ျပနလညသငတနးပ႕ချခငးတ႕က အေထာကအပေပးရန အေျခအေနအလက ေငြလႊေျပာငးေပးျခငးမား၊ ပငစင ႏင ကနးမာေရးအာမခတ႕ကသ႕ေသာ လမႈေရးဆငရာ အာမခမားႏင လပသားေစးကြကအစအစဥမားကသ႕ေသာ လမႈေရးဆငရာ အေျပာငးအေရႊ႕ အစအစဥမား ပစေရးဆြေဖာေဆာငျခငးက ပမတးတကေစရနအတြက လမႈေရးဆငရာ အေထာကအပမားေပးအပရာတြင အာရစးစကသြားမညျဖစသည။ လမႈေရးဆငရာ ကာကြယေစာငေရာကေရး အစတအပငးမားအား ပညာေရးဆငရာ စမကနးမား (မနးကေလးမားအတြက အပါအဝင ပညာသငေထာကပေၾကးမား၊ ေကာငးတြင အစားအစာေပးျခငး၊ ႏင ကၽြမးကငမႈဆငရာ

22

သငတနးပ႕ချခငး)၊ ဘ႑ာေရး ႏင အမားျပညသဆငရာ စမခန႕ခြမႈ (လမႈေရးဆငရာ အာမခ ႏင ပငစငမား)၊ ကနးမာေရး (ကနးမာေရး အာမခ)၊ ႏင ၿမ႕ျပ (အသကအရြယ၊ ကား/မေရးရာ၊ မသနစြမးသမားအတြက ေကာငးမြနသည အေျခခအေဆာကအဦ) က႑မား အတြငးသ႕ ေပါငးစပထညသြငးသြားမညျဖစသည။

B. ကား/မေရးရာ တနးတညမမႈရေရးတြင တးတကမႈက အရနအဟနျမႇငတငျခငး

40. ကား/မေရးရာ တနးတညမမႈရေရးအတြကအေထာကအပမားက တးခ႕ျခငး။ ADB သည (၁)ပညာေရး၊ ကနးမာေရး၊ ဘ႑ာေရးဆငရာ အားလးပါဝငေရး၊ႏင အလပအကငမား ဖနတးေရးတ႕အတြကဦးတညထားသည လပငနး လညပတမႈမား (၂) ကား/မကြာဟမႈမားက တကရကေလာခၿပး အမးသမးမား ႏငမနးကေလးငယမားအတြက အကးေကးဇးရရေစမညကား/မ ေရးရာအျမငမား ေပါငးစပထညသြငးျခငး၊ ဥပမာအမးသမးမား၏ ကၽြမးကငမႈမား တးတကလာေစရနအတြကဝငေငြရရႏငသည အခြငအလမးမား ႏင စြမးရညတညေဆာကသည အစတအပငးမား ေပါငးစပေပးသည ရပရြာလထ လမးစမကနးတစခ၊ ႏင (၃) ADB ၏ စမကနးမား ႏင အစအစဥမားအတြငး လပငနးေဆာငရြကခကအခ႕ ထညသြငးေပးေသာ ကား/မေရးရာ အစတအပငးမား အခ႕ပါဝငသည လပငနး လညပတမႈမား၊ ဥပမာ၊ ေဆာကလပေရး၊ လပငနးလညပတေရး ႏင ျပျပငထနးသမးေရးတ႕အတြငး အမးသမးမား အတြက အလပအကငအခြငအလမးမား တးျမႇငေပးျခငး၊ တ႕မတဆင DMC မားအတြငး ကား/မေရးရာ တနးတညမေရး တးတကမႈအရနအဟနက ျမႇငတငရန အကအညေပးမညျဖစသည။ (၁)-(၃) အျဖစ အမးအစား သတမတထားျခငးမရသည စမကနးမားတြငပင အမးသမးမား ႏင မနးကေလးငယမား၏ ဘဝအတြက ေကာငးမြန သည သကေရာကမႈမား ရႏငသညက ADB အေနျဖင သရပါသည။ ဥပမာ။ ။ ဓာတအားေပးစကရစမကနးတစခသည ဓာတအားကြနရကအတြငးသ႕ လပစစဓာတအားေပးပ႕စဥတြင ကား/မေရးရာ ကြာဟခကမားက ေလာခရနအတြက သးသန႕ဦးတညထားျခငး မရေပ။ သ႕ရာတြင အမးသမးမားအေနျဖင လပစစဓာတအား အသးျပနငျခငးမ အခန ဆးရႈးမႈက ေလာခႏငၿပး

31 အပဒ ၄၀ တြင (၁) ႏင (၂) အျဖစ အမးအစားခြျခားထားသည လပငနးလညပတမႈမားသည ADB ၏ ကတကဝတျပထားသည လပငနးလညပတမႈ စစေပါငး၏ အနမဆး ၅၅% က ေရာကရမညျဖစသည (၃ ႏစ ေရြ႕လားမႈပမးမ၊ အစးရ ႏင အစးရႏငမဆငေသာ လပငနးလညပတမႈမား အပါအဝင)

အလပအကငအခြငအလမးမား ပမရရႏငေစျခငးျဖင အကးေကးဇး ရရေစမညျဖစသည။

41. ကား/မေရးရာ ဦးတညခကမား။ ၂၀၃၀ ခႏစေရာကရခနတြင (အစးရဆငရာ လပငနးလညပတမႈမား ႏင အစးရႏင မဆငေသာ လပငနးလညပတမႈမား အပါအဝင ၃ ႏစတာ ပမးမေရြ႕လားမႈက အေျခခကာ) ADB ၏ ကတကဝတျပ ထားသည လပငနးလညပတမႈ မား၏ အနညးဆး ၇၅% သည ကား/မေရးရာ တနးတညမေရးက အားေပးျမငတင မညျဖစသည။31

42. အာရစးစကသည နယပယမား။ ADB ၏ အေထာကအပမားသည အမးသမးမားအား စးပြားေရးအရ လပပငခြင ေပးျခငး၊ လသားအရငးအျမစ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈတြင ကား/မေရးရာ တနးတညမမႈရေရး၊ ဆးျဖတခက ခမတျခငး ႏင ဦးေဆာငမႈတ႕တြင ကား/မေရးရာ တနးတညမရေရး၊ အမးသမးမားအေနျဖင အခနလေလာကမႈမရျခငး ႏင ျပငပမ ေမာမနးမထားႏငသည ျဖစရပမားက ရငဆငတန႕ ျပနႏငစြမးရေစေရးဟေသာ နယပယ ၅ ခတြင အာရစးစက သြားမညျဖစသည။

43. အမးသမးမားအား စးပြားေရးအရ လပပငခြငေပးျခငးက အားေပးျမႇငတငျခငး။ ADB သည အမးသမးမားအတြက အလပအကငမား ႏင ကယပငလပငနးလပကငႏငေစမည အခြငအလမးမား ဖနတးေပးေရးတြင ပမအေလးေပးေဆာငရြကသြားမညျဖစသည။ အေျခခအေဆာကအဦ စမကနးမားသည အမးသမးမားအေနျဖင ေစးကြကမားသ႕ လကလမးမႏငမႈ ႏင ကၽြမးကငသည အလပအကငမားအတြက အခြငအလမးမားက အျမငဆးျဖစေစမည ျဖစသည။ အဆငျမႇငတငထားသည နညးပညာ ႏင အသကေမြးဝမးေကာငးမႈဆငရာ သငတနးအစအစဥမားမတဆင ADB သည အမးသမးမားအား သမားရးကမဟတေသာ ဝငေငြပမျမငမားသည က႑မားရ အရညအေသြးျမငမားသည အလပအကငမား ရရႏငေစမညျဖစသည။ ADB သည ဘ႑ာေရးအတြက ပမေကာငးမြနစြာ လကလမးမမႈရျခငး၊ နညးပညာသစမား ကငသးျခငး၊ ႏင မဝါဒ ႏင အငစတကးရငးဆငရာ ျပျပငေျပာငးလမႈမာမတဆင အမးသမး စးပြားေရးလပငနးရငမား ႏင အမးသမးမား ဦးေဆာငသည SME မားအတြက ဘကစပါဝငေသာ အေထာကအပမား က တးခ႕ေပးသြားမညျဖစသည။

23

44. လသားအရငးအျမစ ဖြ႔ၿဖးတးတကေစရာတြင ကား/မေရးရာ တနးတညမမႈရေရးက ေဖာေဆာငျခငး။ ၿပးေျမာကမႈ ႏႈနးမား၊ သငယမႈ ရလဒမား ႏင ေကာငးမ လပငနးခြငသ႕အကးအေျပာငးမားတြင ကား/မ တနးတညမမႈ ပမ တးတကေစေရးအတြက ပညာေရး စမကနးမားက ပစေရးဆြမညျဖစပါသည။ ADB သည သပၸ၊ နညးပညာ၊ အငဂငနယာဘာသာရပ ႏင သခၤာပညာရပတ႕ဆငရာ ပညာေရးက ေဖာေဆာငရာတြင မနးကေလးမားအား အကအညေပးသြားမညျဖစသည။ ကနးမာေရး ႏင လမႈေရးဆငရာ အကာအကြယေပးေရး လပငနးလညပတမႈမား သည အမးသမးမား ႏင မနးကေလးမား၏ မးပြားမႈဆငရာ ႏင အျခားကနးမာေရးဆငရာ ကကညမႈမရေသးသည လအပခကမား ႏင ကား/မအေျချပ အၾကမးဖကမႈတ႕က ေျဖရငးေဆာငရြကမညျဖစသည။ အမးသမးမား၏ မသားစတြငး ေစာငေရာကရသည တာဝနမားက သကသာေစရန ႏင သကႀကးရြယအ အမးသမးမား၏ မတကြျပားေသာ လအပခကမားႏင ကကညေစရနအတြက သကႀကးရြယအ ေစာငေရာကေရး စငတာမားက ပစ ေရးဆြသြားမညျဖစသည။

45. ဆးျဖတခက ခမတျခငး ႏင ေခါငးေဆာငမႈတ႕တြင ကား/မေရးရာ တနးတညမေရးက ျမႇငတငျခငး။ ADB ၏လပငနးလညပတမႈမားသည တရားဥပေဒ၊ အငစတကးရငးႏင အပခပေရးဆငရာ ျပျပငေျပာငးလမႈမားက အေထာကအပေပးရနအတြက ကား/မေရးရာ ခြျခားဆကဆသည ျပဌာနးခကမားက ဖယရားရန၊ အမားျပညသ ဆငရာ အရငးအျမစမား ခြေဝေပးျခငး ႏင ဆးျဖတခက ျပလပျခငးတ႕တြင အမးသမးမား ပါဝငမႈက ျမႇငတငရန ႏင အဆငအားလးရ ဦးေဆာငမႈအပငးမားအတြက အေထာကအပေပးရန အစအမမား ရာေဖြေဖာေဆာငသြားမည ျဖစသည။

46. အမးသမးမား၏ အခနမလေလာကမႈက ေလာခေပးျခငး။ADB သည အသကေမြးဝမးေကာငးမႈမား ႏင ဝငေငြမရရေသာ အမတြငးအလပမား ႏင ျပစေစာငေရာကရသည အလပမား စမခန႕ခြရသည ဝနထတဝနပး ႏင အခန တ႕က ေလာခႏငရနအတြက ေရ ႏင မလာ၊ ေကးလကေဒသလပစစ ဓာတအားရရေရး၊ ေကးလကေဒသလမးမား၊သန႕ရငးေသာ မးဖမား ႏင ဇဝေလာငစာ၊ ႏင သးႏ ႏင အစားအစာ ထတလပေရး နညးပညာမားကသ႕ေသာအေျခခအေဆာကအဦ ရငးႏးျမပႏမႈ စမကနးမားက ေဖာေဆာငသြားမညျဖစသည။

47. ပငပမ ေမာလငမထားႏငသည ျဖစရပမားအတြက အမးသမးမား၏ ရငဆငတန႔ျပနႏငစြမးက ခငမာအားေကာငး

ေစျခငး။ ADB သည ရာသဥတေျပာငးလမႈ ႏင သဘာဝေဘးအႏရာယ စမခန႕ခြေရးဆငရာ လပငနးလညပတမႈမား အတြငးသ႕ ကား/မေရးရာ ကစၥရပမား ေပါငးစပထညသြငးေရးက အကအညေပးရန ႏင သဘာဝပတဝနးကင ထနးသမးေရးဆငရာ အလပအကငမား၊ ရာသဥတႏငကကညသည စမတနညးပညာမား၊ ႏင ရာသဥတဆငရာ ဆးျဖတခကမား ျပလပရာတြင ပါဝငေရးတ႕ရ အမးသမးမား၏ လကလမးမမႈက အသးခရန DMC မားအား အကအညေပးသြားမညျဖစသည။ ADB သည ဝငေငြနညးပါးၿပး ထခကလြယသည အမေထာငစမားအတြငးရ အမးသမးမားက စးပြားေရး၊ အစားအစာ ႏင အျခား အကပအတညးမားမ အကာအကြယေပးရနအတြက ဦးတညခက ထားရေသာ လမႈေရးဆငရာ အကအည ႏင ကား/မေရးရာ ရငဆငတန႕ျပနႏငေသာ အမားျပညသဆငရာ ဘကဂက ေရးဆြျခငးတ႕က လပေဆာငသြားမညျဖစသည။

C. ရာသဥတေျပာငးလမႈက ရငဆငေျဖရငးျခငး၊ ရာသဥတ ႏင သဘာဝေဘးအႏရာယဆငရာ ရငဆင တန႔ျပနႏငစြမး တညေဆာကျခငးႏင သဘာဝပတဝနးကငဆငရာေရရညတညတမႈတ႕က ျမငတငျခငး

48. ရာသဥတေျပာငးလမႈ၊ သဘာဝေဘးအႏရာယမား ႏင သဘာဝပတဝနးကင ယယြငးပကစးျခငးတ႕က ေျဖရငးရန ေထာကပမႈမားအား တးခ ႔ျခငး။ ADB သည ယငး၏လပငနးလညပတမႈဆငရာ ဗဟာမား၊ ႏငငေတာအဆင အစအစဥမား ေရးဆြျခငး၊ ႏင စမကနး ပစေရးဆြျခငး၊အေကာငအထညေဖာျခငး၊ ေစာငၾကညေလလာျခငး ႏင အကျဖတသးသပျခငးတ႕အတြငး ရာသဥတေျပာငးလမႈ၊ သဘာဝေဘးအႏရာယကေရာကႏငေျခ ႏင သဘာဝ ပတဝနးကငဆငရာ ထညသြငးစဥးစားခကမားက အျပညအဝ ထညသြငးထားေၾကာငးေသခာေစမညျဖစသည။ ယငးသည DMC မားအေနျဖင ပမသန႕စငေကာငးမြနေသာ စမတနညးပညာမား အသးျပႏငမႈက အဆငေျပ ေခာေမြ႕ေစၿပး သဘာဝပတဝနးကငမထခကေသာ စးပြားေရးတးတကမႈက အားေပးကာ ယငး၏ စမကနးမားအား ရာသဥတ ႏင သဘာဝေဘးအႏရာယဆငရာ အဆးၾကႏငေျခမားအတြက ႏ႕ႏ႕စပစပ ဆကလကဆနးစစေလလာမည ျဖစသည။

49. ရာသဥတဆငရာ လပငနးလညပတမႈ ဦးတညခကမား။စမကနး ပစေရးဆြရာတြင ရာသဥတေျပာငးလမႈ ေလာခေရးႏင လကေလာညေထြ ျပလပေရးတ႕တြင အေျခခကာ ၂၀၃၀ခႏစေရာကရခနတြင ADB မ ကတကဝတျပထားသည

24

လပငနးလညပတမႈ စစေပါငး အေရအတြက၏ ၇၅% တြင (အစးရ ႏင အစးရႏငမဆငေသာ လပငနးလညပတမႈမား အပါအဝင ၃ ႏစကာလ ပမးမေရြ႕လားမႈတစချဖင) ရာသဥတေျပာငးလမႈ ေလာခေရး ႏင လကေလာညေထြ ျပငဆငေရးက ေပါငးစပထညသြငးသြားမညျဖစသည။ ADB ၏ ကယပငေငြေၾကးအရငးအျမစမားမ ရာသဥတဆငရာ ရနပေငြသည ၂၀၁၉ ခႏစမ ၂၀၃၀ အတြငး အေမရကနေဒၚလာ ၈၀ ဘလယေရာကရမညျဖစသည။ 32

50. ဖ န လ အ မ ဓာ တေ ငြ ႕ ထ တ လႊ တ မႈ န ညး ပါးေ သာဖြ႕ၿဖးေရးက အရနအဟနျမႇငတငျခငး။ ADB သည GHG ထတလႊတမႈ နညးပါးေသာ စြမးအငအတြက ရငးႏးျမပႏမႈမားအား ဦးစားေပးလပေဆာငျခငး၊ ေရရညတညတေသာ သယယ ပ႕ေဆာငေရး ႏင ၿမ႕ျပသယယပ႕ေဆာငေရး ဗဟာမားက အေကာငအထညေဖာျခငး ႏင DMC မားအေနျဖင ပါရ သေဘာတညခကေအာကတြင ယငးတ႕၏ ႏငငေတာအဆင သတမတထားသည ပါဝငေဆာငရြကမႈမားႏငအည GHG ထတလႊတမႈနညးပါးေသာ ဖြ႕ၿဖးေရးလမးေ ၾကာငးတစခသ႕ ကးေျပာငးမႈက အားေပးျခငးတ႕ျဖင ရာသဥတ ေျပာငးလမႈ ေလာခေရးအတြက ယငး၏ အေထာကအပမားက တးခ႕သြားမညျဖစသည။ ADB သည ယငးသ႕ ေဖာေဆာငရာတြင အထးေငြေၾကးပပးမႈမားအား ေရြးခယအသးျပျခငး၊ ပဂၢလကက႑ႏင ပမမားျပားသည ထေတြ႕ဆကဆမႈ ႏင ဆနးသစေသာ PPP မားအတြက အေထာကအပတ႕မတဆင ေဆာငရြကသြားမညျဖစသည။ ADB သည ေလာပါးသကသာေစေရး ရငးႏးျမပႏမႈမားက အကးခစားခြငေပး ဆြေဆာငရနအတြက ျပညတြငး ႏင/သ႕မဟတ ႏငငတကာ ကာဗြနေစးကြကမားမတဆင ကာဗြနဘ႑ာေရးသ႕ လကလမးမမႈကလညး အဆငေျပ ေခာေမြ႕ေစမညျဖစသည။

51. ရာသဥတ ႏင သဘာဝေဘးအႏရာယ ရငဆငတန႕ျပနႏငစြမးတညေဆာကရန ဘကစပါဝငေသာခဥးကပမႈနညးလမး တစရပက ေသခာေစျခငး။ ADBသည ရာသဥတေျပာငးလမႈႏင လကေလာညေထြျပငဆငေျပာငးလရန ႏင ရာသဥတ ႏင သဘာဝေဘးအႏရာယရငဆငတန႕ျပနႏငစြမး တးတကလာေစရန ဘကစပါဝငေသာခဥးကပမႈ နညးလမးမား ေရးဆြရာတြင DMC မားအား

32 အဆပါ ဦးတညခကမားအား ႏငငမားစြာပါဝငေသာ ဖြ႕ၿဖးေရးဘဏမားအၾကား သေဘာတညထားသည အဓပၸာယဖြငဆခကမား ႏင နညးစနစမားအေပၚတြင အေျခခထားသည။

33 ADB သည မဝါဒအေျခခ ေခးေငြမတဆင သဘာဝေဘးအႏရာယဆငရာ အေရးေပၚ ေငြေၾကးပပးမႈအျဖစ ၂၀၁၆ ခႏစတြင ကြတကၽြနးစထ ေပးအပခၿပး ၂၀၁၇ ခႏစတြင ေဒသတြငး သဘာဝေဘး ရငဆငတန႕ျပနႏငေရး အစအစဥေအာကတြင ဆမးအား၊ တဂါ ႏင တဗားလတ႕ထ ေပးအပခသည။

အေထာကအပေပးမညျဖစသည။ အစအမမားတြင အဆးၾကႏငေျခ တန႕ျပနႏငစြမးရေသာ ေျမယာအသးျပမႈ စမခန႕ခြျခငး၊ ဘကစပါဝငေသာ ေရႀကးေရလမႈ အဆးၾကႏငေျခ စမခန႕ခြမႈ၊ ေရရည ရာသဥတေျပာငးလမႈက ထညသြငးစဥးစားရန အသကေမြးဝမးေကာငးမႈမား အမးမးစလငကြျပားေစျခငး၊ ႏင ေစာစးစြာ သတေပးသည စနစမားအား ခငမာအားေကာငးေစျခငးတ႕ ပါဝငပါသည။ ADB သည ပမေကာငးမြနစြာ ျပနလညတညေဆာကရန အေထာကအပအပါအင သဘာဝေဘးအႏရာယ တန႕ျပနေရးအတြက အေထာကအပမား ေပးအပမညျဖစသည။ ယငးသည မဝါဒအေျခခ အေရးေပၚ ေငြေၾကးပပးမႈ ႏင သဘာဝေဘးအႏရာယဆငရာ အာမခ တ႕ကသ႕ေသာ ကရယာမားမတဆင DMC မား၏ ဘ႑ာေရးဆငရာ အသငျပငဆငထားမႈက ခငမာအားေကာငး ေစမညျဖစသည။33 ယငးသည DMC မား၏ ဖြ႕ၿဖးေရး အစအစဥမား ႏင ဘကဂကမားအတြငး ရာသဥတႏင လကေလာညေထြ ျပငဆငျခငး ႏင သဘာဝေဘးအႏရာယကေရာကႏငေျခ စမခန႕ခြမႈတ႕က ေပါငးစပထညသြငးျခငး၊ သကဆငရာ စြမးရည ဖြ႕ၿဖးတးတကေစျခငး ႏင အသပညာမား ရရႏငမႈတ႕ကလညး အေထာကအပေပးသြားမည ျဖစသည။

52. သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ ေရရညတညတမႈက ေသခာေစျခငး။ ADB သည (၁) ေလထ ႏင ေရထ အရညအေသြးတ႕အပါအဝင DMC မား၏ သဘာဝပတဝနးကငဆငရာစမခန႕ခြမႈမားက တးတကေကာငးမြနေစရာတြင ယငးတ႕အားအကအညေပးကာ (၂) သဘာဝအရငးအျမစမား ထနးသမးေရးႏင ျပနလညျပျပငေရးတ႕တြင ရငးႏးျမပႏမည ျဖစသည။ယငးသည ေဂဟစနစ ယယြငးျခငးက အကာအကြယေပးရန ႏင ညစညမးမႈဆငရာ အကးသကေရာကမႈ မားက ေလာခရန ေဂဟစနစႏငကကညေသာ စမကနး အစအစဥေရးဆြျခငးႏင ပစေရးဆြျခငးတ႕က ခငမာ အားေကာငးေစမညျဖစသည။ADB သည ယငးသ႕လပေဆာငရာတြင ေဂဟစနစဆငရာဝနေဆာငမႈမား၊ သဘာဝ အေျချပ ေျဖရငးမႈနညးလမးမား(ဥပမာ။ ။ မနတငးဒေရလႈငးမား ႏင ပငလယေရမကႏာျပင ျမငတကလာျခငးက ရငဆငႏငရန ဒေရေတာမားစကပျခငး)ႏင ရပရြာလထ ဦးေဆာငသည ခဥးကပမႈနညးလမးမားအပါအဝင အမးမးေသာ ခဥးကပမႈနညးလမးမားမတဆင ေဖာေဆာငမညျဖစသည။

25

53. ေရ-အစားအစာ-စြမးအင ဖလေရးဆငရာအျပနအလနဆကစပေနမႈတ႕အေပၚ အာရစးစကမႈအား တးျမႇငျခငး။ ADB သည စမကနး၊ က႑၊ ႏင ႏငငေတာအဆငမားရအစားအစာ ႏင စြမးအငဖလေရး လအပခကမားအၾကားရခတဆကမႈမား ႏင အေပးအယမားအေပၚ နားလညသေဘာေပါကမႈက ပမနကရႈငးေစျခငးျဖင ေရဖလေရးက ေသခာေစရန DMC မားအား အကအညေပးမညျဖစသည။ ADB သည မတ၊ ေရရညတညတၿပး ထေရာကသည နညးလမးတစချဖင အၿပငအဆင ေရလအပမႈမားႏငကကညေစရနအတြက ဘကစပါဝငေသာ ေရအရငးအျမစမား စမခန႕ခြေရးအတြက အေထာကအပမားက တးျမႇငသြားမညျဖစသည။ ADB သည (၁) စတခယၾကညရေသာ ရာသဥတဆငရာ ပစေရးဆြျခငး ႏင မးေလဝသခန႕မနးမႈ နညးပညာမား အသးျပျခငး အပါအဝင လယယာစကပးေရး ဆငရာ အေလအထမားက ပမတးတကေကာငးမြနေစရန (၂) ေနေရာငျခညစြမးအင ႏင ေလအားကသ႕ေသာ ေရ မားစြာမလအပသည စြမးအငမားက ျမႇငတငရန ႏင (၃) စြမးအင ထေရာကမႈရသည ေရေပးေဝမႈ ႏင မလာစနစ တ႕အား ျမႇငတငေပးရန အကအညေပးမညျဖစသည။

D. ၿမ႕ႀကးမားအား ပမ၍ေနခငစဖြယျဖစေစရန ျပလပျခငး

54. ဘကစပါဝငေသာ ေျဖရငးမႈနညးလမးမား ေပးအပျခငး။ADB သည စမးလနးၿပး ယဥၿပငႏငစြမးရေသာ၊ ရငဆငတန႕ျပနႏငေသာ၊ အားလးပါဝငေသာ ၿမ႕ႀကးမား တညေဆာကရာတြင အကအညေပးရနအတြက ၿမ႕ျပကနးမာေရး၊ ၿမ႕ျပစစညးျပငဆငမႈ၊ ကား/မေရးရာတနးတညမေရး ႏင သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ ေရရညတညတမႈတ႕က ျမႇငတငရန နယပယစပါဝငေသာ စမကနးမားက ေဖာေဆာငသြားမညျဖစသည။ ADB စမကနးမားသည ကနကစရတ သကသာၿပး ေဘးကငးလျခေသာ၊ ထေရာကေသာ ေရ၊ မလာစနစ ႏင အမႈကစြန႕ပစေရးဝနေဆာငမႈမား ေပးအပရန အတြက ေရဖလေရး ႏင သဘာဝပတဝနးကငထနးသမးေရးတ႕က ေျဖရငးေဆာငရြကရန အာရစးစကမညျဖစသည။ ယငးသည သကႀကးရြယအမား ႏင မသနစြမးသမားအေနျဖင ခရးသြားလာေရးနညးလမးတစခမ အျခားနညးလမး တစခသ႕ လြယကေဘးကငးစြာ ေျပာငးလႏငေရးအတြက ေျမေအာကရထားမား ႏင ဘတစကားစနစမားကသ႕ေသာ အမားျပညသဆငရာ သယယပ႕ေဆာငမႈစနစမားအား စကဘးစးနငးသည လမးေၾကာငးမား ႏင လသြားလမးမားႏင ခတဆကသြားရန အေထာကအပေပးမညျဖစသည။ ADB သည ၿမ႕ႀကးမားအား ပမယဥၿပငႏငစြမးရၿပး အကးရ

ေစရနအတြက မနကနသည အငစတကးရငးမား၊ မဝါဒမား ႏင လပပငခြငေပးေသာ ဝနးကငတ႕က ေဖာေဆာင ႏငရန အကအညေပးသြားမညျဖစသည။ ADB မ ေငြေၾကးပပးသည စမကနးမားသည ဌာေနျပညသမားအားလး အတြက ေဘးကငးလျခၿပး ကနးမာေရးႏငညညြတေသာ ၿမ႕ျပသဘာဝပတဝနးကငတစခက ျမႇငတငေပးရန ရညရြယ ေဆာငရြကမညျဖစသည။

55. ၿမ႕ႀကးမားအတြက ရနပေငြမား အေထာကအပေပးျခငး။ADB သည အမျခေျမအခြနမား၊ ဝနေဆာငမႈ အခေၾကးေငြ မား၊သ႕မဟတ အပခပေရး စရတမား ႏင ႀကတငခန႕မနးႏငေသာအစးရမားအၾကားရ လႊေျပာငးေပးျခငးမား မတဆငအပါအဝင ရနပေငြပပးမႈ အရငးအျမစသစမား ရာေဖြရန ႏင ရၿပးသား အရငးအျမစမားအား တးခ႕ရန ၿမ႕ႀကးမားအားအကအညေပးသြားမညျဖစသည။ ယငးသည ျမနစပယ ေငြေခးစာခပမား သ႕မဟတ စမကနး ေငြေခးစာခပမားထတေပးရာတြင ႏင PPP မား ေဖာေဆာငျခငးတ႕တြင ေဒသႏရ အစးရမား ႏင ဝနေဆာငမႈ ေပးအပျခငးမားက ပပးကညသြားမည ျဖစသည။

56. အားလးပါဝငၿပး ပးေပါငးေဆာငရြကမႈဆငရာ ၿမ႕ျပအစအစဥေရးဆြျခငးတ႕က အားေပးျမငတငျခငး။ ADB သည ရငးႏးျမပႏမႈမားအား ဦးစားေပးသတမတျခငး ႏင ေဒသႏရလအပခကမားအေပၚ အေျခခ၍ ဘကစပါဝငေသာ ၿမ႕ျပအစအစဥမား ေရးဆြျပစျခငးတ႕တြင ၿမ႕ျပစမခန႕ခြမႈအားအေထာကအပေပးမညျဖစသည။ ADB သည စးပြားေရးလပငနးမား၊ ပညာရငမား ႏင CSO မားပါဝငေနသည ပးေပါငးေဆာငရြကျခငးဆငရာ လပငနးစဥမားမတဆင ၿမ႕ႀကးမားအတြငး ေနထငသ၊ အလပလပကငသ၊ ပညာသငၾကားေနသမား၏ အမးမးေသာ လအပခကမားက ထညသြငးစဥးစားသြားမညျဖစသည။ ADB သည က႑အလကအစအစဥမား၊ အငစတကးရငးဆငရာ ေ ေခးေငြရယႏငသညအရညအေသြး၊ စမကနးေရးဆြျခငး ႏင အေကာငအထညေဖာျခငး၊ ႏင ဝနေဆာငမႈမား၏ ေရရညတညတမႈတ႕က တးတကေစရနအတြက အကးစးပြားပတသကဆကႏြယသမား၊ဝနေဆာငမႈေပးအပသမားႏင ပးေပါငးေဆာငရြက သြားမညျဖစသည။

57. ရာသဥတဒဏ ရငဆငတန႕ျပနႏငစြမးက ျမႇငတငျခငးႏင သဘာဝေဘးအႏရာယ စမခန႕ခြမႈ။ ၿမ႕ႀကးမား၏ရငဆငတန႕ျပနႏငစြမးက ျမႇငတငရနအတြက ADB သည ၿမ႕ျပအစအစဥမားေရးဆြသည လပငနးစဥမားအတြငးရာသဥတေျပာငးလမႈ ႏင သ ဘာ ဝေ ဘး အႏ ရာ ယ ကေ ရာ ကႏ ငေျခထညသြငးစဥးစားခကမားအား ေပါငးစပ ထညသြငးမႈက

26

အားေပးမညျဖစသည။ ယငးသည အသကဆးရႈးမႈမားက ေရာငလႊႏငရနအတြက ေစာစးစြာ ႀကတငသတေပးသည စနစမား ႏင အေရးေပၚ တန႕ျပနမႈ အစအစဥမားက ခငမာအားေကာငးေစျခငးျဖင သဘာဝ ေဘးအႏရာယဆငရာ ထေရာကစြာ အသငျပငဆငထားရမႈအတြက စြမးရညတညေဆာကသြားမညျဖစသည။

E. ေကးလကေဒသ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးႏင စားနပရကၡာဖလေရးတ႕က အားေပးျမႇငတငျခငး

58. ေစးကြကခတဆကမႈ ႏင လယယာစကပးေရးဆငရာတနဖးကြငးဆကမား တးတကေကာငးမြနေစျခငး။ ADB သည ပမမားျပားေသာ ထတလပသမား၊ လယယာစးပြားေရးလပငနးမား၊ ႏင စားသးသမားအား ႏငငအတြငး၊ ေဒသအတြငး ႏင ႏငငတကာ အစားအေသာကဆငရာ စနစမားအတြငး ေပါငးစပထညသြငးရန ေကးလကေဒသလမးမား၊ ေစးကြကအေျခခအေဆာကအဦမား ႏင စကပးေရးဆငရာ ေထာကပ ပ႕ေဆာငေရး စငတာမားတြင အာရစးစကသြားမညျဖစသည။ ရတသမးၿပး ဆးရႈးမႈမားအား ေလာချခငး ႏင လယယာစကပးေရးဆငရာ တနဖးတးျမႇငျခငးတ႕သည ေကးလကေဒသ ဝငေငြမားတးတကလာေစရန ႏင အစားအစာလေလာကမႈက တးျမငလာေစရန အကအညေပးမညျဖစပါသည။ ADB သည DMC မားအား ေကးလက ႏင ၿမ႕ျပေဒသမားအၾကားရ အခတအဆကမား ႏင စစညးျပငဆငမႈတ႕က ျမႇငတငရနလညး အကအညေပးမည ျဖစသည။

59. လယယာစကပးေရးဆငရာ အထြကႏႈနး ႏင အစားအစာဖလမႈတ႕က တးျမႇငျခငး။ ADB သည လယယာ စကပးေရးဆငရာ ဝငေငြမား ႏင လယယာစကပးေရးႏငမဆငေသာ ဝငေငြမားက ျမႇငတငျခငးမတဆင DMC မားအား လယယာစကပးေရးဆငရာ အထြကႏႈနးက တးျမႇငႏငေစရန ႏင ဆငးရႏြမးပါးမႈက ေလာခရန အကအညေပးမညျဖစသည။ ယငးသည ဆညေရသြငးရာတြင ထေရာကမႈ ပမရေစရန ႏင ေျမယာ ႏင ေရ သယဇာတမားက ေရရညတညတေစသည ပစျဖင အသးျပေၾကာငးေသခာေစရန ၿဂဟတ ႏင ေမာငးသမ ေလယာဥမားျဖင ပပးထားသည application မားကသ႕ေသာ အဆငျမင နညးပညာမား ကငသးမႈက အားေပးျမႇငတငမညျဖစသည။ ADB သည ေရႀကးေရလမႈ ႏင မးေခါငေရရားမႈဒဏခႏငေရရေသာ သးႏ အမးအစားမား ႏင အစကခေရေပးစနစတ႕အပါအဝင ရာသဥတအလက စမတ လယယာစကပးေရး အေလအထမား အသးျပမႈက အားေပးျမႇငတငသြားမညျဖစသည။ ADB

၏ အေထာကအပမားသည ေျမဆလႊာ တကစားျခငးက ေလာခရန ႏင ဇဝမးစမးကြမား တးတကလာေစရန ေျမယာမား ျပနလညျပျပငျခငး၊ သစေတာမား ျပနလညစကပးျခငး ႏင ေရေဝေရလ စမခန႕ခြမႈ စမကနးမား လပေဆာငျခငးတ႕ျဖင သဘာဝ သယဇာတ စမခန႕ခြေရး စခနစႏႈနးမားက တးတကလာေစရန အေထာကအကျပမညျဖစသည။

60. အစားအစာဆငရာ ေဘးကငးလျခမႈက ျမႇငတငျခငး။ADB သည DMC မားအား အစားအစာေဘးကငးလျခေရးမဝါဒမား ႏင စခနစႏႈနးမား ေရးဆြအေကာငအထညေဖာရန၊အရညအေသြးထနးခပသည ဓာတခြခနးမားတညေဆာကရန၊ ႏင အစားအစာမား မတတမးတငေစာငၾကညႏငရနအတြက ICT နညးပညာမား အသးျပရန အကအညေပးသြားမညျဖစသည။ ယငးသည သငတနးပ႕ချခငး ႏင ပညာေရး၊ အမားျပညသထသ႕ကြငးဆငး ေဆာငရြကသည အစအစဥမား၊ ႏင (ေတာငသလယသမားမား၊ လပငနးမား ႏင စားသးသမား)အကးစးပြား ပတသကဆကႏြယသအားလး ပါဝငေသာမမဆႏၵအေလာက လကနာေဆာငရြကမႈတ႕အတြက အကအည ေပးသြားမညျဖစသည။

F. အပခပေရး ႏင အငစတကးရငးဆငရာ စြမးရညမားက ခငမာအားေကာငးေစျခငး

61. အမားျပညသဆငရာ စမခန႕ခြမႈ ျပျပငေျပာငးလျခငးမားႏင ဘ႑ာေရးဆငရာ တညၿငမမႈတ႕က အေထာကအပ ေပးျခငး။ ေကာငးမြနသည အပခပမႈ ႏင ခငမာအားေကာငးေသာ အငစတကးရငးဆငရာ စြမးရညတ႕သည ႏငငဖြ႕ၿဖးတးတကမႈအတြက အေျခခကသညအရာမားျဖစၾကသည။ ADB သည မဝါဒ ျပျပငေျပာငးလမႈမား လပေဆာငရန ႏင ပဂၢလကက႑ ဖြ႕ၿဖတးတကမႈက ျမႇငတငရန အမားျပညသဆငရာ အငစတကးရငးမား၏ အရညအေသြး ႏင စြမးရညတ႕က ခငမာအားေကာငးေစျခငးျဖင DMC မား၏ အပခပေရးက ပမတးတကေကာငးမြန ေစၿပး ေရရညတညတေသာ တးတကမႈအတြက အားေပးျမႇငတငသည ဝနးကငတစခ ဖနတးရာတြင အကအည ေပးမညျဖစသည။ မဝါဒအေျချပ ေခးေငြထတေပးျခငး (PBL)၊ ရလဒအေျချပ ေခးေငြထတေပးျခငး၊ စမကနး ေခးေငြထတေပးျခငး ႏင TA တ႕မတဆင ADB သည အမားျပညသဆငရာ အသးစရတမား၊ အခြနစနစ ႏင အခြနစညးၾကပမႈတ႕အပါအဝင ရေငြစေဆာငးျခငး၊ ႏင ေငြေၾကးအရငးအနးေစးကြကမားက အေထာကအပမား ဆကလကေပးအပသြားမညျဖစသည။

27

ADB သည အကငပကျခစားမႈ တကဖကရန ႏင ေငြေၾကးခဝါခမႈ တကဖကေရး လပငနးမားအား ခငမာအားေကာငးေစရန အစးရ၏ ႀကးပမးမႈမားက အကအညေပးသြားမည ျဖစသည။ ယငးသည အခြနဆငရာ ပြငလငးျမငသာမႈႏငစပလဥး၍ ႏငငတကာ ပဏာမလပငနးမားႏင ကကညေစရနလညး ႏငငမားအား အကအညေပးသြားမညျဖစသည။ ADB သည အျပညျပညဆငရာ ေငြေၾကးရနပေငြအဖြ႕ ကသ႕ေသာ ဖြ႕ၿဖးေရးမတဖကအဖြ႕အစညးမားႏင အနးကပပးေပါငးေဆာငရြကကာ ႏငငမားအား စးပြားေရးဆငရာ ေမာမနးမထားႏငေသာ အေျပာငးအလမားက ၾက႕ၾက႕ခႏငစြမးရရန ႏင အရနႏငတေျပးည တန႕ျပနႏငရန အကအညေပးသြားမညျဖစသည။

62. ဝနေဆာငမႈ ေပးအပျခငးက ခငမာအားေကာငးေစျခငး။ADB သည ေပးအပသည ဝနေဆာငမႈမားအတြက တာဝနယမႈတာဝနခမႈ ပမအားေကာငးလာေအာင အေထာကအကျဖစေစရနအတြက အမားျပညသဆငရာ ဝနေဆာငမႈမား ေပးအပရာတြင ထေရာကမႈရေရး၊ အခနႏငတေျပးညျဖစေစေရး အကငပကျခစားမႈကငးစငေရးတ႕က ျမႇငတငသြားမညျဖစသည။ ယငးသည အမားျပညသဆငရာ ဝနေဆာငမႈ ေပးအပသည အရညအေသြးက တးျမငေစရနအတြက ICT နညးပညာက ပမ ေကာငးစြာ အသးခႏငေစမညျဖစသည။ ယငးသည အေျခခအေဆာကအဦ ႏင အျခားဝနေဆာငမႈမား၏ ဘ႑ာေရး ဆငရာ ေရရညတညတႏငမႈ၊ ထေရာကစြာ လညပတႏငမႈ ႏင ျပျပငထနးသမးမႈတ႕က ျမႇငတငရနအတြက မဝါဒ၊ စညးမဥး ႏင အခြနမားဆငရာ ျပျပငေျပာငးလမႈမားက အေထာကအပေပးသြားမညျဖစသည။ ADB သည အမားျပညသဆငရာ ဝနေဆာငမႈမားစြာေပးေနသည SOE မား ႏင ေဒသႏရ အဖြ႕အစညးမား၏ ဘ႑ာေရးဆငရာ စမခန႕ခြမႈ စြမးရညမား ႏင အဖြ႕အစညးအတြငး စမခန႕ခြမႈတ႕က ျမႇငတငရနအတြက ယငးတ႕ႏင အတတကြ လပေဆာငသြားကာ စးပြားေရးဆငရာ သတမတခကမား ႏင အေျခအေနမားေပၚတြငအေျခခကာ ယငးတ႕အတြက ေငြေၾကးပပးမႈ ရရႏငေစမညျဖစသည။

63. စြမးရည ႏင စခနစႏႈနးမားအား ခငမာအားေကာငးေစျခငး။ADB သည ယငး၏ စမကနး ႏင အစအစဥမား အားလးတြငသဘာဝပတဝနးကင ႏင လမႈေရးဆငရာ ကာကြယေစာငေရာကမႈ အစအမမား ထားရကာ ပစၥညးဝယယမႈ ႏင ေငြေၾကးဆငရာ စမခန႕ခြေရးတ႕အတြက စခနစႏႈနးမားက လကနာေဆာငရြကၿပး အကငပကျခစားမႈ တကဖကေရး အစအမမားက အေကာငအထညေဖာသြားမညျဖစသည။ ယငးသည ႏငငတကာ ဖြ႕ၿဖးေရး အသငးအဝငးအတြငး စခနစႏႈနးမား

ထားရျခငး ႏင ျမႇငတငျခငးတ႕တြင အကအညေပးမညျဖစသည။ ADB သည အဆပါ နယပယမားရ ျပျပငေျပာငးလမႈမား လပေဆာငျခငး ႏင ႏငငေတာအဆင စနစမား တညေဆာကျခငးတြင DMC မားအား အကအညေပးသြားမညျဖစသည။ ADB သည အဆငျမင နညးပညာမား အသးျပမႈ၊ လညပတမႈ သကတမးတစေလာက ကနကစရတမား ေလာခမႈ၊ ရငးႏးျမပႏမႈမားမ ေငြေၾကးဆငရာ အကးအျမတရရႏငမႈ ႏင အေျခခအေဆာကအဦ ပငဆငမႈမားအား ျပျပငထနးသမးျခငးတ႕အပါအဝင အမႈေဆာင ကယစားလယရးမား ႏင အေကာငအထညေဖာသည ကယစားလယရးမား၏ ADB စမကနးမားအား စစဥ၊ ပစေရးဆြ၊ ေငြေၾကးပပး၊ အေကာငအထညေဖာေရး စြမးရညက ခငမာအားေကာငးေစရန ဆကလကအကအညေပးသြားမညျဖစသည။

G. ေဒသတြငး ပးေပါငးေဆာငရြကျခငး ႏင ေပါငးစညးျခငးတ႕က အားေပးျခငး

64. ခတဆကမႈ ႏင ယဥၿပငႏငစြမးရမႈတ႕က အဆငျမႇငတငျခငး။ ADB သည နယနမတျဖတေကာသည အေျခခ အေဆာကအဦဆငရာ လအပခကမားက ေျဖရငးျခငးျဖင ေဒသတြငးရ ခတဆကမႈက ပမတးတကေစကာ DMC မား၏ ယဥၿပငႏငစြမးက ျမႇငတငသြားမညျဖစသည။ ယငးသည သယယပ႕ေဆာငေရး စၾကၤမားအား ကနသြယေရး ႏင စးပြားေရးစၾကၤမားအျဖစသ႕ အသြငကးေျပာငးရာတြင DMC မားအၾကား မဝါဒဆငရာ ေဆြးေႏြးပြမား ႏင ညႏႈငးေဆာငရြကျခငးတ႕က ပပးကညသြားမညျဖစသည။ နညးလမးမးစပါဝငေသာ သယယပ႕ေဆာငေရး ခတဆက မႈမား ႏင စြမးအငက႑ ခတဆကမႈတ႕အား ေဒသခြမားအႏ႕တြင ခငမာအားေကာငးေစမညျဖစသည။ ကနးတြငးပငး စးပြားေရးမား ႏင ကၽြနးႏငငငယမား၏ စးပြားေရးမား၏ လအပခကမားက အထးအေလးေပး ေဆာငရြကသြားမည ျဖစသည။ ADB ၏ အေထာကအပမားသည ေဒသတြငး ႏင ႏငငတကာ တနဖးကြငးဆကမားအတြငး DMC မား၏ ပးေပါငးပါဝငမႈက အဆငေျပေခာေမြ႕ေစရန အေထာကအကျပသြားမညျဖစသည။ RCI လပငနးလညပတမႈမားသည လယယာစကပးေရးဆငရာ ကနသြယမႈ ႏင ေဒသဆငရာ ခရးသြားလပငနးတ႕က အားေပးျမငတငသြားမညျဖစသည။

65. ေဒသတြငး အမားျပညသဆငရာ ကနပစၥညးမားက ျမႇငတငျခငး။ ADB ရာသဥတ ေျပာငးလမႈ၊ သဘာဝပတဝနးကင ညစညမးမႈ၊ စြမးအင ႏင ေရလေလာကေရး၊ ႏင ကးစကေရာဂါမားႏငဆကစပေနသည နယနမတျဖတေကာ

28

အဆးၾကႏငေျခမားက ေလာခရနအတြက ေဒသတြငး အမားျပညသဆငရာ ကနပစၥညးမား ႏင အစအေဝးအလက လပငနးမားက အေထာကအပေပးျခငးအား တးျမႇငသြားမညျဖစသည။ ယငးသ႕လပေဆာငရာတြင သဘာဝေဘး အႏရာယကေရာကႏငေျခဆငရာ ရနပေငြ၊ ေရေဝေရလမား ေဖာေဆာငျခငး၊ ကနးမာေရး မဝါဒမား၊ မလာ ႏင လယယာထြကကနမား သန႕စငျခငးဆငရာ စခနစႏႈနးမား၊ ႏင ေရာဂါမပ႕ႏ႕ေစရန သးသန႕ခြျခားထားျခငး ကသ႕ေသာ နယပယမားတြင ေဒသတြငး ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ ပမတးတကမႈရရန လအပမညျဖစသည။

66. ဘ႑ာေရးက႑အတြငး ပးေပါငးေဆာငရြကမႈက ခငမာအားေကာငးေစျခငး။ ADB သည ေဒသတြငး ေခးေငြစာခပ ေစးကြကမား ဖြ႕ၿဖးတးတကေစျခငးျဖင ဘ႑ာေရးက႑ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈက ခငမာအားေကာငးေစကာ ဘ႑ာေရးဆငရာ စညးမဥးစညးကမးမား ႏင ျပဌာနးခကမားရ ဘမေဘာငမားက အဆငေျပေခာေမြ႕ေစၿပး နယစပျဖတေကာသည ဘ႑ာေရးဆငရာ ေငြေပးေငြယကစၥရပမားက သဟဇာတရေစမည အစအမမားက ျမႇငတင မညျဖစသည။ ADB သည ေဒသတြငး ဘ႑ာေရး ႏင စးပြားေရး တညၿငမမႈရေစေရးအတြက DMC မား၏ ခဥးကပမႈ နညးလမးမားက အေထာကအပေပးမညျဖစသည။ ယငးသည အခြနေငြမားဆငရာ ပြငလငးျမငသာမႈ

ႏင ေငြေၾကး ခဝါခမႈတကဖကေရး လပငနးမား ႏင အၾကမးဖကမႈတကဖကေရး ရနပေငြမားဆငရာ ႏငငတကာ ႏင ေဒသတြငး ဖရမမားတြင ပါဝငေဆာငရြကရန အကအညေပးသြားမညျဖစသည။

67. ေဒသႏရ ပဏာမလပငနးမားအားခငမာအားေကာငးေစျခငး။ ၁၉၉၀ ခႏစအေစာပငးမစတငကာADB သည မဟာမေခါငေဒသခြ (GMS) အစအစဥ၊ ဗဟအာရေဒသစးပြားေရးပးေပါငးေဆာငရြကျခငး (CAREC) အစအစဥ၊ ႏင ေတာငအာရေဒသခြစးပြားေရးပးေပါငးေဆာငရြကျခငး (SASEC) အစအစဥတ႕ကသ႕ေသာ ေဒသႏရ ပးေပါငး ေဆာငရြကေရးစၾကၤမားက အားေပးျမႇငတငခသည။ ADB သည ပစဖတကၽြနးစဖရမ ႏင အာဆယအဖြ႕အစညးတ႕ႏင ထေတြ႕ဆကဆခသည။ အဆပါ ပဏာမလပငနးမားမတဆင ADB သည လယယာစကပးေရးတနဖးကြငးဆကမား၊ ပညာေရး၊ ကၽြမးကငမႈမား ဖြၿဖးေရး၊ လပသားေစးကြကမား ႏင ကနးမာေရးဝနေဆာငမႈမားကသ႕ေသာ နယပယမားရ မဝါဒေရးရာ ေဆြးေႏြးပြမားက တးခ႕ခသည။ ယငးသည ေဒသခြမားအၾကား အသပညာမား မေဝျခငး ႏင ပးေပါငးေဆာငရြကျခငးတ႕အား အဆငေျပေခာေမြ႕ေစၿပး ေပၚထြကလာေနသည ႏငငတကာ ႏင ေဒသတြငး ပဏာမလပငနးမားႏင အတတကြ လပေဆာငသြားမညျဖစသည။

29

VII. ပဂၢလကက႑ လပငနးလညပတမႈမားအားတးခ႕ျခငး

34 A. Di Caprio, K. Kim, ႏင S. Beck. ၂၀၁၇။ ကနသြယမႈဆငရာ ေငြေၾကးပပးမႈ လအပခကမား၊ တးတကမႈ ႏင အလပအကငမားဆငရာ စစတမး။ ADB အႏစခပစာတမးမား။ အမတ ၈၃။ မနလာ။

35 P. Vandenberg, P. Chantapacdepong, ႏင N. Yoshino, eds. ၂၀၁၆။ ဖြ႕ၿဖးဆ အာရတကရ SME မား - ေစးကြကကရႈးမႈမားက ေကာလႊားရန ခဥးကပမႈနညးလမးမား။ တက အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏအငစတက။

36 ADB. ၂၀၁၇။ အာရတက၏ အေျခခအေဆာကအဦဆငရာ လအပခကမားႏင ကကညေစျခငး။

68. လပငနးလညပတမႈဆငရာ ဦးစားေပးကစၥရပ ၇ ခအား အေထာကအပေပးရနအတြက ပဂၢလကက႑ လပငနး လညပတမႈမားအား တးျမႇငျခငး။ ADB သည လပငနးလညပတမႈဆငရာ ဦးစားေပးကစၥရပ ၇ ခတ႕အား အေထာကအပေပးရနအတြက ယငး၏ ပဂၢလကက႑ လပငနးလညပတမႈမားအား တးခ႕ျဖန႕ကကသြားမည ျဖစသည။ ပဂၢလကက႑သည ဖြ႕ၿဖးေရး၊ အလပအကငမား ဖနတးျခငး၊ DMC မား အတြငး ဆနးသစတထြငမႈမား ႏင ထေရာကမႈတ႕အား ေမာငးႏငေပးျခငး၊ ႏင စးပြားေရးစနစ လမးေၾကာငးအတြငး ဆငးရႏြမးပါးသ၊ အမးသမးမား ႏင ထခကလြယသည အပစမားအား ပါဝငလာေစျခငးတ႕အတြက အရငးအျမစမား စစညးျပငဆငေပးပါသည။ ပဂၢလက က႑သည အာရပစဖတေဒသတစခြငတြငရေနေသာ ေရတကနသြယမႈဆငရာ ေငြေၾကးပပးျခငးမ34 အလယအလတ ကာလ SME ေငြေၾကးပပးမႈ35 အထ ႀကးမားေသာ ေစးကြကလအပခကမားက ေျဖရငးရာတြငလညး အလြန အေရးႀကးပါသည။ ေဒသအတြငးရ အေျခခအေဆာကအဦမားအတြက ႀကးမားသည ေရရည ေငြေၾကးပပးမႈ လအပခကမားက ျဖညဆညးရနအတြကလညး ပဂၢလက အရငးအျမစမားအား လအပမညျဖစသည။36

69. ပဂၢလကက႑ လပငနးလညပတမႈမားဆငရာ ဦးတညခက။ADB ၏ ပဂၢလကက႑ လပငနးလညပတမႈမားသည ၂၀၂၄ခႏစေရာကရခနတြင ADB ၏ လပငနးလညပတမႈမား၏သးပတစပရလာမညျဖစသည။

70. ADB၏ အၿပငလပပငခြင။ ADB ၏ ပဂၢလကက႑လပငနးလညပတမႈမားသည ေဒသတြငးရ ေစးကြက လအပခက မားက ျဖညဆညးရာတြင အကအညေပးကာခငမာသည ဖြ႕ၿဖးေရးရလဒမား ေဖာေဆာငရာတြင ပမ၍အားအင ျပညဝေသာ ပဂၢလကက႑တစရပအျဖစ ပါဝငႏငရန အကအညေပးသြားမညျဖစသည။ ADB သည ယငး၏ ပဂၢလကက႑ လပငနးလညပတမႈမား၏ အဓက ရညမနးခကအျဖစ ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ အကးသကေရာကမႈအား ေဖာေဆာင

သြားမညျဖစသည။ ယငးသည အကးအျမတရရႏငမႈ ႏင စးပြားေရးအရ ေရရညတညတႏငမႈတ႕က ေသခာေစရန လညး ရညရြယေဆာငရြကမညျဖစၿပး စးပြားေရးအရ ေအာငျမငမႈသည ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ ရလဒမားႏင အျပနအလန ဆကစပေနေၾကာငး အသအမတျပပါသည။

71. ADB ၏ ပဂၢလကက႑ လပငနးလညပတမႈမား၏ထပတးထညဝငမႈ။ ပဂၢလကက႑ လပငနးရငမား သည ADB ကသ႕ေသာ ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ ဘ႑ာေရး အငစတကးရငးမားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကရန ေရြးခယရျခငး မာ ယငးသ႕ေသာ အငစတကးရငးမားသည သဘာဝပတဝနးကင၊ လမႈေရး၊ ႏင အပခပေရး စခနစႏႈနးမားက

ADB သည ယငး၏ ပဂၢလက က႑ လပငနးလညပတမႈမား၏ အဓက ရညမနးခကအျဖစ ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ အကးသကေရာကမႈအား ေဖာေဆာင သြားမညျဖစသည။ ယငးသည အကးအျမတရရႏငမႈ ႏင စးပြားေရးအရ ေရရညတညတႏငမႈတ႕က ေသခာေစရန လညး ရညရြယေဆာငရြကမညျဖစၿပး စးပြားေရးအရ ေအာငျမငမႈသည ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ ရလဒမားႏင အျပနအလန ဆကစပေနေၾကာငး မတခကျပထားပါသည။

30

ပမတးတကလာေစရန အကအညေပးႏငျခငး၊ ေစးကြကအတြငးမရရႏငသည ေငြေၾကးပပးမႈမားအား သငေတာသည သတမတခကမားျဖင ေပးအပျခငး၊ စမကနး ပစေရးဆြျခငး ႏင ဖြ႕ၿဖးေရးရလဒမားက တးတကေစႏငျခငး၊ ႏင ၾကတငတြကခကထားေသာ အဆးၾကႏငေျခမားက ေလာခေပးႏငျခငးတ႕ေၾကာင ျဖစသည။37 ADB သည ယငးသ႕ေသာ အားသာခကမားက ထပမအသးခႏငရန ေဆာငရြကသြားမညျဖစသည။ ADB သည ယငး၏ ကယပငေငြေၾကး ပပးမႈမား ေပးအပျခငးအျပင ေစးကြကတြငးမ ပမမားျပားသည ေငြေၾကးပမာဏမားကလညး စစညးေပးႏငပါသည။ ADB သည ယငး၏ ပဂၢလကက႑ လပငနးလညပတမႈမားမတဆင လပငနးစမခန႕ခြမႈ၊ ေပါငးစညးမႈ၊ ပြငလငးျမငသာမႈ၊ လမႈေရး ႏင သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ ကာကြယေစာငေရာကမႈ အစအမမားဆငရာ ျမငမားသည စခနစႏႈနးမား မတဆင စးပြားေရးအရ ေရရညတညတႏငမႈက တးျမႇငရန ရညရြယကာ ေစးကြကမားအား ပသ႑ာန ပကယြငး သြားေစျခငးမရဘ ေစးကြကကရႈးမႈမားအား ရငဆငေျဖရငးသြားမညျဖစသည။

72. အကးအျမတရရႏငေသာ ပဂၢလကက႑စမကနးမားျပငဆငျခငး။ (၁) စမကနး ေရးဆြျခငး ႏင ျပငဆငျခငး၊ (၂)လပငနးမား၊ စမကနးမား ႏင ဘ႑ာေရးအငစတက းရငးမားအတြငးသ႕ ရယယာမား ပမ ထားရျခငး၊ (၃) ADB ၏ ပးေပါငးပါဝငေဆာငရြကျခငး၊ TA, (အထးႏႈနးေခးေငြမားႏင trust fund မား ) ေရာေႏာထားသည ရနပေငြမား ႏင လအပခကမားအတြက အရနသင ေငြေၾကးပပးမႈ ကရယာမားကသ႕ေသာ အျခား ကရယာမား၊ (၄) ခဥးကပမႈနညးလမးမား၊ ပစမား ႏင နညးပညာအသစမား ေရ႕ေျပးစမးသပျခငး ႏင (၅) ADB ေၾကြးၿမအဆငျမႇငတငျခငး ႏင အဆးၾကႏငေျခ စမခန႕ခြေရး ထတကနမား အသးျပ ျခငးျဖင စမကနးမား၏ အဆးၾကႏငေျခအေပၚရငဆငႏငစြမး တးတကေစျခငးတ႕ျဖင ပဂၢလကက႑ ေငြေၾကးပပးမႈက ဆြေဆာငႏငသည အကးအျမတ ရရႏငေသာ စမကနးမား ျဖစလာေအာင ADB အေနျဖင ပပးကညမညျဖစသည။

73. အေျခခအေဆာကအဦက႑ လႊမးျခမႈက တးခ႕ျခငးႏင အျခားေသာက႑မားအတြငးသ႕ ကြျပားစလငစြာထညသြငး ျခငး။ ADB သည အေျခခအေဆာကအဦမားတြင ပဂၢလကက႑ ပါဝငမႈမားအား လပငနး ႏင စမကနး ေငြေၾကးပပးျခငးမတဆင ဆကလကျမႇငတငသြားမညျဖစသည။ပဂၢလကက႑ လပငနးလညပတမႈမားသည (၁)ျပနလည ျပညၿဖးျမစြမးအင ႏင သယယပ႕ေဆာငေရး၊

37 ႏငငတကာေငြေၾကးေကာပေရးရငး ၂၀၁၁။ ပဂၢလကက႑မတဆင ႏငငတကာ ဘ႑ာေရး အငစတကးရငးမား ႏင ဖြ႕ၿဖးေရး၊ ဝါရငတနဒစ။

အထးသျဖင ၿမ႕ျပ သယယပ႕ေဆာငေရးကသ႕ေသာ အျခား အေျခခ အေဆာကအဥက႑မား (၂) ၿမ႕ႀကးမားအား ေနခငစဖြယျဖစေစေရးအတြက အေထာကအကျဖစေစရန ေရ၊ မလာစနစ ႏင စြန႕ပစပစၥညးဆငရာ ေငြေၾကးပပးမႈမား၊ ႏင (၃) ေဝးလသည ေဒသမား ႏင လထတ႕အတြက ဦးတညသည ဆကသြယေရးနညးပညာသစမားအတြက အေထာကအပမားက တးခ႕မညျဖစသည။ ADB သည လယယာစးပြားေရးအတြက ယငး၏ ေငြေၾကးပပးမႈက အရြယအစားတးခ႕သြားမညျဖစသည။ ယငးသည ပစသစမား ႏင ကနကစရတသကသာေသာ ေျဖရငးမႈနညးလမးမားက အာရစးစကသည ပဂၢလကအကးတလပငနးမားမတဆင ကနးမာေရး ႏင ပညာေရးတ႕ကသ႕ေသာ လမႈေရးက႑မားကလညး အေထာကအပေပးသြားမညျဖစသည။

74. ပထဝအေနအထားအရ လႊမးျခမႈက တးခ႕ျခငး။ ADBသည FCAS ႏင SIDS တ႕ကသ႕ေသာ စနေခၚမႈမားရေနသညေစးကြကမားအပါအဝင ေစးကြကသစမား ႏင မဖြ႕ၿဖးေသးသညေစးကြကမားရ ယငး၏ ပဂၢလကက႑ လပငနးလညပတမႈမားကတးခ႕သြားမညျဖစသည။ ထသ႕လပေဆာငစဥတြင ADB သညအားလးပါဝငေသာ စးပြားေရးပစမားအပါအဝင အဆးၾကႏငေျခႏင ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ အကးသကေရာကမႈ ပမျမငမားသညအလားအလာရေသာ အရြယအစားပမေသးငယသညလကတြလပေဆာငမႈမားကလညး ထညသြငးစဥးစားသြားမညျဖစသည။

75. ပမကယျပန႕သည ဘ႑ာေရးဆငရာ အားလးပါဝငေရးကအေထာကအပေပးျခငး။ ADB ၏ ပဂၢလကက႑ လပငနးလညပတမႈမားသည ပမႀကးမားသည ဘ႑ာေရးဆငရာအားလးပါဝငေရး၊ ကား/မတနးတညမေရး၊ အလပအကငမား ဖနတးေရး ႏင စရတသကသာေသာ အမယာမား၊အာမခမား ႏင စေငြမား ရရႏငေစရနအတြက DMC မားရဘ႑ာေရးက႑က ဖြ႕ၿဖးတးတကေစမညျဖစသည။ ကာလတေငြေၾကးပပးမႈဆငရာ လအပခကမားက ေျဖရငးရန အတြကADB သည DMC မားရ ဘဏမား ႏင ဘဏမဟတေသာေငြေၾကးဆငရာ အငစတကးရငးမား၏ စြမးရည၊ အရညအေသြးႏင ျဖန႕ကကမႈ - အထးသျဖင ဝငေငြနညးပါးသည လထထသ႕ေရာကရရနအတြက ယငး၏ ပပးမႈက တးျမႇငသြားမညျဖစသည။ADB သည ကနသြယေရးက႑ဘ႑ာေရးပပးမႈ၊ကနထတလပမႈလမးေၾကာငး ဘ႑ာေရးပပးမႈ၊ ႏင အေသးစားေငြေၾကးပပးမႈတ႕ကသ႕ေသာ ယငး၏ အမးမးေသာဘ႑ာေရးက႑ဆငရာ အစအစဥမားအသးျပမႈ ကလညးတးခ႕သြားမညျဖစသည။

31

76. ဘ႑ာေရးက႑ ႏင ေငြအရငးအႏးေစးကြကမားအားခငမာအားေကာငးေစျခငး။ အလယအလတကာလမ ေရရည ဘ႑ာေရးဆငရာ လအပခကမားက ေျဖရငးရနအတြက ADB သည ပဂၢလကက႑ လပငနးလညပတမႈမားႏငတကြအစးရ PBL, TA, စြမးရညျမႇငတငျခငး ႏင အသပညာဆငရာလပေဆာငခကမားမတဆင တကရကေၾကြးျမ အဆငျမႇငတငျခငး ႏင တာဝနချခငးတ႕မတဆငအပါအဝင ေငြေခးစာခပေစးကြကမား၊ အထးသျဖင စမကနး ေငြေခးစာခပမားက အကအညေပးသြားမညျဖစသည။ ADB သည အာဆယ + ၃ အာရ ေငြေခးစာခပ ေစးကြက ပဏာမလပငနး ႏင ေၾကြးၿမအာမခ ႏင ရငးႏးျမပႏမႈလပငနးတ႕ႏင ပမကယျပန႕စြာ ပးေပါငးေဆာငရြကသြားမည ျဖစသည။38

77. ျဖန႕ကကႏငမႈက တးျမႇငရနအတြက ပဂၢလက ရယယာရနပေငြမားက အသးျပ ျခငး။ ပဂၢလက ရယယာရနပေငြ မားသည အားသာခကက အသးခ ျခငး ႏင စေဆာငးျပငဆငျခငးတ႕အတြက သကရာကမႈ မားျပားေသာေၾကာင ADB ေငြေၾကးပပးမႈအတြက အေရးပါသည ပစတစရပျဖစပါသည။ ADB သည အေျခခအေဆာကအဦ၊ ဘ႑ာေရးက႑ ႏင ရာသဥတ ေျပာငးလမႈတ႕တြင အာရစးစကမညျဖစသည။

78. အစးရ-ပဂၢလက ပးေပါငးေဆာငရြကျခငးမားအား တးခ႕ျခငး။ ADB သည (၁) မဝါဒ စညးရးလႈ႕ေဆာမႈ ႏင စြမးရည တညေဆာကမႈတ႕တြင အကအညေပးျခငး (၂) လပပငခြငေပးသည ဝနးကငမား တညေထာငရာတြင အကအည ေပးျခငး (၃) ေငြေၾကးကစၥရပမားဆငရာ အၾကေပး ဝနေဆာငမႈမား ေပးအပျခငး (၄) စမကနး ေရးဆြျခငး၊ စစဥျခငး၊ ႏင ျပငဆငျခငးတ႕တြင အကအညေပးျခငး ႏင (၅) အစးရ ႏင အစးရႏငမဆငေသာ ေခးေငြထတေပးျခငးမားမ တဆင

38 ASEAN+3 တြင အာဆယ အဖြ႕ဝင ၁၀ ႏငင ႏင ဂပန၊ PRC ႏင ကရးယားသမၼတႏငငတ႕ ပါဝငသည။

စမကနးေငြေၾကးပပးမႈ ေပးအပျခငးတ႕ျဖင PPP မားအတြက ယငး၏ အေထာကအပမားက တးခ႕မည ျဖစပါသည။ စမကနးေဖာေဆာငသည အဖြ႕အစညးတစရပအျဖစ ADB သည လပငနးအပႏသမားအေနျဖင PPP မားက ေရးဆြစစဥၿပး ႏ႕စပေသာ စမကနး အစအမမား ေရးဆြရာတြင ကညရနအတြက ယငး၏ ေငြေၾကးကစၥရပ မားဆငရာ အၾကေပးဝနေဆာငမႈမားက တးခ႕သြားမညျဖစသည။

79. One ADB ခဥးကပမႈနညးလမးက အသးျပျခငး။ ADBပဂၢလကက႑ လပငနးလညပတမႈမားအား ဘကစပါဝငေသာေျဖရငးမႈနညးလမးမား ေပးအပရန အမားျပညသဆငရာက႑လပငနးလညပတမႈမားက အေျခခသြားမည ျဖစသည။အမားျပညသဆငရာက႑ လပငနးလညပတမႈမား (စမကနးေခးေငြထတေပးျခငး ႏင PBL) သည ပဂၢလကက႑အတြက ေငြေၾကးအရ ေအာငျမငမႈရရရန စတငသညအေျခအေနမားက သတမတျခငး သ႕မဟတ စးပြားေရးအရေငြေၾကးပပးမႈအတြက SOE မားအား ျပငဆငျခငးတ႕က အားျဖညေဆာငရြကသြားမညျဖစသည။ ADB သည ယငး၏ DMCမားထသ႕ ဘကစလႊမးျခေသာ ေျဖရငးေဆာငရြကမႈအစလကေပးအပႏငရနအတြက အမားျပညသ၊ ပဂၢလကက႑ႏင PPP ႏငသကဆငေသာ အရငးအျမစမားကေဆာငကဥးေပးမညျဖစသည။

80. ပမကယျပန႕သည ကြငးဆငးျဖန႕ကကမႈ။ ADB သညယငး၏ ပဂၢလကက႑ လပငနးလညပတမႈမား ပထဝအေနအထားအရ ျဖန႕ကကမႈ ပမမားျပားလာျခငးကထညသြငးစဥးစားကာ ADB သည ဌာေနကယစားလယရးမားတြင ပဂၢလကက႑လပငနးလညပတမႈ ဝနထမးမားပမထားရကာႏငငဒါရကတာမား ႏင နယပယအတြငးရ ဝနထမးမားအတြကသငတနးပ႕ခ ျခငး ႏင အေထာကအပမားက တးျမႇငထားရသြားမညျဖစသည။

ADB ၏ ပဂၢလကက႑ လပငနးလညပတမႈမားသည သဘာဝပတဝနးကင၊ လမႈေရး ႏင အပခပေရး စခနစႏႈနး မားက တးတကေကာငးမြနလာေစရန အကအညေပးကာ ေစးကြကအတြငး မရရႏငသည ေငြေၾကးပပးမႈမားအား သငေလာသည သတမတခကမားျဖင ေပးအပၿပး စမကနး ပစ ႏင ေဖာေဆာငေရးရလဒမားက အဆငျမႇင တငကာ အဆးၾကႏငေျခမားက ေလာခႏငသည။

32

VIII. ဖြ႕ၿဖးေရးအတြက ဘ႑ာေရးအရငးအျမစမားအားျမႇငတငျခငး ႏင စစညးျပငဆငျခငး

39 ဤဦးတညခကသည လြနခေသာ ၃ ႏစအတြငးရ ပဂၢလကက႑လပငနးလညပတမႈမားအတြက ကတကဝတျပခသည စစေပါငး OCR မားအနက ပဂၢလကက႑လပငနးလညပတမႈမား အတြက ေရရညပးတြေငြေၾကးပပးမႈ အခးက အေျခခထားပါသည။ ေရရညပးတြေငြေၾကးပပးရာတြင ADB ၏ ေငြေၾကးပပးမႈ သ႕မဟတ အၾကေပးဝနေဆာငမႈမားႏငဆကစပေနသည အၿပငေခးေငြမား ႏင ရယယာမား၊ B ေခးေငြမား၊ ADB မ အာမခထားသည ေခးေငြမားအနက မပါဝငေသးသည ပမာဏမား၊ အၿပငရနပေငြမား ႏင အဆးၾကႏငေျခလႊေျပာငးေပးသည အစအမမားမ ေပၚထြကလာသည ေလာေပါေပးေသာ ပမာဏမား ပါဝငပါသည။ ယငးတြင ကနသြယမႈဘ႑ာေရး ႏင ကနပစၥညးကြငးဆကဆငရာ ဘ႑ာေရးတ႕မပါဝငေပ စစေပါငး ကတကဝတျပထားသည OCR တြင အဆးၾကႏငေျခလႊေျပာငးေပးမႈမားမ ေပၚေပါကလာသည ေလာေပါပမာဏမား မပါဝငေပ။

81. အရငးအျမစမား စစညးျပငဆငေရးအတြက ခငမာအားေကာငးသည မတဖကလပငနးမား တညေဆာကျခငး။ ပဂၢလက ႏင အစးရ ေငြေၾကးအငစတကးရငးမား ႏင သမရးက ဖြ႕ၿဖးေရး မတဖကအဖြ႕အစညးမား ႏင အဖြ႕အစညးသစ မားကသ႕ေသာ မတကြျပားေသာ အငစတကးရငးမားႏင ခငမာေသာ မတဖကလပငနးမား တညေဆာကျခငးသည ADB ၏ အစးရဆငရာ လပငနးလညပတမႈမား ႏင အစးရႏငမဆငေသာ လပငနးလညပတမႈမားအတြက အရငးအျမစ မား ပမစစညးျပငဆငရနအတြက ဗဟာ ၂၀၃၀ ၏ အဓက အားစကလပေဆာငမႈတစချဖစလာမညျဖစသည။ ADB ၏ ေအာငျမငမႈအေပၚ အဓက တငးတာသညအရာသည ယငး၏ ကယပင ေငြေၾကးပပးမႈအျပင စစညးျပငဆငႏငခေသာ

ထပေဆာငး အရငးအျမစမား၏ ပမာဏ ႏင အရညအေသြးတ႕ျဖစသည။

82. ပဂၢလကက႑ လပငနးလညပတမႈမားအတြက ေရရည ပးတြေငြေၾကးပပးမႈ ဦးတညခက။ ADB သည ၂၀၃၀ ခႏစ ေရာကရခနတြင ယငး၏ ေငြေၾကးပပးမႈ ၁ အေမရကနေဒၚလာလင ေရရညပးတြေငြေၾကးပပးမႈ ၂.၅၀ အေမရကန ေဒၚလာႏႈနးျဖင ေရရညပးတြေငြေၾကးပပးမႈတြင သသသာသာ တးျမငလာေစရန ဦးတညေဆာငရြကမညျဖစသည။39

83. ကနသြယေရးလပငနး အရငးအျမစမားမ ရနပေငြမား စစညးျပငဆငျခငး။ ADB သည ပဂၢလကပးတြေငြေၾကးပပးသ မား ႏင ရငးႏးျမပႏသမားထမ ေငြေၾကးပပးမႈမား စစညးျပငဆငသည ႀကးပမးအားထတမႈမားက ခငမာအားေကာငး ေစရန ႏင ယငး၏ ကယပငေငြေၾကးပပးမႈမား၏ အားသာခကကလညး တးျမႇငရန လပေဆာငမညျဖစသည။ ယငး သည အထးသျဖင ေငြေၾကးပပးမႈ လအပခက ျမငမားသည အေျခခအေဆာကအဦဆငရာ လပငနးလညပတမႈမားတြင ပးတြေငြေၾကးပပးမႈ အခြငအလမးမားက ရာေဖြေဖာထတမညျဖစသည။ ADB သည ပဂၢလက ေငြအရငးအႏးမား စေဆာငးရန B ေခးေငြမား၊ အဆးၾကႏငေျခ တစစတတစပငး အာမခခကမား၊ ေၾကြးၿမဆငရာ တစစတတစပငး အာမခခကမား၊ ADB ၏ အဆးၾကႏငေျခမားက အာမခကမၸဏမားထ လႊေျပာငးျခငး၊ ႏင ကနသြယမႈ ဘ႑ာေရးတြင အဆးၾကႏငေျခ မေဝသည သေဘာတညခကမားအပါအဝင ေၾကြးၿမ အဆငျမႇငတငေရး ထတကနမားက ႀကတင အသးျပမညျဖစသည။ ယငးသည ဆနးသစေသာ ေျဖရငးမႈနညးလမးမားက ေဖာေဆာငရနအတြက ယငး၏ ပဂၢလက က႑

ပဂၢလက ႏင အစးရ ေငြေၾကးအငစတကးရငးမား ႏင အစဥအလာ ဖြ႕ၿဖးေရး မတဖကအဖြ႕အစညးမား ႏင အဖြ႕အစညးသစ မားကသ႕ေသာ မတကြျပားေသာ အငစတကးရငးမားႏင ခငမာေသာ မတဖကလပငနးမား တညေဆာကျခငးသည ဗဟာ ၂၀၃၀ ၏ အဓက အာရစးစကမႈတစချဖစလာမညျဖစသည။

33

ေငြေၾကးပပးမႈဆငရာ အသပညာမား ႏင နကရႈႈငးသည အစးရ ဆကဆေရးမားက ထးျခားစြာ ေပါငးစပ အသးျပ မညျဖစသည။

84. ေငြေၾကးဆငရာ တာဝနမားက လကချခငးႏင လႊေျပာငးထနးခပျခငး။ ADB သည စမကနးေငြေၾကးပပးသမား အတြက ရနပေငြမား ရရႏငမႈက ေသခာေစရနအတြက ေဒသႏရ ေငြေၾကးစနစမားျဖင အပါအဝင ႀကးမားသည စမကနးမား၏ ေငြေၾကးဆငရာတာဝနမားက လကခကာ လႊေျပာငးထနးခပသြားမညျဖစသည။

85. အငစတကးရငးဆငရာ ရငးႏးျမပႏသမားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈမားအား တးခ႕ျခငး။ ေရရည ပဂၢလကရနပေငြမား စစညးျပငဆငရနအတြက အခြငအလမးမားက အမားဆးျဖစေစရန၊ ADB သည အာရတကအတြငး ႏင ျပငပရ အာမခ ႏင ပငစငကမၸဏမားကသ႕ေသာ အငစတကးရငးဆငရာ ရငးႏးျမပနသမားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈမားအား တးခ႕သြားမညျဖစသည။ (လကရ ဂပနႏငငမ ရယယာရငးႏးျမပႏမႈမားျဖင) အာရတက၏ အဓကဦးေဆာငေနေသာ ပဂၢလကက႑ အေျခခအေဆာကအဦ ရနပေငြ၏ ေအာငျမငမႈက အေျခခကာ ADB သည တတယအဖြ႕အစညး (third party) ရနပေငြမားက စမခန႕ခြရနအတြက စၾကၤမားက တးခ႕သြားမညျဖစသည။ ထသ႕ေသာ စၾကၤမားသည ADB ၏ သေဘာတညခက ေရြးခယမႈ ႏင စမခန႕ခြမႈတ႕က အေျခခကာ ADB ၏ ပဂၢလကက႑ လပငနးလညပတမႈမားက ပးတြေငြေၾကးပပးသြားမညျဖစသည။

86. အစးရ-ပဂၢလက ပးေပါငးေဆာငရြကမႈမားမတဆင ရငးႏးျမပႏမႈမားက အရနအဟနျမႇငတငျခငး။ PPPမားအတြက အေထာကအပမားက အရြယအစားတးခ႕ရန ႀကးပမးမႈမားမတဆင (အပဒ ၇၈) ADB သည ပမကယျပန႕စြာ ပါဝငေသာ ေငြေၾကးဆငရာ အရငးအျမစမားက စစညးျပငဆငရနအတြက

40 အာရတကရ ပဂၢလကက႑အတြက ရာသဥတဆငရာ ကေနဒါရနပေငြ ႏင အာရတကရ ပဂၢလကက႑အတြက ရာသဥတဆငရာ ကေနဒါရနပေငြ ၂ တ႕ပါဝငသည။

41 ပဂၢလကက႑ စမကနးမားအတြက ေရာေႏာပါဝငသည အထးေငြေၾကးပပးမႈမားအတြက ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ ဘ႑ာေရး အငစတကးရငး လပငနးအဖြ႕မား အႏစခပအစရငခစာ ၂၀၁၇ အား အာဖရကဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ၊ အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ၊ အာရအေျခခအေဆာကအဦရငးႏးျမပႏမႈဘဏ၊ ျပနလညတညေဆာကေရး ႏင ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ ဥေရာပဘဏ၊ ဥေရာပ ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ ဘ႑ာေရး အငစတကးရငးမား၊ ဥေရာပရငးႏးျမပႏမႈဘဏ၊ အေမရကနဖြ႕ၿဖးေရးဘဏအပစ၊ ပဂၢလကက႑ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအတြက အစၥလာမမစေကာပေရးရငး ႏင ႏငငတကာ ေငြေၾကး ေကာပေရးရငးတ႕ပါဝငေသာ အဖြ႕မ ျပငဆငခပါသည။ ပဂၢလကက႑ စမကနးမားအတြက ေရာေႏာပါဝငသည အထးေငြေၾကးပပးမႈမားအတြက ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ ဘ႑ာေရး အငစတကးရငး လပငနးအဖြ႕မား အႏစခပအစရငခစာ ၂၀၁၇ အား အာဖရကဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ၊ အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ၊ အာရအေျခခအေဆာကအဦရငးႏးျမပႏမႈဘဏ၊ ျပနလညတညေဆာကေရး ႏင ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ ဥေရာပဘဏ၊ ဥေရာပ ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ ဘ႑ာေရး အငစတကးရငးမား၊ ဥေရာပရငးႏးျမပႏမႈဘဏ၊ အေမရကနဖြ႕ၿဖးေရးဘဏအပစ၊ ပဂၢလကက႑ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအတြက အစၥလာမမစေကာပေရးရငး ႏင ႏငငတကာ ေငြေၾကး ေကာပေရးရငးတ႕ပါဝငေသာ အဖြ႕မ ျပငဆငခပါသည။

ႏငငမားအား အကအညေပးမညျဖစသည။ အကးအျမတရရႏငေသာ PPP စမကနးမား ေဖာေဆာငျခငး၊ ဖြ႕စညးျခငး ႏင ျပငဆငျခငးအတြက ADB ၏ အေထာကအပမားသည ပဂၢလကက႑ ရငးႏးျမပႏမႈ ႏင ပါဝငေဆာငရြကမႈတ႕အတြက အခြငအလမးမား ပမ ဖနတးႏငရန အကအညေပးမညျဖစသည။ ADB သည PPP စမကနး ျပငဆငေရး လပေဆာငခကမားက အေထာကအပေပးရနအတြက (လကရတြင ၾသစေတးလ၊ ကေနဒါ ႏင ဂပနႏငငတ႕မ အေထာကအပေပးထားသည) အာရပစဖတ စမကနး ျပငဆငေရးလပငနး ႏင အျခား စမကနး ေဖာေဆာငေရး လပငနးမား အသးျပမႈက တးျမႇငသြားမညျဖစသည။

87. အထးအရငးအျမစမားမ ရနပေငြမား စစညးျပငဆငျခငး။စမးလနးေသာရာသဥတရနပေငြ၊ ရာသဥတဆငရာ ရငးႏးျမပႏမႈရနပေငြမား ႏင ႏငငတကာသဘာဝပတဝနးကငလပငနးတ႕အပါအဝင ႏစႏငင ႏင ႏငငမားစြာ ပါဝငေသာ မတဖကအဖြ႕အစညးမားထမ အထးရနပေငြမား စစညးျပငဆငေရးသည ADB ၏ အရငးအျမစမား စစညးျပငဆငေရး ႀကးပမးမႈ၏ အေရးပါေသာ အစတအပငးတစရပ ျဖစေနဆျဖစပါသည။ အထးရနပေငြမားသည DMC မားအေနျဖင ေၾကြးၿမဆငရာ ေရရညတညတမႈက ေသခာေစၿပး စမကနးမားအား ေငြေၾကးပပးရနအတြက DMC မား၏ အေရးပါေသာ ကရယာတစခ ျဖစပါသည။ သန႕စငေသာ နညးပညာ ရနပေငြ ႏင အာရတကရ ပဂၢလက က႑အတြက ရာသဥတဆငရာ ကေနဒါ ရနပေငြတ႕ထမ ေပါငးစပထားသည အထးရနပေငြအရငးအျမစမားက စမခန႕ခြရာတြင ေအာငျမငသည မတတမးရခမႈက အေျခခကာ40 ADB သည သေဘာတညထားသည အေျခခမမား41 ႏငအည သရပျပျခငး၊ ပတကးယျခငး၊ အရြယအစားတးခ႕ျခငး ႏင စးပြားေရးဆငရာ ေရရညတညတမႈတ႕အတြက အားေကာငးသည အလာအလာရသညအခါတြင ျမငမားသည ဖြ႕ၿဖးေရး အကးသကေရာကမႈဆငရာ စမကနးမားက အေထာကအပေပးရနအတြက ပဂၢလက အရငးအျမစမားက

34

အရနအဟနျမႇငတငရန အထးအရငးအျမစမားက ေရြးခယအသးျပသြားမညျဖစသည။

88. မတဖကအဖြ႕အစညးသစမား ႏင ေပၚေပါကလာေနသည မတဖကအဖြ႕အစညးမားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈက တးခ႕ျခငး။ ADB သည စပြားေရးလပငနးေဖာငေဒးရငးမား၊ပရဟတေဖာငေဒးရငးမားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈမားက တးခ႕မညျဖစသည။ စမကနးမားအတြက အရငးအျမစမား ရရႏငမႈက တးျမႇငႏငရန ဆနးသစေသာ ရနပေငြ အရငးအျမစမားအား ရာေဖြေဖာထတသြားမညျဖစသည။ ADB သည အာရအေျခခအေဆာကအဦ ရငးႏးျမပႏေရးဘဏ ႏင ဖြ႕ၿဖးေရးဘဏသစတ႕ကသ႕ေသာ ႏငငမားစြာ ပါဝငေသာ မတဖကအဖြ႕အစညးသစမားႏင ပးေပါငး ေဆာငရြကျခငးက ခငမာအားေကာငးေစမညျဖစသည။

89. ADB ၏ trust fund မားအတြက အရငးအျမစမားရာေဖြျခငး။ ADB သည ယငး၏ အလရငအဖြ႕အစညးတစခ သ႕မဟတ မားစြာပါဝငေသာ trust fund မားအတြက ေထာကပေငြ အရငးအျမစမား ပမရရေစရန ေဆာငရြက သြားမညျဖစသည။42 ယငးသည စြမးရညျမႇငတငျခငး၊စမကနးျပငဆငျခငး ႏင အသပညာဆငရာ လပငနးမားအတြက အဆပါ အရငးအျမစမားအား ထေရာကအကးရစြာအသးခေၾကာငးက ေသခာေစမညျဖစသည။ADB သည ရနပေငြ ထညဝငသမားႏင အနးကပ အျပနအလနေဆြးေႏြးကာ စမကနး အေကာငအထည ေဖာေရးအတြက ဆနးသစ တထြငမႈက ျမႇငတငရန၊စမကနး အရညအေသြးက ျမႇငတငရန ႏင အေရးႀကးသည အေထာကအပမား ေပးအပရန အဆပါ အရငးအျမစမားအားဗဟာေျမာက အသးျပသြားမညျဖစသည။

90. ADB ၏ ကယပင ရနပေငြမားအတြက ဆနးသစေသာကရယာမား အသးျပျခငး။ ADB သည ယငး၏ စစညးျပငဆငမႈ ဆငရာ ႀကးပမးမႈမား၏ အစတအပငးအျဖစ ယငး၏ဘ႑ာတကဆငရာ လပငနးလညပတမႈမားမတဆင သဘာဝပတဝနးကင ႏင ရာသဥတဆငရာ ကစၥရပမားအတြက ထတေပးေသာ ေငြေခးစာခပမား (Green bonds)၊ ေရအရငးအျမစမားဆငရာ ေငြေခးစာခပမား (Water bonds)၊ႏင သန႕စငေသာ စြမးအငဆငရာ ေငြေခးစာခပမား (Cleanenergy bonds) ကသ႕ေသာ ဆနးသစသည ကရယာမားက ဆကလကအသးျပမညျဖစသည။ ထ႕ျပင ယငး၏လပငနးလညပတမႈမားအတြက SDG ေငြေခးစာခပမား ႏင

42 ၂၀၁၇ ခႏစ မတလအထတြင ADB သည trust fund ၄၉ ခက စမခန႕ခြၿပး ယငးတ႕အနက ၂၈ ခသည မတဖကအဖြ႕အစညးတစခတညးပါဝငေသာ ရနပေငြမားျဖစၿပး ၂၁ ခတ႕သည မတဖကအဖြ႕အစညးအမားအျပားပါဝငေသာ ရနပေငြမားျဖစသည။ တရားဝင ပးတြေငြေၾကးပပးမႈ၏ ၆% ခန႕သည ADB ၏ trust fud မားမတဆင စးဆငးပါသည။

အစၥလာမမစ ေငြေၾကးပပးမႈမားက ရယစစညးႏငရနလညး ရာေဖြေဖာထတသြားမညျဖစသည။

91. ပဂၢလက ရငးႏးျမပႏမႈမားက ျမႇငတငရနအတြက စးပြားေရးဝနးကငက ပမတးတကေကာငးမြနေစျခငး။ADB သည မဝါဒေရးရာ အၾကဥာဏမား၊ TA, PBLႏင စမကနးဆငရာ ေခးေငြထတေပးျခငးတ႕မတဆင ပဂၢလကက႑ ရငးႏး ျမပႏမႈမားက ဆြေဆာငရာတြင လအပသည လပပငခြငေပးေသာ မဝါဒဝနးကငတစခ ႏင အရညအေသြးျမင အေျခခ အေဆာကအဦမား ေဖာေဆာငရာတြင အကအညေပးမညျဖစသည။ ပဂၢလကက႑ လပငနးလညပတမႈမားမ ရရခေသာ အေရးပါသည ေစးကြကဆငရာ အဟန႕အတားမားဆငရာ ျပငဆငမြမးမထားသည စစစေလလာခက မားသည အဆပါ နယပယမားရ ပဂၢလကက႑ လပငနးမားအတြက သတငးအခကအလကမား ရရေစမညျဖစသည။

92. ျပညတြငး အရငးအျမစမား စစညးျပငဆငမႈက အားေပးျမႇငတငျခငး။ အစးရဘကဂကမားျဖင ေငြေၾကးပပးသည အမားျပညသဆငရာ ရငးႏးျမပႏမႈမားသည အေျခခအေဆာကအဦ ႏင အမားျပညသဆငရာ ဝနေဆာငမႈမားအတြက ေငြေၾကးပပးရာတြင အဓက နညးလမးျဖစသည။ ျပညတြငး အရငးအျမစမားက ပမစစညးျပငဆငႏငရနအတြက ADB သည DMC အစးရမား၏ ဝငေငြစေဆာငးမႈ ႏင အသးစရတစမခန႕ခြမႈ စနစမားက ဆကလကအေထာကအပ ေပးမည ျဖစသည။ ADB သည အျခားေသာ ဖြ႕ၿဖးေရးမတဖက

ADB သည ၂၀၃၀ ခႏစ ေရာကရခနတြင ယငး၏ ေငြေၾကးပပးမႈ ၁ အေမရကနေဒၚလာလင ေရရညပးတြေငြေၾကးပပးမႈ ၂.၅၀ အေမရကန ေဒၚလာႏႈနးျဖင ေရရညပးတြေငြေၾကးပပးမႈတြင သသသာသာ တးျမငလာေစရန ဦးတညေဆာငရြကမညျဖစသည။

35

အဖြ႕အစညးမားႏင ညႏႈငးေဆာငရြကျခငးျဖင ေၾကြးၿမဆငရာ ေရရညတညတမႈက ေသခာေစရနအတြက ယငးတ႕၏ ေၾကြးၿမဆငရာ ပြငလငးျမငသာမႈ ႏင စမခန႕ခြမႈတ႕ကလညး အကအညေပးမညျဖစသည။ ေငြေၾကးဆငရာ အငစတကးရငးမား ႏင ေငြအရငးအနးေစးကြကမား ဖြ႕ၿဖးတးတက လာေစေရးေဆာငရြကရာတြင DMC မားအတြက ADB ၏ အေထာကအပသည ေဒသ၏ စေဆာငးေငြမားအား

အကးရေသာ ရငးႏးျမပႏမႈမားအတြက ပမထေရာကစြာ အသးခႏငရန အကအညေပး မညျဖစသည။ ADB ၏ ေဒသႏရ ေငြေၾကးစနစဆငရာ လပငနးလညပတမႈမားအား တးခ႕ျခငးသည ေဒသႏရ ေငြေၾကးေစးကြကမားက ဖြ႕ၿဖးတးတကလာေစကာ အဆးၾကႏငေျခမားက ေလာခရန အေထာကအကျဖစေစ မညျဖစသည။

36

IX. အသပညာဆငရာ ဝနေဆာငမႈမားအားခငမာအားေကာငးေစျခင

93. အသပညာဆငရာ အငစတကးရငးတစရပအျဖစ ADB ၏ အခနးက႑။ အာရပစဖတေဒသရ လငျမနေသာေျပာငးလမႈမား ႏင DMC အမားစအေနျဖင ဝငေငြအလယအလတအဆငသ႕ ေရာကရလာသညဟေသာအခက ေၾကာင ADB ၏ ဆကလကဆေလာေနမႈသည အသပညာဆငရာ အငစတကးရငးတစရပအျဖစ ယငး၏အခနးက႑အေပၚတြင ပမ၍ မတညလာေနပါသည။ ADB ၏ထတေဖာေျပာဆျခငးမရသည အသပညာမားသည ယငး၏စမကနးမား ႏင အစအစဥမားအတြငး တညရေနပါသည။ထတေဖာတငျပထားသည အသပညာမားကမ စာတမးမား၊ဖရမမား ႏင TA မားကသ႕ေသာ ထတကန ႏင ဝနေဆာငမႈ အမးမးတ႕မတဆင ေပးအပပါသည။ DMC မားအေနျဖင အကယ၍ အျခားေသာ ေငြေၾကးပပးမႈ အရငးအျမစမားက အသးျပႏငသညအခါတြငပင ADB ၏ စမကနး ပစေရးဆြအေကာငအထညေဖာရာတြင ျမငမားသည စခနစႏႈနးမား၊နညးပညာ ႏင အေလအထေကာငးမား ေပးအပျခငး၊ ႏင ပမ၍ေယဘယအားျဖငဆရပါက ADB ၏ DMC မားႏင လကတြလပေဆာငလာခသည ႏစေပါငး ၅၀ ေကာကာလအတြငးစေဆာငးလာခသည အသပညာမား၊ ကၽြမးကငမႈမား ႏင အတတပညာမားက ရရႏငေသာေၾကာင ADB ထတြငသာအကအညေတာငးေလရၾကသည။

94. အသပညာမားေပးအပသည အဖြ႕အစညးတစရပအျဖစ ADB ၏ အခနးက႑အား ခငမာအားေကာငးေစျခငး။ ADBသည DMC မား၏ လအပခကမားက ခြျခားသတမတၿပးဆေလာမႈအရဆး အသပညာဆငရာ ထတကနမား ႏင ဝနေဆာငမႈမား ေပးအပရနအတြက ယငးတ႕ႏင အနးကပပးေပါငးေဆာငရြကမညျဖစသည။ ADB သည DMC မား၏ ေပၚေပါကလာသည လအပခကမား ႏင အနာဂတ လအပခကမားက တငႀကတြကဆကာအသပညာမား ထတေပးရန၊ တငျပရန ႏင မေဝရနအတြက

ေမာမနးေဆာငရြကမညျဖစသည။ ယငးသည လပငနးလညပတသည စကဝနးတစေလာက ေငြေၾကးပပးမႈ ႏင အငစတကးရငးဆငရာ စြမးရညတညေဆာငျခငးတ႕ျဖင အေကာငးဆး ရရႏငသည အသပညာမားက ေပါငးစပထညသြငးရနအတြက ဝနထမးမားက အကးခစားခြငေပးဆြေဆာငမည ျဖစသည။ ADB သည စမကနးစကဝနးတစေလာက ရရခသည သငခနးစာမား အပါအဝင ထတေဖာမေျပာရေသး သည အသပညာမားက တငျပရန ႏင အသပညာဆငရာ ဝနေဆာငမႈမား အေထာကအပေပးရန TA ႏင အျခား အရငးအျမစမားအား ဗဟာေျမာက လေလာကစြာ ခြေဝေပးထားျခငးက အဆငျမႇငတငမညျဖစသည။ ယငးသည အစအစဥ ႏင စမကနးသစမား ပစေရးဆြရာတြင သးျခားလြတလပေသာ ကယတင အကျဖတသးသပျခငးမားမ အေထာကအထားမား ႏင ေတြ႕ရခကမားကလညး အသးျပမညျဖစသည။ အသပညာမား ထတလပေရးအတြက TA အရငးအျမစမားအား အသးျပျခငးက ႏစစဥ ျပနလညသးသပသြားမညျဖစသည။ က႑ ႏင အေၾကာငးအရာအလက အပစမား၏ အသပညာဆငရာလပငနးမားက ခငမာအားေကာငးေစေရးအတြက Trust Fund မား ေဖာေဆာငရန အားေပးသြားမညျဖစသည။

95. သေတသနအတြက ပမတကၾကြစြာေဆာငရြကသည အခနးက႑တစရပက ေသခာေစျခငး။ ADB ၏ အသပညာ ႏင အေထာကအထား အေျချပ သေတသနလပငနးမားသည လပငနးေဆာငရြကရမည အေရးပါသည နယပယမား ႏင က႑မားအေၾကာငး နားလညသေဘာေပါကေစရန အသပညာေပးကာ DMC မား၏ ေကာငးမြနသည မဝါဒမား ႏင ျပျပငေျပာငးလမႈမားအား အေထာကအပေပးမညျဖစသည။ ADB သည ယငး၏ သေတသနလပငနးဆငရာ စြမးရညက ပမခငမာအားေကာငးေစကာ DMC မားထသ႕

အာရပစဖတေဒသရ လငျမနေသာ ေျပာငးလမႈမား ႏင DMC အမားစအေနျဖင ဝငေငြအလယအလတအဆငသ႕ ေရာကရလာသညဟေသာ အခက ေၾကာင ADB ၏ ဆကလကဆေလာေနမႈသည အသပညာဆငရာ အငစတကးရငးတစရပအျဖစ ယငး၏ အခနးက႑အေပၚတြင ပမ၍ မတညလာေနပါသည။

37

အရညအေသြးျမငမားသည အၾကဥာဏမား ေပးအပမည ျဖစသည။ ADB ၏ သေတသနလပငနးမားသည အာရပစဖတေဒသမ ရႈေထာငမားက တငျပျခငးျဖင ႏငငတကာ ဖြ႕ၿဖးေရး ေဆြးေႏြးပြမားကလညး အေထာကအကျပသြားမညျဖစသည။

96. အဖြ႕ဝငဖြ႕ၿဖးဆႏငငမား၏ အငစတကးရငးဆငရာစြမးရညက ခငမာအားေကာငးေစျခငး။ ADB သည DMC အစးရအရာရမား၏ ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ ျပနာမား ေျဖရငးႏငစြမးႏင စမကနးမား ေဖာေဆာငႏငစြမးတ႕က ျမႇငတငရန အတြက ယငးတ႕ႏငဆကလက ပးေပါငးေဆာငရြကသြားမညျဖစသည။ ADB သည DMC အရာရမား၊ ပဂၢလကက႑၊အရပဘကအဖြ႕အစညး၊ ႏင ပညာရငမားအား ေဒသတြငးႏင ႏငငတကာ အသပညာဗဟခကမား၊ ေလလာသငယမႈ စငတာမားႏင ခတဆကေပးကာ ေဒသအတြငး ႏင ျပငပရ ႏငငမားအၾကား ပးေပါငးေဆာငရြကရာတြင အဆငေျပေခာေမြ႕ေစရန အကအညေပးမညျဖစသည။ DMC မားတြင စြမးရညတညေဆာကျခငး ႏင မဝါဒဆငရာ ေဆြးေႏြးပြ မားက အေထာကအပေပးျခငးအျပင ADB သည ေအာငျမငသည ခဥးကပမႈနညးလမးမားအား ကယကယျပန႕ျပန႕အတယကငသးႏငရန ရညရြယကာ သကဆငရာ နယပယမားသ႕မဟတ က႑မားတြင ဆနးသစေသာ ခဥးကပမႈ မား ႏင ေျဖရငးမႈ နညးလမးမားက ေရ႕ေျပးစမးသပရနအတြက TAအရငးအျမစမားက အသးျပသြားမညျဖစသည။

97. အငစတကးရငးတစခြင အသပညာမား ျမႇငတငေပးျခငး။ဌာနမားအားလးက ယငးတ႕၏ ကၽြမးကငမႈ နယပယမားအတြငး အသပညာဆငရာ ထတကနမား ႏင ဝနေဆာငမႈမားထတလပရန ႏင စြမးရညတညေဆာကေရး ႀကးပမးမႈမားက အေထာကအကျပေစရန အားေပးသြားမညျဖစသည။က႑ ႏင အေၾကာငးအရာအလက အဖြ႕မား သည ADB၏ အသပညာဆငရာ လပငနးေဆာငရြကခကမားက ဆကလကဦးေဆာငကာ ညႏႈငးေဆာငရြကသြားမညျဖစသည။ ADB ၏ သေတသန လပေဆာငခက ႏင ADB အငစတကတ႕သည ADB ၏ လပငနးလညပတမႈမားႏင မဝါဒရးရာ အၾကဥာဏမားအတြက စစစေလလာမႈ အေျခခက ဆကလကေထာကပသြားမညျဖစသည။အကျဖတ သးသပျခငး၊ ရလဒမား စမခန႕ခြျခငး၊

အကငပကျခစားမႈတကဖကျခငး ႏင ေပါငးစညးညညြတျခငး၊ ဥပေဒမား၊ ပစၥညးဝယယျခငး၊ စာရငးစစျခငး ႏင အဖြ႕အစညးအတြငး ထနးခပစမျခငး၊ အဆးၾကႏငေျခ စမခန႕ခြျခငး၊ ဘ႑ာတကလပငနးမား၊ ႏင သတငးအခကအလကနညးပညာမားကသ႕ေသာ နယပယမားတြင အဖြ႕အစညး အတြငးရ အသ ပညာမားျဖင DMC မားက ပပးကညသြားမညျဖစသည။

98. အသပညာဆငရာ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈမားက တးခ႕ျခငး။ ADB သည ႏစႏငင ႏင ႏငငတကာမတဖကအဖြ႕အစညး မား၊ ကၽြမးကငပညာရငမားပါဝငေသာ အၾကေပးအဖြ႕မား၊ တကသလမား၊ CSO မား၊ေဖာငေဒးရငးမား ႏင ပဂၢလက က႑တ႕ႏင အသပညာဆငရာပးေပါငးေဆာငရြကမႈမားက တကၾကြစြာေဖာေဆာငကာ ပြားမားလာေစရန ေဆာငရြကသြားမညျဖစသည။ ထသ႕ေသာ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈမားသည အၾကဥာဏမားအား စမးသပျခငး၊ အေရးႀကးသည ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ ကစၥရပမားအေၾကာငး စဥးစားရန နညးလမးအမးမး ရာေဖြျခငး ႏင အသပညာမား ပးေပါငး ရာေဖြျခငး ႏင မေဝျခငးတ႕အတြက စၾကၤမား ရရေစမညျဖစသည။ အဆပါ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈမားသည SDG မား၊ ရာသဥတေျပာငးလမႈ၊ ၿမ႕ျပေဖာေဆာငမႈ ႏင လပငနးလညပတမႈဆငရာ တာဝနမားအတြက သတငး အခကအလကမား ရရေစမည သေတသနလပငနးမားကသ႕ေသာ အဓက နယပယမားတြင ေဒသတြငး အခက အလကမား စေဆာငးျခငးက အကအညေပးသြားမညျဖစသည။

99. အသပညာမား ထတျပနေၾကညာျခငး။ ADBသည လပငနးလညပတမႈဆငရာ လပေဆာငခကမား၊သေတသနမား၊ မဝါဒေဆြးေႏြးပြမား ႏင စြမးရညဖြ႕ၿဖးေရးႀကးပမးမႈမားမ ရရသည အသပညာမား လကလမးမႏငမႈက ဆကလက တးျမႇငသြားမညျဖစသည။ ထ႕ျပင ယငး၏ဆကသြယေျပာဆေရးဆငရာ လပေဆာငခကကလညးအဆငျမႇငတင သြားမညျဖစသည။ ADB သည အသပညာမားကအဖြ႕အစညးျပငပ ႏင အဖြ႕အစညးအတြငးသ႕ ျဖန႕ေဝရာတြင ကြျပားစလငေသာ နညးလမးမား ႏင ဒဂစတယ နညးပညာမားက အသးျပမညျဖစသည။

ADB သည DMC မား၏ လအပခကမားက ခြျခားသတမတၿပး ဆေလာမႈအရဆး အသပညာဆငရာ ထတကနမား ႏင ဝနေဆာငမႈမား ေပးအပရနအတြက ယငးတ႕ႏင အနးကပပးေပါငးေဆာငရြကမညျဖစသည။

38

X. ADB အား ပမအားေကာငး၊ပမ ေကာငးမြန၊ ပမလငျမနေစျခငးမတဆင လပငနးမား ေဖာေဆာငျခငး

100. ခငမာသည အရငးအျမစ အေျခခတစခရေၾကာငးေသခာေစျခငး။ ADF ေခးေငြဆငရာလပငနးလညပတမႈမားအား OCR လကကနရငးတမးႏင ေပါငးစညးၿပးေနာကတြင ADB သည ဗဟာ ၂၀၃၀တြင ေမာမနးထားသည လပငနး လညပတမႈမားက ေထာကပရနအတြက ခငမာသည ေငြေၾကးအရငးအနးအေျခခတစခ ရပါသည။ ေကာငးမြနသည ေငြအရငးအနးအေနအထားတစရပက ဆကလကထနးသမးထားႏငရနအတြက ADB သည အဖြ႕အစညးတြငးရ စမခန႕ခြေရးႏင လပငနးလညပတမႈဆငရာ ကနကစရတမားက ပမတးတကေကာငးမြနေစရန လပေဆာငၿပး ရေနၿပးသားလပငနးမားမ ေငြအရငးအႏးမား တးတကလာေစရနအတြက အမးမးေသာ ေရြးခယစရာနညးလမးမား က ရာေဖြေဖာထတမညျဖစသည။ ADB သည ယငး၏ေငြအရငးအနးမား အသးျပမႈက အေကာငးဆးျဖစေစရန ႏင ေငြေၾကးဆငရာ ေရရညတညတႏငမႈက ျမႇငတငရနအတြက ေငြအရငးအနး လေလာကမႈဆငရာ မေဘာင ႏင ႏႈနးထားသတမတခကမားက ပမနျပနလညသးသပျခငး၊တစဆငအာမခ၊ အာမခမား၊ ႏင ADB ၏ အရႈးေပၚေနသည လပငနးမားက ေရာငးထတျခငးတ႕ကသ႕ေသာအဆးၾကႏငေျခ လႊေျပာငးသည အစအမမား အသးျပျခငး၊တတယ အဖြ႕အစညး (third party) ကနသြယေရးႏင အထးရနပေငြမား၊ ႏင ပးတြေငြေၾကးပပးမႈ အခြငအလမးမား အသးျပမႈ က အျမငဆးျဖစေစျခငးတ႕ျဖင လပေဆာငသြားမညျဖစသည။ ေငြေၾကးပပးမႈဆငရာ လအပခကမားက အေျခခကာ ရယယာရငမား၏ ေထာကခမႈအရ သငေလာသည ကာလတစခတြင အေထြေထြ သ႕မဟတ အထးေငြအရငးအႏးမား က တးျမႇငရန ထညသြငးစဥးစားႏငပါသည။

101. လသားအရငးအျမစမား ျမႇငတငျခငး။ ADB သည ယငး၏ လပငနးခြငတြင ထးခၽြနသမား စေဆာငးမႈက တးခ႕ၿပး ဦးစားေပးနယပယသစမားတြင ကၽြမးကငသမားခန႕အပကာ ဝနထမးေခၚယမႈ လပငနးစဥမားအားလငျမနမႈ၊ အရညအေသြး ႏင ပြငလငးျမငသာမႈဟသည ရညမနးခက သးရပတ႕ျဖင ထေရာကေကာငးမြနေစရန လပေဆာငမည ျဖစသည။ ယငးသည (လပငနးလညပတျခငး၊

ေခါငးေဆာငမႈ၊ ဒဂစတယနညးပညာမား၊ ႏင အေျပာငးအလ စမခန႕ခြမႈတ႕အပါအဝင) ဝနထမးမားအား သငတနးပ႕ခေရး ႏင တးတကလာေစေရးတ႕အတြက ရငးႏးျမပႏ သြားမညျဖစသည။ သငတနးပ႕ခေရး အစအစဥမားတြင အမားျပညသဆငရာက႑ ႏင ပဂၢလကက႑ လပငနးမား တြင လပကငေနၾကသည ဝနထမးမားအၾကား နားလညမႈ ႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈတ႕က ပပးသြားမညျဖစသည။ ဝနထမးမား စတအားထကသနလာေစရန ႏင စြမးေဆာငရညျမငမားသည ဝနးကငတစရပ ေပၚေပါကလာေစရန အတြက ADB ၏ စြမးေဆာငရည စမခန႕ခြမႈ စနစအား ပမခငမာအားေကာငးလာေစရန လပေဆာငမညျဖစသည။ ဝနထမးမား၏ ကၽြမးကငမႈမား ကယျပန႕လာေစရန၊ အသပညာမား မေဝျခငးက ပမလြယကေစရန ႏင ဆနးသစ တထြငမႈမားက ျမႇငတငရနအတြက ဌာနမားအတြငး ႏင ဌာေနကယစားလယရးမား ႏင ရးခပမားအၾကားတြင ကာလတ တာဝနေပးအပမႈမား ႏင အလညအေျပာငးပစျဖင တာဝနေပးအပျခငးမားအပါအဝင ဝနထမးမား အသးခမႈ က ျမႇငတငမညျဖစသည။ ADB သည ကား/မေရးရာ ဟနခကညမမႈရေရး ႏင အားလးအေပၚ ေလးစားမႈရေသာ လပငနးဝနးကငတစခ ျဖစေပၚလာေရးက အားေပးျခငးအပါအဝင လပသားအငအားမားအတြငး စလငကြျပားမႈ ရေစေရးအတြက ကတကဝတျပထားပါသည။

102. ႏငငတြငး ခငမာစြာ ျဖန႕ကကတညရမႈက ထနးသမးထားျခငး။ ADB ၏ ထတကနမား ႏင ဝနေဆာငမႈမား အားလး အတြက အခြငအလမးတစရပ ေဖာေဆာငႏငရနအတြက ဌာေနကယစားလယလပငနးမားက ပမခငမာေစမည ျဖစသည။ ယငးသည ႏငင၏ လအပခကမားက အေျခခကာ က႑မား၊ အေၾကာငးအရာမား၊ အစးရဆငရာ လပငနးလညပတမႈမားႏင အစးရႏငမဆငေသာ လပငနးလညပတမႈမားတြင ကၽြမးကငမႈမားက မနကနစြာ ေပါငးစပ ထားရေၾကာငး ေသခာေစျခငးျဖင ဌာေနကယစားလယလပငနးမား၏ နညးပညာဆငရာ စြမးရညမားက ျမႇငတငသြား မညျဖစသည။ FCAS ႏင SIDS မားရ ADB ၏ နယပယျဖန႕ကကမႈကလညး ပမခငမာအားေကာငးေစရန

39

ေဆာငရြက မညျဖစသည။ ႏငငအတြငးရ အလားတ လပငနးမားႏင အရညအေသြးျမငမားေသာ ေဆြးေႏြးပြမားက အတြငးကက ျပလပႏငရန၊ မဝါဒဆငရာ ကစၥရပမားအေပၚ အၾကဥာဏမားအတြက အခနႏငတေျပးည တန႕ျပနႏငရန၊ ႏင ထေရာကသည စမကနး အေကာငအထညေဖာေရး အေထာကအပ ေပးအပႏငရနအတြက ဌာေနကယစားလယရး မားသည က႑ ႏင အေၾကာငးအရာအလက အဖြ႕အစညးမားႏင အနးကပ လကတြေဆာငရြကသြားမညျဖစသည။

103. ADB ၏ ထတကနမား ႏင ကရယာမားအားအဆငျမႇငတငျခငး။ ADB သည အမားျပညသ ႏင ပဂၢလကက႑ အတြက အထးခနကကထားေသာ အေထာကအပမားေပးႏငရနအတြက ယငး၏ ထတကနမား ႏင ကရယာမားအား ထပမျပငဆငမြမးမကာ တးခ႕သြားမညျဖစသည။ အစးရဆငရာ လပငနးလညပတမႈမားတြင ADB သည DMC မား အေနျဖင ယငးတ႕၏ ဖြ႕ၿဖးေရးရလဒမားအား မညသ႕ ေဖာေဆာငမညက သတမတရာတြင ေျပာငးလြယျပငလြယမႈ ရေစရနအတြက ေခးေငြထတေပးျခငးဆငရာ ကရယာမား ေရြးခယႏငသည စာရငးတစခက ဆကလကေပးအပသြား မညျဖစသည။ အစဥအလာအားျဖင စမကနး ေခးေငြမားသည ေငြေၾကးပပးမႈအတြက အသးအမားဆး နညးလမး တစရပျဖစၿပး စမကနးမား ပစေရးဆြ အေကာငအထညေဖာရာတြင လကေတြ႕အသပညာမား ႏင ကၽြမးကငမႈမား မေဝေပးရန ထေရာကေသာလညး အခ႕ေသာ DMC မားတြင PBL မား ႏင ရလဒအေျခခ ေခးေငြထတေပးျခငးတ႕ ကလညး အသးမားလာၾကသည။ လပငနးအပႏသမား၏ လအပခကမား ပမကြျပားစလငၿပး တးတကလာ ေသာေၾကာင ADB သည အဆပါ ကရယာႏစခအား ထေရာကစြာ အသးျပသြားမညျဖစသည။ ADB သည ပဂၢလက က႑ လပငနးလညပတမႈမားတြင ရယယာရငးႏးျမပႏမႈမား ႏင ေၾကြးၿမအဆငျမႇငတငေရးထတကနမား အပါအဝင ယငး၏ ထတကနမား ႏင နညးလမးမားက ဆကလက အဆငျမႇငတင တးခ႕သြားမညျဖစသည။ ယငးသည အစးရ ႏင အစးရႏငမဆငေသာ လပငနးလညပတမႈမားအတြက ေဒသႏရေငြေၾကးစနစျဖင ေငြေၾကးပပးသည နညးလမးမား ကလညး ေပးအပသြားမညျဖစသည။

104. စး ပြားေ ရး လ ပ င နး စ ဥ မား အား ေခတမတးတကေစျခငး ႏင လပငနးလညပတမႈဆငရာထေရာကမႈက တးျမႇငျခငး။ ADB သည ရရႏငသညနညးပညာမားက အသးျပျခငးျဖင ယငး၏စးပြားေရးလပငနးစဥမားအား သသသာသာ ေခတမတးတကလာေစရန ေဆာငရြကသြားမညျဖစသည။

ယငးသည အရညအေသြး ႏင ေပါငးစညးညညြတမႈတ႕က မထခကေစဘ ယငး၏ လပငနးလညပတမႈဆငရာ ထေရာကမႈက ထပမျမႇငတငကာ ေခးေငြမား၊ ေထာကပေငြမား ႏင TA မား ျပငဆငရန ႏင စမခန႕ခြရန အခနက ေလာခမညျဖစသည။ ADB သည လပငနးလညပတမႈ ႏင ထနးသမးမႈတ႕အတြက အတငပငခဝနေဆာငမႈမား၊ ေရ႕ေျပးစမးသပမႈမား ႏင ကရယာမား ႏင ဝနေဆာငမႈမား ဝယယျခငးဆငရာ စးပြာေရးလပငနးစဥမားအား လြယကေခာေမြ႕ေစရန ေဆာငရြကမညျဖစသည။ ယငးသည စးပြားေရးလပငနး ေရ႕ဆကႏငမႈ ႏင အကပအတညးက တန႕ျပနႏငသည စြမးရညမားအား ခငမာအားေကာငးေစရန အတြက ခငမာသည အဖြ႕အစညးဆငရာ ရငဆငတန႕ျပနႏငစြမးရေရး အစအစဥတစရပက အေကာငအထညေဖာ မညျဖစသည။

105. ဒဂစတယ အသြငကးေျပာငးမႈက ျမႇငတငျခငး။စးပြားေရးလပငနးစဥမားအား ေခတမေစရနေဆာငရြကရာတြင အားျဖညရနအတြက ADB သည ယငး၏ ထေရာကမႈ၊ စြမးေဆာငရည ႏင ရငဆငတန႕ျပနႏငစြမးတ႕က ျမႇငတငရန လျခစတခရေသာ ေခတမသတငးအခကအလက နညးပညာဆငရာ စနစမား ႏင ဒဂစတယလပငနးစဥမားက အေကာငးဆး အသးျပသြားမညျဖစသည။ ADB ၏ ဒဂစတယအသြငကးေျပာငးေရးသည ယငး၏ လပငနးလညပတ မႈမား ႏင စမခန႕ခြမႈမားအတြက ရႈေထာငအားလးႏငစပလဥး၍ အခကအလကမားအား အခနႏငတေျပးည ရယရာတြင အေထာကအကျဖစေစမညျဖစသည။ ယငးသည အမးမးေသာ အသပညာဆငရာ ထတကနမား ႏင ဝနေဆာငမႈမား ထတလပရာတြင အဆငေျပေခာေမြ႕ေစၿပး မတဖကအဖြ႕အစညးမား ႏင အကးစးပြားပတသက ဆကႏြယသမား အလြယတက လကလမးမေစမည ဒဂစတယ စၾကၤမားက ဖနတးတညေဆာကသြားမညျဖစသည။ ယငးသည ဆနးသစေသာ ေငြေၾကးဆငရာ ထတကနမားကလညး အေထာကအပေပးကာ ေျပာငးလလကရသည လပငနးအပႏသမား၏ လအပခကမားအတြက ဆနးသစၿပး တန႕ျပနႏငစြမးရေသာ အစဥအလာတစရပ ေပၚေပါက လာေစရနအတြကလညး အကအညေပးသြားမညျဖစသည။

106. အခနႏငတေျပးညျဖစ ၿပ ကနကစရတႏင ထကတနသည ပစၥညးဝယယမႈ အထေျမာကေစျခငး။ ADB သည အေျခခမ မား ႏင အဆးၾကႏငေျခက အေျခခထားသည ခဥးကပမႈနညးလမးတစရပက အသးျပျခငးျဖင

40

ပမေကာငးမြနသည ပစၥညးဝယယေရး စနစမားက ဆကလကျမႇငတငသြားမညျဖစသည။43 ယငးသည DMC မား၏ ပစၥညးဝယယျခငး ဆငရာ စြမးရညက ခငမာအားေကာငးေစရနအတြက DMC မားက ဆကလကပပးကညသြားမညျဖစသည။ ယငးသည အဆငျမင နညးပညာမား ဝယယမႈ ႏင ပးတြေငြေၾကးပပးသည အဖြ႕အစညးမား၏ ပစၥညးဝယယမႈဆငရာ စနစမားက ပမေကာငးမြနစြာ အသးျပေရးတ႕ကလညး အေထာကအပေပးသြားမညျဖစသည။ ရညရြယခကႏင အကကျဖစသည ပစၥညးဝယယမႈဆငရာ ပစမားသည ေခတမနညးပညာမား ႏင ADB ၏ ကယျပန႕ေသာ အသပညာဆငရာ ထတကနမား ႏင ဝနေဆာငမႈ အမးမးက အသးျပျခငးျဖင ဆနးသစသည စမကနးမားက အေထာကအပေပးမည ျဖစသည။

107. ႏငငတြငးရ စနစမား အသးျပမႈက တးျမႇငျခငး။ADB သည စမကနး အေကာငအထညေဖာရာတြင ေႏာငေႏး ၾကန႕ၾကာမႈမားက ေလာခရာတြင အေထာကအကျဖစေစရန၊ ေငြေၾကးကစၥရပမားဆငရာကနကစရတမားက ေလာခရန၊ ႏငင၏ ပငဆငမႈက တးတကေစရန ႏင DMC မား၏ အငစတကးရငးမား ႏင စနစမားက ခငမာ အားေကာငးလာေစရနအတြက ယငး၏အမားျပညသဆငရာက႑ လပငနးလညပတမႈမားတြင ႏငငတြငးရ စနစမား အား အသးျပမႈက တးျမႇငရန ႀကးပမးသြားမညျဖစသည။ ADB သည ပစၥညးဝယယျခငး၊ျပညသ႕ဘ႑ာစမခန႕ခြမႈ၊ ႏင သဘာဝပတဝနးကင ႏင လမႈေရးဆငရာ ကာကြယေစာငေရာကမႈ အစအမမားတြင ႏငငတြငးရ စနစမား အသးျပမႈက အေထာကအပေပးသြားမညျဖစသည။ ႏငငတြငးရ စနစမား၏ အားသာခကမားသည DMC မားအၾကား အမးမးကြျပားေသာေၾကာင ADB ၏ စခနစႏႈနးမားက လကနာေဆာငရြကေၾကာငး ေသခာေစရနအတြက အေျခအေနအလက အထးခဥးကပမႈနညးလမးတစရပက အသးျပသြားမညျဖစသည။

108. အ ရ ပ ဘ က လ မႈ အ ဖြ ႕ အ စ ညး မားႏ ငပးေပါငးေဆာငရြကမႈက ခငမာအားေကာငးေစျခငး။ ADB သည CSO မား၏ ေဒသတြငး ျဖန႕ကကတညရမႈ ႏင အထးအသပညာမားကသ႕ေသာ ထးျခားသည အားသာခကမားက အသးျပရန အတြက CSO မားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမညျဖစသည။ ယငးသည ADB မ ပပးကညေသာ စမကနးမားအား ပစေရးဆြ

43 ADB. ၂၀၁၇။ ပစၥညးဝယယျခငးဆငရာ ျပျပငေျပာငးလမႈမားမတဆင ADB စမကနးအား အဆငျမငတငျခငး။ မနလာ။44 ဗဟာ ၂၀၃၀ သည ဗဟာ ၂၀၂၀ ႏင ဗဟာ ၂၀၂၀ အလယအလတကာလ ျပနလညသးသပခကတ႕ေနရာတြင အစားထးမညျဖစသည။

အေကာငအထညေဖာရာတြင CSO မား၏ ပါဝငမႈက တးျမႇငေစႏငမည အခြငအလမးမားက ရာေဖြ ေဖာထတမညျဖစသည။ ဆငးရႏြမးပါးသမား ႏင ထခကလြယသည အပစမားအတြက ရညရြယသည ရပရြာအေျချပအဆင ပးေပါငးေဆာငရြကေရးဆငရာ ခဥးကပမႈနညးလမးမားက အသးျပေသာ၊ အမးသမးမား ႏင လငယမား ပးေပါငးပါဝငမႈရေသာ ၊ စမကနးလပငနးမား ႏင ရလဒမားက ေစာငၾကညေလလာေသာ လပငနးလညပတမႈမားတြင အဓက အားစကလပေဆာငသြားမညျဖစသည။ ADB သည ယငး၏ အဓက မဝါဒမားအား ျပနလညသးသပရာတြငလညး CSO မားထမ အျမငမား ႏင အၾကဥာဏမားကလညး ရယသြားမညျဖစသည။

109. ဗဟာက လကေတြ႕ေဖာေဆာငျခငး။ စမခန႕ခြေရးအဖြ႕သည ဒါရကတာဘတအဖြ႕ထမ ခြငျပခကရၿပးသညႏင တၿပငနက ဗဟာ ၂၀၃၀ အား စတငအေကာငအထညေဖာမညျဖစသည။44 ဗဟာ၏ နယပယကယဝနးမႈ ႏင DMC မား၏ အလငအျမန ေပၚထြကလာေနသည ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ လအပခကမားက ထညသြငးစဥးစားကာ ADB သည ဗဟာသစက အေကာငအထညေဖာရာတြင ေျပာငးလြယျပငလြယရၿပး တန႕ျပနႏငစြမးရရမညျဖစသည။ ADB သည နညးလမးအမးမးက အသးျပျခငးျဖင စနစတက အစအစဥေရးဆြ၊ အေကာငအထညေဖာကာ စြမးေဆာငရညက ေစာငၾကညေလလာမညျဖစသည။ ပထမဆးအေနျဖင လပငနးလညပတမႈဆငရာ ဦးစားေပးလပငနးတစရပခငးစရ ဗဟာေျမာက ဦးစားေပးလပေဆာငမႈမား၊ တကေသာ သကဆငရာနယပယတစခစအလက ထေတြ႕ဆကဆမႈမား၊ ခဥးကပမႈနညးလမးမား ႏင ကယျပန႕ေသာ ကၽြမးကငမႈ လအပခကမားအား သးျခား လပငနးလညပတမႈဆငရာ အစအစဥမားတြင ထညသြငးျပဌာနးမညျဖစသည။ ဒတယေျမာကအေနျဖင CPS သည အဖြ႕ဝင ဖြ႕ၿဖးဆႏငငတစႏငငခငးစ၏ သးသန႕ အေျခအေနမား၊ စနေခၚမႈမား ႏင လအပခကမားက အေျခခကာ ADB ၏ လပငနးလညပတမႈမားအတြက ဦးစားေပးလပငနးမား ႏင ေရြးခယမႈ၊ ႏင ADB ၏ စြမးရည ႏင အရငးအျမစအကန႕အသတအတြငး တနဖးတးျမႇငမႈအတြက အလားအလာတ႕အား ထပမတးတကေစရန ေဆာငရြကမညျဖစသည။ တတယအခကအေနျဖင လပငနးအစအစဥ ႏင ဘကဂကမေဘာငဆငရာ လပငနးစဥအား ခငမာအားေကာငးေစရန လပေဆာငကာ ႏစစဥ လပငနးအစအစဥ ႏင အရငးအျမစတ႕အား

41

လပငနးလညပတမႈဆငရာ ဦးစားေပးနယပယမားႏင ခနကကရန အသးျပမည ျဖစသည။

110. ေစာငၾကညေလလာမႈ ရလဒမား။ အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကမႈ ရလဒမားက ေစာငၾကညေလလာရန ႏင တငးတာရနအတြက လပငနးရလဒမားဆငရာ မေဘာငတစရပက ေရးဆြျပစမညျဖစသည။ မေဘာငတြင ဗဟာ ၂၀၃၀ ရ ဦးစားေပးလပငနးမားအတြက ရလဒအညႊနးကနးမား

ႏင ဦးတညခကမားက ထညသြငးေရးဆြမည ျဖစသည။ ဗဟာ ၂၀၃၀ ႏငခနကကထားသည ပထမဆး ရလဒမားဆငရာ မေဘာငတြင ၂၀၁၉ ခႏစမ ၂၀၂၄ ခႏစအထ ၆ ႏစကာလ ပါဝငမညျဖစသည။ ADB သည ၆ ႏစကာလအၿပးတြင လပငနးရလဒမားဆငရာ မေဘာငက ျပငဆငမြမးမမညျဖစသည။ ယငးသည DefR မားမတဆင ရလဒမားဆငရာမေဘာငက အသးျပကာ အငစတကးရငး ဆငရာ စြမးေဆာငရညအေပၚ ႏစစဥ ဆကလကအစရငခတငျပသြားမညျဖစသည။

42

XI. ONE ADB111. One ADB ခဥးကပမႈနညးလမးက ျပဌာနးျခငး။ ဗဟာ၂၀၃၀ တြင ခမတထားသည ဦးတညခကမားက ေဖာေဆာငေရးအတြက ADB သည အငစတကးရငးအတြငးရနယပယအမးမးတ႕မ ကၽြမးကငမႈမား ႏငအသပညာမားက အတတကြ ေပါငးစညးကာ One ADBခဥးကပမႈနညးလမးတစရပက အားျဖညေဆာငရြကသြားမညျဖစသည။ အမားျပညသ ႏင ပဂၢလကက႑ဆငရာလပငနးမားတြင တာဝနထမးေဆာငေနသည ဝနထမးမားသညလပငနး လညပတမႈမားအား အစအစဥေရးဆြျခငး၊ဖြ႕ၿဖးေရးရလဒမားအတြက အတားအဆးမားက အတတကြခြျခား သတမတျခငး ႏင ေျဖရငးျခငး၊ ႏင စမကနးမားကေဖာေဆာငျခငးတ႕တြင အနးကပပးေပါငးေဆာငရြကသြားၾက

မည ျဖစသည။ ADB သည က႑ ႏင အေၾကာငးအရာအလက အပစမားထမ အေထာကအပမားျဖင ေခတမနညးပညာမား က ေပါငးစပထညသြငးျခငးျဖင ဘကစပါဝငေသာ ေျဖရငးမႈနညးလမးမားက ေရးဆြသြားမညျဖစသည။ သေတသန လပငနးေဆာငရြကခကမားသည လပငနးလညပတမႈမားက စစစေလလာသည အေျခခ ႏင လပငနးအပႏသမားႏင မဝါဒဆငရာ ေဆြးေႏြးမႈမားက ျမႇငတငေပးမညျဖစသည။ One ADB ခဥးကပမႈအား စြမးေဆာငရည စမခန႕ခြမႈ မတဆင ဝနထမးမားအား အသငျပငဆငေပးျခငး ႏင အသအမတျပျခငးတ႕ျဖင အေထာကအပေပးမညျဖစသည။

ဗဟာ ၂၀၃၀ တြင ခမတထားသည ဦးတညခကမားက ေဖာေဆာငေရးအတြက ADB သည အငစတကးရငးအတြငးရ နယပယအမးမးတ႕မ ကၽြမးကငမႈမား ႏင အသပညာမားက အတတကြ ေပါငးစညးကာ One ADB ခဥးကပမႈနညးလမးတစရပက အားျဖညေဆာငရြကသြားမညျဖစသည။

43

ေနာကဆကတြ ADB ၏ လပငနးလညပတမႈမားအား စာရငးျပစ မတတမးတငျခငး ႏင ေဆြးေႏြးတငပငမႈမား အႏစခပ

45 ADB. ၂၀၀၈။ ဗဟာ ၂၀၂၀ - အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏအတြက ေရရညဗဟာေျမာကမေဘာင။ ၂၀၀၈-၂၀၂၀။ မနလာ။46 ADB. ၂၀၁၄။ ဗဟာ ၂၀၂၀ အေပၚ အလယအလတကာလ ျပနလညသးသပခက - အသြငကးေျပာငးေနသည အာရပစဖတေဒသ၏ စနေခၚမႈမားက

ရငဆငျခငး။ မနလာ။ ႏင ADB. ၂၀၁၄။ ဗဟာ ၂၀၂၀ အေပၚ အလယအလတကာလ ျပနလညသးသပခက။ လပငနးအစအစဥ။ မနလာ။

1. အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB) သည ဗဟာ ၂၀၂၀ ကအေကာငအထညေဖာရာတြင တးတကမႈအေျခအေနကေစာငၾကညလကရခပါသည။45 ၂၀၁၄ ခႏစတြင ဗဟာ၂၀၂၀ ႏငစပလဥး၍ အလယအလတကာလ ျပနလညသးသပခကတစခ လပေဆာငခကာ ေတြ႕ရခရသညစနေခၚမႈမားက ေျဖရငးရနအတြက လပငနးအစအစဥတစရပေရးဆြခၾကသည။46 ႏစစဥ ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ ထေရာကမႈျပနလညသးသပခကတြင ADB ၏ စြမးေဆာငရညအားယငး၏ လပငနးရလဒမားဆငရာ မေဘာငႏငခတဆက၍မတတမးတငပါသည။ လြတလပေသာ အကျဖတသးသပေရးဌာန (IED) သည အမးမးေသာ အဆငမားရADB ၏ စြမးေဆာငရညက အကျဖတသးသပပါသည။ (ဥပမာ။။ စမကနးမား၊ က႑မား၊ အေၾကာငးအရာမား၊ ႏငငဆငရာအစအစဥမား၊ ႏင လပငနး မဝါဒမား)။ ဗဟာ ၂၀၃၀ အတြကႀကတငျပငဆငရာတြင ADB သည ေဒသတြငး ႏင ေဒသျပငပရအဖြ႕ဝငႏငငမားမ အကးစးပြား ပတသကဆကႏြယသအမားအျပားႏငတကြ ADB ဘတအဖြ႕ဝငမား ႏငအရာရမားထမ အျမငမားက ရယခ ပါသည။

A. ဟာ ၂၀၂၀ ဆငရာ အလယအလတကာလျပနလညသးသပခက

2. အလယအလတကာလ ျပနလညသးသပခကတြင ဗဟာ ၂၀၂၀ အေကာငအထညေဖာရာမတဆင ရရခေသာ သငခနးစာမားက စစစေလလာခၿပး အဖြ႕ဝငဖြ႕ၿဖးဆႏငငမား (DMC မား) ၏ လကရ ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ စနေခၚမႈမား ႏင ေပၚေပါကလာေနသည စနေခၚမႈမားက အကျဖတဆနးစစခပါသည။ အလယအလတကာလ ျပနလညသးသပခက အရ ADB သည ယငး၏ လပငနးလညပတမႈမားအား ဗဟာ ၂၀၂၀ ၏ အဓက ဗဟာေျမာက အစအစဥ ၃ ရပ ျဖစေသာ အားလးပါဝငသည

စးပြားေရး ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ၊ သဘာဝပတဝနးကင ေရရညတညတေသာ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ ႏင ေဒသတြငး ေပါငးစညးေရးတ႕ႏင အနးကပ ခတဆကထားပါသည။ ၂၀၀၈-၂၀၁၂ အတြငး ADB ၏ လပငနးလညပတမႈ၏ ၈၀% ေကာသည ဗဟာ ၂၀၂၀ ၏ အဓက နယပယမားတြငျဖစၿပး အေျခခအေဆာကအဦက႑တြင အဓက စစညးေနခပါသည။ ျပနလညသးသပခကအရ ဝနထမးမား၏ ကၽြမးကငမႈမား ႏင စးပြားေရး လပထးလပနညးမားတြင ADB ၏ အငစတကးရငးဆငရာ ထေရာကမႈက ခငမာအားေကာငးေစေရးအတြက လပေဆာငရန လအပေနသညဟလညး ေတြ႕ရခရပါသည။ အလယအလတကာလ ျပနလညသးသပခကအရ ဗဟာ ၂၀၂၀ ၏ ကယျပန႕သည ဗဟာေျမာကဦးတညခကမားသည မနကနၿပး ဆေလာမႈ ရေနဆ ျဖစသညဟ ေကာကခကခခပါသည။ သ႕ရာတြင ေဒသသည အလငအျမန ေျပာငးလေနေသာေၾကာင ADB သညလညး ေျပာငးလရန လအပပါသည။ စစစေလလာမႈမား ႏင အကျဖတသးသပမႈတ႕က အေျခခကာ အလယအလတကာလ ျပနလညသးသပခကသည ADB ၏ အနာဂတ ဗဟာေျမာက ဦးတညခကမားအား ၂၀၂၀ ခႏစအထ ပမတကေစသည အခက ၁၀ ခကပါဝငေသာ အစအစဥတစခက ေထာကျပခၿပး ADB ၏ တန႕ျပနႏငစြမးက ခငမာ ေစပါသည။

i. ဆငးရႏြမးပါးမႈေလာခေရး ႏင အားလးပါဝငေသာစးပြားေရး ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ။ ADB သည လငျမနၿပး အားလးပါဝငေသာ စးပြားေရး ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ အထေျမာကေစေရးအတြက ယငး၏ အေထာကအပမားက တးခ႕ ျခငးျဖင အလြနအမငး ဆငးရႏြမးပါးမႈက တကဖကကာ ထခကလြယမႈ ႏင မညမမႈတ႕က ေလာခၿပး ယငး၏ ေမာမနးခကတစချဖစေသာ ဆငးရႏြမးပါးမႈ ကငးေဝးေသာ ေဒသတစခအျဖစ

44

ေဖာေဆာငသငပါသည။ ADB သည ကနးမာေရး ႏင ပညာေရးအတြက အေထာကအပမားက တးခ႕ကာ ဝငေငြနညးပါးၿပး ထခကလြယေသာ ပဋပကၡ ေၾကာင သကေရာကခထားရသည DMC မားအတြက အရငးအျမစမား ပမေပးအပမညျဖစသည။

ii. သဘာဝပတဝနးကင ႏင ရာသဥတေျပာငးလမႈ။ေဒသတြင ျပငးထနသည သဘာဝပတဝနးကငဆငရာစနေခၚမႈ မားႏင ရငဆငေနရေသာေၾကာင ADB သည သန႕စငေသာ စြမးအင ႏင စြမးအင ထေရာကမႈရေစေရး စမကနးမား ႏင ေရရညတညတေသာ သယယပ႕ေဆာငေရးတ႕မတဆင ေလာပါးသကသာေစေရးအတြက ယငး၏ ပပးမႈက ဆကလကထနးသမးထားကာ ရာသဥတေျပာငးလမႈ ဆ င ရာ လ ကေ လာ ညေ ထြျ ပ င ဆ ငေ ရး အ တြ ကအေထာကအပမား က တးခ႕သြားမညျဖစသည။

iii. ေဒသတြငး ပးေပါငးေဆာငရြကေရး ႏင ေပါငးစညးေရး။ ADB သည နယနမတျဖတေကာသည အေျခခအေဆာကအဦ ရငးႏးျမပႏမႈမားက အေထာကအပေပးကာ ကနသြယမႈ ႏင စးပြားေရးအခြငအလမးမား ျမႇငတငရနအတြက စးပြားေရး ဆခကမားႏင ခတဆကျခငးျဖင တနဖးကြငးဆကမားက တးခ႕သြားမညျဖစသည။

iv. အေျခခအေဆာကအဦ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ။ အေျခခအေဆာကအဦသည ADB ၏ လပငနးလညပတမႈမား၏ အဓက အာရစးစကမႈတစရပအျဖစ ဆကလကရေနဦးမညျဖစသည။ ADB သည က႑ဆငရာ ထေတြ႕ဆကဆမႈ၊ နညးပညာ ဆငရာ ပစေရးဆြျခငးမား ႏင အေကာငအထညေဖာျခငးမားက အဆငျမႇငတငျခငးျဖင အေျခခအေဆာကအဦ စမကနး ရလဒမားက ခငမာအားေကာငးေစရန ေဆာငရြကသြားမညျဖစသည။ ယငးသည လပငနးလညပတမႈ ႏင ျပျပငထနးသမးမႈတ႕က အေလးေပးေဆာငရြကျခငးျဖင အေျခခအေဆာကအဦမား၏ ေရရညတညတမႈက ျမႇငတင သြားမညျဖစသည။

v. ဝငေငြ အလယအလတရရေသာ ႏငငမား။ DMCအမားစတ႕သည ၂၀၂၀ ခႏစေရာကရခနတြင ဝငေငြ အလယအလတအဆငက

47 ကငသးသည အသငးအဝငးမားသည က႑ ႏင အေၾကာငးအရာအလက အပစမားအျဖစ တးတကလာခပါသည။

ေရာကရၾကမညျဖစေသာေၾကာင ADB သည ဆကလကဆေလာမႈရၿပး DMC မား၏ ဖြ႕ၿဖးေရးလအပခကမားက တန႕ျပနႏငေစရနအတြက ယငး၏ ခဥးကပမႈနညးလမးက ပမတကေစရန ေဆာငရြက သငပါသည။

vi. ပဂၢလကက႑ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး ႏင လပငနးလညပတမႈမား။ ADB သည ၂၀၂၀ ခႏစေရာကရခနတြင ပဂၢလကက႑ လပငနးလညပတမႈမားအား ႏစစဥ သာမနေငြေၾကးအရငးအျမစမား၏ ၂၅% အထ တးျမႇငျခငး အပါအဝင ပဂၢလကက႑ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး ႏင လပငနးလညပတမႈမားအား နစစဥ လပငနးလညပတမႈမား၏ ၅၀% အထ စနစတက တးခ႕သြားမညျဖစသည။ ယငးသည ပဂၢလက ရငးႏးျမပႏမႈက တးျမႇငရနအတြက DMC မားရ စးပြားေရးဝနးကငက ခငမာအားေကာငးေစမညျဖစသည။ ADB သည စမကနး ေငြေၾကးပပးသညအဖြ႕အစညးတစရပ အျဖစေဆာငရြကသညအျပင ပမတကၾကြသည စမကနးေဖာေဆာငေသာ အဖြ႕အစညးတစရပျဖစလာမညျဖစသည။

vii. အသပညာဆငရာ ေျဖရငးမႈမား။ အသပညာဆငရာေျဖရငးမႈမား ေပးအပရနအတြက ADB ၏ ဌာနအားလး အတတကြ လပကငၾကရနအတြက One ADB ခဥးကပမႈနညးလမးတစရပက ကငသးသြားမညျဖစသည။ ဌာေန ကယစားလယရးမားသည DMC မားႏင အသပညာဆငရာ မတဖကလပငနးမား ႏင ေဆြးေႏြးမႈ အခြငအလမးမား အား ရာေဖြကာ ADB ၏ အေထာကအပမားက ညႏႈငးေဆာငရြကမညျဖစသည။ ADB ၏ အသပညာဆငရာ လပငနး မားအားလးသည လပငနးလညပတရာတြင ဆေလာမႈရေၾကာငး ေသခာေစရနအတြက ADB ၏ ကငသးမႈမားဆငရာ အသငးအဝငးမားသည စမကနး လပငနးလညပတမႈ ႏင သကဆငရာ အသပညာ ထတကနမားတြင ပမ တကၾကြစြာ ပါဝငလာၾကမညျဖစသည။ 47

viii. ဘ႑ာေရးအရငးအျမစမား ႏင မတဖကလပငနးမား။ေဒသသည ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈအတြက အႀကးစားေငြေၾကးပပးမႈ မား ဆကလကလအပေနပါသည။ADB အေနျဖင လေလာကသည ဘ႑ာေရး

45

အရငးအျမစမားျဖင ပပးထားသည လပငနးလညပတမႈအတငးအတာ တစစတစရာမရဘ ဆကလကဆေလာမႈ ရႏငမညမဟတေပ။ ADB သည အာရ ဖြ႕ၿဖးေရးရနပေငြ ေခးေငြထတေပးျခငးဆငရာ လပငနးလညပတမႈမားအား သာမနေငြေၾကးအရငးအ ျမစမားဆငရာ ေငြလကကနရငးတမးႏငေပါငးစပျခငးမတဆင အပါအဝင ယငး၏ ေခးေငြထတေပးသည စြမးရညက ျမႇငတင သြားမညျဖစသည။

ix. ကနကစရတႏငထကတနမႈရေစျခငး။ ADBသည ယငး၏ ထေရာကအကးရမႈက တးျမႇငရန ရညရြယေဆာငရြက မညျဖစသည။ ပမေကာငးမြနသည စ မ က နး အေ ကာ င အ ထ ညေ ဖာေ ရး ကအေထာကအပေပးရနအတြက ADB သည ယငး၏ စးပြားေရးလပငနးစဥမား အထးသျဖင ပစၥညးဝယယေရးစနစမားအား ျပျပငေျပာငးလကာ မလအပသညမား က ဖယထတမညျဖစသည။ ADB သည ယငး၏ စြမးေဆာငရညက တငးတာရန ႏင ေစာငၾကညေလလာရန လပငနး၊ ႏငင ႏင စမကနးအဆငမားတြင အကးရလဒမေဘာငမားက ပမစနစတက အသးျပသြားမညျဖစသည။

x. စနေခၚမႈသစမားအားေျဖရငးႏငရန စစဥျခငး။ ADB သည ပမ အငအားျပညဝ၊ လငျမနၿပး ဆနးသစသည အငစတကးရငးတစခ ျဖစလာေစရနအတြက ယငး၏ ဝနထမးမား၏ ကၽြမးကငမႈမား၊ အကးခစားခြငေပး ဆြေဆာငမႈ မား ႏင အငစတကးရငးဆငရာ အစအမမားအား ဘကစလႊမးျခစြာ ခငမာအားေကာငးေစမညျဖစသည။ ဌာေန ကယစားလယရးမားအား ပမမားျပားသည လပပငခြငအာဏာမား ေပးျခငးျဖင အားေပးျမႇငတငသြားမညျဖစသည။

B. ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ ထေရာကမႈ သးသပခက

3. လတတေလာ ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ ထေရာကမႈ သးသပခကမားအရ ADB သည ပမခငမာလာေစရန၊ပမ ေကာငးမြန လာေစရန ႏင ပမလငျမနလာေစရန အေရးပါသည အဆငမားက လပေဆာငခၿပးျဖစေၾကာငး

48 ADB သည ၂၀၂၀ ခႏစ ေရာကရခနတြင စစေပါငး လပငနးလညပတမႈမား၏ အနညးဆး ၃၀% သည RCI မားအတြက အေထာကအပမားျဖစေစရန ကတကဝတျပထားပါသည။ ကား/မေရးရာအျမငမား ေပါငးစပထညသြငးျခငးက အေထာကအပေပးေသာ အစးရလပငနးလညပတမႈအေရအတြကသည စစေပါငး လပငနးလညပတမႈမား၏ ၅၀% ေရာကရမညျဖစသည။ စစေပါငး တကရက ပးတြေငြေၾကးပပးမႈသည ADB ၏ သးျခား စမကနး ေငြေၾကးပပးမႈပမာဏထက ေကာလြနမညျဖစသည။

49 ပညာေရး ႏင ကနးမာေရးက႑အတြက ေငြေၾကးပပးမႈတ႕သည ADB ၏ စစေပါငး ေငြေၾကးပပးမႈ၏ ၆%-၁၀% ႏင ၃%-၅% အသးသး ေရာကရလာမညျဖစသည။

ျပသေနပါသည။ ပမခငမာအားေကာငးေစေရး ႏင ဗဟာေျမာက ခတဆကခနကကမႈတ႕ႏငစပလဥး၍ ADB သည ဗဟာ ၂၀၂၀ ႏင ယငး၏ အလယအလတကာလ ျပနလညသးသပခကတြင သတမတထားသည ၂၀၂၀ ေမာမနးခကက အထေျမာက ေစရာတြင လမးေၾကာငးေပၚတြင အဓကရေနပါသည။ သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ ေရရညတညတမႈက အေထာကအပေပးသည လပငနးလညပတမႈမားသည ရာသဥတေျပာငးလမႈ ေလာခေရး ႏင လကေလာညေထြျပငဆငေရး၊ ပဂၢလကက႑ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး ႏင အပခပေရး ႏင စြမးရည ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးတ႕ႏငတကြ တျဖညးျဖညးျခငး တးတကလာခပါသည။ ADB သည ေဒသတြငး ပးေပါငးေဆာငရြကေရး ႏင ေပါငးစညးေရး (RCI) ႏင ကား/မ တနးတညမမႈရေရး အျမငမား ေပါငးစပထညသြငးေရး ဦးတညခကမားႏင ကကညသညလမးေၾကာငးေပၚတြင ရေနေသာလညး ကတကဝတမား သသသာသာ တးျမငလာေသာေၾကာင ပးတြေငြေၾကးပပးမႈဆငရာ ဦးတညခကႏင လြေခာသြားခသည။48 ပညာေရး၊ ကနးမာေရး ႏင လမႈေရးဆငရာ အကာအကြယေပးေရးတ႕ရ စြမးေဆာငရညမာမ ေရာေႏာေနပါသည။ အလယအလတကာလ ျပနလညသးသပမႈအတြငး ကနးမာေရး ႏင ပညာေရးက႑မားအတြငး ဦးတညခကမား မတဆကထညသြငးျခငး၏ အကးသကေရာကမႈေၾကာင အဆပါ က႑မားအေပၚ ပမအေလးေပး လာႏငေစခသည။49 သ႕ရာတြင အခကအလကမားအရ ၂၀၂၀ ဦးတညခကက ကကညေစရနအတြက ကနးမာေရးဆငရာ လပငနးလညပတမႈမားအတြက ေငြေၾကးပပးမႈအေပၚတြင ပမအေလးေပးေဆာငရြကရန လအပေနပါသည။

4. ပ မေကာ ငး မြ နလာျခ ငးႏ င စ ပလ ဥး၍ အစတအ ပ ငးအမားစအတြက စတငဝငေရာကသည အမတမား၏အရညအေသြး သည တးတကလာခသည။ ၿပးစးသြားသညစမကနးမားအတြက စြမးေဆာငရညသည ကား/မေရးရာတနးတညမေရး ရလဒမား ႏင နညးပညာပပးမႈစမကနးမားေဖာေဆာငရာတြင အထးသျဖင ခငမာအားေကာငးမႈရပါသည။ၿပးေျမာက ခနတြင အေထြေထြ ေအာငျမငမႈသညမဝါဒအေျခခ ေခးေငြထတေပးျခငးအပါအဝင အစးရဆငရာလပငနး လညပတမႈမားအတြက ေယဘယအားျဖငတးတကမႈရေသာလညး အစးရႏငမဆငေသာ

46

လပငနးလညပတမႈမား၏ ေရရညတညတမႈ ႏင ေအာငျမငမႈႏႈနးမားက ျမႇငတငရန ပမခကခခပါသည။ ADB သည ပမလငျမနမႈရလာေရး ႏငစပလဥး၍ စနေခၚမႈမားက ရငဆငေနရဆျဖစပါသည။ ခြငျပခန ႏင ပထမဆး ကနထရကစာခပတ႕အၾကားရ ၾကာခနက ေလာခႏငခေသာလညး စမကနး ေနာငေႏးၾကန႕ၾကာမႈမား၊ အဖြ႕အစညးအတြငး လပငနးေဆာငရြကသည ၾကာခန ႏင ပစၥညးဝယယမႈလပငနး၏ ၾကာျမငမႈတ႕ကသ႕ေသာ အဓကကေသာ အတငးအတာမားတြင ပမ ေဆာငရြကရန လအပေနေသးေၾကာငး ေတြ႕ရရပါသည။

C. သးျခားလြတလပေသာအကျဖတသးသပေရးဌာန၏ ျပနလညသးသပခ

5. IED သည ဗဟာ ၂၀၂၀ ၏ ဗဟာေျမာက အစအစဥ သးရပ (အားလးပါဝငေသာ စးပြားေရး ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ၊သဘာဝ ပတဝနးကင ေရရညတညတေသာ စးပြားေရးတးတကမႈ ႏင RCI) ႏင ေျပာငးလမႈက ေမာငးႏငသည အရာ၅ ခ (ပဂၢလကက႑ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ ႏင ပဂၢလကက႑လပငနးလညပတမႈမား၊ ေကာငးမြနေသာ အပခပေရး ႏင စြမးရည ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး၊ ကား/မေရးရာ ညမမႈရေရး၊အသပညာဆငရာ ေျဖရငးမႈနညးလမးမား ႏင မတဖက လပငနးမား) က ဆနးစစေလလာမႈမား လပေဆာငခသည။

6. ဗဟာေျမာကအစအစဥမားတြင IED သည အားလးပါဝငေသာ စးပြားေရးတးတကမႈအတြက အေရးႀကးေသာလညး ဗဟာ ၂၀၂၀ ေအာကတြင အဓကလပငနးလညပတမႈဆငရာ နယပယမားအျဖစ သတမတထားျခငးမရသည ကနးမာေရး၊ လယယာစကပးေရး ႏင လမႈေရးဆငရာ အကာအကြယေပးေရးတ႕အား လစလရႈထားေၾကာငး ေတြ႕ရခရသည။ IED သည အဓကကေသာ လပငနးလညပတမႈဆငရာ နယပယမား ႏင အဓကမဟတေသာ လပငနးလညပတမႈဆငရာ နယပယမားအား အဓပၸာယဖြငဆသည အေၾကာငးရငးက ေမးခြနးထတခၿပး အဆပါ ကငသးမႈက ရပဆငးရန အဆျပခသည။ ADB ၏ လပငနးလညပတမႈမားအတြငး ေရြးခယေဆာငရြကမႈသည အေရးႀကးေသာလညး ADB အေနျဖင ႏငင သ႕မဟတ ပထဝအေနအထားဆငရာ အေျခအေနမားႏင လကေလာ ညေထြေဆာငရြကသငၿပး အထက-ေအာက က႑ဆငရာ ဦးတညခကမားျဖင ေမာငးႏငျခငး မရေစသငေပ။ လမႈေရး ဆငရာ က႑မားႏငတကြ လယယာစကပးေရး၊ ကား/မေရးရာ တနးတညမမႈရေရး ႏင အစားအစာဖလေရး တ႕တြင အေထာကအပမား တးျမႇငျခငးျဖင အားလးပါဝငေသာ စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးတးတကမႈအေပၚ ADB ၏ စစေပါငး

အကအည က ခငမာအားေကာငးေစမညျဖစသည။ သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ ေရရညတညတေသာ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈႏင စပလဥး၍ ၂၀၁၃-၂၀၁၅ ခႏစအတြငး သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ ေရရညတညတေသာ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈက အေထာကအပေပးသညဟ ေခါငးစဥတပထားေသာ ADB စမကနးမား၏ အစတအပငးသည တးပြားလာခေသာလညး အဆပါ စမကနးမား၏ သးပတစပနးပါးသည သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ အကးေကးဇး အနညးငယမသာရသည သ႕မဟတ မရသေလာကနညးပါး ျဖစခသည။ ရာသဥတေျပာငးလမႈ ႏင သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ ေရရညတညတေသာ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ အတြက ADB ၏ အေထာကအပမားအား အရြယအစားတးခ႕သငပါသည။ RCI တြင IED သည ADB ၏ အေထာကအပအား ခးကးေဖာျပခသည။ ADB သည အဓကအားျဖင နယနမတျဖတေကာသည အေျခခ အေဆာကအဦမတဆင ရပပငးဆငရာ ခတဆကမႈတြင အဓက အာရစးစကခၿပး ယငးအေနျဖင ေဒသတြငး အမားျပညသဆငရာ ကနပစၥညးမားက အေထာကအပေပးေရး၊ ထတလပမႈႏႈနး ပမျမငတကေစေရး ႏင ပါဝငသည စးပြားေရးမား၏ ယဥၿပငႏငစြမးက ျမႇငတငႏငေရး၊ ေဒသတြငး ထခကလြယမႈမားအား ေလာခေရး ႏင ေဒသခြဆငရာ မညမမႈမားအား ေျဖရငးေရးတ႕က ပႀကးပမးေဖာေဆာငသငပါသည။

7. ေျပာငးလမႈက ေမာငးႏငသည အရာမားတြင ADB ၏အဖြ႕အစညးအတြငး ညႏႈငးေဆာငရြကျခငး ႏင ပဂၢလကက႑ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအတြက အေထာကအပေပးျခငးဆငရာစနစမားသည အားနညးေနေၾကာငး IED မ ေတြ႕ရခသည။One ADB အျဖစ လညပတႏငေစေရးအတြက ပမႀကးပမးအားထတရန လအပေနပါေသးသည။ က႑ ဆငရာ ဗဟာမား၊ ႏငငေတာအဆင ပးေပါငးေဆာငရြကျခငးဆငရာ ဗဟာမား ႏင သကဆငရာ ရလဒ မေဘာငမား အတြငးရ အစးရ ႏင အစးရႏငမဆငေသာ လပေဆာငခကမားအၾကား ခတဆကမႈမားက ခငမာအားေကာငးေစရန ေဆာငရြကသငပါသည။ ADB သည ပယဖကသည ႏႈနးမား ေလာခေရး၊ ရယယာရငးႏးျမပႏမႈမား၏ ပမာဏ ႏင အရညအေသြးတ႕က ခငမာအားေကာငးေစေရး ႏင ေရာငးချခငးမား ႏင အာမခမားအား တးျမႇငေရးတ႕တြင အာရစးစကသငပါသည။ စကမႈလပငနး၊ ကးသနးေရာငးဝယေရး၊ ကနထတလပေရး ႏင လယယာစးပြားေရး စမကနး မားအတြက အေထာကအပမားသည ADB ၏ တနဖးတးျမႇငမႈက ပမတးတကေစမညျဖစသည။ အပခပေရးႏင စပလဥး၍ IED က ဖြ႕ၿဖးေရးရလဒမားအေပၚ ေကာငးစြာ အပခပစမမႈ၏ ရလဒမားက ေထာကျပခၿပး ADB

47

အေနျဖင စမကနးၿပးေျမာကရာတြင ေအာငျမငမႈႏႈနးထား အေတာအသငနညးပါးေသာလညး ဤနယပယအတြငး ယငး၏ အေထာကအပမားက ဆကလကေပးအပသြားရန အဆျပထားပါသည။

8. ဗဟာ ၂၀၂၀ ေအာကတြင ကား/မေရးရာ တ နး တ ည မေ ရး အေ ထာ က အ ပ မား သ ညသသသာသာ ျမငတကလာ ခသည။ ဤေအာငျမငမႈက အေျခခတညေဆာကရနအတြက ADB အေနျဖင ယငး၏ ကား/မဆငရာ အမးအစား ခြျခားသတမတသည စနစ ႏင ကား/မသးသန႕ ခြျခားထားေသာ အေျခခမဥး အခကအလကမား စစညမႈက တးတက ေကာငးမြနေစရန ေဆာငရြကသငပါသည။ IED က ႏငငေတာအဆင ႏင စမကနးအဆငတ႕ရ ကား/မေရးရာ တနးတညမေရး ရလဒမားအား ပမ၍ စနစတက မတတမးတငထားရန လအပေၾကာငးကလညး ေထာကျပခပါသည။ အသပညာ ႏင မတဖကလပငနးမားႏငစပလဥး၍ ADB သည လပငနးလညပတမႈမားအေပၚ ပမ၍ အေၾကာငးအရာ အလက ႏင ဘကစပါဝငေသာ ခဥးကပမႈနညးလမးတစရပက ကငသးကာ ယငး၏ ဗဟအယအဆအျဖစ အသပညာ ႏင ေငြေၾကးပပးမႈဆငရာ အားသာခကမားက အသးျပေသာ စးပြားေရးပစတစချဖင ေထာကပထားသငပါသည။ ယငးအား ေဒသတြငး ဌာနမားအႏ႕ ႏင ပဂၢလက ႏင အမားျပညသဆငရာ က႑တ႕အၾကား ကၽြမးကငမႈမား ျမႇငတငေရး ႏင ပမခငမာအားေကာငးေသာ ပးေပါငေဆာငရြကေရးဟလညး ေခၚပါသည။ က႑ ႏင အေၾကာငးအရာ အလက လပငနးမားအတြက အသပညာဆငရာ မတဖကလပငနမားတြင ADB ၏ အေတြ႕အၾကသည ေရာေႏာ ေနပါသည။ ပးတြေငြေၾကးပပးသည စမကနးမားသည ပးတြေငြေ ၾကးပပးျခငးမရသည စမကနးမားထက သသသာသာ ပမေအာငျမငပါသည။ မတဖကလပငနးမား စမခန႕ခြရာတြင ပမေကာငးမြနလာေစေရးအတြက အဖြ႕အစညးဆငရာ တာဝနမား၊ စနစမား ႏင စညးမဥးမားက ေျပာငးလရန အဆျပထားပါသည။

9. ဗဟာ ၂၀၃၀ အတြက IED က ADB အေနျဖင အျပနအလန အားျဖညေပးေနသည အစအစဥ သးရပျဖစေသာလမႈေရး ႏင ပထဝအေနအထားဆငရာ အားလးပါဝငေရး၊သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ ေရရညတညတမႈရေစေရး ႏင RCI အား ယငး၏ အဓက ဗဟာေျမာက အကးစးပြားအျဖစ ႏင ဗဟ တနဖးအဆျပခကအျဖစ ထားရျခငး အပါအဝင (ပမာဏအစား) ပမ အရညအေသြးေကာငးမြနသည တးတကမႈရေစေရးအတြက ေဖာေဆာငရန အၾကျပတငျပထား

50 ADB. ၂၀၁၇။ အသပညာ၊ ဘ႑ာေရး ႏင တးတကမႈအရညအေသြး - ဗဟာ ၂၀၃၀ အေပၚ အကျဖတသးသပသည ရႈေထာငတစခ။ မနလာ။

ပါသည။ DMC အမားစတ႕သည ဝငေငြအလယအလတရေသာ ႏငငမား ျဖစလာခၾက သ႕မဟတ ျဖစလာၾကမည ျဖစေသာလညး ဝငေငြအဆငမား၊ ျပညတြငး ထတကန အခးအစား၊ ဆငးရႏြမးပါးမႈ အေျခအေနမား၊ အစားအစာ လေလာကမႈ ႏင အငစတကးရငးဆငရာ စြမးရညတ႕တြင မားစြာျခားနားမႈမားရေနသည ကြျပားစလငေသာ အပစ တစစျဖစပါသည။ အာရပစဖတေဒသအတြငးရ ဆယစႏစ ၂ ခနးပါးရသည ယခငေတြ႕ၾကခရျခငးမရေသာ တးတကမႈ ႏင ဆငးရႏြမးပါးမႈ ေလာခႏငမႈတ႕က ျဖစေပၚေစသည အခကမားသည ယခအခါတြင ေပာကကြယလာေနၿပ ျဖစသည။ ထ႕ျပင ရာသဥတေျပာငးလမႈ၊ သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ ထခကမႈ၊ ၿမ႕ျပဖြ႕စညးျခငး၊ သကႀကးရြယအ မား တးပြားလာျခငး ႏင နညးပညာမား အလငအျမနတးတကလာျခငးဟေသာ ႀကးမားသည အလားအလာမားသည စနေခၚမႈမား ပမေပၚေပါကလာေစပါသည။ ထ႕ေၾကာင ADB အေနျဖင ဘ႑ာေရး ႏင အသပညာဆငရာ အားသာခကမားက အသးချခငး ႏင လပငနးလညပတမႈမားအတြက ဘကစပါဝငေသာ ခဥးကပမႈ နညးလမးတစရပက ကငသးျခငးျဖင အေျခအေနအလက ေရးဆြထားေသာ ေျဖရငးမႈနညးလမးမားက ေပးအပသငပါသည။ 50

D. အကးစးပြားပတသကဆကႏြယသမားႏင ေဆြးေႏြးတငပငျခငးမား

10. ၂၀၁၅ ခႏစ ေအာကတဘာလမ စတငကာ ADB သည ေဒသတြငး ႏင ေဒသျပငပတ႕ႏငတကြ အဖြ႕အစညးအတြငးတြင ေဆြးေႏြးတငပငမႈမား ကယကယျပန႕ျပန႕လပေဆာငခၿပး ဗဟာ ၂၀၃၀ အေပၚ အမးမးေသာ အကးစးပြားပတသကဆကႏြယသမား၏ အျမင ႏင ရႈေထာငမားက တငျပရန ေတာငးဆခသည။ ယငးတ႕တြင ဗဟ ႏင ေဒသႏရအစးရမား၊ အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညးမား၊အသပညာေပးသည အဖြ႕အစညးမား၊ ပညာရငမား ႏင ပဂၢလကက႑တ႕အပါအဝင ကယျပန႕သည အမးမးေသာနယပယမားမ ကယစားလယမား ပါဝငခၾကပါသည။

11. အဖြ႕ဝငဖြ႕ၿဖးဆႏငငမားႏင ေဆြးေႏြးတငပငျခငးမား။DMC မားရ အကးစးပြားပတသကဆကႏြယသမားက ADB၏ ေမာမနးခက ထတျပနေၾကညာရာတြင အားလးပါဝငေသာဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ၊ ေရရညတညတေသာ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ ႏင စးပြားေရး ႏင သဘာဝပတဝနးကငဆငရာၿခမးေျခာကမႈမားက ရငဆငတန႕ျပနႏငစြမးရမႈတ႕ႏငစပလဥး၍ ရညညႊနးေဖာျပခကမား တးခ႕ထညသြငးသငသညဟ

48

အဆျပခၾကသည။ DMC မားက အေျခခအေဆာကအဦ ႏင RCI တ႕အား အဓက အားသာသည နယပယမားအျဖစ ယဆၾကၿပး လမႈေရးဆငရာ က႑မားတြင စြမးရည ခငမာ အားေကာငးေစေရး ေဆာငရြကရန လအပသညဟ မတခကျပခၾကသည။ အစးရ-ပဂၢလက ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ မားအတြက အေထာကအပမားကလညး အားေပးျမႇငတငသငပါသည။ ဝငေငြအလယအလတရသည ႏငငမား အပါအဝင DMC မား၏ ကနရေနေသးသည မားစြာေသာ ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ စနေခၚမႈမား ႏင ေငြေၾကးပပးမႈဆငရာ အဟန႕အတားမားက ထညသြငးစဥးစားကာ ADB ၏ ေခးေငြထတေပးျခငးမားအား ထပမတးခ႕ရန လအပေန ပါသည။ DMC အကးစးပြားပတသကဆကႏြယသမားက ADB အေနျဖင နငငအလက အာရစးစကမႈ ထားရရန လအပၿပး ေျပာငးလြယျပငလြယရၿပး ဘကစပါဝငေသာ ခဥးကပမႈနညးလမးတစရပက ကငသးရန လအပသညဟ ေထာကျပခပါသည။ ယငးတ႕က ADB ၏ အကအညမားတြင ယငးတ႕၏ အမးသားအဆင သတမတထားသည အေထာကအပမားႏငကကညေစရန ႏင ဆနးသစေသာ ေငြေၾကးဆငရာ စနစမားမတဆင အပါအဝင ရာသဥတ ႏင သဘာဝေဘးအႏရာယဆငရာ အဆးၾကႏငေျခ စမခန႕ခြမႈက အေထာကအပေပးရန ေတာငးဆခၾကသည။ ယငးတ႕က ADB အေနျဖင ေငြေၾကးကစၥရပမားအတြက ကနကစရတမားက ေလာခရန ႏင ထေရာကမႈက ျမႇငတငရနအတြက စးပြားေရးလပငနးစဥမားအား အဆငေျပေခာေမြ႕ေစရန ေဆာငရြကသငသညဟ တကတြနး ေျပာဆခၾကၿပး ႏငငမားအၾကား ဖြ႕ၿဖးေရး အေတြ႕အၾကမား ႏင အသပညာမား မေဝျခငးက အကအညေပးရန လအပေနသညဟ အေလးေပးေျပာဆခၾကသည။

12. ဖြ႕ၿဖးၿပးႏငငမားႏင ေဆြးေႏြးတငပငျခငးမား။ ဖြ႕ၿဖးၿပးႏငငမားရ အကးစးပြားပတသကဆကႏြယသမားက ADB အေနျဖင ေဒသ၏ ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ စနေခၚမႈအသစမားအား ရငဆငေျဖရငးရန ႏင ကြျပားစလငေသာ လပငနးအပႏ သမား၏ လအပခကမားႏငအည လကေလာညေထြျပငဆငရန လအပသညဟ ရႈျမငခၾကသည။ အကးစးပြား ပတသကဆကႏြယသမားက ADB ၏ ရနပေငြမားက ျမႇငတငႏငစြမး၊ မဝါဒေဆြးေႏြးမႈမားက လႈ႕ေဆာႏငစြမး ႏင အသပညာေျဖရငးခကမား ေပးအပႏငစြမးတ႕က အသအမတျပခၾကသည။ ယငးတ႕က ADB အေနျဖင ပဂၢလက က႑ လပငနးမား ႏင အစးရ-ပဂၢလက ပးေပါငးေဆာငရြကမႈမား အပါအဝင ယငး၏ လပငနးလညပတမႈမားက တးခ႕ရန ႏင ကြငးဆငးျဖန႕ကကထားသည ရးမားသ႕ ဝနထမးမား ပမတာဝနေပးအပျခငးျဖင ဗဟခပကငမႈ ေလာခရန

အၾကျပတငျပခၾကသည။ ယငးတ႕က ADB အေနျဖင ကေလးငယမား၊ မသနစြမးမား ႏင ၿမ႕ျပရ ႏြမးပါးသမား အပါအဝင ထခကလြယသည အပစမားက ဆကလကအကာအကြယေပးသြားရန အဆျပခၾကၿပး ADB အေနျဖင ေဒသတြငးရ ဖြ႕ၿဖးမႈ နညးပါးသည အဖြ႕ဝငႏငငမား ႏင ပမတးတကေနသည စးပြားေရးမားအၾကားတြင အသပညာမား စးဆငးမႈက အဆငေျပေခာေမြ႕ေစရန ေဆာငရြကရာတြင ADB အေနျဖင ပမတကၾကြသည အခနးက႑မ ပါဝငေဆာငရြကရန လအပေၾကာငး အေလးေပးေျပာဆခၾကသည။ ဝငေငြ အလယအလတ အထကပငး ႏငငမား (UMIC မား) ႏင ADB ၏ ထေတြ႕ဆကဆမႈတ႕တြင ADB အေနျဖင တနဖးအျမငဆး တးျမႇင ေပးႏငသည နယပယမားတြင အာရစးစကကာ ေရြးခယေဆာငရြကသငပါသည။

13. အျခားအပစမား။ အာရဖြ႕ၿဖးေရးရနပေငြအလရငမားက ADB အေနျဖင ယငး၏ အဓက အာရစးစကမႈအား ဆငးရ ႏြမးပါးမႈ ေလာခေရး ႏင အားလးပါဝငေသာ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈတ႕တြင ဆကလကထားရသငသညဟ အေလးေပး ေျပာဆခၾကပါသည။ ယငးတ႕က ပဂၢလကက႑ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ၊ အမားျပညသဆငရာက႑ စမခန႕ခြမႈ ႏင ေဒသတြငး ပးေပါငးေဆာငရြကေရးတ႕အတြက အေထာကအပမား ပမေပးအပသညက ေတြ႕ျမငလၾကသည။ ယငးတ႕က UMIC မားအတြက ရငးလငးသည ဗဟာတစရပ ထတျပနျပဌာနးျခငး အပါအဝင ဗဟာအတြငး လပငနးအပႏသမားက အမးအစားပမခြျခားေရးက ေထာကခၾကသည။ ၿပးေျမာကသြားသည ႏငငမားရ အကးစးပြား ပတသကဆကႏြယသမားက ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ ပဂၢလက ေငြေၾကးပပးမႈမားက အရနအဟနျမႇငတငၿပး စစညးျပငဆင ေပးသည အဖြ႕အစညးတစရပအျဖစ ADB ၏ အခနးက႑က ရႈျမငၾကၿပး ADB အေနျဖင ေဒသတြငး ပးေပါငးေဆာငရြကေရး ႏင အသပညာ ႏင နညးပညာမား လႊေျပာငးေပးအပျခငးမားတြင အကအညေပးႏငသည စြမးရညက မတခကျပခၾကသည။ ယငးတ႕က ေဒသအတြငးရ ႀကးမားသည အေျခခအေဆာကအဦဆငရာ လအပ ခကက ရငဆငေျဖရငးရာတြင ADB ၏ အရနအဟနျမႇငတငေပးသည အခနးက႑၏ အေရးပါမႈက အထးအေလးေပး ေျပာဆခၾကသည။ ADB အရာရမားက “မညသညအရာ” က ထေရာကစြာ ေျဖရငးႏငရနအတြက “မညသ႕” ဟေသာ အစတအပငးတြင အာရစးစကရန လအပခကက ေထာကျပခၾကသည။ အရာရမားက လပငနးအပႏသ ႏငငမားတြင က႑စပါဝငသည လပငနးမားက လအပေနေသာ ရႈပေထြးသည ျပနာမားႏင ရငဆငေနရသျဖင က႑စ ပါဝငသည ပးေပါငးေဆာငရြကမႈက ေထာကခအားေပးေၾကာငး တငျပခၾကသည။ ယငးတ႕၏

49

ADB အေနျဖင က႑စ ႏင အေၾကာငးအရာစပါဝငေသာ ကစၥရပမားတြင ပမအေလးေပးေဆာငရြကသျဖင ယငး၏ အရာရမားအား ကၽြမးကငမႈရေစရန ျပနလညသငတနးပ႕ခကာ လပပငခြငမားေပးရန လအပေနသညဟ ရႈျမငခၾကသည။

14. ထငရားေသာ ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ အေတြးအေခၚပညာရငမားႏင စားပြဝငးေဆြးေႏြးပြမား။ ၂၀၁၇ ခႏစတြင ထငရားေသာ ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ အေတြးအေခၚပညာရငမားႏင စားပြဝငးေဆြးေႏြးပြ ၄ ပြအား လနဒန၊ မနလာ၊ တက ႏင ဝါရငတန ဒစတ႕တြင ကငးပခၾကသည။ ကၽြမးကငပညာရငမားက ၂၀၃၀ ခႏစအထ အာရပစဖတေဒသရ ADB ၏ အခနးက႑

အေပၚ အတြငးကသည အျမငမားက မေဝခၾကသည။ ယငးတ႕က ဆငးရႏြမးပါးမႈ ႏင မညမမႈတ႕အား ရငဆင ေျဖရငးရန၊ ရာသဥတေျပာငးလမႈက ေျဖရငးရန၊ ေဒသတြငးပးေပါငးေဆာငရြကမႈက ခငမာအားေကာငးေစရန၊ နညးပညာ ႏင အသပညာဆငရာ ေျဖရငးမႈနညးလမးမားအား စမကနးမားအတြငး ေပါငးစပထညသြငးရန၊ UMIC မားႏင ထေတြ႕ဆကဆရန ႏင ပဂၢလကက႑ ေငြေၾကးပပးမႈတ႕က အရနအဟနျမႇငတငရန အထးအေလးေပး ေျပာဆခၾကသည။ အခ႕ ကၽြမးကငပညာရငမားက ADB အေနျဖင အေျခခအေဆာကအဦ ဖြ႕ၿဖးတးတကေစေရး ထကေကာလြနကာ လမႈေရးဆငရာ က႑မားတြင ပမအာရစးစကသငေၾကာငး အၾကျပခၾကပါသည။

ဗဟာ ၂၀၃၀ ႏငစပလဥး၍ စားပြဝငးေဆြးေႏြးမႈတြင ေဆြးေႏြးတငပငခၾကေသာ ကၽြမးကငပညာရငမား

ကၽြမးကငသအမည အဖြ႕အစညး

Masood Ahmed President, Center for Global Development, Washington, DC, United States

Baroness Valerie Amos Director, SOAS University of London, London, United Kingdom

Shinji Asanuma Visiting Professor, Asian Public Policy Program, School of International and Public Policy, Hitotsubashi University, Tokyo, Japan

Kaushik Basu Professor of Economics and the C. Marks Professor of International Studies, Cornell University, New York, United States

Rasheda Choudhury Executive Director, Campaign for Popular Education, Bangladesh

Lord Meghnad Desai Chair, Advisory Board, Official Monetary and Financial Institutions Forum, London, United Kingdom

Cinnamon Dornsife Senior Advisor, International Development Program and Senior Fellow, Foreign Policy Institute, Johns Hopkins University, Washington, DC, United States

Nick Dyer Director General for Policy and Global Programmes, Department for International Development, London, United Kingdom

Gang Fan Director, National Economic Research Institute; and Chair, China Reform Foundation, Beijing, People’s Republic of China

Nobuhiko Fuwa Professor, Graduate School of Public Policy, The University of Tokyo, Tokyo, Japan

Haihong Gao Professor and Director, Research Center for International Finance, Institute of World Economics and Politics, Chinese Academy of Social Sciences, Beijing, People’s Republic of China

Nika Gilauri Founder and Managing Partner, Reformatics LLC; and former Prime Minister, Georgia

Maggie Gorman Vélez Director, Policy and Evaluation, International Development Research Centre, Ottawa, Canada

C. Lawrence Greenwood, Jr. President, Japan Society of Northern California, United States

Margaret Huber President, Canadian International Council, National Capital Branch, Ottawa, Canada

Yiping Huang Jin Guang Chair Professor of Economics and Deputy Dean, National School of Development; and Director of the Institute of Digital Finance, Peking University, Beijing, People’s Republic of China

Jung Taik Hyun President, Korea Institute for International Economic Policy, Sejong-Si, Republic of Korea

Shada Islam Director of Europe and Geopolitics, Friends of Europe, Brussels, Belgium

Shigeo Katsu President, Nazarbayev University, Astana, Kazakhstan

Homi Kharas Senior Fellow and Deputy Director, Global Economy and Development Program, Brookings Institution, Washington, DC, United States

50

ကၽြမးကငသအမည အဖြ႕အစညး

Carol Anne Kidu Former Minister for Community Development and Legislator, Papua New Guinea

Hisaki Kono Associate Professor, Graduate School of Economics, Kyoto University, Kyoto, Japan

Rajiv Kumar Senior Fellow, Center for Policy Research, New Delhi, India; and Chancellor, Gokhale Institute of Economics and Politics, Maharashtra, India

Tae-Shin Kwon Vice Chair and Chief Executive Officer, The Federation of Korean Industries, Seoul, Republic of Korea

Johannes Linn Nonresident Senior Fellow, Global Economy and Development Program, Brookings Institution, Washington, DC, United States

Marc Mealy Vice-President of Policy, US-ASEAN Business Council, Washington, DC, United States

Victor Murinde Professor, School of Finance and Management, SOAS University of London, London, United Kingdom

Adoracion Navarro Undersecretary and Head of Regional Development, National Economic and Development Authority, Pasig, Philippines

Carol Newman Chair, Trinity International Development Initiative, Trinity College Dublin, Dublin, Ireland

Yumiko Noda Partner, Head of Infrastructure and Public–Private Partnership, PwC Advisory LLC, Tokyo, Japan

Annmaree O’Keeffe Nonresident Fellow, Lowy Institute, Sydney, Australia

Izumi Ohno Professor, National Graduate Institute for Policy Studies, Tokyo, Japan

Maaike Okano-Heijmans Senior Research Fellow, Clingendael Institute, The Hague, Netherlands

Zaw Oo Executive Director, Centre for Economic and Social Development, Yangon, Myanmar

Junko Otani Professor, Graduate School of Human Sciences, Osaka University, Osaka, Japan

Keijiro Otsuka Professor, Graduate School of Economics, Kobe University, Kobe, Japan

Mari Elka Pangestu Professor of International Economics, University of Indonesia, Jakarta, Indonesia

Matt Reed Chief Executive Officer, Aga Khan Foundation UK, London, United Kingdom

Dan Runde William A. Schreyer Chair and Director of Project on Prosperity and Development, Center for Strategic and International Studies, Washington, DC, United States

Yuri Sato Executive Vice-President, Institute of Developing Economies, Japan External Trade Organization, Chiba, Japan

Martin Seeger Chief Executive Officer and President, Lahmeyer International GmbH, Hesse, Germany

Yutaro Shintaku Director and Corporate Advisor, Terumo Corporation, Tokyo, Japan

Suzanne Siskel Executive Vice-President and Chief Operating Officer, The Asia Foundation, San Francisco, United States

Tetsushi Sonobe Vice-President; Chair of PhD Program Committee; Director of GRIPS Global Governance Program (G-cube); Professor, National Graduate Institute for Policy Studies, Tokyo, Japan

Paola Subacchi Research Director for International Economics, Chatham House, London, United Kingdom

Akira Suehiro Dean and Professor, Faculty of International Social Sciences, Gakushuin University, Tokyo, Japan

Aya Suzuki Associate Professor, Department of International Studies, Graduate School of Frontier Sciences, The University of Tokyo, Chiba, Japan

Richard Teuten Head, International Financial Institutions Department, Department for International Development, London, United Kingdom

Yasuyuki Todo Professor, Graduate School of Economics, Faculty of Political Science and Economics, Waseda University, Tokyo, Japan

Anote Tong Former President, Kiribati

Kenichi Ueda Associate Professor, Faculty of Economics, The University of Tokyo, Tokyo, Japan

Kolone Vaai Co-Managing Director and Principal Consultant, KVAConsult Ltd, Apia, Samoa

Chris Vermont Chief Executive Officer, GuarantCo Management Company, London, United Kingdom

Ulrich Volz Head of Economics, SOAS University of London, London, United Kingdom

51

ကၽြမးကငသအမည အဖြ႕အစညး

Yoshihiro Watanabe Professor, Graduate Institute for Entrepreneurial Studies, Niigata, Japan

Beatrice Weder di Mauro Professor of Economics and Chair of Economic Policy and International Macroeconomics, University of Mainz, Mainz, Germany

Olin Wethington Nonresident Fellow, Atlantic Council, Washington, DC, United States

Gerald Wright Senior Fellow, Norman Paterson School of International Affairs, Carleton University, Ottawa, Canada

Daniel Zelikow Head, International Public Sector Group, J.P. Morgan, Washington, DC, United States

Weiying Zhang Sinar Mas Chair Professor of Economics, National School of Development, Peking University, Beijing, People’s Republic of China

ASEAN = အေရ႕ေတာငအာရႏငငမားအသငး။ US = အေမရကနျပညေထာငစအရငးအျမစ - အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ

www.adb.org/strategy2030

ခႏစ အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏအမတ ၆ ADB လမးမႀကး၊ မနဒလေယာငးၿမ႕၊ ၁၅၅၀ မနလာ၊ ဖလစပငwww.adb.org

ဗဟာ ၂၀၃၀ ၾကြယဝေသာ၊ အားလးပါဝငေသာ၊ ရငဆငတန႕ျပနႏငစြမးရေသာ၊ ေရရညတညတေသာ အာရပစဖတေဒသတစခ ေဖာေဆာငျခငး

အာရပစဖတေဒသသည လြနခသည ႏစ ၅၀ အတြငး ဆငးရႏြမးပါးမႈ ေလာခေရး ႏင စးပြားေရးတးတကမႈတ႕တြင မားစြာ တးတကေအာငျမငမႈရရခပါသည။ အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏသည ေဒသ၏ အသြငကးေျပာငးေရးအတြင အဓက မတဖက အဖြ႕အစညးတစရပျဖစခၿပး ေဒသ၏ ေရ႕ဆက ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈအဆငတြငလညး ဆကလကအကအညေပးရန ကတကဝတျပထားပါသည။ ဗဟာ ၂၀၃၀ သည ေဒသ၏ ေျပာငးလလကရေနသည လအပခကမားက ထေရာကစြာ တန႕ျပနႏငရနအတြက ADB ၏ ႀကးပမးမႈမားအတြက လမးစဥခမတေပးပါသည။ ဗဟာ ၂၀၃၀ ၏ ေအာကတြင ADB သည ၾကြယဝေသာ၊ အားလးပါဝငေသာ၊ ရငဆငတန႕ျပနႏငစြမးရေသာ၊ ေရရညတညတေသာ အာရပစဖတေဒသတစခ ေဖာေဆာငစဥတြင အလြနအမငး ဆငးရႏြမးပါးမႈ တကဖကေရး ႀကးပမးမႈမားက ဆကလကထနးသမးထားကာ ယငး၏ ရညမနးခကက တးခ႕သြားမညျဖစသည။

အာရဖြ႔ၿဖးေရးဘဏအေၾကာငး

ADB သည အလြနအမငး ဆငးရႏြမးပါးမႈ တကဖကေရး ႀကးပမးမႈမားက ဆကလကထနးသမးထားကာ ၾကြယဝေသာ၊ အားလးပါဝငေသာ၊ ရငဆငတန႕ျပနႏငစြမးရေသာ၊ ေရရညတညတေသာ အာရပစဖတေဒသက ေဖာေဆာငရန ကတ ကဝတျပထားပါသည။ ADB အား ၁၉၆၆ ခႏစတြင စတငတညေထာငခၿပး ေဒသတြငးမ ၄၈ ႏငငအပါအဝင အဖြ႕ဝင ၆၇ ႏငငမ ပငဆငပါသည။ ယငး၏ အဖြ႕ဝငဖြ႕ၿဖးဆႏငငမားအား အကအညေပးေရးအတြက အဓက ကရယာမားမာ မဝါဒဆငရာ ေဆြးေႏြးပြမား၊ ေခးေငြမား၊ ရယယာရငးႏးျမပႏမႈမား၊ အာမခမား၊ ေထာကပေငြမား ႏင နညးပညာပပးမႈမား ျဖစပါသည။

ISBN 978-92-9261-284-9